REGIOBEELD THOON 2020-2030

Hengelo, juni 2020 Bevolkingsontwikkeling Bevolking

De regio Twente bestaat uit 14 gemeenten waar 628.000 Twentenaren wonen. Mensen die eigenzinnig en soms wat tegendraads zijn, maar bovenal trots op hun regio.

Twente Regio Twente betreft de 14 gemeenten , Borne, , , , , (O), , , , Rijssen-Holten, , , .

50% van de inwoners woont in de drie grote steden.

Samenwerking van gemeenten in Samen14 De 14 Twentse gemeenten werken sinds 2013 als Samen14 aan transitie en transformatie van de zorg en jeugdhulp. Er wordt zoveel mogelijk samengewerkt in inkoop, contractbeheer en toezicht. En de verdere transformatie van het sociale domein.

Bron: Regiobeeld Menzis 2020 Bevolking prognose per Gemeente 2020-2030 THOON

50% 42% 41% 39% 40% 38% 34% 34% 34% 32% 31% 30% 27% 21% 20%

10% 4% 5%

0% -1% -3% -2% -3% -2% -2% -3% -5% -4% -10%

-20%

-30% < 30jr 30- 44 jr 45-64 jr 65-74 jr 75+ TOTAAL

Bron: Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2016 GGD Twente Bevolkingsontwikkeling THOON

Bevolkingsontwikkeling THOON gebied komende 10 jaar: sterke vergrijzing, krimpende beroepsbevolking en ontgroening

Bevolkingsontwikkeling in THOON gebied incl. vergelijking met Twente en Nederland (Aantal inwoners x 1000, 2020 t.o.v. 2030) Het aantal inwoners ouder dan 65 jaar stijgt met 18% en ouder dan 75 jaar 2020 2030 Verschil Verschil Verschil met 32%. THOON Twente Nederland 75+ jaar 36703 48497 +32% +34% +42% Sterke vergrijzing, minder uitgesproken dan totaal Nederland 65 t/m 74 46255 49225 +6% +7% +12%

45 t/m 64 111382 98682 -11% -11% -9% Een krimpende beroepsbevolking, veel sterker dan totaal Nederland 30 t/m 44 63646 64404 +1% +2% +8%

<30 jaar 139645 127910 -8% -8% 0% Forse ontgroening, veel sterker dan totaal Nederland 402676 393829 -2% -3% +8%

Bron: Primos Bevolkingsprognoses, gecorrigeerd voor de nieuwste bevolkingsprognose van het CBS van 10 september 2019. Trend in eenpersoonshuishoudens 65+ THOON

Trend eenpersoonshuishoudens 65+ 2020-2030 25% +29% +27%

20% 18% 17%

15% 14% 13%

10%

5%

0% Enschede Hengelo Borne Dinkelland Losser Oldenzaal Haaksbergen Hof van Nederland Twente THOON Twente

2020 2030

BRON: Volksgezondheid Toekomstverkenning 2018 RIVM.De cijfers geven een toekomstprojectie op basis van de prognoses van de bevolkingsontwikkeling gemaakt door Primos-prognose, ABF Research. Zorggebruik Chronische aandoeningen (≥1) per gemeente THOON

Trend in percentage inwoners met tenminste een aandoening

53% Borne 53% +1,1% 53% Dinkelland 56% +4,5% 50% Enschede 52% +4,2% 54% Haaksbergen 57% +4,8% 52% Hengelo 54% +3,3% 55% Hof van Twente 57% +3,5% 54% Losser 56% +3,7% 54% Oldenzaal 56% +4,3% 53% THOON 55% +3,7% 52% Twente 54% +3,7% 51% Nederland 53% +2,7%

