Afstudeerrapport Bijlages

Bouwkunde (COB) Afstuderen 2014

29 mei 2014

Bart de Groot 2045094

Linda Keeris 2021161

Afstudeerbegeleiders:

- Ir. A.W.A.M.J. van den Bogaard

- Ir. A.T.J. Welters

Bedrijfsbegeleider:

- Ing. M.H.G.A Meulendijks PMSE

Inhoudsopgave

Bijlage 1; Literatuuronderzoek ...... 3 Bijlage 2; Matrix ...... 31 Bijlage 3; Matrix - Fifty Two Degrees ...... 33 Bijlage 4; Vloerkeuze ...... 34 Bijlage 5; Gewichtsberekening ...... 45 Bijlage 6; Berekeningen algemeen ...... 60 Bijlage 7; Berekeningen Variant A ...... 76 Bijlage 8; Berekeningen - Variant B ...... 108 Bijlage 9; Tekeningen Bart de Groot ...... 140 Bijlage 10; Tekeningen Linda Keeris ...... 141 Literatuurlijst bijlage ...... 1412

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 2

Bijlage 1; Literatuuronderzoek

Inhoudsopgave

1. Voorbeeld projecten ...... 4 1.1. Overzicht ...... 4 1.2. Blaak Office Tower (Fortis Bank) ...... 8 1.3. De Kroon ...... 10 1.4. De Rotterdam ...... 11 1.5. JuBi ...... 13 1.6. Kennedytoren ...... 15 1.7. La Fenêtre ...... 17 1.8. L’Hermitage (Carltontoren) ...... 19 1.9. Maastoren ...... 21 1.10. Montevideo ...... 23 1.11. Het Strijkijzer ...... 25 1.12. Vivaldi ...... 27 1.13. Waterstadtoren ...... 29

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 3

1. Voorbeeld projecten

1.1. Overzicht

 Blaak Office Tower (Fortis bank) – Rotterdam Zie figuur 1 (Blaak office tower, z.j.). o Architect Murphy/Jahn i.s.m. INBO o Constructeur D3BN o Aannemer HBM regio West

o Hoogte 106 m o Jaar van oplevering 1996 o Functie kantoorgebouw Figuur 1. Blaak office tower. o (z.j). Geraadpleegd via Constructiemateriaal Hybride (staal/beton) http://www.skyscrapercenter o Stabiliteit Betonnen kern met outriggers. .com/images/albums/userpic o Bijzonderheden Slanke hoogbouw, eerste ‘outrigger’ s/10005/creditlyonnaise_ext- in Nederland, deel van de overall2_(c)rainerviertlbock~0 constructie is opgetild om zichtlijnen .jpg te behouden.

 De Kroon – Den Haag Zie figuur 2 (De Kroon, z.j.) o Architect Rapp+Rapp o Constructeur Corsmit ingenieurs o Aannemer Ballast Nedam en BAM

o Hoogte 131m o Jaar van oplevering 2011 Figuur 2. De Kroon. z.j. o Functie Woongebouw Geraadpleegd via o Constructiemateriaal Beton https://encrypted- o Stabiliteit Stabiliteitswanden tbn2.gstatic.com/images?q=tbn o Bijzonderheden Slanke toren zonder dragende gevels :ANd9GcQNSB7E7Alv2WKkWKk MwL3hRliZzxyFKo5cxuXc5MKc2 RvSTYO3

 De Rotterdam – Rotterdam Zie figuur 3 (De Rotterdam, z.j.) o Architect OMA o Constructeur Royal HaskoningDHV o Aannemer Züblin Nederland

o Hoogte 150m o Jaar van oplevering 2012 o Functie Woongebouw, kantoorgebouw, hotel o Constructiemateriaal Beton o Stabiliteit Kernen met aanvullende elementen Figuur 3. De Rotterdam. Z.j. o Bijzonderheden Uitkragingen van 8 meter Geraadpleegd via http://www.theuma.nl/wp- content/uploads/2013/12/Th euma-De-Rotterdam- Constructief ontwerp hoogbouw klein2.jpg Bart de Groot & Linda Keeris 4

 JuBi – Den Haag Zie figuur 4 (JuBi, z.j.) o Architect Hans Kollhof o Constructeur Zonneveld ingenieurs o Aannemer JuBi bv

o Hoogte 146m o Jaar van oplevering 2012 o Functie Kantoor o Constructiemateriaal Beton (ihw en prefab) o Stabiliteit Buis in buis principe (gevel en kern Figuur 4. JuBi. z.j. Geraadpleegd samenwerkend) via https://encrypted- tbn1.gstatic.com/images?q=tbn: ANd9GcQUqrm2eC3myoTG0kx1 uX6wYXDgT4lh5RxpOQE3tm_iTp H3vorA  Kennedytoren – Eindhoven Zie figuur 5 (Kennedytoren, z.j.) o Architect Van Aken architectuur o Constructeur Adviesbureau Tielemans o Aannemer Bouwcombinatie; Heijmans IBC bouw i.s.m. Hurks Bouw & vastgoed

o Hoogte 85m o Jaar van oplevering 2003 o Functie Kantoor o Constructiemateriaal Staal o Stabiliteit Boomstructuur o Bijzonderheden Grote uitkraging vanaf de 7de verdieping, hoge mate van transparantie Figuur 5. Kennedytoren. z.j. Geraadpleegd via http://upload.wikimedia.org/wi kipedia/commons/0/0a/Kenned ytoren_Eindhoven.JPG  La Fenêtre – Den Haag Zie figuur 6 (La Fenêtre, z.j.) o Architect Architectenbureau Uytenhaak o Constructeur Adams Bouwadvies Druten o Aannemer Heijmans

o Hoogte 83m o Jaar van oplevering 2005 o Functie Woongebouw o Constructiemateriaal Onderbouw: hybride Bovenbouw: staal o Stabiliteit Twee betonnen kernen in onderbouw. Stabiliteit d.m.v. K-verbanden in bovenbouw met stijve infra+ vloeren. Figuur 6. La Fenêtre (z.j). o Bijzonderheden Het gebouw is 19 meter boven maaiveld Geraadpleegd via opgetild. Onder de 19 meter wordt hier http://www.latei.nl/docs/u onderbouw genoemd pload/Image/referentie/larg e//4.jpg

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 5

 L’Hermitage (Carltontoren) – Almere Zie figuur 7 (Carltontoren, z.j.) o Architect Dam & Partners Architecten o Constructeur ABT bv o Aannemer Wessels Rijssen i.s.m. Te Pas Bouw

o Hoogte 120 m o Jaar van oplevering 2010 o Functie Kantoorgebouw o Constructiemateriaal Hybride o Stabiliteit Ihwg kernen en stalen vakwerken o Bijzonderheden Eén van de grootste kantorencomplexen van Nederland. Een project van drie Figuur 7. Carltontoren. z.j. verschillinde kantoortorens, waarbij elke Geraadpleegd via https://encrypted- toren is ontworpen door een andere tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:A architect. Nd9GcTR8J_9ooIdWI-9tJRFET5CP- gRohmRQqWVMusAJyRcZXRPAV W3GA

 Maastoren – Rotterdam Zie figuur 8 (Maastoren, z.j.) o Architect DAM & Partners Architecten Odile Deq Bernoit Cornette o Constructeur Zonneveld ingenieurs o Aannemer Besix

o Hoogte 165 m o Jaar van oplevering 2009 o Functie kantoorgebouw o Constructiemateriaal Beton o Stabiliteit Buis in Buis principe Figuur 8. Maastoren. z.j. o Bijzonderheden Hoogste gebouw van Nederland Geraadpleegd via https://encrypted- tbn2.gstatic.com/images?q=tbn:A Nd9GcQQJEXHUK5j2IuYpBcuwKQ0 y9gc6Cjf-VsX9v7Vf6NGFBlMJJAg  Montevideo – Rotterdam Zie figuur 9 (Montevideo, z.j.) o Architect Mecanoo Architecten o Constructeur ABT Adviseurs o Aannemer Besix

o Hoogte 152m o Jaar van oplevering 2005 o Functie Woongebouw o Constructiemateriaal tot 88m: Beton Vanaf 88m: staal o Stabiliteit Tot 88m: betonnen skelet met Figuur 9. Montevideo. z.j. stabiliteitswanden. Geraadpleegd via Vanaf 88m: stalen gevelbuis http://upload.wikimedia.org/wi o Bijzonderheden twee constructieprincipes op elkaar kipedia/commons/4/47/Rotter dam_montevideotoren.jpg Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 6

 Het strijkijzer – Den Haag Zie figuur 10 (Het Strijkijzer, z.j.) o Architect AAA architecten o Constructeur Corsmit Raadgevend Ingenieursbureau o Aannemer Boele & van Eesteren

o Hoogte 131m o Jaar van oplevering 2007 o Functie Woning o Constructiemateriaal Beton (prefab vanaf 4e verdieping ) o Stabiliteit Gevelbuisprincipe. Gevel, kern en Figuur 10. Het Strijkijzer. z.j. verticale elementen samenwerkend) Geraadpleegd via o Bijzonderheden Minimale bouwplaats http://www.dearchitect.nl/bi naries/content/gallery/archit ect/dossiers/2010/03/advert orials/corus/Het+strijkijzer+D en+Haag.jpg  Vivaldi – Amsterdam Zie figuur 11 (Vivaldi, z.j.) o Architect Foster and Partners & Bureau Bouwkunde Rotterdam o Constructeur Arosohn Raadgevende ingenieurs o Aannemer Strukton Bouw & Vastgoed

o Hoogte 87 m o Jaar van oplevering 2007 o Functie kantoorgebouw o Constructiemateriaal Hybride o Stabiliteit Een betonnen kern en een stalen diagrid in de gevel Figuur 11. Vivaldi. z.j. Geraadpleegd via o Bijzonderheden Verdiepingen geheel kolomvrij http://www.e- architect.co.uk/images/jpgs /amsterdam/vivaldi_tower_ foster120608_2.jpg  Waterstadtoren – Rotterdam Zie figuur 12 (Waterstadtoren, z.j.) o Architect HM Architekten o Constructeur Corsmit Raadgevend ingenieursbureau o Aannemer Bouwcombinatie; Boele van Eesteren i.s.m. Stam + De Koning

o Hoogte 110 m o Jaar van oplevering 2004 o Functie woongebouw o Constructiemateriaal Prefab beton o Stabiliteit Stabiliteitswanden o Bijzonderheden Tijdens de oplevering het hoogste Figuur 12. geprefabriceerde gebouw in Europa. Waterstadtoren. z.j. Geraadpleegd via http://www.skyscrapercit y.com/database/buildings. 02/2428.jpg

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 7

1.2. Blaak Office Tower (Fortis Bank)

 Blaak Office Tower (Fortis Bank) – Rotterdam Zie figuur 13 (Blaak office tower, z.j.) o Architect Murphy/Jahn i.s.m. INBO o Constructeur D3BN o Aannemer HBM regio West

o Hoogte 106 m o Jaar van oplevering 1996 o Functie kantoorgebouw o Constructiemateriaal Hybride o Stabiliteit Betonnen kern met outriggers. o Bijzonderheden Slanke hoogbouw, eerste ‘outrigger’ in Nederland, deel van de constructie is opgetild om zichtlijnen te behouden. Figuur 13. Blaak office tower. Locatie (z.j). Geraadpleegd via http://www.skyscrapercenter. De locatie van het gebouw is in het centrum van Rotterdam op een klein com/images/albums/userpics/ asymmetrisch stuk grond. Tussen het in 1665 gebouwde Schielandhuis en de 10005/creditlyonnaise_ext- Leuvekolk, op 10 meter afstand van de metrolijn en direct naast de hoofdleiding overall2_(c)rainerviertlbock~0 van de stadsverwarming. Bij het ontwerp en de uitvoering van het gebouw is er .jpg rekening gehouden met de historische en kwetsbare omgeving. Door het kleine stuk beschikbare grond is de hoogbouw erg slank uitgevallen met een grote hoogte-breedteverhouding.

Constructie Voor de dwarsdoorsnede van de constructie, zie figuur 14 (Dwarsdoorsnede, 1996). De constructie bestaat uit geprefabriceerde kolommen en balken, breedplaatvloeren en een in het werk gestorte betonnen kern met stalen outriggers. Ter plaatse van de knik in het gebouw zijn stalen kolommen toegepast die over drie verdiepingen diagonaal geplaatst zijn. Om de grote druk- en trekkrachten op te nemen, die hierdoor ontstaan, zijn stalen schoenen toegepast om de aansluiting tussen de kolommen en de vloeren te waarborgen.

Om het zicht op en vanaf het historische Schielandhuis zo min mogelijk te belemmeren, is een gedeelte van het gebouw boven maaiveld uitgevoerd. Vanaf de vierde verdieping is hiervoor een ondersteuningsconstructie toegepast. Om de constructie zo slank mogelijk te houden is deze uitgevoerd in staal en bestaat deze uit samengestelde kolommen, langs- en dwarsspanten en gevelspanten.

Figuur 14. Dwarsdoorsnede. Bouwen met Staal, 133, november/december 1996 Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 8

Stabiliteit Het slanke gebouw biedt te weinig ruimte voor een kern die de gehele stabiliteit opneemt, zie figuur 15 (Plattegrond verdieping 20 en hoger, 1996). Er zijn verschillende oplossingen onderzocht voor de stabiliteit. Er is gekeken naar een grotere kern die doorloopt tot aan de gevel, maar dit zou teveel van het vloeroppervlak innemen en zou de vrije indeelbaarheid belemmeren. Dit was voor de opdrachtgever onacceptabel. Daarnaast is er Figuur 15. Plattegrond verdieping 20 en hoger. Bouwen met gekeken naar een constructie in staal waarin de Staal, 133, november/december 1996 stabiliteitsvoorzieningen in de gevel zouden vallen, maar dit paste niet bij het beeld van de architect en was dus esthetisch niet verantwoord.

Uiteindelijk is er gekozen om in de dwarsrichting een aantal gevelkolommen mee te laten werken voor de stabiliteit. Een outriggersysteem is toegepast. Dit principe is te zien in figuur 16 (Principe van de constructie, 1996). Door middel van stalen jukken zijn de gevelkolommen op twee plaatsen gekoppeld aan de kern. Hierdoor wordt de gevel niet aangetast en is het toch mogelijk om een goede bruto-netto verhouding te halen voor het vloeroppervlak. Het is bijzonder dat dit het eerste outriggersysteem is dat in Nederland is toegepast. In de langsrichting was de kern wel voldoende groot om de stabiliteit te waarborgen.

Uitvoering Omdat er geen ruimte was om de damwanden van de kuip te verankeren zijn deze als permanente grond- en waterkeringen toegepast. Daarnaast was het belangrijk de palen trillingsvrij in te Figuur 16. Principe van de constructie. brengen om schade aan de omringende gebouwen te voorkomen. Bouwen met Staal, 133, Hiervoor zijn er voor het hoofgebouw meestal vibropalen toegepast. november/december 1996 Voor de overige palen die permanent op trek belast zijn en de palen onder de stalen ondersteuningsconstructie, is gekozen voor het systeem Terrason. Dit systeem bestaan uit een prefab kern en wordt aan de onderzijde, waar de positieve kleef optreedt, omhuld met zand-cementmortel.

(Kraus, J.G., Wiltjer, R.H., 1996; Doornbos, S., 1996)

Voor- en nadelen Voordelen bruto-netto vloerverhouding Flexibiliteit Geluidswering Brandveiligheid

Nadelen Kwetsbare omgeving Kleine bouwplaats Stabiliteit lastig te verkrijgen Zware constructie

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 9

1.3. De Kroon

 De Kroon – Den Haag Zie figuur 17 (De Kroon, z.j.) o Architect Rapp+Rapp o Constructeur Corsmit ingenieurs o Aannemer Ballast Nedam en BAM

o Hoogte 131m o Jaar van oplevering 2011 o Functie Woongebouw Figuur 17. Figuur 2. De o Constructiemateriaal Beton Kroon. z.j. Geraadpleegd o Stabiliteit Stabiliteitswanden via https://encrypted- o Bijzonderheden Slanke toren zonder dragende gevels tbn2.gstatic.com/images? q=tbn:ANd9GcQNSB7E7Al v2WKkWKkMwL3hRliZzxyF Keuze constructiemateriaal Ko5cxuXc5MKc2RvSTYO3 De wens van de architect was om geen stabiliteit uit de gevels te halen, omdat hij verdiepingshoge kozijnen wilde toepassen. Als stabiliteit vanuit de gevel geen optie is, wordt een staalskelet zeer lastig. Vooral omdat er dan veel belemmeringen in het gebouw ontstaan. De wanden zouden dan zeer dik worden, omdat er schoren in moeten. Omdat de toren een woonfunctie heeft is er gekozen voor ihw gestort beton, zodat alle knopen momentvast verbonden zijn. Er wordt gebruik gemaakt van een tunnelbekisting met op sommige plaatsen een trekband. Hier komen massief beton en aangestorte knopen goed uit voor de geluidswering, die tussen de woningen benodigd is.

Stabiliteit De stabiliteit wordt gerealiseerd door middel van de woningscheidende wanden. Door deze zo veel mogelijk te benutten, hoeft er geen kern in het gebouw te zijn en zijn er ook geen dragende gevels nodig. Er loopt een corridor door het gebouw. Hierdoor moeten op sommige plaatsen de stabiliteitswanden doorbroken worden. Dit kan niet zomaar, omdat de sparingen vrij groot worden en er te veel stijfheidsverlies optreed. Hierdoor is er gekozen voor een speciale latei met verstijfde hoeken, die eventueel samen kan werken met de vloer.

Vloeren De vloeren zijn breedplaatvloeren met een hoogte van 220 mm. Hierin zitten de installaties verwerkt voor de woningen zoals: de sprinklers, ventilatie, water en elektra. Dit is dus een zeer compacte oplossing, maar weinig flexibel voor latere herindeling.

Voor- en nadelen

Voordelen Efficiënt materiaalgebruik Vrijheid in de gevel Integraties van disciplines

Nadelen Extra maatregelen nodig tbv stabiliteit Niets is flexibel indeelbaar Maattoleranties Bouwtijd

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 10

1.4. De Rotterdam

 De Rotterdam – Rotterdam Zie figuur 18 (De Rotterdam, z.j.) o Architect OMA o Constructeur Royal HaskoningDHV o Aannemer Züblin Nederland

o Hoogte 150m o Jaar van oplevering 2012 o Functie Woongebouw, kantoorgebouw, hotel Figuur 18. De Rotterdam. o Constructiemateriaal Beton z.j. Geraadpleegd via http://www.theuma.nl/wp- o Stabiliteit Kernen met aanvullende elementen content/uploads/2013/12/ o Bijzonderheden Uitkragingen van 8 meter Theuma-De-Rotterdam- klein2.jpg Keuze constructiemateriaal Het gebouw is compleet in het werk gestort uitgevoerd. Omdat de voorbereidingsprocedure erg lang was, zijn er veel verschillende alternatieven uitgewerkt. Het project is erg prestigieus en veel aannemers wilden er aan werken. Een alternatief in staal in niet uitgewerkt omdat, de tijdwinst die tijdens de ruwbouw gehaald kon worden, teniet gedaan werd door een lastiger op te lossen brandveiligheid. Een tunnelbouwsysteem was goed mogelijk, maar er zijn minder aannemers die hier mee uit de voeten kunnen. Een prefabgevelsysteem met uitkragende staalconstructies was ook een mogelijkheid, maar deze sloot moeilijk aan op de fundering. Ook past het hierbij horende gevelbeeld niet bij de visie van de architect.

Het uiteindelijke ontwerp is uitgevoerd in een raamwerkbekisting, omdat de per verdieping wisselende plattegrond een flexibele bekisting vereist. Een klimbekisting of tunnelbekisting is hier minder geschikt voor.

