เอกสารวิชาการฉบับที่ ๖ /๒๕๕๑ Technical Paper No. 6 /2008
ชีววิทยาบางประการของปลาหมจู ุดในแมน้ําแควนอย จงหวั ัดพิษณุโลก Some Biological Aspects of Spotted loach, Botia beauforti Smith, 1931 in the Khwaenoi River, Phitsanulok Province
ปาริฉตรั มูสิกธรรม Parichat Musikatham ปริญดา รัตนแดง Parinda Rattanadeang กฤษฎา ดีอนทริ Gridsada Deein
สํานักวิจัยและพัฒนาประมงน้ําจืด Inland Fisheries Research and Development Bureau กรมประมง Department of Fisheries กระทรวงเกษตรและสหกรณ Ministry of Agriculture and Cooperatives
เอกสารวิชาการฉบับที่ ๖ /๒๕๕๑ Technical Paper No. 6 /2008
ชีววิทยาบางประการของปลาหมจู ุดในแมน้ําแควนอย จงหวั ัดพิษณุโลก Some Biological Aspects of Spotted loach, Botia beauforti Smith, 1931 in the Khwaenoi River, Phitsanulok Province
ปาริฉตรั มูสิกธรรม Parichat Musikatham ปริญดา รัตนแดง Parinda Rattanadeang กฤษฎา ดีอินทร Gridsada Deein
สถานีประมงน้ําจืดจังหวัดสุโขทัย Sukhothai Inland Fisheries Station สํานักวิจัยและพัฒนาประมงน้ําจืด Inland Fisheries Research and Development Bureau กรมประมง Department of Fisheries ๒๕๕๑ 2008 รหัสทะเบียนวิจัย 48-0566-48045
1 ซม.
ชื่อไทย ปลาหมูจุด หมูลายเสือ ชื่อสามัญ Spotted loach ชื่อวิทยาศาสตร Botia beauforti Smith, 1931
สารบาญ
หนา บทคัดยอ 1 Abstract 2 คํานํา 3 วัตถุประสงค 4 วิธีดําเนนการิ 4 1. วิธีเก็บตวอยั างและรวบรวมขอมูล 4 2. การศึกษาและการวิเคราะหขอมูล 6 ผลการศึกษา 10 1. ลักษณะทั่วไปและอนกรมวุ ิธาน 10 2. แหลงที่อยูอาศัย 11 3. อาหารและนิสัยการกินอาหาร 12 4. ความแตกตางระหว างเพศและสัดสวนเพศ 12 5. ความสัมพันธระหวางน้ําหนักและความยาวตัวปลา 14 6. ฤดูวางไข 17 7. ความดกไข และความสัมพันธระหวางความดกไขตอน้ําหนกและความยาวตั ัวปลา 21 สรุปและวิจารณผล 24 เอกสารอางอิง 29 ภาคผนวก 31
ii สารบาญตาราง
ตารางที่ หนา 1 จุดเก็บตวอยั างปลาหมูจุดในแมน้ําแควนอย จังหวัดพษณิ ุโลก จากการรวบรวมระหวาง 4 เดือนตุลาคม 2548 ถึงเดือนกนยายนั 2549 2 จํานวนและสัดสวนของลกษณะทางอนั กรมวุ ิธานที่สําคญของปลาหมั ูจุดในแมน้ําแควนอย 11 จังหวดพั ิษณุโลก จากการรวบรวมระหวางเดือนตุลาคม 2548 ถึงเดือนกนยายนั 2549 3 พิสัยของคุณสมบัติน้ําบริเวณจุดสํารวจปลาหมูจุดในแมน้ําแควนอย จังหวดพั ิษณุโลก 11 จากการรวบรวมระหวางเดอนตื ุลาคม 2548 ถึงเดือนกันยายน 2549 4 สัดสวนเพศของปลาหมูจุดในแมน้ําแควนอย จังหวัดพิษณุโลก จากการรวบรวมระหวาง 13 เดือนตุลาคม 2548 ถึงเดือนกนยายนั 2549 5 พัฒนาการของอวัยวะสืบพนธั ุปลาหมูจุดเพศเมียในแมน้ําแควนอย จังหวัดพิษณุโลก 18 จากการรวบรวมระหวางเดอนตื ุลาคม 2548 ถึงเดือนกันยายน 2549 6 พัฒนาการของอวัยวะสืบพนธั ุปลาหมูจุดเพศผูในแมน้ําแควนอย จังหวัดพษณิ ุโลก จาก 19 การรวบรวมระหวางเดือนตลาคมุ 2548 ถึงเดือนกนยายนั 2549 7 ดัชนีความสัมพันธของอวัยวะสืบพันธุปลาหมูจุดในแมน้ําแควนอย จังหวัดพิษณุโลก 20 จากการรวบรวมระหวางเดอนตื ุลาคม 2548 ถึงเดือนกันยายน 2549 8 น้ําหนกและความยาวตั ัวปลากับความดกไขของปลาหมูจุดในแมน้ําแควนอย จังหวัด 22 พิษณุโลก จากการรวบรวมระหวางเดือนตลาคมุ 2548 ถึงเดือนกนยายนั 2549
ตารางผนวกท ี่ 1 สัดสวนความยาวตวปลาเปรั ยบเที ียบกับความยาวลําไสและอาหารที่พบในกระเพาะของ 31 ปลาหมูจุดในแมน้ําแควนอย จังหวัดพิษณโลกุ จากการรวบรวมระหวางเดือนตุลาคม 2548 ถึงเดือนกันยายน 2549
iii สารบาญภาพ
ภาพท ี่ หนา 1 แผนที่สังเขปแสดงลักษณะแมน้ําและบริเวณจุดเก็บตวอยั างปลาหม ูจุดในแมน้ําแควนอย 5 จังหวดพั ิษณุโลก จากการรวบรวมระหวางเดือนตุลาคม 2548 ถึงเดือนกนยายนั 2549 2 รอยละของปริมาณอาหารที่พบในกระเพาะของปลาหมูจุดในแมน้ําแควนอย จังหวัด 12 พิษณุโลก จากการรวบรวมระหวางเดือนตลาคมุ 2548 ถึงเดือนกนยายนั 2549 3 ความสัมพันธระหวางน้ําหนกและความยาวตั ัวปลาหมูจุดแบบไมแยกเพศในแม น้ําแควนอย 14 จังหวดพั ิษณุโลก จากการรวบรวมระหวางเดือนตุลาคม 2548 ถึงเดือนกนยายนั 2549 4 ความสัมพันธระหวางน้ําหนกและความยาวตั ัวปลาหมูจุดเพศผูในแมน้ําแควนอย จังหวัด 16 พิษณุโลก จากการรวบรวมระหวางเดือนตลาคมุ 2548 ถึงเดือนกนยายนั 2549 5 ความสัมพันธระหวางน้ําหนกและความยาวตั ัวปลาหมูจุดเพศเมยในแมี น้ําแควนอย 16 จังหวดพั ิษณุโลก จากการรวบรวมระหวางเดือนตุลาคม 2548 ถึงเดือนกนยายนั 2549 6 ปริมาณรอยละของระยะการเจริญพันธุของปลาหมูจุดเพศเมียในแมน้ําแควนอย จังหวัด 18 พิษณุโลก จากการรวบรวมระหวางเดือนตลาคมุ 2548 ถึงเดือนกนยายนั 2549 7 ปริมาณรอยละของระยะการเจริญพันธุของปลาหมูจุดเพศผูในแมน้ําแควนอย จังหวัด 19 พิษณุโลก จากการรวบรวมระหวางเดือนตลาคมุ 2548 ถึงเดือนกนยายนั 2549 8 การเปลี่ยนแปลงคาดัชนีความสัมพันธของอวัยวะสืบพนธั ุ (GSI) ของปลาหมูจุดในแมน้ํา 20 แควนอย จังหวัดพษณิ ุโลก จากการรวบรวมระหวางเดอนตื ุลาคม 2548 ถึงเดือนกันยายน 2549 9 ความสัมพันธระหวางความดกไขตอน้ําหนักของปลาหมูจุดในแมน้ําแควนอย จังหวัด 23 พิษณุโลก จากการรวบรวมระหวางเดือนตลาคมุ 2548 ถึงเดือนกนยายนั 2549 10 ความสัมพันธระหวางความดกไขตอความยาวของปลาหมูจุดในแมน้ําแควนอย จังหวัด 23 พิษณุโลก จากการรวบรวมระหวางเดือนตลาคมุ 2548 ถึงเดือนกนยายนั 2549
ชีววิทยาบางประการของปลาหมจู ุดในแมน้ําแควนอย จงหวั ัดพิษณุโลก
ปาริฉตรั มูสิกธรรม๑ ปริญดา รัตนแดง๒ * และ กฤษฎา ดีอินทร๒ ๑ สถานีประมงน้ําจืดจังหวดสั ุโขทัย ๒ ศูนยว ิจยแลั ะพัฒนาประมงน้ําจืดพษณิ ุโลก
บทคัดยอ
การศึกษาชววี ทยาบางประการของปลาหมิ ูจุด Botia beauforti Smith, 1931 ในแมน ้ําแควนอย จังหวดพั ิษณุโลก มีวัตถุประสงคเพื่อศึกษาลักษณะทั่วไปและอนุกรมวิธาน แหลงที่อยูอาศัย อาหารและนิสยั การกินอาหาร ความแตกตางระหวางเพศและสัดสวนเพศ ความสัมพันธระหวางน้ําหนักและความยาวตวปลาั ฤดูวางไข ความดกไขและความสัมพันธระหวางความดกไขตอน้ําหนักและความยาวตวปลาั ไดดําเนนการิ ระหวางเดือนตุลาคม 2548 ถึงเดือนกันยายน 2549 โดยการรวบรวมตวอยั างจากชาวประมง จากเครื่องมือขาย ขนาดชองตา 1 เซนติเมตร และกระแสไฟฟา ทําการสุมตัวอยางทุกเดือน บริเวณ 11 จุดสํารวจ ในแมน้ําแควนอย จังหวดพั ิษณุโลก ผลการศึกษาตวอยั างปลาหมจู ุดจํานวน 262 ตัว พบวาเปนปลาเพศผูจานวนํ 134 ตัว มีน้ําหนกั เฉลี่ย 3.89 + 1.94 กรัมและความยาวเฉลี่ย 7.71 + 1.38 เซนติเมตร ปลาเพศเมียจํานวน 128 ตัว นาหน้ํ ักเฉลยี่ 4.14 + 1.34 กรัมและความยาวเฉลี่ย 7.91 + 1.07 เซนติเมตร ปลาหมูจุดเปนปลาทมี่ ีลําตัวเรียวยาว ลําตัวมีสี น้ําตาลออนจนถ ึงน้ําตาลเขม สวนหวคั อนขางยาว ม ี spine แยกเปน 2 แฉก มหนวดี 3 คู ลําตัวมแถบสี ดี ําพาดขวาง 11 แถบ มีจุดสีดํากระจายตลอดลําตัว ครีบหลัง และครีบกน พบอาศัยอยูบริเวณทเปี่ นโขดหินทมี่ ีกระแสน้ํา ไหลเอื่อยๆ ผลการศึกษาอาหารและนิสัยการกินอาหาร พบวาปลาหม ูจุดเปนปลากินเนื้อ โดยอาหารในกระเพาะ ประกอบดวยต ัวออนแมลงรอยละ 55.98 หนอนตัวกลมรอยละ 8.78 หอยฝาเดียวรอยละ 2.25 กุงรอยละ 0.67 และซากเนาเปอยร อยละ 32.32 มีความยาวลําตัวตอความยาวลําไสเทากบั 1 : 0.44 สัดสวนเพศผู : เพศเมีย มีคา เทากับ 1 : 0.96 สมการความสัมพันธระหวางน้ําหนกและความยาวแบบไมั แยกเพศคือ W = 0.0218 L2.5079 (R2 = 0.8223, n = 262, p < 0.05) ฤดูวางไขอยูระหวางเดือนกรกฎาคมถึงเดือนกันยายน 2549 ไขแบบ ครึ่งจมครึ่งลอย ลกษณะเมั ดกลมส็ ีเขยวปนเทาี แมปลามความยาวเฉลี ี่ย 9.34 ± 1.31 เซนติเมตร น้ําหนกเฉลั ี่ย 6.27 ± 1.08 กรัม ปริมาณความดกไขเฉลี่ย 2,200 ± 582 ฟอง สมการความสัมพนธั ระหวางความดกไขกับ น้ําหนกแมั ปลา คือ F = 171.9607 W 1.3805 (R2 = 0.8260, n = 18, p < 0.05) สวนสมการความสัมพนธั ระหวาง ความดกไขกับความยาวตวปั ลา F = 55.7111 L 1.6363 (R2 = 0.6506, n= 18, p < 0.05) โดยพบวาความดกไขมี ความสัมพันธกับน้ําหนักมากกวาความยาวตัวปลา
คําสําคัญ : ปลาหมูจุด ชววี ิทยา แมน้ําแควนอย *ผูรับผิดชอบ : บริเวณเขื่อนนเรศวร อ.พรหมพิราม จ.พิษณุโลก ๖๕๑๕๐ โทร. ๐ ๕๕๓๖ ๙๐๖๕ e-mail: [email protected] 2 Some Biological Aspests of Spotted loach, Botia beauforti Smith, 1931 in the Khwaenoi River, Phitsanulok Province
Parichat Musikatham1 Parinda Rattanadeang2 * and Gridsada Deein 2 1 Sukhothai Inland Fisheries Station 2 Phitsanulok Inland Fisheries Research and Development Center
Abstract
A study on some biological aspects of Spotted loach, Botia beauforti Smith, 1931 was conducted during October 2005 to September 2006 in the Khwaenoi River, Phitsanulok Province. The objectives of this study were characteristic and taxonomy, habitat, food and feeding behavior, sex difference and sex ratio, length – weight relationship, spawning season, fecundity and relationship between fecundity to weight and length. Fish samples were monthly collected from fishers, gillnets and electro – fishing at 11 sites of the Khwaenoi River. The results showed that the total number of 262 fish specimens, 134 males and 128 females, the average sample sizes of male was 7.71 + 1.38 cm in total length and 3.89 + 1.94 g of body weight, and that of female was 7.91 + 1.07 cm in total length and 4.14 + 1.34 g of weight. The body shape of B. beauforti was elongate, brownish to dark brown in colour, with black oblique 11 bars and small black spots on its body, dorsal fin and anal fin. The head was long with bifid spine and 3 barbels. The habitat was rocky bottom with slowly water flow. The analysis of food and feeding showed that this fish was carnivorous. The stomach content consisted of 55.98 % insect larvae, 8.78 % worms, 2.25 % gastropods, 0.67 % shrimp and 32.32 % the detritus. The ratio between body length and intestine length was 1: 0.44. The sex ratio was 1 : 0.96. The exponential equation of length-weight relationship was W = 0.0218 L2.5079 (R2 = 0.8223, n = 262, p < 0.05). The study of spawning season from gonad development indicated that the spawning period of this fish started from July to September. The egg was semi-buoyant, round shape and grey greenish color. The average fecundity was 2,200 ± 582 eggs from the average spawner sizes of 9.34 ± 1.31 cm and 6.27 ± 1.08 g. The equations of relationship between fecundity to weight was F = 171.9607 W 1.3805 (R2 = 0.8260, n = 18, p < 0.05) and fecundity to length was F = 55.7111 L 1.6363 (R2 = 0.6506, n = 18, p < 0.05). The relationship between fecundity to weight was higher related than to length.
