Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

PROGRAM USUWANIA WYROBÓW ZAWIERAJ ĄCYCH AZBEST Z TERENU GMINY WIETRZYCHOWICE

Opracowany na zlecenie Urz ędu Gminy Wietrzychowice

przez

ECO-ART Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17 00-203 Warszawa

1 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Spis tre ści

1. Wst ęp...... 3

2. Cele i zadania „Programu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice” ...... 4

3. Wła ściwo ści azbestu i jego wpływ na zdrowie człowieka...... 7

4. Uwarunkowania prawne u żytkowania i usuwania wyrobów azbestowych...... 11 4.1. Oznakowanie wyrobów zawieraj ących azbest...... 12 4.2. Inwentaryzacja wyrobów azbestowych...... 13 4.3. Obowi ązki wła ściciela nieruchomo ści...... 14 4.4. Obowi ązki wykonawcy prac polegaj ących na usuwaniu wyrobów azbestowych...... 14 4.5. Ochrona pracowników przed szkodliwym działaniem azbestu...... 16 4.6. Post ępowanie z odpadami zawieraj ącymi azbest...... 17 4.7. Procedury post ępowania z wyrobami zawieraj ącymi azbest...... 19

5. Wyroby azbestowe na terenie Gminy Wietrzychowice...... 20 5.1. Ogólna charakterystyka Gminy Wietrzychowice ...... 20 5.2. Inwentaryzacja wyrobów azbestowych na terenie Gminy Wietrzychowice...... 23 5.2.1. Metodologia przeprowadzenia inwentaryzacji...... 23 5.2.2. Płyty azbestowo-cementowe stanowi ące pokrycia dachów i okładziny elewacji...... 25 5.2.3. Rury azbestowo-cementowe do pozostawienia w ziemi...... 28 5.2.4. Drogi utwardzane wyrobami zawierającymi azbest……………………………...28 5.3. Przestrzenne rozmieszczenie wyrobów azbestowych na terenie Gminy Wietrzychowice ...... 29

6. Harmonogram realizacji „Programu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice”...... 41

7. Aspekty finansowe realizacji „Programu”...... 45 7.1. Przewidywane koszty realizacji „Programu” ...... 45 7.2. Potencjalne źródła finansowania usuwania azbestu...... 48

8. Monitoring realizacji „Programu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice” ...... 53

9. Podsumowanie i wnioski ...... 55

10. Bibliografia...... 58

2 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

1. Wst ęp

Opracowanie „Programu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice” zwi ązane jest z realizacj ą „Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032” przyj ętego przez Rad ę Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej Ministrów Rzeczpospolitej Polskiej uchwał ą nr 122/2009 z dnia 14 lipca 2009 roku (zmienionej uchwał ą nr 39/2010 z 15 marca 2010 r.), którego celem jest: 1. usuni ęcie i unieszkodliwienie wyrobów zawieraj ących azbest, 2. minimalizacja negatywnych skutków zdrowotnych spowodowanych obecno ści ą azbestu na terytorium kraju, 3. likwidacja szkodliwego oddziaływania azbestu na środowisko.

W ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska zabroniono wprowadzania do obrotu lub ponownego wykorzystywania substancji stwarzaj ących szczególne zagro żenie dla środowiska, w tym azbestu.

Przepisami rozporz ądzenia Ministra Gospodarki z dnia 13 grudnia 2010 r. w sprawie wymaga ń w zakresie wykorzystywania wyrobów zawieraj ących azbest oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urz ądze ń, w których były lub s ą wykorzystywane wyroby zawieraj ące azbest , wykorzystywanie azbestu lub wyrobów zawieraj ących azbest zostało dopuszczone w u żytkowanych instalacjach lub urz ądzeniach nie dłużej ni ż do dnia 31 grudnia 2032 r.

Zgodnie z zapisami „Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032” do zada ń samorz ądu gminnego nale ży m.in. przygotowywanie i aktualizacja programów usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest.

Przygotowanie „Programu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice” poprzedzone zostało wykonaniem inwentaryzacji wyrobów zawieraj ących azbest. Inwentaryzacj ą obj ęte zostały pokrycia dachowe wykonane z płyt azbestowo- cementowych, elewacje budynków oraz rury azbestowo-cementowe wykorzystywane w wodoci ągach gminnych. W trakcie inwentaryzacji oceniony został stopie ń pilno ści usuni ęcia azbestu (na podstawie wymaga ń zawartych w rozporz ądzeniu Ministra Gospodarki z dnia 5 sierpnia 2010 r. zmieniaj ącym rozporz ądzenie w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest ).

3 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Zebrane w bazie danych wyniki inwentaryzacji umo żliwiły przygotowanie przestrzennego rozmieszczenia wyrobów zawieraj ących azbest na terenie Gminy Wietrzychowice wraz z analiz ą pogl ądowego stopnia pilno ści usuni ęcia azbestu.

Na podstawie przeprowadzonej inwentaryzacji oszacowano koszty usuni ęcia płyt azbestowo-cementowych z terenu Gminy Wietrzychowice oraz wskazano potencjalne źródła finansowania przedsi ęwzi ęć , polegaj ących na usuwaniu i unieszkodliwianiu azbestu. Opracowane zostały ponadto wska źniki monitorowania realizacji „Programu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice”.

„Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice” składa si ę z dziewi ęciu rozdziałów: 1. Wst ęp. 2. Cele i zadania „Programu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Wietrzychowice”. 3. Wła ściwo ści azbestu i jego wpływ na zdrowie człowieka. 4. Uwarunkowania prawne u żytkowania i usuwania wyrobów azbestowych. 5. Wyroby azbestowe na terenie Gminy Wietrzychowice. 6. Harmonogram realizacji „Programu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice”. 7. Aspekty finansowe realizacji „Programu”. 8. Monitoring realizacji „Programu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice”. 9. Podsumowanie i wnioski

2. Cele i zadania „Programu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice”

Celem opracowania „Programu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice” jest: 1. oczyszczenie terenu Gminy Wietrzychowice z azbestu poprzez usuni ęcie i unieszkodliwienie wyrobów zawieraj ących azbest, 2. eliminacja negatywnych skutków zdrowotnych oddziaływania azbestu na człowieka, 3. likwidacja oddziaływania azbestu na środowisko zgodnie z obowi ązuj ącym prawem do ko ńca 2032 roku.

4 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

„Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice” (zwany tak że w dalszej cz ęś ci dokumentu „Programem”) został przygotowany z uwzgl ędnieniem obowi ązuj ących aktów prawnych i jest zgodny z kierunkami wyznaczonymi w dokumentach krajowych, wojewódzkich i powiatowych.

Zgodnie z „ Programem Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032 ” usuni ęcie i unieszkodliwienie wyrobów zawieraj ących azbest zaplanowano do ko ńca 2032 r. Jako zadania dla samorz ądu lokalnego wskazano nast ępuj ące działania: 1. gromadzenie przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta informacji o ilo ści, rodzaju i miejscach wyst ępowania wyrobów zawieraj ących azbest oraz przekazywanie jej do marszałka województwa z wykorzystaniem dost ępnego narz ędzia informatycznego www.bazaazbestowa.pl, 2. przygotowywanie i aktualizacja programów usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest, 3. organizowanie szkole ń lokalnych w zakresie usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu nieruchomo ści bez korzystania z usług wyspecjalizowanych firm, 4. organizowanie usuwania wyrobów zawieraj ących azbest przy wykorzystaniu pozyskanych na ten cel środków krajowych lub unijnych, 5. inspirowanie wła ściwej postawy obywateli w zakresie obowi ązków zwi ązanych z usuwaniem wyrobów zawieraj ących azbest, 6. współpraca z marszałkiem województwa w zakresie inwentaryzacji wyrobów azbestowych oraz opracowywania programów usuwania wyrobów zawieraj ących azbest, w szczególno ści w zakresie lokalizacji składowisk przyjmuj ących odpady zawieraj ące azbest oraz urz ądze ń przewo źnych do przetwarzania odpadów zawieraj ących azbest, 7. współpraca z mediami w celu propagowania odpowiednich inicjatyw społecznych oraz rozpowszechniania informacji dotycz ących zagro żeń powodowanych przez azbest, 8. współpraca z organizacjami społecznymi wspieraj ącymi realizacj ę Programu, 9. współpraca z organami kontrolnymi (inspekcja sanitarna, inspekcja pracy, inspekcja nadzoru budowlanego, inspekcja ochrony środowiska).

W „ Planie Gospodarki Odpadami Województwa Małopolskiego 2010 (cz ęść II Programu Ochrony Środowiska Województwa Małopolskiego na lata 2007-2014) ”, przyj ętym uchwał ą Nr XI/133/07 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 24 wrze śnia 2007 r., jako główne cele przyj ęto ograniczenie oddziaływania azbestu na środowisko i sukcesywn ą eliminacj ę wykorzystywanych wyrobów zawieraj ących azbest oraz zapewnienie wystarczaj ącej

5 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

pojemno ści składowisk w województwie małopolskim dla składowania powstaj ących odpadów zawieraj ących azbest.

W wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji stwierdzono, że na terenie województwa małopolskiego znajduje si ę ponad 180 tys. Mg wyrobów zawieraj ących azbest. Zakłada si ę, że do 2018 roku powinno by ć usuni ęte około 60% zinwentaryzowanej ilo ści wyrobów zawieraj ących azbest, czyli około 109 tys. Mg.

„Plan Gospodarki Odpadami w Powiecie Tarnowskim na lata 2009-2010 z perspektyw ą na lata 2011-2018 ” został przyj ęty uchwał ą NR XLI/284/10 Rady Powiatu Tarnowskiego z dnia 29 czerwca 2010 roku. Według danych w nim zawartych na terenie województwa małopolskiego znajduje si ę 940,73 tys. Mg wyrobów azbestowych. W Planie wskazano, i ż wiedza o ilo ści materiałów zawieraj ących azbest oraz o ilo ści usuwanych corocznie wyrobów z azbestem w gminach jest niewielka, co pokazuj ą dane zawarte w sprawozdaniach z realizacji planów gospodarki odpadami. Szczegółowe informacje o gospodarce odpadami azbestowymi zostan ą zamieszczone w powiatowym i gminnych programach usuwania wyrobów zawieraj ących azbest. Jako cel długookresowy realizacji Planu przyj ęto bezpieczne usuwanie i unieszkodliwianie wyrobów zawieraj ących azbest. Wymaga on podj ęcia nast ępuj ących działa ń: − inwentaryzacja budynków i urz ądze ń, w których wykorzystywane s ą wyroby zawieraj ące azbest, − wdra żanie mechanizmów finansowych wspieraj ących demonta ż oraz unieszkodliwienie wyrobów zawieraj ących azbest wyst ępuj ących w miejscach publicznych i indywidualnych gospodarstwach domowych.

Uchwał ą Nr XVII/125/2004 Rady Gminy Wietrzychowice z dnia 24 listopada 2004 roku został przyj ęty Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Wietrzychowice na lata 2004-2015 . Wobec braku informacji o ilo ści azbestu na terenie Gminy Wietrzychowice, jego lokalizacji oraz stanie technicznym pokry ć dachowych w Planie oszacowano, że do wymiany na terenie gminy będzie ok. 295 pokry ć dachowych. Jako jeden z celów ekologicznych do roku 2015 wyznaczono zintensyfikowanie unieszkodliwiania odpadów zawieraj ących azbest.

Maj ąc na wzgl ędzie zało żenia dokumentów programowych krajowych, wojewódzkich powiatowych i gminnych w „ Programie usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice ” zało żono realizacj ę nast ępuj ących kierunków działa ń: 1. inwentaryzacj ę i opracowanie bazy danych o wyrobach zawieraj ących azbest,

6 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

2. organizacj ę działa ń edukacyjno-informacyjnych o szkodliwo ści azbestu oraz bezpiecznym u żytkowaniu i usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest, 3. oczyszczenie terenu Gminy Wietrzychowice z wyrobów azbestowych poprzez ich usuni ęcie i unieszkodliwienie, 4. wdro żenie monitoringu realizacji „Programu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice”, 5. podj ęcie działa ń w kierunku pozyskania środków finansowych ze źródeł zewn ętrznych dla wsparcia usuwania wyrobów zawieraj ących azbest i ich unieszkodliwiania, 6. pomoc w poszukiwaniu mo żliwych źródeł dofinansowania w postaci dotacji, kredytów i po życzek preferencyjnych na wymian ę płyt azbestowo-cementowych dla osób fizycznych i wspólnot mieszkaniowych, 7. okresow ą weryfikacj ę i aktualizacj ę „Programu”.

Dokument „Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice jest wynikiem realizacji zapisów „Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Wietrzychowice na lata 2004-2015”, „Planu Gospodarki Odpadami w Powiecie Tarnowskim na lata 2009-2010 z perspektyw ą na lata 2011-2018”, „Planu Gospodarki Odpadami Województwa Małopolskiego 2010” oraz „Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032”.

3. Wła ściwo ści azbestu i jego wpływ na zdrowie człowieka

Azbest jest nazw ą handlow ą włóknistych minerałów, które pod wzgl ędem chemicznym są uwodnionymi krzemianami metali, zawieraj ącymi w swoim składzie: magnez, sód i wap ń. Zgodnie z ustaw ą z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawieraj ących azbest (Dz.U. z 2004 r. Nr 3, poz. 20, z pó źn. zm.), azbestem nazywane s ą nast ępuj ące włókniste krzemiany: 1. azbest chryzotylowy, nr CAS 12001-29-5, 2. azbest krokidolitowy, nr CAS 12001-28-4, 3. azbest amozytowy (gruenerytowy), nr CAS 12172-73-5, 4. azbest antofilitowy, nr CAS 77536-67-5, 5. azbest tremolitowy, nr CAS 77536-68-6, 6. azbest aktynolitowy, nr CAS 77536-66-4. Wyró żniane s ą dwie grupy azbestów: grupa serpentynów i grupa azbestów amfibolowych. Do serpentynów nale ży azbest chryzotylowy (azbest biały), który był

7 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

wydobywany i stosowany w najwi ększych ilo ściach. W grupie azbestów amfibolowych znaczenie maj ą dwie odmiany: azbest amozytowy (azbest br ązowy) i azbest krokidolitowy (azbest niebieski).

Azbest chryzotylowy krystalizuje si ę w postaci rurek, a azbesty amfibolowe przyjmuj ą form ę grubszych, pr ęcikowatych kryształów. Włókna azbestu s ą wi ązkami zbudowanymi z du żej liczby (do kilku tysi ęcy, a niekiedy nawet do kilkudziesi ęciu tysi ęcy) włókien elementarnych. W tych wi ązkach pojedyncze kryształy azbestu s ą spojone za pomoc ą w ęglanu wapniowego. Najwi ększe zastosowanie przemysłowe miał azbest o gi ętkich włóknach (do 0,1 µm grubo ści), odpornych na działanie czynników chemicznych, wysokich temperatur oraz na ścieranie, a tak że źle przewodz ących ciepło i elektryczno ść . U żywany był do wyrobu tkanin ogniotrwałych, okładzin ciernych, szcz ęk hamulcowych, farb ogniotrwałych, materiałów izolacyjnych oraz niepalnych materiałów budowlanych1.

Azbest amfibolowy charakteryzuje si ę du żą kwasoodporno ści ą. Jest znacznie mniej rozpowszechniony w przyrodzie. Wykorzystywany był w przemy śle chemicznym. Wyst ępowanie azbestu w przyrodzie jest stosunkowo powszechne, ale tylko w kilku miejscach na świecie prowadzona była eksploatacja tego minerału na skal ę przemysłow ą. Polska nie posiada złó ż azbestu nadaj ących si ę do eksploatacji przemysłowej.

W zale żno ści od zawarto ści azbestu, stosowanego spoiwa oraz g ęsto ści obj ęto ściowej wyró żniono dwie grupy wyrobów azbestowych: 1. klasa I (wyroby mi ękkie), których g ęsto ść obj ęto ściowa jest mniejsza ni ż 1.000 kg/m 3, zawieraj ące powy żej 20% (do 100% azbestu). Wyroby te łatwo ulegaj ą uszkodzeniom mechanicznym, w wyniku czego nast ępuje znaczna emisja włókien azbestu do otoczenia. Najcz ęś ciej stosowane w tej klasie były: wyroby tekstylne z azbestu, używane przez pracowników w celach ochronnych, koce ga śnicze, szczeliwa plecione, tektury uszczelkowe, materiały, wykładziny cierne. 2. klasa II (wyroby twarde), których g ęsto ść obj ęto ściowa jest wi ększa ni ż 1.000 kg/m 3, zawieraj ące poni żej 20% azbestu. W wyrobach tych włókna azbestowe s ą mocno zwi ązane, a w przypadku mechanicznego uszkodzenia, np. p ękni ęcia, ma miejsce stosunkowo niewielka emisja azbestu do otoczenia w porównaniu z wyrobami klasy I. Niebezpiecze ństwo dla zdrowia ludzi i środowiska stwarza mechaniczna obróbka tych wyrobów oraz rozbijanie, np. w wyniku zrzucania w trakcie prac remontowych 2.

1 Za: Szeszenia-Dąbrowska Neonila, Sobala Wojciech: „Zanieczyszczenie środowiska azbestem. Skutki zdrowotne”, Łód ź, 2010 2 „Zbiór przepisów i procedur dotycz ących bezpiecznego post ępowania z wyrobami zawieraj ącymi azbest”, Ministerstwo Gospodarki, Warszawa, 2001

8 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

W Polsce wyroby twarde wykorzystywane były do produkcji płyt azbestowo- cementowych jako materiał budowlany w postaci płyt płaskich, falistych oraz rur azbestowo- cementowych. Płyty płaskie i faliste wykorzystywane były do krycia dachów, rzadziej do elewacji budynków gospodarczych i mieszkalnych czy przemysłowych. W znacznie mniejszych ilo ściach produkowane i stosowane były inne wyroby azbestowo-cementowe, tj. rury słu żą ce do wykonywania instalacji wodoci ągowych i kanalizacyjnych oraz przewody kominowe czy zsypy w budynkach wielokondygnacyjnych.

Fot.1 Płyty azbestowo-cementowe faliste Fot. 2 Płyty azbestowo-cementowe płaskie

Ekspozycja na pył azbestu stanowi powa żne zagro żenie dla zdrowia ludzi. Problem zagro żenia nowotworami powodowanymi włóknami azbestu istnieje nadal, pomimo coraz lepszej ochrony pracy w kontakcie z azbestem. Zapadalno ść na nowotwory zło śliwe, w szczególno ści raka płuca i mi ędzybłoniaka opłucnej, jest ści śle zwi ązana ze st ęż eniem włókien azbestu w powietrzu determinowanym ilo ści ą i stanem zabudowanych i stosowanych wyrobów zawieraj ących azbest oraz stopniem zanieczyszczenia środowiska.

St ęż enie włókien azbestu w powietrzu (imisja) na danym obszarze jest bezpo średni ą miar ą stosowan ą do okre ślenia dawki kumulowanej, b ędącej podstaw ą szacowania ryzyka zdrowotnego zwi ązanego z zanieczyszczeniem środowiska azbestem na danym obszarze.

Pomiary st ęż enia włókien azbestu w województwie małopolskim zostały wykonane w 2004, 2005, 2009 i 2010 r. 3 Punkty pomiarowe zostały wyznaczone w 17 powiatach na terenie 57 gmin. Ł ącznie na terenie województwa małopolskiego pobrano 653 próbki

3 Szeszenia-Dąbrowska Neonila, Sobala Wojciech: „Zanieczyszczenie środowiska azbestem. Skutki zdrowotne.” Łód ź, 2010

9 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

powietrza. Rozkład warto ści st ęż eń azbestu w powietrzu atmosferycznym na terenie województwa małopolskiego został przedstawiony na wykresie nr 1.

Wykres nr 1 Rozkład punktów pomiarowych na terenie województwa małopolskiego według wielko ści st ęż eń4

Zakres st ęż enia włókien azbestu w powiecie tarnowskim wahał się od 367-941 wł/m 3 (na podstawie 68 próbek, pobranych w 11 punktach na terenie 5 gmin). Na terenie Gminy Wietrzychowice st ęż enie włókien azbestu wynosiło 1.413-1.760 wł/m 3 (wynik z 1 punktu pomiarowego). 5

Głównymi skutkami nara żenia na pył azbestu s ą: azbestoza, mi ędzybłoniak opłucnej i rak płuca. Zachorowania na azbestoz ę płuc pojawiaj ą si ę przy znacznym nara żeniu na pył azbestu (rz ędu setek tysi ęcy włókien na 1 m 3). Na podstawie przeprowadzonych bada ń mo żna uzna ć, i ż nara żenia wyst ępuj ące w środowisku komunalnym (do 1000 włókien/m 3) s ą niewystarczaj ące do wywołania azbestozy. Dla mi ędzybłoniaka płuc oraz raka płuc zaobserwowano wzrost zachorowa ń osób nara żonych środowiskowo na pył azbestu. 6

Biologiczna agresywno ść pyłu azbestowego jest zale żna od stopnia penetracji i ilo ści włókien, które zatrzymały si ę w dolnej cz ęś ci układu oddechowego. Włókna cienkie o średnicy poni żej 3 mikrometrów przenoszone s ą łatwiej i docieraj ą do ko ńcowych odcinków dróg oddechowych, a włókna grube, o średnicy powy żej 5 mikrometrów, zatrzymuj ą si ę w górnych odcinkach dróg oddechowych. Skr ęcone włókna chryzotylu o du żej średnicy maj ą

4 Ibidem 5 Ibidem 6 Ibidem

10 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

tendencj ę do zatrzymywania si ę wy żej w porównaniu z igłowymi włóknami azbestów amfibolowych, z łatwo ści ą przenikaj ących do obwodowych cz ęś ci płuc. Najwi ększe zagro żenie dla organizmu ludzkiego stanowi ą włókna respirabilne, dostaj ące si ę z powietrzem do pęcherzyków płucnych, o średnicy mniejszej od 3 mikrometrów. 7

Na podstawie przeprowadzonych bada ń8 znacz ącego wzrostu liczby przypadków mi ędzybłoniaka nale ży spodziewa ć si ę po około 50-60 latach od okresu, w którym zostało znacznie zanieczyszczone środowisko. Podstaw ą do oceny st ęż eń były badania prowadzone w latach 2004-2008, a nara żenie we wcze śniejszych latach oszacowane zostało na podstawie danych o wielko ści produkcji wyrobów azbestowych. Szacuje si ę, i ż ekspozycja na pył azbestowy powoduje na świecie ok. 100 tys. zgonów rocznie.

W stanowisku wyra żonym przez uczestników European Asbestos Conference: Policy, Status & Human Rights (22-23 wrze śnia 2005 r. w Brukseli) zalecane jest m.in. 9: 1. rygorystyczne przestrzeganie przepisów prawnych dotycz ących azbestu, 2. przeprowadzenie inwentaryzacji budynków publicznych zawieraj ących materiały azbestowe do ko ńca 2007 r. oraz pozostałych do 2008 r. 3. opracowanie regulacji prawnych dotycz ących usuwania materiałów zawieraj ących azbest, 4. okre ślenie minimum pomocy finansowej dla poszkodowanych.

4. Uwarunkowania prawne u żytkowania i usuwania wyrobów azbestowych

Na mocy ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawieraj ących azbest (Dz.U. z 2004 r. Nr 3, poz. 20, z pó źn. zm.) w celu wyeliminowania produkcji, stosowania oraz obrotu wyrobami zawierającymi azbest zakazano wprowadzania na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej wyrobów zawieraj ących azbest i azbestu, produkcji wyrobów zawieraj ących azbest oraz obrotu azbestem i wyrobami zawierającymi azbest.

W ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z pó źn. zm.) zabroniono wprowadzania do obrotu lub ponownego wykorzystywania substancji stwarzaj ących szczególne zagro żenie dla środowiska. Substancj ą stwarzaj ącą szczególne zagro żenie dla środowiska jest m.in. azbest.

7 Na podstawie: „Azbest. Ekspozycja zawodowa i środowiskowa.”, pod red. Neonili Szeszeni-Dąbrowskiej, Łód ź, 2004 8 Szeszenia-Dąbrowska Neonila, Sobala Wojciech: „Zanieczyszczenie środowiska azbestem. Skutki zdrowotne.” Łód ź, 2010 9 Ibidem

11 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Substancje stwarzaj ące szczególne zagro żenie dla środowiska powinny by ć wykorzystywane, przemieszczane i eliminowane przy zachowaniu szczególnych środków ostro żno ści, a instalacje lub urz ądzenia, w których jest lub był wykorzystywany azbest, powinny zosta ć oczyszczone lub unieszkodliwione. Do instalacji lub urz ądze ń, co do których istnieje podejrzenie, i ż były w nich wykorzystywane substancje stwarzaj ące szczególne zagro żenie dla środowiska, stosuje si ę wymagania dotycz ące post ępowania z instalacjami i urz ądzeniami, w których były lub s ą wykorzystywane te substancje.

4.1. Oznakowanie wyrobów zawieraj ących azbest

Na mocy rozporz ądzenia Ministra Gospodarki z dnia 13 grudnia 2010 r. w sprawie wymaga ń w zakresie wykorzystywania wyrobów zawieraj ących azbest oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urz ądze ń, w których były lub s ą wykorzystywane wyroby zawieraj ące azbest (Dz.U. z 2011 r., Nr 8, poz.31), instalacje lub urz ądzenia zawieraj ące azbest oraz u żytkowane bez zabezpieczenia drogi i pozostawione w ziemi wył ączone z użytkowania rury azbestowo-cementowe nale ży oznakowa ć.

W przypadku braku mo żliwo ści trwałego umieszczenia oznakowania na instalacji lub urz ądzeniu zawieraj ącym azbest oznakowanie umieszcza si ę w widocznym miejscu w ka żdym pomieszczeniu, w którym taka instalacja lub urządzenie si ę znajduj ą, dodaj ąc ostrze żenie „Pomieszczenie zawiera azbest”. Oznakowanie rur azbestowo-cementowych umieszcza si ę na stałych elementach nadpoziomowych instalacji. Drogi utwardzone odpadami zawieraj ącymi azbest podlegaj ą oznakowaniu na elementach pionowych na całym odcinku drogi, po ka żdym skrzy żowaniu z inn ą drog ą. Drogi zabezpieczone nie podlegaj ą oznakowaniu po potwierdzeniu braku emisji włókien azbestu z odpadów zawieraj ących azbest wykorzystanych do utwardzenia drogi zabezpieczonej. Wzór oznakowania został zamieszczony w zał ączniku 1.

12 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

4.2. Inwentaryzacja wyrobów azbestowych

Obowi ązek inwentaryzacji wyrobów zawieraj ących azbest wynika z art. 162 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska . Zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Gospodarki z dnia 13 grudnia 2010 r. w sprawie wymaga ń w zakresie wykorzystywania wyrobów zawieraj ących azbest oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urz ądze ń, w których były lub s ą wykorzystywane wyroby zawieraj ące azbest , wyroby zawieraj ące azbest, instalacje lub urz ądzenia zawieraj ące azbest, drogi utwardzone odpadami zawieraj ącymi azbest, rury azbestowo-cementowe oraz usuni ęte wyroby zawieraj ące azbest inwentaryzuje si ę poprzez sporz ądzenie spisu z natury.

Wynik inwentaryzacji powinien zosta ć uj ęty w „Informacji o wyrobach zawieraj ących azbest” (zał ącznik nr 2) i przedkładany corocznie w terminie do dnia 31 stycznia wła ściwemu marszałkowi województwa. Osoba fizyczna nieb ędąca przedsi ębiorc ą przedkłada informacj ę odpowiednio wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta. Informacja powinna zosta ć sporz ądzona w dwóch egzemplarzach. Jeden egzemplarz przedkłada si ę w formie pisemnej wła ściwemu organowi, a drugi egzemplarz powinien by ć przechowywany przez okres jednego roku, do czasu sporz ądzenia nast ępnej informacji.

Informacja o rozmieszczeniu dróg zabezpieczonych oraz dróg utwardzonych odpadami zawieraj ącymi azbest przed wej ściem w życie ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawieraj ących azbest , ale niezabezpieczonych trwale przed emisj ą włókien azbestu, na terenie danej gminy oraz o potwierdzeniu braku emisji włókien azbestu z odpadów zawieraj ących azbest wykorzystanych do utwardzenia danej drogi powinna by ć ogólnie dost ępna w urz ędzie gminy oraz na stronie internetowej urz ędu.

Zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2009 r. w sprawie sposobu przedkładania marszałkowi województwa informacji o rodzaju, ilo ści i miejscach wyst ępowania substancji stwarzaj ących szczególne zagro żenie dla środowiska , informacj ę o rodzaju, ilo ści i miejscach wyst ępowania substancji stwarzaj ących szczególne zagro żenie dla środowiska wójt, burmistrz lub prezydent miasta powinien przedkłada ć marszałkowi województwa do 31 marca za poprzedni rok kalendarzowy (zał ącznik nr 3) w formie elektronicznej na informatycznych no śnikach danych oraz w formie pisemnej.

13 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

4.3. Obowi ązki wła ściciela nieruchomo ści

Zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Gospodarki z dnia 5 sierpnia 2010 r. zmieniaj ącym rozporz ądzenie w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest (Dz.U. nr 162, poz. 1089), wła ściciel, u żytkownik wieczysty lub zarz ądca nieruchomo ści, a tak że obiektu, urz ądzenia budowlanego, instalacji przemysłowej lub innego miejsca zawieraj ącego azbest, przeprowadza kontrole stanu tych wyrobów w terminach wynikaj ących z oceny stanu tych wyrobów.

Z przeprowadzonej kontroli okresowej powinna zosta ć sporz ądzona w dwóch egzemplarzach „Ocena stanu i mo żliwo ści bezpiecznego u żytkowania wyrobów zawieraj ących azbest” (zał ącznik nr 4).

4.4. Obowi ązki wykonawcy prac polegaj ących na usuwaniu wyrobów azbestowych

Obowi ązki wykonawcy prac polegaj ących na usuwaniu wyrobów azbestowych wynikaj ą z: 1. ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach w zakresie uzyskiwania odpowiednich decyzji administracyjnych oraz transportu i gospodarki odpadami zawieraj ącymi azbest, 2. rozporz ądzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego u żytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest .

Wytwórca odpadów, który prowadzi działalno ść polegaj ącą na świadczeniu usług w zakresie budowy, rozbiórki, remontu obiektów, konserwacji i napraw, a tak że przetwarzania odpadów zawieraj ących azbest w urz ądzeniach przewo źnych, jest obowi ązany do uzyskania decyzji zatwierdzaj ącej program gospodarki odpadami. Natomiast wytwórca odpadów, który jednocze śnie prowadzi działalno ść w zakresie rozbiórki i remontów obiektów, w wyniku której powstaj ą odpady zawieraj ące azbest i który przetwarza te odpady w urz ądzeniach przewo źnych, jest obowi ązany do uzyskania jednej decyzji zatwierdzaj ącej program gospodarki odpadami, obejmuj ącej odpady powstaj ące w wyniku rozbiórki i remontów oraz odpady powstałe w wyniku eksploatacji urz ądze ń przewo źnych do przetwarzania odpadów zawieraj ących azbest.

14 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Wykonawca prac polegaj ących na zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest, zobowi ązany jest ponadto do przeszkolenia przez uprawnion ą instytucj ę zatrudnianych pracowników, osób kieruj ących lub nadzoruj ących prace w zakresie bezpiecze ństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu tych wyrobów oraz przestrzegania procedur dotycz ących bezpiecznego post ępowania, posiadania niezb ędnego wyposa żenia technicznego i socjalnego oraz opracowania przed rozpocz ęciem prac szczegółowego planu prac usuwania wyrobów zawieraj ących azbest, obejmuj ącego w szczególno ści: a) identyfikacj ę azbestu w przewidzianych do usuni ęcia materiałach, na podstawie udokumentowanej informacji od wła ściciela lub zarz ądcy obiektu albo te ż na podstawie bada ń przeprowadzonych przez akredytowane laboratorium, b) informacje o metodach wykonywania planowanych prac, c) zakres niezb ędnych zabezpiecze ń pracowników oraz środowiska przed nara żeniem na szkodliwo ść emisji azbestu, d) ustalenie niezb ędnego dla rodzaju wykonywanych prac monitoringu powietrza.

W celu zapewnienia warunków bezpiecznego usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z miejsca ich występowania, wykonawca prac obowi ązany jest do: 1. izolowania od otoczenia obszaru prac przez stosowanie osłon zabezpieczaj ących przenikanie azbestu do środowiska, 2. ogrodzenia terenu prac z zachowaniem bezpiecznej odległo ści od traktów komunikacyjnych dla osób pieszych, nie mniejszej niż 1 m, przy zastosowaniu osłon zabezpieczaj ących przed przenikaniem azbestu do środowiska, 3. umieszczenia w strefie prac w widocznym miejscu tablic informacyjnych o nast ępuj ącej tre ści: „Uwaga! Zagro żenie azbestem”; w przypadku prowadzenia prac z wyrobami zawieraj ącymi krokidolit tre ść tablic informacyjnych powinna by ć nast ępuj ąca: „Uwaga! Zagro żenie azbestem – krokidolitem”, 4. zastosowania odpowiednich środków technicznych ograniczaj ących do minimum emisj ę azbestu do środowiska, 5. zastosowania w obiekcie, gdzie prowadzone s ą prace, odpowiednich zabezpiecze ń przed pyleniem i nara żeniem na azbest, w tym uszczelnienia otworów okiennych i drzwiowych, a tak że innych zabezpiecze ń przewidzianych w planie bezpiecze ństwa i ochrony zdrowia, 6. codziennego usuwania pozostało ści pyłu azbestowego ze strefy prac przy zastosowaniu podci śnieniowego sprz ętu odkurzaj ącego lub metod ą czyszczenia na mokro, 7. izolowania pomieszcze ń, w których zostały przekroczone dopuszczalne wartości st ęż eń

15 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

pyłu azbestowego dla obszaru prac, w szczególno ści izolowania pomieszcze ń w przypadku prowadzenia prac z wyrobami zawieraj ącymi krokidolit, 8. stosowania zespołu szczelnych pomieszcze ń, w których nast ępuje oczyszczenie pracowników z azbestu, przy usuwaniu pyłu azbestowego przekraczaj ącego dopuszczalne warto ści st ęż eń, 9. zapoznania pracowników bezpo średnio zatrudnionych przy pracach z wyrobami zawieraj ącymi azbest lub ich przedstawicieli z planem prac, a w szczególno ści z wymogami dotycz ącymi bezpiecze ństwa i higieny pracy w czasie wykonywania prac.

Prace zwi ązane z usuwaniem wyrobów zawieraj ących azbest powinny by ć prowadzone w sposób uniemo żliwiaj ący emisj ę azbestu do środowiska. Po wykonaniu prac, wykonawca ma obowi ązek zło żenia wła ścicielowi, u żytkownikowi wieczystemu lub zarz ądcy pisemnego oświadczenia o prawidłowo ści wykonania prac oraz o oczyszczeniu terenu z pyłu azbestowego, z zachowaniem wła ściwych przepisów technicznych i sanitarnych. O świadczenie to powinno by ć przechowywane przez okres co najmniej 5 lat.

4.5. Ochrona pracowników przed szkodliwym działaniem azbestu

Zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 14 pa ździernika 2005 r. w sprawie zasad bezpiecze ństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest oraz programu szkolenia w zakresie bezpiecznego u żytkowania takich wyrobów (Dz.U. Nr 216, poz. 1824), pracodawca zatrudniaj ący pracowników przy zabezpieczaniu lub usuwaniu wyrobów albo innych materiałów zawieraj ących azbest jest obowi ązany zapewni ć ochron ę pracowników przed szkodliwym działaniem włókien azbestu i pyłu zawieraj ącego azbest.

W rozporz ądzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 10 pa ździernika 2005 r. zmieniaj ącym rozporz ądzenie w sprawie najwy ższych dopuszczalnych st ęż eń i nat ęż eń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. nr 212, poz. 1769) okre ślono najwy ższe dopuszczalne st ęż enie pyłów, zawieraj ących azbest.

16 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Tabela nr 1 Dopuszczalne st ęż enia pyłów zawieraj ących azbest

Najwy ższe dopuszczalne st ęż enie Lp. Nazwa czynnika szkodliwego dla zdrowia 3 włókien mg/m 3 [cm ] 1 pyły zawieraj ące azbest (jeden lub wi ęcej rodzajów azbestu wymienionych poni żej): - aktynolit, - antofilit, - chryzotyl, - grueneryt, -krokidolit, - tremolit 1 - pył całkowity 0,5 - 3 - włókna respirabilne - 0,1

1 Pył całkowity - zbiór wszystkich cz ąstek otoczonych powietrzem w okre ślonej obj ęto ści powietrza. 2 Włókna respirabilne - włókna o długo ści powy żej 5 µm o maksymalnej średnicy poni żej 3 µm i o stosunku długo ści do średnicy > 3.

4.6. Post ępowanie z odpadami zawieraj ącymi azbest

W ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach , azbest został zaliczony do kategorii odpadów niebezpiecznych (C25). Odpady azbestowe zostały umieszczone w nast ępuj ących grupach zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 wrze śnia 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U. Nr 112, poz. 1206):

Tabela nr 2 Odpady azbestowe

Lp. Kod odpadu Nazwa odpadu 1 06 07 01* Odpady azbestowe z elektrolizy 2 06 13 04* Odpady z przetwarzania azbestu 3 10 11 81* Odpady zawieraj ące azbest 4 10 13 09* Odpady zawieraj ące azbest z produkcji elementów cementowo-azbestowych 5 15 01 11* Opakowania z metali zawieraj ące niebezpieczne porowate elementy wzmocnienia konstrukcyjnego (np. azbest), wł ącznie z pustymi pojemnikami ci śnieniowymi 6 16 01 11* Okładziny hamulcowe zawieraj ące azbest 7 16 02 12* Zu żyte urz ądzenia zawieraj ące wolny azbest 8 17 06 01* Materiały izolacyjne zawieraj ące azbest 9 17 06 05* Materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest

Do transportu wyrobów i odpadów zawieraj ących azbest stosuje si ę przepisy o przewozie towarów niebezpiecznych. Zgodnie z ustaw ą z dnia 28 pa ździernika 2002 r.

17 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz.U. Nr 199, poz. 1671, z pó źn. zm.), do materiałów niebezpiecznych stosowane s ą przepisy umowy europejskiej dotycz ącej mi ędzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporz ądzonej w Genewie dnia 30 wrze śnia 1957 r.

Jednolity tekst umowy ADR został ogłoszony w o świadczeniu rz ądowym z dnia 23 marca 2007 r. w sprawie wej ścia w życie zmian do zał ączników A i B Umowy europejskiej dotycz ącej mi ędzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR) (Dz.U. Nr 99, poz. 667), sporz ądzonej w Genewie dnia 30 wrze śnia 1957 r. W klasie 9, obejmuj ącej materiały i przedmioty, które podczas przewozu stwarzaj ą zagro żenie inne ni ż materiały obj ęte tytułami pozostałych klas, wymieniono materiały, które wdychane w postaci drobnego pyłu mog ą zagra żać zdrowiu. W grupie 2.2.9.1.4 umieszczono materiały, które wdychane w postaci drobnego pyłu mog ą zagra żać zdrowiu, obejmuj ą azbest i zawieraj ące go mieszaniny. Zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego u żytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest , wyroby i odpady zawieraj ące azbest powinny zosta ć odpowiednio oznakowane, a transport wyrobów i odpadów zawieraj ących azbest, nale ży wykona ć w sposób uniemo żliwiaj ący emisj ę azbestu do środowiska. Przed załadowaniem przygotowanych odpadów zawieraj ących azbest środek transportu powinien by ć oczyszczony z elementów umo żliwiaj ących uszkodzenie opakowa ń w trakcie transportu. Ładunek odpadów zawieraj ących azbest powinien by ć tak umocowany, aby w trakcie transportu nie był nara żony na wstrz ąsy, przewracanie lub wypadni ęcie z pojazdu.

Zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 8 grudnia 2010 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów (Dz. U. Nr 249, poz. 1673), ewidencja odpadów azbestowych powinna obejmowa ć nast ępuj ące dokumenty: 1. karty ewidencji odpadu (zał ącznik 5), 2. karty przekazania odpadu (zał ącznik 6). Zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Gospodarki z dnia 5 sierpnia 2010 r. zmieniaj ącym rozporz ądzenie w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest (Dz.U. nr 162, poz. 1089), usuwane odpady zawieraj ące azbest powinny by ć składowane na składowiskach odpadów niebezpiecznych lub na wydzielonych cz ęś ciach składowisk odpadów innych ni ż niebezpieczne i oboj ętne albo na podziemnych składowiskach odpadów niebezpiecznych.

18 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 26 lutego 2009 r. zmieniaj ącym rozporz ądzenie w sprawie szczegółowych wymaga ń dotycz ących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamkni ęcia, jakim powinny odpowiada ć poszczególne typy składowisk odpadów (Dz. U. nr 39, poz. 320), składowiska odpadów niebezpiecznych lub wydzielone cz ęś ci na terenie składowisk odpadów innych ni ż niebezpieczne i oboj ętne, przeznaczone do wył ącznego składowania odpadów niebezpiecznych pochodz ących z budowy, remontu i rozbiórki obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej, wymienionych w katalogu odpadów, oznaczonych kodami: 17 06 01* materiały izolacyjne zawieraj ące azbest lub 17 06 05* materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest buduje si ę w specjalnie wykonanych zagł ębieniach terenu ze ścianami bocznymi zabezpieczonymi przed osypywaniem si ę. Odpady składowane s ą w opakowaniu, w którym zostały dostarczone na składowisko odpadów. Ka żdorazowo po umieszczeniu odpadów na składowisku odpadów ich powierzchni ę zabezpiecza si ę przed emisj ą pyłów przez przykrycie izolacj ą syntetyczn ą lub warstw ą ziemi. Na składowisku odpadów lub kwaterze nie prowadzi się robót mog ących powodowa ć uwolnienie włókien. Składowanie odpadów nale ży zako ńczy ć na poziomie 2 m poni żej poziomu terenu otoczenia, a nast ępnie składowisko odpadów wypełnia si ę ziemi ą do poziomu terenu.

4.7. Procedury post ępowania z wyrobami zawieraj ącymi azbest

Poni żej przedstawiono proponowane przez Ministerstwo Gospodarki ujednolicone procedury post ępowania z wyrobami zawieraj ącymi azbest podczas u żytkowania, 10 zabezpieczania, usuwania, transportu i składowania : 1. Grupa I Procedury obowi ązuj ące wła ścicieli i zarz ądzaj ących obiektami, instalacjami lub urz ądzeniami zawieraj ącymi azbest lub wyroby zawieraj ące azbest. Procedura 1 – obowi ązki i post ępowanie wła ścicieli oraz zarz ądców, przy użytkowaniu obiektów i terenów z wyrobami zawieraj ącymi azbest. Procedura 2 – obowi ązki i post ępowanie wła ścicieli i zarz ądców, przy usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest z obiektów lub terenów. Procedury z grupy I zostały zamieszczone w zał ączniku nr 6. 2. Grupa II Procedury obowi ązuj ące wykonawców prac polegaj ących na usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest – wytwórców odpadów niebezpiecznych. Procedura 3 – post ępowanie przy pracach przygotowawczych do usuwania wyrobów zawieraj ących azbest.

10 „Zbiór przepisów i procedur dotycz ących bezpiecznego post ępowania z wyrobami zawieraj ącymi azbest”, Warszawa, 2001

19 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Procedura 4 – prace polegaj ące na usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest, wytwarzaniu odpadów niebezpiecznych wraz z oczyszczeniem obiektu, terenu, instalacji. 3. Grupa III Procedura obowi ązuj ąca prowadz ących działalno ść w zakresie transportu odpadów niebezpiecznych zawieraj ących azbest. Procedura 5 – przygotowanie i transport odpadów niebezpiecznych zawieraj ących azbest. 4. Grupa IV Procedura obowi ązuj ąca zarz ądzaj ących składowiskami odpadów niebezpiecznych zawieraj ących azbest. Procedura 6 – składowanie odpadów na składowiskach lub wydzielonych kwaterach przeznaczonych do wył ącznego składowania odpadów zawieraj ących azbest.

5. Wyroby azbestowe na terenie Gminy Wietrzychowice

5.1. Ogólna charakterystyka Gminy Wietrzychowice

Pod wzgl ędem administracyjnym gmina Wietrzychowice nale ży do województwa małopolskiego, powiatu tarnowskiego. W skład Gminy wchodzi 9 sołectw: Demblin, Jadowniki Mokre, Miechowice Małe, Miechowice Wielkie, Nowopole, Pałuszyce, Sikorzyce, Wietrzychowice oraz Wola Rogowska. Gmina Wietrzychowice zajmuje powierzchni ę 4.840 ha (48 km²) (dane GUS według stanu na 2010 r.) 11 . Miejscowo ści ą gminn ą s ą Wietrzychowice.

Gmina Wietrzychowice poło żona jest w północno-zachodnim kra ńcu powiatu tarnowskiego. Od strony wschodniej naturaln ą granic ą Gminy jest rzeka Dunajec, odgradzaj ąca gmin ę Wietrzychowice od gminy Gr ęboszów w powiecie d ąbrowskim oraz gminy Żabno w powiecie tarnowskim. Od strony północnej na długo ści ok. 6 km Gmina ograniczona jest rzek ą Wisł ą, która oddziela j ą jednocze śnie od województwa świ ętokrzyskiego. Od strony południowej przedmiotowa gmina graniczy z gmin ą Radłów powiatu tarnowskiego. Natomiast zachodnia granica z gmin ą Szczurowa, jest jednocze śnie granic ą z powiatem brzeskim. 12

Pod wzgl ędem fizyczno-geograficznym cały obszar gminy Wietrzychowice poło żony jest w makroregione Kotliny Sandomierskiej, w mezoregionie Niziny Nadwi śla ńskiej. Tylko niewielki fragment Gminy obejmuj ący obszary le śne w Jadownikach Mokrych poło żony jest

11 Bank Danych Lokalnych 12 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Wietrzychowice na lata 2004-2015, Kraków 2004

20 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

w obr ębie mikroregionu Równiny Radłowskiej, zaliczanego do mezoregionu Wojnicko- Radłowskiego. 13

Pod wzgl ędem hydrograficznym gmina Wietrzychowice le ży w zlewni rzeki Wisły i jej dopływów – Dunajca i Kisieliny. Najwi ększym ciekiem wodnym przepływaj ącym przez teren gminy Wietrzychowice jest rzeka Kisielina, płyn ąca równolegle do Dunajca z południa na północ przez cał ą niemal długo ść gminy i przyjmuj ąca szereg dopływów, stanowi ących siatk ę potoków, szczególnie g ęst ą w zachodniej cz ęś ci gminy. 14

W skład infrastruktury zwi ązanej z transportem zaliczamy 25 km dróg powiatowych i 220 km dróg gminnych. Stan techniczny dróg na terenie gminy Wietrzychowice nie odpowiada normatywom technicznym, w zale żno ści od odcinka jest średni lub zły. Słabym punktem gminy poło żonej w widłach Wisły i Dunajca jest brak przeprawy mostowej z gminami s ąsiednimi, a w szczególno ści w kierunku drogi krajowej Kraków-Sandomierz. Na terenie przedmiotowej gminy nie wyst ępuje równie ż komunikacja kolejowa .15

Gmin ę zamieszkuje 4.216 osób, z czego kobiety i m ęż czy źni stanowi ą po 50% (GUS, 31.12.10 r.) 16 . Na terenie Gminy działalno ść prowadzi 153 podmiotów gospodarki narodowej, z czego 92% w sektorze prywatnym, natomiast 8% w sektorze publicznym.