30% 40% 50% 60% 2020 2030

Bron: Regiobeeld RIVM Chronische aandoeningen (≥2) per gemeente THOON

Trend in percentage inwoners met twee of meer aandoeningen

28% Borne 29% +4,3% 29% Dinkelland 32% +10,8% 25% Enschede 28% +10% 30% Haaksbergen 33% +11% 27% Hengelo 30% +8% 31% Hof van Twente 33% +8,1% 30% Losser 32% +8,8% 29% Oldenzaal 32% +10,2% THOON 29% 31% +8,9% 27% Twente 30% +9,2% 27% Nederland 29% +7,5%

10% 20% 30% 40% 2020 2030

Bron: Regiobeeld RIVM Dementie THOON

2020 2030 Groei komende 10 jaar Borne 430 610 42%

Dinkelland 530 660 25%

• Het aantal mensen met dementie neemt door de vergrijzing in de Enschede 2300 3000 30% THOON-regio met 30% toe. • Dementie is de volksziekte met de hoogste ziektelast voor de Haaksbergen 480 660 38% patiënt. • Ongeveer 74% wordt thuis verzorgd. Hengelo 1500 1800 20% • Dementie heeft een enorme impact op de mantelzorger. • Tegenover de sterke toename van mensen met dementie staat de Hof van Twente 800 1000 25% afname van de beroepsbevolking; Het mantelzorgpotentieel neemt daardoor af. Losser 400 560 40%

Oldenzaal 630 920 46%

TWENTE 10860 14360 32%

THOON 7070 9210 30%

Nederland 280000 390000 39%

Bron: Alzheimer Nederland januari 2020; Prognose aantal mensen met dementie. www.alzheimer-nederland.nl Sociale omgeving Sociaal Economische Status THOON Statusscores zijn scores die het SCP* berekent en die aangeven hoe de sociale economische status (SES)van een wijk is, in vergelijking met andere wijken in Nederland. De SES van een wijk is afgeleid van een aantal kenmerken van de mensen die er wonen: hun opleiding, inkomen en positie op de arbeidsmarkt.De statusscore geeft de status van een wijk (postcode) weer: hoe hoger de score is, hoe hoger de status van de wijk is. Een lage score duidt op een lage status. Bij een lage score spreken we van een achterstandswijk.

Huisartsenpraktijken in achterstandswijken hebben te maken met een complexe zorgvraag en een hoge werklast. In Enschede is het hoogste percentage lage- SES wijken; in het werkgebied van THOON zijn 15 postcodegebieden waar sprake is van een lage tot zeer lage SES.

Beperkingen bij lage SES. • Minder (zeer) goed ervaren gezondheid. • Meer langdrugie ziekten en meer functionele beperkingen. • Meer laaggeletterdheid en meer beperkte gezondheidsvaardigheden. • Ervaren van een minder zinvol leven en hoger risico op depressie. • Meer matig tot (zeer) ernstig eenzaam. • Vaker slachtoffer van huiselijk geweld, ook bij ouderen en vaker sociaal uitgesloten.

Allochtone Nederlanders en lage SES worden een steeds groter deel van de bevolking, met name in de grote steden zoals ook Enschede. We spreken hier van de van oorsprong laag opgeleide en slecht Nederlands sprekende migrant. Deze veelal eerste generatie migranten bereiken inmiddels de hogere leeftijden. Daarbij is vaak sprake van een toename van gezondheidsproblemen, zoals diabetes, dementie en (cardio)vasculaire aandoeningen.

