Artikel Yvonne Bos Duvenvoorde Nationaal
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Kasteel Duivenvoorde in Voorschoten is een van de mooiste landgoederen in de provincie Zuid-Holland. Het stamt uit de 13de eeuw en is sinds dien bewoond door de familie Van Wassenaer en haar nazaten. Sinds 1960 is het land- goed open gesteld als museum. De archieven berusten in het Nationaal Archief. Op initiatief van het Provinciaal Historisch Centrum Zuid-Holland en het De laatste Nationaal Archief zijn binnenkort ook delen uit het archief van het bouwheer land goed digitaal beschikbaar. Nationaal Archief Collectie Stichting Duivenvoorde, inv. nr. Kasteel Duivenvoorde al sinds de 13de eeuw DVS00025 Achtergrond Theodoor Netscher, Arent IX van Wassenaer, in handen van één familie Anna Margaretha Bentinck en hun zoontje Jacob Jan Brilanus, ca. 1717. Olieverf op doek, Yvonne Bos-Rops 260,5 x 200 cm. 20 100587_NA_Magazine_4_2010.indd Sec1:20 29-11-10 16:15 Boven de voordeur van kasteel Duivenvoorde van zijn broer Adriaan, een geestelijke, (†1573) en Stamboom van de familie bevindt zich een gevel steen met de mededeling daarna van zijn neef Arent VII (†1599). Van Duvenvoorde dat Arent van Wassenaer het gebouw in 1717 Aan het begin van de Opstand was deze Arent Als eerste eigenaar van heeft ‘hersteld en vergroot en met tuinen een van de edelen die in 1566 het smeek schrift Duivenvoorde wordt Philips van versierd’. Sindsdien is het uiterlijk van het kasteel aan Margaretha van Parma aanboden met het Wassenaer (ca. 1226) vermeld. niet meer ingrijpend veranderd. Arent IX van verzoek om verzachting van de maatregelen Hij werd opgevolgd door zijn zoon Wassenaer kan dus worden beschouwd als de tegen aanhangers van het protestantisme. Toen Arent I van Duvenvoorde (ca. 1248). laatste bouw heer van Duivenvoorde. Maar wie de hertog van Alva door de Spaanse koning naar Na Arent I ging kasteel Duivenvoorde was deze Arent eigenlijk? de Nederlanden werd gestuurd om de orde acht maal over op de oudste zoon te herstellen, vluchtte Arent naar Engeland. van de eigenaar, die meestal Arent Modale ridders Hij werd in 1568 bij verstek veroordeeld tot heette, eenmaal Floris (†1301) en Arent IX van Wassenaer was de zestiende bezitter verbanning en zijn bezittingen werden verbeurd eenmaal Jan (†1478). van Duivenvoorde in een ononder broken rij van verklaard. Duivenvoorde bleef voor de familie Deze reeks werd doorbroken mannelijke nakomelingen van de eerste eigenaar. behouden, omdat het toen nog in handen was na het overlijden van Arent VI van Duivenvoorde is vanaf de middel eeuwen tot in de van zijn katholieke oom Adriaan. Arent sloot zich Duvenvoorde in 1557. Hij had geen 18de eeuw vrijwel altijd overgegaan van vader op aan bij de opstandelingen en nam in 1572 als kinderen en het kasteel kwam oudste zoon (zie kadertekst). kapitein deel aan de inname van Den Briel. Dat in handen van zijn broer Adriaan In de Middeleeuwen speelden de Duvenvoordes leverde hem later de bijnaam ‘de watergeus’ op. van Duvenvoorde. Adriaan was geen bijzonder vooraan staande rol. De Zijn katholieke oom Adriaan overleed voordat hij een geestelijke en had ook geen Duvenvoordes waren een geslacht van modale zijn testament kon veranderen, maar er was een kinderen. Na zijn overlijden viel ridders, die tijdens de Hoekse en Kabeljauwse langdurige rechtszaak nodig voordat Arent VII het kasteel toe aan Arent VII van twisten, de partijstrijd die in de 14de en 15de kasteel Duivenvoorde in bezit kreeg. Duvenvoorde, de zoon van Adriaans eeuw van tijd tot tijd in het graafschap Holland eerder overleden broer Jan. Daarna oplaaide, consequent de verliezende, Hoekse Bestuurders ging het kasteel weer vijf maal kant kozen. Als gevolg daarvan werden in 1393 In de 17de eeuw stierf de hoofdtak van het over op de oudste zoon, totdat in zelfs alle bezittingen van Arent IV door de graaf geslacht uit. Daarom kwamen de nakomelingen 1722, met het overlijden van Jacob van Holland verbeurd verklaard. Maar hij kreeg van de drie zoons van Jan II van Duvenvoorde in Willem van Wassenaer, het in 1721 ze in 1394 na betaling van 300 gulden zoen geld 1617 overeen om offi cieel de naam Van Wassenaer geboren zoontje van Arent IX, een weer terug. te gaan voeren. Ze staan sindsdien bekend als de einde kwam aan een reeks van Tot in de 16e eeuw bleven de Duvenvoordes geslachten Van Wassenaer van Duvenvoorde, Van bijna vijfhonderd jaar mannelijke buiten het bestuur van het gewest. Zij waren Wassenaer van Obdam en Van Wassenaer van eigenaren uit het geslacht Van actief op het platteland, in hun eigen gebieden Warmond. Bij de Duvenvoordes nam de belang- Wassenaer van Duvenvoorde. en in de water staat. Arent VI van Duvenvoorde stelling voor het bestuur van Holland toe. Dat had (†1557) werd, net als zijn vader, hoog heem raad ook te maken met de toegenomen macht van de Een bezoek aan het kasteel van Rijnland. Hij was ook de achtste