LOKALNA STUDIJA LOKACIJE ,,,,,,DUGLAS,, DUGLASDUGLAS----BRGULIBRGULIBRGULI’’’’’’’’ NA LUŠTICI NARUČILAC : Opština Herceg Novi

PREDMET : Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL ,,DuglasBrguli’’

NOSILAC IZRADE : INSTITUT ,,SIGURNOST’’Podgorica

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 2

S A D R Ž A J:

1. UVOD...... 3

2. KRATAK PREGLED SADRŽAJA I GLAVNIH CILJEVA PLANA I PROGRAMA...... 7

3. OPIS POSTOJEĆEG STANJA ŽIVOTNE SREDINE...... 39

4. IDENTIFIKACIJA PODRUČJA ZA KOJA POSTOJI MOGUĆNOST DA BUDU IZLOŽENE RIZIKU..49

5. POSTOJEĆI PROBLEMI U POGLEDU ŽIVOTNE SREDINE...... 51

6. OPŠTI I POSEBNI CILJEVI ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE...... 52

7. PROCJENA UTICAJA PLANSKIH RJEŠENJA NA ŽIVOTNU SREDINU...... 54

8. MJERE PREDVIðENE U CILJU SREČAVANJA NEGATIVNOG UTICAJA NA Ž.SREDINU...... 69

9. PREGLED RAZLOGA KOJI SU POSLUŽILI KAO OSNOVA ZA IZBOR PLANA I PROGRAMA...... 76

10. PRIKAZ MOGUĆIH ZNAČAJNIH PREKOGRANIČNIH UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU...... 77

11. OPIS PROGRAMA PRAĆENJA STANJA ŽIVOTNE SREDINE...... 77

12. PRIKAZ KORIŠĆENIH METODOLOGIJA...... 85

13. PRIKAZ NAČINA ODLUČIVANJA...... 88

14. ZAKLJUČAK...... 89

15. PRILOZI...... 92

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 3

1. UVOD

Temeljni osnov za zaštitu životne sredine predstavlju odredba Ustava Republike Crne Gore (član 1) kojom je Crna Gora proglašena „ekološkom državom“.Time je zaštita panoramske ljepote i biodiverziteta Crne Gore dobila visoki značaj.Na osnovu ovog ustanovljen je sistem zaštićenih područja, od kojih su najznačajnija pet nacionalnih parkova i 20 plaža u primorju.

Strateška procjena uticaja na životnu sredinu je jedan od alata koji se koristi u cilju osiguranja održivog razvoja.Ovo je postupak u kojem se razmatraju politike, planovi i programi kako bi se utvrdilo da li će primjena tih politika, planova i programa možda uticati na životnu sredinu, kako bi se još na većem nivou odlučivanja izbjegli negativni uticaji.Postupak Strateške procjene započinje u ranoj fazi izrade politika, planova ili programa dok su idejna rješenja u fazi razrade.Postupak, u pravilu, uključuje analizu mogućih uticaja na životnu sredinu, njihovo prikazivanje u Izvještaju o strateškoj procjeni, te sprovoñenje postupka konsultovanja javnosti o načinjenoj Strateškoj procjeni.Nadalje, pri donošenju konačne odluke o prihvaćanju razvojnog dokumenta postupak osigurava da se uzmu u obzir dobivena mišljenja o studiji te da se obavijesti javnost o konačnoj odluci.Procjene u svojoj suštini trebaju biti javne, jer su sastavni dio procesa donošenja razvojnih odluka.Povećavaju transparentnost u postupku odlučivanja i osiguravaju učestvovanja javnosti u samom postupku.

Republika Crna Gora je Stratešku procjenu uticaja na životnu sredinu uvela u postupak odlučivanja Zakonom o Strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu RCG (Sl. list RCG br. 80/05), koji je načinjen u skladu s odredbama Direktive Evropske Unije 2001/42/EC o procjeni uticaja odreñenih planova i programa na životnu sredinu. Zakon se primjenjuje od 1. januara 2008. godine.

Pet je osnovnih ciljeva Strateške procjene propisano odredbom člana 2. Zakona:

1. Obezbjeñivanje da pitanja životne sredine i zdravlja ljudi budu potpuno uzeta u obzir prilikom razvoja planova ili programa;

2. Uspostavljane jasnih, transparentnih i efikasnih postupaka za stratešku procjenu;

3. Obezbjedivanje učešća javnosti;

4. Obezbjeñivanje održivog razvoja;

5. Unaprijeñivanje nivoa zaštite zdravlja ljudi i životne sredine.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 4

Zakonom o strateškoj proceni uticaja (“Sl. List RCG”, br.80/05 i „Sl. List CG“, br.73/10, 40/11 i 59/11) definisana je obaveza sprovoñenja postupka strateške procjene uticaja na životnu sredinu za planove i programe iz oblasti urbanističkog ili prostornog planiranja. Strateška procjena uticaja na životnu sredinu je instrument kojim se opisuju, vrednuju i procjenjuju mogući značajni uticaji planskih rješenja na životnu sredinu do kojih može doći implementacijom plana, u ovom slučaju Lokalne Studije Lokacije za lokalitet „DuglasBrguli“ na Luštici u opštini Herceg Novi i odreñuju mjere za smanjenje negativnih uticaja na životnu sredinu i zdravlje ljudi.U savremenom planiranju prostora, uvoñenjem Izveštaja o strateškoj procjeni uticaja, ekološka dimenzija prožima čitav proces izrade planskih dokumenata i integrisana je u planska rešenja, čime planovi postaju kvalitetniji i usklañeniji sa konceptom održivog razvoja.

Primjenom Strateške procjene uticaja u planiranju, otvara se prostor za sagledavanje nastalih promjena u prostoru i uvažavanje potreba predmetne sredine.Planiranje podrazumijeva razvoj, a nova strategija održivog razvoja zahtijeva zaštitu životne sredine. Ako Projektna analiza nije bila u mogućnosti da usmjerava razvoj usljed njene ograničene uloge u planiranju, primjena Strateške analize bi trebalo da omogući postavljanje jednog novog sistema vrijednosti, uz uvažavanje saznanja o narušenom prirodnom sistemu. Strateška analiza integriše socijalno–ekonomske i biofizičke segmente životne sredine, povezuje, analizira i procjenjuje aktivnosti različitih interesnih sfera i usmjerava politiku, plan ili program ka rješenjima koja su, prije svega od interesa za životnu sredinu. Sprovoñenje strateške procjene životne sredine zasniva se na sledećim osnovnim načelima:

• Što ranije uključivanje strateške analize u proces izrade politika, planova i programa, a svakako prije nego što se donesu konačne odluke; • Ispitivanje ekoloških efekata alternativnih rešenja, što će pomoći da se utvrdi kako promjene politika, planova i programa mogu smanjiti ekološki rizik; • Fleksibilnost – metodologija sprovoñenja strateške analize nije univerzalno propisana, već se na osnovu opštih preporuka primenjuje metodologija prilagoñena konkretnim okolnostima; • Obuhvat analize mogućih ekoloških efekata treba da bude u saglasnosti sa razmjerama očekivanih efekata; • Koristiti postojeće mehanizme za analizu ekoloških efekata, uključujući javnost, vrednovati učinak analize i pripremiti izvještaj sa rezultatima.

Izrada predmetnog Izveštaja u Crnoj Gori zakonski je regulisana primjenom Zakona o životnoj sredini („Sl. list Crne Gore“, br. 48/08, 40/10, 40/11 i 27/14) i Zakona o strateškoj proceni uticaja na životnu sredinu („Sl. list RCG“, br. 80/05 i „Sl. List CG“, br.73/10, 40/11 i 59/11), što otvara mogućnost usklañivanja ovog procesa sa postupkom pripreme i izrade novih vrsta državnih i lokalnih planskih dokumenata u Crnoj Gori na osnovu usvojenog Zakona o ureñenju prostora i izgradnji objekata („Sl. List CG“, br. 51/08, 40/10, 34/11, 40/11, 47/11, 35/13, 39/13).

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 5

Navedeni Zakon o SPU urañen je u skladu sa osnovnim smjernicama koje su propisane Direktivom Evropskog parlamenta i Savjeta od 27.6.2001 (Directive 2001/42/EZ), kao i u skladu sa Protokolom iz Kijeva, Ekonomske komisije Ujedinjenih nacija za Evropu o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu u prekograničnom kontekstu, koji je Crna Gora ratifikovala 2009.g., koja insistira na vrednovanju nacrta planova i programa sa aspekta posljedica na životnu sredinu, uz efikasno i transparetno uključivanje zainteresovane javnosti već u fazi odlučivanja o potrebi izrade predmetnog Izvještaja. Tokom izrade Izvještaja o SPU omogućuje se da se ekološki aspekt pravovremeno integriše u proces definisanja planskih rješenja (tokom cjelokupnog postupka izrade plana), na osnovu čega se dobija mogućnost izbora najpovoljnijeg varijantnog rješenja (ukoliko je više njih predloženo) i formiranja plana u skladu sa konceptom održivog razvoja.

Osnovne faze izrade Strateške procene uticaja

Izrada Strateške procjene uticaja na životnu sredinu odvija se u 3 faze:

1. odlučivanje o potrebi izrade Strateške procjene uticaja; 2. izrada Izveštaja o Strateškoj procjeni uticaja 3. davanje saglasnosti na Izveštaj o strateškoj procjeni uticaja.

Prva faza u proceduri izrade Strateške procjene uticaja je pripremna faza i obuhvata:

1) odlučivanje o potrebi izrade Strateške procjene uticaja (u nadležnosti organa nadležnog za pripremu plana, a po prethodno pribavljenom mišljenju organa nadležnog za poslove zaštite životne sredine);

2) donošenje Odluke o izradi Strateške procjene uticaja;

3) izbor nosioca izrade Izveštaja o strateškoj procjeni uticaja;

4) uključivanje zainteresovane javnosti, organa i organizacija;

5) donošenje Odluke o potrebi ili nepostojanju potrebe za izradu Strateške procjene uticaja (objavljuje se u Službenom listu Republike, ili glasilu jedinice lokalne samouprave).

Druga faza podrazumijeva izradu Izvještaja o Strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu koji mora biti meñusobno usklañena sa procjenama uticaja projekata na životnu sredinu, kao i planovima i programima zaštite životne sredine.

Sadržina Izvještaja o strateškoj procjeni uticaja LSLe na životnu sredinu u skladu je sa članom 15. Zakona o strateškoj procjeni uticaja, i sadrži:

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 6

1) kratak pregled sadržaja i glavnih ciljeva plana ili programa i odnos prema drugim planovima i programima; 2) opis postojećeg stanja životne sredine i njenog mogućeg razvoja, ukoliko se plan ili program ne realizuju; 3) identifikaciju područja za koja postoji mogućnost da budu izložena značajnom riziku po životnu sredinu i karakteristike životne sredine u tim područjima; 4) postojeći problemi u pogledu životne sredine u vezi sa planom ili programom, uključujući naročito one koje se odnose na oblasti koje su posebno značajne za životnu sredinu, kao što su staništa divljeg biljnog i životinjskog svijeta sa aspekta njihovog očuvanja, posebno zaštićena područja, nacionalni parkovi ili morsko dobro; 5) opšti i posebni ciljevi zaštite životne sredine ustanovljeni na državnom ili meñunarodnom nivou koji su od značaja za plan ili program i način na koji su ovi ciljevi, kao i svi ostali aspekti od značaja za životnu sredinu, bili uzeti u razmatranje u procesu pripreme; 6) moguće značajne posljedice po zdravlje ljudi i životnu sredinu, uključujući faktore kao što su: biološka raznovrsnost, stanovništvo, fauna, flora, zemljište, voda, vazduh, klimatski činioci, materijalni resursi, kulturno nasleñe, uključujući arhitektonsko i arheološko nasleñe, pejzaž i meñusobni odnos ovih faktora; 7) mjere predviñene u cilju sprečavanja, smanjenja ili otklanjanja, u najvećoj mogućoj mjeri, bilo kog značajnog negativnog uticaja na zdravlje ljudi i životnu sredinu do koga dovodi realizacija plana ili programa; 8) pregled razloga koji su poslužili kao osnova za izbor varijantnih rješenja koje su uzete u obzir, kao i opis načina procjene, uključujući i eventualne teškoće do kojih je prilikom formulisanja traženih podataka došlo (kao što su tehnički podaci ili nepostojanje know how); 9) prikaz mogućih značajnih prekograničnih uticaja na životnu sredinu; 10) opis programa praćenja stanja životne sredine, uključujući i zdravlje ljudi u toku realizacije plana ili programa (monitoring); 11) zaključke do kojih se došlo tokom izrade izvještaja o strateškoj procjeni predstavljene na način razumljiv javnosti.

Treća faza obuhvata postupak odlučivanja o (ne) davanju saglasnosti predmetnog Izvještaja i obuhvata:

1) uključivanje zainteresovane javnosti, organa i organizacija; 2) izlaganje predmetnog Izvještaja na javni uvid i održavanje javne prezentacije Izvještaja od strane obrañivača; 3) ocjena Izvještaja o strateškoj procjeni uticaja; 4) davanje saglasnosti na Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja (od strane organa nadležnog za poslove zaštite životne sredine).

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 7

2. KRATAK PREGLED SADRŽAJA I GLAVNIH CILJEVA PLANA ,,LSL’’ ILI PROGRAMA I ODNOS PREMA DRUGIM PLANOVIMA I PROGRAMIMA;

2.1 Uvod

Plan Lokalne studije lokacije predstavlja planski dokument kojim se usklañuju planske postavke sa faktičkim stanjem na terenu, zatim sa potrebama pojedinih korisnika na ovom prostoru, stanovnika i poslovnih subjekata, a posebno sa razvojnim opredjeljenjima sa državnog i lokalnog nivoa.Ovaj planski dokument predstavlja osnov kojim će nadležna opštinska služba izdavati obavještenja o mogućnostima i ograničenjima za ureñenje prostora. Realizacijom planiranih aktivnosti neophodno je obezbijediti optimalne uslove za funkcionisanje cjelokupnog prostora, kako u komunikacijskom, tako i u sadržajnom smislu, a mjerama zaštite onemogućiti njegovu degradaciju, kroz precizno definisanje uslova za korišćenje prostora, izgradnju novih sadržaja i rekonstrukciju postojećih sadržaja i objekata.

2.1.1 Pravni osnov

Dokumentacija Izvještaja o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu rañena je na osnovu:

Odluke o izradi Lokalne studije lokacije „DuglasBrguli“ na Luštici, Opština Herceg Novi broj 0128831111/14 od 31.01.2014.god.

Programskom zadatku sa svim relevantnim uslovima u vezi sa Zakonom o ureñenju prostora i izgradnji objekata (Službeni list CG, broj 51/08, 40/10, 34/11, 40/11, 47/11, 35/13 i 39/13).

Pravni osnov za izradu predmetnog Izveštaja o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu predstavlja Odluka o izradi Strateške procjene uticaja na životnu sredinu Lokalne studije lokacije „DuglasBrguli“ na Luštici, Opština Herceg Novi broj 0233518/2014 od 11.03.2014.god.

Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu rañen je u skladu sa:

Zakonom o ureñenju prostora i izgradnji objekata (’’Službeni list CG’’, br. 51/08, 40/10, 34/11, 40/11, 47/11,35/13 i 39/13),

Zakona o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu („Sl. list RCG“, br. 80/05 i „Sl. List CG“, br.73/10, 40/11 i 59/11).

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 8

2.1.2 Planski osnov

Osnovne smjernice i kriterijumi za planiranje i ureñenje zone zahvata ovog planskog dokumenta, dati su na osnovu sledeće važeće planske dokumentacije: - Prostorni plan Crne Gore (“Sl. List CG”, br. 24/08) - Prostorni plan Opštine Herceg Novi za period do 2020. godine (“Sl. List CG op.p.”, br. 07/09).

Plan sačinjavaju:programski zadatak, analiza postojećeg stanja, obrazloženja planskih rješenja i preporuka, i odgovarajući grafički prilozi, koji saglasno Zakonu o ureñenju prostora i izgradnji objekata (Sl.list CG br. 39/13) sačinjavaju Studiju lokacije.

Tekstualni dio, kao obrazloženje Studijom lokacije definisanih rješenja, predstavlja sintezni prikaz obavljenih analiza i u njemu su dati osnovni parametri potrebni u postupku sprovoñenja Plana.

Plan Lokalne studije lokacije ,,DuglasBrguli’’ sačinio je Republički zavod za urbanizam i projektovanje ad Podgorica.

2.1.3 Cilj izrade

U cilju stvaranja kvalitetnog prostora u funkcionalnom i ambijentalnom smislu vodeći računa o zaštiti životne sredine,a shodno važećoj planskoj dokumentaciji širih teritorijalnih cjelina, potrebno je naći najbolje rješenje kojim će se definisati novi uslovi za ureñenje prostora. 2.1.4 Opis lokacije i granica zahvata

Područje za koje se izrañuje predmetni planski dokument obuhvata sledeće katastarske parcele: 1516, 1517. 1518, 1519, 1520, 1521, 1522, 1523, 1524, 1525, 1526, 1527, 1528, 1529 sve K.O. Brguli, a definisan je koordinatama:

Površina zahvata plana iznosi 10 250,24m² ili 10,25 hektara.

Podgorica, januar, 2015.god. IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 9

2.2 Izvod iz postojeće planske dokumentacije

2.2.1 Izvod iz Prostornog plana Crne Gore do 2020 godine

Podzona HERCEG NOVI Sa područjima specifične problematike obuhvata izmeñu ostalih prostora i priobalje na otvorenom moru i poluostrvo Luštica.

Resursi i potencijali: ...slikoviti ambijenti luštičkih sela sa neizgranenim prostorima za razvoj turizma visoke kategorije sa pratećim sadržajima (pjeskovite plaže i kamenite obale), tradicionalne poljoprivredne proizvodnje mediteranskog tipa, fortifikacijski objekti na Arzi i Lastavici, osloboneni kompleksi koji se ne koriste u vojne svrhe...

Prioriteti razvoja: ...turizam visoke kategorije i specijalizovana poljoprivreda.

Ograničenja: Na poluostrvu Luštica voditi računa i ograničiti izgradnju objekata i infrastrukture koji bi mogli ugroziti visoku vrijednost prirodnog i kulturnog pejzaža.

Konflikti: U čitavoj podzoni postoji konflikt izmenu izgrañenosti i nivoa koncentracije raznih funkcija, sa jedne i visokog seizmičkog hazarda sa druge strane, kao i konflikt izmeñu ograničenog prostora i potreba za ekspanzijom i modernizacijom saobraćajnog sistema.

Pragovi: Najkritičniji funkcionalni prag je vodosnabdijevanje, kao i neadekvatna putna mreža, uključujući tranzitnu saobraćajnu liniju Jadransku magistralu.

Zahtjevi okruženja: ... zaštita morske vode od zagañenja...

Kontrola seizmičkog rizika, tehničkih akcidenata i elementarnih nepogoda zahtijeva ispunjenje odrenenih uslova: Poboljšanje pristupačnosti, organizovanje otvorenih prostora i izolacionih pojaseva,... ograničavanje izgradnje novih objekata bez istovremenog stvaranja susjednih otvorenih površina; projektovanje objekata i zgrada u skladu sa zahtjevima jednostavnosti i otpornosti na zemljotrese; ... Preduslovi: ...formiranje posebnog tijela koje će imati ovlašćenja da kontroliše razvojne aktivnosti i mjere zaštite.

2.2.2 Izvod iz Prostornog plana Opštine Herceg Novi do 2020 godine

Planski koncept PPO Herceg Novi baziran je na postavkama planova višeg reda. Resursi i potencijali : slikoviti ambijenti luštičkih sela sa neizgranenim prostorima za razvoj turizma visoke kategorije sa pratećim sadržajima (pjeskovite plaže i kamenite obale). Prioriteti razvoja : turizam visoke kategorije;

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 10

Ograničenja : Na poluostrvu Luštica: ograničiti izgradnju objekata i infrastrukture koji na bilo koji način mogu ugroziti visoku vrijednost prirodnog i kulturnog pejzaža. Herceg Novi je najnaseljeniji i najfrekventniji turistički centar Boke Kotorske.Razvoj turizma na ovom području, pored pogodnih razvojnih resursa i neadekvatnom razvojnom politikom posebno u pogledu načina korišćenja, organizovanja i ureñenja prostora, suočava se sa krupnim problemima i ograničenjima:

a) saobraćajnim teškoćama zbog putne mreže uskih profila, longitudinalno provučenih pored morske obale, smanjenog stepena bezbjednosti posebno ljeti, magistralni put tranzitnog karaktera prolazi kroz najnaseljenije djelove opštine, sistem parkiranja suočen je sa nedostatkom prostora za parkiranje,

b) kvalitet hotelskih smještajnih kapaciteta i usluga, većinom sezonskog funkcionisanja, je nepovoljan zbog neopremljenosti sadržajima za ispunjavanje slobodnog vremena,

c) nedovoljna izgrañenost i opremljenost sa komunalnim i infrastrukturnim sistemima, vodovodom, analizacijom (odvodom površinskih i zagañenih voda), odvoženjem, deponovanjem i recikliranjem otpadnog materijala,

d) ugroženost šetališta duž obale turbuletnim vašarskim sadržajima i večernjom neobuzdanom navalom na uskom i ograničenom prostoru, i

e) betonskih ploča izlivenih duž obale kao surogata plaža nehigijenskih uslova bez sanitarnih objekata.

Ambijentalna cjelina –Luštica

MOGUĆNOSTI:Zaštićena cjelina–ograničena izgradnja (rekonstrukcija) samo na pojedinačnim lokacijama za potrebe turizma (etno – eko koncepta), stalnih stanovnika i za posebne sadržaje u skladu sa kvalitetom ambijenta. U opštinskim mjerilima – impozantna teritorija od 3.524ha – 35km 2, sa dužinom obale od 24km, uglavnom neizgrañene.Samo jedan lokalni „kružni“ put.

POVOLJNOSTI: čisto more, čista obala, zaleñe sa autohtonim zelenilom – posebno borove šume i maslinjaci, povoljna klima, grupacije kuća po selima velike ambijentalne vrijednosti.

NEPOVOLJNOSTI: nikakva infrastruktura – put je jedan i to uzak, nema vode i kanalizacije, struje i telefona nedovoljno, daleko od centra opštine, nema trajektne linije.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 11

2.2.3 Analiza uticaja kontaktnih zona na ovaj prostor

Zona zahvata Lokalne studije lokacije „DuglasBrguli“ nalazi se na poluostrvu Luštica na samoj obali mora.Kolski pristup lokaciji odvija se lokalnim putem iz pravca Tivta i Radovića koji je u jako lošem stanju.

Infrastrukturna mreža nije sprovedena do lokacije.

U kontaktnoj zoni Lokalne studije lokacije ,,DuglasBrguli,, je neizgrañen prostor.Najbliži usvojen plan predmetnom zahvatu je LSL ”KočištaBrguli”, Luštice, čija namjena je “Turističko naselje”.Prema PPOe Herceg Novi namjena ove lokacije kao i kontaktne zone je proširene turističke zone.

Podgorica, januar, 2015.god. IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 12

2.3 Plan

2.3.1 Koncept organizacije prostora

Polazni stavovi i program razvoja

Izradu ovog planskog dokumenta uslovio je princip da planiranje proističe iz pravilnog sagledavanja odnosa izmenu faktičkog stanja u prostoru i prioritetnih potreba njegovih budućih korisnika.Razmatranjem tog odnosa došlo se do zaključka da aktuelni socioekonomski procesi neminovno utiču na prostornu distribuciju djelatnosti, pri čemu su istovremeno i sami uslovljeni prostornom stvarnošću.Ova studija ima za cilj da usmjeri budući razvoj kroz uspostavljanje ravnoteže izmenu odabranih djelatnosti i sadržaja sa jedne, i objektivnih mogućnosti predmetnog prostora sa druge strane, čuvajući i unapreñujući njegove prirodne, istorijskokulturne i druge kvalitete.

Analizom postojećeg stanja grañevinskog fonda na predmetnoj lokaciji ustanovljeno je da je predmetni prostor neizgrañen.

Prostorna organizacija i namjena površina

Na osnovu smjernica Prostornog plana Opštine Herceg Novi namjena prostora za lokaciju „DuglasBrguli“ je proširene turističke zone.

U okviru planirane turističke namjene planirani su turistički objekti tipa vila i objekat sa pratećim sadržajem u funkciji vila kao i sva prateća saobraćajna i ostala infrastruktura.

Podgorica, januar, 2015.god. IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 13

2.3.2 Uslovi za ureñenje prostora

Elementi regulacije i nivelacije

Regulaciona linija zone dijeli površinu za razvoj turističke izgradnje od javnih površina (saobraćajnih).

Grañevinska linija linija do koje se može graditi i definisana je koordinatama prelomnih tačaka, što omogućava očitavanje neophodnih elemenata za prenošenje na teren. U okvirima postavljenih grañevinskih linija dozvoljeno je slobodno postavljanje i formiranje gabarita objekta a u skladu sa specifičnim zahtjevima namjene.

Visinska regulacija definisana je spratnošću označenom na svim objektima.

Nivelacija se bazira na postojećoj nivelaciji ulične mreže i terena. Nove saobraćajnice se povezuju na već nivelaciono definisane.

Uslovi za parcelaciju

Katastarskogeodetska podloga urañena od strane nadležnog organa (Distanca d.o.o, Gojko Lekić dipl.ing.geod.) poslužila je kao osnov za izradu ovog planskog dokumenta.

Nova parcelacija je definisana u grafičkom prilogu "Parcelacija i regulacija”.

Pravila za ureñenje prostora i grañenje objekata turističke namjene

Na lokaciji je planirano turističko naselje , koje predstavlja jedinstvenu funkcionalnu cjelinu, a sadrži 5 (pet) smještajnih jedinica (vile) i prateći objekat sa različitim sadržajima.

Opšti uslovi

Relacija tradicionalnog i istorijskog, sa jedne i savremenog, modernog, sa druge strane, sastavni je subjekt svih diskursa o razvoju društva i prostora. Ova relacija treba posebno da bude naglašena u procesu projektovanja objekata u zahvatu predmetne studije lokacije. U tom smislu neophodno je poštovati suštinske principe arhitekture ovog podneblja oličene u: - jednostavnosti proporcije i forme; - prilagoñenosti forme objekata topografiji terena; - prilagoñenosti klimatskim uslovima; - upotrebi autohtonih materijala i vegetacije.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 14

Proučavanje i kritička valorizacija regionalnih vrijednosti jedan je od preduslova za pronalaženje konkretnog i realnog prostornog odgovora, što je posebno značajno na prostorima koje tretira ova Studija lokacije.