Bron: Gezondheidsmonitor GGD-Twente 2016 en *Sociaal en Cultureel Planbureau 2014 Laaggeletterdheid THOON

Gemiddelde score laaggeletterdheid 2016*

Nederland 284

THOON 280 Laaggeletterdheid Er is een duidelijke samenhang tussen Gemeente Oldenzaal 284 beperkte gezondheidsvaardigheden/laaggeletterdheid en een slechtere gezondheid. Bij ouderen, laagopgeleiden en niet- Gemeente Losser 284 westerse migranten komen langdurige ziekten en psychische problemen vaker voor dan bij anderen. Laaggeletterden Gemeente Hof van Twente 284 maken vaak op een minder gepaste manier gebruik van de gezondheidszorg. Ze gaan vaker naar een arts, maar maken Gemeente Hengelo 284 minder gebruik van preventiemogelijkheden. Laaggeletterde ouderen hebben meer hulp nodig bij het lezen van Gemeente Haaksbergen 284 gezondheidsinformatie. In het hele THOON- gebied ligt het aantal laaggeletterden Gemeente Enschede 276 rond het landelijk gemiddelde, met uitzondering van Enschede, daar zijn meer mensen laaggeletterd t.o.v. het Gemeente Dinkelland 284 landelijk gemiddelde door het hoge percentage mensen met een lage SES. Gemeente Borne 284

272 274 276 278 280 282 284 286

* De maatstaf is de gemiddelde score van geletterdheid per gemeente. De gemiddelde geletterdheid voor Nederland bedraagt 284 punten. Bron: Stichting lezen en schrijven 2016 Mantelzorgers THOON

Mantelzorgers* 2016 25%

20% 17% 17% 15% 16% 14% 12% 12% Gemiddeld 15% van de 10% volwassenen in het THOON-gebied is mantelzorger, gelijk met het 5% gemiddelde percentage mantelzorgers in Nederland. %

Mantelzorger (19 t/m 64 jaar) Mantelzorger (65 t/m 74 jaar) Mantelzorger (75 jaar en ouder)

* Minimaal 3 maanden, ten minste 8 uur per week zorg aan een bekende uit de omgeving die langere tijd ziek, hulpbehoevend of gehandicapt is.

Bron: Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2016 GGD Twente Mantelzorgers zwaar belast THOON

20% 18% 18% 17% Naar verwachting zal in de komende jaren een groter beroep op mantelzorg worden gedaan, omdat het aantal ouderen zowel absoluut als relatief 16% 15% toeneemt, terwijl het percentage volwassenen af neemt. Bovendien zijn zorg 14% en ondersteuning voor kwetsbare groepen sedert de invoering van de Wmo 14% anders geregeld en is het streven om ouderen zo lang mogelijk thuis te laten wonen. 12% 11% 10% 10%

8% Het gemiddeld aantal zwaar belaste mantelzorgers > 65 jaar is 21% lager dan gemiddeld in Nederland. Bij 75-plussers ligt het percentage zwaar 6% belaste mantelzorgers 6% hoger dan gemiddeld in Nederland.

4%

2%

0% THOON Nederland 19 t/m 64 jaar > 65 jaar > 75 jaar

Bron: Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2016 GGD Twente Trend mantelzorgpotentieel THOON

Zorgaanbod 50-64 jarigen t.o.v 85-plusser De grafiek laat de 0,12 -33% ontwikkeling van het aantal 50- tot 65-jarigen 0,1 9,0% 9,4% zien per 85-jarige en ouder persoon. Dit wordt het 8,2… zogenaamde 0,08 7,0% mantelzorgpotentieel genoemd. De cijfers 6,3% 0,06 6,0% geven een toekomstprojectie 0,04 vanaf 2020 op basis van de verwachte demografische ontwikkelingen in de 0,02 gemeente. Het mantelzorgpotentieel 0 neemt de komende 10 jaar sterk af door de toename van het aantal 85-plussers en een afname van het aantal volwassenen tot 65 jaar. Zowel in het THOON- gebied als in Nederland wordt een afname 2020 2025 2030 verwacht van 33%.

