DICCIONARIO

ITALIANO - GALEGO

Edita: XUNTA DE GALICIA CONSELLERêA DE EDUCACIÓN E ORDENACIÓN UNIVERSITARIA CENTRO RAMÓN PIÑEIRO PARA A INVESTIGACIÓN EN HUMANIDADES

Conselleiro de Educación e Ordenación Universitaria: CELSO CURRÁS FERNÁNDEZ

Director Xeral de Política Lingüística: XESÚS P. G ONZÁLEZ MOREIRAS

Coordinador Científico: CONSTANTINO GARCêA

Directora do proxecto: ISABEL GONZÁLEZ

Redactores: CARMEN F. BLANCO VALDÉS BENEDICT BUONO ANA MARêA DOMêNGUEZ FERRO MARêA CONSUELO DE FRUTOS MARTêNEZ ISABEL GONZÁLEZ JAVIER GUTIÉRREZ CAROU CRISTINA MARCHISIO MARêA MONTES LÓPEZ ALESSANDRA PAVANELLO MARêA TERESA SANMARCO BANDE

Colaboradores: SEMINARIO DE LEXICOGRAFêA DA REAL ACADEMIA GALEGA (XESÚS DOMêNGUEZ DONO,ANA FACHAL FRAGUELA,MARêA DO CARME PAZOS BALADO, MANUELA PÉREZ RODRêGUEZ,ISOLINA SALGADO BASOA, MARêA DO MAR VÁZQUEZ VIVIANI) MARêA ASUNCIÓN CANEDA CABRERA MARêA ASUNCIÓN DêAZ BERNÁRDEZ VINCENZO JACOMUZZI CARMEN PRADOS ANAYA

ISBN.: 84-453-2937-5

Dep. Legal: C. 794/2000

Deseño e impresión: GRAFINOVA, S.A. SANTIAGO DE COMPOSTELA

DICCIONARIO

ITALIANO - GALEGO

Edita: XUNTA DE GALICIA CONSELLERêA DE EDUCACIÓN E ORDENACIÓN UNIVERSITARIA CENTRO RAMÓN PIÑEIRO PARA A INVESTIGACIÓN EN HUMANIDADES

Conselleiro de Educación e Ordenación Universitaria: CELSO CURRÁS FERNÁNDEZ

Director Xeral de Política Lingüística: XESÚS P. G ONZÁLEZ MOREIRAS

Coordinador Científico: CONSTANTINO GARCêA

Directora do proxecto: ISABEL GONZÁLEZ

Redactores: CARMEN F. BLANCO VALDÉS BENEDICT BUONO ANA MARêA DOMêNGUEZ FERRO ISABEL GONZÁLEZ JAVIER GUTIÉRREZ CAROU CRISTINA MARCHISIO MARêA MONTES LÓPEZ ALESSANDRA PAVANELLO MARêA TERESA SANMARCO BANDE

Colaboradores: SEMINARIO DE LEXICOGRAFêA DA REAL ACADEMIA GALEGA (XESÚS DOMêNGUEZ DONO,ANA FACHAL FRAGUELA,MARêA DO CARME PAZOS BALADO, MANUELA PÉREZ RODRêGUEZ,ISOLINA SALGADO BASOA, MARêA DO MAR VÁZQUEZ VIVIANI) MARêA ASUNCIÓN CANEDA CABRERA MARêA ASUNCIÓN DêAZ BERNÁRDEZ VINCENZO JACOMUZZI CARMEN PRADOS ANAYA

ISBN.: 84-453-2937-5

Dep. Legal: C. 794/2000

Deseño e impresión: GRAFINOVA, S.A. SANTIAGO DE COMPOSTELA A Consellería de Educación e Ordenación Universitaria da Xunta de Galicia, a través da súa Dirección Xeral de Política Lingüística, leva traba- llando dende a década dos oitenta na difusión da nosa lingua e do ensino en galego. Para favorecer esta tarefa, adoptáronse os medios máis eficaces, entre os que ocupan un lugar privilexiado as obras lexicográficas. Conscientes disto, apoiamos a creación e publicación de léxicos xerais e específicos, abordando distintos eidos do saber como as Ciencias Naturais, a Química, a Electricidade, a Electrónica, a Medicina...

Agora dáse un paso máis, entrando tamén no campo da lexicografía bilingüe gracias a este diccionario, un dos proxectos máis interesantes e novi- dosos do Centro Ramón Piñeiro para a investigación en Humanidades, do que hoxe presentámo-lo primeiro volume italiano-galego que se verá completado en breve co segundo, galego-italiano, e o correspondente CD-ROM.

Esta obra, dirixida por Isabel González e avaliada pola Real Academia Galega, non só achega os galegos á lingua italiana e á súa cultura, senón que tamén dá boa conta do estado da nosa lingua, mostrando un léxico galego nor- malizado en tódolos eidos.

Quero deixar constancia da miña gratitude ós autores desta obra pola estupenda iniciativa e polo esforzo realizado. Trátase dun traballo ben docu- mentado, resultado do rigor científico e do amor polas linguas italiana e gale- ga. Por isto, teño a seguridade de que será unha utilísima ferramenta de traba- llo para docentes e investigadores e, en xeral, para a sociedade galega.

Celso Currás Fernández Conselleiro de Educación e Ordenación Universitaria

êNDICE

Prólogo 9

Introducción 17

Guía de uso 25

Lista de abreviaturas 31

CORPUS 33

Antropónimos 613

Topónimos 623

Paremias e locucións 627

Compendio de gramática italiana 637

Táboas de verbos 675

Prólogo

ella vivace proliferazione di dizionari bilingui che segna la nostra epoca non è usuale imbattersi in un’opera priva di antecedenti. Ma Nnon di questo dovremmo meravigliarci, se è vero che la stessa lessi- cografia monolingue galega è assai giovane: al 1990 risale un primo diziona- rio di circa 12.000 entrate e al 1997 il Diccionario da Real Academia Galega (RAG), di mole doppia e di mire più ambiziose. Sorprende piacevolmente, semmai, che un dizionario italiano-galego sia la prima impresa bilingue che confronti questo idioma iberoromanzo con una lingua viva diversa dal casti- gliano. L’opera prende le mosse dal Diccionario della RAG, non tanto nelle proporzioni (qui, comprensibilmente, assai più ridotte) quanto nei criteri ispi- ratori e in alcune precise soluzioni di tecnica lessicografica. La scelta di fondo è stata quella di puntare sulle informazioni essenziali, a beneficio di un pub- blico identificato con chiarezza negli studenti e nei traduttori interessati al per- corso italiano-galego. In sostanza, come si legge già nella sobria Introducción del Diccionario della RAG, ci si è fondati su «tres piares fundamentais: as entradas, as acepcións, e a expresión das definicións». Ciò ha comportato conseguenze coerenti. Il lemmario è stato orientato in direzione del lessico fondamentale e di quello di alta disponibilità, con le integrazioni suggerite dall’esperienza e dalla sensibilità dei compilatori (per esempio, per quel che riguarda la scelta degli etnici da includere); giudiziosa- mente aperto al nuovo, bello o brutto che sia (da macrobiotica a aids), ma senza nessuna concessione all’effimero né al substandard. Le accezioni privi- legiano quella più usuale (così macchina reca al primo posto il traducente coche - vale a dire quel che a Santiago de Compostela o a Roma è la “mac- china” per antonomasia; e solo in seconda posizione máquina, ossia il signifi- cato semanticamente più ampio e più antico, rispetto al quale quello di “auto- vettura” rappresenta uno sviluppo successivo), Le definizioni sono estremamente asciutte, senza una parola di troppo. La grafica è insieme ele- gante e funzionale, consentendo di ricavare immediatamente l’informazione desiderata. Ma scegliere significa anche rinunciare. Nel nostro caso le indicazioni ortoepiche sono ridotte all’essenziale, ossia all’accento tonico, segnalato opportunamente - per non creare ambiguità tra ortografia e pronuncia - mediante sottolineatura della vocale interessata. Mancano invece la distinzio- ne tra e e o aperte e chiuse (ciò può colpire, dal momento che il galego - come PRÓLOGO

il catalano e a differenza del castigliano - conosce opposizioni fonematiche del tipo di presa /e/ ‘presa’ e présa /ε/ ‘fretta’; ma la scelta sarà stata suggerita dal limitato peso di cui la norma ortoepica toscana, almeno su questo punto, gode attualmente in Italia) e quella tra s e z sorde e sonore (qui avrà agito, accanto all’oscillazione della norma italiana, l’intento di semplificare l’apprendimen- to di parlanti galeghi, giacché il galego moderno conosce solo sibilante e interdentale sorde). D’altra parte, le indispensabili indicazioni grammaticali sono tutte presenti: parte nelle consuete marche morfologiche, parte in una rubrica posta alla fine del lemma (OBS, cioè Observacións). Spazio particola- re è stato dato, ai cosiddetti “falsi amici”, non solo discriminando tra omoni- mi come tasca (“osteria” in galego), ma anche suggerendo al lettore il termi- ne adeguato per rendere in italiano il galego tasca. Ma se le informazioni grammaticali esplicite sono ridotte all’osso, quel- le implicite sono in realtà numerose. Ancora una volta ispirandosi al modello del Diccionario della RAG (nel quale «tódalas acepcións van ilustradas con un ou con varios exemplosÈ), s’è dato il massimo spazio all’esemplificazione. Potrebbe lasciare perplessi vedere muniti di esempi una parola del lessico di base come macellaio o un tecnicismo come meteorologia, dato che il rispetti- vo significato è stabile e predicibile quale che sia il contesto sintattico. Ma mettendo a confronto, per il primo vocabolo citato, l’esempio italiano («Suo padre è macellaio al mercato») e quello galego («O seu pai è carniceiro no mercadoÈ), non è difficile fare affiorare ben due informazioni microsintattiche sommerse: nel produrre una frase elementare come questa le due lingue si dif- ferenziano - oltre che per il lessico - nella costruzione del complemento di luogo e concordano, invece, nell’omissione dell’articolo davanti al nome del predicato che indichi una caratteristica del soggetto (come avviene tipicamen- te con i nomi professionali). Un nuovo dizionario bilingue, specie se pionieristico, non è solo un prezioso strumento di lavoro; è anche l’occasione per riflettere sul modo in cui le due lingue percepiscono e organizzano linguisticamente la realtà. Un piccolo assaggio ricavato dai modi idiomatici. Non sono rari i casi di perfetta coincidenza; casi che rimandano indietro - ad abissale distanza dall’odierno “villaggio globale” - ad altre, antiche, omologie nella scansione di una giornata dominata dal lavoro agricolo, quando l’idea di coricarsi per tempo evocava il riferimento ai familiari animali da cortile (andare a letto con le galline = ir para a cama coas galiñas) e un “lavoro massacrante” non era PRÓLOGO

quello del dirigente d’industria ma quello brutalmente fisico, in genere svolto da animali (lavorare come un asino = traballar como un burro). Di là da ita- liano e galego, l’idiomatismo si ritrova in altre lingue romanze e non romanze (e di norma si tratterà, più che di prestiti, di poligenesi): talvolta con piccole variazioni (lavorare comme une bête de somme dicono i francesi; wie ein Pferd, i tedeschi); spesso con perfetto parallelismo. Per suggerire l’idea del “superamento di un iniziale momento di freddezza” la metafora del rompere il ghiaccio (rompe-lo xeo) è anche di francese (rompre la glace), inglese (to break the ice) e tedesco (das Eis brechen); l’eco di comportamenti non irre- prensibili da parte di religiosi viene percepita in modo simile da orecchie ita- liane (l’abito non fa il monaco), galeghe (o hábito non fai o monxe), francesi (l’habit ne fait pas le moine), inglesi (the cowl does not make the monk), tede- sche (die Kutte macht nicht den Mönch). Altre volte, un modo idiomatico non ha evidente corrispondenza nell’altra lingua (e in tal caso il traducente ha l’as- setto di una glossa): l’italiano dormire come un ghiro è un generico durmir moito; scoprire l’acqua calda è chegar a unha conclusión obvia. La terza pos- sibilità è che si abbia corrispondenza in una diversa immagine lessicalizzata: all’italiano essere di ghiaccio corrisponde in galego una metafora contigua, fondata su un altro designatum di proverbiale durezza (ser de pedra); e così si insiste sempre nel medesimo àmbito - quello dei bisogni primari, alimentari - dicendo molto fumo e poco arrosto o moito ruído e poucas noces. Aspettiamo ora la seconda tavola del dittico, il dizionario galego-italia- no: il dinamismo, la capacità direttiva, la competenza di Isabel González sono la garanzia che l’attesa non sarà lunga.

Luca Serianni Università “La Sapienza” di Roma PRÓLOGO

enisti tandem! Salutiamo con piacere l’evento, grazie al quale una notevole lacuna lessicografica viene ora colmata: il lettore ha fra le Vmani il primo dizionario bilingue italiano-galego che sia mai stato pubblicato, e al quale farà seguito, ci auguriamo fra breve, il tomo corrispon- dente galego-italiano. Scrivere dizionarî, come sa chi l’abbia provato, mentre forse può sfug- gire al semplice utente del libro, è una delle imprese piú necessarie e disperate a un tempo. Un dizionario bilingue è in primo luogo uno strumento per la tra- duzione, sia nella sua accezione ‘passiva’, nel caso in cui una persona voglia semplicemente intendere un testo scritto in una lingua straniera, trasportandolo nel proprio idioma; sia nella sua accezione attiva, quando lo scopo primario è quello di produrre testi in una lingua diversa dalla propria, trasferendo all’idio- ma straniero le idee e i pensieri che sgorgano spontaneamente in quello nativo. Tutti sicuramente hanno ben presenti le polemiche sulle versioni Çbelle e infedeliÈ, il motto Çtraduttore-traditoreÈ e le difficoltà insite in ogni processo di traduzione. Certo c’è una vasta gamma di situazioni: altro è tradurre Dante Alighieri in una lingua qualsiasi, altro è trovare in italiano l’equivalente d’una frase come “Os garavanzos e os chícharos son legumes” (che ho tratto da ques- to dizionario, alla voce legumi), o, pur a un livello piú alto, “O poder lexislati- vo é exercido polos deputados e os senadores” (alla voce legislativo). Ma solo che si pensi, per esempio, ai massacri linguistici perpetrati a danno delle istru- zioni d’uso degli elettrodomestici nei foglietti illustrativi che accompagnano gli oggetti, o all’alto grado di improbabilità di certe “traduzioni giurate” di docu- menti stranieri, ci si renderà conto immediatamente di come tradurre sia un’im- presa non di rado complessa e rischiosa. D’altra parte, e come s’è detto, tradu- rre è necessario, non solo per utilità pratica, ma anche per profitto spirituale. Tradurre comporta sempre una migliore conoscenza dell’oggetto estra- neo; me ne rendo conto come filologo romanzo e come editore di testi lontani nel tempo e nello spazio dalla mia lingua madre. Quando studio, per esempio, un’opera spagnola o francese medievale, ho preso l’abitudine di tradurla in ita- liano (non è detto che la versione venga poi pubblicata, l’importante è io l’ab- bia approntata); in questo modo mi rendo conto se ho davvero capito il testo straniero. Peraltro tradurre implica sempre una comparazione, e questa è la chia- ve di volta della conoscenza. Confrontando un oggetto A con un altro B e uscendo mentalmente fuori da un sistema dove sia noto solo il primo, non solo PRÓLOGO

è possibile avviarsi alla conoscenza di B (che sarà sempre parzialmente filtrata da quel che sappiamo di A) ma da questo itinerario cognitivo ritorneremo conoscendo meglio persino l’oggetto A che credevamo di possedere perfetta- mente. Preparare un dizionario è quindi una delle opere piú meritorie che esis- tano, perché ci dà una chiave di lettura del mondo attraverso un codice diverso dal nostro, e al contempo ci aiuta a riflettere su quell’altra chiave di lettura che è già nelle nostre mani. Ma scrivere un dizionario, monolingue o bilingue che sia, è soprattutto un grande atto di amore per la lingua, un amore disperato per- ché non c’è dizionario che possa comprendere tutto il dicibile. Non esiste, nep- pure in linguistica, quella mappa dell’impero costruita dai cartografi cinesi di cui favoleggia Jorge Luis Borges, che è cosí precisa da essere coestensiva all’impero stesso, e che peraltro, se anche esistesse, non oserebbe di nessuna utilità all’utente eventuale. Un dizionario non è esattamente un viaggio turisti- co, è piuttosto l’equipaggiamento che ci permette di realizzare un viaggio avventuroso e imprevedibile, con soste non programmate e alberghi non pre- notati. Il dizionario galego-italiano di Isabel González si presenta come una mappa eccellente per compiere un viaggio nelle due lingue. A fondamento dell’opera si nota una riflessione metodologica assai rigorosa sulla più recente bibliografia specifica in materia lessicologica e lessicografica. é noto agli spe- cialisti che, chiamando lingua di partenza quella dei lemmi (nel nostro caso l’i- taliano) e lingua d’arrivo quella dei traducenti o equivalenti (nel nostro caso il galego), un dizionario che ponga in contatto le due lingue (A e B) consente teo- ricamente, nella direzione da A a B, quattro operazioni fondamentali: 1) rice- zione di testi in lingua A da parte di utenti della lingua B; 2) traduzione di testi da A a B da parte di utenti di lingua materna B; 3) produzione di testi in B da parte di utenti della lingua materna A; 4) traduzione di testi da A a B da parte di utenti della lingua materna A (R. Werner e C. Chuchuy, “¿Qué son los equi- valentes en el diccionario bilingüe?, in G. Wotjak (ed.), Estudios de lexicología y metalexicografía del español actual, Tübingen, Niemeyer, 1992, pp. 99-107); altrettante e analoghe operazioni sono possibili nella direzione da B ad A. é chiaro che un dizionario che pretenda d’essere al contempo attivo e passivo, strumento di comprensione e di produzione nelle due direzioni, non è di per sé impossibile, ma risulterebbe di fattura complicatissima e d’ancor piú difficile consultazione (problemi che forse si potranno risolvere con l’editoria elettroni- ca). é quindi opportuno trascegliere un tipo di pubblico e un insieme ridotto di PRÓLOGO

funzioni, perché il primo si trovi a suo agio e le seconde si rivelino veramente efficaci. Secondo le intenzioni dichiarate nell’Introducción, l’opera è destinata in particolare a un pubblico galego che voglia capire, traducendoli nella propria lingua, dei testi italiani contemporanei; il secondo volume mirerà soprattutto alla produzione di testi italiani da parte dello stesso tipo di persone. Il che non toglie, ovviamente, che anche un utente italiano possa usare questo strumento con grandissimo profitto; caratteristica, questa, che ho potuto constatare di per- sona. Il dizionario ha carattere generale, sulla base della lingua italiana dell’u- so, ma un corpus ridotto per ovvie ragioni pratiche. La costituzione del lem- mario risponde a criterî completamente condivisibili. Per fare un esempio scel- to del tutto a caso, l’apertura della lettera A (a-abba), con 14 lemmi da a ad abbazia, comprende: a, abate, abbagliante, abbagliare, abbaiare, abbaino, abbandonare, abbandono, abbassare, abbastanza, abbattere, abbattimen- to, abbattuto, abbazia. Certo, rispetto per esempio a un corposo dizionario monolingue italiano come il Nuovo Zingarelli, in quel tratto mancano, per esempio, abacà, abachista, abadessa, abarico, abasia, abassiale, abatino, abat-jour, abato, abavo, abbacare, abbaccchiamento, abbacchiaro, abbac- chiato, abbacchio, abbachista, abbacinamento, abbagliaggine, abbaglio, abbaiamento, abbaio, abballare, abballinare, abballottare, abbambinare, abbambolato, abbancare, abbandonamento, abbbandonismo, abbarba- gliamento, abbarbagliare, abbarbaglio, abbarbare e qualche altro termine; ma francamente la maggior parte di queste parole suonano strane e incompren- sibili anche a un orecchio italiano di media cultura e, tranne forse il francesis- mo abat-jour (che oggi però mi pare in ribasso anche in Italia), l’abbacchio (giusto per il galego che apprezzi la gastronomia romana) e magari abbaglio (altro termine che sta scivolando lentamente verso l’oblio), è evidente che non manca nulla di essenziale nemmeno a un dizionario bilingue di proporzioni ben maggiori. A parte la ricca serie di annessi (lista di paremie e locuzioni, antropo- nimi e toponimi, schizzo grammaticale italiano e tavole verbali), che ne allar- gano la portata culturale e ne potenziano l’efficacia didattica, va rilevato il pre- gio fondamentale del dizionario, che consiste nella sapiente organizzazione microstrutturale, ossia nel modo di costruire il singolo articolo. Si veda la parte iniziale dell’articolo avere, dove vengono distinte cinque accezioni, con effica- PRÓLOGO

cia e rigore concettuale, demandando agli esempî il chiarimento delle discrimi- nazioni di significato:

avere I v. tr. [aux. avere] 1 Ter, posuír. Avevano molti soldi. Tiñan moitos cartos. Hanno una casa al mare. Teñen unha casa na praia. Avere una buona bibliote- ca. Ter unha boa biblioteca. 2 Ter. Ha gli occhi azzurri. Ten os ollos azuis. Avete sedici anni. Tedes dezaseis anos. Aveva buon cuore. Tiña bo corazón. L’Italia ha venti regioni. Italia ten vinte rexións. Abbiamo fame e freddo. Temos fame e frío. 3 Ter, aguantar, suxeitar. Mentre aspettava aveva quel grosso pacco in mano. Mentres esperaba tiña aquel gran paquete na man. 4 Recibir. Non ha ancora avuto notizie di suo fratello. Non recibiu aínda noticias do seu irmán. 5 Levar (un vestido, un sombreiro...). Il giorno del matrimonio aveva un vestito molto elegante. O día da voda levaba un vestido moi elegante. [...]

Molto apprezzabile è pure la scelta di scrivere articoli piuttosto appro- fonditi, senza sottostare alla “circolarità” lessicale, ossia alla caratteristica per cui ognuna delle parole usate anche negli esempî deve per forza trovarsi a lemma nel dizionario. L’intrusione di nuovi termini nella forma attualizzata degli esempî consente di ampliare anche notevolmente il corpus di un’opera lessicografica dal lemmario obbligatoriamente ridotto, configurandola quasi come un dizionario “di apprendimento” con grandi benefici per l’utente. Inoltre, grazie anche alla caratteristica testé commentata, il dizionario allarga il suo orizzonte, come ogni lavoro lessicografico che si rispetti, nella direzione dell’opera letteraria. Gli esempî, cosí come gli esercizî di una gram- matica, possono essere valutati anche dal punto di vista di una “sociologia della letteratura”; e se si dà il caso non solo di opere letterarie composte di raccolte di sentenze, proverbi, apoftegmi, ma anche, per quanto eccezionalmente, di testi che sconfinano nel dizionario o nel manuale di conversazione (si pensi a Ionesco), mi sembra legittimo attribuire pure agli esempî di un dizionario valenza letteraria. Per lo meno nel senso che, nel loro insieme, essi costituisco- no una sorta di macrotesto quasi narrativo, che squaderna in mille parcelle situazionali, un sicuro affresco della società italiana contemporanea.

Alfonso D’Agostino Università degli Studi di Milano

Introducción

sta obra nace do desexo de encher unha lagoa no eido da Lexicografía, dado que ata o momento non existía ningún dicciona- E rio que puxese en relación as linguas galega e italiana. No ano 1995 a Área de Filoloxía Italiana da Universidade de Santiago de Compostela iniciou a primeira parte deste proxecto* que agora chega á sua meta final. Os profesores de Filoloxía Italiana botabamos en falta o apoio dunha obra bilingüe italiano-galega. Empregando necesariamente os diccionarios de castelán-italiano, observabámo-la inexistencia dun bo diccionario neste campo que servise como axuda eficaz, dado que moitas veces a calidade destas obras deixaba bastante que desexar. Este diccionario é a primeira obra lexicográfica que pon en contacto o italiano co galego. Isto supón que teñamos que traballar cos diccionarios mono- lingües de ámbalas dúas linguas e con bilingües non só de cada unha delas (sobre todo para establece-los criterios do noso diccionario). É un risco, dado que non hai unha base precedente, pero ó mesmo tempo convértese nunha van- taxe, porque permite aplica-la teoría lexicográfica actual sen prexuízos. A información facilitada na nosa obra está orientada ós estudiantes gale- gos de filoloxía italiana, ós estudiosos das filoloxías románica e galega e, en xeral, ó público galego que desexe aproximarse á lingua de Dante. Aínda que os principais destinatarios son os galegos, isto non quere dicir que a obra non poida ser de proveito para os usuarios italianos. Este primeiro volume é un instrumento útil para a traducción de textos italianos contemporáneos, facilitando ademais a asimilación da lingua. Como a parte dedicada ó galego-italiano que estamos a realizar, está orientada á pro- ducción de textos en italiano, algunhas das informacións que presenta esta obra están pensadas tamén en función do segundo volume (por exemplo, as indica- cións dos plurais, dos auxiliares ou dos acentos). O noso punto de partida son os diccionarios básicos das linguas galega e italiana, observando tamén o tratamento lingüístico que se fai noutras linguas minoritarias como o catalán, que xa vén traballando con éxito dende hai tempo no eido dos diccionarios bilingües. Prestamos especial atención ó galego nor- mativo, baseándonos no Diccionario da Real Academia Galega na súa última edición. O asesoramento do Seminario de Lexicografía desta institución foi, e

