Eaeko ESKUALDEETAKO ETORKINAK

Ikuspegiren aldizkaria Immigrazioari begirada Alameda Mazarredo 39, 4ºC 48009 Bilbo Bizkaia www.ikuspegi.org 14.zbk Lege gordailua BI-1163-05 www.ikuspegi.org 2007ko otsaila 14.zbk

EAEko ESKUALDEETAKO ETORKINAK

Panoramika honetan, EAEko etorkinen eskualdekako banaketaz arituko gara, eta, horretarako, 2006ko urtarrilaren 1eko erroldaren behin betiko datuetan oinarrituko gara. Gai horri buruz, 2. panoramikan ere aritu ginen, 2003ko datuekin, eta horrek joerek jarraitu duten edo aldatu egin diren aztertzeko bidea ematen digu. Eskualde bakoitzeko etorkinen kokapen eta finkatzeetan, joerak jarraitu egin dute nagusiki.

Etorkinen eskualdekako banaketari buruz hitz egiten hasi baino 1. grafikoa lehen, aipatu beharra dago 2006ko urtarrilaren 1eko erroldaren Etorkinen eta bertakoen banaketa EAEko eskualde nagusietan (%). behin betiko datuen arabera EAEn 85.542 etorkin zeudela, EINek 2006ko uztailean bildutakoa baino 2.000 gehiago. Ikuspegik 11. panoramikan aztertu zuen hori. Etorkinak 17 14 40 3 5 3 18 Biztanleria osoaren eta etorkinen lurralde-banaketan jarriko dugu arreta. Honako hauek dira datuak, hurrenez hurren: Bizkaian, EAEko biztanleria osoaren %53,5 bizi da, eta etorkinen %50,7. Araban, biztanleria osoaren %14,2 dugu, eta etorkinen %19,7. Gipuzkoan, biztanleria osoaren %32,5 dago, eta etorkinen %29,7 -1. taula-. Datu Bertakoak 11 15 41 4 4 3 22 horien arabera, Arabak EAEko biztanleria osoan duen ehunekoa baino handiagoa dute hango etorkinek, 5,6 puntu handiagoa baita. Gipuzkoan eta Bizkaian, berriz, alderantziz gertatzen da eta EAEko %0 %10 %20 %30 %40 %50 %60 %70 %80 %90 %100

Arabako Lautada Donostialdea Bilbo Handia Durangaldea Bidasoa Behea Urola Kosta Besteak

1. taula. Biztanleria osoaren eta etorkinen eskualdekako banaketa. Iturria: EINko datuak. 2006 biztanleria osoan duten ehunekoa baino txikiagoa da hango etorki- Biztanleria Biztanleria Etorkinak Etorkinen % nen ehunekoa, 2,9 eta 2,7 puntu txikiago, hurrenez hurren. Osoa Osoaren % Kantauri Arabarra 33.398 1,6 810 0,9 Eskualdeei erreparatuz gero, hiriburuen eskualdeek etorkinen Gorbeialdea 7.791 0,4 326 0,4 kontzentrazio handia dute, hau da, Bilbo Handiak, Donostialdeak Arabako Lautada 241.496 11,3 14.768 17,3 eta Arabako Lautadak; aurreko urteei dagokienez, joera bera dagoe- Arabako Mendialdea 3.152 0,1 160 0,2 la ikusten da. Etorkin kopurua mantendu eta apur bat igo da azken urte hauetan: EAEko erroldetan, biztanleria osoaren %67,2 bizi da Arabako Errioxa 10.826 0,5 613 0,7 eskualde horietan dira, eta etorkinen %71,5. Datuak eskualdez Arabako Ibarrak 5.262 0,2 180 0,2 Araba Guztira 301.925 14,2 16.857 19,7 2. grafikoa Donostialdea 319.563 15,0 12.333 14,4 Etorkinen finkatzea eskualdeburuetan. Bilakaera 1999-2006 (%) Goierri 64.902 3,0 2.260 2,6 Tolosa 45.897 2,2 1.217 1,4 Urola Kosta 69.430 3,3 2.323 2,7 1999 15 21 34 30 Deba Garaia 61.654 2,9 1.647 1,9 Bidasoa Behea 76.334 3,6 3.881 4,5 Deba Behea 54.115 2,5 1.629 1,9 2003 19 16 39 27 Gipuzkoa Guztira 691.895 32,4 25.290 29,6 Arratia-Nerbioi 22.205 1,0 733 0,9 Durangaldea 93.581 4,4 2.939 3,4