Bron: Primos-prognose, ABF Research Ervaren gezondheid 19 t/m 64 jaar THOON

Twente 81%

Nederland 80%

THOON 83%

Gemeente Oldenzaal 82%

Gemeente Losser 86%

Gemeente Hof van Twente 84%

Gemeente Hengelo 80%

Gemeente Haaksbergen 86%

Gemeente Enschede 75%

Gemeente Dinkelland 89%

Gemeente Borne 84%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% (zeer) goed (19 t/m 64 jaar) matig (19 t/m 64 jaar) (zeer) slecht (19 t/m 64 jaar)

Bron: Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2016 GGD Twente Ervaren gezondheid 65 t/m 74 jaar THOON

Twente 70%

Nederland 69%

THOON 72%

Gemeente Oldenzaal 74%

Gemeente Losser 66%

Gemeente Hof van Twente 74%

Gemeente Hengelo 71%

Gemeente Haaksbergen 74%

Gemeente Enschede 65%

Gemeente Dinkelland 76%

Gemeente Borne 75%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% (zeer) goed (65 t/m 74 jaar) matig (65 t/m 74 jaar) (zeer) slecht (65 t/m 74 jaar)

Bron: Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2016 GGD Twente Ervaren gezondheid 75+ THOON

Twente 58% 36% 6%

Nederland 53% 39% 8% • In 2016 beoordeelde 77% van de mensen in THOON 58% 36% 6% het THOON-gebied de eigen gezondheid als Gemeente Oldenzaal 54% 39% 7% (zeer) goed, iets hoger dan gemiddeld in Gemeente Losser 55% 38% 6% Nederland. • De goed ervaren Gemeente Hof van Twente 62% 33% 5% gezondheid neemt af met de leeftijd. 83% van Gemeente Hengelo 55% 38% 7% de volwassenen en 58% Gemeente Haaksbergen 59% 34% 7% van de ouderen beoordeelt de eigen Gemeente Enschede 57% 35% 8% gezondheid als (zeer) goed. Gemeente Dinkelland 67% 28% 5%

Gemeente Borne 57% 40% 3%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% (zeer) goed (75 jaar en ouder) matig (75 jaar en ouder) (zeer) slecht (75 jaar en ouder)

Bron: Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2016 GGD Twente Zelfredzaamheid Twente

Bron: Regiobeeld Menzis 2020 Eenzaamheid THOON

Gemiddeld 7,6% van de mensen 14% (zeer) ernstig eenzaam 2016 THOON in het THOON-gebied voelt zich (zeer) ernstig eenzaam, dat is 12% iets lager dan het gemiddelde 11% percentage in Nederland (9,6%) Eenzaamheid verschilt per 10% 10% gemeente. Er is sprake van 9% eenzaamheid, als er een discrepantie ontstaat tussen 8% 8% gewenste en gerealiseerde 7% sociale relaties. Het aantal eenzamen neemt toe tot 2030, 6% 7% vooral bij alleenwonenden en 75- plussers. Hoewel eenzaamheid een probleem van alle leeftijden 4% is, neemt eenzaamheid over het algemeen toe met het ouder worden. 2% De toename van het aantal eenzamen in de toekomst komt door de vergrijzing en doordat er 0% in de toekomst meer eenpersoons huishoudens zullen zijn. (eenzaamheid komt meer voor bij alleenwonenden dan bij (zeer) ernstig (19 t/m 64 jaar) (zeer) ernstig (65 t/m 74 jaar) (zeer) ernstig (75 jaar en ouder) samenwonenden).

Bron: Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2016 GGD Twente en RIVM Toekomstverkenning 2018 Gezondheid en leefstijl Roken THOON

Roken* (soms) 18+ 0,25 -19% 19% 0,2 17% 16% 15% 0,15 14% Gemiddeld 16% van de 18- 13% plussers in het THOON- 0,1 gebied rookt wel eens. Dat is iets lager dan gemiddeld 0,05 in Nederland (19%) De toekomstverwachting is dat 0 het aantal rokers in het THOON-gebied van 18 jaar en ouder daalt met 19%. Totaal in Twente wordt een daling van 24% verwacht. Landelijk wordt een daling van 20% verwacht.