* O noso diccionario, a través do Centro Ramón Piñeiro para a investigación en Humanidades, foi subvencionado pola Consellería de Educación e Ordenación Universitaria, sendo Director Xeral de Política Lingüística o Dr. D. Manuel Regueiro Tenreiro. INTRODUCCIÓN 18

segue a ser, unha grande axuda para resolve-las dúbidas léxicas de galego que ás veces atopamos, sobre todo en campos moi específicos. A macroestructura deste volume está composta das partes seguintes: índice, prólogo, introducción, guía de uso, abreviaturas empregadas, corpo do diccionario, listas de paremias e locucións, antropónimos e topónimos, unha breve gramática do italiano e, por último, as táboas de verbos, ás que remiten os correspondentes artigos do diccionario. A selección de entradas supera as 10.000 voces, abarcando o léxico ele- mental do italiano contemporáneo cunha perspectiva didáctica. Polo que res- pecta á escolla realizada, os termos seleccionados corresponden á lingua de uso, seguindo a orientación dos léxicos de frecuencia. A lista de paremias e locucións recollida tralo corpo do diccionario é unha reducida escolma deste tipo de unidades fraseolóxicas, que vén completa- la información presentada na alínea de fraseoloxía dos artigos do diccionario, no que se recollen as colocacións, as locucións, as paremias e as fórmulas rutineiras básicas (segundo a nomenclatura empregada por Gloria Corpas Pastor). Dado que ás veces non atopamos correspondencia co galego, tivemos que recorrer a explicacións ou traduccións alternativas para elas. Para facilita-- la consulta dos artigos, algunhas destas unidades fraseolóxicas figuran tamén no propio corpo do diccionario. Polo que respecta ás listas de antropónimos e topónimos do italiano, cando non atopamos unha equivalencia de uso consolidado recorremos ó calco do mesmo, adaptando o termo á nosa lingua. Escollémo-los antropónimos máis empregados en Italia, os nomes de rexións, cidades, montes, ríos e lagos italia- nos máis importantes. A gramática presentada a continuación pretende ser un breve resumo, que lles axude ós usuarios a recorda-las principais regras gramaticais da lingua italiana, dun xeito sinxelo pero suficiente. Recollemos ó final do volume as táboas de verbos: pretenden resolvér- lle-las dúbidas de conxugación ós usuarios, dado que é un dos aspectos que pre- sentan máis dificultades na aprendizaxe da lingua italiana. A estas remiten tamén os artigos do diccionario, mediante a numeración pertinente. A microestructura, que corresponde á organización de cada artigo den- tro do corpo do diccionario, é sinxela (de acordo coa finalidade didáctica da obra), aínda que non carente de profundidade. Co gallo de favorece-la rápida 19 INTRODUCCIÓN

comprensión do contido dos artigos, procurouse escoller unha tipografía pouco complexa, sen abusar ademais dos símbolos. En todo o corpo do diccionario, a lingua italiana figura en letra redonda e a lingua galega en cursiva. Ó mesmo tempo, entradas, equivalencias e fraseoloxía en italiano (ademais da numera- ción) figuran en letra grosa. As entradas preséntanse sen flexión. Nos adxectivos e nos substantivos, figura a desinencia feminina cando existe; se esta presenta algunha irregulari- dade, recóllese nas observacións, co gallo de non satura-la entrada con infor- macións laterais (V. difensore, evasore). As voces homónimas, os plurais e os femininos non posúen entrada propia, recóllense dentro dunha única entrada, por economía de espacio. Constitúen entradas independentes cando son habi- tuais só con esta forma (V. esequie, frantumi); sucede o mesmo coas locucións (V. all’impazzata, in mattinata), as palabras compostas (V. fuoristrada, cassa- forte) ou os verbos pronominais (V. ostinarsi, pavoneggiarsi), se a súa frecuen- cia o require. A entrada leva subliñada a vocal sobre a que recae o acento tónico, salvo nos casos nos que a voz estea acentuada graficamente ou sexa un monosílabo. Esta vai seguida do corpus, excepto cando remite a outro artigo (por razóns de frecuencia). Este corpo do artigo, que recolle a información básica sobre cada entrada ou lema, vai redactado en galego no que respecta ás informacións úti- les para o usuario. No interior do corpus, preséntase en primeiro lugar a caracterización gramatical, que se organiza en diferentes partes (segundo a numeración roma- na en letra grosa), seguindo os criterios da lóxica e da frecuencia de uso. A caracterización gramatical realízase en galego, por medio de abrevia- turas, segundo o uso da lingua italiana: sobre esta non se proporcionan máis cós datos esenciais, posto que o apéndice gramatical está dedicado a da-la infor- mación xeral ó respecto. Por outra parte, no interior de cada acepción poden figurar tamén entre parénteses algunhas precisións de tipo gramatical, cando atinxen unicamente a esa acepción concreta (só en plural, só masculino...). Considerámo-los distintos tipos de verbos como categorías gramaticais diferentes e indícanse, ademais, entre corchetes os auxiliares que estes requi- ren. Nunca se agrupan dúas categorías gramaticais, agás cando se trata de dous tipos de verbo que teñan o mesmo auxiliar e as mesmas equivalencias ou cando é un participio pasado do verbo e adxectivo (neste último caso trátase dunha descrición máis que dun uso de facto desta primeira categoría). INTRODUCCIÓN 20

Cómpre dicir que a caracterización gramatical recollida neste volume segue os parámetros da gramática italiana, que non sempre corresponde cos da galega. Desde xeito, distinguímo-los verbos reflexivos dos intransitivos prono- minais ou mesmo os adxectivos dos pronomes indefinidos. Eliximos esta opción porque consideramos que para os usuarios galegos era interesante observar estas diferencias coa nosa lingua. E, dado que esta obra pretende amosa-lo funcionamento da lingua italiana, pareceunos interesante subliñar esta categorización diferencial. Por economía de espacio, evitámo-las observa- cións referidas a esta cuestión, de xeito que nunca sinalámo-la variación de xénero ou de categoría, cando as hai (aínda que o recollemos implicitamente a través de exemplos que salienten esta diferencia). Posto que os destinatarios do noso diccionario son o público galego, non é necesario prolongarse en explica- cións sobre a lingua de chegada. A caracterización gramatical vai seguida das acepcións, ordenadas con números arábigos en letra grosa. As acepcións, o mesmo que as categorías gra- maticas, ordénanse segundo os criterios da lóxica e da frecuencia de uso. No interior de cada acepción, entre parénteses, pódense indica-las parti- cularidades gramaticais que citabamos, o sentido recto ou figurado dos termos, o nivel de lingua ou o campo científico ou técnico ó que estes pertencen, cando é necesario. Esta información ha constar só cando difira do galego, cando axude a despexar dúbidas ou a delimita-lo significado do termo. Se, por exemplo, a entrada e a equivalencia corresponden ó mesmo rexistro non o sinalamos (V. basilico, cellula), pero se a equivalencia é interpretable noutro sentido ou ben corresponde a un rexistro diferente, recóllese explicitamente esta información, entre parénteses e abreviada (V. tuono, visitare). Na medida do posible, procuramos dar máis dunha equivalencia para cada acepción (nunca máis de tres). Na escolla das equivalencias seguímo-lo Diccionario da Real Academia Galega, de xeito que separamos en acepcións diferentes as equivalencias que teñen sinónimos distintos, mesmo cando son próximas no seu significado, e xuntamos acepcións de significados moi dife- rentes cando estas teñen unha única traducción. Un caso particular é o constuído polas chamadas palabras culturais, dado que non hai referente na lingua de chegada. Poderiamos crear calcos des- tas voces ou mesmo cuñar novos termos, tarefa que non nos atinxe directa- mente, pero consideramos que era máis axeitado empregar definicións que amosasen o contido da entrada. Cando foi posible, engadimos equivalencias 21 INTRODUCCIÓN

próximas ó significado destas voces, introducidas pola indicación entre parén- teses aprox. (V. dattero, duomo). No resto dos casos, a nosa definición facilíta- lle ó usuario o significado da entrada, posto que consideramos que é máis axei- tado emprega-lo termo italiano mesmo en galego (V. risotto, ‘ndrangheta). Ás veces, a equivalencia vai seguida dunha discriminación de significa- do, que ten como finalidade axudarlle ó usuario cando a información prece- dente non é suficiente. Esta información, presentada entre parénteses, pode indicar contextos que completen o significado da equivalencia ou mesmo expresións sinónimas, un hiperónimo ou varios hipónimos (V. panchina, quo- tare). Presentamos un exemplo ilustrativo por cada significado, mesmo cando se reagrupan contidos dentro da mesma acepción (por este motivo, hai acep- cións que levan un único exemplo e outras dous ou máis; neste último caso, procuráronse exemplos máis breves). Todos eles proceden da lingua viva, faci- litando sempre un contexto axeitado para cada acepción, de xeito que ademais o usuario poida aprender novo vocabulario e asimilar paulatinamente nocións gramaticais dun modo implícito. Consideramos moi útil a inclusión dos exemplos en ámbalas dúas lin- guas. Aínda que isto aumenta a dimensión do corpus do artigo, parécenos acon- sellable para facilita-la asimilación do italiano. A súa traducción pretende mos- trar un modelo de adecuación entre ámbalas linguas e pon de manifesto a articulación sintáctica propia do italiano. Dado que recollémo-la lingua italiana actual, parécenos innecesario mante-la circularidade do léxico empregado. Posto que non se trata dunha obra monolingüe, nos exemplos introducimos termos (aínda que non son moitos) que logo non figuran na selección de entradas, porque é un xeito natural de pre- senta-la lingua, sen constrinxila a uns parámetros demasiado “artificiais” ou ríxidos. Omitímo-los exemplos nas entradas das chamadas palabras culturais, cando non se presente unha equivalencia aproximada. Dado que estes teñen como finalidade insistir sobre o contido da entrada nesa acepción e posto que ese tipo de palabras culturais leva unha definición, consideramos que esta suple suficientemente a función do exemplo. A continuación das acepcións e precedidas do símbolo # incluímo-las indicacións pertinentes á fraseoloxía (colocacións, locucións e enunciados fra- INTRODUCCIÓN 22

seolóxicos), segundo o criterio da frecuencia de uso e procurando recoller aque- las expresións que difiren entre ámbalas dúas linguas, ordenadas alfabetica- mente. As correspondencias en galego, como sucede coas equivalencias das acepcións italianas, non sempre son exactas, polo que a miúdo se recorre a explicacións substitutivas. As observacións recollen informacións de distinto tipo e sitúanse tanto ó final de cada acepción (no caso de que se refira só a esta) coma ó final do arti- go, trala fraseoloxía. O seu contido é variado: pode recolle-los plurais irregula- res, as variacións de acento, a pronuncia, a primeira persoa do presente do verbo (para mostra-la caída do acento), a referencia a unha táboa de verbos... A última parte do artigo corresponde ás consideracións semánticas con- trastivas referidas ás entradas, que van introducidas por un rombo. É unha infor- mación que nos parece interesante e nova, que se achega en certos aspectos ós contidos dos chamados falsos amigos. Partimos neste volume das característi- cas da lingua italiana, reservando para o segundo, galego-italiano, as particula- ridades do galego a este respecto. En efecto, recollemos aquí a presencia dos falsos amigos léxicos, en parte porque estas voces poden inducir a erro e tamén porque queremos axu- darlle ó usuario a profundar no coñecemento da lingua italiana. De xeito que, aínda que ás veces sexa evidente que unha determinada voz non pode signifi- ca-lo mesmo cá súa homónima (ou case homónima) na outra lingua, pretende- mos responder a unha hipotética pregunta do usuario. Por exemplo, tal vez polo contexto non se confundiría o termo italiano triviale (‘groseiro’) con trivial (banale), pero nós queremos dar resposta á dúbida do usuario galego, que se pregunta cómo se dirá en italiano trivial, banal (V. tamén battuta, montone). Ademais, a miúdo atopámo-lo problema de delimita-la extensión das acepcións. Aínda que sempre empregamos discriminacións de significado entre parénteses, para especifica-lo contido das equivalencias, ás veces non abonda con dar estas aclaracións. Con frecuencia o italiano e o galego coinciden en case tódalas acepcións, pero diverxen noutras, creándose dese xeito falsos ami- gos parciais. De non indicalo, o usuario galego tenderá a pensar que a voz ita- liana e o seu equivalente galego son iguais en canto ó contido. Nestes casos de diverxencia tamén engadímo-las correspondentes indicacións (V. pittore, sec- care). Queremos agradece-los bos consellos que nos prestaron desinteresada- mente lingüistas tan prestixiosos coma Giovanni Moretti (Università per 23 INTRODUCCIÓN

Stranieri de Peruxia), Francesco Bruni (Università Ca’ Foscari de Venecia), Alda Rossebastiano Bart (Università degli Studi de Turín) e, sobre todo, Alfonso D’Agostino (Università degli Studi de Milán) e Luca Serianni (Università “La Sapienza” de Roma) que non só nos orientaron senón que tamén aceptaron prologar esta obra. Esperamos que este primeiro volume, que pronto será completado coa segunda parte da obra, sexa un instrumento útil para un mellor e máis correcto uso da lingua italiana e para profundar no seu coñecemento, como ponte de unión entre as culturas galega e italiana, que por primeira vez se comparan nun diccionario bilingüe.

Isabel González Universidade de Santiago de Compostela

Guía de uso

Entrada do artigo

Acento tónico

Remisión a outro artigo

Ordenación das categorías gramaticais e dos diferentes tipos de verbo con números romanos GUêA DE USO 26

Categoría gramatical do termo italiano

Especificación gramatical

Verbos auxiliares

Ordenación de acepcións con números arábigos 27 GUêA DE USO

Sentidos recto e figurado

Nivel de lingua

Campo científico ou técnico

Equivalencias GUêA DE USO 28

Equivalencias para as palabras culturais

Discriminacións de significado

Exemplos en italiano coa súa traducción ó galego 29 GUêA DE USO

Fraseoloxía

Observacións

Falsos amigos léxicos

Lista de abreviaturas

adv. adverbio Fot. Fotografía adx. adxectivo impers. impersoal Anat. Anatomía indef. indefinido Arquit. Arquitectura indet. indeterminado art. artigo Inform. Informática Astrol. Astroloxía interrog. interrogativo Astron. Astronomía interx. interxección Autom. Automóbil intr. intransitivo aux. auxiliar inv. invariable Biol. Bioloxía irón. irónico Bot. Botánica irreg. irregular col. coloquial Ling. Lingüística compar. comparativo lit. literario conx. conxunción Lit. Literatura dem. demostrativo loc. locución Dep. Deportes m. masculino depect. despectivo Mar. Marítima Der. Dereito Mat. Matemáticas det. determinado Mec. Mecánica Econ. Economía Med. Medicina Elec. Electricidade Mús. Música espec. especialmente num. numeral Espec. Espectáculo OBS. observación exclam. exclamativo part. participio ext. extensión pas. pasado f. feminino pers. persoal, persoa fam. familiar Pint. Pintura fig. figurado pl. plural Filos. Filosofía Pol. Política Fís. Física pop. popular ABREVIATURAS 32

pos. posesivo prep. preposición pron. pronome, pronominal Quím. Química recíp. recíproco refl. reflexivo rel. relativo Relix. Relixión Ret. Retórica s. substantivo sim. similar sing. singular super. superioridade superlat. superlativo Teatr. Teatro Tecn. Tecnoloxía Telecom. Telecomunicacións Teol. Teoloxía tr. transitivo V. Ver v. verbo vulg. vulgar Xeogr. Xeografía Xeol. Xeoloxía Xeom. Xeometría Xornal. Xornalismo Zool. Zooloxía CORPUS

A

a prep. 1 A. Ho fatto gli auguri a tua sorella. Deille os falso negocio. II v.intr. pron. [aux. essere] 1 parabéns a túa irmá. Andiamo a teatro. Imos ó tea- Varrerse (a vista). Gli si abbagliò la vista e investì tro. Alle otto. Ás oito. Lo conoscevano alla perfezio- due pedoni. Varréuselle a vista e atropelou dous ne. Coñecíano á perfección. Battere a macchina. peóns. 2 (fig.) Cegarse, obcecarse, ofuscarse. È Escribir á máquina. 2 En. Siamo stati a Varsavia. stato abbagliato dal suo stesso potere. Cegouse co Estivemos en Varsovia. A giugno. En xuño. A seu propio poder. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. Natale. No Nadal. Hai fatto bene a partire. Fixeches abbaiare v. intr. [aux. avere] Ladrar. Il cane ha ben en marchar. 3 De. Stufa a legna. Estufa de leña. abbaiato per tutta la notte. O can ladrou toda a Andare a caccia. Ir de caza. A continuare così, fini- noite. # abbaiare alla luna / al vento: berrar en remo male. De seguir así, acabaremos mal. Camicia van. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. a righe. Camisa de listas. 4 Por. A Natale. Polo Nadal. Al mattino. Pola mañá. # a causa di: a abbaino s.m. Bufarda. Mentre era in soffitta si avvi- causa de; a favore di: a favor de; a mano a mano: cinò all’abbaino e guardò fuori. Mentres estaba no progresivamente; a poco a poco: pouco a pouco; al faiado achegouse á bufarda e mirou para fóra. di là di: máis alá de; al di qua: do lado de aquí; abbandonare I v. tr. [aux. avere] Abandonar, deixar. davanti a: diante de; di fronte a: fronte a; fianco a Dovette abbandonare la patria per ragioni politiche. fianco: ombro con ombro; fino a: ata; in mezzo a: Tivo que abandona-la patria por razóns políticas. Il en medio de; oltre a: agás. OBS.: ás veces, cando a famoso tennista ha abbandonato la competizione. O prep. italiana precede a un inf., non precisa traduc- famoso tenista abandonou a competición. II v. refl. ción en galego. Vieni a farci visita. Ven facernos [aux. essere] Abandonarse. Il bambino, esausto, si unha visita. Se a prep. a vai seguida dunha palabra abbandonava alla corrente. O neno, esgotado, aban- que comeza por a emprégase a variante ad. A com- donábase á corrente. binación da prep. e o art. dá lugar á prep. articula- da al, all’, allo, ai, agli, alla, all’, alle, que equiva- abbandono s.m. 1 Abandono. Alla partenza, l’abban- len ó galego ó, ós, á, ás. dono della famiglia gli si faceva difficile. Ó partir, o abandono da familia facíaselle difícil. La casa aveva abate s.m. Abade. L’abate del monastero accolse i un’apparenza di evidente abbandono. A casa tiña religiosi stranieri. O abade do mosteiro acolleu os unha aparencia de evidente abandono. 2 Abandono, relixiosos estranxeiros. desidia. L’abbandono in cui è caduto gli porterà dei abbagliante I adx. 1 Cegador -ora. Quella luce abba- guai sul lavoro. O abandono no que caeu traeralle gliante mi diede proprio in faccia. Aquela luz cega- problemas no traballo. dora deume xusto na cara. 2 (fig.) Abraiante. Aveva abbassare I v. tr. [aux. avere] 1 Baixar. Abbassò gli un sorriso abbagliante. Tiña un sorriso abraiante. II occhi e vide una macchia sul tappeto. Baixou os s.m. (espec. en pl.) Luz de estrada. La macchina che ollos e viu unha mancha na alfombra. 2 Baixar, veniva di fronte ti accecò con gli abbaglianti. O rebaixar. A gennaio i negozi abbassano moltissimo coche que viña de fronte cegoute coa luz de estrada. i prezzi. En xaneiro as tendas baixan moitísimo os abbagliare I v .tr. [aux. avere] 1 Cegar. La luce del prezos. II v. intr. pron. [aux. essere] 1 Baixar, dimi- faro abbagliò i marinai. A luz do faro cegou os mari- nuír. Per fortuna, la febbre si è abbassata. Por sorte, ñeiros. 2 (fig.) Abraiar, fascinar. L’oratore ha abba- a febre baixou. 2 Abaixarse, agacharse. Il postino si gliato il pubblico. O orador abraiou o público. 3 abbassò a raccogliere la lettera che era caduta. O (fig.) Enganar, estafar. I truffatori lo abbagliarono carteiro abaixouse para recolle-la carta que caera. con un falso affare. Os estafadores enganárono cun 3 (fig.) Abaixarse, rebaixarse. Dopo la sconfitta, si abbastanza 36

erano abbassati a implorare la pietà del nemico. co, tu abbocchi; v. irreg. V. táboa 5. ♦ Para referirse Trala derrota, abaixáranse a implora-la piedade do a ‘abocar, trabar’ en italiano emprégase o termo inimigo. # abbassare la cresta / le orecchie: baixa- mordere, para ‘abocar, dirixir’ destinare. -las orellas; abbassare la guardia: baixa-la garda; abbonamento s.m. 1 Subscrición. Ho rinnovato l’ab- abbassare le armi: renderse, entregarse. bonamento annuale a questo giornale. Renovei a abbastanza I adv. Bastante, abondo. Penso di aver subscrición anual a este xornal. 2 Cota de subscri- lavorato abbastanza. Penso que traballei bastante. II ción. Dovete versare l’abbonamento entro la fine adx. Bastante, abondo -a. Abbiamo abbastanza del mese. Tedes que paga-la cota de subscrición pazienza con lui. Temos bastante paciencia con el. antes de fin de mes. 3 Abono. Gli hanno chiesto abbattere I v. tr. [aux. avere] 1 Abater, derribar, l’abbonamento alla porta del teatro. Pedíronlle o derrubar. Hanno abbattuto le palizzate. Abateron as abono na porta do teatro. cercas. 2 (fig.) Abater, prostrar. L’esaurimento fisi- abbonare I v. tr. [aux. avere] Abonar. I miei mi co l’ha abbattuto. O esgotamento físico abateuno. 3 vogliono abbonare a questa rivista scientifica. Os Abater, matar. I contadini hanno abbattuto la volpe. meus quérenme abonar a esta revista científica. II v. Os campesiños abateron o raposo. II v. intr. pron. refl. [aux. essere] Abonarse, subscribirse. Si è [aux. essere] 1 (Met.) Caer. Sulle Alpi si è abbattu- abbonato al ciclo di cinema. Abonouse ó ciclo de ta una gran nevicata. Sobre os Alpes caeu unha gran cine. nevada. 2 (fig.) Abaterse, desanimarse. Appena abbondante adx. Abundante, copioso -a. saprà la notizia si abbatterà completamente. Tan L’abbondante nevicata ha coperto tutte le vie della pronto como saiba a noticia abaterase completa- città. A abundante nevada cubriu tódalas rúas da mente. OBS.: v. irreg. V. táboa 65. cidade. abbattimento s.m. 1 Matanza. L’abbattimento di spe- abbondanza s.f. Abundancia. L’abbondanza di aran- cie protette è punito dalla legge. A matanza de espe- ce ha fatto calare il prezzo. A abundancia de laran- cies protexidas está penada pola lei. 2 (fig.) xas fixo baixa-lo prezo. # vivere nell’abbondanza: Abatemento, decaemento. Lo sforzo della competi- nadar en ouro. zione gli ha prodotto uno stato di abbattimento pro- fondo. O esforzo da competición produciulle un abbondare v. intr. [aux. avere / essere] Abundar. estado de abatemento profundo. L’Italia è un paese dove abbondano gli ulivi. Italia é un país onde abundan as oliveiras. abbattuto -a part. pas. de abbattere e adx. Abatido -a, decaído -a. I recenti problemi l’hanno lasciato abbordaggio s.m. Abordaxe. Il capitano pirata gridò: molto abbattuto. Os problemas recentes deixárono -‘All’abbordaggio!’. O capitán pirata gritou: -‘¡Á moi abatido. abordaxe!’. # (fig.) andare all’abbordaggio di: andar á caza de. abbazia s.f. Abadía. Siamo andati a visitare quell’ab- bazia benedettina che si trova vicino al fiume. abbordare v. tr. [aux. avere] Abordar (tamén fig.). Il Fomos visitar aquela abadía benedictina que se rimorchiatore del porto ha abbordato il peschereccio atopa preto do río. per salvare l’equipaggio. O remolcador do porto abordou o pesqueiro para salva-la tripulación. abbellire v. tr. [aux. avere] 1 Embelecer, adornar. Abbordare qualcuno per strada. Abordar a alguén Cercava di abbellire la casa. Intentaba embelece-la pola rúa. Abbordare un problema. Abordar un pro- casa. 2 Favorecer. Il trucco che usi ti abbellisce blema. molto. A maquillaxe que usas favorécete moito. OBS.: io abbellisco, tu abbellisci. abbottonare I v. tr. [aux. avere] Abotoar, abrochar. Non voleva abbottonare la giacca perché faceva abbigliamento s.m. Xeito de vestir, roupa, vestimen- molto caldo. Non quería abotoa-la chaqueta porque ta. Il suo abbigliamento è semplice ma elegante. O ía moita calor. II v. refl. [aux. essere] 1 Abotoar, seu xeito de vestir é sinxelo pero elegante. # nego- abrochar. Abbottonati il cappotto. Abotoa o abrigo. zio di abbigliamento: tenda de roupa. 2 (fig.) Pecharse en banda. Appena l’ha vista si è abbinare v. tr. [aux. avere] Emparellar (elementos). abbottonato e non ha più parlato. Tan pronto como a Ha abbinato una maglia e una gonna che le stanno viu pechouse en banda e non falou máis. III v. intr. molto bene. Emparellou un xersei e unha saia que pron. [aux. essere] Abotoar, abrochar. Questa cami- lle quedan moi ben. cia si abbottona a destra. Esta camisa abotoa á abboccare I v. intr. [aux. avere] Picar (morde-lo cebo dereita. os peixes). Non ha abboccato nessuna trota. Non abbozzare v. tr. [aux. avere] 1 Esbozar, bosquexar. picou ningunha troita. II v. tr. [aux. avere] Domani dovete consegnare il progetto che avete Acugular, atestar. Hanno abboccato la botte con abbozzato. Mañá tedes que entrega-lo proxecto que vino. Acugularon o barril con viño. OBS.: io abboc- esbozastes. 2 Esbozar. Guardò l’orologio e abbozzò 37 abito

un gesto d’impazienza. Mirou o reloxo e esbozou un abbrutimento s.m. Embrutecemento. Il suo abbruti- xesto de impaciencia. mento si deve al fatto di vivere isolato. O seu embrutecemento débese ó feito de vivir illado. abbozzo s.m. 1 Esbozo, bosquexo. Fammi vedere l’abbozzo del mio ritratto. Déixame ve-lo esbozo do abbrutire I v. tr. [aux. avere] Embrutecer. La solitu- meu retrato. 2 Aceno. Quando gli ho detto di venire dine l’aveva abbrutita. A soidade embrutecéraa. II v. con noi ha fatto un abbozzo di sorriso. Cando lle intr. pron. [aux. essere] Embrutecerse, abestarse. dixen que viñese connosco fixo un aceno de sorriso. Quando beve si abbrutisce. Cando bebe embrutéce- se. OBS.: io abbrutisco, tu abbrutisci. abbracciare I v. tr. [aux. avere] 1 Abrazar. Appena l’ha vista è corso ad abbracciarla. Tan pronto como abete s.m. Abeto. Abbiamo attraversato un bosco di a viu correu a abrazala. 2 (fig.) Abarcar, abran- abeti. Atravesamos un bosque de abetos. guer. L’Italia abbraccia venti regioni. Italia abarca abile adx. 1 Hábil, experto -a. Ho sentito dire che è vinte rexións. 3 Abrazar, adherirse a. Da quel un abile ebanista. Sentín dicir que é un hábil eba- momento abbracciò il socialismo. Dende aquel nista. 2 Capacitado -a, capaz. Dopo aver fatto le momento abrazou o socialismo. II v. intr. pron. e prove, l’hanno considerato abile alla guida. Despois refl. recíp. [aux. essere] Abrazarse. Si abbracciava- de face-las probas, considerárono capacitado para no per l’ultimo saluto. Abrazábanse no último conducir. saúdo. Si sono abbracciati in segno di pace. abilità s.f. inv. Habilidade, destreza. Guida con molta Abrazáronse en sinal de paz. OBS.: v. irreg. V. táboa abilità. Conduce con moita habilidade. 2. abilitare I v. tr. [aux. avere] Habilitar. abbraccio s.m. Aperta, abrazo. Tanti auguri, dammi medico ha abilitato due membri per realizzare un abbraccio! ¡Moitas felicidades, dáme unha aper- un’indagine. O colexio médico habilitou dous mem- ta! bros para realizar unha investigación. II v. refl. [aux. essere] Habilitarse. Ha fatto la prova per abi- abbreviare v. tr. [aux. avere] Abreviar, acurtar, redu- litarsi come infermiere. Fixo a proba para habilitar- cir. Il professore mi ha detto di abbreviare la mia se como enfermeiro. OBS.: io abilito; v. irreg. V. táboa esposizione. O profesor díxome que abreviara a 1. miña exposición. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. abisso s.m. 1 Abismo (tamén fig.). La macchina è pre- abbreviazione s.f. 1 Abreviación. La nuova autostra- cipitata in un abisso. O coche precipitouse nun abis- da permette un’abbreviazione del percorso. A nova mo. Tra il suo punto di vista e quello dei suoi geni- autoestrada permite unha abreviación do percorri- tori c’è un abisso. Entre o seu punto de vista e o dos do. 2 Abreviatura. Usiamo ‘art.’ come abbreviazio- seus pais hai un abismo. 2 (fig.) Morea, gran canti- ne di ‘articolo’. Usamos ‘art.’como abreviatura de dade. È caduto in un abisso di disgrazie. Caeu ‘artigo’. nunha morea de desgracias. abbronzante I adx. Bronceador -ora. Voglio com- abitante s. Habitante. Questa città ha centomila abi- prare quella crema abbronzante. Quero mercar tanti. Esta cidade ten cen mil habitantes. aquela crema bronceadora. II s.m. Bronceador. abitare I v. tr. [aux. avere] Habitar, poboar. Il villag- L’abbronzante che mi avevi consigliato è troppo cos- gio abbandonato fu abitato dai coloni. A aldea aban- toso. O bronceador que me recomendaras é dema- donada foi habitada polos colonos. II v. intr. [aux. siado caro. avere] Vivir, habitar. Sempre più gente abita in città. abbronzare I v. tr. [aux. avere] Broncear. Il sole gli Cada vez máis xente vive na cidade. OBS.: io abito; ha abbronzato molto il viso. O sol bronceoulle v. irreg. V. táboa 1. moito a cara. II v. intr. pron. [aux. essere] abitazione s.f. Vivenda, casa. Il comune edificherà Broncearse. Quest’estate mi sono abbronzato in nuove abitazioni. O concello edificará novas viven- montagna. Este verán bronceeime na montaña. das. ♦ Para referirse á ‘habitación, habitáculo’ en italiano emprégase o termo alloggio. abbronzatura s.f. Bronceado. Nelle vacanze hai preso una bellissima abbronzatura. Nas vacacións abito s.m. 1 Traxe. Questo sarto fa abiti da uomo e da colliches un bronceado precioso. donna. Este xastre fai traxes de home e de muller. 2 Vestido. Mia cugina portava un abito di ampia scol- abbrustolire I v. tr. [aux. avere] Torrar, tostar. latura. Miña curmá levaba un vestido de grande Abbrustolite troppo il pane. Torrades demasiado o escote. 3 Hábito. Indossava l’abito da francescano. pan. II v. refl. [aux. essere] (fig., iron.) Torrarse, Vestía o hábito de franciscano. 4 (fig.) Hábito, cos- tostarse. I turisti si abbrustoliscono sulla spiaggia. tume. Aveva l’abito mentale di fare i conti a memo- Os turistas tórranse na praia. OBS.: io abbrustolisco, ria. Tiña o hábito mental de face-las contas de tu abbrustolisci. memoria. # abbandonare / lasciare l’abito: deixa- abituale 38

