III.2 Historia Sołectwa Biadoliny Radłowskie׀

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

SPIS TREŚCI

A Przesłanki opracowania Planu Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016 ...... 5

B Charakterystyka miejscowości, w której będzie realizowana operacja...... 8 I PołoŜenie ...... 8 I.1 PołoŜenie i powierzchnia gminy ...... 8 I.3 Ukształtowanie powierzchni ...... 10 I.4 Mikroklimat ...... 11 I.5 Uwarunkowania hydrologiczne gminy i miejscowości ...... 11 II Liczba ludności ...... 13 II.1 Liczba ludności w gminie i w miejscowości ...... 13 III Historia ...... 15 III.1 Historia gminy Wojnicz i miejscowości Biadoliny Radłowskie ...... 15

C Inwentaryzacja zasobów słuŜących odnowie miejscowości ...... 22 IV Walory przyrodnicze ...... 22 IV.1 Walory przyrodnicze gminy i miejscowości ...... 22 IV.2 Natura 2000 ...... 23 V Dziedzictwo kulturowe ...... 25 V.1 Zabytki w gminie ...... 25 V.2 Zabytki w miejscowości ...... 27 V.3 Zwyczaje i tradycje ...... 28 VI Sfera kulturalna ...... 32 VI.1 Instytucje kulturalne w gminie ...... 32 VI.2 Instytucje kulturalne w miejscowości ...... 35 VI.7 Sport w gminie ...... 36 VI.8 Sport w sołectwie ...... 36 VII Edukacja ...... 37 VII.1 Edukacja w gminie i miejscowości ...... 37 VIII Opieka zdrowotna ...... 38 IX Bezpieczeństwo publiczne ...... 39 X Rynek pracy ...... 42 X.1 Gospodarka w gminie ...... 42 X.2 Bezrobocie w gminie ...... 43 XI Rolnictwo ...... 45 XI.1 Rolnictwo w gminie ...... 45 XII Infrastruktura techniczna ...... 48 XII.1 Infrastruktura drogowa ...... 48 XII.2 Infrastruktura wodociągowokanalizacyjna ...... 49

D Ocena mocnych i słabych stron miejscowości ...... 51 Wizja ...... 51 Wizja miejscowości Biadoliny Radłowskie ...... 51 Analiza SWOT ...... 52

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

E Opis planowanych zadań inwestycyjnych i przedsięwzięć aktywizujących społeczność lokalną ...... 53 Zadania przewidziane do współfinansowania w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 20072013 na terenie sołectwa Więckowice ...... 53 Harmonogram realizacji Planu Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016 ...... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki. 64 Inne zadania istotne ze względu na rozwój miejscowości, przewidziane do realizacji w ramach projektów ogólnogminnych (poza PROW 20072013)...... 66 Monitoring, aktualizacja i upowszechnianie Planu Odnowy Miejscowości ...... 67

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

A Przesłanki opracowania Planu Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016 określa działania natury społecznej, gospodarczej i przestrzennej, zmierzające do aktywizacji obszarów wiejskich na terenie gminy Wojnicz. Cele i zadania zawarte w dokumencie wpisują się w załoŜenia Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 20072013 – Oś Priorytetowa 3: „Jakość Ŝycia na obszarach wiejskich i róŜnicowanie gospodarki wiejskiej” – Działanie: „Odnowa i rozwój wsi” (Kod Działania 313, 322, 323). Ponadto Plan ten realizuje kryteria dostępu zawarte w Osi 4 – Leader, Działanie ten realizuje kryteria dostępu zawarte w Osi 4 – Leader, Działanie 4.1 WdraŜanie Lokalnych Strategii Rozwoju – Odnowa i rozwój wsi, bowiem projekty realizowane w ramach tej Osi muszą spełniać wymogi zawarte w Osi 3 „Jakość Ŝycia na obszarach wiejskich i róŜnicowanie gospodarki wiejskiej”.

Celem głównym Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 20072013 jest wsparcie rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW), zgodnie z Rozporządzeniem Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 września 2005 r. (Dz. Urz. UE L 277/1 z 21.10.2005 r.) oraz Rozporządzeniem Komisji (WE) nr 1974/2006 z dnia 15 grudnia 2006 r. ustanawiające szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) (Dz. Urz. UE L 368/15 z 23.12.2006 r.).

Działanie „Odnowa i rozwój wsi” zawarte w Osi 3 PROW 20072013 realizuje cel polegający na poprawie jakości Ŝycia na obszarach wiejskich przez zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych mieszkańców wsi oraz promowanie obszarów wiejskich. UmoŜliwi to rozwój toŜsamości społeczności wiejskiej, zachowanie dziedzictwa kulturowego i specyfiki obszarów wiejskich oraz wpłynie na wzrost atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej obszarów wiejskich. Projekty z Odnowy i rozwoju wsi realizowane w ramach Osi 4 Leader muszą spełniać cel Osi 3.

Realizacja Osi 3 i Osi 4 PROW 20072013 tworzy warunki dla rozwoju społeczno ekonomicznego obszarów wiejskich i aktywizacji ludności wiejskiej przez wsparcie inwestycyjne przyznawane na realizację projektów związanych z zagospodarowaniem

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

przestrzeni publicznej, w tym utrzymaniem, odbudową i poprawą stanu dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego wsi oraz podniesienie atrakcyjności turystycznej obszarów wiejskich.

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016 spełnia kryteria dostępu wyznaczone w Działaniu „Odnowa i rozwój wsi” i będzie stanowił obligatoryjny załącznik wniosków aplikacyjnych w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 2013, zarówno w ramach Osi 3, jak i Osi 4. Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016 jest ponadto dokumentem pomocniczym (nie obligatoryjnym) w procesie planowania działań kierowanych do współfinansowania w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 20072013 – Działanie 6.2 „Rozwój obszarów wiejskich” – Schemat A: „Odnowa centrów wsi”.

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016 składa się z ośmiu głównych części: 1. Charakterystyki miejscowości; 2. Inwentaryzacji zasobów słuŜącej odnowie miejscowości; 3. Wizji rozwoju miejscowości; 4. Analizy SWOT (oceny mocnych i słabych stron miejscowości, szans i zagroŜeń w otoczeniu; 5. Opisu planowanych zadań Planu Odnowy Miejscowości w perspektywie 7 lat; 6. Harmonogramu realizacji Planu Odnowy Miejscowości; 7. Innych zadań istotnych ze względu na rozwój miejscowości, przewidzianych do realizacji w ramach projektów ogólnogminnych; 8. Procedur monitoringu, aktualizacji i upowszechniania Planu Odnowy Miejscowości.

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie stanowi takŜe podstawę działań zmierzających do wprowadzenia w Ŝycie kierunków rozwoju Strategii Rozwoju Gminy Wojnicz na lata 20052015:

1. Tereny inwestycyjne i infrastruktura techniczna; 2. Turystyka i dziedzictwo kulturowe; 3. Rolnictwo i przetwórstwo rolne;

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

4. Usługi społeczne dla mieszkańców.

Realizacja wymienionych celów przyczyni się do modernizacji infrastruktury technicznej i społecznej miejscowości, a takŜe do zachowania lokalnych tradycji i kultury.

Wszystkie inwestycje związane z rozwojem infrastruktury technicznej i społecznej będą znacząco wpływały na poprawę warunków Ŝycia i pracy mieszkańców miejscowości i całej gminy. Plan Odnowy Miejscowości przygotowany został wspólnie z mieszkańcami sołectwa Biadoliny Radłowskie, tak by realizowane zadania odpowiadały rzeczywistym potrzebom społeczności lokalnej i mogły w pełni wykorzystać istniejący potencjał oraz szanse rozwoju miejscowości.

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

B Charakterystyka miejscowości, w której będzie realizowana operacja

I PołoŜenie

I.1 PołoŜenie i powierzchnia gminy׀ Gmina Wojnicz zajmuje 78,6 km², w jej skład wchodzi 14 sołectw (Biadoliny Radłowskie , Dębina Łętowska, Dębina Zakrzowska, Grabno, Isep, Łopoń, Łukanowice, Milówka, Olszyny, Rudka, Sukmanie, Wielka Wieś, Więckowice i Zakrzów) oraz jedno miasto – Wojnicz. Gmina graniczy: • od zachodu z gminą Dębno; • od północy z gminą Wierzchosławice oraz Borzęcin; • od północnego wschodu z gminą Tarnów; • od wschodu z gminą Pleśna; • od południa z gminą Zakliczyn.

|I.2 PołoŜenie i powierzchnia sołectwa Miejscowość Biadoliny Radłowskie leŜy w odległości około 6 km na północ od Wojnicza oraz ok. 3 km na północ od międzynarodowej trasy E4, która przebiega przez Łopoń. Sołectwo graniczy: • od wschodu z gminą Wierzchosławice; • od południa i południowego wschodu – z sołectwami Dębina Łętowska, Dębina Zakrzowska, miastem Wojnicz i sołectwem Łopoń; • od zachodu – z gminą Dębno; • od północy – z gminą Borzęcin.

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

Biadoliny Radłowskie połoŜone są na wschodnim skraju Podgórza Bocheńskiego na obszarze łagodnych wzniesień o wysokości 230270 m n.p.m. Teren ten naleŜy do tektonicznego zapadliska przedkarpackiego. Pogórze zbudowane jest z solonośnego miocenu w części południowej w postaci iłów i łupków z przewarstwieniami piasków oraz piaskowców warstw grabowieckich, w części północnej w postaci iłów, iłowców i mułowców warstw chodenickich. Przykryte są utworami czwartorzędowymi głównie lessami w postaci pyłów, glin pylastych, pyłów piaszczystych oraz holoceńskich osadów akumulacji rzecznej i utworów zlodowaceń plejstoceńskich. Budują one szczyty i stoki wzniesień. Ich miąŜszość wynosi najczęściej 5 – 10 m. Przez miejscowość przepływa rzeka Kisielina – prawy dopływ Wisły oraz potok Pokrzywka (dopływ Kisieliny). Jak cała gmina Wojnicz, Biadoliny znajdują się po zachodniej stronie dolnego biegu Dunajca, na południe od Niziny Sandomierskiej, wśród pierwszych wzniesień Pogórza Karpackiego zwanego Progiem Karpackim i stanowiącego strefę przejściową między Beskidami a Zapadliskiem Przedkarpackim. Powierzchnia sołectwa Biadoliny Radłowskie wynosi 1 562,47 ha – miejscowość ta jest zatem największą w gminie pod względem zajmowanego obszaru.

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

Powierzchnia sołectw gminy Wojnicz

Dębina Ł ętowska 129,8

Dębina Zakrzowska 170

Isep 226,91

Rudka 239,27

Wi ęckowice 283,76

Zakrzów 294,45

Sukmanie 313,47

Łukanowice 329,56

Milówka 350,39

Łopo ń 547,12

Olszyny 693,75

Miasto Wojnicz 850,18

Wielka Wie ś 871,85

Grabno 1020,95

Biadoliny Radłowskie 1562,47

0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600 1800 ha

|I.3 Ukształtowanie powierzchni

Okolice Wojnicza znajdują się na pograniczu dwóch wielkich jednostek geologicznych: zapadliska przedkarpackiego obejmującego północną część gminy oraz nasuniętych na niego od południa Karpat fliszowych. Jednostki te powstały w bardzo młodym etapie rozwoju geologicznego (orogeneza późnoalpejska), a ich ostateczne ukształtowanie nastąpiło u schyłku epoki geologicznej zwanej miocenem (kilkanaście milionów lat temu). Natomiast zarówno w podłoŜu zapadliska, jak i w podłoŜu Karpat, wykraczając daleko poza ich dzisiejszy zasięg, występują utwory geologiczne, które nie wiąŜą się bezpośrednio z nimi, ale naleŜą do innych, starszych jednostek geologicznych, których granice zupełnie nie pokrywają się z zasięgiem Karpat i zapadliska przedkarpackiego.

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

|I.4 Mikroklimat RównoleŜnikowy przebieg dwóch głównych jednostek geomorfologicznych o odmiennej rzeźbie, tj. Kotliny Sandomierskiej i Pogórza Karpackiego wyróŜnia na terenie gminy duŜe odrębne dziedziny klimatu: Region Kotliny Sandomierskiej oraz Pogórza Wielickiego (którego częścią jest Podgórze Bocheńskie). Pierwszy z nich charakteryzuje się korzystniejszymi warunkami klimatycznymi ze średnią roczną temperaturą przekraczająca 7,5 st. C. Roczne sumy opadów wynoszą dla Wojnicza 711 mm, zaś długość okresu wegetacyjnego przekracza 225 dni. Surowsze są warunki klimatyczne w regionie Pogórza Wielickiego, co jest skutkiem wyŜszego wzniesienia terenu oraz urozmaiconej rzeźby. Średnio roczna temperatura jest niŜsza od 7,5 st. C, a roczna suma opadów wzrasta do ponad 800 mm.

|I.5 Uwarunkowania hydrologiczne gminy i miejscowości

Budowa geologiczna w Kotlinie Sandomierskiej, gdzie występują mniejsze deniwelacje niŜ na południu gminy, warunkuje sieć hydrologiczną. Przez Biadoliny Radłowskie przebiega potok Pokrzywka, którego dolina zaczyna się wciosami w terenie fliszowym. Po ich połączeniu przechodzi w dolinę płaskodenną do 3 m wysokości. Tereny leŜące na północ od drogi Wojnicz Biadoliny w wielu miejscach pokryte są piaskami białymi, szarymi, gdzieniegdzie brunatnymi budującymi wydmy, powstałe po ustąpieniu lodowców. Natomiast w obniŜeniach terenu, stanowiących synklinę, odsłaniają się iły mioceńskie, sprzyjające tworzeniu się mokradeł. Wklęsłe, podmokłe tereny występują przed lasem, od leśniczówki w Biadolinach w kierunku Ulgi, za drogą z Biadolin Radłowskich do Łętowic. Między tymi obniŜeniami widoczne są niewielkie wzniesienia utworzone przez wydmy z okresu polodowcowego

Kisielina Kisielina to prawobrzeŜny dopływ Wisły, przepływający przez teren sołectwa Biadoliny Radłowskie. Jej całkowita długość to 35,0 km. Kisielina bierze swój początek na północnych stokach wzniesienia Wilkówka w okolicach wsi Łysa Góra na Pogórzu Wiśnickim. W latach

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

2002–2005 na odcinku od Sufczyna po Biadoliny Szlacheckie rzeka przeszła częściową regulację koryta. Zlewnia Kisieliny wynosi 166,2 km². Do rzeki wpadają trzy większe cieki wodne: Pokrzywka, Upust i Zabawski Rów.

|I.6 Surowce mineralne w sołectwie

Na terenie Biadolin Radłowskich występują surowce mineralne: głównie w postaci utworów ilastych. Pośród surowców ilastych, największe znaczenie mają skały ilaste wieku mioceńskiego. W Biadolinach Radłowskich istnieją złoŜa iłów, iłołupków z wkładkami mułowców i częściowo piaskowców wieku mioceńskiego, a takŜe ich gliniaste, miejscami lessowate zwietrzeliny.