2020 2025 2030

*De cijfers geven een toekomstprojectie vanaf 2020 op basis van de verwachte demografische ontwikkelingen en soms epidemiologische ontwikkelingen in de gemeente.

BRON: Volksgezondheid Toekomstverkenning 2018 RIVM Trend in overmatig alcoholgebruik THOON

Percentage (18+) dat overmatig* drinkt 0,12 Blijft gelijk 0,1 9% 0,08 9% 7% 7% Gemiddeld 9% van de 18-plussers 9% 0,06 7% in het THOON-gebied is een 0,04 overmatige drinker. Dat is iets hoger dan gemiddeld in Nederland 0,02 (7%) De toekomstverwachting is 0 dat het aantal overmatige drinkers in het THOON-gebied van 18 jaar en ouder gelijk blijft, net zoals in Nederland.

2020 2025 2030

*Overmatig drinken betekent meer dan 21 glazen alcohol per week drinken (mannen), of meer dan 14 glazen per week (vrouwen). De trend in overmatig of zwaar alcoholgebruik in het verleden is door wijzigingen in de meetmethoden onduidelijk. Daarom zijn de toekomstige ontwikkelingen in alcoholgebruik ook onzeker.

BRON: Volksgezondheid Toekomstverkenning 2018 RIVM Trend in voldoen aan de beweegrichtlijn THOON

Aantal 20-plussers dat voldoet aan beweegrichtlijn 2017 +6,9% 70,0% 58,0% 60,0% 54,9% 60,0% 50,0% 56,8%

40,0% Gemiddeld 58% van de 20-plussers in het 62,0% 58,8% THOON-gebied beweegt voldoende. Dat is iets 30,0% hoger dan gemiddeld in Nederland (5,6%) De 20,0% toekomstverwachting is dat het aantal 20- 10,0% plussers dat voldoende beweegt in het THOON-gebied stijgt met gemiddeld 6,9% in 0,0% 10 jaar. Dezelfde trend zien we landelijk.

2020 2025 2030

BRON: Volksgezondheid Toekomstverkenning 2018 RIVM Trend overgewicht THOON

Percentage overgewicht 18+ met BMI≥25 +9% 70% 60% 60% 55% 56% 51% 50% 57% 54% 40% Gemiddeld 55% van de 18-plussers in het THOON-gebied heeft overgewicht. 30% Dat is hoger dan gemiddeld in Nederland (8%) De 20% toekomstverwachting is dat het aantal 18-plussers met overgewicht zowel 10% landelijk als in het THOON-gebied stijgt 0% met 9% in 10 jaar. Overgewicht neemt toe met de leeftijd en neemt pas op hogere leeftijd weer af.

2020 2025 2030

BRON: Volksgezondheid Toekomstverkenning 2018 RIVM Arbeidsmarkt Gebruik huisartsenzorg

Afname beschikbare Zorggebruik zal naar Toename 75+ praktijk- verwachting sterk stijgen. medewerkers. Hoe sterk, hangt af van de (niet-regionale) ontwikkelingen die de Verschuiving huisartsenzorg als totaal zorg van raken. Toename is resultaat Toename tweede naar van verwachte ontwikkeling gebruik eerste lijn en bevolkingsomvang- en huisartsenzorg het sociaal samenstelling. Voor een domein naar toekomstbestendige Vergrijzing eerste lijn. huisartsenzorg is het belangrijk om te weten hoe Toename de vraag naar zorg zich zal (meer dan Afname Beschikbare capaciteit gaan ontwikkelen. Dit 1)chronische beroeps- wordt voor een groot deel aandoeningen bevolking bepaald door de . bevolkingsontwikkeling.

Bron: NIVEL. Rapport vraag en balans huisartsenzorg 2019 Prognose afname beroepsbevolking Twente

Doordat de beroepsbevolking in Twente afneemt, zal het aantal werknemers in de zorg bij gelijkblijvende omstandigheden in 2030 met ruim 2000 medewerkers zijn gedaald.