Arhitektura kao sinteza takvih vrijednosti i emancipovanog odnosa prema savremenoj arhitektonskoj misli i djelu daće prostorni kvalitet novom urbanom ambijentu.

Potrebno je da se bar 20% potrebne energije obezbijedi iz alternativnih izvora energije, pri čemu treba voditi računa o ambijentalnim i pejzažnim karakteristikama okruženja budućih objekata.

Podzemne garaže i tehnološki prostori (podstanice grejanja, trafostanice, kotlarnice, dizel agregat stanice, mašinske prostorije za lift i sl.) u podrumu se ne računaju u površine korisnih etaža i samim tim ne učestvuju u ukupnoj BRGP objekta.

Opšte smjernice za materijalizaciju

- Za objekte u obuhvatu ovog planskog dokumenta neophodno je definisati potrebu izrade fasada od prirodnog autohtonog kamena u površini fasade od 30%. - potrebno je afirmisati upotrebu prirodnih materijala što podrazumjeva upotrebu drveta kao sjenila na terasama i škura na prozorima,

- imajući u vidu denivelisanost terena na nekim lokacijama u obuhvatu ovog plana potrebno je posebnu pažnju posvetiti ureñenju terena, njegovom ozelenjavanju kao i oblikovanju i materijalizaciji kaskada, gdje je neophodna upotreba kamena, - imajući u vidu cjelovitost i potrebu za pronalaženjem jedinstvenog arhitektonskog izraza omogućava se upotreba kosih ali i ravnih krovova na svim objektima u zahvatu ove studije lokacije.

Podgorica, januar, 2015.god. IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 15

Turističko naselje (vile)

U okviru predmetne lokacije planirana je izgradnja turističkog naselja (vila) – kompleksa koji spada u turističku ponudu vezanu za uživanje u prirodi. Ovo naselje sastoji se od pet vila i pratećeg objekta sa razlčitim sadržajima.

Urbanističke parcele su definisane u grafičkom prilogu Parcelacija i regulacija.

Planirani objekti na urbanističkim parcelama (UP1, UP2, UP3, UP4 i UP5) predstavljaju vile, shodno Pravilniku o klasifikaciji, minimalnim uslovima i kategorizaciji ugostiteljskih objekata (član 18, “Službeni list CG”, broj 23/05).

Na urbanističkoj parceli UP6 planiran je prateći objekat sa različitim sadržajima.

Planirani kapaciteti

LOKALNA STUDIJA LOKACIJE "DUGLASBRGULI" NA LUŠTICI

Namjena (m²) (m²) (m²) (m²) (m²) (m²) Par. Max Max Max Max Indeks Indeks izgrañ. urb.par. Broj urb.Broj površina Površina prizemlja spratnost zauzetosti Max BGRPMax

1. 1270.22 508.08 0.40 1016.17 0.80 S+P+1 turizam (vile) 2. 1602.44 640.97 0.40 1281.95 0.80 S+P+1 turizam (vile) 3. 2470.71 988.28 0.40 1976.56 0.80 S+P+1 turizam (vile) 4. 2242.36 896.44 0.40 1793.88 0.80 S+P+1 turizam (vile) 5. 1438.96 575.58 0.40 1151.16 0.80 S+P+1 turizam (vile) turizam 6. 286.62 114.64 0.40 229.29 0.80 S+P+1 (pomoćni objekat) UKUPNO 9,311.31 3,723.99 0.40 7,449.01 0.80 • Sve vrijednosti u tabeli su date kao maksimalne a mogu biti i manje u zavisnosti od potrebe investitora.

Pravila za ureñenje urbanističke parcele

Glavni i ekonomski kolski pristup projektovati sa pristupne saobraćajnice koja se nalazi sa jugoistočne strane zahvata.

Ureñenje urbanističke parcele prilagoditi uslovima terena i namjeni objekta, a u skladu sa uslovima datim u poglavljima Saobraćaj i Pejzažna arhitektura. Za potrebe projektovanja obavezno izraditi geodetsku podlogu sa snimljenim kvalitetnim zelenilom i u Projektu ureñenja prikazati način eventualnog presañivanja kvalitetnih stabala.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 16

Urbanistički parametri na nivou urbanističke parcele: _ Indeks zauzetosti 0,40; _ Indeks izgranenosti 0,80.

Parkiranje je riješeno u sklopu urbanističke parcele (dva parking mjesta po vili).Za potrebe gostiju i posetilaca kompleksa obezbijeñen je dovoljan broj parking mjesta (ukupno 10 PM).

Ograde se mogu izvoditi do 1,50 m visine prema regulacionoj liniji u kombinaciji kamena, betona i metala ili ograde od punog zelenila, takoñe to mogu biti kameni ili malterisani ogradni zidovi visine do 1,80 m prema bočnim susjedima. Nisu dozvoljene montažne ograde od armiranog (prefabrikovanog) betona.

Minimalna udaljenost objekta od bočnih ivica parcele je 3 m.

Odstojanje grañevinske linije vila ka saobraćajnici iznosi min 5m, a prema susjednim parcelama 3m. Udaljenost grañevinske linije pratećeg objekta na UP 6 od saobraćajnice i susjeda iznosi 3m.

Predviñena izgradnja se vrši u okviru zone za izgradnju koja je definisana grañevinskim linijama.

Nije dozvoljena izgradnja na ivici parcele.

Sve objekte treba terasasto uklapati u teren.

Parcela se terasasto niveliše podzidama od kamena, pri čemu treba koristiti autohtoni kamen sa narušenih podzida. Obzirom da se radi o narušenom terenu i podzidama koje se ne mogu u svom izvornom obliku iskoristiti, preporuka je da se pri budućoj izgradnji postojeće narušene podzide iskoriste za formiranje novih na slobodnim prostorima i na taj način doprinese reinterpretaciji tipičnog ambijenta. Postojeće zelenilo na parcelama treba maksimalno očuvati. Ozelenjavanje vršiti autohtonim vrstama.

Otvoreni (nenatkriveni) bazen ulazi u obračun BGP sa 20% pripadajuće površine prilikom obračuna propisanog indeksa izgranenosti («Ki»), ali I propisanog indeksa zauzetosti («Kp»). Svi drugi pomoćni, ekonomski objekti i natkrivene terase vezane za bazen, prema posebnom propisu, uračunavaju se u propisne indekse.

Pravila za izgradnju objekta

Vija je luksuzna kuća, visokih prostornih standarda, koja se iznamljuje turistima kao jedna

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 17

jedinica, sa kompletnim ugostiteljskim sadržajem i poslugom.

Glavni ulaz u objekat mora biti zaštićen od loših vremenskih uslova. Spratnost objekata vila je S+ P+1.

Vile (UP1, UP2, UP3, UP4 i UP5)

Smještajne jedinice vile, ukupnog kapaciteta 30 ležaja, projektovati su u "tepih sistemu".

Vile su zamišljeni kao tipski uz mogućnost dorade u slučaju specifičnih zahtjeva investitora.

Maksimalna površina horizontalnog gabarita vila odreñena je po indeksu zauzetosti datom u tabelama.

Minimalna udaljenost izmeñu dva susjedna objekta je 6 m. Spratnost vila je S+P+1, što znači da se organizacija objekta planira u 3 nivoa. Izuzetno je važno da apartmani svojom formom organski „prionu“ uz teren, kako bi se očuvao autentični prirodni ambijent.

Program broja prostorija i namjena u vilama je potpuno slobodan.

Arhitektura vila mora biti visokog kvaliteta i uklopljena u postojeće kvalitetno zelenilo.

Poželjno je da svi apartmani imaju pogled na more. Obavezno je u maksimalnoj mjeri sačuvati postojeće kvalitetno zelenilo. Arhitektura objekata treba da bude u duhu tradicionalne arhitekture Mediterana ili njenih savremenih interpretacija, uklopljena u prirodni ambijent. Obaveza je korišćenje prirodnih materijala (drvo, kamen, trska i dr.).

Ako se objekat nalazi na kosom terenu, ulaz u zgradu može biti smješten na bilo kojoj visini, ili etaži objekta. Činjenicom da je ulaz po visini na nekoj drugoj visini ili etaži objekta, toj se visini, ili etaži objekta ne daje pravo da bude smatrana prizemljem objekta i da se visine, ili etaže ispod nje smatraju etažama suterena (prvom, drugom, itd.), a iznad nje spratovima (+1... itd.). Različita pozicija ulaza u zgradu po visini ne mijenja ovim odredbama odreñeni broj visina, ili broj etaža objekta, niti njenu apsolutnu dozvoljenu visinu iskazanu u metrima.

Suterenom se smatra dio objekta čiji se prostor nalazi ispod poda prizemlja i ukopan je sa 50% svoga volumena u konačno ureñeni i zaravnani teren uz pročelje objekta, odnosno da je jednim svojim pročeljem iznad terena. Ureñeni teren iza objekta mora se u potpunosti naslanjati na objekat i ne može biti od objekta odvojen potpornim zidom (škarpom). Namjena suterena može biti za garažiranje i za druge namjene (stanovanje, poslovanje, i

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 18

ostalo...). Objekat može imati samo jedan suteren. Površina suterenske etaže ne ulaze u obračun koeficijenta zauzetosti i izgrañenosti samo u slučaju da se suteren koristi kao garaža ili prostorija za tehničke instalacije. Nije dozvoljena prenamjena garaža u suterenu u druge namjene.

Materijalizacija fasade i enterijera mora biti pažljivo odabrana. Preporučuje se korišćenje savremenih materijala u kombinaciji sa prirodnim (kamen, drvo).

Krovovi mogu biti ravni ili kosi sa blagim padom (jednovodni ili dvovodni). Mogu biti ozelenjeni ili se koristiti kao terase.

Vile unutar zone se mogu izvoditi fazno. Obavezna je izrada Idejnog projekta za cijelu zonu.

Prateći objekat UP6

Pored vila, u sklopu zhvata nalazi se i prateći objekat sa različitim sadržajima, maksimalne spratnosti S+P+1 (UP6). U ovom objektu su smješteni: administracija, recepcija, restoran, kafeterija, tehničke prostorije, vešeraji, kao i smještajni kapaciteti posluge. U suterenskom dijelu moguće je smjestiti: garažu, tehničke prostorije, vešeraj, i sl.

Maksimalna površina horizontalnog gabarita pratećeg objekta odreñena je po indeksu zauzetosti datom u tabelama.

Maksimalna BRGP pratećeg objekta data je u odnosu na maksimalni indeks izgrañenosti.

Minimalna udaljenost izmeñu pratećeg objekta i vila je 2 m. Minimalna udaljenost pratećeg objekta od kolskog pješačke saobraćajnice iznosi 3 m.

Materijalizacija fasade i enterijera mora biti pažljivo odabrana. Preporučuje se korišćenje savremenih materijala u kombinaciji sa prirodnim (kamen, drvo).

Krovovi mogu biti ravni ili kosi sa blagim padom (jednovodni ili dvovodni). Mogu biti ozelenjeni ili se koristiti kao terase.

Pravila za presadnju

U predmetnoj zoni postoji značajan broj starih stabala masline. S obzirom na to da masline imaju veoma značajnu ulogu u valorizaciji terena, neophodno je obezbijediti njihovo izmještanje (presañivanje) u slučajevima gdje je to zbog izgradnje neophodno. Ovakva (stara) stabla masline mogu se iskoristiti za ureñenje površina unutar turističkog kompleksa/naselja.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 19

Za ovaj način presadnje, odnosno očuvanja stabala, potrebne su veće mašine za obradu terena (buldozer, kašikar). Nakon redukcije vegetativne mase krošnje, rezidbom, te otkopavanjem kanala na nivou oboda krune stabla, "kašikar" zahvati stablo sa korjenom i dijelom zemlje i prenese na drugo mjesto u pripremljene rupe za sadnju većih dimenzija. Prilikom presañivanja neophodno je konsultovati stručno lice sa iskustvom.

Za potrebe projektovanja izraditi geodetsku podlogu sa snimljenim kvalitetnim zelenilom i u Projektu ureñenja prikazati način presañivanja kvalitetnih stabala u okviru zone.

Mreža pješačkih staza

Planom je predviñena interna saobraćajnica, širine kolovoza 4,5m sa jednostranim trotoarom širine 1,0m. Ova saobraćajnica obezbjeñuje prilaz urbanističkim parcelama. Unutar urbanističkih parcela, planirane su staze do i oko objekta, koja će se precizno odrediti kroz projekat ureñenja terena. Materijalizacija staza mora biti od prirodnih materijala (kamen, drvo, zemlja i sl.). Staze treba opremiti odgovarajućim urbanim mobilijarom primjerenim prirodnom ambijentu.

Ukupni pokazatelji planiranog stanja za zahvat Lokalne studije lokacije

Površina zahvata ...... 1,02 ha
Površina urbanističkih parcela...... 9 311.31 m 2
Ukupna površina prizemlja...... 3 723.99 m 2
Ukupna bruto grañevinska površina ...... 7 449.01 m 2
Ukupan broj vila (UP1, UP2, UP3, UP4 i ...... 5
Ukupan broj ležaja...... 30

Ukupan broj turista ...... 30 st

Indeks zauzetosti po urbanističkoj parceli ( PP/PZ )...... cca 0,40
Indeks izgrañenosti po urbanističkoj parceli (BGP/PZ ) ...... cca 0.80

Indeks zauzetosti za zahvat( PP/PZ )...... cca 0,36
Indeks izgrañenosti za zahvat (BGP/PZ ) ...... cca 0.72

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 20

2.4 Saobraćaj

2.4.1 Postojeće stanje

Predmetna lokacija nalazi se na poluostrvu Luštica.Neposrednoj zoni zahvata je moguće prići jedino postojećim lokalnim putem iz pravca Radovića.Put je neasfaltiran, slabo prohodan i iziskuje rekonstrukciju svih tehničkih elemenata.Trasa lokalnog puta se pruža od predmetne lokacije, prati liniju obale, prolazi kroz lokalni kamenolom i ima priključak na asfaltirani put kod Radovića.Sama zona zahvata Plana je saobraćajno neopremljena.

2.4.2 Planirano stanje

Zahtjevi PPO HercegNovi i Programskog zadatka, posebno u dijelu smjernica za izradu regulacionih planova, u mnogome su predodredili plan saobraćajne infrastrukture, odnosno većinu njenih elemenata.

Koncept rješenja saobraćajne infrastrukture uslovljen je prije svega konfiguracijom terena i postojećeg pristupa lokalnim putem iz pravca Radovića.

Planom je predviñena interna saobraćajnica, širine kolovoza 4,5m sa jednostranim trotoarom širine 1,0m.Ova saobraćajnica obezbjeñuje prilaz urbanističkim parcelama. Parkiranje je riješeno u okviru sopstvene urbanističke parcele poštujući standard da je za jednu vilu potrebno obezbijediti 2 parking mjesta.

Trasu puta u situacionom i nivelacionom planu treba prilagoditi terenu. Podužni nagibi treba da su u granicama dopuštenih propisa (max 10%). Ukoliko se na pojedinim djelovima trase javi potreba za izgradnjom potpornih zidova, iste treba raditi kao gravitacione od kamena u betonu sa obavezom korišćenja kamena iz lokalnih kamenoloma.

Radi zaštite puteva od spiranja i odronjavanja, potrebno je, ako priroda zemljišta dopušta, obezbediti kosine usjeka, zasjeka i nasipa, kao i druge kosine u putnom zemljištu tzv. "bioarmiranjem", tj. ozeleniti travom, šibljem i drugim autohtonim rastinjem koje ne ugrožava preglednost puta.

Zastori kolskih saobraćajnica su od asfalta, trotoara i samostalnih pješačkih staza od asfalta, kamena, betona, granita i sl. tj. od elemenata izrañenih od pomenutih mterijala, a planirana parking mjesta su od raster elemenata beton trava i behaton elemenata, kamena ili od asfalta.

Saobraćajnica u zoni zahvata LSL treba da budu opremljen rasvjetom i odgovarajućom saobraćjnom signalizacijom.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 21

Na rasksnicama i mjestima gdje se predviña pješački saobraćaj do plaže, treba projektovati prelaze za hendikepirana lica saglasno standardima JUS U.A9 201 i 202.

Planirana saobraćajnica u zoni zahvata je definisana sa koordinatama tjemena i centara raskrsnica na mjestu priključaka podzemne garaže, a u grafičkom prilogu dati su njihovi mjerodavni minimalni radijusi desnih skretanja i poprečni presjeci. Takoñe, ovim planom su definisane kote raskrsnica i koordinate karakterističnih tačaka saobraćajnica i date su na grafičkom prilogu.

Napomena: Kote saobraćajnica i parking prostora su orijentacione.Tačne kote će se odrediti prilikom izrade glavnih projekata istih.

Pješačke komunikacije

Obzirom na atraktivnost i specifičnost zahvata čitavog planskog dokumenta, posebna pažnja je posvećena pješačkom saobraćaju i komunikacijama. Sistem pješačkih komunikacija se sastoji od popločanih površina ispred objekata i trotoara uz saobraćajnicu. Planskim rješenjima treba predvidjeti pristup svim parcelama, odnosno objektima i licima sa smanjenom pokretljivošću. Rampa za potrebe savladavanja visinske razlike do 120 cm, u unutrašnjem ili spoljašnjem prostoru može imati dopušteni nagib do 1:20 (5%), a izuzetno, za visinsku razliku do 76cm, dopušteni nagib smije biti do 1:12 (8,3%).

Napomena: Prilikom izrade glavnih projekata planiranih ulica, parkinga i pješačkih staza, može doći do izvesnih korekcija u odnosu na zadate parametre u planu.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 22

2.5 Elektroenergetika

2.5.1 Postojeće stanje

Na području koje obuhvata Lokalne studije lokacije "Duglas Brguli" na Luštici nema ni jedne izgrañene trafostanice TS 10/0,4kV. Prema podacima datim u dopisu br. 4141518/1 od 21.03.2014.god.ED H.Novi najbliža stubna trafostanica i 10kV dalekovod nalazi se u selu Brguli i udaljenu su cca 3km vazdušne linije od predmetne lokacije. Inače trafostanica STS « Brguli « napaja se iz trafostanice 35/10kV «Pržno» dalekovodom 10kV «Pržno –Klinci » dužine cca 20km i dalekovodom 10kV «KlinciBrguli» dužine cca 7km. Dalekovod 10kV « PržnoKlinci » je grañen 1970.godine na željezno rešetkastim stubovima provodnikom AlČe 35mm2. Na dalekovodu često dolazi do kvarova, najčešće zbog usled grmljavine, tako da svi potrošači na području Luštice ostaju bez električne energije.U Klincima se nalazi rasklopnp posrojenje 10kV i na isto su priključena četiri dalekovoda 10kV.

2.5.2 Plan

Ovim planom su odreñene potrebe zahvata, obuhvaćenog LSL " Duglas Brguli" za električnom snagom, a u zavisnosti od strukture i namjene objekata. Vršno operećenja se sastoji od vršnog optrećenja: vila, pomoćnog objekta i rasvjete saobraćajnica.

Ukupni pokazatelji planiranog stanja za zahvat LSL "Duglas Brguli" je: • Vile (m²)...... 7.219,72 • Pomoćni objekat ...... 229,29

Vršno opterećenje planiranih kapaciteta Vršna opterećenja odreñena su analitičkom metodom koja je bazirana na preporukama za vršna opterećenja hotela, za apartmane u depadansima na osnovu standarda elektrificiranosti vila i pomoćni objekat i preporukama za vršna opterećenja rasvjete saobraćajnica.

Obzirom da u komleksu koji obuhvata navedena studija i okruženju nema izgrañene trafostanice TS 10/0,4KV koja bi mogla da podmiri ove potrebe to je za napajanje područja Lokalne studije lokacije "Duglas Brguli" potrebno izgraditi novu trafostanicu na naznačenoj lokaciji, obzirom na specifičnost lokacije.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 23

Predviñena trafostanica TS 10/0,4 KV je tipa NDTS 10/0,4kV sa tipiziranom opremom u skladu sa važećim preporukama "TP1a" donesenim od strane Sektora za distribuciju Podgorica, "Elektroprivrede Crne Gore", a.d. Nikšić. Sastoje se od 10 kV postrojenja, transformatora snage 630 kVA i 0,4 kV postrojenja prema uslovima nadležne elektrodistribucije. Opteretivost trafostanica je: k = 532,54/630 = 0,845 što je zadovoljavajuće.

Pri izboru lokacije za trafostanice vodilo se računa da do trafostanica postoji lak prilaz radi montaže grañevinskog dijela, energetskih transformatora i ostale opreme.

Napajanje planirane trafostanice predvidjeti prema uslovima nadležne elektrodistribucije. br. 4141518/1 od 21.03.2014.god.ED H.Novi.

Ne postoji mogućnost da se novoprojektovana trafostanica priključi na postojeću elektrodistributivnu mrežu bez izgradnje novih 35 i 10kV postrojenja i prenosne mreže.

Elektroprivreda Crne Gore A.D.Nikšić u svoje planove investicija za naredni period uvrstila izgradnju trafostanice 35(10kV « Klinci » i njeno napajanje dijelom podvodnim, a dijelom podzemnim kablom 35kV iz Kumbora.

Stoga, projektovana trafostanica NDTS 10/0,4kV « nova 1 » za napajanje potrošača električnom energijom u zahvatu LSL »DuglasBrguli « predviñeno je sa nove trafostanice 35/10kV « Klinci ».

Pošto su u zahvatu ove studije predviñene veoma luksuzne vile to je potrebno da svaka od vila ima riješeno i zasebno agregatsko napajanje objekta električnom energijom.

NN mrežu za napajanje objekata ovog zahvata predvidjeti podzemnim kablovima. Tip i presjek 1kV kablova za napajanje objekata i javne rasvjete usvojiće se nakon pribavljanja svih potrebnih podataka i uslova priključenja nadležne elektrodistribucije.

Koridori za kablovske vodove sekundarne infrastrukture 0,4kV su predviñeni isključivo na javnim površinama (trotoari) usaglašeno sa ostalim podzemnim instalacijama i zelenilom. Osvetljenje saobraćajnica riješiće se u sklopu rješenja ureñenja kompleksa.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 24

2.6 Hidrotehnička infrastruktura

Na osnovu dobijenih podataka od D.O.O. "Vododvod i kanalizacija" Herceg Novi na predmetnom zahvatu nema postojećih hidrotehničkih instalacija. Prostor za koji se radi LSL obuhvata 1,02 ha.Na njemu se planiraju urbanističke parcele čija je namjena turizam (vile) 30 turista.

2.6.1 Postojeće stanje

Snabdijevanje vodom

Na predmetnoj lokaciji nema izvora vode.

Otpadne vode

Na teritoriji zahvata ne postoji izgrañena fekalana kanalizacija.

Odvoñenje atmosferskih voda

Na lokaciji ne postoji izgrañena atmosferska kanalizacija.

2.6.2 Planirano stanje

Snabdijevanje vodom

Potrebe za vodom: Na prostoru LSLa „DuglasBrguli“ na Luštici , površine 1,02 ha planirano je ukupno 30 turista. Da bi se dimenzionisala potrebna distributivna vodovodna mreža potrebno je usvojiti specifičnu dnevnu potrošnju po korisniku, kao i koeficijente dnevne i satne neravnomjernosti potrošnje. Prema Vodoprivrednoj osnovi i Master planu usvojene su sljedeće specifične potrošnje: • za hotele A kategorije 650 l/kor/dan.

Namjena potrošači norma potrošnje potrošnja [m 3/dan]

Turisti 30 [turisti] 650 [l/kor.dan] 19,50

Zaposleni 5 [zaposleni] 50 [l/kor.dan] 0,25

Ukupno: 19,75

Gubici 20% 3,95

Ukupno: 23,70

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLAS BRGULI’’ 25

U odnosu na tip naselja usvojeni su koeficijenti dnevne i satne neravnomjernosti: k d=1,6 i kh=2,0. Prema tome: • srednja dnevna potrošnja Q sr = 23,70 m 3/dan = 0,27 l/s • max. dnevna potrošnja Q maxd = Q sr * 1,6 = 0,27 * 1,6 = 0,43 l/s • max. časovna potrošnja Q maxh = Q maxd * 2,0 = 0,43 * 2,0 = 0,86 l/s

Potrošnja vode za gašenje požara: Za naseljenu zonu ovog tipa treba obezbijediti protivpožarni proticaj za rad dva hidranta po 5.0 l/s, tj. ukupno 10.0 l/s.

Način snabdijevanja Obzirom da planirani prostor nema izvora vode, za snabdijevanje predmetne lokacije planiran je rezervoar. Lokacija rezervoara je odreñena L oakalnom studijom loka cije KočištaBrguli na Luštici. Snabdijevanje rezervoara može se vršiti dovoñenjem cjevovoda koji će biti povezan na tranzitni cjevovod za vodosnabdijevanje Luštice.

Odreñivanje zapremine rezervoara:

Zapremina rezervoara sastoji se od: operativne rezerve požarne rezerve sigurnosne rezerve

Podgorica, januar, 2015.god. IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 26

Usvaja se koeficijent neravnomjernosti 0,8 jer je u ljetnjem periodu za očekivati najveće korišćenje planiranih kapaciteta. 0,80*23,40=18,72 m³ Potreban prostor je 19 m³ Prostor za protivpožarnu zaštitu: 10*3600/1000=36 m³ Shodno tome zapremina rezervoara je: 19+36=55 m³

Napomena: Zapremina rezervoara je odreñena na osnovu potreba LSL Brguli. Obzirom da bi trebalo planirati da se iz rezervoara snabdijevaju i ostale zone prostora u blizini razmatranog zahvata, rezervoar treba dimenzionisati na osnovu potreba kompletnog područja.

Organizacija mreže, prečnici, materijal: Planiran je dovod vode od rezervoara do lokacije cjevovodom prečnika 100 mm. Prečnik cjevovoda je odreñen u skladu sa potrebnim prečnikom za protiv požarnu hidrantsku mrežu. Za izradu vodovodne mreže predlažu se cijevi od PEHD, klase PE 100, za radni pritisak do 10 bara. Za izradu čvorova liveno gvozdeni fazonski komadi i armature.Konačan izbor materijala neophodno je konsultovati sa preduzećem nadležnim za upravljanje vodovodnom mrežom (D.O.O. "Vodovod i kanalizacija"). Vodovod vodi ispod trotoara ili pored kolovoza (na drugoj strani uz sam ivičnjak vodi atmosferska kanalizacija).Ovakav raspored je uobičajen. Projektima ulične mreže može se, uz opravdanje, predložiti drugačiji raspored.) Na svim čvorovima predvidjeti šahtove.Na uličnoj mreži projektovati potrebni broj hidranata na propisanom rastojanju. Kod ukrštanja sa kanalizacijom vodovodna mreža treba da vodi iznad fekalne kanalizacije, odvojena zaštitnim slojem.