Podstawow ą dziedzin ą gospodarki w gminie Wietrzychowice jest rolnictwo, gdzie zarejestrowanych jest 857 gospodarstw rolnych. U żytki rolne stanowi ą 3.608 ha, z tego 58% to grunty orne. 17

Na terenie gminy Wietrzychowice funkcjonuj ą dwie szkoły podstawowe w Jadownikach Mokrych oraz w Wietrzychowicach wraz z fili ą w Demblinie, a tak że jedno gimnazjum w Miechowicach Wielkich. Na terenie gminy funkcjonuje równie ż jedno przedszkole publiczne dwuoddziałowe w Wietrzychowicach z fili ą w Jadownikach Mokrych. 18

Działalno ść kulturaln ą na terenie gminy Wietrzychowice wspiera Gminny O środek Kultury w Wietrzychowicach, który organizuje wiele przedsi ęwzi ęć o charakterze kulturalno- rozrywkowym i edukacyjnym m.in. wydaje kwartalnik gminy Wietrzychowice „Ziemia Wietrzychowska”. Na terenie Gminy działa Gminna Biblioteka Publiczna w Wietrzychowicach

13 Ibidem 14 Ibidem 15 Ibidem 16 Bank Danych Lokalnych 17 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Wietrzychowice na lata 2004-2015, Kraków 2004 18 www.wietrzychowice.pl

21 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

ze swoj ą fili ą w Jadownikach Mokrych. Gmina posiada równie ż kilka obiektów sportowych – boiska piłkarskie, boisko do piłki r ęcznej i siatkowej, kort tenisowy oraz sale gimnastyczne. Na terenie Gminy działaj ą 3 kluby piłkarskie. 19

Zabytki historyczne, stanowi ące obecnie atrakcj ę tego regionu, to przede wszystkim zabytki architektury sakralnej, liczne przydro żne kapliczki, figury i krzy że. Stanowi ą one wa żny element historii, a jednocze śnie s ą malowniczym akcentem miejscowego krajobrazu. Do najwa żniejszych zaliczy ć nale ży20 : − kamienny pos ąg św. Floriana w D ęblinie z 1768 r. – wykonany w stylu barokowym, − cmentarz wojenny w Miechowicach Małych - 10 żołnierzy austriackich i 4 rosyjskich, poległych podczas I wojny światowej, − ko ściół parafialny p.w. Wniebowzi ęcia N.M.P. w Wietrzychowicach, wybudowany w latach 1917-1924, w stylu neogotyckim, − dzwonnica drewniana na konstrukcji słupowej w Wietrzychowicach, powstała ok. 1771 r., − pos ąg Matki Boskiej z Dzieci ątkiem w Jadownikach Mokrych, wzniesiony w 1882 r.

Gmina ma sprzyjaj ące warunki do rozwoju turystyki i wypoczynku z uwagi na walory krajobrazowe i przyrodnicze oraz poło żenie w dorzeczu Dunajca i Wisły. Dolina Dunajca oraz Dolina Wisły stanowi ą główne korytarze ekologiczne w Polsce b ędące wa żnym elementem Europejskiej Sieci Ekologicznej EECONET (European Ecological Network) przyj ętej w 1992 r. przez Rad ę Europy. 21

Głównym źródłem zaopatrzenia w wod ę gminy Wietrzychowice jest grupowe uj ęcie gł ębinowe wraz ze stacj ą uzdatniania wody zlokalizowane w Wietrzychowicach. Według danych GUS na 2010 r. na terenie Gminy długo ść sieci wodoci ągowej wynosi 55,7 km, za ś kanalizacyjnej 24,3 km. Na terenie Gminy funkcjonuje oczyszczalnia ścieków w Miechowicach Wielkich, która docelowo b ędzie obsługiwała cały teren gminy.

Kierunki rozwoju Gminy okre ślono w „Strategii Społeczno-Gospodarczego Rozwoju Gminy Wietrzychowice na lata 2004-2012” , która przewiduje realizacj ę nast ępuj ących celów priorytetowych 22 :

19 Ibidum 20 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Wietrzychowice na lata 2004-2015, Kraków 2004 21 Ibidum 22 Strategia Społeczno-Gospodarczego Rozwoju Gminy Wietrzychowice na lata 2004-2012, Wietrzychowice, 2003

22 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

1. Tworzenie nowych miejsc pracy. 2. Rozwój infrastruktury lokalnej. 3. Ochrona środowiska. 4. Rozwój o światy i społecze ństwa informacyjnego.

5.2. Inwentaryzacja wyrobów azbestowych na terenie Gminy Wietrzychowice

Źródłem danych o rozmieszczeniu i ilo ści wyrobów zawieraj ących azbest na terenie Gminy Wietrzychowice była inwentaryzacja wyrobów azbestowych. Inwentaryzacj ą obj ęto wył ącznie u żytkowane na zewn ątrz budynków wyroby zawieraj ące azbest, stanowi ące pokrycia dachowe i elewacje budynków. Zastosowano nast ępuj ące metody pozyskania danych: 1. wywiad terenowy, 2. zapytania ankietowe.

Wywiad terenowy zastosowano w odniesieniu do osób fizycznych, wła ścicieli posesji oraz przedsi ębiorstw prowadz ących działalno ść gospodarcz ą, a metod ą ankietow ą obj ęto Zakład Eksploatacji Urz ądze ń Komunalnych i Wodoci ągów w Wietrzychowicach.

W wyniku przeprowadzonych prac inwentaryzacyjnych stwierdzono, że: 1. w 657 budynkach mieszkalnych wraz z zabudow ą gospodarcz ą oraz innych obiektach zamontowane zostały płyty azbestowo-cementowe o ł ącznej powierzchni ponad 113.000 m 2, 2. 2 obiekty u żyteczno ści publicznej pokryte s ą płytami azbestowo-cementowymi o ł ącznej powierzchni 77 m 2, 3. brak jest rur wodoci ągowych wykonanych z wyrobów zawieraj ących azbest.

5.2.1. Metodologia przeprowadzenia inwentaryzacji

Inwentaryzacja wyrobów azbestowych na terenie Gminy Wietrzychowice została przeprowadzona przez pracowników terenowych w okresie lipiec-sierpie ń 2011 r. W terenie wykonano spis gospodarstw domowych, budynków wielorodzinnych, obiektów produkcyjnych i usługowych, gdzie stwierdzono wyst ępowanie płyt azbestowo-cementowych.

Obiekty pokryte płytami zawieraj ącymi azbest zostały zaznaczone na zdj ęciach lotniczych. Budynki te zostały opisane przez pracowników terenowych zgodnie z wytycznymi

23 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

zawartymi w na stronie bazy o wyrobach zawieraj ących azbest. Okre ślony został dokładny adres wyst ępowania azbestu, tj. miejscowo ść , ulica, numer, jak równie ż typ azbestu w podziale na płyty faliste (W02) i płyty płaskie (W01). Wykonana tak że została pogl ądowa ocena stopnia pilno ści usuni ęcia azbestu w podziale na: 1, 2 i 3 z zastosowaniem kryteriów zgodnych z rozporz ądzeniem Ministra Gospodarki z dnia 5 sierpnia 2010 r. zmieniaj ące rozporz ądzenie w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest . Uzyskane dane zostały nast ępnie odniesione do map ewidencyjnych.

Pokrycia dachowe z obiektów, które uzyskały ocen ę 1 powinny zosta ć usuni ęte natychmiast. Uzyskanie oceny 2 oznacza, że w ci ągu kolejnego roku powinien zosta ć wykonany kolejny przegl ąd, a ocena 3 stanowi, że wyroby azbestowe wymagaj ą ponownej oceny w terminie do 5 lat.

Fot.3 Przykładowy obiekt z II stopniem pilno ści Fot. 4 Przykładowy obiekt z III stopniem pilno ści (struktura pokrycia naruszona przez mech) (obiekt u żyteczno ści publicznej – szkoła)

Fot.5 Przykładowy obiekt z III stopniem pilno ści Fot. 6 Przykładowy obiekt z III stopniem pilno ści (płyty „karo” zabezpieczone powłoką malarsk ą)

24 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Ilo ść wyrobów zawieraj ących azbest szacowana była przez pracowników terenowych w terenie poprzez liczenie płyt azbestowo-cementowych znajduj ących si ę na budynkach. Nast ępnie ilo ść azbestu została zweryfikowana z wykorzystaniem zdjęć lotniczych i innych podkładów mapowych.

Dane te zostały przygotowane w odpowiednim formacie zgodnie z informacjami zawartymi na stronie bazy azbestowej: 1. miejsce wyst ępowania wyrobów azbestowych (ulica, numer posesji), 2. typ płyt azbestowo-cementowych w podziale na płyty faliste (W02) i płyty płaskie (W01), 3. stopie ń pilno ści usuni ęcia azbestu oceniony w trakcie wizyt terenowych zgodnie z wymaganiami „Oceny stanu i mo żliwo ści bezpiecznego u żytkowania wyrobów zawieraj ących azbest” (nie jest jednak formaln ą „Ocen ą…” w rozumieniu obowi ązuj ącego prawa, a ma jedynie charakter pogl ądowy), 4. ilo ść płyt azbestowo-cementowych (w m 2), 5. ilo ść płyt azbestowo-cementowych w Mg, 6. numer obr ębu ewidencyjnego, 7. numer działki ewidencyjnej.

5.2.2. Płyty azbestowo-cementowe stanowi ące pokrycia dachów i okładziny elewacji

Całkowita ilo ść płyt azbestowo-cementowych zinwentaryzowanych na terenie Gminy Wietrzychowice i stanowi ących pokrycia dachów i okładziny elewacji wynosi 113.676 m2. Powierzchnia pokry ć dachowych wykonanych z płyt azbestowo-cementowych została przeliczona z [m 2] na [Mg] przy zało żeniu, że średnia masa 1 m2 płyt azbestowo-cementowych wynosi 0,011 Mg 23 .

Tabela nr 3 Zinwentaryzowana ilo ść płyt azbestowo-cementowych stanowi ących pokrycia dachów budynków na terenie Gminy Wietrzychowice

Lp. Typ płyt ilo ść [m 2] Ilo ść [Mg] 1 płyty azbestowo-cementowe faliste 102 736 1 130 2 płyty azbestowo-cementowe płaskie 10 940 120 Razem 113 676 1 250

23 Źródło danych: www.bazaazbestowa.pl

25 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Zestawienie obiektów pokrytych płytami azbestowo-cementowymi zostało zamieszczone w zał ączniku nr 8. Struktur ę rozmieszczenia obiektów pokrytych płytami azbestowo-cementowymi w podziale na poszczególne miejscowo ści przedstawiono na wykresie nr 2.

Wykres nr 2 Rozmieszczenie obiektów pokrytych płytami azbestowo-cementowymi na terenie Gminy Wietrzychowice w podziale na poszczególne miejscowo ści [w m 2]

Najwi ęcej obiektów z pokryciem dachowym wykonanym z płyt azbestowo-cementowych znajduje si ę w miejscowo ści Jadowniki Mokre (155) oraz Miechowice Wielkie (103). Stanowi ą one ponad 39% ł ącznej liczby zinwentaryzowanych obiektów na terenie Gminy Wietrzychowice. Najmniej obiektów z pokryciem azbestowym znajduje si ę w miejscowo ści Pałuszyce. Stanowi ą one 4% zinwentaryzowanych budynków.

W celu opracowania wyników inwentaryzacji pod k ątem struktury własno ściowej pozyskano z Urz ędu Gminy Wietrzychowice informacje o typie własno ści poszczególnych obiektów w podziale na: 1. własno ść prywatn ą, 2. własno ść Skarbu Pa ństwa, 3. własno ść gminy,

26 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

4. własno ść powiatu, 5. własno ść innych instytucji: PKP, MON, ANR, itp.

Na podstawie przekazanych danych przygotowano analiz ę wyników inwentaryzacji w podziale na typ własno ści.

Tabela nr 4 Wyniki inwentaryzacji w podziale na typ własno ści

Lp. Typ własno ści ilo ść [m 2] Ilo ść [Mg] 1 Gmina Wietrzychowice 772 8 2 Powiat Tarnowski 0 0 3 Skarb Pa ństwa 0 0 4 PKP, MON, ANR 0 0 5 Własno ść prywatna 112 904 1 242 Razem 113 676 1 250

Ponad 99% zinwentaryzowanych płyt azbestowo-cementowych jest własno ści ą osób prywatnych, a niecały 0,6% stanowi własno ści ą Gminy Wietrzychowice.

Zestawienie wyników inwentaryzacji w podziale na stopie ń pilno ści usuni ęcia azbestu zostało przygotowane w tabeli nr 5. Ocena ta ma charakter poglądowy i nie jest formaln ą „Ocen ą…” w rozumieniu obowi ązuj ącego prawa. Obowi ązki wła ścicieli nieruchomo ści zostały opisane w rozdziale 4.3. „Programu”.

Tabela nr 5 Wyniki inwentaryzacji w podziale na pogl ądowy stopie ń pilno ści usuni ęcia azbestu

Lp. Stopie ń pilno ści Opis ilo ść [m 2] 1 1 wymiana lub naprawa wymagana bezzwłocznie 0 2 2 ponowna ocena wymagana w czasie do 1 roku 0 3 3 ponowna ocena w terminie do 5 lat 113 676 Razem 113 676

Pogl ądowa ocena jako ści wyrobów zawieraj ących azbest stanowi ących pokrycia dachów na terenie Gminy Wietrzychowice z wykorzystaniem wymaga ń zawartych w rozporz ądzeniu Ministra Gospodarki z dnia 5 sierpnia 2010 r. zmieniaj ące rozporz ądzenie w

27 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

sprawie sposobów i warunków bezpiecznego u żytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest , wykazała, i ż: a) 0% zinwentaryzowanych wyrobów wymaga wymiany lub naprawy bezzwłocznie, tj. zostało zaliczonych do 1 stopnia pilno ści, b) 0% zinwentaryzowanych wyrobów wymaga ponownej oceny w czasie do 1 roku, czyli zostało zaliczonych do 2 stopnia pilno ści, c) 100% zinwentaryzowanych wyrobów wymaga ponownej oceny w terminie do 5 lat, tj. zostało zaliczonych do 3 stopnia pilno ści.

Na terenie Gminy zinwentaryzowano tak że budynki u żyteczno ści publicznej, w których wyst ępuj ą wyroby azbestowo-cementowe. Zestawienie zostało przedstawione w tabeli nr 6.

Tabela nr 6 Budynki u żyteczno ści publicznej

ilo ść azbestu Lp. miejscowo ść nr 2 uwagi [m ] 1 Demblin 72 31 Sklep 2 Miechowice Małe 46 Sklep spo żywczy „U Józefa i Gra żyny” razem 1 177

5.2.3. Rury azbestowo-cementowe do pozostawienia w ziemi

Rury i zł ącza azbestowo-cementowe do pozostawienia w ziemi to elementy wył ączonych z u żytkowania instalacji ciepłowniczych, wodoci ągowych, kanalizacyjnych i elektroenergetycznych podziemnych, których usytuowanie nie nara ża na kontakt z azbestem przy czynno ściach obsługowych u żytkowanych instalacji infrastrukturalnych.

Według informacji pozyskanych z Urz ędu Gminy Wietrzychowice w wodoci ągach gminnych nie s ą wykorzystywane rury azbestowo-cementowe.

5.2.4. Drogi utwardzone odpadami zawieraj ącymi azbest

Na terenie Gminy Wietrzychowice nie funkcjonuj ą drogi utwardzone odpadami zawieraj ącymi azbest.

28 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

5.3. Przestrzenne rozmieszczenie wyrobów azbestowych na terenie Gminy Wietrzychowice

Na podstawie inwentaryzacji przeprowadzonej w terenie z wykorzystaniem zdj ęć lotniczych zostało opracowane przestrzenne rozmieszczenie wyrobów azbestowych na terenie Gminy Wietrzychowice. Przygotowana mapa zawiera wykaz obiektów wraz z pogl ądow ą ocen ą stopnia pilno ści usuni ęcia płyt azbestowo-cementowych oraz ich rodzaju (w podziale na płyty azbestowo-cementowe faliste i płaskie wykorzystywane w budownictwie).

29 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Mapa nr 1 Przestrzenne rozmieszczenie płyt azbestowo-cementowych stanowi ących pokrycia obiektów na terenie Gminy Wietrzychowice

30 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Mapa nr 2 Szczegółowa mapa rozmieszczenia płyt azbestowo-cementowych stanowi ących pokrycia obiektów na terenie Gminy Wietrzychowice

ds

SEKCJA 3 SEKCJA 4

SEKCJA 9

31 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Całkowita ilo ść zinwentaryzowanych wyrobów zawieraj ących azbest na terenie Gminy Wietrzychowice wynosi 113.676 m 2 płyt azbestowo-cementowych stanowi ących pokrycia dachowe obiektów. Graficzne porównanie wska źników ilo ści wyrobów zawieraj ących azbest na obszarze Polski, województwa małopolskiego, powiatu tarnowskiego i Gminy Wietrzychowice w przeliczeniu na powierzchni ę24 przedstawiono na wykresie nr 3.

Wykres nr 3 Porównanie wska źnika ilo ści wyrobów zawieraj ących azbest na obszarze Polski, województwa małopolskiego, powiatu tarnowskiego i Gminy Wietrzychowice [Mg/km 2]

Na terenie Gminy Wietrzychowice ilo ść wyrobów azbestowych w przeliczeniu na 1 km 2 powierzchni wynosi 26 Mg, jest to warto ść wy ższa ni ż szacowana dla powiatu tarnowskiego i dla województwa małopolskiego.

6. Harmonogram realizacji „Programu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice”

Zgodnie z prawem wykorzystywanie azbestu lub wyrobów zawieraj ących azbest zostało dopuszczone w u żytkowanych instalacjach lub urz ądzeniach nie dłu żej ni ż do dnia 31 grudnia 2032 r.

24 Źródło: Bank Danych Lokalnych

41 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Realizacja „Programu” z zało żonymi celami bezpiecznego dla zdrowia i środowiska oczyszczenia terenu Gminy Wietrzychowice z wyrobów zawieraj ących azbest w terminie do ko ńca 2032 r. b ędzie przebiegała zgodnie z nast ępuj ącymi kierunkami działa ń:

1. Inwentaryzacja wyrobów azbestowych i utworzenie bazy danych o wyrobach zawieraj ących azbest wraz z aktualizacj ą. Podstaw ą do opracowania „Programu” było przeprowadzenie inwentaryzacji wyrobów azbestowych i utworzenie bazy o wyrobach zawieraj ących azbest. Zadanie zostało wykonane w 2011 r. Zało żono cykliczn ą aktualizacj ę bazy danych o wyrobach zawieraj ących azbest ze wzgl ędu na fakt, i ż ponad 100% wyrobów zostało ocenionych jako wymagające ponownej oceny w ci ągu 5 lat.

2. Działania informacyjno-edukacyjne w śród mieszkańców. W ramach działa ń informacyjno-edukacyjnych dla mieszka ńców na stronie internetowej Gminy zbudowana zostanie zakładka tematyczna, w której prezentowane b ędą: a) akty prawne dotycz ące obowi ązków post ępowania z wyrobami zawieraj ącymi azbest oraz reguluj ących sposób bezpiecznego ich usuwania i unieszkodliwiania, b) informacje o zagro żeniach, jakie niesie za sob ą azbest, c) informacje o kolejnych działaniach władz podejmowanych w celu usuni ęcia azbestu z terenu Gminy Wietrzychowice, d) aktualny wykaz firm posiadających uprawnienia do demonta żu wyrobów zawieraj ących azbest i transportu powstałych odpadów, e) mo żliwo ściach finansowego wsparcia i wła ściwego post ępowania w przypadku prac remontowych obejmuj ących wymian ę wyrobów zawieraj ących azbest.

Ponadto działania informacyjno-edukacyjne prowadzone b ędą równolegle z wykorzystaniem istniej ących mo żliwo ści, poprzez np. zamieszczanie informacji na tablicach ogłosze ń w Urz ędzie Gminy Wietrzychowice, a tak że na stronie internetowej Gminy. Działania te maj ą na celu mobilizowanie wła ścicieli budynków do usuni ęcia wyrobów zawieraj ących azbest poprzez system pomocy edukacyjnej i finansowej poprzez wskazanie mo żliwo ści pozyskania środków finansowych na usuwanie azbestu.

3. Usuwanie zinwentaryzowanych wyrobów azbestowych . Wyroby zawieraj ące azbest mog ą by ć bezpiecznie eliminowane przez przedsi ębiorstwa posiadaj ące zatwierdzone programy gospodarki odpadami niebezpiecznymi. Aktualny wykaz

42 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

podmiotów gospodarczych w zakresie transportu, zbierania i usuwania odpadów azbestowych, posiadaj ących zatwierdzone programy gospodarki odpadami niebezpiecznymi jest dost ępny w Urz ędzie Marszałkowskim Województwa Małopolskiego (lub na stronie internetowej www.malopolskie.pl) oraz w Urz ędzie Gminy.

Przyj ęto za „Planem Gospodarki Odpadami Województwa Małopolskiego 2010” oraz zgodnie z „Planem Gospodarki Odpadami w Powiecie Tarnowskim na lata 2009-2010 z perspektyw ą na lata 2011-2018” nast ępuj ący harmonogram działa ń: I etap : lata 2011-2012, II etap : lata 2013-2022, III etap : lata 2023-2032. Szacuje się, i ż w I etapie realizacji „Programu” usuni ęte zostanie ok. 10% wyrobów zawieraj ących azbest. W II i III etapie zostanie usuni ęte po 45% ł ącznej ilo ści wyrobów azbestowych.

Najcz ęś ciej stosowan ą metod ą unieszkodliwiania odpadów zawieraj ących azbest jest ich składowanie. W województwie małopolskim funkcjonuje dwa ogólnodost ępne składowiska, przyjmuj ące odpady zawieraj ące azbest: − składowisko odpadów azbestowych w Tarnowie, zarz ądzane przez Jednostk ę Ratownictwa Chemicznego w Tarnowie, − składowisko odpadów azbestowych w Ujkowie Starym, zarz ądzane przez Zakład Gospodarki Komunalnej BOLESŁAW Sp. z o.o. w Bolesławiu.

Wykaz pozostałych dost ępnych składowisk przyjmuj ących odpady zawieraj ące azbest został zamieszczony w zał ączniku nr 9.

4. Zapewnienie środków finansowych na realizacj ę „Programu” . Planuje si ę, że środki finansowe na realizacj ę „Programu” b ędą pozyskiwane z bud żetu Gminy Wietrzychowice uchwalanego corocznie przez Rad ę Gminy oraz ze źródeł zewn ętrznych, tj. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie, Program Rozwoju Obszarów Wiejskich. Rozwa żane s ą tak że mo żliwo ści wykorzystania środków finansowych z priorytetu 7 Infrastruktura ochrony środowiska RPO Województwa Małopolskiego. Gmina planuje pozyska ć środki z projektu „Demonta ż i bezpieczne składowanie wyrobów zawieraj ących azbest z obszaru województwa małopolskiego” w ramach Szwajcarsko - Polskiego Programu

43 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Współpracy w celu zmniejszenia ró żnic społeczno-gospodarczych w obr ębie rozszerzonej Unii Europejskiej.