-los hábitos; abito talare: sotana; l’abito non fa il hai moitos taxistas que traballan sen licencia. ♦ monaco: o hábito non fai o monxe; prendere / ve- Para referirse a ‘abusivo’ en italiano pódese empre- stire l’abito: toma-los hábitos; un taglio d’abito: ga-lo adx. esagerato. un corte de traxe. abuso s.m. Abuso. L’abuso del gioco l’ha portato a abituale adx. Habitual. Non ti stupire, questo è il suo rubare. O abuso do xogo levouno a roubar. # fare comportamento abituale. Non te sorprendas, este é abuso di un cibo: abusar dun alimento. o seu comportamento habitual. # delinquente abi- accademia s.f. Academia. L’Accademia della Crusca tuale: delincuente habitual; reato abituale: delicto fu fondata a Firenze nel XVI secolo. A Academia da habitual. Crusca fundouse en Florencia no século XVI. # abituare I v. tr. [aux. avere] Habituar, afacer, acostu- Accademia di Belle Arti: Escola de Belas Artes; mar. Fin da bambino hanno abituato il loro figlio Accademia militare: Academia militar. allo studio. Desde neno habituaron o seu fillo ó accademico -a I adx. Académico -a. L’anno accade- estudio. II v. refl. [aux. essere] Habituarse, afacer- mico finisce in settembre. O ano académico acaba se, acostumarse. Deve abituarsi ad alzarsi presto la en setembro. II s. Académico -a. Gli accademici si mattina. Ten que se habituar a levantarse cedo pola sono ritrovati all’uscita del palazzo. Os académicos mañá. OBS.: io abituo. atopáronse á saída do edificio. OBS.: m. pl. accade- abitudine s.f. Costume, hábito. Ogni popolo conser- mici, f. pl. accademiche. va le proprie abitudini. Cada pobo conserva os seus accadere v. intr. [aux. essere] Suceder, acontecer. costumes. # fare qualcosa per abitudine: facer Cos’è accaduto? ¿Que sucedeu? OBS.: emprégase algo por costume; fare l’abitudine a qualcosa: afa- case exclusivamente na 3ª pers. sing. e pl.; v. irreg. cerse a algo. V. táboa 29. abnegazione s.f. Abnegación. Il figlio curava con accalorarsi v. refl. [aux. essere] Acalorarse, apaixo- abnegazione i vecchi genitori. O fillo coidaba con narse. A parlare di calcio si accalorava. Ó falar de abnegación os pais anciáns. fútbol acalorábase. abolire v. tr. [aux. avere] Abolir. Quella legge non accanimento s.m. 1 Furor, encarnizamento, carra- aveva abolito definitivamente i privilegi dei nobili. xe. Cartagine fu distrutta con accanimento dai Aquela lei non abolira definitivamente os privile- Romani. Cartago foi destruída con furor polos xios dos nobres. OBS.: io abolisco, tu abolisci. Romanos. 2 Tesón, empeño, perseveranza. La poli- abolizione s.f. Abolición. Hanno lottato molto per zia e i giudici lottano con accanimento contro il cri- l’abolizione di quella legge ingiusta. Loitaron moito mine organizzato. A policía e os xuíces loitan con pola abolición daquela lei inxusta. tesón contra o crime organizado. abortire v. intr. [aux. avere / essere] Abortar (tamén accanirsi v. intr. pron. [aux. essere] 1 Asañarse. fig.). L’hanno ricoverata all’ospedale perché rischia- L’opposizione si accanisce contro il governo. A opo- va di abortire. Ingresárona no hospital porque sición asáñase contra o goberno. 2 Perseverar. corría o risco de abortar. Il progetto è abortito per- L’architetto si accaniva nel proprio lavoro. O arqui- ché nessuno si è impegnato. O proxecto abortou tecto perseveraba no seu traballo. OBS.: io mi acca- porque ninguén se comprometeu. OBS.: este v. requi- nisco, tu ti accanisci. re o aux. avere no seu uso propio e o aux. essere no accanito -a part. pas. de accanirsi e adx. 1 uso fig.; io abortisco, tu abortisci. Encarnizado -a, asañado -a. Sentiva un odio acca- aborto s.m. Aborto (tamén fig.). Una grave malattia nito nei confronti dei terroristi. Sentía un odio le aveva provocato l’aborto. Unha grave enfermida- encarnizado respecto dos terroristas. 2 Tenaz, obs- de provocáralle o aborto. La statua che ha fatto è un tinado -a. È un accanito difensore dei diritti umani. aborto. A estatua que fixo é un aborto. É un tenaz defensor dos dereitos humanos. # fuma- abside s.f. Ábsida. La basilica conserva una bellissi- tore accanito: fumador empedernido. ma abside romanica. A basílica conserva unha pre- accanto adv. Ó lado, cerca. Abbiamo il nostro nego- ciosa ábsida románica. zio qui accanto. Témo-la nosa tenda aquí ó lado. # abusare v. intr. [aux. avere] Abusar. Avete abusato accanto a: xunto a, onda. della nostra ingenuità. Abusastes da nosa inxenui- accantonare v. tr. [aux. avere] Deixar de lado, des- dade. coidar, desentenderse. Ha accantonato il progetto abusivo -a adx. 1 Ilegal. Quello delle droghe è un precedente. Deixou de lado o proxecto anterior. commercio abusivo. O das drogas é un comercio ile- accapigliarsi v. refl. recíp. [aux. essere] (fig.) Rifar, gal. 2 Que traballa sen licencia. Nelle grandi città berrar. Se si parlerà di politica, si accapiglieranno di ci sono molti tassisti abusivi. Nas grandes cidades sicuro. Se se vai falar de política, rifarán de seguro. 39 accertare accappatoio s.m. Albornoz. Appena uscita dalla doc- [aux. essere] 1 Acenderse, prender. Lo zolfo si cia ha messo l’accappatoio. Tan pronto como saíu accende facilmente. O xofre acéndese facilmente. 2 da ducha puxo o albornoz. Acenderse. Ogni sera si accendono i lampioni della accarezzare v. tr. [aux. avere] Acariciar (tamén fig.). città. Cada noite acéndense os farois da cidade. 3 Ha accarezzato il fratellino neonato. Acariciou o (fig.) Acenderse, inflamarse. Nel corso della di- irmanciño acabado de nacer. Accarezzavo il proget- scussione si accese un forte sentimento d’ira fra di to di un nuovo viaggio. Acariciaba o proxecto loro. Ó longo da discusión acendeuse un forte sen- dunha nova viaxe. timento de ira entre eles. # accendersi in volto: pórse colorado. OBS.: v. irreg. V. táboa 26. accasciarsi v. intr. pron. [aux. essere] Estomballarse (derrubarse). Appena saputa la notizia si è accascia- accendigas s.m. inv. Acendedor de cociña. Non to sul divano. Tan pronto como se soubo a noticia accendere il forno con l’accendigas ma con un fiam- estomballouse sobre o sofá. mifero. Non acénda-lo forno co acendedor de coci- ña senón cun misto. accattivante adx. Cativador -ora, engaiolante, feiti- ceiro -a. Il politico cercava di convincere il pubbli- accendino s.m. Acendedor, chisqueiro. Oggi si usa co con le sue accattivanti parole. O político intenta- più l’accendino dei fiammiferi. Hoxe úsase máis o ba convence-lo público coas súas cativadoras acendedor cós mistos. palabras. accennare I v. tr. [aux. avere] Esbozar, bosquexar. accavallarsi v. intr. pron. [aux. essere] Amontoarse, Accennare un sorriso. Esbozar un sorriso. amorearse. I problemi si accavallavano e non trova- Accennare un disegno. Esbozar un debuxo. II v. intr. vamo soluzione. Os problemas amontoábanse e non [aux. avere] (fig.) Aludir, referirse a. Non posso atopabamos solución. # accavallare le gambe: accennare a questo problema senza allungare il di- cruza-las pernas. scorso. Non podo aludir a este problema sen alon- ga--la conversación. # accennare a qualcuno: accecare v. tr. [aux. avere] 1 Cegar. Non li ho visti sinalar a alguén. passare perché la luce del sole mi ha accecato. Non os vin pasar porque a luz do sol me cegou. 2 (fig.) accenno s.m. 1 Aceno, xesto. Da quell’accenno capì Cegar, obcecar, ofuscar. L’ambizione li accieca. A subito che le cose andavano benissimo. Por aquel ambición cégaos. OBS.: io accieco, tu acciechi; v. aceno entendeu rapidamente que as cousas ían moi irreg. V. táboa 15. ben. 2 (fig.) Alusión, referencia. Faremo accenno accedere v. intr. 1 Acceder, entrar. Ho potuto accede- alla solidarietà fra i popoli. Faremos alusión á soli- re alla loro biblioteca privata grazie all’aiuto del dariedade entre os pobos. segretario. Puiden acceder á súa biblioteca privada accento s.m. 1 Acento. La parola ‘caffè’ ha l’accento gracias á axuda do secretario. 2 (fig.) Acceder (a un sull’ultima sillaba. A palabra ‘café’ ten o acento cargo). Ha voluto accedere alla carriera diplomati- sobre a última sílaba. Non appena dice qualcosa si ca. Quixo acceder á carreira diplomática. OBS.: avverte il suo accento inglese. Tan pronto como di emprégase, sobre todo, con v. modais; non se usan algo nótase o seu acento inglés. 2 (fig.) Ton. Ci as formas compostas. parlò con accento rabbioso. Falounos nun ton rabio- accelerare I v. tr. [aux. avere] Acelerar, apurar. so. # mettere / porre l’accento su una questione: Accelera la velocità! ¡Acelera a velocidade! facer destacar unha cuestión. Accelerare il passo. Acelera-lo paso. II v. intr. [aux. accentuare I v. tr. [aux. avere] Acentuar, agravar. avere] Acelerar. La moto accelerò per sorpassare il Accentuare la crisi. Acentua-la crise. Accentuare la camion. A moto acelerou para adianta-lo camión. pigrizia. Acentua-la preguiza. II v. intr. pron. [aux. OBS.: io accelero; v. irreg. V. táboa 1. essere] Acentuarse, agravarse. Gli squilibri sociali acceleratore s.m. Acelerador. L’acceleratore serve ad si accentuano. Os desequilibrios sociais acentúanse. aumentare la velocità della macchina. O acelerador La malattia si è accentuata. A enfermidade acen- serve para aumenta-la velocidade do coche. tuouse. OBS.: io accentuo; v. irreg. V. táboa 1. ♦ Para referirse a ‘acentuar (pó-lo acento)’ en italiano accelerazione s.f. Aceleración. La capacità di accele- emprégase o termo accentare. razione delle automobili varia a seconda dei motori. A capacidade de aceleración dos automóbiles varía accertamento s.m. Investigación. L’accertamento segundo os motores. l’ha portata alla scoperta del segreto. A investiga- ción levouna ó descubrimento do segredo. accendere I v. tr. [aux. avere] 1 Acender, prender. Accendere un fiammifero. Acender un misto. accertare I v. tr. [aux. avere] Asegurar. Hanno accer- Accendere la luce. Acende-la luz. 2 Acender. Ho tato che questa zona non è pericolosa. Aseguraron acceso la radio, la televisione, la lavatrice. Acendín que esta zona non é perigosa. II v. refl. [aux. essere] a radio, a televisión, a lavadora. II v. intr. pron. Asegurarse. Voglio accertarmi che non ci sia scio- acceso 40

pero. Quero asegurarme de que non haxa folga. ♦ están feitos de aceiro inoxidable. # nervi d’acciaio: Para referirse a ‘acertar’ en italiano emprégase o sangue frío. termo indovinare. accidentale adx. Casual, fortuíto -a, accidental. acceso -a part. pas. de accendere e adx. Aceso -a, L’incontro fu del tutto accidentale, nessuno l’aveva acendido -a. (tamen fig.) Fuoco acceso. Lume preparato. O encontro foi totalmente casual, nin- aceso. Luci accese. Luces acesas. Motore acceso. guén o preparara. Motor aceso. Il suo volto era acceso d’ira. O seu rostro estaba aceso de ira. accidente s.m. 1 Casualidade, azar. Gli accidenti della vita ci hanno separati. As casualidades da vida accessibile adx. 1 Accesible. Il lago si trova in una separáronnos. 2 Desgracia, calamidade, desastre. zona della valle abbastanza accessibile. O lago ató- Malgrado tanti accidenti, ha sempre conservato il pase nunha zona do val bastante accesible. 2 (fig.) suo ottimismo. A pesar de tantas desgracias, con- Accesible, afable (persoa). Il direttore di quest’isti- servou sempre o seu optimismo. # accidenti!: tuto di ricerca è una persona molto accessibile. O ¡caramba!; accidenti a te / a lui / a voi: caramba director deste instituto de investigación é unha per- soa moi accesible. contigo / con el / convosco; non capire / importare / valere / vedere / sentire un accidente: non enten- accesso s.m. 1 Acceso, entrada. L’accesso principale der / importar / valer / ver / oír nada; non fare un del museo è pieno di gente. O acceso principal do accidente: non dar / facer pancada; per accidente: museo está cheo de xente. 2 (fig.) Acceso (a un por casualidade. ♦ Para referirse ó ‘accidente de cargo). Ha superato il concorso di accesso alla tráfico’ en italiano emprégase a expresión incidente magistratura. Aprobou as oposicións de acceso á stradale. maxistratura. 3 Ataque, acceso, arranque. Accesso epilettico. Ataque epiléptico. Accesso d’ira. Ataque accingersi v. refl. [aux. essere] Prepararse. Gli stu- de ira. # è vietato l’accesso: prohibido o acceso. denti si accingono a fare gli esami. Os estudiantes prepáranse para face-los exames. OBS.: v. irreg. V. accessorio -a I adx. Accesorio -a, complementario -a. È una questione non necessaria, ma accessoria. É táboa 11. unha cuestión non necesaria, senón accesoria. II acciuga s.f. 1 Bocarte, bocareo. In pescheria ho tro- s.m. (espec. en pl.) Accesorio, complemento. Hanno vato delle acciughe freschissime. Na peixería atopei comprato nuovi accessori da bagno. Compraron uns bocartes fresquísimos. 2 Anchoa. Abbiamo novos accesorios de baño. # accessori da abbiglia- fatto la pizza con le acciughe. Fixémo-la pizza con mento: complementos de vestiario. anchoas. # essere un’acciuga: ser (unha muller) accetta s.f. Machada. Ha preso l’accetta per andare a moi delgada; stare stretti come acciughe: estar fare legna. Colleu a machada para ir facer leña. coma sardiñas en banastra. OBS.: pl. acciughe. accettare v. tr. [aux. avere] 1 Aceptar. Hanno accetta- acclamare v. tr. [aux. avere] 1 Aclamar. La squadra fu to il nostro invito a cena. Aceptaron a nosa invita- acclamata nello stadio. O equipo foi aclamado no ción para cear. 2 Aceptar, aprobar. Alla fine estadio. 2 (fig.) Eloxiar, loar. Gli intenditori d’arte dovranno accettare la tua proposta. Ó final deberán lo acclamano come magnifico pittore. Os especia- acepta-la túa proposta. listas en arte elóxiano como magnífico pintor. accettazione s.f. 1 Aceptación. L’accettazione di acclamazione s.f. Aclamación. L’acclamazione del quest’incarico non è stata ben accolta. A aceptación pubblico non ha permesso di sentire le parole del re. deste encargo non foi ben acollida. 2 Aceptación, A aclamación do público non permitiu oí-las pala- aprobación. Molti problemi sono stati risolti bras do rei. # eleggere qualcuno per acclamazio- dall’accettazione delle nuove regolamentazioni. ne: elixir alguén por aclamación. Resolvéronse moitos problemas desde a aceptación das novas regulamentacións. # sala di accettazio- acclimatare I v. tr. [aux. avere] Aclimatar. I ricerca- ne: sala de ingresos (nun centro clínico). tori tentano di acclimatare nuove specie in Europa. Os investigadores tentan aclimatar novas especies accezione s.f. Acepción. In questo dizionario le diver- en Europa. II v. refl. [aux. essere] 1 Aclimatarse. se accezioni delle parole sono introdotte da numeri. Neste diccionario as diferentes acepcións das pala- Gli animali dell’Africa si acclimatano lentamente bras van introducidas por números. alle temperature del Nord. Os animais de África aclimátanse lentamente ás temperaturas do Norte. 2 acchiappare v. tr. [aux. avere] Atrapar, pillar. Il gatto (fig.) Aclimatarse, afacerse, habituarse. Si è accli- acchiappa il topo. O gato atrapa o rato. matato perfettamente al ritmo della città. acciaio s.m. Aceiro. Di solito le posate sono fatte Aclimatouse perfectamente ó ritmo da cidade. OBS.: d’acciaio inossidabile. Normalmente os cubertos io acclimato; v. irreg. V. táboa 1. 41 accordo accogliente adx. Acolledor -ora, hospitalario -a. I accontentare I v. tr. [aux. avere] Contentar, satisfa- tuoi genitori sono molto gentili e accoglienti. Os cer. Accontentava tutti tranne se stesso. Contentaba teus pais son moi amables e acolledores. a todos agás a si mesmo. II v. intr. pron. [aux. esse- re] Contentarse, conformarse. Il suo carattere accoglienza s.f. Acollida, recibimento. L’ha ringra- bonario fa che si accontenti subito. O seu carácter ziato per l’affettuosa accoglienza. Deulle as gracias bondadoso fai que se contente rapidamente. pola afectuosa acollida. acconto s.m. Adianto, anticipo (en metálico). Ha accogliere v. tr. [aux. avere] 1 Acoller, recibir (unha chiesto un acconto per comprare un computer persoa). L’accoglieremo come un fratello. migliore. Pediu un adianto para comprar un orde- Acollerémolo coma un irmán. 2 Acoller, admitir nador mellor. (unha idea, unha cousa...). Avete accolto la proposta con troppe riserve. Acolléste-la proposta con dema- accoppiare I v. tr. [aux. avere] Aparear. Avete accop- siadas reservas. 3 Ter capacidade para. piato la vacca con il toro? ¿Apareáste-la vaca co Quest’albergo può accogliere quattrocento persone. touro? II v. refl. recíp. [aux. essere] Aparearse. Il Este hotel pode ter capacidade para catrocentas cavallo e la cavalla si sono già accoppiati. O cabalo persoas. OBS.: v. irreg. V. táboa 74. e a egua xa se aparearon. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. ♦ Para referirse a ‘acopiar’ pódese emprega-la accoltellare v. tr. [aux. avere] Acoitelar, apuñalar. È expresión fare provvista. stato arrestato perché accoltellò un vicino. Foi arrestado porque acoitelou un veciño. accorciare I v. tr. [aux. avere] 1 Acurtar, cortar. Voglio accorciare questi pantaloni, sono troppo accomodarsi v. refl. [aux. essere] Poñerse cómodo, lunghi. Quero acurtar estes pantalóns, son dema- acomodarse. Si accomodi, questa è casa sua. siado longos. 2 (fig.) Acurtar, reducir. Aveva poco Póñase cómodo, esta é a súa casa. OBS.: io mi tempo e ha dovuto accorciare il suo discorso. Tiña accomodo. pouco tempo e tivo que acurta-lo seu discurso. II v. accompagnamento s.m. Acompañamento. intr. pron. [aux. essere] Acurtarse, reducirse. Per Accompagnamento musicale. Acompañamento questo sentiero il percorso si accorcia. Por este musical. Accompagnamento funebre. carreiro acúrtase o percorrido. In autunno le gior- Acompañamento fúnebre. nate si accorciano. No outono acúrtanse os días. OBS.: v. irreg. V. táboa 2. accompagnare v. tr. [aux. avere] Acompañar. L’accompagnavo alla stazione quando abbiamo tro- accordare I v. tr. [aux. avere] 1 Conciliar, poñer de vato mio zio. Acompañábao á estación cando ato- acordo. Devono accordare le loro idee su questo pamos a meu tío. # accompagnare con gli occhi / argomento. Teñen que concilia-las súas ideas sobre con lo sguardo: acompañar cos ollos / coa mirada. este asunto. 2 (Mús.) Afinar. Oggi accorderò il pia- noforte. Hoxe afinarei o piano. 3 (Mús.) accompagnatore -trice s. Acompañante. Mi hanno Harmonizar. Avete accordato benissimo le voci e dato la carta di accompagnatore per entrare con voi gli strumenti. Harmonizastes moi ben as voces e os in Parlamento. Déronme a tarxeta de acompañante instrumentos. 4 Conceder, outorgar. L’esercito gli para entrar convosco no Parlamento. # accompa- ha accordato la proroga per finire gli studi. O exér- gnatore turistico: guía turístico. cito concedeulle a prórroga para remata-los estu- accomunare v. tr. [aux. avere] Xuntar, unir, achegar. dios. II v. refl. recíp. [aux. essere] Poñerse de acor- I buoni sentimenti accomunano le persone. Os bos do. Finalmente ci siamo accordati sulle condizioni sentimentos unen as persoas. di lavoro. Finalmente puxémonos de acordo sobre as condicións de traballo. III v. intr. pron. [aux. acconciatura s.f. 1 Peiteado. Quest’acconciatura ti fa essere] 1 Concordar, estar de acordo. Ciò che dici sembrare più seria. Este peiteado faite parecer máis non si accorda con ciò che pensi. O que dis non con- seria. 2 Adobío, aderezo, adorno. L’acconciatura corda co que pensas. 2 Combinar. Il blu e il bianco della sposa stupì tutti gli invitati. O adobío da noiva sono colori che si accordano bene. O azul e o bran- sorprendeu a tódolos invitados. co son cores que combinan ben. ♦ Para referirse a acconsentire v. intr. [aux. avere] 1 Aceptar, acceder, ‘acordar, decidir’ en italiano emprégase o termo aprobar. Il preside non ha acconsentito alla richie- decidere, para ‘acordar, espertar’ svegliare e para sta. O director non aceptou a petición. 2 Ceder. Puoi ‘acordar, lembrar’ ricordare. anche buttarti per terra perché non acconsentirò ai accordo s.m. 1 Acordo, concordia. È necessario l’ac- tuoi capricci. Podes incluso botarte polo chan por- cordo di tutti i membri per portare avanti il proget- que non vou ceder ós teus caprichos. OBS.: part. to. É necesario o acordo de tódolos membros para pres. acconsenziente. ♦ Para referirse a ‘consentir, levar adiante o proxecto. 2 Acordo, pacto, tratado. permitir’ en italiano emprégase o termo permettere, È stato firmato l’accordo di collaborazione tra i due para ‘consentido, caprichoso’ viziato. paesi. Foi firmado o acordo de colaboración entre accorgersi 42

os dous países. 3 (Mús.) Acorde. Ha già imparato accrescere I v. tr. [aux. avere] Aumentar, acrecentar, qualche accordo alla chitarra. Xa aprendeu algún ampliar. Quell’investimento aveva accresciuto il acorde na guitarra. 4 (Gram.) Concordancia. loro patrimonio. Aquel investimento aumentara o L’accordo del sostantivo con l’aggettivo è obbligato- seu patrimonio. II v. intr. pron. [aux. essere] Crecer, rio nelle lingue romanze. A concordancia do subs- aumentar. La famiglia si è accresciuta recentemen- tantivo co adxectivo é obrigatoria nas linguas te di un nuovo figlio. A familia creceu recentemente romances. # andare d’accordo: levarse ben; d’ac- cun novo fillo. OBS.: io accresco, tu accresci; v. irreg. cordo: de acordo; essere d’accordo: estar de acor- V. táboa 36. ♦ do; mettersi d’accordo: poñerse de acordo. Para accrescimento s.m. 1 Crecemento, desenvolvemento, referirse ó ‘acordo, memoria’ en italiano emprégase expansión. L’accrescimento dell’azienda si è dovuto o termo memoria e para ‘acordo, ocorrencia’ idea. al progresso economico. O crecemento da empresa accorgersi v. intr. pron. [aux. essere] Darse conta, debeuse ó progreso económico. 2 (Biol.) decatarse. Gli rubarono il portafoglio senza che se Crecemento. La produzione eccessiva dell’ormone ne accorgesse. Roubáronlle a billeteira sen que se dell’accrescimento provoca il gigantismo. A produc- dera conta. ción excesiva da hormona do crecemento provoca o xigantismo. accorrere v. intr. [aux. essere] Acudir. La gente accorse quando sentì le grida. A xente acudiu ó oí- accudire I v. intr. [aux. avere] Ocuparse de, dedicar- -los gritos. OBS.: v. irreg. V. táboa 35. ♦ Para refe- se a, atender a. Sia lui che lei accudiscono alle fac- rirse a ‘acorrer, socorrer’ en italiano emprégase o cende di casa. Tanto el coma ela ocúpanse das tare- termo soccorrere. fas da casa. II v. tr. [aux. avere] Asistir, acudir, acorrer. Il dottore ha accudito il malato. O doutor accorto -a part. pas. de accorgersi e adx. 1 Sagaz, asistiu o enfermo. OBS.: io accudisco, tu accudisci. astuto -a, perspicaz. È un accorto uomo d’affari, sa ♦ Para referirse a ‘acudir, asistir’ en italiano sempre quando deve rischiare. É un sagaz home de emprégase o termo accorrere. negocios, sabe sempre cándo ten que arriscar. 2 Cauto -a, prudente. Devi essere più accorto e non accumulare I v. tr. [aux. avere] 1 Amontoar, amore- fidarti di sconosciuti. Tes que ser máis cauto e non ar. Ha accumulato sul tavolo i libri che deve legge- fiarte de descoñecidos. # essere / stare accorto: ter re. Amontoou sobre a mesa os libros que ten que ler. coidado; fare accorto qualcuno: avisar a alguén; 2 (fig.) Acumular, amorear. Accumuliamo meriti male accorto: incauto. per chiedere una borsa di studi. Acumulamos méri- tos para pedir unha bolsa de estudios. 3 (fig.) accostare I v. tr. [aux. avere] 1 Achegar, arrimar, Aforrar. Accumulava per assicurarsi una vecchiaia acercar. Si alzò dalla sedia e l’accostò al tavolo. tranquilla. Aforraba para asegurarse unha vellez Levantouse da cadeira e achegouna á mesa. 2 tranquila. II v. intr. pron. [aux. essere] Acumularse, Entornar. Ho accostato le imposte perché c’era amontoarse, amorearse. Mi si è accumulato troppo troppa luce. Entornei as contras porque había lavoro. Acumulóuseme demasiado traballo. OBS.: io demasiada luz. II v. refl. [aux. essere] Achegarse, accumulo; v. irreg. V. táboa 1. arrimarse, acercarse. Si sono accostati al fuoco per accuratezza s.f. Esmero, coidado. Fa tutto con accu- riscaldare le mani. Achegáronse ó lume para quen- ratezza e ottiene sempre ottimi risultati. Faino todo ta-las mans. # accostarsi ai classici: acometer / con esmero e obtén sempre moi bos resultados. emprende-lo estudio dos clásicos; accostarsi a un’arte: interesarse por unha arte; accostarsi a accurato -a adx. Meticuloso -a, minucioso -a, escru- un’ideologia: adherirse a unha ideoloxía. puloso -a. L’assassino fu scoperto dopo accurate indagini. O asasino foi descuberto despois de meti- accovacciarsi v. refl. [aux. essere] Acuruxarse, acu- culosas investigacións. rruncharse, engruñarse. Il bambino si è accovac- ciato sotto il tavolo. O neno acuruxouse debaixo da accusa s.f. Acusación. Hanno basato l’accusa sulla mesa. testimonianza del poliziotto. Basearon a acusación no testemuño do policía. accreditare v. tr. [aux. avere] 1 Acreditar, confirmar. L’imputato ha accreditato la sua dichiarazione pre- accusare v. tr. [aux. avere] 1 Acusar, culpar. Vi accu- sentando due testimoni. O acusado acreditou a súa sarono di essere stati troppo imprudenti. declaración presentando dúas testemuñas. 2 Aboar. Acusáronvos de ter sido demasiado imprudentes. 2 Mi hanno già accreditato la somma sul conto Acusar, manifestar. I suoi occhi accusano la stan- corrente. Aboáronme xa a suma na conta corrente. chezza. Os seus ollos acusan o cansazo. # accreditare un agente diplomatico: acreditar un accusato -a I part. pas. de accusare e adx. Acusado axente diplomático. OBS.: io accredito; v. irreg. V. -a. Il ragazzo accusato non era colpevole. O rapaz táboa 1. acusado non era culpable. II s. (Der.) Acusado -a. 43 acre