Prilikom projektovanja i izgradnje vodovodne mreže neophodno je konsultovati subjekat, koji gazduje postojećom mrežom: D.O.O. "Vodovod i kanalizacija". Potrebe vode za navodnjavanje zelenih površina moraju se rješavati iz rezervoara za kišnicu ili na drugi način prikupljenu tehničku vodu, nikako iz vodovodne mreže.

Otpadne vode

U zoni zahvata predviña se prikupljanje fekalnih voda i njihovo odvoñenje separatnim sistemom kanalizacije do planiranog ureñaja za biološko prečišćavanje otpadnih voda, iz kojeg će se nakon tretmana ispuštati u upojni rov.

U slučaju da se predloženo rješenje ne može realizovati treba planirati da svaki objekat na parceli ima pojedinačni ureñaj za biološko prečišćavanje otpadnih voda i upojni rov.Tip ureñaja i upojnog rova definisaće se u detaljnijem projektovanju.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 27

Procjena količine otpadnih voda Prosječno dnevno oticanje otpadnih voda sa predmetnog prostora se može izvesti iz dnevne potrošnje vode uz pretpostavku, da se otpadne vode generišu od 80% korišćene vode. 23,70 x 0,8 = 18,96 m³/dan

Za dati tip naselja usvaja se koeficijent dnevne neravnomjernosti u vrijednosti 2,0. 18,96 / 86,4 x 2,0 = 0,44 l/s

Maksimalno časovno oticanje fekalnih voda sa razmatranog zahvata biće 0,44 l/s.

Organizacija mreže, prečnici, materijal: Predviñeno je da se mreža fekalne kanalizacije izvede od PVC, PEHD R i sl.cijevi za uličnu kanalizaciju. (Konačan izbor materijala neophodno je konsultovati sa preduzećem nadležnim za upravljanje hidrotehničkim instalacijama D.O.O. "Vodovod i kanalizacija") Novoizgrañeni cjevovodi vode ispod kolovoza i prate osovine saobraćajnice. (Na detaljnijem nivou projektovanja može se obrazložiti i drugačiji raspored.)

Cijevi se ukopavaju ispod terena na dubini minimalno 0.8 m od gornjeg tjemena cijevi. Pad cijevi potrebno je odrediti prema važećim tehničkim propisima. Na svakom lomu, kaskadi ili spojnom mjestu, potrebno je izvesti šaht. Reviziona okna su potrebna i na pravim dionicama na svakih 50 m. Svaki od šahtova mora imati pristup za interventno vozilo. Ovi objekti trebaju imati poklopce od livenog gvožña za odgovarajući intenzitet saobraćaja i propisne penjalice. Najmanji prečnik cjevovoda će biti DN200.

Prilikom projektovanja i izgradnje kanalizacione mreže neophodno je konsultovati subjekat, koji gazduje postojećom mrežom: D.O.O. "Vodovod i kanalizacija". Upotrebljene vode iz garaža, ako se ulivaju u mrežu fekalne kanalizacije, moraju se prethodno tretirati u separatorima ulja i benzina.

Odvoñenje atmosferskih voda

Na prostoru zahvaćenom LSLom ne postoje kolektori atmosferske kanalizacije.

Predviñeno da se saobraćajnica radi sa trotoarom samo sa jedne strane.Shodno tome može se računati na infiltraciju atmosferskih voda sa saobraćajnice u okolni teren.

Moguće je odvodnjavanje vršiti pomoću otvorenog kišnog kanala/rigole uz saobraćajnicu uz usmjeravanje u okolni teren.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 28

2.7 Telekomunikaciona infrastruktura

Lokalna studija lokacije "LSL DuglasBrguli" na Luštici, opština Herceg Novi nalazi se na zahvatu čija površina iznosi 1,02 ha. Kao ciljevi razvoja, za predmetni prostor, prema Prostornom planu Opštine Herceg Novi i prema Generalnom urbanističkom planu Opštine Herceg Novi, prepoznate su sljedeće djelatnosti: »turizam«.

2.7.1 Postojeće stanje

Prikaz postojećeg stanja urañen je tako da obuhvata pregled svih telekomunikacionih operatora i usluga koje se pružaju na kompletnom području koje obuhvata LSL »Duglas – Brguli« na Luštici, opština Herceg Novi. Usluge na fiksnoj lokaciji (telefonija, ADSL, IPTV) Cjelokupno razmatrano područje je, sa aspekta potreba za telekomunikacionim priključnim servisima, kompletno upućeno na komutacione priključne kapacitete RSS Radovići (objekat Crnogorskog Telekoma). Ovo proističe iz činjenice da su svi postojeći korisnici tk servisa kao i planirani na relativno većoj udaljenosti od postojećeg RSSa i da u neposrednoj blizini nema drugih isturenih pretplatničkih stepena. Na razmatranom području predmetne LSL, na osnovu Katastra telekomunikacionih instalacija dostavljenog od strane Crnogorskog Telekoma, ne postoji telekomunikaciona pristupna kablovska mreža. Telekomunikaciona kablovska kanalizacija na ovom prostoru nije izgrañena i potrebno je planirati novu. U blizini kontaktne zone, duž opštinskog puta (PPO4), bilo bi neophodno izgraditi TK kanalizacija sa 3xPVC 110mm cijevi kroz koju će biti provučeni optički i/ili bakarni kablovi od mjesta Radovići (RSS Radovići) čitavom dužinom puta, što bi bio dio zasebnog plana odnosno projekta. U graničnom dijelu duž područja zahvata, duž opštinskog puta PPO4 će biti pristupno tk okno (PO01), na koje će se povezati planirana TK kanalizacija za područje LSL DuglasBrguli, na Luštici, opština Herceg Novi. Uzimajući u obzir dužinu pretplatničke petlje – rastojanje od elektronskog komunikacionog čvora do krajnjih pretplatnika, u odnosu na standarde u pružanju savremenih TK servisa, kao što su xDSL, IPTV i dr, obuhvaćeno područje nije uopšte tehnički riješeno, pa je neophodno da se izgradi nova tk kanalizacija sa 3xPVC 110mm cijevi, tako da bi se logički uklopila u novoplaniranu tk kanalizaciju koja bi se gradila duž opštinskog puta PPO4.

Drugi mogući scenario je da se za područje zahvata predmetne LSL obezbijedi pristup TK infrastrukturi je radijskim putem na jedan od više mogućih načina. Na primjer, u jednom od izgrañenih objekata na području LSL bi se u tački koncentracije izvršila konverzija

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 29

optičkog u elektični signal i dalje bi se putem sistema mikrotalasnih radiorelejnih veza signal prenosio trasom LSL Brguli – Luštica – Herceg Novi ili LSL Brguli – Radovići, zavisno od plana zainteresovanog operatora. Na sličan način, pristup bi se mogao obezbijediti i primjenom neke druge tehnologije, na primjer WiMAX, ali sve to bi bio predmet zasebnog projekta.

Mobilne usluge

Pored fiksne telefonije, na zahvaćenom području servis mobilne telefonije pružaju sva tri mobilna operatora prisutna u Crnoj Gori. Crnogorski Telekom – CT, a i operatori Telenor i Mtel, obezbjeñuje pokrivanje područja obuhvaćenog ovom LSL posredstvom GSM baznih stanica sa lokacija Radovići i Luštica. Operatori CT, MTEL i Telenor imaju svoje outdoor GSM/UMTS bazne stanice koje pokrivaju područje LSL DuglasBrguli, koje su smještene na lokaciji Radovići, odnosno indoor u kontenerskim objektima na RDC lokaciji Luštica.

Geografska Geografska Nadmorska Operator Lokacija Tip bazne stanice dužina širina visina CT Luštica 018°36'47.97''E 42°24'35.44''N 584 GSM CT Radovići 018°40'52.50''E 42°23'39.80''N 117 GSM/UMTS MTEL Luštica 018°36'47.97''E 42°24'35.44''N 584 GSM/DCS1800/UMTS MTEL Radovići 018°40'52.50''E 42°23'39.80''N 117 GSM/UMTS Telenor Luštica 018°36'47.97''E 42°24'35.44''N 584 GSM/DCS1800/UMTS Telenor Radovići 018°40'52.50''E 42°23'39.80''N 117 GSM/UMTS

Na području Luštice, odnosno području lokaliteta Brguli dostupan je i GSM i UMTS signal mobilne telefonije, koje nude sva 3 operatora sa pomenute lokacije Radovići, kao i sa RDC lokacije Luštica, čime su korisnicima obezbijeñene 2G voice usluge, kao i 2G brzine prenosa podataka.

Fiksni bežični pristup (FWA)

U pogledu fiksnog bežičnog pristupa, fiksni širokopojasni bežični pristup Internetu, u oblasti koja je obuhvaćena ovom LSL, nudi operator MTEL putem WiMAX tehnologije, sa lokacije Luštica.

Geografska Geografska Nadmorska Operator Lokacija Tip bazne stanice dužina širina visina MTEL Luštica 018°36'47.97''E 42°24'35.44''N 584 WiMAX

Zemaljska radiodifuzija i MMDS

Područje LSL DuglasBrguli, kao i najveći dio zahvata na poluostrvu Luštica, u okviru opštine Herceg Novi, je pokriveno UHF/VHF radio i TV signalom RDC sa lokacije Luštica. Na području zahvata je omogućen i MMDS bežični kablovski pristup koji

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 30

distribuira operator BBM Montenegro, sa pomenute RDC lokacije Luštica. Prijem radio i TV programa, na području ove LSL je moguć i posredstvom DTH tehnologije, koju pruža Total TV Montenegro.

Geografska Geografska Nadmorska Operator Lokacija Tip bazne stanice dužina širina visina RDC Luštica 018°36'47.97''E 42°24'35.44''N 584 UHF/VHF BBM Montenegro Luštica 018°36'47.97''E 42°24'35.44''N 584 MMDS

Za potrebe izrade ove LSL, projektant je dobio katastar postojećih TK instalacija koji je tražen od Crnogorskog Telekoma, a na osnovu dopisa Agencije za Elektronske komunikacije locirani su telekomunikacioni objekti postojećih operatora (lokacije baznih stanica, antenski stubovi i sl).

2.7.2 Planirano stanje

Implementacija novih tehnika i tehnologija, liberalizacija tržišta i konkurencija u sektoru elektronskih komunikacija doprinosi bržem razvoju elektronskih komunikacija, povećanju broja servisa, njihovoj ekonomskoj i geografskoj dostupnosti, boljoj i većoj informisanosti kao i bržem razvoju privrede i opštine u cjelini. Jedan od ciljeva izrade ove LSL jeste želja da se obezbjedi planiranje i grañenje elektronske komunikacione infrastrukture koja će zadovoljiti zahtjeve više operatora elektronskih komunikacija, koji će grañanima ponuditi kvalitetne savremene elektronske komunikacione usluge po ekonomski povoljnim uslovima. Treba voditi računa o sledećem: - infrastrukture, - da se uvijek obezbijede koridori za da se kod gradnje novih infrastrukturnih objekata posebna pažnja obrati zaštiti postojeće elektronske komunikacione telekomunikacione kablove duž svih postojećih i novih saobraćajnica, - da se gradnja, rekonstrukcija i zamjena elektronskih komunikacionih sistema mora izvoditi po najvišim tehnološkim, ekonomskim i ekološkim kriterijumima.

Akt kojeg se treba pridržavati prilikom izgradnje nove telekomunikacione infrastrukture, jeste Pravilnik o odreñivanju elemenata elektronskih komunikacionih mreža i pripadajuće infrastrukture, širine zaštitnih zona i vrste radiokoridora u čijoj zoni nije dopuštena gradnja drugih objekata (Službeni list Crne Gore" broj 83/09).

Usluge na fiksnoj lokaciji (telefonija, ADSL, IPTV)

U odnosu na moguće planove operatora fiksne telefonije, Crnogorskog Telekoma, kao i ostalih operatora fiksne i mobilne telefonije, projektant predviña da se unutar posmatrane zone, u skladu sa planiranim grañevinskim objektima i predloženim saobraćajnim rješenjima, izgradi nova telekomunikaciona kanalizacija sa 3x PVC cijevi od 110mm

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 31

unutar područja zahvata, a koja bi se logički nadovezala na postojeću telekomunikacionu kanalizaciju u posmatranoj zoni, i uklopila u planiranu tk kanalizaciju susjednih LSL zona. Telekomunikaciona kanalizacija bi se koristila za provlačenje kablova različitih kablovskih operatora koji pokažu interesovanje za pružanje telekomunikacionih usluga u ovoj zoni, bilo da se radi o Crnogorskom Telekomu, ili o nekom drugom postojećem telekomunikacionom operatoru u Crnoj Gori. Na taj način, u odnosu na situaciju koja se trenutno dešava na telekomunikacionom tržištu Crne Gore, korisnici iz posmatrane zone bi na kvalitetan način bili opsluženi različitim vrstama telekomunikacionih servisa (telefonija, prenos podataka, TV signal i dr). Pri planiranju broja PVC cijevi u novoj tk kanalizaciji, moraju se u obzir uzeti podaci o planiranim grañevinskim površinama, površinama namijenjenim stambenim, poslovnim i uslužnim djelatnostima, broju stanovnika unutar zone, aktuelnim trendovima u rješavanju pitanja kablovske televizije i dr. Planirani kanalizacioni kapaciteti omogućavaju dalju modernizaciju elektronskih komunikacionih mreža bez potrebe za izvoñenjem naknadih grañevinskih radova, kojima bi se iznova devastirala postojeća infrastruktura i stvarali nepotrebni troškovi. Sa aspekta izgradnje nove tk knalaizacije može se smatrati da postojeća kanalizacija ne postoji, tako da će biti neophodna izgradnja potpuno nove tk kanalizacije. Jedan dio postojeće telekomunikacione infrastrukture će izgradnjom saobraćajnica biti ugrožen, tako da će morati da se napusti, ali je potrebno u saradnji sa vlasnikom – Crnogorskim Telekomom, definisati izgradnju nove infrastrukture, istu najprije izgraditi, pa tek onda napustiti postojeću. Gdje god to bude moguće duž planirane trase, postojeća TK infrastruktura će se uklopiti u novu. Ukupna dužina planirane telekomunikacione kanalizacije sa PVC cijevima 110mm iznosi oko 140 metara, a planirana je i izgradnja 3 nova telekomunikaciona okna. Planirana trasa TK kanalizacije je potpuno uklopljena u trotoare novih saobraćajnica. Savremene telekomunikacije koje obuhvataju distribuciju sva tri servisa, telefonijefiksne i mobilne, prenos podataka i TV signala, treba da omogućavaju više načina povezivanja sa telekomunikacionim operaterima. Imajući u vidu različite objekte i samu lokaciju, kroz telekomunikacionu kanalizaciju treba graditi savremene telekomunikacione pristupne optičke mreže u tehnologiji FTTx (Fiber To The Home, Fiber to The Building...), sa optičkim vlaknom do svakog objekta, odnosno korisnika. Ovo rješenje je u skladu sa dugoročnim rješenjima u oblasti telekomunikacija sa optičkim pristupnim mrežama, sa čijom implementacijom je započeo telekomunikacioni operator, Crnogorski Telekom. Kućnu tk instalaciju u poslovnim objektima, treba izvoditi u RACK ormarima, u zasebnim tehničkim prostorijama. Na isti način izvesti i ormariće za koncentraciju instalacije za

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 32

potrebe kablovske distribucije TV signala, sa opremom za pojačavanje TV signala. Kućnu tk instalaciju u svim prostorijama realizovati telekomunikacionim kablovima koji će omogućavati korišćenje naprednijih servisa koji se pružaju ili čije se pružanje tek planira, FTP kablovima cat 6 i cat 7 i kablovima sa optičkim vlaknima, ili drugim kablovima sličnih karakteristika i provlačiti kroz PVC cijevi, sa ugradnjom odgovarajućeg broja kutija, s tim da u svakom poslovnom prostoru treba predvidjeti minimalno po 4 tk instalacije. U slučaju da se trasa tk kanalizacije poklapa sa trasom vodovodne kanalizacije i trasom elektro instalacija, treba poštovati propisana rastojanja, a dinamiku izgradnje vremenski uskladiti. Prilikom izrade ovog plana neophodno je da budu sinhronizovane aktivnosti kako bi se definisali položaji svih podzemnih infrastruktura, jer što se tiče telekomunikacionih vodova, neophodno je obezbijediti da se na mjestima ukrštanja ili približavanja i paralelnog polaganja sa vodovima drugih instalacija, TK kablovska kanalizacija izvodi prema "Uputstvu za zaštitu telefonskih instalacija od uticaja vodova drugih instalacija ZJPTT". Ove mjere zaštite se prvenstveno odnose na zaštitu TK instalacija od elektroenergetskih instalacija, ali se one primjenjuju i kod svih ostalih instalacija koje mogu imati posredan uticaj na TK vodove. Najmanje rastojanje izmeñu kanalizacije od PVC cijevi i podzemnih električnih instalacija (elektroenergetski kablovi i sl.) treba da iznosi 0,5 m bez primjene zaštitnih mjera i 0,1 m sa primjenom zaštitnih mjera. Zaštitne mjere se moraju preduzeti na mjestima ukrštanja i približavanja, pod uslovom da se vertikalna udaljenost od 0,5 m ne može održati. Zaštitne cijevi za elektroenergetske kablove treba da budu od dobro provodnog materijala, a za telekomunikacione kablove od neprovodnog materijala. Za napone preko 250V prema zemlji, elektroenergetske kablove treba uzemljiti na svakoj spojnici dionice približavanja. Ako se telekomunikacione i elektroinstalacije ukrštaju na vertikalnoj udaljenosti manjoj od 0,5 m, ugao ukrštanja, po pravilu, treba da bude 90 stepeni, ali ne smije biti manji od 45 stepeni. Trase planirane telekomunikacione kanalizacije potrebno je, u najvećoj mogućoj mjeri, uklopiti u trase trotoara ili zelenih površina, jer bi se u slučaju da se telekomunikaciona okna rade u trasi saobraćajnice ili parking prostora, morali ugraditi teški poklopci sa ramom i u skladu sa tim uraditi i ojačanja okana, što bi bilo neekonomično. Obaveza budućih investitora planiranih objekata u zoni zahvata ove LSL jeste da, u skladu sa Tehničkim uslovima koje izdaje nadležni telekomunikacioni operator ili organ lokalne uprave, od postojećih i novoplaniranih telekomunikacionih okana, projektima za pojedine objekte u zoni zahvata definišu način priključenja svakog pojedinačnog objekta. Kablovsku kanalizaciju pojedinačnim projektima treba predvidjeti do samih objekata. Preporučuje se da se u objektima funkcionalne namjene kao što su: škole, vrtići, restorani, hoteli, tržni centri itd, predvidi mogućnost montaže javnih telefonskih govornica.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 33

Mobilna telefonija

U odnosu na lokacije postojećih baznih stanica, mobilni operatori u momentu izrade LSL DuglasBrguli, na Luštici, opština Herceg Novi, nijesu iskazali potrebu za montiranjem novih baznih stanica na ovom području, tako da nijesu definisane nove lokacije za postavljanje stubova za mobilnu telefoniju. U odnosu na savremene trendove u oblasti mobilne telefonije, projektant naglašava da ovo ne znači da neki od postojećih ili eventualno novih operatora mobilne telefonije neće imati potrebu da u nekom momentu proširi svoje kapacitete, postavljanjem novih baznih stanica na posmatranom području. Planirani objekti i antenski stubovi pri tom treba da se predvide za korišćenje od strane više operatora. Lokalna uprava bi takvim zahtjevima trebala da izañe u susret, sagledavajući sve neophodne parametre. Prilikom odreñivanja detaljnog položaja bazne stanice mora se prvenstveno voditi računa o bezbjedonosnom aspektu po zdravlje ljudi i uticaju na životnu sredinu, poštovanjem propisanih veličina zaštitnih zona uticaja EMF, shodno odredbama Pravilnika o graničnim vrijednostima elektromagnetnog polja (Sl. list Crne Gore 15/10), a takoñe i o njenom ambijentalnom i pejzažnom uklapanju. Pri tome treba izbjeći lociranje baznih stanica na javnim zelenim površinama, u središtu naselja, u blizini školskih ustanova, na istaknutim reljefnim tačkama koje predstavljaju panoramsku i pejzažnu vrijednost, prostorima zaštićenih djelova prirode i dr. Gdje god visina antenskog stuba, u vizuelnom smislu ne predstavlja problem (mogućnost zaklanjanja i skrivanja), preporučuje se da se koristi jedan antenski stub za više korisnika. Postavljanjem antenskih stubova potrebno je ne mijenjati konfiguraciju terena i zadržati tradicionalan način korišćenja terena. Za vizuelnu barijeru prostora antenskog stuba, u zavisnosti od njegove lokacije, koristiti šumsku ili parkovsku vegetaciju.

Fiksni bežični pristup (FWA) i MMDS

U ovoj fazi, takoñe, nema informacija o planovima za eventualne nove lokacije baznih stanica WiMAX operatora i MMDS kablovskog operatora, na području koje je obuhvaćeno zahvatom. Sve što je rečeno za mobilnu telefoniju važi i za FWA i MMDS. Napominjemo da predmjer i predračun koji slijedi obuvata samo cijenu materijala i radova za izradu TK kanalizacije koje bi trebalo obaviti na lokaciji predmetne LSL, a ne i cijenu obezbjeñivanja pristupa do postojeće telekomunikacione infrastrukture (predloženo je nekoliko mogućih scenarija), što bi bio predmet zasebog projekta.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 34

2.8 Pejzažna arhitektura

2.8.1 Postojeće stanje

Prema pejzažnoj regionalizaciji Crne Gore 1, područje Luštice pripada pejzažnoj jedinici Obalno područje srednjeg i južnog Primorja koja, šire posmatrano, pripada mediteranskom tipu pejzaža. Njeni osnovni gradivni elementi su: pjeskovitošljunkovite plaže, krečnjački grebeni, rtovi, kamenite obale i zimzelena vegetacija. Unutar ove pejzažne jedinice javlja se više tipova predjela odnosno tipovi različitog karaktera.

Izvod iz Studije predjela za obalno područje

Za predmetnu lokaciju karakterističan tip karaktera predjela prema Studiji predjela, koja je rañena za potrebe PPPN, Obalno područje je Ogoljeni brdoviti tereni na krečnjacima i terase sa maslinjacima . Ogoljene brdovite terene karakteriše razuñenost terena sa periodično strmim i blažim nagibom; u vizurama veoma upečatljive slojevite i pločaste krečnjačke naslage stijena, neznatan antropogeni uticaj, oskudna vegetacija, prisustvo karstnih grebena obraslih degradacionim oblicima makije garigom. Upečatljiv predioni uzorak koji se javlja unutar ovog tipa su padine obrasle stablima bora pinjola i čempresa. Terase sa maslinjacima i suvozidima predstavljaju izuzetno vrijedan tip predjela i daju poseban identitet obalnom prostoru i kao takvog ga treba sačuvati i unaprijediti, a tamo gdje je zapušten obnoviti. Ovdje se govori o posebnim područjima poljoprivrede koja su prepoznatljiva, specifična poljoprivredna područja, značajna za očuvanje kulturnog

Podgorica, januar, 2015.god. IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 35

predjela stvorenog razvojem poljoprivrede zasnovane na primjeni tradicionalnih postupaka obrade čije je buduće postojanje jedino moguće primjenom poljoprivrednih podsticajnih mjera.

Orto foto lokacije – Terase sa maslinjacima i suvozidima

Ovaj tip je u direktnoj vezi sa tipom predjela primorskih grebena i stjenovitih obala koji je opet povezan sa pejzažom šljunkovito pjeskovitih obala i akvatorijalnim pejzažom kao svojim neposrednim okruženjem. S druge strane, područje zahvata plana prostorno i vizuelno komunicira sa već postojećim izgrañenim strukturama i posebno vrijednim agrikulturnim predjelima, gdje je prepoznat poseban tip predjela koji se odnosi na naselja sa tradicionalnom poljoprivredom u poljima i na terasama sa maslinjacima. Ovakvo prisustvo više pejzažnih tipova u vidnom polju odražava se ne samo na obogaćivanje pejzažnog sadržaja već i panoramskog doživljavanja prostora. U navedenim pejzažima se reflektuju prirodne vrijednosti područja kao i odreñene promjene nastale kao rezultat antropogenih uticaja i različitih načina korišćenja prostora. Sliku predjela odlikuje prožimanje prirodnih, kultivisanih i urbanih struktura.Dosadašnji razvoj je doveo do brojnih promjena karaktera ovog predjela. Zimzelena vegetacija daje karakterističan izgled predjelu, doprinosi identitetu prostora i obezbjeñuje njegovu živopisnost tokom cijele godine. Gusta makija, kao degradacioni stadijum prirodnih šuma hrasta crnike i crnog jasena ( OrnoQuercetum ilicis ), predstavlja osnovni strukturni element ovog predjela. U zajednici dominira visoko žbunje: obična zelenika ( Phillyrea media ), veliki vrijes ( Erica arborea ), planika ( Arbutus unedo ), mirta (Myrtus communis ), primorska kleka ( Juniperus oxycedrus) , tršlja (Pistacia lentiscus) , tetivika ( Smilax aspera ), žukva ( Spartium junceum), kaduljasti bušin (Cistus salviaefolius ), šibika ( Coronilla emerus ssp. emeroides ), lemprika ( Viburnum tinus ), šipak ( Punica granatum) . Daljom degradacijom nastala je vegetacija gariga. To su niske i prorijeñene zimzelene, a manjim dijelom i listopadne šikare, sastavljene uglavnom od heliofilnih elemenata, pretežno grmova i polugrmova. Pripadaju svezi CistoEricion . Posebno je

Podgorica, januar, 2015.god. IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 36

interesantna zajednica drvenaste mlječike ( Euphorbia dendroides ), veoma dekorativne vrste, zaštićene nacionalnim zakonodavstvom, koja obrasta stjenovite morske klifove. Bor pinjol i alepski bor prusutan je u vidu manjih grupa i pojedinačnih stabala.Ovi zeleni masivi prekidaju pojas niske žbunaste vegetacije stvarajući kontrastne prostorne forme. U makiju su mozaično utkana pojedinačna stabla i manje grupe maslina.To su ostaci nekadašnjih maslinjaka koji svojom sivozelenom bojom doprinose vizuelnoj dinamičnosti tamnozelene podloge makije.Pored masline, značajno je učešće i čempresa ( Cupressus sempervirens ), takoñe kultivisane vrste.Ovi elementi kulturnog pejzaža harmonično su uklopljeni u prirodno okruženje.

