24 levende natuur | evaluatie gesloten gebied rottums levende natuur | evaluatie gesloten gebied rottums 25 borkum e v a l u at i e g e s l o t e n g e b i e d r o t t u m s rottumerplaat rottumeroog de rottums van groot belang voor broedvogels zuiderduintjes

schiermonnikoog ‘De Rottums’ ofwel de drie onbewoonde eilanden Rottumerplaat, Rottumeroog en Zuiderduintjes in de oostelijke Waddenzee, zijn van groot belang voor broedvogels. Ze liggen strategisch ten opzichte van voedselgebieden in Waddenzee en de Noordzee, verstoring door mensen is er zeer beperkt en er komen geen landpredatoren voor. Numeriek gezien zijn de kleine mantelmeeuw en zilvermeeuw het talrijkst (samen 70 procent van het totaal). De eider komt In 2019 verscheen in opdracht van Staatsbosbeheer een rapport met 12 procent van het totaal op de derde plaats. De overige over de broedvogeltellingen op de Rottums in de periode 52 soorten vormen de resterende 18 procent van het totaal. 2006-2017. In die tien jaar zijn in totaal 55 soorten broedvogels gesignaleerd waarvan 17 soorten op de Rode lijst staan. Van de 13 broedvogelsoorten die meetellen in de kwaliteitsbeoordeling voor Natura 2000, komen er 11 op de Rottums voor. Dit onder­ streept het grote belang van de eilanden voor broedvogels. aantallen vastgestelde soorten per jaar – 2006 - 2017 50

45

40 Aantal soorten 35

30

25

20

15

10

5

0 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Rottumerplaat Rottumeroog Zuiderduintjes Rottums totaal Rottumeroog, net als Rottumerplaat en Zuiderduintjes onverstoord gebied en daardoor aantrekkelijk voor broedvogels. Foto: Staatsbosbeheer Bron: Sovon rapport 2019/28, Broedvogelmonitoring op de Rottums in 2016 - 2017 26 levende natuur | evaluatie gesloten gebied rottums levende natuur | evaluatie gesloten gebied rottums 27

totale aantallen rodelijstsoorten, natura 2000-soorten, en soorten rottums in trek bij overtijende vogels van zowel rode lijst als natura 2000 in de periode 2016 - 2017 25 Rottumerplaat, Rottumeroog en Zuiderduintjes bewegen sinds de jaren negentig, vrijwel zonder kustbeheer, volledig mee met de krachten en invloeden van wind en

20 water- en sedimentstromen. Verstoring door menselijke activiteiten komt er bijna

Aantal soorten niet voor. Mede daardoor zijn ‘de Rottums’ van groot belang als hoogwatervlucht- plaatsen in de oostelijke Waddenzee. Staatsbosbeheer coördineert hier frequente 15 hoogwatertellingen.­ In 2019 publiceerde SOVON de samenvattende resultaten van tien jaar tellingen (2006-2017) van overtijende vogels [2]. In totaal gaat het om 35 soorten. De grootste aantallen worden geteld bij bonte strandloper, kanoet, scholek- 10 ster, wulp, zilverplevier en kokmeeuw (de enige niet-Natura 2000-soort in dit rijtje).

5

gemiddeld aantal watervogels per maand op rottumerplaat, rottumeroog en zuiderduintjes. over alle maanden wordt gemiddeld 0 53 % op rottumerplaat geteld, 22 % op rottumeroog en 14 % op Rottumerplaat Rottumeroog Zuiderduintjes Totaal zuiderduintjes 140.000

Rode Lijst en Natura 2000 Rode Lijst Natura 2000 120.000 Aantal vogels Bron: Sovon rapport 2019/28, Broedvogelmonitoring op de Rottums in 2016 - 2017 100.000

80.000

De eider vormt op de Rottums als geheel een stabiele populatie, 60.000 tegenover een matig afnemende trend in de gehele Nederlandse Waddenzee. Ten opzichte van Rottumerplaat en Zuiderduintjes lijkt 40.000 de eider op Rottumeroog wat achteruit te gaan. Mogelijk komt dat 20.000 door afname van het oppervlak aan broedhabitat door afslag. Soortgelijke mogelijke gevolgen van veranderingen in het landschap 0 zijn ook zichtbaar voor andere vogelsoorten Op dit punt is echter

nog onzekerheid omdat in de afgelopen jaren minder en ook niet juli juni mei april maart januari oktober

altijd gestandaardiseerd is geteld. Wisseling van vogelwachters, februari augustus december november voortschrijdende inzichten en verschillen in de aanpak per eiland september spelen hierbij een rol. Vanuit het beheer wordt aanbevolen om in Zuiderduintjes Rottumeroog Rottumerplaat ieder geval de bergeend, de eider en de meeuwen op een voor alle drie de eilanden vergelijkbare manier te tellen. Bron: Sovon rapport 2019/26, Hoogwatertellingen op de Rottums in 2006/07 - 2016/17 28 levende natuur | evaluatie gesloten gebied rottums levende natuur | evaluatie gesloten gebied rottums 29

aantal waargenomen soorten per seizoen (2006 is seizoen 2006/07) op rottumerplaat en rottumeroog/zuiderduintjes vanwege de actualiteit is tevens het seizoen 2017 - 2018 toegevoegd Rottumerplaat 180 160 140 120 Aantal soorten 100 80 60 40 20 0 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Scholeksters op hoogwatervluchtplaats. Foto: Aaldrik Pot Rottumeroog en Zuiderduintjes 180 Van 9 van de 35 soorten komt op enig moment ten minste 10 procent 160 van de totale populatie in de Nederlandse Waddenzee op de Rottums 140 samen. Voor zilvermeeuw, bontbekplevier, kanoet, bonte strandloper en 120 scholekster behoren deze hoogwatervluchtplaatsen tot de belangrijkste Aantal soorten 100 in het hele gebied. Dat geldt vooral voor de scholekster, die in het 80 Waddengebied als geheel al vele jaren in aantallen achter­uitgaat. 60 40 Rottumerplaat herbergt tijdens hoogwater de meeste soorten. Dat 20 eiland is uitgestrekter dan de andere twee en kent ook een grotere verscheidenheid aan habitats. Maar Rottumeroog doet weinig onder 0 voor Rottumerplaat. Op Zuiderduintjes verzamelen zich bij hoog water 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 minder watervogels. Verplicht getelde soorten Alle soorten samen laten een sterke aantalspiek zien in augustus- Overige soorten september. Dan verzamelen zich op de Rottums gemiddeld zo’n Bron: Sovon rapport 2019/26, Hoogwatertellingen op de Rottums in 2006/07 - 2016/17 120.000 vogels. Het aantal waargenomen soorten vertoont door de jaren heen weinig verloop. Het loslaten van het actieve kustbeheer van de Rottums heeft tot morfologische veranderingen geleid. De aantrekkelijkheid van dit deelgebied voor wadvogels is er niet minder door geworden.