Enkarterri 30.342 1,4 865 1,0 2006 17 14 40 28 Gernika-Bermeo 45.111 2,1 1.680 2,0 Bilbo Handia 872.678 40,9 34.104 39,9 Markina-Ondarroa 26.178 1,2 1.167 1,4 %0 %20 %40 %60 %80 %100 Plentzia-Mungia 49.768 2,3 1.907 2,2 Arabako Lautada Donostialdea Bizkaia Guztira 1.139.863 53,4 43.395 50,7 Bilbo Handia Besteak Guztira 2.133.683 100 85.542 100

Iturria: EINko datuak. Iturria: EINko datuak. 3. grafikoa 2. taula. Etorkinen ehunekoak lurralde historiko bakoitzean. 2006. EAEko etorkinen eskualdekako banaketa. 2006. (%) (%)

Biztanleria 42,5 Etorkinak Etorkinen % 40,0 Osoa 37,5 35,0 Kantauri Arabarra 33.398 810 2,4 32,5 30,0 Gorbeialdea 7.791 326 4,2 27,5 Arabako Lautada 241.496 14.768 6,1 25,0 22,5 Arabako Mendialdea 3.152 160 5,1 20,0 17,5 Arabako Errioxa 10.826 613 5,7 15,0 12,5 Arabako Ibarrak 5.262 180 3,4 10,0 Araba. Guztira 301.925 16.857 5,6 7,5 5,0 Donostialdea 319.563 12.333 3,9 2,5 0,0 Goierri 64.902 2.260 3,5

Goierri Tolosa Tolosa 45.897 1.217 2,7 Enkarterri Urola Kosta Bilbo Handia Donostialdea Durangaldea Deba GaraiaDeba Behea Gorbeialdea Bidasoa Behea Arratia-Nerbioi Arabako lautada Plentzia-MungiaGernika-Bermeo Arabako ErrioxaArabako Ibarrak Kantauri Arabarra Urola Kosta 69.430 2.323 3,3 Markina-Ondarroa Arabako Mendialdea Deba Garaia 61.654 1.647 2,7

Iturria: EINko datuak. Bidasoa Behea 76.334 3.881 5,1

Deba Behea 54.115 1.629 3,0 eskualde begiratuz gero, Bilbo Handian, EAEko etorkinen ia %40 dugu; Arabako Lautadan, %17,3, eta Donostialdean, %14,4. Ikus 1. Gipuzkoa. Guztira 691.895 25.290 3,7 grafikoa. Arratia-Nerbioi 22.205 733 3,3

Hiru eskualde horien nagusitasuna mantendu egin da urtetan zehar; Durangaldea 93.581 2.939 3,1 2. grafikoan ikus dezakegu etorkinen kopuruak aipatutako eskualde- Enkarterri 30.342 865 2,9 tan eta bestetan 1999 eta 2006 bitartean izan duen bilakaera. Azpimarratu beharra dago hiru eskualdeetako udalerri guztietan ez Gernika-Bermeo 45.111 1.680 3,7 dela etorkin kopuru bera bizi; badira ezberdintasunak nabariak, Bilbo Handia 872.678 34.104 3,9 baina horrek ez die EAEko beste eskualdeei onurarik ekartzen. Markina-Ondarroa 26.178 1.167 4,5