Stabiliteit De stabiliteit wordt in eerste instantie gerealiseerd door betonnen kernen. Dit is echter niet voldoende. De gevel mocht niet gebruikt worden voor de stabiliteit. Dus is er plaatselijk gezorgd voor outriggers en betonnen vakwerken. (Zie figuur 19 (Stabiliteitssysteem van De Rotterdam, 2013))

Figuur 19. Stabiliteitssysteem van De Rotterdam. 2013. Overgenomen uit Constructief ontwerp De Rotterdam. Cement, 2013/1, door J. Fitoury en J. Font Freide.

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 11

Hulpconstructies Om de diverse outriggers en vakwerken te ondersteunen voor deze geactiveerd zijn, zijn er hulpconstructies nodig. Hier zijn voorspanstaal en stalen hulpvakwerken voor benodigd. Dit vereist een uitvoerige voorbereiding, zie figuur 20 (Rugzakconstructie, 2013).

Figuur 20. Rugzakconstructie. 2013. Overgenomen uit ‘Rugzak’ draagt overstekken. Cement, 2013/1, door E. Baur.

Zettingen Door de locatie van het gebouw en het gewicht hiervan, moest er extra rekening gehouden worden met zettingen. Ook bij de uitkragingen moest hier rekening mee gehouden worden. Deze buigen namelijk steeds verder door, door het toevoegen van meer verdiepingen. Door middel van vijzelen tijdens verschillende bouwfases kon dit opgelost worden. Er moest zelfs omhoog en omlaag gevijzeld worden om de zakkingen tegen te gaan.

(Fitoury, J., Font Freide, J., 2013; Baur, E., 2013)

Voor- en Nadelen

Voordelen Een constructie discipline voor gehele gebouw Brandveiligheid Kosten Momentvast aan elkaar gestort

Nadelen Hulpconstructies bij uitvoering nodig Wanden nodig als outriggers Bekisting verandert elke verdieping

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 12

1.5. JuBi

 JuBi – Den Haag Zie figuur 21 (JuBi, z.j.) o Architect Hans Kollhof o Constructeur Zonneveld ingenieurs o Aannemer JuBi bv

o Hoogte 146m o Jaar van oplevering 2012 o Functie Kantoor o Constructiemateriaal Beton (ihw en prefab) Figuur 21. JuBi. z.j. Geraadpleegd via o Stabiliteit Buis in buis principe (gevel en kern https://encrypted- samenwerkend) tbn1.gstatic.com/images?q =tbn:ANd9GcQUqrm2eC3 Keuze constructie materiaal myoTG0kx1uX6wYXDgT4lh 5RxpOQE3tm_iTpH3vorA In eerste instantie werd er aan een stalen constructie gedacht vanwege de zeer kleine bouwplaats, maar dit strookte niet met de visie van de architect. De architect wilde een massieve uitstraling en geen schoren in de gevel. Daarom werd er toch voor beton gekozen. Er kwam een prefab betonnen gevel, omdat deze te complex was om in het werkt gebouwd te worden met een klimbekisting. Voor de kern wordt er in het werk gestort beton toegepast met een klimbekisting. Er zijn geen kolommen tussen de gevel en de kern geplaatst om de indelingsvrijheid zo groot mogelijk te houden.

Stabiliteit De stabiliteit van het gebouw is tot stand gekomen middels een buis in buis principe. Dit betekent dat de dragende gevel en de kern samen de stabiliteit voor hun rekening nemen. De vloeren verbinden de elementen, zodat er een samenwerking ontstaat. Door dit principe wordt er een hele stijve constructie gebouwd, die relatief weinig plaats inneemt.

Vloerkeuze Voor dit gebouw is er gekozen voor een bollenplaatvloer. Deze keuze is gemaakt vanwege de mogelijkheid om de leidingen er in te verwerken. De ventilatiekanalen en de slangen voor de betonkernactivering worden in de fabriek al gemonteerd. De vloer moest vrij dik zijn, omdat dit de samenwerking tussen de gevel en de kern bevorderd. Door een bollenplaatvloer toe te passen levert dit een gewichtsbesparing op tussen de 20 en 30 procent.

Bouwplaats De bouwplaats van het project is zeer klein. Deze is namelijk ongeveer even groot als het project zelf. Hierdoor werd er een externe bouwplaats opgericht buiten het centrum van den haag. Door het transport vanuit daar strak te regelen kon er toch gebouwd worden in het centrum van den Haag.

Verspringingen in de gevel Omdat de gevel dragend is, moesten er ingewikkelde oplossingen komen voor de gevelverspringingen. Op de plekken waar het gebouw verjongd wordt, word door middel van schuine kolommen de kracht teruggeleid naar de gevel.

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 13

Figuur 22. Overdracht belastingen. 2011. Buis in buis verzorgt stabiliteit. Cement, 2011/7, door A. Robbemont

De vloeren worden hierdoor met grote spankrachten belast, zie figuur 22 (Overdracht belastingen, 2011). De kern gaat ter plekke meer belasting opnemen dan de gevel. Ook worden de dwarskrachten in de gevel boven de verjonging groter.

(Linssen, J., 2011; Robbemont, A., 2011; Fuchs, A., 2011; Tissink, A., z.j.)

Voor- en nadelen

Voordelen Brandveiligheid Flexibele indeling Installaties in de vloer Tweede draagweg

Nadelen Veel voorbereiding benodigd Goede samenwerking tussen disciplines nodig

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 14

1.6. Kennedytoren

 Kennedytoren – Eindhoven Zie figuur 23 (Kennedytoren, z.j.) o Architect Van Aken architectuur o Constructeur Adviesbureau Tielemans o Aannemer Bouwcombinatie; Heijmans IBC bouw i.s.m. Hurks Bouw & vastgoed

o Hoogte 85m o Jaar van oplevering 2003 o Functie Kantoor o Constructiemateriaal Staal Figuur 23. Kennedytoren. z.j. o Stabiliteit Boomstructuur Geraadpleegd via de http://upload.wikimedia.org/ o Bijzonderheden Grote uitkraging vanaf de 7 verdieping, wikipedia/commons/0/0a/Ke hoge mate van transparantie. nnedytoren_Eindhoven.JPG

Keuze constructie In eerste instantie werd de constructie met een betonnen kern ontworpen. Door de uitkraging zou de kern 9 meter breed zijn. Dit was te veel ruimteverlies. Hierdoor zou de uitkraging geen zin meer hebben.

Omdat de gebruiker van het gebouw nog niet vast stond, was flexibiliteit zeer belangrijk. Een betonconstructie zou dit niet kunnen waarborgen. Een staalconstructie in de gevel paste niet in het transparante beeld van de architect. Uiteindelijk werd om deze redenen voor een stalen boomstructuur gekozen om de grote indelingsvrijheid en de transparantie in de gevel.

Stabiliteit De stabiliteit wordt bepaald door een y-vormige boomstructuur over telkens 6 verdiepingen waarvan er steeds een deel overlapt over drie verdiepingen. Zo krijg je steeds een V-vorm over 3 verdiepingen die ten opzichte van de vorige drie verdiepingen verschuift, zie figuur 24 (Doorsnede Kennedytoren, 2005).

Vloerkeuze Figuur 24. Doorsnede Voor de vloeren is een dunne staalplaatbetonvloer (150mm) toegepast om het Kennedytoren. 2005. gewicht te reduceren vanwege de uitkraging. Door het toepassen van deuvels Overgenomen uit Staal is de wordt de vloer als vormvaste schijf uitgevoerd. kern, Bouwen met staal, juni 2005, door van Gestel R.

Brandveiligheid Door de enorme staalconstructie moest er veel aandacht komen voor de brandveiligheid. De architect wilde het staal zoveel mogelijk bloot laten om de ervaring van de gebruiker niet te beïnvloeden. De buizen konden dus niet bekleed of opgevuld worden. Uiteindelijk zijn een aantal kolommen beschilderd met brandwerende verf. De rest is onbehandeld gebleven. Dit is zo berekend, dat als de onbehandelde kolommen bezwijken, blijft de constructie toch staan. De betonvloer is zo berekend dat deze bij brand twee velden kan overspannen in plaats van een veld.

(Gestel, R. van, 2005; Crone, J., Dolsma, A., 2007)

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 15

Voor- en nadelen

Voordelen Grote indelingsvrijheid Uitstraling (verhuurbaarheid) Transparantie in de gevel Bouwtempo

Nadelen Kosten Ingewikkelde detaillering (vereist een zeer goede samenwerking) Brandveiligheid

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 16

1.7. La Fenêtre

 La Fenêtre – Den Haag Zie figuur 25 (La Fenêtre, z.j.) o Architect Architectenbureau Uytenhaak o Constructeur Adams Bouwadvies Druten o Aannemer Heijmans

o Hoogte 83m o Jaar van oplevering 2005 o Functie Woongebouw o Constructiemateriaal onderbouw: hybride bovenbouw: staal o Stabiliteit 2 betonnen kernen in onderbouw. Stabiliteit d.m.v. K-verbanden in bovenbouw i.s.m. stijve infra+ vloeren. o Bijzonderheden Het gebouw is 19 meter boven maaiveld Figuur 25. La Fenêtre (z.j). opgetild. Onder de 19 meter wordt hier Geraadpleegd via http://www.latei.nl/docs/u onderbouw genoemd. pload/Image/referentie/larg e//4.jpg Keuze constructiemateriaal In een eerder stadium van het ontwerp was er gekozen voor een volledige betonconstructie. Ze kwamen er echter achter dat de onderbouw te massief zou worden als dit van beton zou zijn. Dit zou niet goed zijn voor de sociale situatie. Deze zou als onveilig beschouwd kunnen worden. Ook zou het niet goed zijn voor de doorgang onder het gebouw. De onderconstructie werd dus ontworpen met stalen kolommen en een betonnen kern.

De bovenbouw werd nog steeds in beton ontworpen. Het constructief adviesbureau kwam met een idee voor een staalconstructie. Dit kwam vanwege de krappe en complexe bouwplaats. Ook was er veel te winnen met een snelle bouwtijd en een nauwkeurige bouwplaats. De doorslag kwam toen er een financieel vergelijkingsonderzoek gedaan werd. Uiteindelijk bleek onder deze omstandigheden een stalen constructie goedkoper zou zijn.

Krachtsafdracht en stabiliteit Onderbouw De stabiliteit van de onderbouw wordt gerealiseerd door twee betonnen kernen en acht piramide vormige kolommen. De vloer die hier op staat werkt als schijf, om de piramide constructie en de kernen samen te laten werken. De volledige schijfwerking van deze vloer wordt bereikt door stabiliteitsverbanden onder de vloer. Deze stabiliteitsverbanden zijn te zien in figuur 26 (Stabiliteitsverbanden vloer, 2005).

Het gewicht van het volledige gebouw wordt afgedragen via de kernen en de piramide vormige kolommen. Door de stalen balken van de vloer door te leggen over de kernen, nemen de kernen meer belasting op. Figuur 26. Stabiliteitsverbanden vloer (2005). Overgenomen uit Transparant flexibel woongebouw in staal. Bouwen met Staal, 2006, door Borch, I. Ter.

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 17

Bovenbouw De bovenbouw is een staalskelet. De stabiliteit wordt verkregen door stalen K-verbanden. De vloeren zijn zo uitgevoerd dat ze actief meewerken met de stabiliteit. Deze zorgen ervoor dat de horizontale krachten afgevoerd worden via de windbokken (K-verbanden), zie figuur 24 (K-verbanden La Fenêtre, 2005).

Vloertype Voor de vloeren is gekozen voor een infra+ vloer. Dit is tot stand gekomen omdat er een hoge mate van flexibiliteit gewenst was. De leidingen kunnen volledig in de vloer gelegd worden en dit is relatief eenvoudig in een later Figuur 27. K-verbanden La Fenêtre (2005). Overgenomen uit stadium aan te passen. Transparant flexibel woongebouw in staal. Bouwen met Staal, 2006, door Borch, I. Ter.

Geluid Omdat er bij lichtgewicht constructies geen massa is voor de geluidswering, moeten er andere maatregelen genomen worden. Er moet extra opgelet worden bij het detailleren van de knooppunten.

Bij La Fenêtre is de staalconstructie zoveel mogelijk ontkoppeld, zodat het contact geluid verminderd kan worden. Alleen bij de aansluiting van de kolommen is de constructie niet ontkoppeld.

Brandveiligheid De staalconstructie in de onderbouw is niet brandwerend bekleed, omdat hier geen brandhaarden verwacht worden. In de bovenbouw geldt een brandwering van 90 min. Dus hier worden alle kolommen brandwerend bekleed.

(Borch, I. Ter, 2006)

Voor- en nadelen

Voordelen Lichte constructie Weinig ruimte benodigd op de bouwplaats Open ruimte in de onderbouw mogelijk flexibiliteit Kleine maattolerantie (droog bouwen) Kosten

Nadelen Geen traditie in stalen verdiepingsbouw met woonfunctie Brandveiligheid Geluidswering Detaillering

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 18

1.8. L’Hermitage (Carltontoren)

 L’Hermitage (Carlton) – Almere Zie figuur 28 (Carltontoren, z.j.) o Architect Dam & Partners Architecten o Constructeur ABT bv o Aannemer Wessels Rijssen i.s.m. Te Pas Bouw

o Hoogte 120 m o Jaar van oplevering 2010 o Functie Kantoorgebouw o Constructiemateriaal Hybride o Stabiliteit Ihwg kernen en stalen vakwerken o Bijzonderheden Eén van de grootste kantorencomplexen Figuur 28. Carltontoren. z.j. Graadpleegd via van Nederland. Een project van drie http://www.wtcnl.com/medi verschillende kantoortorens, waarbij a/images/locations/7/thumb elke toren is ontworpen door een s/ori/WTCcarlton%20exterie andere architect. ur.jpg

Ontwerp constructie Het ontwerp van de Carltontoren bestaat uit drie gebouwdelen van verschillende hoogte met resp. 22, 46 en 120 m hoogte. Zoals goed te zien in figuur 29 (Gebouwdelen Carltontoren, z.j.). Het gebouwdeel van 46m is gedilateerd en verzorgt ook zijn eigen stabiliteit.

Voor de draagconstructie zijn betonnen elementen toegepast. Door de slankheid van het gebouw was een hoge boven belasting gewenst, zodat trek in de funderingspalen voorkomen werd. Het grootste gedeelte van de constructie is geprefabriceerd om een snellere bouwtijd te halen. Om de belasting op de kern te verhogen zijn stalen vakwerken toegepast. De vakwerken zijn dubbel uitgevoerd zodat er een tweede draagweg aanwezig is.

Daarnaast zijn er verjongingen in de gevel van het gebouw aangebracht. In de langsgevel zijn de Kolommen verder naar binnen geplaatst. Hierdoor werd een uitkraging van de vloeren gerealiseerd die steeds verder in de hoogte afnam. In de kopgevel konden de kolommen niet boven elkaar geplaatst worden en verplaatsen deze een aantal keer een paar meter naar binnen. Met een stalen Figuur 29. Gebouwdelen Carltontoren. z.j. overgangsconstructie worden deze krachten naar de nabijgelegen Geraadpleegd via https://encrypted- kolommen gebracht. tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcT R8J_9ooIdWI-9tJRFET5CP- gRohmRQqWVMusAJyRcZXRPAVW3GA

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 19

Stabiliteit Voor de stabiliteit zijn twee kernen toegepast. De ene ligt in het hoge gebouwdeel en de andere kern ligt in het lagere gebouwdeel van 46m. Omdat het lagere gebouwdeel is gedilateerd verzorgd de kern alleen voor dit gedeelte de stabiliteit. Voor de 120m hoge toren is er dus één kern die de stabiliteit verzorgt. Voor de dwarsrichting was deze te slank en door de excentrische ligging kwam er aan een kant van de kern een te lage bovenbelasting om trek te voorkomen.

In de eerste instantie zou de kern over de onderste 6 bouwlagen worden uitgebreid. De stijfheid van de kern werd hiermee verlaagd en er zou zo teveel trekkracht op de palen komen te staan. Er is vervolgens gekozen om de belasting op de kern te vergroten door op twee locaties vakwerken van vier verdiepingen hoog te plaatsen. De vakwerken brengen een groter deel van de gebouwbelasting naar de kern waardoor de trekspanningen voorkomen worden. Dit is goed te zien in figuur 30 (Verstijving kern met vakwerken, 2011). Figuur 30. Verstijving kern met vakwerken. Overgenomen uit Stabiliteit uit staal en beton. Cement, 2011/1, door Eerden, S. van. Brandveiligheid De brandveiligheidseis voor het Carlton gebouw ligt op 90 minuten. Het gebouw is voorzien van een sprinklerinstallatie. Desondanks mocht de brandveiligheidseis niet verlaagd worden. Er is daarnaast speciale beglazing toegepast met 90 minuten brandwerendheid en is er ook letsel- en doorvalveilig. Zo was het niet noodzakelijk om balustrades toe te passen en konden de gevels transparant blijven.

(Eerden, S. van, 2011; Bouwinfonet, z.j.)

Voor- en nadelen

Voordelen Montage door repetitie Bouwtijd 2e draagweg

Nadelen Slankheid gebouw Getraptheid in de architectuur Stabiliteitsconstructie

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 20

1.9. Maastoren

 Maastoren – Rotterdam Zie figuur 31 (Maastoren, z.j.) o Architect DAM & Partners Architecten Odile Deq Bernoit Cornette o Constructeur Zonneveld ingenieurs o Aannemer Besix

o Hoogte 165 m o Jaar van oplevering 2009 o Functie kantoorgebouw Figuur 31. Maastoren. z.j. o Constructiemateriaal Beton Geraadpleegd via https://encrypted- o Stabiliteit Buis in Buis principe tbn2.gstatic.com/images?q=tbn:ANd o Bijzonderheden Hoogste gebouw van Nederland 9GcQQJEXHUK5j2IuYpBcuwKQ0y9gc 6Cjf-VsX9v7Vf6NGFBlMJJAg

Ontwerp constructie De huurders van het complex waren al in een vroeg stadium bekend en konden hun wensen aangeven. De belangrijkste eisen die opgenomen zijn in het programma van eisen, zijn kolomvrije overspanningen, een vlakke binnengevel en grote raamopeningen. Voor h et constructief ontwerp waren een aantal eisen maatgevend. Waaronder een snelle bouwtijd, een kolomvrije plattegrond, flexibiliteit en de stabiliteit.

Vanuit deze eisen is er gekozen voor een dragende prefab betonnen gevel en een in het werk gestorte kern. Om de kolomvrije overspanningen te maken, worden kanaalplaatvloeren Figuur 32. Plattegrond Maastoren. 2009. toegepast met een gewapende druklaag. De vloeren overspannen Overgenomen uit 165 meter stabiliteit. hiervoor een lengte van maximaal 14,4m. De kolomvrije Cement, 2009/8, door Windt, J. van der. plattegrond is te zien in figuur 32 (Plattegrond Maastoren, 2009).

Er is onderzoek gedaan naar de windhinder op maaiveldniveau in een windtunnel. Hieruit volgde twee oplossingen om de winhinder te verlagen. Er is een grote luifel toegepast die doorloopt tot over het fietspad en zo 10m uitkraagt. Deze luifel is te zien in figuur 33 (Vooraanzicht luifel, z.j.) en op de volgende pagina in figuur 34 (Doorsnede Maastoren, 2009). Daarnaast is de gevel van de parkeergarage open gelaten met gebruik van roosters. De wind kan hierdoor door de parkeergarage heen en wordt de windsnelheid verder verminderd tot de toegestane norm.

