Jaarstukken 2019

JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

2 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Inhoudsopgave

Inhoudsopgave 3

1 Algemeen 7 1.1 Inleiding 7 1.2 Saldo 8 1.3 Bestemming resultaat 11 1.4 Over te hevelen budgetten van 2019 naar 2020 13

2 Programma’s 15 2.1 Programma burger, bestuur en ondersteuning 15 2.2 Programma veiligheid 21 2.3 Programma verkeer, vervoer en waterstaat 26 2.4 Programma economie 29 2.5 Programma onderwijs 32 2.6 Programma sport, cultuur en recreatie 35 2.7 Programma sociaal domein 40 2.8 Programma volksgezondheid en milieu 49 2.9 Programma volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing 55 2.10 Overzicht algemene dekkingsmiddelen, overhead, vennootschapsbelasting en onvoorzien 63

3 Paragrafen 65 3.1 Inleiding 65 3.2 Lokale heffingen 66 3.3 Weerstandsvermogen en risicobeheersing 70 3.4 Onderhoud kapitaalgoederen 80 3.5 Financiering 84 3.6 Bedrijfsvoering 88 3.7 Verbonden partijen en samenwerkingsverbanden 91 3.8 Grondbeleid 100 3.9 Duurzaamheid 103

4 Overzicht baten en lasten in de jaarrekening 105 4.1 Recapitulatiestaat 105 4.2 Incidentele baten en lasten en structurele reservemutaties 107 4.3 Beloning gemeentelijke topambtenaren 109

5 Balans en toelichting 111 5.1 Grondslagen 111 5.2 Balans per 31 december 2019 116 5.3 Toelichting op de balans 118 5.4 Gebeurtenissen na balansdatum 129 5.5 Niet uit de balans blijkende verplichtingen 129

Single Information Single Audit (SISA) 130

6 Controleverklaring 136

7 Overzicht bijlagen 137

3 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

4 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Aanleiding

De belangrijkste functie van de jaarstukken is het afleggen van verantwoording door het college van burgemeester en wethouders over de realisatie van het voorgenomen beleid in 2019 en de middelen die daarvoor zijn ingezet.

Het uitgangspunt voor deze jaarstukken is de begroting 2019, die is bijgesteld bij de voorjaarsnota en bij de najaarsnota. De jaarstukken bestaan uit het jaarverslag en de jaarrekening. Deze jaarstukken voldoen aan de voorschriften van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV).

Leeswijzer

Het eerste deel van deze jaarstukken is het jaarverslag, het tweede deel is de jaarrekening. Het jaarverslag begint in hoofdstuk 1 met een algemeen beeld over het verslagjaar 2019 en de verzoeken tot overheveling van budgetten naar 2020. In hoofdstuk 2 legt het college verantwoording af over de realisatie van het voorgenomen beleid binnen de 9 programma’s. In het paragraaf 2.10 legt het college verantwoording af over de algemene dekkingsmiddelen. De acht paragrafen vormen samen hoofdstuk 3.

In de programmaverantwoording is, net als voorgaande jaren, de toelichting op afwijkingen tussen begroting (na wijziging) en realisatie opgenomen.

Het tweede deel van deze jaarstukken, de jaarrekening, begint in hoofdstuk 4 met de recapitulatie van de gerealiseerde baten en lasten binnen de 9 programma’s en de algemene dekkingsmiddelen en de opsomming van de incidentele baten en lasten. In hoofdstuk 5, Balans en toelichting, wordt de financiële positie van de gemeente toegelicht en worden de waarderingsgrondslagen van de balans vermeld. Aansluitend op de balans volgt De Single information, Single audit (SiSa). In hoofdstuk 6 is de controleverklaring van de accountant bijgevoegd. Tot slot treft u diverse bijlagen aan.

5 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

6 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

1 Algemeen

1.1 Inleiding

In 2019 zet het herstel van de financiële positie van gemeente De Bilt langzaam in. De maatregelen die de afgelopen jaren zijn genomen beginnen hun vruchten af te werpen. Door het taakgerichte begroten is beter grip ontstaan op de inkomsten en uitgaven. Mede daardoor zijn de meevallers in deze rekening hoger dan de tegenvallers. Het eigen vermogen neemt toe en onze schulden worden lager. Wij betalen langzaam de hoge investeringen uit het verleden af. Wij zien daarnaast aan de toename van het weerstandsvermogen dat wij steeds beter in staat zijn om tegenvallers op te vangen.

Deze ontwikkelingen zijn mede verantwoordelijk voor het positieve resultaat van € 2,1 miljoen euro. Ondanks de bij de begroting 2019 afgesproken noodzakelijke investeringen in het personeel, zien wij wel dat een aantal projecten is uitgesteld door vertraging of onderbezetting. Een aantal plannen schuiven daarom door naar 2020.

Ondanks een positief financieel resultaat, ontkomen wij niet aan het nemen van stevige structurele maatregelen. Deze zijn nodig om de structureel tegenvallende inkomsten, waaronder de opschalingskorting, en de structureel toenemende uitgaven, met name op WMO en jeugdzorg, te kunnen compenseren. Dat is sinds 2015 een landelijk probleem. Het Rijk verplicht gemeenten namelijk om de zorg en ondersteuning uit te voeren, maar komt met onvoldoende geld over de brug. De hiervoor benodigde extra miljoenen moet de gemeente grotendeels zelf opbrengen. Dit lukt in De Bilt door de afgelopen twee jaar fors te bezuinigen: 2,5 miljoen bij de begroting 2019 en 2,7 miljoen afgelopen november bij de begroting 2020. In zomerbrief en de begroting 2021 zullen wij hier opnieuw voorstellen voor doen.

Medio maart kreeg het Coronavirus (Covid-19) ook Nederland in zijn greep. De focus lag in het begin terecht volledig op de volksgezondheid, maar deze pandemie heeft ook grote economische gevolgen. In welke mate ook de financiële positie van de gemeente wordt aangetast is nu nog niet in te schatten. In deze jaarrekening zijn de risico’s die voortvloeien uit de huidige pandemie lang niet volledig meegenomen.

Vanwege de tekorten in het sociaal domein en de gevolgen van het coronavirus is het verstandig om het positieve resultaat uit 2019 voor 2020 te reserveren. Hiermee kan de zorg gegarandeerd worden terwijl wij als gemeentebestuur samen werken aan oplossingen voor de lange termijn. Ondanks de financiële tegenwind kan gemeente De Bilt zo de gevolgen voor de korte termijn opvangen, juist door de verbetering van de financiële positie die de afgelopen jaren is ingezet.

7 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

1.2 Saldo

Resultaat Het boekjaar sluit met een positief saldo van € 2,1 mln. na storting en onttrekking van de reserves. Primitieve begroting Begroting na wijziging Rekening 2019 2019 2019 Totale lasten 112.269.380 112.488.523 109.865.955 Totale baten 112.921.357 110.913.451 111.744.136 Totaal voor reservemutaties 651.977 -1.575.072 1.878.181 Storting in reserves 523.165 3.662.820 4.113.986 Onttrekking uit reserves 324.802 4.236.455 4.318.011 Totaal na reservemutaties 453.614 -1.001.437 2.082.207

Het resultaat inclusief reservemutaties is het gevolg van een aantal salderingen. In grote lijnen wordt het resultaat verklaard door onderstaande positieve saldi: 1. Winstneming op lopende grondexploitatie € 1,4 mln. 2. Algemene Uitkering € 0,6 mln. 3. Nog niet gebruikte provinciale subsidies € 0,4 mln. 4. Belasting- en legesinkomsten € 0,4 mln. 5. Omgevingswet € 0,3 mln. 6. Verkoop vastgoed € 0,3 mln. 7. Vrijval voorziene kosten € 0,2 mln. 8. Verkeersregelinstallaties € 0,2 mln. 9. Uitkering SPUK € 0,1 mln. 10. Wijkgericht werken € 0,1 mln. 11. Overige afwijkingen € 0,2 mln. Saldo € 4,2 mln.

Daar staan in grote lijnen de onderstaande negatieve saldi tegenover: 1. Geen vrijval voorziening SD (reeds vrijgevallen bij Jaarrekening 2018) - € 0,9 mln. 2. Storting voorziening - € 0,6 mln. 3. Toegenomen afvalverwerkingskosten - € 0,4 mln. 4. Overschrijding Sociaal Domein - € 0,1 mln. 5. Overige saldi - € 0,1 mln. Saldo - € 2,1 mln.

Grondbedrijf Op grond van de BBV voorschriften (Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten) heeft de gemeente in 2019 tussentijdse winst genomen op de projecten De Melkweg, Larenstein en Van Everdingen van in totaal € 2.198.306. Daar staat tegenover dat de verwachte verliezen op de grondexploitaties Werkschuit en Centrumplan met circa € 0,8 mln. toenemen.

Bij het raadsbesluit in maart 2019 heeft de raad ingestemd met de realisatie van vier nieuwe exploitaties. In 2019 is de bouwgrondexploitatie De Leijen Zuid afgerond. Het definitieve verlies is binnen de voorziene € 2,8 mln. gebleven. De resterende € 45.000 is binnen de algemene dekkingsmiddelen vrijgevallen.

Boekwaarde Boekwaarde Omschrijving 31-12-2018 31-12-2019 Grondexploitatie - Bedrijvenpark Larenstein 2.331.146 2.811.011 Grondexploitatie - Centrumgebied Bilthoven 8.184.442 8.789.169 Grondexploitatie - Melkweg 4.154.057 -2.294.334 Grondexploitatie - De Leyen Zuid 2.529.315 0 Grondexploitatie - Van Everdingen 0 232.885 Grondexploitatie - Akoteh 0 93.522 Grondexploitatie - Werkschuit 0 625.064 Grondexploitatie - Hummeloord Aeolusweg 14 0 3.495 Een uitgebreide toelichting op de grondexploitaties kunt u vinden onder de paragraaf grondbeleid.

8 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Algemene Uitkering De gemeente heeft circa € 0,6 mln. meer ontvangen aan uitkering uit het Gemeentefonds dan bij de najaarsnota was voorzien. De gepresenteerde uitkering in de najaarsnota was gebaseerd op de meicirculaire, aangezien de septembercirculaire ten tijden van het opstellen van de najaarsnota nog niet voor handen was.

Provinciale subsidies De gemeente De Bilt realiseert veel verkeersmaatregelen waar de provincie financieel aan bijdraagt. Een deel van de subsidies (€ 0,4 mln.) zijn nog niet aangewend, het gehele provinciale project is vertraagd. Het betreft de toegekende subsidie voor de realisatie van de doorfietsroute Bilthoven – De Bilt en voor de realisatie van de fietsverlichting aan het Uppsalapad.

Belasting en legesinkomsten De toeristenbelasting (€ 0,1 mln.) en de OZB hebben gezamenlijk circa € 0,2 mln. meer aan inkomsten opgeleverd. De gemeente heeft voor de aanleg voor kabels en leidingen en herstel van straten ruim € 0,1 mln. meer aan leges in rekening gebracht dan was begroot. (€ 0,4 mln.)

Implementatie Omgevingswet De implementatie van de Omgevingswet is uitgesteld naar 2020. Het volledige budget van bijna € 0,3 mln. is daardoor niet uitgegeven.

Vastgoed Dit voordeel betreft de middelen die gereserveerd worden voor duurzaamheid. Deze worden in de vorm van een revolving fund beschikbaar gesteld. Het college heeft de keuze gemaakt om vanwege de efficiency voordelen deze middelen te laten aansluiten bij het MJOP wat dit jaar gereed komt. Verduurzaming kan dan worden meegenomen bij het reguliere onderhoud van gebouwen.

Verkeersregelinstallatie Bij de onderhouds- en vervangingsbegroting voor verkeersregelinstallaties is uitgegaan van 2 vervangingen per jaar. Het blijkt dat dit niet nodig is om tot het gewenste onderhoudsniveau te komen. In de komende jaren zal van 1 vervanging per jaar worden uitgegaan.

Vrijval voorziene kosten Naar huidig inzicht – uitspraak van de rechter – zullen de resterende kosten voor de spoorondertunneling van de Leijenseweg varieren tussen de € 0,3 mln. en € 0,35 mln. Derhalve kan circa € 0,2 mln. vrijvallen uit de aangehouden voorziene kosten.

Uitkering SPUK In het verleden werd sport door het Rijk als een belaste gemeentelijke prestatie beoordeeld en was het daarom toegestaan op sportinstallaties die de gemeente belast verhuurde, de btw op investeringen en exploitatiekosten terug te vragen bij de belastingdienst. Door een wetswijziging is dit veranderd. Als overgangsregeling is de SPUK in het leven geroepen. Hierdoor kan de gemeente onder strenge voorwaarden een deel van de betaalde btw terugvorderen. Onze belastingadviseur heeft voor de gemeente circa € 149.000 mln. teruggevorderd.

Wijkgericht Werken Bij wijkinitiatieven wordt steeds meer gebruik gemaakt van externe fondsen zoals sponsoring, waardoor minder gemeentelijke middelen nodig zijn. Dit leidt tot een structurele besparing. Daarnaast zijn door gebrek aan interne capaciteit sommige projecten uitgesteld.

Sociaal Domein In de raadsbrief van 24 maart 2020 is aangekondigd dat de zorgkosten naar verwachting in 2019 circa € 950.000 hoger zijn dan in de najaarsnota is vermeld. In deze jaarrekening blijkt dat circa € 1 mln. te zijn, maar de kosten op andere onderdelen binnen het sociaal domein zijn lager dan begroot. Daarnaast heeft de begrote vrijval van de voorzieningen Sociaal Domein zoals opgenomen in de begroting 2019 niet plaatsgevonden. Deze voorzieningen moesten reeds vrijvallen bij de jaarrekening 2018. Deze vrijval is toegevoegd aan de reserve Sociaal Domein.

Gesaldeerd is sprake van een overschrijding van circa € 1,0 mln. Wanneer de niet vrijgevallen voorzieningen wordt onttrokken aan de reserve Sociaal Domein, is het tekort op het Sociaal Domein circa

9 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

€ 0,1 mln. De overschrijding op de zorgkosten is hoogst waarschijnlijk structureel. De onderuitputting op de andere budgetten daarentegen grotendeels incidenteel. De structurele nadelen worden verwerkt in de kadernota en de najaarsnota 2020. Zoals vermeld in de jaarrekening 2018 is gestart met de Taskforce Sociaal Domein. Deze maatregelen hebben tot op heden nog geen besparingen opgeleverd. Elk half jaar stelt het college een monitor SD op om beter te sturen op de afwijkingen.

Storting voorziening Voormalig personeel Gemeente De Bilt heeft afgelopen jaren van verschillende personeelsleden om verschillende redenen afscheid genomen. De meeste oudmedewerkers vinden binnen een relatief korte tijd elders een functie. Soms duurt dit langer. Dan hebben deze medewerkers recht op een WW-uitkering. De gemeente is ten aanzien van WW-uitkeringen eigen risicodrager. Naast de wettelijke werkloosheidsuitkering hebben de meeste medewerkers ook recht op bovenwettelijke en nawettelijke uitkeringen. Momenteel heeft de gemeente voor vijf voormalig personeelsleden de komende tijd nog financiële verplichtingen. Zolang deze oud medewerkers niet elders in dienst treden of inkomsten realiseren is de gemeente verplicht hen te voorzien van een uitkering. De gemeente begeleidt deze oudmedewerkers naar een nieuwe baan.

APPA-pensioen De gemeente heeft de pensioenvoorziening voor bestuursleden uitbesteed bij Loyalis. Daarvoor maakt de gemeente maandelijks een bedrag over aan Loyalis. Dit bedrag is berekend op basis van een vaste rekenrente. De rekenrente voor 2020 is veel lager dan de rekenrente waarop de maandelijke kosten zijn gebaseerd. Hierdoor moet bijna € 0,2 mln. extra worden gestort in deze voorziening.

Afvalverwerkingskosten Een aantal geplande ondergrondse afvalverzamelcontainers konden pas medio 2019 geplaatst worden, waardoor er langer via bovengrondse containers ingezameld moest worden, wat duurder is. Bovendien is zowel via de huis-aan-huis-inzameling als via de milieustraat meer grofvuil ingezameld, wat ook voor hogere verwerkingskosten heeft gezorgd. Daarnaast zorgde de grote stijging van afvalverbrandings- belasting voor een extra verhogend effect.

Bovenstaande ontwikkelingen zijn nader toegelicht in hoofdstuk 2 onder de verschillende programma’s.

10 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

1.3 Bestemming resultaat

Na vaststelling van het financiële resultaat van de jaarrekening wordt een besluit genomen over de bestemming van dat resultaat, door toevoeging of onttrekking aan reserves. Wij stellen voor om het resultaat als volgt te bestemmen: 1. Over te hevelen budgetten (resttaken 2019) € 1.025.084 2. Onttrekken aan de reserve Sociaal Domein -/- € 900.000 3. Onttrekken aan de reserve Grondexploitaties -/- € 787.542 4. Storten in de reserve grondexploitaties € 555.814 5. Storten in de reserve Sociaal Domein € 1.000.000 6. Storten in de nieuw te vormen reserve Corona € 600.000 7. Storten in de nieuw te vormen reserve 'revolving fund verduurzaming' € 261.742 8. Storten in de reserve fiscaliteit € 166.960 9. Storten in de algemene reserve € 160.149 Totaal €2.082.207

Resttaken In de volgende paragraaf stellen wij voor om een aantal restantbudgetten uit 2019 over te hevelen naar 2020, zodat de beoogde doelen alsnog kunnen worden gerealiseerd. In totaal betreft dit een bedrag van € 1.025.084. Bij vaststelling van het raadsvoorstel Jaarrekening 2019 worden deze budgetten beschikbaar gesteld voor het begrotingsjaar 2020.

Onttrekking aan reserve Sociaal Domein Het college stelt voor – in lijn met de begroting 2019 – € 900.000 te onttrekken aan de Reserve Sociaal Domein. De begrote vrijval uit de voorzieningen binnen het sociaal domein zijn bij de jaarrekening 2018 toegevoegd aan de reserve Sociaal Domein. Hierdoor is boekhoudkundig een tekort in de jaarrekening 2019 ontstaan. Door deze middelen te onttrekken aan de reserve Sociaal Domein, worden de voorziene kosten in overeenstemming met de begroting deels geëgaliseerd.

Toevoegen / onttrekking aan reserve Grondexploitaties Het college stelt voor om de toevoeging aan de verliesvoorziening grondexploitaties te onttrekken aan de reserve grondexploitaties (€ 787.542). Om de toekomstige risico’s binnen de bouwgronden in exploitatie af te dekken, stelt het college voor om € 555.814 van de gerealiseerde winst op bouwgronden (Larenstein en Van Everdingen) te storten in de reserve grondexploitaties. De genomen winst op de bouwgrond in exploitatie Melkweg is zeer reëel. De eventuele risico’s binnen deze exploitatie zijn ruimschoots op te vangen binnen de budgetten van de exploitatie.

Toevoegen aan reserve Sociaal Domein In de voorjaarsnota 2020 is inzicht gegeven in de verwachte kostenontwikkeling binnen het sociaal domein. De verwachting is dat de zorgkosten in 2020 verder zullen stijgen. Het college stelt voor om € 1.000.000 te reserveren om de verwachte meerkosten in 2020 op te kunnen vangen.

Toevoegen aan reserve ‘Corona’ Zoals gesteld zijn de financiële gevolgen van het Corona virus nog niet in te schatten. In 2020 zullen in ieder geval kosten ontstaan naar aanleiding van de corona-crisis de niet op te vangen zijn in de bestaande budgetten. Onduidelijk is nog in hoeverre landelijke compensatie afdoende is. Het college stelt daarom voor hier geld voor te reserveren. Hierbij ligt de eerste focus op de kosten gemaakt door de gemeente zelf, maar eveneens wordt rekening gehouden met eventuele niet elders afgedekte gevolgen voor onze maatschappelijke partners, bijvoorbeeld gesubsidieerde instellingen. De komende periode zal het college voor deze laatste categorie randvoorwaarden opstellen, in lijn met de eerder door het college vastgestelde noodmaatregelen.

Toevoegen aan reserve 'revolving fund verduurzaming' De middelen voor duurzaamheid worden in de vorm van een revolving fund beschikbaar gesteld. Deze middelen komen conform raadsbesluit steeds terug naar de gemeente om in te zetten voor nieuwe investeringen. Voorgesteld wordt om de totale som van middelen die jaarlijks niet worden gebruikt en de middelen die terug komen als opbrengsten in een nieuw te vormen reserve te storten, om zo het revolving karakter van het fonds te kunnen waarborgen en de stortingen en onttrekkingen door uw raad te laten monitoren. In de aanloop naar de begroting 2021 onderzoeken we of deze financieringssystematiek rechtstreeks via de exploitatiebegroting moet blijven lopen of dat dit op een efficiëntere manier kan.

11 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Toevoegen aan reserve fiscaliteit Voorgesteld wordt om analoog met vorig jaar de middelen die via de btw-suppleties na aftrek van gemaakte kosten in deze reserve te storten voor de inhuur van noodzakelijke fiscale kennis in de toekomst.

Algemene reserve Het restant kan aan de algemene reserve worden toegevoegd.

Reserves en voorzieningen De reserves en voorzieningen komen er na bovenstaande voorgestelde reservemutaties als volgt uit te zien: 1-1-2019 31-12-2019 Na bestemming Eigen vermogen 19.129.560* 21.779.740** 20.754.656 Voorzieningen 1.513.848 2.527.920 2.527.920 Totaal reserves en voorzieningen 20.643.408 24.307.660 23.282.576 * na bestemming resultaat 2018 ** het eigen vermogen is reserves inclusief het gerealiseerde resultaat, zie balans

In bijlage 1 vindt u een toelichting van de mutaties op de reserves en voorzieningen.

Financiële positie

Financiële kengetallen Rek. 2016 Rek. 2017 Rek. 2018 Rek. 2019 Netto schuldquote 92,2% 91,7% 97,2% 74,0% Netto schuldquote minus verstrekte leningen 84,8% 85,0% 87,5% 73,7% Solvabiliteitsratio 17,3% 16,4% 16,5% 18,1% Grondexploitatie (Voorraadquote) 8,2% 9,0% 8,4% 2,8% Structurele exploitatieruimte 1,7% -1,7% 0,6% 1,9% Belastingdruk 124,0% 128,2% 125,2% 133,3% Woonlasten meerpersoonshuishouden* 918 926 913 961 Vaste schuld per inwoner 1.720 1.834 1.641 1.903 Totale schuld per inwoner** 2.166 2.158 2.326 2.115 Inkomsten per inwoner 2.110 2.156 2.238 2.689 Uitgaven per inwoner 2.087 2.180 2.204 2.642 Weerstandvermogen 1,08 1,10 1,16 1,49 Weerstandscapaciteit (x € mln.) 23,42 24,50 24,26 31,51 Risicoprofiel (x € mln.) 21,75 22,40 20,86 21,1 * woonlasten volgens de coelogids 2019 ** vaste schulden, vlottende schulden en overlopende passiva

Een uitgebreide toelichting op de kengetallen kunt u vinden onder de paragraaf weerstandsvermogen.

Verbonden partijen Het totaal van het aan de gemeenschappelijke regelingen betaalde bedrag in 2019 is € 19,852 miljoen. Een uitsplitsing van dit bedrag vindt u in paragraaf 4.6 Verbonden partijen.

12 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

1.4 Over te hevelen budgetten van 2019 naar 2020

Inleiding In het afgelopen jaar zijn via de uitkering uit het gemeentefonds enkele specifieke budgetten beschikbaar gesteld. Deze middelen moeten daarvoor worden aangewend. Tot zover de gemeente hier in 2019 toe in staat is geweest, zijn deze budgetten overgeheveld naar 2020. Daarnaast zijn door capaciteitsgebrek niet alle voorgenomen werkzaamheden afgerond. Hiervoor word een aantal restantbudgetten overgeheveld.

Programma verkeer, vervoer en waterstaat Openbare verlichting € 119.786 Dit betreft een subsidie van de provincie voor de uitvoering van ecodynamische fietsverlichting aan het Uppsalapad. De uitvoering was gepland voor 2019, maar in verband met de levertijden is de uitvoering verplaatst naar het tweede kwartaal 2020.

Project Westelijke doorfietsroute Bilthoven/De Bilt € 275.000 De vertraging in de voorbereiding en uitvoering is te verklaren door de grote samenhang met ontwikkeling van de snelfietsroute Amersfoort-Utrecht. Dit project schuift door omdat het provinciale voorbereidingsproces voor de snelfietsroute Amersfoort – Utrecht vertraging heeft opgelopen. Het huidig inzicht is dat het moment van ingebruikname van de gehele snelfietsroute eind 2022 zal plaatsvinden.

Programma sport, cultuur en recreatie Kunstbevordering- en Beoefening (Cultuurpart) € 2.000 Medio 2019 heeft gemeente De Bilt een eenmalige bijdrage van € 2.000,- toegezegd voor de herinrichting van Beeldenpark Jits Bakker. Uitvoering van dit project door de provincie Utrecht is inmiddels gestart. De bijdrage wordt in 2020 alsnog overgemaakt. Uw raad zal worden geïnformeerd na afronding van de werkzaamheden eind 2020.

Programma sociaal domein Pilot veranderopgave inburgering vrouwelijke nareizigers en gezinsmigranten € 200.000 In 2019 heeft gemeente De Bilt samen met gemeente Bunnik een pilotaanvraag gedaan bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, voor een pilot VOI op het thema vrouwelijke nareizigers. Deze aanvraag is goedgekeurd en hiervoor hebben wij van het ministerie via de decentralisatieuitkering € 200.000 mogen ontvangen voor het uitvoeren van de pilot in 2019-2020. Deze middelen zijn in de algemene middelen opgenomen. Het college heeft in januari 2020 het bestedingsplan goedgekeurd, realisatie van het project en uitgave van het budget vindt plaats in 2020. Daarom verzoeken wij u om het uitvoeringsbudget over te hevelen naar 2020.

Programma volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing Omgevingswet € 257.675 De invoering van de Omgevingswet is van overheidswege uitgesteld naar 2022. Voor de implementatie heeft de raad € 350.000 beschikbaar gesteld, hiervan is ca. € 257.000 in 2019 niet besteed. In 2020 zal er een extra inspanning worden gedaan om de omgevingswet in te voeren.

Woonruimtezaken € 52.500 Op deze post was incidenteel geld opgenomen voor een drietal zaken. Het betreft allereerst het opplussen van regionaal woonbehoefteonderzoek, zodat we de lokale situatie tot op het niveau van de kernen in beeld zouden krijgen. Het regionale onderzoek is niet doorgegaan in 2019, dus ook het opplussen verviel. Dit geld hebben we echter wel nodig in 2020 voor woononderzoek rond de totstandkoming van de nieuwe woonvisie. Wij stellen voor om dit budget naar 2020 over te hevelen. Daarnaast was er geld opgenomen voor het opstellen van een kernrandzonevisie en een landschapsvisie, met het oog op toekomstige uitbreiding buiten de rode contour. Deze onderzoeken zijn on hold gezet omdat de beschikbare ambtelijke capaciteit nodig was voor ondersteuning van de totstandkoming van de huisvestingsverordening, de woondeal en het voorstel voor aanwijzen van woningbouwlocaties. In 2020 willen we de landschapsvisie alsnog gaan oppakken. Ook hier stellen we voor om het budget naar 2020 over te hevelen.

Algemene dekkingsmiddelen, overhead, vennootschapsbelasting en onvoorzien Doorontwikkeling zaakgericht werken € 118.123 De ontwikkelingen op het gebied van zaakgericht werken zijn minder ver gevorderd dan was voorzien. Van het totale budget van € 245.000 voor 2019 is ruim € 118.000 niet uitgegeven. In 2020 gaan we verder met de ontwikkeling van Zaakgericht Werken.

13 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

14 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

2 Programma’s

2.1 Programma burger, bestuur en ondersteuning

1 OMSCHRIJVING PROGRAMMA

Dit programma gaat over de relatie tussen burgers, politiek en bestuur en hoe het gemeentebestuur hier vorm en inhoud aan geeft.

2 WAT WILDEN WE BEREIKEN?

2a Gewenste maatschappelijke effecten

1. Waardering van de inwoners voor het woon- en leefklimaat in de gemeente. 2. Tevredenheid van de inwoners over de gemeenteraad (verder: de raad). 3. Tevredenheid van de inwoners over het college van burgemeester en wethouders (verder: het college). 4. Betrokkenheid van de inwoners, ondernemers en vertegenwoordigers van instellingen bij de beleidsontwikkeling en planvorming voor hun eigen woon- c.q. vestigingsomgeving. 5. Vermindering van administratieve lasten van gemeentelijke regelgeving voor burgers, bedrijven en instellingen. 6. Tevredenheid van de inwoners, ondernemers en vertegenwoordigers van instellingen over de gemeentelijke dienstverlening. 7. Tevredenheid van de inwoners over de gemeentelijke informatievoorziening.

2b Operationele doelstellingen 1. De samenwerking tussen gemeenteraad, college van burgemeester en wethouders en gemeentelijke organisatie is resultaatgericht. 2. De gemeente draagt als krachtige lokale overheid bij aan de oplossing van maatschappelijke problemen. 3. De gemeentelijke besluiten hebben een breed draagvlak. 4. Het politieke debat is inhoudelijk, waarbij het gaat om bereidheid, speelruimte en respect voor ieders inbreng. 5. Raad, college, samenleving en ambtelijke organisatie zoeken samen naar nieuwe wegen om de lokale democratie levendiger te maken. 6. Actief burgerschap en burgerparticipatie bevorderen in het kader van gebiedsgericht werken. 7. De positie van de gemeente De Bilt binnen de regio wordt gewaarborgd door bestuurlijke samenwerking binnen U10-verband en andere gemeenschappelijke regelingen of samenwerkingsverbanden. 8. De gemeentelijke organisatie ondersteunt en faciliteert de inwoners, ondernemers en vertegenwoordigers van instellingen en daagt hen uit om te participeren bij de oplossing van maatschappelijke problemen. 9. De gemeentelijke organisatie, bedrijfsprocessen en informatievoorziening zijn, met het oog op de ontwikkelingen in de samenleving en technologie, flexibel ingericht ten behoeve van een optimale afhandeling van de vraag van inwoners, ondernemers en instellingen. 10. De dienstverlening van de gemeente is voorspelbaar en betrouwbaar, zodat de inwoner, ondernemer en instelling weet wat hij/zij kan verwachten. 11. Inwoners, ondernemers en vertegenwoordigers van instellingen krijgen persoonlijke aandacht en voelen zich welkom in het gemeentehuis. Zij kunnen de gemeentelijke dienstverlening zoveel mogelijk tijd- en plaats-onafhankelijk afnemen, met als uitgangspunt: 'Digitaal waar mogelijk, persoonlijk waar nodig'.

15 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

12. Standaard producten en diensten worden geleverd tegen een vast tarief met een korte doorlooptijd en zijn van een betrouwbare kwaliteit. 13. De inwoner, ondernemer, instelling kan diensten en producten afnemen via verschillende kanalen en ontvangt onafhankelijk van het kanaal dezelfde antwoorden. 14. De inwoner, ondernemer, instelling kan met zijn/haar vragen terecht bij een klantcontactcentrum waar circa 80 procent van de vragen direct wordt beantwoord. 15. De toegankelijkheid en kwaliteit van de informatie via de gemeentelijke website, social media, het Gemeentenieuws en het raadsinformatiesysteem zijn gewaarborgd.

2c Effect indicatoren

Effectindicator 2016 2017 2018 2019 1 Opkomst bij verkiezing gemeenteraad N.v.t. N.v.t. 65,92% N.v.t. 2 Rapportcijfer van inwoners voor gemeentebestuur N.v.t. 6,6 N.v.t. 5,9 3 Percentage inwoners dat zich goed vertegenwoordigd voelt door gemeenteraad N.v.t. 23% N.v.t. 18% 4 Percentage inwoners dat vertrouwen heeft in college van b&w N.v.t. 38% N.v.t. 32% 5 Percentage inwoners dat voldoende invloed heeft op wat gemeente doet N.v.t. 17% N.v.t. 15% 6 Rapportcijfer inwoners voor woon en leefklimaat N.v.t. 7,8 N.v.t. 7,8 7 Percentage inwoners dat zich betrokken voelt bij de eigen buurt N.v.t. 52% N.v.t. 55% 8 Rapportcijfer inwoners voor gemeentelijke informatievoorziening N.v.t. 6,8 N.v.t. 6,4 9 Rapportcijfer inwoners voor gemeentelijke website N.v.t. 7,1 N.v.t. 6,9 10 Rapportcijfer inwoners voor algemene gemeentelijke dienstverlening N.v.t. 7,0 N.v.t. 6,7 11 Rapportcijfer klanttevredenheid over balie dienstverlening N.v.t. 8,2 N.v.t. 8,3 12 Rapportcijfer klanttevredenheid over telefonische dienstverlening N.v.t. 7,5 N.v.t. 7,6 13 Rapportcijfer klanttevredenheid over digitale dienstverlening N.v.t. 7,0 N.v.t. 7,1

Ad 1.2 t/m 1.5 Bron: tweejaarlijkse GemeenteBeleidsMonitor

3 WAT HEBBEN WE DAARVOOR GEDAAN?

3a Activiteiten 1. Bestuur I-overheid Wij nemen actief deel aan de beweging 'Samen organiseren' van VNG-Realisatie. Daarmee zorgen wij dat wij met mede-overheden onze (digitale) informatie goed kunnen ontsluiten en uitwisselen. Wij gebruiken bij het inrichten van onze producten en dienstverlening bijvoorbeeld de standaard van de vijf serviceformules.

Strategische opgaven In het verlengde van de Strategische Agenda van de raad en de Burgemeestersbrief 2018 en in relatie met de totstandkoming van het Ruimtelijk-Economisch Programma (REP) en de Regionale Energie Strategie (RES), hebben wij in co-creatie met de raad vorm en inhoud gegeven aan het Position Paper De Bilt. Het position Paper is vastgesteld in de raadsvergadering van 28 maart 2019 en biedt een duidelijk kader voor de positie van onze gemeente in de regio, de daarbij behorende bijdrage van onze gemeente aan de opgaven voor de regio en wat onze gemeente daarvoor van de regio nodig heeft.

De strategische agenda wordt themagewijs gemonitord: getoetst wordt of de gemeente op koers ligt met haar opgaven en vraagstukken. Een raadswerkgroep neemt dit onder de loep. De raad organiseert raadsavonden met betrokkenen over thema’s uit de strategische agenda.

Burgerparticipatie De 'Nota Participatiebeleid - Samenwerken in De Bilt' is vastgesteld bij raadsbesluit van 18 april 2019. Wij zijn gaan experimenteren met nieuwe manieren van samenwerken met burgers bij beleidsvorming en projecten, maar ook bij initiatieven die vanuit de samenleving komen. Bijvoorbeeld participatie rondom het actieplan LHBTI, online evaluatie kapbeleid, online enquête activiteiten nieuwe zwembad, participatie rond nieuwe speelruimtebeleidsplan en de bewustwordingsactie maximale snelheid kern De Bilt.

16 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Communicatiebeleid De nieuwe uitgangspunten voor ons communicatiebeleid zijn samengebracht in het 'Communicatiekader 2018-2022'. Binnen dit beleidskader zijn prioriteiten vastgelegd voor een inclusieve en toegankelijke informatievoorziening en de wijze waarop de gemeente en ons college zichtbaar naar buiten treden. Het 'Communicatiekader 2018-2022' is via het Mededelingenblad 2018/51-52 van 21 december 2018 ter kennis gebracht van de raad. De uitvoering van dit beleid is – in samenhang met het later vastgestelde participatiebeleid – in 2019 gestart en wordt in 2020 verder uitgewerkt.

We hebben de kosten voor communicatiemiddelen en benodigde inzet meer toegerekend naar de betreffende projecten en beleidsonderwerpen. Hiermee is een bezuiniging van € 32.500 gerealiseerd op concerncommunicatie.

2. Dienstverlening Goede (digitale) diensverlening In de notitie 'Koersen op (digitale) dienstverlening' staat de dienstverlening aan burgers en ondernemers centraal. De in de notitie verwoorde visie staat niet op zichzelf maar kent vele verbanden met ons burgerparticipatiebeleid, ons informatiebeleid en onze organisatieontwikkeling. De notitie is vastgesteld bij raadsbesluit van 28 mei 2019. Wij hebben uitvoering gegeven aan de bijbehorende Uitvoeringsagenda Dienstverlening 2019.

In 2019 hebben wij onze website vernieuwd. Deze voldoet aan de standaarden en wetgeving voor digitale toegankelijkheid voor mensen met een functiebeperking. Ook hebben wij de 'klantreizen' uitgewerkt en de bereikbaarheid van contactkanalen op orde gebracht. De pilot WhatsApp is succesvol verlopen en wordt in 2020 verder uitgewerkt. Bij het inzetten van moderne communicatiemiddelen, zoals Whatsapp, hebben wij het gebruik ingericht in overeenstemming met de privacywetgeving. Zo zorgen wij voor betrouwbare, toegankelijke en laagdrempelige dienstverlening voor al onze inwoners en ondernemers.

Het tweejaarlijks Klanttevredenheidsonderzoek is eind 2019 gehouden. Uit de onderzoekrapportage blijkt dat onze klanten het contact met de gemeente waarderen op gemiddeld een ruime voldoende (7,7).

Verkiezingen In 2019 vonden drie verkiezingen plaats. De organisatie ervan is goed verlopen. De opkomst was: Provinciale staten: 67,71% Europese Parlement: 57,0% Waterschapsverkiezingen: - Stichtse Rijnlanden: 65,7% - Amstel Gooi en Vecht: 65,8% - Vallei en Veluwe: 81,8%

3. Beheer overige gebouwen en gronden Gemeentelijke gebouwen Conform de vastgestelde portefeuillestrategie zijn in 2019 de volgende activiteiten verricht. 1. Van de achterblijvende gemeentelijke locaties zijn in 2019 op de Van Everdingenlocatie (Boslaan 32) voor twee bouwkavels koopovereenkomsten gesloten. De Werkschuit is aangeboden aan Woonstichting SSW. In het bij de jaarrekening gevoegde projectenboek vindt u informatie over de voortgang van de herontwikkeling van de achterblijvende locaties. 2. Over de verkoop van de woningen voeren wij gesprekken met geïnteresseerden voor koop. 3. Op 21 november 2019 heeft uw raad ingestemd met de publiek-publieke samenwerking voor de exploitatie en het beheer van de Vierstee, het zwembad Brandenburg en de Kees Boekehal. 4. Wij hebben in 2019 een onderhoudsprogramma voor de gemeentelijke gebouwen vastgesteld. Op basis daarvan geven wij uitvoering aan het onderhoud aan de gebouwen.

Verduurzaming en toegankelijkheid van gemeentelijke gebouwen De kosten voor de verduurzaming van ons strategisch gemeentelijk vastgoed, dat is vastgoed dat gebruikt wordt voor het uitoefenen van maatschappelijke taken, wordt gefinancierd vanuit het Revolving Fund duurzaamheid. In het jaar 2019 hebben wij gekozen om de middelen te besteden aan zonnepanelen op het dak van de brandweerpost Bilthoven, gekoppeld aan de renovatie van de brandweerpost. De

17 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

verduurzaming van onze panden (revolving fund) en het meerjarenonderhoudsplan (MJOP) moeten in samenhang worden bezien.

3b Prestatie indicatoren

Prestatie indicator 2016 2017 2018 2019 1 Aantal bezwaarschriften: 75 90 70 79 • percentage ontvankelijk 95% 90% 95% 90% • percentage gegrond 5% 10% 10% 17% 2 Aantal klachten 18 15 18 6* • percentage ontvankelijk 100% 95% 95% 100% • percentage gegrond 90% 62% 90% 58% 3 Afhandeling klachten 75% 100% 100% 100% • binnen 6 weken 75% 85% 90% 50% • binnen 10 weken 25% 15% 10% 50% * Dit getal betreft enkel de formele klachten: klachten die schriftelijk zijn afgedaan. De overige 26 ontvangen klachten zijn op informele wijze afgehandeld.

3c Verbonden partijen en samenwerkingsverbanden

In onderstaand overzicht is aangegeven hoe verbonden partijen en samenwerkingsverbanden een bijdrage hebben geleverd aan de beleidsdoelstellingen van dit programma.

In de paragraaf Verbonden partijen en samenwerkingsverbanden wordt nadere informatie over de betreffende partij gegeven.

Verbonden partijen Bijdrage aan de gemeentelijke doelstellingen Risico’s

Vereniging Nederlandse • Het individueel bijstaan van haar leden bij het geen Gemeenten vervullen van de gemeentelijke bestuurstaken; • Het collectief behartigen van de belangen van de gemeenten bij andere overheden; • Het collectief optreden namens de gemeentelijke werkgevers. Provinciale afdeling VNG • Het collectief behartigen van de belangen van de geen gemeenten op provinciale schaal; • het beiden van een platform en netwerk voor gemeentebestuurders Platform Middelgrote • Het bieden van een platform en netwerk voor geen Gemeenten gemeentebestuurders

4 KADERSTELLENDE NOTA’S

Nota/plan 1. Reglement van orde voor de vergadering en andere werkzaamheden van de raad De Bilt 2018 2. Gedragscode integriteit volksvertegenwoordigers De Bilt 2018 3. Gedragscode integriteit bestuurders De Bilt 2018 4. Strategische Agenda De Bilt 2030 5. Burgemeestersbrief 2018 6. GemeenteBeleidsMonitor De Bilt 2017 7. Klanttevredenheidsonderzoek gemeentelijke dienstverlening 2017 8. Beleidskader communicatie 'De Bilt in beeld' van 2010 9. Nota grondbeleid 2019 10. Beleidsnotitie Grondbeleid en Vastgoedbeleid 2018

18 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

5 GEREALISEERDE BATEN EN LASTEN

Programma: Burger, Bestuur en Ondersteuning Begroting Primitief Begroting na wijziging Rekening 2019 2019 2019 Lasten Bestuur 2.244.476 2.347.565 2.384.170 Burgerzaken 869.354 833.655 941.748 Beheer overige gebouwen en 1.588.652 1.776.448 1.845.494 gronden Totaal 4.702.482 4.957.668 5.171.411 lasten Baten Bestuur 93.235 Burgerzaken 493.555 493.555 598.612 Beheer overige gebouwen en 416.980 416.980 694.716 gronden Totaal 910.535 910.535 1.386.563 baten Totaal Exploitatie -3.791.947 -4.047.133 -3.784.848 Saldo na bestemming reserves -3.791.947 -4.047.133 -3.784.848

Totaal afwijking Programma Burger, Bestuur en Ondersteuning 262 V

Afwijking Bestuur 57 V

Gemeenteraad en Griffie 18 V De fractiebudgetten zijn niet volledig gebruikt en een aantal raadsleden heeft geen aanspraak gemaakt op de beschikbare ICT-middelen. Bij de griffie is het gelukt om de onderbezetting op te vangen binnen het budget door voordelig capaciteit in te huren.

College van burgemeester en wethouders 89 N Betreft voornamelijk de aanvulling van de voorziening APPA pensioen.

Adviescommissie bezwaarschriften 12 V Restant budget: door onverwachte uitval van een administratief-juridisch medewerker wegens ziekte begin april 2019, is op enkele taken en projecten niet de geraamde capaciteit ingezet.

Wijkgericht Werken 125 V Initiatieven maken meer gebruik van externe fondsen en sponsoring, waardoor gemeentelijke middelen minder noodzakelijk zijn. Dit leidt tot een structurele besparing van €50.000 vanaf 2020. Door vacatures en gebrek aan interne capaciteit zijn wijkgerichte projecten uitgesteld of duurt het langer voordat ze in uitvoering komen.

Relatie Burger en Bestuur 23 N Betreft nieuwjaarsbijeenkomst, viering 4 en 5 mei en uitreiking lintjes.

Overige Verschillen 14 V

Afwijking Burgerzaken 3 N

Burgerzaken 3 N Meer rijbewijzen en reisdocumenten hebben extra opbrengsten opgeleverd. Tegelijk hebben wij voor de verwerking van een hoger aantal aanvragen extra kosten gemaakt voor personeel, inhuur en werving. In 2019 was er sprake van 46 naturalisaties, met name door de instroom Syriërs van de afgelopen jaren. Veel van deze mensen met een asielstatus/staatloosheid waren intussen 3 of 5 jaar hier en mochten na voltooiing van hun inburgering de Nederlandse nationaliteit aanvragen.

Afwijking Beheer overige Gebouwen en Gronden 209 V

Vastgoedbeheer Gemeente-Eigendommen (Grond) 73 V Het voordeel wordt voornamelijk veroorzaakt door lagere toebedeelde salarislasten en was de te betalen onroerende zaakbelasting lager dan begroot.

19 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Vastgoedbeheer Gemeente-Eigendommen (Gebouwen) 129 V Het voordeling saldo is ontstaan doordat niet volledig beroep is gedaan op de middelen in het revolving fund. Voorgesteld wordt deze middelen te storten gelden in de nieuw te vormen reserve revolving fund verduurzaming ad € 262.000. Bovendien is er een voordeel van € 20.000 inzake doorbelaste onroerendezaakbelasting. Daarnaast is er een nadeel ontstaan door hogere lasten externe expertise ad € 53.000 en lagere inkomsten verkoop uit vastgoed/gemeentelijk bezit € 100.000.

Overige Verschillen 7 V

20 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

2.2 Programma veiligheid

1 OMSCHRIJVING PROGRAMMA

Het programma Veiligheid heeft als doel een zodanig beleid te voeren dat de inwoners van gemeente De Bilt veilig zijn en zich veilig voelen. De zorg voor veiligheid is een kerntaak van de gemeentelijke overheid. Deze kerntaak kan niet zonder een integrale aanpak. De gemeente kan de objectieve en subjectieve veiligheid alleen verbeteren met betrokkenheid en inzit van anderen, waaronder de inwoners zelf en natuurlijk vele ketenpartners zoals politie, brandweer, Openbaar Ministerie, woningbouwcorporatie(s), GGDrU en de zorgpartners. Bij de aanpak van de veiligheidsthema’s wordt op alle onderdelen van de veiligheidsketen actie ondernomen. De veiligheidsketen bestaat uit pro-actie, preventie, preparatie, repressie en nazorg.

2 WAT WILDEN WE BEREIKEN?

2a Gewenste maatschappelijke effecten

1. Mensen voelen zich veilig. Uit de Burgerpeiling De Bilt 2017 blijkt dat gemiddelde score voor veiligheid in de gemeente 7,6 is. 93% van de bevolking voelt zich veilig. De veiligheid wordt hoger dan gemiddeld beoordeeld in Hollandsche Rading (8,2), Groenekan (8,1) en Westbroek (8,1) door de zeer beperkte overlast van anderen en een hoge veiligheidsbeleving. Vergeleken met 2015 is de veiligheidsbeleving in Groenekan sterk verbeterd. 2. Het versterken van de leefbaarheid en veiligheid in de gemeente De Bilt. In het Integraal Veiligheidsplan 2018-2022 hebben wij als doel gesteld onze regierol op het lokaal veiligheidsbeleid te versterken. Om dit goed te kunnen realiseren hebben we een Uitvoeringsprogramma Veiligheid 2018 (UVP 2018) opgesteld. Met deze plannen zorgen we voor een goede afstemming met lokale veiligheidspartners, stellen we beleidskaders en maken we de gemeente veiliger. 3. Het creëren van bewustwording. Bewoners, ondernemers en maatschappelijke instellingen hebben een eigen verantwoordelijkheid op het gebied van veiligheid, maar moeten bij complexe veiligheidsissues kunnen rekenen op de overheid. We willen meer ‘awareness’ bij inwoners, bedrijven en collega’s creëren waar het gaat om waarnemen en interpreteren van signalen die duiden op misstanden. Daarnaast streven we naar meer duidelijkheid voor mensen die meldingen doen en meer inzicht in de wijze waarop de opvolging en afhandeling van deze meldingen plaatsvindt. Wij realiseren ons dat een verhoogde aandacht voor signalering en melden negatieve effecten kan hebben op het veiligheidsgevoel; wij behouden aandacht voor de spanning tussen objectieve veiligheid en subjectieve veiligheid. 4. Rust bewaren en waarborgen bij sociale en fysieke incidenten/gebeurtenissen die mogelijk impact hebben op de veiligheidsbeleving en de Openbare Orde en Veiligheid in onze gemeente.

2b Operationele doelstellingen

1. Rampenbestrijding en crisisbeheersing: het doel van de Veiligheidsregio Utrecht is het beschermen van burgers tegen risico’s (preventief) en het bieden van efficiënte en kwalitatief hoogwaardige brandweerzorg, geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen en crisisbeheersing (repressief). Daarnaast is het doel van de VRU het realiseren van een gelijkwaardig kwaliteitsniveau van crisisbeheersing in alle Utrechtse gemeenten. Voor De Bilt gaat het om het coördineren, ondersteunen en versterken van de gemeentelijke processen. 2. Sinds oktober 2017 werken wij met het Integraal Veiligheidsplan 2018-2022 (IVP 2018-2022) waarin speerpunten benoemd worden. Op basis van het jaarlijks vast te stellen uitvoeringsprogramma (UVP) vanuit het Integraal Veiligheidsplan, wordt concreet uitvoering gegeven aan het veiligheidsbeleid in de gemeente. Focus en prioriteit ligt hierbij op de 'high impact crimes' zoals woninginbraak en geweld maar ook jeugdoverlast, jeugdcriminaliteit en ondermijning. 3. Naast de in het IVP 2019-2022 genoemde prioriteiten zetten wij ook nadrukkelijk in op thema’s als: nazorg ex-gedetineerden, persoonsgerichte aanpak (PGA) en tegenstellingen in de samenleving (o.a.

21 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

polarisatie en radicalisering). Ten aanzien van deze thema’s vragen de maatschappij en het Rijk onze attentie en is veel (extra) gemeentelijke inzet nodig. 4. Door toezicht en handhaving bij evenementen en activiteiten wordt de veiligheid van bezoekers op feesten, markten, evenementen, kermis etc. bevorderd. Door handhaving kan er aan onveilige situaties een einde worden gemaakt. 5. Daarnaast voldoen wij als gemeente aan de wettelijke zorgplicht voor gevonden dieren.

2c Effect indicatoren

Effect indicator 2016 2017 2018 2019 2 Harde kern jongeren nb nb nb nb 4 Geweldsmisdrijven nb 2,8 nb nb 6 Vernielingen en beschadigingen (in de openbare ruimte) nb 3,1 nb nb 8 Percentage bevolking dat zich veilig voelt in de eigen buurt * 90% * nb

3 WAT HEBBEN WE DAARVOOR GEDAAN?

3a Activiteiten 1. Aanpak Georganiseerde Ondermijnende Criminaliteit In 2019 zijn er op verschillende vlakken stappen gezet in het tegengaan van ondermijning. Met name de verdere uitbouw van de samenwerking met ketenpartners stond hierin centraal. In 2019 is een aantal ondermijningscasussen met RIEC een integrale aanpak gestart, één casus is inmiddels afgerond, een aantal lopen op dit moment nog door. In samenwerking met Bureau RVS is in 2019 aandacht geweest voor de thema’s buitengebied en autobranche. In samenwerking met de ODRU, VRU, Douane, Belastingdient, Stedin en politie zijn twee grote ondermijningsacties cq integrale controles uitgevoerd op bedrijventerreinen in de gemeente. Ook zijn Biltse ondernemers uitgenodigd voor een in BES-verband georganiseerde awareness training/voorlichtingsavond over de risico’s van ondermijning. In 2019 hebben wij het geactualiseerde Hennepconvenant getekend waarbij wij in nauwe samenwerking met de SSW zijn opgetrokken.

2. Veiligheidshuis Er zijn in 2019 een aantal Top X casussen (persoonsgerichte aanpak, waarbij de focus ligt op de aanpak van plegers van delicten met grote impact op slachtoffers: woninginbraak, straatroof en overvallen) bij het veiligheidshuis geagendeerd.

3. Toezicht en Handhaving De rol van onze BOA’s is ook in 2019 verder veranderd en geprofessionaliseerd. Het werk- en taakveld overstijgt inmiddels ruimschoots het toezien op hondenpoep, afval en parkeerhandhaving. De verdere gebiedsgerichte professionaliseringsslag betreft onder meer hulpverlening, signaleren, proactief bewonerscontact en informatiegestuurd werken (IGW). Onze BOA’s hebben, net als veel collega’s uit de organisatie, in 2019 een grote inzet geleverd tijdens de boerenprotestacties, de integrale controles en de jaarwisseling. De mix van de werkzaamheden en personele wisselingen maakt inzet van BOA’s een continu aandachtspunt.

4. Burgernet, WhatsApp-buurtpreventie en Waaks In 2019 is buurtpreventie in samenwerking met de politie een voorlichtingsbijeenkomst Whatsapp- georganiseerd. Door de groeiende deelname aan Burgernet hebben wij het project Waaks afgeschaald en de deelnemers geattendeerd op burgernet. Dit omdat burgernet meer dekking en ondersteuning geniet, ook vanuit politie. In december 2019 telde burgernet 4306 deelnemers in de gemeente. Er waren in 2019 twee succesvolle harde (direct aan burgernet toe te wijzen) sucessen en ca drieëntwintig zachte (niet direct aan burgernet toe te wijzen) successen.

5. Digitaal Opkoopregister Gezien andere prioriteiten is hier geen verder vervolg aan gegeven.

22 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

6. Veiligheidsregio Utrecht (VRU) Het streven van de VRU om door te groeien naar een kostenefficiënte en effectieve hulpverleningsorganisatie is in 2019 verder vormgegeven. Het jaar 2019 heeft o.a. in het teken gestaan van het vaststellen van het nieuwe beleidsplan 2020-2023. Daarnaast heeft 2019 in het teken gestaan van het opstellen van het Strategisch Programma Drieslag: Samen Kwalitatief Sterker. Het programma betreft de samenwerking tussen de veiligheidsregio’s Flevoland, Gooi en Vechtstreek en Utrecht op diverse onderdelen.

7. Lokale veiligheid en Koppeling PGA/Sociaal Domein Er is in 2019 in samenwerking met Sociaal Domein en buurgemeenten gewerkt aan het regionaal vormgeven van de implementatie van de WvGGZ en het daarmee samenhangende meldpunt. Deze decentrale werkwijze vraagt veel van de organisatie.

Het vanaf eind 2018 operationeel zijnde meldpunt Personen met Verward Gedrag (PmVG) en het trainen en instrueren van collega’s, ketenpartners en inwoners heeft zijn vruchten afgeworpen in 2019. De voorlichting heeft geleid tot een toename aan casussen en daarmee tot het bieden van de juiste hulp en interventies bij mensen die de grip op hun leven dreigen te verbieden. Hiermee is persoonlijk leed en een veelheid aan (verder) escalerende casussen voorkomen.