Hiru eskualde horiek garrantzitsuak direla ikusi dugu, baina horien Plentzia-Mungia 49.768 1.907 3,8 atzetik honako hauek datoz etorkinen kopuruari dagokionez: Bizkaia Guztira 1.139.863 43.395 3,8 Durangaldea eta Bidasoa Behea. Lehenengoan, EAEn erroldatutako etorkinen % 4,5 bizi da, eta bigarrenean, %3,4. Beste eskualde guz- Guztira 2.133.683 85.542 4,0 tiek garrantzi gutxiago dute, biztanle edo etorkin gutxi dituzte-eta; horietako hirutan (Urola Kosta, Goierri eta Plentzia-Mungia) baka- Iturria: EINko datuak.

4. grafikoa EAEko eskualdeetako etorkinak jatorrizko kontinentearen arabera. 2006. (%)

Guztira 28 17 49 5 Plentzia-Mungia 31 9 57 3 Markina-Ondarroa 34 37 26 2 Bilbo Handia 20 15 59 6 Gernika-Bermeo 48 6 41 3 Enkarterri 54 9 36 Durangaldea 35 27 35 2 Arratia-Nerbioi 30 18 52 1 Deba Behea 21 25 50 3 Bidasoa Behea 43 14 40 4 Deba Garaia 31 9 46 14 Urola Kosta 27 23 44 6 Tolosa 33 20 39 8 Goierri 46 18 32 4 Donostialdea 37 10 49 4 Arabako Ibarrak 62 1 37 Arabako Errioxa 53 19 26 2 Arabako Mendialdea 34 27 39 Arabako Lautada 23 28 43 6 Gorbeialdea 47 19 32 2 Kantauri Arabarra 20 40 35 5

%0 %20 %40 %60 %80 %100

Europa Afrika Amerika Asia Ozeania eta gainerakoak

Iturria: EINko datuak. rrik iristen da etorkinen kopurua %2ra, eta 1. mapa beste zazpitan, gehienez ere, %1era. Ikus 3. Etorkinen ehunekoak EAEko eskualdeetan. 2006ko errolda. grafikoa. Bidasoa Behea Plentzia- Eskualdez eskualde etorkinen kopuruari Mungia erreparatuz gero (2. grafikoa), hogeitik, seik Gernika- Bermeo bakarrik gainditzen dute EAEko batez beste- Markina- Bilbo Handia Ondarroa Donostialdea koa: %4. Horietako lau (Arabako Lautada, Enkarterri Arabako Errioxa, Gorbeialdea eta Arabako Deba Urola Mendialdea) Araban daude, bat (Bidasoa Durangaldea Behea Kosta Behea) Gipuzkoan, eta beste bat (Markina- Tolosa Kantauri Arratia-Nerbioi Ondarroa) Bizkaian. Arabako Lautadak Arabarra Vitoria-Gasteiz buru, du EAEko etorkin ehu- Deba Garaia Goierri nekorik handiena: %6,1. Atzetik Arabako Gorbeialdea Errioxa dator: %5,7.