Key words: Botia beauforti, Spotted loach, fish biology, Khwaenoi River *Corresponding author: Nareasuan Dam’s area, Prompiram District, Phitsanulok 65150 Tel. 0 5536 9065 e-mail: [email protected] 3 คํานํา
ปลาหมูจุดหรอปลาหมื ูลายเสือ มีชื่อสามัญวา Spotted loach ชื่อวิทยาศาสตรคือ Botia beauforti Smith, 1931 เปนปลาในครอบครัวปลาหมู (Family Cobitidae) นิยมรวบรวมจากธรรมชาติแลวนํามาเลี้ยงเปน ปลาสวยงามเพื่อการสงออกตางประเทศ ลําตัวมีสีสะดุดตา โดยลําตัวและหัวเปนสีเขียวปนเทาออน ๆ ครีบหลัง และครีบหาง เปนสีสม มีจุดสีดํา มีถิ่นอาศัยในแมน้ําเจาพระยาและสาขาแมน้ําทาดี จังหวดนครศรั ีธรรมราช (สมโภชน และกาญจนรี, 2543) โดยพบปลาหมูจุดครั้งแรกที่บริเวณน้ําตกแถวบานคีรีวงศ จังหวดนครศรั ีธรรมราช (Smith, 1945) ปลาหมูจุดหรือปลาหมูลายเสือ เปนปลาทองถิ่นชนิดหนึ่งที่สามารถพบไดในระบบแมน้ําของ จังหวัดพิษณุโลก โดยเฉพาะในแมน้ําแควนอยตั้งแตบริเวณที่กําลังกอสรางเขื่อนแควนอยอันเนื่องมาจาก พระราชดําริขึ้นไปจนถึงตนน้ํา พบเฉพาะตามโขดหินที่มีกระแสน้ําไหลเอื่อยๆ ผลจากการสรางเขื่อนแควนอยฯ ปดกั้นแมน้ําแควนอยตอนกลางรวมถึงการเกิดอางเก็บกกนั ้ําขนาดประมาณ 38,000 ไร สงผลกระทบตอ ระบบนิเวศในน้ําและการเปลี่ยนแปลงของความหลากหลายของชนิดปลา ซึ่งการเกิดอางเก็บน้ําขนาดใหญ ทําใหบริเวณสนเขั ื่อนมีระดบความลั ึกของน้ําประมาณ 80 เมตร ปริมาณน้ําทาจะไหลเขาอางเก็บนาเฉล้ํ ี่ยปละ 1,449 ลานลูกบาศกเมตร ดวยอัตราไหลสูงสุดของปริมาณน้ําหลาก 8,252 ลูกบาศกเมตรตอวินาที (ซึ่งมีอัตรา การกัดเซาะหนาดินสูงสุด 0.11 มิลลิเมตรตอป) จะปะทะกับมวลน้ําในอางเก็บน้ํา ตั้งแตบริเวณปากอางลงมา จนหยุดนิ่งที่บริเวณกลางอางถึงหนาเขื่อน ผลจากความเรวกระแสน็ ้ําทลดลงอยี่ างรวดเร็ว ทําใหตะกอนดินจาก พื้นที่รับน้ําฝนทั้งบริเวณรอบอางและที่มากบนั ้ําทาเหนืออาง (คิดเปนปริมาณตะกอนทงสั้ ิ้น 468,000 ลูกบาศก เมตรตอป) ตกตะกอนทับถมพื้นทองน้ําบริเวณอาง ซึ่งจะสงผลถึงแหลงที่อยูอาศัยของปลาหมูจุด ทําใหปลามี แหลงที่อยอาศู ยคั อนขางจํากัด จึงอาจทําใหปลาหม ูจุดสูญพันธุไปจากแมน้ําแควนอยได (กฤษฎา และคณะ, 2549) ดังนั้นการศึกษาชีววิทยาบางประการของปลาหมูจุดในแมน้ําแควนอย จังหวัดพิษณโลกุ จึงจําเปน อยางยิ่ง เพื่อนาไปใชํ เปนขอมูลพื้นฐานในการเพาะขยายพันธุเพื่อเพิ่มผลผลิตในแหลงน ้ํา และเปนขอมูลสําคัญ ในการเตรยมมาตรการวางแผนคี ุมครอง การอนุรักษฟนฟูพันธุ หรือการใชประโยชนเชิงพาณิชยในอนาคต 4 วัตถุประสงค
เพื่อทราบขอมูลชีววิทยาบางประการของปลาหมูจุด ดังน ี้ 1. ลักษณะทั่วไปและอนุกรมวิธาน 2. แหลงที่อยูอาศัย 3. อาหารและนิสัยการกินอาหาร 4. ความแตกตางระหวางเพศและสัดสวนเพศ 5. ความสัมพันธระหวางน้ําหนักและความยาวตัวปลา 6. ฤดูวางไข 7. ความดกไขและความสัมพนธั ระหวางความดกไขตอน้ําหนักและความยาวตัวปลา
วิธีดําเนินการ
1. วิธีเก็บตัวอยางและรวบรวมขอมูล
รวบรวมปลาหมูจุดที่มีลักษณะภายนอกสมบูรณจากแมน้ําแควนอย จังหวัดพิษณุโลก ในบริเวณ พื้นที่ที่กําหนดรวม 11 จุดสํารวจ รายละเอยดแสดงในตารางที ี่ 1 และภาพที่ 1 รวบรวมตัวอยางปลาหมูจุดทุก เดือน ระหวางเดือนตุลาคม 2548 ถึงเดือนกันยายน 2549 เดือนละไมต่ํากวา 30 ตัวอยาง โดยการรับซื้อจาก ชาวประมง จากการใชเครื่องมือขายขนาดชองตา 1 เซนติเมตร และกระแสไฟฟา แลวนําปลาหมูจุดที่รวบรวม ไดมาศึกษาในรายละเอียดตาง ๆ ณ หองปฏิบัติการของศูนยวิจัยและพัฒนาประมงน้ําจดพื ิษณุโลก
ตารางที่ 1 จุดเก็บตัวอยางปลาหมูจุดในแมน้ําแควนอย จังหวดพั ิษณุโลก จากการรวบรวมระหวางเดือน ตุลาคม 2548 ถึงเดือนกันยายน 2549 จุดสํารวจ ชองตาราง จุดเก็บตัวอยางในแมน้ําแควนอย ลําดับ อักษรยอ 1 N2C2 8D ต. ทอแท อ. วัดโบสถ 2 N2C3 8E ต. ทางาม อ. วัดโบสถ 3 N2C4 7E ต. บานยาง อ. วัดโบสถ 4 N2C5 6E ต. คันโชง อ. วัดโบสถ 5 N2C6 7F ต. คันโชง อ. วัดโบสถ 6 N2C7 7G ต. สวนเมี่ยง อ. ชาติตระการ 7 N2C8P1 6G ต. ปาแดง อ. ชาติตระการ 8 N2C9 6H ต. นครไทย อ. นครไทย 9 N2C10 7H ต. นครไทย อ. นครไทย 10 N2C11 7I ต. เนินเพิ่ม อ. นครไทย 11 N2C12 8I ต. บานแยง อ. นครไทย 5
100o 00'E 100o 30 'E101o 00'E A B C D E F G H I J K L
1 ลาว เลย 2 3
อตรดุ ิตถ 4 เพชรบูรณ แมน้ําภาค 17o 30'N 5
6
แมน้ํานาน 7 แมน้ําแควนอย แมน้ํา 8 สุโขทัย แควนอย 17o 00'N 9 แมน้ํานาน 10 แมน้ํายม
11
12 กําแพงเพชร 16o 30'N 13 พิจตริ
14
ภาพที่ 1 แผนที่สังเขปแสดงลักษณะแมน้ําและบริเวณจดเกุ ็บตัวอยางปลาหมูจุดในแมน้ําแควนอย จังหวดพั ิษณุโลก จากการรวบรวมระหวางเดือนตุลาคม 2548 ถึงเดือนกนยายนั 2549 6 2. การศึกษาและการวิเคราะหขอมูล
1. ลักษณะทั่วไปและอนกรมวุ ิธาน 1.1 ลักษณะทั่วไป นําตัวอยางปลาหมูจุดที่มีลักษณะภายนอกสมบูรณทั้งเพศผูและเพศเมียไป ศึกษาลักษณะรูปพรรณสัณฐานภายนอกทวไปดั่ วยการส ังเกต และพจารณาลิ ักษณะรูปราง ลักษณะสีและลาย ขางตัว รวมทั้งลักษณะและตาแหนํ งของอวยวะทั ี่สําคัญตาง ๆ เชน ครีบ ปาก และตา เปนตน แลวนําลักษณะที่ ไดไปประเมินลักษณะนิสัยและพฤติกรรมในการดํารงชีวิต โดยใชแนวคิดในการศึกษาจากทฤษฎีวิวัฒนาการ ของสิ่งมีชีวิต ที่กลาววา สิ่งมีชีวิตแตละชนิดตองผานกระบวนการวิวัฒนาการ และการเลือกสรรของธรรมชาติ เพื่อปรับเปลี่ยนลักษณะรูปรางของตนเองใหเหมาะสมตอการดํารงชีวิตตามสภาพนิเวศและสิ่งแวดลอมที่เปนอยู (Moyle, 1993; Wootton, 1998) 1.2 ลักษณะอนุกรมวิธาน นําตัวอยางปลาหมูจุดที่มีลักษณะภายนอกสมบูรณมาศึกษาลักษณะ ทางอนุกรมวิธาน เชน จํานวนกานครีบตาง ๆ การเปรียบเทียบสัดสวนของอวัยวะและจํานวนเกล็ด เปนตน ตามวิธีของสืบสิน (2524) และ Smith (1945) และจดลั ําดับทางอนุกรมวิธานตามระบบของ Nelson (1994)
2. แหลงที่อยอาศู ัย ตรวจสอบสภาพภูมิประเทศทางกายภาพ เชน ลักษณะพนทื้ องน้ํา และคุณสมบัติของน้ํา บริเวณจุดสํารวจปลาหมูจุดดังนี้ 2.1 อุณหภูมิ (temperature) ดวยเทอรโมมิเตอร มีหนวยเปนองศาเซลเซียส 2.2 ปริมาณออกซเจนละลายิ (dissolved oxygen) ดวยเครื่องมือวิเคราะหน้ํา (water quality checker) TOA รุน WQC-20 A มีหนวยเปนมิลลิกรัมตอลิตร 2.3 ความเปนกรดเปนดาง (pH) ดวยเครื่องมือวิเคราะหน้ํา (water quality checker) TOA รุน WQC-20 A 2.4 ความโปรงแสง (transparency) โดยใช secchi disc มีหนวยเปนเซนต ิเมตร 2.5 ความกระดาง (hardness) วิเคราะหโดยวิธีการไตรเตรท ตามวิธี standard method for the examination of water and waste water อางโดยไมตรีและจารุวรรณ (2528) มีหนวยเป นมิลลิกรัมตอลิตร 2.6 ความเปนดาง (alkalinity) วิเคราะหโดยวิธีการไตรเตรท ตามวิธี standard method for the examination of water and waste water อางโดยไมตรีและจารุวรรณ (2528) มีหนวยเป นมิลลิกรัมตอลิตร เก็บรวบรวมขอม ูลการจับปลาหมูจุดของชาวประมง พรอมท ั้งตรวจสอบและสอบถามขอมูล แหลงที่จับปลาหมูจุด
7 3. อาหารและนิสัยการกินอาหาร นําตัวอยางปลาหมูจุดที่รวบรวมไดจํานวน 40 ตัวอยาง มาศึกษาลักษณะนิสัยการกินอาหาร โดยการชั่งน้ําหนักและวัดความยาวรายตวดั วยเครื่องชั่งที่มีระดับความละเอียด 0.01 กรัม และไมวัดที่มีระดับ ความละเอียด 0.1 เซนติเมตร ทําการศึกษาชนดของอาหารทิ ี่พบในกระเพาะและบริเวณลําไสตอนตน โดย จําแนกกลุมของประเภทอาหารที่พบตามวิธีของ Hynes (1950) และประมาณชนิดของอาหารที่พบเปนรอยละ (estimating percentage by bulk) (Lagler, 1970) จากการตัดกระเพาะและลําไสตอนตนประมาณ 1 ใน 3 มาผา และลางดวยนาสะอาด้ํ นําอาหารทั้งหมดใสจานแกว แลวนําไปจําแนกชนิดของอาหารดวยกลองจุลทรรศน กําลังขยายต่ํา จําแนกกลุมของอาหารเปนกลุมตัวออนแมลง กลุมหนอนตัวกลม กลุมหอย กลุมกุง และ กลุมซากเนาเปอย จากนั้นบันทึกคาอาหารที่พบในแตละกลุมจากการประมาณดวยสายตาเปนรอยละโดยให ปริมาณอาหารทั้งหมดที่มีอยในขณะนู ั้นเปน 100 เปอรเซ็นต สวนนิสัยการกินอาหารนั้น พิจารณาจากชนิด ของอาหารที่ปลากินเปนหลัก สําหรับกระเพาะและลําไสที่วิเคราะหตัวอยางสดไมทันจะทําการเก็บรักษาใน สารละลายฟอรมาลินเขมขน 10 เปอรเซ็นต เพื่อสามารถวิเคราะหไดในภายหลัง สําหรับการศึกษาสัดสวนระหวางความยาวตัวปลาตอความยาวลําไสตามวิธีการของ Nikolsky (1963) ไดนําตัวอยางปลาที่ชั่งน้ําหนกและวั ัดความยาวแลวมาผาทอง ตัดแยกสวนระบบทางเดนอาหารออกิ ทําความสะอาดโดยตัดเนื้อเยอสื่ วนที่ไมเกยวขี่ องทิ้ง แยกคลี่กระเพาะและลําไสใหเปนเสน ใสถาดแชน้ําเพื่อ ปองกันการยดผื ิดปกติ วัดความยาวกระเพาะและลําไส เพื่อไปคํานวณหาสัดสวนระหวางความยาวตัวปลาตอ ความยาวลําไส เพื่อใชประกอบการพิจารณานิสัยการกนอาหารติ อไป