In 2019 is gewerkt aan het beter en eenduidiger structureren van de PGA. De samenwerking met de ketenpartners is verder geïntensiveerd. Dat heeft geleid tot effectieve behandeling van PGA-ers en Top-X- ers. We hebben hiermee ook een beter beeld van deze groep en kunnen dus effectiever begeleiding en repressie bij PGA en Top X bieden.

Er is een fors aantal concrete gevallen van overlast opgelost en andere interventies gepleegd. Ook gevallen waar nog aan gewerkt wordt. In 2019 zijn eenduidige beleidsregels voor de toepassing van de wet aanpak woonoverlast. Hiermee kunnen wij grensoverschrijdende overlast tegengaan als al het andere niet werkt.

In alle genoemde onderwerpen is privacy en informatieveiligheid en -zorgvuldigheid van groot belang. Er is veel inzet geweest op het op de juiste manier omgaan met deze data, het vastleggen in convenanten, besluiten, actualiseren en opstellen van verwerkersovereenkomsten is ook in 2019 veelvuldig gebeurd op verschillende onderwerpen.

8. Radicalisering Samen met bureau RVS is een regionale expert-pool radicalisering opgestart met de veiligheidshuizen. Dit maakt kwalitatief hoogwaardige en eenduidige aanpak van radicalisering mogelijk. Daarnaast is een aantal lokale radicaliseringscasussen opgepakt in 2019. Dit zijn veelal casussen die een lange adem vergen.

9. Methodiek “De Voorkant” Deze aanpak is aangevangen in 2019. De ketenpartners hebben een training gevolgd. De methodiek is nog niet dusdanig in vaste werkvormen en -afspraken vastgelegd dat alle jongerengroepen zijn gecategoriseerd. Reden hiervoor is dat er een aantal problematische jeugdgroepen eerst repressief zijn aangepakt wat veel inzet en capaciteit gekost heeft. Pas daarna kan er weer meer preventie- en vroegsignalering worden gedaan samen met jongerenwerk. De tussenstand is dat de problematische jongerengroepen zeer goed in beeld zijn maar nog niet alle jongerengroepen zijn in kaart gebracht.

23 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

3b Prestatie indicatoren

Prestatie indicator 2016 2017 2018 2019

1 Diefstal uit/vanaf personenauto (aantal per 1000 inwoners) 4,1 5,2 4,5 4,3 2 Diefstal van fiets (aantal per 1000 inwoners) 2,9 3,4 3,5 2,3 3 Diefstal uit woning (aantal per 1000 inwoners) 4,2 3,3 3,3 2,5 4 Winkeldiefstal (aantal per 1000 inwoners) 0,8 1,1 1,0 1,1 5 Verwijzingen Halt (jongeren van 12-17 per 10.000 inwoners) 133 104 97 146

3c Verbonden partijen en samenwerkingsverbanden

Een deel van de beleidsdoelstellingen van dit programma wordt gerealiseerd door samenwerking met andere partijen, volgens de begrotingsvoorschriften (BBV) Verbonden partijen genoemd. Naast de paragraaf Verbonden partijen waar de bestuurlijke en financiële belangen worden vermeld, worden onderstaand de beleidsmatige bijdragen (door de verbonden partijen) aan de gemeentelijke doelstelling en de daarmee samenhangende risico’s vermeld.

Verbonden partijen Bijdrage aan de gemeentelijke doelstellingen Risico’s Halt Regio Utrecht Halt levert een bijdrage aan de preventie en Geen bestrijding van jeugdcriminaliteit. Daarnaast is Halt actief op het gebied van advisering, voorlichting en de ontwikkeling en uitvoering van preventieprojecten.

Veiligheidsregio Utrecht Het doel van de Veiligheidsregio Utrecht is het Laag beschermen van burgers tegen risico’s (preventief) en De VRU heeft in november 2016 besloten geen het bieden van efficiënte en kwalitatief hoogwaardige VRU-posten in eigendom te zullen overnemen. brandweerzorg, geneeskundige hulpverlening bij Dit betekent dat alle VRU-posten eigendom ongevallen en rampen en crisisbeheersing (repressief). blijven van de gemeenten. Gezamenlijk met de Daarnaast is het doel van de VRU het realiseren van VRU zijn afspraken gemaakt over de wijze een gelijkwaardig kwaliteitsniveau van crisisbeheersing waarop de gemeente deze locaties ter in alle Utrechtse gemeenten. beschikking stelt en de kosten voor verdeling van onderhoud en gebruik. De posten worden aangepast of vernieuwd om aan de huidige eisen te voldoen. Deze VRU-posten worden binnen de gemeentelijke eigendommen verbijzonderd, dit is een ontvlechting die de nodige investeringen met zich mee brengt. Het is momenteel niet duidelijk wat de exacte financiële consequenties zullen zijn voor de gemeente. Bureau Regionale Bureau RVS versterkt de uitvoering van de Regionale Geen Veiligheidsstrategie Veiligheidsstrategie, door gemeenten en alle andere veiligheidspartners te inspireren en ondersteunen bij diverse veiligheidsprojecten. Voorbeelden hiervan zijn de aanpak van overlastgevende hanggroepen en woninginbraak. Het doel van deze inspanningen is om de subjectieve- en objectieve veiligheid in de regio en in De Bilt te vergroten.

24 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

4 KADERSTELLENDE NOTA’S

Nota/plan • Integraal Veiligheidsplan 2018-2022 • Gemeente Beleidsmonitor 2017 • Programmabegroting 2019 VRU • Regionaal Crisisplan 2018-2020 VRU • Nota Integrale Handhaving 2015-2019

5 GEREALISEERDE BATEN EN LASTEN

Programma: Veiligheid Begroting Primitief 2019 Begroting na wijziging 2019 Rekening 2019

Lasten Crisisbeheersing en brandweer 2.856.524 2.803.524 2.754.085 Openbare orde en veiligheid 1.029.650 1.029.650 824.865

Totaal lasten 3.886.174 3.833.174 3.578.950 Baten Openbare orde en veiligheid 33.100 124.859 60.635

Totaal baten 33.100 124.859 60.635 Totaal Exploitatie -3.853.074 -3.708.315 -3.518.314 Saldo na bestemming reserves -3.853.074 -3.708.315 -3.518.314

Totaal afwijking Programma Veiligheid 190 V

Afwijking Crisisbeheersing en brandweer 49 V

Rampenbestrijding 12 V De onderschrijding wordt veroorzaakt door een uitgestelde lokale crisisoefening

Brandweercentrales 20 V Het voordeel wordt veroorzaakt door een rechtstreekse verantwoording van eigenaars onderhoud op de voorziening Brandweercentrales - Gebouwenbeheer

Veiligheidsregio Utrecht 16 V Er zijn minder brandputten geslagen dan was voorzien.

Overige verschillen 1 V

Afwijking Openbare Orde en Veiligheid 141 V

Integrale Veiligheid 33 N De overschrijding komt voornamelijk voort uit niet begrote lasten die voortvloeien uit de boerenacties en waartegen geen vergoeding vanuit het rijk staat

Politie Aangelegenheden 35 V Dit betreft salarislasten. In de paragraaf bedrijfsvoering wordt dit nader toegelicht.

APV / Bijzondere Wetten 22 V Het voordeel is het gevolg van hogere legesinkomsten en lagere salarislasten

Toezicht en Handhaving 117 V Dit betreft salarislasten. In de paragraaf bedrijfsvoering wordt dit nader toegelicht.

25 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

2.3 Programma verkeer, vervoer en waterstaat

1 OMSCHRIJVING PROGRAMMA

Het programma VVW richt zich op het verantwoord en veilig maken van het personen- en goederenverkeer. In dit programma besteden we aandacht aan het aanleggen van infrastructuur en het reguleren en verduurzamen van verkeers- en vervoerstromen. De hoofddoelstellingen van dit programma zijn het verbeteren van het verblijfsklimaat in woongebieden, het handhaven van de bereikbaarheid voor het gemotoriseerd verkeer en het verbeteren van de verkeersstructuur gericht op doorstroming van het verkeer op de verkeersaders.

2 WAT WILDEN WE BEREIKEN?

2a Gewenste maatschappelijke effecten

1. Het behouden en verbeteren van de bereikbaarheid van de gemeente De Bilt. Inwoners en bezoekers van de gemeente De Bilt moeten zich veilig en zonder al te veel oponthoud kunnen verplaatsen. 2. Het verbeteren van de verkeersveiligheid. 3. Het stimuleren van langzaam verkeer. 4. Het stimuleren van openbaar vervoer. 5. Het verbeteren van de hoofd- en ontsluitingswegen voor veiligheid en verkeersafwikkeling.

2b Operationele doelstellingen 1. Het nemen van maatregelen en doen van verkeerskundige aanpassingen om de doorstroming op de ontsluitingswegen en de OV-routes te behouden en bevorderen. 2. Het versterken van veilige en zo direct mogelijke fietsroutes. 3. Van de inwoners van de gemeente De Bilt moet tenminste 80% gebruik kunnen maken van OV door een OV-halte in de buurt hebben.

2c Effect indicatoren

Effect indicator 2016 2017 2018 2019

Verkeersveiligheid (alle wegen binnen de gemeente): 1 Ziekenhuisopname na verkeersongeval met een motorvoertuig 27 20 17 16 2 Overige vervoersongevallen met een gewonde fietser nb nb Nb 17

3 WAT HEBBEN WE DAARVOOR GEDAAN?

3a Activiteiten

1. Verkeer en vervoer Een van de belangrijke knelpunten bij de corridor noord is in 2019 aangepakt. De Jan Steenlaan is heringericht om de fietsveiligheid te vergroten. De situatie wordt in 2020 gemonitord om te zien of de herinrichting aan de verwachtingen voldoet of dat nog aanpassingen nodig zijn. De gesignaleerde knelpunten waaronder oversteekbaarheid o.a. bij de Bilderdijklaan, doorstroming en goede en veilige verbindingen voor fietsers op de Soestdijkseweg vragen om nadere studie vanwege de beperkte ruimtelijke mogelijkheden voor oplossingen.

26 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Het project doorstroming Biltse Rading is direct verbonden aan de uitvoering van het éénrichtingsverkeer VCP De Bilt en wordt in samenhang daarmee uitgevoerd. Voor de doorsteek Asserweg is na een traject van participatie het ontwerp uitgewerkt en is een bestemmingsplanwijziging in voorbereiding.

Wij participeren in de fietsvisie en het uitvoeringsprogramma fiets van de provincie. Voor de doorfietsroute Amersfoort-Utrecht (AMF-U), een provinciaal project, is ook voor Bilts grondgebied de voorkeursroute ontworpen. Deze is zo gekozen dat daarmee ook de lokale hoofdfietsroutes verbeterd kunnen worden.

Eind 2019 zijn met de betrokken vastgoedpartijen verkenningen gestart naar de toekomstige rol van Bilthoven NS, de daaraan verbonden OV-ontwikkeling vanaf het station en de relatie met de ruimtelijke ontwikkelingen in de breedte in het gebied (knooppuntontwikkeling). De uitwerkingen, gevolgen en een voorkeursscenario hiervan zullen in 2020 worden gepresenteerd. De opgave voor station Bilthoven past binnen een bredere studie over de mobiliteitsontwikkeling aan de oostkant van Utrecht ondermeer in het kader van de opgave uit het Meerjaren Investeringsprogramma Ruimte en Transport (MIRT) voor de bereikbaarheid van Utrecht Science Park. Dit zijn voorzieningen die ook ten goede komen aan de OV- bereikbaarheid van de gemeente zelf.

In 2020 eindigt de looptijd van het Gemeentelijke verkeer en vervoerplan (GVVP) 2012. Sinds 2012 heeft mobiliteit een grote vlucht genomen, hebben technische ontwikkelingen niet stil gestaan en neemt de druk op de ruimte toe. Parkeerdruk en mobiliteit leveren met de huidige normstelling steeds vaker knelpunten op bij ruimtelijke ontwikkelingen. Nader onderzoek is ook nodig om maatregelen te kunnen treffen als gevolg van de toenemende mobiliteit in de regio en de effecten van beleid buiten onze gemeente op verkeersstromen naar en parkeren in De Bilt. In het najaar van 2019 zijn wij gestart met een evaluatie en het voorbereiden van een startnotitie voor de herijking van het lopende GVVP als opmaat voor het besluit over het opstellen van een nieuw mobiliteitsplan.

4 KADERSTELLENDE NOTA’S

Nota/plan 1. Gemeentelijk Verkeer- en vervoerplan 2012 2. Structuurvisie 2012 3. Verkeerscirculatieplan De Bilt (2014) 4. Mobiliteitsvisie provincie Utrecht (2014) 5. Corridor studie Soestdijkseweg (2014 6. Fietsprioriteitenplan (2016) 7. OV streefbeeld tot 2020 (Provinvie Utrecht) 8. Routekaart gemeente De Bilt energieneutraal 2030 (2016)

27 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

5 GEREALISEERDE BATEN EN LASTEN

Programma: Verkeer, vervoer en waterstaat Begroting Primitief 2019 Begroting na wijziging 2019 Rekening 2019

Lasten Verkeer en vervoer 4.594.074 4.556.690 4.313.252 Totaal lasten 4.594.074 4.556.690 4.313.252 Baten Verkeer en vervoer 626.231 626.231 1.261.614 Totaal baten 626.231 626.231 1.261.614 Totaal Exploitatie -3.967.843 -3.930.459 -3.051.638 Saldo na bestemming reserves -3.967.843 -3.930.459 -3.051.638

Totaal afwijking Programma Verkeer, vervoer en waterstaat 879 V

Afwijking Verkeer en vervoer 879 V

Verkeersbeleid en Verkeersvoorzieningen 220 V De post verkeersbeleid en verkeersvoorzieningen heeft een voordeel van € 220.000 opgeleverd. Dit is voor een groot deel te verklaren doordat de voorziene kosten in verband met de afwikkeling van de claim inzake de ondertunneling Leijenseweg lager uit zal vallen. Daarnaast is door ziekte van personeel en enkele personele wisselingen niet alle budget besteed. Hierdoor zijn minder onderzoeks- en beleidsvoorbereidingskosten gemaakt.

Project Westelijke doorfietsroute Bilthoven/De Bilt is vertraagd 297 V De vertraging in de voorbereiding en uitvoering is te verklaren door de grote samenhang met ontwikkeling van de snelfietsroute Amersfoort-Utrecht. Voor deze route is de voorbereiding nog in volle gang en het ontwerp en routekeuze van invloed op de westelijke doorfietsroute. Derhalve verzoeken wij de bijdrage van de provincie van € 275.000 over te hevelen naar 2020.

Verkeersregelinstallaties 175 V Op het bovenstaande product is een voordeel van € 175.000. De huidige vervangingssystematiek gaat uit van twee vervangingen van verkeersregelinstallaties per jaar en een bedrag voor beheer en onderhoud van alle installaties als basis voor het toegekende budget. In 2019 was vervanging niet nodig. De praktijk leert bovendien dat het uitgangspunt van twee vervangingen per jaar niet nodig is. In het kader van reëel begroten kan dit bedrag worden bijgesteld naar één vervanging per jaar en het bedrag voor beheer en onderhoud. In het kader van de voorjaarsnota is hierover een voorstel gedaan.

Openbare Verlichting 65 V Het voordeel is ontstaan door o.a. uitgestelde vervanging van masten van € 95.000. Een bedrag van € 120.000 dient overgeheveld te worden. Dit is voor de uitvoering van ecodynamische fietsverlichting aan de Uppsalapad. Het betreft subsidiegeld van de provincie. De uitvoering was gepland voor 2019, in verband met de levertijden is de uitvoering verplaats naar het tweede kwartaal van 2020. Door het niet invullen van twee specifieke functies zijn deze bezuinigingen (op wegen, openbare verlichting, speelvoorzieningen en groen, door de invoering van assetmanagement, zie begroting 2019) voor 2019 gerealiseerd. Omdat de financiële realisatie van de bezuiniging van € 150.000 plaatsvindt op diverse andere programma’s, is er op het onderdeel openbare verlichting sprake van een nadeel (daar staat de taakstelling begroot).

Beheer Wegen 134 V Het voordeel is een gevolg van hogere legesinkomsten inzake het verleggen van kabels en van leidingen. Daarnaast zijn er hogere inkomsten met betrekking tot het herstel van straatwerk.

Overige verschillen 12 N

28 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

2.4 Programma economie

1 OMSCHRIJVING PROGRAMMA

Het versterken van de economische infrastructuur - met specifieke aandacht voor de sporen uit het Bilts Manifest: kennis, innovatie en recreatie - ten dienste van werkgelegenheid en behoud en zo mogelijk versterking van de vitaliteit van de kernen

2 WAT WILDEN WE BEREIKEN?

Een sterke concurrentiepositie in en van de regio door het behouden en mogelijk versterken van de ruimtelijk / economische kwaliteiten voor een optimaal ondernemersklimaat, waarbij er specifieke aandacht is voor kennis, innovatie en recreatie. Leefbare en vitale kernen door het behouden en zo mogelijk versterken van detailhandel(centra) als drager en onderdeel van de voorzieningen. Een vitaal platteland met voldoende en nieuwe economische dragers, naast, of in de plaats van de agrarische bedrijvigheid als pijler voor het behoud van het groene en waardevolle buitengebied. Versterking van de samenwerking en informatie-uitwisseling tussen ondernemers en tussen ondernemers en gemeente gericht op een goede en gedragen economische ontwikkeling. In het Programma Sociaal Domein beschrijven we onze aanpak om inwoners zo goed mogelijk te laten participeren in onze samenleving, ook door deelname aan de arbeidsmarkt. Bij onze plannen voor economie moeten wij rekening houden met deze opdracht.

2a Gewenste maatschappelijke effecten 1. Een sterke concurrentiepositie voor de gemeente en voor de regio met een optimaal ondernemersklimaat door het behouden en versterken van de ruimtelijke/economische vestigingsvoorwaarden, waarbij er specifieke aandacht is voor kennis, innovatie en recreatie. 2. Leefbare en vitale kernen door het behouden en zo mogelijk versterken van detailhandel (centra) als drager en onderdeel van de voorzieningen. 3. Een vitaal platteland met voldoende en nieuwe economische dragers naast of in de plaats van de agrarische bedrijvigheid als pijler voor het behoud van het groene en waardevolle buitengebied. 4. Versterking van de samenwerking en informatie-uitwisseling tussen ondernemers en tussen ondernemers en gemeente gericht op een goede en gedragen economische ontwikkeling. 5. Bevorderen van de sociale en economische zelfredzaamheid door middel van arbeidspartipatie.

2b Operationele doelstellingen

1. Ontwikkeling van de Life science as vanaf Berg en Bosch tot aan Utrecht Science Park locatie Utrecht als onderdeel van de science regio in het oosten van Utrecht. 2. Het bieden van voldoende en aantrekkelijke vestigingsmogelijkheden voor bedrijven. 3. Het verbeteren van de economische bereikbaarheid. 4. Het scheppen van voorwaarden voor behoud en versterking van de detailhandelscentra in de gemeente. 5. Het onderzoeken van ruimtelijk beleid voor flexibelere regelingen binnen de centrumbestemming zodat kan worden ingespeeld op de veranderende omstandigheden in de detailhandelsbranche, het ontstaan en voorkomen van leegstand en de gevolgen daarvan voor het functioneren van winkelgebieden. 6. Versterking van de recreatieve en toeristische functie in de gemeente met name gericht op het Noorderpark gebied en het gebied Lage Vuursche en de rol van station Hollandsche Rading daarin als groene knoop. 7. Ruimtelijk mogelijk maken van agrarische nevenfuncties en in het buitengebied passende niet- agrarische functies (positieve lijst agenda Vitaal Platteland). 8. Het gezamenlijk met het bedrijfsleven stimuleren van de economische ontwikkeling in de gemeente. 9. Intensiveren van de contacten met individuele bedrijven door de inzet van de bedrijfscontactfunctionaris als schakel voor de bedrijfsbelangen en de participatieopgave.

29 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

2c Effect indicatoren

Effect indicator 2016 2017 2018 2019 1 Functiemenging nb 49,1 nb nb 2 Vestigingen (van bedrijven) nb 181,8 nb 162,7 3 Aantal Vestigingen (van bedrijven) 4.477 5.450 5.480 4.990

3 WAT HEBBEN WE DAARVOOR GEDAAN?

3a Activiteiten 1. Economische ontwikkeling In de zomer van 2019 is door de gemeenteraad het ontwikkelingsperspectief Schapenweide aangenomen. In het ontwikkelingsperspectief is opgenomen om, naast het realiseren van minstens 150 woningen, ruimtelijk de ontwikkeling van tenminste 50.000 vierkante meter bruto vloeroppervlak Life sciences mogelijk te maken. In 2019 is de Regionale Economische Agenda (REA) opgesteld waarin de gemeente De Bilt in samenwerking met de gemeente Zeist de U10-gemeenten heeft vertegenwoordigd. Met deze agenda wordt de regionale en provinciale inzet op Gezond Stedelijk Leven met de thema’s Groen, Gezond (o.a. Life sciences), Slim doorgezet. Een profiel waar het bedrijfsleven van de gemeente De Bilt goed van kan profiteren. De REA schept ook het inhoudelijk kader waarbinnen de Regionale Ontwikkelingsmaatschappij Utrecht (ROM) en de Economic Board Utrecht (EBU) zich vanaf 2020 zullen inzetten op netwerkvorming, ondersteuning business development, bevordering internationale handel en acquisitie en bedrijfsfinanciering. In het voorjaar 2019 is het bestemmingsplan Golfbaan in polder Ruigenhoek vastgesteld. Naar aanleiding van te weinig concrete resultaten voor de gemeente De Bilt is het lidmaatschap van Gebiedscoöperatie O-gen in het derde kwartaal opgezegd (ingang mei 2020).

2. Fysieke bedrijfsinfrastructuur Op basis van een notitie over de effectiviteit, hoge kosten en andere mogelijkheden om leegstand tegen te gaan is in het voorjaar van 2019 besloten geen leegstandsverordening op te stellen. Voor de Hessenweg is met de ondernemers een actieplan opgesteld. Voor centrum Bilthoven is eerst geïnvesteerd in het verbeteren van de verhoudingen ook in relatie tot het centrumplan. Voor Larenstein zijn in 2019 contacten gelegd met meerdere geïnteresseerde partijen. Dit heeft geleid tot verkopen in 2020.

3. Bedrijvenloket en bedrijfsregelingen De bedrijfsaccounthouder fungeerde als communicatiespil voor de bedrijfsbelangen en werkte samen met het Werkgeversservicepunt (WGSP) van onze Regionale Sociale Dienst (onderdeel van de RDWI). Met behulp van het bedrijvenloket werden ondernemers geholpen met hun vragen. In samenwerking met service-organisatie Lions Club De Bilt – Bilthoven is de Ondernemer van het jaar-verkiezing georganiseerd. Door meerdere bedrijfsbezoeken en geregeld overleg met de ondernemersverenigingen is er goed contact tussen de ondernemers en de gemeente.

4 KADERSTELLENDE NOTA’S

Nota/plan • Ruimte voor een Vitaal platteland • Nota duurzaamheid • Bilts Manifest (2012) • Structuurvisie (Life Science as) (2012) • Nota detailhandel en horeca gemeente De Bilt (2017) • Bestemmingsplan Larenstein en het Plan van aanpak voor de ontwikkeling van Larenstein van 2005 • Nota Economisch beleid 2020 ‘Dynamiek binnen groene kaders’ • Bestemmingsplan Rembrandtlaan 2014 • Ruimtelijk economische koers U10 (2017)

30 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

5 GEREALISEERDE BATEN EN LASTEN

Programma: Economie Begroting Primitief Begroting na wijziging Rekening 2019 2019 2019 Lasten Economische ontwikkeling 126.412 126.412 100.054 Fysieke bedrijfsinfrastructuur 3.571.970 1.599.185 572.104 Bedrijvenloket en 284.102 284.102 243.671 bedrijfsregelingen Economische promotie 25.784 25.784 18.758 Totaal lasten 4.008.268 2.035.483 934.588

Baten Fysieke bedrijfsinfrastructuur 3.556.528 1.583.743 832.327 Bedrijvenloket en 58.035 58.035 51.261 bedrijfsregelingen Economische promotie 175.256 175.256 261.757 Totaal baten 3.789.819 1.817.034 1.145.344

Totaal Exploitatie -218.449 -218.449 210.757

Saldo na bestemming -218.449 -218.449 210.757 reserves

Totaal afwijking Economie 429 V

Afwijking Economische ontwikkeling 26 V

Economische ontwikkeling 26 V Dit betreft salarislasten. In de paragraaf Bedrijfsvoering wordt dit nader toegelicht.

Afwijking Fysieke bedrijfsinfrastructuur 276 V

Exploitatie bedrijfsterreinen 276 V Op grond van de BBV-voorschriften heeft er in 2019 een tussentijdse winstneming plaatsgevonden van € 271.970 betreffende het project Larenstein. Voor nadere informatie verwijzen wij u naar de paragraaf Grondbeleid.

Afwijking Bedrijvenloket en bedrijfsregelingen 34 V

Markten 13 V Betreft hogere legesinkomsten

Overige Handel en Ambacht 6 V De hoofdwinkelcentra hadden in 2019 geen wens om in samenwerking met de gemeente (beide 50%) een winkelstraat-manager aan te stellen via de gemeentelijke begroting. Hierdoor zijn de geraamde inkomsten van € 25.000 door de winkelcentra en de uitgaven van € 25.000 aan een winkelstraatmanager niet gerealiseerd. Het gemeentelijk budget voor inzet winkelstraatmanager is ingezet voor het opstellen van een actieplan voor de Hessenweg/Looydijk en een eenmalige cofinancieringsbijdrage voor de zomer- en de winter-bloembakken in het centrum van Bilthoven. Daarnaast zijn er kleine overige verschillen van circa € 6.000.

Overige verschillen 15 V

Afwijking Economische Promotie 94 V

Toeristenbelasting 87 V Dit voordeel is ontstaan door alsnog geïnde belastingen in 2017 en 2018 en meer overnachtingen in 2019.

Overige verschillen 7 V

31 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

2.5 Programma onderwijs

1 OMSCHRIJVING PROGRAMMA

Het programma gaat over een resultaatgericht en integraal onderwijsbeleid, bestaande uit regulier onderwijs(huisvesting), passend onderwijs, volwasseneneducatie, onderwijsachterstandenbeleid en leerplicht.

2 WAT WILDEN WE BEREIKEN?

2a Gewenste maatschappelijke effecten Inwoners van de gemeente De Bilt groeien gezond en veilig op, ontwikkelen en ontplooien zich maximaal en behalen minimaal een startkwalificatie, mits dit haalbaar is binnen hun mogelijkheden.

2b Operationele doelstellingen 1. Er is sprake van een doorgaande leerlijn van voorschool tot startkwalificatie. Peuters met een VVE- indicatie volgen een kwalitatief goed VVE-programma en er wordt zoveel mogelijk aangesloten op de mogelijkheden voor een leven lang leren. 2. Het in samenwerking met betrokken partijen terugdringen van het aantal thuiszitters en het schoolverzuim met als uiteindelijk doel dat er geen thuiszitters meer zijn. 3. Leerlingen worden opgevangen in voldoende en adequate schoolgebouwen, huisvesting voor kinderopvang en buitenschoolse opvang. De accommodaties voldoen aan wettelijke eisen, rekening houdend met onderwijskundige, maatschappelijke, demografische en bouwkundige ontwikkelingen 4. Jongeren zitten of op school of zijn aan het werk. Jongeren die niet meer naar school gaan, zijn gekwalificeerd voor de arbeidsmarkt en hebben een baan verkregen met behulp van hun eigen leerweg.

2c Effect indicatoren

Effect indicator 2016 2017 2018 2019 1 Absoluut verzuim per 1000 leerlingen 2,0 2,0 2,0 * 2 Relatief verzuim per 1000 leerlingen 77 25 14 * 3 Vroegtijdig schoolverlaters zonder startkwalificatie (VSV-ers) in procenten. 1,3% 1,3% 1,4% * 5 Aantal peuters dat een VVE programma volgt. - - - 52 Aantal peuters dat gebruik maakt van de regeling ‘Aanbod voor Alle 6 Peuters. - - - 32 ‘* De cijfers vanaf 2016 zijn afkomstig van DUO en Ingrado. Die van 2019 zijn nog niet beschikbaar. Opmerking: De cijfers over verzuim en voortijdig schoolverlaten hebben betrekking op schooljaar 2017-2018.

3 WAT HEBBEN WE DAARVOOR GEDAAN?

3a Activiteiten 1. Onderwijshuisvesting Er is nog geen start gemaakt met het voorbereiden van een nieuw Integraal Huisvestingsplan (IHP). Zoals eerder gecommuniceerd, wordt dit afhankelijk gesteld van ontwikkelingen op landelijk niveau. De koepelorganisaties (VNG, PO-Raad en VO-Raad) bereiden informatie voor. De meest recente planning van deze organisaties geeft aan, dat rekening wordt gehouden met een wetswijziging in 2023. Daarin wordt o.a. de noodzaak voor het vaststellen van een IHP vastgelegd. Daaraan voorafgaand zal de modelverordening en het format voor het IHP worden verspreid.

32 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

2. Onderwijsachterstandenbeleid en leerlingzaken VVE werd aangeboden door drie kinderopvangorganisaties. Inmiddels zijn twee aanbieders gestopt: één begin 2019 met een locatie in Maartensdijk en één in De Bilt / Bilthoven per 1 januari 2020. Reden die wordt opgegeven zijn de hoge kosten door de voorwaarden die aan de VVE worden gesteld. Dit is ten koste gegaan van de spreiding van het aantal VVE locaties.

Passend Onderwijs/leerplicht/voorkomen thuiszitters

In 2018 en 2019 is een pilot uitgevoerd gericht op het versterken van de samenwerking tussen het CJG en het basisonderwijs in De Bilt. Dit heeft er toe geleid dat er binnen het CJG vaste contactpersonen zijn voor het onderwijs. Naast de bespreking van casuïstiek, bespreken de contactpersonen van het CJG en het onderwijs een paar keer per jaar het verloop van de samenwerking.

Met vertegenwoordigers vanuit huisartsen, onderwijs, jeugdgezondheidszorg, leerplicht en Centrum voor Jeugd en Gezin is een bijeenkomst georganiseerd gericht op het versterken van een Effectieve samenwerking voor kinderen in De Bilt.

Bij complexe problematiek waarbij zowel jeugdhulp als onderwijs is betrokken, zijn doorbraaktafels onderwijs georganiseerd. Doel daarvan is om te komen tot gezamenlijke aanpak met de ouders en de betrokken professionals vanuit onderwijs, CJG, leerplicht, jeugdhulp en zo nodig SAVE. Doel is dat kinderen weer naar school kunnen gaan, eventueel met extra ondersteuning vanuit onderwijs of jeugdhulp, dan wel om te voorkomen dat ze thuis komen te zitten.

Er zijn leertafels georganiseerd met GGD jeugdgezondheidszorg, Samenwerkingsverbanden PO en VO en leerplicht. De leertafels zijn bedoeld om te komen tot een gezamenlijk besluit over de vraag of een leerling wel of niet in aanmerking komt voor (tijdelijke) vrijstelling van de leerplicht.

Om ongeoorloofd verzuim te voorkomen is door leerplicht extra ingezet rond de krokusvakantie.

De registratie van thuiszitters (absoluut verzuim en ontheffing) vindt sinds het schooljaar 2019 – 2020 plaats door de Samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs PO en VO. De scholen melden aan het Samenwerkingsverband het absoluut verzuim, leerplicht meldt de ontheffingen. Voorheen werd dit geregistreerd door leerplicht.

3b Verbonden partijen en samenwerkingsverbanden Een deel van de beleidsdoelstellingen van dit programma wordt gerealiseerd door samenwerking met andere gemeenten in Zuidoost Utrecht, binnen het Regionaal Meld- en Coördinatiepunt voortijdig schoolverlaten Utrecht Zuidoost (RMC).

Verbonden partijen Bijdrage aan de gemeentelijke doelstellingen Risico’s Geen. (RMC wordt bekostigd door het Rijk) RMC Realiseren van een sluitende aanpak met betrekking tot voortijdig schoolverlaten.

4 KADERSTELLENDE NOTA’S

Nota/plan 1. Jaarplan Volwasseneneducatie (i.r.t. Regionaal Programma Educatie op grond van Wet Educatie en Beroepsonderwijs, arbeidsmarktregio Utrecht Midden) 2. Notitie ‘Aanbod voor alle peuters 3. Nota ‘Elk kind telt’, onderwijsachterstandenbeleid 2017 – 2020

33 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

5 GEREALISEERDE BATEN EN LASTEN

Programma: Onderwijs Begroting Primitief Begroting na wijziging Rekening 2019 2019 2019 Lasten Openbaar basisonderwijs 137.567 163.203 170.375 Onderwijshuisvesting 3.167.970 3.161.576 3.191.266 Onderwijsbeleid en 1.160.251 1.270.251 1.173.593 leerlingenzaken Totaal 4.465.788 4.595.030 4.535.234 lasten Baten Openbaar basisonderwijs 12.785 12.785 10.428 Onderwijshuisvesting 24.305 107.137 188.688 Onderwijsbeleid en 161.000 251.000 249.918 leerlingenzaken Totaal baten 198.090 370.922 449.034 Totaal Exploitatie -4.267.698 -4.224.108 -4.086.200 Saldo na bestemming reserves -4.267.698 -4.224.108 -4.086.200

Totaal afwijking Onderwijs 138 V

Afwijking Openbaar Onderwijs 10 N

Overig Openbaar Onderwijs 12 N Deze post is ten onrechte begroot. Tot 2018 ontving de gemeente een afbetaling van de kapitaallasten voor de inrichtingskosten van het openbaar onderwijs. Dit is inmiddels niet meer het geval.

Overige verschillen 2 V

Afwijking Onderwijshuisvesting 52 V

Huisvesting Basisonderwijs 61 V Doordat de nieuwbouw van de Regenboog later is gestart is er een voordeel op de kapitaallasten ontstaan. Daarnaast zijn er lagere kapitaallasten als gevolg van een lager investeringsbedrag voor de nieuwbouw Nijepoort.

Overige verschillen 9 N

Afwijking Onderwijsbeleid en leerlingenzaken 96 V

Bijzonder Voortgezet Onderwijs 12 V Gelet op de nieuwe voorschriften worden vergoedingen niet per schooljaar betaald, maar per kalenderjaar.

Gemeenschappelijk Taken van het Onderwijs 19 V Aanvankelijk is er rekening mee gehouden dat een externe partij zou worden ingeschakeld bij het opstellen van een nieuw Integraal Huisvestingsplan. Dat is uitgesteld.

Vervoer van Schoolkinderen 25 V De onderschrijding wordt veroorzaakt door sociale verstrekkingen in natura. De kosten zijn minder gestegen dan waar bij de voorjaarsnota rekening mee was gehouden.

Peuterspeelzaalwerk 28 V In 2019 is een aantal voordelen ontstaan. In 2018 is voor de herhuisvesting van Hans en Grietje een krediet van € 330.000 met een looptijd van 30 jaar opgevoerd. De daarbij behorende kapitaallasten van € 12.000 zijn begroot op het product peuterspeelzaalwerk maar zijn gekoppeld aan het programma onderwijshuisvesting. Dit is in 2020 aangepast. Daarnaast is op overige kosten een voordeel van € 16.000 ontstaan. Na verwachting betreft dit een structureel voordeel wat wij zullen verwerken in de Najaarsnota.

Overige verschillen 12 V

34 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

2.6 Programma sport, cultuur en recreatie

1 OMSCHRIJVING PROGRAMMA

Dit programma omvat zowel voorzieningen en activiteiten op het gebied van sport, kunst, cultuur en cultuurhistorie als het beheer en onderhoud van de openbare ruimte, onderverdeeld in groen, bomen, speelplaatsen, recreatie, volkstuinen, natuur en landschap.

2 WAT WILDEN WE BEREIKEN?

2a Gewenste maatschappelijke effecten

Onze gemeente heeft een rijk en toegankelijk aanbod aan activiteiten en voorzieningen op het gebied van sport, cultuur en recreatie. Het aanbod stimuleert onze inwoners tot deelname aan en inzet voor activiteiten en levert een maatschappelijke meerwaarde ten behoeve van participatie, leefbaarheid, sociale cohesie, gezondheid en de opgaven in het sociale domein. Daarnaast realiseert en houdt onze gemeente de openbare ruimte in stand zodat bewoners, ondernemers en bezoekers zich prettig en thuis voelen.

2b Operationele doelstellingen 1. Sportstimulering 1. Inwoners die onvoldoende sporten en bewegen stimuleren om actiever te worden. Met name kwetsbare doelgroepen zoals mensen met een chronische aandoening of beperking, ouderen en jeugd. 2. Versterken van de sportaanbieders om in te spelen op de actuele vraag. 3. Sporten en bewegen inzetten als middel voor een gezonde leefstijl (Bewegen op Recept). 4. Samenwerken met beleidsterreinen zoals jeugd, gezondheid, onderwijs en de openbare ruimte (Omgevingswet /voldoende buitenspeelruimte). 5. Buurtsportcoaches maken verbindingen tussen sport- en beweegaanbieders en andere sectoren zoals zorg, welzijn, jeugdzorg en primair onderwijs.

2. Sportaccommodaties 1. Voorwaarden creëren voor het hebben en in stand houden van een evenwichtig aanbod van sportaccommodaties. 2. Het bevorderen van goede kwaliteit van sportaccommodaties. 3. Doelmatig beheren en exploiteren van sportaccommodaties.

3. Cultuur 1. Er is in onderwijs en vrije tijd sprake van een culturele infrastructuur in de vorm van subsidies, accommodaties, publiek en samenwerking. 2. Door onderlinge samenwerking, afstemming en stimulering wordt een zo groot mogelijk lokaal bereik gerealiseerd onder alle inwoners. 3. De uitvoerders van het culturele veld zorgen voor kwalitatief goed aanbod, advisering, belangenbehartiging en publiciteit. 4. De Biltse samenleving beschikt over (informatie over) kunstvoorwerpen en monumenten die een uiting zijn van de eigen geschiedenis en identiteit.

4. Bibliotheek 1. De Bilt beschikt over twee bibliotheeklocaties, in Bilthoven en Maartensdijk. 2. Faciliteren van de maatschappelijke kernfuncties uit de Wet stelsel openbare bibliotheken (Wsob).

35 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

5. Openbare ruimte 1. Realisering van de gewenste kwaliteits- en onderhoudsniveaus voor de voorzieningen in de buitenruimte zoals deze zijn vastgelegd in de beheerplannen voor groen, wegen en speelvoorzieningen. 2. Het behouden, versterken en verbeteren van de ecologische hoofdstructuur en het in stand houden van de gemeentelijke bossen en natuurterreinen en het bevorderen van de biodiversiteit. 3. Behoud en herstel van de kenmerkende landschapstypen binnen de gemeente door middel van (het bevorderen van) aanleg, herstel en onderhoud van streekeigen natuur- en landschapselementen 4. Duurzaam beheer van gemeentelijk groen. 5. Veilige, schone speelplekken met speelwaarde.

2c Effect indicatoren

Effectindicator 2016 2017 2018 2019 1 Niet sporters 38,6% 39% 39% 38,6 2 KunstenHuis. Nader te bepalen.* N.v.t. N.v.t. N.v.t. N.v.t. *Er zijn geen landelijk verplichte indicatoren voor kunst- en cultuurbeleid. Samen met de regiogemeenten en het KunstenHuis ontwikkelen we wel eenduidige indicatoren.

3 WAT HEBBEN WE DAARVOOR GEDAAN?

3a Activiteiten

Sportbeleid en activering De diverse organisaties uit sport, onderwijs, welzijn en gezondheidszorg hebben in 2019 een lokaal Sportakkoord gesloten om hun samenwerking rondom jeugd en ouderen te intensiveren. Deze intensivering start in 2020 met behulp van extra rijkssubsidie. Met het werk van de buurtsport- en schoolsportcoaches aan sport- en beweegstimulering hebben we ons naast jeugd gericht op volwassenen en ouderen die (nog) te weinig bewegen als gevolg van lichamelijke en/of geestelijke beperkingen. Hierbij is lokaal samengewerkt met de zorg, welzijn en in de regio met project Uniek Sporten ( www.unieksporten.nl). In het basisonderwijs is ingezet op gezonde leefstijl, op kwaliteit van het bewegingsonderwijs met vakleerkrachten op (bijna) alle basisscholen, het afnemen van motorische testen en een pilot op basisschool De Rietakker voor buitenspelen na schooltijd in samenwerking met buurtbewoners. In Maartensdijk is op initiatief van Vierstee 2.0. Moving Maartensdijk georganiseerd.

Sportaccommodaties Het nieuwe zwembad is in september 2019 geopend. De publiek publieke samenwerking SRO De Bilt bv neemt per 1-1-2020 de exploitatie en beheer van zwembad, sporthal Kees Boeke en MFA De Vierstee over. De nieuwbouwplannen voor sporthal De Bilt wachten op de planvorming van het totale Nobelkwartier.

Cultuurpresentatie, cultuurproductie en cultuurparticipatie Met extra aandacht voor cultuureducatie, digitale samenhang, erfgoedpromotie en aanbod in Het Lichtruim hebben we in 2019 via het uitvoerings- en subsidieprogramma gewerkt aan de culturele infrastructuur, het cultuuraanbod en – bereik.

Via Sjors Sportief en Creatief (cultuurcoaches) wordt een grote groep kinderen bereikt die anders niet snel in aanraking komt met sport en cultuur.

Er is een nieuwe website gelanceerd met extra aandacht voor verspreiding van het cultuuraanbod via sociale media en mogelijkheden voor cultuuraanbieders om activiteiten op elkaar af te stemmen: cultuurindebilt.nl.

Theater Het Lichtruim is in 2019 goed benut, zowel door de huurders van Het Lichtruim als voor cultuureducatie, activiteiten van (lokale) culturele organisaties, lezingen, filmavonden en tevens professioneel cultuuraanbod.

36 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Met het oog op de goede prestaties, inbedding in het culturele netwerk in de gemeente en regio, instandhouding en doorontwikkeling, is in 2019 opnieuw een incidentele subsidie verstrekt aan het Online Museum.

In 2019 is ingezet op versterking van het erfgoed- en cultuurnetwerk, zowel op lokaal, regionaal als provinciaal niveau. Centraal hierbij stond het verkennen van samenwerkingsmogelijkheden.

Bibliotheek Het opstellen van een toekomstvisie schuift door naar 2020. Dit wordt opgepakt in samenhang met de bezuiniging op Het Lichtruim, met de invoering van prestatieafspraken conform het herijkte subsidiebeleid en met het herzien van afspraken met Zeist, Bunnik en Soest.

Openbaar groen en (openlucht) recreatie In 2018 bleek dat er door de Biga een groter oppervlakte onkruidbestrijding in verharding moest worden uitgevoerd dan in het bestek was opgenomen. Hierna is een herijking/actualisering van het bestek geweest en is voor 2019 ca € 80.000,- opgenomen om deze kosten te dekken.

De samenwerking met provincie Utrecht, gemeente Utrecht en stichting Utrechts Landschap voor de versterking van de ecologische hoofdstructuur (NNN) heeft in 2019 geresulteerd in de realisatie van een faunatunnel onder de Utrechtseweg ter hoogte van de Kapelweg (omvorming van de het voormalige ”fietstunneltje De Bilt”), het starten van de voorbereidende werkzaamheden voor de aanleg van de faunatunnel onder de Biltse Rading en het starten van de voorbereidende werkzaamheden voor de aanleg van de faunatunnel onder de Utrechtseweg (ter hoogte van Griftestein).

Het meedenken in diverse werkgroepen rondom de verbreding van de A27 en A28 om de belangen op het gebied van natuur, landschap, cultuurhistorie en leefklimaat zo goed mogelijk onder de aandacht te brengen bij Rijkswaterstaat, heeft voor de omgeving van de buurtschap Bureveld (nabij de Universiteitsweg) geresulteerd in een inrichtingsplan Natuur en Landschap met draagvlak in de omgeving. Door de discussie omtrent de PAS is het nu afwachten of en wanneer RWS tot uitvoering van de plannen komt.

Het kapbeleid hebben wij geëvalueerd. Het herijken van het beleid gaat in 2020 verder.

De wensen en behoeften ten aanzien van speelplekken zijn de afgelopen jaren veranderd. Wij hebben daarom een nieuw Speelruimtebeleidsplan opgesteld, wat aan de hedendaagse wensen voldoet. Denk aan de mogelijkheden voor verschillende leeftijdsgroepen: ontdekken, elkaar ontmoeten en natuurlijk spelen. Op 30 januari 2020 heeft uw raad het nieuwe Speelruimtebeleidsplan vastgesteld.

In 2019 heeft de gemeente De Bilt veel overlast gehad door de eikenprocessierups. Wij hebben daarom een evaluatie en plan van aanpak voor de bestrijding van de eikenprocessierups opgesteld. Wij gaan vanaf 2020 naast de curatieve bestrijding ook (weer) preventief bestrijden met nematoden. Preventieve bestrijding doen wij op doorgaande fietsroutes en gevoelige locaties, zoals scholen en sportvelden, waar voorgaande jaren overlast was door de eikenprocessierups.

3b Verbonden partijen en samenwerkingsverbanden

Verbonden partijen Bijdrage aan de gemeentelijke doelstellingen Risico’s SRO De Bilt bv SRO De Bilt bv is een joint venture van gemeente De Laag Bilt met NV SRO om met de exploitatie en beheer van de (sport)accommodaties een optimaal rendement te realiseren met afnemende jaarlijkse kosten voor de gemeente De Bilt. De joint venture wordt operationeel in 2020.

37 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

4 KADERSTELLENDE NOTA’S Nota/plan • Bilts Manifest 2010 • Structuurvisie Gemeente De Bilt 2030 ‘Behoud door ontwikkeling’ 2012 • Duurzaamheidprogramma 2015-2018 • Ruimte voor een Vitaal Platteland 2006 • Nota Economisch Beleid 2020 ‘Dynamiek binnen groene kaders’ 2008 • Woonvisie 2013 – 2020 • Visie Westbroek 2010 • Visie Groenekan 2009 • Gebiedsvisie De Bilt West • Gebiedsvisie De Bilt Zuid • Nota Grondbeleid 2013 • Uitgangspuntennotitie ‘Gemeentelijke Herontwikkelingslocaties’ 2016 • Beleidsnotitie grondbeleid en vastgoedbeleid 2018

5 GEREALISEERDE BATEN EN LASTEN

Programma: Sport, cultuur en recreatie Begroting Begroting na Rekening Primitief 2019 wijziging 2019 2019 Lasten Sportbeleid en activering 722.218 430.501 404.093 Sportaccommodaties 3.414.093 3.468.529 3.475.448 Cultuurpresentatie, cultuurproductie en 1.047.377 1.074.094 1.070.083 cultuurparticipatie Musea 262.558 262.558 261.316 Cultureel erfgoed 83.802 83.802 66.052 Media 1.021.425 1.021.425 1.021.772 Openbaar groen en (openlucht) recreatie 3.000.964 2.975.964 2.920.394

Totaal lasten 9.552.437 9.316.873 9.219.157 Baten Sportbeleid en activering 31 31 Sportaccommodaties 1.541.585 1.261.585 1.369.390 Cultuurpresentatie, cultuurproductie en 13.844 13.844 13.273 cultuurparticipatie Cultureel erfgoed 980 980 1.033 Openbaar groen en (openlucht) recreatie 71.229 71.229 82.820

Totaal baten 1.627.669 1.347.669 1.466.516 Totaal Exploitatie -7.924.768 -7.969.204 -7.752.641

Baten Mutaties reserves 0 81.556 Onttrekking aan 0 81.556 reserves Totaal Reserves 0 81.556 Saldo na bestemming reserves -7.924.768 -7.969.204 -7.671.085

Totaal afwijking Sport, cultuur en recreatie (excl mutatie reserve) 216 V

Afwijking Sportbeleid en activering 26 V

Bevordering sportdeelname 26 V De lagere uitgaven aan subsidies hangen onder meer samen met de subsidie aan BZC Brandenburg. BZC heeft overeenkomstig eerdere jaren niet alle uren zwembadhuur gehuurd die zijn aangevraagd en begroot. Daarnaast vielen diverse overige kosten in de bedrijfsvoering en subsidienten iets lager uit.

38 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Afwijking Sportaccommodaties 101 V

Sportaccommodaties Zwembad 96 V De bruto inkomsten voor het zwembad zijn overeenkomstig begroting dankzij de toenemende bezoekersaantallen in het nieuwe zwembad. Daarnaast zijn de uitgaven voor het zwembad ook lager dan begroot.

Sporthal Kees Boeke 85 N De exploitatielasten waren hoger onder meer doordat met het oog op de overdracht naar een PPS veel personeel via uitzendbureaus is ingehuurd.

Sportvelden 74 N De lasten voor sportvelden waren hoger in 2019. Extra onderhoud was noodzakelijk op de sportcomplexen onder meer door vernieling van de sportvelden door dassen bij Fc De Bilt, het snoeien van bomen rondom de velden en het inspecteren van de velden voor het meerjarig onderhoud. Dit bedrag is onttrokken aan de egalisatiereserve sport.

SPUK 149 V De rijkssubsidie ter compensatie van het wegvallen van btw-aftrek, SPUK, levert een uiteindelijk positief saldo op bij sport.

Overige verschillen 15 V

Afwijking Cultuurpresentatie, cultuurproductie en cultuurparticipatie 3 V

Kunstbevordering- en beoefening (Kunstbezit) 10 V De onderschrijding van € 9.729 wordt verklaard door een beperking van de uitgaven tot nagenoeg alleen de structurele lasten kunstbeheer.

Overige verschillen 7 N

Afwijking Musea 1 V

Overige verschillen 1 V

Afwijking Cultureel erfgoed 18 V

Beheer Gemeentelijke Monumenten 18V Dit betreft salarislasten. In de paragraaf Bedrijfsvoering wordt dit nader toegelicht.

Afwijking Openbaar groen en (openlucht) recreatie 67 V

Openbaar groen 79 V Dit betreft salarislasten. In de paragraaf bedrijfsvoering wordt dit nader toegelicht.

Volkstuinen 11 N Betreft een verplichte opschoning van de watergang aan het Kloosterpark.

Boomverzorging 26 N Ondanks dat er bij de najaarsnota een verhoging van het budget heeft plaatsgevonden, blijkt achteraf dat de kosten voor de bestrijding van de eikenprocessierups nog hoger zijn uitgevallen.

Overige verschillen 11 V

Afwijking Mutaties reserves 82 V

Onttrekking reserve sport 82 V De extra lasten voor onderhoud aan de sportvelden zijn, zoals gebruikelijk, onttrokken aan de reserve sport.

39 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

2.7 Programma sociaal domein

1 OMSCHRIJVING PROGRAMMA

Dit programma gaat over de wijze waarop de gemeente de inclusieve samenleving bevordert. Om zo volwaardig mogelijk deel te kunnen nemen aan onze samenleving en te voorzien in eigen inkomen is participeren en werken naar vermogen van groot belang. De aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt is belangrijk. Inwoners weten hun weg te vinden naar de arbeidsmarkt. Kinderen in onze gemeente ontwikkelen zich zo optimaal mogelijk. Ondernemers bieden werk op maat.

Via het jeugdbeleid zorgen wij voor resultaatgerichte en integrale uitvoering van onze taken, waarbij naast jeugdhulp, ook aandacht is voor lokaal onderwijs(achterstanden)beleid, onderwijshuisvestingsbeleid en veiligheid.

Voor de uitvoering van dit programma wordt nauw samengewerkt met de gemeenten in de regio Zuid Oost Utrecht. Met deze gemeenten bestaat een intensieve onderlinge samenwerking waarbij de inkoop van een aantal vormen van zorg en ondersteuning een belangrijk onderdeel is.

Wij vinden het belangrijk om er voor te zorgen dat iedereen mee kan blijven doen in onze samenleving. Bewoners bij wie dit niet vanzelf gaat, mogen rekenen op toegankelijke ondersteuning en zorg. Om deze ondersteuning en zorg te kunnen blijven bieden moeten er keuzes gemaakt worden. Keuzes die er toe moeten leiden grip op de kosten in het Sociaal Domein te krijgen. Ook in 2019 blijkt dat grip krijgen op de financiën een werk van lange adem is. Hier is een eerste aanzet voor gemaakt door de uitwerking van de maatregelen vanuit de Taskforce. Deze uitwerking is gestart in 2019 en loopt door in 2020 en verder. Met de monitor sociaal domein geven wij inzicht in de effecten hiervan.

2 WAT WILDEN WE BEREIKEN?

2a Gewenste maatschappelijke effecten 1. Een inclusieve samenleving waarin iedereen op voet van gelijkheid mee kan doen, niemand wordt buitengesloten en waarbij mogelijkheden, talenten en eigen regie van onze inwoners centraal staan. 2. Iedere inwoner kan zich ontplooien en krijgt daardoor de kans om mee te doen. 3. Volwassenen participeren naar vermogen in de samenleving door deel te nemen aan de arbeidsmarkt dan wel door actief te zijn in vrijwilligerswerk, iedere inwoner draagt zijn steentje bij. 4. Onze jeugdige inwoners groeien gezond en veilig op, ontwikkelen en ontplooien zich maximaal en behalen minimaal een startkwalificatie beroepsonderwijs mits dit haalbaar is binnen hun mogelijkheden. 5. Inwoners met psychische en/of psychosociale problemen of Laag Verstandelijke Beperkingen wonen zelfstandig in de wijk met ondersteuning. 6. Onze inwoners zijn zo lang mogelijk gezond en vitaal en kunnen daardoor, met of zonder ondersteuning, actief meedoen aan de samenleving. 7. Onze inwoners zijn sociaal, financieel en economisch zelfredzaam. 8. Er is sprake van samenhang en integraliteit binnen de gemeentelijke taken van dit programma en afstemming binnen het sociaal domein.