Beste talde batean, Behe Bidasoa eta Arabako Lautada Markina-Ondarroa daude: %5,1 eta %4,5 dute, Arabako Ibarrak hurrenez hurren. Lehen eskualdea biztanle asko iza- % 0 - 2,9 teagatik ere garrantzitsua da; bigarrena, berriz, ez. Behe Arabako Bidasoan, faktore ekonomiko eta bestelakoez gain, kokapen Mendialdea % 3 - 3,9 geografikoa ere azpimarratu beharra dago, eskualdea mugan bai- % 4 - 4,9 tago. Markina-Ondarroaren kasuan, arrantzak oraindik duen garrantziak azaltzen du indizea hain altua izatea. Arabako % 5 - 5,9 Errioxa Azkenik, azpimarratu beharra dago Arabako zenbait eskualde EAEko + % 6 etorkinen ehuneko batez bestekotik gora daudela: Arabako Errioxa (5,7), Gorbeialdea (%4,2) eta Arabako Mendialdea (%5,1). Hiru kasu Iturria: EINko datuak. horietan, ehunekoa EAEko batez bestekoa baino handiagoa da, baina, biztanleriari dagokionez, alderantziz gertatzen da, EAEn biz- bera dago hiru lurraldeetan (%5) eta ia ez dago Ozeaniarrik edo abe- tanle gutxien dituzten lau eskualdeen artean daude. Datu horiek, rrigaberik. beraz, erlatibizatu egin behar dira; izan ere, biztanle gutxi dituzten eskualdeak izanik, etorkin kopuru txikienak ere etorkinen ehunekoa Banaketa hori, oro har, mantendu egiten da lurralde guztietako nabarmen igo dezake. eskualdeetan, baina, era berean, eskualde bakoitza ezaugarritzen duten zenbait berezitasun ikus daitezke, 4. grafikoa. Hala, Bilbo Eskualde bakoitzean dauden etorkinen jatorrizko kontinenteei erre- Handian latinoamerikarren ehunekoa batez bestekotik gorakoa da paratuz gero, behin baino gehiagotan aipatu bezala, erdiak amerika- (%59), eta baita Plentzia-Mungian ere (%59). Gipuzkoako eskualde- rrak dira, %30 europarrak, %17 afrikarrak eta %5 asiarrak. Era bere- etan edo Araban biztanle gutxien dutenetan, berriz, ehuneko hori an, lurralde historiko bakoitzean, xehetasun jakin batzuk daude: askoz ere txikiagoa da. Halaber, interesgarria da ikustea Markina- Gipuzkoan, etorkin gehienak europarrak dira (%36); Araban, afrika- Ondarroan eta Arabako Lautadan afrikar asko daudela, %37 eta %27, rrak (%28), eta Bizkaian, latinoamerikarrak (%55). Asiarren kopuru hurrenez hurren. Azpimarratzekoa da, orobat, Deba Garaiko asiarren

3. taula. EAEko eskualdeetako etorkinen antolaketa jatorri nagusien arabera.

Erresuma Gainera- Kolonbia Ekuador Maroko Portugal Errumania Bolivia Brasil Argentina Txina Algeria Frantzia Peru Kuba Venezuela Guztira Batua koak Guztira 11.086 7.740 7.582 6.265 6.265 6.016 3.790 2.973 2.530 2.315 1.998 1.570 1.564 1.502 1.459 20.887 85.542 % 13,0 9,0 8,9 7,3 7,3 7,0 4,4 3,5 3,0 2,7 2,3 1,8 1,8 1,8 1,7 24,4 100

