Strategia Rozwoju Gminy Wietrzychowice na lata 2014 – 2023

Strategia Rozwoju

Gminy Wietrzychowice na lata 2014 - 2023

______Strategia opracowana przy udziale liderów społeczności lokalnej

Strategia Rozwoju Gminy Wietrzychowice na lata 2014 – 2023

Spis treści

1. Podstawy Strategii Rozwoju Gminy Wietrzychowice...……………………………………...4 1.1. Wprowadzenie...... 4 1.2. Harmonogram prac nad Strategią Rozwoju...... 7 2.1. Rys historyczny Gminy...... 11 2.2. Położenie gminy i jej powierzchnia ...... 13 2.3. Środowisko przyrodnicze i zasoby naturalne ...... 18 2.3.1. Budowa geologiczna...... 18 2.3.2. Surowce mineralne...... 20 2.3.3. Świat roślinny ...... 23 2.3.4. Świat zwierzęcy ...... 26 2.3.5. Klimat...... 27 2.3.6. Gleby...... 29 2.3.7. Jakość powietrza ...... 31 2.3.8. Wody...... 33 3.1. Demografia...... 37 3.1.1. Zaludnienie, ruch naturalny ludności, struktura wiekowa ludności...... 37 3.1.2. Przyrost naturalny ludności ...... 39 3.1.3. Urodzenia żywe i zgony...... 40 3.1.4. Struktura populacji...... 41 3.1.5. Migracja ludności...... 42 3.1.6. Prognoza demograficzna ...... 44 3.1.7. Struktura ludności wg ekonomicznych grup wieku ...... 44 3.1.8. Wskaźnik obciążenia demograficznego ...... 47 3.2. Infrastruktura techniczna...... 48 3.2.1. Dostępność komunikacyjna...... 48 3.2.2. Zaopatrzenie w wodę ...... 51 3.2.3. Gospodarka ściekowa...... 54 3.2.4. Zaopatrzenie w gaz ...... 56 3.2.5. Sieć energetyczna...... 57 3.2.6. Zaopatrzenie w ciepło ...... 58 3.2.7. Telekomunikacja...... 58 3.2.8. Gospodarka odpadami...... 59 3.3. Gospodarka...... 61

2 Strategia opracowana przy udziale liderów społeczności lokalnej

Strategia Rozwoju Gminy Wietrzychowice na lata 2014 – 2023

3.3.1. Podmioty gospodarcze i ich struktura ...... 62 3.3.2. Rynek pracy...... 70 3.4. Rolnictwo ...... 75 3.4.1. Produkcja roślinna...... 83 3.4.2. Produkcja zwierzęca...... 86 3.4.3. Umaszynowienie rolnictwa ...... 88 3.4.4. Zbyt produkcji rolniczej i przemysł przetwórczy ...... 88 3.4.5. Usługi na rzecz rolnictwa ...... 89 3.5.1. Służba zdrowia...... 89 3.5.2. Pomoc społeczna...... 91 3.5.3. Oświata...... 96 3.5.4. Sport...... 99 3.5.5. Kultura...... 100 3.5.6. Zasoby dziedzictwa kulturowego i krajobrazowego...... 106 3.5.7. Gospodarka mieszkaniowa ...... 107 3.6. Budżet Gminy...... 109 4. Analiza SWOT ……………………………………………………………………………116 5. Założenia Strategii Rozwoju Gminy Wietrzychowice……………………………………..121 5.1. Cel budowy strategii ...... 123 5.2. Wizja Gminy ...... 123 5.3. Obszary kluczowe i cele strategii...... 124 5.3.1. Cele i zadania strategii dla obszaru I: Gospodarka ...... 127 5.3.2. Cele i zadania strategii dla obszaru II: Infrastruktura techniczna i dostępność komunikacyjna...... 135 5.3.3. Cele i zadania strategii dla obszaru III: Rozwój przestrzeni społecznej i kapitału społecznego ...... 142 5.3.4. Cele i zadania strategii dla obszaru IV: Środowisko i ład przestrzenny...... 157 6. System wdrażania, monitoring, ewaluacja, public relation Strategii……………………….166 6.1. Płaszczyzna organizacyjna wdrażania Strategii...... 168 6.2. Płaszczyzna merytoryczna wdrażania Strategii...... 169 6.3. Płaszczyzna społeczna wdrażania Strategii...... 173 7. Zgodność ze strategicznymi dokumentami wyższego rzędu……………………………….173 7.1. Zgodność ze Strategią Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011-2020...... 175 8. Bibliografia...... 179