4. ความแตกตางระหวางเพศและสัดสวนเพศ นําตวอยั างปลาที่สมบูรณมาศึกษาลักษณะเพศจากอวัยวะภายนอก (secondary sexaul characteristics) ดวยการสัมผัสและดวยสายตา เชน การสงเกตลั ักษณะสี ลําตัว ติ่งเพศ ขนาด และความออนแข็งของทอง ตลอดจนการบีบและรีดทองเบา ๆ เพื่อดูไขและน้ําเชื้อ และลักษณะเพศจากอวยวะภายในั (primary sexaul characteristics) โดยการผาตดเพั ื่อตรวจดูอวัยวะภายใน นับจํานวนปลาเพศผูและเพศเมียที่ไดแล วนําไปศึกษา สัดสวนเพศและทดสอบความแตกตางทางสถิติโดยใชวิธี Chi-square test (Snedecor and Cochran, 1973) จากการตั้งสมมุติฐานวาปลาเพศผูและปลาเพศเมียมีสัดสวนเท ากันที่ 1 : 1 โดยทําการทดสอบสัดสวนเพศใน ภาพรวมทั้งปจากช ุดขอมูลที่สุมตัวอยางทั้งหมด และทดสอบสัดสวนเพศรายเดือน เพื่อตรวจสอบวาสัดสวน เพศมีการเปลี่ยนแปลงไปตามฤดูกาลหรือไม โดยคํานวณจากสูตร X2 = Σ (O – E)2 / E 4.1 ในการทดสอบสัดสวนเพศในภาพรวมทั้งป ใชการเปรียบเทียบคา X2 ที่คํานวณไดกับคา 2 2 X ที่เปดจากตาราง X 0.05 ที่ df = (number of row – 1) x (number of column – 1) 4.2 ในการทดสอบสัดสวนเพศที่พบรายเดอนื ใชการเปรยบเที ียบคา X2 ที่คํานวณไดกับคา X2 2 ที่เปดจากตาราง X 0.05 ที่ df = (n – 1) เมื่อคา X2 ที่คํานวณไดมีคามากกวา X2 ที่เปดจากตาราง แสดงวาสัดสวนเพศทพบมี่ ีความ แตกตางไปจากสมมุติฐานที่ตั้งไว แตเม ื่อคา X2 ที่คํานวณไดมีคานอยกวา X2 ที่เปดจากตาราง แสดงวาสัดสวน เพศที่พบมีคาไมแตกตางไปจากสมมุติฐาน 8 5. ความสัมพันธระหวางน้ําหนักและความยาวตวปลาั วัดความยาวเหยียด (total length) ดวยไมบรรท ัดที่ระดบความละเอั ียด 0.1 เซนติเมตรและ ชั่งน้ําหนกดั วยเคร ื่องชั่งไฟฟาที่ระดับความละเอียด 0.01 กรัม แลวนําขอมูลที่ไดมาวิเคราะหความส ัมพันธ ระหวางความยาวตวปลาั (L) และน้ําหนกตั ัวปลา (W) ดวยวิธีการวิเคราะหการถดถอยแบบเสนตรงเชิงเดี่ยว (linear regression analysis) ตามวิธีของ Rounsefell and Everhart (1953) โดยใชสูตรสมการยกกําลัง คือ W = aLb ซึ่งคํานวณในรูปสมการ logarithm ดังน ี้
log W = log a + b log L โดย W = น้ําหนักตวปลาั (กรัม) L = ความยาวเหยยดี (เซนติเมตร) a และ b = คาคงที่
เมื่อคํานวณไดสมการแสดงความสัมพันธและคาสัมประสิทธิ์ตัวกําหนด (R2) แลวทําการ ตรวจสอบตอวา สมการดังกลาวสามารถอธิบายความผันแปรของตัวแปรตาม (คาแกน Y) ที่ไดอยางเหมาะสม หรือไมอยางไร โดยคํานวณคา t จากสูตร t = √(n-2)R2/(1-R2) แลวนําคา t ที่คํานวณไดไปเปรียบเทียบ
กับคา t ที่เปดจากตาราง t – distribution ที่ t0.05 (n-2) ถาคา t ที่คํานวณไดมีคามากกวาคา t ที่เปดจากตาราง แสดงวา เสนสมการแสดงความสัมพันธมีความสัมพันธหรือมีความเชื่อมั่นในการอธิบายความผันแปรของ ตัวแปรตามอยางม ีนัยสําคัญทางสถิติ
6. ฤดูวางไข ทําการศึกษาโดยประเมินชวงเวลาการวางไขของปลาหมูจุด จากขอมูลการเปลี่ยนแปลง ของอวัยวะสืบพันธุ ซึ่งไดติดตามและประเมินการเปลี่ยนแปลงของระยะพัฒนาการของอวัยวะสืบพันธุปลา หมูจุดในรอบป รวม 2 วิธี คือ การตรวจสอบระยะการเจริญพันธุ (maturity stage) ดวยตาเปลา และการ ประเมินคาดัชนีความสัมพันธของอวัยวะสืบพันธุ (gonadosomatic index) แลวนาผลการศํ ึกษามาพิจารณา รวมกันเพื่อประเมินชวงเวลาที่แสดงแนวโนมการวางไขของปลาหมูจุดในแมนาแควน้ํ อย จังหวัดพิษณุโลก ในชวงเวลาทที่ ําการศึกษา 6.1 การตรวจสอบระยะการเจริญพันธุ (maturity stage) ดวยตาเปลา นําตัวอยางปลาหมูจุดที่รวบรวมไดในแตละเดือนมาทําการผาตัด เพื่อจําแนกพัฒนาการ ของอวัยวะสืบพันธุในแตละเดือน ยึดหลักการจําแนกขั้นตอนพัฒนาการของอวัยวะสืบพันธุตามวิธีการของ Kesteven (1960, อางตามสันทนาและคณะ, 2531) โดยแบงเปน 5 ระยะดังตอไปนี้ ระยะที่ 1 virgin เปนระยะที่อวัยวะสืบพันธุยังไมมีการพัฒนา อวัยวะสืบพันธุมีขนาด เล็กมาก มีตําแหนงอยูใกลหรือแนบติดกระดูกสันหลัง ระยะที่ 2 developing เปนระยะที่อวัยวะสืบพันธุเริ่มพัฒนา ถุงน้ําเชื้อมีสีขาวปนแดง ทั้งถุงน้ําเชื้อและรังไขมีความยาว 1/2 หรือ 2/3 ของชองทอง 9 ระยะที่ 3 gravid เปนระยะที่อวัยวะสืบพันธุขยายเต็มชองทอง ถุงน้ําเชื้อมีสีขาว ไขมี ลักษณะกลมมีเนื้อเยื่อติดกัน เมื่อรีดบริเวณทองยังไมมีเม็ดไขไหลออกมา ระยะที่ 4 spawning เปนระยะที่อวัยวะสืบพันธุเจริญเต็มที่ พรอมที่จะวางไข ถุงน้ําเชื้อ และรังไขขยายเต็มชองท อง ถารีดบริเวณทองจะมีไขและน้ําเชื้อไหลออกมา ไขมีลักษณะกลมและโปรงแสง ระยะที่ 5 spent เปนระยะที่ปลาวางไขแลว ถุงน้ําเชื้อและรังไขจะเหี่ยวแฟบมีสีแดง อาจมี ไขสีขุน ๆ เหลืออยูเล็กนอยในลักษณะที่ถูกดูดซึมไป 6.2 การประเมินคาดัชนีความสัมพันธของอวัยวะสืบพันธุ (gonadosomatic index, GSI) นําตัวอยางปลาหมูจุดที่รวบรวมไดในแตละเดือนมาชั่งน้ําหนัก วัดความยาวลําตัว และ ผาเอาอวัยวะสืบพันธุของปลา (gonads) ทั้งเพศผูและเพศเมียมาลางทําความสะอาด แลวนําไปชั่งน้ําหนัก จากนั้นคํานวณคาดัชนีความสัมพันธของอวัยวะสืบพนธั ุตามวิธีการของ Benfey and Sutterlin (1984) โดย น้ําหนกอวั ยวะสั ืบพันธุปลาจะมีน้ําหนักมากขึ้นเมื่อปลามีขนาดใหญขึ้น และเมื่อถึงฤดูสืบพันธุปลาจะมีอวยวะั สืบพันธุเจริญขึ้นมากกวาปกติ ทําใหสามารถประเมินฤดูสืบพันธุได โดยคํานวณจากสูตร
น้ําหนกอวั ยวะสั ืบพันธ ุ GSI (%) = X 100 น้ําหนกปลาั - น้ําหนกอวั ยวะสั ืบพันธ ุ
7. ความดกไข และความสัมพันธระหวางความดกไขตอน้ําหนกและความยาวตั ัวปลา นํารังไขของปลาหมูจุดมาศึกษาความดกไข ตามวิธีของ Siddiqui et al. (1976) โดยการชั่ง น้ําหนกไขั ทั้งหมดแลวส ุมตัวอยางไขตรงบริเวณสวนต น สวนกลาง และสวนปลายของรังไข รวม 3 จุด มาทํา การชั่งและนับจํานวนแลวจึงคํานวณหาจํานวนไขทั้งหมด พรอมทั้งหาคาความสัมพันธระหวางความดกไข (F) ตอน้ําหนัก (W) และความยาวตัวปลา (L) ดวยวิธีวิเคราะหการถดถอยแบบเสนตรงเชิงเดี่ยว (linear regression analysis) โดยใชสูตรสมการยกกําลังคือ F = aWb และ F = aLb ตามลําดับ ซึ่งคํานวณในรูป logarithm ดังนี้
log F = log a + b log W และ log F = log a + b log L โดย F = ความดกไข (ฟอง) W = น้ําหนักปลา (กรัม) L = ความยาวเหยยดี (เซนติเมตร) a และ b = คาคงที่
10 วิเคราะหความสัมพันธระหวางความดกไข ตอน้ําหนกและความยาวตั วปลาั โดยใชค าสัมประสิทธิ์ ตัวกําหนด (coefficient of determination, R2) และทดสอบความเชอมื่ ั่นของสมการทไดี่ โดยค ํานวณคา t จากสูตร t = √(n-2)R2/(1-R2) แลวนําคา t ที่คํานวณไดไปเปรียบเทียบกับคา t ที่เปดจากตาราง t – distribution
ที่ t0.05 (n-2) ถาคา t ที่คํานวณไดมีคามากกวาคา t ที่เปดจากตาราง แสดงวาเสนสมการแสดงความสัมพันธมี ความสัมพันธหรือมีความเชอมื่ ั่นในการอธบายความผิ ันแปรของตัวแปรตามอยางมีนัยสําคัญทางสถิติ
ผลการศึกษา
1. ลักษณะทั่วไปและอนุกรมวิธาน