Bron: Regiobeeld Menzis 2020 Aantal THOON-huisartsen dat vóór 2026 wil stoppen

THOON heeft onderzoek gedaan onder huisartsen van 60 jaar en ouder. 8 van de 23 huisartsen die binnen 5 jaar hun praktijk willen beeindigen vanwege de pensioengerechtigde leeftijd, heeft een opvolger voor de praktijk. 15 huisartsen die de komende 5 jaar willen stoppen, hebben nog geen opvolger. Vóór 2026 is er behoefte aan minimaal 15 huisartsen die een praktijk willen overnemen.

Bron: THOON, onderzoek onder huisartsen ouder dan 60 jaar. Hoe kijkt de groep huisartsen die binnen 5 jaar wil stoppen tegen opvolging aan? Aantal huisartsen 60+ N=40 Face to face gesprekken gevoerd en telefonisch en per mail benaderd 23 v.d 40 huisartsen geven aan dat ze binnen 5 jaar willen stoppen met hun praktijk. Hoe kijkt deze groep tegen opvolging aan? Patiëntenzorg • Belangrijk dat patiënt weer een goede dokter krijgt (goede kwaliteit van zorg borgen) • Patiënten goed achter willen laten. Organisatie • Niet precies weten wat te doen bij praktijkbeëindiging, niet weten waar te beginnen. • Niet te veel meer willen investeren in geld. • Zorgverzekeraar moet ook zijn verantwoordelijkheid nemen.

Opvolging nieuwe • Bij solist die praktijk aan huis heeft: praktijk en privé scheiden. huisarts • Indien een huisarts opleider is, is er vertrouwen dat er opvolging komt. • Lastig om opvolger te vinden. • Eerst eigen netwerk aanspreken voor opvolging. • Praktijkpersoneel en partner betrekken.

Huisartsenopleiding • Meer ondernemerschap in de opleiding en dan met name in het 1e jaar. VU • Meer realistische verhalen over geslaagde praktijkovernames door jonge dokters.

Opvolging • De meeste ‘stoppende huisartsen’ willen zich (tijdig)inspannen om opvolging te krijgen.

Bron: THOON; interviews met huisartsen 60+ Hoe kijken potentiële opvolgers tegen praktijkopvolging aan?

Analyse problematiek praktijkopvolging VvAA Wat vinden de waarnemers in Twente?  De beroepsgroep bestaat tegenwoordig vnl. uit  72 waarnemers Twente (WAGRO), 55 Vrouw 17 Man vrouwen, die bij voorkeur een duo praktijk (willen  Hoe kijken zij tegen praktijkopvolging aan? gaan) voeren. Zij vervangen langzaamaan een  een goed functionerende HAGRO. generatie.  een goede klik met de praktijkeigenaar.  Jongere generatie heeft duidelijke voorkeuren rondom  hun werk- en privébalans. Dit uit zich in het begin van ruimte voor hun visie en betrokkenheid. hun loopbaan vooral in de wens voor waarnemen  betrokken patiënten. (overdag) en parttime werken.  voorkeur voor een dorpspraktijk en een  Jongere huisartsen willen zich minder binden. gezondheidscentrum met behoud van autonomie.  De huidige gunstige arbeidsmarktpositie voor  flexibele collega’s. waarnemers maakt dit ook mogelijk.  goed geoutilleerde praktijk.  Praktijkhouderschap legt veel druk op huisartsen.  startende dokters hebben behoefte aan deskundig  Startende huisartsen stellen vestigen uit in het licht van financieel en juridisch advies. werk- privébalans en de verantwoordelijkheden die het  ervaren de drukte van de NAW- diensten. met zich mee brengt en de aantrekkelijkheid van het  willen niet alleen de verantwoordelijkheid dragen van waarnemen (financieel) flexibiliteit en mogelijkheid om de problemen van de stoppende huisarts. breed ervaring op te doen. Bron: THOON; interviews met huisartsen in opleiding 1e en 3e jaars Bron: VvAA Analyse problematiek praktijkopvolging in huisartsenzorg VU-Twente en 13 WAGRO-leden. Prognose capaciteit huisartsen THOON