Figuur 33. Vooraanzicht luifel. z.j. Overgenomen van http://www.oskomera.nl/images/projects/big/2867/maastoren- luifel.jpg Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 21

Stabiliteit Bij de Maastoren is de slankheid van de kern 1:15. Door deze hoge slankheid was al meteen duidelijk dat er extra voorzieningen nodig waren, om de stabiliteit te waarborgen. Hiervoor is een buis in buis principe toegepast. De prefab gevel werkt zo samen met de kern. Voor de koppeling van de gevel en de kern zijn wanden toegepast. Om de benodigde stijfheid te geven aan de gevel zijn de prefab elementen in halfsteensverband gemonteerd.

Brandveiligheid In het trappenhuis is een overdrukventilatie toegepast. Om ervoor te zorgen dat de druk in het trappenhuis niet te hoog oploopt is deze in drieën gedeeld. Zo ontstaan er drie brandcompartiment verdeeld over de hoogte van de toren. Om brandoverslag tegen te gaan is de gevel en de beglazing toegepast met een brandwerendheid van 30 minuten. Door brandproeven is getest of de gevel voldoende brandwerend is.

(Windt, J. van der, 2009; Tolsma, K., 2011)

Voor- en nadelen

Voordelen Snelle bouwtijd Flexibiliteit Kolomvrije ruimtes

Nadelen Brandveiligheid Detaillering Montage

Figuur 34. Doorsnede Maastoren. 2009. Overgenomen uit 165 meter stabiliteit. Cement, 2009/8, door Windt, J. van der.

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 22

1.10. Montevideo

 Montevideo – Rotterdam Zie figuur 35 (Montevideo, z.j.) o Architect Mecanoo Architecten o Constructeur ABT Adviseurs o Aannemer Besix

o Hoogte 152m o Jaar van oplevering 2005 o Functie Woongebouw o Constructiemateriaal tot 88m: Beton Vanaf 88m: staal Figuur 35. Montevideo. z.j. o Stabiliteit Tot 88m: betonnen skelet met Geraadpleegd via http://upload.wikimedia.org/ stabiliteitswanden. wikipedia/commons/4/47/Rot Vanaf 88m: stalen gevelbuis terdam_montevideotoren.jpg o Bijzonderheden twee constructieprincipes op elkaar

Keuze constructiemateriaal Bij de bovenste verdiepingen van de toren stond de flexibiliteit voorop. De verdiepingen moesten verdeeld kunnen worden in een nader te bepalen aantal appartementen. Ook is het bovenste deel verschoven ten opzichte van het onderste deel. Hierdoor werd er voor een stalen constructie gekozen. De gekozen vloer hier is een breedplaatvloer vanwege de akoestische eisen. Omdat de onderste verdiepingen geen hoge mate van flexibiliteit nodig hebben, werd hier voor een in het werk gestorte betonnen constructie gekozen. Het aantal appartementen staat hier namelijk vast. De scheidingwanden zijn zo meteen constructieve wanden.

Stabiliteit In het onderste deel wordt de stabiliteit verzorgd door de woningscheidende wanden en de vloeren. Omdat alles in het werk gestort is, zijn de verbindingen momentvast. Zo ontstaat er een geheel, dat stabiel is.

Het bovenste deel is een stalen buisconstructie. Deze buisconstructie bevindt zich deels in de gevel en deels terugliggend. Waar de constructie in de appartementen komt, zijn de schoren zichtbaar in de appartementen. Dit zijn dus de weinige obstakels in de plattegrond.

Uitvoering De aannemer wilde voor de onderste verdiepingen graag een klimbekisting toepassen. Zo kon hij beter omgaan met de krappe planning, omdat er onafhankelijk van het weer gewerkt kan worden. Een tunnelbekisting was hier minder geschikt voor. Omdat er voor een klimbekisting gekozen werd, moesten alle wanden per verdieping even dik worden. Daarom is er voor een verschil in sterkteklassen gekozen.

Overgangsconstructie De overgangsconstructie, tussen het stalen en het betonnen deel, maakt gebruik van een hele verdieping. Dit is te zien in figuur 36 (Constructieve schets, 2001). Deze verdieping wordt dan ook gebruikt voor de installaties, omdat hier geen appartementen in kunnen komen. Waar de stalen constructie naar beneden komt, zijn massieve stalen blokken met aangelaste wapening gebruikt om de excentrische krachten te verdelen en af te dragen naar de betonconstructie.

(Eerden, A.R. van, Spangenberg, W., 2005; Rozemeijer, G.J.C., 2006)

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 23

Onderconstructie

Voordelen Geen extra wanden nodig tbv stabiliteit Wanden voldoen ook geluidstechnisch Kosten

Nadelen Maatvoering Flexibiliteit (toekomst)

Bovenbouw

Voordelen Flexibiliteit Gewicht Uitdagend ontwerp mogelijk

Nadelen Obstructies in appartementen Geluidswering Kosten

Combinatie

Voordelen Verschillende mogelijkheden in een gebouw Interessante architectuur mogelijk

Nadelen Overgangsconstructie Ingewikkelde voorbereiding/ detaillering Kosten

Figuur 36. Constructieve schets. 2001. Overgenomen uit Bouwen met Staal, 186, oktober 2005, door Spangenberg, W.

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 24

1.11. Het Strijkijzer

 Het strijkijzer – Den Haag Zie figuur 37 (Het Strijkijzer, z.j.) o Architect AAA architecten o Constructeur Corsmit Raadgevend Ingenieursbureau o Aannemer Boele & van Eesteren

o Hoogte 131m o Jaar van oplevering 2007 o Functie Woning e Figuur 37. Het Strijkijzer. z.j. o Constructiemateriaal Beton (prefab vanaf 4 verdieping ) Geraadpleegd via o Stabiliteit Gevelbuisprincipe gevel, kern en http://www.dearchitect.nl/binari verticale elementen samenwerkend) es/content/gallery/architect/doss o Bijzonderheden Minimale bouwplaats iers/2010/03/advertorials/corus/ Het+strijkijzer+Den+Haag.jpg

Keuze constructiemateriaal Omdat het gebouw een woonfunctie heeft is er al snel gekozen voor een betonconstructie. Eerst is het gebouw uitgewerkt in een in het werk gestort principe met tunnelbekisting. Dit was de voorkeur van de aannemer en kwam ook gunstig uit met het geïntrigeerde stabiliteitsprincipe.

Vanwege de beperkte bouwplaats is er overgestapt naar een prefab constructie vanaf de 4de verdieping. Hierdoor kon het gebouw ook bijna een jaar eerder opgeleverd worden. Er werd nu een snelheid behaald van twee verdiepingen per week. Zo hoefde de aanliggende straat met trambaan minder lang afgesloten te worden.

De onderste 4 verdiepingen zijn opengewerkt. Hier zijn dan ook nauwelijks vloeren. In de kolommen zijn stalen profielen ingestort vanwege de enorme verticale krachten.

Stabiliteit Voor de stabiliteit is gebruik gemaakt van een gevelbuisprincipe. Alle verticale betonelementen dragen bij aan de stabiliteit en worden met elkaar verbonden door de prefab massieve vloeren. Om de elementen samen te laten werken was er een ingewikkelde detaillering nodig. De elementen zijn met vertandingen aan elkaar verbonden.

Vloer De vloer is een massieve prefab vloer. Hierdoor kan ten opzichte van een in het werk gestorte vloer een hoge bouwsnelheid worden gehanteerd. De vloer kan namelijk meteen volledig belast worden. Een kanaalplaatvloer bezat niet de gewenste massa voor de geluidsisolatie. Omdat het een woongebouw betreft zijn de overspanningen klein, dus is een massieve vloer daarvoor geen probleem. Het grootste probleem zit in het gewicht dat via de wanden moet worden afgevoerd naar beneden.

De massieve vloer heeft ook als voordeel dat de aansluiting met de wanden beter verloopt. Het gewicht wordt namelijk van de bovenliggende wand naar de onderliggende wand vervoerd door de vloer. Een kanaalplaatvloer is hiervoor niet sterk genoeg en zou aan de uiteinden dichtgestort moeten worden.

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 25

Bouwplaats, transport Door een kleine bouwplaats is er overgestapt van iwh gestort beton naar prefab beton. Door de kleine bouwplaats moest een deel van de weg afgesloten worden. Met prefab beton kon er sneller gebouwd worden en was er minder plaats op de bouwplaats nodig. De prefab elementen kunnen direct van de vrachtauto worden gemonteerd.

Detaillering De verticale elementen worden vertand op elkaar aangesloten. Doormiddel van draadeindes en gains worden ze aan elkaar gestort. Daarna worden de horizontale voegen van de elementen nog verbonden door het onderpompen van mortel. Zo wordt de constructie een geheel. Er is voor onderpompen gekozen vanwege de uithardingssnelheid en de kwaliteitsbeheersing. Een prefab constructie van deze afmetingen en hoogte is moeilijk te realiseren. Het vereist een zeer nauwkeurige detaillering en een goede planning.

(Font Freide, J.J.M., Prumpeler, M.W.H.J., Woudenberg, I.A.R, 2006; Huijben, R.N.J., 2006; Vambersky, J.N.J.A., 2007)

Voor- en nadelen

Voordelen Snelle bouwtijd Weinig plaats op bouwplaats nodig Kwaliteitsbeheersing geringe diktes stabiliteitselementen (alles werkt mee) Geluidsisolatie

Nadelen Veeleisende voorbereiding Moeilijke detaillering verbindingen vanwege stabiliteit

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 26

1.12. Vivaldi

 Vivaldi – Amsterdam Zie figuur 38 (Vivaldi, z.j.) o Architect Foster and Partners & Bureau Bouwkunde Rotterdam o Constructeur Arosohn Raadgevende ingenieurs o Aannemer Strukton Bouw & Vastgoed

o Hoogte 87 m o Jaar van oplevering 2007 o Functie kantoorgebouw Figuur 38. Vivaldi. z.j. o Constructiemateriaal Hybride Geraadpleegd via o Stabiliteit Een betonnen kern en een stalen http://www.e- architect.co.uk/images/jpgs/am diagrid in de gevel. sterdam/vivaldi_tower_foster1 o Bijzonderheden Verdiepingen geheel kolomvrij 20608_2.jpg

Ontwerp constructie In het ontwerp ligt tussen de twee torens de verticale ontsluiting. Door de centrale ligging zou deze toegepast worden als betonnen kern. De architect wilde graag karakteristieke kolommen in de gevel en vond het materiaal staal zich hier het beste voor ontlenen. Vanuit de gemeente werd er kritiek gegeven op de architectonische verschijning van het gebouw en is er uiteindelijk voor gekozen om in de gevel een diagrid toe te passen.

De torens zijn verder ontworpen met kolomvrije ruimten. Hierbij zouden de vloeren vanaf de gevel naar de kern moeten overspannen over een lengte van 12,5m. Om deze overspanning te kunnen maken zouden kanaalplaatvloeren toegepast moeten worden. Kanaalplaatvloeren hebben bij hoogbouw door de grote elementen een hoge windgevoeligheid bij het gebruik met een kraan wat de montage niet ten goede komt. De kolomvrije ruimten waren een belangrijk punt in het ontwerp en deze vloeren zijn desondanks de risicovolle montage toch toegepast. De Figuur 39. Plattegrond Vivaldi z.j. plattegrond met de kolomvrije ruimten is te zien in figuur Overgenomen uit Geheel niet volgens 39 (Plattegrond Vivaldi, z.j). ontwerp. Bouwen met Staal, 200, door Drunen, ir. A.C.P. van & Henkens, ir. G.L.H.M. Stabiliteit Tussen de twee torens bevind zich de verticale ontsluiting. Deze werd in het eerste ontwerp toegepast als kern en was voldoende stijf om de stabiliteit te verzorgen voor het gehele gebouw. Doordat de gemeente kritiek had op de architectonische verschijning van het gebouw is er uiteindelijk in de gevel een diagrid toegepast. De twee torens werden verder dichter bij elkaar geplaatst. De kern kreeg hierdoor kleinere afmetingen en was niet meer voldoende als alleenstaand stabiliteitselement. Om toch voldoende stijfheid te krijgen voor het gebouw is het diagrid en de kern gekoppeld door gebruik van trekbanden. Het gebouw kreeg zo meer stijfheid en de kern werd minder belast op torsie.

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 27

Brandveiligheid Eis Aan de hoofddraagconstructie hangt een brandwerendheidseis van 120 minuten. Door de geringe permanente vuurbelasting kon deze verlaagd worden met 30 minuten. In het gebouw is er een sprinkler installatie toegepast. Door veranderingen in de eisen ten aanzien van de brandwerendheid, mocht hiervoor de brandwerendheidseis niet verder verlaagd worden. De installatie zorgde wel voor de toepassing van ongecompartimenteerde ruimten.

Diagrid Het diagrid is verwerkt in de gevel en had hierdoor zijn aan beide zijdes verschillende brandwerende materialen verwerkt. De fabrikant kon hiervoor geen garantie geven ten aanzien van de brandveiligheid. Om aan te tonen dat de kolommen voldoen aan de eis zijn en brandproeven uitgevoerd.

Vloer De vloeren stabiliseren de gevel en zijn hierdoor ook onderdeel van de hoofddraagconstructie. De brandwerendheid van de vloeren ligt op 90 minuten en voldoen aan de eis.

(Crone, J., Dolsma, A., 2007; Drunen, A.C.P. van, Henkens, G.L.H.M, z.j.)

Voor- en nadelen

Voordelen Kolomvrije ruimten Flexibiliteit Stijfheid (weinig torsie in de kern door toepassing diagrid) Architectuur (landmark voor de stad)

Nadelen Brandveiligheid Detaillering (vooral het diagrid voor de esthetische kwaliteit) Montage

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 28

1.13. Waterstadtoren

 Waterstadtoren – Rotterdam o Architect HM Architekten o Constructeur Corsmit Raadgevend ingenieursbureau BV o Aannemer Bouwcombinatie; Boele van Eesteren i.s.m. Stam + De Koning

o Hoogte 110 m o Jaar van oplevering 2004 o Functie woongebouw o Constructiemateriaal Prefab beton o Stabiliteit Stabiliteitswanden Figuur 40. Waterstadtoren. o Bijzonderheden Tijdens de oplevering het hoogste z.j. Geraadpleegd via geprefabriceerde gebouw in Europa. http://www.skyscrapercity.c om/database/buildings.02/ 2428.jpg Ontwerp constructie De waterstadtoren is ontworpen in prefab beton. De keuze voor prefab heeft vooral te maken gehad met de snelle bouwtijd. Voor de draagconstructie wordt gebruik gemaakt van dragende prefab binnenwanden, dragende prefab sandwich gevelelementen en massieve geprefabriceerde vloeren.

Er is ook gekeken naar het toepassen van kanaalplaatvloeren die minder prijzig zijn. Maar door de holle ruimtes in de vloeren zijn deze niet gunstig voor de geluidsisolatie. Ook kunnen deze vloeren de verticale krachten niet overbrengen van het gehele gebouw. De vloeren zouden op nokken geplaatst kunnen worden maar vanwege esthetische eisen is dit niet gewenst.

Er is gekozen om 200mm massieve prefab betonvloeren toe te passen met een zwevende dekvloer ter verbetering van de geluidsisolatie. De leidingen zijn in de fabriek al in de elementen verwerkt wat de hoeveelheid handelingen op de bouwplaats verminderd. De vloeren hebben een maximale overspanning van 6 meter. Waar de vloeren een hogere overspanning hebben is de doorbuiging maatgevend en is er gebruik gemaakt van nagerekt voorspanstaal om de doorbuiging te verlagen.

2e draagweg De gemeente Rotterdam geeft bij hoogbouw in prefab een extra eis aan de 2e draagweg. Om dit te realiseren is er extra wapening toegevoegd die in geval van calamiteiten geactiveerd wordt.

Detaillering De vloeren worden met vierpuntsondersteuning op de wand geplaatst. Tussen de open ruimte die hierbij ontstaan wordt de trekbandwapening geplaatst. Deze ruimte wordt vervolgens aangestort en de bovenliggende wanden worden op stekken geplaatst waarvan de gains later worden aangevuld.

De wanden zijn in verband geplaatst om zo eenvoudig mogelijk de verticale afschuifkrachten over te kunnen dragen. De wanden worden met stekken verbonden en de gains worden vervolgens aangestort. Figuur 41. Detaillering vloer-wand. 2005. Overgenomen uit Woontoren volledig in prefab uitgevoerd. Cement, 2005/4 , door Alphen, ir. R.E. van & Vambersky, prof.Dipl.-Ing. J.N.J.A.

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 29

Stabiliteit In een woontoren zijn de massieve woningscheidende wanden goed toe te passen voor de stabiliteit. Deze wanden hebben een vaste plaatsing en worden hoogstwaarschijnlijk niet meer doorbroken. De stabiliteit wordt zo gewaarborgd door de dragende prefab binnenwanden, prefab sandwich gevelelementen en massieve prefab vloeren voor de schijfwerking.

(Alphen, R.E. van, Vambersky, J.N.J.A., 2005; Neppelenbroek, B., 2004; Vambersky, J.N.J.A., 2007)

Voor- en nadelen

Voordelen Snelle bouwtijd Goede geluidsisolatie 2e draagweg

Nadelen Detaillering Voorbereiding Montage

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 30

Bijlage 2; Matrix

Deze matrix is het product van de onderzochte gebouwen. Er zijn steeds punten toegekend per constructieprincipe met betrekking tot het onderzocht onderdeel. Zo komt er na het invullen van de wegingsfactoren een keuze uit voor de draagstructuur. Er moet wel rekening gehouden worden met onderstaande onderdelen. Bepaalde constructieprincipes zijn namelijk niet altijd haalbaar. Daarom moet er eerst naar de slankheid gekeken worden.