1.1 ลักษณะทวไปั่ ผลการศึกษาลักษณะภายนอกของปลาหมูจุด พบวาปลาหมูจุดเปนปลาที่มีลําตัวเรียวยาว (elongate) มีขนาดเล็ก ลําตัวมีสีน้ําตาลออนจนถึงน้ําตาลเขม มีเกล็ดขนาดเล็ก สวนหัวคอนขางยาว มี spine แยกเปน 2 แฉก (bifid spine) ฝงอยูในรองใตตา ตามีขนาดเล็กอยูคอนไปทางดานหลัง ไมมีหนังปดตา ปากอยู ในระดับที่ต่ํากวาจะงอยปาก (inferior mouth) มีหนวด 3 คู ครีบหางมีรูปรางแบบสอม (fork) ครีบหลังและ ครีบหางมีสีสม ครีบกนและครีบทองมีสีเหลืองออน สวนหัวมีแถบสีดําพาดยาวในแนวกลาง 2 แถบ และพาด เฉียงอีก 2 แถบที่บริเวณดานขางบนแผนปดเหงือก (operculum) ลําตัวมีแถบสีดําพาดขวาง 11 แถบ ครีบหางมี แถบสีดํา 3 แถบ มีจุดสีดํากระจายตลอดลําตัว ครีบหลังและครีบกน สวนทองมีสีขาว 1.2 ลักษณะอนุกรมวิธาน จากการศึกษาลักษณะอนุกรมวิธาน (ตารางที่ 2) พบวา ปลาหมูจุดมีลักษณะลําตัวเรียวยาว (elongate) แบนขาง เกล็ดมีขนาดเล็ก เปนเกล็ดแบบ cycloid ที่ฝงแนนอยูในผิวหนัง (embedded scale) สัดสวนความลึกลําตัวตอความยาวมาตรฐานเทากับ 1 : 4.9 – 5.4 ความยาวสวนหัวตอความยาวมาตรฐาน เทากับ 1 : 3.2 – 3.6 สวนหัวแหลมคอนขางยาว ความยาวหัวมากกวาความลึกลําตัว มีหนวด 3 คู ความยาว ใกลเคียงกัน อยูที่ปลายจะงอยปาก 2 คู และขากรรไกรบน 1 คู ปากมีขนาดเล็กตั้งอยูในระดับต่ํากวาจะงอยปาก (inferior mouth) ครีบหลังประกอบดวยกานครีบออน 9 กาน ครีบอกประกอบดวยกานครีบออน 14 กาน ครีบทองประกอบดวยกานครีบออน 8 กาน ครีบกนประกอบดวยกานครีบออน 5 กาน มีเสนขางตัวสมบูรณอยู ในแนวกลางลําตัว สามารถจัดลําดับทางอนุกรมวิธาน ตามระบบของ Nelson (1994) ไดดังนี้ Phylum Chordata Class Pisces Subclass Teleostomi Order Cypriniformes Family Cobitidae Genus Botia Species beauforti Smith,1931 11 ตารางที่ 2 จํานวนและสัดสวนของลักษณะทางอนุกรมวธานทิ ี่สําคัญของปลาหมูจุด ในแมน้ําแควนอย จังหวัด พิษณุโลก จากการรวบรวมระหวางเดือนตลาคมุ 2548 ถึงเดือนกนยายนั 2549 หนวย การวัดสัดสวนและการนับจํานวน standard length เซนติเมตร 5.33 – 6.52 total length เซนติเมตร 6.77 – 7.80 snout length เซนติเมตร 0.75 – 0.97 head length เซนติเมตร 1.66 – 1.83 body depth เซนติเมตร 1.08 – 1.20 fork length เซนติเมตร 1.44 – 1.52 anal fin ray กาน 5 dorsal fin ray กาน 9 pectoral fin ray กาน 14 pelvic fin ray กาน 8 ความลึกลําตัวตอความยาวมาตรฐาน 1 : 4.9 – 5.4 ความยาวสวนหัวตอความยาวมาตรฐาน 1 : 3.2 – 3.6
2. แหลงที่อยูอาศัย
จากการรวบรวมตัวอยางปลาหมูจุดในแมน้ําแควนอย เขตจังหวัดพิษณุโลก พบวา ปลาหมูจุด ถูกจับไดมากในจุดสํารวจที่ N2C11 ชองตารางที่ 7I ในเขตตําบลเนินเพิ่ม อําเภอนครไทย จังหวัดพิษณุโลก (ตารางที่ 1) ในบริเวณที่เรียกวาหวยน้ําไท ซึ่งเปนแหลงที่อยูอาศัยมีลักษณะเปนโขดหินและมีกระแสน้ําไหล เอื่อย ๆ จากการวิเคราะหคุณสมบัติของน้ํา พบวามีปริมาณออกซิเจนละลาย (DO) อยูระหวาง 6.5 – 8.3 มิลลิกรัมตอลิตร ความเปนกรดเปนดาง (pH) 6.7 – 7.8 ความเปนด าง (alkalinity) 103 – 150 มิลลิกรัมตอลิตร ความกระดาง (hardness) 106 – 142 มิลลิกรัมตอลิตร ความโปรงแสง (transparency) 25 – 36 เซนติเมตร และอุณหภูมิ (temperature) 23.0 – 32.5 องศาเซลเซียส (ตารางที่ 3)
ตารางที่ 3 พิสัยของคุณสมบัติน้ําบริเวณจุดสํารวจปลาหมูจุดในแมน้ําแควนอย จังหวัดพิษณุโลก จากการ รวบรวมระหวางเดือนตุลาคม 2548 ถึงเดือนกันยายน 2549 คุณภาพน้ํา พิสัย ปริมาณออกซิเจนละลาย (มิลลิกรัมตอลิตร) 6.5 – 8.3 ความเปนกรดเปนดาง 6.7 – 7.8 ความเปนดาง (มิลลิกรัมตอลิตร) 103 – 150 ความกระดาง (มิลลิกรัมตอลิตร) 106 – 142 ความโปรงแสง (เซนติเมตร) 25 – 36 อุณหภูมิน้ํา (องศาเซลเซียส) 23.0 – 32.5
12 3. อาหารและนิสัยการกินอาหาร
จากการศึกษาองคประกอบของอาหารในกระเพาะของปลาหมูจุด จํานวน 40 ตัวอยาง พบวา ปลาหมูจุดมีความยาวระหวาง 5.3 – 9.7 เซนติเมตร น้ําหนกระหวั าง 1.23 – 6.91 กรัม กระเพาะมีรูปราง ลักษณะแบบตวเจั (J - shape) มีขนาดเล็ก ชนิดอาหารที่พบในกระเพาะประกอบดวย ตวอั อนแมลงรอยละ 55.98 หนอนตัวกลมรอยละ 8.78 หอยฝาเดียวรอยละ 2.25 กุงรอยละ 0.67 และซากเนาเปอยรอยละ 32.32 (ตารางผนวกที่ 1 และภาพท่ี 2) จากลักษณะดังกลาวทําใหทราบวา ปลาหมูจุดเปนปลาที่ชอบกินเนื้อสัตวเปน อาหาร โดยจะหากินอาหารบริเวณหนาดนิ และจากการศึกษาสัดสวนระหวางความยาวตวปลาตั อความยาว ลําไส พบวา ปลาหมูจุดมีความยาวตัวปลาเฉลี่ย 7.8 ± 1.12 เซนติเมตร ความยาวลําไสเฉลี่ย 3.4 ± 0.41 เซนติเมตร และสัดสวนความยาวตวปลาตั อความยาวล ําไสมีคาเทากับ 1 : 0.44
ซากเนาเปอย 32.32%
กุง 0.67% ตวอั อนแมล ง หอยฝาเดียว 55.98% 2.25%
หนอนตวกลมั
8.78%
ภาพที่ 2 รอยละของปรมาณอาหารทิ ี่พบในกระเพาะของปลาหมูจุดในแมน้ําแควนอย จังหวัดพิษณุโลก จากการรวบรวมระหวางเดอนตื ุลาคม 2548 ถึงเดือนกันยายน 2549
4. ความแตกตางระหว างเพศและสัดสวนเพศ 4.1 ความแตกตางระหวางเพศปลาหมูจุด ผลการศึกษาลักษณะภายนอก พบวาปลาเพศผูและเพศเมียไมสามารถแยกเพศไดอยางช ัดเจน เมื่อยังไมถึงฤดูผสมพันธุ เนื่องจากปลาหมจู ุดเปนปลาที่มขนาดเลี ็ก ติ่งเพศ (urogenital papillae) มีขนาดเล็กไม ยื่นยาวออกมา สีและลวดลายบนลําตัวของทั้งสองเพศมีลักษณะเหมอนกื ัน แตในชวงฤดูผสมพันธวางไขุ พบวาสวนทองของปลาเพศเมียมีลักษณะอมู และมีผนังทองบางกวาปลาเพศผู และเมื่อศึกษาลักษณะอวัยวะ สืบพันธุภายใน พบวาปลาเพศเมียมีรังไขล ักษณะเปนฝก 2 ฝก เมื่อถึงฤดูผสมพันธุพบไขเปนจํานวนมากใน รังไข สวนอวยวะสั ืบพันธุเพศผูมีลักษณะคลายเสนดายสีขาวขุน 13 4.2 สัดสวนเพศ จากตัวอยางปลาหมูจุดที่รวบรวมไดในรอบปจํานวน 262 ตัวอยาง พบวาเปนปลาเพศผู จํานวน 134 ตัว และเพศเมียจํานวน 128 ตัว มีความยาวอยูระหวาง 5.3 – 12.1 เซนติเมตร น้ําหนักอยูระหวาง 1.23 – 7.52 กรัม สัดสวนเพศผูตอเพศเมียเทากับ 1 : 0.96 และเมื่อทดสอบความแตกตางทางสถิติของสัดสวนเพศ ในภาพรวมทั้งปที่ระดับความเชื่อมั่น 95 % พบวาคา Chi-square ที่คํานวณไดมีคาเทากับ 1.69 ซึ่งมีคานอยกวา คา Chi-square ที่เปดจากตารางซึ่งมีคาเทากับ 19.68 ที่ degree of freedom = 11 แสดงวาสัดสวนเพศใน ภาพรวมทั้งปไมมีความแตกตางกันทางสถิติ และเมื่อทดสอบความแตกตางทางสถิติของสัดสวนเพศรายเดือน ที่ระดับความเชื่อมั่น 95 % พบวาคา Chi-square ที่คํานวณไดมีคาอยูระหวาง 0 – 0.56 ซึ่งมีคานอยกวาคา Chi- square ที่เปดจากตารางซึ่งมีคาเทากับ 3.84 ที่ degree of freedom = 1 แสดงวาสัดสวนเพศรายเดือนไมมีความ แตกตางกันทางสถิติ (ตารางที่ 4) ตารางที่ 4 สัดสวนเพศของปลาหมูจุดในแมน้ําแควนอย จังหวดพั ิษณุโลก จากการรวบรวมระหวางเดือน ตุลาคม 2548 ถึงเดือนกันยายน 2549 เดือน/ป เพศผู(ตัว) เพศเมีย(ตัว) รวม(ตัว) คาที่คาดวาจะได สัดสวนเพศผู:เมีย Chi - square ต.ค.48 6 5 11 5.5 1 : 0.83 0.09 พ.ย.48 19 17 36 18.0 1 : 0.89 0.11 ธ.ค.48 20 25 45 22.5 1 : 1.25 0.56 ม.ค.49 15 15 30 15.0 1 : 1.00 0.00 ก.พ.49 16 15 31 15.5 1 : 0.94 0.03 มี.ค.49 12 10 22 11.0 1 : 0.83 0.18 เม.ย.49 11 10 21 10.5 1 : 0.91 0.05 พ.ค.49 8 6 14 7.0 1 : 0.75 0.29 มิ.ย.49 8 7 15 7.5 1 : 0.88 0.07 ก.ค.49 8 9 17 8.5 1 : 1.13 0.06 ส.ค.49 5 5 10 5.0 1 : 1.00 0.00 ก.ย.49 6 4 10 5.0 1 : 0.67 0.40 134 128 262 131.0 1 : 0.96 1.69 หมายเหตุ คา Chi-square ที่ระดับความเชอมื่ ั่น 95 % เทากับ 3.84 ที่ df = 1 และ 19.68 ที่ df = 11 14 5. ความสัมพนธั ระหวางน้ําหนักและความยาวตัวปลา
5.1 ความสัมพันธระหวางน้ําหนกและคั วามยาวตัวปลาหมจู ดแบบไมุ แยกเพศ จากการศึกษาความสัมพันธระหวางน้ําหนกและคั วามยาวตัวปลาหมจู ดจุ ํานวน 262 ตัวอยาง พบวามีน้ําหนกเฉลั ี่ย 4.01 + 1.68 กรัม และความยาวเฉลยี่ 7.80 + 1.24 เซนติเมตร เมื่อวิเคราะหความสัมพันธ ระหวางน้ําหนกและคั วามยาวตัวปลา พบวา มีความสัมพันธดังสมการ (ภาพที่ 3)
W = 0.0218 L2.5079 หรือ log W = 2.5079 log L - 1.6609 มีคาสัมประสิทธิ์ตัวกําหนด (R2) = 0.8223 n = 262, p < 0.05
คาสัมประสิทธิ์ตัวกําหนด (R2) เทากับ 0.8223 แสดงวาน้ําหนักของปลาหมูจุดจะผันแปรไป ตามการเปลี่ยนแปลงของความยาวตัวปลารอยละ 82.23 ที่ระดับความเชื่อมั่น 95 เปอรเซ็นต เมื่อนําคา R2
ไปคํานวณหาคา t พบวาคา t จากการคํานวณมีคาเทากับ 34.69 ซึ่งมีคาที่มากกวาคา t 0.05 (262 - 2) ที่เปดจาก ตาราง t – distribution ที่มีคาเทากับ 1.645 แสดงวาสมการความสัมพันธระหวางน้ําหนักและความยาวของ ปลาหมูจุดแบบไมแยกเพศที่คํานวณได มีระดับความเชื่อมั่นในการยอมรับสูงอยางมีนัยสําคัญ (p < 0.05)