Kantauri Arabarra 4,6 6,7 13,0 7,0 4,3 1,0 2,6 3,3 2,3 19,3 1,5 8,5 2,6 1,6 1,7 20,0 100 Gorbeialdea 4,0 9,8 8,6 18,4 13,2 0,9 1,2 8,0 0,0 5,5 0,9 1,2 1,2 3,7 0,9 22,4 100 Arabako Lautada 15,1 7,3 14,0 7,2 4,4 1,9 5,1 2,4 3,3 7,4 1,4 1,5 1,6 1,2 1,4 24,9 100 Arabako Mendialdea 3,1 12,5 21,9 11,3 13,1 1,3 1,9 12,5 0,0 4,4 0,6 0,0 0,0 2,5 1,3 13,8 100 Arabako Errioxa 10,8 0,7 15,0 32,8 14,5 2,0 4,4 0,7 0,0 2,0 0,8 2,1 2,1 0,2 0,3 11,7 100 Arabako Ibarrak 23,3 2,2 0,6 37,8 2,2 3,3 0,6 0,6 0,0 0,0 2,8 1,7 1,7 2,2 1,1 20,0 100 Donostialdea 8,6 13,7 5,3 11,6 3,7 2,0 3,1 5,5 1,9 1,5 4,1 2,0 2,5 3,4 1,7 29,4 100 Goierri 2,3 10,5 14,2 14,3 19,8 1,0 1,7 5,7 1,0 1,6 1,1 0,5 3,2 1,3 1,6 20,1 100 Tolosa 5,4 10,8 13,6 16,0 3,0 0,6 3,7 4,9 0,8 2,2 2,4 1,5 3,0 1,1 1,8 29,2 100 Urola Kosta 5,4 6,3 15,5 5,8 3,1 1,9 3,6 8,6 0,8 3,8 2,8 0,6 2,0 2,5 1,7 35,4 100 Deba Garaia 10,4 7,5 8,3 16,9 1,6 7,3 2,4 5,5 1,6 0,2 1,2 0,8 3,0 1,6 1,0 30,7 100 Bidasoa Behea 9,6 7,8 6,8 10,6 6,4 1,0 5,3 3,3 2,4 2,3 11,6 4,7 1,4 1,6 0,7 24,7 100 Deba Behea 8,7 10,7 23,1 9,0 2,1 7,1 7,2 5,1 0,9 0,7 1,2 0,9 2,9 1,0 2,5 16,9 100 Arratia-Nerbioi 3,8 19,5 8,9 3,3 20,2 15,4 2,2 1,6 0,4 4,4 1,0 0,4 2,7 1,2 2,9 12,1 100 Durangaldea 7,3 5,2 14,9 10,6 16,9 6,6 5,3 2,3 2,1 1,3 0,9 0,7 1,9 1,1 1,2 21,6 100 Enkarterri 10,4 7,2 8,4 18,6 29,6 3,1 6,0 1,6 0,1 0,6 0,2 0,8 0,9 1,2 0,7 10,5 100 Gernika-Bermeo 5,9 6,5 2,6 3,3 35,0 9,3 3,2 3,8 1,8 2,6 0,7 1,5 1,1 1,3 1,4 20,1 100 Bilbo Handia 17,3 9,2 6,2 3,1 7,1 12,9 4,7 2,7 4,3 1,4 1,6 1,9 1,5 1,4 2,0 22,6 100 Markina-Ondarroa 5,0 4,8 9,2 13,6 9,7 1,5 0,5 0,9 0,5 0,5 1,5 2,9 1,3 0,7 1,3 46,2 100 Plentzia-Mungia 16,3 5,1 6,6 5,5 3,4 9,4 8,4 4,8 2,3 0,3 2,5 0,6 1,9 5,6 3,3 24,0 100

Iturria: EINko datuak. kasu deigarria eta beste hainbat kasu. Azken 2. mapa horiek inmigrazio-sareekin eta beste jardue- Etorkin kopurua EAEko eskualdeetan. 2006ko errolda ra jakin batzuekin dute zerikusia. Bidasoa Behea Plentzia- Kontinenteen araberako datu horiek Mungia azaltzen dute, hein batean, emakumezko Gernika- Bermeo etorkin kopurua oso handia egotea, jakina Markina- Bilbo Handia Ondarroa Donostialdea baita etorkin latinoamerikarren gehiengoa Enkarterri emakumeak direla. EAEn finkatutako etor- Deba Urola Behea kin gehienak gizonezkoak dira (%50,85); Durangaldea Kosta emakumezkoen igoera, berriz, EAEko hogei Tolosa Kantauri Arratia-Nerbioi eskualdeetatik, hirutan nabari daiteke, eta Arabarra bitan oso nabarmen, Bilbo Handian eta Deba Garaia Goierri Donostialdean (bietan %48). Hirugarrena Gorbeialdea Plentzia-Mungia da; lehen aipatu bezala, hango etorkin gehienak latinoamerikarrak dira, eta EAEn emakume kopuru gehiena Arabako Lautada hartzen duen eskualdea da (%56). Beste Arabako - 500 Ibarrak herrialde gehienetan, bi sexuen arteko oreka edo 501 - 1.000 gizonezkoen gailentasun txikia dugu, horrelaxe ikusi Arabako dugu beste dokumentu batzuetan ere. Markina-Ondarroa Mendialdea 1.001 - 3.000 da salbuespena; hor emakumezkoen tasa txikia da, %34; 3.001 - 10.000 baina, hori ulertzeko, kontuan hartu behar da afrikar eta europar asko daudela eskualde horretan, %37 eta %31, hurrenez hurren. Era Arabako 10.001 - 30.000 berean, EAEn amerikar etorkinen ehuneko txikiena duen eskualdea Errioxa da, %26. + 30.000