L’accusato ascoltava il giudice con molta attenzione. acquario s.m. Acuario. I miei cugini hanno un acqua- O acusado escoitaba o xuíz con moita atención. rio pieno di pesci colorati. Os meus curmáns teñen un acuario cheo de peixes de cores. Sei nato il 2 feb- acerbo -a adx. 1 Verde, inmaturo -a. Ti piacciono le braio, quindi sei un Acquario. Nacíche-lo 2 de pere acerbe? ¿Gústanche as peras verdes? 2 Acedo febreiro, polo tanto es Acuario. -a, agre (sabor). I limoni hanno un sapore acerbo. Os limóns teñen un sabor acedo. # età acerba: ado- acquavite s.f. Augardente. L’acquavite è un liquore lescencia. ad elevata gradazione alcolica. A augardente é un licor de elevada graduación alcohólica. OBS.: pl. aceto s.m. Vinagre. Non vuoi condire l’insalata con acquaviti / acqueviti. olio e aceto? ¿Non queres condimenta-la ensalada con aceite e vinagre? acquazzone s.m. Chuvieira, chaparrada, chuvasco. Dopo l’acquazzone è uscito il sole. Trala chuvieira acetone s.m. Acetona. Ho tolto lo smalto da unghie saíu o sol. con l’acetone. Quitei o esmalte de uñas con aceto- na. acquerello s.m. Acuarela. Quadro dipinto ad acque- rello. Cadro pintado á acuarela. Acquerelli di gran- acidità s.f. inv. 1 Acidez, acedume. La cipolla e il de valore artistico. Acuarelas de gran valor artísti- caffè provocano acidità di stomaco in alcune perso- co. ne. A cebola e o café provocan acidez de estómago nalgunhas persoas. 2 (fig.) Acritude. Sono indiffe- acquietare I v. tr. [aux. avere] Calmar, aliviar, miti- rente all’acidità del suo carattere. Son indiferente á gar. Quelle pastiglie gli avevano acquietato il dolo- acritude do seu carácter. re. Aquelas pastillas calmáranlle a dor. II v. intr. pron. [aux. essere] Calmarse, tranquilizarse, sose- acido -a I adx. Ácido -a, acedo -a, agre (tamén fig.). garse. Quando vide arrivare il dottore, il malato si Questo vino è diventato acido. Este viño volveuse acquietò. Cando viu chega-lo doutor, o enfermo cal- ácido. Il suo senso dell’umorismo era abbastanza mouse. acido. O seu sentido do humor era bastante ácido. II s.m. (Quím.) Ácido. Tutti gli acidi contengono idro- acquisire v. tr. [aux. avere] Adquirir, acadar, conse- geno. Tódolos ácidos conteñen hidróxeno. # acido guir. Ha acquisito molta esperienza in quel lavoro. urico: ácido úrico. Adquiriu moita experiencia naquel traballo. OBS.: io acquisisco, tu acquisisci. acne s.f. Acne. L’acne è una malattia della pelle abbastanza comune tra gli adolescenti. A acne é acquisizione s.f. Adquisición. Dopo l’acquisizione della cittadinanza non ha più avuto problemi buro- unha enfermidade da pel bastante común entre os cratici. Trala adquisición da cidadanía non tivo adolescentes. nunca máis problemas burocráticos. acqua s.f. 1 Auga. L’acqua di questa fontana non è acquistare I v. tr. [aux. avere] 1 Adquirir, comprar. potabile. A auga desta fonte non é potable. 2 Auga, Con i soldi dell’eredità ha acquistato molte proprie- chuvia. Guarda quant’acqua! Meno male che si è tà immobiliari. Cos cartos da herdanza adquiriu portato l’ombrello. ¡Mira canta auga! Menos mal moitas propiedades inmobiliarias. 2 Adquirir, aca- que levou o paraugas. 3 (fig.) Auga, líquido. Il dar, conseguir. Probabilmente acquisterà molta cocomero è una frutta molto ricca di acqua. A san- fama con la pubblicazione del suo libro. día é unha froita moi rica en auga. # acqua corren- Probablemente adquirirá moita sona coa publica- te: auga corrente; acqua dolce: auga doce; acqua ción do seu libro. II v. intr. [aux. avere] Ganar, frizzante / gassata: auga con gas; acqua in bocca!: mellorar. Acquista molto con i capelli corti. Gana ¡nin unha palabra!; acqua liscia / naturale: auga moito co pelo curto. sen gas; acqua minerale: auga mineral; acqua pio- vana: auga da choiva; acqua salmastra: auga sal- acquisto s.m. Adquisición, compra. I professori gada; acqua termale: auga termal; acque di rifiu- hanno proposto l’acquisto di materiale per la biblio- to / scarico: augas residuais; acque luride / nere: teca. Os profesores propuxeron a adquisición de augas fecais; avere l’acqua alla gola: te-la auga material para a biblioteca. Quell’appartamento è ata o pescozo; cadere acqua a dirotto / a catinelle: stato un ottimo acquisto. Ese apartamento foi unha chover a cántaros / a cachón; far venire l’acquoli- estupenda adquisición. # potere d’acquisto: poder na in bocca: facerse auga na boca / virse a auga á de adquisición. boca; fare qualcosa all’acqua di rose: facer algo acre adx. Agre, acedo -a, ácido -a (tamén fig.). Il de xeito superficial; fare un buco nell’acqua: facer pompelmo è troppo acre per me. O pomelo é dema- algo para nada; ragazza acqua e sapone: rapaza siado agre para min. Non meritavano quel commen- que non se maquilla; scoprire l’acqua calda: che- to tanto acre. Non merecían aquel comentario tan gar a unha conclusión obvia. agre. acrobata 44 acrobata s. Acróbata, equilibrista, funambulista. adatto -a adx. Adecuado -a, axeitado -a, idóneo -a. Abbandonarono il circo prima che l’acrobata avesse Lui era la persona adatta per quel lavoro. El era a finito l’esercizio alle sbarre. Abandonaron o circo persoa adecuada para aquel traballo. # film adatto antes de que o acróbata rematase o exercicio nas solo agli adulti: filme apto só para adultos. barras. OBS.: m. pl. acrobati. addebitare v. tr. [aux. avere] 1 Cargar na conta. Mi acrobazia s.f. Acrobacia. Ha fatto un’acrobazia al hanno addebitato la fattura del telefono. trapezio. Fixo unha acrobacia no trapecio. Cargáronme na conta a factura do teléfono. 2 (fig.) acuminato -a adx. Afiado -a, agudo -a. Questo col- Atribuír, achacar. Gli addebitano la responsabilità tello ha la punta molto acuminata. Este coitelo ten a dell’incidente stradale. Atribúenlle a responsabili- punta moi afiada. dade do accidente de tráfico. OBS.: io addebito; v. irreg. V. táboa 1. acustico -a I adx. Acústico -a. Abbiamo fatto l’isola- mento acustico del salotto. Fixémo-lo illamento addebito s.m. Cargo na conta. Gli addebiti della acústico da sala. II s.f. Acústica. L’acustica è una carta di credito arrivano i primi del mese. Os cargos parte della fisica. A acústica é unha parte da física. na conta da tarxeta de crédito chegan a primeiros Un teatro con buona acustica. Un teatro con boa de mes. # muovere un addebito contro qualcuno: acústica. OBS.: m. pl. acustici, f. pl. acustiche. acusar ou responsabilizar a alguén de algo. acutezza s.f. (fig.) Agudeza, finura. Risponde sempre addensarsi v. intr. pron. e refl. [aux. essere] 1 Facerse con acutezza alle domande. Responde sempre con máis denso -a. Nel pomeriggio la nebbia si è adden- agudeza ás preguntas. sata. Pola tarde a néboa fíxose máis densa. 2 acuto -a adx. 1 (fig.) Agudo -a, perspicaz, sutil. Ha Apiñarse, amorearse. Il pubblico si addensava per fatto delle osservazioni molto acute. Fixo unhas entrare nel teatro. O público apiñábase para entrar observacións moi agudas. 2 (fig.) Agudo -a, inten- no teatro. so -a. Uno dei sintomi dell’infarto è il dolore acuto addentrarsi v. intr. pron. [aux. essere] Internarse, al petto. Un dos síntomas do infarto é a dor aguda entrar. Il ragazzo si addentrò nel bosco e si perse. O no peito. 3 (Fís.; Mús.; Xeom.) Agudo -a. Voce rapaz internouse no bosque e perdeuse. acuta. Voz aguda. Nota acuta. Nota aguda. L’angolo acuto ha meno gradi dell’angolo retto. O ángulo addestramento s.m. Adestramento. Sarai pronto per agudo ten menos graos có ángulo recto. ♦ Para la competizione dopo un periodo d’addestramento. referirse a ‘agudo, afiado’ en italiano emprégase o Estarás preparado para a competición despois dun termo acuminato. período de adestramento. ad V. a. addestrare I v. tr. [aux. avere] Adestrar. In quella adagio I adv. 1 Paseniño, engorde. Parla adagio per- palestra l’hanno addestrato in sport diversi. Naquel ché sceglie con cura ogni parola. Fala paseniño por- ximnasio adestrárono en deportes diferentes. II v. que elixe con coidado cada palabra. 2 Con cautela, refl. [aux. essere] Adestrarse, exercitarse. Durante il con precaución. Si è avvicinato molto adagio affin- servizio militare si è addestrato nell’uso delle armi. ché non lo vedesse nessuno. Achegouse con moita Durante o servicio militar adestrouse no uso das cautela para que non o vise ninguén. II s.m. Adagio. armas. Il secondo tempo della sonata è l’adagio. O segundo addetto -a I adx. 1 Encargado -a. La direzione tempo da sonata é o adagio. # adagio adagio: a dell’albergo ha licenziato due degli impiegati addet- modo / pouco a pouco. ti alla cucina. A dirección do hotel despediu a dous adattamento s.m. Adaptación. La sua capacità d’adat- dos empregados encargados da cociña. 2 Destinado tamento gli permise di superare le difficoltà. A súa -a, dedicado -a. Quel treno aveva tre vagoni addetti capacidade de adaptación permitiulle supera-las al trasporto merci. Aquel tren tiña tres vagóns desti- dificultades. nados ó transporte de mercancías. II s. 1 adattare I v. tr. [aux. avere] 1 Adaptar, axustar. Encargado -a. Gli addetti al ristorante sono molto Adatterò la sedia alla tua misura. Adaptarei a cadei- gentili. Os encargados do restaurante son moi ama- ra á túa medida. 2 Transformar, converter. Hanno bles. 2 Agregado -a (na diplomacia). L’esposizione adattato il pianterreno a negozio. Transformaron a del pittore olandese è stata inaugurata dall’addetto planta baixa en comercio. II v. intr. pron. [aux. esse- culturale dell’ambasciata. A exposición do pintor re] 1 Adaptarse, axustarse. Quell’abito scuro si holandés foi inaugurada polo agregado cultural da adattava benissimo alla cerimonia. Aquel traxe escu- embaixada. ♦ Para referirse ó ‘adepto, seguidor’ en ro adaptábase moi ben á cerimonia. 2 Adaptarse. italiano pódense emprega-los termos adepto ou Suo figlio si è adattato alla nuova scuola. O seu fillo seguace, para referirse ó ‘adicto (droga)’ dipenden- adaptouse á nova escola. te ou tossicodipendente. 45 aderenza addio I interx. Adeus. Ci disse: Addio! Non tornerò bambino. Intentei durante unha hora adormenta-lo più. Díxonos: ¡Adeus! Non volverei máis. II s.m. neno. II v. intr. pron. [aux. essere] 1 Adormecer. Era Adeus. Tutti i suoi amici erano andati a dargli l’ulti- molto stanco e si addormentò davanti alla televisio- mo addio. Tódolos seus amigos foran darlle o últi- ne. Estaba moi canso e adormeceu diante da televi- mo adeus. # dare l’addio a un luogo: afastarse sión. 2 Quedar durmido -a. Ha preso un tranquillan- para sempre dun lugar; dire addio a qualcuno / te e si è addormentato. Tomou un tranquilizante e qualcosa: alongarse / renunciar a alguén / a algo; quedou durmido. serata d’addio: función de despedida. OBS.: en ita- addossare v. tr. [aux. avere] 1 Arrimar, achegar, liano utilízase este termo espec. cando se trata acercar. Hanno addossato il divano alla parete per dunha despedida definitiva; pl. adii. lasciare libero il passaggio. Arrimaron o sofá á addirittura adv. 1 Absolutamente, verdadeiramente. parede para deixar libre o paso. 2 (fig.) Atribuír, Ciò che dici è addirittura incredibile. O que dis é adxudicar, asignar. Gli addossarono troppe respon- absolutamente incrible. 2 Incluso, ata, mesmo. È sabilità. Atribuíronlle demasiadas responsabilida- coltissimo, conosce addirittura l’astronomia. É cul- des. tísimo, sabe incluso de astronomía. OBS.: nesta addosso adv. Encima, enriba (da persoa). Portava acep. ten as máis das veces valor enfático. 3 Nada addosso tutto l’oro che aveva. Levaba encima todo o menos. Hai ancora fame dopo aver mangiato addi- ouro que tiña. # addosso a: encima de, moi preto; rittura due piatti di pasta! ¡Tes aínda fame despois avere il diavolo addosso: te-lo demo no corpo; de comer nada menos que dous pratos de pasta! avere la maledizione addosso: ter enriba unha additare v. tr. [aux. avere] (fig.) Indicar. Additava maldición; avere molti anni addosso: ter moitos quel ragazzo come esempio per tutti. Indicaba aquel anos; mettere le mani addosso a qualcuno: pegar- rapaz como exemplo para todos. lle a alguén; stare addosso a qualcuno: estar enci- ma de alguén amolándoo. addizione s.f. (Mat.) Suma, adición. L’addizione è stata la prima operazione aritmetica che ho impara- adeguare I v. tr. [aux. avere] Adecuar, acomodar, to a scuola. A suma foi a primeira operación arit- adaptar. Bisogna adeguare lo stipendio al costo mética que aprendín na escola. ♦ Para referirse á della vita. Hai que adecua-lo soldo ó custo da vida. ‘adicción (droga)’ emprégase o termo dipendenza II v. refl. [aux. essere] Adecuarse, acomodarse, ou tossicodipendenza. adaptarse. Non ci resta che adeguarci alla situazio- ne. Non nos queda nada máis que adecuarnos á addolcire I v. tr. [aux. avere] 1 Adozar, dulcificar. Ho situación. OBS.: io adeguo addolcito il tè con un po’ di miele. Adocei o té cun pouco mel. 2 (fig.) Adozar, dulcificar. La moglie è adempiere I v. tr. [aux. avere] Cumprir, executar. Ha riuscita ad addolcire il suo carattere. A muller con- adempiuto il comando con prontezza. Cumpriu a seguiu adoza-lo seu carácter. II v. intr. pron. [aux. orde con prontitude. II v. intr. pron. [aux. essere] essere] (fig.) Suavizar. In questi giorni si è addolci- Cumprirse. Tutti temono che si adempia quella pro- ta la temperatura. Estes días suavizaron as tempera- fezia. Todos temen que se cumpra aquela profecía. turas. OBS.: io addolcisco, tu addolcisci. OBS.: v. irreg. V. táboa 14. addolorare I v. tr. [aux. avere] Aflixir, magoar. Le adempimento s.m. Cumprimento. È morto nell’a- ultime notizie sul colpo di Stato nel suo paese l’han- dempimento del proprio dovere. Morreu no cumpri- no addolorato profondamente. As últimas noticias mento do seu deber. sobre o golpe de estado no seu país aflixírono pro- adempire V. adempiere. fundamente. II v. intr. pron. [aux. essere] Aflixirse. adepto -a adx. Adepto -a, seguidor -ora. La setta di Si è addolorata molto quando ha saputo il risultato cui hanno parlato alla radio ha più di mille adepti. A dell’esame. Aflixiuse moito cando soubo o resultado secta da que falaron na radio ten máis de mil adep- do exame. tos. addome s.m. Abdome. Avevo un forte dolore all’ad- aderente I adx. Axustado -a. Indossava un vestito dome e mi hanno fatto un’ecografia. Tiña unha forte aderente che le stava molto bene. Levaba un vestido dor no abdome e fixéronme unha ecografía. axustado que lle quedaba moi ben. II s. Partidario - addomesticare v. tr. [aux. avere] Domesticar, domar, a. Nella riunione sono venuti tutti gli aderenti alla amansar. Lavora nel circo e addomestica i leoni. proposta. Á reunión viñeron tódolos partidarios da Traballa no circo e domestica os leóns. OBS.: io proposta. ♦ Para referirse a ‘adherente, adhesivo’ addomestico, tu addomestichi; v. irreg. V. táboas 1 e en italiano emprégase o termo adesivo. 5. aderenza s.f. Adherencia, adhesión. Queste ruote addormentare I v. tr. [aux. avere] Adormentar, adur- garantiscono una perfetta aderenza. Estas rodas miñar. Ho cercato per un’ora di addormentare il garanten unha perfecta adherencia. aderire 46 aderire v. intr. [aux. avere] 1 Adherir(se). Metti sulla alleas. Adottare misure drastiche. Adoptar medidas ferita una benda e un cerotto che aderisca bene. Pon drásticas. sobre a ferida unha venda e un esparadrapo que (se) adottivo -a adx. Adoptivo -a (tamén fig.). Quel signore adhira ben. 2 (fig.) Adherirse. Ha aderito a quel par- è il padre adottivo della mia ragazza. Aquel señor é o tito tanto tempo fa. Adheriuse a aquel partido hai pai adoptivo da miña moza. Dopo tanti anni si può moito tempo. OBS.: io aderisco, tu aderisci. dire che questa sia la sua patria adottiva. Despois de adesione s.f. Adhesión. Contiamo sulla tua adesione tantos anos pódese dicir que esta é a súa patria adop- al nostro progetto. Contamos coa túa adhesión ó tiva. noso proxecto. adozione s.f. Adopción (tamén fig.). Stanno durando adesivo -a I adx. Adhesivo -a. Avete usato una so- troppo le pratiche di adozione. Están durando stanza adesiva troppo forte per incollare il libro. demasiado os trámites de adopción. Siamo d’accor- Usastes unha substancia adhesiva demasiado forte do con l’adozione di un programma più ridotto. para pega-lo libro. II s.m. 1 Cola. Comprate un ade- Estamos de acordo coa adopción dun programa sivo che non sia tossico. Comprade unha cola que máis reducido. non sexa tóxica. 2 Adhesivo. Ha la cartella piena di adesivi di calciatori. Ten a carteira da escola chea adulare v. tr. [aux. avere] Adular, afagar. Aveva sem- de adhesivos de futbolistas. pre intorno un gruppetto di persone che lo adulava- no. Sempre tiña arredor un grupiño de persoas que adesso adv. Agora, arestora. Adesso sto studiando, ma o adulaban. OBS.: io adulo. vengo subito. Agora estou estudiando, pero vou de seguida. # per adesso: por agora; adesso capisco: xa adulazione s.f. Adulación. L’adulazione è una sorta entendo; da adesso in poi: de agora en diante. di servilismo. A adulación é un tipo de servilismo. adolescente I adx. Adolescente. Romeo e Giulietta adulterare v. tr. [aux. avere] Adulterar. Hanno adul- racconta la storia di un amore adolescente. ‘Romeu terato questo liquore per guadagnare più soldi. e Xulieta’ conta a historia dun amor adolescente. II Adulteraron este licor para ganar máis cartos. OBS.: s. Adolescente. È professore e conosce bene i pro- io adultero; v. irreg. V. táboa 1. blemi degli adolescenti. É profesor e coñece ben os adulterio s.m. Adulterio. L’ha accusata d’adulterio, problemas dos adolescentes. ma non aveva prove. Acusouna de adulterio, pero adolescenza s.f. Adolescencia. L’adolescenza è un non tiña probas. periodo critico per molti giovani. A adolescencia é adulto -a I adx. Adulto -a. Persona adulta. Persoa un período crítico para moitos mozos. adulta. Animale adulto. Animal adulto. II s. Adulto adoperare I v. tr. [aux. avere] Usar, utilizar. È meglio -a. Il bambino guardava con diffidenza il mondo che adoperi le forbici per tagliare la carta. É mellor degli adulti. O neno miraba con desconfianza o que use-la tesoira para corta-lo papel. II v. refl. mundo dos adultos. [aux. essere] Esforzarse. Ci siamo adoperati molto adunare I v. tr. [aux. avere] Reunir, xuntar. Ha adu- per ottenere quel lavoro. Esforzámonos moito por nato i soldati. Reuniu os soldados. II v. intr. pron. acadar aquel traballo. OBS.: io adopero; v. irreg. V. [aux. essere] Reunirse, xuntarse. Si sono adunati in táboa 1. piazza dopo una sfilata di due ore. Reuníronse na adorare v. tr. [aux. avere] Adorar (tamén fig.). Molte praza despois dun desfile de dúas horas. culture antiche adoravano il sole. Moitas culturas aereo -a I adx. Aéreo -a. L’hanno scoperto quando è antigas adoraban o sol. Fin da bambino adora i suoi entrato nel loro spazio aereo. Descubrírono cando nonni. Dende neno adora os seus avós. entrou no seu espacio aéreo. II s.m. Avión. C’è adorazione s.f. Adoración (tamén fig.). I pellegrini, molta gente che ha paura di viaggiare in aereo. Hai inginocchiati, manifestavano la loro adorazione per moita xente que ten medo de viaxar en avión. la Madonna. Os peregrinos, axeonllados, manifesta- aeroplano s.m. Aeroplano. L’aeroplano ha fatto fati- ban a súa adoración pola Virxe. Hanno una vera ca ad atterrare. Ó aeroplano custoulle traballo ate- adorazione per i loro figli. Senten unha verdadeira rrar. adoración polos seus fillos. aeroporto s.m. Aeroporto. Hanno modernizzato l’ae- adornare v. tr. [aux. avere] Adornar. Per la cerimonia roporto. Modernizaron o aeroporto. hanno adornato l’altare con gigli. Para a cerimonia adornaron o altar con lirios. afa s.f. Bochorno, calmizo, fogaxe. D’estate l’afa è particolarmente insopportabile in città. Polo verán o adottare v. tr. [aux. avere] 1 Adoptar, porfillar. Non bochorno é particularmente insoportable na cidade. potendo avere figli, adottarono un bambino. Como non podían ter fillos, adoptaron un neno. 2 (fig.) affabile adx. Afable. Era così affabile che saremmo Adoptar. Adottare le idee altrui. Adopta-las ideas rimasti volentieri ad ascoltarlo ancora un’ora. Era 47 affettato