1.20 log W = 2.5079 log L - 1.6609 1.10 1.00 R2 = 0.8223 0.90 0.80 n = 262 ight 0.70 we 0.60 0.50 log of 0.40 0.30 0.20 0.10 0.00 0.70 0.72 0.74 0.76 0.78 0.80 0.82 0.84 0.86 0.88 0.90 0.92 0.94 0.96 0.98 1.00 log of length
ภาพที่ 3 ความสัมพันธระหวางน้ําหนักและความยาวตวปลาหมั ูจุดแบบไมแยกเพศในแมน้ําแควนอย จังหวัด พิษณุโลก จากการรวบรวมระหวางเดือนตุลาคม 2548 ถึงเดือนกันยายน 2549 15 5.2 ความสัมพันธระหวางน้ําหนักและความยาวตัวปลาหมูจุดเพศผู จากการศึกษาความสัมพันธระหวางน้ําหนกและความยาวตั วปลาหมั ูจุดเพศผูจํานวน 134 ตัวอยาง พบวา มีน้ําหนกเฉลั ี่ย 3.89 + 1.94 กรัม และความยาวเฉลี่ย 7.71 + 1.38 เซนติเมตร เมื่อวิเคราะหความสัมพันธ ระหวางน้ําหนกและความยาวตั ัวปลา พบวา มีความสัมพันธดังสมการ (ภาพที่ 4)
W = 0.0138 L2.7186 หรือ log W = 2.7186 log L – 1.8598 มีคาสัมประสิทธิ์ตัวกําหนด (R2) = 0.8638 n = 134, p < 0.05
คาสัมประสิทธิ์ตัวกําหนด (R2) เทากับ 0.8638 แสดงวาน้ําหนักของปลาหมูจุดเพศผูผันแปร ไปตามการเปลี่ยนแปลงของความยาวตัวปลารอยละ 86.38 เมื่อนําคา R2 ไปคํานวณหาคา t พบวาคา t จากการ
คํานวณมีคาเทากับ 28.93 ซึ่งมีคาที่มากกวาคา t 0.05 (134 - 2) ที่เปดจากตาราง t – distribution ที่มีคาเทากับ 1.645 ดังนั้น แสดงวาสมการความสัมพันธระหวางน้ําหนักและความยาวของปลาหมูจุดเพศผูที่คํานวณได มีระดับความเชื่อมั่นในการยอมรับสูงอยางมีนัยสําคัญ (p < 0.05)
5.3 ความสัมพันธระหวางน้ําหนักและความยาวตัวปลาหมูจุดเพศเมีย จากการศึกษาความสัมพันธระหวางน้ําหนักและความยาวตัวปลาหมูจุดเพศเมียจํานวน 128 ตัวอยาง พบวา มีความยาวเฉลี่ย 7.91 + 1.07 เซนติเมตร และน้ําหนักเฉลี่ย 4.14 + 1.34 กรัม เมื่อวิเคราะห ความสัมพันธระหวางน้ําหนกและความยาวตั ัวปลา พบวา มีความสัมพันธดังสมการ (ภาพที่ 5)
W = 0.0610 L 2.0251 หรือ log W = 2.0251 log L - 1.215 มีคาสัมประสิทธิ์ตัวกําหนด (R2) = 0.7532 n = 128, p < 0.05
คาสัมประสิทธิ์ตัวกําหนด (R2) เทากับ 0.7532 แสดงวา น้ําหนักของปลาหมูจุดเพศเมียผัน แปรไปตามการเปลี่ยนแปลงของความยาวตัวปลารอยละ 75.32 เมื่อนําคา R2 ไปคํานวณหาคา t พบวาคา t จาก
การคํานวณมีคาเทากับ 19.61 ซึ่งมีคาที่มากกวาคา t 0.05 (128 - 2) ที่เปดจากตาราง t – distribution ที่มีคาเทากับ 1.645 ดังนั้น แสดงวาสมการความสัมพันธระหวางน้ําหนักและความยาวของปลาหมูจุดเพศเมยที ี่คํานวณได มี ระดับความเชอมื่ ั่นในการยอมรับสูงอยางมีนัยสําคัญ (p < 0.05)
16
14 W = 0.0138 L2.7186 12 R2 = 0.8638 10 n = 134 ) ัม
กร 8 ( ัก
น 6 ้ํ าห น 4 2 0 45678910111213 ความยาว (เซนติเมตร)
ภาพที่ 4 ความสัมพันธระหวางน้ําหนักและความยาวตวปลาหมั ูจุดเพศผูในแมน้ําแควนอย จังหวดพั ษณิ ุโลก จากการรวบรวมระหวางเดอนตื ุลาคม 2548 ถึงเดือนกันยายน 2549
10 W = 0.0610 L2.0251 8 R2 = 0.7532 ) ัม 6 n = 128 กร ( ัก น 4 ้ํ าห น 2 0 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 ความยาว (เซนติเมตร)
ภาพที่ 5 ความสัมพันธระหวางน้ําหนักและความยาวตวปลาหมั ูจุดเพศเมียในแมน้ําแควนอย จังหวดพั ิษณุโลก จากการรวบรวมระหวางเดอนตื ุลาคม 2548 ถึงเดือนกันยายน 2549 17 6. ฤดูวางไข
การศึกษาฤดูวางไขของปลาหมูจุดในแมน้ําแควนอย จังหวัดพิษณุโลก ไดทําการประเมินและ ติดตามการเปลี่ยนแปลงของระยะพัฒนาการของอวัยวะสืบพันธุทั้งปลาเพศผูและเพศเมียจาก 2 วิธีการ แลวนํา ผลการศึกษาที่ไดมาวิเคราะหและพิจารณารวมกัน เพื่อประเมินชวงเวลาในการวางไขในรอบป โดย ผลการศึกษามีดังนี้
6.1 การตรวจสอบระยะการเจริญพันธุ (maturity stage) ดวยตาเปลา จากตัวอยางปลาหมูจุดที่รวบรวมได จํานวน 262 ตัว เปนเพศเมีย 128 ตัวและเพศผู 134 ตัว พบวาปลาหมูจุดเพศเมียที่รวบรวมไดตั้งแตเดือนตุลาคม 2548 ถึงเดือนพฤษภาคม 2549 ไมมีพัฒนาการของ รังไขถึงระยะที่ 3 (gravid) แตในเดือนมิถุนายน 2549 รังไขมีการพัฒนาอยูในระยะที่ 3 (gravid) รอยละ 28.57 และระยะที่ 4 (spawning) รอยละ 57.14 สวนในระหวางเดือนกรกฎาคม 2549 ถึงเดือนกันยายน 2549 พบตัวอยางปลาหมูจุดอยูในระยะที่ 4 (spawning) ซึ่งเปนระยะที่พรอมวางไขถึงรอยละ 75.00 – 80.00 และ รังไขเริ่มพัฒนาถึงระยะที่ 5 (spent) ในเดือนตุลาคม 2548 ถึงเดือนธันวาคม 2548 รอยละ 11.76 – 60.00 โดย ในเดือนตุลาคม 2548 เปนเดือนที่ปลาเพศเมียมีพัฒนาการของรังไขอยูในระยะที่ 5 (spent) มากที่สุด (ตารางที่ 5 และภาพที่ 6)
สวนการตรวจสอบการเปลี่ยนแปลงของพัฒนาการอวัยวะสืบพันธุของปลาหมูจุดเพศผูดวย ตาเปลา พบวาปลาหมูจุดเพศผูที่รวบรวมไดตั้งแตเดือนพฤศจิกายน 2548 ถึงเดือนพฤษภาคม 2549 ไมมี พัฒนาการของถุงน้ําเชื้อถึงระยะที่ 3 (gravid) หลังจากนั้นในเดือนมิถุนายน 2549 ถึงเดือนกันยายน 2549 ถุงน้ําเชื้อมีการพัฒนาอยูในระยะที่ 3 (gravid) ถึงระยะที่ 4 (spawning) รอยละ 50.00 – 100.00 โดยในระยะที่ 4 (spawning) ซึ่งเปนระยะสืบพันธุพบมากในเดือนสิงหาคมและกันยายน (ตารางที่ 6 และภาพที่ 7)
18 ตารางที่ 5 พฒนาการของอวั ัยวะสืบพนธั ุปลาหมูจุดเพศเมียในแมน้ําแควนอย จังหวดพั ิษณุโลก จากการ รวบรวมระหวางเด ือนตุลาคม 2548 ถึงเดือนกันยายน 2549 ระยะที่ 1 ระยะที่ 2 ระยะที่ 3 ระยะที่ 4 ระยะที่ 5 จํานวน เดือน/ป virgin developing gravid spawning spent ตัวอยาง จํานวน % จํานวน % จํานวน % จํานวน % จํานวน % (ตัว) ต.ค.48 - - 2 40.00 - - - - 3 60.00 5 พ.ย.48 2 11.76 13 76.47 - - - - 2 11.76 17 ธ.ค.48 4 16.00 18 72.00 - - - - 3 12.00 25 ม.ค.49 3 20.00 12 80.00 ------15 ก.พ.49 - - 15 100.00 ------15 มี.ค.49 - - 10 100.00 ------10 เม.ย.49 - - 10 100.00 ------10 พ.ค.49 - - 6 100.00 ------6 มิ.ย.49 - - 1 14.29 2 28.57 4 57.14 - - 7 ก.ค.49 - - - - 2 22.22 7 77.78 - - 9 ส.ค.49 - - - - 1 20.00 4 80.00 - - 5 ก.ย.49 ------3 75.00 1 25.00 4
virgin developing gravid spawning spent 100 90
ุ (%) 80
ั นธ 70
ิ ญพ 60 ร จ เ
ร 50
กา 40 30 20 10 0 ต.ค.48 พ.ย.48 ธ.ค.48 ม.ค.49 ก.พ.49 ม.ีค.49 เม.ย.49 พ.ค.49 ม.ิย.49 ก.ค.49 ส.ค.49 ก.ย.49 เดือน
ภาพที่ 6 ปริมาณรอยละของระยะการเจริญพันธุของปลาหมูจุดเพศเมียในแมน ้ําแควนอย จังหวดพั ษณิ ุโลก จากการรวบรวมระหวางเดอนตื ุลาคม 2548 ถึงเดือนกันยายน 2549
19 ตารางที่ 6 พฒนาการของอวั ัยวะสืบพนธั ุปลาหมูจุดเพศผูในแมน้ําแควนอย จังหวดพั ษณิ ุโลก จากการ รวบรวมระหวางเด ือนตุลาคม 2548 ถึงเดือนกันยายน 2549 ระยะที่ 1 ระยะที่ 2 ระยะที่ 3 ระยะที่ 4 ระยะที่ 5 จํานวน เดือน/ป virgin developing gravid spawning spent ตัวอยาง จํานวน % จํานวน % จํานวน % จํานวน % จํานวน % (ตัว) ต.ค.48 ------6 100.00 6 พ.ย.48 2 10.53 13 68.42 - - - - 4 21.05 19 ธ.ค.48 3 15.00 15 75.00 - - - - 2 10.00 20 ม.ค.49 2 13.33 13 86.67 ------15 ก.พ.49 - - 16 100.00 ------16 มี.ค.49 - - 12 100.00 ------12 เม.ย.49 - - 11 100.00 ------11 พ.ค.49 - - 8 100.00 ------8 มิ.ย.49 - - 5 62.50 3 37.50 - - 8 ก.ค.49 - - - - 4 50.00 4 50.00 - - 8 ส.ค.49 ------5 100.00 - - 5 ก.ย.49 ------6 100.00 - - 6
virgin developing gravid spawning spent 100 90 80 ุ (%)
ั นธ 70
ิ ญพ 60 ร จ
รเ 50
กา 40 30 20 10 0 ต.ค.48 พ.ย.48 ธ.ค.48 ม.ค.49 ก.พ.49 ม.ีค.49 เม.ย.49 พ.ค.49 ม.ิย.49 ก.ค.49 ส.ค.49 ก.ย.49 เดือน