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

II Liczba ludności

II.1 Liczba ludności w gminie i w miejscowości׀ W 2008 r. gmina Wojnicz liczyła 13 133 mieszkańców – sołectwo Biadoliny Radłowskie zamieszkiwało 1 241 ludności, co było czwartym rezultatem w gminie, ustępującym jedynie liczbie ludności w mieście Wojnicz (3 368), w miejscowości Wielka Wieś (1 311) i Grabno (1263).

Tabela II.1 Liczba ludności w poszczególnych sołectwach gminy Wojnicz w 2008 r. Nazwa jednostki ludność Miasto Wojnicz 3 368 Biadoliny Radłowskie 1 241 Dębina Łętowska 268 Dębina Zakrzowska 402 Grabno 1 263 Isep 250 Łopoń 839 Łukanowice 973 Milówka 578 Olszyny 925 Rudka 177 Sukmanie 473 Wielka Wieś 1 311 Więckowice 636 Zakrzów 429 Źródło: Urząd Miejski w Wojniczu.

Warto w tym miejscu przywołać prognozę demograficzną przygotowaną przez Główny Urząd Statystyczny na lata 20082035 1. Według obliczeń ekspertów GUS, liczebność województwa małopolskiego wynosić będzie w 2035 r. 3 328 732, tj. o 42 454 mieszkańców więcej niŜ w 2008 r. Zmiana ta będzie efektem zwiększenia się liczebności ludności wiejskiej – z 1 668 396 do 1 788 691, tj. o 120 295 mieszkańców, albowiem mieszkańców miast, zgodnie z przewidywaniami badaczy, będzie mniej o 77 841. Czy trend ten znajdzie potwierdzenie w tendencjach demograficznych gminy Wojnicz? MoŜna przypuszczać, Ŝe tak. Co prawda, napływ nowej ludności z obszarów miejskich, poszukującej innego otoczenia, znacznie spokojniejszego i bliŜszego naturze, moŜe być zrównowaŜony tradycyjnym odpływem młodych mieszkańców Biadolin Radłowskich – oraz gminy Wojnicz – w celach edukacyjnych bądź zarobkowych. Jednak funkcjonowanie na terenie gminy Zielonego Parku

1 http://www.stat.gov.pl/gus/45_4514_PLK_HTML.htm

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

Przemysłowego oraz bezpośrednie sąsiedztwo z aglomeracją tarnowską, stwarza duŜe moŜliwości rozwoju nowych miejsc pracy w przyszłości. To z kolei z pewnością przyczyniłoby się do systematycznego wzrostu liczby ludności, tak gminy, jak i poszczególnych miejscowości.

Liczba ludno ści w poszczególnych sołectwach gminy Wojnicz w 2008 r .

miasto Wojnicz 3368 Wielka Wie ś 1311 Grabno 1263 Biadoliny Radłowskie 1241 Łukanowice 973 Olszyny 925 Łopo ń 839 Wi ęckowice 636 Milówka 578 Sukmanie 473 Zakrzów 429 Dębina Zakrzowska 402 Dębina Ł ętowska 268 Isep 250 Rudka 177

0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 4000

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

III Historia

III.1 Historia gminy Wojnicz׀ Ślady osadnictwa w rejonie Wojnicza sięgają nawet 8 tysięcy lat p.n.e. Osadnictwo przybiera na sile w VIIIIX w., a w X w. osada wojnicka zmienia swój charakter i znaczenie przez fakt powstania grodu osadzonego przez wojów państwa plemiennego, a następnie polskiego. Wtedy teŜ kształtuje się nazwa – Wojnicz – wywodząca się od słowa woj , członek druŜyny ksiąŜęcej. Od początku istnienia gród i związana z nim osada odgrywają waŜną rolę, która jeszcze bardziej wzrasta w X w., kiedy zyskały one charakter organizacji protokasztelańskiej. Około połowy XIII w. utworzono dekanat wojnicki. W pierwszej połowie XIV w. Wojnicz staje się siedzibą powiatu, który będzie funkcjonował do XVI w. Równocześnie zmniejszyło się znaczenie kasztelana wojnickiego w zarządzie terytorialnym państwa, ale wzrosła jego rola przy boku króla w radzie królewskiej, a później w senacie. W następnych wiekach będzie on zaliczany do kasztelanów większych, którzy zasiadają w senacie na krzesłach, a nie na prostych ławach i zostanie mu wyznaczone pośród nich czwarte miejsce. W 1349 r. król Kazimierz Wielki na prośbę wójtów wojnickich przenosi miasto z prawa średzkiego na magdeburskie, co wzmacnia pozycję mieszczan. Z początku XIV w. pochodzi najstarsza rzeźba małopolska Pieta Wojnicka (obecnie znajduje się w Muzeum Diecezjalnym w Tarnowie), być moŜe wykonana w miejscowym warsztacie. Wieki XV i XVI to bardzo dobry okres w dziejach miasta. Rozwija się rzemiosło, kwitnie handel dalekosięŜny i lokalny, który kontroluje komora celna, ściągająca rozliczne cła i opłaty, płacone na rzecz króla. W Wojniczu odbywały się roki sądowe, sejmiki szlacheckie i zbierało się pospolite ruszenia. W 1521 r. król Zygmunt Stary zezwolił mieszczanom na budowę mostu na Dunajcu, a w 1530 r. na załoŜenie Cechu Wielkiego skupiającego róŜne rzemiosła. Rok 1558 r. to kolejne wyróŜnienie miasta król Zygmunt August zabronił kupcom jadącym do lub z Krakowa pomijać Wojnicz. Z XVI w. pochodzą teŜ pierwsze wzmianki o dzwonnicy i ratuszu miejskim w rynku piętrowym, z wieŜą, dzwonem i zegarem. W czasie zaborów Wojniczanie dobrze wpisali się w dzieje narodu polskiego. Brali udział w wielkich narodowych powstaniach (listopadowym i styczniowym), mimo iŜ wybuchały one na terenie innego zaborcy. Udzielali powstańcom pomocy, a we pałacu Dąmbskich

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

w 1846 r. odbywały się narady spiskowców, przez co właściciel i miejscowy ksiądz proboszcz zostali aresztowani. Władysław Jordan brał udział w walkach na Węgrzech (1848 1849) jako adiutant gen. Józefa Bema, a następnie był aktywnym działaczem emigracyjnym. Grób Jordana znajduje się na wojnickim cmentarzu. Pierwsza wojna światowa przyniosła miastu duŜe straty, gdyŜ w początkowej jej fazie przez pół roku front utrzymywał się na linii Dunajca. W wyniku ostrzału artyleryjskiego częściowemu zniszczeniu uległ kościół św. Wawrzyńca oraz browar na Zamościu. Spłonął teŜ młyn parowy na Zawodziu. Za to koniec wojny i wolną Polskę witali wojniczanie bardzo wcześnie. Władze miejskie juŜ 5 XI 1918 r. ogłosiły odzyskanie niepodległości i odrodzenie państwa polskiego. Okres międzywojenny (zwłaszcza lata trzydzieste) przynosi oŜywienie w 1921 r. miasto liczy 1910 mieszkańców i 371 domów oraz wiele inicjatyw, między innymi rzemieślniczych. Być moŜe dlatego właśnie decyzja władz państwowych z 1935 r. o odebraniu praw miejskich tak bardzo mieszczan zaskoczyła. Nie pomogły protesty. Wojnicz po prawie siedmiu wiekach stracił status miasta, miasta królewskiego. Druga wojna światowa zahamowała rozwój Wojnicza. Wkroczenie do miasta wojsk niemieckich (6 IX 1939 r.) rozpoczęło okres okupacji hitlerowskiej. Mimo represyjnej polityki okupanta (dwukrotne masowe aresztowania, aresztowania indywidualne, likwidacja wojnickich śydów) działał ruch oporu i tajne nauczanie. Okupacja niemiecka skończyła się dla Wojnicza 18 I 1945 r. wkroczeniem Ŝołnierzy radzieckich, a w kilka dni później Wojska Polskiego. Mieszkańcy samorzutnie zaczęli organizować Ŝycie w mieście. JuŜ w lutym rozpoczęła działalność szkoła podstawowa. Z inicjatywy osób organizujących w czasie wojny tajne nauczanie powstało prywatne gimnazjum, które zmieniało profil kształcenia w miarę nacisku władz państwowych. Istniało do 1953 r. Okres PRLu to nie jest dla Wojnicza dobry czas. Władze, w większości ludzie spoza Wojnicza, niezbyt dbały o jego rozwój. Brakowało budynku szkoły i inicjatyw gospodarczych. To, co się rozwijało, jak np. szkoła rolnicza, usługi, czy przeprowadzenie gazyfikacji było wynikiem przedsiębiorczości samych mieszkańców oraz ich społecznego zaangaŜowania. Jedną z aktywniejszych grup stanowili Wojniczanie skupieni wokół księdza Jana Królikiewicza i Oddziału PTTK "Seweryniacy"".

Korzystne zmiany dla Wojnicza przyniosły przemiany ustrojowe po 1989 r. Nowe władze samorządowe podjęły szereg inicjatyw gospodarczych mających ułatwić Ŝycie mieszkańcom.

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

Do najwaŜniejszych przedsięwzięć moŜna zaliczyć budowę Domu Grodzkiego, budynków szkoły podstawowej, gimnazjum i sali gimnastycznej, budowę nowoczesnego przedszkola, telefonizację, wodociągowanie miasta, utworzenie Zielonego Parku Przemysłowego, doprowadzenie do budowy obwodnicy. Staraniem władz samorządowych powstała Filia Wyjazdowa Powiatowej Stacji Pogotowia Ratunkowego, powołano Komisariat Policji Państwowej, rozpoczęto kompleksową kanalizację gminy. Wojnicka OSP weszła do Krajowego Systemu Ratownictwa Gaśniczego. W Wojniczu funkcjonują między innymi filia Powiatowej Poradni PsychologicznoPedagogicznej w Tarnowie, dwa Niepubliczne Zakłady Opieki Medycznej, 4 apteki, Ośrodek Rehabilitacji, Lecznica Zwierząt, Biblioteka Gminna, Zespół Szkół Licealnych i Technicznych. DuŜą rolę odgrywa istniejące od 1993 r. Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Wojnickiej. Osiągnięcia ostatnich kilkunastu lat sprawiły, Ŝe moŜliwe stało się przywrócenie Wojniczowi praw miejskich. Stało się to 1 stycznia 2007 r.

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

III.2 Historia sołectwa Biadoliny Radłowskie׀

Nazwa miejscowości Nazwa dzierŜawcza od Biadoła , biadolić , notowana od 1415 r. Człon odróŜniający: Radłowskie, oznacza od XIX w. przynaleŜność do klucza dóbr radłowskich (pierwotnie biskupów krakowskich).

Prehistoria Powierzchniowe badania archeologiczne prowadzone na terenie wsi w latach 80. XX wieku wskazują na ślady osadnictwa z epoki kamiennej (neolit).

XV wiek Biadoliny, których cz ęś ci zwano tak że Biadolinami Du żymi, Biadolinami Biskupimi, Biadolinami Kapitulnymi, Biadolinkami i Biadolinami Małymi - Biadoliny Rokosie), zostały wzmiankowane po raz pierwszy w 1415 roku (sołtys Stanisław). Pocz ątkowo stanowiły własno ść rycersk ą. Około 1420 r. nabył Biadoliny od Jana Dynkwarta Wojciech z Łąki, ale krewni Jana Dynkwarta Połukozice Ota z Bogumiłowic i Jan z Bogumiłowic kasztelan czechowski korzystając z prawa bliŜszości w 1430 r. odzyskują Biadoliny, płacąc za nie 90 grzywien. W 1443 r. naleŜą do Dynkwarta i jego braci z Bogumiłowic oraz do Michała z Biadolin. W 1451 r. pojawia się sołtys Marcin z dziedzicem Janem Rokoszem z Koszyc. W 1469 r i 1474 r. Biadoliny naleŜą do Oty Plechowskiego. W 1494 roku wie ś została zakupiona przez prymasa Polski, kardynała Fryderyka Jagiello ńczyka, i wł ączona do tzw. klucza radłowskiego dóbr biskupów krakowskich (od nazwy miejscowo ści Radłów). W XV wieku Biadoliny nale żały do powiatu wojnickiego w województwie krakowskim.

XVI i XVII wiek W XVI wieku wieś naleŜała administracyjnie do powiatu pilzneńskiego w województwie sandomierskim ( Districtus Pilznensis, Palatinatus Sandomirensis ). W 1536 roku w dobrach biskupich w Biadolinach mieszkało 16 kmieci i 4 zagrodników; we wsi znajdowała się karczma i produkowano miody. W 1581 roku dobra biskupie w Biadolinach obejmowały 7 łanów gruntu; we wsi mieszkało 18 kmieci, 3 zagrodników, 3 komorników, 2 ubogich i 3

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

rzemieślników. Po 1630 roku Biadoliny przeszły w wieczystą dzierŜawę kapituły krakowskiej.

XVIII wiek W XVIII wieku na terenie miejscowości powstały cegielnia i gorzelnia. W 1772 roku, po I rozbiorze Polski, wieś znalazła się na terytorium AustroWęgier. Dobra radłowskie biskupów krakowskich, obejmujące wraz z Biadolinami Radłowskimi około 20 wsi, zostały czasowo zasekwestrowane przez władze austriackie w 1782 roku, gdy biskupem krakowskim był Kajetan Sołtyk, a w 1785 roku uległy całkowitej konfiskacie i stały się galicyjskimi dobrami kameralnymi. Następnie zasiliły fundusz religijny utworzony patentem cesarskim z dnia 15 lipca 1785 roku. W tym okresie miejscowość naleŜała administracyjnie do cyrkułu bocheńskiego, okręg Radłów, a pieczęć gromady Biadoliny Radłowskie przedstawiała św. Wawrzyńca w szatach diakońskich z atrybutami męczeństwa w rękach.