40 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

2b Operationele doelstellingen 1. Het versterken van de eigen kracht van inwoners en hun sociale omgeving. 2. Het verminderen van de eenzaamheid van onze inwoners. 3. Het vergroten van de effectiviteit van (informele) hulp en ondersteuning en het verminderen van de inzet van zware vormen van hulp. 4. Het terugdringen van kindermishandeling en huiselijk geweld door meer in te zetten op preventie en vroeg signalering. 5. Uitvoering geven aan het Koersplan Beschermd Wonen. 6. Het vergroten van samenhang en integraliteit bij de uitvoering van de gemeentelijke taken en het daarbij betrekken van de samenwerkingspartners. 7. Het verminderen van inzet van hulp en begeleiding door uitbreiding van maatregelen op het gebied van preventie en vroeg signalering. 8. Het inzetten van burgerparticipatie bij het verder verbeteren van de kwaliteit en de dienstverlening in het sociaal domein. 9. We stimuleren samenwerking bij advisering en maatwerkoplossingen. 10. Inwoners weten waar ze moeten zijn met hun hulpvragen. 11. Het stimuleren van werkgevers om meer passende arbeid aan te bieden. 12. Het zoveel mogelijk voorkomen van schuldenproblematiek bij inwoners.

2c Effect indicatoren

Effect indicator 2016 2017 2018 2019 1 Niet Niet Niet Niet Jongeren van 12 tot en met 21 jaar met delict voor de rechter bekend bekend bekend bekend 2 Kinderen tot 18 jaar in uitkeringsgezin als percentage van alle kinderen tot 18 jaar** 3,96% - - 4% 3 Achterstandsleerlingen van 4 t/m 12 jaar als percentage van alle 4 t/m 12-jarigen 4,06% - - 3,97% Niet 4 Werkloze jongeren van 16 t/m 22 jaar als percentage van alle 16 t/m 22-jarigen** 0,61% - - bekend 5 Jongeren tot 18 jaar met jeugdhulp als percentage van alle jongeren tot 18 jaar 8,8% 8,1% - 8,1% 6 Jongeren tot 18 jaar met jeugdbescherming als % van alle jongeren tot 18 jaar - 0,7% - 0,8% 7 Jongeren van 12 t/m 23 jaar met jeugdreclassering als % - 0,2% - 0,2% 8 Aantal banen ** 18.380 18.565 18.400 19.580 9 Netto arbeidsparticipatie ** 60% 67,7% 10 Aantal inwoners met een bijstandsuitkering (effectief), bron: Dashboard RSD 525 590 550 536 11 Percentage werkloze jongeren 16 t/m 22-jarigen ** 1% Niet 12 Aantal Lopende re-integratievoorzieningen inwoners van 15 – 64 jaar bekend Niet 14 Beweging op de participatieladder re-integratie *** 60% 75% 60% bekend 15 Uitstroom uit de bijstand door werk, bron: Dashboard RSD 45 50 45 65 16 Aantal meldingen Sociaal Team 1.700 1.500 1.800 2.330 17 Aantal cliënten met een maatwerkvoorziening Wmo** 84 85 89 97 18 Aantal meldingen huislijk geweld 18+ bij Veilig Thuis 33 50 55 19 * Per 2017 werken we met landelijke indicatoren. Deze cijfers komen beschikbaar via CBS en Waarstaatjegemeente.nl ** in 2019 zijn wij gestart met nieuwe indicatoren. Bij het invullen van de indicatoren is er een omissie in 2018 ontdekt en aangepast. *** Gedurende het jaar is de wijze van meten gewijzigd. Vanaf 2020 kunnen wij de percentages weergeven.

41 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

3 WAT HEBBEN WE DAARVOOR GEDAAN?

3a Activiteiten 1. Samenkracht en burgerparticipatie De Inclusieve agenda 2019-2020 is door het college vastgesteld. Dit is het meerjarig uitvoeringsplan zoals genoemd in de begroting 2019. De Adviesraad Sociaal Domein is nauw betrokken bij de uitvoering van deze agenda. De agenda wordt kostenneutraal uitgevoerd.

In het kader van kostenbeheersing sociaal domein is door uw raad ingestemd met extra inzet op Ouders Lokaal. Vanuit Ouders Lokaal worden door ouders activiteiten georganiseerd ten behoeve van ouders als het gaat om opvoeden en opgroeien van kinderen. Dit gebeurt met ondersteuning vanuit het CJG. De verwachting is dat met de extra investering het beroep op jeugdhulp terug zal lopen.

Het beleid en de inzet van het steunpunt mantelzorg is de afgelopen jaren succesvol geweest. Steeds meer mantelzorgers worden gevonden en voelen zich gesteund. Door de inzet van mantelzorgondersteuning wordt voorkomen dat er direct een beroep wordt gedaan op duurdere professionele zorg.

2. Wijkteams

CJG Ondanks de hoge werkdruk bij het CJG ten gevolge van ziekteverzuim en het grote beroep dat op het CJG wordt gedaan, is het toch gelukt om de wachttijden binnen de perken te houden. In het kader van de regionale Transformatieagenda jeugdhulp is gestart met de invoering van de Coördinatie van zorg. Coördinatie van zorg is een werkwijze gericht op kwetsbare huishoudens, uitgaande van het principe 1 gezin, 1 plan & 1 regisseur, waarbij het CJG een centrale rol speelt. Het doel van deze aanpak is om de ondersteuning aan kwetsbare huishoudens zo goed mogelijk te laten verlopen.

Als er sprake is van (vermoeden van) onveiligheid binnen het gezin, is samenwerking met het SAVE-team van SVMN en Veilig Thuis cruciaal. Ter versterking hiervan is gestart met een pilot waarbij een SAVE- medewerker 2 dagdelen in de week gestationeerd wordt binnen het CJG, waardoor de lijnen tussen CJG en SAVE nog korter worden. Deze pilot loopt door tot de zomer van 2020.

Om de samenwerking met het onderwijs verder te versterken is een pilot uitgevoerd tussen CJG en een drietal basisscholen. In 2018 en 2019 is via een pilot ervaring opgedaan gericht op versterken van de samenwerking tussen CJG en de basisscholen. Op basis van de resultaten van deze pilot, zijn concrete afspraken gemaakt om het contact tussen de school CJG-ers en de scholen ter versterken.

In het kader van de kostenbeheersing sociaal domein is de maatschappelijke businesscase Toegang tot Jeugdhulp uitgewerkt. Door uw raad is vervolgens ingestemd met het voorstel om extra te investeren op de inzet van het diagnostisch team. De verwachting is dat het aantal doorverwijzingen naar de jeugdhulp via de huisartsen daarmee zal verminderen evenals de inzet van jeugdhulp.

In 2019 zijn wij gestart met een onderzoek naar quasi inbesteden van CJG bij Mens de Bilt.

Sociaal Team. Door de aanzuigende werking van het abonnementstarief is het aantal meldingen ten opzichte van 2018 met 22% gestegen. Door de inzet van kortdurende ondersteuning door het sociaal team zijn in 2019 veel meldingen afgehandeld. Alle meldingen worden binnen de vastgestelde termijnen afgehandeld.

In 2019 zijn twee businesscases, op het gebied van was- en strijkservice en preventie, in uw raad aangenomen die in 2020 worden geïmplementeerd.

Via de Monitor Sociaal Domein welke twee keer per jaar (bij de VJN en NJN) wordt opgesteld zullen wij u op de hoogte houden van de ontwikkelingen op het gebied van jeugdzorg en WMO.

42 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

3. Inkomensregelingen • In 2019 is het Verbeterplan van de RDWI RSD maakt stappen geïmplementeerd en afgerond. De nieuwe klantreis was een belangrijk deel daarvan. Hiermee is een efficiënt en effectief dienstverleningsmodel ontwikkeld waardoor de begeleiding naar werk, activering, zorg en inkomen als een samenhangend geheel en klantvriendelijk is georganiseerd. Voor een integrale aanpak is de afdeling schulddienstregeling ingebed in deze klantreis. Verder heeft de RDWI geïnvesteerd in de beheersbaarheid en voorspelbaarheid van de uitgaven om meer grip te krijgen op financiële ontwikkelingen. • In 2019 is het Biltse klantenbestand met 10% gedaald. Dat is meer dan de prestatieafspraak (3%).

Met betrekking tot armoedebeleid Doe Meer is in 2019 een taakstelling ad. € 150.000 bezuinigd. Er is niet bezuinigd op bestaande regelingen die direct de minima raken. Hierdoor zijn de gemeentelijke minimaregelingen onaangetast gebleven.

4. Begeleide participatie Biga heeft in 2019 een positief resultaat van € 1,2 miljoen gerealiseerd. Een deel van deze winst zette Biga in voor re-integratietrajecten ten behoeve van bijstandsklanten.

De samenwerking tussen de Biga Groep en de RDWI is in 2019 intensiever geworden. Via een gezamenlijk expertteam Werkroute bieden deze uitvoeringsorganisaties ondersteuning op maat aan werkgevers en aan kandidaten die onder de Wet Banenafspraak vallen of aangewezen zijn op een beschutte werkomgeving. Dankzij deze samenwerking deed onze ZOU-regio het, op het gebied van de banenafspraak en beschutwerk, beter dan de arbeidsmarktregio Midden-Utrecht.

5. Arbeidsparticipatie • In december 2019 heeft de raad de Strategische Kaders Participatiewet 2020-2023 vastgesteld. Hiermee blijft de RDWI verantwoordelijk voor de huidige inkomensregelingen en de begeleiding van de klanten die bemiddeld kunnen worden naar werk. • De ZOU-gemeenten en de RDWI zijn in 2019 verkennend bezig geweest met de voorbereidingen ten behoeve van de zachte landing van de nieuwe wet inburgering. De RDWI is conform de Gemeenschappelijke regeling verantwoordelijk voor het beleid en de uitvoering van deze wet. De wet is van kracht per 01-01-2021. • De RDWI heeft alle activeringsklanten in 2019 projectmatig in beeld gebracht. Het gaat om klanten die een grote afstand hebben tot de arbeidsmarkt. De bedoeling is dat deze groep vanaf 2020 lokaal en door verschillende participatieactiviteiten geactiveerd worden. • 10% van het Participatiebudget (€ 55.000) hebben we, conform de afspraken, ingezet voor lokale initiatieven. Daarmee is in 2019 het project 50+ opgezet voor de (arbeids)participatie van bijstandsgerechtigde 50-plussers. Dankzij dit project zijn er 41 klanten geactiveerd. Dat leidde tot de plaatsing van 15 klanten (7 parttime en 8 fulltime). Het project Kansrijk in de zorg met De Bilthuysen (kosten € 22.000) heeft wederom tot de gewenste resultaten (18 plaatsingen) geleid. Het doel van dit project is om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt in te zetten om werkzaamheden uit te voeren bij cliënten die van De Bilthuysen hulp bij het huishouden ontvangen.

6. Maatwerkvoorzieningen (WMO) De gevolgen van de invoering van het abonnementstarief, per 1-1-2019 en de toenemende vergrijzing met daaraan gerelateerd het langer zelfstandig thuis blijven wonen hebben grote gevolgen voor de toename van het aantal maatwerkvoorzieningen. Dit geldt naast hulpmiddelen, trapliften en woningaanpassingen ook voor hulp bij het huishouden en begeleiding. We zien een stijging van het aantal meldingen bij het Sociaal Team. Ook het aantal afgegeven beschikkingen is toegenomen. Door deze toename zijn ook de zorgkosten gestegen.

7. Maatwerkdienstverlening 18+ In 2019 is voor het eerst het zonebudget voor de Regiotaxi ingezet. Wmo cliënten met een indicatie Regiotaxi konden in 2019 gebruik maken van 900 zones. In 2020 wordt dit verder afgebouwd naar 600 zones. Hiermee wordt dit beleid gelijk aan de regiogemeenten. Deze inperking van het aantal zones leidt tot het terugdringen van het budget “maatwerk immaterieel”.

43 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

8. Maatwerkdienstverlening 18- In 2019 is gestart met de voorbereidingen voor de regionale inkoop jeugdhulp vanaf 2021 en de bovenregionale inkoop Essentiële Functies per 1 april 2020.

Er is uitvoering gegeven aan de regionale Transformatieagenda Jeugdhulp: - Er zijn bijeenkomsten georganiseerd met pleegouders om zicht te krijgen op hun behoeften. - Er is een plan van aanpak Coördinatie van zorg ontwikkeld en er is gestart met de uitvoering hiervan. - Rondom complexe cases zijn doorbraaktafels jeugdhulp georganiseerd. Daarnaast is onderzocht of het mogelijk en wenselijk is om de doorbraaktafel onderwijs en de doorbraaktafel jeugdhulp te combineren.

Nu alle gemeenten in de regio Zuidoost Utrecht gebruik maken van hetzelfde applicatie ‘Zorgned’, is gestart met de voorbereiding om te komen tot een regionale monitoring.

9. Geëscaleerde zorg 18+ Vanaf 2022 worden lokale gemeenten verantwoordelijk voor Beschermd Wonen. Beschermd Wonen is nu nog een verantwoordelijkheid van de Centrumgemeente Utrecht. Op dit moment vinden regionale overleggen plaats. Ter voorbereiding op de overheveling van Beschermd Wonen van de centrumgemeente naar lokale gemeenten wordt in 2020 een concreet regionaal uitvoeringsplan aan de raad voorgelegd.

10. Geëscaleerde zorg 18- Samen Veilig Midden Nederland (SVMN) (en de onderaannemers Leger des Heils en William Schrikker Stichting) voert voor de Utrechtse regio’s jeugdbescherming, jeugdreclassering en Veilig Thuis uit. In verband met klachten door cliënten, is door SVMN een verbeterplan opgesteld. Vanuit de regiovertegenwoordiging wordt op bovenregionaal niveau scherp toegezien op de uitvoering van dit verbeterplan. Om de samenwerking tussen lokale teams en de SAVE-teams van SVMN verder te verbeteren, is gestart met een pilot waarbij Save medewerkers gepositioneerd worden bij de lokale teams. Een van de pilot gemeenten is De Bilt.

3b Verbonden partijen en samenwerkingsverbanden Een deel van de beleidsdoelstellingen van dit programma wordt gerealiseerd door samenwerking met andere partijen, volgens de begrotingsvoorschriften (BBV) Verbonden partijen genoemd. Naast de paragraaf Verbonden partijen waar de bestuurlijke en financiële belangen worden vermeld, worden onderstaand de beleidsmatige bijdrage (door de verbonden partij) aan de gemeentelijke doelstelling en de daarmee samenhangende risico’s vermeld.

Verbonden partijen Bijdrage aan de gemeentelijke doelstellingen Risico’s De Gemeenschappelijke Het zo bedrijfsmatig mogelijk (doen) uitvoeren van de Met de komst van de Participatiewet (2015) zijn Regeling Regionale Dienst taken van de deelnemende gemeentebesturen op de gemeenten op het gebied van bijstand en re- Werk en Inkomen terreinen van werk en bijstand (incidenteel en integratie verantwoordelijk voor meer Kromme Rijn Heuvelrug periodiek), aanvullende regelingen en de Wet sociale doelgroepen met een afstand tot de (RDWI) werkvoorziening (‘WSW-oud’). De RDWI richt zich arbeidsmarkt of een arbeidsbeperking. daarbij zowel op een efficiënte bedrijfsvoering als op Gelijktijdig is sprake van een vermindering van een klantgerichte- en effectieve dienstverlening. het rijksbudget bedoeld voor re-integratie en de Financieel investeert de RDWI in de beheersbaarheid financiële verplichtingen bij de afbouw van de en voorspelbaarheid van de uitgaven. ‘WSW-oud’. Een onzekere factor blijft of het Inwoners die in aanmerking komen voor een rijksbudget ter dekking van de bijstandsuitkering en andere inkomensvoorzieningen bijstandsuitkeringen voldoende is om de zoals bijzondere bijstand en individuele daadwerkelijke uitgaven te dekken. inkomenstoeslag kunnen zich wenden tot de RDWI. Inwoners met een bijstandsuitkering worden begeleid naar de arbeidsmarkt. Inwoners met schuldenproblematiek krijgen de nodige ondersteuning. De RDWI zet zich ook in voor de rechtmatigheid van de verstrekte inkomensvoorzieningen en preventie en vroegsignalering van schulden.

44 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Biga Groep B.V. Het doel van Biga is de arbeidsparticipatie van mensen Ondernemersrisico: met een afstand tot de arbeidsmarkt te bevorderen. In Door verlies van één of meerder (grote) het bijzonder mensen met een indicatie sociale contracten bij (publieke) bedrijven komt de werkvoorziening (SW-indicatie). winstmarge van Biga onder druk te staan. Onvoldoende instroom van nieuwe De aandeelhouders zijn de gemeenten Bunnik medewerkers met afstand tot de arbeidsmarkt (3,99%), De Bilt (13,20%), Wijk bij Duurstede waardoor de huidige contracten niet met eigen (14,88%), Utrechtse Heuvelrug (22,10%) en Zeist medewerkers kunnen worden nagekomen. (45,83%). Subsidierisico: De afname van de rijkssubsidie op sw- Biga heeft een intern bedrijf en werkzaamheden medewerkers belasten we door aan Biga buiten de eigen bedrijfsmuren zoals groenonderhoud waardoor de winstmarge van Biga onder druk en schoonmaakwerkzaamheden. Hiervoor werkt de komt te staan. Biga Groep nauw samen met de Regionale Sociale dienst.

4 KADERSTELLENDE NOTA’S

Nota/plan 1. Subsidieprogramma 2019 op grond van het gemeentelijk subsidiebeleid 2. Beleidskader Wet maatschappelijke ondersteuning 2017 3. Verordening maatschappelijke ondersteuning 2019 4. Transformatienota Wmo 2016-2019 5. Transformatieagenda jeugdhulp regio ZOU 2018 – 2020 6. Nota Jeugdbeleid 7. Een Veilig Thuis (regio ZOU) 8. Nota Lokaal arbeidsmarktbeleid De Bilt, vastgesteld 27 febr. 2014 9. Nota Lokaal Economisch Beleid 2020 ‘Dynamiek binnen groene kaders’ 10. Nota Doe Mee(R), gemeentelijk armoedebeleid, vastgesteld 30 maart 2017 11. Participatie en inkomen in de regio Kromme Rijn Heuvelrug, Toekomst- bestendige strategische kaders, vastgesteld 25 sept. 2014 12. Raadsbesluit over Toekomst sociale werkvoorziening, vastgesteld 23 april 2015 13. Beleidslan RDWI 2019 (onderdeel Begroting en Jaarrekening RDWI) 14. Beleidsplan Biga Groep B.V. (onderdeel Begroting en Jaarrekening Biga Groep B.V. 15. Visienota ‘Van Bolwerk naar Netwerk’ en de Uitvoeringsarrangementen van de GR RDWI, vastgesteld april 2015 door DB RDWI 16. Strategische Agenda Utrechtse Werktafel (Arbeidsmarktregio Utrecht Midden, op grond van Participatiewet) 17. Convenant ‘De Bilt Verbindt’ 18. Jaarplan Volwasseneneducatie (i.r.t. Regionaal Programma Educatie op grond van Wet Educatie en Beroepsonderwijs, arbeidsmarktregio Utrecht Midden) 19. Strategische Kaders Participatiewet 2020 - 2013, vastgesteld op 19 december 2019

45 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

5 GEREALISEERDE BATEN EN LASTEN

Programma: Sociaal Domein Begroting Primitief Begroting na wijziging Rekening 2019 2019 2019 Lasten Samenkracht en 4.051.016 4.182.033 4.109.416 burgerparticipatie Wijkteams 1.501.919 1.563.364 1.464.244 Inkomensregelingen 11.076.466 10.767.454 10.784.789 Begeleide participatie 1.036.552 1.098.313 1.118.245 Arbeidsparticipatie 962.838 904.528 737.021 Maatwerkvoorzieningen 2.039.103 2.317.547 1.928.560 (WMO) Maatwerkdienstverlening 8.202.053 8.983.285 9.401.244 18+ Maatwerkdienstverlening 18- 6.090.908 6.953.661 7.817.176 Geëscaleerde zorg 18+ 41.727 41.727 61.902 Geëscaleerde zorg 18- 929.019 1.184.019 1.229.085 Totaal lasten 35.931.601 37.995.931 38.651.684 Baten** Samenkracht en 139.388 121.173 296.929 burgerparticipatie Wijkteams 0 90 Inkomensregelingen 9.120.812 8.999.185 9.186.278 Maatwerkvoorzieningen 309.500 291.500 29.944 (WMO) Maatwerkdienstverlening 175.000 75.000 185.214 18+ Maatwerkdienstverlening 900.000 900.000 283.673 18- * Geëscaleerde zorg 18- 0 25.311 Totaal baten 10.644.700 10.386.858 10.007.439 Totaal Exploitatie -25.286.901 -27.609.073 -28.644.245 Mutaties reserves 1.097.587 1.097.587 Toevoeging aan reserves 1.097.587 1.097.587 Totaal Reserves 1.097.587 1.097.587 Saldo na bestemming -25.286.901 -28.706.660 -29.741.832 reserves * Onder maatwerkdienstverlening 18 - is de voorziening Sociaal Domein ad € 900.000 begroot. ** Met ingang van 2019 zijn de volgende baten vervallen binnen programma 6: Wet maatschappelijke ondersteuning (IU) decentralisatie AWBZ naar WMO (IU) en decentralisatie jeugdzorg (IU)

Totaal afwijking Sociaal Domein 1.035 N

Afwijking Samenkracht en Burgerparticpatie 248 V

Opvang statushouders 131 V Na verwerking van de meicirculaire is een voordeel van totaal € 151.000 ontstaan op het budget opvang statushouders. Deze rijksbijdragen zijn gelabeld voor maatschappelijke begeleiding ad € 111.390 en verhoging taalniveau statushouders € 39.876. Het betreft een eenmalig voordeel. Door een nabetaling subsidie 2018 ad € 20.000 aan stichting vluchtelingenwerk de Bilt wordt het saldo van het product opvang statushouders € 131.000.

Kinderopvang beleid en uitvoering 16 N Het betreft een eenmalig nadeel veroorzaakt door inhuurkosten bij beleid kinderopvang en uitvoering.

Kinderopvang beleid 18 N RDWI heeft meer kosten moeten maken voor de kinderopvang. We verwachten dat dit een structureel nadeel betreft wat we zullen muteren in de P&C documenten.

Maatschappelijk werk 12 N In het boekjaar 2019 betroffen de kosten van de mantelzorgwaardering € 12.500 hoger dan geraamd. Het betreft een structureel nadeel welke wordt verwerkt in de voorjaarsnota 2020, begroting en kadernota.

Algemene welzijnstaken 132 V Lagere gemeentelijke personeelskosten als gevolg van het niet invullen van toegestane formatie. Het betreft een eenmalig voordeel.

Ambulante team CJG 31 V Het budget voor het ambulante team CJG is niet volledig benut vanwege ziekte. Het betreft een eenmalig voordeel.

46 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Afwijking Wijkteams 99 V

CJG 71 V Hieronder vallen onder andere de bedrijfsvoeringskosten van het CJG. Er is een positief resultaat ontstaan van € 79.000 veroorzaakt door het aanpassen van de btw-labeling en lagere kantoorkosten op het product CJG bedrijfsvoeringskosten.

Jeugdgezondheidszorg maatwerkdeel 28 V Het betreft een eenmalig voordeel op de salariskosten. Na vermindering van de inhuurkosten Sociaal Domein bedraagt het voordeel € 28.000.

Afwijking Inkomensregelingen 170 V

Bijstandsuitkering en bijzonder bijstand 151 V

De ontvangen BUIG- en BBZ-uitkeringen zijn € 184.000 hoger dan voorzien was in de najaarsnota. Daarvan is € 47.000 van toepassing op het BUIG-budget. Deze uitkering blijkt hoger te zijn dan de bijdrage die de RDWI heeft opgenomen in de Najaarsnota RDWI. Het betreft een eenmalig voordeel.

Bij de BBZ-uitkering is een voordeel van € 138.000 ontstaan. De BBZ-uitkering bestaat uit een vast budget en een declarabel deel. Voor het vaste deel hebben wij € 11.000 ontvangen. Voor het declarabele deel hebben wij aan voorschotten € 193.000 ontvangen. Dit telt in totaal op tot € 204.000. De werkelijke declaraties 2019 zijn € 170.000 (vast en declarabel). Alleen over het declarabel deel wordt afgerekend via de SISA. Hierom is een balanspost nog te betalen van € 34.000 geboekt. Daarnaast heeft er een afrekening plaats gevonden over de afgelopen jaren.

Gemeentelijke Armoedebeleid 19 V Er is een eenmalig voordeel ontstaan van € 19.000 op het armoedebeleid veroorzaakt door lagere CAZ-kosten ad € 31.000. Hier staat een nadeel van € 12.000 tegenover veroorzaakt door hogere uitgaven op andere onderdelen. Het betreft een eenmalig voordeel.

Afwijking Begeleide participatie 19 N De bijdrage Wsw-ers valt € 47.000 hoger uit ten opzichte van de Najaarsnota RDWI. Dit bedrag wordt verrekend met een voordeel op de reeds betaalde btw van voorgaande jaren aan de RDWI. Per saldo bedraagt het nadeel € 19.000

Afwijking arbeidsparticipatie 168 V In 2019 is een voordeel ontstaan op het participatiebudget van € 168.000. Dit heeft ermee te maken dat een deel van de participatie kosten (de bedrijfsvoeringskosten van het project nieuwkomers) geboekt zijn op het budget bedrijfsvoeringskosten RDWI (taakveld 6.71 Maatwerkdienstverlening 18+) waar een nadeel is ontstaan van € 129.000. Het voordelig saldo op participatie wordt hiermee verrekend, zie onderstaand overzicht (budgetneutraal).

Afwijking Maatwerkdienstverlening 18+ 307 N

RDWI Bedrijfsvoeringskosten 129 N In 2019 is een voordeel ontstaan op het participatie budget van € 168.000. Dit heeft te maken dat een deel van de participatie kosten (de bedrijfsvoeringskosten van het project nieuwkomers) geboekt zijn op het product bedrijfsvoering RDWI (taakveld 6.71 Maatwerkdienstverlening 18+) waar een nadeel is ontstaan van € 129.000. Het voordelig saldo op participatie wordt hiermee verrekend.

Maatwerkvoorzieningen Natura Immaterieel WMO 281 N Door de invoering van het abonnementstarief is een toename op WMO begeleiding en Hulp in het huishouden ontstaan met als gevolg stijgende zorgkosten. Voor een vergrijzende gemeente als De Bilt is dit een groter probleem dan in een gemiddelde gemeente. In 2020 worden maatregelen aangekondigd om meer grip te krijgen op de stijgende zorgkosten. In 2019 is een eenmalig voordeel ontstaan door een vrijval van een balanspost nog te betalen 2016. Per saldo ontstaat een tekort op WMO immaterieel van € 281.000.

Overige mutaties Maatwerkdienstverlening 18 + 103 V Op het budget PGB WMO en begeleiding is een voordeel ontstaan van totaal € 13.000. Op het budget overig maatwerk immaterieel is een voordeel ontstaan van € 86.000. Hierop worden overige WMO kosten opgeboekt zoals advieskosten, ict kosten, subsidie en personeelskosten.

47 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Afwijking WMO maatwerkvoorzieningen 127 V

WMO maatwerkvoorzieningen 127 V Na invoering van het abonnementstarief is een toename op de WMO maatwerkvoorzieningen hulpmiddelen en woonvoorzieningen ontstaan. Bij de woonvoorzieningen zijn de kosten € 60.000 hoger. Bij de verstrekking van de vervoerskosten en de onderhoudskosten WMO zien wij een positief saldo van € 178.000. Wij schatten in dat dit een eenmalig voordeel betreft.

Afwijking op Maatwerkdienstverlening 18- 1.479 N In de raadsbrief van 24 maart 2020 hebben wij een tekort op de Jeugdzorg kosten (ZIN) van € 650.000 aangekondigd. Op het budget Jeugdzorgkosten in natura (ZIN) hebben diverse boekingen plaats gevonden. Na de onttrekking uit de reserve SD ad € 900.000 ontstaat er op maatwerkdienstverlening 18 - een nadeel van € 579.000.

Zorgkosten natura jeugdhulp 741 N De zorgkosten in natura zijn net als voorgaande jaren toegenomen. Aan de hand van de aangeleverde productieverantwoordingen 2019 door zorgaanbieders is vastgesteld dat de totale jeugdhulpkosten in natura € 7.385.000 zijn. Dit is € 885.000 hoger dan begroot. In 2019 is een eenmalig voordeel ontstaan door een vrijval van een balanspost nog te betalen 2016.

Tot slot is voor de regionale risicodeling, net als in 2018, een balanspost van € 150.000 geboekt. De afrekening vindt pas plaats na het afsluiten van boekjaar 2019. Wij schatten in dat wij hiervoor totaal € 275.000 moeten bijdragen (2018: € 287.000). Dit is inclusief de bijdrage uit het SAVE-budget, zie taakveld veiligheid, jeugdreclassering en opvang jeugd.

Per saldo is op het budget Jeugdhulp Zorg in natura (excl. De overige boekingen maatwerkvoorzieningen 18-) € 741.000 meer geboekt dan bij de najaarsnota was voorzien.

Overige maatwerkvoorziening in natura 18- 775 N

In 2019 is een taakstelling SD van € 200.000 begroot (de eerste jaar van de oplopende taakstelling in het sociaal domein). In 2019 is er actie opgestart om bij andere gemeenten geinde bedragen terug te vorderen in situaties waarin in het verleden de woonplaatsenbeginsel foutief is toegepast. Bij de Najaarsnota is het budget verlaagd naar €185.000. Na afsluiting van het boekjaar blijkt dat er totaal € 284.000 is teruggevorderd. Hierdoor ontstaat een voordeel van € 99.000. De taakstelling 2019 ad € 185.000 is hiermee ruimschoots gerealiseerd.

Op de personeelslasten is na aftrek van de inhuurkosten SD € 25.000 minder besteed dan geraamd.

De begrote vrijval uit de voorzieningen binnen het sociaal domein zijn bij de jaarrekening 2018 toegevoegd aan de reserve Sociaal Domein. Hierdoor is onder maatwerkdienstverlening 18 - boekhoudkundig in 2019 een tekort van € 900.000 ontstaan. Door deze middelen via de resultaatbestemming te onttrekken aan de reserve Sociaal Domein, worden de voorziene kosten in overeenstemming met de begroting deels geëgaliseerd.

Jeugdzorg PGB 38 V In 2019 is een voordeel op de PGB Jeugdhulp ontstaan van € 38.000.

Afwijking op Geëscaleerde zorg 18+ 20 N

Opvang en beschermd wonen 20 N In 2019 zijn € 27.000 niet geraamde kosten inzake beschermd wonen geboekt op het product opvang en beschermd wonen. Met de regio hebben wij een aantal bedden ingekocht welke niet jaarlijks worden afgenomen. In 2019 zijn sinds een lange periode kosten gemaakt. Een voordeel van € 7.000 is ontstaan op het budget personeelslasten. Per saldo een nadeel van € 20.000.

Afwijking op Geëscaleerde zorg 18- 20 N

Veiligheid, jeugdreclassering en opvang jeugd (SAVE) 20 N Hierop worden de kosten van SAVE en Veilig thuis geboekt. De totale kosten SAVE en Veilig 2019 zijn € 969.000. Dit is € 76.000 lager dan voorzien was in de najaarsnota 2019. Voor de regionale afspraken risicodeling 2019 is een balanspost opgenomen € 125.000.

48 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

2.8 Programma volksgezondheid en milieu

1 OMSCHRIJVING PROGRAMMA

Het programma richt zich op het in stand houden en verder verbeteren van een duurzame, veilige en gezonde woon- en werkomgeving met een zo laag mogelijke belasting voor het milieu en toekomstige generaties. Ook richt het zich op een gezonde leefstijl van onze inwoners. Het omvat taken op het gebied van volksgezondheid, water (afval-hemel- en grondwater), milieubeheer, afval en begraafplaatsen. Uitvoering van deze taken kan alleen door middel van een integrale aanpak onder meer door een nauwe betrokkenheid van de burgers en de verbonden partijen. In het programma Sociaal Domein beschrijven we onze aanpak om inwoners zo goed mogelijk te laten participeren in onze samenleving. Omdat we willen dat inwoners het gevoel hebben erbij te horen en daadwerkelijk mee te kunnen doen. Want participatie komt het welzijn en de sociale- en economische zelfredzaamheid van inwoners ten goede en heeft zo impact op de gezondheid. Andersom zorgt een goede gezondheid er ook voor dat er langer sprake is van zelfredzaamheid. Ook bij onze plannen voor Volksgezondheid en Milieu moeten wij rekening houden met deze opdracht.

2 WAT WILDEN WE BEREIKEN?

2a Gewenste maatschappelijke effecten 1. Onze inwoners voelen zich gezond, zijn veerkrachtig en hebben het vermogen zich aan te passen en de eigen regie te voeren, in het licht van fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven. 2. Een duurzame en gezonde woon- en werkomgeving met een zo laag mogelijke belasting voor het milieu. 3. Het verzachten van klimaatverandering door minder broeikasgassen uit te stoten en het tegengaan van de effecten van klimaatverandering. 4. Doelmatige, veilige en maatschappelijk verantwoorde afvoer van afval- en hemelwater en een goed beheer van (grond)water. 5. Bijdragen aan een circulaire economie waarbij het maximaliseren van hergebruik van producten en grondstoffen centraal staat. 6. Doelmatig en respectvol beheer van de gemeentelijke begraafplaatsen.

2b Operationele doelstellingen 1. Onze inwoners volgen een bewust gezonde leefstijl, dit geldt zowel voor jeugdigen, volwassenen en ouderen als laag- en hoogopgeleiden; 2. Terugdringing van schadelijk alcoholgebruik in het algemeen en specifiek bij 16 – 18 jarigen; 3. Versterking van de mentale weerbaarheid van onze inwoners, met specifieke aandacht voor senioren, mensen met een (lichamelijke en/of verstandelijke) beperking, mensen met chronische aandoeningen en jeugdigen. Het belang van mantelzorgers wordt hierbij niet vergeten. 4. Optimale en functionele instandhouding van het rioolstelsel. 5. Vermindering van de hoeveelheid regenwater in het rioolstelsel. 6. Verbetering samenwerking provincie, waterschappen en regiogemeenten op het gebied van watertaken. 7. Optimale organisatie van geluid-, lucht- en bodemtaken. 8. Realisatie van de landelijke doelstelling betreffende het afval- en grondstoffenbeleid en bereiken van een afvalscheidingspercentage van 75% in 2020, dit komt overeen met maximaal 105 kg restafval per inwoner per jaar. Door meer scheiding aan de bron is het geen afval meer, maar een waardevolle grondstof. 9. Tegengaan van verspilling van voedsel. Als onderdeel van onze inkomensregelingen hebben we afspraken met de Voedselbank. Overbodig voedsel wordt zo niet weggegooid maar komt beschikbaar aan inwoners die tijdelijk in een moeilijke financiële positie verkeren. 10. Verzorgen van voldoende capaciteit en goede dienstverlening op de gemeentelijke begraafplaatsen.

49 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

2c Effect indicatoren

Effectindicator 2016 2017 2018 2019 1 Omvang huishoudelijk restafval (kg/inwoner) 215 206 156 148 2 Hernieuwbare elektriciteit 1,60% nb nb Nb 3 Percentage kinderen met overgewicht (cijfers 1 x per 4 jaar gemeten via monitor GGD) leeftijd: 5-6 . - 6% - - 4 Percentage kinderen met overgewicht (cijfers 1x per 4 jaar gemeten via monitor GGD) leeftijd 10 - 11 - 10% - - 5 Percentage volwassenen met ernstig Overgewicht (cijfers 1 x per 4 jaar gemeten via monitor GGD) 37% - - - 6 Percentage volwassenen en ouderen met ernstig Overgewicht (cijfers 1 x per 4 jaar gemeten via monitor GGD) 47% - - - Effect indicator 1990 2016 2020 2030 2050 (Basisjaar) (klimaat akkoord) 7 CO2 uitstoot 2.733 ton 3.195 ton 2.050 ton 1.340 ton 137 ton

3 WAT HEBBEN WE DAARVOOR GEDAAN?

3a Activiteiten

1. Volksgezondheid Vanuit het project Wat beweegt jou is ook in 2019 ingezet op het stimuleren van meer bewegen door kinderen in het onderwijs.

Er is een Lokaal sport akkoord gesloten wat onder andere gericht is op het stimuleren van de motorische vaardigheden van basisschoolkinderen.

Er zijn inmiddels in De Bilt vijf scholen die voldoen aan de voorwaarden voor het vignet Een gezonde school, gericht op het stimuleren van een gezonde leefstijl bij de leerlingen. Dit is gerealiseerd met ondersteuning vanuit de GGD.

In verband met de terugloop van het aantal gevaccineerde kinderen, is door de GGD een aanpak ontwikkeld om de vaccinatiegraad te verhogen. Op basis hiervan is een lokale aanpak opgezet en is gestart met de uitvoering.

In de lokale en provinciale omgevingsvisie is aandacht voor het stimuleren van een gezonde leefomgeving en leefstijl.

Ook in U16 verband is er binnen het Regionaal Economisch Programma (REP) nadrukkelijk aandacht voor een gezonde en inclusieve regio.

2. Riolering/watertaken In 2019 hebben we, op basis van het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) en uitgevoerde rioolinspecties, de volgende rioolvervangingen uitgevoerd: Korhoenlaan, Melkweg, Steenen Camer en Overbosch. Molenwiek en Bovenkruier waren in 2019 gepland, de voorbereidingen zijn in 2019 afgerond. De werkzaamheden worden in 2020 uitgevoerd.

In het kader van duurzaamheid is de afvoer van het hemelwater in de Steenen Camer, Melkweg en Overbosch afgekoppeld.

Netwerk Klimaat en Water (NWK) Tot 2019 waren er in de regio Utrecht Zuidwest twee verschillende samenwerkingsverbanden binnen het domein Water en Klimaat. Het ging hierom om WINNET en CRA (Coalitie Ruimtelijke Adaptatie). Om de regionale opgaven vanuit het bestuursakkoord water en het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie beter te kunnen uitvoeren was een samenvoeging van deze twee samenwerkingsverbanden dan ook noodzakelijk. WINNET is dit jaar overgegaan in Netwerk Klimaat en Water.

50 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

De regionale opgaven vanuit klimaatverandering en de (afval)waterketen kunnen efficiënter als één totaal worden opgepakt gezien er een grote overlap zit. Beiden richten zich voor een belangrijk deel op wateroverlast en watertekort.

3. Afvalinzameling De werkzaamheden aan de inzamelmiddelen in het kader van het 'Afvalinzamelingsplan 2016-2020' hebben we afgerond. De frequentie van de inzameling van restafval zijn driewekelijks gehouden. Wij richten ons op verbetering van afvalscheiding. In vergelijking met ander Utrechtse gemeenten doen wij dit al erg goed, maar uit sorteeranalyses van restafval blijken nog altijd verbetermogelijkheden. De mogelijke uitbesteding van de exploitatie van de milieustraat betrekken we in ons onderzoek naar verzelfstandiging of andere wijze van organiseren van de buitendienst.

4. Milieubeheer ODRU heeft in 2019 om verschillende redenen niet alle taken volledig uitgevoerd. De grootste onderschrijdingen betreffen de vakgebieden ROM (ruimtelijke ordening en milieu), WABO (Wet algemene bepalingen omgevingsrecht, omgevingsvergunning) en energiebesparing (EED audits). Dit jaar speelde het landelijke probleem rondom de stikstof (PAS), waardoor een aantal bouwprojecten is uitgesteld of stilgelegd. Daarnaast zijn er minder ROM-adviesaanvragen gedaan dan verwacht. In 2019 is de Klimaatmonitor opgesteld in het kader van duurzaamheid. Op het gebied van toezicht (controles op het gebied van ondermijning) is de derde landelijke transportcontrole met Politie en de RDW uitgevoerd. Ter verbetering van de informatievoorziening zijn afspraken gemaakt met het Veiligheids Informatiecentrum van de VRU. Gesteld kan worden dat in 2019 intensief is samengewerkt op het gebied van ondermijning.

5. Begraafplaatsen De mogelijke uitbesteding van de begraafplaatstaken betrekken we in ons onderzoek naar verzelfstandiging of andere wijze van organiseren van de buitendienst.

51 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

3b Verbonden partijen en samenwerkingsverbanden Een deel van de beleidsdoelstellingen van dit programma wordt gerealiseerd door samenwerking met andere partijen, volgens de begrotingsvoorschriften (BBV) Verbonden partijen genoemd. Naast de paragraaf Verbonden partijen waar de bestuurlijke en financiële belangen worden vermeld, wordt onderstaand de beleidsmatige bijdrage (door de verbonden partij) aan de gemeentelijke doelstelling en de daarmee samenhangende risico’s vermeld.

Verbonden partijen Bijdrage aan de gemeentelijke doelstellingen Risico’s

Gemeenschappelijke De Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst regio Gemiddeld, zie paragraaf verbonden partijen. regeling Gezondheids Utrecht behartigt zaken die van belang zijn voor de Dienst regio Utrecht openbare gezondheidszorg. Het gaat daarbij om die onderdelen van de gezondheidszorg en het openbaar bestuur die zich richten op het voorkomen van ziekten (collectieve preventie) en de bescherming en bevordering van de gezondheidszorg van de gehele bevolking of groepen binnen de bevolking. Afvalverwijdering Utrecht Het doel van deze gemeenschappelijke regeling is het Alle in enig jaar gemaakte kosten worden aan verzorgen van een doelmatige en verantwoorde de deelnemers doorberekend. De kans op uitvoering van het afvalstoffenbeleid in de provincie tegenvallers is niet groot doordat de tarieven in Utrecht. meerjarige contracten zijn vastgelegd.

Commissie milieuhygiëne Overleg te voeren en voorlichting te geven omtrent de geen voor het luchtvaartterrein milieuhygiëne rond het luchtvaartterrein Hilversum. Hilversum Vuilstortplaats Met deze gemeenschappelijke regeling worden de geen Maarsbergen belangen behartigd van de deelnemende gemeenten, die bestaan uit het voorkomen en zoveel mogelijk beperken van schadelijke effecten op het fysieke milieu ter plaatse en in de omgeving van de gesloten stortplaats te Maarsbergen.

laag Omgevingsdienst regio De ODRU werkt samen met gemeenten aan een

Utrecht veilige, duurzame en gezonde fysieke leefomgeving voor inwoners en bedrijven. Dit wordt gedaan met een breed scala aan producten en diensten op het terrein van o.a. bodem, bouw- en woningtoezicht, vergunningen en meldingen, geluid en lucht, klimaat, energie en duurzaamheid, natuur- en milieueducatie, ruimtelijke ordening en toezicht en handhaving.

4 KADERSTELLENDE NOTA’S

Nota/plan 1. Gezondheidsnota 2016 – 2020, Bewust en Gezond De Bilt 2. Afvalinzamelingsplan 2016-2020 3. Beheersverordening begraafplaatsen 2011 4. Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2016-2020 5. Duurzaamheidsagenda gemeente De Bilt 2020-2022

52 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

5 GEREALISEERDE BATEN EN LASTEN

Programma: Volksgezondheid en Milieu Begroting Primitief 2019 Begroting na wijziging 2019 Rekening 2019

Lasten Volksgezondheid 1.429.609 1.429.119 1.452.887 Riolering 4.583.131 4.583.131 4.508.870 Afval 4.138.100 4.371.878 4.962.768 Milieubeheer 1.135.743 1.156.743 1.050.352 Begraafplaatsen en crematoria 320.517 320.517 371.538

Totaal lasten 11.607.100 11.861.388 12.346.416 Baten Volksgezondheid 9.000 57.500 4.241 Riolering 5.222.480 5.222.480 5.625.497 Afval 4.546.505 4.546.505 4.809.288 Milieubeheer 40.000 40.000 8.400 Begraafplaatsen en crematoria 481.007 451.007 441.402

Totaal baten 10.298.992 10.317.492 10.888.827 Totaal Exploitatie -1.308.108 -1.543.896 -1.457.589

Lasten Mutaties reserves 0 451.166 Toevoeging aan reserves 0 451.166 Baten Mutaties reserves 238.126 238.126 238.126 Onttrekking aan reserves 238.126 238.126 238.126 Totaal Reserves 238.126 238.126 -213.040 Saldo na bestemming reserves -1.069.982 -1.305.770 -1.670.629

Totaal afwijking Volksgezondheid en Milieu (excl mutatie reserve) 86 V

Afwijking Volksgezondheid 77 N

Openbare Gezondheidszorg 24 N Het budget GGDrU is begroot op meerdere grootboekrekeningen te weten openbare gezondheidszorg uitvoering, beleid en Jeugdgezondheidszorg 0-19 GGrU. Conform begrotingswijziging II GGDrU is het nadeel € 30.000. Deels is het nadeel opgeheven door een voordeel op overige budgetten volksgezondheid. Er resteert nog een eenmalig nadeel van €24.000.

CJG - Jeugdgezondheidszorg 0-19 GGDrU 53 N Onderdeel van de kosten voor de jeugdgezondheidszorg is de huisvesting Lichtruim en Tolakkerweg/Vierstee. Dit valt onder het maatwerkdeel GGDrU. Voor het gebruik van de locatie in Het Lichtruim heeft de gemeente een huurovereenkomst met SSW. In het begin werd vervolgens een onderhuurovereenkomst gesloten met o.a. GGDrU. Om onnodig rondpompen van geld te voorkomen, is later besloten om de onderhuurovereenkomst te beëindigen. Aan GGDrU is vervolgens een invordering gestuurd ter hoogte van de totale huisvestingslasten jeugdgezondheidszorg. Er is daarbij echter geen rekening gehouden met de huisvestingslasten voor de locatie Tolakkerweg in Maartensdijk. Eind 2019 hebben we de eindafrekening van GGDrU ontvangen. Dit leidt tot een overschrijding ter hoogte van € 49.000.

Overige verschillen baten volkgezondheid 1 N

Afwijking Riool 477 V

Rioolbeheer 110 V Het voordeel is ontstaan door lagere kapitaallasten van € 57.000 vanwege het uitstellen van investeringen in 2018. Lagere salarislasten van € 26.000 alsook hogere inkomsten in verband met rioolaansluitingen € 27.000.

Rioolheffing 375 V Het werkelijk aantal aantal actieve plichten (aansluitingen) was in 2019 hoger dan waarmee bij het opstellen van de begroting rekening is gehouden. Dat heeft geleid tot een voordeel op de rioolheffing. De heffing wordt bij begroting bepaald op basis van kostendekkendheid.

53 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Overige verschillen 2 N

Afwijking Afval 328 N

Afvalinzameling 378 N Eind 2019 hebben we de afrekening ontvangen van verwerking en vermarkting van PMD in 2015 en 2016. Een aantal geplande ondergrondse afvalverzamelcontainers kon pas medio 2019 geplaatst worden, waardoor er langer via duurdere bovengrondse containers ingezameld moest worden. Zowel via de huis- aan-huis-inzameling als via de milieustraat is er meer grof vuil ingezameld, wat voor hogere verwerkingskosten heeft gezorgd. De grote stijging van afvalverbrandingsbelasting zorgde daarbij voor een extra verhogend effect. Tenslotte moesten we voor de continuïteit van de milieustraat personeel inhuren. Deze zaken hebben gezorgd voor een nadelig effect op de afvalinzameling van € 378.000. Zonder het goede scheidingsgedrag van veel van onze inwoners was deze overschrijding nog veel groter geweest.

Afvalstoffenheffing en Reinigingsrecht 54V een hoger aantal actieve plichten, wat bij het opstellen van de begroting 2019 nog niet bekend was heeft geleid tot een voordeel op de afvalstoffenheffing/reinigingsrecht. De heffing wordt bij begroting bepaald op basis van kostendekkendheid.

Overige verschillen 4 N

Afwijking Milieubeheer 75 V

Milieubeleid 54V De ODRU heeft in 2019 om verschillende redenen niet alle taken volledig uitgevoerd. De grootste onderschrijdingen betreffen de vakgebieden ROM, WABO en energiebesparing (EED audits). Dit jaar speelde het landelijke probleem rondom de stikstof (PAS) waardoor een aantal bouwprojecten is uitgesteld of stil is gelegd. Ook is er op verzoek extra aandacht voor PFAS en andere zorgwekkende stoffen geweest. Daarnaast zijn er minder ROM adviesaanvragen nodig geweest dan verwacht in 2018. Het aantal adviesaanvragen voor vergunningen (afwijken bestemmingsplan) en voor bestemmingsplannen en projecten is teruggelopen ten opzichte van 2018. Hierdoor zijn de uren niet volledig benut. Er is dit jaar geen inzet gevraagd voor pilotprojecten in het kader van de Omgevingswet. In verband met de Informatieplicht energiebesparing en het wijzigen van de bevoegdheid van de beoordeling van de EED- audits, heeft de ODRU ervoor gekozen de specifieke energiecontroles naar aanleiding van de EED- auditverslagen en bij de locaties met een lage bezoekfrequentie niet uit te voeren. Dit levert een voordeel van €54.000,- op de jaarrekening.

Duurzaamheid 21V Het verschil wordt veroorzaakt omdat wij een bijdrage ontvangen van de partners voor het technisch onderzoek ten behoeve van de proeftuin aardgasvrije wijk, Brandenburg.

Afwijking Begraafplaatsen en crematoria Milieubeheer 61 N

Begraafplaatsen 51 N Vanwege de droge zomers in 2018 en 2019 hebben we veel meer (haag)beplantingen moeten vervangen dan regulier gebruikelijk. Ook is meer dan gemiddeld van graven afstand gedaan waardoor er meer ruimingen waren.

Overige verschillen 10 N

Afwijking Mutaties reserves 451 N

Storting egalisatiereserve riolering 451 N Het overschot op het taakveld riolering wordt gestort in de egalisatiereserve riolering, zoals vastgelegd in de nota reserves en voorzieningen.

54 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

2.9 Programma volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing

1 OMSCHRIJVING PROGRAMMA

Het programma spreekt zich uit over de volkshuisvestelijke vraagstukken en de ruimtelijke ontwikkelingen in de gemeente De Bilt. Het combineert sectoraal beleid met facetbeleid. Als sectoraal beleid richt de volkshuisvesting zich op het zo goed als mogelijk voorzien in de woningbehoefte van inwoners en van woningzoekenden in de gemeente De Bilt. Als facetbeleid richt het ruimtelijk beleid zich op de coördinatie van de overheidsactiviteiten in de diverse sectoren van de gemeentelijke organisatie met het oog op de ruimtelijke consequenties van deze activiteiten. Ruimtelijke ordening is gericht op een evenwichtige belangenafweging van de ruimtelijke gevolgen en initiatieven. Zowel binnen het onderdeel wonen als het onderdeel ruimtelijke ordening stellen wij kaders meer en meer participatief op. In het onderdeel wonen met bewoners(organisaties) en corporaties, in het onderdeel ruimtelijke ordening met de burgers wiens belangen door ruimtelijke ontwikkelingen worden geraakt.

2 WAT WILDEN WE BEREIKEN?

Kern van programmaonderdeel volkshuisvesting is het zo goed als mogelijk voorzien in de woningbehoefte van inwoners van de gemeente De Bilt en de zorg voor een veilige, gezonde, bruikbare en energiezuinige woon- en leefomgeving. De druk op de woningmarkt in De Bilt en de regio is groot. Dit vertaalt zich in hoge prijzen voor koopwoningen, lange wachttijden voor (sociale) huurwoningen en een beperkte doorstroming. Niet iedereen is in staat om zelfstandig passende woonruimte te vinden. Wij hebben extra aandacht voor starters, ouderen en kwetsbare groepen en voor de vitaliteit van de kleine kernen. Daarbij streven wij naar een optimale inzet en verdeling van de voorraad. Wij participeren hiertoe in de regionale huisvestingsverordening en maken afspraken met de corporaties met bezit in de gemeente. Bij nieuwbouwontwikkelingen nemen wij bij eigen grond een initiërende rol; bij zelfrealisatie door derden een regisserende en/of begeleidende rol waarbij wij gebruik maken van het ruimtelijk- en grondinstrumentarium en particuliere overeenkomsten.

Met het programmaonderdeel ruimtelijke ordening trachten we een duurzame ontwikkeling te borgen en de zes kernkwaliteiten van de gemeente zoals verwoord in het Bilts Manifest: krachtige kernen, historische landschappen, hoogwaardige kennis, centrale ligging, ruimte en groen en topper in sport - te versterken. Daarnaast hebben we zorg voor participatie, biodiversiteit, klimaatadaptie en energietransitie; opgaven waarvan de urgentie sinds het opstellen van de Structuurvisie is toegenomen.

2a Gewenste maatschappelijke effecten 1. Een veilige, gezonde, bruikbare, energiezuinige leefomgeving, waarin inwoners en woningzoekenden graag wonen. 2. Een woningvoorraad die aansluit op de woningbehoefte. 3. Een gedifferentieerde opbouw van wijken. 4. Een rechtvaardige verdeling van schaarse woningen die voorzien in de woningbehoefte van hen die niet zelfstandig een woning kunnen vinden. 5. Versterking van de kleine kernen. 6. Het bieden van inspiratie voor en richting geven aan de toekomstige inrichting van de gemeente De Bilt langs de sporen innovatie, creatie, recreatie en vitalisering, uitgaande van de zes kernkwaliteiten. 7. Het behouden en versterken van de kernkwaliteiten van de gemeente waarbij de verschillende belangen (wonen, economie, duurzaamheid (inclusief klimaatadaptatie en energietransitie), leefbaarheid, bereikbaarheid, natuur, landschap en recreatie) zorgvuldig worden afgewogen. 8. Het actief betrekken van inwoners, initiatiefnemers, maatschappelijke partners en andere belanghebbenden bij de totstandkoming van de keuzes die gemaakt gaan worden op het gebied van ruimtelijke kwaliteit, duurzaamheid, energietransitie, klimaatbestendigheid en stedelijke ontwikkeling.