ภาพที่ 7 ปริมาณรอยละของระยะการเจริญพันธุของปลาหมูจุดเพศผูในแมน้ําแควนอย จังหวัดพิษณโลกุ จากการรวบรวมระหวางเดอนตื ุลาคม 2548 ถึงเดือนกันยายน 2549 20 6.2 การประเมินคาดัชนีความสัมพันธของอวัยวะสืบพันธุ (gonadosomatic index, GSI) จากการศึกษาคาดัชนีความสัมพันธของอวัยวะสืบพนธั ุของปลาหมูจุด พบวาปลาเพศเมียมีคา GSI อยูระหวาง 0.50 – 5.96% โดยมีคาสูงในชวงเดือนมิถุนายนถึงเดือนธันวาคม (3.08 – 5.96%) และมี คาสูงสุดในเดอนสื ิงหาคม 2549 (5.96%) สวนปลาหมูจดเพศผุ ูมีคา GSI อยูระหวาง 0.31 – 1.05% (โดยมีคา GSI สูงในชวงเดือนมิถุนายนถึงเดือนกนยายนั (0.92 – 1.05%) และมีคาส ูงสุดในเดือนกรกฎาคม 2549 (1.05%) (ตารางที่ 7 และภาพที่ 8)
ตารางที่ 7 ดัชนีความสัมพันธของอวัยวะสืบพันธุปลาหมูจุดในแมน้ําแควนอย จังหวัดพิษณุโลก จากการ รวบรวมระหวางเดือนตุลาคม 2548 ถึงเดือนกันยายน 2549 เดือน/ป เพศเมีย (ตัว) GSI (%) เพศผู (ตัว) GSI (%) ต.ค.48 5 5.38 6 0.88 พ.ย.48 17 4.66 19 0.54 ธ.ค.48 25 3.17 20 0.31 ม.ค.49 15 0.50 15 0.36 ก.พ.49 15 0.61 16 0.39 มี.ค.49 10 0.63 12 0.42 เม.ย.49 10 1.03 11 0.46 พ.ค.49 6 1.25 8 0.62 มิ.ย.49 7 3.08 8 0.92 ก.ค.49 9 5.84 8 1.05 ส.ค.49 5 5.96 5 0.99 ก.ย.49 4 5.70 6 0.97
7 6
5
) 4
% เพศผู ( I 3
GS 2 เพศเมยี 1 0 ต.ค.48 พ.ย.48 ธ.ค.48 ม.ค.49 ก.พ.49 มี.ค.49 เม.ย.49 พ.ค.49 มิ.ย.49 ก.ค.49 ส.ค.49 ก.ย.49 เดือน ภาพที่ 8 การเปลี่ยนแปลงคาด ัชนีความสมพั ันธของอวยวะสั ืบพันธุ (GSI) ของปลาหมูจุดในแมน าแควน้ํ อย จังหวดพั ิษณุโลก จากการรวบรวมระหวางเดือนตุลาคม 2548 ถึงเดือนกนยายนั 2549 21 7. ความดกไข และความสัมพันธระหวางความดกไขตอน้ําหนักและความยาวตัวปลา
จากการศึกษาปลาหมูจุดเพศเมียจํานวน 18 ตัวอยาง พบวาม ีน้ําหนกอยั ระหวู าง 4.20 – 7.50 กรัม และความยาวระหวาง 7.4 – 12.0 เซนติเมตร น้ําหนกเฉลั ี่ย 6.27 ± 1.08 กรัม และความยาวเฉลี่ย 9.34 ± 1.31 เซนติเมตร น้ําหนักรังไขเฉลี่ย 0.366 ± 0.07 กรัม มีปริมาณไขเฉลี่ย 2,200 ± 582 ฟอง (ตารางที่ 8) ลักษณะไข ปลาหมูจุดเปนไขประเภทครึ่งจมครึ่งลอย เปนเม็ดกลมสีเขียวปนเทา เมื่อนํามาหาคาความสัมพันธระหวาง ความดกไขตอน้ําหนักและความยาวตัวปลา พบวามีความสัมพันธ ดังนี้
7.1 ความสัมพันธระหวางความดกไขตอน้ําหนักตวปลาั มีความสัมพันธตามสมการ
F = 171.9607 W 1.3805 หรือ log F = 1.3805 log W + 2.2354 มีคาสัมประสิทธิ์ตัวกําหนด (R2) = 0.8260 n = 18, p < 0.05
คาสัมประสิทธิ์ตัวกําหนด (R2) เทากับ 0.8260 แสดงวาความดกไขปลาหมูจุดจะผันแปรไป ตามน้ําหนกของตั ัวปลารอยละ 82.60 เมื่อนําคา R2 ไปคํานวณหาคา t พบวาคา t จากการคํานวณมีคาเทากับ
8.715 ซึ่งมากกวาคา t 0.05 (18 - 2) ที่เปดจากตาราง t – distribution ที่มีคาเทากับ 1.746 ดังนั้น แสดงวาสมการ ความสัมพันธของความดกไขตอน้ําหนักตัวปลาที่คํานวณได มีระดับความเชื่อมั่นของการยอมรับสูงอยาง มีนัยสําคัญ (p < 0.05) (ภาพที่ 9)
7.2 ความสัมพันธระหวางความดกไขตอความยาวตวปลาั มีความสัมพันธตามสมการ
F = 55.7111 L 1.6363 หรือ log F = 1.6363 log L + 1.7459 มีคาสัมประสิทธิ์ตัวกําหนด (R2) = 0.6506 n = 18, p < 0.05
คาสัมประสิทธิ์ตัวกําหนด (R2) เทากับ 0.6506 แสดงวา ความดกไขปลาหมูจุดจะผันแปรไป ตามความยาวของตัวปลารอยละ 65.06 เมอนื่ ําคา R2 ไปคํานวณหาคา t พบวาคา t จากการคํานวณมีคาเทากับ
5.458 ซึ่งมากกวาคา t 0.05 (18 - 2) ที่เปดจากตาราง t – distribution ที่มีคาเทากับ 1.746 ดังนั้น แสดงวาสมการ ความสัมพันธของความดกไขตอความยาวตัวปลาที่คํานวณได มีระดบความเชั ื่อมั่นของการยอมรับสูงอยางมี นัยสําคัญ (p < 0.05) (ภาพที่ 10) 22 ตารางที่ 8 น้ําหนักและความยาวตัวปลากบความดกไขั ของปลาหมูจุดในแมน้ําแควนอย จังหวดพั ษณิ ุโลก จากการรวบรวมระหวางเดอนตื ุลาคม 2548 ถึงเดือนกันยายน 2549 ลําดับที่ ความยาว น้ําหนัก น้ําหนกรั ังไข จํานวนไขทั้งหมด (ซม.) (กรัม) (กรัม) (ฟอง) 1 7.4 4.20 0.230 1,256 2 7.8 4.70 0.270 1,548 3 7.9 6.20 0.345 1,925 4 8.5 5.20 0.300 1,763 5 8.6 5.00 0.320 1,624 6 8.7 5.70 0.290 1,765 7 8.7 5.80 0.320 1,504 8 8.9 5.30 0.340 1,692 9 9.0 7.20 0.385 2,080 10 9.1 6.10 0.340 2,220 11 9.3 6.20 0.347 2,548 12 9.3 7.40 0.415 2,655 13 9.5 7.30 0.465 2,969 14 9.6 7.00 0.438 2,998 15 11.0 7.30 0.390 2,555 16 11.0 7.30 0.450 2,750 17 11.8 7.50 0.465 2,900 18 12.0 7.50 0.480 2,850 เฉลี่ย ± SD 9.34 ± 1.31 6.27 ± 1.08 0.366 ± 0.07 2,200 ± 582
23
3.50 log F = 1.3805 log W + 2.2354 3.45 R2 = 0.8260 3.40 n = 18 3.35 y t 3.30 undi
c 3.25 e f 3.20 og of l 3.15 3.10 3.05 0.60 0.62 0.64 0.66 0.68 0.70 0.72 0.74 0.76 0.78 0.80 0.82 0.84 0.86 0.88 0.90 log of weight
ภาพที่ 9 ความสัมพันธระหวางความดกไขตอน้ําหนักของปลาหมูจุดในแมน้ําแควนอย จังหวัดพิษณุโลก จากการรวบรวมระหวางเดอนตื ุลาคม 2548 ถึงเดือนกันยายน 2549
3.60 log F = 1.6363 log L + 1.7459 2 3.50 R = 0.6506 n = 18 3.40 ndity u c e 3.30 f
log of 3.20 3.10 3.00 0.80 0.82 0.84 0.86 0.88 0.90 0.92 0.94 0.96 0.98 1.00 1.02 1.04 1.06 1.08 1.10 log of length
ภาพที่ 10 ความสัมพันธระหวางความดกไขตอความยาวของปลาหมูจดในแมุ น้ําแควนอย จังหวดพั ษณิ ุโลก จากการรวบรวมระหวางเดือนตุลาคม 2548 ถึงเดือนกนยายนั 2549
24 สรุปและวิจารณผล
จากการศึกษาชีววิทยาบางประการของปลาหมูจุด ในแมน้ําแควนอย จังหวัดพิษณุโลก จากการ รวบรวมในเดือนตุลาคม 2548 ถึงเดือนกันยายน 2549 สามารถสรุปและวิจารณผลไดดังนี้
1. ลักษณะทั่วไปและอนุกรมวิธาน
จากการศึกษาลักษณะทางอนุกรมวิธานของปลาหมูจุดในแมน้ําแควนอยจ ังหวัดพิษณุโลก พบวา ปลาหมูจุดมีชื่อวิทยาศาสตรวา Botia beauforti Smith, 1931 หรือ spotted loach จัดอยูในครอบครัวปลาหมู ปลาคอ (Family Cobitidae) ในประเทศไทยสามารถพบปลาหมูได 13 ชนิด คือ Botia rostrata (ปลาหมูฮองเต) Botia helodes (ปลาหมูขางลาย) Botia beauforti (ปลาหมูลายเสือ) Botia berdmorei (ปลาหมูลายสาละวิน) Botia sidthimunki (ปลาหมอารู ีย) Botia modesta (ปลาหมูขาว) Botia eos (ปลาหมครู ีบแดง) Botia lecontei (ปลา หมูสัก) Botia morleti (ปลาหมูคอก) Botia rubripinnis (ปลาหมูแดง) Botia caudipunctatus (ปลาหมูหางจุด) Botia longidorsalis (ปลาหมูหลังยาว) Sinibotia longiventralis (ปลาหมูทองยาว) (ชวลิต และคณะ, 2540) ซึ่ง Mohsin et al. (1983) ไดแยกปลาในสกุล Botia ออกจากสกุลอื่น ๆ ใน Family Cobitidae โดยอาศัยลักษณะการ มี bifid spine อยูที่หนาตา และบริเวณสวนห ัวทไมี่ มีเกล็ด
การศึกษาลักษณะทวไปและอนั่ ุกรมวิธานของปลาแตละชนิด แสดงใหเห็นถึงสิ่งมีชีวิตไดผาน กระบวนการวิวัฒนาการทางธรรมชาติ โดยเฉพาะทางดานนิเวศวิทยาและสิ่งแวดลอม ซึ่งไดมีการปรับตัวและ มีวิวัฒนาการมาแลวเปนเวลายาวนาน การมีวิวัฒนาการกเพ็ ื่อจะชวยให สิ่งมีชีวิตนั้น ๆ สามารถดารงอยํ ูไดใน สภาพแวดลอมดังกลาว โดยมีการปรับเปลี่ยนสภาพอวยวะั ซึ่งไดแก รูปรางและการปรับพฤติกรรมตาง ๆ ดังนั้นลักษณะรูปพรรณสัณฐานภายนอกตาง ๆ จึงสามารถใชบงชี้ถึงแหลงที่อยูอาศัย ลักษณะการดํารงชีวิต พฤติกรรมตาง ๆ ที่เกี่ยวของไดอยางมีนัยสาคํ ัญ (Wootton, 1998) จากลักษณะรูปรางปลาหมูจุดทใชี่ หลักการ เปรียบเทียบสดสั วนความยาวลําตัวและความลึกของลําตัว พบวามความยาวมาตรฐานประมาณี 4.9 - 5.4 เทา ของความลึกลําตัว จัดวาเปนปลาที่มีรูปรางแบบ elongate มีลําตัวเรียวยาว ซึ่งสอดคลองกับวิมล (2540) ที่กลาว ไววา การจัดรูปทรงของปลาโดยใชการวัดเทยบสี ัดสวน (morphometry) ระหวางความยาวและความลึกของ ตัวปลา ในปลาที่มีรูปรางแบบ elongate นั้น จะมีความยาวตอความลึกของตัวปลามากกวา 4 เทา สวนหัวมี ลักษณะแหลมคอนขางยาว เพราะจะชวยในการแทรกเขาไปในกรวดทรายได งายขึ้น ปากมีขนาดเล็กตั้งอยูใน ระดบทั ี่ต่ํากวาจะงอยปาก (inferior mouth) ลักษณะของปากดงกลั าวบ งบอกว าเปนปลาท ี่หากนอาหารพิ ื้นทองน้ํา เลือกกินอาหารที่มีขนาดไมใหญมากนัก มีหนวด 3 คูชวยในการสมผั ัส ตามีขนาดเลกท็ ําใหไม ตองการแสงมาก ครีบหางมีรูปรางเปนแบบสอมที่เวาลึกและมีแพนครีบหางเรียวยาว แสดงถึงความสามารถในการวายน้ําได คอนขางรวดเร็ว สวนขนาดของครีบเปนเครื่องบงชี้ของการทรงตัวไดดี ลําตัวมีลักษณะสีสันและลวดลายและ มีจุดสีดํา เพื่อชวยใหปลาหมูจุดกลมกลืนเขากับสภาพแวดลอมจนสังเกตไดยาก