2.8.2 Planirano stanje

Ukupna površina zahvata plana na kopnu 10250.25m 2 odnosno 1,02 ha. Planski koncept je baziran na zaštiti i unapreñenju prirodnih resursa i razvoj turizma.

Smjernice za ureñenje zelenih površina

Zakonom o zaštiti prirode, prostorno planskom i projektnom dokumentacijom definiše se očuvanje značajnih i karakterističnih osobina predjela, kao i održavanje bioloških, geoloških i kulturnih vrijednosti koje odreñuju njegov karakter i estetski doživljaj.

Koncept ozelenjavanja usklañen je sa planiranim urbanističko arhitektonskim rješenjima i utvrñenim normativima zelenih površina (stepen i nivo ozelenjenosti). Zakon o zaštiti prirode (Službeni list Crne Gore br. 51/08 od 22.08.2008, 21/09 od 20.03.2009, 40/11 od 08.08.2011, 62/13 od 31.12.2013) Član 27, propisuje sledeće: „Zaštita predjela vrši se planiranjem i sprovoñenjem sveobuhvatnih mjera kojima se sprečavaju neželjene promjene i degradacija prirodnih, prirodi bliskih ili stvorenih predjela, radi očuvanja značajnih obilježja i karaktera predjela, raznovrsnosti, jedinstvenosti i estetske vrijednosti i omogućavanja trajnog korišćenja prirodnih dobara. Prije izrade prostornoplanske dokumentacije pribavlja se mapa predjela koju izrañuje organ uprave, a prije izrade projektne dokumentacije pribavlja se analiza zelenila sa pejzažnom taksacijom.“ Koncepcija ozelenjavanja planskog područja usmjerena je na povećanje kvaliteta zelenih površina, rekonstrukciju postojećih i povezivanje svih zelenih površina u sistem, preko linijskog zelenila i na drugi način.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 37

Kao što se može vidjeti iz predhodne karte prostor lokalne studije lokacije se nalazi u zoni izuzetno vrijednih prirpodnih i poluprirodnih predjela. Prisustvo terasa sa maslinjacima ovo prostoru daje dodatno i kulturni značaj. Može se konstatvati da postoji konflikt sa planiranim aktivnostima koje se odnose na razvoj i očuvanje predionih potencijala na regionalnom nivou. Uzevši sve predhodno u obzir da bi se konflikt ublažio ističe se obaveznost dispozicije budućih objekata tako da u maksimalnoj mjeri uvaže osobenosti zatečene mediteranske vegetacije, pa prema tome je potrebno planirati izradu pejzažne taksacije prije izrade Glavnog projekta ureñenja terena u okviru lokacija na kojima je predviñena gradnja. Pejzažnom taksacijom obuhvatiti sva stabla čiji je obim debla veći od 7,5cm (obim se mjeri na visini 1,5m od nivoa zemlje). Takoñe značajan elemet su i suvozidi koje bi takoñe trebalo zadržati kao elemente kulturne baštine ovog prostora. Na osnovu predhodno navedenog planska opredjeljenja koja se odnose na dio faze pejzažne arhitekture su sledeća: • maksimalno očuvanje i uklapanje postojećeg vitalnog i funkcionalnog zelenila u nova urbanistička rješenja, metodom pejzažne taksacije • obezbijediti što više zelenih površina u skladu sa traženim normativima u skladu sa kategorijom i rangom planiranog turističkog kompleksa. • uspostavljanje optimalnog odnosa izmeñu izgrañenih i slobodnih zelenih površina; • povezivanje planiranih zelenih površina u jedinstven sistem sa posebnim odnosom prema neposrednom okruženju

Podgorica, januar, 2015.god. IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 38

• usklañivanje kompozicionog rješenja zelenila sa namjenom (kategorijom) zelenih površina • potrebu korištenja biljnih vrsta otpornih na postojeće uslove sredine i usklañene sa kompozicionim i funkcionalnim zahtjevima.

Predviñene su sledeće kategorije zelenila:

Zelene površine ograničene namjene

Zelenilo turističkog naselja Namjena površina Površine po Prosječni Zelene namjenama(m 2) procenat površine ozelenjenosti (m 2) Zelene površine 9311,31 40% 3724,52 turističkih naselja UKUPNO ZELENIH POVRŠINA 3724,52

Predhodna tabela daje prosječne površine koje unutar parcela treba da budu ozelenjene u zavisnosti od kategorije. Ukoliko planom zadati parametri ne omogućavaju predviñene normative ozelenjenosti, neophodno je predvidjeti neke alternativne oblike ozelenjavanja kao što je krovno i vertikalno ozelenjavanje. Ukupna površina planiranih zelenih površina unutar urbanističkih parcela iznosi 3724,52 m2≈ 0,4ha.Obezbijeñen nivo ozelenjenosti na nivou zahvata Plana je 39,2%..

Objekti pejzažne arhitekture ograničene namjene

Zelene površine turističkog naselja Zelenilo u okviru ove namjene je važan element turističke ponude, koja ukazuje na reprezentativnost i kvalitet usluga i ponude, pored ekoloških funkcija i obezbjeñivanja prijatnog prirodnog okruženja za turiste.Istovremeno je veoma važno sa aspekta formiranja cjelokupne slike pejzaža na nivou zahvata Plana ali i šire posmatrano. Osnovni cilj je svakako povećanje atraktivnosti ovih prostora i privlačenja budućih gostiju tj. korisnika.Kako se na osnovu Master plana može uočiti da unutar samog turističkog kompleksa ima više podzona koje nose različite odlike organizacije prostora, shodno tome potrebno je planirati i pejzažno ureñenje. U dijelu u kom su planirane vile, ova kategorija djelimično preuzima smjernice koje se odnose na zelenilo individualnih objekta, u smislu ostvarivanja što veće intimnosti budućih korisnika i njihovog doživljaja prostora i ambijenta. Ostalo ureñenje zelenih površina u okviru kompleksa odnosi se na osmišljavanje lineranog zelenila koje prati pravce komunikacija, parking prostore, kao i ureñenje vidikovaca.Za zelene i slobodne površine u okviru turističkih kompleksa treba poštovati normative koji su uslovljeni kategorijom i rangom planiranog kompleksa. Sve postojeće zelene površine zadržavaju se kao sastavni i neodvojivi djelovi ambijenta i na taj način se ostavaruje veza sa prirodnim okruženjem.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 39

3. OPIS POSTOJEĆEG STANJA PRIRODNE I ŽIVOTNE SREDINE I NJENOG MOGUĆEG RAZVOJA, UKOLIKO SE PLAN I PROGRAM NE REALIZUJU

3.1 Opis lokacije, istorijat i ocjena stanje

Porijeklo imena "Luštica" nije sasvim razjašnjeno: jedni misle da potiče od sličnosti kopna sa orahovom ili nekom sličnom ljuskom: drugi da potiče od italijanske riječi lustro – svjetlost, koja se vremenom mijenjala prema domaćem govoru. Jedno ili drugo tumačenje, svejedno – oba su lijepa, romantična i odgovaraju onome što Luštica zaista jeste. U geografskom smislu, Luštica je poluostrvo koje se u blizini Tivta odvaja od kontinentalnog kopna, u oblasti tivatskog aerodroma. Vidi se sa cijeloga prostora od Tivta do Herceg Novog dok se sa Luštice vide ovi gradovi i sela izmenu njih. Sa Luštice se veoma dobro vide i Lovćen i Orjen, planine na kojima se često do kasnog proljeća bijeli snijeg, dok ispod njih, na obali mora, uveliko sve cvjeta. Poluostrvo Luštica ima dva dijela: dio bliži kontinentu naziva se Krtoli i pripada Opštini Tivat, a širi dio je "prava" Luštica i nema drugog imena, osim naziva sela, rtova, zaliva, uvala ... Površina ove Luštice pripada Opštini Herceg Novi.

3.2 Prirodne karakteristike

3.2.1 Klimatske karakteristike

Središnji položaj Balkanskog poluostrva, izmenu subtropskih krajeva sa visokim vazdušnim pritiskom i subpolarnih oblasti sa niskim vazdušnim pritiskom, uslovljava da se iznad njega odvija intenzivna cirkulacija vazdušnih masa, toplih iz područja Afrike i hladnih iz sjevernog polarnog kruga. Dakle, geografski položaj, reljef, blizina mora, nadmorska visina i drugi faktori direktno utiču na postojanje velikih klimatskih razlika pojedinih krajeva i mjesta u Crnoj Gori iako se ona nalaze na menusobno kratkim odstojanjima.

3.2.2 Klimatske karakteristike šireg područja Luštice

Klimatske prilike u širem području Luštice su specifične i imaju raznovrsna klimatska obilježja, što je posljedica geografskog položaja, nadmorske visine, reljefa i uticaja Jadranskog mora. Na ovom prostoru se prepliću uticaji tople mediteranske i hladnije, kontinentalne klime, pa se može zaključiti da na ovom području vlada mediteranska klima, sa veoma toplim i suvim ljetnjim periodima, umjerenim jesenjim i proljećnim periodima sa relativno malim količinama padavina, uglavnom u vidu kiše, i blagim zimama. Da bi se upoznale klimatske prilike odrenenog područja moraju se sagledati kretanja pojedinih klimatskih elemenata, pa je, u tom cilju, u tabelama 2.1/1 do 2.1/7) dat prikaz prosječnih vrijednosti osnovnih klimatskih elemenata za šire područje Luštice.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 40

3.2.3 Temperatura vazduha

Srednje mjesečne temperature kreću se u granicama od 12.2 0C u januaru do 29.4 0C u avgustu, i sa rednom godišnjom temperaturom od 20.30C.Ovakav temperaturni režim, u svakom slučaju, svrstava ovo područje u veoma ugodno za život.

Tabela,Srednje, maksimalne i minimalne temperature vazduha u 0C (period 19611990, RHMZ)

jan feb mar apr maj jun jul avg sep oct nov dec GOD srv 12.2 12.8 15.1 17.7 22.4 26.2 29.3 29.4 26.1 21.8 17.0 13.6 20.3 max 14.9 16.3 17.7 20.5 25.7 28.5 31.5 32.3 28.8 23.7 18.7 15.4 32.3 min 9.7 8.6 10.8 10.0 18.8 23.8 26.9 26.1 23.0 17.9 14.2 12.1 8.6 std 1.4 1.6 1.6 1.8 1.5 1.2 1.0 1.5 1.4 1.3 1.1 0.9 1.4

U prilog prethodnoj konstataciji su i podaci o prosječnom broju tropskih dana, odnosno o broju dana kada je maksimalna temperatura veća od 30 0C, tabela i podaci o prosječnom broju dana sa mrazom kada su temperature ispod 00C,

Tabela, Prosječni broj tropskih dana (Tmax>30 C, period 19611990.god., RHMZ

jan feb mar apr maj jun jul avg sep oct nov dec GOD sum Srv 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 3.0 13.0 13.0 3.0 0.0 0.0 0.0 32.0 max 0.0 0.0 0.0 0.0 3.0 12.0 23.0 27.0 13.0 0.0 0.0 0.0 27.0 min 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 1.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 std 0.0 0.0 0.0 0.0 0.6 3.5 5.4 7.0 3.4 0.0 0.0 0.0 1.7

Tabela, Prosječni broj dana sa mrazom jan feb mar apr maj jun jul avg sep oct nov dec GOD sum Srv 2.0 2.0 1.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 1.0 5.0 max 11.0 9.0 7.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 2.0 3.0 11.0 min 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 std 2.7 2.3 1.5 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.4 0.8 0.6

3.2.4 Osunčavanje

Šire područje Herceg Novog, kao što se može vidjeti iz podataka prikazanih u tabeli, odlikuje se znatnim brojem sati sijanja sunca.Najmanje sati sijanja sunca, kao srednja mjesečna vrijednost, je 101.5 u januaru a najviše sati sijanja sunca je u toku mjeseca jula 343.8h.Srednja godišnja vrijednost iznosi 2429 časova. Tabela, Prosječno trajanje sijanja sunca u časovima (period 19611990.god.,RHMZ) jan feb mar apr maj jun jul avg sep oct nov dec GOD sum srv 110.7 113.4 160.5 193.8 250.5 288.2 343.8 317.3 249.0 186.0 114.6 101.5 2429.2 max 211.9 191.1 238.0 265.3 324.2 329.9 391.6 378.4 313.9 259.2 175.6 156.9 391.6 min 47.7 30.4 84.6 120.9 145.5 236.2 287.8 260.9 199.3 89.3 60.1 48.4 30.4 std 39.9 39.5 37.9 34.4 39.9 24.5 25.6 30.8 31.3 35.8 31.3 30.3 33.4

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 41

Tabela, Prosječni broj vedrih dana (srednja dnevna oblačnost<2/10,period 19611990.god.,RHMZ) jan feb mar apr maj jun jul avg sep oct nov dec GOD sum srv 7.0 6.0 6.0 6.0 6.0 8.0 16.0 17.0 13.0 10.0 6.0 6.0 108.0 max 18.0 15.0 14.0 20.0 14.0 15.0 27.0 26.0 25.0 19.0 15.0 13.0 27.0 min 1.0 0.0 1.0 0.0 2.0 2.0 6.0 8.0 2.0 1.0 1.0 0.0 0.0 std 4.4 4.2 3.4 3.6 2.7 3.1 4.6 5.3 5.1 4.6 3.6 3.3 4.0

3.2.5 Padavine

Na osnovu dugogodišnjeg niza mjerenja i statistički obranenih podataka može se reći da su, na ovom području značajne padavine u toku jeseni, zime i proljeća.

Tabela,Srednje, maksimalne i minimalne mjesečne sume padavina (l/m 2) za područje Herceg Novog (period 19611990, RHMZ) jan feb mar apr maj jun jul avg sep oct nov dec GO D sum srv 218.8 198.2 204.4 154.3 103.4 63.7 47.2 91.6 154.4 200.9 260.1 234.1 1931.3m max 500.8 585.4 412.0 314.1 298.0 162.0 168.0 305.7 447.0 588.0 684.0 632.0 684.0 min 3.0 0.0 52.5 21.4 14.0 8.5 1.0 1.0 5.0 0.0 11.8 41.0 0.0 std 136.3 127.1 96.5 73.6 86.4 41.5 48.3 76.3 105.8 141.5 140.7 132.4 100.6

Prosječne vrijednosti mjesečnih suma padavina kreću se od 260.1l/m2 u novembru do 103.4 l/m2 u maju. Ljetnji mjeseci su sa znatno manjom sumom padavina i njihove prosječne srednje vrijednosti kreću se u granicama od 47.2 l/m2 u julu do 91.6 l/m2 u avgustu, a srednja godišnja količina padavina iznosi 1931.3 l/m2.

3.2.6 Vjetar

Podaci o vjetrovima statistički su obraneni za 10 pravaca duvanja vjetra i prikazani u tabeli i grafički na rozetama kako slijedi.

Tabela, Raspodjela prosje čne maksimalne i prosje čne srednje brzine vjetra i njegove čestine po pravcima vmax m/s, vsr m/s, čestina % (period 19611990.god.,RHMZ)

sm jer N NNE NE EN E ES SE SS S SS SW WSW W WN NW NNW TIŠ E E E W W

vmax 18,7 30,5 30,0 21, 18, 15, 17, 12, 12, 14, 10, 12,3 17, 10,0 6,0 18,0 0 9 5 0 0 0 4 0 0 vsr 2,3 3,1 3,6 3,5 3,2 3,0 3,1 2,9 2,8 3,2 3,0 3,3 3,4 3,2 2,3 2,6 čest. 2,1 3,9 3,5 4,7 3,7 3,6 2,6 2,8 4,1 3,4 2,5 3,0 2,1 1,6 1,2 0,7 54 ,3

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 42

Očigledno je da su razlike srednjih mjesečnih brzina vjetrova u području Herceg Novog veoma male. Srednje mjesečne brzine duvanja vjetra nalaze se u granicama od 2.3m/s iz sjevernog kvadranta, do 3.6m/s sa sjeveroistoka.Maksimalne brzine vjetrova od 30m/s potiču iz sjevernog i sjeveroistočnog kvadranta.Od ukupnog broja dana 54.3%, odnosno 198 je dana bez vjetra.

3.2.7 Vazduh i kvalitet vazduha

Nema podataka o kvalitetu vazduha za ovo područje.

3.2.8 Vode i kvalitet voda

Predmetno područje nema stalnih površinskih vodotoka, a morski akvatorijum je sastavni dio Hercegnovskog zaliva, odnosno zaliva Boke kotorske. Boka kotorska se sastoji od više suženja i proširenja (zaliva): Hercegnovski zaliv, Kumborski tjesnac, Tivatski zaliv, tjesnac Verige, Morinjski, Risanski i Kotorski zaliv.

Akvatorijum Boke kotorske zahvata površinu od 88km2, a dužina obalske linije je 106km. Maksimalna dubina je na ulazu u Hercegnovski zaliv 60m, a prosječna dubina ovog zaliva je 30m. Ostali zalivi su prosječne dubine 2526m.

Hercegnovski zaliv se po svojim hidrografskoorografskim osobinama razlikuje od ostalih zaliva u Boki kotorskoj. Ta razlika ogleda se, prije svega, u kontaktu sa otvorenim morem na dijelu Rt OštraRt Mirišta širine 3.0km, i po relativno plitkom litoralu sa dubinom do 10m na 1500m od obalske linije, što je slučaj u njegovom zapadnom dijelu, odnosno Topljanskom zalivu.

Ukupna zapremina Bokokotorskog zaliva je nešto malo manja od 2.5 milijardi metara

Podgorica, januar, 2015.god. IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 43

kubnih morske vode i varira u toku godine zavisno od količine atmosferskih padavina. Prosječni godišnji dotoci cijene se na 1520m3/s, a mogu biti i 200m3/s. Takoñe se procjenjuje da se godišnje u ovaj zaliv ulije 5000m3 otpadnih voda što je zabrinjavajuće po kvalitet njegove vode, a shodno tome i po živi svijet u njemu i oko njega.

Još jedna veoma važna komponenta životnih uslova u zalivu Boke kotorske vezana je za morske struje, odnosno njihove pravce kretanja i jačinu. Prema raspoloživim podacima ulazna struja se kreće pored Rosa, Rta Mirišta, uvale Žanjic, Debelog rta, prolazi kroz Kumborski tjesnac, nastavlja pored Krašića i ispred Veriga se "račva", jedan dio nastavlja kroz Verige, a drugi dio skreće prema Bijeloj i vraća se suprotnom obalom: ðenovići, Zelenika, Herceg Novi, Topla, Igalo i ispod Njivica vraća se u otvoreno more.

Dinamika kretanja vodenih masa najintenzivnija je u vrijeme maksimalnih dotoka slatke vode. U dubljim dijelovima zaliva kretanje vodenih masa zavisi, uglavnom, od uticaja morskih struja i naravno plime i osjeke, odnosno kolebanja nivoa mora koji u Hercegnovskom zalivu, kao srednja dnevna vrijednost, iznosi 22cm.

Svakako najznačajniji dio mora je litoralni pojas. To je morski prostor koji je najintenzivnije naseljen i karakteriše ga bujna podvodna flora i fauna. Ovom prostoru pripada profil od gornje granice dejstva morskih talasa do donje granice kontinentalnog platoa. Litoralna zona predstavlja najproduktivniju zonu mora. U njoj se procesi fotosinteze i primarne produkcije najintenzivnije odvijaju, što je uslovljeno dovoljnom količinom svjetlosti i dotokom neophodnih nutrijenata i minerala sa kopna, a što stimuliše intenzivan rast fitoplanktona, algi i vodenih cvjetnica, odnosno zooplanktona i ostalih morskih oganizama bentoske flore, vegetacije i faune.

3.2.9 Geološka sredina

Pod geološkom sredinom smatraju se: geomorfološke, geološke, hidrogeološke, inženjerskogeološke, tektonske, pedološke odlike terena, njegova povoljnost za gradnju i mineralne sirovine.

3.2.10 Geološke odlike

U geološkoj grani ovog područja učestvuju sedimenti gornje krede (K2 3) i kvartara (Q). Litološku granu ovog paketa sedimenata čine: dolomiti, vapnoviti dolomiti, krečnjaci, dolomitični krečnjaci i karbonatne breče. Svi navedeni članovi, ovog paketa sedimenata, se menusobno smjenjuju i postupno prelaze jedni u druge. Dolomiti, sa rijetkim slojevima krečnjaka, izgranuju obalni pojas.Javljaju se u vidu banaka i slojeva u zoni debljine do 20m. Dolomitični krečnjaci su pretežno slojevite detritične strukture, a vapnoviti dolomiti su srednjeg zrna a javljaju se u vidu slojeva.Kvartar (Q) predstavljaju crvenice i aluvijalni nanosi.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 44

Crvenice su karakterističan sediment za karstna područja i karbonatne sedimente. Sačinjavaju ih frakcije pijeska i praha karbonatnog sastava i minerali glina. Boje su tamno do mrko crvene različite debljine. U karstnim područjima predstavljaju jedina obradiva zemljišta.

3.2.11 Strukturni sklop

Predmetno područje prema tektonskoj reonizaciji pripada paraautohtonu. Kao što je rečeno izgranuju ga karbonatni sedimenti mastrihtskog kata. Generalno pružanje serije sedimenata je sjeverozapadjugoistok sa padom slojeva prema sjeveroistoku. Na ovako ograničenom prostoru nisu registovani plikativni oblici metarsko dekametarskih dimenzija. Brojni su disjunktivni strukturni oblici sa pružanjem u svim pravcima, mada se može reći da preovlanuju rasjedi i pukotinski sistemi upravni na regionalnu strukturu.

3.2.12 Hidrogeološke odlike terena

Područje na poluostrvu Luštica kod Herceg Novog, pripada geotektonskoj jedinici parahtona. Parahton zauzima uzani primorski pojas izmenu mora i geotektonske jedinice pod nazivom Cukali zona. Hidrogeološke odlike ovih terena uslovljene su, prije svega, litološkim sastavom, strukturnim sklopom i hidrogeološkim funkcijama stijena. Parahton, generalno, karakteriše složeni sistem antiklinala, izgranen od skaršćenih krečnjaka gornjokredne starosti (K2 3) koji predstavljaju vodonosnike karstnopukotinske poroznosti, i sinklinala izgranenih od flišnih sedimenata gornjoeocenske starosti, koji predstavljaju podinske i bočne hidrogeološke barijere. Na predmetnom području izostaju sinklinalni flišni sedimenti.

Na osnovu strukture poroznosti stijena na ovom terenu, kao i na osnovu njihovih filtracionih svojstava izvršena je hidrogeološka kategorizacija litostratigrafskih jedinica ovog terena na: vodopropusne i vodonepropusne stijene.

3.2.13 Vodopropusne stijene

Ono što posebno karakteriše ove stijene je izostanak površinskog oticanja. Naime, sve padavine direktno prodiru u dublje djelove terena, do nivoa podzemne vode. Položaj ovih stijena u odnosu na more i njihove hidrogeološke karakteristike uslovljavaju da na ovim terenima izostaju izdanske vode koje bi se mogle koristiti za vodosnabdijevanje ili navodnjavanje. Eventualno, svako zahvatanje vode u sušnom periodu izazvalo bi eksploataciju zaslanjene vode.

3.2.14 Vodonepropusne stijene

Na prostoru predmetnih uvala, kao i na čitavom prostoru poluostrva Luštice, izostaju stalni

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 45

površinski tokovi i izvori. Razlog tome leži u hidrogeološkim odlikama terena koje su prethodno iznijete.Pri intenzivnim padavinama kratkotrajno se formira povremeni tok zvani Mioki potok, koji nastaje od dva povremena potoka sa područja Radovanića i Tića. Završava u moru u zoni plaže Žanjic.

3.2.15 Inženjerskogeološke odlike i povoljnost terena za gradnju

Inženjenjerskogeološke odlike terena uslovljene su geološkom granom, strukturnim sklopom i morfološkim karakteristikama.

Sedimenti Gornje krede (1 4 K 2 3)

Ove stijene predstavljaju dobru osnovu za izgradnju objekata visoko i niskogradnje, kao i za objekte za koje je potrebno duboko fundiranje, pri čemu treba voditi računa da krečnjaci mogu biti tektonski znatno oštećeni i karstifikovani.

Tereni izgraneni od ovih sedimenta u inženjeskogeološkom smislu pripadaju terenima povoljnim za gradnju svih objekata visoko i niskogradnje.

Kvartar (Q)

Crvenica (ts) je zastupljena samo jednim manjim dijelom na istražnom području. Izgradnja objekata visoko i niskogradnje uslovljenja je izborom oblika i vrste temelja, kao i dubine fundiranja do nivoa podzemne vode.

3.2.16 Geoseizmičke odlike

Tektonska i seizmička aktivnost na prostoru južnih Dinarida primarno su uslovljene globalnim geodinamičkim procesima u Mediteranskom basenu, čija je geneza vezana za koliziju megatektonskih ploča Evroazije i Afrike. Južni, primorski region, Ulcinjsko Skadarska, Budvanska i BokoKotorska zona, sa mogućim maksimalnim intenzitetom u uslovima srednjeg tla od devet stepeni (IX) MCS skale, (MCS: MercalliCancaniSieberg skala je približno numerički ekvivalentna novoj EMS98 evropskoj makroseizmičkoj skali).

3.2.17 Seizmički rizici (hazardi)

Nesumnjivo je da se na bazi do sada prikupljenih podataka može konstatovati trajna egzistencija visokog stepena seizmičkog rizika na ukupnoj teritoriji Crne Gore, a posebno u Primorskoj zoni.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 46

3.2.18 Pedološke odlike

Zemljišta i kvalitet zemljišta u prvom redu zavise od geološke podloge, odnosno vrsta stijene od koje su nastala i na kojoj su nastala. U konkretnom slučaju radi se o tipovima zemljišta koja su nastala na karbonatnoj podlozi.

Podgorica, januar, 2015.god. IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 47

3.2.19 Flora i fauna

Flora

U mediteranskoj zoni Crne Gore, uključujući i šire područje Herceg Novog, dominira vegetacija koja je nastala degradacijom vječnozelenih mediteranskih šuma.