Géén kern of interne constructie

Gevelbuis * opp gebouw te klein voor kern * Geen interne constructie * Kolomvrije ruimtes tot een overspanning van ± 12m * Lage flexibiliteit in gevel

Stabiliteits/dragende wanden * Scheidingswanden woningbouw * Voldoende brand- en geluidswerend

Slankheid kern ≤ 1:10

Kern * Goed toe te passen bij trappenhuizen en liften * Geen extra voorzieningen nodig voor brandveiligheid * Tot slankheid kern ≤ 1:10

Slankheid kern > 1:10

Buis in buis * Versteviging kern * Lage flexibiliteit in gevel * Kolomvrije ruimtes tot een overspanning van gevel naar kern van ± 12m * 2e draagweg makkelijk te realiseren

Out rigger * Versteviging kern * Hoge flexibiliteit in gevel

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 31

flexibiliteit in uitkragingen/ kleine vloerindeling flexibiliteit in gevel gewicht gevelsprongen bouwplaats bouwtijd brandveiligheid geluidswering voorbereiding totaal Stabiliteits/dragende wanden -prefab wanden 0 3 0 3 3 3 4 4 1 0 -ihw wanden 0 3 0 3 1 1 5 5 4 0 kernconstructie met kolommen -kern ihw omhulling staal 4 5 3 3 4 4 3 2 1 0 -kern ihw omhulling prefab 4 5 2 2 4 4 4 3 1 0 -kern ihw omhulling ihw 4 5 2 2 1 1 5 4 4 0 -kern prefab omhulling staal 4 5 3 3 4 4 2 1 1 0 -kern prefab omhulling prefab 4 5 2 2 4 4 3 2 1 0 -kern prefab omhulling ihw 4 5 2 2 1 1 4 3 4 0 Gevelbuis met kolommen binnen , -prefab beton 5 1 2 2 4 4 2 2 1 0 -ihw beton 5 1 2 2 1 1 3 2 3 0 -staal vakwerk 5 1 5 3 4 4 1 1 2 0 Buis in Buis -kern prefab, gevel prefab 4 1 1 3 3 3 3 3 1 0 -kern prefab, gevel ihw 4 1 1 2 2 2 4 3 2 0 -kern prefab, gevel vakwerk 4 1 3 4 3 3 2 2 1 0 -kern ihw, gevel prefab 4 1 1 3 2 3 4 3 2 0 -kern ihw, gevel ihw 4 1 1 2 1 1 5 4 4 0 -kern ihw, gevel vakwerk 4 1 3 4 2 3 2 2 2 0 Outrigger met kolommen -kern prefab, outrigger vakwerk 3 4 3 4 3 3 2 2 1 0 -kern prefab, outrigger wanden 2 4 2 3 3 3 3 3 1 0 -kern ihw, outrigger vakwerk 3 4 3 4 1 3 3 3 2 0 -kern ihw, outrigger wanden 2 4 2 3 1 3 4 4 3 0

weging 1: Geen 1: Weinig 1: Weinig uitkragingen/gevelsp 1: Grote 1: Weinig 1: Veel extra 1: Lage 1: Veel (Naar wens invullen flexibiliteit flexibiliteit 1: Hoog gewicht rongen Bouwplaats bouwtijd aandacht geluidswering voorbereiding puntentelling 1 tot 5) … … … … … … … … … 5: Grote uitkragingen/gevelsp 5: Kleine 5: Weinig extra 5: Hoge 5: Weinig 5: Veel flexibiliteit 5: Veel flexibiliteit 5: Laag gewicht rongen bouwplaats 5: Veel bouwtijd aandacht geluidswering voorbereiding

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 32

Bijlage 3; Matrix - Fifty Two Degrees

flexibiliteit in flexibiliteit in uitkragingen/ vloerindeling gevel gewicht gevelsprongen kleine bouwplaats bouwtijd brandveiligheid geluidswering voorbereiding totaal Stabiliteits/dragende wanden -prefab wanden 0 3 0 3 3 3 4 4 1 63 -ihw wanden 0 3 0 3 1 1 5 5 4 61 kernconstructie met kolommen -kern ihw omhulling staal 4 5 3 3 4 4 3 2 1 102 -kern ihw omhulling prefab 4 5 2 2 4 4 4 3 1 99 -kern ihw omhulling ihw 4 5 2 2 1 1 5 4 4 91 -kern prefab omhulling staal 4 5 3 3 4 4 2 1 1 98 -kern prefab omhulling prefab 4 5 2 2 4 4 3 2 1 95 -kern prefab omhulling ihw 4 5 2 2 1 1 4 3 4 87 Gevelbuis met kolommen binnen , -prefab beton 5 1 2 2 4 4 2 2 1 78 -ihw beton 5 1 2 2 1 1 3 2 3 66 -staal vakwerk 5 1 5 3 4 4 1 1 2 89 Buis in Buis -kern prefab, gevel prefab 4 1 1 3 3 3 3 3 1 72 -kern prefab, gevel ihw 4 1 1 2 2 2 4 3 2 66 -kern prefab, gevel vakwerk 4 1 3 4 3 3 2 2 1 78 -kern ihw, gevel prefab 4 1 1 3 2 3 4 3 2 75 -kern ihw, gevel ihw 4 1 1 2 1 1 5 4 4 68 -kern ihw, gevel vakwerk 4 1 3 4 2 3 2 2 2 79 Outrigger met kolommen -kern prefab, outrigger vakwerk 3 4 3 4 3 3 2 2 1 88 -kern prefab, outrigger wanden 2 4 2 3 3 3 3 3 1 80 -kern ihw, outrigger vakwerk 3 4 3 4 1 3 3 3 2 92 -kern ihw, outrigger wanden 2 4 2 3 1 3 4 4 3 86

weging 5 5 3 4 1 5 2 2 2 1: Weinig 1: Weinig 1: Hoog 1: Geen uitkragingen/ 1: Veel extra 1: Lage 1: Veel (Naar wens invullen flexibiliteit flexibiliteit gewicht gevelsprongen 1: Grote Bouwplaats 1: Weinig bouwtijd aandacht geluidswering voorbereiding puntentelling 1 tot 5) … … … … … … … … … 5: Veel 5: Veel 5: Laag 5: Grote uitkragingen/ 5: Weinig extra 5: Hoge 5: Weinig flexibiliteit flexibiliteit gewicht gevelsprongen 5: Kleine bouwplaats 5: Veel bouwtijd aandacht geluidswering voorbereiding

Bijlage 4; Vloerkeuze

Inhoudsopgave

1. Vloerkeuze ...... 35 2. Kanaalplaat ...... 35 3. Breedplaatvloer ...... 39 4. Bollenplaatvloer ...... 40 5. Staalplaatbetonvloer ...... 41 6. Infra+ vloer ...... 43 7. Conclusie ...... 44

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 34

1. Vloerkeuze In deze bijlage wordt de vloerkeuze besproken en verklaard.

De vloeren waar we rekening mee gaan houden voor ons ontwerp zijn:

Kanaalplaatvloer (h=200, 260, 320, 400) Breedplaatvloer Bollenplaatvloer Staalplaatbetonvloer Infra+ vloer

Dit zijn de meest voorkomende vloeren in hoge utiliteits- en woningbouw en liggen dan ook het meest voor de hand.

2. Kanaalplaat Een kanaalplaat is een prefab voorgespannen plaat, waar kanalen in gestort zijn. Deze kanalen zorgen voor een gewichtsbesparing van 40% ten opzichte van een massieve plaatvloer. Het is een prefab vloer. We bespreken vier standaardhoogtes en de dimensionering daarbij. Kanaalplaatvloer h=200

Figuur 1: Overspanningsgrafiek kanaalplaat 200, Overgenomen van: productdatablad kanaalplaat 200, VBI.,2014.

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 35

De belasting op een kanaalplaatvloer komt voort uit een druklaag, lichte scheidingswanden en de variabele belasting.

Variabele belasting (kantoor) = 2,5 kN/m2 Druklaag = 0.05*20=1 kN/m2 Lichte scheidingswanden = 1,3 kN/m2

1,3x(1+1,3)+1,65x2,5=6,51kN/m2

De maximale overspanning wordt dan 8,3 meter bij een brandwerendheid van 120 minuten.

Kanaalplaat h=260

Figuur 2: Overspanningsgrafiek kanaalplaat 260, Overgenomen van: productdatablad kanaalplaat 260, VBI.,2014

De maximale overspanning is, bij een belasting van 6,51kN/m2, 10,8 meter.

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 36

Kanaalplaat h=320

Figuur 3: Overspanningsgrafiek kanaalplaat 320, Overgenomen van: productdatablad kanaalplaat 320, VBI.,2014

De maximale overspanning is, bij een belasting van 6,51kN/m2, 13,5 meter.

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 37

Kanaalplaat h=400

Figuur 4: Overspanningsgrafiek kanaalplaat 400, Overgenomen van: productdatablad kanaalplaat 400, VBI.,2014

De maximale overspanning is, bij een belasting van 6,51kN/m2, 15,5 meter.

Voordelen Lichte vloer Dunne vloer Snelle montage Overspanningen tot ruim 15 meter mogelijk

Nadelen Druklaag of trekband nodig voor schijfwerking Wind mtb tot transport kranen Alleen één richting overspannend Weinig flexibel met passtukken

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 38

3. Breedplaatvloer

Een breedplaatvloer bestaat uit een prefab gewapende onderschil, waarop in het werk beton gestort wordt. Door de enorme toename van belasting bij het storten van het beton, moet de prefab schil onderstempeld worden.

De maximale overspanning voor een breedplaatvloer is 10 meter. Dit is echter alleen haalbaar bij een lage belasting. Realistisch zal dit op 7 tot 8 meter uitkomen bij onze belastingen.

Er is voor een breedplaatvloer niet echt een overspanningsgrafiek te vinden, omdat de overspanning te veel afhangt van de toegepaste wapening, de betonsterkte en de hoogte van het opgestorte beton.

Voordelen Flexibel m.b.t. legplan Kan in 1richting en 2 richtingen overspannen Massa voor geluidswering Leidingen meestorten Schijfwerking Veel keuze in wapeningssoorten

Nadelen Onderstempelen noodzakelijk Uithardingstijd Arbeidsintensief Zwaar Kleine overspanning tot theoretisch 10m mogelijk

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 39

4. Bollenplaatvloer De bollenplaatvloer is een lichtere variant van de breedplaatvloer, omdat er kunststof bollen in verwerkt worden. Er kunnen er grotere overspanningen behaald worden, omdat er een gewichtsbesparing tot 30% te behalen valt. De vloer is echter wel een stuk duurder en er is meer voorbereiding nodig met betrekking tot sparingen en opleggingen (hier moeten bollen worden verwijderd).

Figuur 5: Overspanningstabel bollenplaatvloer, Overgenomen van: cement 2001/8, Fuchs, A.C.,

Voordelen Flexibel mbt legplan 1richting en 2 richtingen overspannen Leidingen instorten in vloer Schijfwerking Lichte ihw gestorte vloer

Nadelen Onderstempelen noodzakelijk Uithardingstijd Arbeidsintensief Duur Veel voorbereiding nodig

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 40

5. Staalplaatbetonvloer Een staalplaatbetonvloer maakt gebruik van een staalplaat als ondergrond voor het beton. Omdat de staalplaat geprofileerd is, wordt er een vrij grote gewichtsreductie verkregen. De vloer kan met en zonder stempels uitgevoerd worden. De overspanning wordt echter wel beperkt als er geen stempels gebruikt worden.

De comflor 210 kan in ons geval maximaal 8,8 meter met stempels en 5,30 meter zonder stempels overspannen.

Figuur 6: Overspanningstabel staalplaatbetonvloer, overgenomen van: http://www.dutchengineering.nl/detail/ComFlor- 210/253/0/1524/. (2014)

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 41

Figuur 7: Overspanningstabel staalplaatbetonvloer, overgenomen van: http://www.dutchengineering.nl/detail/ComFlor- 225/253/0/1524/. (2014)

Een comflor 225 kan net iets verder overspannen. Deze gaat maximaal tot 9,15 meter met stempelsen 5,45 meter zonder stempels.

Voordelen: Kan ongestempeld uitgevoerd worden (bouwtijd) Lichte vloer Goede aansluiting bij staalconstructies

Nadelen Geen gladde afwerking onderkant Ongestempeld geldt maar voor kleine overspanning Kosten onderhevig aan staalprijs Kan alleen uitgevoerd worden met een staalconstructie

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 42

6. Infra+ vloer

Een infra+ vloer is een betonnen schil met IPE liggers ingestort die aan de bovenzijde uitsteken. De IPE liggers bevatten sparingen. Dit heeft als voordeel dat de leidingen in de vloer verwerkt kunnen worden in alle richtingen.

Figuur 8: Overspanningsgrafiek slimlinevloer, Overgenomen van: brochure Slimline buidings b.v.. (2013)

Voordelen Installaties in de vloer Installaties later aanpasbaar Laag gewicht

Nadelen Duur Akoestische problemen Koppeling voor schijfwerking moeilijk te verkrijgen

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 43

7. Conclusie Vloerpakketten

Overspanning balken - 5400/12,5 ≈ 435 mm - 7200/12,5 ≈ 580 mm - 10800/12.5 ≈ 865 mm (te hoog)

Vloeren Balken 5,4 m Balken 7,2 m Gewicht (mm) (mm) (mm) (kg/m2) Breedplaatvloer - 5,4 m 190 245 390 475 - 7,2 m 250 185 330 625 - 10,8 m - - - - Bollenplaatvloer - 5,4 m 230 205 350 370 - 7,2 m 280 155 300 460 - 10,8 m 390 45 190 640 Kanaalplaatvloer - 5,4 m 200 + 60 235 380 302 - 7,2 m 200 + 60 235 380 302 - 10,8 m 260 + 60 175 320 376 Staalplaat-betonvloer - 5,4 m (ComFlor 100) 175 (260) (405) 288 - 7,2 m (ComFlor 210) 300 (135) (280) 327 - 10,8 m - - - - Infra+ vloer - 5,4 m 240 + 118 195 340 338 - 7,2 m 300 + 118 135 280 347 - 10,8 m 400 + 118 35 180 365

Een Staalplaat-betonvloer valt gelijk af. Het ontwerp moet namelijk een betonconstructie zijn. Een staalplaatbetonvloer is ontworpen voor een staalconstructie.

Het nadeel van een breedplaatvloer en een bollenplaatvloer is dat deze in het werk gestort worden en onderstempeld moet worden. Omdat ons bouwtempo hoog moet liggen, is dit niet ideaal. In deze vloeren kunnen leidingen gestort worden, maar door de geringe dikte van deze vloeren zullen niet alle kanalen in de vloer passen. Ook zorgt dit voor erg weinig flexibiliteit in de indeling. Het is namelijk bijna niet meer te veranderen.

Omdat er balken toegepast moeten worden, kan de ruimte tussen de balken ideaal gebruikt worden voor het leidingwerk. De kanaalplaatvloer beidt de meeste ruimte tussen de balken. Hierdoor kan de ruimte het meest efficiënt gebruikt worden. Ook zal hierdoor het vloerpakket zo dun mogelijk worden.

Een kanaalplaatvloer kan snel en direct van de vrachtwagen gemonteerd worden. Dit komt het bouwtempo ten goede. Je hoeft namelijk niet op de bouw te wachten tot de plaat uitgehard is.

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 44

Bijlage 5; Gewichtsberekening

Vierkante meter belastingen

Vloer per m² permanent kanaalplaat h=200 3,05 kN/m² druklaag h=60 0,06*25 1,5 kN/m² leidingen ed. 0,5 kN/m² lichte scheidingwanden 1,2 kN/m² Gk 6,25 kN/m² 1,3 x Gk 8,125 kN/m² variabel Q.k 2,5 kN/m² combinatie 1,65 x y.0 x Q.k y.0=0,4 1,65 kN/m² extreem 1,65 x Q.k 4,125 kN/m²

dak per m² permanent kanaalplaat h=200 3,05 kN/m² druklaag h=60 0,06*25 1,5 kN/m² leidingen ed 0,5 kN/m² isolatie en dakbedekking 0,15 kN/m² G.k 5,2 kN/m² 1,3 x G.k 6,76 kN/m² variabel Q.k 1 kN/m² combinatie 1,65 x y.0 x Q.k y.0=0 0 kN/m² extreem 1,65 x Q.k 1,65 kN/m²

dakopstand systeemgevel 3*0,8 2,4 kN/m isolatie en dakbedekking 1,5 kN/m stalen liggers 0,2 kN/m G.k 4,1 kN/m 1,3 x G.k 5,33 kN/m

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 45

gevel systeemgevel 0,8 kN/m² Q.k 0,8 kN/m² 1,3 x Q.k 1,04 kN/m²

kolom midden h=3,1m 25*3,1 77,5 kN/m² Q.k 77,5 kN/m² 1,3 x Q.k 100,75 kN/m²

balk toeslag balk h = 380mm 25*0,380 9,5 kN/m² Q.k 9,5 kN/m² 1,3 x Q.k 12,35 kN/m²

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 46

Gewichtsberekening per kolom. Variant A

Gewicht op 8e verd. middenkolom aantal m² pb vb totaal vloer 8 51,84 3369,6 684,288 4053,888 kN vloer extreem 2 51,84 842,4 427,68 1270,08 kN dak 1 51,84 350,4384 0 350,4384 kN toeslag balk 7200*400 10 2,88 355,68 355,68 kN kolom 400*400mm 10 0,16 161,2 161,2 kN

totaal 6191,286 kN zijkolom aantal m² pb vb totaal vloer 8 25,92 1684,8 342,144 2026,944 kN vloer extreem 2 25,92 421,2 213,84 635,04 kN dak 1 25,92 175,2192 0 175,2192 kN toeslag balk 7200*400 10 2,88 355,68 355,68 kN kolom 400*400mm 10 0,16 161,2 161,2 kN gevel 10 26,64 277,056 277,056 kN dakopstand 1 7,2 38,376 38,376 kN totaal 3669,515 kN schuine component 10⁰ 3726,123 kN Spatkracht 647,0345 kN

Gewicht op 7e verd. middenkolom aantal m² pb vb totaal Gewicht op 8e verd. 1 6191,286 kN vloer 1 49,32 400,725 81,378 482,103 kN vloer extreem 0 0 0 0 0 kN dak 0 0 0 0 0 kN toeslag balk 7200*400 1 2,88 35,568 35,568 kN kolom 400*400mm 1 0,16 16,12 16,12 totaal 6725,077 kN

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 47

zijkolom aantal m² pb vb totaal schuine component 8e verd. 1 3726,123 kN vloer 1 23,4 190,125 38,61 228,735 kN vloer extreem 0 0 0 0 0 kN dak 0 0 0 0 0 kN toeslag balk 7200*400 1 2,88 35,568 35,568 kN kolom 400*400mm 1 0,16 16,12 16,12 kN gevel 1 26,64 27,7056 27,7056 kN dakopstand 0 0 0 0 kN totaal vert. van verdieping 308,1286 kN schuine component 312,882 kN Spatkracht 54,33139 kN schuine component totaal 4039,005 kN

Gewicht op 6e verd. middenkolom aantal m² pb vb totaal Gewicht op 8e verd. 1 6725,077 kN vloer 1 46,98 381,7125 77,517 459,2295 kN vloer extreem 0 0 0 0 0 kN dak 0 0 0 0 0 kN toeslag balk 7200*400 1 2,88 35,568 35,568 kN kolom 400*400mm 1 0,16 16,12 16,12 totaal 7235,995 kN zijkolom aantal m² pb vb totaal schuine component 8e verd. 1 4039,005 kN vloer 1 21,06 171,1125 34,749 205,8615 kN vloer extreem 0 0 0 0 0 kN dak 0 0 0 0 0 kN toeslag balk 7200*400 1 2,88 35,568 35,568 kN kolom 400*400mm 1 0,16 16,12 16,12 kN gevel 1 26,64 27,7056 27,7056 kN dakopstand 0 0 0 0 kN totaal vert. van verdieping 285,2551 kN schuine component 289,6556 kN Spatkracht 50,29817 kN schuine component totaal 4328,661 kN

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 48

Gewicht op 5e verd. middenkolom aantal m² pb vb totaal Gewicht op 8e verd. 1 7235,995 kN vloer 1 44,64 362,7 73,656 436,356 kN vloer extreem 0 0 0 0 0 kN dak 0 0 0 0 0 kN toeslag balk 7200*400 1 2,88 35,568 35,568 kN kolom 400*400mm 1 0,16 16,12 16,12 totaal 7724,039 kN zijkolom aantal m² pb vb totaal schuine component 8e verd. 1 4328,661 kN vloer 1 18,72 152,1 30,888 182,988 kN vloer extreem 0 0 0 0 0 kN dak 0 0 0 0 0 kN toeslag balk 7200*400 1 2,88 35,568 35,568 kN kolom 400*400mm 1 0,16 16,12 16,12 kN gevel 1 26,64 27,7056 27,7056 kN dakopstand 0 0 0 0 kN totaal vert. van verdieping 262,3816 kN schuine component 266,4293 kN Spatkracht 46,26496 kN schuine component totaal 4595,09 kN

Gewicht op 4e verd. middenkolom aantal m² pb vb totaal Gewicht op 8e verd. 1 7724,039 kN vloer 1 42,3 343,6875 69,795 413,4825 kN vloer extreem 0 0 0 0 0 kN dak 0 0 0 0 0 kN toeslag balk 7200*400 1 2,88 35,568 35,568 kN kolom 400*400mm 1 0,16 16,12 16,12 totaal 8189,209 kN