XIX wiek W 1808 roku wieś liczyła 559 mieszkańców i 109 domów złoŜonych z 147 izb; w 1820 roku kupił ją od funduszu religijnego baron Karol Badenfeld. W 1856 roku przez Biadoliny Radłowskie poprowadzono Kolej galicyjską im. Karola Ludwika (niem. k.k.priv. Galizische Carl LudwigBahn (CLB) ), ze stacją kolejową w Biadolinach Szlacheckich. W 1857 roku miejscowość liczyła 785 mieszkańców; w tym okresie właścicielem dóbr tabularnych w Biadolinach Radłowskich był hrabia Wilhelm Hompesch (17991861), właściciel majątku w Rudniku nad Sanem; do rodziny Hompeschów naleŜał równieŜ majątek w Radłowie. W 1867 roku w Biadolinach Radłowskich załoŜono staraniem gminy szkołę wiejską; w 1874 roku decyzją Rady Szkolnej Krajowej we Lwowie została ona uznana za szkołę etatową, podlegającą władzom szkolnym Galicji. Obecnie we wsi działa publiczna szkoła podstawowa i publiczne gimnazjum, które w 2009 roku otrzymało imię księdza Józefa Łakomego, wieloletniego proboszcza parafii w Biadolinach. W 1872 właścicielem posiadłości w Biadolinach Radłowskich był Ludwik Helcel (18101872), bankier i filantrop, wiceprezydent Krakowa z rodziny krakowskich bankierów, których nazwisko brzmiało pierwotnie Hölzel von Sternstein, Ŝonaty z Anną Helcel z Treutlerów (18131880); do Ludwika Helcla naleŜała takŜe posiadłość w Radłowie. Anna Helcel, jako

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

właścicielka dóbr radłowskich, na prośbę gminy obdarowała szkołę wiejską w Biadolinach kawałkiem gruntu. W 1880 roku Biadoliny Radłowskie liczyły 153 domy i 922 mieszkańców; oprócz szkoły ludowej jednoklasowej znajdowała się tam kasa poŜyczkowa gminna. W 1890 roku wieś liczyła 892 mieszkańców; właścicielem posiadłości w Biadolinach Radłowskich był Henryk Dolański (18561935) z Grębowa, będący równieŜ właścicielem posiadłości w Radłowie. Według spisu ludności z dnia 31 grudnia 1900 roku miejscowość liczyła 891 mieszkańców (429 płci męskiej i 462 płci Ŝeńskiej), z czego 877 było wyznania rzymskokatolickiego, a 14 wyznania mojŜeszowego. W tym czasie Biadoliny Radłowskie obejmowały 1568 hektarów gruntu (w tym 572 hektarów pól, 100 hektarów łąk i 812 hektarów lasu); we wsi znajdowały się 173 domy i szkoła ludowa dwuklasowa.

XX wiek i czasy najnowsze W okresie I wojny światowej w miejscowości przeprowadzono pierwszą udaną próbę kierowania ogniem baterii artylerii z samolotu drogą radiową, czyli bez bezpośredniej widoczności miejsca ostrzeliwania. W styczniu 1915 roku zostały ostrzelane i zniszczone pozycje obronne wojsk rosyjskich znajdujące się pod Tarnowem. Ostrzał prowadzono z wykorzystaniem czterech najcięŜszych moździerzy Škoda o kalibrze 305 mm rozmieszczonych w rejonie Biadolin Radłowskich, a obserwacje były prowadzone z wykorzystaniem dwupłatowca Albatros B. I o imieniu „MUZZL” z Flik 1 ( Fliegerkompanie 1 ) wyposaŜonego w radiotelegraf, którego załogę tworzyli: oberleutnant Max Hesse i oberleutnant Ludwig Dumbacher. Samolot ten wystartował z lotniska polowego armii austrowęgierskiej połoŜonego w Biadolinach Radłowskich. W 1918 roku wieś liczyła 956 mieszkańców; właścicielem posiadłości w Biadolinach Radłowskich i Radłowie był w dalszym ciągu Henryk Dolański. W 1920 roku miejscowość weszła w skład województwa krakowskiego. W tym okresie Henryk Dolański przeprowadził prywatną parcelację dworskich gruntów i w 1922 roku pozostały przy nim tylko lasy. Po jego śmierci ich właścicielem został Henryk Skrzyński, syn Ireny Dolańskiej, córki Henryka Dolańskiego. W okresie II wojny światowej miejscowość znajdowała się na terenie dystryktu krakowskiego Generalnego Gubernatorstwa. W czasie okupacji niemieckiej w tym rejonie aktywnie działała konspiracja Armii Krajowej; uczestniczył w niej m.in. nauczyciel i kierownik szkoły w Biadolinach, porucznik Adam Bartosz „Kmicic” (19091944), oficer

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

dywersji w Obwodzie AK „Batuta” – Brzesko. W 1944 roku jeden z mieszkańców wsi został rozstrzelany przez Gestapo z Krakowa za udzielanie pomocy śydom. Wojska niemieckie wycofały się z rejonu Biadolin w styczniu 1945 roku w wyniku ofensywy styczniowej Armii Czerwonej na odcinku 1 Frontu Ukraińskiego.

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

C Inwentaryzacja zasobów słuŜących odnowie miejscowości

IV Walory przyrodnicze

IV.1 Walory przyrodnicze gminy i sołectwa׀ Ze względu na zróŜnicowaną roślinność (tak górską, jak i nizinną), gmina Wojnicz to miejsce cenne pod względem geobotanicznym. Najlepszym tego przykładem jest występowanie na omawianym obszarze dwóch bardzo rzadkich w Polsce gatunków storczyka: storczyka bladego i purpurowego. Aby chronić ten i pozostałe gatunki (np. turzycę Michela, miodunkę miękkowłosą czy przetacznika pagórkowego) na terenach naleŜących do Lasów Państwowych Nadleśnictwa Brzesko utworzono w Wielkiej Wsi rezerwat „Panieńska Góra”, zajmujący obecnie 63,3 ha. Na terenie rezerwatu stwierdzono występowanie 271 gatunków roślin naczyniowych – 21 spośród nich jest chronionych. Na szczycie Panieńskiej Góry odkryto pozostałości średniowiecznego (połowa XIV w.) zamku rycerskiego Trzewlin. Twierdza ta wiąŜe się z osobliwą legendą, dotyczącą bezpośrednio samego króla Bolesława Śmialego (10421081/1082). W trakcie zorganizowanej przez siebie kilkuletniej wyprawy na Wschód, której celem miało być osadzenie na tronie swego sojusznika, pozostałe w kraju Ŝony wojów dopuszczały się czynów nieobyczajnych z zarządcami majątków. Gdy wieść ta dotarła do uszu rycerzy, ci – nie czekając na zgodę króla – powrócili do kraju z zamiarem ukarania niewiernych. Te jednak, wspierane przez swych kochanków, postanowiły się bronić. W rezultacie, na górze w Wojniczu doszło do bitwy między zawodowymi Ŝołnierzami a kobietami. Nietrudno było wskazać zwycięzców, przegrane zostały ponoć Ŝywcem zamurowane w którymś z okolicznych zamków. Na cześć tego wydarzenia szczyt został nazwany Panieńską Górą, a trzy wieki później stanął na nim zamek.

Flora sołectwa Biadoliny Radłowskie naleŜą do sołectw o duŜym odsetku lasów w porównaniu do innych miejscowości gminy Wojnicz. Ciepłolubne zespoły grądowe reprezentowane są przez grab, lipę drobnolistną, dęby, klon polny oraz czereśnię ptasią. Warstwy krzewów stanowią:

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

leszczyna, trzmielina pospolita i miodownik melisowaty. Na wyrugowanych glebach brunatnych rośnie buczyna karpacka, buk z domieszką jodły, klon jawor. Do runa naleŜą chronione gatunki marzanki wonnej i kopytnika pospolitego oraz nie podlegające ochronie szczyr trwały i Ŝywiec cebulkowy. Natrafić moŜna na zbiorowiska (kostrzewy, kłosownice pierzaste, dzwonek brzoskwiniolistny, oman szlachtawa) oraz zioła kserotermiczne (m.in. czyścica stoŜek, lebiodka pospolita, dziurawiec zwyczajny, lilia złotogłów).

Fauna sołectwa Wpływ emisji źródeł lokalnych i ośrodków miejskich na stan przyrody w Biadolinach Radłowskich jest minimalny i dlatego naleŜy ono do terenów o bardzo dobrym stanie środowiska z ledwo zauwaŜalną antropopresją. Bogaty jest świat awifauny (ponad 300 gatunków osiadłych i przelotnych ptaków – m.in. kruki, gawrony, wrony siwe, grubodzioby, dzwońce, czyŜyki, kwiczoły, dzięcioły, sowy uszatki, orły bieliki, trznadle, dudki). Wśród gadów liczne są jaszczurki zwinki, Ŝyworodne. Z węŜy spotyka się zaskrońca zwyczajnego i Ŝmije zygzakowatą. Liczne są płazy pospolite: Ŝaby wodne, trawne i moczarowe, kumaki górskie i nizinne, ropuchy szare i zielone. Nad Kisieliną i podmokłymi łąkami Ŝyje kilkadziesiąt drapieŜnych waŜek. Ssaki owadoŜerne reprezentuje jeŜ wschodni. Nietrudno spotkać kreta, podobnie jak któregoś z przedstawicieli gryzoni: orzesznicę, wiewiórkę, nornika, mysz domową czy szczura wędrownego. Do rzędów zającokształtnych naleŜy zając szarak, zaś do rzędu drapieŜnych: lis, kuna leśna, tchórz, borsuk, łasica i gronostaj. W lesie pojawiają się dziki, sarny i czasem łosie. Na obszarze Biadolin Radłowskich w potoku Kisielina występują siedliska bobrów.

IV.2 Natura 2000׀

Teren gminy znajduje się na obszarze mającym stanowić w przyszłości specjalny obszar ochrony siedlisk. Propozycja utworzenia obszaru Dolny Dunajec i Biała Tarnowska PLH 120027 (bo tak miałby się on nazywać) została wysłana do Komisji Europejskiej oraz do Shadow List 2006. W jego skład wchodzą – oprócz Wojnicza – takŜe następujące gminy: Czchów, Gręboszów, Bobowa, Uście Gorlickie, Grybów, Korzenna, CięŜkowice, Gromnik, Pleśna, Radłów, Tarnów, Tuchów, Wierzchosławice oraz Wietrzychowice i śabno, czyli aŜ pięć

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

powiatów (bocheński, brzeski, dąbrowski, gorlicki, nowosądecki, tarnowski). Jego powierzchnia wynosi 1 081,2 ha

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

V Dziedzictwo kulturowe

V.1 Zabytki w gminie׀

Kościół p.w. św. Leonarda Przez gminę Wojnicz przebiega Szlak Architektury Drewnianej, prowadząc turystów do drewnianego kościoła p.w. św. Leonarda, pochodzącego z XVII w. (wcześniej istniał tam kościół wybudowany jeszcze w 1209 r.) Jest to świątynia o konstrukcji zrębowej, z dwuspadowym dachem, jednokalenicowa, z sześcioboczną wieŜyczką z latarnią, kryta gontami. Posiada jedną, prostokątną nawę i węŜsze od niej, zamknięte trójbocznie prezbiterium. Wejście do nawy od frontu poprzedzone jest niską kruchtą, nakrytą gontowym dachem dwuspadowym. Nawę nakrywa pozorne sklepienie kolebkowe, a zakrystię strop płaski. Dwa ołtarze boczne Zdj ęcie 1. Ko ściół p.w. św. Leonarda w gminie neorenesansowe takŜe z końca XIX w. Wojnicz. z obrazami z końca XIX w.: Miłosierdzia BoŜego po lewej oraz św. Kingi po prawej oraz gipsowymi figurami Serca Pana Jezusa oraz NMP Niepokalanie Poczętej. WyposaŜenie kościoła stanowią trzy ołtarze neorenesansowe z końca XIX w. oraz obrazy: Chrystus na KrzyŜu z XVIII w., św. Stanisław Biskup, Nawiedzenie św. ElŜbiety, Św. Leonard z XVII w., św. Jan Nepomucen z XVIII w., św. Katarzyna z XVIII w. Kościół gruntownie restaurowany m.in. w końcu XIX w. i ostatnio w 1990 r. Przy kościele stoi kamienna figura NMP Niepokalanie Poczętej wykonana w 1889 r. przez rzeźbiarza Adeoatusa Martyńskiego z Borzęcina, zaś dzwon liczy jeszcze więcej lat – pochodzi bowiem z 1655 r., kiedy to odlany został przez ludwisarza Baltazara Heroldta z Bratysławy.

Wały kasztelańskie 2 Wojnicz zasłynął jako gród kasztelański, jeden z waŜniejszych w Małopolsce, a jego kasztelan był kasztelanem większym (tzw. kasztelan krzesłowy) zasiadającym bezpośrednio

2 Na szlaku, Szlakiem „panie ńskiej wojaczki”, czyli z Wojnicza na Panie ńsk ą Gór ę, nr 9 sierpie ń 2008, http://www.naszlaku.pttk.pl/arch/2008/e-8(217)_2008.pdf.

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

za swym wojewodą. Rozwój i znaczenie zawdzięczał Wojnicz swemu połoŜeniu, bowiem tu krzyŜowały się jedne z waŜniejszych szlaków drogowych, wschodni na Ruś i południowy doliną Dunajca na Węgry. Powstanie trwałej osady o charakterze obronnym odnieść naleŜy do okresu wczesnego średniowiecza, czasów kształtowania się grodów państwa Wiślan, czyli w IX w. Gród zlokalizowany został na cyplu otoczonym zakolem Dunajca, co potęgowało jego obronność. Długość obwarowań z tego okresu wynosiła wówczas 150 m, podgrodzie zaś kształtowało się owalnie w osi szlaku ruskiego. Pozostałościami okresu kasztelańskiego są fortyfikacje ziemne, tzw. wały kasztelańskie. Ich budowę określa się na XI w., chociaŜ ich ostateczny kształt nadany został w XIIIXV w. Miasto leŜało w nizinnej okolicy, nie mogło więc być w sposób naturalny zabezpieczone na wypadek napadu wroga. Dla ochrony stworzono system podwójnych wałów i fos zasilanych wodami Dunajca. Wały były konstrukcji ziemnodrewnianej, sięgały wysokości 5 m, a szerokości przy podstawie 1012 m, na zewnątrz pierwszej linii wałów przebiegała fosa. Po wojnach szwedzkich wały zaczęły stopniowo zanikać – obecnie ostały się zaledwie ich fragmenty w południowej i południowo wschodniej części miasta. Ich przebieg został zatarty przez późniejszą miejską zabudowę. Jako szczątkowy relikt występuje obecnie jedynie po zachodniej stronie kościoła parafialnego i plebani oraz na terenie parku przydworskiego.

Kościół parafialny p.w. św. Wawrzyńca Jest zabytkiem II klasy, pochodzi z XV w. i został wybudowany prawdopodobnie na miejscu wcześniejszej świątyni. Po poŜarze w 1752 r. gruntownie odbudowany. Prezbiterium kościoła jest z XV w. Na uwagę zasługują chrzcielnica z XV w. i monstrancja z 1613 r., rokokowe freski i obrazy z II połowy XVIII w. Przy kościele stoi zabytkowa drewniana dzwonnica z XVI w. o konstrukcji słupowej, nakryta dachem namiotowym, z nadwieszaną izbicą. Dzwony były dwukrotnie rekwirowane. W 2006 r. dzwonnica została gruntownie odnowiona.