55 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

2b Operationele doelstellingen 1. Toetsing vergunningaanvragen aan wettelijke criteria voor veilig, gezond, bruikbaar en energiezuinig. 2. Terugdringen van energiegebruik, CO2 –emissie en het gebruik van aardgas in woningen. 3. De realisatie van nieuwe woonvormen en experimenten. 4. Aanwijzen van locaties voor nieuwbouw van woningen met oog voor de differentiatie op het niveau van de wijk en/of kern. 5. Realiseren van gemiddeld 30% van de te realiseren woningen sociaal en 10% tot 20% middel dure huur. 6. Het inzetten op oplossingen zodat (kwetsbare) inwoners op een prettige en verantwoorde wijze (zelfstandig) kunnen blijven wonen. 7. Het faciliteren van een rechtvaardige woonruimteverdeling. 8. Het verbeteren van de doorstroming binnen de woningmarkt. 9. Het vergroten van de huisvestingsmogelijkheden voor jonge gezinnen in de groene kernen. 10. Uitwerking geven aan de zes speerpunten uit de structuurvisie: a. het landschap als duurzame onderlegger b. een sterk sociale cohesie c. zes kernen met een eigen gezicht d. de Life science As als groene loper van De Uithof e. goede bereikbaarheid en leefbaarheid f. een recreatief buitengebied van formaat 11. Aanvullend uitwerking geven aan de speerpunten: participatie, biodiversiteit, klimaatadaptie, energietransitie. Voor elk ruimtelijk ontwikkeltraject vindt op basis van een goede ruimtelijke ordening, zorgvuldige participatie en belangenafweging plaats waarvoor de kaders van de structuur- en omgevingsvisies ruimte en houvast bieden. 12. Participeren in regionaal en provinciaal ruimtelijk beleid daar waar deze aansluit bij de gemeentelijke beleidsambities en duurzame stedelijke ontwikkeling 13. Stimuleren van (particuliere) initiatieven en zoveel mogelijk de ruimte geven wanneer deze aansluiten bij de gemeentelijke beleidsambities en duurzame stedelijke ontwikkeling 14. Integrale, flexibele en vraaggerichte gebiedsontwikkeling voorsorterend op de nieuwe Omgevingswet die naar het zich laat aanzien in 2022 in werking treedt 15. Actuele en gedigitaliseerde bestemmingsplannen voor het gehele grondgebied

2c Effect indicatoren

Effectindicator 2016 2017 2018 2019 Gemiddelde WOZ waarde (x €1.000) 1 329 344 359 395 Nieuw gebouwde woningen 2 5,1 - - 6,1 Demografische druk 3 - 87,7% 88,5% Nb Gemeentelijke woonlasten eenpersoonshuishouden 4 - 735,00 720,00 766,00 Gemeentelijke woonlasten meerpersoonshuishouden 5 37% 929,00 911,00 964,00

3 WAT HEBBEN WE DAARVOOR GEDAAN?

3a Activiteiten

1. Woningbouwprogrammering Onze handelwijze ten aanzien van de woningbouwopgave bestaat uit op vier pijlers: • We maken afspraken met woningbouwcorporaties, particulieren en ontwikkelaars en stellen eisen aan het bouwen. Uw raad heeft een doelgroepenverordening vastgesteld voor sociale- en middenhuur. Daarin is vastgelegd dat woningbouwinitiatieven moeten bijdragen aan de opgave door realiseren van minimaal 30% sociale huur en minimaal 10% (streven naar 20%) middenhuur. Particuliere initiatiefnemers, die zelf geen of onvoldoende sociale huurwoningen kunnen realiseren binnen hun project, moeten een bijdrage storten in het fonds sociale woningbouw.

56 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

• We zetten in op bouwen buiten de bebouwde kom. Daar hebben we medewerking van de provincie Utrecht bij nodig. Deze stelt als voorwaarde, dat eerst goed gekeken is wat binnen de bebouwde kom mogelijk is. Eerder is uitgesproken dat we in eerste instantie denken aan uitbreiding rondom Maartensdijk. • Zoveel mogelijk beïnvloeden van de zogenaamde ‘zachte’ plancapaciteit naar meer sociale- en middenhuur. • Bijdragen van gemeentegrond aan de woningbouwopgave. We gaan door met de locaties waarover uw gemeenteraad al eerder besloten heeft dat daar herontwikkeling naar wonen plaats moet vinden.

Het voorstel van college aan uw gemeenteraad, om op een aantal locaties binnen de bebouwde kom woningen te willen bouwen, leidde in het najaar van 2019 tot behoorlijke onrust onder grote groepen inwoners. Niet alleen ging het over de daarbij bedachte, vaak groene locaties, maar ook over het participatieproces. Raad en college hebben hieruit de conclusie getrokken, dat zij samen met inwoners het proces anders moesten inrichten. Dit traject krijgt een vervolg in 2020 en is begonnen met een bijeenkomst op 28 januari jongstleden.

2. Wonen algemeen In de prestatieafspraken 2020-2021 hebben wij opgenomen dat SSW voor onze gemeente de logische partner is bij het huisvesten van het contingent uitstromers uit beschermd wonen/maatschappelijke opvang. Meestal behoren de betreffende personen tot de doelgroep van de corporatie.

Voor herziening van gemeentelijk beleid ten aanzien van standplaatsen zijn wij afhankelijk van behoefteonderzoek. Onze insteek was om dat onderzoek in 2019 uit te voeren, in combinatie met het regionale woonbehoefteonderzoek. Omdat de regio het regionale onderzoek doorschoof naar 2020, hebben we dat ook gedaan met het behoefteonderzoek ten aanzien van woonwagenstandplaatsen.

3. Strategische relaties Corporaties In 2019 hebben we nieuwe prestatieafspraken met SSW gemaakt, voor de periode 2020-2021. De prestatieafspraken hebben tot doel om de gezamenlijke ambities op het vlak van 'wonen in de gemeente De Bilt' te realiseren, binnen ieders verantwoordelijkheid, financiële mogelijkheden en conform de geldende wet- en regelgeving. Belangrijke ingrediënten van deze prestatieafspraken zijn het bevorderen van doorstroming en het aanpakken van scheefhuren, het verdichten van woningbouw op locaties van SSW, de verduurzaming van het corporatiebezit en meer aandacht voor de levensloopbestendigheid van de sociale woningvoorraad in verband met de vergrijzing van de bevolking. Bij de verduurzaming van het corporatiebezit is de doelstelling om indien mogelijk eerder dan 2030 gemiddeld het energielabel A te halen. De huurders krijgen daarbij slechts een beperkte huurverhoging van ongeveer de helft van de verwachte besparing op de energienota.

U10/U16 In juni 2019 heeft uw raad de regionale huisvestingsverordening voor onze gemeente vastgesteld. De regionale woningmarktanalyse is afgerond en de resultaten zijn vertaald naar de Biltse woningmarkt. Het regionale woningbehoefteonderzoek zoals voorzien, heeft geen doorgang gevonden. De regio werkt aan een onderzoek dat de regionale woonstrategie moet voeden. De woonstrategie is richtinggevend voor de nieuwbouwprogrammering. Uw raad heeft ons bij behandeling van de najaarsnota 2019 een budget toebedeeld om in 2020 een eigen woningbehoefteonderzoek voor onze gemeente op te stellen. Op basis van de resultaten van dit onderzoek zal het lokale woonbeleid worden herijkt. Het komend jaar zal de druk op de woningmarkt onverminderd hoog blijven. Evident is een grotere bemoeienis van Rijk en provincie. Binnen dit krachtenveld blijven wij inzetten op het realiseren van voldoende woningen voor de lokale behoefte. Wij hebben de woondeal mede ondertekend, waarin rijk, provincie en U16 gemeenten afspraken maken over de woningbouw tot aan 2040, transformatie en de inzet van de investeringscapaciteit van corporaties. Wethouder Smolenaers is mede bestuurlijk trekker van de woondeal.

57 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

4. Vergunningverlening In 2019 zijn veel bouwprojecten vertraagd of stil komen te liggen vanwege de stikstof- en Pfas-crises die zich landelijk voordeden. De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) is op 14 mei 2019 door de Eerste Kamer aangenomen nadat al eerder op 21 februari 2017 de Tweede Kamer had ingestemd met dit wetsvoorstel. Het is de bedoeling dat deze wet op 1 januari 2021 gefaseerd in werking treedt. De Wkb deelt bouwprojecten op in zogeheten gevolgklassen, uit oogpunt van de twee aspecten die de grootste directe gevolgen hebben voor de gebruikers indien er iets mis gaat met het gebouw: de constructieve veiligheid en brandveiligheid. Er worden drie gevolgklassen omschreven, hiervan is gevolgklasse 1, de lichtste klasse, op dit moment als enige gedefinieerd. De nieuwe wet zal in eerste instantie ook alleen voor gevolgklasse 1 gelden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan grondgebonden woningen. Het is voor gemeenten moeilijk om in te schatten en te overzien wat de gevolgen zijn van het nieuwe stelsel voor de organisatie. Met de invoering van Gevolgklasse 1 van de Wkb vervalt voor dit deel de preventieve toets aan het Bouwbesluit maar de Wkb zorgt ook weer voor nieuwe taken. Er is een werkgroep gestart om de impact van de invoering van deze wet nader te verkennen zodat de organisatorische en financiële gevolgen beter in kaart kunnen worden gebracht.

5. Uitvoering geven aan de structuurvisie en nadere visievorming op deelaspecten In november is door ons college het plan van aanpak omgevingsvisie De Bilt vastgesteld. In dit plan zijn de ervaringen van de pilot omgevingsvisie De Bilt verwerkt. De uitvoering van het plan van aanpak zal in 2020 ter hand worden genomen. Het voorziet in vaststelling van de visie in de tweede helft van 2021. Het participatietraject rond woningbouwlocaties liep deels parallel hieraan. In dat traject werd door inwoners opgeroepen tot integraliteit tussen voorstellen voor woningbouwlocaties en omgevingsvisie. Het is belangrijk om zaken goed op elkaar af te stemmen, dat zullen wij ook doen. Tegelijkertijd is er sprake van hoge urgentie en zodanig nijpende problematiek op de woningmarkt dat onze eerste focus lag bij het inlopen van de achterstand in woningproductie.

6. Ruimtelijke plannen en gemeentelijke initiatieven In 2019 zijn de bestemmingsplannen Golfbaan Ruigenhoek, Utrechtseweg 340, Holsblokkenweg 2017 en Gezichtslaan 99 vastgesteld. Daarnaast is in het kader van het actualiseren van de bestemmingsplannen in 2019 gewerkt aan de bestemmingsplannen 1e herziening Buitengebied Noord Oost en Parapluplan Stedenbouwkundige bepalingen. Ook is gewerkt aan diverse partiële herzieningen als gevolg van (particuliere) initiatieven, zoals: De Kwinkelier, Jachtlaan, Ridderhof, 1e herziening Larenstein, Melkweg 3, Utrechtseweg 341, Burg. De Withstraat, Tuinstraat 3, Asserweg, Achterweteringseweg 10 (Persijn), Brandweerkazerne Westbroek, Dorpsweg 32-34, Tolakkerweg 138, Voordorpsedijk 67 en Achterweteringseweg 30. Met een groot aantal plannen dient nog te worden gestart. Voorbeelden hiervan zijn: gemeentelijke achterblijvende locaties, Van der Valk hotel, Van Wijnenlocatie, Schuurmanlocatie, Tolakkerweg 254, Eyckensteinsesteeg en de Twisslaan. Daarnaast is gewerkt aan een aantal wijzigingsplannen, zoals: Kon. Wilhelminaweg 259, Ensahlaan 2a en Rubenslaan 17.

7. Particuliere Initiatieven In oktober 2019 heeft uw raad de Nota Grondbeleid vastgesteld. Eerder stelde ons college de Nota kostenverhaal vast. Daarmee is het kostenverhaal bij particuliere ontwikkeling verzekerd. Als uitvloeisel van de Structuurvisie zijn bij de vaststelling van de Nota Grondbeleid drie bestemmingsreserves vorm gegeven: • Wonen/ volkshuisvestingsfonds • Landschap • infrastructuur Dit betekent dat bij het kostenverhaal dat in rekening gebracht wordt bij particuliere initiatieven een eventuele afdracht in deze fondsen wordt gevraagd. Indien sprake is van een uitname uit een fonds, wordt dit voortaan bij vaststelling van de Jaarrekening aan de raad voorgelegd.

8. Ruimtelijke agenda gemeente De Bilt en provincie Utrecht Het is in 2019 niet gekomen tot een ruimtelijke agenda met de provincie. De provincie heeft gewerkt aan een POVI (provinciale omgevingsvisie) en POVER (provinciale omgevingsverordeningen) en werkt in 2020 aan de programma’s voor onder meer wonen, werken, natuur en landschap en duurzaamheid. Vanuit de

58 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

positie van De Bilt kan in deze programma’s worden beoordeeld of een strategisch programma voor beide partijen wenselijk is en welke onderwerpen zich lenen voor opname in een dergelijk programma.

9. Grondexploitatie (niet bedrijventerreinen) In oktober 2019 heeft uw raad de Nota Grondbeleid vastgesteld. Hiermee is de nota uit 2013 geactualiseerd. Voor de meest recente stand van zaken van projecten verwijzen wij u naar het laatste projectenboek en de paragraaf Grondbeleid Nu vier nieuwe grondexploitaties zijn vastgesteld, is bij de paragraaf grondbeleid een cijfermatig overzicht van de meest actuele gegevens per grondexploitatie opgenomen.

Om meer grip en inzicht te krijgen in de vastgoedportefeuille zijn de volgende maatregelen genomen: • Vormgeving van de verkoopportefeuille • Meer gedetailleerde vastlegging van financiële gegevens per gebouw/ locatie

De grondexploitatie van De Leijen Zuid is afgesloten, zie ook paragraaf grondbeleid.

10. Duurzaamheid De grootste opgave voor de gebouwde omgeving is de warmtetransitie. Alle woningen moeten in 2050 voorzien zijn van een alternatief voor aardgas. De regierol hiervoor ligt bij de gemeenten. Alle gemeenten moeten voor 2021 een warmtetransitieplan opgesteld hebben waarin opgenomen is welke wijken wanneer van het aardsgas afgaan. Voorafgaand hieraan is in 2019 gestart met de wijk Brandenburg west. In deze wijk bestaat de mogelijkheid de woningen te verwarmen met de restwarmte die vrijkomt bij de rioolwaterzuivering. Inwoners worden vanaf de start uitgebreid betrokken bij de opzet van deze aanpak.

11. Aandacht voor de ruimtelijke kwaliteit als voorwaarde voor participatie De sociale peiler in de omgevingsvisie zal participatie borgen in het proces van visievorming en aandacht voor onder meer de ruimtelijke kwaliteit en gezondheid.

12. Implementatie omgevingswet en omgevingsvisie De Bilt Steeds nadrukkelijker speelt het gedachtengoed van de Omgevingswet een rol in hoe De Bilt georganiseerd is en werkt. De rol van de gebiedsmakelaars bij het gebiedsgericht werken, ter illustratie, vormt een lichtend voorbeeld voor andere gemeenten.

Medio 2019 is er een externe programmamanager aangetrokken om de implementatie van de Omgevingswet vorm te geven. Zij heeft het koersdocument zoals dat in 2016 door de Raad is vastgesteld herijkt. Deze nieuwe koers, die mede ingegeven door de resterende tijd tot inwerkingtreding van de wet, gekoppeld aan de financiële situatie van De Bilt, uitgaat van een invoering volgens het wettelijk minimum, is door uw Raad vastgesteld in december 2019.

Hiermee is de weg vrijgekomen om met volle kracht te werken aan de drie kernpunten: • In 2019 is de pilot Omgevingsvisie voor de kern De Bilt afgerond, de lessen die hieruit zijn geleerd zijn verwerkt in het PvA voor een gebiedsdekkende Omgevingsvisie, dat door het College in november is goedgekeurd. Inmiddels is de uitvoering ervan ter hand genomen. Dit zal leiden tot een Omgevingsvisie die in de tweede helft van 2021 de formele vaststellingsprocedure in gaat. • Begin 2020 wordt eveneens gestart met het Omgevingsplan. Hiertoe wordt een externe projectleider aangetrokken. • Processen voor het afhandelen van initiatieven: zowel in de gemeente zelf als in de regio (onder leiding van Amersfoort) wordt hier hard aan gewerkt. Dit zal tijdig leiden tot het inrichten van de benodigde werkprocessen hiervoor. Daarnaast wordt voor de andere door de Omgevingswet geraakte processen bekeken of ook die aangepast moeten worden. • De ICT: in RID-verband zijn diverse marktverkenningen uitgevoerd naar de benodigde software en diensten op dit gebied. Begin 2020 zullen deze verkenningen leiden tot aanbestedingstrajecten of nadere afspraken met huidige leveranciers.

Met de Raadswerkgroep Omgevingswet is een tweetal sessies voorbereid die met de raad zijn gehouden: één in juni 2019 (positionering van de raad) en één in december 2019 (als voorbereiding op de vaststelling van de herijkte koers).

59 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

3b Verbonden partijen en samenwerkingsverbanden

Verbonden partijen Bijdrage aan de gemeentelijke doelstellingen Risico’s Omgevingsdienst Regio De ODRU werkt samen met gemeenten aan een laag Utrecht (ODRU) veilige, duurzame en gezonde fysieke leefomgeving voor inwoners en bedrijven. Dit wordt gedaan met een breed scala aan producten en diensten op het terrein van o.a. bodem, bouw- en woningtoezicht, vergunningen en meldingen, geluid en lucht, klimaat, energie en duurzaamheid, natuur- en milieueducatie, ruimtelijke ordening en toezicht en handhaving.

4 KADERSTELLENDE NOTA’S

Nota/plan 1. Structuurvisie provincie Utrecht 2. Actie agenda woningmarkt 2018-2021 3. Bilts Manifest 2010 4. Aanvullend woonbeleid 2016 5. Structuurvisie Gemeente De Bilt 2030 ‘behoud door ontwikkeling’ 2012 6. Ruimte voor een Vitaal Platteland 2006 7. Nota Economisch Beleid 2020 “Dynamiek binnen groene kaders” 2008 8. Woonvisie 2013 - 2020 9. Visie Westbroek 2010 10. Visie Groenekan 2009 11. Gebiedsvisie De Bilt West 12. Gebiedsvisie De Bilt Zuid 13. Nota Grondbeleid 2013 14. Duurzaamheidsagenda gemeente De Bilt 2020-2022 15. Welstandsnota 16. Groenstructuurplan

60 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

5 GEREALISEERDE BATEN EN LASTEN

Programma: Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing Begroting Primitief Begroting na wijziging Rekening 2019 2019 2019 Lasten Ruimtelijke ordening 1.185.896 1.418.502 1.023.598 Grondexploitatie (niet 14.056.171 18.197.209 16.057.940 bedrijventerreinen) Wonen en bouwen 1.771.896 1.771.896 1.916.507 Totaal lasten 17.013.963 21.387.607 18.998.045

Baten Ruimtelijke ordening 0 32.651

Grondexploitatie (niet 14.173.652 18.115.140 16.984.629 bedrijventerreinen) Wonen en bouwen 1.391.028 976.028 985.718 Totaal baten 15.564.680 19.091.168 18.002.998

Totaal Exploitatie -1.449.283 -2.296.439 -995.047

Lasten Mutaties reserves 838.292 838.292

Toevoeging aan reserves 838.292 838.292

Totaal Reserves 838.292 838.292

Saldo na bestemming -1.449.283 -3.134.731 -1.833.339 reserves

Totaal afwijking Volkshuisvesting, RO en stedelijke vernieuwing 1.301 V

Afwijking Ruimtelijke Ordening 428 V

Structuurplannen / Visies 39V Dit betreft salarislasten. In de paragraaf bedrijfsvoering wordt dit nader toegelicht.

Bestemmingsplannen 54 V Door de toekomstige Omgevingswet is de actualiseringsplicht (niet ouder dan 10 jaar) van bestemmingsplannen komen te vervallen. Onze huidige bestemmingsplannen voldoen aan de eisen om in het kader van het overgangsrecht als omgevingsplan te worden aangemerkt. Hierdoor is het zwaartepunt bij gemeentelijke en particuliere ontwikkelingen / bestemmingsplannen komen te liggen, welke kosten niet ten laste van de actualisering van bestemmingsplannen komen. Ook voor 2020 zal dit waarschijnlijk gelden. Dat betekent niet dat het budget structureel kan worden afgeraamd, gelet op de kosten die uit de Omgevingswet voortvloeien. Taakverdeling gaat waarschijnlijk op een andere manier, meer op particuliere initiatieven gericht. De omgevingswet heeft tot gevolg dat de huidige bestemmingsplanregels moeten worden omgevormd naar omgevingsplannen, hetgeen de komende jaren de nodige capaciteit zal vragen. Bij inwerkingtreding van de Omgevingswet zal opnieuw bekeken moeten worden welke kosten gemoeid zijn met het voldoen aan de wet.

Omgevingswet 258 V In 2019 is het geraamde budget van € 257.676 niet uitgegeven. Wij hebben uw raad over dit vooruitzicht geïnformeerd bij de najaarsnota 2019. Daarbij hebben wij aangekondigd dat wij bij de jaarrekening 2019 een verzoek zouden indienen tot overheveling van het budget naar 2020 zodat het alsnog ingezet kan worden voor de implementatie van de Omgevingswet.

Geo informatie 72V Dit betreft salarislasten. In de paragraaf bedrijfsvoering wordt dit nader toegelicht.

Overige verschillen 5 V

Afwijking Grondexploitatie (niet bedrijventerreinen) 1.009 V

Bouwgrondexploitatie 1.009 V In 2019 is een post ad € 200.000 als extra inkomsten geraamd in samenhang met de vastgestelde motie voor Larenstein dd 18-5-2017. De opbrengst is in 2019 niet gerealiseerd.

Op grond van de BBV-voorschriften heeft er in 2019 een tussentijdse winstneming plaatsgevonden van € 1.926.336 betreffende de projecten Van Everdingen ad € 283.844 en het project De Melkweg ad € 1.642.492. Voor nadere informatie verwijzen wij u naar de paragraaf Grondbeleid.

61 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Om de risico’s binnen de grondexploitaties op te kunnen vangen hebben wij in het verleden al voorzieningen getroffen voor verlieslatende exploitaties. Uit de jaarlijkse actualisatie van de exploitatieberekeningen in het kader van deze jaarrekening blijkt dat deze verliesvoorziening onvoldoende middelen biedt om het voorziene tekort te kunnen compenseren. Hierdoor is het noodzakelijk om te voorziening met € 787.542 te verhogen, te weten de Grondexploitatie Bilthoven Centrum met € 670.553 en de Grondexploitatie De Werkschuit € 116.989.

Bij de jaarrekening 2018 is circa € 550.000 vrijgevallen van de voorziening voor het Centrumplan. Toen is bij de actualisatie ten onrechte geen rekening gehouden met plankosten. Het voorziene verlies zal naar het zich laat aanzien iets hoger zijn dan € 7 mln. Dit komt omdat de exploitatie doorloopt tot en met 2021 waardoor de rentekosten iets hoger zijn en omdat de prijsontwikkeling van de bouwkosten hoger zijn dan bij de vorige actualisatie werd verondersteld.

De voorziening voor de exploitatie de Werkschuit vindt plaats conform de geactualiseerde exploitatie. In het raadsvoorstel d.d. 28 maart 2019 werd verondersteld dat de voorziening € 265.040 zou bedragen. Door de bouw en uitvoering volledig over te laten aan externe partijen volgens de gemeentelijke planvorming, zullen de verwachte kosten met circa € 185.000 afnemen en nemen de opbrengsten met circa € 45.000 af. Hierdoor zijn de verwachte verliezen met bijna € 150.000 afgenomen.

Daarnaast zorgt een lagere toerekening van uren van € 37.000 en het niet besteedbare budget van € 25.000 inzake het inrichten van de openbare ruimte bij de Julianalaan en overige kleine verschillen tot een voordeel van ongeveer € 70.000

Afwijking Wonen en bouwen 135 N

Woningexploitatie 85 V Dit betreft salarislasten. In de paragraaf bedrijfsvoering wordt dit nader toegelicht.

Toezicht Omgevingsvergunningen 224 N Dit betreft salarislasten. In de paragraaf bedrijfsvoering wordt dit nader toegelicht.

Omgevingsvergunningen 72 N Er is een voordeel op bouwleges behaald van € 35.000. Het restant betreft salarislasten. In de paragraaf bedrijfsvoering wordt dit nader toegelicht.

Woonruimtezaken 75 V Op deze post was incidenteel geld opgenomen voor een drietal zaken. Het betreft allereerst het opplussen van regionaal woonbehoefteonderzoek, zodat we de lokale situatie tot op het niveau van de kernen in beeld zouden krijgen. Het regionale onderzoek is niet doorgegaan in 2019, dus ook het opplussen verviel. Dit geld hebben we echter wel nodig in 2020 voor woononderzoek rond de totstandkoming van de nieuwe woonvisie. Wij stellen voor om dit budget naar 2020 over te hevelen. Daarnaast was er geld opgenomen voor het opstellen van een kernrandzone visie en een landschapsvisie, met het oog op toekomstige uitbreiding buiten de rode contour. Deze onderzoeken zijn on hold gezet omdat de beschikbare ambtelijke capaciteit nodig was voor ondersteuning van de totstandkoming van de huisvestingsverordening, de woondeal en het voorstel voor aanwijzen van woningbouwlocaties. In 2020 willen we de landschapsvisie alsnog gaan oppakken. Ook hier stellen we voor om het budget naar 2020 over te hevelen.

Overige verschillen 1 N

62 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

2.10 Overzicht algemene dekkingsmiddelen, overhead, vennootschapsbelasting en onvoorzien

Programma: Algemene dekkingsmiddelen Begroting Primitief Begroting na Rekening 2019 2019 wijziging 2019 Lasten Overhead 16.512.433 11.834.914 11.516.003 Treasury -553.242 -444.073 -344.699 OZB woningen 595.750 607.750 614.900 Belastingen overig 1.624 1.624 3.698 Overige baten en lasten -49.072 -51.536 327.317 Totaal lasten 16.507.493 11.948.679 12.117.219

Baten Overhead 5.317.622 396.203 357.079 Treasury 358.605 658.605 705.073 OZB woningen 7.834.187 8.234.187 8.250.548 OZB niet-woningen 3.444.596 3.444.596 3.577.573 Belastingen overig 407.845 407.845 458.869 Algemene uitkering en 50.064.373 50.978.934 51.565.495 overige uitkeringen gemeentefonds Overige baten en lasten 1.800.313 1.800.313 2.160.529 Totaal baten 69.227.541 65.920.683 67.075.166

Totaal Exploitatie 52.720.048 53.972.004 54.957.947

Lasten Mutaties reserves 523.165 1.726.941 1.726.941 Resultaat van de 453.614 -1.001.437 2.082.207 rekening van baten en lasten Toevoeging aan 976.779 725.504 3.809.148 reserves Baten Mutaties reserves 86.676 3.998.329 3.998.329 Onttrekking aan 86.676 3.998.329 3.998.329 reserves Totaal Reserves -890.103 3.272.825 189.181 Saldo na bestemming 51.829.945 57.244.829 55.147.128 reserves

Totaal afwijking algemene dekkingsmidden, overhead, vennootschapsbelasting en onvoorzien 986 V

Overhead 280 V Het voordeel wordt voornamelijk veroorzaakt doordat de kosten voor ICT die dit jaar zeer goed zijn gemonitord en verschillende contracten zijn opgeheven. Daarnaast zijn er ook voordelen op salaris(gerelateerde) kosten, omdat een aantal functies nog niet is ingevuld. Ook is het budget voor de doorontwikkeling van zaakgericht werken niet geheel uitgegeven. Voorgesteld wordt om het restantbudget van € 118.123 over te hevelen naar 2020 om dit project te kunnen afronden. Tevens is er sprake van een aantal nadelen waaronder een storting in de voorziening voor verplichtingen met betrekking tot voormalig personeel ad € 404.979,24. De afgelopen jaren heeft de gemeente De Bilt om verschillende redenen afscheid genomen van meerdere personeelsleden. De meeste oudmedewerkers vinden binnen afzienbare tijd elders een nieuwe werkkring. Soms neemt het vinden van een nieuwe baan meer tijd. Dan heeft deze oudmedewerker recht op een WW-uitkering. Deze wordt toegekend door het UWV, maar de gemeente is eigen risicodrager. Soms hebben medewerkers – afhankelijk van hun arbeidsduur bij de overheid – recht op bovenwettelijke en of nawettelijke WW. De gemeente heeft deze toekomstige verplichtingen voor oudmedewerkers voorzien.

Treasury 53 N Uiteindelijk zijn de totale rente lasten hoger uitgevallen dan begroot. Enerzijds doordat er minder rente aan de andere programma’s is doorberekend wegens vertraagde investeringen en anderzijds doordat de werkelijke rentelasten iets hoger waren.

63 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

OZB 142 V In de najaarsnota was al geanticipeerd op een hogere OZB-opbrengst. De prijzen van woningen en niet- woningen zijn harder gestegen dan was voorzien bij het opstellen van de begroting. Ook werden er nog bedragen opgelegd en geïnd uit eerdere jaren. Bedragen uit voorgaande jaren zijn nauwelijks in te schatten en kunnen jaarlijks tot een afwijking leiden.

Overige belastingen 49 V De hondenbelasting en de reclamebelasting hebben dit jaar beide € 25.000 meer opgeleverd dan begroot. Het voordeel op de reclamebelasting komt op administratiekosten na geheel ten gunste van de Biltse middenstand.

Algemene uitkering 587 V Het voordeel wordt voornamelijk veroorzaakt door afrekeningen van vorige jaren, maar ook door een stijging voor 2019 naar aanleiding van de september- en decembercirculaire Gemeentefonds 2019, waaronder € 200.000 voor Pilots Veranderopgave inburgering en €200.000 voor Klimaatmiddelen Transitievisie warmte.

Overige baten en lasten 19 N Dit nadeel ontstaat door een aantal voor- en nadelen. Als grootste voordelen zijn te noemen de posten onvoorzien van €105.000 die in 2019 niet actief is ingezet en de btw suppleties van een aantal vorige jaren: € 310.000. Daar tegenover staat een aantal nadelen, zoals de stelpost kapitaallasten van € 230.000. Deze stelpost voorziet in lagere kapitaallasten, deze lagere kapitaallasten zijn zichtbaar met name bij het zwembad en de Vierstee omdat deze kredieten eind 2018 nog niet waren afgesloten. Daarnaast is er ook gestort in de voorziening dubieuze debiteuren € 200.000, zodat deze eind 2019 op peil is.

Verbonden partijen en samenwerkingsverbanden

Hieronder worden de aan de Algemene dekkingsmiddelen gelieerde verbonden partijen vermeld. Naast de paragraaf Verbonden partijen waar de bestuurlijke en financiële belangen worden vermeld, wordt onderstaand de beleidsmatige bijdrage (door de verbonden partij) aan de gemeentelijke doelstelling en de daarmee samenhangende risico’s vermeld.

Verbonden partijen Bijdrage aan de gemeentelijke doelstellingen Risico’s

Vitens n.v. Exploitatie van een drinkwaterbedrijf. N.V. Bank Nederlandse Het aanbieden van financiële diensten op maat, zoals Geen gemeenten kredietverlening, betalingsverkeer, advisering en elektronisch bankieren voor overheden en instellingen met een maatschappelijk belang, tegen zo laag mogelijke kosten. Belastingsamenwerking De behartiging van het belang van het goed en Geen Hoogheemraadschap doelmatig verrichten van uitvoerende taken op het Utrecht gebied van gemeentelijke belastingen en de wet WOZ. Regionale ict dienst Het openbaar lichaam is ingesteld met als doel het De doelstellingen zoals bij de oprichting waren uitvoeren van taken die toezien op het garanderen vastgesteld zijn in 2017 gerealiseerd. Eind 2017 van de continuïteit en kwalitatief adequate heeft het algemeen bestuur van de RID een dienstverlening op het terrein van ICT en de hiervoor toekomstvisie vastgesteld. Nu er stabiliteit in de benodigde middelen, waaronder soft- en hardware organisatie en in de systemen is bereikt, kan de voor de deelnemers aan de RID. RID voortbouwen naar een dienstverlener die meegroeit en inspeelt op de wensen van de deelnemende gemeenten. De RID gaat zich in de periode 2018-2022 doorontwikkelen naar een ‘flexibele en servicegerichte leverancier van informatiseringsoplossingen voor de deelnemers’ in plaats van een operationele beheerorganisatie.

64 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

3 Paragrafen

3.1 Inleiding

De paragrafen geven als het ware een “dwarsdoorsnede” van de rekening, bezien vanuit een bepaald perspectief en zijn daarmee een belangrijke aanvulling op de informatie over de financiële positie. Zij beogen een weergave te zijn van de realisatie op de betreffende onderdelen en handelen vooral over een aantal belangrijke beheersmatige onderwerpen. Aangezien uw raad kaders stelt en controleert, is het van belang dat u inzicht heeft in, en overzicht heeft over, deze onderwerpen. Doel van de paragrafen is dan ook uw raad een instrument te geven om de beleidskaders van deze diverse onderdelen vast te stellen en om de uitvoering te kunnen controleren.

In de eerste paragraaf, Lokale heffingen, wordt ingegaan op de gemeentelijke belastingen. In 4.2, Weerstandsvermogen, lichten we de financiële positie van de gemeente toe en de risico’s die de gemeente loopt. Paragraaf 4.3, Onderhoud kapitaalgoederen, gaat in op de onderhoudstoestand en de kosten van wegen, riolering, gebouwen, kunstwerken en dergelijke. In de paragraaf Verbonden partijen, 4.4, komen alle samenwerkingsverbanden van de gemeente aan bod. De paragraaf Financiering, 4.5, beschrijft de wijze waarop de gemeente De Bilt omgaat met haar financiële vermogenswaarden. De besturing en de beheersing van de bedrijfsprocessen binnen de gemeentelijke organisatie en ook het toezicht hierop en de verantwoording hierover worden toegelicht in paragraaf 4.6, Bedrijfsvoering. Het grondbeleid van de gemeente De Bilt wordt beschreven in paragraaf 4.7 Grondbeleid. De paragraaf Welzijnssubsidies geeft inzicht in het door de gemeente gevoerde beleid omtrent de verlening van welzijnssubsidies. In de laatste paragraaf, Toezichtindicatoren, doet het college op hoofdlijnen verslag van de wijze waarop zij alle medebewindstaken heeft uitgevoerd.

65 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

3.2 Lokale heffingen

De lokale lastendruk bestaat uit de belastingen en heffingen die de gemeente De Bilt aan de inwoners van de gemeente in rekening brengt om de algemene voorzieningen in stand te houden. Het gaat hierbij om de onroerende zaakbelastingen, de afvalstoffenheffing, het rioolrecht en de hondenbelasting.

Tarievenbeleid Bij de begroting worden jaarlijks de tarieven voor de onroerendezaakbelastingen (OZB), afvalstoffenheffing en het rioolrecht vastgesteld. Ons beleid is erop gericht om de inkomsten uit de onroerendezaakbelasting ten opzichte van het voorgaande begrotingsjaar aan te passen aan het verwachte inflatiepercentage. Voor het jaar 2019 is de OZB-opbrengst met 2,4% verhoogd. Aan de bepaling van de tarieven inzake het rioolrecht ligt het in 2015 vastgestelde verbreed Gemeentelijk Riolering plan ten grondslag. De tarieven van de afvalstoffenheffing zijn gebaseerd op de inkomsten die nodig zijn om de inzameling van afvalstoffen kostendekkend te kunnen realiseren. Dit heeft voor 2019 tot de volgende tarieven geleid:

Tarief in € 2018 2019 Verschil OZB Woningen (in % van de economische waarde) 0,1131% 0,1104% -0,0027% Afvalstoffenheffing (éénpersoons) 132,00 138,00 6,00 Afvalstoffenheffing (meerpersoons) 255,00 267,00 12,00 Rioolrecht 252,00 258,00 6,00

Baten De geraamde inkomsten uit de lokale heffingen bedroegen in 2019 € 20,8 miljoen voor onze gemeente. In werkelijkheid is € 21,3 miljoen gerealiseerd. De vaststelling van de tarieven is gebaseerd op noodzakelijk geachte inkomsten. Dit om enerzijds de inzameling van afvalstoffen en het onderhoud van de riolering kostendekkend te kunnen realiseren, anderzijds om voldoende dekking te genereren om de bij de begroting voorgenomen voorzieningen in stand te houden of te leveren. In onderstaande tabel zijn de geraamde en de werkelijke inkomsten opgenomen.

Jaarrekening 2018 Begroting na Jaarrekening 2019 Verschil Heffing in € wijziging 2019 OZB Gebruikers 1.267.430 1.351.252 1.426.245 74.993 OZB Eigenaren 9.625.774 10.327.531 10.401.876 74.345 Rioolrecht 3.766.058 5.106.838 5.482.033 375.195 Afvalstoffenheffing 5.122.836 3.971.505 3.975.632 4.127 TOTAAL 19.782.098 20.757.126 21.285.786 528.660

66 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Ontwikkeling Lastendruk De lastendruk is berekend op basis van de vastgestelde tarieven voor 2019. Hierbij maken we een onderscheid tussen de lastendruk huur- en koopwoningen. In de onderstaande tabellen vindt u een weergave van de ontwikkeling van de lastendruk in de jaren 2017 tot en met 2019.

LASTENDRUK- 2017 2018 2019 ONTWIKKELING Meerpersoons Eenpersoons Meerpersoons Eenpersoons Meerpersoons Eenpersoons VOOR HUURDERS huishouden huishouden huishouden huishouden huishouden huishouden OZB 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Rioolrecht 259,20 259,20 252,00 252,00 258,00 258,00 Afvalstoffenheffing 257,40 133,20 255,00 132,00 267,00 138,00 Lastendruk 516,60 392,40 507,00 384,00 525,00 396,00 Verandering lastendruk -28,20 -25,20 -9,60 -8,40 18,00 12,00 in euro’s

LASTENDRUK- 2017 2018 2019 ONTWIKKELING VOOR Meerpersoons Eenpersoons Meerpersoons Eenpersoons Meerpersoons Eenpersoons HUISEIGENAREN huishouden huishouden huishouden huishouden - huishouden huishouden OZB 409,00 409,00 406,03 406,03 436,08 436,08 Rioolrecht 259,20 259,20 252,00 252,00 258,00 258,00 Afvalstoffenheffing 257,40 133,20 255,00 132,00 267,00 138,00 Lastendruk 925,60 801,40 913,03 790,03 961,08 832,08 Verandering lastendruk 7,40 10,40 -12,57 -11,37 48,05 42,05 in euro’s

Om de ontwikkeling van de lastendruk te kunnen berekenen, gebruiken wij sinds dit jaar de gemiddelde WOZ-waarde. Voor het belastingjaar 2017 (peildatum 1/1/2016) € 344.000, voor het jaar 2018 (peildatum 1/1/2017) € 359.000 en voor het belastingjaar 2019 (peildatum 1/1/2018) € 395.000. De inwoners met een meerpersoonshuishouden van de gemeente De Bilt hebben in het jaar 2019 bij een gemiddelde WOZ-waarde een lastendruk van € 961.

Onroerende zaakbelastingen (OZB) De onroerendezaakbelastingen vormen voor de gemeente de belangrijkste belastingeninkomsten. Met de opbrengst hiervan dekt de gemeente de lasten van een deel van de gemeentelijke voorzieningen. De tarieven worden uitgedrukt in een percentage van de economische waarde, dat wordt vastgesteld op grond van de Wet waardering onroerende zaken (WOZ). Het beleid van uw raad is dat de OZB-opbrengst alleen stijgt met het inflatiepercentage tenzij alle andere opties tot opbrengstverhoging, besparingen of bezuinigingen onhaalbaar zijn gebleken.

OZB-TARIEVEN % VAN DE Woningen Niet-woningen ECONOMISCHE WAARDE Eigenaren Gebruikers Eigenaren 2017 0,1189% 0,2079% 0,2598% 2018 0,1131% 0,2117% 0,2646% 2019 0,1104% 0,2229% 0,2787%

67 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

OZB-tarieven in de provincie Utrecht

OZB-TARIEVEN PROVINCIE UTRECHT OZB-Tarieven 2019 Zeist 0,0726 Soest 0,0805 Utrecht 0,0833 Renswoude 0,0849 De Ronde Venen 0,0903 Bunschoten 0,0974 IJsselstein 0,0977 Nieuwegein 0,0984 Leusden 0,1026 Utrechtse Heuvelrug 0,1069 Stichtse Vecht 0,10918 De Bilt 0,1104 Veenendaal 0,1110 Baarn 0,1122 Oudewater 0,1140 Woudenberg 0,1152 Woerden 0,1176 Eemnes 0,1192 Houten 0,1193 Vijfheerenlanden 0,1222 Amersfoort 0,1261 Rhenen 0,1319 Montfoort 0,1337 Lopik 0,1340 Wijk bij Duurstede 0,1463 Bunnik 0,1504 Utrecht gemiddeld 0,1110

Afvalstoffenheffing De afvalstoffenheffing is 100% kostendekkend. De tarieven zijn ten opzichte van het jaar 2018 gestegen.

Rioolheffing De tarieven van het rioolrecht zijn gebaseerd op het waterverbruik en worden trapsgewijs opgebouwd. Hiermee wordt het principe “de vervuiler betaald” beter toegepast, waarmee de belastingplichtigen invloed kunnen uitoefenen op de hoogte van hun aanslag rioolrecht, waardoor zij ook aangemoedigd worden tot bewuster waterverbruik. Het meest voorkomende tarief was in 2019 € 258,00 (2018 € 252,00). Het batige saldo in de kosten en opbrengsten van rioolrecht worden gestort in de reserve riolering.

Hondenbelasting De hondenbelasting is een onderdeel van de algemene dekkingsmiddelen. De totale opbrengst in 2019 bedraagt € 278.000. De gehanteerde tarieven zijn hieronder vermeld.

Tarieven in € 2018 2019 1e hond 97,2 99,6 Elke volgende hond 194,4 199,2 Hondenkennel 388,8 398,4

68 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Toeristenbelasting De tarieven worden per persoon per nacht gehanteerd en bestaan uit:

Tarieven in € 2018 2019 Logiesverstrekkende accommodaties 1,55 1,58 Overige verblijfsvormen 0,94 0,96

Forensenbelasting De belasting wordt berekend over de WOZ-waarde in het economisch verkeer van de vakantiewoningen en bedraagt indien deze:

Tarieven in € 2018 2019

Niet meer is dan € 50.000, € 99,80 € 101,60 Meer is dan € 50.000, doch niet meer is dan € 100.000, € 236,00 € 240,25 Meer is dan € 100.000, doch niet meer is dan € 150.000, € 294,00 € 299,29 Meer is dan € 150.000, doch niet meer is dan € 200.000, € 353,00 € 359,35 Meer is dan € 200.000, doch niet meer is dan € 300.000, € 412,00 € 419,42 Meer is dan € 300.000, doch niet meer is dan € 400.000, € 471,00 € 479,48 Meer is dan € 400.000 € 530,00 € 539,54

De totale gezamenlijke opbrengsten van de toeristen- en forensenbelasting is € 261.000.

Reclamebelasting De reclamebelasting wordt per vestiging geheven. Het tarief is in 2019 gestegen en bestaat uit een vast bedrag van € 184,43 en voor zover de waarde meer bedraagt dan € 100.000 wordt het vaste bedrag verhoogd met € 1,84 per € 1.000 waarde. De heffing bedraagt maximaal € 1.106,59 per vestiging. De opbrengst van ruim € 75.000 van de reclamebelasting wordt, na aftrek van administratieve kosten, uitsluitend benut voor het centrumfonds.

Kwijtscheldingen Binnen onze gemeente kunnen minder draagkrachtige burgers in aanmerking komen voor kwijtschelding van de gemeentelijke belastingen. In principe kan onder voorwaarden kwijtschelding worden verleend voor rioolrecht, afvalstoffenheffing en hondenbelasting (alleen de eerste en tweede hond). Bij kwijtschelding past de gemeente een inkomens- en vermogenstoets toe.

KWIJTGESCHOLDEN 2019 2019 BELASTING Totaal begroot Totaal werkelijk Afvalstoffenheffing 163.593 172.624 Rioolheffing 204.418 212.365 Hondenbelasting 12.749 36.035 Totaal 380.760 421.024

Uitvoering Belastingtaken Sinds het jaar 2014 verzorgt de ‘Belastingsamenwerking gemeenten en hoogheemraadschap Utrecht’, de BghU, voor gemeente De Bilt de uitvoering van de verordeningen Onroerende Zaakbelastingen, Reclamebelasting, Rioolrechten, Afvalstoffenheffing en Hondenbelasting, alsmede de uitvoering van de kwijtscheldingsregeling en de Wet Waardering Onroerende Zaken. Hiervoor is een dienstverleningsovereenkomst gesloten, op basis van een gemeenschappelijke regeling. De gemeenschappelijke regeling bestaat uit de volgende deelnemende partijen: de gemeenten Utrecht, De Bilt, Bunnik, Houten, Lopik, Nieuwegein, Zeist, Utrechtse Heuvelrug en het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden.

69 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

3.3 Weerstandsvermogen en risicobeheersing

Definitie weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen is de verhouding tussen de aanwezige weerstandscapaciteit en de gemeentelijke risico’s; het risicoprofiel van de gemeente.

Beleidskaders Met de Nota Weerstandsvermogen en risicobeheersing heeft de gemeente haar risicomanagement vorm gegeven. De gemeentelijke aanpak is integraal waarbij aandacht is voor de volgende aspecten: • voldoende controlebewustheid binnen de organisatie • een deugdelijke inventarisatie van risico’s • beheer van een risico begint bij de besluitvorming • een optimale beheersing van deze risico’s • goede informatie en communicatie over risico’s • voldoende monitoring van bovenstaande stappen Onder een risico worden mogelijke ontwikkelingen verstaan die de realisatie van de beleidsdoelstellingen in de begroting 2020, de meerjarenbegroting 2021 - 2024 en de grond- en investeringsprojecten beïnvloedt. Relevant voor de bepaling van het risicoprofiel zijn die risico’s die niet via verzekering en of door een voorziening zijn afgedekt. Voor al deze risico’s is – met inachtneming van de ingezette beheersmaatregelen – een inschatting gemaakt van de kans dat het risico zich in de komende 10 jaar kan voordoen en de (minimale en maximale) financiële impact die deze gebeurtenis dan zal hebben op de gemeente. Alleen risico’s met: • een resterende gemiddelde impact groter dan € 100.000 • een resterende kans dat het risico zich in werkelijkheid voordoet groter is dan 5% en • de kans maal de impact minimaal € 15.000 bedraagt worden meegenomen in het profiel. Structurele risico’s worden bij de kwantificering 2 maal meegenomen. Het risicoprofiel wordt bepaald met behulp van een Monte Carlo simulatie per risico. Bij de bepaling van het profiel wordt een betrouwbaarheidspercentage van 95% gehanteerd. In de nota Weerstandsvermogen is als kader gesteld dat het weerstandsvermogen – het verhoudingsgetal tussen de weerstandscapaciteit en het risicoprofiel minimaal 1 moet bedragen. Hierbij is als randvoorwaarde aangegeven dat de risicoreserve minimaal 50% van het risicoprofiel moet bedragen. Het risicoprofiel bestaat uit incidentele en structurele risico’s. In deze paragraaf zijn de verwachte verliezen van de structurele of incidentele risico’s specifiek afgezet tegen de structurele en de incidentele weerstandscapaciteit. Hierdoor is inzicht verschaft in het structurele en het incidentele weerstandsvermogen. De structurele weerstandscapaciteit bestaat uit inkomensverhogende maatregelen zoals belastinginkomsten (hogere belastingen), extra legesinkomsten en structurele ruimte binnen de begroting. Incidentele weerstandscapaciteit betreft vrij vermogen zoals de vrije reserve, risicoreserve, stille reserves (vastgoed die niet noodzakelijk is voor de realisatie van de gemeentelijke beleidsdoelen) en incidentele ruimte binnen de begroting.

Getroffen maatregelen De gemeente heeft de meerjarige onderhouds- en vervangingskosten grotendeels binnen de meerjarenbegroting afgedekt. Daarnaast zijn voorzieningen getroffen voor verplichtingen die rusten op de gemeente. Per 31 december 2018 werd circa € 10,5 mln. aangehouden in voorzieningen.

De voorzieningen dubieuze debiteuren en grondexploitatie worden op de balans direct in mindering gebracht op de activa waarop deze voorziening betrekking heeft. De voorziening voor bestaande verplichtingen wordt aangehouden voor specifieke verplichtingen voor oud collegeleden en voormalig personeel. De onderhoudsegalisatievoorziening wordt aangehouden voor wegenonderhoud, onderhoud aan de openbare verlichting, bedrijfsgebouwen en onderwijsgebouwen. De voorziening Grondexploitaties wordt aangehouden om de verwachte verliezen op het Centrumplan en De Werkschuit af te wikkelen. Naar het huidige inzicht tendeert het verlies op het Centrumplan naar ruim € 7,0 mln. en De Werkschuit naar circa € 0,1 mln.

70 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

VOORZIENINGEN (x €1.000) 2015 2016 2017 2018 2019 Voorziening voor bestaande verplichtingen 91 156 462 366 849 Onderhoudsegalisatie 505 1.287 1.144 1.139 1.671 Dubieuze debiteuren 149 226 215 614 809 Grondexploitaties 10.000 10.000 10.000 9.162 7.136 Door derden beklemde middelen 9 9 9 9 9 TOTAAL VOORZIENINGEN 10.754 11.678 11.830 11.290 10.474

De afname van de voorziening Grondexploitaties is geheel het gevolg van de afronding van de bouwgrond-exploitatie de Leijen Zuid. Deze is afgesloten bij de jaarrekening 2019. Het verlies van € 2,8 mln. dat de gemeente heeft geleden bij de realisatie van deze exploitatie, is bij de jaarrekening verrekend met de voorziening. Daarentegen is de voorziening voor het Centrumplan verhoogd met € 0,8 mln.

Een aantal risico’s is verzekerd. Het gaat om de volgende zaken: • Politieke molestverzekering voor bestuurders en ambtenaren (excl. brandweer) • Gemeentelijke aansprakelijkheid personen- en zaakschade • Collectieve rechtsbijstandsverzekering voor gemeenteambtenaren • Bouw- en montageverzekering (CAR-verzekering) • Verzekeringen voor de gemeentelijke voertuigen, gemeentelijke gebouwen waaronder sportaccommodaties, dorpshuizen en scholen (brandverzekering), machinebreuk verzekering (zwembad), verzekering voor kunstwerken (en transport / verblijf tentoonstellingen) en instrumenten/apparatuur De kosten voor deze verzekeringen zijn binnen de begroting gedekt. In de jaarrekening 2019 is hiervoor € 259.011 verantwoord. In de begroting 2020 is voor verzekeringen € 258.446 opgenomen. Jaarlijks is een post voor onvoorziene uitgaven opgenomen van € 105.000.

Gemeentelijke Reserves De gemeentelijke reserves kunnen indien zij niet bestemd zijn voor specifieke uitgaven, worden aangewend voor het opvangen van onvoorziene gebeurtenissen. De reserves bedroegen per 31 december 2018 na bestemming circa € 18 mln. Per 31 december 2019 bedroeg deze reserves bijna € 22 mln.

RESERVES 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 (x € 1.000) Vrije reserve 2.317 2.691 3.214 3.855 4.205 4.868 5.800 Resultaat 0 0 2.082 326 640 908 1.503 Risicoreserve* 11.206 12.269 12.269 12.037 12.037 12.037 12.037 Bestemmingsreserves 4.619 3.072 4.215 4.867 4.542 4.456 4.369 TOTAAL AAN RESERVES 18.142 18.032 21.780 21.085 21.424 22.269 23.708 * De risicoreserve is inclusief de reserve Grondexploitaties.

In bovenstaand overzicht is de dynamische ontwikkeling van het gemeentelijke vermogen conform de jaarrekening 2019, de begroting 2020 en de meerjarenbegroting 2021–2024 weergegeven. De begrote onttrekkingen en stortingen inclusief het begrote resultaat per jaargang zijn hierin verwerkt.

71 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Weerstandscapaciteit De weerstandscapaciteit bestaat uit twee onderdelen: de incidentele en de structurele capaciteit.

De incidentele capaciteit Incidentele capaciteit is het vermogen om eenmalige tegenvallers op te vangen zonder dat dit invloed heeft op het ingezette gemeentelijke beleid. De vrij beschikbare reserves bestaan uit: 1. De vrij aanwendbare reserves 2. De vrij aan te wenden ruimte binnen bestemmingsreserves 3. De stille reserves

De vrije reserve Onder vrij aanwendbare reserves wordt verstaan die reserves waar de raad in eerste aanleg geen specifieke beleidsbestemming aan heeft gekoppeld. Voor deze paragraaf praten we over:

De Vrije Reserve De stand per 31 december 2019 was circa € 3,2 mln. Naar huidige besluitvorming zal de stand van de reserve per 31 december 2023 toenemen (excl. het resultaat in 2023) tot ruim € 5,8 mln. Hierbij is er van uitgegaan dat het jaarlijks resultaat volledig wordt toegevoegd aan de vrije reserves.

Doelstelling: De vrije (algemene) reserve wordt gebruikt voor de afwikkeling van exploitatietekorten dan wel overschotten. Ze heeft een bufferfunctie en wordt uitsluitend aangewend voor ongedekte eenmalige lasten.

De vrij aan te wenden ruimte binnen bestemmingsreserves De gemeente heeft – na instelling van de reserve winstneming – drie vrij aan te wenden bestemmingsreserves binnen haar eigen vermogen. Dit betreffen de risicoreserve en de reserve Grondexploitatie. Tezamen zullen deze reserves per 31 december 2019 circa € 12,3 miljoen bedragen.

Doelstelling: De reserves zijn bedoeld om (on)voorziene ontwikkelingen, bijvoorbeeld calamiteiten die niet zijn afgedekt door een verzekering of andere reserves en voorzieningen, af te dekken.

De risicoreserve is momenteel toereikend om de incidentele risico’s van de gemeente af te dekken. Voor de overige bestemmingsreserves heeft uw raad een concreet beleidsdoel vastgesteld. Het gedefinieerde uitgangspunt is dat de financiële middelen voldoende moeten zijn om tegenvallers op te vangen zonder dat dit beleidsgevolgen heeft. Daarom blijven deze buiten de berekening van de weerstandscapaciteit. Als het nodig is, kunnen ze wel gebruikt worden voor het afdekken van onverwachte niet begrote kosten.

De stille reserves Tot de stille reserves worden gerekend de deelnemingen en bezittingen welke niet noodzakelijk zijn voor de bedrijfsvoering of realisatie van programmadoelstellingen en waarvan de reële waarde bij directe verkoop hoger is dan de boekwaarde. Voor de meeste deelnemingen van de gemeente is de economische waarde niet te bepalen, omdat de aandelen van deze ondernemingen niet op een (inter)nationale markt verhandeld worden. Per 1 januari 2016 is de gemeente aandeelhouder geworden van de Biga Groep bv. De Biga heeft de afgelopen vijf jaar structureel winst gemaakt waarvan maar een deel (25%) is uitgekeerd als dividend. Hierdoor vertegenwoordigen de aandelen een waarde van circa € 400.000. De waarde waarvoor de aandelen op de balans staan is circa € 80.000 (aankoopwaarde). Hiermee vertegenwoordigen de aandelen een stille reserve van circa € 320.000.