EAEn, etorkin gehienak kolonbiarrak, ekuadortarrak, portugaldarrak Iturria: EINko datuak. eta marokoarrak dira, eta gauza bera gertatzen da eskualde gehienetan. Horrezaz gain, marokoarrak edo portugaldarrak dira EAEn den- Dena den, eredu horren inguruan zenbait xehetasun eman daitezke. bora gehien daramaten etorkinak, baina, orain, beste batzuk ere Lehenbizi, azpimarratu beharra dago eskualdeburuetan etorkin gehie- etortzen hasi dira, errumaniarrak eta boliviarrak. nak latinoamerikarrak direla: Donostialdean ekuadortarrak, Bilbo Handian eta Arabako Lautadan kolon- 3. mapa biarrak. Etorkinen gehiengoa eskualde- Etorkinen jatorri nagusia EAEko eskualdeetan. 2006ko errolda buruetan kokatzen denez, hango joerek erabakitzen dute EAEko etorkinen Bidasoa Behea Plentzia- nazionalitate nagusiak zein diren. Mungia Gernika- Bermeo Bizkaiko eta Gipuzkoa barneko eskual- Markina- de batzuetan (Goierri, Arratia-Nerbioi, Bilbo Handia Ondarroa Donostialdea Enkarterri Durangaldea edo Gernika-Bermeo), Deba Urola errumaniarrak dira etorkin gehienak. Durangaldea Behea Kosta Gernika-Bermeon, adibidez, eskualde- Tolosa Kantauri Arratia-Nerbioi ko etorkinen %35 errumaniarra da. Arabarra Deba Era berean, nekazaritza nagusi den Garaia Goierri Gorbeialdea eskualdeetan (Arabako Errioxa, Kolonbia Gorbeialdea) portugaldarrak edo magrebtarrak gailentzen dira (Arabako Ekuador Arabako Lautada Mendialdean marokoarrak, eta eskual- Arabako Ibarrak Maroko de Kantauri Arabarrean aljeriarrak).

Aljeria Arabako Bi eskualde eredu nagusitik kanpo Mendialdea daude, eta horko etorkinak ez datoz Portugal EAEn gailentzen direnekin bat. Bidasoa Errumania Behean, etorkin gehienak frantsesak dira Arabako (%11,6), eta, ondoren, portugaldarrak Errioxa Frantzia (%10,6). Markina-Ondarroa eskualdean, Senegal berriz, senegaldarrak dira nagusi.

Iturria: EINko datuak.

EAEko immigrazioaren inguruko informazio gehiagorako kontsul- Gurekin harremanetan jartzeko: ta ezazu gure web orria: www.ikuspegi.org Tlf.: 94 601 82 75 Fax: 94 402 35 40 Behatokiaren beste zerbitzu batzuk ere zure esku daude: e-mail: [email protected] - Dokumentazio zentrua: kontsulta zerbitzua eta liburutegi maile- gua eskeintzen ditu. Postaz eta pertsonalki helbide honetan aurki gaitzakezu: - Informazio estatistikoa. Alameda Mazarredo 39, 4.C, 48009 Bilbo - Bizkaia