Wojnicki rynek Znajduje się w centrum miasta przy skrzyŜowaniu drogi międzynarodowej i krajowej. Uległ niewielkim zmianom od czasu swego powstania. Otoczony jest parterowymi i piętrowymi kamieniczkami z XVIII i XIX w. Najcenniejsze z nich znajdują przy ul. Rynek 2, 3, 4 i 11. Pochodzą one z XVIII / XIX w., przebudowywane na przełomie XIX i XX w. Są to budynki

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

piętrowe, na planie prostokąta, murowane, nakryte dwuspadowym dachem o kalenicy równoległej do pierzei Rynku. Na pamiątkę poŜaru z 1831 r., kiedy to spłonęło niemal całe miasto, w tym ratusz, na rynku wznosi się pomnik św. Floriana.

Pałac Dąmbskich 3 Znaczącym zabytkiem Wojnicza jest okazały, murowany pałac Dąmbskich z 1876 r. stojący w rozległym parku, przy drodze do Nowego Sącza. Jest on budynkiem neogotyckim, piętrowym, zbudowanym na planie prostokątnym. Powstał w 1876 r. wraz z otaczającym parkiem. Wejście główne mieszczące się we frontalnej fasadzie ozdobione jest ryzalitem, ściana tylna zaś kolumnowym portykiem. Wejście do holu prowadzi przez ozdobne, kręcone schody wsparte na kolumnie toskańskiej podpierającej zarazem sklepienie I piętra. NaroŜa pałacu tworzą szkarpy podpierające nośne mury. Mają one kształt baszt zwieńczonych zębatym murem, nadając obronny wygląd, choć takiej funkcji nigdy nie pełniły. Dach jest dwuspadowy, pokryty dachówką. Obecnie jest własnością Starostwa Powiatowego w Tarnowie jednakŜe wkrótce zostanie przejęty wraz z otaczającym go parkiem przez samorząd gminy Wojnicz.

V.2 Zabytki w miejscowości׀ NajwaŜniejsze zabytki znajdujące się w Biadolinach Radłowskich to przede wszystkim elementy architektury sakralnej. a) Kaplica św. Piotra i św. Pawła nad granicznym źródełkiem z XIX w. b) Kaplica św. Stanisława Biskupa z XIX w. Z obydwoma kapliczkami wiąŜą się ludowe legendy, przy obydwu ulokowane są źródełka. Do kościoła parafialnego, zbudowanego w latach 19641966 przeniesiono z wiejskich kapliczek rzeźby św. Anny Samotrzeć z około 1500 r., św. Jana Chrzciciela oraz św. Piotra i św. Pawła z XVIII w. Na terenie miejscowości znajduje się takŜe przydroŜna figura.

3 Jw.

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

Kaplica św. Piotra i Pawła

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

Kaplica św. Stanisława Biskupa

V.3 Zwyczaje i tradycje׀ Miejscowość Biadoliny Radłowskie posiada niezwykle bogatą historię, sięgającą czasów kultury łuŜyckiej i przeworskiej. Ludność zamieszkująca teren wsi przez setki lat Ŝyła według określonych zwyczajów, kultywowała długoletnie tradycje, kształtując tym samym niepowtarzalne i unikalne dziedzictwo kulturowe. Oto opis poszczególnych zwyczajów i tradycji, kultywowanych jeszcze czasem przez mieszkańców wsi:

a) BoŜe Narodzenie: obwiązywano drzewka owocowe słomą, aby miały owoce na przyszły rok; w czasie wieczerzy wigilijnej pod kaŜdą miską z potrawami kładziono opłatek – jeśli przyczepił się do miski oznaczało to, Ŝe w przyszłym roku nastąpi urodzaj zboŜa, ziemniaków lub fasoli. b) Dzień św. Szczepana: odbywały się bitwy na owies lub łubin, który przynoszono do kościoła na święcenie – najczęściej kawalerowie rzucali nim w twarz młodych dziewcząt. c) Tłusty czwartek: urządzano tzw. babski comber , przy akompaniamencie muzyki chłopcy wciągali na gałązkach jodły dziewczynę, za nimi zaś szła muzyka i chłopaki z klocem, do którego uwiązane były dziewczyny – aby je uwolnić, naleŜało je

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

wykupić za alkohol – cały obrzęd kończył się wspólną zabawą z towarzyszeniem muzyki; d) Wielki Post: w czasie Wielkiego Postu po wsi chodził organista i zapisywał dorosłych mieszkańców do spowiedzi – gdy szło się do spowiedzi, wstępowano najpierw do zakrystii, gdzie urzędował kościelny lub organista, którzy wydawali, za niewielką opłatą, specjalne kartki, z którymi udawano się do konfesjonału – owe kartki nazywano paszportami, a grzechy wołami: mówiono, Ŝe bierze się od organisty paszport, a woły sprzedaje się księdzu ; e) Niedziela Palmowa: z przygotowanymi palmami do kościoła udawali się pastuszkowie – upominani byli, aby po poświęceniu wracać z kościoła prosto do domu, zaś palmę trzymać czubkiem do dołu, aby krowy na pastwisku nie biegły prędko, tylko trawę skubały; f) Wielki Czwartek: palono kukły Judasza w ognisku; g) Wielka Sobota: do szkoły w Biadolinach Radłowskich przyjeŜdŜał ksiądz z Wojnicza, święcąc pokarmy – kto wracał do domu z tymi pokarmami, trzy razy wokoło domu chodził, aby kaŜdy z domowników mógł zaspokoić swój apetyt; h) Wielka Niedziela: obkrawano końce święconej kiełbasy, a następnie dawano je psom i kotom, aby się nie wściekły. i) Drugi dzień świąt wielkanocnych: po wsi chodził dziad i baba – ten pierwszy dzierŜył w ręku znacznych rozmiarów bat, którym trzaskał – baba zaś niosła duŜych rozmiarów kosz, gdzie składowała podarowane jej przez ludzi jajka; j) Zielone Świątki: bielono domy i majono je brzózkami, a w drugi dzień pieczono jajecznicę na pastwisku.

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

V.4 Tradycyjny ubiór׀ Strój kobiet: a) ozdobnie wyszywany gorset, spódnica w fałdy, biała bluzka, wyszywana zapaska oraz chustka na głowę – na szyi wisiały sznury prawdziwych korali – po ilości tychŜe sznurów oceniano zamoŜność kobiety, na plecach kobiety nosiły wełniane pledy. Strój dziewcząt: a) w odróŜnieniu od kobiet, dziewczęta nosiły długie warkocze, ubierały się w białą bluzkę, spódnicę lub sukienkę, na głowę ubierały chustki tybetówki, zimą na plecy zarzucały szerokie szaliki, na nogach nosiły trzewiki z wysokimi cholewkami i z okrągłą gumką na obcasie. Strój męŜczyzn: a) męŜczyźni nosili białe, lniane lub perkalowe koszule z wykładanym kołnierzykiem, na przedzie ozdobnie wyszywane, spodnie były szerokie, uszyte z lnu – do tego gabardynowe buty podbite na cal grubymi podkówkami, latem na głowę przywdziewali słomiane kapelusze, szyte z Ŝytniej słomy, tzw. ząbków – zimą, ochronę przed mrozami zapewniały Ŝółte lub białe koŜuchy, krojem podobne do świtek. Strój chłopców: a) podobnie jak dziewczęta odróŜniały się od matek, tak i chłopcy ubierali się inaczej niŜ swoi ojcowie – chodzili oni w spodniach zwanych „pompami”, ubierali białą koszulę, kamizelkę i marynarkę, nie nosili krawatów, lecz muchy, zakładali trzewiki ze skóry boksowej, zaś w zimie – buty z twardymi cholewkami, sporządzane na zamówienie.

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

VI Sfera kulturalna

VI.1 Instytucje kulturalne w gminie׀

Gminny Ośrodek Kultury w Wojniczu GOK powstał w 1973 roku. Pierwszą siedzibą GOK był stary budynek remizy OSP w Wojniczu przy ulicy Długiej. Od 11 listopada 1989 roku siedzibą GOK do dnia dzisiejszego jest budynek Kina Wawel w Wojniczu ul. Rynek 13.

Gminny Ośrodek Kultury w Wojniczu obejmuje swoją działalnością wszystkich mieszkańców gminy Wojnicz. Bazę lokalową stanowi budynek kina Wawel, w którym znajdują się następujące pomieszczenia: sala widowiskowa na 112 miejsc, sala projekcyjna filmów, poczekalnia, biuro, korytarz oraz pomieszczenia sanitarne. Oprócz budynku kina, Gminny Ośrodek Kultury do prowadzenia swoich zadań statutowych korzysta z pomieszczeń:

a) Domu Grodzkiego sali tanecznej, pracowni fotograficznej, pracowni plastycznej; b) sali wystawowej TPZW mieszczącej się w Izbie Regionalnej; c) sali do nauki języka angielskiego (w starej szkole podstawowej); d) świetlic wiejskich na terenie gminy Wojnicz;

Ze wsparcia GOKu korzystało wiele zespołów muzycznych.

Tabela VI.1. Formy działalności Gminnego Ośrodka Kultury Nazwa Opis Stała współpraca z kilkunastoma szkołami podstawowymi, kontynuowana od Kino Wawel kilku lat, staranny dobór repertuaru dzięki współpracy ze wszystkimi dostępnymi dystrybutorami filmów z Krakowa oraz dystrybutorami z Warszawy Bierze w nich udział około 70 osób. Dzieci i młodzież kursu tańca towarzyskiego Zajęcia taneczne prezentują się w większości imprez plenerowych organizowanych przez GOK oraz w trakcie uroczystości państwowych. Pracownia Uczestniczy w nich około 50 osób. Rokrocznie organizowane jest kilka plenerów plastyczna oraz wystawa plastyczna. Pracownia Zajęcia odbywają się w pomieszczeniach adaptowanych na ciemnie i pracownie. fotograficzna Uczestnicy pracowni przez cały rok dokumentują wszystkie ważniejsze

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

wydarzenia w gminie. W miesiącach letnich planowane są wyjazdowe plenery. Nauka gry na Zajęcia prowadzone są w formie indywidualnych lekcji. gitarze i gitarze basowej Nauka gry na Najlepsi uczestnicy otrzymują szansę występów w Gminnej Orkiestrze Dętej instrumentach dętych Głównym celem Bractwa jest zainteresowanie młodzieży bardzo bogatą historią Bractwo Rycerskie Wojnicza, bliższe poznanie obyczajów rycerskich, technik walk, uzbrojenia, oraz Kasztelanii w przyszłości promocji Wojnicza poprzez uczestnictwo Bractwa w licznie Wojnickiej organizowanych turniejach rycerskich w całej Polsce, jak również poza jej granicami Bushi Ryu – sztuki Zajęcia łączą techniki pochodzących z różnych stylów walki np.: kungfu, aikido, walki jujitsu, rozwijając fizycznie oraz ucząc metod samoobrony. Misją Akademii jest rozwijanie i wspieranie aktywności intelektualnej, artystycznej i ekonomicznej ludzi starszych. Program Akademii składa się Akademia z trzech części spójnych i wzajemnie się uzupełniających, dających Umiejętności III uczestnikom podstawy teoretyczne i praktyczne do realizacji zainteresowań, Wieku rozwijania talentów i umiejętności, do organizowania przedsięwzięć ekonomicznych do partycypacji generacji III wieku w procesach kulturowych. Orkiestra bierze udział we wszystkich uroczystościach państwowych, gminnych, Gminna Orkiestra Wojnickiej Majówce, Dożynkach Gminnych, innych okolicznościowych imprezach. Dęta Orkiestra regularnie uczestniczy w powiatowych i wojewódzkich przeglądach orkiestr dętych. Próby zespołów odbywają się na scenie sali widowiskowej kina Wawel. Zespoły Młodzieżowe prezentują się w miarę potrzeb na imprezach gminnych, Wojnickiej Majówce, Zespoły Muzyczne Dożynkach. Zespół kultywuje od wielu lat tradycje wieńca dożynkowego pragnie też poszerzyć swój repertuar o stare obrzędy, które niegdyś odbywały się na terenie Zespół obrzędowy gminy. Od kilku lat przy współpracy z Gminnym Ośrodkiem Kultury bierze udział z Dębiny w przeglądach wieńca dożynkowego, zdobywając nagrody, wyróżnienia. Zakrzowskiej Występuje także w czasie dożynek gminnych, bierze udział w powiatowych, wojewódzkich oraz ogólnopolskich przeglądach wieńców dożynkowych. Działa od 1990 roku pod patronatem Gminnego Ośrodka Kultury, przez cały ten czas jest prowadzony przez p. Teresę Gajdę. W klubie wyodrębniono kilka Klub tańca zespołów a są to: formacja taneczna, grupa disco O key, zespół dziecięcy Misz towarzyskiego Masz. Zajęcia zespołów odbywają się w Domu Grodzkim dwa razy w tygodniu w środy i piątki. Biorą w nich udział dzieci i młodzież szkolna z całej gminy.

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

Zespoły klubu tańca uczestniczą w większości imprez organizowanych na terenie gminy, stają również do rywalizacji w gminnych, powiatowych oraz regionalnych przeglądach Zespół pieśni i Folkowy zespół z Biadolin Radłowskich, skupiający wokół siebie ok. 50 osób. tańca „Echo Występuje podczas wszystkich imprez gminnych, startuje w przeglądach „Doliny zespołów folklorystycznych. Grupa teatralna z Skupia dzieci i młodzież szkolną, zainteresowaną inscenizacją klasycznych Milówki dramatów, jak i lokalnych legend oraz tradycyjnych form teatralnych. Źródło: Gminny Ośrodek Kultury w Wojniczu

Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Wojnickiej TPZW powstało w 1993 r. z inicjatywy Jerzego Chumińskiego emerytowanego nauczyciela matematyki, wielkiego społecznika i człowieka o niezliczonych pasjach. Od początku istnienia Towarzystwo skupia ludzi, dla których waŜne jest wszystko, co dotyczy Wojnicza i jego najbliŜszych okolic. TPZW otrzymuje wsparcie od władz samorządowych, co umoŜliwia mu: a) opiekę nad Izbą Regionalną; b) prowadzenie działalności wydawniczej; c) ratowanie zabytków; d) prowadzenie działalności kulturalnej; e) promowanie Wojnicza.

Izba Regionalna w Wojniczu Izba Regionalna w Wojniczu powstała w 1969 r. z inicjatywy ks. Jana Królikiewicza, wielkiego miłośnika gminy i jej historii. Po wielu perturbacjach, Izba otrzymała w 1987 r. odpowiednio przygotowane pomieszczenie, umoŜliwiające zmagazynowanie i wystawienie dla zwiedzających najcenniejszych regionalnych zbiorów, związanych równieŜ z historią Biadolin Radłowskich.

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

VI.2 Instytucje kulturalne w Biadolinach Radłowskich׀

ZESPÓŁ PIEŚNI I TAŃCA ECHO DOLINY z Biadolin Radłowskich reaktywował swoją działalność jesienią 2003 roku. Prowadzony przez fachowych instruktorów choreografa Pana Krzysztofa Przepiórkę oraz akompaniatora szybko dochodzi do niedalekiej świetności. Próby zespołu odbywają się w Wiejskim Domu Kultury. Zespół działa w dwóch grupach wiekowych i skupia około 50 osób. W roku bieŜącym wystąpi we wszystkich imprezach na terenie gminy. Bierze teŜ udział w przeglądach zespołów folklorystycznych.