Bijna alle gemeentelijke (onroerende) bezittingen zijn voor de bedrijfsvoering noodzakelijk of worden ingezet om beleidsdoelstellingen te realiseren. De gemeente bezit meerdere oud bedrijfspanden of schoolpanden. Deze worden verkocht of op korte – komende 4 jaar – ontwikkeld. Daarnaast bezit de gemeenten zeven woningen die noch voor de bedrijfsvoering noch voor de realisatie van beleidsdoelen direct noodzakelijk zijn. Van deze zeven worden voorlopig drie nog niet verkocht zodat eventueel kan worden ingespeeld op ontwikkelingen in de directe omgeving van deze woningen. De overige vier woningen worden in de komende 2 jaar verkocht en aangewend als dekking. Deze woningen zijn meegenomen in de begroting 2020 ter dekking van de geraamde uitgaven.

Hiermee resteert een stille reserve van circa € 0,3 mln.

72 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

De structurele capaciteit De structurele capaciteit bestaat uit de middelen die blijvend ingezet kunnen worden om tegenvallers in de begroting op te vangen, zonder dat dit ten koste gaat van het meerjarig beleid. Het betreft de volgende middelen: 1. de post voor onvoorziene uitgaven 2. de ruimte binnen de begroting 3. de onbenutte belastingcapaciteit

Onvoorziene uitgaven (jaarlijks € 105.000 beschikbaar in de begroting) Deze post wordt gebruikt voor eenmalige onvoorziene ontwikkelingen die bij de begroting niet zijn meegenomen.

De ruimte binnen de begroting Dit betreft het resultaat na bestemming van de begroting plus de stortingen in de vrije reserve.

Onbenutte belastingcapaciteit Hiermee wordt bedoeld de ruimte tussen de feitelijke belastingopbrengsten en heffingen en de opbrengsten die de gemeente zou ontvangen o.b.v. de uitgangspunten die het rijk hanteert voor de zgn. artikel 12 status in de Financiële Verhoudingswet. Het rijk hanteert de volgende uitgangspunten bij het toekennen van deze status: • alle rechten, heffingen en leges moeten kostendekkend zijn vastgesteld • het tarief voor de OZB moet zijn vastgesteld op 120% van het gemiddelde gewogen tarief voor de OZB uit het voor-vorig jaar (het begrotingsjaar minus 2)

Normering art. 12 Theoretische Gemeente Onbenutte Gemeentelijke belastingen, rechten en heffingen Opbrengst De Bilt bel.cap. Gemiddelde gewogen OZB-opbrengst 15.314.510 12.049.382 3.265.128 Rioolrechten 5.498.642 5.120.221 378.421 Afvalstoffenheffing 4.180.419 4.139.530 40.889 Leges 2.410.262 1.910.262 500.000 Onbenutte belastingcapaciteit: 27.025.411 22.390.889 4.184.438

Uit bovenstaande berekening blijkt dat de gemeente bijna € 4,2 mln. aan onbenutte belastingcapaciteit heeft. Dit is bijna 20% van de gemeentelijke belasting, rechten, heffingen en leges in de begroting 2020. Echter uit het meerjarenperspectief blijkt dat dit reeds deels (rioolrechten) is ingevuld en dus geen onbenutte belastingcapaciteit is. Dit betekent dat de resterende belastingcapaciteit circa € 3,8 mln. is. Deze belastingcapaciteit is met name het gevolg van de stijging van de WOZ-waarde. Deze stijgt binnen de gemeente De Bilt fors sneller dan de gemiddelde stijging binnen Nederland. Het gevolg is dat ondanks de lastenstijging binnen de gemeente, de lasten nog circa € 3,8 mln. onder het artikel 12 niveau liggen.

73 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Conclusie De totale weerstandscapaciteit van de gemeente bedraagt in 2023 circa € 33,2 miljoen.

WEERSTANDSCAPACITEIT 2018 2019 2020 2021 2022 2023

Structureel Onvoorzien 108 215 323 430 Onbenutte belasting- en heffingscapaciteit 3.806 7.612 11.418

Structureel resultaat 0 0 326 326 326 326

Incidenteel Vrije reserves 2.691 3.214 3.855 4.205 4.868 5.800

Incidenteel resultaat 0 2.082 0 314 582 1.176

Risicoreserve 11.359 11.359 11.359 11.359 11.359 11.359

Stille reserve 1.090 320 320 320 320 320

Reserve grondexploitaties 910 910 678 678 678 678

TOTAAL 16.050 17.885 16.646 21.223 26.068 31.507

Bovenstaande tabel laat zien dat de post onvoorzien, de onbenutte vrije belastingcapaciteit en het structurele deel van het resultaat (inclusief begrote storting in de vrije reserves) cumulatief meetellen in de weerstandscapaciteit. Hogere belastinginkomsten zijn net als de post onvoorzien en een structureel positief resultaat jaarlijks inzetbaar voor de opvang van onvoorziene ontwikkelingen. In het risicoprofiel worden de structurele risico’s verdubbeld. Hierdoor wordt het risicoprofiel uitgedrukt als een eenmalige last voor de gemeente. Door de structurele ruimte in de begroting en de belastingen voor de komende 4 jaar in kaart te brengen en deze te totaliseren wordt de totale financiële ruimte inzichtelijk gemaakt om de lasten van de (incidenteel gemaakte) risico’s op te vangen.

De structurele ruimte binnen de begroting bestaat uit de post “Onvoorzien” (€ 0,1 mln.), de geraamde structurele afstorting in de vrije reserve (nihil) en de structurele ruimte binnen het resultaat (€ 0,3 mln.) en de onbenutte belastingcapaciteit. Het restant van het geraamde resultaat wordt aangemerkt als incidenteel. Binnen de gemeentelijke belastingen resteert nog een redelijke onbenutte belastingcapaciteit. De gemeentelijke inkomsten stijgen met circa € 3,8 mln. wanneer de gemeente haar resterende belastingcapaciteit aanwendt. In de belastingcapaciteit is ook nog een incidentele component. Dit betreft de tijdelijk onbenutte belastingcapaciteit binnen het rioolrecht. Dit levert in de loop van vier jaar circa € 15,2 mln. op. De totale structurele weerstandscapaciteit is circa € 4,2 mln. in 2020. De komende 3 jaar kan de gemeente in totaal circa € 16,2 mln. aan incidentele overschrijdingen opvangen.

Risicoprofiel Inmiddels houdt het Coronavirus (Covid-19) de wereld in haar greep. Dat geldt ook voor de gemeente De Bilt. Nu ligt de focus op de volksgezondheid, maar deze pandemie heeft verstrekkende gevolgen voor de economie. Vanzelfsprekend werken deze door in de financiële positie van de gemeente De Bilt. Hoe groot de gevolgen voor de gemeente De Bilt zijn, is nog met onvoldoende zekerheid te duiden. Bij de inschatting van het risicoprofiel voor de jaarrekening 2019 is geen rekening gehouden met de gevolgen van deze pandemie. Wel wordt voorgesteld een reserve van € 0,6 mln. te vormen bij de resultaatsbestemming om deze risico’s deels af te dekken.

Bij de berekening van het risicoprofiel is de onderstaande kansverdeling aangehouden. Omschreven als Geschatte kans dat het risico zich in werkelijkheid voor zal doen Zeer onwaarschijnlijk 5% Onwaarschijnlijk 10% Uitzonderlijk 30% Mogelijk 50% Aannemelijk 70% Waarschijnlijk 90% Zeer waarschijnlijk 95%

Alle gemeentelijke bedrijfsactiviteiten en -processen zijn beoordeeld op mogelijke risico’s. Op basis van deze beoordeling is de onderstaande tabel samengesteld. In deze tabel zijn alle ons bekende

74 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

ontwikkelingen die de realisatie van de begroting 2020 en de meerjarenbegroting 2021 - 2024 kunnen beïnvloeden als risico meegenomen. De benoemde risico’s bestaan veelal uit meerdere risico’s waarbij de impact is getotaliseerd. Per risico is het profiel berekend op basis van de ingeschatte kans, de verwachte minimum en maximum impact en in hoeverre die risico incidentele dan wel structurele effecten heeft. In de berekening van het risicoprofiel (RP) zijn alle onderscheiden risico’s individueel meegenomen.

BEKENDE RISICO’S MET GESCHAT PROFIEL Risico Min. Max. Kans S/I PER 31-12-2019 in mln. BEDRIJFSVOERINGSRISICO’S

1 Compliance (voldoen aan wet en regelgeving) en Integriteit 0,10 0,30 Onwaarschijnlijk I 0,02 2 Personeels en organisatierisico's 0,50 6,15 Aannemelijk I/S 2,35 3 Bezuinigingen 1,22 2,65 Aannemelijk S 0,74 4 Fiscale claims 0,45 1,20 Waarschijnlijk I 0,36 5 Crisisbeheersing 0,30 2,00 Zeer waarschijnlijk I 0,07 6 In- en externe fraude 0,10 0,30 Mogelijk I 0,13 7 Informatiebeveiliging / datalekken / onbevoegd aanwezig 0,10 1,20 Uitzonderlijk I 0,53 RISICO'S BIJ BELEIDSVORMING

1 Naleving beleid / procedures door (externe) uitvoerders 0,10 0,70 Mogelijk I 0,25 2 Beleidsvorming onzorgvuldig (misbruik / oneigenlijk gebruik) 0,01 0,10 Uitzonderlijk I 0,02 BELEIDSRISICO’S

1 Onderhoud Openbare Ruimte 0.05 1,30 Mogelijk I 1,18 2 Decentralisatie Rijkstaken 0,10 3,88 Aannemelijk I/S 1,87 3 Wet Maatschappelijke Ondersteuning

- Begeleiding 0,10 0,70 Waarschijnlijk S 0,51 - Huishoudelijke hulp 0,17 0,35 Mogelijk S 0,42 4 Jeugdhulp 0,50 1,42 Waarschijnlijk S 0,40 5 Uitvoering Participatiewet (Biga) 0,20- 0,20 Waarschijnlijk I 0,27 6 RDWI 0,11 0,17 Zeer waarschijnlijk S 0,28 7 Inkomensondersteuning 0,10 0,60 Waarschijnlijk I 0,47 8 Onderwijshuisvesting 0,10 0,75 Mogelijk S 0,30 9 Wettelijke zorgplicht Openbaar Onderwijs (faillissement stichting) 0,40 1,00 Zeer onwaarschijnlijk I 0,05 10 Veiligheidsregio Utrecht 0,10 0,20 Mogelijk I 0,12 11 Algemene uitkering (incl. herverdelingseffect) 0,80- 2,75 Aannemelijk S 2,54 12 Risico op geraamde belastingen en heffingen (5% en 15%) 0,23 0,90 Waarschijnlijk I 0,51 13 PPS-constructie Zwembad, Kees Boekehal en Vierstee 0,04 0,95 Waarschijnlijk I/S 0,13 14 Nieuwbouw sport en culturele voorzieningen 0,10 0,22 Waarschijnlijk S 0,05 15 Voorzieningenniveau sportaccommodaties 0,10 0,20 Onwaarschijnlijk S 0,04 16 Brandweerkazernes (Leyenseweg, Groenekan en Westbroek) 0,10 0,30 Waarschijnlijk I 0,29 17 Overige openeinde financiering (leerlingenvervoer ect.) 0,05 0,10 Aannemelijk I 0,06 18 Omgevingsdienst regio Utrecht 0,10 0,30 Onwaarschijnlijk S 0,29 19 Regionale ICT-dienst 0,10 0,20 Mogelijk S 0,42 20 Uitvoering subsidieverordening 0,10 0,20 Zeer waarschijnlijk S 0,04 21 Vergunningverlening 0,10 0,30 Onwaarschijnlijk S 0,43 22 Bestemmingsplannen 0,10 0,20 Aannemelijk I 0,18

EIGENDOMSRISICO´S 1 Bodemverontreiniging 0,50 1,00 Zeer onwaarschijnlijk I 0,05 2 Brand, storm en noodweer bedrijfsgebouwen 0,10 2,00 Zeer onwaarschijnlijk I 0,07 3 Storing hard- en software en informatieschade 0,20 2,00 Zeer onwaarschijnlijk I 0,68 4 Schade aan openbare ruimte en of voorzieningen (onverz.) 0,10 1,70 Mogelijk I 0,65 Vermissing waardedocumenten / Niet vernietigen oude 5 Zeer onwaarschijnlijk I reisdocumenten 1,00 3,00 0,14 6 Vandalisme / (moedwillige) vernieling gem. bezittingen 0,05 0,20 Uitzonderlijk I 0,07 7 Diefstal/overval/inbraak 0,10 0,20 Onwaarschijnlijk I 0,02

75 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

BEKENDE RISICO’S MET GESCHAT PROFIEL Risico Min. Max. Kans S/I PER 31-12-2019 in mln. GRONDEXPLOITATIES EN PROJECTEN

1 Ondertunneling Leijenseweg 0,10 0,20 Waarschijnlijk I 0,18 2 Centrumplan Bilthoven (Emmaplein & Vinkenplein en Stationsgebied) 0,40 1,75 Zeer waarschijnlijk I 1,26 3 De Melkweg 0,20- 0,10 Zeer waarschijnlijk I 0,22 5 Larenstein 0,18 0,42 Zeer waarschijnlijk I 0,39 6 Everdingen 0,66- 0,79- Mogelijk I 0,64- 7 Akoteh 0,31- 0,26- Mogelijk I 0,28- 8 Werkschuit 0,06- 0,01 Aannemelijk I 0,09- 9 Hummeloord 0,56- 0,33- Aannemelijk I 0,36- 10 Ontwikkeling locaties derden van 0,10 0,51 Zeer waarschijnlijk I 0,90 11 Achtergebleven locaties 0,10- 1,16- Waarschijnlijk I 1,67 AANSPRAKELIJKHEIDSRISICO’S

1 Achtervang constructie Corporaties 0 0,1 Onwaarschijnlijk I 0,01 2 Gewaarborgde geldleningen 0 0,2 Uitzonderlijk I 0,04 3 (Wettelijke) aansprakelijkheid 0,2 1,0 Onwaarschijnlijk I 0,08 4 Legionellabacterie 0,2 0,5 Zeer onwaarschijnlijk I 0,02 5 Planschadeclaims 0,1 0,3 Mogelijk I 0,71 TOTAAL RISICO'S GEMEENTE DE BILT 6,2 46,7 21,1

Als elk risico zich eenmaal voordoet, zal de gemeente minimaal € 6,2 mln. en maximaal € 46,7 mln. moeten opvangen. Bij de bepaling van het risicoprofiel is rekening gehouden met de kans dat het risico zich voordoet en de structurele gevolgen die individuele risico’s in zich dragen. Voor structurele risico’s is tweemaal het intrinsieke risico in het profiel meegenomen, zodat de gemeente haar maatregelen weloverwogen kan nemen. Investeringen die meerjarig nut verschaffen binnen de gemeente, worden geactiveerd. Bij de bepaling van het risicoprofiel van de gemeente zijn voor de risico’s op investeringen de (extra) kapitaallasten voor de eerste twee jaar meegenomen. Aangehouden (risico)reserves zoals de reserve sociaal domein, worden in mindering gebracht op de ingeschatte risico’s. Kansen die worden gezien zoals positieve grondexploitaties, worden bij de bepaling van het gemeentelijke risicoprofiel meegenomen als negatieve risico’s. Aangezien de gemeente de winsten op grondexploitatieprojecten conform de realisatie van die projecten heeft genomen, is het risicoprofiel van de gemeente gestegen. Hier staat tegenover dat het weerstandsvermogen is toegenomen. Uit voorzichtigheid aangezien, wordt voorgesteld de genomen winsten in de reserve tussentijdse winstneming grondexploitaties te storten. Deze reserve is inzetbaar voor de risico’s binnen deze projecten.

Bepaling risicoprofiel Het risicoprofiel van de gemeente is gebaseerd op een Monte Carlo simulatie van de risico’s. Voor de simulatie zijn circa 19.000 mogelijke uitkomsten getrokken per risico tussen de minimale en maximale impact. Op basis van deze trekkingen is de gemiddelde impact en standaarddeviatie bepaald. De gemeente wil een relatief grote zekerheid hebben dat – wanneer het risico zich voordoet – dit in voldoende mate binnen het gemeentelijk risicoprofiel is meegenomen. Daarom is voor een zekerheid van 95% gekozen. Dit betekent dat verwachte impact op basis van een zekerheid van 95% overeenkomt met de gemiddelde impact vermeerderd met tweemaal de standaarddeviatie. De verwachte impact maal de kans dat het risico zich voor gaat doen, komt vervolgens overeen met het risicoprofiel van het betreffende risico. Het gemeentelijk risicoprofiel komt op basis van deze uitgangspunten uit op circa € 21,1 mln. Bij de jaarrekening 2018 was het risicoprofiel nog € 20,9 mln. In 2017 werd rekening gehouden met een risico van € 22,4 mln. terwijl dit in 2016 21,8 mln. was.

De beleidsrisico´s nemen vooral toe als gevolg van de herverdeling van de algemene uitkering. De verwachting is dat de ‘plattelands gemeenten’ tussen de € 25 en € 50 per inwoner minder gaan ontvangen. De stedelijke gemeenten krijgen dit bedrag er bij. In hoeverre De Bilt toebehoort tot een van beide categorieën is de vraag, maar het risico is groot dat de gemeente fors minder middelen zal ontvangen. Daar staat een stevige afname van bedrijfsvoeringrisico’s en risico´s binnen het grondbedrijf tegenover.

76 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Alle risico’s overziend zijn de onderstaande risico’s het grootst. De gemeente kan op korte of langere termijn met de volgende risco’s te maken krijgen:

1. Herverdeling gemeentefonds risicoprofiel € 2,54 mln. Voor 2021 stond een herverdeling van het gemeentefonds gepland. Deze is voorlopig met 1 jaar uitgesteld. Het risico is groot dat De Bilt tussen de € 25 en € 50 minder per inwoner zal ontvangen in 2022.

2. Personeels- en organisatierisico’s risicoprofiel € 2,35 mln. Risico’s als ziekte, eigen risicodrager WGA en WW, kwantitatieve en / of kwalitatieve onderbezetting, overschrijding inhuur budget, contract- en inkooprisico’s, renterisico’s, debiteurenbeheer, ICT-risico’s en juridische risico’s

3. Bezuinigingen risicoprofiel € 0,74 mln. Risico’s rondom de opgevoerde bezuinigingen

4. Fiscale claims risicoprofiel € 0,36 mln. Gemeentelijke risico’s bij de aangifte btw en vennootschapsbelasting

5. Decentralisatie Rijkstaken risicoprofiel € 1,87 mln. Risico’s rondom de decentralisatie binnen het sociaal domein. Hier is het risico de afgelopen jaren sterk afgenomen doordat deze taken in de lopende begroting zijn geraamd. Hiervan rest nog een aantal dat niet specifiek betrekking heeft op de WMO of de Jeugdwet. Denk hierbij aan: foutieve indicatie, onvoldoende onderlinge afstemming bij gezinsproblematiek, afwijking bestuur en of indicatiespecialisten van het beleid als gevolg van maatschappelijke druk, door budgettaire beperking nemen de zorgkosten in de toekomst toe en de gevolgen van verschillende wetgevende maatregelen raken specifieke bevolkingsgroepen onevenwichtig zwaar.

6. WMO risicoprofiel € 0,93 mln. Hier betreft het met name de volgende risico’s: zorgtaken van zorgverzekeraars worden binnen de WMO, verdere toename zorgvraag mede a.g.v. abonnementstarief, minder ernstig hulpbehoevenden worden als gevolg van budgettaire problematiek onvoldoende ondersteund met als gevolg dat dit in de toekomst tot hoger kosten in de specialistische hulp leidt, door de toenemende druk op zelfredzaamheid neemt de zorgvraag en ondersteuning bij het sociaal team toe, verdere toename huishoudelijke hulp, stop op subsidiëring regiotaxi en ontwikkeling zorg-CAO.

7. Jeugdzorg risicoprofiel € 0,40 mln. Hier betreft het met name de volgende risico’s: risicodeling en solidariteitsafspraken binnen de regio ZOU, extra kosten a.g.v. nieuwe cluster1-cliënten (verhuizing gezin), verplaatsing voorziening binnen gemeentelijke grenzen (met voogdijkinderen en of 18+voorzieningen) en onvoldoende invloed op de kostensturing aan de voorkant in combinatie met openeinde regeling.

8. Actualisering Beheerplannen risicoprofiel € 1,18 mln. Budgettaire risico’s rondom de actualisering van de beheerplannen wegen, openbare ruimte, gemeentelijk rioleringsplan, openbare voorzieningen en gebouwen.

9. Schade aan openbare ruimte en of openbare voorzieningen risicoprofiel € 0,65 mln. Het betreft herstelkosten bij schades.

10. Centrumplan Bilthoven risicoprofiel € 1,26 mln. Het betreft met name de volgende risico’s: onvoorziene kostenstijging, tegenvallende grondopbrengsten bij uitgifte gronden, tegenvallende grondopbrengsten bij ontwikkeling Julianalaan 1 tot Poortgebouw Zuid, overschrijding plankosten, ongedekte beheerkosten in de huidige begroting en eventuele onvoorziene claims.

11. Achtergebleven locaties risicoprofiel € 1,67 mln. In grote lijnen bestaat dit risico geheel uit beheers-, plan- en uitvoeringskosten voor deze locaties in combinatie met de geraamde dotatie van € 1,5 mln. aan vastgoedbeheer.

77 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen is het verhoudingsgetal tussen de weerstandscapaciteit en het risicoprofiel. In onderstaande tabel is het incidentele en structurele weerstandsvermogen berekend. In de nota weerstandsvermogen is door de raad vastgesteld dat het integrale weerstandsvermogen niet onder de 1 mag komen. Hierin zijn geen normen gesteld aan het incidentele dan wel het structurele weerstandsvermogen.

Risicoprofiel Weerstandscapaciteit Weerstandsvermogen

(in mln.) (in mln.) (index)

Structureel weerstandsvermogen 4,4 4,24 0,96

Incidenteel weerstandsvermogen 12,2 16,21 1,33

Totaal weerstandsvermogen 21,1 31,51 1,49

Het incidentele risicoprofiel plus tweemaal het structurele risicoprofiel komt overeen met het integrale risicoprofiel. De incidentele weerstandscapaciteit (€ 16,2 mln.) vermeerderd met driemaal de structurele belastingcapaciteit, begrote stortingen en onttrekkingen en de begrote resultaten op de meerjarenbegroting maken dat de meerjarige weerstandscapaciteit uitkomt op € 31,5 mln. Dit resulteert in een integraal weerstandsvermogen van 1,49. Stevig boven het weerstandsvermogen van de afgelopen jaren.

Het integrale weerstandsvermogen komt hiermee ruim boven de norm van 1 uit. Het structurele deel van het weerstandsvermogen gaat richting 1 en is hiermee een stuk hoger dan de afgelopen jaren. Het incidentele weerstandsvermogen blijft robuust met 1,3.

Gemeentelijke kengetallen • De netto schuldquote (al dan niet gecorrigeerd voor verstrekte leningen) geeft de verhouding weer van de gemeentelijke schulden ten opzichte van de gemeentelijke inkomsten. Dit geeft een indicatie van de schuldenlast van de gemeente. • De solvabiliteitsratio (eigen vermogen gedeeld door het totaal van de passiva) geeft inzicht in de mate waarin de gemeente haar bezettingen financiert met eigen vermogen en daarmee – in zwaar weer – aan haar financiële verplichtingen kan voldoen. • De grondexploitatie geeft de verhouding weer tussen de geactiveerde waarde van de bouwgrond op de balans en de totale (geraamde) baten van de gemeenten. Dit geeft een indicatie van het risico dat de gemeente loopt met haar grondexploitaties. • De belastingcapaciteit laat zien met hoeveel % de belastinginkomsten kunnen stijgen zonder de artikel 12 norm te overschrijden. Artikel 12 wordt toegekend aan gemeenten die extra financiële steun van het Rijk ontvangen wanneer blijkt dat de gemeente de financiële lasten niet meer kan dragen.

Jaarrekening Jaarrekening Jaarrekening Begroting Biltse Kengetal 2017 2018 2019 2020 norm Netto schuldquote 91,7% 97,2% 74,0% 79,6% 100,0% Netto schuldquote minus verstrekte leningen 85,0% 87,5% 73,7% 79,3% 90,0% Solvabiliteitsratio 16,4% 16,5% 18,1% 17,2% 20,0% Grondexploitatie (voorraadquote) 9,0% 8,4% 2,8% 9,1% 8,0% Structurele exploitatieruimte -1,7% 0,6% 1,9% -0,1% 2,0% Belastingdruk (volgens ministeriële regeling) - 125,2% 133,3% 129,2% - Weerstandvermogen 1,10 1,16 1,49 1,24 1,00

De netto schuldquote is in 2019 sterk afgenomen ten opzichte van voorgaande jaren. Enerzijds komt dit door een afname van de schulden en anderzijds door een toename van inkomsten. Deze inkomsten zijn deels incidenteel. De solvabiliteitsratio is gestegen naar 18,1%. In 2017 was deze ratio gedaald naar 16,4%. Dit is grotendeels het gevolg van de gerealiseerde opbrengsten in de exploitatie De Melkweg. De voorraadqoute is dan ook sterk afgenomen. Het gemeentelijk weerstandsvermogen is relatief sterk. Dit heeft alles te maken met de stijging van de waarde het vastgoed.

78 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Conclusie Het weerstandsvermogen is sterk toegenomen. Het risicoprofiel stabiliseert en het weerstandvermogen neemt sterk toe. De gemeentelijke schulden nemen af terwijl het gemeentelijk vermogen toeneemt. Wel moet de gemeente zich bewust zijn dat toenemende kosten binnen het sociaal domein de overige uitgaven binnen de gemeente verdringen.

De financiële positie van de gemeente staat – ondanks deze positieve signalen – nog wel steeds onder druk.

79 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

3.4 Onderhoud kapitaalgoederen

Algemeen

De gemeente De Bilt heeft ongeveer 4.000 hectare aan openbare ruimte in beheer. In die openbare ruimte vindt een groot aantal activiteiten plaats, zoals wonen, werken en recreëren. Voor al die activiteiten heeft de openbare ruimte kapitaalgoederen voor de volgende bestemmingen: • Infrastructuur (wegen, water, riolering, kunstwerken) • Voorzieningen (groen en sportfaciliteiten) • Gebouwen en hulpmiddelen (tractie, brandweer, onderwijs)

De gemeente moet al haar kapitaalgoederen onderhouden. Voor het stellen van een kader ten behoeve van de kwaliteitseisen en hiervoor te maken kosten stellen wij beheerplannen op. Er zijn beheerplannen voor de volgende groepen voorzieningen: • Wegen • (Civiele) Kunstwerken • Verkeersregelinstallaties • Riolering • Openbaar groen • Bomen • Tractie • Gemeentelijke sportparken • Gemeentelijke gebouwen • Onderwijshuisvesting

Deels zijn deze beheerplannen gericht op regulier repeterend onderhoud en cyclische beheerprocessen, zoals voor het groenonderhoud, boombeheer en klein, dagelijks onderhoud aan wegen, riolering en gebouwenonderhoud. Andere plannen zijn meer gericht op vervanging en renovatie, zoals het Gemeentelijk Rioleringsplan en het Wegenbeheersplan. Ten aanzien van deze plannen is de volgende specifieke informatie te geven:

Wegen, kunstwerken en verkeersinstallaties Onderdeel wegen Volgens de wet moet de gemeente zorgen voor een goede staat van onderhoud van het gemeentelijk wegennet. Daarom moet het wegennet aan minimale eisen voldoen. Hiervoor worden de gebruikelijke richtlijnen van het CROW (nationaal kennisplatform voor infrastructuur, verkeer, vervoer en openbare ruimte) gehanteerd. Het kwaliteitsniveau brengen we tweejaarlijks via visuele inspecties in kaart. De laatste fysieke inspecties zijn in het voorjaar van 2018 uitgevoerd en in het wegenbeheersysteem verwerkt zodat we de meerjarenplanning voor wegen hebben kunnen actualiseren en op het beheerplan riolering en andere (beheer)activiteiten zijn afgestemd. Dit is belangrijk vanwege de efficiëntie en heeft een kostenbesparende effect.

In 2019 zijn voor het wegbeheer, naast reguliere onderhoudswerkzaamheden zoals overlagingen en herstratingen, de volgende projecten uitgevoerd: • Korhoenlaan • Steenen Camer • Overbosch • Talinglaan • Zwanenlaan

De renovatie van de Molenwiek en de Bovenkruier waren in 2018 gepland, echter door vertragingen worden deze werkzaamheden in 2019 uitgevoerd.

Onderdeel civiele kunstwerken De gemeente De Bilt heeft circa 25 kunstwerken zoals bruggen en viaducten. Het kwaliteitsniveau voor het onderhoud aan kunstwerken is gelijk aan het CROW-niveau ‘basis’. Vanuit de regulier beschikbare

80 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

budgetten worden hiertoe maatregelen getroffen. Wanneer instandhouding met onderhoudsmaatregelen niet meer mogelijk of realistisch is, dienen we tot vervanging over te gaan.

Eind 2017 / begin 2018 zijn alle civiele kunstwerken (bruggen) geïnspecteerd. Naar aanleiding hiervan hebben wij een beheerplan civiele kunstwerken opgesteld. Dit plan dient nog ter vaststelling te worden aangeboden aan het college. Uit de inspectie blijkt ook dat de civiele kunstwerken achterstallig onderhoud en gevaar tonen. Om het achterstallige onderhoud weg te kunnen werken, is jaarlijks een extra budget nodig van circa € 30.000. Dit is ten behoeve van grootonderhoud en ter dekking van de kapitaallasten ten aanzien van de investeringen.

Onderdeel verkeersregelinstallaties en verkeersvoorzieningen Het beheerplan verkeersregelinstallaties (VRI’s) gaat over het doelmatig beheer en onderhoud van VRI’s in het Biltse wegennetwerk. Onze gemeente heeft 13 verkeersregelinstallaties. De gemiddelde levensduur van een VRI is 15 jaar. De meeste VRI’s zijn in de afgelopen jaren vervangen. In de komende jaren bestaan de werkzaamheden voornamelijk uit het regulier onderhoud en schadeherstel. Deze werkzaamheden zijn via een raamovereenkomst uitbesteed t/m medio 2020.

Gemeentelijk rioleringsplan (GRP) Eén van de doelstellingen van het beheerplan rioleringen is het doelmatig beheer en onderhoud van de (vuil)waterafvoer in de gemeente. Een groot deel van het rioolstelsel in onze gemeente is vlak na de tweede wereldoorlog aangelegd en loopt nu tegen het einde van de levensduur. Daarom zal veel riolering in de komende 10 à 20 jaar moeten worden vervangen. Het accent zal de komende jaren dan ook liggen op vervanging van verouderde riolering. Bij de rioolheffing wordt uitgegaan van kostendekkendheid. De Wet Gemeentelijke Watertaken regelt de zorgplicht voor afval-, hemel- en grondwaterbeheer. Het gemeentelijk beleid ligt vast in het gemeentelijk rioleringsplan (GRP).

Eind 2015 is, via het GRP 2016-2020, het beleid ten aanzien van waterbeheer voor een periode van 5 jaar opnieuw vastgesteld.

In 2019 hebben we, op basis van het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) en uitgevoerde rioolinspecties, de volgende rioolvervangingen uitgevoerd: • Korhoenlaan • Melkweg • Steenen Camer • Overbosch

Molenwiek / Bovenkruier waren in 2019 gepland, in verband met vertragingen zijn deze voorbereidingen in 2019 afgerond en worden de werkzaamheden in 2020 uitgevoerd.

In het kader van duurzaamheid is de afvoer van het hemelwater in de Steenen Camer, Melkweg en Overbosch afgekoppeld.

Openbaar groen Het beheer van het openbaar groen is gebaseerd op het beeldkwaliteitsplan en vindt plaats volgens de vastgestelde kwaliteitsniveaus. Voor renovaties wordt waar mogelijk aangesloten op geplande reconstructieprojecten in het kader van wegen- en rioleringenbeheer en ruimtelijke projecten. In 2019 zijn wij bezig geweest met het opstellen van een groenrenovatieplan om op een gestructureerde en planmatige manier om te gaan met achterstallige groenvakken. Naar verwachting wordt dit plan in 2020 afgerond.

81 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

In 2019 is op de volgende plekken nieuw groen aangelegd of groen gerenoveerd: • Kometenlaan • Enckelaan • Donatilaan • Bielalaan • Halleylaan • Planetenbaan • Tweelingen • Noorderkroon • Weegschaal • Schorpioen • Waterman • Uranuslaan • Saturnuslaan • Aardelaan • Kastanjelaan, Groenekan • Kwinkelier • Zwembad • Begraafplaats

In totaal is circa 9.750 m2 groen gerenoveerd, nieuw aangeplant of ingezaaid.

In 2019 is de actie om restgroen te verkopen aan inwoners verder voortgezet. Het afgelopen jaar hebben 13 aantal transacties plaatsgevonden waarbij 576 m2 is verkocht voor een bedrag van in totaal € 67.165.

Tractie De tractie omvat de transportmiddelen en taakondersteunende machines voor wijkserviceteams en milieustraat. In 2019 onderzochten wij aanvankelijk op welke wijze kan worden overgegaan tot het uitbesteden van de taken op de milieustraat en welk materieel de nieuwe wijkserviceteams nodig hebben bij de uitvoering van hun taken. Echter, op grond van de bezuinigingsopgaven, onderzoeken wij nu de mogelijkheden van verzelfstandiging van de buitendienst inclusief de taken van milieustraat en begraafplaatsen. Op basis van de uitkomsten ontwikkelen wij, indien nog nodig, een nieuw beheerplan tractie waarin we de gevolgen voor de tractie betrekken. Hiermee brengen we in beeld wat de daarmee gepaard gaande investeringen zijn of juist het achterwege laten daarvan.

Gemeentelijke gebouwen De gemeente heeft 62 objecten in beheer. Dit loopt uiteen van binnensportaccommodaties, sociaal- culturele voorzieningen, dienstgebouwen tot woningen, kerktorens, en gronden. Daaronder zijn ook panden die hun oorspronkelijke functie hebben verloren, zoals een aantal onderwijsgebouwen. Voor het beheer van deze objecten gaan wij in 2020 verder met de uitvoering van de portefeuillestrategie zoals die door ons is vastgesteld. Dat houdt het volgende in: 1. het project herontwikkeling achterblijvende gemeentelijke locatie, voor die locaties waarvan de gebouwen hun maatschappelijke functie hebben verloren. 2. Het verkopen van gebouwen die hun maatschappelijke functie hebben verloren. 3. Het onderhoud van gebouwen planmatig aan te pakken via een onderhoudsplan 2020 en een meerjarenprogramma voor 2021 en verder op te stellen.

Sportparken In 2019 is de actualisatie van het beheerplan 'Gemeentelijke sportparken' uit 2014 voor een aantal sportparken opgepakt. Een complete actualisatie van het beheerplan voor groot onderhoud gemeentelijke sportparken volgt in 2020.

82 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Onderwijshuisvesting Het opstellen van een nieuw Integraal Huisvestingsplan waarin het gemeentelijk beleid rond onderwijshuisvesting wordt vormgegeven, zal waarschijnlijk niet in 2020 worden gestart. De planning voor het opstellen van een nieuw plan is afhankelijk gesteld van het format dat door de VNG, PO-Raad en VO- Raad wordt ontwikkeld en waarvan het de bedoeling is dat dit landelijk wordt toegepast. De meest recente informatie hierover geeft aan dat de voorbereiding nog niet is afgerond, waardoor de start op gemeentelijk niveau moet worden uitgesteld. Vooralsnog richten wij ons op vaststelling van het IHP in 2021. De nieuwbouw van de Regenboog is van start gegaan en vordert gestaag en zal in de loop van 2020 worden opgeleverd.

83 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

3.5 Financiering

In de paragraaf Financiering wordt de uitvoering van de financieringsfunctie binnen de gemeente De Bilt uiteengezet. De uitvoering is gebonden aan de wettelijke voorschriften zoals opgenomen in de Wet Financiering Decentrale Overheden (wet Fido). In de Financiële Verordening van de gemeente zijn deze verder uitgewerkt. Deze kaders zijn nader uitgewerkt in het treasurystatuut van de gemeente De Bilt. Hierin is uitgewerkt hoe de gemeente de financiële middelen stuurt, beheerst en controleert.

In het treasurystatuut is geregeld dat aan de hand van de liquiditeitenplanning eventuele nieuwe leningen worden aangetrokken. Hierbij is het doel om slechts de uiterst noodzakelijke middelen te lenen gedurende de periode dat dit daadwerkelijk nodig is. Hiermee worden de rentekosten zoveel mogelijk beperkt.

Rentevisie Bij het ontstaan van een tijdelijk liquiditeitstekort is het goedkoper om een kortlopende geldlening aan te trekken. Daarom worden er pas langlopende geldleningen aangetrokken als de kasgeldlimiet gedurende drie opeenvolgende kwartalen wordt overschreden. De lange termijnrente, gebaseerd op 10 jaars euro benchmark bedroeg eind 2019 0,37%. Hiermee blijft het lange termijn rentepercentage onder het huidige interne rentepercentage van 1,5%. Ter voorkoming van een te risicovolle financieringspositie zijn wettelijke normen vastgelegd, uitgedrukt in de kasgeldlimiet en de risiconorm.

Kasgeldlimiet De kasgeldlimiet bepaalt het maximale bedrag aan kortlopende geldleningen dat een gemeente mag aantrekken. Het uitgangspunt voor de kasgeldlimiet is het vermijden van grote fluctuaties in de rentelasten door een grens te stellen aan korte termijnfinanciering (< 1 jaar). Juist voor korte termijn financiering kan het renterisico aanzienlijk zijn. Indien blijkt dat de kasgeldlimiet gedurende een periode van drie opeenvolgende kwartalen wordt overschreden, dient een deel van de kortlopende schuld te worden omgezet in een langlopende schuld. Wanneer de kortlopende rente lager is dan de rente voor langlopende geldleningen, zal uiteraard zoveel mogelijk met kortlopende geldleningen worden gewerkt. De kasgeldlimiet wordt berekend als een percentage van de jaarbegroting en geldt voor het hele jaar. De gemeente mag de kortlopende schuld niet verder laten oplopen dan 8,5% van het begrotingstotaal aan lasten voor bestemming. Voor 2019 betekent dit een limiet van € 9.160.705. De gemeente mag dus korte termijnfinanciering aantrekken tot dit bedrag. In 2019 waren we genoodzaakt tot het aantrekken van een nieuwe langlopende geldlening.

OVERZICHT KASGELDLIMIET 1E periode 2019 2e periode 2019 3e periode 2019 4e periode 2019 Gemiddeld saldo -15.902.704 -1.353.033 1.510.459 -1.001.903 Kasgeldlimiet 9.160.705 9.160.705 9.160.705 9.160.705 Ruimte onder de kasgeldlimiet 7.807.672 10.671.164 8.158.802 Overschrijding van de kasgeldlimiet -6.741.999

Renterisiconorm Van renterisico is sprake indien er onzekerheid bestaat rond toekomstige renteniveaus. Deze situatie doet zich op de volgende momenten voor:

• Bij geldleningen met een variabele rente • Indien een toekomstige financieringsbehoefte nog niet afgedekt is • Bij naderende renteaanpassingen van leningen

Voor renterisico’s is in de wet Fido eveneens een norm gesteld. Deze renterisiconorm stelt een limiet aan het risico over de langetermijnfinanciering (opgenomen leningen met een looptijd groter of gelijk aan 1 jaar). Het doel van deze norm is het vermijden van grote fluctuaties in de rentelasten, welke consequenties kunnen hebben voor de financiële positie. Aldus bevordert de wet Fido een solide financieringswijze bij openbare lichamen. De norm stelt dat de jaarlijks verplichte aflossingen en de renteherzieningen niet meer mogen bedragen dan 20% van het begrotingstotaal.

84 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

De renterisiconorm 2019 bedroeg 20% van € 107.772.950 = € 21.554.590. Onderstaand een overzicht van het verloop van de renterisiconorm:

VERLOOP RENTERISICONORM 2019 Te betalen aflossingen (a) 8.150.000 Totale lasten in de begroting 107.772.950 Vastgesteld percentage 20% Renterisiconorm (b) 21.554.590 Ruimte t.o.v. de norm (b – a) 13.404.590

Rentelasten en renteresultaat

werkelijk 2019 a De externe rentelasten over de korte en lange financiering 1.672.662,00 b De externe rentebaten (idem) -/- -20.842,00 Saldo rentelasten en rentebaten 1.651.820,00 c1 De rente die aan de grondexploitatie moet worden doorberekend -/- c2 De rente van projectfinanciering die aan het betreffende taakveld moet worden toegerekend -/- De rentebaat van doorverstrekte leningen indien daar een specifieke lening voor is aangetrokken (= c3 projectfinanciering), die aan het betreffende taakveld moet worden toegerekend +/+ - Aan taakvelden toe te rekenen externe rente 1.152.645,00 d1 Rente over eigen vermogen +/+ - d2 Rente over voorzieningen +/+ - Totaal aan taakvelden toe te rekenen rente 1.152.645,00 e De aan taakvelden toegerekende rente (renteomslag) -/- 1.518.186,00 f Renteresultaat op het taakveld Treasury -365.541,00

De omslagrente was voor 2019 bepaald op 1,5%. De toe te rekenen rente is 1,15% van het activa totaal. Ten opzichte van de gehanteerde rente valt het renteresultaat binnen de marges.

85 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Geldstromen Mutaties liquiditeiten 2019 Categorie Omschrijving Uitgaven Inkomsten 11 Salarissen en sociale lasten 15.513.431 21 Belastingen 609.695 221 Belastingen op producenten 12.166.473 222 Belastingen op huishoudens 5.791.012 32 Duurzame goederen 2.291.389 10.874.181

33 Pachten 436.150

341 Sociale uitkeringen in natura 14.495.809

342 Eigen bijdragen en verhaal sociale uitkeringen in natura 67.930

351 Ingeleend personeel 4.498.773

352 Uitgeleend personeel 304.844

36 Huren 913.987

37 Leges en andere rechten 6.146.002

38 Overige goederen en diensten 17.391.283 2.564.232

411 Sociale uitkeringen in geld

412 Verhaal sociale uitkeringen in geld

431 Inkomensoverdrachten - Rijk 225.194 60.715.297

433 Inkomensoverdrachten - gemeenschappelijke regelingen 19.852.000 -/-52.259

436 Inkomensoverdrachten - overige overheden 7.002.501 524.963

438 Inkomensoverdrachten - overige instellingen en personen 2.200.337 43.725

446 Kapitaaloverdrachten - overige overheden

448 Kapitaaloverdrachten - overige instellingen en personen 423.192

51 Rente 1.672.662 23.434

52 Dividend 681.639

Subtotaal 86.176.266 101.253.869

Balansposten Aflossing geldleningen UG 9.000

Balansposten Aflossing geldleningen OG 8.150.000

Balansposten Herfinanciering UG 62.150

Balansposten Herfinanciering OG 20.000.000

Balansposten Aflossing kasgeldleningen 14.500.000

Balansposten Investeringen 8.159.817

Balansposten Investeringen grexen 6.271.165 10.440.496

Balansposten Betalingen tlv voorziening 2.101.768

Subtotaal 39.244.900 30.449.496

Totaal cashflow overschot 2019 6.282.199

Kredietrisico (leningen uitgezette gelden) Naast bovengenoemd renterisico loopt onze gemeente ook kredietrisico op de door ons uitgeleende gelden en de door ons, aan plaatselijke verenigingen en instellingen gegarandeerde geldleningen. Per 31 december 2019 bedraagt het totaalbedrag aan uitgezette leningen € 300.000. Dit betreft de verstrekking van vier leningen.

86 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Financiering (leningen portefeuille) Het totaal van de aangetrokken geldleningen is ultimo 2019 € 82.075.000. In 2019 is aan reguliere aflossingen een bedrag van € 8.150.000 voldaan. In 2019 is een nieuwe langlopende geldlening aangetrokken van €20 miljoen.

FINANCIERINGSOVERSCHOT 01-01-2019 31-12-2019 Immateriële vaste activa 1.122 942 Materiële vaste activa 98.027 102.013 Financiële vaste activa 910 925 TOTAAL VASTE ACTIVA (A) 100.059 103.880 Reserves* 19.902 21.316 Voorzieningen 1.514 2.341 Langlopende geldleningen 70.225 82.075 TOTAAL VASTE PASSIVA (B) 91.641 105.732 SALDO FINANCIERING (A-/-B) 8.418 -1.852 (eind 2018 is sprake van een financieringsoverschot, op dat moment was nog sprake van een grote kasgeldlening)

Relatiebeheer De Bank Nederlandse Gemeenten (BNG), is onze huisbankier. De dienstverlening verloopt naar tevredenheid.

Kasbeheer Het beleid van onze gemeente is dat vorderingen tijdig worden geïnd volgens een vaste procedure (gemeentelijke leidraad invordering). Zogenaamde dubieuze debiteuren beoordelen we op basis van kosten/baten analyse en op juridische haalbaarheid waarna invordering via de gerechtsdeurwaarder plaatsvindt, dan wel de invordering oninbaar wordt verklaard. Voor de (dwang)invordering van belastingdebiteuren maken we sinds de samenwerking met Utrecht in het kader van de belastingen gebruik van de faciliteiten van de BghU. Voor de ingekomen facturen (crediteuren) streven wij ernaar om de facturen binnen 21 dagen te betalen.

Op basis daarvan is er in 2019 voor een bedrag van € 91.574 aan dubieuze debiteuren ten laste van de voorziening afgeboekt.

Gemiddelde afhandelingstermijn facturen In 2019 bedroeg de gemiddelde afhandelingstermijn van facturen 20 dagen. 87% van alle binnengekomen facturen betalen we binnen de wettelijke termijn van 30 dagen. Hiervan betalen we 47% binnen 15 dagen en 40% tussen de 15 en 30 dagen.

87 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

3.6 Bedrijfsvoering

Organisatieontwikkeling 2019 was het tweede jaar waarin de ambtelijke organisatie werkte volgens de ‘nieuwe’ organisatieprincipes: de samenleving staat centraal, we zetten in op excellente (digitale) dienstverlening en we werken gebiedsgericht, in een platte organisatie met korte lijnen, weinig management en een hoge mate van zelfregelend vermogen. Waar we in 2018 nog last hadden van een zeer hoog ziekteverzuim en een groot aantal vacatures, was in 2019 de opwaartse lijn voelbaar: de bezetting is beter op orde, processen raken beter ingericht en integrale samenwerking krijgt meer vorm. De gebiedsgerichte werkwijze is merkbaar voor de inwoner en de dienstverlening van het Inwonerplein is verder geprofessionaliseerd.

Organisatieverandering is een proces van een lange adem; we zijn nog volop in ontwikkeling. Het tweejaarlijkse werkbelevingsonderzoek (voorheen medewerkertevredenheidsonderzoek), dat in april is uitgevoerd, bood bruikbare aanknopingspunten om in de teams het gesprek te voeren over wat goed gaat en wat beter kan of moet. Medewerkers zijn hierbij samen met het management aan zet. Immers, de organisatie, dat zijn we zelf en iedereen draagt bij aan de werkwijze en cultuur.

Onze gemeente is in zwaar financieel weer terecht gekomen. Medewerkers hebben actief meegedacht met te treffen bezuinigingsmaatregelen. Voor sommige taken leiden bezuinigingen tot verschraling van beleid en uitvoering; dit is voor de betrokken inwoners en organisaties niet gemakkelijk en ook medewerkers merken dit in hun werk. In 2019 hebben we geïnvesteerd in het financieel bewustzijn van alle medewerkers, door een “financiële sportschool” te organiseren met diverse verplichte en facultatieve opleidingsmodules. Ook is een nieuwe systematiek van budgetbeheer voorbereid.

Vanwege de focus op financiën en de urgentie van beheersing van de bedrijfsvoering hebben we eind 2019 een analyse uitgevoerd op de interne bedrijfsprocessen en een verbeterplan opgesteld om de meest kritieke processen beter te borgen in de organisatie.

Personeelsformatie Per einde 2019 zijn de formatie en bezetting als volgt:

Eenheid/team Bezetting 31-12-2019 Formatie 31-12-2019 Begroting 2019

Eenheid Inwonerplein 26,31 27,39 26,39 Inwonerplein Algemeen 2,00 2,00 Team Gemeentewinkel 9,12 9,55 10,05 Team Klantenservice 15,19 15,84 16,34

Eenheid Gebieden 92,93 117,24 110,05 Team Bilthoven 31,11 37,24 36,06 Team De Bilt 23,93 29,90 31,38 Team Groene kernen 26,40 36,27 29,79 Team Ondersteuning Gebieden 11,49 13,83 12,82

Team Sociaal Domein 17,90 19,00 17,71

Team Accommodaties, Tractie en Milieu 16,75 25,03 25,03

Team Centrale ondersteuning 30,16 37,38 38,12

Team Strategie 4,96 4,74 4,74

Team Directie 1,00 3,00 3,00

Toename door noodzakelijke ambtelijke versterkingen 0,00 1,50 9,45

Subtotaal ambtelijke organisatie 190,01 235,28 234,49

88 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Eenheid/team Bezetting 31-12-2019 Formatie 31-12-2019 Begroting 2019

Griffie 2,47 2,48 2,48 College B&W 4,40 4,40 4,40 Raad (27 zetels) N.v.t. N.v.t. N.v.t.

Subtotaal bestuur en griffie 6,87 6,88 6,88

Bovenformatief 2,89 0,00 2,53 Gedetacheerd 0,00 0,00 3,00

Totale organisatie 199,77 242,16 246,90

Eind 2019 was de bezetting van de ambtelijke organisatie (exclusief bestuur, griffie en bovenformatieven/gedetacheerden) 190 fte. Dat is nagenoeg gelijk aan de bezetting eind 2018. In 2019 is stevig ingezet op het terugdringen van het ziekteverzuim en op het invullen van vacatures. Ondanks de krapte op de arbeidsmarkt is het gelukt om ca. 30 nieuwe medewerkers te verwelkomen. Deels zijn vacatures niet ingevuld vanwege de lopende onderzoeken naar de toekomstige organisatie van de accommodaties, tractie en milieustraat. Het ziekteverzuim was over geheel 2019 gemiddeld 7,4% ten opzichte van 8,0% in 2018.

Salarislasten De salarislasten zijn, analoog aan de verdeelsystematiek die is gebruikt bij het opstellen van de begroting, doorbelast aan de verschillende programma’s. Doordat de organisatie in 2019 gekenmerkt werd door een groot aantal openstaande vacatures ontstaan er verschillen in de doorbelasting van de werkelijke salarislasten aan deze programma’s.

Waar de continuïteit van de uitvoering te veel risico’s met zich meebracht, hebben wij gebruik gemaakt van tijdelijke inhuur van capaciteit. Daarbij is de budgettaire ruimte binnen de formatie kaderstellend geweest. In totaal is over het jaar 2019 ca. 82% van de budgettaire formatieruimte benut voor tijdelijke inhuur.

Informatievoorziening en digitale dienstverlening Gemeenten maken deel uit van een sterk veranderende samenleving, waarin de steeds verder gaande digitalisering van de informatievoorziening een van de belangrijkste ontwikkelingen is. In het klantcontact ervaren wij een toename in digitale aanvragen. Ook het gebruik van sociale media in het contact met de gemeente neemt toe. De inzet van ICT-technologie is daarbij slechts het middel. De digitale transformatie vraagt om samen met inwoners, maatschappelijke instellingen, ondernemers, kennisinstituten en mede- overheden oplossingen te ontwikkelen door de inzet van data, nieuwe technologie en applicaties en de menselijke component met elkaar te verbinden.

Het jaar 2019 heeft in het teken gestaan van het richting geven aan laagdrempelige, betrouwbare en toegankelijke dienstverlening. In mei 2019 heeft uw gemeenteraad het Visie en meerjarenprogramma Koersen op (digitale) dienstverlening 2019-2022 vastgesteld. Als concrete uitwerking van die doelstellingen hebben wij onze website vernieuwd en geactualiseerd. Wij voldoen hiermee aan de eisen die de wet- en regelgeving stelt aan de digitale toegankelijkheid voor mensen met een cognitieve of functiebeperking.

Na in 2018 de basis neergezet te hebben voor het organisatiebreed zaakgericht werken hebben we in 2019 door kleine en grote wijzigingen in het zaaksysteem tientallen primaire en ondersteunende processen versterkt en verbeterd. Het verbeteren van (digitale) dienstverlening aan de klant is steeds het uitgangspunt geweest bij de primaire processen. Intern hebben we het proces rondom besluitvorming door het college verbeterd en in het zaaksysteem ingericht. In de tweede helft van 2019 zijn we gestart met verbeteren van het proces van de omgevingsvergunning. Ook zijn er voorbereidingen getroffen voor een koppeling op MijnOverheid Lopende Zaken en MijnOverheid Berichtenbox waardoor burgers niet alleen digitaal een aanvraag kunnen indienen maar we ook digitaal producten aan onze burgers kunnen gaan leveren. Verwachting is dat deze koppeling medio 2020 gerealiseerd zal zijn.

Bij de vernieuwing van onze informatievoorziening, applicaties en procesinrichting, werken wij waar mogelijk samen met onze partners in de regio, onder andere in de Regionale ICT Dienst Utrecht. Waar wij ons applicatielandschap kunnen harmoniseren met de deelnemers van de RID, zullen wij dit doen om onze

89 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

beheerlasten te verminderen. Een onderdeel daarvan is het de gezamenlijke aanbesteding van een nieuw personeelsinformatiesysteem (E-HRM) voor alle RID/deelnemers. De Bilt en Utrechtse Heuvelrug werken vanaf 1 januari 2020 met dit systeem volgens zoveel mogelijk dezelfde processen.

In 2019 hebben wij een aantal doelstellingen niet behaald door het vertrek van een aantal medewerkers en de forse inspanning om deze vacatures in een overspannen ICT-arbeidsmarkt te vervullen. Dit is voor de deelnemers aan de Regionale ICT Dienst Utrecht ook aanleiding geweest om meer informatievoorziening samen te ontwikkelen: één keer ontwikkelen, zeven keer gebruiken.

Informatiebeveiliging en privacy De bewustwording van het belang van informatiebeveiliging en privacy is de afgelopen jaren sterk gegroeid. De wetgever en toenemende bedreigingen dwingt ons hieraan veel aandacht te besteden. Na de inwerkingtreding van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) ins 2018, hebben wij de procedures rond privacy en informatieveiligheid verder uitgewerkt en in de organisatie geborgd.

Voor privacybescherming werken wij in de regio Zuidoost Utrecht samen en hebben wij voor de 5 gemeenten 2 functionarissen gegevensbescherming aangesteld. Het algemeen privacybeleid hebben wij in 2019 vernieuwd. Ook bij het inrichten van nieuwe processen en grotere applicaties hebben wij een aantal impactanalyses uitgevoerd. Zo werken wij steeds beter aan privacy by design.