Prognose ontwikkeling van capaciteit aan huisartsen* THOON (2017=100%) 250%

Verwachte toename capaciteit huisartsen THOON-regio 2020- 204% 200% 2030:+13%

169% *Bij deze toekomst-extrapolatie is het belangrijk om te weten dat 150% het alleen gaat om de capaciteit aan huisartsen, dus niet om 125% andere functies in de huisartspraktijk. Ook geldt dat het om 116% 100% scenario’s gaat: voor de extrapolatie is er namelijk vanuit gegaan dat huisartsen in de periode die is geëxtrapoleerd (2013-2017) en ook daarna, (1) in hetzelfde werkgebied werken als zij wonen en 50% (2) niet van woon/werkgebied zijn veranderd. Het gaat dus in feite om een toekomst-extrapolatie van de in- en uitstroom van huisartsen in Oost-Nederland in de periode 2013-2017. 0% 2017 2020 2025 2030

Borne Dinkelland Enschede Haaksbergen Hengelo Oldenzaal THOON

Bron: NIVEL. Rapport vraag en balans huisartsenzorg 2019 Prognose capaciteit huisartsen in relatie tot zorggebruik THOON De disbalans tussen de relatieve ontwikkeling van de capaciteit aan huisartsen en het zorggebruik, per deelgebied

Minimaal scenario Maximaal scenario

Zetten we de groei van het gebruik en de Oldenzaal capaciteit aan huisartsenzorg tegen elkaar af, dan raakt in het minimale scenario het THOON- werkgebied scherp verdeeld: in de ene helft van Borne de deelgebieden zal de disbalans na 2020 verder toenemen, in de andere helft zal deze juist Haaksbergen afnemen. Maar, in het maximale scenario is in bijna alle deelgebieden na 2025 een toenemende 2020 6% 2020 3% disbalans te verwachten. Het deelgebied 2025 1% Totaal THOON 2025 -7% 2030 0% 2030 -15% Oldenzaal is hierop een uitzondering. Hier zouden deelgebieden elkaar kunnen helpen, Dinkelland om zich op één van deze scenario’s voor te bereiden, én door specifieke maatregelen Enschede hiervoor te nemen. Deze ontwikkeling gaat namelijk uit van ‘ongewijzigd beleid’ aan zowel Hengelo de vraag- als de aanbodkant van de huisartsenzorg. -40% -20% 0% 20% 40% 60% 80%

2020 2025 2030

Bron: NIVEL. Rapport vraag en balans huisartsenzorg 2019. Een toelichting over het ‘minimaal’ en ‘maximaal’ scenario is terug te vinden in het hoofdrapport ‘Strategische arbeidsmarktverkenning huisartsenzorg Oost-Nederland. Resultaten van de praktijkenquête 2019 en lokale vraag-aanbod-prognoses’. Prognose capaciteit POH en DA THOON

Verwachte vraagontwikkeling THOON van werkzame DA, POH-S en Oldenzaal Hengelo POH-GGZ, uitgedrukt in FTE Haaksbergen Enschede 447,3 DA Dinkelland 430,6 +3,9% Borne

0% 20% 40% 60% 80% 100% Huisarts Doktersassistent POH 178,9 +5,9% POH POH GGZ 168,9 Verpleegkundig specialist Physician assistant Praktijkmanager Apothekersassistent