tan afable que quedariamos de bo gusto a escoitalo affermare I v. tr. [aux. avere] Afirmar, asegurar. Il unha hora máis. testimone affermò di averli visti nei dintorni il gior- affabilità s.f. inv. Afabilidade. Era conosciuto da tutti no dell’assassinio. A testemuña afirmou que os vira per la sua affabilità. Era coñecido por todos pola nos arredores o día do asasinato. II v. refl. [aux. súa afabilidade. essere] Destacar. Possiamo dire che questo libro si affermerà rapidamente sul mercato. Podemos dicir affacciarsi v. refl. [aux. essere] 1 Asomarse. Mi que este libro destacará rapidamente no mercado. affaccerò alla finestra e darò un’occhiata. Asomareime á fiestra e botarei unha ollada. 2 Dar a affermativo -a adx. Afirmativo -a. Le prove hanno (estar orientado). Il terrazzino si affacciava alla dato risultato affermativo. As probas deron un resul- collina. A terraciña daba ó outeiro. tado afirmativo. affamato -a adx. Esfameado -a, famento -a, afama- affermazione s.f. 1 Afirmación. Le sue affermazioni do -a. Oggi sono affamata, cosa c’è da mangiare? non hanno convinto nessuno. As súas afirmacións Hoxe estou esfameada, ¿que hai para comer? ♦ non convenceron a ninguén. 2 Éxito, triunfo. Chi Para referirse ó ‘afamado, famoso’ en italiano avrebbe sospettato dieci anni fa l’affermazione di emprégase o termo famoso. questo musicista? ¿Quen sospeitaría fai dez anos o affanno s.m. 1 Arquexo, bafexo. Ogni volta che salgo éxito deste músico? le scale mi prende l’affanno. Cada vez que subo as afferrare I v. tr. [aux. avere] 1 Aferrar, agarrar, escaleiras danme arquexos. 2 (fig.) Angustia, ansie- suxeitar. Afferravo le briglie con forza per la paura dade. Gli provoca affanno restare chiuso nell’ascen- che il cavallo mi buttasse per terra. Aferraba as bri- sore. Provócalle angustia quedar pechado no ascen- das con forza por medo a que o cabalo me botase ó sor. ♦ Para referirse ó ‘afán’ en italiano emprégase chan. 2 (fig.) Aproveitar. Dai! Afferra l’occasione o termo impegno. adesso che si presenta. ¡Veña! Aproveita a ocasión affare s.m. 1 Asunto, cuestión. È un affare che impor- agora que se presenta. 3 (fig.) Captar, entender. ta a noi tutti. É un asunto que nos importa a todos Dopo la conversazione di ieri ho afferrato la profon- nós. 2 (Com.) Negocio. Essere un’uomo d’affari. dità del tuo progetto. Trala conversación de onte Ser un home de negocios. Viaggio d’affari. Viaxe de captei a profundidade do teu proxecto. II v. refl. negocios. 3 (fam.) Chisme, chintófano. Fammi il [aux. essere] Aferrarse, agarrarse (tamén fig.) piacere, prendi quell’affare e portalo via. Fai o Afferrarsi a un ramo. Aferrarse a unha póla. favor, colle ese chisme e lévao de aí. # è un affare: Afferrarsi a un’idea. Aferrarse a unha idea. é unha ganga; è un brutto affare: é un mal asunto; affettare v. tr. [aux. avere] 1 Torar, rodar (carne, Ministero degli Affari Esteri: Ministerio de peixe, froita). Affetti il merluzzo mentre sbuccio le Asuntos Exteriores; non sono affari tuoi: non son cousas túas. patate? ¿Tóra-la pescada mentres pelo as patacas? 2 Cortar en liscos (queixo, embutidos). Ha affettato affascinante adx. Fascinante, abraiante, cativador un po’ di prosciutto e l’ha messo come antipasto. -ora. Aveva degli occhi scuri, grandi, affascinanti. Cortou en liscos un pouco de xamón e púxoo como Tiña uns ollos escuros, grandes, fascinantes. entrante. 3 Rebandar, cortar en rebandas (pan...). affascinare v. tr. [aux. avere] Fascinar, abraiar, cati- Affetterò poco pane perché ieri ne è avanzato trop- var. Mi affascina il suo modo di essere. Fascíname po. Rebandarei pouco pan porque onte sobrou o seu xeito de ser. OBS.: io affascino; v. irreg. V. demasiado. 4 Afectar, aparentar. Affettava genero- táboa 1. sità in certi ambienti, ma in casa era un avaro. Afectaba xenerosidade en certos ambientes, pero na affaticare I v. tr. [aux. avere] Fatigar, cansar. ♦ Secondo me, affatichi la vista a leggere con così casa era un avaro. Para referirse a ‘afectar, poca luce. Na miña opinión, fatíga-la vista ó leres impresionar’ en italiano empréganse os termos col- con tan pouca luz. II v. refl. [aux. essere] 1 pire ou impressionare. Fatigarse, cansarse. Si affatica a camminare in sali- affettato -a I part. pas. de affettare e adx. 1 Cortado ta, dovrebbe fare più sport. Fatígase ó subir unha -a en toros (carne, peixe, froita). Arrosto di vitello costa, debería facer máis deporte. 2 Preocuparse. affettato. Asado de tenreira cortado en toros. 2 Si affaticava per portare qualcosa da mangiare ai Cortado -a en liscos (queixo, embutidos). Lardo suoi figli. Preocupábase por levarlles algo que affettato. Touciño cortado en liscos. 3 Rebandado comer ós seus fillos. OBS.: io affatico, tu affatichi; v. -a, cortado -a en rebandas (pan...). Pane affettato. irreg. V. táboa 5. Pan rebandado. II s.m. Embutido cortado en liscos. affatto adv. En absoluto, nada. Questo scherzo non 4 Afectado -a, amaneirado -a. Il suo affettato modo mi sembra affatto divertente. Esta broma non me di esprimersi ci faceva ridere. O seu afectado xeito parece divertida en absoluto. de expresarse facíanos rir. affettivo 48 affettivo -a adx. Afectivo -a. Si trattava di un rappor- (fig.) Enmagrecer. La malattia ha affilato il suo to affettivo capace di superare ogni ostacolo. viso. A enfermidade enmagreceu o seu rostro. # affi- Tratábase dunha relación afectiva capaz de superar lare una matita: afiar un lapis. tódolos obstáculos. affiliarsi v. refl. [aux. essere] Afiliarse. Appena potrò affetto s.m. Cariño, afecto, benquerencia. Gli man- mi affilierò al partito. Tan pronto como poida afilia- cava l’affetto dei suoi, anche se presto li avrebbe reime ó partido. rivisti. Faltáballe o cariño dos seus, aínda que pron- to os volvería ver. affinché conx. Para que. Lascerò tutto fatto affinché tu non abbia bisogno di cucinare. Deixareino todo affettuoso -a adx. Cariñoso -a, afectuoso -a. È un bambino molto affettuoso, come i suoi fratelli. É un feito para que ti non teñas que cociñar. neno moi cariñoso, coma seus irmáns. affine adx. Afín, análogo -a, semellante. Caratteri affezionarsi v. intr. pron. [aux. essere] Encariñarse. affini. Caracteres afíns. Lingue affini. Linguas Si sono molto affezionati a te perché sei sempre afíns. Teorie affini. Teorías afíns. gentile e affettuosa con loro. Encariñáronse moito affinità s.f. inv. Afinidade, analoxía, semellanza. È contigo porque es sempre amable e cariñosa con ♦ sorprendente la vostra affinità, avete perfino gli eles. Para referirse a ‘afeccionarse’ en italiano stessi gusti. É sorprendente a vosa afinidade, inclu- empréganse as expresións prendere l’abitudine di, so téde-los mesmos gustos. abituarsi. affiancare v. tr. [aux. avere] 1 Poñer ó lado de. affiorare v. intr. [aux. essere] 1 Aflorar, emerxer. Hanno affiancato una colonna di fanti a un’altra. Dalle acque affiorò un oggetto di legno, simile a un Puxeron unha columna de soldados de infantería ó remo. Das augas aflorou un obxecto de madeira, lado doutra. 2 (fig.) Axudar (apoiar). Sono conten- similar a un remo. 2 (fig.) Aflorar, mostrarse. to che ci affianchino questi specialisti. Estou con- Quando ti allontanerai da questo ambiente sono tento de que nos axuden estes especialistas. OBS.: io certo che affiorerà il tuo vero modo di essere. affianco, tu affianchi; v. irreg. V. táboa 5. Cando te afastes deste ambiente estou seguro de que affidabile adx. Fiable, fidedigno -a. L’informazione aflorará o teu verdadeiro xeito de ser. che ci hanno dato è assolutamente affidabile. A affisso -a part. pas. de affiggere e adx. Pegado -a, información que nos deron é absolutamente fiable. apegado -a, fixado -a. Volevano strappare il mes- affidare I v. tr. [aux. avere] Confiar, encomendar. Vi saggio affisso sul portone. Querían arrinca-la men- hanno affidato un incarico ma ve ne siete dimenti- saxe pegada no portal. cati. Confiáronvos un encargo pero esquecéstesvos affittare v. tr. [aux. avere] Alugar, arrendar. In que- del. II v. refl. [aux. essere] Confiarse, abandonarse sto negozio affittano biciclette. Neste comercio alu- a. Si è affidato completamente alla sorte. Confiouse completamente á sorte. gan bicicletas. Vogliamo affittare un appartamento che sia vicino al lavoro. Queremos alugar un apar- affievolire I v. tr. [aux. avere] Debilitar. La malattia lo tamento que estea preto do traballo. affievolisce di giorno in giorno. A enfermidade debilítao día tras día. II v. intr. pron. [aux. essere] affitto s.m. 1 Aluguer, alugamento, arrendo. Il con- Debilitarse (tamén fig.). La luce si è affievolita a tratto d’affitto di questa villa è molto vecchio. O causa di un abbassamento di energia. A luz debili- contrato de aluguer deste chalé é moi vello. 2 touse a causa dunha baixada de enerxía. I battiti del Renda, aluguer. Questi sono i soldi per pagare l’af- cuore si affievolivano a poco a poco. Os latexos do fitto. Estes son os cartos para paga-la renda. # dare corazón debilitábanse pouco a pouco. Non si affie- / prendere in affitto: alugar. volirà mai la nostra amicizia. Nunca se debilitará a nosa amizade. OBS.: io affievolisco, tu affievolisci. affliggere I v. tr. [aux. avere] Aflixir, magoar. I pro- blemi familiari lo affliggono profondamente. Os affiggere v. tr. [aux. avere] 1 Pegar, apegar, fixar. problemas familiares aflíxeno profundamente. II v. Abbiamo affisso moltissimi avvisi per annunciare la intr. pron. [aux. essere] Aflixirse, desconsolarse. Ti nostra festa. Pegamos moitísimos carteis para anun- cia-la nosa festa. 2 Poñer, pór, colocar. affliggi spesso, soprattutto quando non ti diamo Affiggeranno l’annuncio in bacheca. Poñerán o retta. Aflíxeste a miúdo, sobre todo cando non che anuncio no taboleiro. OBS.: v. irreg. V. táboa 68. facemos caso. OBS.: v. irreg. V. táboa 49. affilare v. tr. [aux. avere] 1 Afiar, aguzar. Dopo aver afflizione s.f. Aflicción, afliximento, desconsolo. Il affilato la lama del coltello ho tagliato l’arrosto dolore che gli provoca la malattia è motivo d’affli- come se fosse burro. Despois de ter afiado a folla zione per i figli. A dor que lle provoca a enfermida- do coitelo cortei o asado como se fose manteiga. 2 de é motivo de aflicción para os fillos. 49 agenzia affluente s.m. Afluente. Il fiume Po ha molti affluen- affrontare I v. tr. [aux. avere] 1 Afrontar, encarar. ti. O río Po ten moitos afluentes. Bisogna affrontare il problema con decisione. Hai affluenza s.f. 1 Afluencia, afluxo. L’eccessiva que afronta-lo problema con decisión. 2 Afrontar, affluenza di merci al magazzino l’ha costretto ad enfrontarse con. Non si arresero e affrontarono il assumere più impiegati. A excesiva afluencia de nemico. Non se renderon e afrontaron o inimigo. II mercancías ó almacén obrigouno a contratar máis v. refl. recíp. [aux. essere] Enfrontarse (en comba- empregados. 2 Afluencia, concorrencia. L’affluenza tes). I cavalieri medioevali si affrontavano nei tor- di pubblico superò tutte le aspettative. A afluencia nei. Os cabaleiros medievais enfrontábanse nos tor- de público superou tódalas expectativas. neos. affluire v. intr. [aux. essere] 1 Afluír. Dopo le piogge, affronto s.m. Afronta, aldraxe, inxuria. Non soppor- le acque del fiume affluivano con forza verso il terò più i tuoi affronti! ¡Non aturarei máis as túas mare. Despois das chuvias, as augas do río afluían afrontas! con forza cara ó mar. 2 (fig.) Afluír, chegar. Il pub- affumicare v. tr. [aux. avere] 1 Afumar(se), blico affluiva in massa allo stadio. O público afluía encher(se) de fume. Hai lasciato bruciare la carne en masa ó estadio. OBS.: io affluisco, tu affluisci. nel forno e ha affumicato tutta la cucina. Deixaches affogare I v. tr. [aux. avere] Afogar (tamén fig.). Il queima-la carne no forno e afumou(se) toda a coci- maniaco affogava le sue vittime nella vasca da ña. 2 Afumar(se), manchar(se) de fume. Il camino bagno. O maníaco afogaba as súas víctimas na sta affumicando tutta la parete. A cheminea está bañeira. Crede di poter affogare le proprie pene afumando toda a parede. 3 Afumar (un alimento). A nell’alcol. Cre que pode afoga-las súas penas no casa sua, in paese, affumicano i prosciutti. Na súa alcol. II v. intr. [aux. essere] Afogar. Tutto l’equi- casa, na aldea, afuman os xamóns. OBS.: io affumi- paggio affogò nel naufragio. Toda a tripulación afo- co, tu affumichi. gou no naufraxio. III v. refl. [aux. essere] Afogarse (suicidarse). Si è affogato nel fiume. Afogouse no afoso -a adx. Sufocante, bochornoso -a. D’estate río. IV v. intr. pron. [aux. essere] Afogar (involunta- Venezia è spesso umida e afosa. Polo verán Venecia riamente). Non sapeva nuotare e si affogò. Non é a miúdo húmida e sufocante. sabía nadar e afogou. OBS.: io affogo, tu affoghi; v. africano -a I adx. Africano -a. Il continente africano irreg. V. táboa 6. ha un clima tropicale. O continente africano ten un affollamento s.m. Aglomeración de xente. Nelle vie clima tropical. II s. Africano -a. Gli africani si sud- del centro c’era un tale affollamento che non si pote- dividono in molti gruppi etnici. Os africanos subdi- va camminare. Nas rúas do centro había tal aglo- vídense en moitos grupos étnicos. meración de xente que non se podía camiñar. agata s.f. Ágata. L’agata ha degli strati concentrici o affollare I v. tr. [aux. avere] Abarrotar, encher com- paralleli di vario colore. A ágata ten uns estratos pletamente (de xente). Questa compagnia è riuscita concéntricos ou paralelos de varias cores. ad affollare il teatro. Esta compañía conseguiu aba- rrota-lo teatro. II v. intr. pron. [aux. essere] agenda s.f. Axenda. Ho già comprato l’agenda per Amontoarse, amorearse (a xente). I manifestanti si quest’anno. Xa merquei a axenda para este ano. affollavano davanti al comune. Os manifestantes Oggi abbiamo un’agenda molto fitta. Hoxe temos amontoábanse diante da casa do concello. unha axenda moi apertada. affondare I v. tr. [aux. avere] Afundir. Appena entra- agente s.m. Axente. La siccità è stata l’agente della ti nel porto affondarono l’ancora. Tan pronto como desertizzazione della zona. A seca foi o axente da entraron no porto afundiron a áncora. II v. intr. desertización da zona. # agente di assicurazioni: [aux. essere] Afundirse. La nave è affondata a causa axente de seguros; agente di cambio: axente de della forte tempesta. O barco afundiuse a causa da bolsa; agente diplomatico: axente diplomático; forte tempestade. agente (di polizia): axente (de policía); agente affresco s.m. (Pint.) Fresco. In questa basilica possia- immobiliare: axente inmobiliario; agente segreto: mo ammirare antichi affreschi. Nesta basílica pode- axente secreto; complemento d’agente: comple- mos admirar antigos frescos. OBS.: pl. affreschi. mento axente. affrettare I v. tr. [aux. avere] Apresurar, acelerar. agenzia s.f. 1 Axencia. Ho già prenotato il biglietto Devi affrettare il passo se vuoi arrivare in tempo. Tes d’aereo nell’agenzia di viaggi. Xa reservei o billete que apresura-lo paso se queres chegar a tempo. II v. de avión na axencia de viaxes. 2 Sucursal. Questa intr. e refl. [aux. essere] Apresurarse, bulir. banca ha aperto una nuova agenzia in città. Este Affrettatevi! È tardi. ¡Apresurádevos! É tarde. banco abriu unha nova sucursal na cidade. agevolare 50 agevolare v. tr. [aux. avere] Axilizar, facilitar (un pro- conseguir. La squadra francese si aggiudicò la vit- ceso). In agenzia hanno agevolato le pratiche per toria. O equipo francés acadou a victoria. OBS.: io l’acquisto della casa. Na axencia axilizaron as xes- aggiudico, tu aggiudichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. tións para a compra da casa. OBS.: io agevolo. aggiungere I v. tr. [aux. avere] Engadir, agregar. agevole adx. Fácil, doado -a. È un libro di lettura Aggiungi un po’ più d’olio all’insalata. Engade un agevole. É un libro de lectura fácil. # rendere age- pouco máis de aceite á ensalada. II v. refl. [aux. vole: facilitar. essere] Unirse, agregarse. Durante il percorso si agganciare v. tr. [aux. avere] Enganchar. C’erano aggiunsero molte persone alla manifestazione. molti viaggiatori e hanno dovuto agganciare altri Durante o percorrido uníronse moitas persoas á manifestación. OBS.: v. irreg. V. táboa 11. due vagoni. Había moitos viaxeiros e tiveron que enganchar outros dous vagóns. OBS.: v. irreg. V. aggiunta s.f. Adición (engadido). Le aggiunte alla táboa 2. nuova edizione della grammatica sono molto inte- ressanti. As adicións á nova edición da gramática aggeggio s.m. Chisme, chintófano. Dopo aver smon- son moi interesantes. # per aggiunta: ademais / por tato il motore, non riusciva più a sistemare tutti que- riba. gli aggeggi. Despois de ter desmontado o motor, xa non era capaz de poñer en orde todos aqueles chis- aggiustare I v. tr. [aux. avere] 1 Arranxar, reparar, mes. amañar. Stamattina è venuto il tecnico per aggiu- stare la lavatrice. Hoxe pola mañá veu o técnico para aggettivo s.m. Adxectivo. La professoressa ci ha arranxa-la lavadora. 2 Amañar, ordenar. Prima di chiesto di sottolineare gli aggettivi qualificativi del uscire ti aggiusterò i capelli. Antes de saír amaña- testo. A profesora mandounos subliña-los adxecti- reiche o pelo. II v. refl. [aux. essere] Apañarse, vos cualificativos do texto. amañarse. Non ti preoccupare, per stanotte ci agghiacciante adx. Espantoso -a, horrible. Sul luogo aggiusteremo in questa camera. Non te preocupes, dell’incidente ci siamo trovati una scena agghiac- por esta noite apañarémonos neste cuarto. III v. ciante. No lugar do accidente atopámonos unha refl. recíp. [aux. essere] Poñerse de acordo. Se è escena espantosa. interessato alla casa, ci aggiusteremo sul prezzo. Se aggiornamento s.m. Actualización. Periodicamente está interesado na casa, poñerémonos de acordo no il Ministero offre corsi di aggiornamento per i pro- prezo. # aggiustare di sale: engadir sal a unha fessori. Periodicamente o Ministerio ofrece cursos comida ata obte-lo punto xusto. de actualización para os profesores. aggrapparsi v. refl. [aux. essere] 1 Agarrarse. Si aggiornare I v. tr. [aux. avere] 1 Actualizar. A gen- aggrappò alla corda cercando di non cadere. naio il governo ha aggiornato le tariffe postali. En Agarrouse á corda intentando non caer. 2 (fig.) xaneiro o goberno actualizou as tarifas postais. 2 Aferrarse. Dopo tanto tempo si aggrappava ancora Aprazar, adiar, pospoñer. Il direttore era malato e all’illusione di rivederla. Despois de tanto tempo hanno dovuto aggiornare la riunione. O director aferrábase aínda á ilusión de volver vela. estaba enfermo e tiveron que apraza-la reunión. II aggravante I adx. Agravante. La premeditazione fu v. refl. [aux. essere] Poñerse ó día. I buoni medici si considerata una circostanza aggravante dal giudice. devono aggiornare costantemente nelle loro specia- A premeditación foi considerada unha circunstancia lità. Os bos médicos téñense que poñer ó día cons- agravante polo xuíz. II s.f. Agravante. Nella sua tantemente nas súas especialidades. # essere condanna influirono molto le aggravanti del reato. aggiornato: estar ó día. Na súa condena influíron moito as agravantes do aggirare I v. tr. [aux. avere] Rodear, cercar. È stato delicto. OBS.: como s., tanto en italiano coma en facile aggirare l’esercito nemico. Foi fácil rodea-lo galego, ten o significado de ‘circunstancia agravan- exército inimigo. II v. intr. pron. [aux. essere] 1 Dar te’. voltas (sospeitosamente). Uno strano tipo si aggira- aggravare I v. tr. [aux. avere] Agravar, empeorar. I va sotto casa mia. Un tipo estraño daba voltas baixo problemi economici hanno aggravato la situazione a miña casa. 2 Ascender (unha cantidade). Il conto familiare. Os problemas económicos agravaron a si aggira sulle quarantamila lire. A conta ascende situación familiar. II v. intr. pron. [aux. essere] arredor das corenta mil liras. # aggirare un pro- Agravarse. Ultimamente gli si sono aggravati i sin- blema: tratar de resolver un problema sen afronta- tomi della polmonite. Ultimamente agraváronselle lo directamente. os síntomas da pulmonía. # aggravare la coscienza: aggiudicare I v. tr. [aux. avere] Adxudicar. All’asta remorde-la conciencia. hanno aggiudicato le opere d’arte ai migliori offe- aggredire v. tr. [aux. avere] Agredir, atacar. L’hanno renti. Na poxa adxudicaron as obras de arte ós aggredito alle spalle e gli hanno rubato il portafo- mellores ofertantes. II v. refl. [aux. essere] Acadar, glio. Agredírono polas costas e roubáronlle a bille- 51 agnello

teira. # aggredire un problema: afrontar un pro- Pertence a unha familia acomodada e puido viaxar blema con decisión. OBS.: io aggredisco, tu aggre- moito. disci. agile adx. 1 Áxil. Malgrado la sua età è molto agile aggregare I v. tr. [aux. avere] Agregar, incorporar, nei movimenti. A pesar da súa idade é moi áxil nos engadir. In quel periodo avevano aggregato nume- movementos. 2 (fig.) Áxil, vivo -a. Ha una mente rosi territori alla loro nazione. Naquel período agre- agile e risolve subito i problemi. Ten unha mente garan numerosos territorios á súa nación. II v. refl. áxil e resolve de seguida os problemas. # agile di [aux. essere] Unirse, agregarse, incorporarse. Si mano: hábil para roubar; agile di mente: esperto aggregarono al nostro gruppo tanti anni fa. -a / vivo -a. Uníronse ó noso grupo hai moitos anos. OBS.: io agilità s.f. inv. Axilidade. Devi fare un po’ di ginna- aggrego, tu aggreghi; v. irreg. V. táboa 6. stica se non vuoi perdere agilità. Tes que facer un aggregazione s.f. Agregación, incorporación. Dopo pouco de ximnasia se non queres perder axilidade. l’aggregazione dei nuovi membri, il nostro partito è agio s.m. Comodidade. È abituato a vivere nel lusso e arrivato ai centomila affiliati. Trala agregación dos negli agi. Está acostumado a vivir no luxo e con novos membros, o noso partido chegou ós cen mil comodidades. # a mio / tuo / suo... agio: a gusto; afiliados. mettiti a tuo agio!: ¡ponte cómodo!; sentirsi a pro- aggressione s.f. Agresión. Dopo aver subito una prio agio: estar coma un peixe na auga / estar no terribile aggressione è andato dalla polizia. Despois seu ambiente; vivere negli agi / vivere in mezzo de sufrir unha terrible agresión foi á policía. # patto agli agi: vivir na abundancia. OBS.: pl. agi. ♦ Para di non aggressione: pacto de non agresión (firma- referirse ó ‘allo’ en italiano emprégase o termo do entre dúas nacións). aglio. aggressività s.f. inv. Agresividade. L’aggressività del agire v. intr. [aux. avere] 1 Actuar, obrar, proceder. suo carattere gli ha causato serie difficoltà. A agre- Hai agito con prudenza. Actuaches con prudencia. 2 sividade do seu carácter causoulle serias dificulta- (Der.) Exercer unha acción legal (contra alguén). des. Gli impiegati agiranno contro la ditta dopo il licen- aggressivo -a adx. Agresivo -a, violento -a. I suoi ziamento. Os empregados exercerán unha acción problemi affettivi l’hanno reso molto aggressivo. Os legal contra a empresa tralo despedimento. OBS.: io seus problemas afectivos fixérono moi agresivo. # agisco, tu agisci. macchina dalla linea aggressiva: coche de liña agitare I v. tr. [aux. avere] 1 Axitar. Questo sciroppo deportiva; squadra aggressiva: equipo ofensivo va agitato prima dell’uso. Este xarope débese axitar (que xoga ó ataque). antes do uso. 2 (fig.) Axitar, desacougar, inquietar. aggressore -trice I s. Agresor -ora. L’aggressore l’a- Stanotte ho avuto un incubo che mi ha agitato veva minacciato con un coltello. O agresor ameazá- molto. Esta noite tiven un pesadelo que me axitou rao cun coitelo. II adx. Agresor -ora. Le Nazione moito. II v. intr. pron. e refl. [aux. essere] 1 Axitarse. Unite hanno punito il paese aggressore. As Nacións Le foglie degli alberi si agitavano al vento. As follas das árbores axitábanse co vento. 2 (fig.) Axitarse, Unidas castigaron o país agresor. OBS.: fai o f. irreg. aggreditrice. desacougarse, excitarse. Tutti ci siamo agitati a quella notizia. Todos nos axitamos con aquela noti- aggrovigliare I v. tr. [aux. avere] Enredar, enlear, cia. OBS.: io agito; v. irreg. V. táboa 1. enguedellar. Il gatto ha aggrovigliato tutti i fili. O gato enredou tódolos fíos. II v. intr. pron. [aux. esse- agitazione s.f. 1 Axitación, inquietude, preocupa- re] Enredarse, enlearse, enguedellarse. Mi si sono ción. La nostra agitazione si doveva alla mancanza aggrovigliati i capelli e non riuscivo a pettinarmi. di notizie. A nosa axitación debíase á falta de noti- Enredóuseme o pelo e non era capaz de me peitear. cias. 2 (fig.) Acción de protesta sindical ou políti- ca. # essere in agitazione: estar preocupado; met- OBS.: v. irreg. V. táboa 7. tere in agitazione: preocupar. agguato s.m. Emboscada. Sono caduti in un agguato dell’esercito nemico. Caeron nunha emboscada do agli, ai, al, all’, alla, alle, allo V. a. exército inimigo. aglio s.m. Allo. L’aglio è una delle piante più usate in agiato -a adx. 1 Acomodado -a, desafogado -a (vida). cucina. O allo é unha das plantas máis usadas na Da quando hanno vinto quel premio alla lotteria cociña. # spicchio d’aglio: dente de allo. OBS.: pl. hanno una vita agiata. Desde que gañaron aquel agli. premio na lotería teñen unha vida acomodada. 2 agnello s.m. Año, cordeiro. La pecora allattava i suoi Acomodado -a, podente (persoa). Appartiene a una agnelli. A ovella aleitaba os seus años. La speciali- famiglia agiata e ha potuto viaggiare molto. tà del ristorante è l’arrosto di agnello. A especiali- ago 52