Op het gebied van informatieveiligheid hebben wij gewerkt aan de voorbereiding van de Baseline Informatieveiligheid Overheid met ingang van 1 januari 2020. De Chief Information Security Officers begeleiden de deelnemers van de RID Utrecht om op strategisch, tactisch en operationeel terrein de juiste maatregelen te nemen. Eind 2019 hebben wij hiertoe een impactanalyse uitgevoerd die in 2020 tot concrete maatregelen zal leiden.

90 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

3.7 Verbonden partijen en samenwerkingsverbanden

Verbonden partijen zijn rechtspersonen waarin de gemeente een financieel en/of bestuurlijk belang heeft. Deze partijen doen taken voor de gemeente, maar op enige afstand. Onder bestuurlijk belang wordt verstaan: een zetel in het bestuur van een participatie of het hebben van stemrecht. Met een financieel belang wordt bedoeld dat de gemeente middelen ter beschikking heeft gesteld die ze kwijt is in geval van faillissement van de verbonden partij en/of als financiële problemen bij de verbonden partij kunnen worden verhaald op de gemeente.

Het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) hanteert de volgende indeling; • Gemeenschappelijke regelingen • Vennootschappen en coöperaties • Stichtingen en verenigingen • Overige Verbonden

Beleidsvoornemens/ontwikkelingen Gemeenschappelijke regelingen dienen in hun begroting en jaarstukken uitgebreide informatie op te nemen over inhoudelijke ontwikkelingen en hun bijdrage aan de realisatie van gemeentelijke doelstellingen. Voor andere rechtspersonen worden verschillende instrumenten gehanteerd om voldoende informatie te verkrijgen over hun bijdrage aan de programmadoelen in de gemeentebegroting. Te denken valt daarbij aan statuten, vergaderstukken, overeenkomsten en subsidievoorwaarden.

De gemeente participeert, naast deelname in verbonden partijen, in diverse andere samenwerkingsverbanden. Waar relevant, zijn deze in de programmabegroting en in de jaarstukken benoemd, om aan te geven dat ambities en beleid in de context van intergemeentelijke samenwerking worden ontwikkeld en/of gerealiseerd.

Lijst Verbonden partijen De lijst Verbonden partijen wijkt af van de in de begroting 2019 gepresenteerde lijst. De paragraaf Verbonden partijen heeft dit jaar een uniforme insteek gekregen die conform het BBV is. Deze uitwerking heeft extra nadruk gelegd op wanneer we moeten spreken van een verbonden partij. Er zijn partijen bestempeld als verbonden partij die dit niet (meer) zijn. Deze partijen zijn voor de volledigheid nog wel genoemd in deze paragraaf in de tabel samenwerkingsverbanden, maar worden conform het BBV niet meer genoemd in de uitgebreide lijst van Verbonden partijen. Verbonden partijen Soort Afvalverwijdering Utrecht Gemeenschappelijke Regeling BghU (Belastingsamenwerking gemeenten en Gemeenschappelijke Regeling hoogheemraadschap Utrecht) Biga groep B.V. Vennootschap GGD regio Utrecht Gemeenschappelijke Regeling Gasdistributie Zeist en Omstreken (GZO) Gemeenschappelijke Regeling N.V. Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) Vennootschap Omgevingsdienst Regio Utrecht (ODRU) Gemeenschappelijke Regeling Recreatieschap Stichtse Groenlanden Gemeenschappelijke Regeling Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen Stichting Regionale Dienst Werk en Inkomen (RDWI) Gemeenschappelijke Regeling Regionale ICT Dienst (RID) Gemeenschappelijke Regeling Veiligheidsregio Utrecht (VRU) Gemeenschappelijke Regeling Vitens N.V. Vennootschap SRO De Bilt B.V. Vennootschap

91 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Samenwerkingsverbanden Soort Commissie milieuhygiëne voor het luchtvaartterrein Hilversum Samenwerkingsverband Platform Middelgrote Gemeenten Overlegplatform U10 Overlegplatform Recreatieschap Utrechtse Heuvelrug, Vallei- en Kromme Gemeenschappelijke Regeling Rijngebied Vuilstortplaats Maarsbergen Gemeenschappelijke Regeling Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) Vereniging Stuurgroep Kromme Rijnlandschap Samenwerkingsverband Halt Regio Utrecht Stichting Bureau Regionale Veiligheidsstrategie (RVS): regiovoorzieningen Stichting Regio Zuidoost Utrecht (ZOU) Samenwerkingsverband

Verdieping Verbonden partijen

Naam Gemeenschappelijke regeling Afvalverwijdering Utrecht Vestigingsplaats Soest Rechtsvorm Gemeenschappelijke regeling Bestuurlijk Deelname wethouder A.E. Brommersma in AB belang Doelstelling/ Het openbaar lichaam heeft tot doel in het belang van de deelnemers een doelmatige Openbaar en uit oogpunt van milieuhygiëne verantwoorde wijze van overslag, transport en belang verwerking van huishoudelijke afvalstoffen en grondstoffen en andere categorieën van afvalstoffen. Kerncijfers Bedrag op 1-1-2019 31-12-2019 Financieel belang gemeente € 25.942 € 19.771 Eigen vermogen € 648.556 € 494.290 Vreemd vermogen € 13.844.156 € 17.382.897 Resultaat 2019 verbonden partij € 147.047 Risico's Het risico op tegenvallers in de afvalverwerking zijn in de nota Weerstandsvermogen en risicobeheersing van de AVU becijferd op € 17,00 per ton huishoudelijk restafval. In 2019 bedroeg dit tonnage voor De Bilt 6.571, waarmee de risico's geraamd kunnen worden op € 111.707. Kans op tegenvallers is uiterst klein. De overslag, transport en afvalverwerking is tot en met 2020 zeker gesteld. Ook de tarieven kunnen geen onverwachte tegenvallers opleveren. Deze staan vast en kunnen uitsluitend worden aangepast door middel van een jaarlijkse indexering, terwijl er voor de verwerking van het restafval en grof huishoudelijk afval een overeenkomst is gesloten die geen indexering kent. Voorts worden bij het sluiten van de overeenkomsten de operationele risico’s contractueel bij de opdrachtnemer neergelegd.

Er kunnen wel tegenvallers ontstaan als gevolg van nieuw Rijksbeleid met name op het belastinggebied. Deze belastingen worden doorberekend, zoals de verhoging van de verbrandingsbelasting welke is geëffectueerd in het regeerakkoord van 2018. Verder is inmiddels de verwerking van GFT en restafval voor 2021 en verder opnieuw aanbesteed en is bekend dat dit fors duurder zal worden. Maar dit wordt verwerkt in de afvalstoffenheffing en vormt in die zin geen financieel risico. Bijdrage € 1.392.374 volgens begroting / jaarstukken Programma Volksgezondheid en milieu Deelnemende Alle gemeenten binnen provincie Utrecht partijen

92 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Naam BghU: Belastingsamenwerking gemeenten en hoogheemraadschap Utrecht Vestigingsplaats Utrecht Rechtsvorm Gemeenschappelijke regeling Bestuurlijk belang De wethouder financiën heeft zitting in het AB Doelstelling/ De BghU is in het leven geroepen om op een maatschappelijk aanvaarde Openbaar belang bedrijfseconomische manier onze belastingen te heffen en innen en de hoogte van de WOZ waarden van alle onroerende zaken vast te stellen Kerncijfers Bedrag op 1-1-2019 31-12-2019 Financieel belang gemeente € 18.532 € 28.776 Eigen vermogen € 346.411 € 537.870 Vreemd vermogen € 1.691.630 € 1.715.078 Resultaat 2019 verbonden partij € 191.459 Risico's Geen Bijdrage volgens € 767.000 begroting / jaarstukken Programma Algemene dekkingsmiddelen Deelnemende partijen Gemeenten Bunnik, Houten, Lopik, Nieuwegein, Utrecht, Utrechtse heuvelrug, Zeist en het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden

Naam Biga Groep b.v. Vestigingsplaats Zeist Rechtsvorm Biga groep BV bestaat uit drie vennootschappen: 1. Biga Groep B.V.: dienstverlening aan de vijf aandeelhoudende gemeenten 2. Biga B.V.: dienstverlening overige afnemers 3. Biga Participatie B.V.: arbeidsparticipatie voor de nieuwe doelgroepen die vallen onder de Participatiewet Bestuurlijk belang De portefeuillehouder Werk en inkomen zit in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AVA), omdat de gemeente De Bilt sinds 2016 mede eigenaar is van Biga B.V. Doelstelling/ Doelstelling van Biga is om de uitvoering van de taken, die voortvloeien uit de Openbaar belang Wet sociale werkvoorziening (WSW) en de Participatiewet, efficiënt te organiseren in de regio Kromme Rijn Heuvelrug. Hiermee kunnen kwetsbare mensen en arbeidbeperkten zich ontwikkelen naar een passende baan. Kerncijfers Bedrag op 1-1-2019 31-12-2019 Financieel belang gemeente € 1.140.000 € 1.283.000 Eigen vermogen € 9.408.000 € 10.691.000 Vreemd vermogen € 2.365.000 € 2.109.000 Resultaat 2019 verbonden partij € 1.283.000 Risico's In de begroting waren als risico’s opgenomen: Het verlies van contracten, onvoldoende instroom van de nieuwe doelgroep en een afname van de Rijkssubsidie veroorzaakt door de geleidelijke afbouw van de WSW. Bijdrage volgens In 2019 bedroeg de bijdrage aan de Biga (via de RDWI) € 70.000 en begroting / € 1.027.000 voor WSW. jaarstukken Programma Sociaal domein Deelnemende partijen De aandeelhoudende gemeenten; Bunnik, De Bilt, Utrechtse Heuvelrug, Wijk bij Duurstede en Zeist

93 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Naam Gasdistributie Zeist en Omstreken (in liquidatie) Vestigingsplaats Zeist Rechtsvorm Gemeenschappelijke regeling Bestuurlijk belang Portefeuillehouder Financiën is lid Algemeen Bestuur. Doelstelling/ Het volledig, zowel juridisch als financieel, afhandelen van de in 2001 Openbaar belang plaatsgevonden verkoop van de activa van het GZO aan Eneco. Kerncijfers Bedrag x 1000 op 1-1-2019 31-12-2019 Financieel belang gemeente Verhouding gemiddelde Verhouding gemiddelde gasopbrengst over de gasopbrengst over de jaren 1990 t/m 1999 van jaren 1990 t/m 1999 van voormalige gemeente voormalige gemeente De Bilt ten opzichte van De Bilt ten opzichte van de andere deelnemende de andere deelnemende gemeenten. gemeenten. Eigen vermogen € 41.152 € 28.213 Vreemd vermogen € 0 € 0 Resultaat 2019 verbonden partij € -/-12.939 Risico's Geen Bijdrage volgens € 0 begroting / jaarstukken Programma Algemene Dekkingsmiddelen Deelnemende partijen Gemeenten Bunnik, Utrechtse Heuvelrug en Zeist.

Naam GGD regio Utrecht Vestigingsplaats Zeist Rechtsvorm Gemeenschappelijke regeling Bestuurlijk belang Namens het college neemt de portefeuillehouder Volksgezondheid deel aan het Algemeen Bestuur GGDrU Doelstelling/ De belangenbehartiging van de deelnemers op het gebied van openbare Openbaar belang gezondheidszorg. Kerncijfers Bedrag x 1000 op 1-1-2019JAARRR 31-12-2019JAAR Financieel belang gemeente € 147 € 147 Eigen vermogen € 3.517.266 € 4.232.707 Vreemd vermogen € 13.155 € 11.747 Verwacht resultaat 2019 verbonden partij € 633.000 inclusief mutaties in reserves (€715.000 positief exclusief mutaties in reserves) Risico's Op basis van de jaarrekening 2019 GGDrU is de hoogte van het risico bepaald op € 709.000. De verhouding tussen het benodigde weerstandsvermogen en het beschikbare weerstandsvermogen is 3,36. Op basis van deze kwantificering lijkt het beschikbare weerstandsvermogen toereikend te zijn om de onderkende risico’s financieel afdoende af te dekken.

De GGDrU heeft een ombuigingsplan 'GGDrU in beweging' opgesteld. GGDrU lijkt met dit plan de structurele kosten voor de benodigde investeringen te kunnen dekken en de reeds afgesproken taakstelling te realiseren. Met de voorgestelde ombuigingen wordt als het ware alle lucht en ruimte uit de begroting geperst om de investeringen te doen waarmee de GGD klaar is voor de toekomst. Onderdeel van het ombuigingsplan is de invoering van de GGID. Dit heeft vertraging opgelopen. Om risico's te ondervangen is samen met de projectpartners in 2019 een coöperatie opgericht. De verdere ontwikkeling van het GGiD, inclusief de uitrol, zal via de coöperatie plaatsvinden. In de jaarrekening 2019 heeft het dagelijks bestuur de over te dragen ontwikkelkosten ad € 2.570.000 aan de coöperatie als “nog te ontvangen bedrag” onder de overlopende activa opgenomen. Daarbij is het uitgangspunt nog steeds om het GGiD te realiseren zonder aanvullende (al dan niet incidentele) bijdrage van de

94 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

gemeenten. Risico's inzake het corona virus Op dit moment is moeilijk in te schatten wat de financiële implicaties zijn van het Corona-virus. Dit wordt veroorzaakt doordat onduidelijk is hoe lang de bestrijding van het Corona-virus gaat duren (en daarmee reguliere taken blijven liggen) als ook in welke mate de medewerkers van GGDrU zelf worden getroffen door ziekte vanwege het Corona-virus. Het is onze verwachting dat de continuïteit van de GGD niet in gevaar komt. Bijdrage volgens Op basis van de begroting 2019 €1.459.503 (begrotingswijziging 2 2019 GGDrU) begroting / jaarstukken Programma Sociaal domein Deelnemende partijen Amersfoort, Baarn, Bunnik, Bunschoten, de Bilt, de Ronde Venen, Eemnes, Houten, Leusden, Lopik, Montfoort, Nieuwegein, Oudewater, Renswoude, Rhenen, Soest, Stichtse Vecht, Utrecht, Utrechtse Heuvelrug, Veenendaal, Vijfheerenlanden, Woerden, Woudenberg, Wijk bij Duurstede, IJsselstein en Zeist.

Naam N.V. Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) Vestigingsplaats Den Haag Rechtsvorm Naamloze Vennootschap Bestuurlijk belang De gemeente is aandeelhouder en heeft hierdoor stemrecht in de algemene vergadering van aandeelhouders. Doelstelling/ De BNG draagt door gespecialiseerde dienstverlening bij aan zo laag mogelijke Openbaar belang kosten van maatschappelijke voorzieningen voor de burgers. De BNG is de huisbankier van gemeente De Bilt. Kerncijfers Bedrag op 1-1-2019 31-12-2019 Financieel belang gemeente € 546.683 € 546.683 Eigen vermogen € 4.991.000.000 € 4.887.000 Vreemd vermogen €132.517.000.000 € 144.802.000 Resultaat 2019 verbonden partij € 163.000.000 Risico's Geen Bijdrage volgens € 0 begroting / jaarstukken Programma Programma Algemene dekkingsmiddelen Deelnemende partijen De bank is een structuurvennootschap. De Staat is houder van de helft van de aandelen, de andere helft is in handen van gemeenten, provincies en een waterschap.

95 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Naam Omgevingsdienst Regio Utrecht (ODRU) Vestigingsplaats Utrecht Rechtsvorm gemeenschappelijke regeling Bestuurlijk belang De wethouder met milieu in portefeuille neemt deel aan het algemeen bestuur van de ODRU Doelstelling/ De gemeenschappelijke regeling Omgevingsdienst regio Utrecht, ODRU, is een Openbaar belang regeling tussen colleges van burgemeester en wethouders van de deelnemende gemeenten. De ODRU werkt samen met de gemeenten aan een veilige, duurzame en gezonde fysieke leefomgeving voor inwoners en bedrijven. Dit wordt op een maatschappelijk bewuste manier gedaan. Dit wordt gedaan met een breed scala aan producten en diensten op het terrein van o.a. bodem, bouw- en woningtoezicht, vergunningen en meldingen, geluid en lucht, klimaat, energie en duurzaamheid, natuur- en milieueducatie, ruimtelijke ordening en toezicht en handhaving. Kerncijfers Bedrag op 1-1-2019 31-12-2019 Financieel belang gemeente € 135.314 € 99.737 Eigen vermogen € 914.904 € 1.749.771 Vreemd vermogen € 7.147.310 € 7.699.971 Resultaat 2019 verbonden partij € 203.620 Risico's Het streven is erop gericht om de totale kosten van het uitvoeringsprogramma van de ODRU niet meer te laten bedragen dan de gemaakte kosten in 2018. Voor de uitvoering van taken is een dienstverleningsovereenkomst (voor onbepaalde tijd) gesloten. Wanneer de ODRU onvoldoende inkomsten heeft om wettelijke taken uit te voeren dan hebben de deelnemende gemeenten een financieel risico. Bijdrage volgens begroting / € 909.967 jaarstukken Programma Volksgezondheid en Milieu in combinatie met Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing Deelnemende partijen Gemeenten Bunnik, De Bilt, De Ronde Venen, IJsselstein, Montfoort, Oudewater, Utrechtse Heuvelrug, Renswoude, Rhenen, Veenendaal, Stichtse Vecht, Vijfheerenlanden, Woerden, Wijk bij Duurstede en Zeist.

Naam Recreatieschap Stichtse Groenlanden Vestigingsplaats Utrecht Rechtsvorm Gemeenschappelijke regeling Bestuurlijk belang Een wethouder is lid van het Dagelijks bestuur en twee raadsleden zijn lid van het Algemeen bestuur. Doelstelling/ Deze gemeenschappelijke regeling is ingesteld ter behartiging van het belang Openbaar belang van de deelnemers bij de intergemeentelijke openluchtrecreatie en de bescherming van natuur en landschap Kerncijfers Bedrag op 1-1-2019 31-12-2019 Financieel belang gemeente PM PM Eigen vermogen PM PM Vreemd vermogen PM PM Resultaat 2019 verbonden partij PM Risico's Recreatieschap Stichtse Groenlanden (SGL) heeft financieel gezien een roerig jaar achter de rug. Problemen met administratieve systemen en controle op uitgaven bij uitvoeringsorganisatie Recreatie Midden Nederland (RMN) hebben direct effect op de financiële situatie bij SGL (tekorten worden doorberekend). RSG werkt aan het krijgen van grip op de situatie en zal daar ook 2020 nog voor nodig hebben. De kosten daarvoor zijn op de begroting 2020 in een PM-post opgenomen en zullen gedurende het jaar 2020 bekend gemaakt worden in de vorm van begrotingswijzigingen. De jaarrekening voor 2019 is nog niet gereed en zal later dit jaar beschikbaar komen.

Bijdrage volgens € 36.100 (begroting) begroting / jaarstukken Programma Sport, cultuur en recreatie

96 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Deelnemende partijen Gemeenten De Bilt, Houten, Lopik, Stichtse Vecht, Utrecht, Woerden, IJsselstein en de provincie Utrecht

Naam Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen Vestigingsplaats Breukelen Rechtsvorm Gemeenschappelijke Regeling met Centrumgemeente Bestuurlijk belang Deelname burgemeester in AB Doelstelling/ 1. Het beheren van de ingevolge artikel 12, eerste lid, van de Archiefwet 1995 in Openbaar belang de archiefbewaarplaats berustende archiefbescheiden van de gemeente 2. Toezicht op het beheer van archiefbescheiden die niet zijn overgebracht naar de archiefbewaarplaats 3. Stimuleren van de lokale en regionale geschiedbeoefening en het daartoe aanleggen, beheren en bewaren van een zo compleet mogelijke collectie bronnenmateriaal op het gebied van lokale en regionale geschiedenis Kerncijfers Bedrag op 1-1-2019 31-12-2019 Financieel belang gemeente € 11.510 € 26.409 Eigen vermogen € 47.174 €108.235 Vreemd vermogen € 103.814 € 285.286 Resultaat 2019 verbonden partij € 49.188 Risico's Gemeente Weesp gaat samengevoegd worden met gemeente Amsterdam (2024- 2026). Gemeente De Bilt stapt in 2024 uit de gemeenschappelijke regeling en wil zich graag aansluiten bij Het Utrechts Archief. Hierdoor zou het voortbestaan van deze gemeenschappelijke regeling in gevaar kunnen komen en er sprake kunnen zijn van liquidatie. Bijdrage volgens € 250.247 begroting / jaarstukken Programma Sport, cultuur en recreatie Deelnemende partijen Gemeenten Stichtse Vecht (Centrumgemeente), De Ronde Venen, Weesp en De Bilt

Naam Regionale Dienst Werk en Inkomen (RDWI) Vestigingsplaats Zeist Rechtsvorm Gemeenschappelijke Regeling Bestuurlijk belang Wethouder financiën in AB en DB en wethouder werk en inkomen in het AB Doelstelling/ Het zo bedrijfsmatig mogelijk (doen) uitvoeren van de taken van de Openbaar belang deelnemende gemeentebesturen op de terreinen van de Participatiewet, aanvullende regelingen, schulddienstverlening, BBZ en de Wet sociale werkvoorziening (‘WSW-oud’). De RDWI richt zich daarbij zowel op een efficiënte bedrijfsvoering als op een klantgerichte - en effectieve dienstverlening. Inwoners met een bijstandsuitkering en/of met een indicatie voor sociale werkvoorziening, banenafspraak en beschut werk worden begeleid naar regulier werk op de arbeidsmarkt. Kerncijfers Bedrag op 1-1-2019 31-12-2019 Financieel belang gemeente € 73.000 € 195.000 Eigen vermogen € 389.035 € 1.167.720 Vreemd vermogen € 9.989.041 € 8.616.334 Resultaat 2019 verbonden partij € 225.888 Risico's Sinds de Participatiewet (2015) zijn gemeenten op het gebied van bijstand en re-integratie verantwoordelijk voor meer doelgroepen met een afstand tot de arbeidsmarkt of een arbeidsbeperking. De komst van de Participatiewet gaat gepaard met een vermindering van het rijksbudget dat is bedoeld voor re-integratie en de financiële verplichtingen bij de afbouw van de ‘WSW-oud’. Een onzeker factor blijft of het rijksbudget ter dekking van de bijstandsuitkeringen voldoende is om de daadwerkelijke uitgaven te dekken. De economische ontwikkelingen en de veranderende behoeften van de arbeidsmarkt zijn andere factoren die de participatie kunnen beïnvloeden. Bijdrage volgens In 2019 bedroeg de bijdrage aan de RDWI € 14.181.736. begroting / jaarstukken Programma Sociaal domein

97 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Deelnemende partijen Gemeenten Bunnik, De Bilt, Utrechtse Heuvelrug, Wijk bij Duurstede en Zeist.

Naam Regionale ICT Dienst Utrecht (RID) Vestigingsplaats Doorn Rechtsvorm Gemeenschappelijke regeling. Bestuurlijk belang Elke gemeente wijst een lid van het college aan als lid van het Algemeen Bestuur. Vertegenwoordiging Algemeen Bestuur: de burgemeester Doelstelling/ Het is voor een goede publieke dienstverlening aan onze inwoners noodzakelijk Openbaar belang dat wij kunnen vertrouwen op onze infrastructuur. Deze infrastructuur wordt beschouwd als een strategisch bedrijfsmiddel. Zonder dit bedrijfsmiddel is het niet goed mogelijk te voldoen aan de eisen die worden gesteld op het gebied van dienstverlening, informatievoorziening en informatieveiligheid. De RID ondersteunt dit door het beheren en ondersteunen van de deelnemende partijen met een betrouwbare ICT dienstverlening en informatievoorziening adequaat in te vullen. Kerncijfers Bedrag op 1-1-2019 31-12-2019 volgens concept Financieel belang gemeente € 42.525 € 25.323 begroting 2019 Eigen vermogen € 204.000 € 156.000 Vreemd vermogen € 3.550.000 € 4.700.000 Resultaat 2019 verbonden partij € 82.000 Risico's Bij ontbinding of liquidatie van de GR is bepaald in art. 32 van de GR dat een liquidatieplan wordt opgesteld dat voorziet in de verplichtingen van de gemeenten ter zake de financiële gevolgen van de ontbinding, alsmede een verdeling van alle rechten en verplichtingen van de GR onder de deelnemers. Bijdrage volgens € 1.273.000 begroting / jaarstukken Programma Algemene dekkingsmiddelen Deelnemende partijen Gemeenten Baarn, Bunnik, De Bilt, Soest, Utrechtse Heuvelrug en Wijk bij Duurstede, alsmede de Regionale Dienst Werk en Inkomen Kromme Rijn en Heuvelrug.

Naam Veiligheidsregio Utrecht (VRU) Vestigingsplaats Utrecht Rechtsvorm Gemeenschappelijke regeling Bestuurlijk belang De Veiligheidsregio wordt door het algemeen bestuur (AB VRU) geleid. In het AB VRU hebben alleen de burgemeesters zitting. Uit het AB wordt een dagelijks bestuur gekozen Doelstelling/ De Veiligheidsregio dient het algemene veiligheidsbelang van alle inwoners van Openbaar belang de provincie. De regeling richt zich op het grootschalig optreden van brandweer en de grootschalige inzet van medische zorg bij branden/incidenten/calamiteiten en rampen. De veiligheidsregio's zijn bij Wet geformaliseerd (Wet Veiligheidsregio's). Kerncijfers Bedrag op 1-1-2019 31-12-2019 Financieel belang gemeente € 301.172 €406.819 Eigen vermogen € 9.684.000 € 13.081.000 Vreemd vermogen € 49.192.000 €44.366.00 Resultaat 2019 verbonden partij € 2.572.000 Risico's Eventuele toekomstige bijstellingen in het materieel- en personeelsbeheer- en spreidingsplan kan mogelijk leiden tot financiële consequenties. Bijdrage volgens In 2019 is de bijdrage van De Bilt begroot op € 2.512.109 (inclusief MKA). De begroting / werkelijke bijdrage van De Bilt in 2019 is € 2.506.229 (inclusief MKA). jaarstukken Programma Veiligheid Deelnemende partijen Alle 26 gemeenten in de provincie Utrecht.

Naam Vitens N.V. Vestigingsplaats Zwolle Rechtsvorm Naamloze vennootschap

98 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Bestuurlijk belang Portefeuillehouder Financiën is lid van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Doelstelling/ Uitoefening van een publiek (drink)waterbedrijf, daaronder begrepen de Openbaar belang winning, productie, transport, verkoop en distributie van water, alsmede het verrichten van alles wat met de publieke watervoorziening verband houdt of daaraan bevorderlijk kan zijn. Kerncijfers Bedrag op 1-1-2019 31-12-2019 Financieel belang gemeente € 42.050 (circa € 42.050 (circa 0,725%) aandelen 0,725%) aandelen Eigen vermogen € 533.000.000 € 533.300.000 Vreemd vermogen € 1.233.500.000 € 1.293.000.000 Resultaat 2019 verbonden partij € 11.100.000 Risico's Vitens beheerst de risico’s door borging van kennis in de organisatie en, waar nodig, beheersmaatregelen te treffen. Bijdrage volgens € 0 begroting / jaarstukken Programma Algemene Dekkingsmiddelen Deelnemende partijen Alle gemeenten in de provincies Drenthe, Flevoland, Friesland, Gelderland, Noord-Holland, Utrecht, Overijssel en een aantal gemeenten in de provincies Drenthe en Noord-Holland alsmede de provincie Utrecht.

Naam SRO De Bilt bv Vestigingsplaats Amersfoort Rechtsvorm BV Bestuurlijk belang De wethouder financiën heeft zitting in het AB Doelstelling/ SRO De Bilt bv is in het leven geroepen om op een maatschappelijk aanvaarde Openbaar belang bedrijfseconomische manier onze (sport)accommodaties te exploiteren. Kerncijfers Bedrag op 1-1-2019 31-12-2019 Financieel belang gemeente € 0 €10.000 Eigen vermogen € 0 € 0 Vreemd vermogen € 0 € 0 Resultaat 2019 verbonden partij € 0 Risico's In 2019 geen, want eind 2019 heeft alleen de oprichting plaatsgevonden. Bijdrage volgens begroting / jaarstukken Programma Sport Deelnemende partijen Gemeente De Bilt en Nv SRO

99 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

3.8 Grondbeleid

Inleiding In deze paragraaf wordt ingegaan op de wijze waarop het grondbeleid wordt ingezet om gemeentelijke beleidsdoelen te realiseren. Daarnaast wordt ingegaan op vastgoedbeleid waarvan een belangrijk onderdeel de portefeuillestrategie is die het college heeft vastgesteld en waarvan we met de uitvoering zijn gestart

Het grond- en vastgoedbeleid van de gemeente De Bilt Grondbeleid en eigendom van gemeentelijk vastgoed zijn geen zelfstandige doelen, maar bieden instrumenten en mogelijkheden om andere beleidsdoelen te (kunnen) realiseren. Voor het voeren van een eenduidig beleid, is in 2019 de Nota Grondbeleid geactualiseerd. Hierin zijn gewijzigde wetgeving op het gebied van fiscalisering van grondbeleid en het gewijzigde Besluit begroting en verantwoording gemeenten (hierna aangeduid als BBV) verwerkt. Het jaar 2019 is ook benut om invulling te geven aan de kerndoelen van het vastgoedbeleid: het afstoten van niet-strategisch vastgoed en het starten van het opstellen van een taakgerichte meerjarenplanning voor onderhoud van gebouwen.

De portefeuillestrategie De kern van de portefeuillestrategie bestaat uit: 1. Herontwikkeling van grond en/of gebouwen die niet strategisch zijn, en die na herontwikkeling afgestoten kunnen worden 2. Waardebehoud van vastgoed dat aangemerkt is als strategisch. Het op een planmatige wijze onderhouden en een concrete invulling geven aan verduurzaming van de gebouwen en betere toegankelijkheid. 3. Adequaat beheer en exploitatie en het benutten van mogelijkheden om het beheer en exploitatie van maatschappelijk vastgoed over te dragen aan een professionele organisatie.

De wijze waarop grondbeleid wordt uitgevoerd Als eigenaar van gronden en/of gebouwen, is de gemeente bepalend bij de keuze van een ontwikkelstrategie. Voor de planvorming en inhoudelijke ontwikkelkeuzes kan de gemeente rechtstreeks met de omgeving afstemmen. Locaties waar de gemeente eigendommen heeft, zijn ondergebracht in projecten. De financiële en ruimtelijke kaders voor herontwikkeling worden ter besluitvorming voorgelegd aan de raad. Het gemeentelijk eindresultaat kan een bouwplan of bouwproject zijn waarvan de realisatie aan een te selecteren marktpartij wordt overgelaten.

De strategische vastgoedportefeuille wordt onderhoudstechnisch op orde gebracht. Na het bereiken van een adequate onderhoudsstaat, wordt de exploitatie en het beheer waar mogelijk overgedragen. Er is een start gemaakt met de overdracht het onderhoud en beheer van de eerste drie gebouwen, te weten de Vierstee, de Kees Boekehal en het nieuwe zwembad.

Er zijn contacten gelegd en allerlei voorbereidingen getroffen om verkoop van gemeentelijk vastgoed te bevorderen.

Gemeentelijke grondexploitaties/bouwplannen De volgende projecten hadden in 2019 een grondexploitatie: 1. Centrumgebied Bilthoven 2. De Melkweg 3. De Leijen Zuid 4. Bedrijvenpark Larenstein 5. De Werkschuit 6. Hummeloord 7. Van Everdingen 8. Akoteh

Af te sluiten grondexploitatie Het project De Leijen Zuid kan per 31-12-2019 financieel-administratief worden afgesloten. Het project is afgerond en openbare ruimte is overgedragen naar beheer. Het project wordt afgesloten met een

100 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

negatieve boekwaarde per 31-12-2019 van € 2.769.281. Bij de jaarrekening 2014 was een verliesvoorziening getroffen van € 2,9 mln. Per 31/12/2018 was reeds € 85.000 vrijgevallen. Dit betekent dat per 31/12/2019 nogmaals € 45.000 vrijvalt. Het restant is noodzakelijk om het vastgestelde verlies af te dekken.

Verliesvoorziening Om de risico’s binnen de grondexploitaties op te kunnen vangen hebben wij in het verleden voorzieningen getroffen voor de verlieslatende exploitaties Centrumplan en De Leijen Zuid. Uit de jaarlijkse actualisatie van de exploitatieberekeningen in het kader van deze jaarrekening blijkt dat de huidige verliesvoorziening onvoldoende middelen biedt om de verwachte tekorten voor Bilthoven Centrum af te dekken. Naar huidige inzicht zal het verwachte verlies voor Bilthoven Centrum uitkomen op € 7.019.175. Voor De Werkschuit is in 2019 door de raad besloten tot het inrichten van een grondexploitatie. Toentertijd is aan de raad gevraagd om hiervoor € 265.040 te storten in een Grex. Dit besluit wordt verwerkt bij de jaarrekening. Bij de actualisatie van de budgetten blijkt dat niet de besloten € 265.040 nodig is maar slechts € 116.989.

Dit verklaart de totale storting van € 787.542.

Parameters grondexploitatie In grondexploitaties wordt per 31-12-2019 met de volgende parameters gerekend:

* Indien in contracten wel indexering is overeengekomen, dan is wel een ander percentage opgenomen. De gemeente moet op basis van BBV-regelgeving de werkelijk betaalde rente voor grondexploitatie-projecten doorberekenen. De werkelijk betaalde rente voor de gemeente is bepaald op 2,9%. Op basis van het voorzichtigheidsbeginsel en de bouw- en vastgoedmarktontwikkelingen is de opbrengsteninflatie op 0% gehouden. De kosteninflatie is 2% omdat prijsstijgingen in personeel en materialen wel worden verwacht.

Boekwaardeverloop De boekwaarde (per 31-12-2019) is de stand van het grondexploitatie-project waarbij alle historische gemaakte investeringen en gerealiseerde opbrengsten gesaldeerd zijn. In de jaarrekening wordt teruggekeken naar behaalde resultaten van afgelopen boekjaar. Voor de grondexploitatie is daarmee de boekwaarde gewijzigd waarin afgelopen jaar geboekte kosten en opbrengsten zijn verwerkt. In onderstaand schema is het verloop van de boekwaardes van de verscheidene grondexploitaties opgenomen.

*) In bovenstaand overzicht is de exploitatie De Leijen Zuid niet opgenomen aangezien de boekwaarde per 31-12-2019 nihil is. De exploitatie is in de loop van 2019 afgerond en afgesloten.

Toelichting: - Vermeerderingen zijn geboekte kosten. - Verminderingen zijn geboekte opbrengsten. - Een speciaal onderdeel in de boekwaarde is de tussentijdse winstneming. De gemeente is verplicht volgens BBV-regelgeving om via de Percentage-of-Completion-methode een deel van de gerealiseerde winst te nemen.

Mutaties resultaten grondexploitaties In onderstaande tabel wordt het verwachte resultaat van de grondexploitaties per 1-1-2020 vermeld. Tevens wordt de hoeveelheid nog te maken kosten en nog te realiseren opbrengsten na 1-1-2020 getoond.

101 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

N o g t e N o g t e D at um Tussentijdse Ruimtelijk Eindwaarde maken realiseren Eindwaarde Belangrijkste verklaring van verschil naast af sluit en M ut at ie winstneming p ro ject b ij jr2 0 18 ko st en opbrengsten bij jr 2019 winstneming co mp lex 2 0 19 ( no minaal) ( no minaal) inrichting mandelig gebied duurder, grondprijs naar Van Everdingen 31-12-2021 € 1.099.635 € 1.099.635 € 283.844 beneden aangepast Akoteh 31-12-2020 € 341.689 € 341.689 € 0 aanpassing prijs kavel (collegebesluit)

Werkschuit 31-12-2020 € -116.989 € -116.989 € 0 1 woning meer in BP, hogere grondprijs sociaal

M elkweg 31-12-2021 € 1.583.084 € 2.360.268 € 510.488 € 510.269 € -1.072.815 € 1.642.492 inschatting is minder civiele kosten en VTU nodig Centrum veel hogere inzet personeel (intern en extern), wrm 31-12-2021 € -6.346.867 € 2.986.280 € 5.207.702 € -7.019.175 € -672.308 € 0 Bilthoven Vinkenplein duurder Larenstein 31-12-2021 € 654.409 € 784.652 € 3.760.696 € 81.547 € -572.862 € 271.970 grondprijscorrecties en meer plankosten door inhuur correctie grondwaarde door hogere bouwkosten en Hummeloord 31-12-2022 € 343.170 € 343.170 € 0 bijgesteld prijssegment door concurrentie in omgeving T o t aal € -4.109.374 € 6.131.200 € 9.478.886 € -4.759.854 € - 6 50 .4 8 0 € 2.198.306

Rapportering De toelichting, wijzigingen en planontwikkelingen van (ondermeer) de grondexploitatie-projecten worden twee keer per jaar in de vorm van een projectenboek als voortgangsrapportage aan de raad aangeboden. De actualisatie van de financiële resultaten van de projecten (grondexploitatie) worden eenmaal per jaar bij de jaarrekening ter vaststelling aan de raad voorgelegd.

Winstprognose Voor de nog lopende grondexploitaties zijn de volgende eindresultaten berekend:

De nog te realiseren winst is sterk afgenomen omdat de gemeente de “gerealiseerde” winst op van Everdingen, Larenstein en de Melkweg conform de BBV heeft genomen. Op basis van de mate waarin het plan is gerealiseerd, is de winst genomen. Daarnaast zijn de kosten voor het Centrumplan Bilthoven toegenomen ten opzichte van 2018. Deze toename is met name het gevolg van: 1. afstemming met ondernemers/eigenaren in het centrum; 2. Inhuur ontwerpbureau om de verschillende voorstellen uit te werken en aan te passen; 3. Aanbestedingsprocedure voor selecteren van aannemer voor uitvoering; 4. Overleg over schadeloosstelling huurders kiosken en juridische begeleiding bij voorbereiden onteigeningsprocedure; en 5. Vertraging van een jaar waardoor de rentelasten toenemen.

Particuliere bouwplannen en kostenverhaal Niet alleen de gemeente (her-)ontwikkelt gronden en gebouwen om er projecten te realiseren. In De Bilt zijn veel particuliere eigenaren die een verzoek indienen om hun grond te herontwikkelen. Daarvoor is veelal een planologische procedure benodigd. Als gemeente wordt hieraan medewerking verleend onder door ons college vastgestelde voorwaarden. De kosten die hiervoor gemaakt worden, worden verhaald op de betreffende particuliere initiatiefnemer. Deze heeft hier immers profijt van. Afspraken over dit kostenverhaal worden vastgelegd in een anterieure overeenkomst. Elk particulier initiatief wordt getoetst aan onze gemeentelijke beleidsdoelen. Omdat niet elk project aan door ons gestelde beleidsdoelen kan voldoen, hebben wij drie bestemmingsreserves vorm gegeven voor: • sociale woningbouw/ huisvestingsfonds • infrastructuur • landschap

In de Nota Kostenverhaal is vastgelegd op welke wijze het kostenverhaal berekend wordt en afdrachten in de genoemde fondsen worden berekend. Eenmaal per jaar wordt bij de vaststelling van de Jaarrekening aan de raad een voorstel gedaan om de ontvangen middelen in te zetten voor de aangemerkte doelen/ projecten.

102 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

3.9 Duurzaamheid

De klimaatambities die aan de basis liggen van het klimaatakkoord en de klimaatwet zijn niet nieuw. Nieuw zijn wel het tempo waarin de doelstellingen gerealiseerd moeten worden en de bijdrage die decentrale overheden daaraan moeten leveren.

Klimaatakkoord Tijdens een buitengewone algemene ledenvergadering van de VNG (Vereniging Nederlandse Gemeenten) op 29 november 2019 hebben vrijwel alle gemeenten ingestemd met het Klimaatakkoord. Daarmee hebben de gemeenten zich gecommitteerd aan twee belangrijke onderdelen uit het klimaatakkoord; de warmtevisie en de regionale energiestrategie. Voorafgaand daaraan zijn in 2019 voor beide trajecten voorbereidingen getroffen.

Wat wilden wij bereiken? Klimaatmitigatie (Het verzachten van klimaatverandering door minder broeikasgassen uit te stoten).

1. Met het opstellen van een warmtevisie wordt een tijdspad vastgelegd waarin is opgenomen wanneer welke wijken ‘aardgasloos’ worden. De planning is gericht op een CO2 arme gebouwde omgeving in 2050. Dit betekent een grootschalige planmatige aanpak van de gebouwde omgeving waarin de gemeente de regierol heeft. 2. Voor alle buurten of wijken die voor 2030 van het aardgas afgaan, moet in 2021 bekend zijn wat de alternatieven zijn. De bestuurlijke keuzes voor de periode tot 2030 moeten vastgelegd worden in de omgevingsvisies en omgevingsplannen. 3. In U-16 verband stellen provincie, waterschappen en gemeenten een regionale energiestrategie (RES) op, hierin is opgenomen welke bijdrage de regio levert om de nationale klimaatdoelstelling te halen. 4. Het energieverbruik van de gebouwde omgeving terugdringen. 5. Het opwekken van duurzame energie mogelijk maken. 6. De gemeente geeft het goede voorbeeld met het verduurzamen van de eigen gebouwen. 7. In de gemeente zijn een aantal toonaangevende kennisinstituten gevestigd die een rol kunnen spelen bij de klimaatopgaven door te experimenteren met nieuwe duurzame technieken en concepten. Het verstevigen van de relatie met deze instituten is mede hierom.

Klimaatadaptatie (Het tegengaan van de effecten van klimaatverandering)

8. In 2019 moeten de kwetsbaarheden op het gebied van klimaatadaptatie (via stresstesten) in kaart gebracht zijn. 9. In 2020 zijn maatregelen (adaptiestrategieën) opgesteld. 10. Het bestrijden van invasieve exoten en de aanplant.

Circulaire economie (herbruikbaarheid van producten en grondstoffen te maximaliseren en waarde vernietiging te minimaliseren).

11. Een regionale strategie opstellen over het stimuleren van circulaire economie waarin een programma voor het circulair aanbesteden en het circulair bouwen is opgenomen.

Wat hebben wij daarvoor gedaan? 1. De eerste voorbereidingen zijn getroffen om de wijk Brandenburg aardgasloos te maken. 2. In 2019 is in regionaal verband de startnotitie voor de regionale energiestrategie (RES U16) opgesteld en in vervolg daarop een plan van aanpak opgesteld. Alle 16 gemeenteraden, gedeputeerde staten en de algemene besturen van de waterschappen hebben ingestemd met de Startnotitie RES U16. Hiermee is het proces om te komen tot een regionale bijdrage aan de nationale klimaatdoelstelling van start gegaan. 3. In 2019 zijn de voorbereidingen getroffen voor een campagne voor het verduurzamen van de eigen woningen.

103 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

4. In 2019 zijn de voorbereidingen getroffen voor een participatietraject met stakeholders en inwoners om te bepalen waar de ruimtelijke mogelijkheden aanwezig zijn voor de opwekking van duurzame elektriciteit. 5. Het fonds voor de verduurzaming van het gemeentelijk vastgoed is ingezet voor de realiseren van zonnepanelen op de brandweerkazerne in Bilthoven. 6. Er is een start gemaakt met de uitvoering van de CO2 prestatieladder. 7. In 2019 is met financiering van de provincie Utrecht aan Sweco de mogelijkheid geboden te experimenteren met duurzame straatverlichting in de gemeente De Bilt. 8. De klimaatstresstest is uitgevoerd ten behoeve van Water- en rioleringsplan en klimaatstrategie 2021-2025 9. In het opgestelde groenonderhoudsplan is biodiversiteit opgenomen. 10. Het bestrijden van invasieve exoten wordt structureel uitgevoerd op de locaties waar de exoten veel voorkomen. 11. De operatie Steenbreek is in 2019 voortgezet. 12. In 2019 is onderzoek uitgevoerd naar de haalbaarheid van een bouwkringloop in De Bilt. 13. In regioverband is prioriteit gegeven aan de Regionale Energiestrategie boven het stimuleren van de circulaire economie. 14. Voor de meetbaarheid van de duurzame opgaven is aan de ODRU opdracht gegeven een klimaatmonitor op te stellen. Jaarlijks zal deze monitor herhaald worden. 15. Met financiering van de provincie Utrecht is een verkennend onderzoek gestart naar wat circulaire economie voor het bedrijventerrein Berg en Bosch kan betekenen. De thema’s energie, materialen, biodiversiteit en mobiliteit zijn hierbij relevant.

Wat is daar voor nodig Voor de gemeente ligt de grootste opgave en de grootste verantwoordelijkheid bij de gebouwde omgeving. De maatregelen die genomen moeten worden op het gebied van klimaatmitigatie en de klimaatadaptatie zal de gebouwde omgeving de komende decennia sterk beïnvloeden. Door bijvoorbeeld de realisatie van duurzame energieopwekking en de aanleg van voorzieningen voor waterberging. Maar raakt ook aan de wettelijke taken van de gemeente op het gebied van wonen en ruimte (omgevingsvisie) en overstijgt de gemeentegrens; sommige duurzame energiebronnen zullen niet binnen de gemeente hoeven te liggen, zoals geothermie.

Een sterke regierol voor de gemeente is noodzakelijk niet alleen om tegemoet te komen aan de opgave uit het klimaatakkoord maar ook in een vroeg stadium te kunnen sturen op de maatregelen die voorkomen uit het coalitieakkoord. Niet alleen regionale afstemming is daarbij nodig maar ook betrokkenheid van alle stakeholders (bedrijven, woningbouwcoöperaties, waterschappen) en inwoners.

104 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

4 Overzicht baten en lasten in de jaarrekening

4.1 Recapitulatiestaat

Overzicht baten en lasten per programma Begroting Primitief 2019 Begroot na wijziging 2019 Rekening 2019

Programma: Burger, Bestuur en Ondersteuning Totaal lasten 4.702.482 4.957.668 5.171.411 Totaal baten 910.535 910.535 1.386.563 Saldo voor mutaties reserves -3.791.947 -4.047.133 -3.784.848 Programma: Veiligheid Totaal lasten 3.886.174 3.833.174 3.578.950 Totaal baten 33.100 124.859 60.635 Saldo voor mutaties reserves -3.853.074 -3.708.315 -3.518.314 Programma: Verkeer, vervoer en waterstaat Totaal lasten 4.594.074 4.556.690 4.313.252 Totaal baten 626.231 626.231 1.261.614 Saldo voor mutaties reserves -3.967.843 -3.930.459 -3.051.638 Programma: Economie Totaal lasten 4.008.268 2.035.483 934.588 Totaal baten 3.789.819 1.817.034 1.145.344 Saldo voor mutaties reserves -218.449 -218.449 210.757 Programma: Onderwijs Totaal lasten 4.465.788 4.595.030 4.535.234 Totaal baten 198.090 370.922 449.034 Saldo voor mutaties reserves -4.267.698 -4.224.108 -4.086.200

105 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Begroting Primitief 2019 Begroot na wijziging 2019 Rekening 2019

Programma: Sport, cultuur en recreatie Totaal lasten 9.552.437 9.316.873 9.219.157 Totaal baten 1.627.669 1.347.669 1.466.516 Saldo voor mutaties reserves -7.924.768 -7.969.204 -7.752.641 Programma: Sociaal Domein Totaal lasten 35.931.601 37.995.931 38.651.684 Totaal baten 10.644.700 10.386.858 10.007.439 Saldo voor mutaties reserves -25.286.901 -27.609.073 -28.644.245 Programma: Volksgezondheid en Milieu Totaal lasten 11.607.100 11.861.388 12.346.416 Totaal baten 10.298.992 10.317.492 10.888.827 Saldo voor mutaties reserves -1.308.108 -1.543.896 -1.457.589 Programma: Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing Totaal lasten 17.013.963 21.387.607 18.998.045 Totaal baten 15.564.680 19.091.168 18.002.998 Saldo voor mutaties reserves -1.449.283 -2.296.439 -995.047 Programma: Algemene dekkingsmiddelen Totaal lasten 16.507.493 11.948.679 12.117.218 Totaal baten 69.227.541 65.920.683 67.075.166 Saldo voor mutaties reserves 52.720.048 53.972.004 54.957.947 SALDO LASTEN 112.269.380 112.488.523 109.865.955 SALDO BATEN 112.921.357 110.913.451 111.744.136 SALDO VOOR MUTATIES RESERVES 651.977 -1.575.072 1.878.181 Totaal storting in reserves (lasten) 523.165 3.662.820 4.113.986 Totaal onttrekking reserves (baten) 324.802 4.236.455 4.318.011 Saldo van de onttrekkingen uit en stortingen in de reserves -198.363 573.635 204.025 Saldo voor mutaties reserves 651.977 -1.575.072 1.878.181 Toevoeging/onttrekking aan reserves -198.363 573.635 204.025 SALDO BEGROTING NA MUTATIES RESERVES 453.614 -1.001.437 2.082.207

106 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

4.2 Incidentele baten en lasten en structurele reservemutaties

In overeenstemming met het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) bevat de jaarrekening een ‘overzicht van de incidentele baten en lasten’. In dit overzicht dient per programma de afzonderlijke posten te worden gespecificeerd. Het betreft de posten die het resultaat incidenteel beïnvloeden ten opzichte van het structurele beeld. Normale budgetverschillen op structureel bestaand beleid worden hierbij niet meegenomen. Daarnaast zijn technische wijzigingen die geen invloed hebben op het saldo, buiten beschouwing gelaten. Ook zijn (incidentele) overboekingen tussen reserves buiten beschouwing gelaten. In het overzicht zijn de incidentele afwijkingen uit de kadernota, nota van actualisatie, de bestuursrapportages en afzonderlijke raadsvoorstellen opgenomen.

Overzicht van incidentele baten en lasten

Incidentele lasten Incidentele baten

INCIDENTELE BATEN EN LASTEN Begroot na Rekening Begroot na Rekening wijziging 2019 wijziging 2019 Programma Burger, Bestuur en Ondersteuning Storting voorziening APPA Pensioen 164.000 Vrijval voorziening wachtgeld 50.000 Verkoop snippergroen 50.000 88.000 Verkoop gebouwen 100.000 340.000 Programma Veiligheid Boerenprotest 33.000 Programma Verkeer, Vervoer en Waterstaat Bijdrage provincie Opwaarderen fietsroute 275.000 Bijdrage provincie veiligheid schoolzones 35.000 Bijdrage provincie rode asvaltverharding Groenekan 70.000 Subsidie project 'De Bilt station-USP fiets' 13.100 Uitgaven diverse verkeersprojecten 73.036 Vrijval voorziening Ondertunneling Leijenseweg -186.506 Subsidie project 'Realisatie dynam. fietsverlicht. N237' 120.000 Programma Economie Tussentijdse winstwaarneming project Larenstein 272.000 Programma Onderwijs Huurinkomsten Lichtruim tijdelijke huisvesting 109.000 110.000 Programma Sport, Cultuur en Recreatie SPUK uitkering 149.000 Combinatiefunctionaris kunstenhuis 26.700 26.700 Bestrijding eikenprocessierups 83.000 109.000 Programma Sociaal Domein 161.000 0 Programma Volksgezondheid en Milieu Bestuurlijke boete KDV 48.000 56.000 Programma Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening

En Stedelijke Vernieuwing Tussentijdse winstneming project Van Everdingen en De Melkweg 1.926.000 Verhoging verliesvoorzieningen verlieslatende exploitaties 788.000 (GREX Bilthoven Centrum en De Werkschuit) Vrijval startersleningen 85.000 85.000 Overzicht Algemene Dekkingsmiddelen, Overhead,

Vennootschapsbelasting en Onvoorzien Vrijval verliesvoorziening grondexploitaties (De Leijen Zuid) 45.000 Dotatie voorziening personele verplichtingen 398.000 Afwikkelingsverschillen voorgaande dienstjaren

107 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Overzicht van structurele toevoegingen en onttrekkingen aan de reserves In overeenstemming met het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) bevat de jaarrekening een ‘overzicht van de structurele toevoegingen en onttrekkingen aan reserves’.

Toevoeging aan de reserves Rekening 2019

Programma Burger, Bestuur en Ondersteuning 0 Programma Veiligheid 0 Programma Verkeer, Vervoer en Waterstaat 0 Programma Economie 0 Programma Onderwijs 0 Programma Sport, Cultuur en Recreatie 0 Programma Sociaal Domein 0 Programma Volksgezondheid en Milieu 0 Programma Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Stedelijke Vernieuwing 0 Overzicht Algemene Dekkingsmiddelen, Overhead, Vennootschapsbelasting en Onvoorzien Vrije reserve 523.165

Onttrekking aan de reserves Rekening 2019 Programma Burger, Bestuur en Ondersteuning 0 Programma Veiligheid 0 Programma Verkeer, Vervoer en Waterstaat 0 Programma Economie 0 Programma Onderwijs 0 Programma Sport, Cultuur en Recreatie 0 Programma Sociaal Domein 0 Programma Volksgezondheid en Milieu Egalisatiereserve Riolering 238.126 Programma Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Stedelijke Vernieuwing 0 Overzicht Algemene Dekkingsmiddelen, Overhead, Vennootschapsbelasting en Onvoorzien Reserve Afrondende nieuwbouw gemeentehuis 67.616 Reserve Investeringen gemeentewerf 19.060

108 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

4.3 Beloning gemeentelijke topambtenaren

Per 1 januari 2013 is de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) ingegaan. Deze verantwoording is opgesteld op basis van de volgende op de gemeente De Bilt van toepassing zijnde regelgeving:

De algemene maximum bezoldigingsnorm in 2019 is vastgesteld op € 194.000. Het weergegeven toepasselijke WNT-maximum per persoon of functie is berekend naar rato van de omvang (en voor topfunctionarissen tevens de duur) van het dienstverband, waarbij voor de berekening de omvang van het dienstverband nooit groter kan zijn dan 1,0 fte. Naar aanleiding van het normenkader rondom de WNT gaat het voor de gemeente De Bilt om de volgende gegevens:

Gegevens 2019 bedragen x € 1 F.G. Wietses T.B.W.M. van der Torre E. de Leeuw Functie(s) Gemeentesecretaris griffier Wnd. Gemeentesecretaris Duur dienstverband 1-1 t/m 31-12-2019 1-1 t/m 31-12-2019 5-11 t/m 31-12-2019 Omvang dienstverband (in fte) 1 0,89 1 (Fictieve) dienstbetrekking? Ja Ja Ja Zo niet, langer dan 6 maanden binnen 18 maanden werkzaam? n.v.t. n.v.t. n.v.t.