Makija je prvi degradacioni stadijum ovih šuma; sastoji se od termofilnih, sklerofilnih biljaka, koje obično ne prelaze 4 m visine. Sprat žbunja je dobro razvijen, često veoma gust i neprohodan.Česti elementi makije su i lijane, dok se drveće javlja samo u vidu pojedinačnih, niskih jedinki. Smatra se da je makija danas najvažniji ekosistem Mediterana.Iako predstavlja degradacioni stadijum vegetacije, nastao kao rezultat antropogenog i zoogenog djelovanja, ima višestruki značaj. Štiti zemljište od erozije i predstavlja staništa mnogih mediteranskih životinjskih vrsta. Ovaj tip vegetacije ima i estetsko značenje i daje karakterističnu pejsažnu arhitekturu Mediteranu. Mnoge biljke su aromatične, cijelom području daju specifičan miris i upotrebljavaju se u tradicionalnoj mediteranskoj kuhinji. Zbog svega navedenog, poslednjih godina u većini mediteranskih zemalja postoji trend zaštite i očuvanja makije, iako se ovaj tip staništa ne nalazi na zvaničnim evropskim listama zaštićenih staništa. U Crnoj Gori makija nema nikakav status zaštite, kao ni biljne vrste koje je izgrañuju. Najvažnija biljna zajednica makije je asocijacija jasena i hrasta crnike ( OrnoQuercetum illicis ).Ali se u našem primoriju, uključujući i širu okolinu područja gdje je planirana izgradnja turističkog kompleksa, najčešće javlja degradacioni stadijum ove asocijacije sa mirtom ( OrnoQuercetum illicis myrtetosum ).Dominantne vrste ovog tipa vegetacije su: jasen ( Fraxinus ornus ), hrast crnika ( Quercus ilex ), mirta ( Myrtus communis ), zelenika (Phillyrea media ), maginja ( Arbutus unedo ), broć ( Rubia peregrina ), šparuga ( Asparagus acutifolius ), tršlja ( Pistacia lentiscus ), veliki vrijes ( Erica arborea ), lovor ( Laurus nobilis ).

Gariga je tip vegetacije koji nastaje degradacijom makije. Na ciljnom području gariga je više prisutna u odnosu na makiju. U garizi dominiraju žbunovi, čija visina obično ne prelazi 1m, a nemaju gust sklop kao u makiji. Prorijeñeni su, izmeñu njih se nalaze površine ispranog zemljišta i kamenja, tako da je sprat zeljastih biljaka bolje razvijen nego u naprijed pomenutom tipu vegetacije. Sve biljke elementi garige adaptirane su na suvu mediteransku klimu i siromašno zemljište. S obzirom na ovakve uslove, u garigama su u proljeće česte geofite – vrste koje prezimljuju u obliku lukovica i krtola. Iz ove grupe biljaka najvažnije je pomenutu orhideje ( Orchidaceae ) – sve vrste ove familije su zaštićene u Crnoj Gori.

Najvažnija zajednica garige je asocijacija velikog vrijesa i bušina ( EricoCystetum cretici ). Dominantne vrste ove asocijacije su: veliki vrijes ( Cystus creticus ), bušin ( Cystus creticus ), krkavina ( Frangula rupestris ), drača ( Paliurus spina christi ), nar ( Punika granatum ), tetivka ( Smilax aspera ), dubačac ( Teucrium capitatum ), primorski vrijes ( Satureja

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 48

montena )... Od vrsta familije orhideja na ciljnom području možemo očekivati: vranjak (Anacamptis pyramidalis ), pčelica ( Ophrys apifera ), kokica ( Ophrys bertolonii ), pčelica (Ophrys scolopax Cav. subsp. cornuta ), kaćunak smrdljivi ( Orchis coriophora ), mirisni kaćunak ( Orchis morio ), vrste roda kukavica ( Serapias cordigera, S. Lingua, S. vomeracea ). Ovo su ouobičajene vrste mediteranskog pojasa Crne Gore i imaju prilično brojne populacije. Daljom degradacijom garige nastaju pašnjački kamenjari. Predstavljaju otvoreni tip vegetacije, sa dominacijom prorijeñenog niskog žbunja (do oko 50 cm) i kserofitnih zeljastih biljaka. Ali, u ovom tipu vegetacije, kao i u garigama, u včažnijem periodu vegetacijske sezone (proljeće) ima vrsta koje pripadaju familiji orhideja.

Najčešći tip pašnjačkih kamenjara u mediteranskoj zoni pripada asocijacijama brahipodiuma i žutog smilja ( Brachypodium ramosumHelychrisum italicum ) i Bromo Chrysopogonetum grylli . Dominantne vrrste ovog tipa staništa su: žuto smilje (Helychrisum italicum ) sterilna zob (Avena sterilis ), luk ( Allium subhirsutum ), zvjezdasta djetelina ( Trifolium stellatum ), zvončić ( Campanula lingulata ), buhač ( Tancetum cinerarifolium ), bodljikava mlječika ( Euphorbia spinosa ), pelim ( Salvia officinalis ); nalazi se i pojedinačno žbunje: mirta ( Myrtus communis ), zelenika ( Phillyrea media ). Iz familije Orchidaceae prisutne su iste vrste koje su nabrojane u vegetaciji garige.

Fauna

Šire područje područja planiranog zahvata odlikuje se bogatom i raznovrsnom faunom, u kojem dominira Palearktički zoogaeografski elemenat, sa značajnim učešćem mediteranskih i holoarktčkih elemenata. Na lokalitetu gdje će se graditi turističko naselje fauna je najvećim dijelom vezana za biljne asocijacije, koje su pomenute u dijelu o vegetaciji. Od vrsta koje predstavljaju poseban interes izdvajamo:

fauna koja se sreće ispod kamenja: Isopoda: Porcellionidae: Porcelio spinicornis; Trachelipodidae:Porcellium conspersum; Armadillidae: Armadillidium pictum, A versicolor; Acari: Mesostigmata: Trachytidae: Trachytes aegrota; Uropididae: Uropoda splendida; Chilopoda: Scutigera coleoptrata, S. dalmatica, Lithobius forcipatus, Glomeiris spp.

fauna koja se sreće na zemlji: Aranea: Argiopidae: Argiope bruenichii; Lucanidae: Lucanus cervus (jelenakzaštićen zakonom); Scarabaeidae: Oryctes nasicornis ; Cetonidae: Cetonia aurata (posebno se često sreće na Sambucus nigra ); Melolonthidae: Melolontha melolontha (gundelj), Miltotrogus aeqinoctilais; Aphodidae: Otophorus haemorrhoidalis, Nialus varians, Dimendius distinctus, Copridae; Copris lunaris. Cerambycidae: Lepturinae: Leptura maculata, Stenurella melanura; Cerambycinae: Cerambyx scopolii, C. cerdo, Aromia moschata, Rosalia alpina; Orthoptera: Tettigonidae: Tettigonia viridissima; Acrididae: Acridia spp.; Gryloptera: Gryllus campestris .

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 49

4. IDENTIFIKACIJA PODRUČJA ZA KOJA POSTOJI MOGUĆNOST DA BUDE IZLOŽENA ZNAČAJNOM RIZIKU

Područja koja mogu biti izložena značajnom riziku, kada je realizacija LSLe „Duglas Brguli“ u pitanju, mogu se identifikovati kroz planirane aktivnosti u okviru Lokalne studije lokacije.

A. Degradirana područja

Usljed malobrojnih antropogenih uticija (prije svega se misli na slabu naseljenost) nije došlo je do ozbiljnog poremećaja prostorne harmonije.Na ovom području nema velikih površina poljoprivrednog zemljišta.Veći dio su regresivne livade i šumarci, šume su znatno prorijeeñene, posebno na nižim pozicijama u blizini mora .Izgradnjom novih objekata nema uništavanja velikih zelenih površine (riječ je o karstnom području uglavnom), što na odreñenim lokalitetima može dovesti do redukcije (ne i nestanka) pojedinih biljnih i životinjskih vrsta i time do smanjenja bioraznolikosti.

B. Poljoprivredno zemljište

Prirodni uslovi reljefa, mikroklime, dostupnih voda i pedološkog pokrivača su uticali na karakter poljoprivredne proizvodnje prema osnovnim odlikama i djelatnostima poljoprivrednog stanovništva.Poljoprivredno zemljište nastajalo je i razmiještano u odnosu na mogućnosti optimalnog razvoja poljoprivrede.Meñutim, s obzirom na gustinu naseljenosti i prirodne karakteristike ovog područja nemožemo govoriti o značajnim kapacitetima poljoprivredne proizvodnje. Ugrožavanje površina na ovim lokalitetima može nastati neadekvatnim odlaganjem otpada, kao i zagañenjem usljed neregulisanog odvoñenja otpadnih voda, a postoji i opasnost od pretjerane hemizacije zemljišta.

C. Ugrožene površinske i podzemne vode

Izgradnjiom novih objekata za poslovnu namjenu i stanovanje povećava se broj posjetilaca i stanovnika koji će povremeno ili stalno boraviti na predmetnom području, što uzrokuje povećanje čvrstog komunalnog otpada, koji, ukoliko se nekontrolisano odlaže zagañuje zemljište i površinske i podzemne vode.Porastom broja korisnika predmetnog prostora povećavaju se i količine komunalnih (fekalnih) otpadnih voda.Na području zahvata predmetne studije lokacije ne postoji izgrañena fekalna kanalizaciona mreža, a predviñeno je njihovo prečišćavanje u biološkim ureñajima i nakon toga ispusti u upojne bunare. I u široj okolini ovakvi sistemi ne postoje, već se otpadne vode odvode u septičke jame. U situaciji kada ne postoje značajni resursi čistih pijaćih voda, ukoliko prostor ostane neopremljen adekvatnom infrastrukturom, scenario razvoja može poprimiti negativan kontekst.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 50

D. Neureñeno odlaganje otpada

S obzirom da je lokacija regionalne sanitarne deponije koja će opsluživati teritoriju opštine Herceg Novi definisana, tako će se i dispozija otpadaka sa ovok područja sprovoditi na tu deponiju ili na deponiju koja opslužuje opštine Tivat i Kotor.

Poseban problem predstavlja neadekvatno odlaganje otpada na mjestima koja nisu za to predviñena, gdje se stvaraju „divlje deponije“.Najčešće mjesto za formiranje ovakvih deponija su uvale i vrtače, što je posebno izraženo u ruralnom područu.Čvrsti otpad se najčešće odlaže u bujičnim vodotocima i u vrijeme većih padavina, sav završi u moru.

Dok se ne stvore uslovi da se otpad odlaže na prostoru koji je za to predviñen Zakonom o upravljanju otpadom, do tada će postojati negativan uticaj na kvalitet životne sredine.

E. Zona gradnje

U pogledu uticaja na životnu sredinu u toku izgradnje i eksploatacije planiranih infrastrukturnih i drugih objekata moguće je na osnovu analize značajnih faktora uticaja od kojih je svakako najznačajniji faktor vrsta radova, mehanizacija sa kojom će se realizovati projektovani radovi, vrijeme trajanja izvoñenja radova kao i uticaj saobraćaja, odnosno saobraćajnih sredstava, predvidjeti potencijalno zagañenje: vazduha, vode i zemljišta kao i zagañenje okolnog prostora bukom.

Bilo kakvi radovi u prirodi, odnosno u životnoj sredini, opravdani, društveno korisni itd. narušavaju postojeću prirodnu ravnotežu i imaju odreñene posljedice i uticaje na prirodnu sredinu.Ti uticaju mogu biti privremenog i trajnog karaktera.

U konkretnom slučaju od privremenog značaja su negativne posljedice koje nastaju usljed izvoñenja grañevinskih radova na infrastrukturnim i drugim objektima.

Trajnije posljedice očekuju se u promjeni pejzažnog izgleda, zauzimanju zemljišta, povećanju saobraćajnog toka iz čega proizilazi povećanje nivoa buke, aerozagañenja itd.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 51

5. POSTOJEĆI PROBLEMI U POGLEDU ŽIVOTNE SREDINE U VEZI SA PLANOM I PROGRAMOM

Prostor Opštine Herceg Novi suočen je sa sledećim socijalnodemografskim, ekonomskim, ekološkim i infrastrukturnim problemima:

povećanje broja stanovnika u opštini i gradu (naročito u urbanim naseljima), neplanska izgradnja, infrastrukturna neopremljenost (nizak nivo komunalnih standarda u ruralnim oblastima), degradacija lokalnih pejzaža (na području naselja), degradacija i deagrarizacija poljoprivrednog zemljišta, degradacija kulturnog pejzaža, degradirani prostori nekadašnje industrije opterećeni magistralni saobraćajni tokovi.

Neplanska gradnja, ugrožava stanje životne sredine kroz :

narušavanje pejzaža, uticaj na biodiverzitet, smanjenje prirodnih zelenih površina, povećanje zagañenja voda, opterećenje infrstrukture u zahvatu plana.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 52

6. OPŠTI I POSEBNI CILJEVI STRATEŠKE PROCJENE I IZBOR INDIKATORA

6.1. Opšti ciljevi strateške procjene

Osnovni cilj izrade strateške procjene je obezbjeñivanje uslova koja pitanja životne sredine, uključujući i zdravlje ljudi, potpuno uzimaju u obzir prilikom razvoja, radi obezbjeñivanja održivog razvoja, omogućavanja učešća javnosti, kao i unapreñivanja nivoa zaštite zdravlja ljudi i životne sredine. Prostornim planom Republike Crne Gore i Nacionalnom strategijom održivog razvoja definisani su opšti ciljevi u oblasti zaštite životne sredine: • očuvanje kvaliteta životne sredine, kao i očuvanje i unapreñenje prirodnih vrijednosti, posebnosti prostora i kulturnoistorijske baštine Crne Gore.Opšti ciljevi zaštite životne sredine na području LSLe proističu iz opštih ciljeva zaštite životne sredine definisanih Zakonom o životnoj sredini („Sl.list RCG'', br.48/08,40/10, 40/11 i 27/14): • očuvanje i zaštita zdravlja ljudi, cjelovitosti, raznovrsnosti i kvaliteta ekosistema, genofonda životinjskih i biljnih vrsta, plodnosti zemljišta, prirodnih lepota i prostornih vrednosti, kulturne baštine i dobara koje je stvorio čovjek; • obezbjeñenje uslova za ograničeno, razumno i održivo gazdovanje živom i neživom prirodom, očuvanje ekološke stabilnosti prirode,količine i kvaliteta prirodnih bogatstava i sprečavanje opasnosti i rizika po životnu sredinu. Izradom strateške procjene uticaja na životnu sredinu obezbjeñuje se usklañenost aktivnosti definisanih planom sa važećom zakonskom regulativom i državnim planskim dokumentima u Crnoj Gori. Strateška procjena za navedeni planski dokument je procjenila potencijalne negativne uticaje na životnu sredinu i pružila prijedlog adekvatnih mjera koje će se preduzeti u cilju sprečavanja i smanjenja štetnih uticaja aktivnosti čija realizacija je predviñena ovim planskim dokumentom. Rezultati Strateške procjene uticaja će doprinijeti odgovarajućem donošenju odluka u planskom procesu. Opšti ciljevi strateške procjene definisani su na osnovu zahtjeva i ciljeva razvoja u pogledu zaštite životne sredine u drugim planovima i programima, kao i ciljeva zaštite životne sredine utvrñenih na nacionalnom i meñunarodnom nivou.

6.2 Posebni ciljevi strateške procene

Posebni ciljevi Strateške procjene uticaja planskog područja utvrñuju se na osnovu analize stanja životne sredine i značajnih pitanja, problema, ograničenja i potencijala planskog područja, kao i prioriteta za rješavanje ekoloških problema, a u skladu su sa opštim ciljevima i načelima zaštite životne sredine.

Posebni ciljevi Strateške procjene predstavljaju razradu opštih ciljeva i definisani su na osnovu sagledanih problema i zahtjeva za zaštitu životne sredine na nacionalnom, regionalnom i lokalnom nivou, a izmeñu ostalog odnose se na smanjenje štetnih emisija u

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 53

vazduh, smanjenje zagañivanja zemljišta, ograničavanje štetnih uticaja na biodiverzitet, racionalnu potrošnju vode, kontrolu sakupljanja, ispuštanja i tretman otpadnih voda, opterećenje životne sredine bukom, upravljanje otpadom i dr. Za svaki od postavljenih posebnih ciljeva strateške procjene definisani su indikatori u odnosu na koje se ocjenjuju planska rešenja.Izbor indikatora izvršen je iz ''Osnovnog seta UN indikatora održivog razvoja''.Ovaj set indikatora zasnovan je na konceptu ''uzrokposledicaodgovor'' i u potpunosti odražava principe i ciljeve održivog razvoja. Na osnovu definisanih posebnih ciljeva vrši se izbor odgovarajućih indikatora koji će se koristiti u izradi strateške procjene uticaja na životnu sredinu.Indikatori stanja životne sredine predstavljaju veoma bitan segment u okviru izrade ekoloških studija i planskih dokumenata.Indikatori su veoma prikladni za mjerenje i ocjenjivanje planskih rešenja sa stanovišta mogućih šteta u životnoj sredini, kao i za utvrñivanje koje nepovoljne uticaje treba smanjiti ili eliminisati.Svrha njihovog korišćenja je u usmjeravanju planskih rješenja ka ostvarenju ciljeva koji se postavljaju. Indikatori predstavljaju jedan od instrumenata za sistematsko identifikovanje, ocjenjivanje i praćenje stanja, razvoja i uslova sredine i sagledavanje posljedica.Oni su sredstvo za praćenje izvjesne promenljive vrijednosti u prošlosti i sadašnjosti, a neophodni su kao ulazni podaci za svako planiranje. Imajući u vidu prostorni obuhvat plana, planirane namjene površina, stanje životne sredine u planskom području i definisane posebne ciljeve Strateške procjene uticaja, izvršen je izbor indikatora u odnosu na koje će biti vršena procjena uticaja planskih rješenja na životnu sredinu. Prilikom definisanja indikatora obradivači Strateške procjene su se oslonili, kao što je naglašeno, na indikatore UN za održivi razvoj, kao i na elementarne ekološke indikatore koji se mogu uzeti u obzir u odnosu na postojeće stanje životne sredine i karakter plana i planiranih aktivnosti. Vrlo je važno napomenuti da su navedeni indikatori definisani u kontekstu realizacije planskih, a ne tehničkih i tehnoloških rešenja.Pri tom, treba napraviti razliku izmeñu Strateške procjene uticaja (SPU) i Procjene uticaja (PU).SPU je planski orijentisana i razmatra planska rešenja kao osnov za realizaciju ciljeva održivog razvoja i zaštite životne sredine.Upravo na ovakvom shvatanju SPU baziran je i predmetni plan (LSL).

Sa druge strane, procjene uticaja su tehnički i tehnološki orijentisane sa ciljem da definišu mjere zaštite prilikom izrade glavnih projekata (a ne planova) kako bi se odreñeni negativni uticaji sveli u zakonski definisane okvire. Posebni ciljevi su : Razvoj područja Povećanje atraktivnosti i pristupačnosti zona, kao i poboljšanje dostupnosti kvalitetnom saobraćajnom mrežom; Formiranje kvalitativne i realne prostorne organizacije za razvoj; Stvaranje uslova za uravnoteženiji prostorni razvoj i unapreñenje lokacijskih prednosti, usmjereno ka višem stepenu investicione privlačnosti.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 54

7. PROCJENA MOGUĆIH UTICAJA PLANSKIH RJEŠENJA NA Ž.SREDINU

Različite vrste uticaja mogu se definisati kao:

1. Neposredan uticaj koji se utvrñuje ako se planom predviña djelovanje u životnoj sredini, koji ima neposredan uticaj na izabrane indikatore stanja životne sredine na terititoriji plana. 2. Daljinski uticaj koji se utvrñuje ako se sa planom predviña djelovanje u životnoj sredini sa uticajima, koji nisu neposredna posljedica sprovoñenja plana, nego su posljedica udaljenog izvornog uticaja ili kao posljedica posrednih uticaja. 3. Kumulativni uticaj koji se utvrñuje ako se planom predviña djelovanje u životnoj sredini, koji ima nebitan uticaj na izabrane indikatore stanja životne sredine, ali ima zajedno sa ostalim postojećim zahvatima u životnoj sredini ili sa zahvatima koji su tek planirani odnosno u sprovoñenju na osnovu drugih planova, velik uticaj na izabrane indikatore stanja životne sredine. 4. Sinergijski uticaj koji se utvrñuje ako se sa planom predviña zahvat u životnu sredinu sa uticajima koji su u cjelini veći od zbira pojedinačnih uticaja. 5. Stalni uticaj predstavlja uticaj, koji ostavlja trajne posljedice. 6. Privremeni uticaj predstavlja uticaj privremenog karaktera.

7.1 Procjena uticaja varijantnih rješenja

Zakon o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu ne propisuje šta su to varijantna rješenja studije koja podležu strateškoj procjeni uticaja, ali u praksi se moraju razmatrati najmanje dvije varijante: 1) varijanta da se studija ne usvoji i implementira, i 2) varijanta da se studija usvoji i implementira. Varijantna rješenja studije lokacije predstavljaju različite racionalne načine, sredstva i mjere realizacije ciljeva studije u pojedinim sektorima razvoja, kroz razmatranje mogućnosti korišćenja odreñenog prostora za specifične namjene i aktivnosti. Ukupni efekti LSLe, pa i uticaji na životnu sredinu, mogu se utvrditi samo poreñenjem sa postojećim stanjem, sa ciljevima i rješenjima studije. Ograničavajući se u tom kontekstu na pozitivne i negativne efekte koje bi imalo donošenje ili ne donošenje predmetne studije, strateška procjena će se baviti razradom obje varijante.

7.2Evaluacija karakteristika i značaja uticaja

U nastavku strateške procjene uticaja biće izvršena evaluacija značaja, prostornih razmjera i vjerovatnoće uticaja planskih rješenja studije na životnu sredinu. Značaj uticaja procjenjuje se u odnosu na veličinu (intenzitet) uticaja i prostorne razmjere na kojima se može ostvariti uticaj.Uticaji, odnosno efekti, planskih rješenja, prema veličini promjena se ocjenjuju brojevima od 3 do +3, gdje se znak minus odnosi na negativne, a znak plus za pozitivne promjene.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 55

Ovaj sistem vrednovanja primjenjuje se kako na pojedinačne indikatore uticaja, tako i na srodne kategorije preko zbirnih indikatora.

Vjerovatnoća da će se neki procenjeni uticaj dogoditi u stvarnosti takode predstavlja važan kriterijum za donošenje odluka u toku izrade studije. Vjerovatnoća uticaja odreñuje se prema skali prikazanoj u tabeli.

Pored toga, dodatni kriterijumi mogu se izvesti prema vremenu trajanja uticaja, odnosno posljedica.U tom smislu mogu se definisati privremenipovremeni (P) i dugotrajni (D) efekti. Na osnovu kriterijuma procjene veličine (značaja), prostornih razmjera i procjene vjerovatnoće uticaja planskih rješenja na ciljeve strateške procjene vrši se evaluacija značaja identifikovanih uticaja za ostvarivanje ciljeva strateške procjene.

Usvaja se: Uticaji od strateškog značaja za predmetnu studiju su oni koji imaju jak ili veći (pozitivan ili negativan) efekat na cijelom području Lokalne Studije Lokacije ili na višem nivou planiranja, prema kriterijumima u tabelama koje se odnose na ocjenu veličine uticaja i prostorne razmjere mogućih uticaja.

Podgorica, januar, 2015.god. IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 56

Procjena uticaja studije u odnosu na ciljeve strateške procjene uticaja u varijanti da se studija ne primijeni

CILJEVI SPU

1. Spr iječiti zagañenje vodnih resursa 12. Zaštita postojeć ih prirodnih vr ij ednosti 2. Očuvati kvalitet podzemnih voda 13. Unaprijediti energetsku efikasnost 3. Očuvati prirodu 14. Korišćenje alternativnih izvora energije 4. Smanjiti nivo štetnih materija u vazduhu 15. Unaprediti efikasnost zaštite nepokretnih kulturnih dobara 5. Smanjiti stepen izloženosti stanovništva zagañenim vazduhom 16. Unaprijediti zdravlje stanovništva 6. Smanjiti izloženost stanovništva povećanom nivou buke 17. Zaštita od erozije i bujica 7. Očuvati poljoprivredno zemljište na racionalan na čin 18. Zaštita od zemljotresa 8. Očuvati šumsko zemljište 19. Porast ekonomskog razvoja podru čja 9. Smanjiti kontaminaciju tla 20. Unapreñemje službe za zaztitu životne sredine i monitoring 10. Uspostaviti održiv integralni sistem upravljanja otpadom 21. Unaprijediti informisanje javnosti 11. Očuvati biodiverzitet

Podgorica, januar, 2015.god. IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 57

SCENARIO TRENDA CILJEVI STRATEŠ KE PROC JENE UTICAJA OBLAST RAZVOJA RAZVOJA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Nastavak koncentracije STANOVNIŠTVO stanovništva u zoni mješovite namjene i 0 0 0 0/ 0 0 0/ 0/ 0 0 0 0 0 0 0 0 zonama duž prometnih / saobraćajnica. Neusklañen razvoj PRIVREDA privrede. Prenamjena poljoprivrednih površina 0/ 0 0 0/ 0 0 0/ 0 0 kroz legalne i nelegalne tokove. Slaba dosupnost seoskog MREŽA NASELJA područja i uvećanje gradskog i prigradskog 0 0 0 0 0 0/ 0/ 0 0 0/ 0/ 0 0 0 0 0 podučja s odlikom / monocentričnosti Nedovoljna opremljenost 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 JAVNE SLUŽBE ruralnih područja objektima javnih službi. Nastavljanje širenja 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0/ 0 0/ 0 0 neplanske izgradnje, na ionako ograničenim POLJOPRIVREDA površinama zemljišta. Neovoljna valorizacija 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 bioloških, rekreativnih i drugih vegetacijskih ŠUMARSTVO potencijala.

Nedovoljna opremljenost 0 0 0 0 0 0/ 0 0 0 0 0 0 0 vodovodnom i / VODA I kanalizacionom VODOPRIVREDNA infrastrukturom, naročito INFRASTRUKTURA u odnosu na postojeći trend razvoja. Nekontrolisano ispuštanje otpadnih voda, bez predtretmana. SAOBRAĆAJNA Djelimično kvalitetna i 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 INFRASTRUKTURA adekvatna povezanost i dostupnost područja. Nepouzdana i zastarela 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 prenosna i distributivna mreža i kapaciteti. Ne ENERGETIKA koriste se alternativni izvori energije.