dade do restaurante é o asado de año. # l’Agnello fatto riflettere. O ton agre das súas palabras fíxonos di Dio: o Año de Deus. reflexionar. ♦ Para referirse ó ‘agro, campo’ en ita- ago s.m. Agulla (para coser, calcetar e inxectar). liano emprégase o termo campagna, para ‘agro, Dammi un ago per cucire l’orlo del vestito. Dáme leira’ appezzamento ou campo. unha agulla para cose-la basta do vestido. # ago da aguzzare v. tr. [aux. avere] Aguzar, afinar, avivar. calza / da maglia: agulla de calcetar; ago della Aguzzare l’ingegno. Aguza-lo enxeño. Aguzzare la bilancia: agulla da balanza; ago torto: agulla de vista. Aguza-la vista. gancho; infilare l’ago: enfia-la agulla. OBS.: pl. aghi. ah interx. Ah. Ah! Mi ero scordata di dirti che non verrò a cena. ¡Ah! Esquecérame de dicirche que non agonia s.f. 1 (Med.) Agonía. Durante la sua agonia virei cear. non riconosceva più nessuno. Durante a súa agonía xa non recoñecía a ninguén. 2 (fig.) Agonía, angus- ahi interx. Ai. Ahi! Mi hai fatto male! ¡Ai! tia. La lunga attesa in ospedale diventò una vera ¡Fixéchesme dano! agonia. A longa espera no hospital converteuse aia s.f. Eira, aira. Sull’aia c’erano due contadini che nunha verdadeira agonía. trebbiavano ancora il grano. Na eira había dous agonistico -a adx. (Dep.) Competitivo -a. Lo spirito campesiños que aínda mallaban o trigo. # menare il agonistico di quest’atleta l’ha portato a vincere can per l’aia: facer tempo para non ter que chegar nell’eliminatoria. O espírito competitivo deste atle- a algunha conclusión con alguén. ta levouno a gañar na eliminatoria. # attività ago- aids s.m. inv. Sida. L’aids può essere trasmesso con nistica: actividade deportiva. OBS.: m. pl. agonisti- trasfusioni di sangue infetto. A sida pódese transmi- ci, f. pl. agonistiche. tir con transfusións de sangue infectado. agonizzante adx. Agonizante. Confortò il malato airone s.m. Garza. L’airone è un uccello dalle zampe agonizzante. Confortou o enfermo agonizante. sottili e dalle ali molto lunghe. A garza é un paxaro agonizzare v. intr. [aux. avere] Agonizar (tamén fig.). coas patas finas e as ás moi longas. # airone cine- Il superstite del naufragio agonizzava sulla spiaggia rino: garza real. deserta. O supervivente do naufraxio agonizaba na aiuola s.f. Parterre. Attorno alle aiuole hanno pianta- praia deserta. La nuova tecnologia fa agonizzare le to delle siepi. Arredor dos parterres plantaron industrie che non hanno modernizzato i loro impian- ti. A nova tecnoloxía fai agoniza-las industrias que unhas sebes. # non calpestare le aiuole: prohibido non modernizaron as súas instalacións. pisa-lo céspede. agosto s.m. Agosto. Di solito in agosto siamo in aiutare v. tr. [aux. avere] 1 Axudar. Mi aiuti a fare i vacanza. Normalmente en agosto estamos de vaca- compiti? ¿Axúdasme a face-los deberes? 2 Axudar, cións. socorrer, auxiliar. Quando avete avuto l’incidente stradale, vi hanno aiutato molte persone. Cando agrario -a adx. Agrario -a. Il dibattito sui problemi tivéste-lo accidente de tráfico, axudáronvos moitas agrari non è ancora finito. O debate sobre os pro- persoas. 3 Axudar, facilitar. Le tisane aiutano la blemas agrarios aínda non rematou. OBS.: m. pl. digestione. As infusións axudan á dixestión. # aiuta- agrari, f. pl. agrarie. ti che Dio / il ciel ti aiuta: enxéñate para resolve-los agreste adx. Agreste, campestre, rústico -a. Ci piace teus problemas, porque seguro que haberá alguén la natura e la vita agreste. Gústano-la natureza e a que che bote unha man. vida agreste. # piante agresti: plantas agrestes. aiuto I s.m. Axuda. Senza il vostro aiuto non sarei agricolo -a adx. Agrícola. Avete fatto un importante mai riuscito a finire questo lavoro. Sen a vosa axuda investimento in macchine agricole. Fixestes un nunca conseguiría rematar este traballo. II interx. importante investimento en maquinaria agrícola. Socorro, auxilio. ‘Aiuto!’ -gridava dopo essere agricoltore -trice s. Agricultor -ora. Questa famiglia caduto in acqua. ‘¡Socorro!’ -gritaba despois de di agricoltori ha un’enorme piantagione di olivi. caer na auga. Esta familia de agricultores ten unha enorme plan- ala s.f. Á, ala (tamén fig.). Il passero non poteva vola- tación de oliveiras. re perché aveva un’ala rotta. O gorrión non podía agricoltura s.f. Agricultura. L’agricoltura ha tipi e voar porque tiña unha á rota. Le ali dell’aereo. As ás tecniche di coltivazione molto vari. A agricultura do avión. Le ali di un palazzo. As ás dun edificio. # ten tipos e técnicas de cultivo moi variados. avere le ali ai piedi: correr moito; l’ala del cappello: a aba; in un batter d’ali: nun amén. OBS.: pl. ali. agro -a adx. Agre, acedo -a, ácido -a (tamén fig.). Mi piace il sapore agro dei limoni. Gústame o sabor alabastro s.m. Alabastro. Hanno restaurato la agre dos limóns. Il tono agro delle sue parole ci ha madonna di alabastro che c’era all’ingresso del 53 alieno

monastero. Restauraron a virxe de alabastro que botella do alcohol evaporarase. (ext.) Prendendo estaba na entrada do mosteiro. questa medicina non si può bere alcol. Tomando alambicco s.m. Alambique. Abbiamo venduto l’a- esta medicina non se pode beber alcohol. OBS.: lambicco e non possiamo più fare la grappa. tamén existe a variante alcool; pl. alcoli. Vendémo-lo alambique e xa non podemos face-la alcolico -a I adx. Alcohólico -a, alcólico -a. Questo augardente. OBS.: pl. alambicchi. liquore ha una gradazione alcolica molto alta. Este alba s.f. Amencer, alba, abrente. Ci siamo svegliati licor ten unha graduación alcohólica moi alta. II alle prime luci dell’alba. Espertamos coas primeiras s.m. Alcohol, alcol (bebida alcohólica). Non l’ho luces do amencer. mai visto bere alcolici. Nunca o vin tomar alcohol. OBS.: tamén existe a variante alcoolico; m. pl. alco- albeggiare v. intr. impers. [aux. essere] Amencer, cla- lici, f. pl. alcoliche. rear, alborexar. Albeggiava quando si addormentò. alcolismo s.m. Alcoholismo, alcolismo. L’alcolismo è Amencía cando adormeceu. OBS.: v. irreg. V. táboa un abuso delle bevande alcoliche che può diventare 4. una malattia. O alcoholismo é un abuso das bebidas alberghiero -a adx. Hoteleiro -a. L’industria alberghie- alcohólicas que se pode converter nunha enfermi- ra ha registrato un notevole calo. A industria hoteleira dade. rexistrou unha notable baixada. alcolizzato -a I adx. Alcohólico -a, alcólico -a. Ha albergo s.m. Hotel. Gli alberghi della città erano fondato un centro d’accoglienza per le persone alco- pieni a causa della fiera campionaria. Os hoteis da lizzate. Fundou un centro de acollida para as per- cidade estaban cheos a causa da feira de mostras. soas alcohólicas. II s. Alcohólico -a, alcólico -a. OBS.: pl. alberghi. Gli alcolizzati hanno bisogno di aiuto medico. Os albero s.m. 1 Árbore. Il pioppo è un albero che cre- alcohólicos precisan axuda médica. sce in zone umide. O chopo é unha árbore que crece alcuno -a I adx. indef. 1 (pl.) Algúns -unhas. Restano en zonas húmidas. 2 (Mar.) Mastro, pao. L’albero alcuni panini dentro il sacchetto. Quedan algúns regge le vele dell’imbarcazione. O mastro sostén as bocadillos dentro da bolsa. 2 (sing.) Ningún -unha. velas da embarcación. # albero genealogico: árbo- Non abbiamo alcun problema. Non temos ningún re xenealóxica. problema. II pron. indef. (pl.) Algúns -unhas. albicocca s.f. Albaricoque. L’albicocca ha una buccia Alcune di queste ragazze sono state compagne di vellutata di colore arancione. O albaricoque ten scuola. Algunhas destas rapazas foron compañeiras ♦ unha pel aveludada de cor laranxa. OBS.: pl. albi- de escola. Para referirse a ‘algún -unha’ en ita- cocche. liano emprégase o termo qualche (adx.) ou qualcuno -a (pron.). albicocco s.m. Albaricoqueiro. In primavera gli albi- cocchi sono pieni di fiori bianchi. Na primavera os alfabeto s.m. Alfabeto. L’alfabeto greco ha segni gra- fici diversi da quello latino. O alfabeto grego ten albaricoqueiros están cheos de flores brancas. OBS.: pl. albicocchi. signos gráficos distintos do latino. albo s.m. 1 Taboleiro (de anuncios). Devo affiggere alfiere s.m. 1 Alférez. L’alfiere è l’ufficiale dell’eser- nell’albo i nuovi avvisi del comune. Teño que colo- cito di grado minore. O alférez é o oficial do exérci- car no taboleiro os novos avisos do concello. 2 to de grao menor. 2 Alfil. L’alfiere non si muove in Colexio (rexistro de profesionais). Appartiene linea retta ma in diagonale. O alfil non se move en all’albo dei farmacisti da quando ha finito il corso di liña recta senón en diagonal. laurea. Pertence ó colexio de farmacéuticos desde alga s.f. Alga. Sulla sponda del lago si vedevano tante que rematou a carreira. # albo d’oro: libro de ouro; alghe verdi. Na beira do lago víanse moitas algas iscriversi all’albo: colexiarse. ♦ Para referirse ó verdes. OBS.: pl. alghe. ‘albo (dun proxectil)’en italiano emprégase o termo alibi s.m. inv. 1 (Der.) Coartada. Non hanno potuto bersaglio. accusarlo del reato perché aveva un alibi. Non pui- album s.m. inv. Álbum. Ha parecchi album di foto- deron acusalo do delicto porque tiña unha coarta- grafie di quando era bambino. Ten moitos álbums de da. 2 (fig.) Pretexto, escusa. I tuoi alibi non convin- fotografías de cando era neno. cono nessuno. Os teus pretextos non convencen a albume s.m. Albume (do ovo). L’albume è ciò che ninguén. comunemente si conosce come bianco dell’uovo. O alice V. acciuga. albume é o que comunmente se coñece coma clara alieno -a I adx. Contrario -a. È sempre stata aliena do ovo. dai compromessi. Sempre foi contraria ós compro- alcol s.m. Alcohol, alcol. Se non metti il tappo alla misos. II s.m. Extraterrestre. Nel film che siamo bottiglia dell’alcol evaporerà. Se non po-lo tapón á andati a vedere ieri gli alieni dominavano la Terra. alimentare 54

Na película que fomos ver onte os extraterrestres allargare I v. tr. [aux. avere] 1 Alargar, anchear, dominaban a Terra. ♦ Para referirse ó ‘alleo’en ita- ensanchar. Ho allargato la gonna verde. Alarguei a liano emprégase o termo altrui. saia verde. Prima o poi allargheranno questa strada. alimentare I adx. Alimenticio -a. Per intere settima- Antes ou despois alargarán esta estrada. 2 (fig.) Ampliar, estender. Se allarghiamo le ricerche maga- ne abbiamo studiato i prodotti alimentari basici. ri troveremo una soluzione. Se ampliámo-las inves- Durante semanas enteiras estudiámo-los productos tigacións ó mellor atopamos unha solución. II v. alimenticios básicos. II s.m. pl. Comestibles. intr. pron. [aux. essere] 1 Alargarse, anchearse, Avevano un negozio di alimentari vicino a casa tua. ensancharse. Il sentiero si allargava man mano che Tiñan unha tenda de comestibles cerca da túa casa. ci avvicinavamo al mulino. A senda alargábase a III v. tr. [aux. avere] Alimentar, nutrir (tamén fig.). medida que nos achegabamos ó muíño. # allargare Alimentare un bambino. Alimentar un neno. il cuore: consolar. OBS.: io allargo, tu allarghi; v. Alimentare la speranza. Alimenta-la esperanza. IV irreg. V. táboa 6. v. refl. [aux. essere] Alimentarse, nutrirse (tamén fig.). È vegetariano, ma non si alimenta soltanto di allarmare I v. tr. [aux. avere] Alarmar, asustar, ate- verdura. É vexetariano, pero non se alimenta só de morizar. La minaccia di un terremoto allarmò la verduras. Si alimentava di sogni. Alimentábase de popolazione. A ameaza dun terremoto alarmou a soños. poboación. II v. intr. pron. [aux. essere] Alarmarse, asustarse, atemorizarse. Si è molto allarmato quan- alimentazione s.f. Alimentación, nutrición. do ha saputo del nostro disastro finanziario. L’alimentazione ha un ruolo fondamentale nella Alarmouse moito cando soubo o do noso desastre crescita dei bambini. A alimentación ten un papel financeiro. fundamental no crecemento dos cativos. allarme s.m. 1 Alarma, alerta (sinal de perigo). alimento s.m. Alimento. Il pesce è un ottimo alimen- Appena hanno visto il fuoco hanno dato l’allarme. to, ricco di proteine. O peixe é un alimento boísimo, Tan pronto como viron o lume deron a alarma. 2 rico en proteínas. (fig.) Alarma (temor). La notizia che la malattia era alito s.m. Alento, bafo. Alcuni tipi di cibo provocano contagiosa provocò l’allarme fra i compagni di lavo- l’alito cattivo. Algúns tipos de comida provocan o ro. A noticia de que a enfermidade era contaxiosa mal alento. # un alito di vento (fig.): un hálito de provocou a alarma entre os compañeiros de traba- vento. llo. # falso allarme: falsa alarma; mettere / stare in allarme: alarmar(se). allacciare v. tr. [aux. avere] 1 Atar (cordóns, lazos...). Allaccia le scarpe se non vuoi cadere. Ata os zapa- allattamento s.m. Lactación. L’allattamento artificia- tos se non queres caer. 2 Abrochar. Non mi dimen- le è meno raccomandabile di quello materno. A lac- tico mai di allacciare la cintura di sicurezza. Nunca tación artificial é menos recomendable cá materna. me esquezo de abrocha-lo cinto de seguridade. 3 allattare v. tr. [aux. avere] Aleitar, dar de mamar. Ha (Elec.) Conectar. Non allaccerò la corrente fino a allattato il figlio fino a quando ha dovuto tornare a quando non avrai cambiato tutte le lampadine. Non lavorare. Aleitou o fillo ata que tivo que volver tra- conectarei a corrente ata que non teñas cambiadas ballar. tódalas lámpadas. 4 (fig.) Iniciar, comezar, princi- piar (unha amizade ou relación). Abbiamo allaccia- alleanza s.f. Alianza, coalición (tamén fig.). to degli importanti rapporti d’affari con una ditta L’alleanza dei due partiti di destra equilibrò la bilan- portoghese. Iniciamos unhas importantes relacións cia parlamentare. A alianza dos dous partidos da de negocios cunha empresa portuguesa. OBS.: v. dereita equilibrou a balanza parlamentaria. irreg. V. táboa 2. allearsi v. refl. [aux. essere] Aliarse. Si sono alleati a allagamento s.m. Alagamento, inundación, asolaga- un gruppo giapponese che investirà in azioni. mento. L’allagamento della valle ha causato molti Aliáronse a un grupo xaponés que investirá en danni. O alagamento do val causou moitos danos. accións. allagare I v. tr. [aux. avere] Alagar, inundar, asola- alleato -a I part. pas. de allearsi e adx. Aliado -a. gar. Il mare ha allagato le terre basse fino a queste L’esercito alleato accorse in loro aiuto. O exército colline. O mar alagou as terras baixas ata estes aliado acudiu na súa axuda. II s. Aliado -a. Gli alle- outeiros. II v. intr. pron. [aux. essere] Alagarse, ati erano in disaccordo fra di loro. Os aliados esta- inundarse, asolagarse. Il pianterreno si è allagato, ban en desacordo entre eles. ma l’acqua non è arrivata oltre le scale. A planta allegare v. tr. [aux. avere] Acompañar (un documen- baixa alagouse, pero a auga non chegou máis alá to). Bisogna allegare alla richiesta la documentazio- das escaleiras. OBS.: io allago, tu allaghi; v. irreg. V. ne necessaria. Hai que acompaña-la solicitude da táboa 6. documentación necesaria. # allegare i denti: dar 55 alloggiare

denteira. OBS.: io allego, tu alleghi; v. irreg. V. táboa allergico -a adx. Alérxico -a. Alcuni cibi ci provoca- 6. no una reazione allergica molto forte. Algúns ali- alleggerire I v. tr. [aux. avere] Alixeirar (un peso, mentos provócannos unha reacción alérxica moi unha tarefa...). Alleggerire uno zaino. Alixeirar forte. OBS.: m. pl. allergici, f. pl. allergiche. unha mochila. Alleggerire un lavoro. Alixeirar un allestimento s.m. Preparación (posta a punto). traballo. II v. refl. [aux. essere] Librarse. Mi sono Stiamo lavorando all’allestimento della mostra. alleggerito di molte responsabilità. Libreime de moi- Estamos traballando na preparación da mostra. # tas responsabilidades. # alleggerire le tasche di allestimento scenico: montaxe escénica. qualcuno / alleggerire qualcuno del portafoglio: allestire v. tr. [aux. avere] Preparar. Allestiscono gli roubar a alguén. OBS.: io alleggerisco, tu alleggeri- stand per la fiera del libro. Preparan os pavillóns sci. para a feira do libro. OBS.: io allestisco, tu allestisci. allegoria s.f. Alegoría. Una delle figure retoriche più allevamento s.m. 1 Cría, crianza (animal). Hanno adoperate nella letteratura medioevale è l’allegoria. investito tanti soldi nell’allevamento di polli. Unha das figuras retóricas máis usadas na literatu- Investiron moitos cartos na cría de polos. 2 Granxa ra medieval é a alegoría. (de animais). L’epidemia ha ridotto notevolmente allegria s.f. Alegría, ledicia. Quando seppe che il suo l’allevamento. A epidemia reduciu notablemente a compagno aveva superato le prove, sentì una pro- granxa. fonda allegria. Cando soubo que o seu compañeiro allevare v. tr. [aux. avere] 1 Criar (animal). Da due superara as probas, sentiu unha profunda alegría. anni allevano maiali. Desde hai dous anos crían allegro -a I adx. 1 Alegre, contento -a, ledo -a. È un porcos. 2 Criar, educar. L’ha allevato come se fosse ragazzo così allegro che comunica il suo entusiasmo suo figlio. Criouno como se fose seu fillo. a tutti. É un rapaz tan alegre que contaxia o seu alleviare v. tr. [aux. avere] Aliviar, calmar. Per alle- entusiasmo a todos. 2 Alegre, vivo -a (cor). Mi piac- viare la sua tristezza hanno deciso di portarla in ciono i vestiti di colori allegri. Gústanme os vestidos viaggio. Para alivia-la súa tristeza decidiron levala de cores alegres. II s.m. (Mús.) Allegro. L’allegro è de viaxe. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. un movimento dal tempo rapido. O allegro é un movemento co tempo rápido. # vita allegra: vida allievo -a s. 1 Alumno -a. Due allievi sono andati a alegre / despreocupada. parlare al professore. Dous alumnos foron falarlle ó profesor. 2 Discípulo -a. Anche gli allievi del allenamento s.m. Adestramento. Il periodo di allena- celebre filosofo diventeranno famosi. Tamén os mento durò fino al giorno prima della partita. O discípulos do célebre filósofo chegarán a ser período de adestramento durou ata o día antes do famosos. partido. # tenersi in allenamento: estar en boa forma física. allineamento s.m. Aliñación, aliñamento. Il calo della Borsa è finito in un nuovo allineamento mone- allenare I v. tr. [aux. avere] Adestrar. Allenava cavalli tario. A baixada da Bolsa rematou nunha nova ali- da corsa. Adestraba cabalos de carreiras. II v. refl. ñación monetaria. # allineamento politico: aliña- [aux. essere] Adestrarse, exercitarse. Ci alleneremo a ción política. nuotare tre ore al giorno. Adestrarémonos nadando tres horas ó día. # allenare una squadra: adestrar un allineare I v. tr. [aux. avere] Aliñar. Ha allineato tutti i giocattoli sul tappeto. Aliñou tódolos xoguetes equipo. OBS.: io alleno. sobre a alfombra. II v. refl. [aux. essere] Aliñarse. I allenatore -trice s. Adestrador -ora, preparador premiati si erano allineati per ricevere le corrispon- -ora. L’allenatore incoraggiava gli atleti prima della denti medaglie. Os premiados aliñáranse para reci- gara. O adestrador animaba os atletas antes da bi-las correspondentes medallas. OBS.: io allineo; v. competición. irreg. V. táboa 1. allentare v. tr. [aux. avere] 1 Afrouxar. Bisogna allen- allodola s.f. Laverca. Durante il volo l’allodola emet- tare le redini del cavallo a poco a poco. Hai que te un verso lungo e armonioso. Durante o voo a afrouxa-las rendas do cabalo pouco a pouco. 2 (fig.) laverca emite un canto longo e harmonioso. Afrouxar, abrandar. La scuola ha molto allentato la alloggiare I v. intr. [aux. avere] Vivir, habitar, residir. disciplina negli ultimi anni. A escola afrouxou moito Quando studiavo a Parigi alloggiavo presso una a disciplina nos últimos anos. # allentare il passo: famiglia. Cando estudiaba en París vivía cunha diminuí-la marcha. ♦ Para referirse a ‘alentar, dar familia. II v. tr. [aux. avere] Aloxar, albergar, aco- ánimo’ en italiano emprégase o termo incoraggiare. ller. Quando l’hanno alloggiato a casa loro non allergia s.f. Alerxia. Le allergie sono molto aumenta- sapevano che fosse ricco. Cando o aloxaron na súa te a causa dell’inquinamento. As alerxias aumenta- casa non sabían que era rico. OBS.: v. irreg. V. táboa ron moito a causa da contaminación. 4. alloggio 56 alloggio s.m. 1 Aloxamento. Abbiamo cercato allog- algúns problemas de difícil solución. OBS.: v. irreg. gio un’intera mattina senza successo. Buscamos V. táboa 31. aloxamento toda unha mañá sen éxito. 2 Vivenda alluminio s.m. Aluminio. Hanno fatto cambiare le (casa). L’alloggio era un po’ lontano dal centro. A finestre di legno con altre di alluminio. Fixeron vivenda estaba un pouco lonxe do centro. # dare cambia-las fiestras de madeira por outras de alumi- alloggio: dar aloxamento; trovare alloggio: atopar nio. aloxamento; alloggi popolari: vivendas de protec- ción oficial. allungare I v. tr. [aux. avere] 1 Alongar, prolongar. Vuoi che allunghi la gonna fino al ginocchio? allontanamento s.m. Afastamento, arredamento ¿Queres que alongue a saia ata o xeonllo? Magari (tamén fig.). Il primo provvedimento è stato l’allon- potessimo allungare il nostro soggiorno in Italia. tanamento dei malati infettivi. A primeira medida Oxalá puidesemos alonga-la nosa estancia en foi o afastamento dos enfermos contaxiosos. Dopo il Italia. 2 (fam.) Achegar, acercar. Mi allungate l’ac- litigio ho notato un allontanamento tra di noi. Trala qua, per favore? ¿Achegádesme a auga, por favor? discusión notei un afastamento entre nós. II v. intr. pron. [aux. essere] Alongarse, prolongar- allontanare I v. tr. [aux. avere] Afastar, arredar, se. Il percorso si allungherà di trenta chilometri. O alongar (tamén fig.). Ha allontanato i figli dal percorrido alongarase trinta quilómetros. La confe- fuoco. Afastou os fillos do lume. Devi allontanare renza si è allungata ancora per tre quarti d’ora. A pensieri così tristi. Tes que afastar pensamentos tan conferencia alongouse aínda tres cuartos de hora. # tristes. II v. intr. pron. [aux. essere] Afastarse, arre- allungare il passo: camiñar máis a présa; allunga- darse, alongarse (tamén fig.). Si sono allontanati re il vino: auga-lo viño; allungare le gambe: esti- dalle finestre. Afastáronse das fiestras. Ci allonta- ra-las pernas; allungare le mani: tentar meter man niamo sempre più perché non abbiamo niente in (a unha persoa). OBS.: io allungo, tu allunghi; v. comune. Afastámonos cada vez máis porque non irreg. V. táboa 6. temos nada en común. allusione s.f. Alusión, referencia. Faremo allusione a allora I adv. Entón, daquela, xacando. Allora erava- questo argomento che è ancora da sviluppare. mo troppo giovani per capire il senso delle sue paro- Faremos alusión a este tema que está aínda por des- le. Entón eramos demasiado novos para entende-lo envolver. sentido das súas palabras. II conx. Entón, daquela, alluvione s.f. 1 Aluvión, riada. L’alluvione provocò logo. Se non vuoi venire con noi, allora è assurdo consistenti perdite economiche. O aluvión provocou che restiamo qua. Se non queres vir connosco, entón considerables perdas económicas. 2 (fig.) Aluvión. é absurdo que quedemos aquí. Hai qualcosa da Erano così famosi che all’uscita li aspettava un’al- aggiungere? Allora parla! ¿Tes algo que engadir? luvione di fotografi. Eran tan famosos que á saída ¡Entón fala! # allora come allora: naquela circuns- esperábaos un aluvión de fotógrafos. tancia; da allora in poi: desde entón; fino ad allo- ra: ata entón; fin da allora: desde entón. ♦ Para almeno adv. Polo menos, sequera. Dammi almeno referirse a ‘agora’ en italiano emprégase o termo una ragione per non venire con noi. Dáme polo adesso. menos unha razón para non vir connosco. alt interx. Alto. Alt! Non potete passare di qui. ¡Alto! alloro s.m. Loureiro. Abbiamo fatto una corona con Non podedes pasar por aquí. # dare / ordinare due rami d’alloro. Fixemos unha coroa con dúas l’alt: da-lo alto. pólas de loureiro. # riposare / dormire sugli allori: contentarse cos éxitos obtidos anteriormente. altalena s.f. 1 Bambán, arrandeadoiro, randeeira. Il padre spingeva il figlio sull’altalena. O pai empuxa- alluce s.m. Dedo gordo do pé. Queste scarpe mi fanno ba o fillo no bambán. 2 Bambán. Seduti sugli estre- male all’alluce. Estes zapatos máncanme no dedo mi dell’altalena andavamo su e giù. Sentados nos gordo do pé. extremos do bambán subiamos e baixabamos. allucinante adx. Alucinante, abraiante, impresio- altare s.m. Altar. Il prete si inginocchiò davanti all’al- nante. È stata un’esperienza allucinante e non credo tare. O cura axeonllouse diante do altar. # altare di poterla dimenticare. Foi unha experiencia aluci- maggiore: altar maior; andare all’altare: casar. nante e non creo que a poida esquecer. alterare I v. tr. [aux. avere] 1 Alterar, modificar. allucinazione s.f. Alucinación. La febbre gli ha pro- Questo detersivo non altera i colori del bucato. Este vocato allucinazioni. A febre provocoulle alucina- deterxente non altera as cores da bogada. 2 (fig.) cións. Finxir, simular. Alterava la voce per non essere alludere v. intr. [aux. avere] Aludir a, referirse a. Alla riconosciuto. Finxía a voz para non ser recoñecido. fine della riunione hai alluso ad alcuni problemi di 3 (fig.) Falsear, terxiversar. La stampa ha alterato i difficile soluzione. Ó final da reunión aludiches a fatti dell’incidente. O xornal falseou os feitos do 57 altro