en laatste uit Staten. De soevereiniteit van Holland lag na het Kasteel Duivenvoorde is jaarlijks van april t/m oktober geopend voor het publiek zijn geslacht die nog tot ridder werd geslagen. ontstaan van de Republiek der Zeven Verenigde (rondleidingen dinsdag t/m zaterdag om Zijn huwelijk met Johanna van Lockhorst bleef Provinciën bij de Staten vergadering. Daar werd 14.00 en 15.30 uur en groepsrondleidingen kinderloos en het kasteel kwam eerst in handen het gewestelijk beleid bepaald. > op aanvraag). Op 2 april 2011 opent het kasteel het nieuwe museumseizoen met de tentoonstelling Fashioning Nature. Bloem- en diermotieven (t/m 22 oktober 2011). Ter gelegenheid van het 50-jarig jubileum van de Stichting Duivenvoorde in 2010 verscheen het rijk geïllustreerde jubileumboek Duivenvoorde. Bewoners, landgoed, kasteel, interieur en collectie (Annette de Vries red.), Waanders Uitgevers, 2010, 264 p., hardcover € 34,95, paperback € 24,95. Kasteel Duivenvoorde Laan van Duivenvoorde 4 2252 AK Voorschoten T 071 561 37 52 [email protected] www.kasteelduivenvoorde.nl Archief van de familie Van Wassenaer van Duvenvoorde, 1226–1996, 3.20.87, inv.nr. 187 Gedicht op het overlijden van Aernt IX van Wassenaer. 21 100587_NA_Magazine_4_2010.indd Sec1:21 29-11-10 16:15 De Duvenvoordes werden actief in het Hij was bijvoorbeeld betrokken bij de afwikkeling verzoek zou komen, want dat zou niet goed zijn gewestelijk bestuurs apparaat. De drie opeen - van de erfenis van stadhouder-koning Willem III. voor zijn reputatie. volgende zeventiende-eeuwse eigenaren van Diens erfgenaam was de stadhouder in Friesland Dat was het laatste dat hij voor de Friese Duivenvoorde waren hoog heem raad van Rijnland en Groningen, Johan Willem Friso van Nassau stad houder kon doen. Op weg naar Den Haag en lid van de ridder schap van Holland. De Diets. Maar andere vorsten, onder wie Frederik I verdronk Johan Willem Friso in het Hollands Diep. ridder schap was een gesloten college van een koning van Pruisen, maakten ook aanspraak op Arent adviseerde nog wel zijn weduwe over de te klein aantal ridders dat altijd de voorzitter van de erfenis. De Staten-Generaal waren executeur volgen tactiek. Het einde van deze erfenis kwestie de Staten vergadering leverde en veel invloed testamentair en moesten erop toezien dat maakte Arent zelf ook niet meer mee. Pas in 1732, had op het verdelen van vaak lucratieve ambten. iedereen zijn deel zou krijgen. Aangezien de na 30 jaar touwtrekken, was er een overeen- Daarnaast vervulden de Duvenvoordes diverse gewesten besloten hadden niet opnieuw een komst tussen de koning van Pruisen en de Friese andere functies. Zo was Johan van Wassenaer stadhouder aan te stellen, raakte de erfenis- Nassau’s. van Duvenvoorde (1577–1645) bijvoorbeeld kwestie ook in politiek vaarwater. In 1714 werd Arent door de Staten-Generaal naar voorzitter van het college van Gecommitteerde In 1704 werd Arent naar Zeeland gezonden Engeland gezonden om daar aanwezig te zijn bij de Raden in het Zuider kwartier. Hij breidde het om onderzoek te doen naar de geruchten over inhuldiging van koning George I. Arent bleef meer bezit uit door aankoop van de hoge heerlijkheid Zeeuws wantrouwen tegen Holland. Dat bleek dan een jaar in Londen. Hij leefde in grote luxe en Voorschoten (1614) en behoorde in 1627 tot de te kloppen. Arent ontdekte dat de Staten van probeerde daarmee zijn omgeving te imponeren. twintig rijkste inwoners van Den Haag. Zeeland het de Staten van Holland kwalijk namen Zo kwam hij niet met drie, maar met vijf koetsen, Arent IX van Wassenaer (1669–1721) was de dat er een proces was aangespannen voor de die bespannen waren met acht paarden, in plaats oudste zoon van Jacob van Wassenaer en diens Hoge Raad van Holland en Zeeland over het van de gebruikelijke zes. Een van zijn opdrachten rijke vrouw Jacoba van Lijere. Hij studeerde in bezit van het markizaat van Veere en Vlissingen, was ook het vernieuwen van de bestaande Leiden en kreeg vrij kort na het einde van zijn onderdeel van de nalatenschap van Willem III. verdragen tussen de Republiek en Engeland. Toen studie zijn eerste bestuurs functies. Hij werd Aan het markizaat was de functie van eerste die op 20 februari 1716 getekend waren, duurde het baljuw en ruwaard van Putten (1691), hoog- edele in Zeeland gekoppeld en de bezitter ervan nog een paar maanden voordat hij terugkeerde heem raad van Schieland (1694) en lid van de had veel macht in het gewest. De Zeeuwen naar Holland. vroedschap van Den Briel (1695). vonden dat deze zaak alleen henzelf aanging. Ze In 1701 trouwde hij met de achttienjarige Anna kwamen voor overleg naar Den Haag en er werd Verbouwing Margaretha Bentinck. Haar vader, Hans Willem overeen gekomen het proces stop te zetten. Het Na zijn terugkomst uit Engeland begon Arent Bentinck, was vertrouweling en raads man zou pas met toestemming van de Staten van beide met het moderniseren van zijn huizen.