25 2. แหลงที่อยูอาศัย
แหลงที่อยูอาศัยและการแพรกระจายของปลาหมูจุดในแมน้ําแควนอย จังหวัดพิษณโลกุ โดยจะ พบปลาหมูจุดมากในหวยน้ําไท ตําบลเนินเพิ่ม อําเภอนครไทย จังหวดพั ิษณุโลก ซึ่งเปนบริเวณที่เปนโขดห ิน มีกระแสน้ําไหลเอื่อย ๆ สามารถรวบรวมไดตลอดทั้งป โดยในชวงท ี่จับปลาไดมากเดือนพฤศจิกายน 2548 ถึง เดือนกุมภาพนธั 2549 เปนชวงที่น้ําในแมน้ําแควนอยลด ระดับน้ําในบริเวณนี้ลึกประมาณ 30 – 50 เซนติเมตร ทําใหสามารถทําการประมงไดสะดวกและรวบรวมพันธปลาไดุ งาย ซึ่งสอดคลองกับการศึกษาของ ประวิทย (2546) ที่กลาววา การที่รวบรวมพันธุปลาหมูขางลายไดมากหรือนอยขึ้นกับปริมาณน้ําในแมน้ําและความขุน ของน้ํา ผลการศึกษาคุณสมบัติของน้ําในบริเวณจุดสํารวจ จัดไดวามีคุณภาพดีโดยเฉพาะปริมาณออกซิเจน ละลายคอนขางสูง ความเปนกรดเปนดาง ความกระดาง ความเปนดางและอุณหภูมิเหมาะสมตอการดํารงชีวิต ของปลาหมูจุดตามธรรมชาติ ตามคาเกณฑมาตรฐานของไมตรี และจารุวรรณ (2528)
3. อาหารและนิสัยการกินอาหาร
จากการศึกษาตัวอยางปลาหมูจุดจํานวน 40 ตัวอยาง พบวามีความยาวตัวปลาเฉลี่ย 7.8 ± 1.12 เซนติเมตร ความยาวลําไสเฉลี่ย 3.4 ± 0.41 เซนติเมตร สัดสวนความยาวตวปลาตั อความยาวลําไสมีคาเทากับ 1 : 0.44 ซึ่งจินดา (2506) กลาววา การที่จะพิจารณาวาปลาชนิดที่ศึกษาเปนปลากินพชหรื ือกินสัตวเป นอาหาร สามารถพิจารณาไดจากขนาดความส ั้นยาวของลําไสและสีสันของเยื่อบุผิวลําไส โดยสังเกตดูวาถาปลาชนิดใด มีลําไสสั้นและเหยียดตรงและมีเยื่อบุผนังลําไสสีขาว แสดงถึงปลาชนิดนั้นจะมีนิสัยชอบกินสัตวดวยกัน เปนอาหาร สวนปลาชนิดใดมีลําไสยาวและยืดจนขดงอทับกันและผนังลําไสมีสีดํา ก็จัดไดวาเปนประเภท กินพืชเปนอาหาร ซึ่งสอดคลองกับ Nikolsky (1963) ที่กลาววา ปลาที่มีลําไสสั้นกวาความยาวตวจั ัดเปนปลา จําพวกปลากนเนิ ื้อ (carnivore) ดังนั้นสามารถสรุปไดวา ปลาหมูจุดเปนปลากินเนื้อ (carnivore) มีกระเพาะ อาหารรูปรางแบบตัวเจ (J-shape) ผนังกระเพาะคอนขางหนา ผลการตรวจสอบชนิดและปริมาณอาหารใน กระเพาะประกอบดวย ตัวออนแมลง รอยละ 55.98 หนอนตัวกลม รอยละ 8.78 หอยฝาเดยวี รอยละ 2.25 กุง รอยละ 0.68 และซากเนาเป อย รอยละ 32.33 เมื่อวิเคราะหองคประกอบของอาหารปลาหมูจุดทําใหพบว า เปนปลาที่กินอาหารบริเวณผิวหนาดิน ซึ่งสอดคลองกับ Rainboth (1996) ที่กลาววา ปลาหมูจุดหากินบริเวณ ผิวหนาดินโดยชอบกินพวกหอย และกุง
26 4. ความแตกตางระหว างเพศและสัดสวนเพศ
จากการตรวจสอบลักษณะภายนอก พบวาเม ื่อยังไมถึงฤดผสมพู ันธจะไมุ สามารถแยกความแตกตาง ระหวางเพศได เพราะปลาหมูจุดเพศเมยและเพศผี ูมีติ่งเพศ (urogenital papillae) ที่มีลักษณะคลายกันมาก ไมมี ติ่งเพศยนยาวออกมาื่ สีของลําตัวทั้งสองเพศมีลักษณะเหมอนกื ัน แตในช วงฤด ูผสมพนธั ุวางไขพบวา ปลาเพศเมีย มีสวนทองอูมและผนังทองบางกวาเพศผู รังไขเปนฝก ภายในมเมี ็ดไขอยูเต็มชองทอง สวนปลาเพศผูถุงน้ําเชื้อ มีลักษณะคลายเสนดายสีขาวขุนแนบติดผนังดานกระดกสู ันหลัง การแยกเพศจากการตรวจสอบถุงน้ําเชื้อและ รังไขดวยตาเปลาที่มีพัฒนาการในระยะที่ 1 (virgin) และ 2 (developing) ไมชัดเจน จึงตรวจสอบภายใตกลอง จุลทรรศน และพบวาในรอบปทําการศึกษามีสัดสวนเพศผูตอเพศเมียเทากับ 1 : 0.96 (p > 0.05) แสดงใหเห็นวา ปลาหมูจุดในแมน้ําแควนอย จังหวดพั ษณิ โลกุ มีสัดสวนเพศผ ูตอเพศเมยใกลี เค ียงกัน ซึ่งสอดคลองกบการศั ึกษา ของประวิทย (2546) ที่รายงานวา อัตราสวนระหวางเพศผูและเพศเมียของปลาหมูขางลาย มีคา 1 : 0.96 สําหรับผลการศึกษาสัดสวนเพศในแต ละเดอนพบวื า มีสัดสวนเพศผูตอเพศเมยใกลี เค ียงกันทกเดุ ือน ซึ่งสามารถ ใชเปนขอมูลพื้นฐานในการวางแผนการเพาะพันธุปลาหมูจุดได
5. ความสัมพนธั ระหวางน้ําหนักและความยาวตัวปลา
จากการศึกษาความสัมพันธระหวางน้ําหนักและความยาวตัวปลาของปลาหมูจุดในรอบป จํานวน 262 ตัว เปนปลาหมูจุดเพศผู 134 ตัว ปลาหมูจุดเพศเมีย 128 ตัว พบวาความสมพั ันธระหวางน้ําหนกและั ความยาวตัวปลาของปลาหมูจุดสามารถแสดงความสัมพนธั ไดตามสมการ ดังนี้
สมการแบบไมแยกเพศ W = 0.0218 L2.5079 (R2 = 0.8223, n = 262, p < 0.05) สมการเพศผู W = 0.0138 L2.7186 (R2 = 0.8638, n = 134, p < 0.05) สมการเพศเมีย W = 0.0610 L 2.0251 (R2 = 0.7532, n = 128, p < 0.05)
จากสมการที่แสดงความสัมพันธทั้ง 3 สมการพบวา สมการแบบไมแยกเพศน ้ําหนกปลามั ีความ ผันแปรไปตามการเปลี่ยนแปลงของความยาวตวปลารั อยละ 82.23 (p < 0.05) สวนปลาหมูจุดเพศผและเพศเมู ีย น้ําหนกปลามั ีความผันแปรไปตามการเปลี่ยนแปลงของความยาวตัวปลารอยละ 86.38 และ 75.32 (p < 0.05) จากผลการศึกษาสมการความสัมพันธระหวางน้ําหนักและความยาวตัวปลาหมูจุดเพศผู แสดงใหเห็นวา น้ําหนกปลามั ีความผันแปรตามการเปลี่ยนแปลงของความยาวตัวปลามากกวาความสัมพันธที่พบในปลาหมูจุด เพศเมีย เชนเดียวกับการศึกษาของ ประวิทย (2546) ที่รายงานวา สมการความสัมพันธระหวางน้ําหนักตอ ความยาวตัวปลาหมูขางลายเพศผูน้ําหนักปลามีความผันแปรตามการเปลี่ยนแปลงของความยาวตัวปลามากกวา ความสัมพันธที่พบในปลาเพศเมีย 27 6. ฤดูวางไข
การประเมินชวงฤด ูวางไขดวยวิธีการ 2 วิธีคือ การตรวจสอบระยะการเจริญพนธั ุ และการ ประเมินคาดัชนีความสัมพันธของอวัยวะสืบพันธุ พบวาปลาหมูจุดเพศเมียจะมีไขแกและเร ิ่มวางไขตั้งแตเดือน มิถุนายน 2549 ถึงเดือนกันยายน 2549 เพราะรังไขของปลาหมูจุดมีการพัฒนาการอยในระยะทู ี่ 3 และระยะที่ 4 และเมื่อดูคาดชนั ีความสัมพนธั ของอวัยวะสืบพันธุ (GSI) ของปลาเพศเมียพบวา จะมีคา GSI สูงตั้งแตเดือน มิถุนายนถึงเดอนธื ันวาคม โดยมีคาเฉลี่ยสูงสุดในเดอนสื ิงหาคม สวนในชวงเด ือนตุลาคมถึงเดือนธันวาคม พบวา รังไขของปลาหมูจุดไมมีพัฒนาการอยูในระยะที่ 3 และระยะที่ 4 เลย เปนเพราะวา ปลาหมูจุดที่รวบรวม ไดในชวงเด ือนนี้เปนปลาหมูจุดที่มีขนาดใหญจึงทําใหน้ําหนกของรั ังไขมากขึ้น สงผลใหคา GSI สูงขึ้นตาม สําหรับปลาหมูจุดเพศผูมีพัฒนาการของถงนุ ้ําเชื้อจนพรอมท ี่จะผสมพนธั ุอยูในชวงเด ือนกรกฎาคม 2549 ถึง เดือนกันยายน 2549 และเมอดื่ ูจากคา GSI พบวามีคา GSI เฉลี่ยสูงสุดในเดือนกรกฎาคม 2549 จึงอาจกลาวได วาฤดูวางไขของปลาหมูจุดอยูในชวงเด ือนกรกฎาคมถึงเดือนกันยายน 2549 ซึ่งสอดคลองกับฤดูวางไขของ ปลาหมูขางลายที่อยูในชวงระหวางเดือนกรกฎาคมถึงเดือนกันยายน 2540 (ประวิทย, 2546)
7. ความดกไข และความสัมพันธระหวางความดกไขตอน้ําหนักและความยาวตัวปลา
ความดกไขและความสัมพันธระหวางความดกไข ตอน้ําหนักและความยาวตัวปลาของปลาหมูจุด เพศเมียจํานวน 18 ตัว พบวามีปริมาณความดกไขอยูระหวาง 1,256 – 2,998 ฟอง โดยมีคาเฉลี่ย 2,200 ± 582 ฟอง ไขปลาหมูจุดเปนไข ประเภทครึ่งจมครึ่งลอย มีลักษณะเปนเมดกลมส็ ีเขียวปนเทา โดยมีสมการที่แสดง ความสัมพันธระหวางความดกไขตอน้ําหนักและความยาวตัวปลา ตามสมการดังตอไปนี้
สมการแสดงความสัมพันธระหวางความดกไขตอน้ําหนกตั ัวปลาตามสมการตอไปน ี้
F = 171.9607 W 1.3805 R2 = 0.8260, n = 18, p < 0.05
สมการความสัมพันธระหวางความดกไขตอความยาวตัวปลาตามสมการตอไปนี้
F = 55.7111 L 1.6363 R2 = 0.6506, n = 18, p < 0.05
28 จากสมการความสัมพันธระหวางความดกไขตอน้ําหนักและความยาวตัวปลา แสดงวาความดกไข จะผันแปรไปตามการเปลยนแปลงของนี่ ้ําหนักและความยาวตวปลาั รอยละ 82.60 และรอยละ 65.06 (p < 0.05) ตามลําดับ ซึ่งจากการศึกษาครั้งนี้พบวา จํานวนไขมีความสัมพันธกับนาหน้ํ ักตัวมากกวาความยาวตัวปลา ซึ่งสอดคลองกับรายงานของ Wootton (1990) ที่กลาวไววา ความดกไขจะผันแปรตามขนาด อาย ุ และความ สมบูรณของแมปลา และสอดคลองกับการศึกษาของประวิทย (2546) ที่รายงานวา จํานวนไขของปลาหมูขางลาย มีความสัมพันธกับน้ําหนกตั วมากกวั าความยาวตวปลาั ซึ่งแตกตางกับสุจิตรา (2543) ที่กลาววา จํานวนไขของ ปลาหมูขาวมความสี ัมพันธกับความยาวตวปลามากกวั าน้ําหนกตั ัว