80,5 Meer dan 60% van alle capaciteit in de huisartsenzorg (in dit POH-GGZ 76 geval: de dag-praktijkzorg) wordt geleverd door DA, POH en 0 100 200 300 400 500 andere professionals dan huisartsen. Zij vormen dus een groot ondersteunend team voor de huisarts. 2023 2018 De verwachte vraag naar POH’s en DA is vergeleken met het verwachte aanbod in 2023. Dit aanbod is berekend op basis van de huidige capaciteit, vermeerderd met de verwachte instroom aan gediplomeerde DA en POH’ers in de regio én verminderd met de verwachte uitstroom door pensionering en baanwisseling. Voor POH-S en POH-GGZ is vraag en aanbod in Twente niet in evenwicht en volgt uit de prognoses een groot tekort waarvoor een groot aantal personen moet worden aangetrokken om dit op te vangen. Voor de DA is vraag en aanbod redelijk in evenwicht en wordt een overzienbaar tekort verwacht.

Bron: NIVEL. Rapport vraag en balans huisartsenzorg 2019 Huidig ervaren werkdruk THOON

• Grote ervaren werkdruk bij HA en DA. • Ruim 2 van de 5 praktijken (41%) heeft te maken met (bijna) dagelijks uitlopende spreekuren. • Bijna 3 van de 5 praktijken geeft aan bij ziekte van 1 van de collega’s meteen een groot probleem te hebben. • Bij een minderheid van de praktijken heeft in de afgelopen vijf jaar één of meerdere keren een patiëntstop plaatsgevonden, maar een grote meerderheid verwacht dat dit de komende vijf jaar zal toenemen. • Ervaren capaciteitsproblemen: openstaande vacatures (vooral HA en POH). • Voor de toekomst verwachten huisartsenpraktjken in Twente met name een tekort aan HA en DA.

Bron: NIVEL. Rapport vraag en balans huisartsenzorg 2019 Arbeidsmarkt THOON

 Afname medewerkers in de zorg door de vergrijzing van de beroepsbevolking (4% tot 2030)  Er zijn relatief veel solo-praktijken.  De meeste ‘stoppende HA’ willen zich (tijdig)inspannen om opvolging te krijgen. 15 van de 23 HA die de komende 5 jaar voornemens zijn te stoppen met hun praktijk, hebben nog geen opvolger.  Praktijkhouders gaan noodgedwongen na de pensioengerechtigde leeftijd langer door met het praktijkhouderschap omdat ze geen opvolging hebben.  Het voorzieningenniveau staat onder druk; 2 van de 5 praktijken kon in de afgelopen 5 jaar tijdelijk geen patiënten meer aannemen vanwege capaciteitsproblemen, en 4 van de 5 verwacht dit voor de komende vijf jaar.  Huisartsen hebben steeds meer moeite om ANW-diensten te verkopen.  Meer dan 60% van alle capaciteit in de huisartsenzorg (dagzorg) wordt geleverd door ondersteunend personeel. Zij vormen dus een groot ondersteunend team voor de HA.  Praktijken geven aan met name een (groot) tekort aan HA en ook aan DA te verwachten; de prognoses ondersteunen dit beeld niet: voor HA wordt een toename verwacht, en voor DA slechts een klein tekort;  Voor POH’s en POH’s GGZ worden wel grote tekorten verwacht.  Er zijn onvoldoende stageplaatsen voor de DA beschikbaar.  De ervaren werkdruk is met name bij HA en DA hoog; een groot deel van de praktijken heeft (sterk) te maken met piekbelasting.  Er zijn 72 waarnemers in de regio. ‘Startende huisartsen’ stellen praktijkovername uit in het licht van werk- privébalans, de verantwoordelijkheden die het met zich mee brengt, de aantrekkelijkheid van het waarnemen (financieel) flexibiliteit en mogelijkheid om breed ervaring op te doen.  Er wordt op regionaal niveau (Stuurgroep Continuiteit Huisartsenzorg Twente) en door individuele praktijken gewerkt aan verschillende oplossingen om aan de toekomstige vraag naar personeel te kunnen voldoen.