5. Monitoring realizacji „Programu” . Skuteczne zarz ądzanie realizacj ą „Programu” będzie mo żliwe dzi ęki wprowadzeniu wska źników monitoringu oraz procesu corocznego raportowania mieszka ńcom Gminy o wynikach realizacji „Programu”.

6. Okresowa weryfikacja i aktualizacja „Programu” . Ze wzgl ędu na fakt, i ż realizacja „Programu” jest procesem długoterminowym, w trakcie którego mog ą ulec zmianie warunki prawne, finansowe i organizacyjne, zakładana jest aktualizacja „Programu”.

Harmonogram realizacji „Programu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice” został podzielony na 3 etapy na podstawie harmonogramów przewidzianych w dokumentach wojewódzkich i powiatowych w celu ułatwienia procesu monitorowania i raportowania: I etap – lata 2011-2012 II etap – lata 2013-2022 III etap – lata 2023-2032

Realizacj ę zada ń w poszczególnych obszarach w podziale na wyodr ębnione etapy przedstawiono w tabeli nr 7. Przyj ęto, i ż perspektywa krótkoterminowa to lata 2011-2012, średnioterminowa to lata 2013-2022, a horyzont długoterminowy stanowi ą lata 2023-2032.

Tabela nr 7 Harmonogram realizacji „Programu”

Lp. Okres Zadania 1. Inwentaryzacja wyrobów azbestowych i opracowanie bazy wyrobów zawieraj ących azbest 1 2011-2012 2. Akcje informacyjno-edukacyjne w śród mieszka ńców 3. Bezpieczne usuni ęcie i unieszkodliwienie ok. 10% wyrobów azbestowych 4. Monitorowanie procesu usuwania wyrobów azbestowych 1. Aktualizacja bazy danych o wyrobach azbestowych 2. Akcje informacyjno-edukacyjne w śród mieszka ńców 2 2013-2022 3. Bezpieczne usuni ęcie i unieszkodliwienie ok. 45% wyrobów azbestowych 4. Monitorowanie procesu usuwania wyrobów azbestowych 5. Aktualizacja „Programu” 1. Aktualizacja bazy danych o wyrobach azbestowych 2. Bezpieczne usuni ęcie i unieszkodliwienie ok. 45% wyrobów azbestowych 3 2023-2032 3. Monitorowanie procesu usuwania wyrobów azbestowych 4. Aktualizacja „Programu”

44 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

7. Aspekty finansowe realizacji „Programu”

7.1. Przewidywane koszty realizacji „Programu”

Koszty realizacji „Programu” stanowi ą przede wszystkim koszty usuni ęcia i unieszkodliwienia wyrobów zawieraj ących azbest, ale tak że zakup i monta ż nowego pokrycia dachowego czy wykonania nowej elewacji.

Do szacunku kalkulacji kosztów usuni ęcia wyrobów azbestowych z dachów budynków przyj ęto, że całkowity koszt demonta żu, transportu i unieszkodliwienia odpadów zawieraj ących azbest wynosi 1.100 zł za ton ę. W szacunkach nie uwzgl ędniono inflacji. Wyniki zostały przedstawione na wykresie nr 4.

Wykres nr 4 Koszty usuni ęcia i unieszkodliwienia wyrobów zawieraj ących azbest z pokry ć dachowych zinwentaryzowanych obiektów

Szacunkowe całkowite koszty usuni ęcia i unieszkodliwienia odpadów zawieraj ących azbest pochodz ących z pokry ć dachowych wynosz ą 1.376.100 zł.

W celu oszacowania kosztów zakupu i monta żu nowego pokrycia dachowego przyj ęto, że średni koszt zakupu i uło żenia nowego pokrycia dachowego wykonanego z blachodachówki wynosi 70 zł za 1 m 2. W szacunkach nie uwzgl ędniono inflacji. Wyniki zostały przedstawione na wykresie nr 5.

45 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Wykres nr 5 Koszty zakupu i monta żu nowych pokry ć dachowych

Całkowite koszty zakupu i monta żu zakupu nowego pokrycia dachowego wynosz ą ok. 7.957.320 zł.

Zestawienie kosztów usuni ęcia i unieszkodliwienia odpadów zawieraj ących azbest z pokry ć dachowych, a tak że zakupu i monta żu zakupu nowego pokrycia dachowego zostało przygotowane w tabeli nr 8.

Tabela nr 8 Zestawienie kosztów usuni ęcia i unieszkodliwienia odpadów azbestowych oraz wykonania nowych pokry ć dachowych na terenie Gminy Wietrzychowice

Koszt wykonania Koszt usuni ęcia Lata nowego pokrycia Całkowity koszt wyrobów azbestowych dachowego 2011-2012 137 500 zł 795 760 zł 933 260 zł 2013-2022 619 300 zł 3 580 780 zł 4 200 080 zł 2023-2032 619 300 zł 3 580 780 zł 4 200 080 zł razem 1 376 100 zł 7 957 320 zł 9 333 420 zł

Na terenie Gminy Wietrzychowice zinwentaryzowano budynki z pokryciem dachowym wykonanym z płyt azbestowych, stanowi ące własno ść Gminy Wietrzychowice. Koszty usuni ęcia azbestu i zast ąpienia pokry ć dachowych zostały oszacowane w tabeli nr 9.

46 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Tabela nr 9 Szacunek nakładów finansowych na usuni ęcie płyt azbestowo-cementowych z budynków, b ędących własno ści ą Gminy Wietrzychowice

ilo ść wyrobów do koszt usuni ęcia koszt wykonania okres 2 razem usuni ęcia [w m ] azbestu nowego pokrycia II etap 772 9 341 54 040 63 381 razem 772 9 341 54 040 63 381

Łączne szacowane koszty usuni ęcia płyt azbestowo-cementowych oraz wymiany pokry ć azbestowych z budynków nale żą cych do Gminy Wietrzychowice wynosz ą ok. 63 tys. zł.

Całkowite koszty realizacji „Programu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice” stanowi ą koszty demonta żu, transportu i unieszkodliwienia odpadów zawieraj ących azbest na uprawnionym składowisku oraz koszty zakupu i monta żu nowych pokry ć dachowych czy wykonania elewacji (np. w procesie termomodernizacji budynków), a tak że koszty prowadzenia działa ń edukacyjnych w śród lokalnej społeczno ści, koszty pozyskiwania funduszy oraz monitorowanie i aktualizacja „Programu”. Szacunkowe koszty realizacji „Programu” zostały zebrane w tabeli nr 10.

Tabela nr 10 Szacunkowe koszty realizacji „Programu” wraz z mo żliwymi źródłami finansowania poszczególnych etapów prac

Szacunkowe 4) Okres Zadania Potencjalne źródło finansowania koszty Inwentaryzacja wyrobów azbestowych i opracowanie bazy 0 wyrobów zawieraj ących azbest 1) 2) Akcje informacyjno-edukacyjne 4 000 Bud żet Gminy wśród mieszka ńców Środki własne wła ścicieli obiektów, 2011 - Bezpieczne usuni ęcie Bud żet Gminy, środki z WFO ŚiGW, 2012 i unieszkodliwienie ok. 10% 137 500 RPO dla Województwa wyrobów azbestowych Małopolskiego, PROW Zakup i monta ż nowych pokry ć 795 760 Środki własne wła ścicieli obiektów dachowych Monitorowanie procesu usuwania 3) 0 Bud żet Gminy wyrobów azbestowych razem w okresie 2011-2012 937 260

47 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Szacunkowe 4) Okres Zadania Potencjalne źródło finansowania koszty Aktualizacja bazy danych 2 500 Budżet Gminy o wyrobach azbestowych Akcje informacyjno-edukacyjne 10 000 Bud żet Gminy wśród mieszka ńców Środki własne wła ścicieli obiektów, Bezpieczne usuni ęcie Bud żet Gminy, środki z WFO ŚiGW, 2013 - i unieszkodliwienie ok. 45% 619 300 RPO dla Województwa Małopolskiego 2022 wyrobów azbestowych (do roku 2013), PROW Zakup i monta ż nowych pokry ć 3 580 780 Środki własne wła ścicieli obiektów dachowych Monitorowanie procesu usuwania 3) 0 Bud żet Gminy wyrobów azbestowych Aktualizacja Planu 5 000 Bud żet Gminy razem w okresie 2013-2022 4 217 580 Aktualizacja bazy danych 2 500 Bud żet Gminy o wyrobach azbestowych Bezpieczne usuni ęcie Środki własne wła ścicieli obiektów, i unieszkodliwienie ok. 45% 619 300 Bud żet Gminy, środki z WFO ŚiGW 2023 - wyrobów azbestowych 2032 Zakup i monta ż nowych pokry ć 3 580 780 Środki własne wła ścicieli obiektów dachowych Monitorowanie procesu usuwania 3) 0 Bud żet Gminy wyrobów azbestowych Aktualizacja Planu 5 000 Bud żet Gminy razem w okresie 2023-2032 4 207 580 Razem cały okres realizacji „Programu” 9 362 420

Obja śnienia:

1) Inwentaryzacja wyrobów azbestowych i baza wyrobów zawieraj ących azbest wraz z „Programem usuwania wyrobów zawieraj ących azbest zostały opracowane w 2011 r. 2) Inwentaryzacj ą obj ęte zostały tak że okładziny elewacyjne. 3) Proces monitorowania realizacji „Programu” b ędzie wykonywany w ramach zada ń własnych Gminy 4) RPO dla województwa małopolskiego i PROW obowi ązuje do 2013 r.

7.2. Potencjalne źródła finansowania usuwania azbestu

Potencjalnymi źródłami finansowania realizacji „Programu” s ą środki własne Gminy, a tak że Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie, Regionalny Program Operacyjny dla Województwa Małopolskiego oraz kredyty preferencyjne z Banku Ochrony Środowiska S.A., a tak że środki przewidziane w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013.

48 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Przewidywane środki finansowe z bud żetu Gminy Wietrzychowice wynosz ą ok. 5.000 zł rocznie.

Dost ępnym instrumentem finansowania usuwania azbestu s ą środki oferowane przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie . Ze wsparcia mog ą skorzysta ć powiaty, gminy, jednostki samorz ądu terytorialnego, jednostki organizacyjne nieposiadaj ące osobowo ści prawnej, jednostki naukowo-badawcze, a tak że podmioty gospodarcze.

Realizacja zada ń polegaj ących na unieszkodliwianiu azbestu mo że by ć dofinansowana w formie dotacji , po życzki lub przekazania środków finansowych .

Na zadania polegaj ące na usuwaniu azbestu Wojewódzki Fundusz udziela po życzek, dotacji oraz pomocy w spłacie do 80% odsetek od po życzek, które inwestorzy zaci ągn ęli w bankach wytypowanych przez Fundusz (maj ących minimum 5 placówek na terenie województwa małopolskiego).

Maksymalna kwota po życzki na jedno zadanie mo że wynosi ć do 20.000.000 zł., a maksymalna kwota zadłu żenia z tytułu po życzek dla jednego inwestora mo że wynosi ć do 40.000.000 zł. W przypadku dotacji maksymalna kwota na jedno zadanie wynosi 2.000.000 zł. Dla zada ń realizowanych przez jednostki samorz ądu terytorialnego stopnia wojewódzkiego oraz jednostki bud żetowe maksymalna kwota dotacji na jedno zadanie nie mo że przekracza ć 5.000.000 zł.

Wojewódzki Fundusz mo że odrzuci ć wnioski, dla których całkowity koszt zadania przekracza o 50% koszt zadania wyliczony ze wska źników jednostkowych stosowanych przez WFO ŚiGW w Krakowie. Dotacja lub przekazanie środków finansowych udzielona ze środków Wojewódzkiego Funduszu nie mo że przekroczy ć 40% kosztów zadania brutto.

Kolejnym potencjalnym źródłem finansowania usuwania azbestu s ą kredyty preferencyjne w Banku Ochrony Środowiska S.A. (BO Ś).

Kredyty preferencyjne z dopłatami Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie do oprocentowania w ramach zadania pn. „ Utylizacja odpadów azbestowych ” s ą przeznaczone dla osób fizycznych, osób fizycznych prowadz ących działalno ść gospodarcz ą oraz przedsi ębiorców.

49 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

W ramach kredytu pokryte mo że zosta ć do 100% kosztów przedsi ęwzi ęcia (brutto - dla nie b ędących płatnikami VAT, netto - dla b ędących płatnikami VAT). Koszt usuni ęcia i transportu azbestowych elementów budowlanych, zabezpieczenia azbestowych powierzchni dachowych lub elewacyjnych i drogowych nie mo że wynie ść wi ęcej ni ż 2.500 zł/ton ę. Okres kredytowania wynosi do 4 lat, okres realizacji inwestycji do 6 miesi ęcy, a spłata kredytu rozpoczyna si ę w nast ępnym miesi ącu po zako ńczeniu zakresu rzeczowego zadania.

BO Ś oferuje kredyty z linii kredytowej KfW5 (Kreditanstalt für Wiederaufbau), w ramach której finansowane s ą przedsi ęwzi ęcia polegaj ące na unieszkodliwianiu wyrobów zawieraj ących azbest. Podstaw ą udzielenia każdego rodzaju kredytu jest posiadanie przez wnioskodawc ę zdolno ści do zaci ągni ęcia kredytu i ustanowienie odpowiednich form zabezpieczenia spłaty kredytu.

Podmiotami uprawnionymi do ubiegania si ę o kredyt s ą małe i średnie przedsi ębiorstwa (MSP). Zgodnie z definicj ą BO Ś s ą to firmy: 1. zatrudniaj ące do 250 pracowników, 2. o rocznych obrotach do 40.000.000 euro lub sumie bilansowej do 27.000.000 euro, 3. spełniaj ące warunek niezale żno ści UE (nie wi ęcej ni ż 25% udziałów nale ży do firmy nie b ędącej MSP zgodnie z definicj ą Unii Europejskiej).

Maksymalna kwota indywidualnego kredytu wynosi 250.000 euro lub równowarto ść w zł, a maksymalny udział KfW5 w finansowaniu projektu wynosi 85%, minimalny wkład własny kredytobiorcy wynosi wi ęc 15%. Okres kredytowania wynosi maksymalnie 10 lat, a karencja w spłacie kapitału do 2 lat. Pozostałe warunki kredytowania s ą zgodne z obowi ązuj ącą Uchwał ą Zarz ądu BO Ś w sprawie oprocentowania środków pieni ęż nych, kredytów i po życzek w BO Ś.

Kolejnym kredytem preferencyjnym oferowanym przez BO Ś jest kredyt na urz ądzenia i wyroby słu żą ce ochronie środowiska . Maksymalna kwota kredytu wynosi do 100% kosztów zakupu i kosztów monta żu, przy czym koszty monta żu mog ą by ć kredytowane w jednym z poni ższych przypadków: 1. gdy Sprzedawca, z którym Bank podpisał porozumienie jest jednocze śnie Wykonawc ą, 2. gdy Wykonawca jest jednostk ą autoryzowan ą przez Sprzedawc ę, z którym Bank podpisał porozumienie,

50 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

3. gdy Bank podpisał z Wykonawc ą porozumienie dotycz ące monta żu urz ądze ń i wyrobów zakupionych wył ącznie na zasadach obowi ązuj ących dla niniejszego produktu. Kredyt udzielany jest na okres do 8 lat.

Ponadto o dofinansowanie mo żna si ę ubiega ć w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013 w zakresie priorytetu 7 Infrastruktura ochrony środowiska . Beneficjentami w ramach priorytetu 7 Infrastruktura ochrony środowiska mog ą by ć m.in. jednostki samorz ądu terytorialnego, ich zwi ązki i stowarzyszenia oraz jednostki organizacyjne jednostek samorz ądu terytorialnego posiadaj ące osobowo ść prawn ą.

W ramach priorytetu 7 Infrastruktura ochrony środowiska przewidziane jest wsparcie przedsi ęwzi ęć maj ących na celu wyeliminowanie komunalnych odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów trafiaj ących na składowiska oraz zwi ązanych z usuwaniem i unieszkodliwianiem odpadów zawieraj ących azbest. Wspierane b ędą przedsi ęwzi ęcia zapisane w Małopolskim Regionalnym Programie Operacyjnym na lata 2007-2013 , obsługuj ące do 150 tys. mieszka ńców (Projekty dotycz ące liczby mieszka ńców wy ższej ni ż 150 tys. b ędą wspierane w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko ).

Kolejnym potencjalnym źródłem finansowania realizacji „Programu” s ą środki finansowe przewidziane w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 w trzech działaniach: 1. działanie 121 pn. „Modernizacja gospodarstw rolnych”, 2. działanie 311 pn. „Ró żnicowanie w kierunku działalno ści nierolniczej”, 3. działanie 312 pn. „Tworzenie i rozwój mikroprzedsi ębiorstw”.

W ramach działania 121 pn. „Modernizacja gospodarstw rolnych” beneficjentami mog ą by ć osoby fizyczne, osoby prawne oraz spółki osobowe działalno ść rolnicz ą w zakresie produkcji ro ślinnej lub zwierz ęcej. W ramach działania wspierane s ą inwestycje materialne i niematerialne słu żą ce modernizacji produkcji rolnej.

Zakres kosztów kwalifikowalnych obejmuje m.in. koszty budowy, przebudowy, remontu poł ączonego z modernizacj ą budynków lub budowli wykorzystywanych do produkcji rolnej oraz do przechowywania, magazynowania, przygotowywania do sprzeda ży lub sprzeda ży bezpo średniej produktów rolnych wraz z zakupem, monta żem instalacji

51 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

technicznej oraz wyposa żenia. Koszty rozbiórki i unieszkodliwienia materiałów szkodliwych pochodz ących z rozbiórki pod warunkiem, że rozbiórka jest niezb ędna w celu realizacji operacji, a tak że koszty materiałów zast ępuj ących materiały szkodliwe (w tym azbest), b ędą kosztami kwalifikowanymi.

Maksymalna wysoko ść pomocy udzielonej jednemu beneficjentowi i na jedno gospodarstwo rolne w ramach działania nie mo że przekroczy ć 300.000 zł. Szczegółowe warunki dofinansowania okre ślone s ą w rozporz ądzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 pa ździernika 2010 r. zmieniaj ące rozporz ądzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Modernizacja gospodarstw rolnych" obj ętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 , Dz.U. 207 poz. 1372.

Z kolei w ramach działania 311 pn. „Ró żnicowanie w kierunku działalno ści nierolniczej” beneficjentem mo że by ć rolnik, który nie osi ągn ął wieku emerytalnego lub jego domownik w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników albo mał żonek tego rolnika 25 .

Do kosztów kwalifikowalnych projektu zalicza si ę m.in. koszty budowy, przebudowy lub remontu poł ączonego z modernizacj ą niemieszkalnych obiektów budowlanych wraz z zakupem instalacji technicznej, a tak że koszty rozbiórki i utylizacji materiałów szkodliwych pochodz ących z rozbiórki. W przypadku projektów zwi ązanych z turystyk ą wiejsk ą (w tym agroturystyk ą) koszty rozbiórki i utylizacji materiałów szkodliwych pochodz ących z rozbiórki będą tak że kosztem kwalifikowalnym. Szczegółowe warunki dofinansowania okre ślone s ą w rozporz ądzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 wrze śnia 2010 r. zmieniaj ące rozporz ądzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania "Ró żnicowanie w kierunku działalno ści nierolniczej" obj ętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 , Dz.U. nr 166 poz. 1125.

Maksymalna wysoko ść pomocy udzielonej jednemu beneficjentowi i na jedno gospodarstwo rolne w ramach działania w okresie realizacji PROW nie mo że przekroczy ć 100.000 zł.

25 Szczegółowe warunki dotycz ące kryteriów jakie musz ą spełnia ć potencjalni beneficjenci pomocy w ramach PROW zostały okre ślone w samym programie, jak i w rozporz ądzeniach wykonawczych Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej

52 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Beneficjentem działania 312 pn. „Tworzenie i rozwój mikroprzedsi ębiorstw” mog ą by ć osoby fizyczne i prawne. 26 W ramach działania wspierane mog ą by ć inwestycje w zakresie usług dla gospodarstw rolnych lub le śnictwa, usług dla ludno ści, sprzeda ży hurtowej i detalicznej, rzemiosła lub r ękodzielnictwa, robót i usług budowlanych oraz instalacyjnych, usług turystycznych oraz zwi ązanych ze sportem, rekreacj ą i wypoczynkiem, usług transportowych, usług komunalnych, przetwórstwa produktów rolnych lub jadalnych produktów le śnych, magazynowania lub przechowywania towarów, wytwarzania produktów energetycznych z biomasy, rachunkowo ści, doradztwa lub usług informatycznych.

Do kosztów kwalifikowalnych projektów zalicza si ę m.in. koszty budowy, przebudowy lub remontu poł ączonego z modernizacj ą niemieszkalnych obiektów budowlanych wraz z zakupem instalacji technicznej, a tak że koszty nadbudowy, przebudowy lub remontu poł ączonego z modernizacj ą istniej ących budynków mieszkalnych wraz z zakupem instalacji technicznej. Koszty rozbiórki i utylizacji materiałów szkodliwych pochodz ących z rozbiórki pod warunkiem, że rozbiórka jest niezb ędna w celu realizacji operacji, a tak że koszty materiałów zast ępuj ących materiały szkodliwe (w tym wyrobów azbestowych) mog ą stanowi ć koszty kwalifikowalne.

Maksymalny poziom pomocy finansowej nie mo że przekroczy ć 300.000 zł.

Szczegółowe warunki dofinansowania okre ślone s ą w rozporz ądzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 24 marca 2010 r. zmieniaj ące rozporz ądzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej w ramach działania „Tworzenie i rozwój mikroprzedsi ębiorstw" obj ętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, Dz. U. nr 55, poz. 335.

8. Monitoring realizacji „Programu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice”

Istotnym elementem zarz ądzania „Programem” jest monitorowanie realizacji zada ń w nim wyznaczonych, bie żą ce gromadzenie i analizowanie informacji dotycz ących ilo ści i miejsc, z których usuni ęto wyroby zawieraj ące azbest. Przewidywane zadania zwi ązane z monitorowaniem realizacji „Programu” to:

26 Szczegółowe warunki dotycz ące kryteriów jakie musz ą spełnia ć potencjalni beneficjenci pomocy w ramach PROW zostały okre ślone w samym programie, jak i w rozporz ądzeniach wykonawczych Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej

53 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

1. gromadzenie i aktualizacja danych liczbowych o ilo ści i rozmieszczeniu wyrobów zawieraj ących azbest, 2. kontrola stopnia realizacji „Programu” i sporz ądzanie okresowych sprawozda ń z jego realizacji, 3. kontrola wykorzystania środków finansowych.

Ocena wdra żania „Programu” powinna by ć wykonywana przy uwzgl ędnieniu zaproponowanych w tabeli nr 11 wska źników monitorowania.

Tabela nr 11 Wska źniki oceny wdra żania „Programu”

Lp. wska źniki oceny jednostka

1 Ilo ść wyrobów zawieraj ących azbest na 1 km 2 powierzchni Gminy Mg/km 2

Ilo ść unieszkodliwionych odpadów niebezpiecznych zawieraj ących 2 Mg/rok azbest

Procentowa ilo ść usuni ętych odpadów zawieraj ących azbest w 3 % stosunku do ilo ści zinwentaryzowanej 4 Nakłady poniesione na usuni ęcie odpadów zawieraj ących azbest zł/rok

5 Ilo ść „dzikich wysypisk” z odpadami zawieraj ącymi azbest szt.

Lista wska źników oceny nie jest zamkni ęta i mo że ulec rozszerzeniu. Warto ść wska źników w roku bazowym została przedstawiona w tabeli nr 12.