Nepotpuna digitalizacija TELEKOMUNIKACIJE telekomunikacione mreže. Nedovoljna pokrivenost pojedinih područja za 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0/ 0/ koje je planiran intenzivan razvoj

Podgorica, januar, 2015.god. IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 58

OBLAST SCENARIO CILJEVI STRATE[KE PROCENE UTICAJA RAZVOJA TRENDA RAZVOJA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Nema uspostavljenog savremenog sistema upravljanja 0 0/ 0/ 0/ 0 0 0 0 0 0 0 otpadom. Nepotpuna UPRAVLJANJE pokrivenost OTPADOM teritorije za prikupljanje otpada. Ne postoji sistemski i tržišno organizovana prerada reciklažnog materijala.

Neadekvatno 0/ 0 0 0 0 0 0/ riješeni problemi sa svim vrstama ZAŠTITA otpada, sa ŽIVOTNE kvalitetom vazduha, SREDINE voda i povišenim intenzitetom buke. Ne sprovode se adekvatne mjere zaštite.Slaba javna svijest i obrazovanost po pitanjima zaštite životne sredine. Nastavlja se 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0/ 0 0 0 0 ugrožavanje bio i ZAŠTITA geodiverziteta i PRIRODNE predeonih BAŠTINE (pejzažnih) osobenosti, posebno zbog neplanske gradnje. U okviru zahvata studije nije identifikovano ZAŠTITA prisustvo KULTURNE nepokretnih BAŠTINE kulturnih dobara.

Podgorica, januar, 2015.god. IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 59

Procjena uticaja Lokalne Studije Lokacije u odnosu na ciljeve strateške procjene uticaja u varijanti da se plan iz studije primijeni CILJEVI SPU

1. Spriječiti zagañenje vodnih resursa 12. Zaštita postojećih prirodnih vrijednosti 2. Očuvati kvalitet podzemnih voda 13. Unaprijediti energetsku efikasnost 3. Očuvati prirodu 14. Korišćenje alternativnih izvora energije 4. Smanjiti nivo štetnih materija u vazduhu 15. Unaprediti efikasnost zaštite nepokretnih kulturnih dobara 5. Smanjiti stepen izloženosti stanovništva zagañenim vazduhom 16. Unaprijediti zdravlje stanovništva 6. Smanjiti izloženost stanovništva povećanom nivou buke 17. Zaštita od erozije i bujica 7. Očuvati poljoprivredno zemljište na racionalan na čin 18. Zaštita od zemljotresa 8. Očuvati šumsko zemljište 19. Porast ekonomskog razvoja područja 9. Smanjiti kontaminaciju tla 20. Unapreñemje službe za zaštitu životne sredine i monitoring 10. Uspostaviti održiv integralni sistem upravljanja otpadom 21. Unaprijediti informisanje javnosti 11. Očuvati biodiverzitet

OBLAST SCENARIO RAZVOJA TRENDA CILJEVI STRATEŠKE PROCJENE UTICAJA RAZVOJA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Ravnomejerniji 0 0 0/ 0 0/ 0/ + 0/ 0/ 0 0/ 0/ 0 0 0 0 0 0 + 0 0 STANOVNIŠ rast i raspored + + + + + + TVO stanovništva. Razvoj i jačanje 0/ 0/ 0/ 0/ 0/ 0 0/ 0/ 0 0 0 0/ 0 0 + 0/ 0 0 + 0 0 trgovine i + + + + + ugostiteljstva, uz razvoj drugih, PRIVREDA prije svega “ekološki čistih” privrednih djelatnosti u nešto manjem obimu. Razvoj urbanog 0 0 0 0 + + 0 0 0/ + 0/ 0/ 0 0 + + 0 0 0 0 0 sistema i mreže + + + naselja uz MREŽA očuvanje, NASELJA uspostavljanje i uvoñenje novih funkcija koje će podići nivo kvaliteta života. Potpuna 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 + 0 0 0/ 0/ + digitalizacija + + telekomunikacion TELEKOMU e mreže. NIKACIJE Pokrivanje i opremanje telekomunikacija ma turističkih objekata. Potpuna + + + + + 0 + + + + + + 0 0/ 0 + 0/ 0 0/ 0 0 UPRAVLJA pokrivenost + + + NJE područja OTPADOM sistemom prikupljanja otpada

Podgorica, januar, 2015.god. IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 60

OBLAST SCENARIO RAZVOJA TRENDA CILJEVI STRATE[KE PROCENE UTICAJA RAZVOJA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Definisanje + + 0/+ + + 0/ + + + 0/ 0/ + + + 0 + + + 0/ + + planskih mera + + + + unapreñenja i zaštite životne sredine u ZAŠTITA planskom ŽIVOTNE području. Mjere SREDINE zaštite od elementarnih nepogoda, mjere povećanja energetske efikasnosti i korišćenje obnovljivih izvora energije. Definisanje + + + 0 0 0 0 + + + + + 0 0 0 + 0/ 0 0/ 0 0 ZAŠTITA planskih mjera / + + PRIRODNE unapreñenja i + BAŠTINE zaštite prirodne baštine u planskom području. Definisanje 0 0 0 0/ + + 0 0 0 0 0 0 0 0 + + 0 0 0/ 0 + planskih mjera / / + ZAŠTITA unapreñenja i KULTURNE zaštite kulturne BAŠTINE baštine u planskom području i u skladu sa lokalnim potrebama. Razvoj postojeće 0 0 0 0/ 0 0 0 0 0 0 0 0 + + 0 0 0 0 0/ 0 0 elektroenergetske + / / + infrastrukture. + + ENERGETIKA Razvoj i korišćenje alternativnih izvora energije.

Podgorica, januar, 2015.god. IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 61

Procjena veličine uticaja planskih rejšenja na životnu sredinu i elemente održivog razvoja

CILJEVI STRATEŠKE PROCENE UTICAJA PLANSKA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 1 15 16 17 18 19 20 21 RJEŠENJA 3 4

Razvoj naselja i 0 0 0 0 + +1 0 0 0 0 0 0 0 0 +1 0 0 0 +1 0 0 funkcija 1 Unapreñenje 0 0 +1 0 0 0 0 + 0 0 +2 +2 0 0 0 0 +1 0 +1 0 0 slike naselja i 1 kvaliteta urbanog razvoja Razvoj turizma, 1 2 1 1 0 0 0 1 0 0 +3 0 0 0 +3 0 0 poljoprivrede i 2 1 1 1 privrede vezane za turizam Razvoj i viši 0 0 0 0 0 0 0 0 0 +2 0 0 0 0 +1 +2 0 0 +2 0 +3 kvalitet usluga i objekata javnih službi Restruktuiranje 0 0 0 0 0 0 + 0 0 0 0 +2 0 0 0 0 0 0 +2 0 0 i razvoj 3 poljoprivrede i ponude lokalnih proizvoda. Očuvanje, 0 0 +3 0 0 0 0 + 0 0 +2 +2 0 0 0 0 +2 0 0 0 0 revitalizacija i 3 unapreñenje vegetacije Realizacija + 0 0 0 0 0 0 0 +1 0 0 0 0 0 0 0 +3 0 0 0 0 sistema za 1 prikupljanje atmosferskih i bujič nih voda Razvoj 0 0 0 +2 + +3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 +1 0 0 +1 0 0 kvalitetne 3 saobraćajne infrastrukture u skladu sa potrebama razvoja opštine i regiona Izgradnja i + +2 +2 0 0 0 0 0 0 0 +1 0 0 0 0 +2 0 0 0 +1 0 razvoj 2 vodovodne mreže

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 62

Izgradnja i + +2 +2 0 0 0 + + +2 +3 +1 +1 0 0 0 +2 +1 0 0 +1 0 razvoj 2 1 1 kanalizacione mreže sa sistemima za prečišćavanje prije konačne dispozicije Održavanje i 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 + 0 0 0 0 0 +1 0 0 poboljšanje 1 kvaliteta rada i pouzdanosti elektroenergets ke i distributivne mrež e

PLANSKA RJEŠENJA CILJEVI STRATEŠKE PROCENE UTICAJA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Korišćenje alternativnih 0 0 0 + + 0 0 0 + 0 0 0 +1 +3 0 +1 0 0 0 0 0 izvora energije 2 2 1 Razvoj telekomunikacionih 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 +2 +3 usluga Uspostavljanje sistema + + + + 0 0 + + + +3 +1 +1 0 +1 0 +1 0 0 0 0 0 upravljanja otpadom uz 2 2 2 1 1 1 2 uvoñenje reciklaže Zaštita predjela i pejzažnih 0 0 + 0 0 0 0 + 0 0 +2 +3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 karakteristika 2 2 Plan ureñenja zelenih 0 0 + 0 0 0 0 + 0 0 +1 +2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 površ ina 1 1 Zaštita i racionalno korišćenje 0 0 0 0 0 0 + + + 0 +1 0 0 0 0 0 +1 0 0 +1 0 zemljiš ta 2 2 2 Zaštita vazduha 0 0 0 + + 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 +1 0 0 0 +1 0 2 2 Zaštita od buke 0 0 0 0 0 + 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 +1 0 2 Zaštita voda + + + 0 0 0 0 0 0 0 +1 +1 0 0 0 +2 0 0 0 +1 0 3 2 2 Mjere za povećanje 0 0 0 + + 0 0 0 0 0 0 0 +3 +3 0 0 0 0 0 0 0 energetske efikasnosti i 1 1 korišćenje obnovljivih izvora energije Mjere zaštite prirodne baštine 0 0 + 0 0 0 0 0 0 0 +2 +2 0 0 0 0 0 0 +2 0 +2 3 Mjere zaštite kulturne baštine 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 +3 0 0 0 +2 0 +2

Mjere zaštite od elementarnih 0 0 0 + 0 0 + + 0 0 0 0 0 0 +1 0 +3 +3 0 +2 +2 i tehničko tehnoloških 1 1 1 nepogoda

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 63

Procjena prostornih razmjera uticaja rješenja iz Lokalne Studije Lokacije na životnu sredinu i elemenata održivog razvoja

CILJEVI STRATE[KE PROCENE PLANSKA RJEŠENJA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21

Razvoj naselja i funkcija L L O O Unapreñenje slike naselja i O L O O L O kvaliteta urbanog razvoja Razvoj turizma, O R R L L L O O R O O poljoprivrede, i privrede vezane za turizam Razvoj i viši kvalitet usluga O R L O O i objekata javnih slu`bi Restruktuiranje i razvoj O O O poljoprivrede i ponude lokalnih proizvoda s orijentacijom na šire turističko tržište Očuvanje , revitalizacija i O O O O O unapreñenje vegetacije Realizacija sistema za L L O prikupljanje atmosferskih i bujičnih voda Razvoj kvalitetne L L L L O saobraćajne infrastrukture u skladu sa potrebama razvoja gradske opštine i regiona Izgradnja i razvoj O O O L O L vodovodne mreže Izgradnja i razvoj kanalizacione mreže sa R R R L L L O L L O O L sistemom za prečišćavanje prije konačne dispozicije Održavanje i poboljš anje O O kvaliteta rada i pouzdanosti elektroen. i distributivne mreže

Procjena prostornih razmjera uticaja rješenja Lokalne Studije Lokacije na životnu sredinu i elemenata održivog razvoja

CILJEVI STRATEŠKE PROCJENE UTICAJA PLANSKA RJEŠENJA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21

Korišćenje altern ativnih L L L L O L izvora energije Razvoj O O telekomunikacionih usluga Uspostavljanje sistema O L L L L L L O L L L O upravljanja otpadom uz uvoñenje reciklaže

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 64

Zaš tita pred jela i R O O O pejzažnih karakteristika Plan ureñenja zelenih L L L L površina Zaštita i racionalno L L L L L O korišćenje zemljišta Zaš tita vazduha L L L O Zaštita od buke L O Zaštita voda O R O L L O O Mjere za poveć anje O O O O energetske efikasnosti i korišćenje obnovljivih izvora energije Mjere zaštite prirodne R R R O O baštine Mere zaštite kulturne baštine Mjere zaštite od O O O L O O O O elementarnih i tehničko tehnoloških nepogoda

UTICAJ Obrazloženje PLANSKO RJEŠENJE CILJ SPU RANG 11 0+2M Planske mjere za unapreñenje kvaliteta područja mogu Unapreñenje slike naselja i kvaliteta pozitivno uticati na očuvanje biodiverziteta, usljed urbanog razvoja 12 0+2V kontrolisanih urbanih procesa.Izvjestan je pozitivan uticaj na kreiranje jedinstvenog vizuelnog identiteta prostora. 10 0+2VV Razvoj i viši kvalitet stanovanja 21 O+3V Očekuju se pozitivni uticaji na kvalitet života. Restruktuiranje i razvoj poljoprivrede na 7 0+3V Racionalnijom organizacijom prostora očekuje se niz racionalniji način 12 0+2M pozitivnih efekata. 19 0+2M 3 0+3M Očuvanje, revitalizacija i unapreñenje 8 0+3VV vegetacije 11 0+2V Očekuju se značajni pozitivni efekti na očuvanju prirode. 12 0+2V 17 0+2M Realizacija sistema za prikupljanje 17 0+3M Očekuju se značajni pozitivni efekti zaštite voda, koje atmosferskih i bujičnih voda prevazilaze lokalne granice i granice planskog područja i mogu pozitivno uticati na zdravlje stanovništva . Izgradnja i razvoj vodovodne mreže 1 R+2V 2 R+2V Očekuju se značajni pozitivni efekti. 3 R+2M 16 O+2M Korišćenje alternativnih izvora energije 14 O+3VV Izv jesni su pozitivni efek ti na kvalitet životne sredine kao i na racionalno korišćenje deficitarnih energetskih resursa Izgradnja i razvoj kanalizacione mreže 1 R+2VV Izvjesni su pozitivni efekti regionalnog karaktera na 2 R+2V očuvanju voda.Opremanje svih postojećih i planiranih 3 R+2M objekata komunalnom infrastrukturom doprinijeće zdravlju 10 O+3V stanovništva i biće važan preduslov za efikasnu zaštitu 16 O+2M životne sredine i održivi razvoj područja i opštine u cjelini.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 65

UTICAJ PLANSKO RJEŠENJE CILJ RANG Obrazloženje Razvoj telekomunikacionih usluga 20 O+2M Izvesni su značajni pozitivni uticaji na unapreñenju informisanja 21 O+3VV javnosti o pitanjima zaštite životne sredine i sl. Uspostavljanje kvalitetnog 1 O+2M Očekuju se značajni pozitivni efekti na kvalitet životne sredine, pr ij e sistema prikupljanja i upravljanja 10 O+3VV svega zaštita vodnih resursa, zemljišta i karakteristika predjela komunalnim otpadom uspostavljanjem savremenog koncepta upravljanja otpadom. 3 R+2V Nizom planskih mjera za zaštitu predjela, pejzažnih karakteristika i Zaštita predjela i pejzažnih 8 O+2M ureñenje devastiranih površina, koje će pozitivno uticati na vizuelni karakteristika 11 O+2M identitet prostora, ali i na moguću zaštitu biodiverziteta i autohtonih 12 O+3V vrsta. 1 O+3V Zaštita voda 2 R+2M Očekuju se ukupno pozitivni efekti. 3 O+2M 16 O+2M Mjere za povećanje energetske 13 O+3V U skladu sa zahtjevima vremena nophodno je razmotriti ovaj aspekt efikasnosti i korišćenje 14 O+3V korišćenja energije, koji svakako pozitivno utiče na ukupan obnovljivih izvora energije energetski bilans i životnu sredinu. 3 R+3M Mjere zaštite prirodne baštine 11 R+2M Mogući su pozitivni uticaji na ukupnu sliku šireg planskog područja. 12 R+2V 19 O+2M 21 O+2M 15 R+3VV Zaštita i revitalizacija objekata će imati pozitivan uticaj na Mjere zaštite kulturne baštine 19 O+2V atraktivnost predjela. 21 R+2M 17 O+3V Očekuju se veći pozitivni uticaji na teritoriji čitavog plana, na zaštitu Mjere zaštite od elementarnih i 18 O+3V od erozije, bujica, zemljotresa, požara, poplava, vjetra i drugih drugih nepogoda 20 O+2M mogućih nepogoda, kako bi se korisnici prostora maksimalno 21 O+2M zaštitili, a potom i materijalna dobra. NAPOMENA:Rang uticaja odreñen je na osnovu kriterijuma iz tabele koje se odnose na veličinu uticaja, prostorne razmjere, vjerovatnoću uticaja planskih rješenja u odnosu na definisane ciljeve i indikatora strateške procjene uticaja na životnu sredinu.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 66

PLANSKA RJEŠENJA

Planski razvoj naselja i funkcija

Unapreñenje slike naselja u c jelini i kvalit eta podru čja

Razvoj poslovnih i drugih sadržaja

Razvoj i viši kvalitet usluga i objekata za poslovnu djelatnost (turistička namjena)

Očuvanje, revitalizacija i unapreñenje zelenog fonda

Realizacija sistema za prikupljanje atmosferskih voda

Razvoj saobraćajne infrastrukture u skladu s potrebama razvoja naselja

Razvoj i proširenje vodovovodne mreže

Razvoj i proširenje kanalizacionog sistema

Održavanje i poboljšanje kvaliteta rada i pouzdanosti elektroenergetske i distributivne mreže

Razvoj i korišćenje alternativnih izvora energije

Razvoj telekomunikacionih usluga

Uspostavljanje sistema prikupljanja i upravljanja komunalnim otpadom

Zaštita pred jela i pejzažnih karakteristika

Plan ureñenja zelenih površina

Zaštita i racionalno korišćenje zemljišta

Zašita vazduha

Zaštita od buke

Zaštita voda

Mjere za povećanje energetske efikasnosti i korišćenje obnovljivih izvora energije

Mjere zaštite prirodne baštine

Mjere zaštite od elementarnih i tehničko tehnoloških udesa

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 67

7.3 Procjena uticaja u odnosu na prostorne konstante

Procjena mogućih uticaja studije na životnu sredinu obično sadrži sledeće elemente:

1) prikaz procijenjenih uticaja varijantnih rješenja plana povoljnih sa stanovišta zaštite životne sredine sa opisom mjera za sprečavanje i ograničavanje negativnih, odnosno uvećanje pozitivnih uticaja na životnu sredinu; 2) poreñenje varijantnih rješenja i prikaz razloga za izbor najpovoljnijeg rješenja; 3) prikaz procijenjenih uticaja plana i programa na životnu sredinu sa opisom mjera za sprečavanje i ograničavanje negativnih, odnosno uvećanje pozitivnih uticaja na životnu sredinu; 4) način na koji su pri procjeni uticaja uzeti u obzir činioci životne sredine uključujući podatke o: vazduhu, vodi, zemljištu, klimi, jonizujućem i nejonizujućem zračenju, buci i vibracijama, biljnom i životinjskom svijetu, staništima i biodiverzitetu; zaštićenim prirodnim dobrima; stanovništvu, zdravlju ljudi, gradovima i drugim naseljima, kulturno istorijskoj baštini, infrastrukturnim, industrijskim i drugim objektima ili drugim stvorenim vrijednostima; 5) način na koji su pri procjeni uzete u obzir karakteristike uticaja: vjerovatnoća, intenzitet, složenost/reverzibilnost, vremenska dimenzija (trajanje, učestalost, ponavljanje), prostorna dimenzija (lokacija, geografska oblast, broj izloženih stanovnika, prekogranična priroda uticaja) i dr.

Problem zaštite životne sredine je danas jedan od prvorazrednih društvenih zadataka. Danas prisutne negativne posljedice po životno okruženje uglavnom su posljedica pogrešno planirane izgradnje naselja, saobraćajnih sistema, nekontrolisane i neadekvatne upotrebe energije, neadekvatnog postupanja s otpadom, kao i nepoznavanja osnovnih zakonitosti iz domena životne sredine.

U okvirima iznijetih stavova promjene koje su posljedica prilagoñavanja prirode potrebama čovjeka mogu biti onakve kakve on očekuje, ali mogu biti, i često jesu, sasvim nepovoljne i za njega samog.

Skup takvih promjena za sobom povlači vrlo složene posljedice, koje u principu imaju povratno djelovanje na inicijatore promjena, dovodeći tako do novih stanja i novih posljedica.

Cilj izrade strateške procjene uticaja predmetne Lokalne Studije Lokacije na životnu sredinu je sagledavanje mogućih negativnih uticaja na kvalitet životne sredine i predviñenih mjera za njihovo smanjenje, odnosno dovoñenje u prihvatljive okvire ne stvarajući konflikte u prostoru i vodeći računa o kapacitetu životne sredine na posmatranom prostoru.Da bi se postavljeni ciljevi ostvarili, potrebno je sagledati Studijom predviñene aktivnosti i mjere za smanjenje potencijalno negativnih uticaja.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 68

7.4 Rezime značaja uticaja planskih rješenja

Evaluacija uticaja vršena je samo za strateški značajne uticaje.Rezimirajući uticaje planskih rješenja na životnu sredinu i elemente održivog razvoja, može se konstatovati da će veliki dio strateški značajnih uticaja plana imati pozitivan uticaj na konkretan prostor i njegovo šire okruženje. To se naročito odnosi na:

• ŽIVOTNU SREDINU kroz zaštitu osnovnih činilaca životne sredine, biodiverziteta, predjela i zaštitu prirodnih vrijednosti;

• DRUŠTVENOEKONOMSKA PITANJA kroz stvaranje ambijenta za ekonomski razvoj područja opremanjem prostora infrastrukturom i podsticanjem razvoja, prije svega kroz povećanje zaposlenosti, turističkom valorizacijom prostora, komunalnim opremanjem budućeg turističkog naselja, usporavanjem negativnih demografskih tendencija, podizanjem standarda i kvaliteta života i sl.

Manji i veći negativni uticaji koje je moguće očekivati realizacijom planskih rješenja su ograničenog intenziteta i prostornih razmjera, a njihova realizacija je uslovljena obzirom da Studija izričito naglašava potrebu za detaljnijim istraživanjem i izradom odgovarajuće projektne i tehničke dokumentacije, koja bi adekvatno valorizovala ove potencijalne intervencije u prostoru koje de facto moraju biti usaglašene sa ekološki odgovornim korišćenjem prirodnih vrijednosti na planskom području.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 69

8. MJERE ZAŠTITE PREDVIðENE U CILJU SPREČAVANJA SMANJENJA I OTKLANJANJA NEGATIVNOG UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU

Pored procjene uticaja rješenja iz LSLe na životnu sredinu i sagledavanja mogućih značajnih negativnih uticaja, cilj izrade Izveštaja o strateškoj procjeni uticaja predmetne LSLe je i propisivanje odgovarajućih mjera za njihovo smanjenje, odnosno dovoñenje u prihvatljive okvire (granice) definisane zakonskom regulativom, a vodeći računa o kapacitetu životne sredine na posmatranom prostoru. Koncepcija zaštite životne sredine u obuhvatu LSLe zasniva se na usklañivanju potreba razvoja i očuvanja, odnosno zaštite njegovih resursa i prirodnih vrijednosti na održiv način, tako da se sadašnjim i narednim generacijama omogući zadovoljenje njihovih potreba i poboljšanje kvaliteta života. Strategija zaštite životne sredine u ovoj Studiji mora se zasnivati na načelima integralnosti i prevencije prilikom privoñenja prostora namjeni i izgradnje novih objekata na osnovu procjene uticaja na životnu sredinu svih glavnih planskih rješenja, programa, projekata i aktivnosti za sprovoñenje plana, naročito u odnosu na racionalnost korišćenja resursa, moguće ugrožavanje životne sredine i efektnost sprovoñenja mjera zaštite Zaštita i unapreñenje životne sredine ostvariće se poboljšanjem njenog ukupnog kvaliteta, a posredno i njenih osnovnih elemenata: vazduha, vode, zemljišta i živog svijeta.Ovaj cilj ostvariće se sprovoñenjem niza mjera različitog karaktera:

A. Pravnonormativne mjere : donošenje opštih pravnonormativnih akata opštinske uprave o zaštiti i unapreñenju životne sredine, kao i programa zaštite, postupaka i aktivnosti, kriterijuma ponašanja, a u vezi sa tim i sankcionih postupaka u slučaju nepoštovanja Zakona; izrada godišnjeg programa zaštite životne sredine na teritoriji opštine; uspostavljanje mjernih punktova i uslova praćenja zagañivača; zabrana i ograničavanje izgradnje objekata koji su potencijalni veliki zagadivači;

B. Tehničkotehnološke mjere : izbor odgovarajućeg tehnološkog procesa i uslovima zaštite životne sredine i zaštite mora, kao i ugradnja, kontrola upotrebe i održavanja instalacija i postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda;

C. Prostornoplanske mjere: pravilan raspored objekata i aktivnosti u okviru planiranih kompleksa uz uvažavanje mikrolokacijskih karakteristika predmetnih lokacija; uspostavljanje zone zaštite (zelenila) oko saobraćajnica sa povećanom frekvencijom vozila; ovdje se posebno naglašava izrada elaborata Procjena uticaja na životnu sredinu kojima će se ocjenjivati projektna rešenja u odnosu na zahtjeve životne sredine, u skladu sa Zakonskom procedurom;

D. Ekonomske mjere : obezbjeñivanje materijalnih sredstava radi ostvarivanja ciljeva zaštite životne sredine planskog područja kroz naplatu naknade Zakonom definisanih ''ekoloških taksi'', gdje zagañivač plaća, naknade zauzimanja grañevinskog zemljišta, i pomoći

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 70

lokalnih, državnih i meñunarodnih donacija i kredita usmjerenih ka očuvanju zaštite životne sredine planskog područja.

E. Edukacija stanovništva: planiranje programa predvanja, obuka, informativnih skupova, ekoloških akcija u koja se stanovništvo može dobrovoljno uključiti i na taj način razviti širu svest o značaju zaštite životne sredine za sopstveno zdravlje.

Sprovoñenje mjera zaštite životne sredine uticaće na smanjenje rizika od zagañivanja i degradacije životne sredine, kao i na podizanje kvaliteta životne sredine, što će se odraziti i na podizanje sveukupnog kvaliteta na području opštine. Na području obuhvata LSLe nije dozvoljena izgradnja ili bilo kakva promjena u prostoru koja bi mogla da značajnije naruši stanje životne sredine.Planska koncepcija zasniva se na zaštiti i unapreñenju kvaliteta životne sredine u planskom području primjenom mjera i pravilnim korišćenjem prostora.