3 Strategia opracowana przy udziale liderów społeczności lokalnej

Strategia Rozwoju Gminy Wietrzychowice na lata 2014 – 2023

1. Podstawy Strategii Rozwoju Gminy Wietrzychowice 1.1.Wprowadzenie

Konieczność coraz lepszego zaspokajania różnorodnych potrzeb mieszkańców gminy oraz ograniczoność środków finansowych będących w dyspozycji władz samorządowych wymaga racjonalnego podejmowania decyzji o sposobie i kierunkach ich wydatkowania. Z tego też powodu proces zarządzania rozwojem gminy musi mieć aktywny, kierunkowy charakter i być nastawiony na kreowanie jej przyszłości. Powinien więc być oparty na tzw. podejściu długookresowym, w którym działania średniookresowe i bieżące wynikać winny z ustaleń o charakterze perspektywicznym. Podstawą do tego typu działań jest strategia rozwoju gminy. Strategia rozwoju gminy to długookresowy (perspektywiczny) plan działania, określający strategiczne cele rozwoju oraz przyjmujący takie kierunki i priorytety działania (cele operacyjne i zadania realizacyjne), a także alokację środków finansowych), które są niezbędne dla realizacji przyjętych celów i zadań. Ogólne biorąc, strategia rozwoju gminy odpowiada na podstawowe pytanie: co musimy zrobić, aby funkcjonować i rozwijać się w przyszłości w celu optymalnego zaspokojenia zbiorowych potrzeb mieszkańców. Proces formułowania strategii nie może być oderwany od konkretnej rzeczywistości. Trzeba dokonać więc wyboru "najpilniejszych z pilnych" celów i zadań. Proces ten winien doprowadzić do wyboru najważniejszych i najpilniejszych - z punktu widzenia dynamizowania procesów rozwoju społeczno-gospodarczego oraz racjonalnego zagospodarowania przestrzennego i ochrony środowiska przyrodniczego - celów oraz zadań realizacyjnych. Strategia rozwoju jest jednym z podstawowych instrumentów zarządzania gminą, centralną osią, wokół której skupiać się muszą wszelkie działania władz samorządowych, zmierzające do jak najlepszego zaspokajania różnorodnych potrzeb mieszkańców oraz stymulowania rozwoju gospodarczego. Wymogi tak rozumianego procesu zarządzania gminą spełnia zarządzanie strategiczne, które jest definiowane jako ukierunkowany na przyszłość proces planowania i wyboru celów rozwoju gminy oraz zadań realizacyjnych, wdrażania przyjętych postanowień, a także kontroli wykonania przyjętych ustaleń.

4 Strategia opracowana przy udziale liderów społeczności lokalnej

Strategia Rozwoju Gminy Wietrzychowice na lata 2014 – 2023

W zarządzaniu strategicznym podstawą jest myślenie twórcze, w którym działania średniookresowe i bieżące wynikają z ustaleń o charakterze strategicznym. Strategia jest głównym wyznacznikiem sukcesów lub niepowodzeń rozwojowych gminy. Stanowi ona podstawę do prowadzenia przez władze samorządowe polityki rozwoju gminy w sferze społecznej, gospodarczej, infrastrukturalnej, przestrzennej, ekologicznej i dziedzictwa kulturowego. Wymiernym efektem skutecznej realizacji długookresowych ustaleń strategii rozwoju jest poprawa poziomu życia mieszkańców gminy. Konieczność sformułowania nowej Strategii Rozwoju Gminy Wietrzychowice wynika z szeregu przesłanek, do których m.in. należą:

o konieczność aktualizacji sformułowań zawartych w poprzednio opracowanej strategii, o dostosowanie strategii i kierunków rozwoju Gminy do zmieniających się warunków życia oraz społecznych potrzeb i oczekiwań w tym zakresie, a także wyzwań otoczenia, o ustalenie priorytetowych narzędzi, w tym akceptowanych przez podmioty życia publicznego i gospodarczego na szczeblu lokalnym zadań, istotnych dla zrealizo- wania zaplanowanych w strategii celów. o podniesienie efektywności wykorzystania unijnych środków finansowych, o spójność z Strategią Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011-2020 oraz rządowymi w szczególności z Narodowym Planem Rozwoju. Zakres Strategii Rozwoju Gminy Wietrzychowice, obejmuje wiodące obszary aktywności władz gminnych. Strategia skupia się na priorytetach, koncentruje się na najważniejszych zagadnieniach dla rozwoju społecznego i gospodarczego a przede wszystkim na projekcji nowej jakości życia mieszkańców gminy. Strategia jest również podstawą do formułowania lub aktualizacji gminnych programów średniookresowych i długookresowych. Ujęte w dokumencie zestawienie postulowanych kierunków działań strategicznych jest integralną częścią S