Tabela nr 12 Warto ść wska źników w roku bazowym

wysoko ść Lp. wska źniki oceny wska źnika

1 Ilo ść wyrobów zawieraj ących azbest na 1 km 2 powierzchni Gminy 26 Mg/km 2 Ilo ść unieszkodliwionych odpadów niebezpiecznych zawieraj ących 2 0 Mg/rok azbest

3 Nakłady poniesione na usuni ęcie odpadów zawieraj ących azbest 0 zł/rok Procentowa ilo ść usuni ętych odpadów zawieraj ących azbest w 4 0 % stosunku do ilo ści zinwentaryzowanej 5 Ilo ść „dzikich wysypisk” z odpadami zawieraj ącymi azbest 0 szt.

Wska źnik ilo ści wyrobów zawieraj ących azbest na 1 km 2 powierzchni Gminy powinien ulega ć zmniejszeniu w ka żdym roku realizacji „Programu”, pocz ąwszy od 26 Mg/km 2 w 2011r.

54 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

9. Podsumowanie i wnioski

Głównym celem opracowania „Programu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice” jest zaplanowanie usuni ęcia wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy i ich bezpieczne unieszkodliwienie.

W trakcie inwentaryzacji pokry ć dachowych wykonanych z płyt azbestowo- cementowych na terenie Gminy Wietrzychowice pozyskano informacje o ilo ści i stanie wyrobów zawieraj ących azbest zlokalizowanych w Gminie. Na podstawie przeprowadzonej inwentaryzacji stwierdzono, i ż na terenie Gminy znajduje si ę 113.676 m2 płyt azbestowo- cementowych, co po przeliczeniu daje 1.250 Mg. Płyty te stanowi ą zarówno pokrycia dachowe, jak i okładziny elewacyjne.

Najbli ższym składowiskiem przyjmuj ącym odpady zawieraj ące azbest jest składowisko w Tarnowie. Odpady azbestowe mog ą by ć przyjmowane tak że na pozostałych składowiskach w Polsce.

Proces usuwania wyrobów zawieraj ących azbest powinien by ć zako ńczony do ko ńca 2032 roku. Przyj ęto harmonogram zgodny z „Planem Gospodarki Odpadami Województwa Małopolskiego 2010 (cz ęść II Programu Ochrony Środowiska Województwa Małopolskiego na lata 2007-2014)” oraz horyzont czasowy wyznaczony przez „Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032”.

Na podstawie wyników inwentaryzacji płyt azbestowo-cementowych wykorzystywanych w budownictwie przyj ęto, i ż w etapie I w latach 2011-2012 powinno zosta ć unieszkodliwione ok. 11.000 m2 odpadów azbestowych, w etapie II w latach 2013- 2022 – ok. 51.000 m2, w etapie III w latach 2023-2032 – ponad 51.000 m2.

Szacunkowe koszty usuni ęcia wyrobów zawieraj ących azbest wynosz ą ok. 1.376 tys. zł. Natomiast koszty zakupu i monta żu nowych pokry ć dachowych wynosz ą ponad 7.957 tys. zł. Nale ży podkre śli ć, i ż koszty zakupu i monta żu nowych pokry ć dachowych stanowi ą około 85% kosztów realizacji „Programu”. Przewiduje si ę, że koszty te b ędą pokrywane głównie przez wła ścicieli obiektów.

Mo żliwe jest równie ż wykorzystanie źródeł zewn ętrznych finansowania cz ęś ci działa ń, polegaj ących na bezpiecznym usuwaniu wyrobów azbestowych, tj. środków

55 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie, Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013 w zakresie priorytetu 7 Infrastruktura ochrony środowiska czy te ż kredytów preferencyjnych z Banku Ochrony Środowiska S.A., a tak że środków finansowych przewidzianych w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013.

Monitoring procesu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest powinien by ć prowadzony w odniesieniu do poszczególnych budynków, co pozwoli na zaplanowanie i weryfikacj ę działa ń zwi ązanych z terminami usuwania azbestu.

56 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

10. Spis tabel, wykresów i zał ączników

Tabela nr 1 Dopuszczalne st ęż enia pyłów zawieraj ących azbest ...... 17 Tabela nr 2 Odpady azbestowe ...... 17 Tabela nr 3 Zinwentaryzowana ilo ść płyt azbestowo-cementowych stanowi ących pokrycia dachów budynków na terenie Gminy Wietrzychowice ...... 26 Tabela nr 4 Wyniki inwentaryzacji w podziale na typ własno ści ...... 28 Tabela nr 5 Wyniki inwentaryzacji w podziale na pogl ądowy stopie ń pilno ści usuni ęcia azbestu...... 28 Tabela nr 6 Budynki u żyteczno ści publicznej...... 29 Tabela nr 7 Harmonogram realizacji „Programu”...... 44 Tabela nr 8 Zestawienie kosztów usuni ęcia i unieszkodliwienia odpadów azbestowych oraz wykonania nowych pokry ć dachowych na terenie Gminy Wietrzychowice ...... 46 Tabela nr 9 Szacunek nakładów finansowych na usuni ęcie płyt azbestowo-cementowych z budynków, b ędących własno ści ą Gminy Wietrzychowice ...... 47 Tabela nr 10 Szacunkowe koszty realizacji „Programu” wraz z mo żliwymi źródłami finansowania poszczególnych etapów prac...... 48 Tabela nr 11 Wska źniki oceny wdra żania „Programu”...... 54 Tabela nr 12 Warto ść wska źników w roku bazowym...... 54

Wykres nr 1 Rozkład punktów pomiarowych na terenie województwa małopolskiego według wielko ści st ęż eń ...... 10 Wykres nr 2 Rozmieszczenie obiektów pokrytych płytami azbestowo-cementowymi na terenie Gminy Wietrzychowice w podziale na poszczególne miejscowości [w m 2] ...... 27 Wykres nr 3 Porównanie wska źnika ilo ści wyrobów zawieraj ących azbest na obszarze Polski, województwa małopolskiego, powiatu tarnowskiego i Gminy Wietrzychowice [Mg/km 2]..41 Wykres nr 4 Koszty usuni ęcia i unieszkodliwienia wyrobów zawieraj ących azbest z pokry ć dachowych zinwentaryzowanych obiektów ...... 45 Wykres nr 5 Koszty zakupu i monta żu nowych pokry ć dachowych ...... 46

Zał ącznik nr 1 Wzór oznakowania instalacji lub urz ądze ń zawieraj ących azbest, rur azbestowo- cementowych oraz dróg utwardzonych odpadami azbestowymi...... 60 Zał ącznik nr 2 Wzór informacji o wyrobach zawieraj ących azbest ...... 61 Zał ącznik nr 3 Wzór informacji o rodzaju, ilo ści i miejscach wyst ępowania azbestu, PCB oraz innych substancji stwarzaj ących szczególne zagro żenie dla środowiska ...... 62 Zał ącznik nr 4 Wzór oceny stanu i mo żliwo ści bezpiecznego u żytkowania wyrobów zawieraj ących azbest ...... 63 Zał ącznik nr 5 Karta ewidencji odpadu ...... 65 Zał ącznik nr 6 Karta przekazania odpadu...... 66 Zał ącznik nr 7 Procedury dotycz ące obowi ązków i post ępowania wła ścicieli i zarz ądców przy użytkowaniu i usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest z obiektów lub terenów ...... 67 Zał ącznik nr 8 Zestawienie zinwentaryzowanych obiektów pokrytych płytami azbestowo-cementowymi ...... 71 Zał ącznik nr 9 Składowiska przyjmuj ące odpady zawieraj ące azbest...... 85

57 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

11. Bibliografia

1. „Azbest. Ekspozycja zawodowa i środowiskowa.”, pod red. Neonili Szeszeni- Dąbrowskiej, Łód ź, 2004 2. „Zbiór przepisów i procedur dotycz ących bezpiecznego post ępowania z wyrobami zawieraj ącymi azbest”, Ministerstwo Gospodarki, Warszawa, 2001 3. Bank Danych Lokalnych, www.stat.gov.pl 4. Oficjalny serwis internetowy województwa małopolskiego, www.malopolskie.pl 5. Planie Gospodarki Odpadami Województwa Małopolskiego 2010 (cz ęść II Programu Ochrony Środowiska Województwa Małopolskiego na lata 2007-2014), Kraków, 2007 6. Plan Gospodarki Odpadami w Powiecie Tarnowskim na lata 2009-2010 z perspektyw ą na lata 2011-2018, Tarnów, 2009 7. Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Wietrzychowice na lata 2004-2015, Kraków, 2004 8. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Wietrzychowice na lata 2004-2015, Kraków, 2004 9. Strategia Społeczno-Gospodarczego Rozwoju Gminy Wietrzychowice na lata 2004- 2012, Wietrzychowice, 2003 10. Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032, lipiec, 2009 11. Zasady udzielania i umarzania po życzek oraz tryb i zasady udzielania i rozliczania dotacji, zatwierdzony Uchwał ą Rady Nadzorczej WFO ŚiGW w Krakowie Nr 2008/2010 z dnia 23.12.2010 r. 12. Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 14 pa ździernika 2005 r. w sprawie zasad bezpiecze ństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest oraz programu szkolenia w zakresie bezpiecznego u żytkowania takich wyrobów, Dz.U. Nr 216, poz. 1824 13. Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki z dnia 13 grudnia 2010 r. w sprawie wymaga ń w zakresie wykorzystywania wyrobów zawieraj ących azbest oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urz ądze ń, w których były lub s ą wykorzystywane wyroby zawieraj ące azbest, Dz.U. z 2011 r., Nr 8, poz.31 14. Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego u żytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest, Dz.U. Nr 71, poz. 649 15. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 8 grudnia 2010 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów, Dz.U. Nr 249, poz. 1673, 16. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2009 r. w sprawie sposobu przedkładania marszałkowi województwa informacji o rodzaju, ilo ści i miejscach wyst ępowania substancji stwarzaj ących szczególne zagro żenie dla środowiska, Dz.U. nr 124, poz. 1033 17. Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki z dnia 5 sierpnia 2010 r. zmieniaj ące rozporz ądzenie w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest, Dz.U. nr 162, poz. 1089, 18. Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 10 pa ździernika 2005 r. zmieniaj ące rozporz ądzenie w sprawie najwy ższych dopuszczalnych st ęż eń i nat ęż eń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, Dz.U. Nr 212, poz. 1769,

58 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

19. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 26 lutego 2009 r. zmieniaj ącym rozporz ądzenie w sprawie szczegółowych wymaga ń dotycz ących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamkni ęcia, jakim powinny odpowiada ć poszczególne typy składowisk odpadów, Dz.U. nr 39, poz. 320, 20. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 27 wrze śnia 2001 r. w sprawie katalogu odpadów, Dz.U. Nr 112, poz. 1206 21. Strategia Rozwoju Gminy Wietrzychowice na lata 2004-2010 22. Strona internetowa Banku Ochrony Środowiska S.A. www.bosbank.pl 23. Strona internetowa Gminy Wietrzychowice, www.wietrzychowice.pl 24. Strona internetowa Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie, www.wfos.krakow.pl 25. Szeszenia-Dąbrowska Neonila, Sobala Wojciech: „Zanieczyszczenie środowiska azbestem. Skutki zdrowotne”, Łód ź, 2010 26. Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawieraj ących azbest, Dz.U. z 2004 r. Nr 3, poz. 20, z pó źn. zm. 27. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska, Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z pó źn. zm. 28. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach, Dz.U. z 2007 r. Nr 39 poz. 251, z pó źn. zm. 29. Ustawa z dnia 28 pa ździernika 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych, Dz.U. Nr 199, poz. 1671, z pó źn. zm.

59 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Zał ącznik nr 1 Wzór oznakowania instalacji lub urz ądze ń zawieraj ących azbest, rur azbestowo-cementowych oraz dróg utwardzonych odpadami azbestowymi

Pomieszczenie zawiera azbest*

* Tylko w przypadku oznakowania pomieszczenia w związku z brakiem mo żliwo ści trwałego umieszczenia oznakowania na instalacji lub urz ądzeniu zawieraj ącym azbest. Wszystkie instalacje lub urz ądzenia zawieraj ące azbest oraz rury azbestowo-cementowe powinny by ć oznakowane w nast ępuj ący sposób: 1) oznakowanie zgodne z podanym wzorem powinno mie ć wymiary: co najmniej 5 cm wysoko ści (H) i 1/2H szeroko ści; 2) oznakowanie powinno składa ć si ę z: a) cz ęś ci górnej (h = 40 % H) zawieraj ącej liter ę "a" w białym kolorze na czarnym tle, b) cz ęś ci dolnej (60 % H) zawieraj ącej standardowy napis w białym lub czarnym kolorze na czerwonym tle; napis powinien by ć wyra źnie czytelny; 3) je żeli wyrób zawiera krokidolit, standardowo stosowany zwrot "zawiera azbest" powinien by ć zast ąpiony zwrotem "zawiera krokidolit/azbest niebieski".

Wzór oznakowania dróg utwardzonych odpadami zawieraj ącymi azbest przed wej ściem w życie ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawieraj ących azbest, ale niezabezpieczonych trwale przed emisj ą włókien azbestu

Wszystkie drogi utwardzone odpadami zawieraj ącymi azbest przed wej ściem w życie ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawieraj ących azbest, ale niezabezpieczone trwale przed emisj ą włókien azbestu, powinny by ć oznakowane w nast ępuj ący sposób: 1) oznakowanie zgodne z podanym wzorem powinno mie ć wymiary: co najmniej 30 cm wysoko ści (H) i 1/2H szeroko ści; 2) oznakowanie powinno składa ć si ę z: a) cz ęś ci górnej (h = 40 % H) zawieraj ącej liter ę "a" w białym kolorze na czarnym tle, b) cz ęś ci dolnej (60 % H) zawieraj ącej standardowy napis w białym lub czarnym kolorze na czerwonym tle; napis powinien by ć wyra źnie czytelny.

60 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Zał ącznik nr 2 Wzór informacji o wyrobach zawieraj ących azbest

INFORMACJA O WYROBACH ZAWIERAJ ĄCYCH AZBEST 1)

1. Nazwa miejsca/urz ądzenia/instalacji, adres 2) : ...... 2. Wykorzystuj ący wyroby zawieraj ące azbest – imi ę i nazwisko lub nazwa i adres: ...... 3. Rodzaj zabudowy 3) : ...... 4. Numer działki ewidencyjnej 4) : ...... 5. Numer obr ębu ewidencyjnego 4) : ...... 6. Nazwa, rodzaj wyrobu 5) : ...... 7. Ilo ść posiadanych wyrobów 6) : ...... 8. Stopie ń pilno ści 7) : ...... 9. Zaznaczenie miejsca wyst ępowania wyrobów 8) : a) nazwa i numer dokumentu: ...... b) data ostatniej aktualizacji: ...... 10. Przewidywany termin usuni ęcia wyrobów: ...... 11. Ilo ść usuni ętych wyrobów zawieraj ących azbest przekazanych do unieszkodliwienia 6) : .....

...... (podpis) data ...... ______1) Za wyrób zawieraj ący azbest uznaje si ę ka żdy wyrób zawieraj ący wagowo 0,1 % lub wi ęcej azbestu. 2) Adres faktycznego miejsca wyst ępowania azbestu nale ży uzupełni ć w nast ępuj ącym formacie: województwo, powiat, gmina, miejscowo ść , ulica, numer nieruchomo ści. 3) Nale ży poda ć rodzaj zabudowy: budynek mieszkalny, budynek gospodarczy, budynek przemysłowy, budynek mieszkalno-gospodarczy, inny. 4) Nale ży poda ć numer działki ewidencyjnej i numer obr ębu ewidencyjnego faktycznego miejsca wyst ępowania azbestu. 5) Przy okre ślaniu rodzaju wyrobu zawieraj ącego azbest nale ży stosowa ć nast ępuj ącą klasyfikacj ę: − płyty azbestowo-cementowe płaskie stosowane w budownictwie, − płyty faliste azbestowo-cementowe stosowane w budownictwie, − rury i zł ącza azbestowo-cementowe, − rury i zł ącza azbestowo-cementowe pozostawione w ziemi, − izolacje natryskowe środkami zawieraj ącymi w swoim składzie azbest, − wyroby cierne azbestowo-kauczukowe, − prz ędza specjalna, w tym włókna azbestowe obrobione, − szczeliwa azbestowe, − ta śmy tkane i plecione, sznury i sznurki, − wyroby azbestowo-kauczukowe, z wyj ątkiem wyrobów ciernych, − papier, tektura, − drogi zabezpieczone (drogi utwardzone odpadami zawieraj ącymi azbest przed wej ściem w życie ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawieraj ących azbest, po trwałym zabezpieczeniu przed emisj ą włókien azbestu), − drogi utwardzone odpadami zawieraj ącymi azbest przed wej ściem w życie ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawieraj ących azbest, ale niezabezpieczone trwale przed emisj ą włókien azbestu, − inne wyroby zawieraj ące azbest, oddzielnie niewymienione, w tym papier i tektura; poda ć jakie. 6) Ilo ść wyrobów zawieraj ących azbest nale ży poda ć w jednostkach wła ściwych dla danego wyrobu (kg, m 2, m 3, m.b., km). 7) Według „Oceny stanu i mo żliwo ści bezpiecznego u żytkowania wyrobów zawieraj ących azbest” okre ślonej w zał ączniku nr 1 do rozporz ądzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego u żytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest (Dz. U. Nr 71, poz. 649 oraz z 2010 r. Nr 162, poz. 1089). 8) Nie dotyczy osób fizycznych nieb ędących przedsi ębiorcami. Nale ży poda ć nazw ę i numer dokumentu oraz dat ę jego ostatniej aktualizacji, w którym zostały oznaczone miejsca wyst ępowania wyrobów zawieraj ących azbest, w szczególno ści planu sytuacyjnego terenu instalacji lub urz ądzenia zawieraj ącego azbest, dokumentacji technicznej.

61 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Zał ącznik nr 3 Wzór informacji o rodzaju, ilo ści i miejscach wyst ępowania azbestu, PCB oraz innych substancji stwarzaj ących szczególne zagro żenie dla środowiska

Gmina: ...... Informacje za okres: ...... Powiat: ...... okre ślaj ące stan na dzie ń: ...... Województwo: ......

Dział 1. Informacje dotycz ące azbestu

Nazwa wyrobu Miejsce wyst ępowania Jednostka Lp. zawieraj ącego wyrobu zawieraj ącego Ilo ść Uwagi 2) miary azbest 1) azbest (adres)

Obja śnienia:

1) Przy okre ślaniu nazwy wyrobu zawieraj ącego azbest nale ży stosowa ć nast ępuj ącą klasyfikacj ę: * płyty azbestowo-cementowe płaskie stosowane w budownictwie, * płyty faliste azbestowo-cementowe dla budownictwa, * rury i zł ącza azbestowo-cementowe, * izolacje natryskowe środkami zawieraj ącymi w swoim składzie azbest, * wyroby cierne azbestowo-kauczukowe, * prz ędza specjalna, w tym włókna azbestowe obrobione, * szczeliwa azbestowe, * ta śmy tkane i plecione, sznury i sznurki, * wyroby azbestowo-kauczukowe, z wyj ątkiem wyrobów ciernych, * papier i tektura, * inne wyroby zawieraj ące azbest, oddzielnie niewymienione. 2) Nale ży wskaza ć obiekt, w którym znajduj ą si ę wyroby zawieraj ące azbest, oraz okre śli ć ich stan - stopie ń uszkodzenia wyrobów zawieraj ących azbest.

62 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Zał ącznik nr 4 Wzór oceny stanu i mo żliwo ści bezpiecznego u żytkowania wyrobów zawieraj ących azbest

OCENA stanu i mo żliwo ści bezpiecznego u żytkowania wyrobów zawieraj ących azbest

Nazwa miejsca/obiektu/urz ądzenia budowlanego/instalacji przemysłowej: ...... Adres miejsca/obiektu/urz ądzenia budowlanego/instalacji przemysłowej: ...... Rodzaj zabudowy 1) : ...... Numer działki ewidencyjnej 2) : ...... Numer obr ębu ewidencyjnego 2) : ...... Nazwa, rodzaj wyrobu 3) : ...... Ilo ść wyrobów 4) : ...... Data sporz ądzenia poprzedniej oceny 5) : ......

Grupa/ Rodzaj i stan wyrobu Punkty Ocena nr I Sposób zastosowania azbestu 1 Powierzchnia pokryta mas ą natryskow ą z azbestem (torkret) 30 2 Tynk zawieraj ący azbest 30 3 Lekkie płyty izolacyjne z azbestem (ci ęż ar obj. < 1 000 kg/m 3) 25 4 Pozostałe wyroby z azbestem (np. pokrycia dachowe, elewacyjne) 10 II Struktura powierzchni wyrobu z azbestem 5 Du że uszkodzenia powierzchni, naruszona struktura włókien 60 Niewielkie uszkodzenia powierzchni (rysy, odpryski, załamania), naruszona 6 30 struktura włókien Ścisła struktura włókien przy braku warstwy zabezpieczaj ącej lub jej du żych 7 15 ubytkach 8 Warstwa zabezpieczaj ąca bez uszkodze ń 0 III Mo żliwo ść uszkodzenia powierzchni wyrobu z azbestem 9 Wyrób jest przedmiotem jakich ś prac 30 10 Wyrób bezpo średnio dost ępny (do wysoko ści 2 m) 15 11 Wyrób nara żony na uszkodzenia mechaniczne 10 12 Wyrób nara żony na wstrz ąsy i drgania lub czynniki atmosferyczne 10 13 Wyrób nie jest nara żony na wpływy zewn ętrzne 0 IV Miejsce usytuowania wyrobu w stosunku do pomieszczeń u żytkowych 14 Bezpo średnio w pomieszczeniu 30 15 Za zawieszonym, nieszczelnym sufitem lub innym pokryciem 25 16 W systemie wywietrzania pomieszczenia (kanały wentylacyjne) 25 17 Na zewn ątrz obiektu (np. tynk) 20 18 Elementy obiektu (np. osłony balkonowe, filarki mi ędzyokienne) 10 Za zawieszonym szczelnym sufitem lub innym pokryciem, ponad pyłoszczeln ą 19 5 powierzchni ą lub poza szczelnym kanałem wentylacyjnym Bez kontaktu z pomieszczeniem (np. na dachu odizolowanym od 20 0 pomieszcze ń mieszkalnych) Wykorzystanie miejsca/obiektu/urz ądzenia budowlanego/instalacji V przemysłowej 21 Regularne przez dzieci, młodzie ż lub sportowców 40 22 Stałe lub cz ęste (np. zamieszkanie, miejsce pracy) 30 23 Czasowe (np. domki rekreacyjne) 15

63 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

24 Rzadkie (np. strychy, piwnice, komórki) 5

Nieu żytkowane (np. opuszczone zabudowania mieszkalne lub gospodarskie, 25 0 wył ączone z u żytkowania obiekty, urz ądzenia lub instalacje)

SUMA PUNKTÓW OCENY STOPIE Ń PILNO ŚCI

UWAGA: W ka żdej z pi ęciu grup arkusza nale ży wskaza ć co najmniej jedn ą pozycj ę. Je śli w grupie zostanie wskazana wi ęcej ni ż jedna pozycja, sumuj ąc punkty z poszczególnych grup, nale ży uwzgl ędni ć tylko pozycj ę o najwy ższej punktacji w danej grupie. Sumaryczna liczba punktów pozwala okre śli ć stopie ń pilno ści: Stopie ń pilno ści I od 120 punktów wymagane pilnie usuni ęcie (wymiana na wyrób bezazbestowy) lub zabezpieczenie Stopie ń pilno ści II od 95 do 115 punktów wymagana ponowna ocena w terminie do 1 roku Stopie ń pilno ści III do 90 punktów wymagana ponowna ocena w terminie do 5 lat

...... Oceniaj ący Wła ściciel/Zarz ądca (nazwisko i imi ę) (podpis)

...... (miejscowo ść , data) (adres lub piecz ęć z adresem)

Obja śnienia: 1) Nale ży poda ć rodzaj zabudowy: budynek mieszkalny, budynek gospodarczy, budynek przemysłowy, inny. 2) Nale ży poda ć numer obr ębu ewidencyjnego i numer działki ewidencyjnej faktycznego miejsca wyst ępowania azbestu. 3) Przy okre ślaniu rodzaju wyrobu zawieraj ącego azbest nale ży stosowa ć nast ępuj ącą klasyfikacj ę: - płyty azbestowo-cementowe płaskie stosowane w budownictwie, - płyty faliste azbestowo-cementowe dla budownictwa, - rury i zł ącza azbestowo-cementowe, - izolacje natryskowe środkami zawieraj ącymi w swoim składzie azbest, - wyroby cierne azbestowo-kauczukowe, - prz ędza specjalna, w tym włókna azbestowe obrobione, - szczeliwa azbestowe, - ta śmy tkane i plecione, sznury i sznurki, - wyroby azbestowo-kauczukowe, z wyj ątkiem wyrobów ciernych, - papier, tektura, - inne wyroby zawieraj ące azbest, oddzielnie niewymienione, w tym papier i tektura, poda ć jakie. 4) Ilo ść wyrobów azbestowych podana w jednostkach masy (Mg) oraz w jednostkach wła ściwych dla danego wyrobu (m 2, m 3, mb). 5) Nale ży podać dat ę przeprowadzenia poprzedniej oceny; je śli jest to pierwsza ocena, nale ży wpisa ć „pierwsza ocena”.