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 49

zijkolom aantal m² pb vb totaal schuine component 8e verd. 1 4595,09 kN vloer 1 16,38 133,0875 27,027 160,1145 kN vloer extreem 0 0 0 0 0 kN dak 0 0 0 0 0 kN toeslag balk 7200*400 1 2,88 35,568 35,568 kN kolom 400*400mm 1 0,16 16,12 16,12 kN gevel 1 26,64 27,7056 27,7056 kN dakopstand 0 0 0 0 kN totaal vert. van verdieping 239,5081 kN schuine component 243,2029 kN Spatkracht 42,23174 kN schuine component totaal 4838,293 kN

Gewicht op 3e verd. middenkolom aantal m² pb vb totaal Gewicht op 8e verd. 1 8189,209 kN vloer 1 39,96 324,675 65,934 390,609 kN vloer extreem 0 0 0 0 0 kN dak 0 0 0 0 0 kN toeslag balk 7200*400 1 2,88 35,568 35,568 kN kolom 400*400mm 1 0,16 16,12 16,12 totaal 8631,506 kN zijkolom aantal m² pb vb totaal schuine component 8e verd. 1 4838,293 kN vloer 1 14,04 114,075 23,166 137,241 kN vloer extreem 0 0 0 0 0 kN dak 0 0 0 0 0 kN toeslag balk 7200*400 1 2,88 35,568 35,568 kN kolom 400*400mm 1 0,16 16,12 16,12 kN gevel 1 26,64 27,7056 27,7056 kN dakopstand 0 0 0 0 kN totaal vert. van verdieping 216,6346 kN schuine component 219,9765 kN Spatkracht 38,19852 kN schuine component totaal 5058,27 kN

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 50

Gewicht op 2e verd. middenkolom aantal m² pb vb totaal Gewicht op 8e verd. 1 8631,506 kN vloer 1 37,8 307,125 62,37 369,495 kN vloer extreem 0 0 0 0 0 kN dak 0 0 0 0 0 kN toeslag balk 7200*400 1 2,88 35,568 35,568 kN kolom 400*400mm 1 0,16 16,12 16,12 totaal 9052,689 kN zijkolom aantal m² pb vb totaal schuine component 8e verd. 1 5058,27 kN vloer 1 11,88 96,525 19,602 116,127 kN vloer extreem 0 0 0 0 0 kN dak 0 0 0 0 0 kN toeslag balk 7200*400 1 2,88 35,568 35,568 kN kolom 400*400mm 1 0,16 16,12 16,12 kN gevel 1 26,64 27,7056 27,7056 kN dakopstand 0 0 0 0 kN totaal vert. van verdieping 195,5206 kN schuine component 198,5368 kN Spatkracht 34,47556 kN schuine component totaal 5256,807 kN

Gewicht op 1e verd. middenkolom aantal m² pb vb totaal kN Gewicht op 8e verd. 1 9052,689 kN vloer 1 35,316 286,9425 58,2714 345,2139 kN vloer extreem 0 0 0 0 0 kN dak 0 0 0 0 0 kN toeslag balk 7200*400 1 2,88 35,568 35,568 kN kolom 400*400mm 1 0,16 16,12 16,12 kN totaal 9449,591 kN

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 51

zijkolom aantal m² pb vb totaal schuine component 8e verd. 1 5256,807 kN vloer 1 9,396 76,3425 15,5034 91,8459 kN vloer extreem 0 0 0 0 0 kN dak 0 0 0 0 0 kN toeslag balk 7200*400 1 2,88 35,568 35,568 kN kolom 400*400mm 1 0,16 16,12 16,12 kN gevel 1 26,64 27,7056 27,7056 kN dakopstand 0 0 0 0 kN totaal vert. van verdieping 171,2395 kN schuine component 173,8811 kN Spatkracht 30,19414 kN schuine component totaal 5430,688 kN

Gewicht op bgg middenkolom aantal m² pb vb totaal Gewicht op 8e verd. 1 9449,591 kN vloer 1 30,6 248,625 50,49 299,115 kN vloer extreem 0 0 0 0 0 kN dak 0 0 0 0 0 kN toeslag balk 7200*400 1 2,88 35,568 35,568 kN kolom 400*400mm 2 0,16 32,24 32,24 totaal 9816,514 kN zijkolom aantal m² pb vb totaal schuine component 8e verd. 1 5430,688 kN vloer 1 4,68 38,025 7,722 45,747 kN vloer extreem 0 0 0 0 0 kN dak 0 0 0 0 0 kN toeslag balk 7200*400 1 2,88 35,568 35,568 kN kolom 400*400mm 1 0,16 16,12 16,12 kN gevel 1 26,64 27,7056 27,7056 kN dakopstand 0 0 0 0 kN totaal vert. van verdieping 125,1406 kN schuine component 127,0711 kN Spatkracht 22,06566 kN schuine component totaal 5557,759 kN

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 52

Gewichtsberekening per kolom. Variant B

Gewicht op 9e verd. middenkolom aantal m² pb vb totaal vloer 7,00 51,84 2948,40 598,75 3547,15 kN vloer extreem 2,00 51,84 842,40 427,68 1270,08 kN dak 1,00 51,84 350,44 0,00 350,44 kN toeslag balk 7200*400 9,00 2,88 320,11 320,11 kN kolom 400*400mm 9,00 0,16 145,08 145,08 kN totaal kracht hulpconstructie 1,00 3598,99 totaal 9231,85 kN zijkolom aantal m² pb vb totaal vloer 7,00 25,92 1474,20 299,38 1773,58 kN vloer extreem 2,00 25,92 421,20 213,84 635,04 kN dak 1,00 25,92 175,22 0,00 175,22 kN toeslag balk 7200*300 9,00 2,88 320,11 320,11 kN kolom 300*300mm 9,00 0,09 81,61 81,61 kN gevel 9,00 26,64 249,35 249,35 kN dakopstand 1,00 7,20 38,38 38,38 kN totaal 3273,28 kN

Gewicht op 8e verd. middenkolom aantal m² pb vb totaal vloer 8 51,84 3369,6 684,288 4053,888 kN vloer extreem 2 51,84 842,4 427,68 1270,08 kN dak 1 51,84 350,4384 0 350,4384 kN toeslag balk 7200*400 10 2,88 355,68 355,68 kN kolom 400*400mm 10 0,16 161,2 161,2 kN totaal kracht hulpconstructie 1 3598,99 totaal 9790,277 kN zijkolom aantal m² pb vb totaal vloer 8 25,92 1684,8 342,144 2026,944 kN vloer extreem 2 25,92 421,2 213,84 635,04 kN dak 1 25,92 175,2192 0 175,2192 kN toeslag balk 7200*300 10 2,88 355,68 355,68 kN kolom 300*300mm 10 0,09 90,675 90,675 kN gevel 10 26,64 277,056 277,056 kN dakopstand 1 7,2 38,376 38,376 kN

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 53

totaal 3598,99 kN schuine kracht hulpconstr. 57⁰ 4291,304 kN Spatkracht 2337,212 kN

Gewicht op 7e verd. middenkolom aantal m² pb vb totaal Gewicht op 8e verd. 1 9790,277 kN vloer 1 49,32 400,725 81,378 482,103 kN vloer extreem 0 0 0 0 0 kN dak 0 0 0 0 0 kN toeslag balk 7200*400 1 2,88 35,568 35,568 kN kolom 400*400mm 1 0,16 16,12 16,12 totaal 10324,07 kN

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 54

zijkolom aantal m² pb vb totaal schuine component 8e verd. 1 4291,304 kN vloer 1 23,4 190,125 38,61 228,735 kN vloer extreem 0 0 0 0 0 kN dak 0 0 0 0 0 kN toeslag balk 7200*300 1 2,88 35,568 35,568 kN kolom 200*300mm 1 0,06 6,045 6,045 kN gevel 1 26,64 27,7056 27,7056 kN dakopstand 0 0 0 0 kN totaal vert. van verdieping 298,0536 kN schuine component 302,6516 kN Spatkracht 52,55489 kN schuine component totaal 302,6516 kN

Gewicht op 6e verd. middenkolom aantal m² pb vb totaal Gewicht op 8e verd. 1 10324,07 kN vloer 1 46,98 381,7125 77,517 459,2295 kN vloer extreem 0 0 0 0 0 kN dak 0 0 0 0 0 kN toeslag balk 7200*400 1 2,88 35,568 35,568 kN kolom 400*400mm 1 0,16 16,12 16,12 totaal 10834,99 kN zijkolom aantal m² pb vb totaal schuine component 8e verd. 1 302,6516 kN vloer 1 21,06 171,1125 34,749 205,8615 kN vloer extreem 0 0 0 0 0 kN dak 0 0 0 0 0 kN toeslag balk 7200*300 1 2,88 35,568 35,568 kN kolom 200*300mm 1 0,06 6,045 6,045 kN gevel 1 26,64 27,7056 27,7056 kN dakopstand 0 0 0 0 kN totaal vert. van verdieping 275,1801 kN schuine component 279,4252 kN Spatkracht 48,52168 kN schuine component totaal 582,0768 kN

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 55

Gewicht op 5e verd. middenkolom aantal m² pb vb totaal Gewicht op 8e verd. 1 10834,99 kN vloer 1 44,64 362,7 73,656 436,356 kN vloer extreem 0 0 0 0 0 kN dak 0 0 0 0 0 kN toeslag balk 7200*400 1 2,88 35,568 35,568 kN kolom 400*400mm 1 0,16 16,12 16,12 totaal 11323,03 kN zijkolom aantal m² pb vb totaal schuine component 8e verd. 1 582,0768 kN vloer 1 18,72 152,1 30,888 182,988 kN vloer extreem 0 0 0 0 0 kN dak 0 0 0 0 0 kN toeslag balk 7200*300 1 2,16 26,676 26,676 kN kolom 200*300mm 1 0,06 6,045 6,045 kN gevel 1 26,64 27,7056 27,7056 kN dakopstand 0 0 0 0 kN totaal vert. van verdieping 243,4146 kN schuine component 247,1697 kN Spatkracht 42,92056 kN schuine component totaal 829,2464 kN

Gewicht op 4e verd. middenkolom aantal m² pb vb totaal Gewicht op 8e verd. 1 11323,03 kN vloer 1 42,3 343,6875 69,795 413,4825 kN vloer extreem 0 0 0 0 0 kN dak 0 0 0 0 0 kN toeslag balk 7200*400 1 2,88 35,568 35,568 kN kolom 400*400mm 1 0,16 16,12 16,12 totaal 11788,2 kN

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 56

zijkolom aantal m² pb vb totaal schuine component 8e verd. 1 829,2464 kN vloer 1 16,38 133,0875 27,027 160,1145 kN vloer extreem 0 0 0 0 0 kN dak 0 0 0 0 0 kN toeslag balk 7200*300 1 2,16 26,676 26,676 kN kolom 200*300mm 1 0,06 6,045 6,045 kN gevel 1 26,64 27,7056 27,7056 kN dakopstand 0 0 0 0 kN totaal vert. van verdieping 220,5411 kN schuine component 223,9433 kN Spatkracht 38,88735 kN schuine component totaal 1053,19 kN

Gewicht op 3e verd. middenkolom aantal m² pb vb totaal Gewicht op 8e verd. 1 11788,2 kN vloer 1 39,96 324,675 65,934 390,609 kN vloer extreem 0 0 0 0 0 kN dak 0 0 0 0 0 kN toeslag balk 7200*400 1 2,88 35,568 35,568 kN kolom 400*400mm 1 0,16 16,12 16,12 totaal 12230,5 kN zijkolom aantal m² pb vb totaal schuine component 8e verd. 1 1053,19 kN vloer 1 14,04 114,075 23,166 137,241 kN vloer extreem 0 0 0 0 0 kN dak 0 0 0 0 0 kN toeslag balk 7200*300 1 2,16 26,676 26,676 kN kolom 200*300mm 1 0,06 6,045 6,045 kN gevel 1 26,64 27,7056 27,7056 kN dakopstand 0 0 0 0 kN totaal vert. van verdieping 197,6676 kN schuine component 200,7169 kN Spatkracht 34,85413 kN schuine component totaal 1253,907 kN

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 57

Gewicht op 2e verd. middenkolom aantal m² pb vb totaal Gewicht op 8e verd. 1 12230,5 kN vloer 1 37,8 307,125 62,37 369,495 kN vloer extreem 0 0 0 0 0 kN dak 0 0 0 0 0 kN toeslag balk 7200*400 1 2,88 35,568 35,568 kN kolom 400*400mm 1 0,16 16,12 16,12 totaal 12651,68 kN zijkolom aantal m² pb vb totaal schuine component 8e verd. 1 1253,907 kN vloer 1 11,88 96,525 19,602 116,127 kN vloer extreem 0 0 0 0 0 kN dak 0 0 0 0 0 kN toeslag balk 7200*300 1 2,16 26,676 26,676 kN kolom 200*300mm 1 0,06 6,045 6,045 kN gevel 1 26,64 27,7056 27,7056 kN dakopstand 0 0 0 0 kN totaal vert. van verdieping 176,5536 kN schuine component 179,2772 kN Spatkracht 31,13116 kN schuine component totaal 1433,184 kN

Gewicht op 1e verd. middenkolom aantal m² pb vb totaal Gewicht op 8e verd. 1 12651,68 kN vloer 1 35,316 286,9425 58,2714 345,2139 kN vloer extreem 0 0 0 0 0 kN dak 0 0 0 0 0 kN toeslag balk 7200*400 1 2,88 35,568 35,568 kN kolom 400*400mm 1 0,16 16,12 16,12 totaal 13048,58 kN

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 58

zijkolom aantal m² pb vb totaal schuine component 8e verd. 1 1433,184 kN vloer 1 9,396 76,3425 15,5034 91,8459 kN vloer extreem 0 0 0 0 0 kN dak 0 0 0 0 0 kN toeslag balk 7200*300 1 2,16 26,676 26,676 kN kolom 200*300mm 1 0,06 6,045 6,045 kN gevel 1 26,64 27,7056 27,7056 kN dakopstand 0 0 0 0 kN totaal vert. van verdieping 152,2725 kN schuine component 154,6215 kN Spatkracht 26,84975 kN schuine component totaal 1587,805 kN

Gewicht op bgg middenkolom aantal m² pb vb totaal Gewicht op 8e verd. 1 13048,58 kN vloer 1 30,6 248,625 50,49 299,115 kN vloer extreem 0 0 0 0 0 kN dak 0 0 0 0 0 kN toeslag balk 7200*400 1 2,88 35,568 35,568 kN kolom 400*400mm 2 0,16 32,24 32,24 totaal 13415,5 kN zijkolom aantal m² pb vb totaal schuine component 8e verd. 1 1587,805 kN vloer 1 4,68 38,025 7,722 45,747 kN vloer extreem 0 0 0 0 0 kN dak 0 0 0 0 0 kN toeslag balk 7200*300 1 2,16 26,676 26,676 kN kolom 200*300mm 2 0,06 6,045 6,045 kN gevel 2 26,64 27,7056 27,7056 kN dakopstand 0 0 0 0 kN totaal vert. van verdieping 106,1736 kN schuine component 107,8115 kN Spatkracht 18,72127 kN schuine component totaal 1695,617 kN

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 59

Bijlage 6; Berekeningen algemeen Liggerberekeningen

Eindliggers:

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 60

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 61

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 62

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 63

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 64

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 65

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 66

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 67

Ligger midden gebouw (tussen de kernen)

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 68

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 69

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 70

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 71

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 72

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 73

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 74

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 75

Bijlage 7; Berekeningen Variant A

Wapeningsberekening Technosoft raamwerken kolom begane grond gevel

TS/Raamwerken Rel: 5.29 6 jun 2014

Dimensies: kN;m;rad (tenzij anders aangegeven) Datum....: 06/06/2014

Rekenmodel...... : 2e-orde niet lineair elastisch. Theorieën voor de bepaling van de krachtsverdeling: 1) Uiterste grenstoestand: Geometrisch niet lineair alle staven. Fysisch niet lineair alle staven. 2) Gebruiksgrenstoestand: Geometrisch lineair alle staven. Fysisch niet lineair alle staven.

Convergentie coefficient...... : 2.0 Maximum aantal iteraties.....: 50 Max.deellengte kolommen/wanden: 0.500 Max.deellengte balken/vloeren: 0.500 Max. X-verplaatsing in UGT....: 0.500 Max. Z-verplaatsing in UGT...: 0.250

Gunstige werking van de permanente belasting wordt automatisch verwerkt

Toegepaste normen volgens Eurocode met Nederlandse NB Belastingen NEN-EN 1990:2002 C2:2010 NB:2011(nl) NEN-EN 1991-1-1:2002 C1:2009 NB:2011(nl) Beton NEN-EN 1992-1-1:2005 C2:2010 NB:2011(nl)

GEOMETRIE

2

0

0

4

*

0

0

4

H

*

B

.

1

1

MATERIALEN Mt Omschrijving E-modulus[N/mm2] S.M. Pois. Uitz. coëff 1 C45/55 13121 24.0 0.20 1.0000e-005

MATERIALEN vervolg Mt Omschrijving Kruipfac. Toeslag Rho[kg/m3] 1 C45/55 1.77 Normaal 2400

PROFIELEN [mm] Prof. Omschrijving Materiaal Oppervlak Traagheid Vormf. 1 B*H 400*400 1:C45/55 1.6000e+005 2.1333e+009 0.00

PROFIELEN vervolg [mm]

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 76

Prof. Staaftype Breedte Hoogte e Type b1 h1 b2 h2 1 0:Normaal 400 400 200.0 0:RH

KNOPEN Knoop X Z 1 1.315 0.000 2 0.000 7.500

STAVEN St. ki kj Profiel Aansl.i Aansl.j Lengte Opm. 1 1 2 1:B*H 400*400 NDM NDM 7.614

VASTE STEUNPUNTEN Nr. knoop Kode XZR 1=vast 0=vrij Hoek 1 1 110 0.00 2 2 100 0.00

BELASTINGGEVALLEN B.G. Omschrijving Type 1 EGZ=0.00 1 Permanente belasting

BELASTINGEN B.G:1

5350

KNOOPBELASTINGEN B.G:1

Last Knoop Richting waarde 0 1 2 1 2 Z -5350.000

BEREKENINGSTATUS Controlerende berekening B.C. Iteratie Status 1 2 Nauwkeurigheid bereikt

BEREKENINGSTATUS Controlerende berekening B.C. Iteratie Status 2 1 Lineaire berekening 3 1 Lineaire berekening

IMPERFECTIES Scheefstand : 0.00500 * Hoogte Deze imperfecties worden in beide richtingen aangenomen. Lokale staaf imperfecties worden niet meegenomen.