Wiejski Dom Kultury W Biadolinach Radłowskich działa Wiejski Dom Kultury (świetlica), będący filią Gminnego Ośrodka Kultury. Pozostałe świetlice czynne są takŜe w miejscowościach: Zakrzów, Łukanowice, Milówka, Sukmanie, Grabno, Dębina Łętowska, Dębina Zakrzowska, Isep, Więckowice, Wielka Wieś oraz Łopoń. O profilu działalności decydują mieszkańcy Biadolin, co znacznie ułatwia zaspokojenie potrzeb kulturalnych lokalnej społeczności. To lokalna ludność w drodze konsultacji społecznych desygnuje osobę, której przypadnie zadanie prowadzenia świetlicy. Placówka finansowana jest i wyposaŜona (gry planszowe, szachy, karty do brydŜa, stoły do gry w tenisa, komputery i konsola Playstation) przez GOK, w rezultacie czego moŜliwe jest przygotowanie oferty spędzania wolnego czasu dostosowanej do potrzeb wszystkich mieszkańców. W razie potrzeby Gminny Ośrodek Kultury w Wojniczu pomaga przy organizacji większych imprez organizacyjnie i sprzętowo (sprzęt nagłaśniający, muzyczny, scena plenerowa, sprzęt oświetleniowy, itp.). Świetlica Wiejskiego Domu Kultury została niedawno wyposaŜona w profesjonalny punkt kształcenia internetowego (w ramach programu Wioska Internetowa). Jako jedna z trzech miejscowości w powiecie tarnowskim, świetlica w Biadolinach otrzymała 6 komputerów, projektor multimedialny, ekran, bezpłatny dostęp do szerokopasmowego internetu. Wiejski Dom Kultury wymaga modernizacji, co umoŜliwi realizację misji kulturotwórczej wśród mieszkańców sołectwa i gminy oraz spowoduje uruchomienie nowych funkcji. Dodatkowo, w zaleŜności od liczby zgłoszeń, moŜliwe jest rozpoczęcie następujących kursów: a) kurs tańca towarzyskiego minimum 20 osób, zajęcia odpłatne;

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

b) nauka języka angielskiego minimum 10 osób, zajęcia płatne; c) kursy walk wschodu minimum 20 osób, zajęcia płatne; d) kółko plastyczne minimum 20 osób, zajęcia płatne; e) kółko fotograficzne minimum 10 osób, zajęcia płatne;

Jako ciekawostkę moŜna dodać iŜ budynek będący ośrodkiem kultury w Biadolinach Radłowskich jest jednym z pierwszych murowanych obiektów powstałych na terenie gminy Wojnicz, który został wybudowany ponad 100 lat temu.

VI.7 Sport w gminie׀ W gminie Wojnicz funkcjonuje 7 klubów sportowych: a) LKS "Olimpia" Wojnicz – własny stadion; b) LKS "Spółdzielca" Grabno – posiada własne boisko piłkarskie; c) LKS "Pogoń" Biadoliny Radłowskie własny obiekt sportowy; d) LKS "Arkadia" Olszyny – własny obiekt sportowy; e) LKS "Dębina" Dębina Łętowska – własne boisko; f) LKS "ZRYW" Wielka Wieś – własne boisko; g) LKS "Więckovia" Więckowice – własny stadion.

VI.8 Sport w sołectwie׀

LKS "Pogoń" Biadoliny Radłowskie Klub załoŜony został w 1946 roku. Posiada własny obiekt sportowy ze stadionem na ok. 1000 miejsc, w tym 200 siedzących. Klub posiada sekcję piłki noŜnej – seniorów i juniorów. Występuje w rozgrywkach Klasy A. Posiada wielu wychowanków którzy kontynuują karierę w wyŜszych szczeblach rozgrywek.

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

VII Edukacja

VII.1 Edukacja w gminie i sołectwie׀

W gminie działa 5 przedszkoli, znajdujących się w 5 sołectwach.

Tabela VII.1 . Przedszkola w gminie Wojnicz w 2008 r. Nazwa przedszkola Adres Telefon ul. Krzywa Publiczne Przedszkole w Wojniczu (014) 6790013 32830 Wojnicz Biadoliny Radłowskie Publiczne Przedszkole w Biadolinach 32828 Biadoliny (014) 6790522 Radłowskich Szlacheckie Wielka Wieś Publiczne Przedszkole w Wielkiej Wsi (014) 6791265 32830 Wojnicz Łopoń Publiczne Przedszkole w Łoponiu (014) 6791311 32830 Wojnicz Grabno Publiczne Przedszkole w Grabnie (014) 6791705 32830 Wojnicz Źródło: Urząd Miejski w Wojniczu.

Za dalsze etapy edukacji odpowiedzialne są szkoły podstawowe (jest ich w gminie 7) oraz gimnazja (5). Na terenie Biadolin Radłowskich funkcjonuje Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Biadolinach Radłowskich. Szkoła w miejscowości powstała juŜ w 1867 r., a w 1874 r. włączona została do sieci szkół publicznych. Dzisiaj obok szkoły podstawowej funkcjonuje równieŜ gimnazjum. W 2009 r. placówka otrzymała imię wieloletniego proboszcza parafii w Biadolinach Radłowskich – Księdza prałata Józefa Łakomego.

Tabela VII.2. Szkoły podstawowe i gimnazja w gminie Wojnicz w 2008 r. Nazwa szkoły Adres Telefon Rynek Szkoła Podstawowa w Wojniczu (014) 6790019 32830 Wojnicz Łopoń Szkoła Podstawowa w Łoponiu (014) 6791333 32830 Wojnicz Milówka Szkoła Podstawowa w Milówce (014) 6791653 32830 Wojnicz ul. Szkolna Publiczne Gimnazjum w Wojniczu (014) 6790186 32830 Wojnicz

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

Zespół Szkoły Podstawowej Biadoliny Radłowskie (014) 6791554 i Gimnazjum w Biadolinach Radłowskich 32828 Biadoliny Szlacheckie Zespół Szkoły Podstawowej Olszyny (014) 6791202 i Gimnazjum w Olszynach 32831 Olszyny Zespół Szkoły Podstawowej Grabno (014) 6791662 i Gimnazjum w Grabnie 32830 Wojnicz Źródło: Urząd Miejski w Wojniczu.

Ksiądz prałat Józef Łakomy – patron szkoły Ksiądz prałat Józef Łakomy urodził się 19 sierpnia 1922 roku w Trześni powiat Kolbuszowa, jako syn Franciszka i Józefy z Potępów. W swoim Ŝyciorysie pisze: [...] VII klasę powszechną ukończyłem w Kolbuszowej. Przy poparciu miejscowego kierownika szkoły, zapisałem się do gimnazjum ogólnokształcącego w Rzeszowie, gdzie wśród trudności materialnych ukończyłem 3 klasy później wybuchła wojna, a więc naukę przerwałem. Początkowo przebywałem w domu, a później poniewaŜ zagrabione tereny zostały wysiedlone, szukając utrzymania pracowałej jako fornal przy gospodarstwie rolnym w Kolbuszowej. Dzięki znajomości z niektórymi osobami z gimnazjum Kolbuszowskiego podjąłem nauczanie tajne, zdałem małą maturę, a bezpośrednio po wyzwoleniu zdałem duŜą maturę[...] Po zakończeniu wojny złoŜył maturę i wstąpił do Seminarium Duchownego w Tarnowie. Święcenia kapłańskie uzyskał 6 stycznia 1950 roku. Pierwszą placówką, którą objął ksiądz prałat były Chomranice k/ Nowego Sącza. Pracował tu jako wikariusz do 1952 roku. Następnie (do października 1953 r.) pracował w Jasieniu k/Brzeska, później zaś (do lipca 1958r.) w Łukowicy k/Limanowej, a wreszcie w Rzepienniku Biskupim. Do Biadolin przybył, po wcześniejszym oficjalnym objęciu probostwa, w dniu 30 maja 1961 roku witany przez parafian z duŜą nadzieją i Ŝyczliwością. Rychło tez nowy proboszcz przystąpił do zajęcia się sprawami budowy nowego kościoła. W czasie budowy kościoła ksiądz prałat napotykał liczne trudności ze strony ówczesnych władz politycznych.

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

VIII Opieka zdrowotna

Za ochronę zdrowia na terenie gminy odpowiedzialne są cztery placówki medyczne: Wojnickie Centrum Medyczne, Centrum Zdrowia Tuchów (z oddziałami w Wojniczu oraz Biadolinach Radłowskich) oraz Niepubliczny Ośrodek Zdrowia w Olszynach.

Tabela VIII.1. Placówki opieki zdrowotnej w gminie Wojnicz w 2008 r. Nazwa placówki Adres placówki Telefon ul. Rolnicza 3 Wojnickie Centrum Medyczne (014) 6790308 32830 Wojnicz Rynek Centrum Zdrowia Tuchów (014) 6790024 32830 Wojnicz Biadoliny Radłowskie Centrum Zdrowia Tuchów 32828 Biadoliny (014) 6791514 Szlacheckie Olszyny Niepubliczny Ośrodek Zdrowia (014) 6791282 32831 Olszyny Źródło: Urząd Miejski w Wojniczu

W gminie Wojnicz otwarte są takŜe cztery apteki oraz punkt apteczny w Biadolinach Radłowskich.

Tabela VIII.2. Apteki w gminie Wojnicz w 2008 r. Apteka Adres Telefon Apteka Prywatna Rynek 10 (014) 6790235 mgr Halina Kurkiewicz 32830 Wojnicz Rynek 32 Apteka Prywatna im. J.Pazdirka mgr Zofia Kurek (014) 6790755 32830 Wojnicz Apteka Prywatna ul. Rolnicza 3 (014) 6787470 mgr Anna Smosna, mgr Elżbieta Stępak 32830 Wojnicz ul. Nadbrzeżna 3 Apteka Prywatna „Tulipan” – mgr Antosz Kryczek (014) 6790565 32830 Wojnicz Źródło: Urząd Miejski w Wojniczu

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

IX Bezpieczeństwo publiczne

IX.1 Ochotnicze StraŜe PoŜarne׀ Na terenie gminy funkcjonuje 9 jednostek OSP, dwie z nich: (Wojnicz i Wielka Wieś) funkcjonują w Krajowym Systemie RatowniczoGaśniczym. Wszystkie jednostki są bardzo dobrze wyposaŜone w sprzęt, dodatkowo kaŜda z nich posiada co najmniej 1 własny samochód bojowy. Na terenie gminy funkcjonuje system selektywnego wywoływania. KaŜda z OSP mieści się we własnym Domu StraŜaka.

Tabela IX.1. Ochotnicze Straże Pożarne na terenie gminy Wojnicz w 2009 r. Nazwa Jednostki OSP Telefon Ochotnicza Straż Pożarna w Wojniczu (014) 6790998 Ochotnicza Straż Pożarna w Biadolinach Radłowskich (014) 6791520 Ochotnicza Straż Pożarna w Dębinie Łętowskiej (014) 6790253 Ochotnicza Straż Pożarna w Grabnie (014) 6791722 Ochotnicza Straż Pożarna w Łukanowicach (014) 6790940 Ochotnicza Straż Pożarna w Olszynach (014) 6791211 Ochotnicza Straż Pożarna w Więckowicach (014) 6790772 Ochotnicza Straż Pożarna w Wielkiej Wsi (014) 6791221 Ochotnicza Straż Pożarna w Zakrzowie (014) 6790845 Źródło: Urząd Miejski w Wojniczu

IX.2 Policja oraz pogotowie ratunkowe׀ W Wojniczu siedzibę ma zespół wyjazdowy Powiatowej Stacji pogotowia Ratunkowego w Tarnowie, jak równieŜ Komisariat Policji, które swym zasięgiem działania obejmują obszar dwóch gmin: Wojnicza i Zakliczyna. Obie jednostki zabezpieczają jednocześnie teren przy międzynarodowej drodze E4 W komisariacie Policji pracuje ponad 20 policjantów wyposaŜonych w dwa samochody operacyjne. Warte odnotowania jest to, iŜ w 2008 roku wskaźnik wykrywalności przestępstw Komisariatu Policji w Wojniczu wynosił 87,9 % i był jednym z najwyŜszych w powiecie tarnowskim.

Tabela IX.2. Jednostki pogotowia ratunkowego oraz policji na terenie gminy Wojnicz w 2009 r. Nazwa Adres Telefon 112 Pogotowie Ratunkowe 32830 Wojnicz (014) 6790111

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

ul. Jagiellońska 112 Komisariat Policji w Wojniczu 32830 Wojnicz (014) 6790007 Źródło: Urząd Miejski w Wojniczu

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

X Rynek pracy

X.1 Gospodarka w gminie׀ Na lokalnym rynku gminy Wojnicz najczęściej reprezentowanymi podmiotami gospodarczymi są te trudniące się handlem i naprawami (29,6% ogółu przedsiębiorstw) oraz budownictwem (17,1%). Niewielką rolę odgrywają podmioty działające w branŜy rolniczej (4%), jeszcze mniejszą – podmioty hotelowogastronomiczne, ukierunkowane przede wszystkim na generowanie ruchu turystycznego (1,8%).

Tabela X.1. Podmioty gospodarki narodowej w gminie Wojnicz wg wybranych sekcji PKD w 2003 i 2008 r. Sekcje PKD

Transport, Działalność Działalność Rolnictwo, Przetwórstwo Handel Hotele gospodarka finansowa i związana z Budownictwo Ogółem łowiectwo przemysłowe i naprawy i restauracje magazynowa ubezpieczenio obsługą rynku Rok i leśnictwo i łączność wa nieruchomości

2003 690 24 62 120 213 16 57 16 72 2008 664 27 63 126 197 11 49 22 51 % 2003 100 3,4 8,9 17,3 30,8 2,3 8,2 2,3 10,4 2008 100 4,0 8,7 17,1 29,6 1,8 8,1 3,4 8,4 różnica (punkty 0,6 0,2 0,2 1,2 0,5 0,1 1,1 2,0 procentowe) Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS

W porównaniu z 2003 r., w 2008 r. przedsiębiorstwa z sekcji Działalność finansowa i ubezpieczeniowa, Przetwórstwo przemysłowe, Budownictwo oraz Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo zwiększyły stanowiony przez siebie odsetek firm w ogóle gminy.

Zielony Park Przemysłowy w Wojniczu Gmina Wojnicz posiada własne tereny przemysłowe funkcjonujące w ramach Wojnickiego Zielonego Parku Przemysłowego. W ramach ZPP w Wojniczu powstała podstrefa Tarnobrzeskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej (Dz.U. 2006, nr 215, poz. 1581) przy drodze międzynarodowej E40 z dogodnym dostępem komunikacyjnym do tej drogi oraz w sąsiedztwie przyszłej autostrady A4. Stwarza to doskonałą moŜliwość lokalizacji inwestycji oraz preferencyjne warunki funkcjonowania zakładów przemysłowych na terenie

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

gminy Wojnicz, co dodatkowo oŜywi rozwój gospodarczy gminy, przyczyni się do powstania nowych miejsc pracy oraz podniesie znaczenie gospodarcze Wojnicza. Inicjatywa zrodziła się dzięki współpracy z Fundacją Partnerstwo dla Środowiska w 1999 roku. Projekt realizowany jest w ramach porozumienia Partnerstwo dla Tarnowa i Ziemi Tarnowskiej. Na terenach tych istnieje dostępność do mediów takich jak: energia elektryczna, woda, gaz, telekomunikacja.