64 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Zał ącznik nr 5 Karta ewidencji odpadu

Obja śnienia: 1) W przypadku wytwarzania, zbierania, odzysku i unieszkodliwiania odpadów nale ży sporz ądza ć osobn ą kart ę ewidencji odpadu dla ka żdego miejsca prowadzenia działalno ści, z wyj ątkiem usług, o których mowa w art. 3 ust. 3 pkt 22 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach. W przypadku odbierania odpadów komunalnych nale ży sporz ądzi ć osobno kart ę dla ka żdej gminy, z terenu której odpady komunalne s ą odbierane. Nie dotyczy komunalnych osadów ściekowych stosowanych w celach, o których mowa w art. 43 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach, prowadz ącego zakład przetwarzania, o którym mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o zu żytym sprz ęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. Nr 180, poz. 1495, z pó źn. zm.), w zakresie odpadów powstałych w wyniku demonta żu zu żytego sprz ętu elektrycznego i elektronicznego, oraz prowadz ącego stacj ę demonta żu i prowadz ącego punkt zbierania pojazdów, o których mowa w ustawie z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U. Nr 25, poz. 202, z pó źn. zm.), w zakresie gospodarowania pojazdami wycofanymi z eksploatacji. 2) Zgodnie z katalogiem odpadów stanowi ącym zał ącznik do rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dnia 27 wrze śnia 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206). 3) Dotyczy działalno ści w zakresie unieszkodliwiania PCB. 4) Poda ć imi ę i nazwisko lub nazw ę posiadacza odpadów. W przypadku odbierania odpadów komunalnych posiadaczem obowi ązanym do wypełnienia karty ewidencji odpadu jest przedsi ębiorca, który uzyskał zezwolenie na prowadzenie działalno ści w zakresie odbierania odpadów od wła ścicieli nieruchomo ści, o którym mowa w ustawie z dnia 13 wrze śnia 1996 r. o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach (Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz. 2008, z pó źn. zm.), lub gminna jednostka organizacyjna, o której mowa w tej ustawie. 5) Poda ć adres zamieszkania lub siedziby posiadacza odpadów. 6) Poda ć adres miejsca prowadzenia działalno ści. W przypadku posiadania decyzji na prowadzenie działalno ści na terenie całego kraju lub na okre ślonym obszarze nale ży wskaza ć adres siedziby lub miejsca zamieszkania posiadacza odpadów. W przypadku przedsi ębiorcy, który uzyskał zezwolenie na odbieranie odpadów komunalnych od wła ścicieli nieruchomo ści, o którym mowa w ustawie z dnia 13 wrze śnia 1996 r. o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach, nale ży poda ć województwo i gmin ę. 7) Zaznaczy ć symbolem X wła ściwy kwadrat: W - wytwarzanie odpadów, Zb - zbieranie odpadów, Od - odzysk, Un - unieszkodliwianie odpadów, Ok - odbieranie odpadów komunalnych. 8) Poda ć mas ę odpadów z dokładno ści ą co najmniej do pierwszego miejsca po przecinku dla odpadów innych ni ż niebezpieczne; co najmniej do trzeciego miejsca po przecinku dla odpadów niebezpiecznych. 9) Nie dotyczy odpadów komunalnych. 10) Odpady komunalne w rozumieniu definicji zawartej w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach. 11) Wypełnia przedsi ębiorca, który uzyskał zezwolenie na prowadzenie działalno ści w zakresie odbierania odpadów od wła ścicieli nieruchomo ści, o którym mowa w ustawie z dnia 13 wrze śnia 1996 r. o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach, lub gminna jednostka organizacyjna, o której mowa w tej ustawie. 12) Poda ć nr karty przekazania, na podstawie której odpad został przyj ęty. W przypadku przywozu odpadów na terytorium kraju nale ży wpisa ć "Przywóz do RP". W przypadku przyjmowania odpadów z innego miejsca prowadzenia działalno ści danego posiadacza odpadów nale ży wskaza ć to miejsce, podaj ąc województwo, nazw ę miejscowo ści, ulic ę, nr domu i lokalu. W przypadku przyjmowania odpadów od posiadacza zwolnionego z obowi ązku prowadzenia ewidencji odpadów rubryka pozostaje niewypełniona. 13) Poda ć mas ę odpadów zagospodarowanych we własnym zakresie. 14) Symbole R okre ślaj ą procesy odzysku zgodnie z zał ącznikiem nr 5 do ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach. 15) Symbole D okre ślaj ą procesy unieszkodliwiania odpadów zgodnie z zał ącznikiem nr 6 do ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach. 16) Poda ć nr karty przekazania odpadu, któr ą został przekazany innemu posiadaczowi odpadów. W przypadku wywozu odpadów poza terytorium kraju nale ży wpisa ć "Wywóz poza RP". W przypadku przekazania odpadów osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym nieb ędącym przedsi ębiorcami do wykorzystania na własne potrzeby zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 33 ust. 3 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach nale ży wpisa ć "Przekazane os. fiz.". W przypadku przekazywania do innego miejsca prowadzenia działalno ści danego posiadacza odpadów nale ży wskaza ć to miejsce, podaj ąc województwo, nazw ę miejscowo ści, ulic ę, nr domu i lokalu.

65 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Zał ącznik nr 6 Karta przekazania odpadu

Obja śnienia: 1) Numer jest nadawany przez posiadacza odpadów, który przekazuje odpad. 2) Poda ć imi ę i nazwisko lub nazw ę podmiotu. 3) W przypadku odpadów komunalnych do wypełnienia karty przekazania odpadu jest obowi ązany przedsi ębiorca, który uzyskał zezwolenie na prowadzenie działalno ści w zakresie odbierania odpadów od wła ścicieli nieruchomo ści, o którym mowa w ustawie z dnia 13 wrze śnia 1996 r. o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach (Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz. 2008, z pó źn. zm.), lub gminna jednostka organizacyjna, o której mowa w tej ustawie. 4) Dotyczy przedsi ębiorcy transportuj ącego odpady, nieb ędącego posiadaczem odpadów, działaj ącego na zlecenie innego posiadacza odpadów, który zlecił mu wykonanie usługi transportu odpadów. 5) Poda ć adres zamieszkania lub siedziby podmiotu. 6) O ile posiada. 7) W przypadku gdy odpad jest transportowany kolejno przez dwóch lub wi ęcej prowadz ących działalno ść w zakresie transportu odpadów, w oznaczonych rubrykach nale ży poda ć wymagane dane i podpisy wszystkich transportuj ących odpad z zachowaniem kolejno ści transportowania odpadu. 8) Poda ć adres miejsca odbioru odpadu, pod który nale ży dostarczy ć odpad, wskazany przez posiadacza odpadu transportuj ącemu odpady. 9) Dotyczy stacji demonta żu w przypadku przekazywania odpadów powstałych w wyniku demonta żu pojazdów wycofanych z eksploatacji. Poda ć symbol R lub D. Symbole R okre ślaj ą procesy odzysku zgodnie z zał ącznikiem nr 5 do ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach. Symbole D okre ślaj ą procesy unieszkodliwiania odpadów zgodnie z zał ącznikiem nr 6 do ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach. 10) Dotyczy dokumentów wystawianych przez prowadz ących odzysk lub recykling na podstawie ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o obowi ązkach przedsi ębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej (Dz. U. z 2007 r. Nr 90, poz. 607, z pó źn. zm.). 11) Zgodnie z katalogiem odpadów stanowi ącym zał ącznik do rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dnia 27 wrze śnia 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206). 12) W przypadku odpadów niebezpiecznych poda ć dat ę przekazania odpadu. 13) Karta mo że by ć stosowana jako jednorazowa karta przekazania odpadu lub jako zbiorcza karta przekazania odpadu, obejmuj ąca odpad danego rodzaju przekazywany ł ącznie w czasie jednego miesi ąca kalendarzowego, za po średnictwem tego samego transportuj ącego odpady temu samemu posiadaczowi odpadów. 14) Poda ć mas ę odpadów z dokładno ści ą co najmniej do pierwszego miejsca po przecinku dla odpadów innych ni ż niebezpieczne; co najmniej do trzeciego miejsca po przecinku dla odpadów niebezpiecznych. 15) Dotyczy odpadów niebezpiecznych.

66 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Zał ącznik nr 7 Procedury dotycz ące obowi ązków i post ępowania wła ścicieli i zarz ądców przy u żytkowaniu i usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest z obiektów lub terenów 27

Procedura nr 1

Sporz ądzenie „Oceny Stanu i Przeprowadzenie inwentaryzacji mo żliwo ści bezpiecznego wyrobów zawieraj ących azbest użytkowania wyrobów zawieraj ących

azbest”

Opracowanie corocznego planu Sporz ądzenie informacji dla kontroli jako ści powietrza dla wójta/burmistrza/prezydenta

pomieszcze ń zawieraj ących azbest (corocznie)

Opracowanie instrukcji bezpiecznego Oznakowanie pomieszcze ń, gdzie

post ępowania i u żytkowania znajduj ą si ę urz ądzenie lub instalacje

pomieszczenia z wyrobami z wyrobami zawieraj ącymi azbest zawieraj ącymi azbest

Zaznaczenie na planach

sytuacyjnych terenu miejsc z

wyrobami zawieraj ącymi azbest

Opis procedury

Celem procedury jest przedstawienie zakresu obowi ązków i zasad post ępowania wła ścicieli i zarz ądców budynków, budowli, instalacji i urz ądze ń oraz terenów gdzie znajduje si ę azbest lub wyroby zawieraj ące azbest. Procedura dotyczy wiec bezpiecznego ich u żytkowania.

Zakres procedury

Zakres procedury obejmuje okres posiadania budynku, budowli, instalacji lub urz ądzenia przemysłowego oraz terenu - niezale żnie od ich wielko ści lub stanu, je żeli znajduj ą si ę tam wyroby zawieraj ące azbest.

Opis szczegółowy

Wła ściciel lub zarz ądca budynku, budowli, instalacji lub urz ądzenia technicznego oraz terenu - gdzie znajduj ą si ę wyroby zawieraj ące azbest - ma obowi ązek sporz ądzenia -w 2

27 „Bezpieczne post ępowania z azbestem i materiałami zawieraj ącymi azbest” pod red. Jerzego Dyczka, Materiały specjalistycznego kursu szkoleniowego, AGH, Kraków, 26-27.06.2003

67 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

egzemplarzach - „Oceny stanu i mo żliwo ści bezpiecznego u żytkowania wyrobów zawieraj ących azbest" (zał ącznik 4). Wła ściciele lub zarz ądcy, którzy spełnili ten obowi ązek wcze śniej - sporz ądzaj ą nast ępne „Oceny..." w terminach wynikaj ących z warunków poprzedniej „Oceny..." - tzn.: - Po 5-u latach -je żeli wyroby zawieraj ące azbest s ą w dobrym stanie technicznym i nieuszkodzone, - Po roku - je żeli przy poprzedniej „Ocenie..." ujawnione zostały drobne (do 3% - powierzchni wyrobów) uszkodzenia. Wyroby, które posiadały lub posiadaj ą du że i widoczne uszkodzenia - powinny zosta ć bezzwłocznie usuni ęte. Jeden egzemplarz „Oceny..." wła ściciel lub zarz ądca zobowi ązany jest zło żyć wła ściwemu terenowo organowi architektoniczno-budowlanemu lub powiatowemu inspektorowi nadzoru budowlanego - w terminie do 30-tu dni od dnia jej sporz ądzenia. Drugi egzemplarz zachowuje przy dokumentacji budynku, budowli, instalacji lub urz ądzenia przemysłowego oraz terenu - do czasu sporz ądzenia nast ępnej „Oceny..". Wła ściciel lub zarz ądca zobowi ązany jest do przeprowadzenia inwentaryzacji (spisu z natury) wyrobów zawieraj ących azbest. Wyniki inwentaryzacji (spisu z natury) wyrobów zawieraj ących azbest. Wyniki inwentaryzacji powinny słu żyć do sporz ądzenia stosownej informacji dla wójta, burmistrza lub prezydenta miasta - wła ściwego dla miejsca znajdowania si ę budynku, budowli, instalacji lub urz ądzenia oraz terenu z wyrobami zawieraj ącymi azbest. Wzory informacji s ą odpowiednio w zał ącznikach: - Zał ącznik 2 - Informacja o wyrobach zawieraj ących azbest i miejscu ich wykorzystywania. - Zał ącznik 3 - Informacja o wyrobach zawieraj ących azbest, których wykorzystywanie zostało zako ńczone. Informacje przedkłada si ę corocznie, celem wykazania ewentualnych zmian w ilo ści posiadanych wyrobów zawieraj ących azbest - co pozwoli na ocen ę zagro żenia dla ludzi i środowiska w danym rejonie. Wła ściciel lub zarz ądca budynku, budowli, instalacji lub urz ądzenia oraz terenu, gdzie wyst ępuj ą wyroby zawieraj ące azbest, ma ponadto obowi ązki: - Oznakowania pomieszcze ń, gdzie znajduj ą si ę urz ądzenia lub instalacje z wyrobami zawieraj ącymi azbest - odpowiednim znakiem ostrzegawczym dla azbestu (zał ącznik 1). - Opracowania i wywieszenia na widocznym miejscu instrukcji bezpiecznego post ępowania i u żytkowania pomieszczenia z wyrobami zawieraj ącymi azbest. - Zaznaczenia na planie sytuacyjnym terenu miejsc z wyrobami zawieraj ącymi azbest. Ponadto, je żeli w budynku, budowli, instalacji lub urz ądzeniu o: znajduj ą si ę wyroby zawieraj ące azbest o g ęsto ści obj ęto ściowej mniejszej ni ż 1000 kg/m3 (tzw. „mi ękkie"), lub je żeli wyroby zawieraj ą azbest krokidolid a tak że je żeli te wyroby znajduj ą si ę w zamkni ętych pomieszczeniach, lub istnieje, uzasadniona obawa dużej emisji azbestu do środowiska - wła ściciel lub zarz ądca powinien opracowa ć plan kontroli jako ści powietrza (monitoringu), a jego wyniki uwz; dalszej eksploatacji lub usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest.

68 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Procedura nr 2

Podj ęcie decyzji o usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest.

Identyfikacja azbestu w wyrobach przeznaczonych do usuni ęcia przez uprawnione laboratorium.

Zgłoszenie wła ściwemu organowi architektoniczne-budo wlanemu lub powiatowemu inspektorowi nadzoru budowlanego - na 30 dni przed rozpocz ęciem prac zamiar u usuwania wyrobów zawieraj ących azbest - celem uzyskania pozwolenia na budow ę

Dokonanie wyboru wykonawcy prac i zawarcie umowy. Okre ślenie obowi ązków stron, równie ż w zakresie zabezpieczenia przed emisj ą azbestu.

Poinfor mowanie mieszka ńców/u żytkowników obiektu o usuwaniu niebezpiecznych

materiałów i sposobach zabezpieczenia.

Uzyskanie od wykonawcy prac świadectwa czysto ści powietrza po wykonaniu robót

oraz jego przechowywanie przez co najmniej 5 lat.

Cel procedury

Celem procedury jest przedstawienie zakresu obowi ązków i post ępowania wła ścicieli zarz ądców budynków, budowli, instalacji lub urz ądze ń oraz terenów z wyrobami zawieraj ącymi azbest - przed i w czasie wykonywania prac usuwania lub zabezpieczenia takich prac.

Zakres procedury

Zakres procedury obejmuje okres podj ęcia decyzji o zabezpieczeniu lub usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest, do zako ńczenia tych robót i uzyskania stosownego o świadczenia wykonawcy prac.

69 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Opis szczegółowy

Wła ściciel lub zarz ądca budynku, budowli, instalacji lub urz ądzenia oraz terenu, gdzie znajduje si ę azbest lub wyroby zawieraj ące azbest - powinien dokona ć identyfikacji rodzaju i ilo ści azbestu w wyrobach, przez uprawnione do takich prac laboratorium. Identyfikacja azbestu powinna nast ąpi ć w okresie u żytkowania wyrobów, jeszcze przed rozpocz ęciem wykonywania prac zabezpieczenia lub usuwania takich wyrobów - o ile informacja ta, nie jest podana w innych dokumentach budowy przedmiotowego obiektu. Identyfikacja azbestu jest obowi ązkiem wła ściciela lub zarz ądcy, wynikaj ącym z tytułu własno ści oraz odpowiedzialno ści prawnej, dotycz ącej ochrony osób trzecich od szkód mog ących wynika ć z nieodpowiedniej eksploatacji przedmiotu stanowi ącego własno ść . Wyniki identyfikacji azbestu powinny by ć uwzgl ędniane przy:

- Sporz ądzaniu „Oceny..." - Sporz ądzaniu informacji dla wójta, burmistrza, prezydenta miasta - Zawieraniu umowy na wykonanie prac zabezpieczania lub usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z wykonawc ą tych prac - wytwarzaj ącym odpady niebez- pieczne.

Wła ściciel lub zarz ądca mo że zleci ć innym - fachowo przygotowanym osobom lub podmiotom prawnym - przeprowadzenia czynno ści wykonania identyfikacji azbestu w wyrobach. W ka żdym przypadku powinno to mie ć miejsce przed rozpocz ęciem prac zabezpieczenia lub usuwania wyrobów zawieraj ących azbest.

Wła ściciel lub zarz ądca budynku, budowli, instalacji lub urz ądzenia oraz terenu i wyrobami zawieraj ącymi azbest, ma obowi ązek zgłoszenia - na 30 dni przed rozpocz ęciem prac, wniosku o pozwolenie na budow ę (remont), wraz z okre ślonymi warunkami. Wniosek powinien zosta ć sporz ądzony z uwzgl ędnieniem przepisów wynikaj ących z art. 31 ust. 3, pkt.2 oraz art. 36 ust.1 pkt. 1 i 4 ustawy - Prawo budowlane . Zatajenie informacji o wyst ępowaniu azbestu w wyrobach, które b ędą przedmiotem prac remontowo-budowlanych skutkuje - na podstawie ustawy - Prawo ochrony środowiska - odpowiedzialno ści ą prawn ą. Po dopełnieniu obowi ązków formalnoprawnych, wła ściciel lub zarz ądca dokonuje wyboru wykonawcy prac - wytwórcy odpadów niebezpiecznych. Zawiera umow ę na wykonanie prac zabezpieczenia lub usuwania wyrobów zawieraj ących azbest oraz oczyszczenia budynku, budowli, instalacji lub urz ądzenia oraz terenu z azbestu. W umowie powinny by ć jasno sprecyzowane obowi ązki stron, również w zakresie zabezpieczenia przed emisj ą azbestu w czasie wykonywania prac.

Niezale żnie od obowi ązków wykonawcy prac, wła ściciel lub zarz ądca powinien poinformowa ć mieszka ńców lub u żytkowników budynku, budowli, instalacji lub urz ądzenia oraz terenu, o usuwaniu niebezpiecznych materiałów zawieraj ących substancje stwarzaj ące szczególne zagro żenie dla ludzi oraz o sposobach zabezpieczenia przed t ą szkodliwo ści ą. Na ko ńcu wła ściciel lub zarz ądca powinien uzyska ć od wykonawcy prac, pisemne oświadczenie o prawidłowo ści wykonania robót i oczyszczenia z azbestu, a następnie przechowywa ć je przez okres co najmniej 5 lat, wraz z inn ą dokumentacj ą budynku, budowli, instalacji lub urz ądzenia oraz terenu.