BELASTINGCOMBINATIES BC Type

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 77

1 Fund. 1.00 Gk,1 2 Kar. 1.00 Gk,1 3 Freq. 1.00 Gk,1

GUNSTIGE WERKING PERMANENTE BELASTINGEN BC Staven met gunstige werking 1 Alle staven de factor:1.00

OMHULLENDE VAN DE FUNDAMENTELE COMBINATIES

MOMENTEN 2e orde Fundamentele combinatie

Fx: 967

Fx: -967 Fz: 5350

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 78

DWARSKRACHTEN 2e orde Fundamentele combinatie

Fx: 967

Fx: -967 Fz: 5350

NORMAALKRACHTEN 2e orde Fundamentele combinatie

-5437 Fx: 967

-5437

Fx: -967 Fz: 5350

REACTIES 2e orde Fundamentele combinatie Kn. X-min X-max Z-min Z-max M-min M-max 1 -967.15 -913.50 5350.00 5350.00 2 913.50 967.15 MATERIAALGEGEVENS [N][mm] t.b.v. materiaal:1 C45/55 Spanning-rek diagrammen T.b.v sterkte E-modulus: 17143

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 79

c

30.0

 c o /oo

2.00 3.50

Spanning-rek diagrammen T.b.v stijfheid in grenstoestand E-modulus: 10916

c

28.2 25.4 19.2

-0.05  c o -1.8 /oo

1.17 2.33 3.50

PROFIELGEGEVENS Kolom [N][mm] t.b.v. profiel:1 B*H 400*400 Algemeen Materiaal : C45/55 Staaflengte: 7614 Oppervlak : 1.600000e+005 Traagheid : 2.1333e+009 Staaftype : 0:normaal Vormfactor : 0.00 Doorsnede breedte : 400 hoogte : 400 zwaartepunt tov negatieve zijde : 200 Betonkwaliteit : C45/55 Kruipcoëf. : 1.77 Soort spanningsrekdiagram : Parabolisch - rechthoekig diagram

Staalkwaliteit hoofdwapening : 500 uk : 2.50 Soort spanningsrekdiagram : Bi-lineair diagram met klimmende tak Bundels toepassen : Nee Controle gebruikseisen : Ja

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 80

Betondekking Milieu : X0

Gestort tegen bestaand beton : Nee Element met plaatgeometrie : Nee Specifieke kwaliteitsbeheersing : Nee Oneffen beton oppervlak : Nee Ondergrond : Glad / N.v.t. Constructieklasse : S3 Grootste korrel : 31.5

Hoofdwapening : 2de laag Nominale dekking : 30 Toegepaste dekking : 43 Gelijkwaardige diameter : 25

Cmin,b Cmin,dur Cdur : 25 10 0

Cmin Cdev Cnom : 25 5 30

Beugel / Verdeelwapening : 1ste laag Nominale dekking : 15 Toegepaste dekking : 35 Gelijkwaardige diameter : 8

Cmin,b Cmin,dur Cdur : 8 10 0

Cmin Cdev Cnom : 10 5 15 Wapening Basiswapening : 3*25 Diameter nuttige hoogte : 25.0 Beugeldiameter : 8.0 Min.tussenruimte : 50 Art. 7.3.2 minimum wapening : Ja Aanhechting volgens art. 8.4.2 : Goed

HOOFDWAPENING [mm2] Profiel:1 B*H 400*400

3*25

3*25

MEd DEKKINGSLIJN Profiel:1 B*H 400*400

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 81

HOOFDWAPENING Benodigd Aanwezig Prf. Pos Apos Aneg Apos Aneg NEd MEd MRd Opm. [mm] [mm²] [mm²] [mm²] [mm²] [kN] [kNm] [kNm] 1 3807 2205 2205 1473 1473 -5437 84.46 95.11 28,35 1 3807 2205 2205 1473 1473 -5437 -84.46 -96.25 28,35 Opmerkingen [28] Berekening van Ab houdt geen rekening met wapening gedrukte zijde. [35] 5.2 (7) De beginexcentriciteit ei (5.2) is maatgevend.

VERVORMINGEN Wmax Karakteristieke combinatie

1.2

DOORBUIGINGEN Karakteristieke combinatie Alle vervormingen zijn kleiner dan lrep/9999 of h/9999

VERVORMINGEN Wmax Frequente combinatie

1.2

DOORBUIGINGEN Frequente combinatie Alle vervormingen zijn kleiner dan lrep/9999 of h/9999

Berekening Technosoft raamwerken kolom 1ste verdieping gevel

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 82

TS/Raamwerken Rel: 5.29 6 jun 2014

Dimensies: kN;m;rad (tenzij anders aangegeven) Datum....: 06/06/2014

Rekenmodel...... : 2e-orde niet lineair elastisch. Theorieën voor de bepaling van de krachtsverdeling: 1) Uiterste grenstoestand: Geometrisch niet lineair alle staven. Fysisch niet lineair alle staven. 2) Gebruiksgrenstoestand: Geometrisch lineair alle staven. Fysisch niet lineair alle staven.

Convergentie coefficient...... : 2.0 Maximum aantal iteraties.....: 50 Max.deellengte kolommen/wanden: 0.500 Max.deellengte balken/vloeren: 0.500 Max. X-verplaatsing in UGT....: 0.500 Max. Z-verplaatsing in UGT...: 0.250

Gunstige werking van de permanente belasting wordt automatisch verwerkt

Toegepaste normen volgens Eurocode met Nederlandse NB Belastingen NEN-EN 1990:2002 C2:2010 NB:2011(nl) NEN-EN 1991-1-1:2002 C1:2009 NB:2011(nl) Beton NEN-EN 1992-1-1:2005 C2:2010 NB:2011(nl)

GEOMETRIE

2

0

0

4

*

0

0

4

H

*

B

.

1

1

MATERIALEN Mt Omschrijving E-modulus[N/mm2] S.M. Pois. Uitz. coëff 1 C45/55 13121 24.0 0.20 1.0000e-005

MATERIALEN vervolg Mt Omschrijving Kruipfac. Toeslag Rho[kg/m3] 1 C45/55 1.77 Normaal 2400

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 83

PROFIELEN [mm] Prof. Omschrijving Materiaal Oppervlak Traagheid Vormf. 1 B*H 400*400 1:C45/55 1.6000e+005 2.1333e+009 0.00

PROFIELEN vervolg [mm] Prof. Staaftype Breedte Hoogte e Type b1 h1 b2 h2 1 0:Normaal 400 400 200.0 0:RH

KNOPEN Knoop X Z 1 0.650 0.000 2 0.000 3.100

STAVEN St. ki kj Profiel Aansl.i Aansl.j Lengte Opm. 1 1 2 1:B*H 400*400 NDM NDM 3.167

VASTE STEUNPUNTEN Nr. knoop Kode XZR 1=vast 0=vrij Hoek 1 1 110 0.00 2 2 100 0.00

BELASTINGGEVALLEN B.G. Omschrijving Type 1 EGZ=0.00 1 Permanente belasting

BELASTINGEN B.G:1

5177

KNOOPBELASTINGEN B.G:1

Last Knoop Richting waarde 0 1 2 1 2 Z -5177.000

BEREKENINGSTATUS Controlerende berekening B.C. Iteratie Status 1 2 Nauwkeurigheid bereikt

BEREKENINGSTATUS Controlerende berekening B.C. Iteratie Status 2 1 Lineaire berekening 3 1 Lineaire berekening

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 84

IMPERFECTIES Scheefstand : 0.00500 * Hoogte Deze imperfecties worden in beide richtingen aangenomen. Lokale staaf imperfecties worden niet meegenomen.

BELASTINGCOMBINATIES BC Type

1 Fund. 1.00 Gk,1 2 Kar. 1.00 Gk,1 3 Freq. 1.00 Gk,1

GUNSTIGE WERKING PERMANENTE BELASTINGEN BC Staven met gunstige werking 1 Alle staven de factor:1.00

OMHULLENDE VAN DE FUNDAMENTELE COMBINATIES

MOMENTEN 2e orde Fundamentele combinatie

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 85

DWARSKRACHTEN 2e orde Fundamentele combinatie

NORMAALKRACHTEN 2e orde Fundamentele combinatie

-5296

-5296

REACTIES 2e orde Fundamentele combinatie Kn. X-min X-max Z-min Z-max M-min M-max 1 -1114.40 -1062.48 5177.00 5177.00 2 1062.48 1114.40

OMHULLENDE VAN DE KARAKTERISTIEKE COMBINATIES

VERPLAATSINGEN Geom.LE;Fys.NLE.kort [mm] Karakteristieke combinatie

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 86

0.61

N.B. In deze verplaatsingen is de kruipvervorming (w2) niet verwerkt!

REACTIES Geom.LE;Fys.NLE.kort Karakteristieke combinatie Kn. X Z M 1 -1085.50 5177.00 2 1085.50

MATERIAALGEGEVENS [N][mm] t.b.v. materiaal:1 C45/55 Spanning-rek diagrammen T.b.v sterkte E-modulus: 17143

c

30.0

 c o /oo

2.00 3.50

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 87

Spanning-rek diagrammen T.b.v stijfheid in grenstoestand E-modulus: 10916

c

28.2 25.4 19.2

-0.05  c o -1.8 /oo

1.17 2.33 3.50

PROFIELGEGEVENS Kolom [N][mm] t.b.v. profiel:1 B*H 400*400 Algemeen Materiaal : C45/55 Staaflengte: 3167 Oppervlak : 1.600000e+005 Traagheid : 2.1333e+009 Staaftype : 0:normaal Vormfactor : 0.00 Doorsnede breedte : 400 hoogte : 400 zwaartepunt tov negatieve zijde : 200 Betonkwaliteit : C45/55 Kruipcoëf. : 1.77 Soort spanningsrekdiagram : Parabolisch - rechthoekig diagram

Staalkwaliteit hoofdwapening : 500 uk : 2.50 Soort spanningsrekdiagram : Bi-lineair diagram met klimmende tak Bundels toepassen : Nee Controle gebruikseisen : Ja Betondekking Milieu : XC1

Gestort tegen bestaand beton : Nee Element met plaatgeometrie : Nee Specifieke kwaliteitsbeheersing : Nee Oneffen beton oppervlak : Nee Ondergrond : Glad / N.v.t. Constructieklasse : S3 Grootste korrel : 31.5

Hoofdwapening : 2de laag Nominale dekking : 21 Toegepaste dekking : 43 Gelijkwaardige diameter : 16

Cmin,b Cmin,dur Cdur : 16 10 0

Cmin Cdev Cnom : 16 5 21

Beugel / Verdeelwapening : 1ste laag Nominale dekking : 15 Toegepaste dekking : 35 Gelijkwaardige diameter : 8

Cmin,b Cmin,dur Cdur : 8 10 0

Cmin Cdev Cnom : 10 5 15 Wapening Basiswapening : 4*16 Diameter nuttige hoogte : 16.0 Beugeldiameter : 8.0 Min.tussenruimte : 50 Art. 7.3.2 minimum wapening : Ja Aanhechting volgens art. 8.4.2 : Goed

HOOFDWAPENING [mm2] Profiel:1 B*H 400*400

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 88

4*16

4*16

MEd DEKKINGSLIJN Profiel:1 B*H 400*400

HOOFDWAPENING Benodigd Aanwezig Prf. Pos Apos Aneg Apos Aneg NEd MEd MRd Opm. [mm] [mm²] [mm²] [mm²] [mm²] [kN] [kNm] [kNm] 1 1584 2006 2006 804 804 -5296 30.31 30.53 28,35 1 1584 2006 2006 804 804 -5296 -30.31 -32.07 28,35 Opmerkingen [28] Berekening van Ab houdt geen rekening met wapening gedrukte zijde. [35] 5.2 (7) De beginexcentriciteit ei (5.2) is maatgevend.

VERVORMINGEN Wmax Karakteristieke combinatie

0.6

DOORBUIGINGEN Karakteristieke combinatie Alle vervormingen zijn kleiner dan lrep/9999 of h/9999

VERVORMINGEN Wmax Frequente combinatie

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 89

0.6

DOORBUIGINGEN Frequente combinatie Alle vervormingen zijn kleiner dan lrep/9999 of h/9999

Berekening Technosoft Kolomwapening Kolom Begane grond midden

TS/Kolomwapening Rel: 5.25d 6 jun 2014

Dimensies : kN;m;rad (tenzij anders aangegeven)

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 90

Datum : 06/06/2014 Referentieperiode: 50

Toegepaste normen volgens Eurocode met Nederlandse NB Beton NEN-EN 1992-1-1:2005 C2:2010 NB:2011(nl)

Geometrie Type constructie : Kolom Rechthoekig Enkel excentrisch belast Kolomafmeting in X/Y (=b*h) [mm] : 450 * 450 Kolomhoogte (L) [mm] : 6900 Belastingschema : Geschoord Kniklengtefactor X : 1.00 Pendelkolom : Nee

Belasting BG1 BG2 BG3 Maatgevend BC Omschrijving belastinggeval : Normaalkracht N Ed [kN] : 9450.00 0.00 0.00 9450.00 MEd,X boven [kNm] : 0.00 0.00 0.00 0.00 MEd,X onder [kNm] : 0.00 0.00 0.00 0.00 Belastingfactoren BC1 Fundamenteel : 1.00 0.00 0.00 Maatgevend X

Beton en Wapening Betonkwaliteit : C80/95 Prefab : Ja Soort spanningsrekdiagram : Parabolisch - rechthoekig diagram Staalsoort : B500A Symm.wapening: 4- zijdig Soort spanningsrekdiagram : Bi-lineair diagram met klimmende tak Basiswapening [mm] : 4 ø25 Bijlegw.[mm] : ø25, 20 Beugels [mm] : ø10 Betondekking Milieu : XC1

Gestort tegen bestaand beton : Nee Element met plaatgeometrie : Nee Specifieke kwaliteitsbeheersing : Nee Oneffen beton oppervlak : Nee Ondergrond : Glad / N.v.t. Constructieklasse : S3 Grootste korrel : 31.5

Hoofdwapening : 2de laag Nominale dekking : 30 Toegepaste dekking : 40 Gelijkwaardige diameter : 25

Cmin,b Cmin,dur Cdur : 25 10 0

Cmin Cdev Cnom : 25 5 30

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 91

Betondekking

Beugel / Verdeelwapening : 1ste laag Nominale dekking : 15 Toegepaste dekking : 30 Gelijkwaardige diameter : 10

Cmin,b Cmin,dur Cdur : 10 10 0

Cmin Cdev Cnom : 10 5 15

Tussenresultaten X-as Y-as Traagheidsmoment I [mm4 ] : 341719e4 Kniklengte l0 [mm] : 6900

Art. 5.8.4 (2) kruipfactor (ef(on,t0 )) : 1.17

Art. 5.8.3.1 (1) Lambda () : 53.12 2 Wapeningsoppervlak (As ) [mm ] : 2174 2 Betonoppervlak (Ac ) [mm ] : 202500 2 Betondruksterkte (fcd) [N/mm ] : 53.33 Moment (M01) [kNm] : 0.00 Moment (M02) [kNm] : 0.00 Moment ratio (rm ) : 1.000 Factor A : 0.811 Factor B : 1.084 Factor C : 0.700

Grensslankheid (lim) : 13.15 Volstaat 1e orde toetsing? : Nee

Art. 5.2 (7)

Basis imperfectie (0 ) : 0.003333

Factor (h ) : 0.761 Aantal elementen (m) [st] : 1

Factor (m ) : 1.000

Imperfectie (i ) : 0.002538 Excentriciteit ei [mm] : 8.755950

Art. 5.8.8.3 Nuttige hoogte (d) : 398 Vloeigrens (fyd) : 434.8 Elasticiteitsmodulus (Es ) : 200000 Factor () : 0.279 Factor (nu ) : 1.2791 Factor (n) : 0.8750 Coëfficiënt Kr : 0.4597 Factor () : 0.3959 Coëfficiënt K : 1.4618 Kromming (1/r0 ) : 1.2153e-5 Glob. kromming (1/r) : 0.8166e-5

Art. 5.8.8.2 Excentriciteit e2 [mm] : 38.9 M0e [kNm] : 0.00 M0Ed [kNm] : 82.74 M2 [kNm] : 367.41 MEd [kNm] : 450.15 NEd [kN] : 9450.00

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 92

Art. 6.1 (4) Minimale excentriciteit e0 [mm] : 20.00 MEd,min [kNm] : 189.00

Berekende gegevens X-as Y-as

Beginexcentriciteit e02 [mm] : 0.0 Beginexcentriciteit e01 [mm] : 0.0 Excentriciteit ei [mm] : 8.8 Excentriciteit e2 [mm] : 38.9 Totale excentriciteit et [mm] : 47.6 Min. wapening brosse breuk [mm2] : 2173.5 Min. wapening detaillering [mm2] : 201.1 = 4 ø8.0 Totaal berekende wapening [mm2] : 6933.6 Maatgevende wapening [mm2] : 6933.6

Tussenresultaten doorsnede X-as Voorwaarde Eps;c=Eps;cu2 op de vezel y=-225.0 mm

y Wapening Perc. As /Ap  b s [mm] [o/o] [mm2] [o/oo] [N/mm2] [N/mm2] -172.5 3.924Ø25 100 1926.0 -2.347 - -434.79 -134.2 0.785Ø25 100 385.2 -2.161 - -432.11 -95.8 0.785Ø25 100 385.2 -1.974 - -394.72 -57.5 0.785Ø25 100 385.2 -1.787 - -357.33 -225.0 -2.603 -53.33 - -19.2 0.785Ø25 100 385.2 -1.600 - -319.94 19.2 0.785Ø25 100 385.2 -1.413 - -282.56 57.5 0.785Ø25 100 385.2 -1.226 - -245.17 95.8 0.785Ø25 100 385.2 -1.039 - -207.78 134.2 0.785Ø25 100 385.2 -0.852 - -170.39 172.5 3.924Ø25 100 1926.0 -0.665 - -133.01 6933.6 Inwendige krachten

y Nb Ns /Np y N N*y [mm] [kN] [kN] [mm] [kN] [kNm] -172.5 -837.406 -172.5 -837.406 144.453 -134.2 -166.449 -134.2 -166.449 22.332 -95.8 -152.047 -95.8 -152.047 14.571 -57.5 -137.645 -57.5 -137.645 7.915 -44.2 -7428.083 -44.2 -7428.083 328.001 -19.2 -123.243 -19.2 -123.243 2.362 19.2 -108.842 19.2 -108.842 -2.086 57.5 -94.440 57.5 -94.440 -5.430 95.8 -80.038 95.8 -80.038 -7.670 134.2 -65.636 134.2 -65.636 -8.806 172.5 -256.171 172.5 -256.171 -44.189 totaal inwendig -9450.000 451.451

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 93

Gevonden wapening basiswapening X-as Y-as Bijlegcombinatie 1 7854 [mm2] : 4 ø25.0 6 ø25.0 6 ø25.0 Bijlegcombinatie 2 6990 [mm2] : 4 ø25.0 8 ø20.0 8 ø20.0

Grafische uitvoer bijlegcombinatie 1

450 a b b b a

4 ø25.0 : a c c 6 ø25.0 : b c c 450 6 ø25.0 : c c c

Y a b b b a X

Grafische uitvoer bijlegcombinatie 2

450 a b b b b a

4 ø25.0 : a c c c c 8 ø20.0 : b

c c 450 8 ø20.0 : c c c

Y a b b b b a X

Opmerkingen [101] De berekende wapening is de totale wapening in de doorsnede. [111] Alzijdige wapening vier-zijdig symmetrisch [108] Gevonden wapening onverminderd toepassen over gehele kolomhoogte

Berekening Technosoft Kolomwapening Kolom 1ste verdieping midden

TS/Kolomwapening Rel: 5.25d 6 jun

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 94

2014

Dimensies : kN;m;rad (tenzij anders aangegeven) Datum : 06/06/2014 Referentieperiode: 50

Toegepaste normen volgens Eurocode met Nederlandse NB Beton NEN-EN 1992-1-1:2005 C2:2010 NB:2011(nl)

Geometrie Type constructie : Kolom Rechthoekig Enkel excentrisch belast Kolomafmeting in X/Y (=b*h) [mm] : 400 * 400 Kolomhoogte (L) [mm] : 3100 Belastingschema : Geschoord Kniklengtefactor X : 1.00 Pendelkolom : Nee

Belasting BG1 BG2 BG3 Maatgevend BC Omschrijving belastinggeval : Normaalkracht N Ed [kN] : 9053.00 0.00 0.00 9053.00 MEd,X boven [kNm] : 0.00 0.00 0.00 0.00 MEd,X onder [kNm] : 0.00 0.00 0.00 0.00 Belastingfactoren BC1 Fundamenteel : 1.00 0.00 0.00 Maatgevend X