X.2 Bezrobocie w gminie׀ W pierwszym miesiącu 2009 r. w Powiatowym Urzędzie Pracy w Tarnowie zarejestrowanych było 361 bezrobotnych mieszkańców gminy Wojnicz, z czego 218 (tj. 60%) stanowiły kobiety. W powiecie tarnowskim udział kobiet w ogóle osób bezrobotnych był niewiele mniejszy (58,9%). Bezrobotni bez prawa do zasiłku reprezentowani byli przez 289 osób, tj. 45,8% ogółu bezrobotnych, wyraźnie mniej niŜ w powiecie, gdzie omawiany odsetek wyniósł 81,8%. Podczas gdy i w gminie, i w powiecie odsetek bezrobotnych osób nie mogących znaleźć pracy w okresie 12 miesięcy od ukończenia szkoły jest zbliŜony (odpowiednio 11% i 9%), tak nie sposób nie zauwaŜyć dysproporcji między udziałem bezrobotnych mieszkańców liczących nie więcej niŜ 25 lat. W gminie Wojnicz stanowią oni 32% (czyli co trzeci bezrobotny nie przekroczył jeszcze 25. roku Ŝycia), w powiecie sytuacja młodych ludzi jest lepsza – w ogóle bezrobotnych co czwarty z nich ma nie więcej niŜ 25 lat. Zwłaszcza sytuacja w gminie jest niebezpieczna – brak działań aktywizujących młodych mieszkańców moŜe prowadzić do bezrobocia chronicznego wśród tej części społeczeństwa, co w kontekście społecznogospodarczym moŜe rodzić fatalne konsekwencje. Podobny problem nie występuje aŜ w tak zdecydowany sposób wśród osób powyŜej 50. roku Ŝycia. W gminie stanowili oni 12,4% ogółu osób poszukujących pracy, w powiecie zaś było to o 4 punkty procentowe więcej.

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

Tabela X.2. Liczba bezrobotnych w gminie Wojnicz (stan na 31 I 2009 r.). Jednostka bezrobotni bezrobotni bez osoby w okresie bezrobotni do bezrobotni prawa do zasiłku 12 mcy od 25. roku życia powyżej 50. ukończenia szkoły roku życia ogółem kobiety ogółem kobiety ogółem kobiety ogółem kobiety ogółem kobiety Wojnicz 361 218 289 190 40 28 116 76 45 22 % udział 100 60,3 45,8 52,6 11,0 7,7 32,1 21,0 12,4 6,0 Powiat 7 803 4 598 6 383 3 948 704 451 1 979 1 212 1 295 621 tarnowski % udział 100 58,9 81,8 50,5 9,0 5,7 25,3 15,5 16,5 7,9 Źródło: Referat Informatyki i Statystyki Gminy Wojnicz.

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

XI Rolnictwo

XI.1 Rolnictwo w gminie׀ Struktura gruntów w gminie Z uwagi na czynniki charakteryzujące moŜliwości rozwoju rolnictwa jak: jakość gleb, rzeźba terenu, agroklimat i warunki wodne, gmina Wojnicz ma lepsze niŜ przeciętne w kraju warunki dla produkcji rolniczej wyraŜone w wskaźniku waloryzacji przestrzeni produkcyjnej: gmina Wojnicz 82,6, Polska 66,6. Gorsze od przeciętnych w kraju są wskaźniki dotyczące rzeźby terenu, natomiast lepsze od przeciętnych w kraju są wskaźniki przydatności rolniczej, warunków wodnych i agroklimatu. Gmina Wojnicz w 2005 r. 4 zajmowała 7 855 ha. Wyraźnie ponad połowę z nich – 57,5% stanowiły uŜytki rolne, w strukturze których przewaŜały grunty orne (42,4% ogółu powierzchni gminy i 73,8% uŜytków rolnych). Zdecydowanie mniejsze znaczenie stanowiły łąki (10,3% powierzchni gminy oraz 18,0% powierzchni uŜytków rolnych). Niemal marginalną rolę odgrywały pastwiska (3,1% powierzchni gminy oraz 5,4% uŜytków rolnych) i sady (1,5% powierzchni gminy oraz 2,6% uŜytków rolnych). W gminie zalesiony był niemal co czwarty hektar, zaś prawie 19% powierzchni to pozostałe grunty i nieuŜytki.

Tabela XI.1. Struktura gruntów w gminie Wojnicz w 2005 r. Forma użytkowania terenu ha udział w ogóle powierzchni (%) użytki rolne 4 518 57,5 grunty orne 3 337 42,4 sady 119 1,5 łąki 815 10,3 pastwiska 247 3,1 lasy i grunty leśne 1 888 24,0 pozostałe grunty i nieużytki 1 449 18,4 razem 7 855 100 Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS

Na terenie miejscowości Biadoliny Radłowskie przewaŜają gleby słabe – klasy IVb, V, VI.

4 Niemo żliwe było skorzystanie z nowszych danych, gdy ż Bank Danych Regionalnych Głównego Urz ędu Statystycznego dysponuje jedynie informacjami z zakresu rolnictwa z 2005 r. – st ąd, aby prezentowane dane były spójne, nale żało zamie ści ć powierzchni ę gminy równie ż z tego samego roku. Dla porz ądku, od 2006 r. gmina Wojnicz zajmuje 7 931 ha.

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

Gospodarstwa rolne W strukturze gospodarstw w Wojniczu zdecydowanie przewaŜają najmniejsze gospodarstwa liczące do 1 ha powierzchni – jest ich 43,3%. Jest to wynik standardowy jak na region południowy, charakteryzujący się od zawsze sporym rozdrobnieniem agrarnym. Następne pod względem liczebności są gospodarstwa zajmujące powierzchnię od 1 do 2 ha (30,2%) oraz od 2 do 5 ha (23,4%). Największe gospodarstwa, predestynowane do prowadzenia hurtowej produkcji i przeznaczania swych wytworów na rynek konsumencki stanowią jedynie ok. 0,7% wszystkich gospodarstw rolnych w gminie Wojnicz.

Tabela XI.3. Gospodarstwa rolne w gminie Wojnicz w 2002 r. Gospodarstwa rolne liczba udział w ogóle(%) do 1 ha włącznie 1 192 43,3 powyżej 1 do mniej niż 2 ha 832 30,2 od 2 do mniej niż 5 ha 646 23,4 od 5 do mniej niż 7 ha 55 1,9 od 7 do mniej niż 10 ha 13 0,4 od 10 do mniej niż 20 ha 10 0,3 razem 2 751 100 Źródło: Powszechny Spis Rolny 2002

Spośród zwierząt gospodarskich największą popularnością w gminie Wojnicz cieszą się kury, trzoda chlewna oraz bydło. Stosunkowo niewiele hoduje się owiec.

Tabela XI.4. Pogłowie zwierząt gospodarskich w gminie Wojnicz 2002 r. zwierzęta gospodarskie sztuki bydło 782 krowy 612 trzoda chlewna 1 048 konie 224 owce 75 kury 41 266 kury nioski 30 612 kozy 144 Źródło: Powszechny Spis Rolny 2002

Charakterystyka rolnictwa Interesującym zagadnieniem, które dotąd nie zostało wyczerpująco zbadane, jest poziom dezagraryzacji struktury gospodarczej gminy Wojnicz. Opracowanie tego zagadnienia pozwoli znaleźć odpowiedź na pytanie, jak wielką wagę odgrywa funkcja rolnicza w strukturze gospodarczej gminy. W całej gminie gospodarstw domowych nieuŜytkujących gospodarstwa rolnego jest 24,1%, oznacza to, Ŝe aŜ w ¾ gospodarstw domowych znajduje się osoba trudniąca się rolnictwem. Jest to wysoki odsetek, który nie powinien jednak dziwić w zestawieniu z przedstawionymi

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

wyŜej danymi, dotyczącymi struktury gruntów, zdecydowanie zdominowanej przez grunty orne.

Tabela XI.5. Odsetek gospodarstw nieużytkujących gospodarstwa rolnego w gminie Wojnicz w 2002 r. Liczba gospodarstw Odsetek gospodarstw Liczba domowych bez użytkownika domowych bez użytkownika Gmina gospodarstw indywidualnego indywidualnego gospodarstwa ogółem gospodarstwa rolnego rolnego Wojnicz 3 276 790 24,1 Źródło: Spis Powszechny 2002

Kolejnym wskaźnikiem stopnia dezagraryzacji lokalnej jest informacja o źródle utrzymania gospodarstw domowych, tj. jak wiele z nich utrzymuje się z pracy poza rolnictwem. Wskaźnik ten związany jest z kwestią dywersyfikacji źródeł utrzymania gospodarstw domowych rolników. Z punktu widzenia rozwoju społecznogospodarczego waŜne jest, aby źródła utrzymania z rolnictwa były zastępowane przez nierolnicze, ale pochodzące z pracy. W ten sposób w gminie utrzymywało się 42,2% gospodarstw. Interpretacja tej danej prowadzi do wniosku, Ŝe, mimo iŜ statystycznie duŜo mieszkańców trudni się rolnictwem, to działalność ta nieczęsto stanowi główne źródło dochodu, będąc uzupełnieniem innych podejmowanych przez mieszkańców inicjatyw gospodarczych.

Tabela XI.6. Poziom dywersyfikacji dochodów gospodarstw domowych w gminie Wojnicz Odsetek gospodarstw Gospodarstwa domowe mające Gospodarstwa domowych mających główne Gmina główne źródło utrzymania poza domowe źródło utrzymania poza rolnictwem (praca najemna) rolnictwem Wojnicz 3 276 1 385 42,2 Źródło: Spis Powszechny 2002

W 9,1% wszystkich gospodarstw rolnych z terenu gminy Wojnicz prowadzona była inna niŜ rolnicza działalność gospodarcza. Oznacza to, Ŝe mimo iŜ, jak wskazują wcześniej przytoczone dane, samo rolnictwo rzadko stanowi podstawowe źródło dochodu to jednak rolnicy z gminy Wojnicz stosunkowo niechętnie podejmują inną niŜ rolniczą działalność gospodarczą.

Tabela XI.7. Gospodarstwa rolne prowadzące również inną niż rolniczą własną działalność gospodarczą w gminie Wojnicz Liczba gospodarstw rolnych, Odsetek gospodarstw rolnych, Liczba w których prowadzona jest w których prowadzona jest Gmina gospodarstw również inna niż rolnicza również inna niż rolnicza rolnych własna działalność własna działalność gospodarcza gospodarcza Wojnicz 2 751 252 9,1 Źródło: Powszechny Spis Rolny 2002

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

Potwierdzeniem tego spostrzeŜenia jest fakt, Ŝe jedynie 5,4% gospodarstw rolnych (liczących pow. 1 ha) produkuje przede wszystkim na rynek – ogromna większość wytwarza bądź na własne potrzeby, bądź na potrzeby własne i na rynek.

Tabela XI.8. Gospodarstwa rolne produkujące głównie na rynek w gminie Wojnicz. Odsetek gospodarstw Gospodarstwa indywidualne Gospodarstwa indywidualnych Gmina (powyżej 1 ha) produkujące rolne produkujących głównie na głównie na rynek rynek Wojnicz 2 751 150 5,4 Źródło: Powszechny Spis Rolny 2002

Kolejną istotną informacją o sektorze rolniczym jest odsetek gospodarstw rolnych prowadzonych przez osobę posiadającą co najmniej wykształcenie rolnicze szkolne, tj. od poziomu zawodowych szkół zawodowych poprzez średnie wykształcenie rolnicze, na wyŜszym wykształceniu rolniczym kończąc. W gminie Wojnicz takich gospodarstw jest zaledwie 3,3%.

Tabela XI.9 Gospodarstwa rolne prowadzone przez osobę posiadającą co najmniej wykształcenie rolnicze szkolne w gminie Wojnicz. Gospodarstwa rolne prowadzone Odsetek gospodarstw rolnych Gospodarstwa przez osobę Gmina prowadzonych przez osobę posiadającą co rolne posiadającą co najmniej wykształcenie rolnicze szkolne najmniej średnie wykształcenie rolnicze Wojnicz 2 751 92 3,3 Źródło: Powszechny Spis Rolny 2002

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

XII Infrastruktura techniczna

XII.1 Infrastruktura drogowa׀ Dostępność komunikacyjna gminy z zewnątrz, przede wszystkim z głównych rynków pracy, zbytu produktów oraz łatwe przemieszczanie osób (turystów, inwestorów, mieszkańców) i towarów, stanowią jeden z podstawowych warunków zrównowaŜonego rozwoju gospodarczego Wojnicza. Gmina połoŜona jest na skrzyŜowaniu drogi międzynarodowej nr E40 relacji granica państwa – Jędrzychowice – Wrocław – Gliwice – Katowice – Kraków – Tarnów – Rzeszów – Jarosław – Korczowa – granica państwa oraz drogi wojewódzkiej nr 975 relacji Dąbrowa Tarnowska – Biskupice Radłowskie – Wojnicz – Zakliczyn – Dąbrowa. Drogi te stanowią główne osie komunikacyjne i transportowe gminy i całego regionu. Stwarzają teŜ znakomite warunki do inwestowania. Korzystny układ komunikacyjny gminy jest jednym z najwaŜniejszych czynników dla jej rozwoju. Dodatkowym atutem jest sieć kolejowa relacji Kraków – Medyka. Układ ten stwarza moŜliwości rozwoju usług i przemysłu– stąd w roku 1999 powstała inicjatywa budowy w Wojniczu Zielonego Parku Przemysłowego. W 2005 r. rozpoczęła się budowa obwodnicy Wojnicza (względem trasy nr E40), licząca obecnie ponad 3,8 km długości. Zjazd z drogi na obwodnicę zlokalizowany został na wysokości Zielonego Parku Przemysłowego, droga okrąŜa Wojnicz od strony północnej. Oddanie do uŜytku obwodnicy znacznie odciąŜyło centrum Wojnicza z intensywnego ruchu samochodowego oraz obniŜyło stopień hałasu i zanieczyszczenia powietrza, przekraczający wszelkie normy. Obecnie trwają intensywne prace projektowe drugiej – południowej obwodnicy (Wojnicz Wielka Wieś), której przedłuŜenie stanowić będzie łącznik z węzłem autostradowym „Wierzchosławice”. Inwestycja ta przewidziana jest do realizacji w latach 2010 – 2012. Realizacja tej inwestycji jeszcze bardziej skomunikuje gminę oraz spowoduje jej znaczne oŜywienie gospodarczo – turystyczno – rekreacyjne. Przez teren miejscowości Biadoliny Radłowskie przebiega planowana autostrada A4 oraz waŜna linia kolejowa relacji Kraków – Przemyśl.