accidente. II v. intr. pron. [aux. essere] (fig.) alto -a I adx. 1 Alto -a. Il lampione è alto tre metri. O Alterarse, irritarse. Appena ci siamo messi a discu- farol ten tres metros de alto. 2 Alto -a, elevado -a. Il tere si è alterato terribilmente. Tan pronto como nos prezzo di questo arazzo è troppo alto per me. O puxemos a discutir alterouse terriblemente. OBS.: io prezo deste tapiz é demasiado alto para min. 3 (fig.) altero; v. irreg. V. táboa 1. Elevado -a, nobre. È una ragazza di alti sentimenti. É unha rapaza de elevados sentimentos. II s.m. sing. alterco s.m. Altercado, agarrada, liorta. Abbiamo Alto. Dall’alto del palazzo si può vedere il ponte avuto un alterco con un ragazzo che voleva prende- nuovo. Desde o alto do edificio pódese ve-la ponte re il nostro taxi. Tivemos un altercado cun rapaz que nova. III adv. (fig.) Alto. Vuole volare alto, ma non quería colle-lo noso taxi. OBS.: pl. alterchi. lavora abbastanza. Quere voar alto, pero non traba- alterigia s.f. Altivez, arrogancia, soberbia. Ci tratta- lla abondo. # alta stagione: temporada alta; alte va con alterigia, come se lui fosse il padrone di tutto. cariche: altos cargos; alto mare: mar aberto; Tratábanos con altivez, como se el fose o amo de andare a testa alta: ir coa cabeza alta; gli alti e todo. bassi: altibaixos; guardare dall’alto in basso: alternanza s.f. Alternancia. L’alternanza di coltiva- mirar de arriba a abaixo con desprezo; in alto: no zioni diverse è vantaggiosa per la terra. A alternan- alto / cara o alto; notte alta: noite avanzada; par- cia de cultivos diferentes é vantaxosa para a terra. lare ad alta voce: falar en voz alta. Siamo in una fase di alternanza politica. Estamos altoparlante s.m. Altofalante. Era seduto accanto a nunha fase de alternancia política. un altoparlante e il suono della musica lo stordiva. alternare I v. tr. [aux. avere] Alternar. Bisogna alter- Estaba sentado a carón dun altofalante e o son da nare lo studio e il riposo. Hai que alterna-lo estudio música atordábao. OBS.: pl. altoparlanti. e o repouso. II v. refl. recíp. [aux. essere] altopiano s.m. Meseta. Dopo essere saliti sulla colli- Alternarse, sucederse. Si sono alternati nelle fac- na si trovarono su un piccolo altopiano. Despois de cende domestiche. Alternáronse nas tarefas domés- subir polo outeiro atopáronse sobre unha pequena ticas. meseta. OBS.: pl. altipiani / altopiani. alternativo -a I adx. 1 Alternativo -a. Avete studiato il altrettanto -a I adx. indef. 1 (sing.) Igual, mesmo -a. moto alternativo di alcune macchine. Estudiáste-lo Farò come te, partirò con altrettanto entusiasmo. movemento alternativo dalgunhas máquinas. Se c’è Farei coma ti, marcharei con igual entusiasmo. 2 molto traffico possiamo prendere una strada alterna- (pl.) Outros -as tantos -as. Abbiamo bisogno di tiva. Se hai moito tráfico podemos coller unha estra- venti piatti e altrettanti bicchieri. Precisamos vinte da alternativa. 2 Persoa inconformista ou activida- pratos e outros tantos vasos. II pron. indef. 1 (sing.) de oposta ó sistema e ás opinións dominantes. II s.f. Igual, mesmo -a. Noi abbiamo risposto di no e lui 1 Alternativa, dilema, disxuntiva. Vi trovate di fron- ha fatto altrettanto. Nós respondemos que non e el te ad alternative tra le quali è difficile scegliere. fixo igual. 2 (pl.) Outros -as tantos -as. Il bambino Atopádesvos fronte a alternativas entre as que é difí- aveva sette mele e lei altrettante. O neno tiña sete cil elixir. 2 Alternativa, opción. Questa non è l’unica mazás e ela outras tantas. 3 Igualmente (resposta). alternativa che abbiamo, ma sembra la più ragione- ‘Buon appetito!’ ‘Grazie, altrettanto’. ‘¡Que apro- vole. Esta non é a única alternativa que temos, pero veite!’ ‘Gracias, igualmente’. III adv. Igualmente, parece a máis razoable. igual de. È molto sgradevole e sua moglie sembra altrettanto antipatica. É moi desagradable e a súa alterno -a adx. Alterno -a. Gli ha spiegato il movi- muller parece igualmente antipática. OBS.: m. pl. mento alterno facendogli vedere il pendolo dell’oro- altrettanti, f. pl. altrettante. logio. Explicoulle o movemento alterno facéndolle ve-lo péndulo do reloxo. Devo prendere questa altrimenti adv. Senón. Dobbiamo affrettarci, altri- medicina a giorni alterni. Teño que tomar esta medi- menti non finiremo in tempo. Temos que apurar, cina en días alternos. senón non remataremos a tempo. altezza s.f. 1 Altura, estatura. Ha la stessa altezza di altro -a I adx. indef. 1 Outro -a. Bisogna comprare suo fratello, ma usa una taglia in più. Ten a mesma altre sedie, queste sono troppo vecchie. Hai que altura que seu irmán, pero usa unha talla máis. 2 comprar outras cadeiras, estas son demasiado Altura, altitude. L’aereo volava a grande altezza. O vellas. 2 Máis. Potresti comprare un altro pacco di avión voaba a grande altura. # essere all’altezza caffè. Poderías comprar un paquete máis de café. II di: estar á altura de (algo ou alguén). pron. indef. 1 Outro -a. Io mi sono rivolta a lui, ma mi ha risposto l’altro. Eu dirixinme a el, pero res- altipiano V. altopiano. pondeume o outro. 2 (m. pl.) Os demais. Non met- altitudine s.f. Altitude, altura. Siamo a tremila metri terti a confronto con gli altri. Non te compares cos di altitudine sopra il livello del mare. Estamos a tres demais. III s.m. sing. Máis, outra cousa. Non fate mil metros de altitude sobre o nivel do mar. altro che divertirvi. Non facedes máis que divertir- altroché 58

vos. # altro che!: ¡por suposto!; l’altro ieri: anton- levantarse. Quella mattina si alzò un vento umido e te; l’un l’altro: un ó outro; d’altra parte: polo caldo. Aquela mañá alzouse un vento húmido e demais; nient’altro: nada máis; più che altro: quente. III v. refl. [aux. essere] Erguerse, levantar- máis que nada; se non altro: polo menos; senz’al- se. Oggi ti sei alzato troppo presto, perché la sveglia tro: por suposto; tra l’altro: entre outras cousas; è suonata prima. Hoxe erguícheste demasiado cedo, tutt’altro: todo o contrario. porque o espertador soou antes. # alzare il gomito: altroché interx. Por suposto. Lo farai? Altroché se lo beber máis da conta; alzare le mani: renderse; farò! ¿Faralo? ¡Por suposto que o farei! alzare le spalle: encolle-los ombreiros; alzare i bicchieri: alza-las copas; non alzare un dito: non altronde (d’-) loc. adv. Polo demais. D’altronde non mover un dedo. possiamo dimostrare la sua colpevolezza. Polo demais non podemos demostra-la súa culpabilida- amabile adx. Amable, atento -a, xentil. Mi è sembra- de. ta una donna molto amabile, loquace ed intelligente. Pareceume unha muller moi amable, faladora e altrove adv. 1 Noutra parte, noutro lugar. Durante intelixente. # vino amabile: viño doce, agradable ó quel periodo mi trovavo altrove. Durante aquel perí- padal. odo atopábame noutra parte. 2 A outra parte, a outro lugar. Per fare questo lavoro dovrò rivolgermi amabilità s.f. inv. Amabilidade, atención, xentileza. altrove. Para facer este traballo terei que me dirixir L’amabilità con cui l’avete trattata non è abituale in a outra parte. voi. A amabilidade coa que a tratastes non é habi- tual en vós. altrui adx. pos. inv. 1 Alleo -a, de outro -a. Cerca sempre di immischiarsi negli affari altrui. Sempre amante I adx. Amante. Queste conferenze sono con- tenta inmiscirse nos asuntos alleos. 2 Dos / das sigliate agli studenti amanti del cinema. Estas con- demais. È molto attento ai bisogni altrui. Está moi ferencias son aconsellables para os estudiantes pendente das necesidades dos demais. amantes do cine. II s. 1 Amante (afeccionado). È un amante della natura e degli animali. É un amante da altruismo s.m. Altruísmo. Lavora per altruismo in natureza e dos animais. 2 Amante, amigo -a, queri- questo centro di accoglienza per tossicodipendenti. do -a. Suo marito sapeva che lei aveva un amante. O Traballa por altruísmo neste centro de acollida para seu home sabía que ela tiña un amante. toxicómanos. amare I v. tr. [aux. avere] 1 Amar, querer. Ti amava e altruista I adx. Altruísta. Non è altruista: se ci aiuta avrebbe perdonato ogni offesa. Amábate e perdoarí- è perché ne trae beneficio. Non é altruísta: se nos ache tódalas ofensas. 2 Amar (algo). Ama la musi- axuda é porque saca partido diso. II s. Altruísta. ca più di ogni altra cosa. Ama a música máis que Tuo padre è un altruista, ma dovrebbe occuparsi calquera outra cousa. II v. refl. recíp. [aux. essere] anche un po’ di se stesso. Teu pai é un altruísta, pero Amarse, quererse. I due giovani si amavano. Os debería ocuparse tamén un pouco de si mesmo. dous mozos amábanse. OBS.: m. pl. altruisti. amareggiare I v. tr. [aux. avere] Amargar, aflixir. alunno -a s. Alumno -a, escolar. Gli alunni di quinta L’hanno amareggiata ricordandole sempre i suoi elementare andranno domani al museo di scienze sbagli. Amargárona recordándolle sempre os seus naturali. Os alumnos de quinto de educación prima- erros. II v. refl. [aux. essere] Amargarse, aflixirse. ria irán mañá ó museo de ciencias naturais. Si amareggiava pensando che le cose non sarebbero alveare s.m. Colmea, cortizo, trobo. Tutte le api sono cambiate. Amargábase pensando que as cousas non rientrate nell’alveare. Tódalas abellas regresaron á cambiarían. OBS.: v. irreg. V. táboa 4. colmea. amarena s.f. 1 Guinda. Le amarene mi piacciono più alzare I v. tr. [aux. avere] 1 Levantar, alzar, erguer. delle ciliegie. As guindas gústanme máis cás cerei- Alzino la mano quelli che sono d’accordo. Que xas. 2 Bebida de xarope de guinda con auga. levanten a man os que estean de acordo. 2 Subir, amaretto s.m. 1 Amendoado amargo típico de Italia. alzar, levantar (a voz). Il rumore dei motori vi ha 2 Licor de sabor semellante ó do biscoito homóni- costretti ad alzare la voce. O ruído dos motores obri- mo. gouvos a subi-la voz. 3 Subir, encarecer. In quel negozio hanno alzato il prezzo della frutta. Naquel amarezza s.f. Amargura, amargor. Il rancore e l’a- comercio subiron o prezo da froita. 4 Levantar, marezza lo condussero a una profonda depressione. alzar, construír. Hanno alzato un muro attorno alla O rancor e a amargura conducírono a unha profun- casa. Levantaron un muro arredor da casa. II v. intr. da depresión. pron. [aux. essere] 1 Subir, aumentar, elevarse. La amaro -a I adx. 1 Amargo -a (tamén fig.). Questo temperatura della stanza si è alzata di sei gradi. A caffè è troppo amaro. Este café é demasiado amar- temperatura do cuarto subiu seis graos. 2 Alzarse, go. Hanno dovuto superare l’amaro momento della 59 amicizia

morte del padre. Tiveron que supera-lo amargo ambizione s.f. 1 Ambición, afán, ansia. Le sue ambi- momento da morte do pai. II s.m. 1 Amargor, amar- zioni erano indirizzate verso il mondo del cinema. guexo (sabor). Non mi piace l’amaro di queste aran- As súas ambicións estaban dirixidas cara ó mundo ce. Non me gusta o amargor destas laranxas. 2 (fig.) do cine. 2 Ambición, cobiza. L’ambizione di potere Amargor, amargura. In quella circostanza ha dovu- l’ha portato alla distruzione. A ambición de poder to inghiottire amaro. Naquela circunstancia tivo que levouno á destrucción. traga-lo amargor. 3 Licor amargo aromático, apre- ambizioso -a adx. Ambicioso -a. Vogliono intrapren- ciado polas súas calidades dixestivas. dere un progetto troppo ambizioso. Queren empren- ambasciata s.f. 1 Embaixada. In questa città non c’è der un proxecto demasiado ambicioso. Era così nessuna ambasciata, soltanto alcuni consolati. Nesta ambizioso che la sua avidità lo portò al fallimento. cidade non hai ningunha embaixada, só algúns con- Era tan ambicioso que a súa avidez levouno ó fra- sulados. 2 Embaixada, mensaxe. Hanno inviato caso. un’ambasciata per comunicare la notizia. Enviaron ambra s.f. Ámbar. Gli orecchini gialli che hai visto unha embaixada para comunica-la noticia. sono di ambra. Os pendentes amarelos que viches ambasciatore -trice s. Embaixador -ora. L’am- son de ámbar. basciatrice della Germania diede una festa in onore ambulante I adx. Ambulante. Il suonatore ambulan- del ricercatore premiato. A embaixadora de te viaggiava di paese in paese. O músico ambulante Alemaña deu unha festa en honor do investigador viaxaba de vila en vila. II s. Vendedor -ora ambu- premiado. lante. L’ambulante percorreva la città in cerca di clienti. O vendedor ambulante percorría a cidade ambedueI adx. num. inv. Ambos -as, os/as buscando clientes. # essere una biblioteca ambu- dous/dúas. Ambedue i cugini suonano il pianoforte. lante: sabelo todo. Ámbolos curmáns tocan o piano. II pron. num. inv. Ámbolos -alas dous/dúas, os/as dous/dúas. Sono ambulanza s.f. Ambulancia. Dopo l’incidente sono venute ambedue. Viñeron ámbalas dúas. arrivate due ambulanze per portare i feriti in ospe- dale. Tralo accidente chegaron dúas ambulancias ambientale adx. Ambiental. Le condizioni ambienta- para leva-los feridos ó hospital. li di questa serra sono ottime per la coltivazione della rosa. As condicións ambientais deste inverna- ambulatorio s.m. Ambulatorio. In quest’ambulatorio doiro son óptimas para o cultivo da rosa. ci sono soltanto medici generici. Neste ambulatorio hai soamente médicos de cabeceira. ambientare I v. tr. [aux. avere] Ambientar. Hanno ambientato il film nella Francia del secolo XV. ameno -a adx. Ameno -a. Questo romanzo è di lettu- Ambientaron o filme na Francia do século XV. II v. ra molto amena. Esta novela é de lectura moi refl. [aux. essere] Ambientarse. Non riesce ad amena. ambientarsi in campagna perché ha sempre vissuto americano -a I adx. Americano -a. Colombia e in città. Non consegue ambientarse no campo por- Venezuela sono paesi americani. Colombia e que sempre viviu na cidade. Venezuela son países americanos. II s. Americano -a. Durante le loro vacanze negli Stati Uniti hanno ambiente s.m. Ambiente, medio (tamén fig.). Studio conosciuto due americani figli di spagnoli. Durante gli uccelli in ambiente montano. Estudio os paxaros as súas vacacións nos Estados Unidos coñeceron no ambiente de montaña. Eravamo vicini agli dous americanos fillos de españois. ambienti studenteschi rivoluzionari. Estabamos cer- canos ós ambientes estudiantís revolucionarios. # amichevole adx. Amigable. Il suo atteggiamento ami- temperatura ambiente: temperatura ambiente. chevole favorì le trattative. A súa actitude amigable favoreceu as negociacións. # incontro amichevole ambiguità s.f. inv. Ambigüidade. L’ambiguità di (Dep.): encontro amigable. questa situazione vi ha portato a un fraintendimen- to. A ambigüidade desta situación levouvos a un amicizia s.f. Amizade. Tra loro due c’è soltanto una malentendido. buona amicizia. Entre eles dous hai soamente unha boa amizade. La cerchia delle tue amicizie è abba- ambiguo -a adx. Ambiguo -a. Mi ha dato una rispo- stanza ristretta. O círculo das túas amizades é bas- sta ambigua per non dirmi ciò che pensa. Deume tante reducido. # fare amicizia: facerse amigos; unha resposta ambigua para non dicirme o que patti chiari amicizia lunga: amiguiños si pero a pensa. vaca polo que vale. ambito s.m. Ámbito, área, campo. La statistica mo- amico -a I s. 1 Amigo -a. Sono amici dai tempi della strava che l’opinione pubblica era variata in ambito scuola. Son amigos desde os tempos da escola. 2 internazionale. A estatística mostraba que a opinión (euf.) Amigo -a, amante, querido -a. La moglie l’ha pública variara no ámbito internacional. trovato con l’amica. A muller atopouno coa amiga. amico 60

II adx. Amigo -a. Aveva bisogno di una parola ammettere v. tr. [aux. avere] 1 Admitir (deixar amica che lo sollevasse. Necesitaba unha palabra entrar). L’hanno ammesso nel collegio. Admitírono amiga que o consolase. # l’amico del cuore: o no colexio. 2 Admitir, consentir, tolerar. Si farà amigo íntimo; amici per la pelle: amigos da alma. come abbiamo detto e non ammetto discussioni. OBS.: m. pl. amici, f. pl. amiche. Farase como dixemos e non admito discusións. 3 ammalarsi v. intr. pron. [aux. essere] Enfermar. Si Supoñer, admitir. Ammettiamo che tutta quella sto- ria sia vera. Supoñamos que toda esa historia é ver- era gravemente ammalato e non poteva più alzarsi. dade. OBS.: v. irreg. V. táboa 50. Enfermara gravemente e xa non se podía erguer. amministrare v. tr. [aux. avere] Administrar. Da ammaliare v. tr. [aux. avere] Ameigar, encantar, diversi anni amministrava le proprietà di suo zio. enfeitizar (tamén fig.). Lo stregone ammaliò la prin- Desde había algúns anos administraba as propieda- cipessa nel castello di corallo. O bruxo ameigou a des do seu tío. Ogni fedele può amministrare il princesa no castelo de coral. Aveva degli occhi che sacramento del battesimo in caso di necessità. Todo ammaliavano al primo sguardo. Tiña uns ollos que fiel pode administra-lo sacramento do bautismo en ameigaban á primeira mirada. OBS.: v. irreg. V. caso de necesidade. táboa 7. amministrativo -a I adx. Administrativo -a. La divi- ammansire v. tr. [aux. avere] Amansar, calmar. La sione amministrativa dello stato dovrà essere ristrut- musica ammansisce le fiere. A música amansa as turata. A división administrativa do estado terá que feras. OBS.: io ammansisco, tu ammansisci. ser reformada. II s. Administrativo -a. Quando sono ammassare I v. tr. [aux. avere] Apiñar. Hanno arrivato in ufficio c’erano due amministrativi e una ammassato tutta l’erba davanti all’aia. Apiñaron disegnatrice. Cando cheguei á oficina había dous toda a herba diante da eira. II v. intr. pron. [aux. administrativos e unha delineante. # direttore essere] (fig.) Apiñarse. La moltitudine si ammassa- amministrativo: director administrativo; diritto va in piazza. A multitude apiñábase na praza. # amministrativo: dereito administrativo; provvedi- ammassare ricchezze: acumular riquezas. ♦ Para mento amministrativo: prevención administrativa. referirse a ‘amasar’ en italiano emprégase o termo amministrazione s.f. 1 Administración, xestión impastare. (acto e efecto). Era la persona che si occupava ammazzare I v. tr. [aux. avere] Matar (tamén fig.). dell’amministrazione dell’edificio. Era a persoa Hanno ammazzato il gatto perché era impazzito. que se ocupaba da administración do edificio. 2 Mataron o gato porque toleara. Questo lavoro non Administración (ente). Amministrazione pubblica. ammazza nessuno. Este traballo non mata a nin- Administración pública. Consiglio d’amministrazio- guén. II v. refl. [aux. essere] Matarse (suicidarse; ne. Consello de administración. tamén fig.). Si è ammazzato prima che il nemico lo ammirabile adx. Admirable, extraordinario -a. catturasse. Matouse antes de que o inimigo o captu- L’abnegazione di questa donna è ammirabile. A rara. Mi ammazzo di lavoro in officina e quando abnegación desta muller é admirable. arrivo a casa devo ancora lavorare. Mátome a traba- llar no taller e cando chego á casa aínda teño que ammirare v. tr. [aux. avere] Admirar (algo ou traballar. III v. intr. pron. [aux. essere] Matarse alguén). Da questa collina si può ammirare un bel (involuntariamente). Si è ammazzato in un inciden- paesaggio. Desde este outeiro pódese admirar unha te aereo. Matouse nun accidente aéreo. # ammaz- bonita paisaxe. Ammiro l’onestà di questo politico. za!: ¡arrea!; ammazzare il tempo: mata-lo tempo; Admiro a honestidade deste político. ne ammazza più la gola che la spada: a gula é ammirazione s.f. Admiración. Con quella risposta si máis perigosa do que se cre. è guadagnato l’ammirazione di tutti noi. Con aque- ammesso -a I part. pas. de ammettere e adx. 1 la resposta gañou a admiración de todos nós. Admitido -a (que foi aceptado). I ragazzi ammessi ammissione s.f. Admisión. Avete dovuto fare un hanno compilato dei moduli. Os rapaces admitidos esame di ammissione. Tivestes que facer un exame cubriron uns impresos. 2 Admitido -a, consentido de admisión. La confessione finì con l’ammissione -a, tolerado -a. Quell’ipotesi parte da verità univer- del reato. A confesión rematou coa admisión do salmente ammesse. Esa hipótese parte de verdades delicto. universalmente admitidas. II s. Admitido -a. Gli ammessi all’esame devono aspettare il professore ammobiliare v. tr. [aux. avere] Amoblar. Hai ammo- prima di entrare in aula. Os admitidos ó exame teñen biliato la stanza in stile rustico. Amobláche-lo cuar- que espera-lo profesor antes de entraren na aula. # to en estilo rústico. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. ammesso che: partindo do suposto de que; ammes- ammollo s.m. Remollo. Ha lasciato la biancheria in so e non concesso che...: se por hipótese... ammollo. Deixou a roupa branca en remollo. 61 ampio ammoniaca s.f. Amoníaco. L’odore dell’ammoniaca amnistia s.f. Amnistía. Gli hanno concesso l’amnistia è molto forte e sgradevole. O olor do amoníaco é dopo anni di carcere per le sue idee politiche. moi forte e desagradable. OBS.: pl. ammoniache. Concedéronlle a amnistía despois de anos de cárce- ammonire v. tr. [aux. avere] Amoestar, recriminar, re polas súas ideas políticas. reprender. Vi ha ammoniti per la vostra pessima amo s.m. Anzol, amocelo. Gli hanno regalato una condotta. Amoestouvos pola vosa pésima conducta. canna e degli ami per andare a pesca. Regaláronlle OBS.: io ammonisco, tu ammonisci. unha cana e anzois para ir de pesca. # abboccare ♦ ammonizione s.f. Amoestación, admonición. Quel all’amo: caer nun engano. Para referirse ó ‘amo’ discorsetto sembrava una velata ammonizione con- en italiano emprégase o termo padrone. tro voi. Aquel discursiño parecía unha encuberta amore s.m. 1 Amor (paixón). Il suo amore per lei amoestación contra vós. poteva vincere tutti gli ostacoli. O seu amor por ela podía vencer tódolos obstáculos. 2 Amor, cariño. ammontare I v. intr. [aux. essere] Ascender, elevarse, Sente un forte amore per gli animali. Sente un forte importar (unha cantidade de diñeiro). Il conto amor polos animais. 3 (fig.) Amor, querer (persoa ammonta a quattro milioni. A conta ascende a catro amada). Nessuno dei suoi amori è durato molto. millóns. II s.m. Suma (importe total). L’ammontare Ningún dos seus amores durou moito. 4 Amor, incli- delle spese non superò la cifra prevista. A suma dos nación. Il suo amore per l’arte l’ha portato a dedi- gastos non superou a cifra prevista. carsi alla pittura. O seu amor pola arte levouno a ammorbidente s.m. Suavizante. Ho aggiunto un po’ dedicarse á pintura. # amor proprio: amor propio; di ammorbidente al bucato. Engadín un pouco de d’amore e d’accordo: en amor e compaña; fare suavizante á bogada. all’amore / l’amore con qualcuno: face-lo amor ammorbidire I v. tr. [aux. avere] 1 Suavizar. Questa con alguén; per amore o per forza: polas boas ou crema ammorbidisce la pelle. Esta crema suaviza a polas malas; per (l’)amor di Dio! / del cielo!: pel. 2 Abrandar, amolecer, amolentar. ¡polo amor de Deus! Ammorbidiva le lenticchie in acqua. Abrandaba as amorfo -a adx. Amorfo -a (tamén fig.). I gas sono lentellas en auga. 3 (fig.) Suavizar, abrandar, sostanze amorfe. Os gases son substancias amorfas. entenrecer. Ammorbidisci il tuo carattere se non Suo cugino ha un carattere amorfo e fa sempre ciò vuoi avere altri problemi. Suaviza o teu carácter se che dicono gli altri. Seu curmán ten un carácter non queres ter máis problemas. II v. intr. pron. [aux. amorfo e fai sempre o que din os demais. essere] Suavizar. Con il tempo il cuoio delle scarpe amoroso -a adx. Amoroso -a. Quest’autore è famoso si è ammorbidito. Co tempo o coiro dos zapatos sua- per la sua poesia amorosa. Este autor é famoso pola vizou. OBS.: io ammorbidisco, tu ammorbidisci. súa poesía amorosa. ammortizzare v. tr. [aux. avere] Amortizar. Ha gesti- ampiezza s.f. 1 Amplitude. La casa nuova ha l’am- to il mutuo per ammortizzare il prezzo della casa in piezza sufficiente per sistemare tutti i mobili. A casa dieci anni. Xestionou o préstamo para amortiza-lo nova ten a amplitude suficiente para colocar tódo- prezo da casa en dez anos. Hanno ammortizzato los mobles. 2 Amplitude, extensión. L’ampiezza presto ciò che avevano investito nel negozio. delle sue conoscenze su questa materia è vastissima. Amortizaron pronto o que investiran no negocio. A amplitude dos seus coñecementos nesta materia é ammucchiare I v. tr. [aux. avere] Amontoar, amore- vastísima. 3 Amplitude, folgura. L’ampiezza del ar, acumular. Ho ammucchiato i tuoi quaderni sul cappotto ti permette di indossare un maglione gros- tavolo. Amontoei os teus cadernos enriba da mesa. so. A amplitude do abrigo permíteche poñer un xer- II v. intr. pron. [aux. essere] Amontoarse, amorear- sei groso. se, acumularse. Le cose vecchie si ammucchiavano ampio -a adx. 1 Amplo -a, ancho -a, extenso -a. in soffitta. As cousas vellas amontoábanse no faia- Dall’alto della montagna si vedeva l’ampia valle. do. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. Desde o alto da montaña víase o amplo val. 2 ammuffire v. intr. [aux. essere] Amofarse, balorecer. Amplo -a, grande. Quest’albergo ha delle camere Non avete mangiato la frutta ed è ammuffita. Non molto ampie. Este hotel ten uns cuartos moi amplos. coméste-la froita e amofouse. OBS.: io ammuffisco, 3 Amplo -a, folgado -a, largo -a. È una giacca dalle tu ammuffisci. maniche ampie. É unha chaqueta de mangas ammutolire v. intr. [aux. essere] Enmudecer, calar amplas. 4 Amplo -a, abundante. Questa fabbrica dà (por medo, vergoña...). Sapeva la lezione ma quan- ampie garanzie sui suoi prodotti. Esta fábrica dá do il professore gli fece la domanda, ammutolì. amplas garantías nos seus productos. Sabía a lección pero cando o profesor lle fixo a pre- ampliare I v. tr. [aux. avere] 1 Ampliar. Con tanti gunta, enmudeceu. OBS.: io ammutolisco, tu ammu- figli dovrebbero ampliare la casa. Con tantos fillos tolisci. terían que amplia-la casa. È andata a studiare ampliare 62