Beton en Wapening Betonkwaliteit : C80/95 Prefab : Ja Soort spanningsrekdiagram : Parabolisch - rechthoekig diagram Staalsoort : B500A Symm.wapening: 4- zijdig Soort spanningsrekdiagram : Bi-lineair diagram met klimmende tak Basiswapening [mm] : 4 ø25 Bijlegw.[mm] : ø25, 20 Beugels [mm] : ø10 Betondekking Milieu : XC1

Gestort tegen bestaand beton : Nee Element met plaatgeometrie : Nee Specifieke kwaliteitsbeheersing : Nee Oneffen beton oppervlak : Nee Ondergrond : Glad / N.v.t. Constructieklasse : S3 Grootste korrel : 31.5

Hoofdwapening : 2de laag Nominale dekking : 30 Toegepaste dekking : 40 Gelijkwaardige diameter : 25

Cmin,b Cmin,dur Cdur : 25 10 0

Cmin Cdev Cnom : 25 5 30

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 95

Betondekking

Beugel / Verdeelwapening : 1ste laag Nominale dekking : 15 Toegepaste dekking : 30 Gelijkwaardige diameter : 10

Cmin,b Cmin,dur Cdur : 10 10 0

Cmin Cdev Cnom : 10 5 15

Tussenresultaten X-as Y-as Traagheidsmoment I [mm4 ] : 213333e4 Kniklengte l0 [mm] : 3100

Art. 5.8.4 (2) kruipfactor (ef(on,t0 )) : 1.18

Art. 5.8.3.1 (1) Lambda () : 26.85 2 Wapeningsoppervlak (As ) [mm ] : 2082 2 Betonoppervlak (Ac ) [mm ] : 160000 2 Betondruksterkte (fcd) [N/mm ] : 53.33 Moment (M01) [kNm] : 0.00 Moment (M02) [kNm] : 0.00 Moment ratio (rm ) : 1.000 Factor A : 0.809 Factor B : 1.101 Factor C : 0.700

Grensslankheid (lim) : 12.10 Volstaat 1e orde toetsing? : Nee

Art. 5.2 (7)

Basis imperfectie (0 ) : 0.003333

Factor (h ) : 1.000 Aantal elementen (m) [st] : 1

Factor (m ) : 1.000

Imperfectie (i ) : 0.003333 Excentriciteit ei [mm] : 5.166667

Art. 5.8.8.3 Nuttige hoogte (d) : 348 Vloeigrens (fyd) : 434.8 Elasticiteitsmodulus (Es ) : 200000 Factor () : 0.288 Factor (nu ) : 1.2881 Factor (n) : 1.0609 Coëfficiënt Kr : 0.2559 Factor () : 0.5710 Coëfficiënt K : 1.6761 Kromming (1/r0 ) : 1.3902e-5 Glob. kromming (1/r) : 0.5962e-5

Art. 5.8.8.2 Excentriciteit e2 [mm] : 5.7 M0e [kNm] : 0.00 M0Ed [kNm] : 46.77 M2 [kNm] : 51.87 MEd [kNm] : 98.64 NEd [kN] : 9053.00

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 96

Art. 6.1 (4) Minimale excentriciteit e0 [mm] : 20.00 MEd,min [kNm] : 181.06

Berekende gegevens X-as Y-as

Beginexcentriciteit e02 [mm] : 0.0 Beginexcentriciteit e01 [mm] : 0.0 Excentriciteit ei [mm] : 5.2 Excentriciteit e2 [mm] : 5.7 Totale excentriciteit et [mm] : 20.0 Min. wapening brosse breuk [mm2] : 2082.2 Min. wapening detaillering [mm2] : 201.1 = 4 ø8.0 Totaal berekende wapening [mm2] : 5655.1 Maatgevende wapening [mm2] : 5655.1

Tussenresultaten doorsnede X-as Voorwaarde Eps;c=Eps;cu2 op de vezel y=-200.0 mm

y Wapening Perc. As /Ap  b s [mm] [o/o] [mm2] [o/oo] [N/mm2] [N/mm2] -147.5 3.200Ø25 100 1570.9 -2.407 - -434.79 -114.7 0.640Ø25 100 314.2 -2.284 - -434.79 -81.9 0.640Ø25 100 314.2 -2.161 - -432.12 -49.2 0.640Ø25 100 314.2 -2.038 - -407.52 -200.0 -2.603 -53.33 - -16.4 0.640Ø25 100 314.2 -1.915 - -382.93 16.4 0.640Ø25 100 314.2 -1.792 - -358.33 49.2 0.640Ø25 100 314.2 -1.669 - -333.74 81.9 0.640Ø25 100 314.2 -1.546 - -309.14 114.7 0.640Ø25 100 314.2 -1.423 - -284.55 147.5 3.200Ø25 100 1570.9 -1.300 - -259.95 5655.1 Inwendige krachten

y Nb Ns /Np y N N*y [mm] [kN] [kN] [mm] [kN] [kNm] -147.5 -682.993 -147.5 -682.993 100.742 -114.7 -136.598 -114.7 -136.598 15.671 -81.9 -135.759 -81.9 -135.759 11.125 -49.2 -128.032 -49.2 -128.032 6.295 -18.6 -7037.010 -18.6 -7037.010 130.761 -16.4 -120.305 -16.4 -120.305 1.972 16.4 -112.578 16.4 -112.578 -1.845 49.2 -104.851 49.2 -104.851 -5.155 81.9 -97.124 81.9 -97.124 -7.959 114.7 -89.397 114.7 -89.397 -10.256 147.5 -408.351 147.5 -408.351 -60.232 totaal inwendig -9053.000 181.118

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 97

Gevonden wapening basiswapening X-as Y-as Bijlegcombinatie 1 5890 [mm2] : 4 ø25.0 4 ø25.0 4 ø25.0 Bijlegcombinatie 2 5733 [mm2] : 4 ø25.0 6 ø20.0 6 ø20.0

Grafische uitvoer bijlegcombinatie 1

400 a b b a

4 ø25.0 : a c c 4 ø25.0 : b

c c 400 4 ø25.0 : c

Y a b b a X

Grafische uitvoer bijlegcombinatie 2

400 a b b b a

4 ø25.0 : a c c 6 ø20.0 : b c c 400 6 ø20.0 : c c c

Y a b b b a X

Opmerkingen [101] De berekende wapening is de totale wapening in de doorsnede. [111] Alzijdige wapening vier-zijdig symmetrisch [108] Gevonden wapening onverminderd toepassen over gehele kolomhoogte

Berekening ligger 8 verdieping ter plaatse van de knik in het gebouw

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 98

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 99

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 100

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 101

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 102

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 103

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 104

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 105

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 106

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 107

Bijlage 8; Berekeningen - Variant B

Berekening kolom schuine gevel - Begane grond

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 108

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 109

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 110

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 111

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 112

Berekening kolom midden – Begane grond

TS/Kolomwapening Rel: 5.25d 6 jun 2014

Project : Onderdeel : Dimensies : kN;m;rad (tenzij anders aangegeven) Datum : 06/06/2014 Bestand : C:\Users\Victor\Desktop\Bart Linda\Naamloos.klw Referentieperiode: 50

Toegepaste normen volgens Eurocode met Nederlandse NB Beton NEN-EN 1992-1-1:2005 C2:2010 NB:2011(nl)

Geometrie Type constructie : Kolom Rechthoekig Enkel excentrisch belast Kolomafmeting in X/Y (=b*h) [mm] : 500 * 500 Kolomhoogte (L) [mm] : 6900 Belastingschema : Geschoord Kniklengtefactor X : 1.00 Pendelkolom : Nee

Belasting BG1 BG2 BG3 Maatgevend BC Omschrijving belastinggeval : Normaalkracht N Ed [kN] :13050.00 0.00 0.00 13050.00 MEd,X boven [kNm] : 0.00 0.00 0.00 0.00 MEd,X onder [kNm] : 0.00 0.00 0.00 0.00 Belastingfactoren BC1 Fundamenteel : 1.00 0.00 0.00 Maatgevend X

Beton en Wapening Betonkwaliteit : C80/95 Prefab : Ja Soort spanningsrekdiagram : Parabolisch - rechthoekig diagram Staalsoort : B500A Symm.wapening: 4- zijdig Soort spanningsrekdiagram : Bi-lineair diagram met klimmende tak Basiswapening [mm] : 4 ø32 Bijlegw.[mm] : ø25, 32 Beugels [mm] : ø10 Betondekking Milieu : XC1

Gestort tegen bestaand beton : Nee Element met plaatgeometrie : Nee Specifieke kwaliteitsbeheersing : Nee Oneffen beton oppervlak : Nee Ondergrond : Glad / N.v.t. Constructieklasse : S3 Grootste korrel : 31.5

Hoofdwapening : 2de laag Nominale dekking : 37 Toegepaste dekking : 40 Gelijkwaardige diameter : 32

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 113

Cmin,b Cmin,dur Cdur : 32 10 0

Cmin Cdev Cnom : 32 5 37

Betondekking

Beugel / Verdeelwapening : 1ste laag Nominale dekking : 15 Toegepaste dekking : 30 Gelijkwaardige diameter : 10

Cmin,b Cmin,dur Cdur : 10 10 0

Cmin Cdev Cnom : 10 5 15

Tussenresultaten X-as Y-as Traagheidsmoment I [mm4 ] : 520833e4 Kniklengte l0 [mm] : 6900

Art. 5.8.4 (2) kruipfactor (ef(on,t0 )) : 1.15

Art. 5.8.3.1 (1) Lambda () : 47.80 2 Wapeningsoppervlak (As ) [mm ] : 3217 2 Betonoppervlak (Ac ) [mm ] : 250000 2 Betondruksterkte (fcd) [N/mm ] : 53.33 Moment (M01) [kNm] : 0.00 Moment (M02) [kNm] : 0.00 Moment ratio (rm ) : 1.000 Factor A : 0.813 Factor B : 1.100 Factor C : 0.700

Grensslankheid (lim) : 12.65 Volstaat 1e orde toetsing? : Nee

Art. 5.2 (7)

Basis imperfectie (0 ) : 0.003333

Factor (h ) : 0.761 Aantal elementen (m) [st] : 1

Factor (m ) : 1.000

Imperfectie (i ) : 0.002538 Excentriciteit ei [mm] : 8.755950

Art. 5.8.8.3 Nuttige hoogte (d) : 444 Vloeigrens (fyd) : 434.8 Elasticiteitsmodulus (Es ) : 200000 Factor () : 0.269 Factor (nu ) : 1.2689 Factor (n) : 0.9788 Coëfficiënt Kr : 0.3339 Factor () : 0.4313 Coëfficiënt K : 1.4965 Kromming (1/r0 ) : 1.0880e-5 Glob. kromming (1/r) : 0.5437e-5

Art. 5.8.8.2 Excentriciteit e2 [mm] : 25.9 M0e [kNm] : 0.00 M0Ed [kNm] : 114.27 M2 [kNm] : 337.80 Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 114

MEd [kNm] : 452.07 NEd [kN] : 13050.00

Art. 6.1 (4) Minimale excentriciteit e0 [mm] : 20.00 MEd,min [kNm] : 261.00

Berekende gegevens X-as Y-as

Beginexcentriciteit e02 [mm] : 0.0 Beginexcentriciteit e01 [mm] : 0.0 Excentriciteit ei [mm] : 8.8 Excentriciteit e2 [mm] : 25.9 Totale excentriciteit et [mm] : 34.6 Min. wapening brosse breuk [mm2] : 3001.5 Min. wapening detaillering [mm2] : 201.1 = 4 ø8.0 Totaal berekende wapening [mm2] : 8246.1 Maatgevende wapening [mm2] : 8246.1

Tussenresultaten doorsnede X-as Voorwaarde Eps;c=Eps;cu2 op de vezel y=-250.0 mm

y Wapening Perc. As /Ap  b s [mm] [o/o] [mm2] [o/oo] [N/mm2] [N/mm2] -194.0 2.848Ø32 100 2290.6 -2.405 - -434.79 -150.9 0.570Ø32 100 458.1 -2.253 - -434.78 -107.8 0.570Ø32 100 458.1 -2.101 - -420.11 -64.7 0.570Ø32 100 458.1 -1.948 - -389.62 -250.0 -2.603 -53.33 - -21.6 0.570Ø32 100 458.1 -1.796 - -359.13 21.6 0.570Ø32 100 458.1 -1.643 - -328.64 64.7 0.570Ø32 100 458.1 -1.491 - -298.15 107.8 0.570Ø32 100 458.1 -1.338 - -267.65 150.9 0.570Ø32 100 458.1 -1.186 - -237.16 194.0 2.848Ø32 100 2290.6 -1.033 - -206.67 8246.1 Inwendige krachten

y Nb Ns /Np y N N*y [mm] [kN] [kN] [mm] [kN] [kNm] -194.0 -995.917 -194.0 -995.917 193.208 -150.9 -199.182 -150.9 -199.182 30.054 -107.8 -192.459 -107.8 -192.459 20.743 -64.7 -178.491 -64.7 -178.491 11.542 -31.7 -10327.628 -31.7 -10327.628 327.200 -21.6 -164.522 -21.6 -164.522 3.546 21.6 -150.554 21.6 -150.554 -3.245 64.7 -136.585 64.7 -136.585 -8.833 107.8 -122.617 107.8 -122.617 -13.215 150.9 -108.648 150.9 -108.648 -16.394 194.0 -473.398 194.0 -473.398 -91.839 totaal inwendig -13050.000 452.767

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 115

Gevonden wapening basiswapening X-as Y-as Bijlegcombinatie 1 9107 [mm2] : 4 ø32.0 6 ø25.0 6 ø25.0 Bijlegcombinatie 2 9651 [mm2] : 4 ø32.0 4 ø32.0 4 ø32.0

Grafische uitvoer bijlegcombinatie 1

500 a b b b a

4 ø32.0 : a c c 6 ø25.0 : b c c 500 6 ø25.0 : c c c

Y a b b b a X

Grafische uitvoer bijlegcombinatie 2

500 a b b a

4 ø32.0 : a c c 4 ø32.0 : b

c c 500 4 ø32.0 : c

Y a b b a X

Opmerkingen [101] De berekende wapening is de totale wapening in de doorsnede. [111] Alzijdige wapening vier-zijdig symmetrisch [108] Gevonden wapening onverminderd toepassen over gehele kolomhoogte

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 116

Berekening kolom midden – 3e verdieping

TS/Kolomwapening Rel: 5.25d 6 jun 2014

Project : Onderdeel : Dimensies : kN;m;rad (tenzij anders aangegeven) Datum : 06/06/2014 Bestand : Referentieperiode: 50

Toegepaste normen volgens Eurocode met Nederlandse NB Beton NEN-EN 1992-1-1:2005 C2:2010 NB:2011(nl)

Geometrie Type constructie : Kolom Rechthoekig Enkel excentrisch belast Kolomafmeting in X/Y (=b*h) [mm] : 450 * 450 Kolomhoogte (L) [mm] : 3100 Belastingschema : Geschoord Kniklengtefactor X : 1.00 Pendelkolom : Nee

Belasting BG1 BG2 BG3 Maatgevend BC Omschrijving belastinggeval : Normaalkracht N Ed [kN] :11790.00 0.00 0.00 11790.00 MEd,X boven [kNm] : 0.00 0.00 0.00 0.00 MEd,X onder [kNm] : 0.00 0.00 0.00 0.00 Belastingfactoren BC1 Fundamenteel : 1.00 0.00 0.00 Maatgevend X

Beton en Wapening Betonkwaliteit : C80/95 Prefab : Ja Soort spanningsrekdiagram : Parabolisch - rechthoekig diagram Staalsoort : B500A Symm.wapening: 4- zijdig Soort spanningsrekdiagram : Bi-lineair diagram met klimmende tak Basiswapening [mm] : 4 ø25 Bijlegw.[mm] : ø25, 25 Beugels [mm] : ø10 Betondekking Milieu : XC1

Gestort tegen bestaand beton : Nee Element met plaatgeometrie : Nee Specifieke kwaliteitsbeheersing : Nee Oneffen beton oppervlak : Nee Ondergrond : Glad / N.v.t. Constructieklasse : S3 Grootste korrel : 31.5

Hoofdwapening : 2de laag Nominale dekking : 30 Toegepaste dekking : 40 Gelijkwaardige diameter : 25

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 117

Cmin,b Cmin,dur Cdur : 25 10 0

Cmin Cdev Cnom : 25 5 30

Betondekking

Beugel / Verdeelwapening : 1ste laag Nominale dekking : 15 Toegepaste dekking : 30 Gelijkwaardige diameter : 10

Cmin,b Cmin,dur Cdur : 10 10 0

Cmin Cdev Cnom : 10 5 15

Tussenresultaten X-as Y-as Traagheidsmoment I [mm4 ] : 341719e4 Kniklengte l0 [mm] : 3100

Art. 5.8.4 (2) kruipfactor (ef(on,t0 )) : 1.17

Art. 5.8.3.1 (1) Lambda () : 23.86 2 Wapeningsoppervlak (As ) [mm ] : 2712 2 Betonoppervlak (Ac ) [mm ] : 202500 2 Betondruksterkte (fcd) [N/mm ] : 53.33 Moment (M01) [kNm] : 0.00 Moment (M02) [kNm] : 0.00 Moment ratio (rm ) : 1.000 Factor A : 0.811 Factor B : 1.104 Factor C : 0.700

Grensslankheid (lim) : 11.99 Volstaat 1e orde toetsing? : Nee

Art. 5.2 (7)

Basis imperfectie (0 ) : 0.003333

Factor (h ) : 1.000 Aantal elementen (m) [st] : 1

Factor (m ) : 1.000

Imperfectie (i ) : 0.003333 Excentriciteit ei [mm] : 5.166667

Art. 5.8.8.3 Nuttige hoogte (d) : 398 Vloeigrens (fyd) : 434.8 Elasticiteitsmodulus (Es ) : 200000 Factor () : 0.296 Factor (nu ) : 1.2955 Factor (n) : 1.0917 Coëfficiënt Kr : 0.2276 Factor () : 0.5909 Coëfficiënt K : 1.6892 Kromming (1/r0 ) : 1.2153e-5 Glob. kromming (1/r) : 0.4673e-5

Art. 5.8.8.2 Excentriciteit e2 [mm] : 4.5 M0e [kNm] : 0.00 M0Ed [kNm] : 60.92 M2 [kNm] : 52.95 Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 118

MEd [kNm] : 113.86 NEd [kN] : 11790.00

Art. 6.1 (4) Minimale excentriciteit e0 [mm] : 20.00 MEd,min [kNm] : 235.80

Berekende gegevens X-as Y-as

Beginexcentriciteit e02 [mm] : 0.0 Beginexcentriciteit e01 [mm] : 0.0 Excentriciteit ei [mm] : 5.2 Excentriciteit e2 [mm] : 4.5 Totale excentriciteit et [mm] : 20.0 Min. wapening brosse breuk [mm2] : 2711.7 Min. wapening detaillering [mm2] : 201.1 = 4 ø8.0 Totaal berekende wapening [mm2] : 7340.4 Maatgevende wapening [mm2] : 7340.4