Zaštita vazduha

Na osnovu uvida u raspoloživu dokumentaciju zaključuje se da kvalitet vazduha na području LSLe nije značajnije ugrožen.Da bi se ostvarila planska koncepcija zaštite životne sredine neophodno je primijeniti sledeća pravila i mjere zaštite: a) smanjenje nivoa emisije iz postojećih izvora zagañivanja vazduha:  pri grañenju primijeniti ekološki povoljnije tehnologije i sisteme za prečišćavanje vazduha u cilju zadovoljenja graničnih vrijednosti emisije, b) emisije iz novih postrojenja održavati u propisanim granicama:  nije dozvoljeno pogoršanje kvaliteta vazduha u bilo kojoj zoni područja LSLe zbog dodatnih emisija iz novih izvora,  ograničavanje emisije primjenom najbolje dostupne tehnologije (BAT) i tehnika maksimalne zaštite za veoma toksične, kancerogene i mutagene materije,  za projekte za koje nije propisana procjena uticaja na životnu sredinu dimenzije i visinu dimnjaka i drugih ispusta zagañenja u vazduh projektovati prema evropskim normama, c) uspostaviti sistem monitoringa kvaliteta vazduha u skladu sa Evropskom direktivom o procjeni i upravljanju kvalitetom ambijentnog vazduha (96/62/ES) 6; d) postaviti zaštitne pojaseve zelenila duž buduće lokalne tj.pristupne saobraćajnice i manjih zaobilaznih putnih pravaca; e) za sve objekte, za koje je zakonom predviñeno, izraditi Procjenu uticaja na životnu sredinu.

Imajući u vidu da je trenutno predmetna lokacija ne naseljena a da se su predviñene aktivnosti na izgradnji turističkog naselja i propratne infrastrukture, sprečavanje osjetnog pogoršanja kvaliteta vazduha može se postići sprovoñenjem sledećih mjera: unapreñenje saobraćajne mreže (proširivanje i asfaltiranje ulica, preusmjeravanje saobraćajnih tokova i realizacija arhitektonskih, grañevinskih i hortikulturnih rješenja

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 71

izmeñu saobraćajnica i stambenih objekata) smanjiće se zaprašenost ulica i zagañenost vazduha uz glavnu ulicu i druge ulice; obezbjeñivanjem redovnog pranja ulica i radne zone, radi smanjenja zaprašenosti prašinom sa kolovoza i drvenom prašinom; podizanjem zaštitnih pojaseva zelenila izmeñu radne zone i stambenog i rekreativnog dijela naselja umanjiće se zaprašenost okolnih zona.

Zaštita voda

Zaštita voda od zagañivanja ostvariće se: organizacijom kontrole kvaliteta vode i izvora zagañivanja, zabranom i ograničavanjem unošenja u vode opasnih i štetnih materijasupstanci, zabranom stavljanja u promet supstanci opasnih za vode za koje postoji supstitucija ekološki pogodnijih proizvoda i dr.; ekonomskim mjerama plaćanjem naknade za zagañivanje vode, koja nije niža od troškova njegovog prečišćavanja; prečišćavanjem otpadnih voda na mjestu nastajanja, primjenom tehničkotehnoloških mjera i uvoñenjem savremenih tehnologija u proces prečišćavanja; izgradnjom savremene kanalizacione mreže; izgradnjom postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda iz sistema lokalne kanalizacije.

Pravilnikom o kvalitetu i sanitarnotehničkim uslovima za ispuštanje otpadnih voda u recipijent i javnu kanalizaciju, načinu i postupku ispitivanja kvaliteta otpadnih voda, minimalnom broju ispitivanja i sadržaju izvještaja o utvrñenom kvalitetu otpadnih voda („Sl. list CG“, br. 45/08, 9/10 i 26/12) utvrñen je kvalitet otpadnih voda koji se može nakon odreñenog tretmana ispuštati u recipijent.

Maksimalne dopuštene koncentracije opasnih i štetnih materija u otpadnim vodama, koje se smijeju ispuštati u površinske vode Redni Maksimalno dopuštena Parametar Jedinica mjere broj koncentracija (MDK) 1 pH 6,58,5 2 Temperatura ºC 30 3 t, ne više od ºC 2 4 Boja mg/l Pt skale 5 5 Miris bez 6 Taložive materije ml/lh 0,5 7 Ukupne suspendovane materije mg/l 35 8 BPK 5 mgO 2/l 25 9 HPK mgO 2/l 125 10 Ukupni organski ugljenik (TOC) mgC/l 15 11 Aluminijum mg/l 3,0 12 Arsen mg/l 0,1 13 Bakar mg/l 0,5 14 Barijum mg/l 3,0

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 72

15 Bor mg/l 2,0 16 Cink mg/l 1,0 17 Kobalt mg/l 1,0 18 Kalaj mg/l 0,75 19 Kadmijum mg/l 0,01 20 Živa mg/l 0,005 21 Ukupni hrom mg/l 1,25 22 Hrom 6+ mg/l 0,1 23 Mangan mg/l 2,5 24 Nikal mg/l 1,25 25 Olovo mg/l 0,5 26 Selen mg/l 0,03 27 Srebro mg/l 0,15 28 Gvožñe mg/l 2,0 29 Vanadijum mg/l 0,05 30 Ukupni fenoli mg/l 0,1 31 Fluoridi mg/l 2,0 32 Sulfiti mg/l 2,0 33 Sulfidi mg/l 0,25 34 Sulfati mg/l 20 35 Aktivni hlor mg/l 0,05 36 Mineralna ulja mg/l 2,0 37 Ukupna ulja i masnoće mg/l 10 38 Aldehidi mg/l 1,0 39 Alkoholi mg/l 1,0 40 Ukupni aromatiþni ugljovodonici mg/l 0,05 41 Ukupni nitrirani ugljovodonici mg/l 0,025 42 Ukupni halogeni ugljovodonici mg/l 0,25 43 Ukupni organofosfatni pesticidi mg/l 0,025 44 Ukupni organohlorni pesticidi mg/l 0,025 45 Ukupne površinski aktivne supstance mg/l 4,0 46 Ukupni deterdženti mg/l 0,5 47 Radioaktivnost Bq/l 0,5

Zaštita zemljišta

Radi zaštite i sprečavanja nepovoljnog uticaja na kvalitet zemljišta potrebno je preduzeti sledeće mjere:  smanjiti korišćenje kvalitetnog zemljišta za nepoljoprivredne svrhe,  podsticati organskobiološku poljoprivredu,  prednost dati tradicionalnim poljoprivrednim granama koje imaju povoljne uslove za proizvodnju,  odgovarajućim mjerama u poljoprivredi svesti upotrebu hemijskih sredstava na nužni minimum, a posebnim mjerama podsticati ekološku obradu zemlje,  obezbediti zatvaranje i sanaciju neureñenih odlagališta otpada,  sprovoditi racionalnu izgradnju kanalizacione mreže s ureñajima za precišćavanje otpadnih voda,

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 73

 posebnim mjerama smanjivati rizike od zagañivanja zemljišta pri skladištenju, prevozu i pretakanju naftnih derivata (benzinska pumpa) i opasnih hemikalija;  predvidjeti preventivne i operativne mjere zaštite, reagovanja i postupke sanacije za slučaj havarijskog izlivanja opasnih materija u okolinu;  kod odredivanja trasa infrastrukturnih sistema u prostoru, poljoprivredno zemljište se mora u najvećoj mogućoj meri štititi, naročito izbjegavajući njegovu fragmentaciju,  rekonstrukcijom postojeće saobraćajne mreže smanjiće se aerozagañenje a samim tim i taloženje čvrstih materija iz vazduha na zemljište;  sprovoñenje mjera zaštite od erozije, klizanja i spiranja tla.

Zaštita od buke

S obzirom na karakter prostora i mrežu saobraćajnica, možemo zaključiti da su vrijednosti nivoa buke u prihvatljivim granicama (iako nisu vršena merenja, u konkretnom prostoru problem povećanog nivoa buke nije izražen usljed nedostatka naseljenosti i niske frekvencije lokalnog saobraćaja).Zaštita od buke u životnoj sredini zasnivaće se na sprovoñenju sledećih pravila i mjera zaštite:

 poštovanjem graničnih vrijednosti nivoa buke u životnoj sredini, shodno Pravilniku o graničnim vrijednostima buke u životnoj sredini, načinu utvrñivanja indikatora buke i akustičkih zona i metodama ocjenjivanja štetnih efekata buke ("Sl. list Crne Gore", br. 60/11);

 podizanjem pojaseva zaštitnog zelenila i tehničkih barijera na najugroženijim lokacijama (pojasevi uz postojeće i planirane saobraćajnice);

 uspostavljanjem gušće mreže mjernih mjesta pored saobraćajnica, radi evidentiranja područja ugroženih komunalnom bukom;

 za lokacije na području obuhvata LSLe koje su predviñene za gradnju objekata poslovnog i stambenog tipa odreñuju se najviši dopušteni nivoi buke u skladu sa zakonskom regulativom;

Zaštita od buke postiže se: uspostavljanjem sistema kontrole buke

planiranjem, praćenjem, sprečavanem i ograničavanjem upotrebe izvora buke;

izradom akustičnih karata na bazi jedinstvenih indikatora buke metoda procjene buke u životnoj sredini; izradom akcionih planova kratkoročnih, srednjoročnih i dugoročnih mjera zaštite od buke u životnoj sredini.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 74

Granične vrijednosti nivoa buke u otvorenim boravišnim prostorima (prema Pravilniku o graničnim vrednostima buke u životnoj sredini, načinu utvrñivanja indikatora buke i akustičkih zona i metodama ocenjivanja štetnih efekata buke ("Sl. list Crne Gore", br. 60/11). Namjena prostora Najviši dozvoljeni nivo Najviši dozvoljeni nivo dan noć Tiha zona u prirodi 35 30 Tiha zona u aglomeraciji 40 35 Zona povišenog režima zaštite od buke 50 40 Stambena zona 55 45 Zona mješovite namjene 60 50 Zona pod jakim uticajem buke koja potiče od 55 50 vazdušnog saobraćaja Zone pod jakim uticajem buke koja potiče od 60 55 drumskog saobraćaja Zona pod jakim uticajem buke koja potiče od 65 60 željezničkog saobraćaja Industrijska zona Na granici zone buka ne smije prelaziti nivoe u zoni sa kojom se graniči Zona eksploatacije mineralnih sirovina Na granici zone buka ne smije prelaziti nivoe u zoni sa kojom se graniči

Zaštita biodiverziteta

Koncept zaštite biodiverziteta zasnovan je na primjeni modela održivog razvoja.U cilju razrješavanja konflikata izmeñu prirodne sredine i planiranih razvojnih projekata, treba primenjivati mehanizme za procjenu uticaja na životnu sredinu, a posebno na zaštićene prirodne vrijednosti uz mjere sanacije degradirane životne sredine. Najvažnije faze u primjeni mjera za zaštitu prirodnih vrijednosti predstavljaju: revizija statusa postojećih zaštićenih područja prirode, imenovanje upravljača za sve kategorije zaštićenih područja i definisanje optimalnih modela upravljanja za odgovarajuće nacionalne kategorije zaštićenih područja prirode.

Preporuke za zaštitu prirodnih vrednosti:

zaštita biodiverziteta kao cjeline, a posebno komponenti specijskog biodiverziteta koji imaju konzervacijsku vrednost stabilnost i trajnost ekosistema eliminisati ili ograničiti zagañenje voda do nivoa koja neće ugroziti prirodne osobine i onemogućiti njihovo korišćenje u skladu s namijenom očuvati postojeću vegetaciju unaprediti stanišne i sastojinske karakteristike minimalizovati uticaj erozionih procesa uspostaviti optimalni odnos izmeñu izgrañenih i slobodnih zelenih površina očuvati i unaprijediti vrijedne pejzaže i specifičnosti unutar njih.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 75

Posebno voditi računa o:

racionalnom korišćenju već zauzetog prostora što manjem zauzimanju ovih prostora korišćenju očuvanih prostora uz minimum intervencija i maksimalno očuvanje prirodnog pejzaža očuvanju vrijednih grupacija zelenila naročito uz saobraćajnice i poslovne objekte, zadržavanju tradicionalnnih arhitektonskih rješenja kao dijelova autohtonog kulturnog pejzaža zabrani izgradnje objekata čije funkcionisanje zagañuje životnu sredinu.

Prilikom realizacije plana iz LSLe, neophodno je voditi računa o zaštićenim područjima i zonama zaštite u okviru kojih se nalaze zaštićene vrste, pri čemu se na njima moraju ograničiti aktivnosti izgradnje.Takoñe je potrebno obezbijediti potpunu zaštitu svih zaštićenih područja i staništa.

U okviru prostora predmetne LSLe nalazi se i priobalje.U tom smislu površine uz more moraju se pažljivo hortikulturno planirati i ureñivati, kako bi se očuvale i unaprijedile vrijednosti vegetacije, tla i dr.Mjere zaštite morskih obala obuhvataju: regulaciju obala, pejzažnoarhitektonsko ureñenje obala, uklanjanje smeća i otpada i održavanje čistoća obala uz kontrolu sprovoñenja zabrane bacanja otpada van za tu svrhu propisanih mjesta, izgradnju kanalizacije i njeno povezivanje na gradski sistem kanalizacije otpadnih voda itd.

Pravila i režimi korišćenja zemljišta

Prilikom formiranja novih zona utvrñuju se urbanistička pravila i uslovi zaštite životne sredine za odreñene kategorije namjene zemljišta.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 76

9. PREGLED RAZLOGA KOJI SU POSLUŽILI KAO OSNOVA ZA IZBOR VARIJANTNIH RJEŠENJA KOJA SU UZETA U OBZIR

Nakon procjene uticaja varijantnih rešenja, koja je urañena i prezentovana u okviru poglavlja 7.1, vrši se poreñenje varijantnih rješenja i prikaz razloga za izbor najpovoljnijeg rješenja.Iz tog razloga rezultati procjene uticaja varijantnih rješenja na životnu sredinu, prikazani u tabelama, sumirani su prema sektorima plana.

Varijanta da se studija ne primijeni Varijanta da se studija usvoji i primenjuje

Neravnomjerna koncentracija


Sprovoñenje planski definisanih sadržaja. stanovništva.


Ravnomerniji raspored stanovništva.


Monofunkcionalni razvoj privrede


Opremanje područja sa sadržajima iz usmjeren na turizam. oblasti usluga,poslovanja,turizma i sl.


Prenamjene poljoprivrednih površina,


Razvoj naselja, unapreñenje lokalne kroz nelegalnu izgradnju i slične infrastrukture i djelatnosti vezane za procese. turizam. Zaštita i očuvanje zemljišta.


Nedovoljna valorizacija šuma i


Očuvanje i unapreñenje šuma, šumskog šumskog zemljišta. zemljišta, revitalizacija šuma i


Nedovoljna opremljenost pošumljavanje autohtonim vrstama. infrastrukturom (vodovodna mreža,


Razvoj kanalizacionog i vodovodnog kanalizaciona, sistemi za sistema, izgradnja postrojenja za prečišćavanje, i sl.). prečišćavanje otpadnih voda i prethodno


Nepouzdana i zastarjela prenosna opremanje lokacija neophodnom distributivna mreža i kapaciteti infrastrukturom.


Neadekvatno riješeni problemi sa


Izgradnja adekvatne saobraćajne mreže. kvalitetom vazduha i voda.


Planske mjere zaštite životne sredine.


Nastavljanje ugrožavanja


Povećanje energetske efikasnosti i biodiverziteta, upravo zbog neplanske korišćenje obnovljivih izvora energije. izgradnje.


Neadekvatno odlaganje otpada.

Potencijalni pozitivni i negativni efekti varijanti LSLe pokazuju sledeće:

1. U varijanti da se rješenja iz Lokalne studije lokacije ne realizuji i studija ne donese, što bi za posljedicu imalo razvoj identičan dosadašnjem trendu, mogu se očekivati samo negativni efekti kod svakog sektora plana i nijedan pozitivan efekat u odnosu na definisane ciljeve strateške procjene uticaja u smislu ugrožavanja vegetacije, nelegalne gradnje, neadekvatnog razvoja privrednih djelatnosti, neodgovarajućeg odlaganja otpada, povećanog zagañenja usljed izostanka predtretmana otpadnih voda;

2. U varijanti da se rješenja iz LSLe realizuju i implementiraju mogu se očekivati brojni pozitivni efekti u svakom sektoru, koji otklanjaju većinu negativnih tendencija u razvoju područja, ako se studija ne bi implementirala.Na taj način bi se omogućilo povećanje stepena iskorišćenosti postojećeg prostora, kroz kontrolisanu gradnju, radi pravilnog iskorišćavanja kapaciteta i sprečavanja neorganizovanog širenja objekata.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 77

U ovoj varijanti mogu se očekivati minimalni pojedinačni negativni efekti u odreñenim sektorima studije, a koji su neizbježna cijena društvenoekonomskog razvoja naselja i opštine u cjelini.Valorizacijom postojećeg stanja i potreba zainteresovanih subjekata studija je predvidjela usklañeno organizovanje djelatnosti, tako da neometano egzistiraju na planiranom području.Posebno je uzeto u obzir stanje životne sredine i mjere za smanjenje negativnih uticaja.

10. PRIKAZ MOGUĆIH ZNAČAJNIH PREKOGRANIČNIH UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU

U skladu sa Zakonom o strateškoj proceni uticaja na životnu sredinu („Sl. list RCG”, br.80/05 i „Sl. list CG”, br.73/10, 40/11 i 59/11), član 15 tačka 9, potrebno je da se opišu potencijalni značajni prekogranični uticaji na životnu sredinu koji će biti uzrokovani realizacijom predmetnog prostora.Pored toga član 23 istog Zakona predviña obavezu Crne Gore da razmijeni informacije o prekograničnim uticajima sa odgovarajućim državama, samo u slučaju da implementacija Plana može imati značajan negativan uticaj na životnu sredinu druge države.

U slučaju implementacije mjera zaštite životne sredine propisanih ovim Izvještajem i samim planskim dokumentom, jasno je da realizacija pojedinih rješenja iz LSLe neće prouzrokovati negativne ekološke posljedice na stanje životne sredine susjednih država.

11. PROGRAM PRAĆENJA STANJA ŽIVOTNE SREDINE U TOKU SPROVOðENJA LOKALNE STUDIJE LOKACIJE

Uspostavljanje sistema monitoringa jedan je od prioritetnih zadataka kako bi se mjere zaštite životne sredine koje su predložene u Lokalnoj studiji lokacije mogle uspješno kontrolisati i pratiti pri implementaciji tog planskog dokumenta.Program kontinuiranog praćenja stanja životne sredine obezbjeñuje država u skladu sa zakonskom regulativom. Vlada donosi program monitoringa, na prijedlog Agencije za zaštitu životne sredine za period od jedne godine.Prema Zakonu o životnoj sredini („Sl. list CG”, br. 48/08, 40/10, 40/11 i 27/14) jedinica lokalne samouprave može organizovati monitoring životne sredine na teritoriji opštine.

Osnovni cilj monitoring sistema je da se obezbijedi, pored ostalog, pravovremeno reagovanje i upozorenje na moguće negativne procese i vanredne situacije, kao i potpuniji uvid u stanje elemenata životne sredine i utvrñivanje potreba za preduzimanje mjera zaštite u zavisnosti od stepena ugroženosti i vrste zagañenja. Monitoring stanja životne sredine se vrši sistematskim mjerenjem, ispitivanjem i ocjenjivanjem indikatora stanja i zagañenja životne sredine koje obuhvata praćenje prirodnih faktora, odnosno promjena stanja i karakteristika životne sredine, uključujući i

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 78

prekogranični monitoring. Pri tom je potrebno izvršiti: praćenje imisija, odnosno, kvaliteta životne sredine, vode, zemljišta, biljnog i životinjskog svijeta, te iskorišćavanje mineralnih sirovina; praćenje zagañenja životne sredine, odnosno, emisija u životnoj sredini; praćenje uticaja zagañenja životne sredine na zdravlje ljudi; praćenje uticaja važnih sektora na segmente životne sredine; praćenje prirodnih pojava odnosno praćenje i nadziranje meteoroloških, hidroloških, erozijskih, seizmoloških, radioloških i drugih geofizikalnih pojava, koje se sprovodi shodno posebnom propisu; praćenje stanja očuvanosti prirode, koje se sprovodi shodno posebnom propisu; praćenje stanja buke i otpada, rana najava akcidentnih zagañivača, kao i preuzetih obaveza iz meñunaronih ugovora; praćenje drugih pojava koje utiču na stanje životne sredine.

Monitoring sprovodi Agencija za zaštitu životne sredine.Za neposredno sprovoñenje poslova monitoringa Agencija može angažovati i druga pravna i fizička lica. Kriterijume za odreñivanje broja i rasporeda mernih mesta, mrežu mernih mesta, obim i učestalost merenja, klasifikaciju pojava koja se prate, metodologiju rada i indikatore zagañenja životne sredine i njihovog praćenja, rokove i način dostavljanja podataka, utvrñuju nadležni organi. Sistem praćenja stanja životne sredine (vazduh, voda, zemljište, opasne, otpadne i štetne materije, buka) uspostavljen je: • Zakonom o životnoj sredini (''Sl. List CG'' br.48/08,40/10 , 40/11 i 27/14); • Zakonom o integrisanom sprečavanju i kontroli zagañivanja životne sredine ("Sl. list RCG", br. 80/05 i "Sl. list CG", br. 54/09 i 40/11); • Zakonom o zaštiti prirode ("Sl.list CG", br. 51/08, 21/09, 40/11, 62/13); • Zakonom o nacionalnim parkovima ("Sl. List CG" br. 56/09); • Zakonom o vodama ("Sl. list RCG", br. 27/07, 32/11 i 47/11); • Zakon o upravljanju otpadom (Sl. list Crne Gore br. 64/11); • Zakon o zaštiti od buke u životnoj sredini (Sl. list CG, br. 28/11); • Zakonom o zaštiti vazduha ("Sl.list RCG", br.25/10 i 40/11); • Uredba o graničnim vrednostima emisija zagañujućih materija u vazduh iz stacionarnih izvora ("Sl. list Crne Gore", br. 10/11); • Uredbom o klasifikaciji i kategorizaciji površinskih i podzemnih voda ("Sl. list CG", br. 2/07); • Pravilnikom o dozvoljenim koncentracijama štetnih i opasnih materija u zemljištu i metodama za njihovo ispitivanje ("Sl. List RCG" br. 18/97); • Pravilnikom o kvalitetu i sanitarnotehničkim uslovima za ispuštanje otpadnih voda u recipijent i javnu kanalizaciju, načinu i postupku ispitivanja kvaliteta otpadnih voda, minimalnom broju ispitivanja i sadržaju izveštaja o utvrñenom kvalitetu otpadnih voda („Sl. List CG“ br. 45/08, 9/10 i 26/12);

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 79

• Odlukom o osnivanju Zavoda za zaštitu prirode Crne Gore ("Sl.list CG", br. 15/09); • Pravilnikom o vrstama i kriterijumima za odreñivanje stanišnih tipova, načinu izrade karte staništa, načinu praćenja stanja i ugroženosti staništa, sadržaju godišnjeg izvještaja, merama zaštite i očuvanja stanišnih tipova ("Sl.list CG", br. 80/08); • Zakonom o zaštiti od jonizujućeg zračenja i radijacionoj sigurnosti ("Sl. list CG", br 56/09, 58/09); • Odlukom o sistematskom ispitivanju sadržaja radionuklida u životnoj sredini ("Sl. list SRJ", br. 45/97) (Aneks 91); • Pravilnikom o granicama radioaktivne kontaminacije životne sredine i o načinu sprovoñenja dekontaminacije ("Sl. list SRJ", br. 9/99); • Zahtevima EU za nuklearnom sigurnošću i zaštitom od zračenja EURATOM (89/618, 96/29, 87/3954, 90/737 i dr.)

Monitoring kvaliteta vazduha

Monitoring sistem za kontrolu kvaliteta vazduha vrši se prema Zakonu o zaštiti vazduha ("Sl.list RCG", br.25/10 i 40/11), Uredbi o graničnim vrednostima emisija zagañujućih materija u vazduh iz stacionarnih izvora ("Sl. list Crne Gore", br. 10/11) radi utvrñivanja trenda zagañenja kako bi se pravovremeno djelovalo ka smanjenju sadržaja štetnih supstanci do nivoa koji neće bitno uticati na kvalitet vazduha. Rezultati mjerenja koncentracije zagañujućih materija porede se sa graničnim vrijednostima imisija (GVI), te se na osnovu obavljenih analiza utvrñuju stanje i trendovi na osnovu kojih se preduzimaju odgovarajuće mjere zaštite vazduha. Na osnovu Zakona o životnoj sredini, postrojenja koja predstavljaju izvor emisija i zagañivanja životne sredine dužna su da, u skladu sa Zakonom, preko nadležnog organa, organizacije ili ovlašćene organizacije: obavljaju monitoring emisije; obezbjeñuju meteorološka mjerenja za velike industrijske komplekse ili objekte od posebnog interesa za Republiku ili jedinicu lokalne samouprave; učestvuju u troškovima merenja imisije u zoni uticaja, po potrebi; prate i druge uticaje svoje aktivnosti na stanje životne sredine.

Zagañivač mora da planira i obezbjeñuje finansijska sredstva za obavljanje monitoringa emisije, kao i za druga mjerenja i praćenja uticaja svojih aktivnosti na životnu sredinu.

Kontrola zagañenja vazduha u toku izgradnje uključuje procjenu kvaliteta vazduha u blizini nastanjenih područja, koja se bazira na zakonom odreñenim standardima.

Parametri koje treba kontrolisati uključuju prisustvo čestica, azotnih oksida, ugljen dioksida i monoksida.Dodatna kontrola uticaja gradilišta na kvalitet vazduha biće obavljena u slučaju žalbi od strane lokalnog stanovništva.Uz mjerenje kvaliteta vazduha potrebno je pratiti i funkcionisanje opreme za izgradnju, kao što su bageri, generatori i sl.,

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 80

koje je potrebno redovno održavati u skladu sa specifikacijama proizvoñača, da bi se smanjile štetne emisije.

Monitoring kvaliteta vazduha se mora uspostaviti u skladu sa Evropskom direktivom o proceni i upravljanju kvalitetom vazduha.Monitoring treba vršiti kontinuirano, na utvrñenim lokalitetima, 24časovnim uzorcima.