70 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Zał ącznik nr 8 Zestawienie zinwentaryzowanych obiektów pokrytych płytami azbestowo- cementowymi

Typ Stan Ilo ść płyt Lp. Miejscowo ść Ulica Nr domu Nr działki 2 płyt *** płyt ** a-c [m ]* 1 Demblin 1 606 2 3 119 2 Demblin 7 555 2 3 69 3 Demblin 11 590 1 3 141 4 Demblin 11 590 1 3 148 5 Demblin 12 248/1 2 3 167 6 Demblin 13 589 1 3 69 7 Demblin 13 589 1 3 163 8 Demblin 17 577 2 3 106 9 Demblin 20 242 2 3 81 10 Demblin 30 237 2 3 190 11 Demblin 31 566 2 3 66 12 Demblin 31 566 2 3 106 13 Demblin 39 578 2 3 79 14 Demblin 40 230 2 3 307 15 Demblin 41 553 2 3 146 16 Demblin 41 553 2 3 491 17 Demblin 41 553 2 3 151 18 Demblin 45 550 2 3 102 19 Demblin 49 549 2 3 112 20 Demblin 50 235 2 3 380 21 Demblin 52 250 2 3 286 22 Demblin 52 250 2 3 66 23 Demblin 52 250 2 3 39 24 Demblin 54 165 2 3 148 25 Demblin 56 163 2 3 311 26 Demblin 56 163 2 3 143 27 Demblin 60 121 2 3 243 28 Demblin 61 431 2 3 124 29 Demblin 62 224 2 3 317 30 Demblin 62 224 2 3 174 31 Demblin 62 224 2 3 74 32 Demblin 65 429 2 3 115 33 Demblin 66 117 2 3 142 34 Demblin 66 117 2 3 334 35 Demblin 68 116 2 3 67 36 Demblin 71 434/1 2 3 132 37 Demblin 72 113 2 3 31 38 Demblin 73 415 2 3 253 39 Demblin 76 112 2 3 60 40 Demblin 76 112 2 3 57 41 Demblin 76 112 2 3 137 42 Demblin 79 404 2 3 116 43 Demblin 79 404 1 3 141 44 Demblin 80 108 2 3 236 45 Demblin 80 108 2 3 105 46 Demblin 81 401 2 3 188 47 Demblin 83 65 2 3 107

71 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Typ Stan Ilo ść płyt Lp. Miejscowo ść Ulica Nr domu Nr działki płyt *** płyt ** a-c [m 2]* 48 Demblin 85 63 2 3 288 49 Demblin 87 60 2 3 109 50 Demblin 89 57/2 2 3 389 51 Demblin 100 98 2 3 154 52 Demblin 100 97 2 3 99 53 Demblin 103 96 2 3 66 54 Demblin 103 98 2 3 65 55 Demblin 104 93 2 3 182 56 Demblin 104 93 2 3 192 57 Demblin 104 93 2 3 118 58 Demblin 111 67 2 3 123 59 Demblin 111 67 2 3 228 60 Demblin 112 405 2 3 75 61 Demblin 114 570 2 3 178 62 Demblin 114 572 2 3 109 63 Demblin 114 232/1 2 3 67 64 Demblin 117 400 2 3 288 65 Demblin 118 284/1 2 3 79 66 Demblin 120 435 2 3 184 67 Demblin 121 547 2 3 42 68 Demblin 121 547 2 3 106 69 Demblin 122 588 2 3 311 70 Demblin BN 26 2 3 82 71 Jadowniki Mokre 1 661 2 3 55 72 Jadowniki Mokre 2 660 2 3 187 73 Jadowniki Mokre 6 674 2 3 148 74 Jadowniki Mokre 6 674 2 3 212 75 Jadowniki Mokre 6 674 2 3 29 76 Jadowniki Mokre 11 726 2 3 223 77 Jadowniki Mokre 13 860 2 3 19 78 Jadowniki Mokre 13 860 2 3 65 79 Jadowniki Mokre 14 857 2 3 403 80 Jadowniki Mokre 17 871 2 3 151 81 Jadowniki Mokre 17 871 2 3 47 82 Jadowniki Mokre 19 872 2 3 164 83 Jadowniki Mokre 19 872 2 3 345 84 Jadowniki Mokre 23 879 2 3 86 85 Jadowniki Mokre 24 880 2 3 315 86 Jadowniki Mokre 25 823 2 3 151 87 Jadowniki Mokre 25 1826 2 3 143 88 Jadowniki Mokre 26 828 2 3 67 89 Jadowniki Mokre 27 838/2 2 3 31 90 Jadowniki Mokre 30 690 2 3 165 91 Jadowniki Mokre 32 688 2 3 141 92 Jadowniki Mokre 34 831 1 3 112 93 Jadowniki Mokre 34 831 2 3 72 94 Jadowniki Mokre 35 830 2 3 337 95 Jadowniki Mokre 35 830 2 3 127 96 Jadowniki Mokre 36 695 2 3 259 97 Jadowniki Mokre 44 699 2 3 301

72 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Typ Stan Ilo ść płyt Lp. Miejscowo ść Ulica Nr domu Nr działki płyt *** płyt ** a-c [m 2]* 98 Jadowniki Mokre 46 698 2 3 173 99 Jadowniki Mokre 47 728 2 3 187 100 Jadowniki Mokre 51 818 2 3 119 101 Jadowniki Mokre 51 817 2 3 59 102 Jadowniki Mokre 56 737 2 3 160 103 Jadowniki Mokre 58 721 2 3 103 104 Jadowniki Mokre 58 721 2 3 204 105 Jadowniki Mokre 67 712 2 3 173 106 Jadowniki Mokre 69 742/2 2 3 100 107 Jadowniki Mokre 69 742/2 2 3 123 108 Jadowniki Mokre 70 745 2 3 44 109 Jadowniki Mokre 72 756 2 3 156 110 Jadowniki Mokre 79 757 2 3 226 111 Jadowniki Mokre 79 758 2 3 55 112 Jadowniki Mokre 80 753 2 3 226 113 Jadowniki Mokre 80 753 2 3 164 114 Jadowniki Mokre 80 709 2 3 133 115 Jadowniki Mokre 80 759 2 3 47 116 Jadowniki Mokre 80 759 1 3 263 117 Jadowniki Mokre 82 751 1 3 127 118 Jadowniki Mokre 86 704 2 3 188 119 Jadowniki Mokre 86 704 2 3 82 120 Jadowniki Mokre 87 703 2 3 59 121 Jadowniki Mokre 87 703 2 3 199 122 Jadowniki Mokre 89 1207 2 3 174 123 Jadowniki Mokre 93 762 2 3 263 124 Jadowniki Mokre 95 765/3 1 3 146 125 Jadowniki Mokre 100 1223 1 3 181 126 Jadowniki Mokre 101 772 2 3 368 127 Jadowniki Mokre 101 772 2 3 160 128 Jadowniki Mokre 103 774/3 2 3 69 129 Jadowniki Mokre 111 974 2 3 320 130 Jadowniki Mokre 112 1254 2 3 431 131 Jadowniki Mokre 115 1261 1 3 173 132 Jadowniki Mokre 117 1257 2 3 305 133 Jadowniki Mokre 119 1250/2 2 3 175 134 Jadowniki Mokre 120 1812 2 3 737 135 Jadowniki Mokre 121 983 2 3 197 136 Jadowniki Mokre 122 985 2 3 126 137 Jadowniki Mokre 122 985 2 3 235 138 Jadowniki Mokre 122 985 1 3 15 139 Jadowniki Mokre 126 1828 2 3 170 140 Jadowniki Mokre 127 994 2 3 109 141 Jadowniki Mokre 128 989 2 3 272 142 Jadowniki Mokre 128 989 2 3 76 143 Jadowniki Mokre 129 990 2 3 156 144 Jadowniki Mokre 130 992 2 3 96 145 Jadowniki Mokre 130 910 2 3 206 146 Jadowniki Mokre 130 910 2 3 211 147 Jadowniki Mokre 130 910 2 3 170

73 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Typ Stan Ilo ść płyt Lp. Miejscowo ść Ulica Nr domu Nr działki płyt *** płyt ** a-c [m 2]* 148 Jadowniki Mokre 130 910 2 3 42 149 Jadowniki Mokre 134 1004 1 3 156 150 Jadowniki Mokre 137 1005 1 3 163 151 Jadowniki Mokre 137 1005 2 3 410 152 Jadowniki Mokre 141 1713 2 3 222 153 Jadowniki Mokre 143 1709 2 3 98 154 Jadowniki Mokre 143 1709 2 3 91 155 Jadowniki Mokre 146 1708/1 1 3 153 156 Jadowniki Mokre 147 1707/1 2 3 274 157 Jadowniki Mokre 150 1700 2 3 345 158 Jadowniki Mokre 150 1698/2 2 3 79 159 Jadowniki Mokre 150 1698/2 2 3 39 160 Jadowniki Mokre 152 1697 2 3 349 161 Jadowniki Mokre 154 1369 1 3 92 162 Jadowniki Mokre 154 1369 1 3 328 163 Jadowniki Mokre 158 1803 2 3 136 164 Jadowniki Mokre 159 1802 2 3 170 165 Jadowniki Mokre 162 1266 2 3 160 166 Jadowniki Mokre 168 1258 2 3 143 167 Jadowniki Mokre 174 1278 2 3 308 168 Jadowniki Mokre 174 1278 1 3 168 169 Jadowniki Mokre 178 1279 2 3 206 170 Jadowniki Mokre 181 1135 2 3 103 171 Jadowniki Mokre 185 1324 2 3 199 172 Jadowniki Mokre 186 1323 2 3 143 173 Jadowniki Mokre 188 1504 2 3 130 174 Jadowniki Mokre 188 1504 2 3 123 175 Jadowniki Mokre 188 1504 2 3 33 176 Jadowniki Mokre 189 1505 2 3 221 177 Jadowniki Mokre 191 1506 2 3 95 178 Jadowniki Mokre 200 1513 2 3 345 179 Jadowniki Mokre 200 1513 2 3 103 180 Jadowniki Mokre 203 1521 1 3 137 181 Jadowniki Mokre 203 1521 2 3 174 182 Jadowniki Mokre 209 1480 2 3 257 183 Jadowniki Mokre 214 1465 2 3 113 184 Jadowniki Mokre 215 1464 2 3 88 185 Jadowniki Mokre 215 1472 2 3 140 186 Jadowniki Mokre 223 1471 2 3 245 187 Jadowniki Mokre 223 1471 2 3 105 188 Jadowniki Mokre 225 1519 2 3 148 189 Jadowniki Mokre 227 1183 2 3 148 190 Jadowniki Mokre 228 1488 2 3 91 191 Jadowniki Mokre 228 1488 2 3 195 192 Jadowniki Mokre 230 1490 2 3 69 193 Jadowniki Mokre 236 1116 1 3 156 194 Jadowniki Mokre 236 1116 1 3 421 195 Jadowniki Mokre 236 1116 1 3 133 196 Jadowniki Mokre 240 1133 2 3 180 197 Jadowniki Mokre 240 1133 2 3 260

74 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Typ Stan Ilo ść płyt Lp. Miejscowo ść Ulica Nr domu Nr działki płyt *** płyt ** a-c [m 2]* 198 Jadowniki Mokre 250 1137 2 3 281 199 Jadowniki Mokre 250 1137 2 3 185 200 Jadowniki Mokre 253 1142 2 3 385 201 Jadowniki Mokre 253 1143 1 3 55 202 Jadowniki Mokre 257 1147 2 3 133 203 Jadowniki Mokre 262 1162 2 3 190 204 Jadowniki Mokre 265 1164 2 3 117 205 Jadowniki Mokre 268 1191 2 3 156 206 Jadowniki Mokre 278 1193 2 3 223 207 Jadowniki Mokre 278 1193 1 3 139 208 Jadowniki Mokre 279 1194 2 3 65 209 Jadowniki Mokre 280 1195 2 3 116 210 Jadowniki Mokre 283 1197 2 3 344 211 Jadowniki Mokre 284 1198 1 3 263 212 Jadowniki Mokre 289 1210 1 3 126 213 Jadowniki Mokre 292 1203 2 3 120 214 Jadowniki Mokre 298 1269 2 3 147 215 Jadowniki Mokre 310 1460 2 3 346 216 Jadowniki Mokre 310 1460 2 3 195 217 Jadowniki Mokre 311 1461 2 3 115 218 Jadowniki Mokre 311 1461 2 3 208 219 Jadowniki Mokre 325 781 2 3 262 220 Jadowniki Mokre 327 1499 2 3 320 221 Jadowniki Mokre 327 1499 2 3 25 222 Jadowniki Mokre 337 774/2 2 3 156 223 Jadowniki Mokre 59a 735 2 3 260 224 Jadowniki Mokre 59a 735 1 3 290 225 Jadowniki Mokre BN 732 2 3 305 226 Miechowice Małe 5 240 2 3 304 227 Miechowice Małe 10 222 2 3 107 228 Miechowice Małe 10 222 1 3 133 229 Miechowice Małe 11 513 1 3 127 230 Miechowice Małe 12 139 1 3 148 231 Miechowice Małe 14 141 2 3 134 232 Miechowice Małe 14 141 2 3 27 233 Miechowice Małe 14 141 2 3 30 234 Miechowice Małe 14 141 2 3 216 235 Miechowice Małe 20 526 1 3 170 236 Miechowice Małe 22 528 2 3 129 237 Miechowice Małe 24 529 2 3 98 238 Miechowice Małe 27 444 2 3 281 239 Miechowice Małe 28 531 2 3 163 240 Miechowice Małe 30 532/1 2 3 157 241 Miechowice Małe 32 533 1 3 167 242 Miechowice Małe 37 451 1 3 133 243 Miechowice Małe 37 451 2 3 235 244 Miechowice Małe 39 267 2 3 308 245 Miechowice Małe 40 472 2 3 26 246 Miechowice Małe 42 470 2 3 116 247 Miechowice Małe 43 456 2 3 32

75 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Typ Stan Ilo ść płyt Lp. Miejscowo ść Ulica Nr domu Nr działki płyt *** płyt ** a-c [m 2]* 248 Miechowice Małe 43 456 2 3 106 249 Miechowice Małe 45 512 1 3 141 250 Miechowice Małe 50 454 2 3 163 251 Miechowice Małe 59 441 2 3 112 252 Miechowice Małe 63 436 2 3 202 253 Miechowice Małe 64 427 2 3 365 254 Miechowice Małe 65 435 2 3 293 255 Miechowice Małe 65 435 2 3 44 256 Miechowice Małe 67 429 2 3 474 257 Miechowice Małe 68 428 2 3 113 258 Miechowice Małe 70 268 2 3 376 259 Miechowice Małe 71 129 2 3 127 260 Miechowice Małe 73 198 2 3 105 261 Miechowice Małe 73 198 2 3 301 262 Miechowice Małe 74 122 2 3 130 263 Miechowice Małe 74 122 2 3 44 264 Miechowice Małe 76 123/2 2 3 256 265 Miechowice Małe 78 119 2 3 129 266 Miechowice Małe 79 197 2 3 372 267 Miechowice Małe 79 197 2 3 103 268 Miechowice Małe 84 113 2 3 168 269 Miechowice Małe 84 113 2 3 342 270 Miechowice Małe 92 110 1 3 154 271 Miechowice Małe 94 105 2 3 89 272 Miechowice Małe 94 105 2 3 173 273 Miechowice Małe 99 175 2 3 147 274 Miechowice Małe 101 200/1 2 3 89 275 Miechowice Małe 101 200/1 2 3 139 276 Miechowice Małe 105 201 2 3 76 277 Miechowice Małe 112 266 2 3 164 278 Miechowice Małe 129 537 2 3 33 279 Miechowice Małe 129 537 1 3 140 280 Miechowice Małe 131 555/1 2 3 103 281 Miechowice Małe 132 164 2 3 93 282 Miechowice Małe 136 131 2 3 165 283 Miechowice Małe 137 270 2 3 276 284 Miechowice Małe 139 559/1 2 3 117 285 Miechowice Małe BN 835 2 3 46 286 Miechowice Wielkie 1 692 1 3 107 287 Miechowice Wielkie 2 696 2 3 65 288 Miechowice Wielkie 2 696 2 3 181 289 Miechowice Wielkie 3 652 2 3 121 290 Miechowice Wielkie 3 652 1 3 156 291 Miechowice Wielkie 5 651 1 3 156 292 Miechowice Wielkie 10 789 1 3 137 293 Miechowice Wielkie 10 788 2 3 100 294 Miechowice Wielkie 10 788 2 3 253 295 Miechowice Wielkie 11 648 2 3 194 296 Miechowice Wielkie 13 646 2 3 139 297 Miechowice Wielkie 20 795 2 3 283

76 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Typ Stan Ilo ść płyt Lp. Miejscowo ść Ulica Nr domu Nr działki płyt *** płyt ** a-c [m 2]* 298 Miechowice Wielkie 20 795 2 3 272 299 Miechowice Wielkie 28 488 2 3 314 300 Miechowice Wielkie 30 488 2 3 206 301 Miechowice Wielkie 32 487 1 3 214 302 Miechowice Wielkie 32 487 2 3 60 303 Miechowice Wielkie 32 487 2 3 362 304 Miechowice Wielkie 33 634 2 3 93 305 Miechowice Wielkie 36 784 1 3 57 306 Miechowice Wielkie 37 628 2 3 133 307 Miechowice Wielkie 39 626 2 3 270 308 Miechowice Wielkie 39 626 2 3 113 309 Miechowice Wielkie 41 617 2 3 88 310 Miechowice Wielkie 43 616/1 2 3 201 311 Miechowice Wielkie 44 483 2 3 228 312 Miechowice Wielkie 44 483 2 3 105 313 Miechowice Wielkie 45 615 2 3 136 314 Miechowice Wielkie 45 615 2 3 269 315 Miechowice Wielkie 45 615 2 3 89 316 Miechowice Wielkie 48 477 2 3 233 317 Miechowice Wielkie 57 606 2 3 281 318 Miechowice Wielkie 58 251 2 3 328 319 Miechowice Wielkie 58 251 2 3 112 320 Miechowice Wielkie 58 251 2 3 386 321 Miechowice Wielkie 58 251 2 3 194 322 Miechowice Wielkie 62 244 2 3 103 323 Miechowice Wielkie 62 244 2 3 242 324 Miechowice Wielkie 62 244 2 3 68 325 Miechowice Wielkie 64 247 2 3 464 326 Miechowice Wielkie 65 598 2 3 321 327 Miechowice Wielkie 65 598 2 3 164 328 Miechowice Wielkie 67 597 2 3 173 329 Miechowice Wielkie 68 245 2 3 246 330 Miechowice Wielkie 70 243 2 3 133 331 Miechowice Wielkie 70 243 2 3 208 332 Miechowice Wielkie 70 243 1 3 65 333 Miechowice Wielkie 71 595 2 3 361 334 Miechowice Wielkie 77 242 2 3 209 335 Miechowice Wielkie 77 242 2 3 412 336 Miechowice Wielkie 81 235 2 3 126 337 Miechowice Wielkie 81 235 2 3 330 338 Miechowice Wielkie 83 232 2 3 214 339 Miechowice Wielkie 83 233 2 3 211 340 Miechowice Wielkie 86 225 2 3 105 341 Miechowice Wielkie 87 224 1 3 144 342 Miechowice Wielkie 87 224 2 3 68 343 Miechowice Wielkie 89 222 1 3 151 344 Miechowice Wielkie 91 209/1 2 3 136 345 Miechowice Wielkie 93 217 2 3 95 346 Miechowice Wielkie 99 205 2 3 170 347 Miechowice Wielkie 101 715 2 3 387

77 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Typ Stan Ilo ść płyt Lp. Miejscowo ść Ulica Nr domu Nr działki płyt *** płyt ** a-c [m 2]* 348 Miechowice Wielkie 103 145 2 3 327 349 Miechowice Wielkie 107 149 2 3 126 350 Miechowice Wielkie 107 149 2 3 223 351 Miechowice Wielkie 107 149 2 3 127 352 Miechowice Wielkie 107 183 1 3 134 353 Miechowice Wielkie 113 700 2 3 462 354 Miechowice Wielkie 118 449/1 2 3 99 355 Miechowice Wielkie 120 451 2 3 130 356 Miechowice Wielkie 120 885 2 3 711 357 Miechowice Wielkie 121 452 2 3 204 358 Miechowice Wielkie 125 587 2 3 324 359 Miechowice Wielkie 126 456 2 3 182 360 Miechowice Wielkie 126 640 2 3 699 361 Miechowice Wielkie 126 640 2 3 187 362 Miechowice Wielkie 127 797 1 3 488 363 Miechowice Wielkie 128 798 2 3 303 364 Miechowice Wielkie 131 340/3 2 3 317 365 Miechowice Wielkie 131 340/3 2 3 73 366 Miechowice Wielkie 135 357 2 3 161 367 Miechowice Wielkie 143 353 1 3 144 368 Miechowice Wielkie 146 359/1 2 3 269 369 Miechowice Wielkie 154 882 1 3 141 370 Miechowice Wielkie 155 460 2 3 346 371 Miechowice Wielkie 155 460 2 3 332 372 Miechowice Wielkie 161 721 2 3 68 373 Miechowice Wielkie 162 238 2 3 134 374 Miechowice Wielkie 163 600 2 3 588 375 Miechowice Wielkie 166 701 2 3 147 376 Miechowice Wielkie 166 701 2 3 33 377 Miechowice Wielkie 166 701 2 3 95 378 Miechowice Wielkie 167 694 2 3 160 379 Miechowice Wielkie 168 693 2 3 201 380 Miechowice Wielkie 169 479 2 3 82 381 Miechowice Wielkie 171 779 2 3 112 382 Miechowice Wielkie 171 779 2 3 236 383 Miechowice Wielkie 173 697 2 3 92 384 Miechowice Wielkie 173 697 2 3 164 385 Miechowice Wielkie 174 777 2 3 276 386 Miechowice Wielkie 175 340/4 2 3 109 387 Miechowice Wielkie 177 596 2 3 303 388 Miechowice Wielkie BN 234 2 3 315 389 Nowopole 2 34 2 3 55 390 Nowopole 3 210 2 3 257 391 Nowopole 7 40 2 3 116 392 Nowopole 10 43/1 1 3 147 393 Nowopole 12 201/2 2 3 253 394 Nowopole 12 201/2 2 3 63 395 Nowopole 13 200 2 3 202 396 Nowopole 13 200 2 3 119 397 Nowopole 14 199 2 3 102

78 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Typ Stan Ilo ść płyt Lp. Miejscowo ść Ulica Nr domu Nr działki płyt *** płyt ** a-c [m 2]* 398 Nowopole 14 198 2 3 62 399 Nowopole 14 198 2 3 59 400 Nowopole 16 49 2 3 450 401 Nowopole 16 49 2 3 69 402 Nowopole 16 49 2 3 148 403 Nowopole 20 54 2 3 314 404 Nowopole 20 54 2 3 591 405 Nowopole 21 198 2 3 464 406 Nowopole 21 198 2 3 297 407 Nowopole 26 196 2 3 166 408 Nowopole 33 184 2 3 150 409 Nowopole 33 184 2 3 380 410 Nowopole 34 60 2 3 121 411 Nowopole 34 60 2 3 64 412 Nowopole 34 60 2 3 28 413 Nowopole 37 176 2 3 257 414 Nowopole 38 183 1 3 139 415 Nowopole 40 181 2 3 185 416 Nowopole 44 164 2 3 146 417 Nowopole 50 172 2 3 84 418 Pałuszyce 8 109 2 3 141 419 Pałuszyce 13 184/2 2 3 103 420 Pałuszyce 13 184/2 2 3 87 421 Pałuszyce 18 118/2 2 3 51 422 Pałuszyce 18 119 2 3 86 423 Pałuszyce 20 130 2 3 464 424 Pałuszyce 22 27/2 2 3 119 425 Pałuszyce 26 136 2 3 315 426 Pałuszyce 26 136 2 3 64 427 Pałuszyce 26 136 2 3 68 428 Pałuszyce 28 147 2 3 167 429 Pałuszyce 31 124 2 3 303 430 Pałuszyce 31 124 2 3 273 431 Pałuszyce 31 124 2 3 214 432 Pałuszyce 31 124 2 3 56 433 Pałuszyce 34 114 2 3 535 434 Pałuszyce 34 114 2 3 61 435 Pałuszyce 34 114 2 3 301 436 Pałuszyce 34 114 2 3 105 437 Pałuszyce 35 110 2 3 65 438 Pałuszyce 36 108 1 3 134 439 Pałuszyce 38 112 2 3 50 440 Pałuszyce 38 112 2 3 93 441 Pałuszyce 39 121 2 3 181 442 Pałuszyce 39 121 2 3 177 443 Pałuszyce 39 121 2 3 496 444 Pałuszyce 39 121 2 3 161 445 Sikorzyce 3 475 2 3 192 446 Sikorzyce 3 475 2 3 91 447 Sikorzyce 3 475 2 3 577