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

XII.2 Infrastruktura wodociągowokanalizacyjna׀ System wodociągowy gminy Wojnicz opiera się o powierzchniowe ujęcia wody zlokalizowane na rzece Dunajec, która stanowi wschodnią granicę gminy. Jakość wód Dunajca jest monitorowana przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska. Jego wody na całym badanym odcinku nie nadają się do bezpośredniego spoŜycia ze względu na zanieczyszczenia bakteriologiczne i nadmierną zawartość substancji biogennych. Główne przyczyny takiego stanu to: odprowadzanie do cieków nieoczyszczonych ścieków bytowo gospodarczych oraz spływy powierzchniowe z pól uprawnych, gdzie stosowane są nawozy mineralne i naturalne. Istniejąca na terenie gminy Wojnicz sieć wodociągowa liczyła na dzień 31.XII.2008 r. 86,9 km. Ilość przyłączy wodociągowych w gminie wynosiła 2 110 szt. Większość gminy (blisko 60 %) posiada juŜ dostęp do sieci wodociągowej – mimo to dostrzegalne są dysproporcje między miastem a obszarami wiejskimi. Na obszarach wiejskich na 100 km² przypada ok. 98,0 km sieci wodociągowej, podczas gdy w mieście jest to 171 km.

Kanalizacja w gminie i miejscowości Biadoliny Radłowskie Według przyjętego rozwiązania ścieki sanitarne z 15 miejscowości gminy Wojnicz (w tym takŜe Biadoliny Radłowskie) odprowadzane będą siecią kanalizacyjną do stacji pompowni głównej w Zakrzowie, skąd rurociągami tłocznymi odprowadzane do kanalizacji miejskiej Tarnowa, a stamtąd do tarnowskiej grupowej oczyszczalni ścieków. Realizacja kanalizacji etapu I umoŜliwi dalszą, kompleksową kanalizację gminy Wojnicz (zaplanowaną na V etapów). Wykonanie I etapu kanalizacji jest niezbędnym elementem wykonywania dalszych etapów (IIIV) kanalizacji pozostałej części gminy. Budowę gminnej kanalizacji podzielono na następujące etapy: • Etap I m. Wojnicz z częścią miejscowości: Zakrzów, Łopoń, Więckowice, • Etap II m. Zakrzów, Dębina Zakrzowska, Dębina Łętowska, Łukanowice, Isep, Wojnicz – Podlesie, Łopoń – Podlesie, cześć m. Biadoliny Radłowskie , • Etap III m. Grabno, Rudka, Wielka Wieś, Więckowice, • Etap IV m. Sukmanie, Olszyny, Milówka, • Etap V m. Biadoliny Radłowskie i Łopoń.

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

D Ocena mocnych i słabych stron miejscowości

Wizja

Wizja miejscowości Biadoliny Radłowskie

Biadoliny Radłowskie w 2016 roku to miejscowość: zapewniająca swoim mieszkańcom przyjazne warunki Ŝycia, otwarta na turystów i gości, gdzie tradycja łączy się z nowoczesnością.

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

Analiza SWOT

SWOT (Siły, Słabości, Szanse, ZagroŜenia):

SIŁY (S TRENGHTS ) – wewnętrzne czynniki mające lub mogące mieć pozytywny wpływ na rozwój miejscowości, wyróŜniające miejscowość w sposób korzystny w otoczeniu, tworzące podstawy dla rozwoju, podnoszące atrakcyjność i konkurencyjność w oczach mieszkańców, inwestorów, osób odwiedzających.

SŁABOŚCI (WEAKNESSES ) – wewnętrzne czynniki mające lub mogące mieć negatywny wpływ na rozwój miejscowości, utrudniające rozwój i realizację zamierzeń, braki w potencjałach, obniŜające pozycję miejscowości zarówno w oczach mieszkańców jak i podmiotów zewnętrznych.

SZANSE (O PPORTUNITIES ) – czynniki w otoczeniu sprzyjające lub mogące sprzyjać rozwojowi miejscowości, umoŜliwiające eliminowanie słabości, wzmacnianie sił, uruchamianie nowych kierunków rozwoju.

ZAGROśENIA (T HREATS ) – czynniki w otoczeniu utrudniające lub mogące utrudniać rozwój miejscowości, stanowiące bariery w przełamywaniu dzisiejszych trudności i blokujące moŜliwości podejmowania działań w róŜnych, istotnych z punktu widzenia rozwoju miejscowości dziedzinach.

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

SILNE I SŁABE STRONY MIEJSCOWOŚCI BIADOLINY RADŁOWSKIE

Silne strony Słabe strony

1. Malownicze połoŜenie wśród lasów; 1. Konieczność modernizacji Wiejskiego Domu Kultury; 2. DuŜy udział naturalnych kompleksów przyrody; 2. Brak moŜliwości zorganizowania wolnego czasu dzieciom i młodzieŜy; 3. Czyste środowisko; 3. Brak plenerowego miejsca organizacji 4. ZaangaŜowanie mieszkańców w sprawy spotkań towarzyskich; wsi; 4. Zła jakość nawierzchni asfaltowej dróg 5. Współpraca organizacji działających na lub jej brak; terenie miejscowości; 5. Brak kanalizacji; 6. Atrakcyjne połoŜenie pod zabudowę jednorodzinną; 6. Brak moŜliwości dodatkowego zatrudnienia; 7. Obszar rekreacyjny dla aglomeracji tarnowskiej; 7. Brak odpowiednich warunków lokalowych sprzyjających działalności 8. Dobre połoŜenie komunikacyjne – istniejących organizacji. planowana autostrada A4.

OTOCZENIE MIEJSCOWOŚCI BIADOLINY RADŁOWSKIE

Okazje, szanse Trudności, zagrożenia

1. Rozwój turystyki – rozbudowa 1. Postępujące rozdrobnienie rolnictwa turystycznych szlaków pieszych (brak zmian w zakresie specjalizacji i rowerowych w regionie; i intensyfikacji produkcji rolnej);

2. Rozwój agroturystyki; 2. Starzenie się społeczności wiejskiej i masowe migracje młodych ludzi do 3. Pozyskanie i efektywne wykorzystanie duŜych miast; środków zewnętrznych przez samorząd na realizację celów rozwojowych 3. Niewystarczające środki na działania sołectwa i gminy; ukierunkowane na angaŜowanie młodych pokoleń w aktywne Ŝycie 4. Przystąpienie do budowy kanalizacji miejscowości; sanitarnej oraz innej infrastruktury technicznej jak i społecznokulturalnej; 4. Brak zainteresowania młodych rolników powiększaniem i rozwojem 5. Rozwój budownictwa mieszkaniowego – gospodarstwa;

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

popyt na działki budowlane; 5. Niewystarczająca ilość środków na 6. Przyciąganie inwestorów na tereny budowę i modernizację infrastruktury Zielonego Parku Przemysłowego w technicznej, w tym dróg gminnych, Wojniczu; kanalizacji;

6. Częste zmiany przepisów prawnych;

E Opis planowanych zadań inwestycyjnych i przedsięwzięć aktywizujących społeczność lokalną

Opis planowanych zadań Planu Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

I.1. Zadania przewidziane do współfinansowania w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 20072013 na terenie miejscowości Biadoliny Radłowskie:

Miejsce Cel projektu zgodny Nazwa projektu / zakres Instytucja Partnerzy Okres Możliwe źródła ranking z działaniem koordynująca realizacji finansowania owe „Odnowa i rozwój realizację zadania wsi” PROW 2007 2013

Cel projektu zgodny z celami lokalnej Strategii Rozwoju LGD DunejcBiała 1. Cel PROW: Modernizacja Gmina Wojnicz • Rada Sołecka, 20 10 • Budżet Gminy Budowa, remont lub Wiejskiego Domu • Gminny 2011 Wojnicz, przebudowa Kultury w miejscowości Ośrodek • PROW 2007 infrastruktury Biadoliny Radłowskie. Kultury, 2013 związanej z • Ludowy Klub • Urząd rozwojem funkcji Zakres: Sportowy Marsząłkowsk turystycznych, • Wymiana stolarki Pogoń i – Program sportowych lub okiennej i Biadoliny „Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

społeczno drzwiowej *, Radłowskie , Remizy” kulturalnych. • Wymiana podłogi w • Ochotnicza sali widowiskowej*, Straż Pożarna Cel LSR Dunajec • Wymiana pieca i w Biadolinach Biała : instalacji Radłowskich, Cel Ogólny - centralnego • Zespół ludowy Rozwój ogrzewania *, Echo Doliny, społeczno ści • Wymiana posadzek i • Parafia lokalnej obszaru podłóg na holach i w rzymsko LGD Dunajec-Biała pozostałych*, katolicka w pomieszczeniach, Biadolinach Cel Szczegółowy - • Wymiana rynien i rur Radłowskich Obszar spustowych*, wyrównuj ący • Modernizacja mo żliwo ści dachu*, samodzielnego rozwoju mieszka ńców * zadania przewidziane do dofinansowania w ramach złożenia wniosku do LGD Dunajec –Biała – szacunkowy koszt zadania: 190 000 zł.

• Dokończenie modernizacji pomieszczenia socjalnego wraz z wyposażeniem,

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

• Wymiana pokrycia dachowego wiatrołapu, • Wymiana kominów nad szczytem dachu, • Termoizolacja budynku i wykonanie elewacji, • Uporządkowanie otoczenia budynku – chodnik, zieleń, • Modernizacja toalet.

Szacunkowy koszt wszystkich wymienionych zadań: 500 000 zł

Uzasadnienie

Zadanie ma na celu modernizację Wiejskiego Domu Kultury w Biadolinach Radłowskich, który jest jedynym ośrodkiem kulturotwórczym na terenie miejscowości. Budynek jest własnością Ochotniczej Straży Pożarnej w Biadolinach Radłowskich, w związku z czym Gmina Wojnicz zawarła z właścicielem umowę dzierżawy budynku na okres 10 lat. Plany modernizacyjne wymienione w zakresie prac ujęte są w wykonanym projekcie technicznym. Uzyskane zostały również niezbędne pozwolenia budowlane. Budynek został wybudowany przez mieszkańców Biadolin Radłowskich oraz członków OSP. Zadanie polega na wykonaniu prac budowlanych, dostosowujących obiekt do planowanych funkcji kulturalnych, społecznych i integracyjnych. Poprzez działalność Wiejskiego Domu Kultury w istotny sposób rozszerzona zostanie oferta działań społecznokulturalnych na terenie całej gminy. Obiekt

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

zapewni zacho wanie i propagowanie zasobów dziedzictwa historycznego, tradycji, kultury i sztuki ludowej. Ponadto realizowane będą również funkcje rekreacyjnosportowe i edukacyjne dla mieszkańców Biadolin Radłowskich i gminy Wojnicz. Do najważniejszych funkcji, których uruchomienie planuje się na terenie zmodernizowanego obiektu należą: − pełnienie funkcji miejsca dla realizacji imprez kulturalnych, występów, projektów z zakresu zachowania i propagowania lokalnych tradycji, obrzędów i kultury; − pełnienie funkcji miejsca dla obrad zebrań wiejskich, imprez integracyjnych mieszkańców (wydarzenia okolicznościowe, spotkania seniorów), wydarzeń rozrywkowokulturalnych (np. organizowanych przez Ochotniczą Straż Pożarną w Biadolinach Radłowskich), − pełnienie funkcji siedziby zespołu pieśni i tańca „Echo Doliny”, działającego na terenie miejscowości od lat 60tych, − pełnienie funkcji sportoworekreacyjnych – m.in. siłownia, sala widowiskowa, − pełnienie funkcji ośrodka edukacyjnego dla mieszkańców – pozyskane środki z programu Wioska Internetowa i uruchomienie punktu kształcenia internetowego dla mieszkańców – 6 komputerów, projektor multimedialny, ekran, dostęp do bezpłatnego szerokopasmowego internetu, − prowadzenie szkoleń dla rolników i innych grup mieszkańców, organizacja zajęć pozaszkolnych dla dzieci i młodzieży – koła zainteresowań, − pełnienie funkcji siedziby reaktywowanego Koła Gospodyń Wiejskich w Biadolinach Radłowskich – wraz z organizacją pokazów, degustacji produktów lokalnych, prezentacji ginących zawodów i obrzędów wiejskich, − pełnienie funkcji siedziby dla Polskiego Związku Hodowców Gołębi Pocztowych Oddział w Wojniczu i innych podmiotów lokalnych – organizacja wydarzeń związanych z działalnością stowarzyszeń (imprezy branżowe, pokazy, zebrania). Ponadto z innych funkcji pełnionych przez obiekt wymienić należy siedzibę Ochotniczej Straży Pożarnej w Biadolinach Radłowskich oraz przychodnię lekarską, obejmującą swym zasięgiem również gminę Dębno. Realizacja zadania wpisuje się w cele ogólne i szczegółowe Lokalnej Strategii Rozwoju LGD DunajecBiała: Cel Ogólny - ROZWÓJ SPOŁECZNO ŚCI LOKALNEJ OBSZARU LGD DUNAJEC-BIAŁA Cel Szczegółowy - Obszar wyrównuj ący mo żliwo ści samodzielnego rozwoju mieszka ńców

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

Cel projektu zgodny z celami lokalnej Strategii Rozwoju LGD DunejcBiała 2. Cel PROW: Modernizacja obiektu Gmina Wojnicz • Pogoń 201 2 • Budżet Gminy Budowa, remont lub sportowego Pogoń Biadoliny 2013 Wojnicz, przebudowa Biadoliny Radłowskie. Radłowskie • PROW 2007 infrastruktury • Rada Sołecka, 2013, związanej z Zakres: • Gminny • Urząd rozwojem funkcji • Wymiana stolarki Ośrodek Marszałkowski turystycznych, okiennej i drzwiowej, Kultury, – Program sportowych lub • Wymiana podłóg, • Ochotnicza Orlik Plus społeczno • Modernizacja szatni, Straż Pożarna • sponsorzy kulturalnych. • Termomodernizacja w Biadolinach budynku i wykonanie Radłowskich. elewacji, Cel LSR Dunajec • Wykonanie instalacji Biała : centralnego Cel Ogólny - ogrzewania, Rozwój turystyki • Modernizacja i bazuj ącej na powiększenie walorach parkingu przed przyrodniczych obiektem, • Modernizacja płyty Cel Szczegółowy - boiska,

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

Rozbudowa • Wykonanie infrastruktury ogrodzenia obiektu, turystycznej, • Wykonanie bieżni, rekreacyjnej i • Budowa trybuny z sportowej zadaszeniem, • Budowa placu zabaw dla dzieci, • Budowa plenerowego miejsca integracyjnego dla mieszkańców.

Szacunkowy koszt: 300 000 zł.