Bezoldiging Beloning 119.841 76.153 14.893 Belastbare onkostenvergoedingen 116 2.726 122 Beloningen betaalbaar op termijn 19.535 12.919 2.426 Totaal bezoldiging 139.492 91.798 17.441 Toepasselijk WNT-maximum 194.000 172.440 29.639

Gegevens 2018 bedragen x € 1 F.G. Wietses T.B.W.M. van der Torre Functie(s) Gemeentesecretaris griffier Duur dienstverband 1-1 t/m 31-12-2018 1-1 t/m 31-12-2018 Omvang dienstverband (in fte) 1,00 0,89 (Fictieve) dienstbetrekking? Ja Ja Zo niet, langer dan 6 maanden binnen 18 maanden werkzaam? n.v.t. n.v.t.

Bezoldiging Beloning 111.140 74.801 Belastbare onkostenvergoedingen 479 1.461 Beloningen betaalbaar op termijn 18.019 12.692 Totaal bezoldiging 129.638 88.954 Toepasselijk WNT-maximum 189.000 168.000

Overeenkomstig de WNT dienen de jaarlijkse vergoedingen die uitkomen boven het normbedrag van € 194.000 teruggevorderd te worden. Uit het overzicht blijkt die wettelijke norm niet te zijn overschreden.

109 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Overige rapportageverplichtingen op grond van de WNT

Naast de hierboven vermelde topfunctionarissen zijn er geen overige functionarissen die in 2019 een bezoldiging boven het toepasselijke WNT-maximum hebben ontvangen, of waarvoor in eerdere jaren een vermelding op grond van de WOPT of de WNT heeft plaatsgevonden of had moeten plaatsvinden.

In boekjaar 2019 is het dienstverband met topfunctionaris F.G. Wietses beëindigd. De vergoeding wegens beëindiging van het dienstverband voldoet aan de gestelde WNT-normen en is uitbetaald in boekjaar 2019.

GEGEVENS 2019: (bedragen x € 1) F.G. Wietses Functiegegevens Functie(s) bij beëindiging dienstverband Gemeentesecretaris Omvang dienstverband (als deeltijdfactor in fte) 1 Jaar waarin dienstverband is beëindigd 2019 Uitkering wegens beëindiging van het dienstverband 75.000

Individueel toepasselijk maximum 75.000

Totaal uitkeringen wegens beëindiging dienstverband 75.000 Waarvan betaald in 2019 75.000 Onverschuldigd betaald en nog niet terugontvangen bedrag N.v.t. Reden waarom de overschrijding al dan niet is toegestaan N.v.t. Toelichting op de vordering wegens onverschuldigde betaling N.v.t.

110 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

5 Balans en toelichting

5.1 Grondslagen

Algemeen De jaarrekening is opgemaakt met inachtneming van de voorschriften die het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten daarvoor geeft. Het boekjaar is gelijk aan het kalenderjaar.

Jaarverslaggeving voorschriften Bij het opstellen van het jaarverslag en de jaarrekening zijn de voorschriften en regels van het Besluit Begroting en Verantwoording gehanteerd. Deze voorschriften en regels zijn op gedetailleerd niveau beschreven en toegelicht in de Financiële Verordening zoals die in 2017 is vastgesteld door de gemeenteraad.

Grondslagen voor de waardering van activa en passiva Algemeen De waardering van activa en passiva vindt plaats op basis van historische kosten. Tenzij bij het desbetreffende balanshoofd anders wordt vermeld, zijn de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarden.

De baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Baten en winsten worden slechts genomen voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen en risico's die hun oorsprong vinden voor het einde van het begrotingsjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden.

Dividendopbrengsten van deelnemingen worden als bate genomen op het moment waarop het dividend betaalbaar gesteld wordt.

Immateriële vaste activa De immateriële vaste activa worden gewaardeerd op basis van de verkrijgprijs of vervaardigingprijs, verminderd met de afschrijving en waardeverminderingen die naar verwachting duurzaam zijn.

De kosten voor onderzoek en ontwikkeling kunnen onder voorwaarden worden geactiveerd indien:

• het voornemen bestaat het actief te gebruiken of te verkopen; • de technische uitvoerbaarheid om het actief te voltooien vaststaat; • het actief in de toekomst economisch of maatschappelijk nut zal genereren; • de uitgaven die aan het actief zijn toe te rekenen betrouwbaar kunnen worden vastgesteld.

Afschrijving van kosten voor onderzoek vindt plaats naar rato van de verwachte opbrengsten, doch maximaal in 5 jaar.

De afschrijvingsduur van de afsluitkosten van opgenomen geldleningen is maximaal gelijk aan de looptijd van de betrokken geldlening.

Materiële vaste activa Volgens artikel 59 BBV dient er een onderscheid gemaakt te worden tussen investeringen met uitsluitend maatschappelijk nut in de openbare ruimte en investeringen met een (beperkt) economisch nut. Investeringen die verhandelbaar zijn en/of op enigerlei wijze kunnen leiden tot of bijdragen aan het verwerven van inkomsten zijn investeringen met economisch nut. Niet relevant daarbij is of de investering geheel kan worden terugverdiend. Alle investeringen worden geactiveerd, dus ook die met een maatschappelijk nut. In afwijking daarvan worden kunstvoorwerpen met een cultuurhistorische waarde niet geactiveerd.

1. Materiële vaste activa met economisch nut Deze materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen de verkrijging- of vervaardigingprijs. Specifieke

111 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

investeringsbijdragen van derden worden op de desbetreffende investering in mindering gebracht; in die gevallen wordt op het saldo afgeschreven.

2. Materiële vaste activa met economisch nut, waarvoor ter bestrijdign van de kosten een heffing kan worden geheven Wanneer investeringen grotendeels of geheel worden gedaan voor riolering, het inzamelen van afval of andere zaken waarop op grond van art. 229 lid 1 a en b Gemeentewet heffing kan worden geheven dan worden deze investeringen op de balans opgenomen in deze aparte categorie.

3. Materiële vaste activa met maatschappelijk nut De materiële vaste activa met maatschappelijk nut worden gewaardeerd tegen verkrijgingprijs of vervaardigingprijs. Specifieke investeringsbijdragen van derden worden op de desbetreffende investering in mindering gebracht; in die gevallen wordt op het saldo afgeschreven.

De materiële vaste activa met economisch nut worden lineair afgeschreven, waarbij rekening wordt gehouden met een eventuele restwaarde.

De volgende afschrijvingstermijnen worden gehanteerd:

Aantal jaar Nieuwbouw gebouwen 40 Rioleringen in zandgrond 60 Drukriool en rioleringen in veengrond 25 Renovatie, restauratie en aankoop gebouwen 25 Technische installaties in gebouwen 15 Veiligheidsvoorzieningen bedrijfsgebouwen; telefooninstallaties; kantoormeubilair; schoolmeubilair; aanleg tijdelijke terreinwerken; nieuwbouw tijdelijke woonruimten en bedrijfsgebouwen 15 Zware transportmiddelen; aanhangwagens; machines; werktuigen; apparatuur; gereedschappen 10 Bestelauto’s; personenauto's; lichte motorvoertuigen 8 Automatiseringsapparatuur 5 Kantoorapparatuur 3 Gronden en terreinen niet

Financiële vaste activa De financiële vaste activa worden als volgt gewaardeerd:

• Participaties in het aandelenkapitaal van N.V.’s en B.V.’s (“kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen” in de zin van het BBV) zijn gewaardeerd tegen de verkrijgprijs van de aandelen, eventueel verminderd met een voorziening voor duurzame waardevermindering; • Kapitaalverstrekkingen aan gemeenschappelijke regelingen zijn opgenomen tegen nominale waarde, eventueel verminderd met een voorziening voor duurzame waardevermindering; • Leningen u/g zijn opgenomen tegen nominale waarde onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen; • De overige tot de financiële vaste activa behorende vorderingen (o.a. schuldinschrijvingen) worden gewaardeerd tegen nominale waarde, zo nodig onder aftrek van een voorziening voor mogelijke oninbaarheid.

Toelichting Op grond van artikel 36 BBV worden in de balans onder de financiële vaste activa afzonderlijk opgenomen:

Kapitaalverstrekkingen aan: • Deelnemingen • Gemeenschappelijke regelingen • Overige Verbonden partijen

Langlopende leningen aan: • Openbare lichamen • Deelnemingen

112 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

• Woningbouwcorporaties • Overige Verbonden partijen

Overige langlopende leningen • Overige uitzettingen met een rentetypische looptijd van één jaar of langer • Bijdragen aan activa in eigendom van derden

Het begrip rentetypische looptijd verdient een toelichting. Het gaat bij dit begrip om de definitie vanuit de Wet FIDO en is ingegeven door beheersing van renterisico’s. De definitie luidt: het tijdsinterval gedurende de looptijd van een geldlening, waarin op basis van de leningvoorwaarden van de geldlening sprake is van een door de verstrekker van de geldlening niet beïnvloedbare constante rentevergoeding. Voor een uitzetting die een looptijd kent van tien jaar met een vaste rente, geldt dat deze altijd als financieel vast activum dient te worden opgenomen ook al resteert er minder dan 1 jaar van de oorspronkelijke (rentetypische) looptijd. Van een “deelneming” is krachtens artikel 1d BBV sprake als de gemeente participeert in het aandelenkapitaal van een NV of BV.

Vlottende activa

1. Voorraden en onderhanden werken De nog niet in exploitatie genomen bouwgronden zijn gewaardeerd tegen verkrijgprijs, dan wel lagere marktwaarde. Er wordt geen rente bijgeschreven op de boekwaarde van deze voorraden. De grond- en hulpstoffen zijn gewaardeerd tegen kostprijs of lagere marktwaarde.

De als Onderhanden werken opgenomen bouwgronden in exploitatie zijn gewaardeerd tegen de vervaardigingprijs, dan wel lagere marktwaarde. De vervaardigingprijs omvat de kosten die rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend (zoals grondaankopen en kosten van bouw- en woonrijp maken), alsmede een redelijk te achten aandeel in de rentekosten en de administratie- en beheerskosten.

Toelichting De voorgeschreven indeling op de balans op grond van artikel 38 BBV is: • Grond- en hulpstoffen o Niet in exploitatie genomen bouwgronden o Overige grond- en hulpstoffen • Onderhanden werken (waaronder bouwgronden in exploitatie) • Gereed product en handelsgoederen • Vooruitbetalingen

2. Vorderingen en overlopende activa Vorderingen worden gewaardeerd op nominale waarde, onder aftrek van een voorziening voor mogelijke oninbaarheid.

Toelichting De voorgeschreven indeling voor wat betreft vorderingen is:

• Vorderingen op openbare lichamen (gemeenten, gemeenschappelijke regelingen, Rijk) • Verstrekte kasgeldleningen • Rekening-courantverhoudingen met niet-financiële instellingen • Overige vorderingen • Overige uitzettingen

Op het punt van uitzettingen is gekozen om de terminologie van de Wet FIDO te volgen. Het begrip uitzettingen heeft zowel betrekking op vorderingen als op effecten. Het onderscheid tussen beiden is komen te vervallen. Voor zover op grond van het treasurystatuut effectenbezit niet is toegestaan, dan wel niet aanwezig, kan dit in de toelichting uiteengezet worden.

3. Liquide middelen en overlopende posten Deze activa worden tegen geamortiseerde kostprijs opgenomen.

113 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Vaste passiva

1. Voorzieningen Voorzieningen worden gewaardeerd op het nominale bedrag van de betrokken verplichting c.q. het voorzienbare verlies. De onderhoudsegalisatievoorzieningen stoelen op een meerjarenraming van het uit te voeren groot onderhoud aan (een deel van) de gemeentelijke kapitaalgoederen, waarin rekening is gehouden met de kwaliteitseisen die ter zake geformuleerd zijn. In de paragraaf Onderhoud Kapitaalgoederen, die is opgenomen in het jaarverslag, is het beleid ter zake nader uiteengezet.

Voorzieningen worden op grond van artikel 44 BBV gevormd voor:

• verplichtingen en verliezen waarvan de omvang op balansdatum onzeker is doch redelijkerwijs te schatten; • bestaande risico’s op balansdatum ter zake van verplichtingen of verliezen waarvan de omvang redelijkerwijs te schatten is; • kosten die in een volgend begrotingsjaar worden gemaakt, maar de oorsprong hebben in het begrotingsjaar of een eerder begrotingsjaar en de voorziening strekt tot kostenegalisatie; • van derden verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden.

2. Vaste schulden Vaste schulden worden gewaardeerd tegen de nominale waarde verminderd met gedane aflossingen. De vaste schulden hebben een rentetypische looptijd van één jaar of langer.

De aflossingen die binnen een jaar vervallen, worden uitsluitend in de toelichting apart vermeld evenals de daarmee gepaard gaande rentelast in het betreffende begrotingsjaar. Rubricering onder de vlottende passiva is niet toegestaan.

3. Vlottende passiva De vlottende passiva worden gewaardeerd tegen de nominale waarde.

4. Borg- en Garantstellingen Voor zover leningen door de gemeente gewaarborgd zijn, is buiten telling het totaalbedrag van de geborgde schuldrestanten per einde boekjaar opgenomen. In de paragraaf met betrekking tot de financiering is nadere informatie opgenomen.

114 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Grondslagen voor de bepaling van het resultaat

Algemeen De grondslagen die worden toegepast voor resultaatbepaling zijn gebaseerd op historische kosten. De baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben.

Met betrekking tot de eigen bijdrage op grond van de Wmo worden de volgende uitgangspunten aangehouden: Een aanvrager van een voorziening, hulp in de huishouding, beschermd wonen of een financiële tegemoetkoming (persoonsgebonden budget) is op grond van de Wmo een bijdrage verschuldigd. De wetgever heeft bepaald dat de berekening, oplegging en incasso van deze eigen bijdrage wordt uitgevoerd door het CAK. De informatie van het CAK (om privacy redenen beperkt) is ontoereikend om als gemeente de juistheid op persoonsniveau en volledigheid van de eigen bijdragen als geheel te kunnen vaststellen. Door deze systematiek te kiezen voor het vaststellen van de eigen bijdragen door het CAK, bepaalt de wetgever in feite, dat de verantwoordelijkheid voor de juistheid en volledigheid van de eigen bijdragen op grond van de Wmo geen gemeentelijke verantwoordelijkheid is. Dit betekent dat door de gemeenten geen zekerheden over omvang en hoogte van de eigen bijdragen kunnen worden verkregen. De door de gemeente van het CAK ontvangen eigen bijdrage bedroeg in 2019 € 176.862.

Opbrengsten Baten en winsten worden slechts genomen voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen en risico’s die hun oorsprong vinden voor het einde van het begrotingsjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden. Dividendopbrengsten van deelnemingen worden als bate genomen op het moment waarop het dividend betaalbaar gesteld wordt.

Personeelslasten Personeelslasten worden in principe toegerekend aan het boekjaar waarop ze betrekking hebben. Als gevolg van het formele verbod op het opnemen van voorzieningen c.q. schulden uit hoofde van jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume worden sommige personele lasten echter toegerekend aan de periode waarin uitbetaling plaatsvindt; daarbij moet worden gedacht aan componenten zoals ziektekostenpremie ten behoeve van gepensioneerden, overlopende vakantiegeld- en verlofaanspraken en dergelijke.

Voor arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van een jaarlijks vergelijkbaar volume wordt geen voorziening getroffen of op andere wijze een verplichting opgenomen. De referentieperiode is dezelfde als die van de meerjarenraming te weten vier jaar. Indien er sprake is van (eenmalige) schokeffecten (reorganisaties) dient wel een verplichting gevormd te worden.

115 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

5.2 Balans per 31 december 2019

(bedragen x €1.000) Activa 31-12-2018 31-12-2019 Vaste activa Immateriële vaste activa Kosten onderzoek en ontwikkeling 1.122 942 Totaal Immateriële vaste activa 1.122 942 Materiële vaste activa Investeringen met een economisch nut 65.007 69.941 Investeringen met een economisch nut, waarvoor ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven 32.061 31.137 Investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut 959 936 Totaal Materiële vaste activa 98.027 102.013 Financiële vaste activa Kapitaalverstrekking aan deelnemingen 539 549 Kapitaalverstrekking aan gemeenschappelijke regelingen 0 0 Leningen aan deelnemingen 114 76 Overige langlopende leningen 257 300 Overige uitzettingen met looptijd > 1 jaar 0 0 Totaal Financiële vaste activa 910 925 Totaal Vaste activa 100.059 103.880 Onderhanden werk (incl. bouwgronden in Vlottende activa Voorraden exploitatie) 8.050 3.138 Gereed product en handelsgoederen 3 6 Totaal Voorraden 8.053 3.144 Vorderingen Vorderingen op openbare lichamen 5.933 7.228 Overige vorderingen 2.721 4.090 Totaal Vorderingen 8.654 11.318 Liquide middelen Kas, bank en giro 650 8 Totaal Liquide middelen 650 8 Overige nog te ontvangen bedragen en de vooruitbetaalde bedragen die ten laste van Overlopende activa volgende begrotingsjaren komen 3.504 2.060 Totaal Overlopende activa 3.504 2.060 Totaal Vlottende activa 20.861 16.531 Eindtotaal 120.920 120.411

116 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

(bedragen x €1.000) Passiva 31-12-2018 31-12-2019 Vaste passiva Eigen vermogen Algemene reserve 2.691 3.214 Bestemmingsreserves Bestemmingsreserves voor egalisatie van tarieven 1.757 1.888 Overige bestemmingsreserves 12.314 14.595 Gerealiseerd resultaat 3.140 2.082 Totaal Eigen vermogen 19.902 21.780 Voorzieningen Voorzieningen 1.514 2.528 Vaste schulden met een rentetypische looptijd langer Onderhandse leningen van banken en overige dan één jaar financiële instellingen 70.225 82.075 Totaal Vaste passiva 91.640 106.383 Netto-vlottende schulden met een rentetypische Vlottende passiva looptijd < 1 jaar Overige kasgeldleningen 18.500 4.000 Banksaldi 0 1.988 Overige schulden 4.355 3.160 Totaal Netto-vlottende schulden met een rentetypische looptijd < 1 jaar 22.855 9.148 Overlopende passiva Overlopende passiva 6.425 4.880 Totaal Vlottende passiva 29.280 14.028 Eindtotaal 120.920 120.411

117 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

5.3 Toelichting op de balans

Vaste activa

Overzicht verloop immateriële vaste activa

IMMATERIËLE VASTE ACTIVA Boekwaarde Boekwaarde (bedragen x € 1000) 31-12-2018 Herrubricering Investeringen Verminderingen Afschrijvingen 31-12-2019 Kosten onderzoek en ontwikkeling 1.122 -883 796 75 18 942 TOTAAL IMMATERIELE ACTIVA 1.122 -883 796 75 18 942

In de onderstaande tabel zijn de geldstromen met betrekking tot de “lopende” projecten voor het boekjaar 2019 weergegeven.

Omschrijving Herrubricering Vermeerdering Vermindering Voorber.krediet Achterblijvende locaties Gemeentelijke accommodaties -883.430 73.486 Voorber.krediet NatuurontwikkelingTwisslaan/Groenekanseweg 10.114 Voorbereid.kred.Herontwikk.Huidige locatie zwembad 2.056 Holsblokkenweg Westbroek 11.931 1.033 HF Witte Centrum (voorbereidingkrediet) 109.864 Jan Steenlaan 34 (Rataplan) 89.709 Gregoriuslaan 10 (Theresia) 87.989 Jasmijnstraat 6 92.975 Burg. de Withstraat 2-2A 35.171 Versteeglaan 56.265 Groenkanseweg 21 155.686 Groenekanseweg 32 144.418 -883.430 796.178 74.519

De herrubricering betreft kosten gemaakt voor verschillende achterblijvende lokalties. Deze zijn nu naar individuele projecten opgesplitst.Daarnaast is er een aantal nieuwe voorbereidingskredieten gestart. Onderzocht wordt of er nieuwe grondexploitaties opgestart kunnen worden.

118 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Overzicht verloop materiële vaste activa MATERIËLE VASTE ACTIVA Boekwaarde Investeringen/ Bijdragen Boekwaarde Afschrijvingen (bedragen x 1000) 31-12-2018 Desinvesteringen van derden 31-12-2019 INVESTERINGEN MET ECONOMISCH NUT Gronden en terreinen 1.551 1.551 Woonruimten 4 1 3 Bedrijfsgebouwen 46.002 4.062 348 1.977 47.739 Grond-, weg- en waterbouwkundige werken 12.330 4.152 375 680 15.427 Vervoermiddelen 209 58 152 Machines, apparaten en installaties 3.765 529 4 665 3.626 Overige materiële vaste activa 1.146 305 8 1.443 65.007 9.049 727 3.388 69.941 INVESTERINGEN MET ECONOMISCH NUT waarvoor heffingen worden geheven Bedrijfsgebouwen 1.026 42 984 Grond-, weg- en waterbouwkundige werken 30.713 782 29.931 Vervoermiddelen 84 27 57 Machines, apparaten en installaties 194 63 131 Overige materiële vaste activa 45 11 34 32.061 924 31.137 INVESTERINGEN IN DE OPENBARE RUIMTE MET MAATSCHAPPELIJK NUT Grond-, weg- en waterbouwkundige werken 959 23 936 959 23 936 TOTAAL MATERIËLE VASTE ACTIVA 98.027 9.049 727 4.336 102.013

Gronden en terreinen In 2019 hebben geen aan- of verkopen plaatsgevonden.

Woonruimten In 2019 hebben geen aan- of verkopen plaatsgevonden.

Overzicht verloop materiële vaste activa bedrijfsgebouwen Investeringen/ Omschrijving Desinvesteringen Bijdragen van derden VRU locatie Leijenseweg Bilthoven 87.977 5.906 ACC. BUURTHUIS 'T HOEKIE & ST. VOLW.EDUC. 90-89 -42.918 STALEN PUIEN 'T HOEKIE (VERV. INV. 1999) -4.357 VAN EVERDINGEN : UITBREIDING MET 2 LOKALEN 97-14 -69.967 De Regenboog - nieuwbouw 2.282.766 342.506 CHRISTELIJKE GROENEKAN:VERBOUW/RENOVATIE -19..011 CHRIST.GROENEKAN:HUISVESTINGSVOORZIENINGEN -6.535 CHRIST.GROENEKAN:HUISVESTINGSVOORZIENINGEN -29.155 NIJEPOORT: UITBREIDING MET 1 SPEELLOKAAL / 2003 -132.000 HUISVESTING DE NIJEPOORT -16.534 Nieuwbouw Zwembad 2.500.826 Renovatie De Vierstee 1.399 Gebouwenbeheer : Beatrixlaan 1 -490.398 4.062.093 348.412

De grootste investeringen in gebouwen over 2019 zijn gedaan in respectievelijk de nieuwbouw van ‘De Regenboog’ en het nieuwe zwembad ‘Brandenburg’. De gemeente is voornemens de juridische eigendom van de school na realisatie over te dragen. De negatieve vermeerderingen bij ‘Van Everdingen’ zijn het gevolg van het overboeken van restantboekwaardes naar (mogelijk) nieuwe initiatieven.

119 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Overzicht verloop materiële vaste activa grond-, weg- en waterbouwkundige werken Investeringen/ Bijdragen van derden Omschrijving Desinvesteringen Bijdragen van derden Economisch nut Prof dr T M C Asserweg -84.821 375.000 Jan Steenlaan e.o. - Veilige fietsroute 503.590 Riolering Pluvierenlaan - Zwanenlaan 111.040 Riolering Diverse aanpassingen 2019 537.902 Riolering Overbosch - diverse straten 1.197.005 Riolering Molenweg 10.553 Riolering Den Dolder - AWZI 190.000 Riolering Westbroek - nieuwbouw 258.895 Riolering Ambachtstraat 16.068 Grondwatermeetnet 2019 20.007 FCDebilt,veld3, natuurgras (veldafschdng,ballenv.) 18.030 HSV Centrals softbalveld 1 (fundering) 15.452 HSV Centrals softbalveld 2 (fundering) 15.000 Riolering Stenen Camer 474.195 Riolering Molenwiek/Bovenkruier 6.022 Afkoppelen Versteeglaan 27.517 Beschoeingen watergangen 73.760 Riothermie Zwembad 317.592 Riolering Obrechtlaan 30.311 Riolering Korhoenlaan 413.884 4.152.000 375.000

Het overgrote deel betreft rioleringen, ook is er half miljoen in een veilige fietsroute geïnvesteerd.

Vervoermiddelen In 2019 hebben geen aan- of verkopen plaatsgevonden.

Machines, apparaten en installaties Investeringen/ Bijdragen van derden Omschrijving Desinvesteringen HSV Centrals - Vervanging (LED) verlichting 20.000 Hulpmiddelen WMO 2019 494.201 3.677 FC De Bilt - Vervanging (LED) verlichting 15.000

529.201 3.677

De grootste investering is de jaarlijks terugkerende investering in hulpmiddelen voor de Wmo (electrische rolstoelen, scootmobiels etc.). Daarnaast is op de accommodaties van HSV Centrals en FC De Bilt de verlichting vervangen door LED-verlichting

Overzicht verloop materiële vaste activa overig Investeringen/ Omschrijving Desinvesteringen Afvalinzamelingsplan 305.383 305.383

De investeringen naar aanleiding van het afvalinzamelingsplan zijn in een ver gevorderd stadium.

120 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Overzicht verloop financiële vaste activa FINANCIËLE VASTE ACTIVA Boekwaarde Investeringen/ Aflossing Saldo 31-12-2018 Desinvesteringen 31-12-2019 (bedragen x 1000) KAPITAALVERSTREKKING AAN Deelneming 539 10 549 Gemeenschappelijke regelingen 0 0 Overige verbonden partijen 539 10 549 LENINGEN AAN Woningbouwcorporaties Deelnemingen 114 38 76 Overige verbonden partijen 114 38 76 OVERIGE LANGLOPENDE LENINGEN Langlopende u/g treasury/leningen Langlopende u/g geldleningen 257 52 9 300 257 52 9 300 Overige uitzettingen rentetypische looptijd > 1 jaar 0 0

TOTAAL FINANCIELE VASTE ACTIVA 910 62 47 925

Kapitaalverstrekkingen Deelneming De gemeente is in het bezit van aandelen van de Bank Nederlandse Gemeenten, Vitens, Biga en de SRO. De aandelen van de SRO zijn in 2019 aangekocht. De aandelen vertegenwoordigen een gezamenlijke nominale waarde van € 549.061.

Leningen Deelnemingen Het betreft hier een achtergestelde lening aan Vitens met een restantbedrag van € 76.303.

Overige langlopende leningen Langlopende u/g geldleningen Aan de sportverenigingen (HSV Centrals en FC De Bilt) zijn in 2019 leningen verstrekt ad € 52.000 om hun veldverlichting te verduurzamen. Het totaal bedrag aan overige langlopende uitgezette geldleningen is per 31 december 2019 € 300.069.

121 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Vlottende activa Voorraden Omschrijving Boekwaarde Boekwaarde (bedragen x € 1000) 31-12-2018 31-12-2019 ONDERHANDEN WERK (W.O. BOUWGR. IN EXPLOITATIE) Onderhanden werk (w.o. bouwgr. in exploitatie) 17.213 10.274 Voorziening grondexploitaties -9.163 -7.136 8.050 3.138 GEREED PRODUCT EN HANDELSGOEDEREN Gereed product en handelsgoederen 3 6 TOTAAL VOORRADEN 8.053 3.144

Onderhanden werken (w.o. bouwgrond in exploitatie) Resultaat Boekwaarde /Tussentijdse Boekwaarde Omschrijving 31-12-2018 Vermeerdering Vermindering winstneming 31-12-2019 Grondexploitatie - Bedrijvenpark Larenstein 2.331.147 248.387 40.000 271.970 2.811.504 Grondexploitatie - Centrumgebied Bilthoven 8.184.441 795.588 190.861 8.789.169 Grondexploitatie - Melkweg 4.154.057 1.623.049 9.712.930 1.641.492 -2.294.332 Grondexploitatie - De Leijen Zuid (woon- 225.998 zorgcomplex) 2.543.283 -2.769.281 0 Grondexploitatie - Boslaan 32 (Van Everdingen) 0 460.958 496.705 283.844 248.098 Grondexploitatie - Sperwerlaan (Akoteh) 0 91.322 91.322 Grondexploitatie - Beatrixlaan 1 (De Werkschuit) 0 625.063 625.063 Grondexploitatie - Aeolusweg 14 (Hummeloord) 0 3.494 3.494 TOTAAL ONDERHANDEN WERK 17.212.928 4.073.859 10.440.496 -571.975 10.274.318

De grootste mutaties betreffen reguliere ontwikkelingen binnen de grondexploitaties, voornamelijk de Melkweg en De Leijen Zuid. Daarnaast is er in 2019 gestart met een viertal nieuwe grondexploitaties aan de Boslaan, de Sperwerlaan, de Beatrixlaan en de Aeolusweg. Op basis van de mate waarin de verschillende projecten zijn gerealiseerd, is op drie bouwgronden winst genomen van in tottaal € 2,2 mln. Voor de onderbouwing van de geraamde nog te maken kosten, opbrengsten en eindresultaat zoals bedoeld in artikel 52d van het BBV (besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten) verwijzen wij u naar de paragraaf Grondbeleid.

Verliesvoorziening bouwgrond in exploitatie De actualisatie van de grondexploitaties heeft geleid tot aanpassing van de verliesvoorziening. Daarnaast is een deel van de voorziening grondexploitaties ingezet bij de afsluiting van de grondexploitatie De Leijen Zuid. Per 1-1-2019 werd een verliesvoorziening aangehouden voor twee verlieslatende exploitaties: 1. Centrumgebied Bilthoven € 6.347.331 2. De leijen Zuid € 2.814.377 Totaal € 9.161.708 De verlieslatende exploitatie De Leijen Zuid is afgesloten en verrekend met de voorziening. In 2019 is de voorziening vervolgens aangevuld om de verwachte verliezen voor het Centrumgebied en De Werkschuit af te dekken. Per 31-12- 2019 werd een verliesvoorziening aangehouden voor: 1. Centrumgebied Bilthoven € 7.019.175 2. De Werkschuit € 116.989 Totaal € 7.136.164

122 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Vorderingen Omschrijving Boekwaarde Boekwaarde (bedragen x € 1000) 31-12-2018 31-12-2019 OPENBARE LICHAMEN Btw-vorderingen 5.187 5.450 Belastingvorderingen via BghU 746 1.778 5.933 7.228 UITZETTINGEN IN 'S RIJKS SCHATKIST MET RENTETYPISCHE LOOPTIJD < 1 JAAR Schatkistbankieren 0 0 0 0 OVERIGE VORDERINGEN Debiteuren algemeen 3.335 4.899 - Voorziening dubieuze debiteuren -614 -809 2.721 4.090

TOTAAL VORDERINGEN < 1 JAAR 8.654 11.318

De grootste stijging in de vorderingen betreft belastingvorderingen via de BghU, dat komt doordat de automatische incassoverwerking in december door technische problemen later van het openstaand saldo is afgeboekt waardoor deze niet in de laatste afdracht van 2019 is meegenomen. Deze AIC-verwerking is in afdracht 2020 -1 alsnog verwerkt.

Uitzettingen in ’s Rijksschatkist met een rentetypische looptijd < 1 jaar Decentrale overheden zijn verplicht om hun overtollige middelen in 's Rijksschatkist aan te houden. Om het dagelijkse kasbeheer te vereenvoudigen is er een drempelbedrag, afhankelijk van het begrotingstotaal, dat buiten de schatkist mag worden gehouden. Het drempelbedrag is gelijk aan 0,75% van het begrotingstotaal indien het begrotingstotaal lager is dan € 500 miljoen. Indien het begrotingstotaal hoger is dan € 500 miljoen is de drempel gelijk aan € 3,75 miljoen plus 0,2% van het begrotingstotaal dat de € 500 miljoen te boven gaat. De drempel is nooit lager dan € 250.000. De benutting van het drempelbedrag wordt berekend als gemiddelde over alle dagen in het kwartaal. Gemiddeld mag een decentrale overheid dus maximaal het drempelbedrag buiten de schatkist hebben gehouden.

Berekening benutting drempelbedrag schatkistbankieren (bedragen x € 1000) 2019 (1) Drempelbedrag 805,798 Kwartaal 1 Kwartaal 2 Kwartaal 3 Kwartaal 4 Kwartaalcijfer op dagbasis buiten 's (2) 242 751 1.184 370 Rijks schatkist aangehouden middelen (3a) = (1) > (2) Ruimte onder het drempelbedrag 564 55 - 36 (3b) = (2) > (1) Overschrijding van het drempelbedrag - - 378 - (1) Berekening drempelbedrag 2019 (4a) Begrotingstotaal verslagjaar 107.440 Het deel van het begrotingstotaal dat (4b) 107.440 kleiner of gelijk is aan € 500 miljoen Het deel van het begrotingstotaal dat (4c) - de € 500 miljoen te boven gaat (1) = (4b)*0,0075 + (4c)*0,002 met een Drempelbedrag 805,798 minimum van €250.000 (2) Berekening kwartaalcijfer op dagbasis buiten 's Rijks schatkist aangehouden middelen Kwartaal 1 Kwartaal 2 Kwartaal 3 Kwartaal 4 Som van de per dag buiten 's Rijks schatkist aangehouden (5a) 21.775 68.331 108.893 34.031 middelen (negatieve bedragen tellen als nihil) (5b) Dagen in het kwartaal 90 91 92 92 Kwartaalcijfer op dagbasis buiten 's (2) - (5a) / (5b) 242 751 1.184 370 Rijks schatkist aangehouden middelen

123 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Liquide middelen Omschrijving Boekwaarde Boekwaarde (bedragen x € 1000) 31-12-2018 31-12-2019 Banksaldi 647 0 Kassaldi 3 3 Kruisposten 0 6

TOTAAL LIQUIDE MIDDELEN 650 8

Overlopende activa Omschrijving Boekwaarde Boekwaarde (bedragen x € 1000) 31-12-2018 31-12-2019 Nog te ontvangen posten 1.632 1.200 Vooruitbetaalde bedragen 1.872 860 TOTAAL OVERLOPENDE ACTIVA 3.504 2.060

De afname in de nog te ontvangen posten heeft te maken met de inhaalslag die gemaakt is in het verzenden van nota’s uit het zaaksysteem. De afname in vooruitbetaalde bedragen zit in enkele grote posten die in tegenstelling tot 2018 in 2019 niet zijn vooruitbetaald, een voorbeeld is de bijdrage Q1 2020 aan de VRU van 650k.

124 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Vaste passiva

Eigen vermogen Omschrijving Boekwaarde Boekwaarde (bedragen x € 1000) 31-12-2018 31-12-2019 ALGEMENE RESERVE

Algemene reserve 2.691 3.214 SUBTOTAAL ALGEMENE RESERVE 2.691 3.214 BESTEMMINGSRESERVES

Voor egalisatie van tarieven 1.757 1.888 Overige bestemmingsreserves 12.314 14.595 SUBTOTAAL BESTEMMINGSRESERVES 14.071 16.483 Gerealiseerd resultaat 3.140 2.082 TOTAAL EIGEN VERMOGEN 19.902 21.779

Algemene reserve De algemene reserve is een vrije reserve en wordt gebruikt voor de afwikkeling van de exploitatietekorten dan wel - overschotten. Ze heeft een bufferfunctie en wordt doorgaans aangewend voor eenmalige lasten. De mutaties in 2019 zijn het gevolg van de resultaatsbestemming van het jaar 2018.

Bestemmingsreserves

Voor egalisatie van tarieven Dit zijn mutaties in de reserve riolering en de reserve sport. Bij de reserve riolering zijn de mutaties het gevolg van het dekkingsplan van 2019. Daar werd de reserve riolering ingezet om de tarieven niet (te veel) te laten stijgen. Uiteindelijk ontstond in 2019 een batig saldo op het taakveld riolering en conform de nota reserves en voorzieningen is dit saldo teruggestort in de reserve riolering. De onttrekking uit de reserve sport is het gevolg van de hogere onderhoudskosten op accommodaties. Conform de nota reserves en voorzieningen worden deze extra kosten aan de reserve sport onttrokken.

Overige bestemmingsreserves De stortingen in deze reserves zijn conform de resultaatsbestemming naar aanleiding van het raadsbesluit bij de jaarstukken 2018. De onttrekkingen zijn als sinds jaar en dag ter dekking van de afschrijvingen van de laatste nieuwbouw aan het gemeentehuis en investeringen in de gemeentewerf.

125 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Overzicht reserves Saldo Verloop 2019 Saldo Resultaat Onttrekking bestemming Storting Reserves 31-12-2018 2018 en/of vrijval 31-12-2019 Algemene reserve Vrije reserve 2.690.932 771.998 523.165 771.998 3.214.098 Totaal algemene reserve 2.690.932 771.998 523.165 771.998 3.214.098

Voor egalisatie van tarieven: Egalisatiereserve riolering 1.662.252 451.166 238.126 1.875.292 Egalisatiereserve sport 94.606 81.556 13.049 Subtotaal egalisatiereserves tarieven 1.756.858 0 451.166 319.682 1.888.341

Overige bestemmingsreserves: Risicoreserve 11.134.826 224.308 11.359.134 Grondexploitatie 71.247 838.292 909.539 Speelplaatsen 13.560 13.560 Afrondende nieuwbouw gemeentehuis 886.644 67.616 819.028 Kunstvoorwerpen 18.806 18.806 Investeringen gemeentewerf De Bilt 167.829 19.060 148.769 Culturele evenementen 21.200 21.200 Reserve Sociaal Domein 0 1.097.587 1.097.587 Reserve Fiscaliteiten 207.470 207.470 Totaal bestemmingsreserves 12.314.112 2.367.657 0 86.676 14.595.093 Totaal Reserves 16.761.902 3.139.655 974.331 1.178.356 19.697.532

Voorzieningen Omschrijving Boekwaarde Boekwaarde (bedragen x € 1000) 31-12-2018 31-12-2019 Voor bestaande verplichtingen 366 849 Voor (onderhouds) egalisatie 1.139 1.671 Voor door derden beklemde middelen (specifieke 9 9 aanwending) TOTAAL VOORZIENING 1.514 2.528

126 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

In de volgende tabel is het verloop van de verschillende voorzieningen weergegeven. Saldo Saldo Voorzieningen 31-12-2018 Toevoeging Vrijval Aanwending 31-12-2019

Voor bestaande verplichtingen: Wachtgeld verplichting college 165.493 49.863 15.420 100.210 APPA pensioen College 179.697 163.803 343.500 Personele verplichtingen 21.042 398.355 14.418 404.979 Subtotaal bestaande risico's 366.232 398.355 72.566 29.837 848.689

Voor(onderhouds)egalisatie: Wegenbeheer 332.386 1.743.353 1.739.351 336.388 Openbare Verlichting 383.373 383.373 Gebouwenbeheer 3.548 784.089 309 258.279 529.049 Kunstonderhoud 16.233 9.000 7.233 Meerjarig Onderhouds Plan onderwijs 403.372 85.412 74.300 414.484 Subtotaal egalisatievoorzieningen 1.138.912 2.612.854 9.309 2.071.930 1.670.527

Voor door derden beklemde middelen Uitbreiding kinderopvang 8.704 8.704 Subtotaal door derden beklemde middelen 8.704 8.704 Totaal voorzieningen 1.513.848 3.474.939 81.875 2.101.768 2.527.920

De gemeente heeft de voorziening voormalig personeel op het niveau gebracht om de verplichtingen voor de komende twee jaar af te dekken. De gemeente gaat er vanuit dat alle voormalige personeelsleden binnen twee jaar elders werkzaam zijn. Gezien hun achtergrond, opleiding en specifieke kennis is dit naar de mening van de gemeente een reële inschatting. De duur en de hoogte van de uitkering is afhankelijk van hun totale arbeidsverleden bij de overheid. Aan de voorziening APPA is extra middelen toegevoegd, omdat de rekenrente meer dan met 1,5% naar beneden is bijgesteld door het Rijk. Tevens is extra gestort om het achterstallig onderhoud voor gebouwen te voorzien. De noodzakelijke kosten zijn grotendeels in beeld bij gebouwenbeheer. Daarnaast dient een gedeelte van de voorziening kunstonderhoud vrij te vallen.

Vaste schulden met een rentetypische looptijd > 1 jaar Omschrijving Boekwaarde Boekwaarde (bedragen x € 1000) 31-12-2018 31-12-2019 ONDERHANDSE LENINGEN - Binnenlandse banken en overige financiële instellingen 70.225 82.075 TOTAAL VASTE SCHULD 70.225 82.075

Het verloop van de post kan als volgt worden weergegeven: Omschrijving Boekwaarde Boekwaarde (bedragen x €1.000) 31-12-2018 Vermeerdering Aflossing 31-12-2019 Onderhandse leningen 70.225 20.000 8.150 82.075 - Binnenlandse banken en overige financiële instellingen 70.225 20.000 8.150 82.075

Om te voorkomen dat we te lang over de kasgeldlimiet heen zouden gaan is in maart 2019 een langlopende lening aangetrokken van € 20 miljoen, met een looptijd van 20 jaar tegen een rentepercentage van 0,98%. De totale rentelast voor het jaar 2019 met betrekking tot de vaste schulden met een looptijd langer dan een jaar bedraagt €1.668.968.

127 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Vlottende passiva

Netto-vlottende schulden met een rentetypische looptijd korter dan één jaar Omschrijving Boekwaarde Boekwaarde (bedragen x € 1000) 31-12-2018 31-12-2019 Overige kasgeldleningen 18.500 4.000 Banksaldi 0 1.988 OVERIGE SCHULDEN Crediteuren 4.350 3.155 Overige schulden 5 5 SUBTOTAAL OVERIGE SCHULDEN 4.355 3.160 TOTAAL NETTO-VLOTTENDE SCHULDEN MET EEN RENTETYPISCHE LOOPTIJD < 1 22.855 9.148 JAAR

De gemeente heeft haar kortlopende leningen grotendeels geconsolideerd in 2019. Hierdoor zijn de kasgeldleningen teruggelopen naar € 4 mln. Ook zij de openstaande crediteuren circa € 1,2 mln. lager dan in 2018. Op de lopende rekening van de gemeente staat een negatief banksaldo van bijna € 2 mln.

Overlopende passiva Omschrijving Boekwaarde Boekwaarde (bedragen x € 1000) 31-12-2018 31-12-2019 Overlopende passiva 6.425 4.880 TOTAAL OVERLOPENDE PASSIVA 6.425 4.880

De overlopende passiva bestaan voornamelijk uit betalingen onderweg, nog af te dragen lonen en loonbelasting, vooruitontvangen bedragen en nog te betalen. Het totaal voor 2019 is beduidend afgenomen ten opzichte van 2018. De verklaring hiervoor is dat betalingen ten laste van 2019 volledig zijn afgerond aangezien de administratieve afsluiting van het jaar relatief laat (een maand later dan voorheen) heeft plaatsgevonden.

128 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

5.4 Gebeurtenissen na balansdatum

COVID-19 Het COVID-19 (Corona) virus heeft geen financiële gevolgen voor de jaarrekening 2019, maar wel voor naar verwachting veel beleidsterreinen van onze begroting 2020 en mogelijk voor de jaren daarna. Hoe groot de financiële impact zal zijn, is nu onmogelijk te bepalen. We monitoren onze risico’s en die van onze partners voortdurend. Onze organisatie loopt geen risico voor de continuïteit. We bewaken onze liquiditeitspositie goed en nemen zo nodig maatregelen om onze taken gedurende deze crisis zo goed mogelijk te blijven uitvoeren.

5.5 Niet uit de balans blijkende verplichtingen

Garantstellingen De afgegeven directe garantieverstrekkingen bedroegen per 31 december 2019 € 1.760.503 (31 december 2018 € 1.875.242). De afgegeven garantieverstrekkingen via waarborgfondsen bedroegen € 94.314.702 en de hypothecaire leningen met gemeentegarantie € 739.646 (de afgegeven garantieverstrekkingen via waarborgfondsen en de hypothecaire leningen met gemeentegarantie bedroegen per 31 december 2018 (gezamenlijk € 109.038.622).

Huurverplichtingen Voor één school is door de gemeente De Bilt tijdelijk een extra voorziening gehuurd als gevolg van nieuwbouw van deze school. Hiervoor is een kortlopend huurcontract afgesloten met een huurwaarde na 31 december 2019 van € 19.653 (7 maanden). Daarnaast geldt er een langlopend huurcontract voor Het Lichtruim (t.b.v. het onderwijs) van € 650.220. Groenonderhoud, straatreiniging, afvalinzameling en openbare verlichting Voor het onderhoud van bermen en watergangen zijn verplichtingen aangegaan met derde partijen, welke nog voor 2 jaar doorlopen. De waarde van deze verplichtingen voor de gemeente bedraagt € 290.000. Hetzelfde geldt ook voor afvalinzameling waarop een verplichting rust voor 3 jaar ten bedrage van € 3.060.000. Voor het sportveldenonderhoud zijn verplichtingen aangegaan voor twee jaar voor een bedrag van € 193.000. Voor het onderhoud van de openbare verlichting loopt een verplichting tot eind 2020 met een waarde van € 250.000. Ook voor het reinigen van kolken loopt een verplichting tot eind dit jaar voor een bedrag van 200.000. Voor het onderhoud aan pompen en gemalen zijn we verplichtingen aangegaan tot 2024 voor een bedrag van € 760.000. Per saldo heeft de gemeente De Bilt € 4.753.000 aan toekomstige verplichtingen jegens derden in verband met afvalinzameling en onderhoud van bermen en waterwegen, openbare verlichting, sportvelden, kolken, pompen en gemalen.

Leasecontracten Er zijn op dit moment geen langlopende contracten afgesloten.

Inkoop Er zijn op dit moment geen langlopende contracten afgesloten.

Verlof- en vakantiedagen Op basis van het gemiddeld uurloontarief van de medewerkers is de waarde van het verlof € 628.000.

129 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Single Information Single Audit (SISA)

SiSa bijlage verantwoordingsinformatie 2019 op grond van artikel 3 van de Regeling informatieverstrekking sisa - d.d. 27 januari 2020 OC D8 Onderwijsachtersta Besteding (jaar Besteding (jaar T) Besteding (jaar W ndenbeleid 2019- T) aan aan overige T) aan afspraken 2022 (OAB) voorzieningen activiteiten (naast over voor- en voor VVE) voor vroegschoolse Gemeenten voorschoolse leerlingen met een educatie met educatie die grote achterstand bevoegde voldoen aan de in de Nederlandse gezagsorganen wettelijke taal (conform van scholen, kwaliteitseisen artikel 165 WPO) houders van (conform artikel kindcentra en 166, eerste lid peuterspeelzalen WPO) (conform artikel 167 WPO) Aard controle R Aard controle R Aard controle R Indicatornumme Indicatornummer: Indicatornumme r: D8 / 01 D8 / 02 r: D8 / 03 € 184.889 € 117.940 € 0 Hieronder per Aan andere Hieronder per Aan andere regel één gemeenten (in jaar regel één gemeenten (in jaar gemeente(code) T) overgeboekte gemeente(code) T) overgeboekte selecteren en in middelen (lasten) selecteren en in middelen (baten) de kolommen uit de specifieke de kolommen uit de specifieke ernaast de uitkering ernaast de uitkering verantwoordingsi onderwijsachtersta verantwoordingsi onderwijsachtersta nformatie voor ndenbeleid nformatie voor ndenbeleid die gemeente die gemeente invullen invullen Bedrag Bedrag

Aard controle Aard controle R Aard controle Aard controle R n.v.t. n.v.t. Indicatornumme Indicatornummer: Indicatornumme Indicatornummer: r: D8 / 04 D8 / 05 r: D8 / 06 D8 / 07 1 060310 € 0 060310 € 0 Gemeente De Gemeente De Bilt Bilt OC D9 Onderwijsachtersta Correctie Correctie besteding Correctie Opgebouwde W ndenbeleid 2011- besteding 2018 2018 aan overige besteding 2018 reserve ultimo 2018 (OAB) aan activiteiten (naast aan afspraken (jaar T-1) voorzieningen VVE) voor over voor- en voor leerlingen met een vroegschoolse Deze indicator is voorschoolse grote achterstand educatie met bedoeld voor de Gemeenten educatie die in de Nederlandse bevoegde tussentijdse voldoen aan de taal (conform gezagsorganen afstemming van de wettelijke artikel 165 WPO). van scholen, juistheid en kwaliteitseisen houders van volledigheid van de (conform artikel kindcentra en verantwoordingsinf 166, eerste lid peuterspeelzalen ormatie WPO). Bij een lagere (conform artikel besteding dient u 167 WPO). voor het bedrag een minteken op te Bij een lagere nemen. besteding dient Bij een lagere u voor het besteding dient bedrag een u voor het minteken op te bedrag een nemen. minteken op te nemen. Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Indicatornumme Indicatornummer: Indicatornumme Indicatornummer: r: D9 / 01 D9 / 02 r: D9 / 03 D9 / 04 € 0 € 0 € 0 € 0 Hieronder per Correctie besteding Hieronder per Correctie besteding regel één 2018 aan andere regel één 2018 aan andere gemeente(code) gemeenten gemeente(code) gemeenten selecteren en in overgeboekte selecteren en in overgeboekte de kolommen middelen (lasten) de kolommen middelen (baten) ernaast de uit de specifieke ernaast de uit de specifieke verantwoordingsi uitkering verantwoordingsi uitkering nformatie voor onderwijsachtersta nformatie voor onderwijsachtersta die gemeente ndenbeleid. die gemeente ndenbeleid. invullen invullen

130 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Bij een lagere Bij een lagere besteding dient u besteding dient u voor het bedrag voor het bedrag een minteken op te een minteken op te nemen. nemen. Bedrag Bedrag

Aard controle Aard controle R Aard controle Aard controle R n.v.t. n.v.t. Indicatornumme Indicatornummer: Indicatornumme Indicatornummer: r: D9 / 05 D9 / 06 r: D9 / 07 D9 / 08 1 060310 € 0 060310 € 0 Gemeente De Gemeente De Bilt Bilt SZ G2 Gebundelde Besteding (jaar Baten (jaar T) Besteding (jaar Baten (jaar T) Besteding Baten (jaar W uitkering op grond T) algemene algemene bijstand T) IOAW IOAW (exclusief (jaar T) IOAZ T) IOAZ van artikel 69 bijstand (exclusief Rijk) Rijk) (exclusief Participatiewet_ge Rijk) meentedeel 2019 Gemeente Gemeente Gemeente Gemeente Gemeente Gemeente Alle gemeenten I.1 I.1 Participatiewet I.2 Wet I.2 Wet I.3 Wet verantwoorden hier Participatiewet (PW) inkomensvoorzie inkomensvoorzieni inkomensvoo I.3 Wet het gemeentedeel (PW) ning oudere en ng oudere en rziening inkomensvoo over (jaar T), gedeeltelijk gedeeltelijk oudere en rziening ongeacht of de arbeidsongeschik arbeidsongeschikte gedeeltelijk oudere en gemeente in (jaar T) te werkloze werkloze arbeidsonges gedeeltelijk geen, enkele of alle werknemers werknemers chikte arbeidsonges taken heeft uitbesteed (IOAW) (IOAW) gewezen chikte aan een Openbaar zelfstandigen gewezen lichaam opgericht op (IOAZ) zelfstandigen grond van de Wgr. (IOAZ) Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle Aard controle R R Indicatornumme Indicatornummer: Indicatornumme Indicatornummer: Indicatornum Indicatornum r: G2 / 01 G2 / 02 r: G2 / 03 G2 / 04 mer: G2 / 05 mer: G2 / 06 € 0 € 0 € 0 € 0 € 0 € 0 Besteding (jaar Baten (jaar T) Bbz Baten (jaar T) Besteding (jaar T) Baten (jaar Volledig T) Bbz 2004 2004 WWIK (exclusief Loonkostensubsidie T) zelfstandige levensonderhoud levensonderhoud Rijk) o.g.v. art. 10d Loonkostens uitvoering beginnende beginnende Participatiewet ubsidie o.g.v. Ja/Nee zelfstandigen zelfstandigen art. 10d Gemeente Gemeente Participatiew Gemeente Gemeente et (excl. Rijk) I.6 Wet werk en I.7 Participatiewet I.4 Besluit I.4 Besluit inkomen (PW) Gemeente bijstandverlening bijstandverlening kunstenaars zelfstandigen zelfstandigen 2004 (WWIK) I.7 2004 (levensonderhoud Participatiew (levensonderhou beginnende et (PW) d beginnende zelfstandigen) zelfstandigen) (Bbz 2004) (Bbz 2004) Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle Aard controle R n.v.t. Indicatornumme Indicatornummer: Indicatornumme Indicatornummer: Indicatornum Indicatornum r: G2 / 07 G2 / 08 r: G2 / 09 G2 / 10 mer: G2 / 11 mer: G2 / 12 € 0 € 0 € 0 € 0 € 0 Nee SZ G2 Gebundelde Hieronder per Besteding (jaar T- Baten (jaar T-1) Besteding (jaar T- Baten (jaar Besteding W A uitkering op grond regel één 1) algemene algemene 1) IOAW T-1) IOAW (jaar T-1) van artikel 69 gemeente(code) bijstand bijstand (exclusief IOAZ Participatiewet_tot uit (jaar T-1) (exclusief Rijk) Rijk) aal 2018 selecteren en in inclusief inclusief Gemeenten die de kolommen geldstroom naar inclusief geldstroom naar inclusief inclusief uitvoering in (jaar T- ernaast de openbaar lichaam geldstroom naar openbaar lichaam geldstroom geldstroom 1) geheel of verantwoordingsi openbaar naar naar gedeeltelijk hebben nformatie voor I.1 Participatiewet lichaam I.2 Wet openbaar openbaar uitbesteed aan een die gemeente (PW) inkomensvoorzieni lichaam lichaam Openbaar lichaam invullen I.1 ng oudere en o.g.v. Wgr Participatiewet gedeeltelijk I.2 Wet I.3 Wet verantwoorden hier (PW) arbeidsongeschikte inkomensvoo inkomensvoo het totaal (jaar T-1). werkloze rziening rziening (Dus: deel Openbaar werknemers oudere en oudere en lichaam uit SiSa (jaar (IOAW) gedeeltelijk gedeeltelijk T-1) regeling G2B + arbeidsonges arbeidsonges deel gemeente uit chikte chikte (jaar T-1) regeling werkloze gewezen G2A) werknemers zelfstandigen (IOAW) (IOAZ) Aard controle Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle Aard controle n.v.t. R R

131 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Indicatornumme Indicatornummer: Indicatornumme Indicatornummer: Indicatornum Indicatornum r: G2A / 01 G2A / 02 r: G2A / 03 G2A / 04 mer: G2A / mer: G2A / 05 06 1 060310 € 8.121.746 € 125.261 € 693.420 € 7.686 € 57.919 Gemeente De Bilt Hieronder Baten (jaar T-1) Besteding (jaar Baten (jaar T-1) Baten (jaar Besteding verschijnt de IOAZ (exclusief T-1) Bbz 2004 Bbz 2004 T-1) WWIK (jaar T-1) gemeente(code) Rijk) levensonderhoud levensonderhoud (exclusief Loonkostens conform de beginnende beginnende Rijk) ubsidie o.g.v. keuzes gemaakt inclusief zelfstandigen zelfstandigen art. 10d bij indicator G2A geldstroom naar inclusief Participatiew / 01 openbaar lichaam inclusief inclusief geldstroom et geldstroom naar geldstroom naar naar In de kolommen I.3 Wet openbaar openbaar lichaam openbaar inclusief hiernaast de inkomensvoorzieni lichaam lichaam geldstroom verantwoordingsi ng oudere en I.4 Besluit naar nformatie voor gedeeltelijk I.4 Besluit bijstandverlening I.6 Wet werk openbaar die gemeente arbeidsongeschikte bijstandverlening zelfstandigen 2004 en inkomen lichaam invullen gewezen zelfstandigen (levensonderhoud kunstenaars zelfstandigen 2004 beginnende (WWIK) Participatiew (IOAZ) (levensonderhou zelfstandigen) (Bbz et (PW) d beginnende 2004) zelfstandigen) (Bbz 2004) Aard controle Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle Aard controle n.v.t. R R Indicatornumme Indicatornummer: Indicatornumme Indicatornummer: Indicatornum Indicatornum r: G2A / 07 G2A / 08 r: G2A / 09 G2A / 10 mer: G2A / mer: G2A / 11 12 1 060310 € 937 € 370.178 € 117.056 € 0 € 138.965 Gemeente De Bilt Hieronder Baten (jaar T-1) verschijnt de Loonkostensubsidie gemeente(code) o.g.v. art. 10d conform de Participatiewet keuzes gemaakt (excl. Rijk) bij indicator G2A / 01 inclusief geldstroom naar In de kolommen openbaar lichaam hiernaast de verantwoordingsi Participatiewet nformatie voor (PW) die gemeente invullen Aard controle Aard controle R n.v.t. Indicatornumme Indicatornummer: r: G2A / 13 G2A / 14 1 060310 € 2.790 Gemeente De Bilt SZ G3 Besluit Besteding (jaar Besteding (jaar T) Baten (jaar T) Baten (jaar T) Besteding Besteding W bijstandverlening T) kapitaalverstrekkin levensonderhoud kapitaalverstrekkin (jaar T) aan (jaar T) Bob zelfstandigen 2004 levensonderhoud g (exclusief Bob) gevestigde g (exclusief Bob) onderzoek (exclusief gevestigde zelfstandigen (exclusief Rijk) als bedoeld levensonderhoud zelfstandigen (exclusief Bob) in artikel 56 beginnende (exclusief Bob) (exclusief Rijk) Bbz 2004 zelfstandigen)_ge (exclusief meentedeel 2019 Bob) Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle Aard controle Besluit R R bijstandverlening Indicatornumme Indicatornummer: Indicatornumme Indicatornummer: Indicatornum Indicatornum zelfstandigen (Bbz) r: G3 / 01 G3 / 02 r: G3 / 03 G3 / 04 mer: G3 / 05 mer: G3 / 06 2004 € 0 € 0 € 0 € 0 € 0 € 0

Alle gemeenten Baten (jaar T) Besteding (jaar T) Volledig verantwoorden hier Bob (exclusief aan zelfstandige het gemeentedeel Rijk) uitvoeringskosten uitvoering over (jaar T), Bob als bedoeld in Ja/Nee ongeacht of de artikel 56 Bbz 2004 gemeente in (jaar T) geen, enkele of alle taken heeft uitbesteed aan een Openbaar lichaam opgericht op grond van de Wgr. Aard controle R Aard controle R Aard controle n.v.t.