79 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Typ Stan Ilo ść płyt Lp. Miejscowo ść Ulica Nr domu Nr działki płyt *** płyt ** a-c [m 2]* 448 Sikorzyce 3 475 2 3 61 449 Sikorzyce 3 475 2 3 349 450 Sikorzyce 4 474 2 3 44 451 Sikorzyce 4 474 2 3 61 452 Sikorzyce 7 482 2 3 211 453 Sikorzyce 7 484 2 3 247 454 Sikorzyce 9 552 2 3 156 455 Sikorzyce 11 479 2 3 61 456 Sikorzyce 15 318 2 3 325 457 Sikorzyce 15 318 2 3 173 458 Sikorzyce 15 318 2 3 96 459 Sikorzyce 15 320 1 3 175 460 Sikorzyce 17 316 1 3 160 461 Sikorzyce 25 202 2 3 140 462 Sikorzyce 30 199 2 3 221 463 Sikorzyce 30 199 2 3 65 464 Sikorzyce 36 193 2 3 129 465 Sikorzyce 36 193 2 3 269 466 Sikorzyce 36 193 2 3 112 467 Sikorzyce 46 349 1 3 120 468 Sikorzyce 46 349 2 3 163 469 Sikorzyce 49 188 2 3 55 470 Sikorzyce 50 138 2 3 83 471 Sikorzyce 53 187/1 2 3 296 472 Sikorzyce 62 177 2 3 351 473 Sikorzyce 64 174 2 3 191 474 Sikorzyce 68 43 2 3 313 475 Sikorzyce 72 135 2 3 201 476 Sikorzyce 73 134 1 3 164 477 Sikorzyce 80 124 2 3 252 478 Sikorzyce 82 40 1 3 171 479 Sikorzyce 86 119 2 3 174 480 Sikorzyce 90 116/2 2 3 208 481 Sikorzyce 91 115/1 2 3 71 482 Sikorzyce 91 115/1 2 3 252 483 Sikorzyce 92 114 2 3 272 484 Sikorzyce 92 114 2 3 143 485 Sikorzyce 92 114 2 3 62 486 Sikorzyce 94 97 2 3 358 487 Sikorzyce 97 93 2 3 40 488 Sikorzyce 97 93 2 3 228 489 Sikorzyce 97 96 2 3 190 490 Sikorzyce 97 93 2 3 150 491 Sikorzyce 100 89 2 3 64 492 Sikorzyce 105 95 1 3 205 493 Sikorzyce 105 95 2 3 141 494 Sikorzyce 106 99 2 3 431 495 Sikorzyce 107 100 2 3 154 496 Sikorzyce 110 76 2 3 349 497 Sikorzyce 113 77 2 3 457

80 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Typ Stan Ilo ść płyt Lp. Miejscowo ść Ulica Nr domu Nr działki płyt *** płyt ** a-c [m 2]* 498 Sikorzyce 122 139 2 3 365 499 Sikorzyce 122 139 2 3 202 500 Sikorzyce 130 63 2 3 146 501 Sikorzyce 130 63 2 3 123 502 Sikorzyce BN 107 2 3 154 503 Wietrzychowice 5 537 2 3 51 504 Wietrzychowice 11 61/5 2 3 151 505 Wietrzychowice 12 63/4 2 3 91 506 Wietrzychowice 15 84 2 3 98 507 Wietrzychowice 17 88 2 3 165 508 Wietrzychowice 17 88 2 3 61 509 Wietrzychowice 17 88 2 3 130 510 Wietrzychowice 17 88 2 3 39 511 Wietrzychowice 17 88 2 3 16 512 Wietrzychowice 22 87 2 3 37 513 Wietrzychowice 23 83 2 3 107 514 Wietrzychowice 24 82 2 3 140 515 Wietrzychowice 26 120 2 3 283 516 Wietrzychowice 27 130/1 2 3 195 517 Wietrzychowice 28 119 2 3 96 518 Wietrzychowice 35 112 2 3 315 519 Wietrzychowice 36 111 2 3 240 520 Wietrzychowice 36 111 2 3 34 521 Wietrzychowice 37 110 2 3 345 522 Wietrzychowice 38 92 2 3 382 523 Wietrzychowice 41 100 2 3 208 524 Wietrzychowice 50 96 1 3 153 525 Wietrzychowice 50 96 2 3 165 526 Wietrzychowice 52 547 2 3 484 527 Wietrzychowice 56 165 1 3 144 528 Wietrzychowice 59 162 2 3 156 529 Wietrzychowice 60 554 1 3 221 530 Wietrzychowice 60 554 2 3 194 531 Wietrzychowice 67 421 2 3 460 532 Wietrzychowice 68 160 2 3 173 533 Wietrzychowice 68 160 2 3 103 534 Wietrzychowice 75 141 2 3 136 535 Wietrzychowice 78 145 2 3 346 536 Wietrzychowice 78 145 2 3 167 537 Wietrzychowice 78 145 2 3 40 538 Wietrzychowice 79 147 2 3 177 539 Wietrzychowice 79 147 2 3 194 540 Wietrzychowice 80 154 1 3 208 541 Wietrzychowice 81 152 2 3 263 542 Wietrzychowice 82 151 2 3 75 543 Wietrzychowice 84 149 2 3 901 544 Wietrzychowice 89 305 2 3 298 545 Wietrzychowice 89 305 2 3 106 546 Wietrzychowice 93 425 1 3 160 547 Wietrzychowice 93 425 2 3 436

81 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Typ Stan Ilo ść płyt Lp. Miejscowo ść Ulica Nr domu Nr działki płyt *** płyt ** a-c [m 2]* 548 Wietrzychowice 93 425 2 3 21 549 Wietrzychowice 102 334 2 3 62 550 Wietrzychowice 103 335 2 3 140 551 Wietrzychowice 103 335 2 3 30 552 Wietrzychowice 104 321 2 3 163 553 Wietrzychowice 108 325 1 3 130 554 Wietrzychowice 110 341 2 3 140 555 Wietrzychowice 112 428/1 2 3 91 556 Wietrzychowice 117 292 2 3 126 557 Wietrzychowice 117 292 2 3 40 558 Wietrzychowice 121 420 2 3 543 559 Wietrzychowice 123 389 2 3 199 560 Wietrzychowice 125 422 2 3 76 561 Wietrzychowice 130 412 2 3 18 562 Wietrzychowice 158 350 2 3 55 563 Wietrzychowice 158 350 2 3 181 564 Wietrzychowice 160 122/1 2 3 320 565 Wietrzychowice 161 533 2 3 137 566 Wietrzychowice 170 396/1 2 3 62 567 Wietrzychowice 171 396/5 2 3 96 568 Wietrzychowice 175 396/3 2 3 119 569 Wietrzychowice 176 323/1 2 3 113 570 Wietrzychowice 180 328 2 3 160 571 Wietrzychowice BN 413 2 3 54 572 Wietrzychowice BN 302 1 3 160 573 Wietrzychowice BN 428/2 2 3 58 574 Wietrzychowice BN 390 2 3 260 575 Wola Rogowska 1 796 2 3 180 576 Wola Rogowska 3 582 2 3 301 577 Wola Rogowska 5 574 2 3 55 578 Wola Rogowska 6 581 2 3 50 579 Wola Rogowska 10 572 2 3 26 580 Wola Rogowska 10 572 2 3 127 581 Wola Rogowska 10 572 2 3 59 582 Wola Rogowska 13 571 2 3 318 583 Wola Rogowska 13 571 2 3 38 584 Wola Rogowska 13 571 2 3 102 585 Wola Rogowska 19 565 2 3 16 586 Wola Rogowska 26 548 1 3 147 587 Wola Rogowska 26 548 2 3 48 588 Wola Rogowska 27 556/2 2 3 102 589 Wola Rogowska 28 549 2 3 133 590 Wola Rogowska 28 549 2 3 144 591 Wola Rogowska 28 549 2 3 51 592 Wola Rogowska 29 558 2 3 48 593 Wola Rogowska 32 551 2 3 300 594 Wola Rogowska 33 552 2 3 100 595 Wola Rogowska 37 500 2 3 55 596 Wola Rogowska 38 501 2 3 56 597 Wola Rogowska 38 501 2 3 52

82 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Typ Stan Ilo ść płyt Lp. Miejscowo ść Ulica Nr domu Nr działki płyt *** płyt ** a-c [m 2]* 598 Wola Rogowska 44 526 2 3 91 599 Wola Rogowska 45 525 2 3 11 600 Wola Rogowska 45 525 2 3 29 601 Wola Rogowska 48 520/3 2 3 174 602 Wola Rogowska 51 546 2 3 226 603 Wola Rogowska 51 546 2 3 44 604 Wola Rogowska 51 546 2 3 30 605 Wola Rogowska 52 515 2 3 177 606 Wola Rogowska 52 515 2 3 564 607 Wola Rogowska 53 512 2 3 32 608 Wola Rogowska 55 511 2 3 344 609 Wola Rogowska 55 511 2 3 133 610 Wola Rogowska 56 507 2 3 140 611 Wola Rogowska 64 487 2 3 64 612 Wola Rogowska 64 487 2 3 60 613 Wola Rogowska 64 487 2 3 34 614 Wola Rogowska 65 488 2 3 116 615 Wola Rogowska 70 461 2 3 75 616 Wola Rogowska 74 466/2 2 3 26 617 Wola Rogowska 78 456 2 3 154 618 Wola Rogowska 82 446 2 3 9 619 Wola Rogowska 82 445 2 3 49 620 Wola Rogowska 84 442 2 3 172 621 Wola Rogowska 88 437/2 2 3 62 622 Wola Rogowska 89 437/3 2 3 94 623 Wola Rogowska 89 436 2 3 24 624 Wola Rogowska 95 409 2 3 259 625 Wola Rogowska 95 409 2 3 320 626 Wola Rogowska 95 409 2 3 55 627 Wola Rogowska 95 409 2 3 42 628 Wola Rogowska 95 409 2 3 20 629 Wola Rogowska 95 409 2 3 38 630 Wola Rogowska 97 383 1 3 163 631 Wola Rogowska 97 383 2 3 72 632 Wola Rogowska 97 383 2 3 157 633 Wola Rogowska 98 384 2 3 105 634 Wola Rogowska 115 691 2 3 86 635 Wola Rogowska 115 691 2 3 33 636 Wola Rogowska 118 788 2 3 168 637 Wola Rogowska 120 767 1 3 173 638 Wola Rogowska 120 767 2 3 52 639 Wola Rogowska 120 767 2 3 45 640 Wola Rogowska 121 690 2 3 31 641 Wola Rogowska 122 402 2 3 225 642 Wola Rogowska 124 405 2 3 281 643 Wola Rogowska 124 405 2 3 54 644 Wola Rogowska 125 412 2 3 26 645 Wola Rogowska 126 693 2 3 325 646 Wola Rogowska 126 693 2 3 75 647 Wola Rogowska 126 693 2 3 150

83 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Typ Stan Ilo ść płyt Lp. Miejscowo ść Ulica Nr domu Nr działki płyt *** płyt ** a-c [m 2]* 648 Wola Rogowska 130 682 2 3 90 649 Wola Rogowska 133 679 2 3 23 650 Wola Rogowska 138 676 2 3 301 651 Wola Rogowska 138 676 2 3 34 652 Wola Rogowska 142 674 2 3 61 653 Wola Rogowska 148 483 2 3 31 654 Wola Rogowska 150 56 2 3 560 655 Wola Rogowska 151 52 2 3 225 656 Wola Rogowska 152 50 2 3 228 657 Wola Rogowska BN 451 2 3 26

Obja śnienia:

* Płyta a-c – płyta azbestowo-cementowa

** Pogl ądowy stopie ń pilno ści – oceniony w trakcie inwentaryzacji przez pracowników terenowych wg nast ępuj ącej skali: 1 - wymiana lub naprawa wymagana bezzwłocznie 2 - ponowna ocena wymagana w czasie do 1 roku 3 - ponowna ocena w terminie do 5 lat

*** 1 - W01 – płyta azbestowo-cementowa płaska 2 - W02 – płyta azbestowo-cementowa falista

84 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

Zał ącznik nr 9 Składowiska przyjmuj ące odpady zawieraj ące azbest

WOJEWÓDZTWO DOLNO ŚLĄSKIE Nazwa składowiska Składowisko odpadów przemysłowych w Wałbrzychu Adres składowiska ul. Górnicza 1, 58-303 Wałbrzych województwo dolno śląskie, powiat wałbrzyski, gmina Wałbrzych Kod odpadów 17 06 01* – materiały izolacyjne zawieraj ące azbest 17 06 05* – materiały konstrukcyjne Wolna pojemno ść m 3 31 793

Składowisko odpadów innych ni ż niebezpieczne i oboj ętne Nazwa składowiska w Trzebczu Adres składowiska ul. D ąbrowskiego 2, 59-100 Polkowice województwo dolno śląskie, powiat polkowicki, gmina Polkowice Kod odpadów 17 06 01* – materiały izolacyjne zawieraj ące azbest 17 06 05* – materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest Wolna pojemno ść m 3 1 205

Składowisko odpadów innych ni ż niebezpieczne i oboj ętne Nazwa składowiska w Marcinowie Pl. Piłsudskiego 1, 55-100 Trzebnica Adres składowiska województwo dolno śląskie, powiat trzebnicki, gmina Trzebnica 17 06 01* – materiały izolacyjne zawieraj ące azbest Kod odpadów 17 06 05* – materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest Wolna pojemno ść m 3 950

WOJEWÓDZTWO KUJAWSKO-POMORSKIE Składowisko odpadów niebezpiecznych zawieraj ących azbest Nazwa składowiska w Małociechowie Adres składowiska ul. Dworcowa 9, 86-120 Pruszcz województwo kujawsko-pomorskie, powiat świecki, gmina Pruszcz Kod odpadów 17 06 01* – materiały izolacyjne zawieraj ące azbest 17 06 05* – materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest Wolna pojemno ść m 3 99 289

Nazwa składowiska Utylizacja Odpadów Bycz - Teodorowo ul. Szybka 30, 88-200 Radziejów Adres składowiska województwo kujawsko-pomorskie, powiat radziejowski, gmina Piotrków Kujawski 17 06 01* – materiały izolacyjne zawieraj ące azbest Kod odpadów 17 06 05* – materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest Wolna pojemno ść m 3 49 000

85 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

WOJEWÓDZTWO LUBELSKIE Składowisko odpadów Piaski Zarzecze II (kwatera odpadów Nazwa składowiska niebezpiecznych) w Kra śniku Adres składowiska ul. Piłsudskiego 12/1, 23-200 Kra śnik województwo lubelskie, powiat kra śnicki, gmina Kra śnik Kod odpadów 06 07 01* – odpady azbestowe z elektrolizy 06 13 04* – odpady z przetwarzania azbestu 10 11 81* – odpady zawieraj ące azbest 10 13 09* – odpady zawieraj ące azbest z produkcji elementów cementowo-

azbestowych 15 01 11* – opakowania z metali zawieraj ące niebezpieczne porowate elementy wzmocnienia konstrukcyjnego (np. azbest), wł ącznie z pustymi pojemnikami ci śnieniowymi 16 01 11* – okładziny hamulcowe zawieraj ące azbest 16 02 12* – zu żyte urz ądzenia zawieraj ące wolny azbest 17 06 01* – materiały izolacyjne zawieraj ące azbest 17 06 05* – materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest Wolna pojemno ść m 3 97 000

Składowisko odpadów Piaski Zarzecze II (kwatera odpadów Nazwa składowiska azbestowych) w Kra śniku Adres składowiska ul. Piłsudskiego 12/1, 23-200 Kraśnik województwo lubelskie, powiat kra śnicki, gmina Kra śnik Kod odpadów 17 06 01* – materiały izolacyjne zawieraj ące azbest 17 06 05* – materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest Wolna pojemno ść m 3 112 511

Nazwa składowiska Składowisko odpadów niebezpiecznych w Poniatowej Wsi Adres składowiska Przedsi ębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Poniatowej Wsi ul. Młodzie żowa 4, 23-320 Poniatowa Kod odpadów 16 02 12* – zu żyte urz ądzenia zawieraj ące wolny azbest 17 06 01* – materiały izolacyjne zawieraj ące azbest 17 06 05* – materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest Wolna pojemno ść m 3 950

Nazwa składowiska Składowisko odpadów azbestowych w Srebrzyszcze Adres składowiska Przedsi ębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Chełmie ul. Ks. Piotra Skargi 11, 22-100 Chełm Kod odpadów 17 06 01* – materiały izolacyjne zawieraj ące azbest 17 06 05* – materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest Wolna pojemno ść m 3 850

WOJEWÓDZTWO LUBUSKIE Nazwa składowiska Składowisko odpadów zawieraj ących azbest w Chró ściku Adres składowiska ul. Małuszy ńska 180, 66-400 Gorzów Wielkopolski województwo lubuskie, powiat gorzowski, gmina Gorzów Wielkopolski Kod odpadów 17 06 01* – materiały izolacyjne zawieraj ące azbest 17 06 05* – materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest Wolna pojemno ść m 3 15 000

86 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

WOJEWÓDZTWO ŁÓDZKIE Nazwa składowiska Składowisko odpadów niebezpiecznych w Jadwinówce Adres składowiska Jadwinówka, 97-500 Radomsko województwo łódzkie, powiat radomszcza ński, gmina Radomsko Kod odpadów 17 06 01* – materiały izolacyjne zawieraj ące azbest 17 06 05* – materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest Wolna pojemno ść m 3 8 000

WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE Nazwa składowiska Jednostka Ratownictwa Chemicznego Sp. z o.o. w Tarnowie Adres składowiska ul. Kwiatkowskiego 8, 33-100 Tarnów województwo małopolskie, powiat tarnowski, gmina Tarnów Kod odpadów 17 06 01* – materiały izolacyjne zawieraj ące azbest 17 06 05* – materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest Wolna pojemno ść m 3 15 000

Nazwa składowiska Składowisko Odpadów Niebezpiecznych w Ujkowie Starym Adres składowiska Ujków Stary, 32-329 Bolesław województwo małopolskie, powiat olkuski, gmina Bolesław Kod odpadów 17 06 01* – materiały izolacyjne zawieraj ące azbest 17 06 05* – materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest Wolna pojemno ść m 3 38 148

WOJEWÓDZTWO MAZOWIECKIE Nazwa składowiska Składowisko odpadów innych ni ż niebezpieczne i oboj ętne Adres składowiska Rachocin, 09-200 Sierpc województwo śląskie, powiat sierpecki, gmina Sierpc Kod odpadów 17 06 05* – materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest Wolna pojemno ść m 3 44 800

WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE Składowisko odpadów w Młynach Zakładu Gospodarki Komunalnej Nazwa składowiska Gminy Radymno z/s w Skołoszowie Adres składowiska Skołoszów, 37-550 Radymno województwo podkarpackie, powiat jarosławski, gmina Radymno Kod odpadów 17 06 01* – materiały izolacyjne zawieraj ące azbest 17 06 05* – materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest Wolna pojemno ść m 3 35 643

Składowisko odpadów innych ni ż niebezpieczne i oboj ętne w Nazwa składowiska Pysznicy Adres składowiska ul. Wolno ści 295, 37-403 Pysznica województwo podkarpackie, powiat stalowowolski, gmina Pysznica Kod odpadów 17 06 01* – materiały izolacyjne zawieraj ące azbest 17 06 05* – materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest Wolna pojemno ść m 3 200

87 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

WOJEWÓDZTWO PODLASKIE Składowisko odpadów innych ni ż niebezpieczne i oboj ętne Nazwa składowiska w Miastkowie Adres składowiska Miastkowo, 18-413 Miastkowo województwo podlaskie, powiat łom żyński, gmina Miastkowo Kod odpadów 17 06 01* – materiały izolacyjne zawieraj ące azbest Wolna pojemno ść m 3 386

WOJEWÓDZTWO POMORSKIE Nazwa składowiska Zakład Utylizacji Odpadów Sp. z o.o. w Gilwie Małej Adres składowiska Gliwa Mała 8, 82-500 Kwidzyn województwo pomorskie, powiat kwidzy ński, gmina Kwidzy ń Kod odpadów 17 06 01* – materiały izolacyjne zawieraj ące azbest 17 06 05* – materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest Wolna pojemno ść m 3 55 000

Składowisko odpadów innych ni ż niebezpieczne i oboj ętne Nazwa składowiska w Bierkowie Adres składowiska Bierkowo 120, 76-200 Słupsk województwo pomorskie, powiat słupski, gmina Słupsk Kod odpadów 06 13 04* – odpady z przetwarzania azbestu 10 11 81* – odpady zawieraj ące azbest 10 13 09* – odpady zawieraj ące azbest z produkcji elementów cementowo-

azbestowych 15 01 11* – opakowania z metali zawieraj ące niebezpieczne porowate elementy wzmocnienia konstrukcyjnego (np. azbest), wł ącznie z pustymi pojemnikami ci śnieniowymi 16 01 11* – okładziny hamulcowe zawieraj ące azbest 17 06 01* – materiały izolacyjne zawieraj ące azbest 17 06 05* – materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest Wolna pojemno ść m 3 3 450

WOJEWÓDZTWO ŚLĄSKIE Składowisko odpadów innych ni ż niebezpieczne i oboj ętne Nazwa składowiska w Knurowie Adres składowiska ul. Szybowa 44, 44-193 Knurów województwo śląskie, powiat Gliwice, gmina Knurów Kod odpadów 17 06 01* – materiały izolacyjne zawieraj ące azbest 17 06 05* – materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest Wolna pojemno ść m 3 333 000

Nazwa składowiska COFINCO-POLAND Sp. z o.o. w Jastrz ębiu Zdrój Adres składowiska ul. D ębiny 36, 44-335 Jastrz ębie-Zdrój województwo śląskie, powiat jastrz ębie-zdrój, gmina Jastrz ębie-Zdrój Kod odpadów 17 06 05* – materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest Wolna pojemno ść m 3 14 800

88 Warszawa, pa ździernik 2011 Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Wietrzychowice

WOJEWÓDZTWO ŚWI ĘTOKRZYSKIE Nazwa składowiska ŚRODOWISKO I INNOWACJE Sp. z o.o. w Dobrowie Adres składowiska Dobrów 8, 28-142 Tucz ępy województwo świ ętokrzyskie, powiat buski, gmina Tucz ępy Kod odpadów 17 06 01* – materiały izolacyjne zawieraj ące azbest 17 06 05* – materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest Wolna pojemno ść m 3 102 627

WOJEWÓDZTWO WARMI ŃSKO-MAZURSKIE Składowisko odpadów niebezpiecznych zawieraj ących azbest Nazwa składowiska w Półwsi Adres składowiska Półwie ś, 14-230 Zalewo województwo warmi ńsko-mazurskie, powiat iławski, gmina Zalewo Kod odpadów 17 06 01* – materiały izolacyjne zawieraj ące azbest 17 06 05* – materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest Wolna pojemno ść m 3 15 000

Nazwa składowiska Zakład Utylizacji Odpadów Sp. z o.o. w Elbl ągu Adres składowiska ul. Mazurska 42, 82-300 Elbl ąg województwo warmi ńsko-mazurskie, powiat elbl ąski, gmina Elbl ąg Kod odpadów 17 06 01* – materiały izolacyjne zawieraj ące azbest 17 06 05* – materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest Wolna pojemno ść m 3 1 000

WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE Nazwa składowiska Składowisko odpadów niebezpiecznych w Koninie Adres składowiska ul. Sula ńska 11, 62-510 Konin województwo wielkopolskie, powiat koni ński, gmina Konin Kod odpadów 17 06 01* – materiały izolacyjne zawieraj ące azbest 17 06 05* – materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest 3 Wolna pojemno ść m 95 000

WOJEWÓDZTWO ZACHODNIOPOMORSKIE Składowisko odpadów innych ni ż niebezpieczne i oboj ętne Nazwa składowiska w Sianowie Adres składowiska ul. Łubuszan 80, 76-004 Sianów województwo zachodniopomorskie, powiat koszali ński, gmina Sianów Kod odpadów 17 06 01* – materiały izolacyjne zawieraj ące azbest 17 06 05* – materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest Wolna pojemno ść m 3 8 000

Nazwa składowiska EKO-MY ŚL Sp. z o.o. w Dalsze Adres składowiska Dalsze 36, 74-300 My ślibórz województwo zachodniopomorskie, powiat my śliborski, gmina My ślibórz Kod odpadów 17 06 01* – materiały izolacyjne zawieraj ące azbest 17 06 05* – materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest Wolna pojemno ść m 2 2 500

89 Warszawa, pa ździernik 2011