Monitoring kvaliteta površinskih i podzemnih voda

Prema Zakonu o vodama ("Sl. list RCG", br. 27/07,32/11), u cilju praćenja stanja zagañenosti voda, vrši se sistematsko ispitivanje kvaliteta površinskih i podzemnih voda na propisan način, na osnovu Pravilnika o kvalitetu i sanitarnotehničkim uslovima za ispuštanje otpadnih voda u recipijent i javnu kanalizaciju, načinu i postupku ispitivanja kvaliteta otpadnih voda, minimalnom broju ispitivanja i sadržaju izvještaja o utvrñenom kvalitetu otpadnih voda ("Sl. List Crne Gore" br. 45/08 i 9/10). Od 2002. godine, programi monitoringa voda voñeni su od strane Ministarstva održivog razvoja i turizma, Centra za ekotoksikološka istraživanja (CETI) i Hidrometerološkog zavoda.Monitoring se sprovodi na površinskim i podzemnim vodama.Zavod za javno zdravlje je još jedan organ odgovoran za kontrolu vode za piće. Jedan od ključnih ciljeva Vlade je da se postigne konzistentna implementacija monitoringa kvaliteta vode u skladu sa Okvirnom direktivom o vodama Evropske Unije. Relevantni indikatori za procjenu uticaja na površinsku vodu su sledeći: pH, koncentracija razgrañenog kiseonika, otpadni materijal, zamućenost, koncentracija organskih jedinjenja i mineralnih ulja. Relevantni indikatori za procjenu uticaja na podzemne vode podijeljeni su na geološke, hidrogeološke, fizičkohemijske i hemijske parametre.Prva grupa parametara uključuje uticaje na podzemne vode u smislu dinamike i kvaniteta, dok se duga grupa odnosi na uticaj na kvalitet podzemnih voda (npr. pristustvo mineralna ulja, organskih jedinjenja, teških metala).Ispitivanje treba da se vrši oko gradilišta i na samom gradilištu.Svaki izvoñač radova utvrdiće početne vrijednosti uzimajući uzorke prije početka radova, a zatim otprilike jednom mjesečno u toku izgradnje uz intenzivirano ispitivanje.

Monitoring kvaliteta zemljišta i monitoring otpada

Radi utvrñivanja sadržaja opasnih i štetnih materija u zemljištu, na lokacijama u neposrednoj blizini deponija, trafostanica, saobraćajnica, industrijskih zona, aerodroma, kao i u naseljenim mjestima vrši se monitoring zemljišta, kao dio nacionalnog programa monitoringa životne sredine, u skladu sa Pravilnikom o dozvoljenim koncentracijama štetnih i opasnih materija u zemljištu i metodama za njihovo ispitivanje (“Sl. list RCG”, br.18/97).Tom prilikom se ispituje sadržaj sledećih materija u zemljištu: teških metala, pesticidi, PCB (polihloridni bifenili), PCDD (dibenzopdioksini), mineralnih ulja i drugim organskih zagañivača.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 81

Opšte mjere koje bi trebalo da doprinesu zaštiti i očuvanju tla su: Izrada katastra zagañivača; Zakonska regulativa iz oblasti emisije neorganskih i organskih zagañivača; Upotreba čistih tehnologija; Primjena sistema kontrole plodnosti zemljišta i racionalne upotrebe zemljišta.

Zakonom o upravljanju otpadom ("Sl. List RCG" br. 64/11) predviña se popis i upravljanje svim ureñenim i neureñenim odlagalištima otpada. Prema Zakonu o životnoj sredini, zaštita od otpadnih materija vrši se: • Propisivanjem načina postupanja sa pojedinim otpacima koji imaju svojstva opasnih materija; • Propisivanjem kriterijuma zaštite životne sredine za lokaciju i ureñenje deponija otpadnih materija; • Propisivanjem kriterijuma zaštite životne sredine za lokaciju i ureñenje deponija otpadnih materija; • Propisivanjem metodologije za procjenu opasnosti odnosno rizika od udesa i opasnosti odzagañivanja životne sredine, merama priprema za mogući hemijski udes i merama otklanjanja posljedica udesa; • Propisivanjem načina voñenja evidencije o vrstama i količinama opasnih materija u proizvodnji, upotrebi, prevozu, prometu, skladištenju i odlaganju; • Odreñivanjem otpadaka koji se mogu koristiti i prerañivati kao sekundarne sirovine.

Monitoring biodiverziteta

Praćenje stanja biodiverziteta za cilj ima njegovo očuvanje, unapreñenje i zaštitu, a usmjeren je na praćenje najreprezentativnijih vrsta i staništa od meñunarodnog i nacionalnog značaja.Uvid u postojeće stanje biodiverziteta ostvaruje se putem praćenja stanja ugroženosti vrsta i staništa što je preduslov za adekvatnu zaštitu i djelovanje. Program monitoringa biodiverziteta je dio Nacionalnog programa monitoringa životne sredine i sprovodi se na osnovu: • Zakona o životnoj sredini ("Sl. list CG" br. 48/08, 40/10 i 40/11); • Zakona o zaštiti prirode ("Sl.list CG", br. 51/08, 21/09 i 40/11, 62/13, 06/14); • Pravilnika o vrstama i kriterijumima za odreñivanje stanišnih tipova, načinu izrade karte staništa, načinu praćenja stanja i ugroženosti staništa, sadržaju godišnjeg izveštaja, mjerama zaštite i očuvanja stanišnih tipova ("Sl.list CG", br. 80/08).

Programom monitoringa obuhvaćene su vrste i staništa koje su zaštićene na meñunarodnom nivou, tj. nalaze se na nekoj od navedenih listi: • Svjetska Crvena Lista (IUCN); • Evropska Crvena Lista; • Rezolucija 6 Habitat Directive; • Bernska konvencija.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 82

Zavod za zaštitu prirode vodi inventar zaštićenih oblasti i obezbjeñuje usluge istraživanja na polju zaštite prirode. Katastri biljaka i životinja, kao i njihova staništa i ekosistemi su u nadležnosti Javnog preduzeća Nacionalni parkovi.

Monitoring buke

Mjerenje buke u životnoj sredini proističe kao zakonska obaveza iz Zakona o životnoj sredini ("Sl.list CG", br. 48/08, 40/10 i 40/11), radi utvrñivanja stepena izloženosti stanovništva buci, dok su pitanja kontrole buke regulisana Zakonom o zaštiti od buke u životnoj sredini ("Sl. list RCG" br. 28/11).

Pravilnikom o metodama i instrumentima merenja buke i uslovima koje moraju da ispunjavaju organizacije za mjerenje buke ("Sl. list RCG", br. 37/03), propisane su metode mjerenja buke, instrumenti kojima se mjeri buka, sadržaj izvještaja o rezultatima mjerenja i uslovi koje moraju da ispunjavaju organizacije koje vrše mjerenje buke.

Pravilnikom o graničnim vrijednostima buke u životnoj sredini, načinu utvrñivanja indikatora buke i akustičkih zona i metodama ocenjivanja štetnih efekata buke ("Sl. list Crne Gore", br. 60/11) utvrñuju se granične vrijednosti nivoa buke u životnoj sredini izražene u decibelima dB(A).Korišćenjem opreme za mjerenje nivoa buke ustanoviće se početne vrednosti, a zatim će se u toku izgradnje mjerenjem ustanoviti porast nivoa buke i poštovanje standarda.

Ustanovljeno je da je najbolji način kontrole nivoa buke u toku izgradnje, nalaganja upotrebe opreme koja je u skladu sa standardima nivoa buke, (ne prelazi se GVA od 85 dBA), a zatim redovna kontrola emisije, koja uključuje reakcije na žalbe od strane lokalnog stanovništva ili privrednih subjekata.

Ako se prekorače prihvatljivi nivoi buke, osoblje izvoñača radova zaduženo za ekologiju i osoblje zaduženo za obavljanje grañevniskih poslova biće dužni da primijene mjere ublažavanja posljedica kao što je privremena zaštita ili reorganizacija gradilišta.

Prava i obaveze nadležnih organa

Državni organi, organi lokalne samouprave i ovlašćene druge organizacije dužni su da redovno, blagovremeno, potpuno i objektivno, obaveštavaju javnost o stanju životne sredine, odnosno o pojavama koje se prate u okviru monitoringa, kao i mjerama upozorenja ili razvoju zagañenja koja mogu predstavljati opasnost za život i zdravlje ljudi, u skladu sa Zakonom o zaštiti životne sredine i drugim propisima.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 83

Takoñe, javnost ima pravo pristupa propisanim registrima ili evidencijama koje sadrže informacije i podatke o životnoj sredini, u skladu sa Zakonom.

Kada su pitanju prava i obaveze nadležnih organa u vezi praćenja stanja životne sredine, ona proizilaze iz Zakona o životnoj sredini, odnosno članova 3242. ovog Zakona. Prema navedenim članovima, prava i obaveze nadležnih organa su:

• Vlada donosi program monitoringa na predlog Agencije za period od jedne do pet godina;

• Jedinica lokalne samouprave može u skladu sa Zakonom organizovati monitoring životne sredine na teritoriji opštine.Podatke dostavlja Agenciji;

• Država i jedinica lokalne samouprave obezbeñuju finansijska sredstva za obavljanje monitoringa;

• Vlada ureñuje posebnim propisom vrstu emisija, imisija, prirodnih i drugih pojava koje su predmet monitoringa, broj i raspored mjernih mjesta, mrežu mjernih mjesta, obim i učestalost mjerenja, rokove i način dostavljanja podataka;

• Monitoring sprovodi Agencija.Za neposredno sprovoñenje poslova monitoringa Agencija može angažovati druga fizička i pravna lica;

• Državni organi, odnosno organizacije i jedinice lokalne samouprave, ovlašćene organizacije i zagañivači dužni su da podatke iz monitoringa dostavljaju Agenciji za zaštitu životne sredine na propisan način;

• Ministarstvo bliže propisuje sadržinu i način voñenja informacionog sistema, metodologiju, strukturu, zajedničke osnove, kategorije i nivoe sakupljanja podataka, kao i sadržinu informacija o kojima se redovno i obavezno obavještava javnost;

• Informacioni sistem vodi Agencija za zaštitu životne sredine;

• Ministarstvo propisuje bližu sadržinu, način voñenja informacionog sistema, metodologiju unosa i obrade podataka, strukturu, zajedničke osnove, kategorije i nivoe skupljanja podataka o kojima se redovno obavještava javnost;

• Izvještaj o stanju životne sredine Crne gore izrañuje Agencija i dostavlja ga Ministarstvu;

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 84

• Za potrebe praćenja ostvarivanja ciljeva iz planova i programskih dokumenata vezanih za pojedine segmente životne sredine i opterećenja, kao i drugih dokumenata vezanih za zaštitu životne sredine i u cilju cjelovitog uvida u stanje životne sredine na području jedinice lokalne samouprave, za period od četiri godine, sačinjava se Izveštaj o stanju životne sredine za teritoriju jedinice lokalne samouprave. Izvještaj se podnosi Agenciji;

• Izvještaji o stanju životne sredine objavljuju se u službenim glasilima Republike i jedinice lokalne samouprave.Državni organi, organi lokalne samouprave, ovlašćene i druge organizacije dužni su da redovno, blagovremeno, potpuno i objektivno, obavještavaju javnost o stanju životne sredine, odnosno o pojavama koje se prate u okviru monitoringa imisije i emisije, kao i mjerama upozorenja ili razvoju zagañenja koja mogu predstavljati opasnost za život i zdravlje ljudi, u skladu sa Zakonom o životnoj sredini i drugim propisima.Takoñe, javnost ima pravo pristupa propisanim registrima ili evidencijama koje sadrže informacije i podatke u skladu sa ovim Zakonom.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 85

12. PRIKAZ KORIŠĆENE METODOLOGIJE

Glavna namjena strateške procjene uticaja na životnu sredinu je da olakša blagovremeno i sistematično razmatranje mogućih uticaja na životnu sredinu na nivou strateškog donošenja odluka o planovima i programima uvažavajući principe održivog razvoja.Strateška procjena je dobila na značaju donošenjem EU Directive 2001/42/EC o procjeni ekoloških efekata planova i programa (sa primjenom od 2004. godine), a u Crnoj Gori donošenjem Zakona o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu. Budući da su dosadašnja iskustva nedovoljna u primjeni strateške procjene predstoji rješavanje brojnih problema.U dosadašnjoj praksi strateške procjene planova i studija prisutna su dva pristupa: (1) tehnički: koji predstavlja proširenje metodologije procjene uticaja projekata na planove i programe gdje nije problem primijeniti principe za EIA, i (2) planerski : koji zahtjeva bitno drugačiju metodologiju iz sledećih razloga:  planovi i studije su znatno složeniji od projekata, bave se strateškim pitanjima i imaju manje detaljnih informacija o životnoj sredini,  planovi i studije se zasnivaju na konceptu održivog razvoja i u većoj mjeri pored ekoloških obuhvataju društvena i ekonomska pitanja,  zbog kompleksnosti struktura i procesa, kao i kumulativnih efekata u planskom području nisu primenjive sofosticirane simulacione matematičke metode,  pri donošenju odluka veći je uticaj zainteresovanih strana i naročito javnosti, zbog čega primenjene metode i rezultati procjene moraju biti razumljivi učesnicima procesa procjene. Zbog navedenih razloga u praksi strateške procjene koriste se najčešće ekspertske metode kao što su: kontrolne liste i upitnici, matrice, višekriterijumska analiza, prostorna analiza, SWOT analiza, Delfi metoda, ocjenjivanje ekološkog kapaciteta, analiza lanca uzročno posljedičnih veza, procjena povredivosti, procjena rizika, itd. Kao rezultanta primjene bilo koje metode pojavljuju se matrice kojima se ispituju promjene koje bi izazvala implementacija plana i izabranih varijanti (uključujući i onu da se plan ne primeni). Matrice se formiraju uspostavljanjem odnosa izmedu ciljeva plana, planskih rješenja i ciljeva stratreške procjene sa odgovarajućim indikatorima. Ovdje je primenjena metodologija procjene koja je razvijana i dopunjavana u posljednjih 10 godina i koja je uglavnom u saglasnosti sa novijim pristupima i uputstvima za izradu strateške procjene u Evropskoj Uniji.Specifičnosti konkretnih uslova koji se odnose na predmetno istraživanje ogledaju se u činjenicama da se ono radi kao strateška procjena uticaja na životnu sredinu sa ciljem da se istraže ciljevi plana i definišu karakteristike mogućih negativnih uticaja i ocijene planske mjere za svoñenje negativnih uticaja u granice prihvatljivosti.Sadržaj strateške procjene uticaja na životnu sredinu, a donekle i osnovni metodološki pristup definisani su Zakonom o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu.Specifičnosti konkretnog plana ili studije, kao i specifičnosti postojećeg stanja životne sredine na konkretnom prostoru, uslovili su da se sadržaj strateške procjene u odreñenoj mjeri modifikuje i prilagodi osnovnim karakteristikama plana, ali da obuhvati sve potrebne segmente definisane Zakonom.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 86

Podgorica, januar, 2015.god. IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 87

Što se tiče metodologije, u izradi ovog dokumenta korišćena je metodologija za evaluaciju i primijenjen je metod višekriterijumske ekspertske evaluacije.Kao osnova za razvoj ovog metoda poslužile su metode koje su potvrdile svoju vrijednost u zemljama Evropske unije. Primijenjena metodologija zasnovana je na kvalitativnom vrednovanju životne sredine u području plana, neposrednom i širem okruženju, kao osnove za valorizaciju prostora za dalji održivi razvoj.

U smislu opštih metodoloških načela, strateška procjena uticaja je urañena tako što su prethodno definisani: polazni programski elementi (sadržaj i cilj plana), polazne osnove, postojeće stanje životne sredine.Bitan dio istraživanja je posvećen:

 procjeni postojećeg stanja, na osnovu koga se mogu dati ekološke smjernice za planiranje,

 kvalitativnom odreñivanju mogućih uticaja planiranih aktivnosti na osnovne činioce životne sredine koji su poslužili i kao osnovni indikatori u ovom istraživanju,

 analizi planskih rešenja na osnovu kojih se definišu ekološke smernice za sprovoñenje plana i implementaciju, tj. za utvrñivanje ekološke valorizacije prostora za dalji razvoj.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 88

13. PRIKAZ NAČINA ODLUČIVANJA

Sastavni dio postupka strateške procjene su konsultacije sa zainteresovanim organima i organizacijama i sa stanovništvom područja za koji se radi studija i strateška procjena, a u cilju obezbjeñivanja efikasne zaštite životne sredine i održivog razvoja planskog područja. Članom 17. Zakona o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu definiše se učešće zainteresovanih organa i organizacija, koji mogu da daju svoje mišljenje o Izvještaju o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu u roku od 30 dana. Prije upućivanja zahtjeva za dobijanje saglasnosti na Izvještaj o strateškoj procjeni, organ nadležan za pripremu plana obezbjeñuje učešće javnosti u razmatranju izvještaja o strateškoj procjeni (član 19). Organ nadležan za pripremu plana obavještava javnost o načinu i rokovima uvida u sadržinu Izvještaja i dostavljanje mišljenja, kao i vremenu i mjestu održavanja javne rasprave u skladu sa zakonom kojim se ureñuje postupak donošenja plana.Zbog značaja mogućih uticaja predmetne studije na životnu sredinu naročito je važno adekvatno i "transparentno" uključivanje zainteresovanih strana (investitora, nadležnih državnih organa, lokalnih uprava, nevladinih organizacija i stanovništva) u proces donošenja odluka po pitanjima zaštite životne sredine.Učešće nadležnih organa i organizacija obezbjeñuje se pisanim putem i putem prezentacija i konsultacija u svim fazama izrade i razmatranja strateške procjene.Učešće zainteresovane javnosti i nevladinih organizacija obezbjeñuje se putem sredstava javnog informisnja i u okviru javnog izlaganja Strateške procjene uticaja. Organ nadležan za pripremu plana izrañuje izveštaj o učešću zainteresovanih organa i organizacija i javnosti koji sadrži sva mišljenja o SPU, kao i mišljenja izjavljenih u toku javnog uvida i javne rasprave.Izvještaj o SPU dostavlja se zajedno sa izvještajem o stručnim mišljenjima i javnoj raspravi organu nadležnom za zaštitu životne sredine na ocjenjivanje.Na osnovu člana 21, po dobijanju ovih izvještaja organ nadležan za poslove zaštite životne sredine može pribaviti mišljenje drugih ovlašćenih organizacija ili stručnih lica za pojedine oblasti ili može obrazovati komisiju za ocjenu izvještaja o strateškoj procjeni.

Na osnovu ocjene organ nadležan za zaštitu životne sredine daje svoju saglasnost na Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu u roku od 30 dana od dana prijema zahtjeva za ocjenjivanje.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 89

14. ZAKLJUČAK

Strateška procjena uticaja na živtnu sredinu je postupak kojim se procjenjuju uticaji predloženih planskih rješenja na životnu sredinu.Procjenjivanjem uticaja planskih rješenja definišu se mjere za ograničavanje ili otklanjanje negativnih, a time povećanje pozitivnih uticaja na životnu sredinu, zdravlje i društvenoekonomski status stanovništva.

LSLje se obrañuje zahvat u površini od 10 250,24m² ili 10,25 hektara koji je planski definisan PUPom Herceg Novi i kojim je predviñen za detaljnu razradu kroz LSLe.

Izradu ovog planskog dokumenta uslovio je princip da planiranje proističe iz pravilnog sagledavanja odnosa izmenu faktičkog stanja u prostoru i prioritetnih potreba njegovih budućih korisnika.

Sa područjima specifične problematike obuhvata izmeñu ostalih prostora i priobalje na otvorenom moru i poluostrvo Luštica.Slikoviti ambijenti luštičkih sela sa neizgrañenim prostorima za razvoj turizma visoke kategorije sa pratećim sadržajima (pjeskovite plaže i kamenite obale), tradicionalne poljoprivredne proizvodnje mediteranskog tipa, fortifikacijski objekti na Arzi i Lastavici, osloboneni kompleksi koji se ne koriste u vojne svrhe...

Trenutno je predmetni prostor nenaseljen, sa veoma oskudnom putnom komunikacijom i komunalnom infrastrukturom.

Prema pejzažnoj regionalizaciji Crne Gore 2, područje Luštice pripada pejzažnoj jedinici Obalno područje srednjeg i južnog Primorja koja, šire posmatrano, pripada mediteranskom tipu pejzaža. Njeni osnovni gradivni elementi su: pjeskovitošljunkovite plaže, krečnjački grebeni, rtovi, kamenite obale i zimzelena vegetacija. Unutar ove pejzažne jedinice javlja se više tipova predjela odnosno tipovi različitog karaktera.Za predmetnu lokaciju karakterističan tip karaktera predjela prema Studiji predjela, koja je rañena za potrebe PPPN, Obalno područje je Ogoljeni brdoviti tereni na krečnjacima i terase sa maslinjacima . Ogoljene brdovite terene karakteriše razuñenost terena sa periodično strmim i blažim nagibom; u vizurama veoma upečatljive slojevite i pločaste krečnjačke naslage stijena, neznatan antropogeni uticaj, oskudna vegetacija, prisustvo karstnih grebena obraslih degradacionim oblicima makije garigom. Upečatljiv predioni uzorak koji se javlja unutar ovog tipa su padine obrasle stablima bora pinjola i čempresa. Sve ovo ukazuje na potrebu funkcionalne organizacije u cilju podržavanja aktivnosti koje su u skladu sa sveobuhvatnim razvojnim planovima opštine, a koji se prije svega zasnivaju na turizmu kao primarnoj grani i djelatnostima koje prate turizam.

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 90

Predmetni prostor svojim položajem, postojećim načinom korišćenja, sobraćajnom povezanošću i širim okruženjem kao i ambijentalnim karakterom, pruža mogućonst za organizaciju sadržaja u funkciji turističkih sadržaja, sporte i rekracije i to u cilju oblikovanja i popunjavanja nenaseljene zone, a sve sa ciljem da se formira jedinstven, kvalitetan i funkcionalan prostor.

Rezultati provjere osnovnih postavki planova višeg reda, analiza postojećeg stanja kao novonastale potrebe, analiza uticaja kontaktnih zona na ovaj prostor i obrnuto odredili su pristup izradi LSLe .Ovaj pristup je zasnovan na sledećim stavovima:

Organizovanju sadržaja Uklapanju objekata i sadržaja u šire okruženje Poštovanju potrebnih sanitarno – tehničkih uslova Obezbjeñivanju kvalitetnih saobraćajno manipulativnih tokova i povezivanje na širu saobraćajnu mrežu. Obezbjeñivanju infrastrukture (vodovod, kanalizacija, elektroenergetska i tk mreža), kako bi se stvorili potrebni preduslovi za nesmetani razvoj predviñene namjene.

Prostorna organizacija je zasnovana na uspostavljanju oblikovnog i funkcionalnog reda u okviru predmetnog prostora u skladu sa njegovim prostornim mogućnostima, a sve u cilju obezbjeñenja nesmetanog funkcionisanja prostora, kao i površina u kontaktu.

Predmetna lokacija nalazi se na poluostrvu Luštica.Neposrednoj zoni zahvata je moguće prići jedino postojećim lokalnim putem iz pravca Radovića.Put je neasfaltiran, slabo prohodan i iziskuje rekonstrukciju svih tehničkih elemenata.Trasa lokalnog puta se pruža od predmetne lokacije, prati liniju obale, prolazi kroz lokalni kamenolom i ima priključak na asfaltirani put kod Radovića.Sama zona zahvata Plana je saobraćajno neopremljena.

Koncept rješenja saobraćajne infrastrukture uslovljen je prije svega konfigracijom terena i postojećeg pristupa lokalnim putem iz pravca Radovića. Planom je predviñena interna saobraćajnica, širine kolovoza 4,5m sa jednostranim trotoarom širine 1,0m.Ova saobraćajnica obezbjeñuje prilaz urbanističkim parcelama. Parkiranje je riješeno u okviru sopstvene urbanističke parcele poštujući standard da je za jednu vilu potrebno obezbijediti 2 parking mjesta.

Dosadašnja saznanja i raspoloživi podaci o stanju životne sredine u Opštini Herceg Novi ukazuju da su osnovni elementi prirodnih potencijala (vazduh, zemljište, biodiverzitet i predjeli/pejzaži) u značajnoj mjeri i dalje očuvani, iako su tokom vremena pretrpjeli značajne pritiske.

Osnovna pitanja i problemi životne sredine razmatrani prilikom izrade izvještaja o strateškoj procjeni uticaja vezani su za kvalitet vazduha i voda, neracionalno korišćenje,

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 91

degradaciju i zagañenje zemljišta, neadekvatan tretman otpadnih voda i čvrstog otpada, ugrožavanje biljnih i životinjskih vrsta, pojavu neplanske gradnje i nepostojanje sistema monitoringa životne sredine.

Mjere za sprečavanje negativnih i uvećanje pozitivnih uticaja razrañeni su za:zaštitu vazduha, zaštitu voda, zaštitu zemljišta, zaštitu od buke i zaštitu biodiverziteta. Program za praćenje stanja životne sredine (monitoring) obezbjeñuje uslove za praćenje uticaja na životnu sredinu definisanih strateškom procjenom, odnosno neposredno praćenje realizacije planskih rješenja, kao i ostvarivanje uslova i mjera zaštite.Kroz stratešku procjenu dat je konceptualni okvir za konstituisanje integralnog programa monitoringa kvaliteta vazduha, površinskih i podzemnih voda, zemljišta, odlaganja otpada, biodiverziteta i buke.

Realizacijom planskih rješenja LSLe „DuglasBrguli” cjelokupan prostor će se ambijentalno obogatiti i funkcionalno povezati.Razradom infrastrukturnih planskih rješenja poboljšaće se stanje kvaliteta životne sredine, posebno u sektoru upravljanja otpadnim vodama i komunalnim otpadom.Za izgradnju drugih objekata definisana su pravila ureñenja i izgradnje, tako da neće biti ugrožena postojeća infrastrukturna mreža.

Planska rješenja koja se odnose na korekciju sekundarne saobraćajne mreže u skladu sa prostornim mogućnostima predmetnog prostora, kao i ostala rješenja koja omogućavaju stvaranje realnog osnova za sprovoñenje planskog dokumenta, doprinose sveukupnom poboljšanju stanja životne sredine na prostoru koji obuhvata LSLe.Uzimajući u obzir sve prirodne, demografske, socijalnoekonomske karakteristike obrañivanog područja, ona su u potpunosti usklañena sa „održivim razvojem” i njegovim postulatima, što ovu studiju odreñuje kao pozitivanu sa aspekta zaštite životne sredine.

OBRADILI:

Boško Perović, dipl.ing.tehnol. ______

Slavko Palibrk,dipl.ing.znr. ______

Miljan Martinović, dipl.maš.ing. ______

Toni Zarkov, dipl.el.ing. ______

Vladimir Perišić, dipl.ing.grañ. ______

Podgorica, januar, 2015.god.

IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU LSLe ,,DUGLASBRGULI’’ 92

Podgorica, januar, 2015.god.