Tussenresultaten doorsnede X-as Voorwaarde Eps;c=Eps;cu2 op de vezel y=-225.0 mm

y Wapening Perc. As /Ap  b s [mm] [o/o] [mm2] [o/oo] [N/mm2] [N/mm2] -172.5 4.154Ø25 100 2039.0 -2.441 - -434.79 -134.2 0.831Ø25 100 407.8 -2.322 - -434.79 -95.8 0.831Ø25 100 407.8 -2.204 - -434.78 -57.5 0.831Ø25 100 407.8 -2.085 - -417.04 -19.2 0.831Ø25 100 407.8 -1.967 - -393.32 -225.0 -2.603 -53.33 - 19.2 0.831Ø25 100 407.8 -1.848 - -369.60 57.5 0.831Ø25 100 407.8 -1.729 - -345.88 95.8 0.831Ø25 100 407.8 -1.611 - -322.16 134.2 0.831Ø25 100 407.8 -1.492 - -298.43 172.5 4.154Ø25 100 2039.0 -1.374 - -274.71 7340.4 Inwendige krachten

y Nb Ns /Np y N N*y [mm] [kN] [kN] [mm] [kN] [kNm] -172.5 -886.534 -172.5 -886.534 152.927 -134.2 -177.306 -134.2 -177.306 23.789 -95.8 -177.304 -95.8 -177.304 16.992 -57.5 -170.070 -57.5 -170.070 9.779 -19.2 -160.397 -19.2 -160.397 3.074 -18.2 -9113.406 -18.2 -9113.406 165.913 19.2 -150.723 19.2 -150.723 -2.889 57.5 -141.049 57.5 -141.049 -8.110 95.8 -131.375 95.8 -131.375 -12.590 134.2 -121.701 134.2 -121.701 -16.328 172.5 -560.136 172.5 -560.136 -96.623 totaal inwendig -11790.000 235.932

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 119

Gevonden wapening basiswapening X-as Y-as Bijlegcombinatie 1 7854 [mm2] : 4 ø25.0 6 ø25.0 6 ø25.0

Grafische uitvoer bijlegcombinatie 1

450 a b b b a

4 ø25.0 : a c c 6 ø25.0 : b c c 450 6 ø25.0 : c c c

Y a b b b a X

Opmerkingen [101] De berekende wapening is de totale wapening in de doorsnede. [111] Alzijdige wapening vier-zijdig symmetrisch [108] Gevonden wapening onverminderd toepassen over gehele kolomhoogte

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 120

Berekening kolom midden – 9e verdieping (boven de knik)

TS/Kolomwapening Rel: 5.25d 6 jun 2014

Project : Onderdeel : Dimensies : kN;m;rad (tenzij anders aangegeven) Datum : 06/06/2014 Bestand : C:\Users\Victor\Desktop\Bart Linda\Naamloos.klw Referentieperiode: 50

Toegepaste normen volgens Eurocode met Nederlandse NB Beton NEN-EN 1992-1-1:2005 C2:2010 NB:2011(nl)

Geometrie Type constructie : Kolom Rechthoekig Enkel excentrisch belast Kolomafmeting in X/Y (=b*h) [mm] : 400 * 400 Kolomhoogte (L) [mm] : 3100 Belastingschema : Geschoord Kniklengtefactor X : 1.00 Pendelkolom : Nee

Belasting BG1 BG2 BG3 Maatgevend BC Omschrijving belastinggeval : Normaalkracht N Ed [kN] : 9232.00 0.00 0.00 9232.00 MEd,X boven [kNm] : 0.00 0.00 0.00 0.00 MEd,X onder [kNm] : 0.00 0.00 0.00 0.00 Belastingfactoren BC1 Fundamenteel : 1.00 0.00 0.00 Maatgevend X

Beton en Wapening Betonkwaliteit : C80/95 Prefab : Ja Soort spanningsrekdiagram : Parabolisch - rechthoekig diagram Staalsoort : B500A Symm.wapening: 4- zijdig Soort spanningsrekdiagram : Bi-lineair diagram met klimmende tak Basiswapening [mm] : 4 ø20 Bijlegw.[mm] : ø20, 20 Beugels [mm] : ø10 Betondekking Milieu : XC1

Gestort tegen bestaand beton : Nee Element met plaatgeometrie : Nee Specifieke kwaliteitsbeheersing : Nee Oneffen beton oppervlak : Nee Ondergrond : Glad / N.v.t. Constructieklasse : S3 Grootste korrel : 31.5

Hoofdwapening : 2de laag Nominale dekking : 25 Toegepaste dekking : 40 Gelijkwaardige diameter : 20

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 121

Cmin,b Cmin,dur Cdur : 20 10 0

Cmin Cdev Cnom : 20 5 25

Betondekking

Beugel / Verdeelwapening : 1ste laag Nominale dekking : 15 Toegepaste dekking : 30 Gelijkwaardige diameter : 10

Cmin,b Cmin,dur Cdur : 10 10 0

Cmin Cdev Cnom : 10 5 15

Tussenresultaten X-as Y-as Traagheidsmoment I [mm4 ] : 213333e4 Kniklengte l0 [mm] : 3100

Art. 5.8.4 (2) kruipfactor (ef(on,t0 )) : 1.18

Art. 5.8.3.1 (1) Lambda () : 26.85 2 Wapeningsoppervlak (As ) [mm ] : 2123 2 Betonoppervlak (Ac ) [mm ] : 160000 2 Betondruksterkte (fcd) [N/mm ] : 53.33 Moment (M01) [kNm] : 0.00 Moment (M02) [kNm] : 0.00 Moment ratio (rm ) : 1.000 Factor A : 0.809 Factor B : 1.103 Factor C : 0.700

Grensslankheid (lim) : 12.00 Volstaat 1e orde toetsing? : Nee

Art. 5.2 (7)

Basis imperfectie (0 ) : 0.003333

Factor (h ) : 1.000 Aantal elementen (m) [st] : 1

Factor (m ) : 1.000

Imperfectie (i ) : 0.003333 Excentriciteit ei [mm] : 5.166667

Art. 5.8.8.3 Nuttige hoogte (d) : 350 Vloeigrens (fyd) : 434.8 Elasticiteitsmodulus (Es ) : 200000 Factor () : 0.311 Factor (nu ) : 1.3112 Factor (n) : 1.0819 Coëfficiënt Kr : 0.2516 Factor () : 0.5710 Coëfficiënt K : 1.6761 Kromming (1/r0 ) : 1.3803e-5 Glob. kromming (1/r) : 0.5821e-5

Art. 5.8.8.2 Excentriciteit e2 [mm] : 5.6 M0e [kNm] : 0.00 M0Ed [kNm] : 47.70 M2 [kNm] : 51.65 Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 122

MEd [kNm] : 99.35 NEd [kN] : 9232.00

Art. 6.1 (4) Minimale excentriciteit e0 [mm] : 20.00 MEd,min [kNm] : 184.64

Berekende gegevens X-as Y-as

Beginexcentriciteit e02 [mm] : 0.0 Beginexcentriciteit e01 [mm] : 0.0 Excentriciteit ei [mm] : 5.2 Excentriciteit e2 [mm] : 5.6 Totale excentriciteit et [mm] : 20.0 Min. wapening brosse breuk [mm2] : 2123.4 Min. wapening detaillering [mm2] : 201.1 = 4 ø8.0 Totaal berekende wapening [mm2] : 6107.0 Maatgevende wapening [mm2] : 6107.0

Tussenresultaten doorsnede X-as Voorwaarde Eps;c=Eps;cu2 op de vezel y=-200.0 mm

y Wapening Perc. As /Ap  b s [mm] [o/o] [mm2] [o/oo] [N/mm2] [N/mm2] -150.0 5.400Ø20 100 1696.4 -2.417 - -434.79 -116.7 1.080Ø20 100 339.3 -2.293 - -434.79 -83.3 1.080Ø20 100 339.3 -2.169 - -433.76 -50.0 1.080Ø20 100 339.3 -2.045 - -408.92 -200.0 -2.603 -53.33 - -16.7 1.080Ø20 100 339.3 -1.920 - -384.08 16.7 1.080Ø20 100 339.3 -1.796 - -359.24 50.0 1.080Ø20 100 339.3 -1.672 - -334.40 83.3 1.080Ø20 100 339.3 -1.548 - -309.56 116.7 1.080Ø20 100 339.3 -1.424 - -284.72 150.0 5.400Ø20 100 1696.4 -1.299 - -259.89 6107.0 Inwendige krachten

y Nb Ns /Np y N N*y [mm] [kN] [kN] [mm] [kN] [kNm] -150.0 -737.571 -150.0 -737.571 110.636 -116.7 -147.513 -116.7 -147.513 17.210 -83.3 -147.166 -83.3 -147.166 12.264 -50.0 -138.738 -50.0 -138.738 6.937 -18.3 -7052.867 -18.3 -7052.867 129.386 -16.7 -130.311 -16.7 -130.311 2.172 16.7 -121.883 16.7 -121.883 -2.031 50.0 -113.456 50.0 -113.456 -5.673 83.3 -105.028 83.3 -105.028 -8.752 116.7 -96.601 116.7 -96.601 -11.270 150.0 -440.866 150.0 -440.866 -66.130 totaal inwendig -9232.000 184.748

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 123

Gevonden wapening basiswapening X-as Y-as Bijlegcombinatie 1 6283 [mm2] : 4 ø20.0 8 ø20.0 8 ø20.0

Grafische uitvoer bijlegcombinatie 1

400 a b b b b a

4 ø20.0 : a c c c c 8 ø20.0 : b

c c 400 8 ø20.0 : c c c

Y a b b b b a X

Opmerkingen [101] De berekende wapening is de totale wapening in de doorsnede. [111] Alzijdige wapening vier-zijdig symmetrisch [108] Gevonden wapening onverminderd toepassen over gehele kolomhoogte

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 124

Kolom gevel - t.p.v. overgangsconstructie

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 125

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 126

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 127

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 128

Balk gevel – t.p.v. overgangsconstructie

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 129

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 130

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 131

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 132

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 133

Berekening overgangsconstructie

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 134

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 135

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 136

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 137

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 138

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 139

Bijlage 9; Tekeningen Variant A

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 140

Bijlage 10; Tekeningen Variant B

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 141

Literatuurlijst bijlage  Alphen, ir. R.E. van & Vambersky, prof.Dipl.-Ing. J.N.J.A. Woontoren volledig in prefab uitgevoerd. Cement, 2005/4  Baur, Dipl.-Ing. E. ‘Rugzak’ draagt overstekken. Cement, 2013/1  Berg, R. van den & Bokkers, T. & Witteman, B. & Zandbelt, D. (2008). Hoogbouw: Een studie naar Nederlandse hoogbouwcultuur. Rotterdam: Zandbelt&vandenBerg.  Blaak office tower [Foto]. (z.j). Geraadpleegd via http://www.skyscrapercenter.com /images/albums/userpics/10005/creditlyonnaise_ext-overall2_(c)rainerviertlbock~0.jpg  Borch, I. ter. Transparant flexibel woongebouw in staal. Bouwen met Staal, 2006  BouwinfoNet. Brandwering en doorvalveiligheid laten zich combineren met fraaie architectuur. Geraadpleegd via http://www.bouwinfonet.nl/project_detail.php?pid=407  Carltontoren [Foto]. (z.j.). Graadpleegd via http://www.wtcnl.com/media/images/locations/7/thumbs/ori/WTCcarlton%20exterieur.jpg  Carltontoren [Foto]. (z.j.) Geraadpleegd via https://encrypted- tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTR8J_9ooIdWI-9tJRFET5CP- gRohmRQqWVMusAJyRcZXRPAVW3GA  Casteren, ir. K. van. Robuust en transparant. Cement, 2013/1  Cement. Gebouw van superlatieven. Cement, 2013/1  Constructieve schets [Afbeelding]. (2001). Overgenomen uit Bouwen met Staal, 186, oktober 2005, door Spangenberg, W.  Crone, J. & Dolsma, A. Verdiepingbouw met staal. Bouwen met Staal, oktober 2007  De Kroon [Foto]. (z.j.) Geraadpleegd via https://encrypted- tbn2.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQNSB7E7Alv2WKkWKkMwL3hRliZzxyFKo5cxuXc5MK c2RvSTYO3  De Rotterdam [Foto]. (Z.j.) Geraadpleegd via http://www.theuma.nl/wp- content/uploads/2013/12/Theuma-De-Rotterdam-klein2.jpg  Deelen, ir. P.F. van. & Potjes, ir. B. Hoger bouwen in staal. Bouwen met Staal, 184, juni 2005  Detaillering vloer-wand [Afbeelding]. (2005). Overgenomen uit Woontoren volledig in prefab uitgevoerd. Cement, 2005/4 , door Alphen, ir. R.E. van & Vambersky, prof.Dipl.-Ing. J.N.J.A.  Doorsnede Kennedytoren [Afbeelding]. (2005). Overgenomen uit Staal is de kern, Bouwen met staal, juni 2005, door van Gestel R.  Doorsnede Maastoren [Afbeelding]. (2009). Overgenomen uit 165 meter stabiliteit. Cement, 2009/8, door Windt, J. van der.  Drunen, ir. A.C.P. van & Henkens, ir. G.L.H.M. Geheel niet volgens ontwerp. Bouwen met Staal, 200  Dwarsdoorsnede [Afbeelding]. (1996). Bouwen met Staal, 133, november/december 1996  Eerden, ir. A. R. van & Spangenberg, ir. W. Heldere stapeling van principes. Bouwen met Staal, 186, oktober 2005  Eerden, ir. S. van. Stabiliteit uit staal en beton. Cement, 2011/1  Fitoury, ir. J. & Font Freide, ir. J. Bijzondere oplossingen zettingen. Cement, 2013/1  Fitoury, ir. J. & Font Freide, ir. J. Constructief ontwerp De Rotterdam. Cement, 2013/1  Font Freide, ir. J.J.M. & Prumpeler, ir. M.W.H.J. & Woudenberg, ir. I.A.R. Het Strijkijzer; nieuw landmark voor Den Haag. Cement, 2006  Fuchs, ing. A. Bollenplaatvloer integraal toegepast. Cement, 2011/7

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 142

 Gestel, ir.R. van. Staal is de kern!. Bouwen met Staal, 184, juni 2005  Hendriks, ir. T. & Middelkoop, ir. E. De Kroon in Den Haag. Cement, 2012/3  Het Strijkijzer [Foto]. (z.j.) Geraadpleegd via http://www.dearchitect.nl/binaries/content/gallery/architect/dossiers/2010/03/advertorials /corus/Het+strijkijzer+Den+Haag.jpg  Huijben, ir. R.N.J. Onderpompen van prefab-betonwanden. Cement, 2006/8  JuBi [Foto]. (z.j.) Geraadpleegd via https://encrypted- tbn1.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQUqrm2eC3myoTG0kx1uX6wYXDgT4lh5RxpOQE3tm _iTpH3vorA  Kennedytoren [Foto]. (z.j.) Geraadpleegd via http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0a/Kennedytoren_Eindhoven.JPG  Kraus, ir.J.G. & Wiltjer, ir.R.H. Constructie van hoofdkantoor CLBN. Cement, 1996/1  Kraus, ir.J.G. & Wiltjer, ir.R.H. Eerste ‘outrigger’ in Nederland. Bouwen met Staal, 133, november/december 1996  K-verbanden La Fenêtre [Foto]. (2005). Overgenomen uit Transparant flexibel woongebouw in staal. Bouwen met Staal, 2006, door Borch, I. Ter.  La Fenêtre [Foto]. (z.j.) Geraadpleegd via http://www.latei.nl/docs/upload/Image/referentie/large//4.jpg  Linssen, J. Een bijzonder, gewoon project. Cement, 2011/7  Maastoren [Foto]. (z.j.) Geraadpleegd via https://encrypted- tbn2.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQQJEXHUK5j2IuYpBcuwKQ0y9gc6Cjf- VsX9v7Vf6NGFBlMJJAg  Montevideo [Foto]. (z.j.) Geraadpleegd via http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/47/Rotterdam_montevideotoren.jpg  Overdracht belastingen [Afbeelding]. (2011). Buis in buis verzorgt stabiliteit. Cement, 2011/7, door A. Robbemont  Overspanningsgrafiek kanaalplaat 200 [Afbeelding]. (2014). Overgenomen van: productdatablad kanaalplaat 200, VBI.,2014.  Overspanningsgrafiek kanaalplaat 260 [Afbeelding]. (2014). Overgenomen van: productdatablad kanaalplaat 260, VBI.,2014  Overspanningsgrafiek kanaalplaat 320 [Afbeelding]. (2014). Overgenomen van: productdatablad kanaalplaat 320, VBI.,2014  Overspanningsgrafiek kanaalplaat 400 [Afbeelding]. (2014). Overgenomen van: productdatablad kanaalplaat 400, VBI.,2014  Overspanningsgrafiek slimlinevloer [Afbeelding]. (2013). Overgenomen van: brochure Slimline buidings b.v.  Overspanningstabel bollenplaatvloer [Afbeelding]. (2001). Overgenomen van: cement 2001/8, Fuchs, A.C.,  Overspanningstabel staalplaatbetonvloer [Afbeelding]. (2014). overgenomen van: http://www.dutchengineering.nl/detail/ComFlor-210/253/0/1524/  Overspanningstabel staalplaatbetonvloer [Afbeelding]. (2014). overgenomen van: http://www.dutchengineering.nl/detail/ComFlor-225/253/0/1524/  Paul, prof.dr.ir. J.C. Beton of staal?. Cement, 2013/2

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 143

 Plattegrond Maastoren [Afbeelding]. (2009). Overgenomen uit 165 meter stabiliteit. Cement, 2009/8, door Windt, J. van der.  Plattegrond verdieping 20 en hoger [Afbeelding]. (1996). Bouwen met Staal, 133, november/december 1996  Plattegrond Vivaldi [Afbeelding]. (z.j.). Overgenomen uit Geheel niet volgens ontwerp. Bouwen met Staal, 200, door Drunen, ir. A.C.P. van & Henkens, ir. G.L.H.M.  Principe van de constructie [Afbeelding]. (1996). Bouwen met Staal, 133, november/december 1996  Robbemont, ir. A. Buis in buis verzorgt stabiliteit. Cement, 2011/7  Rozemeijer, ir. G.J.C. Staal en beton gestapeld. Cement, 2006/4  Rugzakconstructie [Foto]. (2013). Overgenomen uit ‘Rugzak’ draagt overstekken. Cement, 2013/1, door E. Baur.  Snijders, ir. D. & Kortekaas, ir. S. Staal-betonkolommen in HSB. Cement, 2013/1  Stabiliteitssysteem van De Rotterdam [Afbeelding]. (2013). Overgenomen uit Constructief ontwerp De Rotterdam. Cement, 2013/1, door J. Fitoury en J. Font Freide.  Stabiliteitsverbanden vloer [Foto]. (2005). Overgenomen uit Transparant flexibel woongebouw in staal. Bouwen met Staal, 2006, door Borch, I. Ter.  Tolsma, ir. K. & Vambersky, prof.Dipl.-Ing. J.N.J.A. Prefab hoekverbindingen. Cement, 2011/online  Vambersky, prof.Dipl.-Ing. J.N.J.A. Hoogbouwen: een kwestie van beton én staal. Cement, 2001/2  Vambersky, prof.Dipl.-Ing. J.N.J.A. Voortvarende evolutie van woontorens in prefab beton. b:ton, oktober 2007  Verhoeven, G. & Sliggers, ing. W. & Ens, ing. B. van & Kerkhof K. Ontwerpen oplegmateriaal (1). Cement, 2013/1  Verstijving kern met vakwerken [Afbeelding]. (2011). Overgenomen uit Stabiliteit uit staal en beton. Cement, 2011/1, door Eerden, S. van.  Vivaldi [Foto]. (z.j.) Geraadpleegd via http://www.e- architect.co.uk/images/jpgs/amsterdam/vivaldi_tower_foster120608_2.jpg  Vooraanzicht luifel [foto]. (z.j.) Overgenomen van http://www.oskomera.nl/images/projects/big/2867/maastoren-luifel.jpg  Waterstadtoren [Foto]. (z.j.) Geraadpleegd via http://www.skyscrapercity.com/database/buildings.02/2428.jpg  Windt, ing. J. van der. 165 meter stabiliteit. Cement, 2009/8

Constructief ontwerp hoogbouw Bart de Groot & Linda Keeris 144