132 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Indicatornumme Indicatornummer: Indicatornumme r: G3 / 07 G3 / 08 r: G3 / 09 € 0 € 0 Nee SZ G3 Besluit Hieronder per Besteding (jaar T- Besteding (jaar Baten (jaar T-1) Baten (jaar Besteding W A bijstandsverlening regel één 1) T-1) levensonderhoud T-1) (jaar T-1) zelfstandigen 2004 gemeente(code) levensonderhoud kapitaalverstrekk gevestigde kapitaalverst aan (exclusief uit (jaar T-1) gevestigde ing (exclusief zelfstandigen rekking onderzoek levensonderhoud selecteren en in zelfstandigen Bob) (exclusief Bob) (exclusief als bedoeld beginnende de kolommen (exclusief Bob) (exclusief Rijk) Bob) in artikel 56 zelfstandigen)_tota ernaast de (exclusief Bbz 2004 al 2018 verantwoordingsi inclusief inclusief Rijk) (exclusief nformatie voor inclusief geldstroom naar geldstroom naar Bob) Besluit die gemeente geldstroom naar openbaar openbaar lichaam inclusief bijstandverlening invullen openbaar lichaam lichaam geldstroom inclusief zelfstandigen (Bbz) naar geldstroom 2004 openbaar naar lichaam openbaar Gemeenten die lichaam uitvoering in (jaar T- Aard controle Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle Aard controle 1) geheel of n.v.t. R R gedeeltelijk hebben Indicatornumme Indicatornummer: Indicatornumme Indicatornummer: Indicatornum Indicatornum uitbesteed aan een r: G3A / 01 G3A / 02 r: G3A / 03 G3A / 04 mer: G3A / mer: G3A / Openbaar lichaam 05 06 o.g.v. Wgr verantwoorden hier het totaal (jaar T-1). (Dus: deel Openbaar lichaam uit SiSa (jaar T-1) regeling G3B + deel gemeente uit (jaar T-1) regeling G3) 1 060310 € 152.217 € 67.500 € 49.132 € 12.745 € 116.693 Gemeente De Bilt Hieronder Besteding (jaar T- Baten (jaar T-1) Besteding (jaar T- verschijnt de 1) Bob Bob (exclusief 1) aan gemeente(code) Rijk) uitvoeringskosten conform de Bob als bedoeld in keuzes gemaakt artikel 56 Bbz 2004 bij G3A / 01 inclusief inclusief geldstroom naar geldstroom naar inclusief In de kolommen openbaar lichaam openbaar geldstroom naar hiernaast de lichaam openbaar lichaam verantwoordingsi nformatie voor die gemeente invullen Aard controle Aard controle R Aard controle R Aard controle R n.v.t. Indicatornumme Indicatornummer: Indicatornumme Indicatornummer: r: G3A / 07 G3A / 08 r: G3A / 09 G3A / 10 1 060310 € 0 € 0 € 0 Gemeente De Bilt VW H4 Specifieke Ontvangen Projectnaam / Totale aanvraag Verrekening (jaar Verrekening Verrekening S uitkering Sport Rijksbijdrage nummer per project (jaar T) Onroerende (jaar T) (jaar T) (jaar T) T) ten laste van zaken Roerende overige Rijksmiddelen (sportaccommodati zaken kosten per (automatisch es) per project ten sportbeoefen project ten berekend) laste van ing en laste van Rijksmiddelen sportstimuler Rijksmiddele ing per n project ten laste van Rijksmiddele n

Gemeenten Aard controle Aard controle Aard controle R. Aard controle n.v.t. Aard controle R Aard controle R R R Indicatornumme Indicatornummer: Indicatornumme Indicatornummer: Indicatornum Indicatornum

r: H4/ 01 H4 / 02 r: H4 / 03 H4 / 04 mer: H4 / 05 mer: H4 / 06 1 € 149.138 Gemeente De Bilt € 220.040 € 14.084 € 147.063 € 58.893 Kopie Totale besteding Percentage Toelichting Overig (Jaar projectnaam / (Jaar T) per project besteed (Jaar T) T) ten nummer ten lasten van per project opzichte van Rijksmiddelen tenopzichte van ontvangen

(automatische aanvraag ten Rijksbijdrage berekening) laste van - Rijksmiddelen automatisch ingevuld

133 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

(automatische berekening) Hier eventueel opmerkingen of toelichtingen Aard controle Aard controle Aard controle R Aard controle R Aard controle n.v.t. n.v.t. n.v.t. Indicatornumme Indicatornummer: Indicatornumme Indicatornummer: Indicatornum

r: H4 / 07 H4 / 08 r: H4 / 09 H4 / 10 mer: H4 / 11 1 In de aanvraag is een bedrag van € 37.498 te weinig aangevraagd, overeenkomstig artikel 13 van de Gemeente De regeling SPUK 220040 147,54% Bilt mogen de bestedingen wel worden verantwoord in de SiSa en is dit bedrag verwerkt in de bestedingen. -€ 70.902 Ien E2 Brede Hieronder per Besteding (jaar T) Overige Correctie ten Correctie W 7B doeluitkering regel één ten laste van bestedingen opzichte van tot ten opzichte verkeer en vervoer beschikkingsnum provinciale (jaar T) jaar T van tot jaar (SiSa tussen mer en in de middelen verantwoorde T medeoverheden) kolommen bestedingen ten verantwoord ernaast de laste van e overige Provinciale verantwoordingsi provinciale bestedingen beschikking en/of nformatie middelen verordening Indien de correctie Indien de Gemeenten en een vermeerdering correctie een Gemeenschappelijke van bestedingen vermeerderin Regelingen betreft, mag het g van alleen gaan over bestedingen nog niet eerder betreft, mag verantwoorde het alleen bestedingen gaan over nog niet eerder verantwoord e bestedingen Aard controle Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle n.v.t. R Indicatornumme Indicatornummer: Indicatornumme Indicatornummer: Indicatornum r: E27B / 01 E27B / 02 r: E27B / 03 E27B / 04 mer: E27B / 05 1 BI16.LMW01 € 0 € 0 € 0 € 0 BI16.OV01 Provincie Utrecht Cumulatieve Cumulatieve Toelichting Eindverantw besteding ten laste overige oording van provinciale bestedingen tot Ja/Nee middelen en met (jaar T) tot en met (jaar T) Deze indicator is Deze indicator is bedoeld voor de Als u kiest bedoeld voor de tussentijdse voor ‘ja’, tussentijdse afstemming van betekent dit afstemming van de de juistheid en dat het juistheid en volledigheid van project is volledigheid van de de afgerond en verantwoordingsinf verantwoordingsi u voor de ormatie nformatie komende jaren geen bestedingen meer wilt verantwoord en Aard controle Aard controle n.v.t. Aard controle Aard controle n.v.t. Aard controle n.v.t. n.v.t. n.v.t. Indicatornumme Indicatornummer: Indicatornumme Indicatornummer: Indicatornum r: E27B/ 06 E27B / 07 r: E27B / 08 E27B / 09 mer: E27B / 10 1 € 0 € 0 € 0 Deze projecten zijn nee buiten de SiSa bijlage om aan de Provincie Utrecht verantwoord

134 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

middels separate controle- verklaringen

135 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

6 Controleverklaring

136 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

7 Overzicht bijlagen

Bijlage 1 Reserves en voorzieningen 138 Bijlage 2 Doorgeschoven kredieten 140 Bijlage 3 Af te sluiten kredieten 142 Bijlage 4 Ombuigingen 143 Bijlage 5 Analyse begrotingsrechtmatigheid 145 Bijlage 6 Kerngegevens 147 Bijlage 7 Samenstelling Bestuur 148 Bijlage 8 Dashboard 150 Bijlage 9 Taakvelden 154 Bijlage 10 Verplichte beleidsindicatoren 156

137 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Bijlage 1 Reserves en voorzieningen

Reserves Omschrijving 2018 2019 Algemene reserve Vrije reserve De vrije reserve wordt gebruikt voor de afwikkeling van de exploitatietekorten dan wel –overschotten. Ze heeft een bufferfunctie en wordt doorgaans aangewend voor eenmalige lasten 2.690.933 3.214.098

Egalisatiereserve Egalisatiereserve riolering Uitvoering geven aan het door de raad vastgestelde Gemeentelijk rioleringsplan. Via deze reserve vindt een tariefegalisatie van het rioolrecht plaats 1.662.252 1.875.292 Ter egalisatie van het rioolrecht heeft in 2019 een storting van € 213.040 plaatsgevonden. Egalisatiereserve sport Indien in enig jaar de kapitaallasten die samenhangen met de vervanging van velden lager of hoger uitvallen, dient het verschil gestort of onttrokken te worden in/uit de egalisatiereserve sport. Dezelfde systematiek wordt gehanteerd bij het jaarlijks onderhoud. 94.606 13.049 Er is een bedrag van € 81.556 onttrokken. Overige bestemmingsreserves Risicoreserve De reserve is bedoeld voor onvoorziene situaties: bijvoorbeeld calamiteiten die niet afgedekt worden door verzekeringsgelden of andere reserves en voorzieningen. Ook onverhoopt negatieve rekeningresultaten kunnen aan deze reserve worden onttrokken. 11.134.826 11.359.134

Grondexploitaties Het afdekken van gemeentelijke risico’s van grondexploitaties en grondbeleid. 71.247 909.539 Betreft de toevoeging aan de reserve inzake de in 2018 vrijgevallen middelen van € 838.292 uit de verliesvoorziening Grondexploitaties met betrekking tot De Leijen Zuid en het Centrumplan. Investeringen gemeentewerf Dekking van de kapitaallasten betreffende de investeringen gemeentewerf. 167.829 148.769 Met ingang van 2009 worden de kapitaallasten betreffende de investeringen gemeentewerf jaarlijks gedekt door middel van een onttrekking aan de reserve investeringen gemeentewerf. In 2019 heeft een onttrekking van € 19.060 plaatsgevonden. De reserve is voldoende in omvang om de toekomstige onttrekkingen op te vangen. Afrondende nieuwbouw gemeentehuis Dekking van de afschrijvingskosten van nieuwbouw van de publiekshal. 886.644 819.028 Met ingang van 2007 worden de kapitaallasten betreffende de investering nieuwbouw publiekshal jaarlijks gedekt door middel van een onttrekking aan de reserve afrondende nieuwbouw gemeentehuis. In 2019 is € 67.616 onttrokken. De reserve is voldoende in omvang om de toekomstige onttrekkingen op te vangen. Kunstvoorwerpen Het doel van de reserve is het vormen van een reserve voor de aankoop van kunst of het geven van een kunstopdracht. Ook kan de reserve gebruikt worden bij een kostbare renovatie. Van de regeling wordt gebruikt gemaakt bij een geschikte gelegenheid, bijvoorbeeld afronding van een ruimtelijk plan, viering of als de gemeente een kunstwerk wordt aangeboden waarvan de aankoop een lokaal belang heeft. 18.806 18.806 In 2019 is er geen mutatie op de reserve kunstvoorwerpen geweest. Speelplaatsen Financiering van de lopende investeringen om het speelplaatsenbestand in overeenstemming te brengen met het vastgestelde speelruimteplan en de wettelijke voorschriften in het attractiebesluit. 13.560 13.560 In 2019 is er geen mutatie op de reserve Speelplaatsen geweest. Het dekken van door de burgemeester en wethouders te verlenen subsidies voor het houden van grotere culturele evenementen en initiatieven waarvoor de subsidiering via de stelpost incidentele activiteiten van het Welzijnsprogramma niet voldoet. 21.200 21.200 In 2019 is er geen mutatie op de reserve Culturele evenementen geweest. Reserve Sociaal Domein Deze reserve is bedoeld om schokeffecten, vanwege plussen en minnen in het sociaal domein, te dempen in de gemeentebegroting. 1.097.587 1.097.587

Reserve Fiscaliteit De reserve is bedoeld om fiscaal in control te zijn en te blijven. 0 207.470

138 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Omschrijving 31-12-2018 31-12-2019 Voor bestaande verplichtingen Wachtgeldverplichting collegeleden Dekking van de wachtgeldverplichtingen van college. 165.493 100.210 In 2019 is er voor € 15.000 aan wachtgeldverplichtingen geboekt ten laste van de voorziening. Dit betreft twee voormalige wethouders. De resterend wachtgeldverplichting bedraagt maxximaal € 100.210. Daarom is er een bedrag van € 49.863 vrijgevallen ten gunst van de exploitaite. Hiermee komt het saldo per 31-12-2019 op € 100.210. APPA pensioen College Dekking van het hiaat in de kapitaalopbouw van de pensioenen voor wethouders en ex-wethouders met wachtgeld 179.697 343.500 Het hiaat per ultimo 2019 bedroeg € € 343.500. Een bedrag van € 163.803 is bijgestort ten laste van de exploitatie. Personele verplichtingen Dekking van de kosten van voormalig personeel. 21.042 404.979 In 2019 is € 15.000 besteed aan arbeidsmobiliteit. In 2019 zijn er 5 personen die WW of Bovenwettelijke WW ontvangen. De lasten die hier de eerste 2 jaar uit voortvloeien bedragen € 404.979. Daarom is er een bedrag van € 398.381,82 gedoteerd aan deze voorziening. De gemeente voorziet de kosten voor de eerste 2 jaar, omdat zij er vanuit gaat dat alle 5 personen binnen 2 jaar elders aan het werk zijn. Voor (onderhouds) egalisatie Wegenbeheer De voorziening dient ter egalisatie en kredietvorming voor respectievelijk de jaarlijkse en lange termijnkosten van het wegenbeheer. 332.386 336.388 Voor (onderhouds) egalisatie Gebouwenbeheer De voorziening dient ter egalisatie van de kosten van het beheerplan gemeentelijke gebouwen en woningen. 3.548 529.049 In 2019 is € 258.588 onttrokken en € 784.089 toegevoegd aan de voorziening. Kunstonderhoud Instandhouding van de bestaande kunst. 16.233 7.233 In 2019 heeft geen onttrekking of toevoeging plaatsgevonden. Openbare Verlichting De voorziening dient ter egalisatie van onderhouds-en vervangingskosten voor de openbare verlichting. 383.373 383.373 In 2019 heeft geen onttrekking of toevoeging plaatsgevonden Meerjarig Onderhoudsplan onderwijs Egaliseren van de onderhoudskosten van de schoolgebouwen. 403.372 414.484 In 2019 is € 74.300 onttrokken en € 85.412 toegevoegd aan deze voorziening. Voor door derden beklemde middelen De voorziening is bestemd voor het herstructureren van het Uitbreiding Kinderopvang peuterspeelzaalwerk. 8.704 8.704 In 2019 heeft geen onttrekking of toevoeging plaatsgevonden.

139 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Bijlage 2 Doorgeschoven kredieten

In onderstaande tabel zijn de kredieten weergegeven welke in 2019 nog niet zijn afgesloten.

Doorgeschoven kredieten Restant Restant krediet Mutaties in krediet Omschrijving / Toelichting 1-1-2019 2019 31-12-2019 Prof dr T M C Asserweg(K) 75.000 -459.821 534.821 Het project loopt door in 2020 Jan Steenlaan e.o. - Veilige fietsroute(K) 255.000 503.590 -248.590 De financiële afwikkeling vind in 2020 plaats. Vervanging verlichting gemeentehuis(K) 156.920 0 156.920 Uitvoering gepland voor 2020 Techniek doorontwikkeling zaakgericht werken (K) 53.687 0 53.687 Het project loopt door in 2020 Riolering Pluvierenlaan - Zwanenlaan(K) 200.000 111.040 88.960 Afronding van dit project vindt plaat in 2020 Riolering Diverse aanpassingen 2019(K) 568.018 537.902 30.116 Afronding van dit project vindt plaat in 2020 Riolering Westbroek - nieuwbouw(K) 280.000 258.895 21.105 Afronding van dit project vindt plaat in 2020 Riolering Ambachtstraat(K) 100.000 16.068 83.932 Afronding van dit project vindt plaat in 2020 Jan Steenlaan 34 (Rataplan)(K) 0 89.709 -89.709 Het project loopt door in 2020 Gregoriuslaan 10 (Theresia)(K) 0 87.989 -87.989 Het project loopt door in 2020 Jasmijnstraat 6(K) 0 92.975 -92.975 Het project loopt door in 2020 Burg. de Withstraat 2-2A(K) 0 35.171 -35.171 Het project loopt door in 2020 Versteeglaan(K) 0 56.265 -56.265 Het project loopt door in 2020 Groenekanseweg 21(K) 0 155.686 -155.686 Het project loopt door in 2020 Groenekanseweg 32(K) 0 144.418 -144.418 Het project loopt door in 2020 Investeringen brandweercentrales(K) 154.446 82.071 72.375 Het project loopt door in 2020 De Regenboog - nieuwbouw(K) 5.073.303 1.940.260 3.133.043 Het project loopt door in 2020 Nijepoort Exploitatieplan Versteeglaan(K) 47.330 0 47.330 De financiële afwikkeling vind in 2020 plaats.

140 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Omschrijving Omschrijving / Toelichting Restant krediet / Toelichting Nieuwbouw Zwembad(K) 2.540.062 2.500.826 39.236 De financiële afwikkeling vindt in 2020 plaats. Renovatie De Vierstee(K) -87.828 1.399 -89.227 Na besluitvorming van de belastingdienst vindt afronding plaats in 2020. Asbestsanering Renovatie De Vierstee(K) 158.877 0 158.877 Na besluitvorming van de belastingdienst vindt afronding plaats in 2020. Riolering Molenwiek/Bovenkruier(K) 100.000 6.022 93.978 Afronding van dit project vindt plaats in 2020 Afkoppelen Versteeglaan(K) 30.000 27.517 2.483 Afronding van dit project vindt plaats in 2020 Riolering Obrechtlaan(K) 50.000 30.311 19.689 Afronding van dit project vindt plaats in 2020 Riolering Korhoenlaan(K) 420.001 413.884 6.117 Afronding van dit project vindt plaats in 2020 Afvalinzamelingsplan(K) 396.688 305.383 91.305 Het project loopt door in 2020 Verplaatsingsbijdrage kinderdagverblijf(K) 139.999 0 139.999 Het krediet maakt onderdeel van de afwikkeling van de verplaatsing van kinderdagverblijf Small Society naar de locatie Aeolusweg te De Bilt 2020 Voorber.krediet Achterblijv.locaties Gem.Accommoda(K) --859.732 -956.917 97.185 Het project loopt door in 2020 Voorber.krediet Natuurontwikk.Twisslaan/Gr`kansewg(K) -5.209 10.114 -15.323 Betreft een nadere uitwerking van de motie Natuurontwikkeling Twisslaan/Groenekanseweg waarbij de ruimtelijke mogelijkheden in samenspraak met belanghebbende en omwonenden nader worden onderzocht om uiteindelijk te komen tot een nadere uitwerking en eventuele verkoop van het gebied. Het project loopt door in 2020 Voorbereid.kred.Herontwikk.Huidige locatie zwembad(K) 28.905 2.056 26.849 Het project loopt door in 2020 Holsblokkenweg Westbroek(K) -201.552 10.897 -212.449 Het project loopt door in 2020 HF Witte Centrum(K) 79.947 109.864 -29.917 Het project loopt door in 2020

141 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Bijlage 3 Af te sluiten kredieten

In onderstaande tabel zijn de kredieten weergegeven welke in 2019 zijn afgesloten.

Afgesloten kredieten

Restant Restant krediet Mutaties in krediet Omschrijving / Toelichting 1-1-2019 2019 31-12-2019 70520000 HSV Centrals - Vervanging (LED) verlichting(K) 20.000 20.000 0 70538104 Omgevingswet 2017(K) 70.000 0 70.000 70660190 Hulpmiddelen WMO 2019(K) 400.000 490.524 -90.524 70720020 Riolering Overbosch - diverse straten(K) 1.198.000 1.197.005 995 70720030 Riolering Molenweg(K) 50.000 10.553 39.448 70720040 Riolering Den Dolder - AWZI(K) 200.000 190.000 10.000 70720070 Grondwatermeetnet 2019(K) 25.000 20.007 4.993 72104000 Dr. Letteplein(K) 45 0 45 75302050 Gemeentelijk zwembad - vervanging 2011(K) 37.878 0 37.878 75310130 FC De Bilt, veld 3, natuurgras (toplaag)(K) 5.184 0 5.184 75310131 FC Debilt,veld3, natuurgras (veldafschdng,ballenv.)(K) 20.000 18.030 1.970 75310132 FC De Bilt - Vervanging (LED) verlichting(K) 15.000 15.000 0 75310135 HSV Centrals softbalveld 1 (fundering)(K) 26.884 15.452 11.432 75310137 HSV Centrals softbalveld 2 (fundering)(K) 30.000 15.000 15.001 76100000 ZorgNed (investeringsdeel) (K) 0 0 0 77220231 Riolering Stenen Camer(K) 475.000 474.195 805 77220234 Riolering Leeuweriklaan(K) 0 0 0 77220237 Beschoeingen watergangen(K) 75.000 73.760 1.240 77220238 Afkoppeling nieuwbouw Westbroek(K) 0 0 0 77220239 Riothermie Zwembad(K) 320.000 317.592 2.408 77220240 Grondwatermeetnet 2018(K) 0 0 0 77220242 Riolering Nachtegaallaan(K) 0 0 0

Overschrijding krediet hulpmiddelen 2019 Het krediet hulpmiddelen ad € 90.000 is bestemd voor de aanschaf van hulpmiddelen. De realisatie is hoger dan begroot. In 2019 heeft een aanbesteding plaatsgevonden. De leveranciers Kersten en Medipoint verstrekken nu samen de hulpmiddelen aan onze WMO cliënten. Na de aanbesteding zijn deze leveranciers begonnen met het herkeuren van de bestaande hulpmiddelen. Hieruit is gebleken dat een aantal hulpmiddelen moest worden vervangen. Daarnaast zijn in 2019 een drietal aangepaste hulpmiddelen geleverd van totaal € 80.000. In 2020 zijn alle bestaande hulpmiddelen beoordeeld. Na verwachting zullen de kosten in de 2e helft van 2020 afnemen.

142 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Bijlage 4 Ombuigingen

In de onderstaande tabel wordt het totaal aan ombuigingen voor 2019 weergegeven. Daarna wordt aangegeven welke zijn gerealiseerd. De derde tabel geeft aan welke ombuigingen in 2019 niet zijn gerealiseerd.

2019 2020 2021 2022 2023 Personele lasten 115.000 140.000 140.000 140.000 140.000 Communicatie 32.500 32.500 32.500 32.500 32.500 Gemeenteraad* 20.000 20.000 20.000 20.000 20.000 Grond- en vastgoedbeleid 100.000 pm 450.000 pm pm Bestuur 0 8.000 8.000 8.000 8.000 Wegen, openbare verlichting, speelvoorzieningen en groen 150.000 180.000 180.000 180.000 180.000 Reclamebeleid 20.000 40.000 40.000 40.000 40.000 Sport (accommodaties) 26.000 26.000 26.000 26.000 26.000 Sociaal Domein 200.000 500.000 700.000 800.000 900.000 Dorpshuizen 0 0 0 0 0 Hospice Demeter 0 26.000 26.000 26.000 26.000 Meldpunt ‘Zorg en Overlast’ 15.000 15.000 15.000 15.000 15.000 Vrijval voorzieningen 900.000 Btw-compensatie riolering 389.320 541.238 398.181 -92.179 -90.182 Wonen en bouwen 385.000 125.000 125.000 125.000 125.000 Leges 100.000 100.000 100.000 100.000 100.000 Subsidies 0 10.000 10.000 10.000 10.000 Overhead 70.000 70.000 70.000 70.000 70.000 Totaal 2.522.820 1.833.738 2.340.681 1.500.321 1.602.318 * Ombuiging incidenteel geschrapt bij Amendement bij de begrotingsbehandeling en structureel bij de kadernota 2020.

Gerealiseerd sinds Begroting 2019 2019 Personele lasten 115.000 Communicatie 32.500 Reclamebeleid 20.000 Wegen, openbare verlichting, speelvoorzieningen en groen 150.000 Btw-compensatie riolering 389.320 Wonen en bouwen 185.000 Sociaal Domein 200.000 Meldpunt ‘Zorg en Overlast’ 15.000 Sport (accommodaties) 26.000 Vrijval voorzieningen (via resultaatbestemming) 900.000 Overhead 35.000 Subtotaal 2.067.820

Niet gerealiseerd 2019 2019 Grond- en vastgoedbeleid 100.000 Wonen en bouwen 200.000 Leges 100.000 Overhead 35.000 Subtotaal 435.000 TOTAAL 2.502.820

Grond- en vastgoedbeleid In de begroting voor 2019 is een bezuinigingstaakstelling opgenomen van € 100.000. Deze taakstelling is gekoppeld aan het versneld afstoten van niet-strategisch gemeentebezit en het terugbrengen van het aantal brandweerkazernes in 2021 conform het VRU-dekkingsplan. De gemeenteraad heeft eerder besloten dat een bedrag van € 1,5 miljoen aan opbrengsten uit de verkoop van vastgoed dat onder de achterblijvende gemeentelijke locaties valt, voor 2018, 2019 en 2020 aan het MJOP-budget

143 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

moet worden toegevoegd. Dat betekent dat de bezuiniging van € 100.000 pas gerealiseerd kan worden nadat de totale opbrengst van € 1,5 miljoen is gerealiseerd. Vanwege de beperkte beschikbare capaciteit dit jaar is de deze bezuinigingstaakstelling niet gehaald. De bezuinigingstaakstelling zal doorschuiven naar 2020, waarin de verkoop van vastgoed prioriteit heeft.

Wonen en bouwen De uren die ambtenaren besteden aan particuliere initiatieven worden structureel toegerekend aan de intentieovereenkomsten (IOK) en anterieure overeenkomsten (AOK) voor deze initiatieven. Voor 2019 is deze € 100.000 gerealiseerd. Op dit moment wordt gewerkt aan diverse optie-overeenkomsten. Doelstelling was om verkoop dit jaar mogelijk te maken. De verwachte opbrengst van € 200.000 is echter in 2019 niet gehaald. De besparing op het revolving fund startersleningen van € 85.000 is gerealiseerd.

Leges Dit betreft leges voor evenementenvergunningen. Het is onze wens om inzet voor (grote) evenementen meer kostendekkend te maken via leges (in de APV). Hiervoor zijn vanaf 2019 extra meeropbrengsten ingeboekt, maar nog niet feitelijk gerealiseerd. De legesverordening is aangepast, echter het onderzoek naar de kostendekkendheid van de leges is nog niet uitgevoerd. In de begroting stellen wij voor het onderzoek op de kostendekkendheid uit te voeren in 2020. Uit dit onderzoek zal nader blijken wat reële opbrengsten zijn voor 2021 en verder.

Overhead Het aantal afscheidsrecepties is verminderd naar eens per maand en bovendien zijn ze versoberd. Daarnaast is voor het realiseren van deze taakstelling voorzien in het zo veel mogelijk doorbelasten van de kosten voor lunches, afgenomen door derden. Het is niet gelukt om de taakstelling van € 70.000 volledig te realiseren.

144 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Bijlage 5 Analyse begrotingsrechtmatigheid

Kostenoverschrijdingen op programmaniveau die geen gevolgen hebben voor het rechtmatigheidsoordeel: a. worden geheel of grotendeels wordt gecompenseerd door direct daaraan gerelateerde inkomsten; b. zijn passend binnen het bestaande beleid, maar konden niet tijdig worden gesignaleerd; c. zijn niet eerder gesignaleerde open einde regelingen d. zijn bekend geworden bij het opmaken van de jaarrekening nadat de overhead is toegerekend, mits op de kostenplaatsen geen overschrijdingen voorkomen en past binnen het geformuleerde beleid; e. zijn na het verantwoordingsjaar pas als onrechtmatig beschouwd (o.a. a.g.v. controles); f. zijn het gevolg van een hoger investeringsbedrag in een voorgaand jaar.

Kostenoverschrijdingen op programmaniveau die wel gevolgen hebben voor het rechtmatigheidsoordeel: g. zijn passend binnen het bestaande beleid maar zijn ten onrechte niet tijdig gesignaleerd; h. zijn niet passend binnen het bestaande beleid en is geen begrotingswijziging voor ingediend; i. zijn gevolg van een activiteit die achteraf als onrechtmatig moet worden beschouwd en geconstateerd tijdens het verantwoordingsjaar; j. zijn het gevolg van een hoger investeringsbedrag in het jaar van investeren.

In onderstaand overzicht wordt aangegeven aan welk van bovengenoemde oorzaken de overschrijding is toe te wijzen:

Begrote lasten Lasten uit Geen PROGRAMMA’S na wijziging Verschil Wel gevolg Rekening 2019 gevolg 2019

Programma burger, bestuur en ondersteuning 4.957.668 5.171.411 -213.743 b

Programma veiligheid 3.833.174 3.578.950 254.224 *

Programma verkeer, vervoer en waterstaat 4.556.690 4.313.252 243.438 *

Programma economie 2.035.483 934.588 1.100.895 *

Programma onderwijs 4.595.030 4.535.234 59.796 *

Programma sport, cultuur en recreatie 9.316.873 9.219.157 97.716 *

Programma sociaal domein 37.995.931 38.651.684 -655.753 b

Programma volksgezondheid en milieu 11.861.388 12.346.416 -485.028 b Programma volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en 21.387.607 18.998.045 2.389.562 *

stedelijke vernieuwing Overzicht algemene dekkingsmiddelen, overhead, 11.948.679 12.117.218 -168.539 b

vennootschapsbelasting en onvoorzien Storting in reserves 3.662.820 4.113.986 -451.166 a 116.151.343 113.979.941 2.171.402 *betreft een onderschrijding

Programma burger, bestuur en ondersteuning De overschrijding wordt vernamelijk veroorzaakt doordat de voorziening APPA moet worden bijgestort. Daarnaast zijn er meer reisdocumenten en rijbewijzen zijn afgegeven dan was begroot. Hierdoor hebben we meer lasten van af te dragen rijksleges. Deze leges worden volledig doorbelast. Ook zijn er inkomsten vanuit gebouwenbeheer gestort in de voorziening gebouwen. De lasten voor wijkgericht werken waren lager dan begroot. Per saldo is er een overschrijding van € 214.000.

Programma sociaal domein De overschrijding op de kosten binnen het scoiaal domein zijn het gevolg van voortschrijdend inzicht. Voor een deel staan hier ook hogere baten tegenover.

Programma volksgezondheid en milieu De overschrijding wordt veroorzaakt door hogere lasten voor afvalverwerking. Bij de najaarsnota was het begrote bedrag al verhoogd. De werkelijke kosten bleken nog hoger uit te vallen. Mede door afrekeningen over 2015 en 2016 van PMD, welke pas eind 2019 zijn ontvangen. Daarnaast is er zowel via de huis-aan-huis-inzameling als via de milieustraat meer grof vuil ingezameld, wat voor hogere verwerkingskosten heeft gezorgd. De grote stijging van afvalverbrandingsbelasting zorgde daarbij voor een extra verhogend effect

145 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Overzicht algemene dekkingsmiddelen, overhead, vennootschapsbelasting en onvoorzien Op het taakveld overhead betreft dit een onderschrijding van € 319.000 op voornamelijk personeelslasten. Op het taakveld treasury is sprake van een overschrijding van ongeveer € 100.000. Voor de helft staan hier hogere treasury baten tegenover en voor de andere helft wordt dat veroorzaakt door minder intern doorbelaste rentelasten als gevolg van achterblijvende investeringen. De afwijking van € 380.000 op het taakveld overige baten en lasten is enerzijds het gevolg van de stelpost kapitaallasten. De werkelijke voordelen zijn in de kapitaallasten op de verschillende andere programma’s gerealiseerd. Anderzijds heeft er een storting in de voorziening dubieuze debiteuren plaatsgevonden.

Storting in reserves De overschrijding heeft te maken met een storting in de egalisatiereserve riolering. Daar staat een overschot op het taakveld riolering tegenover.

146 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Bijlage 6 Kerngegevens

Werkelijk Werkelijk Begroot Werkelijk Kerngegevens 31-12-2017 31-12-2018 01-01-2019 31-12-2019 A. Sociale structuur Aantal inwoners 42.847 42.785 42.942 43.136 Waarvan 0-19 jaar 9.970 9.974 9.991 10.075 Waarvan 20-64 jaar 22.736 22.656 22.748 19.671 Waarvan 65 jaar en ouder 10.141 10.194 10.203 13.390 Aantal periodieke uitkeringsontvangers 2.840 2514 2.995 2.528 Waarvan op grond van: bijstandsuitkering 651 543 635 489 Waarvan op grond van: WAO (WIA, WAO,WAZ,Wajong) 1.520 1344 1.550 1.510 Waarvan: WW 650 579 790 490 Waarvan op grond van: IOAZ en IOAW 19 48 20 39 Aantal minderheden 1.410 1516 1.464 1560 B. Fysieke structuur Oppervlakte gemeente in ha. 6.627 6.627 6.713 6713 Waarvan Binnenwater 83 83 110 110 Totale aantal verblijfsobjecten 23.460 23.108 22.960 23.138 Waarvan woonfunctie 20.024 19.865 19.729 19.897 Waarvan kantoor/winkel/industrie functie 934 1058 1.059 1.052 Waarvan logiesfunctie 445 456 454 463 Lengte van de wegen in meters 198.000 198.000 220.500 220.500 Waarvan binnen de bebouwde kom 169.200 169.200 153.500 153.500 Waarvan buiten de bebouwde kom 28.800 28.800 67.000 67.00 Aantal ha openbaar groen 222 222 373 373 Waarvan stedelijke beplanting 90 90 158 158 C. Financiële structuur Uitgaven per inwoner 2.180 2.204 2.502 2.642 Inkomsten per inwoner 2.156 2.238 2.517 2.689 Opbrengst OZB-belasting per inwoner 256 255 263 274 Uitkering uit het gemeentefonds per inwoner 1.057 1.104 1.166 1.195 Vaste schuld per inwoner 1.834 1.641 1.868 1.903 Geactiveerde kapitaaluitgaven per inwoner 2.215 2.339 2.261 2.408 Leningen aan derden per inwoner 6 6 6 7 Waarvan voor woningbouw 0 0 0 0 Beleggingen 22 13 19 13 Voorzieningen per inwoner 38 35 284* 59 Eigen vermogen per inwoner 430 465 398 505

147 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Bijlage 7 Samenstelling Bestuur

Samenstelling Gemeenteraad van De Bilt

Voorzitter: S.C.C.M. Potters

Griffier: T.B.W.M. van der Torre

De gemeenteraad van De Bilt heeft 27 zetels te verdelen en bestaat sinds de verkiezingen van 2018 uit de volgende partijen (op volgorde van grootte):

Namens VVD: J.L.H. de Jong Schouwenburg, J.F. van Lemmen, C.F.C.T.M. van Nispen tot Sevenaer, E. Dalmeijer, C.J.H.M. Lelivelt

Namens GroenLinks: H.C.A. Zandvliet, A.M. ’t Hart, P.M.M. Weyers, I.M.M. Oude Lenferink

Namens D66: J. Hoevers, M. van Weele, J.F. van Brakel, G.J. de Zwart

Namens Beter De Bilt: W.H.F. van de Veerdonk, J. Muijsson

Namens CDA: D.A.W. de Groot, M.F.A.M. Koren, M. van de Vooren

Namens Forza De Bilt: P. Schlamilch, K.C.M. Brekelmans

Namens PvdA: K. Hagedoorn, G. Schoor

Namens SGP: J.F. Slootweg

Namens Bilts Belang: E.J.F. den Hertog

Namens SP: M.H.O. Boer

Namens ChristenUnie: T.G. Aalbers

Namens Fractie Brouwer: C. Brouwer

148 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Samenstelling en portefeuilleverdeling College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente De Bilt

De heer S.C.C.M. Potters (burgemeester) Portefeuille: bestuurlijke coördinatie, internationale betrekkingen, openbare orde en veiligheid, brandweer, toezicht en handhaving, communicatie/voorlichting, bedrijfsvoering (exclusief dienstverlening)

De heer J.A.E. Landwehr (wethouder, loco-burgemeester) VVD Portefeuille: verkeer en mobiliteit, ruimtelijke ordening (inclusief vergunningen voor particuliere initiatieven), omgevingswet (betreft implementatie), recreatie en toerisme, project centrumplan Bilthoven, gebiedswethouder: Bilthoven (inclusief beheer openbare ruimte)

Mevrouw A.E. Brommersma (wethouder, 2e loco-burgemeester) Groen Links Portefeuille: duurzaamheid (energietransitie particuliere bouw, energieopwekking, circulaire economie), burgerparticipatie, werk en inkomen, maatschappelijke ondersteuning en welzijn, natuur- en milieu, coördinatie beheer openbare ruimte, gebiedswethouder: De Bilt (inclusief beheer openbare ruimte)

De heer D.M.P.G. Smolenaers (wethouder, 3e loco-burgemeester) D66 Portefeuille: financiën (incl. grondbeleid), wonen, beheer vastgoed en accommodaties, duurzaamheid (energietransitie gemeentelijke en sociale bouw), kunst en cultuur, project herontwikkeling gemeentelijke locaties, gebiedswethouder: Groenekan en Hollandsche Rading (inclusief beheer openbare ruimte)

Mevrouw M.C.T. Bakker-Smit (wethouder, 4e loco-burgemeester) CDA Portefeuille: economie, jeugdbeleid en jeugdzorg, sport en gezondheid, onderwijs, dienstverlening, gebiedswethouder: Maartensdijk en Westbroek (inclusief beheer openbare ruimte)

De heer F.G. Wietses (tot oktober 2020) Gemeentesecretaris.

Mevrouw E. de Leeuw (vanaf november 2020) Waarnemend gemeentesecretaris

149 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Bijlage 8 Dashboard

Dit dashboard bevat naar onze mening de belangrijkste financiële jaarcijfers en -indicatoren van de Gemeente. Uit de grafieken kunt u de meerjarige trend aflezen.

Figuur 1 Ontwikkeling saldo

4.000.000,00

3.000.000,00

2.000.000,00

1.000.000,00

Voor bestemming - 2014 2015 2016 2017 2018 2019 Na bestemming

(1.000.000,00)

(2.000.000,00)

(3.000.000,00)

(4.000.000,00)

Figuur 2 Ontwikkeling eigen vermogen en vreemd vermogen

120.000.000 2.000

1.950

100.000.000 1.900

1.850 80.000.000

1.800 Langlopende schulden

Eigen vermogen 60.000.000 1.750 Lasten in de begroting

1.700 Vaste schuld per inwoner

40.000.000 1.650

1.600 20.000.000

1.550

- 1.500 2014 2015 2016 2017 2018 2019

150 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Figuur 3 Ontwikkeling risicoprofiel en weerstandscapaciteit

35 1,7

30 1,5

25 1,3

20 Risicoprofiel 1,1 Weerstandscapaciteit

15 Weerstandsvermogen

0,9 10

0,7 5

0 0,5 2014 2015 2016 2017 2018 2019

151 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Figuur 4 Lasten per programma

Burger, Bestuur en Algemene Veiligheid dekkingsmiddelen Ondersteuning Verkeer, vervoer en 5% 3% 12% waterstaat Economie 4% 1% Onderwijs 4%

Volkshuisvesting, ruimtelijke Sport, cultuur en recreatie ordening en stedelijke 8% vernieuwing 17%

Volksgezondheid en Milieu Sociaal Domein 11% 35%

Figuur 5 Baten per programma

Burger, Bestuur en Veiligheid Verkeer, vervoer en Economie Onderwijs Sport, cultuur en recreatie Ondersteuning 0% waterstaat 1% 0% 1% 1% 1%

Sociaal Domein 9% Volksgezondheid en Milieu 10%

Volkshuisvesting, Algemene ruimtelijke ordening dekkingsmiddelen en stedelijke 61% vernieuwing 16%

152 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Figuur 6 Gemeentelijke lasten in 2019

2. Belastingen 1% 1. Salarissen en sociale lasten 14% 7. Verrekeningen 24%

5. Rente en dividend 1%

3. Goederen en diensten 34%

4. Overdrachten 26%

Figuur 7 Gemeentelijke baten in 2019

7. Verrekeningen 12% 1. Salarissen en sociale lasten 0%

5. Rente en dividend 2. Belastingen 1% 15%

3. Goederen en diensten 19%

4. Overdrachten 53%

153 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Bijlage 9 Taakvelden

De verdeling van de baten en lasten over de taakvelden is als volgt: Primitief Begroot na wijz werkelijk Taakveld U I U I U I

0.0 - Bestuur en ondersteuning 0.1 Bestuur 2.244.477 2.347.565 0 2.384.170 93.235 0.2 Burgerzaken 869.355 493.555 833.655 493.555 941.748 598.612 0.3 Beheer overige gebouwen en gronden 1.588.653 416.980 1.776.448 416.980 1.845.494 694.716 0.4 Overhead 11.682.777 487.962 11.834.914 396.203 11.516.003 357.079 0.5 Treasury -553.242 358.605 -444.073 658.605 -344.699 705.073 0.61 OZB woningen 595.750 7.834.187 607.750 8.234.187 614.900 8.250.548 0.62 OZB niet-woningen 3.444.596 0 3.444.596 0 3.577.573 0.64 Belastingen overig 1.624 407.845 1.624 407.845 3.698 458.869 0.7 Algemene uitkering en overige uitkeringen gemeentefonds 0 50.064.373 0 50.978.934 0 51.565.495 0.8 Overige baten en lasten -49.072 1.800.313 -51.536 1.800.313 327.317 2.160.529 0.10 Mutaties reserves 523.165 324.802 3.662.820 4.236.455 4.113.986 4.318.011 0.11 Resultaat van de rekening van baten / lasten 453.614 -1.001.437 0 2.082.207 0 Totaal 0.0 - Bestuur en ondersteuning 17.357.101 65.633.218 19.567.730 71.067.673 23.484.822 72.779.739

1.0 - Veiligheid 1.1 Crisisbeheersing en brandweer 2.856.527 2.803.524 0 2.754.085 0 1.2 Openbare orde en veiligheid 1.029.648 33.100 1.029.650 124.859 824.865 60.635 Totaal 1.0 - Veiligheid 3.886.175 33.100 3.833.174 124.859 3.578.950 60.635

2.0 - Verkeer, vervoer en waterstaat 2.1 Verkeer en vervoer 4.594.075 626.231 4.556.690 626.231 4.313.252 1.261.614 Totaal 2.0 - Verkeer, vervoer en waterstaat 4.594.075 626.231 4.556.690 626.231 4.313.252 1.261.614

3.0 - Economie 3.1 Economische ontwikkeling 126.412 126.412 0 100.054 0 3.2 Fysieke bedrijfsinfrastructuur 3.571.970 3.556.528 1.599.185 1.583.743 572.104 832.327 3.3 Bedrijvenloket en bedrijfsregelingen 284.102 58.035 284.102 58.035 243.671 51.261 3.4 Economische promotie 25.784 175.256 25.784 175.256 18.758 261.757 Totaal 3.0 - Economie 4.008.268 3.789.819 2.035.483 1.817.034 934.588 1.145.344

154 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

4.0 - Onderwijs 4.1 Openbaar basisonderwijs 137.567 12.785 163.203 12.785 170.375 10.428 4.2 Onderwijshuisvesting 3.167.970 24.305 3.161.576 107.137 3.191.266 188.688 4.3 Onderwijsbeleid en leerlingenzaken 1.160.251 161.000 1.270.251 251.000 1.173.593 249.918 Totaal 4.0 - Onderwijs 4.465.788 198.090 4.595.030 370.922 4.535.234 449.034

5.0 - Sport, cultuur en recreatie 5.1 Sportbeleid en activering 722.218 31 430.501 31 404.093 0 5.2 Sportaccommodaties 3.414.095 1.541.585 3.468.529 1.261.585 3.475.448 1.369.390 5.3 Cultuurpresentatie, cultuurproductie en cultuurparticipatie 1.047.377 13.844 1.074.094 13.844 1.070.083 13.273 5.4 Musea 262.558 262.558 0 261.316 0 5.5 Cultureel erfgoed 83.802 980 83.802 980 66.052 1.033 5.6 Media 1.021.425 1.021.425 0 1.021.772 0 5.7 Openbaar groen en (openlucht) recreatie 3.000.964 71.229 2.975.964 71.229 2.920.394 82.820 Totaal 5.0 - Sport, cultuur en recreatie 9.552.439 1.627.669 9.316.873 1.347.669 9.219.157 1.466.516

6.0 - Sociaal Domein 6.1 Samenkracht en burgerparticipatie 4.051.014 139.388 4.182.033 121.173 4.109.416 296.929 6.2 Wijkteams 2.696.224 1.563.364 0 1.464.244 90 6.3 Inkomensregelingen 13.692.779 9.120.812 10.767.454 8.999.185 10.784.789 9.186.278 6.4 Begeleide participatie 1.036.550 1.098.313 0 1.118.245 0 6.5 Arbeidsparticipatie 962.836 0 904.528 0 737.021 0 6.6 Maatwerkvoorzieningen (WMO) 2.039.101 309.500 2.317.547 291.500 1.928.560 29.944 6.71 Maatwerkdienstverlening 18+ 4.391.434 175.000 8.983.285 75.000 9.401.244 185.214 6.72 Maatwerkdienstverlening 18- 6.090.908 900.000 6.953.661 900.000 7.817.177 283.673 6.81 Geëscaleerde zorg 18+ 41.727 41.727 0 61.902 0 6.82 Geëscaleerde zorg 18- 929.017 1.184.019 0 1.229.085 25.311 Totaal 6.0 - Sociaal Domein 35.931.590 10.644.700 37.995.931 10.386.858 38.651.684 10.007.439

7.0 - Volksgezondheid en milieu 7.1 Volksgezondheid 1.429.609 9.000 1.429.119 57.500 1.452.888 4.241 7.2 Riolering 4.583.131 5.222.480 4.583.131 5.222.480 4.508.870 5.625.497 7.3 Afval 4.138.099 4.546.505 4.371.878 4.546.505 4.962.768 4.809.288 7.4 Milieubeheer 1.135.742 40.000 1.156.743 40.000 1.050.352 8.400 7.5 Begraafplaatsen en crematoria 320.517 481.007 320.517 451.007 371.538 441.402 Totaal 7.0 - Volksgezondheid en milieu 11.607.098 10.298.992 11.861.388 10.317.492 12.346.416 10.888.827

8.0 - Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en 8.1 Ruimtelijke ordening 1.185.899 1.418.502 0 1.023.598 32.651 stedelijke vernieuwing 8.2 Grondexploitatie (niet bedrijventerreinen) 14.056.171 14.173.652 18.197.209 18.115.140 16.057.940 16.984.629 8.3 Wonen en bouwen 1.771.895 1.391.028 1.771.896 976.028 1.916.507 985.718 Totaal 8.0 - Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing 17.013.965 15.564.680 21.387.607 19.091.168 18.998.045 18.002.998 Eindtotaal 108.416.499 108.416.499 115.149.906 115.149.906 116.062.148 116.062.148

155 JAARSTUKKEN 2019 GEMEENTE DE BILT

Bijlage 10 Verplichte beleidsindicatoren

Taakveld Naam Indicator Eenheid

1 0. Bestuur en ondersteuning Formatie Fte per 1.000 inwoners 5,51

2 0. Bestuur en ondersteuning Bezetting Fte per 1.000 inwoners 4,46 3 0. Bestuur en ondersteuning Apparaatskosten Kosten per inwoner € 249,46 Kosten als % van totale loonsom + totale kosten 4 0. Bestuur en ondersteuning Externe inhuur 18.21% inhuur externen 5 0. Bestuur en ondersteuning Overhead % van totale lasten 9.98% 6 1. Veiligheid Verwijzingen Halt Aantal per 10.000 jongeren 146 7 1. Veiligheid Winkeldiefstallen Aantal per 1.000 inwoners 1,1 8 1. Veiligheid Geweldsmisdrijven Aantal per 1.000 inwoners 2,3 9 1. Veiligheid Diefstallen uit woning Aantal per 1.000 inwoners 2,5 Vernielingen en beschadigingen (in 10 1. Veiligheid Aantal per 1.000 inwoners 3,3 de openbare ruimte) 11 3. Economie Functiemenging % 50,20% Aantal per 1.000 inwoners in de leeftijd van 15 t/m 12 3. Economie Vestigingen (van bedrijven) 196,3 64 jaar 13 4. Onderwijs Absoluut verzuim Aantal per 1.000 leerlingen 1,2 14 4. Onderwijs Relatief verzuim Aantal per 1.000 leerlingen 14 Vroegtijdig schoolverlaters zonder 15 4. Onderwijs % deelnemers aan het VO en MBO onderwijs 1,4 startkwalificatie (vsv-ers) 16 5. Sport, cultuur en recreatie Niet sporters % 38,6 Aantal per 1.000 inwoners in de leeftijd 15 – 64 17 6. Sociaal domein Banen 776,3 jaar Jongeren met een delict voor de 18 6. Sociaal domein % 12 t/m 21 jarigen 0 rechter 19 6. Sociaal domein Kinderen in uitkeringsgezin % kinderen tot 18 jaar 4 % van de werkzame beroepsbevolking ten 20 6. Sociaal domein Netto arbeidsparticipatie 67,7 opzichte van de beroepsbevolking 21 6. Sociaal domein Werkloze jongeren % 16 t/m 22 jarigen 1 22 6. Sociaal domein Personen met een bijstandsuitkering Aantal per 10.000 inwoners 224,2 23 6. Sociaal domein Lopende re-integratievoorzieningen Aantal per 10.000 inwoners van 15 – 64 jaar 215,9 24 6. Sociaal domein Jongeren met jeugdhulp % van alle jongeren tot 18 jaar 7,3 25 6. Sociaal domein Jongeren met jeugdbescherming % van alle jongeren tot 18 jaar 0,7 26 6. Sociaal domein Jongeren met jeugdreclassering % van alle jongeren van 12 tot 23 jaar 0,2 Cliënten met een 27 6. Sociaal domein Aantal per 10.000 inwoners 550 maatwerkarrangement WMO 28 7. Volksgezondheid en Milieu Omvang huishoudelijk restafval Kg/inwoner 131 29 7. Volksgezondheid en Milieu Hernieuwbare elektriciteit % 3,2 8. Volkshuisvesting, Ruimtelijke 30 Gemiddelde WOZ waarde Duizend euro 395 ordening en Stedelijke vernieuwing 8. Volkshuisvesting, Ruimtelijke 31 Nieuw gebouwde woningen Aantal per 1.000 woningen 1,4 ordening en Stedelijke vernieuwing 8. Volkshuisvesting, Ruimtelijke 32 Demografische druk % 89 ordening en Stedelijke vernieuwing 8. Volkshuisvesting, Ruimtelijke Gemeentelijke woonlasten 33 In Euro’s 766 ordening en Stedelijke vernieuwing eenpersoonshuishouden 8. Volkshuisvesting, Ruimtelijke Gemeentelijke woonlasten 34 In Euro’s 964 ordening en Stedelijke vernieuwing meerpersoonshuishouden

156 JAARSTUKKEN GEMEENTE DE BILT