ผลการศกษาชึ ววี ิทยาบางประการของปลาหมูจุดในแมน้ําแควนอย จังหวัดพิษณุโลก ทําใหทราบถึง ลักษณะโดยทวไปและอนั่ กรมวุ ิธาน แหลงที่อยอาศู ัย อาหารและนิสัยการกนอาหาริ ความแตกตางระหวางเพศ และอัตราสวนเพศ ความสัมพันธระหวางความยาวและน้ําหนักตัว ฤดูวางไข ความดกไขและความสัมพันธ ระหวางความดกไขตอน้ําหนักและความยาว สามารถนําไปใชเปนขอมูลเบื้องตนนําไปสูแนวทางในการอนุรักษ ปลาหมูจุดในแหลงน้ําใหสามารถดํารงอยูตอไปได เชนการงดจับปลาในฤดูปลาวางไข ควบคุมปริมาณการจับ และการกําหนดเขตพื้นที่ที่เปนแหล งที่อยูอาศัย ตลอดจนเปนขอมูลพื้นฐานเพื่อนําไปใชในการเพาะขยายพันธุ เพื่อเพิ่มผลผลิตในแหลงน้ํา
29 เอกสารอางอิง
กฤษฎา ดีอินทร ปริญดา รัตนแดง ยงยทธุ อุนากรสวัสดิ์ ถาวร ทันใจ วิชาญ อิงศรีสวาง และ จุมพล สงวนสิน. 2549. รายงานผลการติดตามตรวจสอบระบบนิเวศในน้ําและการประมง โครงการเขื่อน แควนอยอันเนองมาจากพระราชดื่ ําริ. ศูนยวิจัยและพฒนาประมงนั าจ้ํ ืดพิษณุโลก, สํานักวิจัยและ พัฒนาประมงน้ําจืด, กรมประมง. 138 หนา. จินดา เทียมเมธ. 2506. มีนวทยาิ . คณะวิทยาศาสตรการประมง, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร. กรุงเทพฯ. 71 หนา. ชวลิต วิทยานนท จรัลธาดา กรรณสูต และ จารุจินต นภีตะภัฎ. 2540. ความหลากชนิดของปลาน้ําจืดใน ประเทศไทย. สํานักงานนโยบายและแผนสิ่งแวดลอม. กรุงเทพ ฯ. 102 หนา. ประวิทย ละออบุตร. 2546. ชีววิทยาบางประการของปลาหมูขางลายในแมน้ํายม จังหวัดแพร. เอกสารวิชาการ ฉบับที่ 13/2546. ศูนยวิจัยและพฒนาประมงนั ้ําจดพื ิจิตร, สํานักวิจัยและพัฒนาประมงน้ําจืด, กรมประมง. 52 หนา. ไมตรี ดวงสวัสดิ์ และ จารุวรรณ สมศิริ. 2528. คุณสมบัติของน้ําและการวิเคราะหสําหรับการวิจัยทางการ ประมง. ฝายสิ่งแวดลอมสัตวน้ํา, สถาบันวิจัยประมงน้ําจดแหื งชาต,ิ กรมประมง. 113 หนา. วิมล เหมะจันทร. 2540. ชีววิทยาปลา. สํานักพิมพแห งจฬาลงกรณุ มหาวิทยาลัย. 318 หนา. สมโภชน อัคคะทวีวัฒน และ กาญจนรี พงษฉวี. 2543. อนุกรมวิธานของปลาสวยงาม เพื่อการสงออกของไทย. กรมประมง, กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 214 หนา. สันทนา ดวงสวัสด ิ์ ชัยชนะ ชมเชย และ บุญเลิศ เกดโกมิ ุติ. 2531. ฤดูวางไข แหลงวางไขของปลาในอางเก็บน้ํา เขื่อนกระเสียว จังหวดสั ุพรรณบุรี. เอกสารวิชาการฉบับท ี่ 113. สถาบันวิจัยประมงนาจ้ํ ืด, กรมประมง. 15 หนา. สืบสิน สนธิรัตน. 2524. ชีววิทยาของปลา. ภาควิชาวิทยาศาสตรทางทะเล, คณะประมง, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร. 193 หนา. สุจิตรา สรสิทธิ์. 2543. ชีววทยาบางประการของปลาหมิ ูขาวในแมน้ํานาน จังหวัดพิจิตร. เอกสารวชาการฉบิ ับ ที่ 1/2543. สถานีประมงน้ําจดจื ังหวดพั ิจิตร, กองประมงน้ําจืด, กรมประมง. 28 หนา. Benfey, T. J. and A. M. Sutterlin. 1984. Growth and Gonad Development in Triploid and Looked Atlantic Salmon (Salmo salas). Can. J. Fish. Aquat. Sci. 41: 1387 - 1392. Hynes, H. B. N. 1950. The food of freshwater sticklebacks (Gasterosteus aculeatus and Pygosteus punitius) with a review of methods used in studies of the food of fishes. Journal of Animal Ecology 19: 36 – 58. Lagler, K. F. 1970. Freshwater Fishery Biology. 2 nd edition, WM. C. Brown Company publishers, Michigan. 421 pp. Mohsin, A., K. Mohammad and M. A. Ambak. 1983. Freshwater Fishes of Peninsular Malaysia. Penerbit University Pertanian, Malaysia. 284 pp. Moyle, P. B. 1993. Fish: An Enthusiast’s Guide. University of California Press. California. 272 pp. Nelson, J.S. 1994. Fishes of the World, 3th edition, John Wiley & Sons, Inch. New York. 600 pp. 30 Nikolsky, G. U. 1963. The Ecology of Fishes. Academic press, London. 352 pp. Rainboth, W. J. 1996. Fishes of The Cambodian Mekong. FAO Species Identification Field Guide for Fishery Purposes. FAO, Rome. 265 pp. Rounsefell, G. A. and W. H. Everhart. 1953. Fishery Science. John Wiley and Sons Inc., New york. 444 pp. Siddiqui, A. Q., A. Chatterjee and A. A. Khan. 1976. Reproductive Biology of the Carp, Lebeo bata (Ham) from the River kali, India. Aquaculture 7 (2): 181 - 191. Smith, H. M. 1945. The Freshwater Fishes of Siam. United States Government Printing Office, Washington. pp. 206 - 208. Snedecor, G. W. and W. G. Cochran. 1973. Statistical method 6th edition. The Iowa State Uni. Press, USA. 593 pp. Wootton, R. J. 1990. Ecology of Teleost Fishes. Chapman Hall, London. 404 pp. Wootton, R. J. 1998. Ecology of Teleost Fishes. 2nd edition, Kluwer Academic Publishers, London. 386 pp.
31 ภาคผนวก
ตารางผนวกที่ 1 สัดสวนความยาวตวปลาเปรั ียบเทียบกบความยาวลั ําไสและอาหารที่พบในกระเพาะของ ปลาหมูจุดในแมน้ําแควนอย จังหวัดพิษณโลกุ จากการรวบรวมระหวางเดือนตุลาคม 2548 ถึงเดือนกันยายน 2549 ตัว น้ําหนัก ความยาว ความยาวลําไส สัดสวน ชนิดอาหารที่พบในกระเพาะ(%) ที่ (กรัม) (เซนติเมตร) (เซนติเมตร) ความยาว ตัวออน หนอน หอยฝา กุง ซากเนา ลําตัว:ลําไส แมลง ตัวกลม เดียว เปอย 1 5.1 8.4 3.6 1 : 0.43 65.0 5.0 3.0 - 27.0 2 5.7 9.0 3.9 1 : 0.43 55.0 5.0 1.0 1.0 38.0 3 6.4 9.3 3.7 1 : 0.40 50.0 3.0 - 1.0 46.0 4 2.9 7.2 3.5 1 : 0.49 54.0 8.0 - 1.0 37.0 5 2.8 6.8 3.1 1 : 0.46 48.0 11.0 2.0 39.0 6 5.6 9.0 3.9 1 : 0.43 64.0 8.0 - - 28.0 7 4.0 7.8 3.3 1 : 0.42 53.0 12.0 2.0 - 33.0 8 6.9 9.7 4.2 1 : 0.43 50.0 14.0 1.0 1.0 34.0 9 5.0 8.4 3.6 1 : 0.43 44.0 6.0 3.0 - 47.0 10 3.9 7.9 3.2 1 : 0.41 46.0 13.0 9.0 2.0 30.0 11 6.1 8.9 3.1 1 : 0.35 55.0 4.0 13.0 - 28.0 12 6.1 9.0 3.8 1 : 0.42 53.0 8.0 4.0 - 35.0 13 2.5 6.5 2.6 1 : 0.40 55.0 11.0 - 1.0 33.0 14 1.5 5.8 2.8 1 : 0.48 44.0 8.0 2.0 - 46.0 15 2.5 7.0 2.8 1 : 0.40 56.0 12.0 1.0 - 31.0 16 2.8 7.3 2.9 1 : 0.39 57.0 10.0 3.0 1.0 29.0 17 3.8 8.0 3.1 1 : 0.39 60.0 12.0 8.0 - 20.0 18 3.3 7.7 3.3 1 : 0.43 55.0 13.0 2.0 1.0 29.0 19 2.2 6.4 3.6 1 : 0.56 62.0 7.0 5.0 - 26.0 20 5.9 9.1 4.1 1 : 0.45 54.0 5.0 5.0 2.0 34.0 21 6.2 9.5 4.0 1 : 0.42 66.0 8.0 3.0 1.0 22.0 22 4.1 8.5 3.6 1 : 0.42 67.0 4.0 5.0 2.0 22.0 23 2.5 6.9 3.0 1 : 0.43 58.0 5.0 - 2.0 35.0 24 3.7 7.9 3.5 1 : 0.44 59.0 3.0 - - 38.0 25 2.5 6.9 3.1 1 : 0.45 54.0 3.0 - - 43.0
32 ตารางผนวกที่ 1 (ตอ)
ตัว น้ําหนัก ความยาว ความยาวลําไส สัดสวน ชนิดอาหารที่พบในกระเพาะ(%) ที่ (กรัม) (เซนติเมตร) (เซนติเมตร) ความยาว ตัวออน หนอน หอยฝา กุง ซากเนา ลําตัว:ลําไส แมลง ตัวกลม เดียว เปอย 26 2.3 6.8 2.9 1 : 0.43 42.0 12.0 2.0 1.0 43.0 27 1.2 5.3 3.0 1 : 0.57 61.0 11.0 1.0 1.0 26.0 28 1.8 6.0 2.6 1 : 0.43 72.0 9.0 2.0 - 17.0 29 1.3 5.4 2.9 1 : 0.54 47.0 10.0 1.0 1.0 41.0 30 2.9 7.4 3.6 1 : 0.49 66.0 13.0 - - 21.0 31 3.0 7.5 3.5 1 : 0.47 55.0 9.0 2.0 2.0 32.0 32 3.3 8.3 3.5 1 : 0.42 57.0 8.0 1.0 1.0 33.0 33 3.7 8.4 3.5 1 : 0.42 52.0 7.0 - 1.0 40.0 34 3.4 8.2 3.4 1 : 0.41 48.0 14.0 1.0 1.0 36.0 35 2.4 7.4 3.4 1 : 0.46 53.0 11.0 2.0 1.0 33.0 36 4.1 9.1 3.9 1 : 0.43 55.0 8.0 2.0 1.0 34.0 37 3.5 8.5 3.4 1 : 0.40 58.0 7.0 1.0 - 34.0 38 3.1 7.7 3.2 1 : 0.42 61.0 12.0 2.0 - 25.0 39 3.8 8.3 3.8 1 : 0.46 65.0 9.0 1.0 1.0 24.0 40 2.3 7.3 3.5 1 : 0.48 63.0 13.0 - - 24.0 เฉลี่ย 3.7 7.8 3.4 1 : 0.44 55.98 8.78 2.25 0.68 32.33