Uzasadnienie

Klub Sportowy Pogoń Biadoliny Radłowskie obchodził niedawno 63lecie działalności. Posiada w swojej historii wielu wychowanków, którzy kontynuowali karierę sportową w wyższych szczeblach rozgrywek. Obiekt klubowy został zbudowany przez mieszkańców Biadolin Radłowskich oraz środków pozyskanych przez klub. Na terenie obiektu odbywają się liczna imprezy sportoworekreacyjnokulturalne, gromadzące nawet kilka tysięcy uczestników. Zadanie ma na celu zwiększenie oferty sportowo – rekreacyjnej dla dzieci, młodzieży i dorosłych. Przyczyni się również do zwiększenia oferty turystycznej miejscowości i gminy Wojnicz. Boisko sportowe służy działalności sportowej Klubu Sportowego Pogoń Biadoliny Radłowskie. Zaplecze sportowe jest elementem niezbędnym dla profesjonalnej działalności klubu. Posłuży również mieszkańcom miejscowości – w tym dzieciom i młodzieży oraz turystom – do aktywnego spędzania wolnego czasu, a tym samym przyczyni się do propagowania zdrowego stylu życia w gminie.

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

Cel projektu zgodny z celami lokalnej Strategii Rozwoju LGD DunejcBiała 3. Budowa, remont lub Budowa drogi Gmina Wojnicz • Rada Sołecka, 201 3 • Budżet Gminy przebudowa rowerowej na Drodze • Lokalna Grupa 2016 Wojnicz, infrastruktury Wojnickiej oraz innych Działania • PROW 2007 związanej z szlaków pieszo DunajecBiała 2013. rozwojem funkcji rowerowych i turystycznych, spacerowych na terenie sportowych lub miejscowości. społeczno kulturalnych. Zakres: • Opracowanie projektu technicznego dla Drogi Wojnickiej, • Asfaltowanie odcinka 3 km na Drodze Wojnickiej • Wytyczenie przebiegu ścieżek pieszorowerowych, • Opracowanie dokumentacji

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

technicznej, • Wykonanie ścieżek pieszorowerowych, • Oznakowanie ścieżek, • Promocja infrastruktury turystycznej.

Szacunkowy koszt: 700 000 zł

Uzasadnienie

Droga Wojnicka jest najkrótszym połączeniem Biadolin Radłowskich z siedzibą gminy – Wojniczem. Droga ta niegdyś była jedynym połączeniem z Wojniczem i stanowi stary trakt handlowy prowadzący z Wieliczki i Bochni przez Wojnicz w kierunku południowym. Obecnie ujęta jest w programie powiatowym jako szlak turystyczny. Wyasfaltowanie niedokończonego odcinka drogi (ok. 3 km) umożliwiłoby bezpieczną komunikację mieszkańców Biadolin Radłowskich z Wojniczem, bez konieczności włączania się do ruchu komunikacyjnego na bardzo uczęszczanej drodze E4. W istotny sposób zwiększy to bezpieczeństwo mieszkańców oraz wzbogaci ofertę turystyczną gminy. Droga przebiega przez tereny atrakcyjne turystycznie, obfitujące w lasy z licznymi gospodarstwami agroturystycznymi. Jest to tradycyjne miejsce rekreacji mieszkańców aglomeracji tarnowskiej. Stąd też należy wytyczyć również inne szlaki rowerowe i spacerowe, a poprzez ich oznakowanie i promowanie, poszerzyć ofertę turystyczną gminy.

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

2013

Cel projektu zgodny z celami lokalnej Strategii Rozwoju LGD DunejcBiała 4. Kształtowanie Modernizacja lo kalnego Gmina Wojnicz • Rada Sołecka 201 1 • Budżet Gminy obszaru przestrzeni układu drogowo 2014 Wojnicz, publicznej. pieszego wraz z • PROW 2007 oświetleniem ulicznym. 2013 • Starostwo Zakres: Powiatowe • Wyznaczenie niezbędnych ciągów pieszych, • Budowa ciągów pieszych, • Modernizacja dróg gminnych na terenie miejscowości, • Szczegółowa inwentaryzacja uzupełnień w oświetleniu drogowym, • Wykonanie nowych punktów oświetleniowych.

Szacunkowy koszt: 1 000 000 zł.

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

Uzasadnienie

Modernizacja lokalnego układu drogowego na terenie Biadolin Radłowskich uwarunkowana jest przebiegiem przez miejscowość planowanej autostrady A4. Układ lokalny powinien być odpowiednio skomunikowany z drogamiłącznikami z autostradą oraz zmodernizowany ze względu na duży stopień zniszczenia spowodowany pracami przy budowie autostrady. Istotnym elementem lokalnego układu drogowego jest potrzeba modernizacji tzw. Drogi Wielkiej, która znacznie skróciłaby czas dojazdu do Tarnowa – skrócenie dojazdu do pracy, szkół, zmniejszenie natężenie na innych drogach, szlak komunikacyjny także dla innych gmin. Ponadto wymagana jest modernizacja dróg lokalnych na terenach zwanych „za torami” (północna część miejscowości), które obecnie są intensywnie zajmowane pod budownictwo mieszkaniowe – aż do granic z gminą Borzęcin. Budowa ciągów pieszych w miejscowości przyczyni się do poprawy bezpieczeństwa drogowego na terenie sołectwa oraz zwiększenia standardów zamieszkiwania i estetyki. Obecnie na terenie miejscowości nie ma zorganizowanych ciągów pieszych, co stwarza duże niebezpieczeństwo dla mieszkańców. Budowa oświetlenia dotyczy odcinka wzdłuż torów kolejowych do granicy miejscowości – niebezpieczeństwo związane z kursowaniem pociągów na uczęszczanej trasie KrakówPrzemyśl – gotowy projekt techniczny oraz uzupełnienia punktów oświetleniowych w kierunku od kościoła do torów kolejowych oraz teren za torami.

Cel projektu zgodny z celami lokalnej Strategii Rozwoju LGD DunejcBiała

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

5. Kształtowanie Regulacja rzeki Regionalny • Gmina Wojnicz 201 4 • Budżet obszaru przestrzeni Kisieliny. Zakład • Rada Sołecka, 2016 Województwa publicznej. Gospodarki • Małopolski Małopolskiego Zakres: Wodnej Zarząd • Budżet Gminy Melioracji i Wojnicz, • Remont mostu przy Urządzeń • PROW 2007 „starym” boisku, Wodnych w 2013 • Zabezpieczenie Krakowie i ustabilizowanie osuwisk, • Wyczyszczenie i uporządkowanie koryta, • Umocnienie brzegów, • Modernizacja i uzupełnienie obwałowań.

Szacunkowy koszt: 1 000 000 zł

Uzasadnienie

Kisielina jest prawobrzeżnym dopływem Wisły, o całkowitej długości 35,0 km. Kisielina bierze swój początek na północnych stokach wzniesienia Wilkówka w okolicach wsi Łysa Góra na Pogórzu Wiśnickim. Zlewnia Kisieliny wynosi 166,2 km². Do rzeki wpadają trzy większe cieki wodne: Pokrzywka (przepływająca przez Biadoliny Radłowskie), Upust i Zabawski Rów. W latach 2002– 2005 na odcinku od Sufczyna po Biadoliny Szlacheckie rzeka przeszła częściową regulację koryta. Celem głównym zadania jest zabezpieczenie brzegów cieku wodnego, który podczas ulewnych

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

opadów często występuje z brzegów, powodując istotne straty . Obecna sytuacja i stan zarówno koryta cieku, jak i jego brzegów na terenie Biadolin Radłowskich wymaga modernizacji. Zadanie będzie polegało na likwidacji skutków osuwisk, stabilizacji i umocnienia brzegów, wyczyszczenia koryta cieku wodnego oraz modernizacji i uzupełnienia obwałowań. Wpłynie to nie tylko na poprawę bezpieczeństwa, ale również na zwiększenie estetyki miejscowości.

Cel projektu zgodny z celami lokalnej Strategii Rozwoju LGD DunejcBiała 6. Odnawianie, Remont zabytkowy ch Gmina Wojnicz • Rada Sołecka, 2013 • Budżet Gminy eksponowanie lub kapliczek oraz figurki • Parafia 2014 Wojnicz, konserwacja przydrożnej na terenie Rzymskokatolic • PROW 2007 lokalnych pomników miejscowości Biadoliny ka w 2013 historycznych, Radłowskie. Biadolinach • Urząd budynków będących Radłowskich, Marszałkowski zabytkami lub Zakres: • mieszkańcy (Program – miejsc pamięci. • Modernizacja dwóch • Wojewódzki Kapliczka) zabytkowych Konserwator • Prywatni kapliczek, Zabytków sponsorzy • Modernizacja figurek (kwesty) przydrożnych oraz przydrożnych krzyży i innych pamiątek religinych, • Wyeksponowanie

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

źródeł przy kapliczkach – wykonanie elementów małej architektury, • Uporządkowanie otoczenia, • Oznakowanie turystyczne obiektów zabytkowych.

Szacunkowy koszt: ~100 000 zł

Uzasadnienie

Na terenie Biadolin Radłowskich znajdują się dwie kapliczki: św. Stanisława Biskupa, pochodząca z XIX wieku, oraz św. Piotra i św. Pawła. Z kapliczką św. Piotra i św. Pawła znajdującą się na terenie wsi wiąże się legenda ludowa o apostołach, którzy przywrócili wzrok niewidomemu wodą z cudownego źródełka. Drugie ze źródeł znajduje się przy kapliczce św. Stanisława Biskupa. Obiekty te stanowią element dziedzictwa historycznego i kulturowego miejscowości Biadoliny Radłowskie. Ich modernizacja posłuży zachowaniu tego dziedzictwa, a jednocześnie wpłynie na atrakcyjność miejscowości.

Cel projektu zgodny

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

z celami lokalnej Strategii Rozwoju LGD DunejcBiała 7. Kultywowanie Zakup strojów Gmina Wojnicz • Rada Sołecka, 2012 • PROW 2007 tradycji lokalnych regionalnych • Gminny 2013 2013, dla zespołu pieśni i Ośrodek • Budżet Gminy tańca Echo Doliny Kultury • Urząd Marszałkowski („Mecenat Małopolski”) Uzasadnienie Zadanie ma na celu wsparcie działalności aktywnych społecznie mieszkańców miejscowości Biadoliny Radłowskie w zakresie kultywowania lokalnych tradycji i obrzędów. Zakup strojów ludowych przyczyni się do uatrakcyjnienia programów działania zespołu pieśni i tańca Echo Doliny, który posiada długie tradycje działalności. Zadanie wspomoże również aktywnych mieszkańców sołectwa do przyciągnięcia młodszych pokoleń w zakresie uczestnictwa w działalności kulturalnej.

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

Harmonogram realizacji Planu Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

Rodzaj zadania 20 10 20 11 201 2 201 3 201 4 201 5 201 6 Modernizacja Wiejskiego Domu Kultury w miejscowości Biadoliny Radłowskie.

Modernizacja obiektu sportowego Pogoń Biadoliny Radłowskie.

Budowa drogi rowerowej na Drodze Wojnickiej oraz innych szlaków pieszo rowerowych i spacerowych na terenie miejscowości. Modernizacja lokalnego układu d rogowo pieszego wraz z oświetleniem ulicznym.

Regulacja rzeki Kisieliny .

Remont zabytkowych kapliczek oraz figurki przydrożnej na terenie miejscowości Biadoliny Radłowskie.

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

Zakup strojów regionalnych dla zespołu pieśni i tańca Echo Doliny.

Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016

Inne zadania istotne ze względu na rozwój miejscowości, przewidziane do realizacji w ramach projektów ogólnogminnych (poza PROW 20072013).

L.p. Nazwa projektu Instytucja Partnerzy Okres Możliwe źródła koordynująca realizacji finansowania realizację 1. Budowa kanalizacji Gmina Wojnicz 201 4201 6 – Fundusz Spójności, sanitarnej na terenie rozpoczęcie Budżet Gminy Wojnicz, miejscowości Biadoliny realizacji Mieszkańcy Radłowskie. 2. Modernizacja dróg gminnych Gmina Wojnicz 201 42016 – Budżet Gminy Wojnicz , na terenie miejscowości rozpoczęcie MSWiA Biadoliny Radłowskie. realizacji 3. Termomodernizacja Gmina Wojnicz 201 32016 – Budżet Gminy Wojnicz , obiektów szkolnych na rozpoczęcie MRPO 20072013 terenie miejscowości realizacji Biadoliny Radłowskie – szkoła podstawowa, przedszkole.

Monitoring, aktualizacja i upowszechnianie Planu Odnowy Miejscowości

Monitoring i ewaluacja Planu Odnowy Miejscowości odbywać się będzie na koniec kaŜdego roku. Ewaluacja i pomiar efektywności Planu Odnowy Miejscowości odbywać się będzie co dwa lata. Uaktualnianie Planu Odnowy Miejscowości o nowe zadania zgłaszane przez instytucje, organizacje i firmy działające na obszarze objętym POM będzie odbywało się corocznie.

Koordynacją realizacji Planu Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie powinien zajmować się powołany przez Burmistrza Wojnicza zespół, w skład którego mogą wchodzić: • Burmistrz lub przedstawiciel Burmistrza Wojnicza; • Radni Rady Miejskiej w Wojniczu reprezentujący sołectwo Biadoliny Radłowskie; • Rada Sołecka; • Przewodniczący Rady Miejskiej; • Liderzy społeczności lokalnej.

Zakres zadań zespołu obejmuje: • monitorowanie przebiegu realizacji projektów w ramach Planu; • działania informacyjne i promocyjne Planu; • przygotowanie rocznych raportów na temat wdraŜania Planu; • dokonanie oceny po zakończeniu realizacji Planu.

Do właściwej oceny Planu, zespół moŜe tworzyć grupy robocze, korzystać z opinii niezaleŜnych ekspertów lub usług innych instytucji. Gmina Wojnicz jako instytucja wdraŜająca Plan Odnowy Miejscowości jest odpowiedzialna za: • składanie wniosków aplikacyjnych do instytucji grantodawczych; • kontrolę formalną składanych wniosków, ich zgodności z procedurami i z zapisami w Planie Odnowy Miejscowości; • monitorowanie wdraŜania poszczególnych projektów; • upowszechnienie informacji o współfinansowaniu realizowanych projektów przez UE.

Kluczowe znaczenie w monitorowaniu realizacji Planu Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie posiada Rada Miejska w Wojniczu. Rada współpracuje z radą sołecką Biadolin Radłowskich. Jej głównym zadaniem będzie monitorowanie przebiegu realizacji zadań zawartych w Planie oraz ewentualne interweniowanie w przypadku stwierdzenia opóźnień lub realizacji nie zaakceptowanych zadań.

Realizacja Planu będzie poddawana bieŜącej ocenie i aktualizacji. Podczas oceny przedstawione zostaną efekty z realizacji poszczególnych projektów ujętych do realizacji Plan Odnowy Miejscowości Biadoliny Radłowskie na lata 20102016