all’estero per ampliare le sue conoscenze. Foi estu- (froita). Ho comprato due ananas e un chilo di bana- diar ó estranxeiro para amplia-los seus coñecemen- ne. Comprei dous ananases e un quilo de plátanos. tos. 2 Ampliar, prorrogar (un prazo). Il comune ha OBS.: pódese dicir tamén ananas. ampliato il periodo per fare la richiesta. O concello anarchia s.f. 1 Anarquía (tamén fig.). L’anarchia è la ampliou o prazo para face-la solicitude. II v. intr. mancanza di governo in uno Stato. A anarquía é a pron. [aux. essere] Crecer, medrar (unha cidade, un ausencia de goberno nun estado. Quando i genitori país...). In questi ultimi anni le città si sono molto partono, la casa è un’autentica anarchia. Cando os ampliate. Nestes últimos anos as cidades creceron pais marchan, a casa é unha auténtica anarquía. 2 moito. OBS.: io amplio; v. irreg. V. táboa 7. Anarquismo. L’anarchia è una dottrina politica che amplificatore -trice I adx. Amplificador -ora. Il micro- rifiuta ogni forma di governo. O anarquismo é unha scopio ha una lente amplificatrice. O microscopio ten doutrina política que rexeita toda forma de goberno. unha lente amplificadora. II s.m. Amplificador. Ha anarchico -a I adx. 1 Anarquista. Ha avuto dei pro- bisogno di un amplificatore per la chitarra elettrica. blemi per la sua ideologia anarchica. Tivo problemas Necesita un amplificador para a guitarra eléctrica. pola súa ideoloxía anarquista. 2 Anárquico -a. Le amuleto s.m. Amuleto, talismán. È convinto che l’a- tue idee su questo argomento sono anarchiche e muleto che gli hanno regalato gli porti fortuna. Está disordinate. As túas ideas acerca deste tema son convencido de que o amuleto que lle regalaron lle anárquicas e desordenadas. II s. Anarquista. Sono dá sorte. stati detenuti due anarchici come possibili responsa- anagrafe s.f. 1 Rexistro civil. Viveva lì da tempo, ma bili dell’attentato. Detiveron a dous anarquistas non era iscritto all’anagrafe del comune. Vivía alí como posibles responsables do atentado. OBS.: m. desde había tempo, pero non estaba inscrito no pl. anarchici, f. pl. anarchiche. rexistro civil do concello. 2 Oficina do rexistro anatomia s.f. (Cien.) Anatomía. Ha già finito i suoi civil. È andato a iscrivere il bambino all’anagrafe. studi di anatomia patologica. Xa rematou os seus Foi inscribi-lo neno á oficina do rexistro civil. estudios de anatomía patolóxica. analfabeta I adx. Analfabeto -a. Suo nonno era anal- anatomico -a adx. Anatómico -a. Hanno fatto una fabeta perché non era potuto andare a scuola. Seu descrizione anatomica dell’organo dell’udito. avó era analfabeto porque non puidera ir á escola. Fixeron unha descrición anatómica do órgano do II s. Analfabeto -a. Ogni anno diminuisce il nume- oído. Questa macchina ha dei sedili anatomici. Este ro di analfabeti. Cada ano diminúe o número de coche ten asentos anatómicos. OBS.: m. pl. anatomi- analfabetos. OBS.: m. pl. analfabeti. ci, f. pl. anatomiche. analfabetismo s.m. Analfabetismo. Nei paesi sotto- anatra s.f. Parrulo, pato. A Natale mangeremo anatra sviluppati ci sono molti casi di analfabetismo. Nos all’arancia. Polo Nadal comeremos parrulo á laran- países subdesenvolvidos hai moitos casos de analfa- xa. OBS.: existe tamén a variante anitra. betismo. anca s.f. 1 (Anat.) Cadeira. È caduto e si è provocato analisi s.f. Análise. Adesso dovete fare l’analisi una lussazione all’anca. Caeu e fixo unha luxación grammaticale del brano che vi ho dettato. Agora na cadeira. 2 Anca. La specialità del ristorante sono tedes que face-la análise gramatical do fragmento le anche di rana. A especialidade do restaurante son que vos dictei. # analisi del sangue: análise de san- as ancas de ra. OBS.: pl. anche. gue; analisi dell’urina: análise de urina; in ultima analisi: en definitiva. ancestrale adx. Ancestral. Quella tribù ha conserva- to alcuni riti ancestrali. Aquela tribo conservou analizzare v. tr. [aux. avere] Analizar. Gli archeologi algúns ritos ancestrais. hanno analizzato i resti e sono arrivati a conclusioni molto interessanti. Os arqueólogos analizaron os anche conx. 1 Tamén. Ci andrò anch’io. Tamén irei restos e chegaron a conclusións moi interesantes. eu. 2 Incluso, ata. Oggi fa caldo anche con l’aria condizionata. Hoxe vai calor incluso co aire acon- analogia s.f. Analoxía. Le lingue neolatine presenta- dicionado. 3 Incluso, aínda, mesmo. Anche volen- no tra loro moltissime analogie. As linguas neolati- do, non ce la farei. Incluso querendo, non sería nas presentan entre si moitísimas analoxías. capaz. 4 Aínda que, anque. Anche a chiederglielo, analogo -a adx. Análogo -a, similar. I due amici si non accetterebbe mai una cosa del genere. Aínda trovano in circostanze analoghe. Os dous amigos que llo pediran, non aceptaría nunca unha cousa atópanse en circunstancias análogas. OBS.: m. pl. así. # anche se: aínda que, anque. analoghi, f. pl. analoghe. ancora1 s.f. Áncora. I marinai gettarono l’ancora e ananas s.m. inv. 1 Ananás (planta). Nei paesi tropi- cominciarono a pescare. Os mariñeiros botaron a cali ci sono piantagioni di ananas. Nos países tropi- áncora e comezaron a pescar. # levare l’ancora: cais hai plantacións de ananás. 2 Ananás, piña levantar áncoras / marchar. 63 angosciare ancora2 I adv. 1 Aínda. Quando siamo arrivati a casa, andata s.f. Ida. All’andata l’aereo fa scalo a Milano. lui stava ancora studiando. Cando chegamos á casa, Á ida o avión fai escala en Milán. # biglietto di el aínda estaba estudiando. 2 Outra vez, de novo. andata e ritorno: billete de ida e volta. Vieni ancora a trovarmi. Ven verme outra vez. 3 aneddoto s.m. Anécdota. La vita di quello scrittore Máis. Gradite ancora un po’ di gelato? ¿Queredes era piena di aneddoti. A vida daquel escritor estaba un pouco máis de xeado? II conx. Aínda, incluso, chea de anécdotas. mesmo. Questo libro è ancora più interessante dell’altro. Este libro é aínda máis interesante có anello s.m. 1 Anel, sortella. Si sono regalati gli anelli outro. # aspetta ancora cinque minuti: espera di fidanzamento. Regaláronse os aneis de compro- cinco minutos máis; ne vuoi ancora un po’?: ¿que- miso. 2 Anel, argola. Vado a comprare anelli di res un pouco máis? legno per la tenda. Vou comprar aneis de madeira para a cortina. 3 Elo (da cadea). Ha rotto un anello ancorare I v. tr. [aux. avere] Ancorar, fondear. I pe- della catenina e la deve portare dall’orefice. scatori hanno ancorato la nave nel porto. Os pesca- Rompeu un elo da cadeíña e ten que levala ó xoiei- dores ancoraron o barco no porto. II v. refl. [aux. ro. 4 (pl.; Dep.) Argolas. Il ginnasta ha finito il suo essere] Ancorar, fondear. Ci siamo ancorati vicino esercizio agli anelli. O ximnasta rematou o seu exer- agli scogli. Ancoramos preto das rochas. OBS.: io cicio nas argolas. ancoro; v. irreg. V. táboa 1. anfibio -a I adx. Anfibio -a (tamén fig.). Piante anfi- andamento s.m. Marcha, curso, evolución. Bisogna bie. Plantas anfibias. Veicoli anfibi. Vehículos anfi- controllare l’andamento della malattia. Hai que con- bios. II s.m. Anfibio. La rana è uno degli anfibi più trola-la marcha da enfermidade. conosciuti. A ra é un dos anfibios máis coñecidos. andare v. intr. [aux. essere] 1 Ir. Questa settimana angelo s.m. Anxo (tamén fig.). Gli angeli sono crea- sono andate due volte al cinema. Esta semana foron ture celesti. Os anxos son criaturas celestiais. dúas veces ó cine. 2 Ir, andar, funcionar. Da quan- Quella ragazza è un angelo di bontà. Aquela rapaza do è caduto, quest’orologio non va più. Dende que é un anxo de bondade. # angelo custode: anxo da caeu, este reloxo xa non vai. 3 Apetecer. Non mi va garda; angelo caduto: o demo. di andare alla festa. Non me apetece ir á festa. 4 anglicismo s.m. Anglicismo. ‘Corner’ e ‘stop’ sono Gustar. Non mi va il vostro comportamento a scuo- anglicismi. ‘Córner’ e ‘stop’ son anglicismos. la. Non me gusta o voso comportamento na escola. 5 (seguido de part.) Ter que, deber. Questo medici- anglismo V. anglicismo. nale va conservato in luogo fresco e asciutto. Esta angolo s.m. 1 (Mat.) Ángulo. L’angolo retto ha novan- medicina ten que conservarse en lugar fresco e ta gradi. O ángulo recto ten noventa graos. 2 seco. 6 (col.) Estar de moda. Quest’anno va molto il Esquina, ángulo. L’ho visto all’angolo del palazzo. rosso. Este ano está moi de moda o vermello. # Vino na esquina do edificio. 3 Curruncho, recanto, andare a finire: resolverse; andare a fondo: afun- ángulo. Il bambino ha lasciato i giocattoli in un dirse (un barco); andare a male: danarse / estra- angolo della stanza. O neno deixou os xoguetes nun garse (un alimento, unha froita); andare a quattro curruncho do cuarto. # angolo cottura: zona dedi- zampe: andar a catro patas; andare avanti: adian- cada á cociña nos pequenos apartamentos; calcio tar / seguir adiante; andare bene / non andare d’angolo: saque de esquina. (bene): sentar ben / non sentar ben (unha peza de angoscia s.f. Angustia, ansiedade. Mentre lui era in roupa); andare d’accordo: levarse ben; andare di sala operatoria, noi passavamo ore di angoscia. mezzo: estar implicado (en algo); andare di moda: Mentres el estaba no quirófano, nós pasabamos estar de moda; andare giù: baixar; andare in be- horas de angustia. stia: enfurecerse; andare in onda: comezar a emi- tirse (unha transmisión / un programa televisivo); angosciare I v. tr. [aux. avere] Angustiar, agoniar. Ci andare in scena: representarse (unha obra de tea- ha angosciato raccontandoci i suoi problemi. tro); andare indietro: retroceder; andare pazzo Angustiounos contándono-los seus problemas. II v. per qualcosa / qualcuno: estar tolo por algo / intr. pron. [aux. essere] Angustiarse, agoniarse. Si è alguén; andare per le lunghe: tardar; andare su: molto angosciato quando gli hanno detto la data subir; andare sulla bocca di tutti: andar na fala / dell’esame. Angustiouse moito cando lle dixeron a na boca da xente; andare via: marchar; andarse- data do exame. OBS.: v. irreg. V. táboa 3. ne: marchar / (eufem.) morrer; lasciarsi andare: angoscioso -a adx. Angustioso -a. I giorni che abbia- abandonarse; ma va’ là: ¡anda! / ¡veña!; non mi va mo passato in attesa dei risultati sono stati davvero giù!: non o soporto; va da sé che: é obvio que; vai!: angosciosi. Os días que pasamos á espera dos resul- ¡veña! OBS.: v. irreg. V. táboa 22. tados foron verdadeiramente angustiosos. angoscioso 64 anguilla s.f. Anguía. L’anguilla è un pesce che vive Quando è arrivato, noi discutevamo con animazione nei fiumi ma che si riproduce in mare. A anguía é un sulla difficile situazione politica. Cando chegou, peixe que vive nos ríos pero que se reproduce no nós discutiamos con animación acerca da difícil mar. situación política. 3 Animación, movemento. Nei anguria V. cocomero. giorni di Natale c’è molta animazione in città. Nos días de Nadal hai moita animación na cidade. # anice s.m. Anís (planta e licor). L’anice ha dei picco- cinema di animazione: cine de animación. li semi molto aromatici. O anís ten pequenas semen- tes moi aromáticas. L’anice si adopera spesso per animo I s.m. 1 Ánimo. Sei una persona di animo forte fare dolci. O anís úsase a miúdo para facer doces. e potrai superare queste difficoltà. Es unha persoa Dopo pranzo prenderò un bicchierino di anice. de ánimo forte e poderás superar estas dificultades. Despois do xantar tomarei unha copiña de anís. 2 Ánimo, coraxe. Ha avuto l’animo necessario per affrontare la situazione. Tivo o ánimo necesario anima s.f. 1 Alma (tamén fig.; persoa ou líder). para afronta-la situación. II interx. Veña. L’anima è la parte spirituale dell’essere umano. A ‘¡Animo!’ gridava l’allenatore ai giocatori. ‘¡Veña!’ alma é a parte espiritual do ser humano. Vivo in un gritáballe-lo adestrador ós xogadores. # avere in villaggio di duecento anime. Vivo nunha vila de animo di fare qualcosa: ter intención de facer duascentas almas. Il cantante era l’anima del grup- algo; di buon animo: de boa gana; di mal animo: po. O cantante era a alma do grupo. 2 (fig.) Parte de mala gana; mettersi l’animo in pace: resignar- interna dun obxecto. # all’anima (fig.; fam.): se; perdersi d’animo: desilusionarse; stato d’ani- ¡vaia!; amare con tutta l’anima: amar apaixoada- mo: estado de ánimo. mente; anime purganti: ánimas (do Purgatorio); dannarsi l’anima per qualcuno: facer calquera anitra V. anatra. sacrificio por alguén; giurare sull’anima propria: annaffiare v. tr. [aux. avere] Regar. Adesso uscirò in xurar solemnemente; mio nonno, buon’anima: giardino ad annaffiare i rosai. Agora sairei ó xardín meu avó, que en paz descanse; persona che fa para rega-las roseiras. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. dannare l’anima a qualcuno: persoa que lle fai perde-la paciencia a alguén; rendere l’anima a annaffiatoio s.m. Regadeira. Portami l’annaffiatoio, Dio: falecer; rompere l’anima a qualcuno: darlle queste piante hanno bisogno di acqua. Tráeme a a lata a alguén; toccare l’anima: parti-la alma / regadeira, estas plantas necesitan auga. conmover; vendere l’anima al diavolo: vende-la annegare I v. tr. [aux. avere] Afogar (tamén fig.). alma ó demo. Quella signora ha annegato i cagnolini perché non animale I s.m. 1 Animal. Il cane è un animale di com- ha trovato nessuno che li volesse. Aquela señora pagnia. O can é un animal de compañía. 2 (fig.) afogou os cadeliños porque non atopou ninguén que Animal, bruto. Sei un animale! Quando imparerai a os quixese. Beve per annegare i dispiaceri nell’alcol. comportati? ¡Es un animal! ¿Cando aprenderás a Bebe para afoga-las penas en alcohol. II v. intr. comportarte? II adx. Animal. Questa biologa con- [aux. essere] Afogar (involuntariamente). Scivolò duce un programma sul regno animale. Esta bióloga nel lago e annegò. Esvarou no lago e afogou. III v. dirixe un programa sobre o reino animal. refl. [aux. essere] Afogarse (suicidarse). Non ha animare I v. tr. [aux. avere] 1 Animar. La sua presen- potuto fare fronte ai suoi problemi e si è annegato. za ha animato molto la riunione. A súa presencia Non puido facer fronte ós seus problemas e afogou- animou moito a reunión. 2 Animar, alentar, estimu- se. OBS.: io annego, tu anneghi; v. irreg. V. táboa 6. lar. I suoi genitori l’hanno animato a continuare gli annerire I v. tr. [aux. avere] Poñer negro -a. Il fumo studi. Seus pais animárono a continua-los estudios. del camino ha annerito la parete. O fumo da chemi- II v. intr. pron. [aux. essere] Acalorarse, acenderse, nea puxo negra a parede. II v. intr. e intr. pron. [aux. exaltarse. Ho preferito andare via prima che la di- essere] Ennegrecer. Il braccialetto d’argento che mi scussione cominciasse ad animarsi troppo. Preferín hanno regalato (si) è annerito. A pulseira de prata marchar antes de que a discusión comezase a acalo- que me regalaron ennegreceu. OBS.: io annerisco, tu rarse demasiado. OBS.: io animo; v. irreg. V. táboa 1. annerisci. animatore -trice s. Animador -ora. Lavora come annidare I v. tr. [aux. avere] (fig.) Aniñar. Anni- animatore culturale e cerca di promuovere la lettura. davano nel cuore un forte sentimento di invidia. Traballa como animador cultural e tenta promove- - Aniñaban no corazón un forte sentimento de la lectura. envexa. II v. refl. [aux. essere] Aniñar (tamén fig.). animazione s.f. 1 Animación. Il comune ha promos- Le cicogne si sono annidate sul campanile della so programmi di animazione culturale per gli anzia- chiesa. As cegoñas aniñaron no campanario da ni. O concello promoveu programas de animación igrexa. Il rancore si era annidato nel suo animo. O cultural para os anciáns. 2 Animación, fervor. rancor aniñara no seu ánimo. 65 anomalia annientare v. tr. [aux. avere] 1 Aniquilar. Le truppe annullamento s.m. Anulación, cancelación. di attacco annientarono l’esercito nemico. As tropas L’annullamento del volo è dovuto allo sciopero del de ataque aniquilaron o exército inimigo. 2 (fig.) personale dell’aeroporto. A anulación do voo débe- Abater, destrozar (unha persoa). La disgrazia l’ha se á folga do persoal do aeroporto. # annullamen- annientato. A desgracia abateuno. to di un contratto: rescisión dun contrato; annul- anniversario s.m. 1 Aniversario. Oggi festeggiano il lamento di un matrimonio: anulación dun primo anniversario del loro matrimonio. Hoxe feste- matrimonio. xan o primeiro aniversario do seu matrimonio. 2 annullare v. tr. [aux. avere] 1 Anular, cancelar, inva- Cabodano, aniversario. Sono andati tutti in chiesa lidar. Il direttore ha annullato l’ordine che ci aveva per l’anniversario del nonno. Foron todos á igrexa dato l’altroieri. O director anulou a orde que nos ♦ para o cabodano do avó. Para referirse ó ‘aniver- dera antonte. 2 Rescindir. Il contratto potrà essere sario do nacemento’ en italiano emprégase o termo annullato a richiesta di una delle due parti. O con- compleanno. trato poderá ser rescindido a petición dunha das anno s.m. 1 Ano. È da tre anni che non lo vedo. Fai dúas partes. tres anos que non o vexo. 2 Ano, curso. Si è iscritto annunciare v. tr. [aux. avere] 1 Anunciar, comunicar. al secondo anno di laurea. Matriculouse no segundo Il presidente ha annunciato la data delle elezioni. O ano de carreira. # anno accademico: ano académi- presidente anunciou a data das eleccións. 2 co; anno luce: ano luz; anno nuovo, vita nuova: ano novo, vida nova; anno santo: ano santo; anno Anunciar, presaxiar. Questi nuvoloni annunciano scolastico: ano escolar; buon anno!: ¡feliz anino- pioggia. Estes nuboeiros anuncian choiva. OBS.: v. vo!; capo d’anno / capodanno: aninovo; festa di irreg. V. táboa 2. capodanno: festa de fin de ano; l’anno prossimo / annuncio s.m. 1 Anuncio, comunicación, noticia. che viene: o ano que vén; l’anno scorso / passato: L’annuncio delle sue dimissioni ci lasciò stupiti. O o ano pasado; verdi anni: a xuventude. anuncio da súa dimisión deixounos sorprendidos. 2 annodare v. tr. [aux. avere] Anoar, atar. Scusa, mi (fig.) Anuncio, presaxio, augurio. Questo vento è puoi aiutare ad annodare i fiocchi del vestito? un annuncio di brutto tempo. Este vento é un anun- Perdoa, ¿pódesme axudar a anoa-los lazos do vesti- cio de mal tempo. # annunci economici: anuncios do? # annodare la cravatta: face-lo nó da gravata. por palabras; annuncio di morte: necrolóxica; annuncio pubblicitario: anuncio publicitario. annoiare I v. tr. [aux. avere] 1 Aburrir. Il film di ieri sera mi ha annoiato moltissimo; mi sono quasi annunziare V. annunciare. addormentato. O filme de onte á noite aburriume annunzio V. annuncio. moitísimo; case quedei durmido. 2 Amolar, moles- tar, enfastiar. Per tutta la sera mi ha annoiato con le annusare v. tr. [aux. avere] 1 Ulir, cheirar, olfactear sue stupidaggini. Durante toda a tarde amoloume (animais). Il cane ci ha annusato appena entrati in coas súas estupideces. II v. intr. pron. [aux. essere] casa. O can uliunos tan pronto como entramos na Aburrirse. Pensavamo di divertirci alla festa e inve- casa. 2 Ulir, cheirar (persoas). Ha cominciato ad ce ci siamo tanto annoiati. Pensabamos que nos annusare fin quando ha scoperto l’origine di quel- divertiriamos na festa e en cambio aburrímonos l’odore. Comezou a ulir ata que descubriu a orixe moito. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. daquel cheiro. 3 (fig.) Darse conta, decatarse, intu- annotare v. tr. [aux. avere] 1 Anotar, apuntar. Se non ír. Abbiamo subito annusato l’inganno. De seguida vuoi dimenticare i tuoi impegni, annotali nell’agen- nos demos conta do engano. da. Se non queres esquece-los teus asuntos, anótaos annuvolare V. rannuvolare. na axenda. 2 Anotar, glosar. Gli scribi medievali annotavano ai margini dei manoscritti il significato ano s.m. Ano. Le emorroidi sono una dilatazione di di molte parole. Os escribáns medievais anotaban una vena dell’ano. As hemorroides son unha dilata- nas marxes dos manuscritos o significado de moitas ción dunha vea do ano. palabras. anomalia s.f. 1 Anomalía, irregularidade. Hai osser- annotazione s.f. 1 Anotación, nota. Ha riempito il vato qualche anomalia nel suo comportamento? libro di annotazioni al margine. Encheu o libro de ¿Observaches algunha anomalía no seu comporta- anotacións á marxe. 2 Glosa. Hanno scoperto un mento? 2 Anomalía, anormalidade. È nata con vecchio manoscritto pieno di annotazioni. un’anomalia fisica. Naceu cunha anomalía física. Descubriron un vello manuscrito cheo de glosas. anomalo -a adx. Anómalo -a, anormal, irregular. annuale adx. Anual. La ditta gli ha proposto di fir- Questi ultimi giorni abbiamo notato in lui una con- mare un contratto annuale. A empresa propúxolle dotta anomala. Estes últimos días notamos nel unha firmar un contrato anual. conducta anómala. anomalo 66 anonimo -a I adx. Anónimo -a. Una lettera anonima. anteriore adx. Anterior. Nei giorni anteriori al terre- Unha carta anónima. Un artista anonimo. Un artis- moto si erano sentite altre scosse minori. Nos días ta anónimo. II s.m. Anónimo (autor). Questa poesia anteriores ó terremoto sentíranse outras sacudidas è di un anonimo del sedicesimo secolo. Esta poesía menores. é dun anónimo do século dezaseis. # società anoni- anteriorità s.f. inv. Anterioridade. ‘Ho cantato’ è una ma: sociedade anónima; stile anonimo: estilo que forma verbale che indica anteriorità rispetto al pre- non presenta ningunha característica peculiar; un sente. ‘Cantei’é unha forma verbal que indica ante- messaggio anonimo: un anónimo. rioridade respecto do presente. anoressia s.f. Anorexia. L’anoressia è una malattia antibiotico s.m. Antibiótico. La penicillina è uno nervosa che induce a rifiutare il cibo. A anorexia é degli antibiotici più conosciuti. A penicilina é un unha enfermidade nerviosa que induce a rexeita-la dos antibióticos máis coñecidos. OBS.: pl. antibioti- comida. ci. anormale adx. Anormal. Era una situazione anorma- antichità s.f. inv. Antigüidade. L’antichità di questo le e non ho saputo reagire. Era unha situación anor- mobile lo rende un pezzo unico. A antigüidade deste mal e non souben reaccionar. moble convérteo nunha peza única. Virgilio è uno anormalità s.f. inv. Anormalidade. L’anormalità dei più importanti poeti dell’Antichità. Virxilio é un della situazione politica ha creato uno stato di insi- dos poetas máis importantes da Antigüidade. curezza nella popolazione. A anormalidade da Questo museo è famoso per le sue antichità del periodo romano. Este museo é famoso polas súas situación política creou un estado de inseguridade antigüidades do período romano. na poboación. anticiclone s.m. Anticiclón. L’anticiclone è un’area di ansa s.f. (Xeog.) Meandro. Un’ansa è una curva che alte pressioni atmosferiche. O anticiclón é unha si forma nel corso di un fiume. Un meandro é unha área de altas presións atmosféricas. curva que se forma no curso dun río. anticipare v. tr. [aux. avere] 1 Anticipar, adiantar. ansia s.f. Ansia, ansiedade, angustia. Mi ero un po’ Hanno anticipato la riunione perché il direttore attardato per il traffico e a casa mi attendevano già doveva andare all’estero. Anticiparon a reunión por- con ansia. Atraseime un pouco polo tráfico e na que o director tiña que marchar ó estranxeiro. 2 casa xa me esperaban con ansia. Anticipar (cartos, unha información...). Gli hanno ansietà s.f. inv. Ansiedade, ansia, angustia. Quella anticipato un mese di stipendio. Anticipáronlle un notizia gli ha prodotto tale ansietà che non ha più mes de soldo. Il portavoce del governo ha anticipato potuto lavorare per tutto il giorno. Aquela noticia i risultati delle elezioni nella conferenza stampa. O produciulle tal ansiedade que xa non puido traba- portavoz do goberno anticipou os resultados das llar en todo o día. eleccións na rolda de prensa. 3 Anticiparse, adian- tarse. Il treno, incredibilmente, ha anticipato di cin- ansioso -a adx. 1 Ansioso -a. Il suo atteggiamento que minuti. O tren, incriblemente, anticipouse cinco ansioso l’ha smascherato. A súa actitude ansiosa minutos. 4 Adiantar (o reloxo). Devo portare l’oro- delatouno. 2 Ansioso -a, degoirado -a. Attendeva logio a riparare perché anticipa. Teño que leva-lo ansioso l’arrivo dell’aereo. Esperaba ansioso a che- reloxo a amañar porque adianta. OBS.: io anticipo; gada do avión. v. irreg. V. táboa 1. antecedente s.m. (espec. en pl.) Antecedente, prece- anticipo s.m. 1 Antelación, anticipación. Sono arri- dente. Prima di giudicare, bisogna considerare tutti vato con un anticipo di mezz’ora. Cheguei cunha gli antecedenti della situazione. Antes de xulgar, hai antelación de media hora. 2 Anticipo, adianto (eco- que considerar tódolos antecedentes da situación. nómico). Dovrò chiedere un anticipo per pagare la antenato -a s. Antepasado -a, devanceiro -a. Esiste rata del prestito. Terei que pedir un anticipo para ancora la casa dove abitavano gli antenati della paga-lo prazo do préstamo. # in anticipo: con anti- famiglia. Aínda existe a casa onde vivían os antepa- cipación / antes de tempo. sados da familia. antico -a I adx. 1 Antigo -a, vello -a. Quel paese con- antenna s.f. Antena. L’antenna della radio. A antena serva i suoi costumi più antichi. Aquel país conser- va os seus costumes máis antigos. 2 Antigo -a (da da radio. L’antenna di molti artropodi. A antena de Antigüidade clásica). Si è specializzato in Arte moitos artrópodos. Antica perché gli piace molto quel periodo. anteporre v. tr. [aux. avere] Antepoñer, antepor. Especializouse en Arte Antiga porque lle gusta Finalmente ha anteposto lo studio ai divertimenti. moito ese período. II s.m. pl. Antigos. Gli antichi Finalmente antepuxo o estudio á diversión. OBS.: v. adoravano divinità pagane. Os antigos adoraban irreg. V. táboa 17. divinidades pagás. # all’antica: á antiga; Antico 67 aperto

Testamento: Antigo Testamento. OBS.: m. pl. anti- anulare s.m. Anular, mediano (dedo). La fede si chi, f. pl. antiche. porta all’anulare. A alianza lévase no anular. # rac- anticoncezionale I adx. Anticonceptivo -a. È andata cordo anulare: circunvalación periférica (especial- in farmacia a comprare pillole anticoncezionali. Foi mente a de Roma). á farmacia comprar pílulas anticonceptivas. II s.m. anzi conx. 1 Mellor dito, aínda máis. Ti telefonerò Anticonceptivo. Il dottore le ha prescritto degli anti- quando sarà pronto, anzi te lo porterò io stesso. concezionali. O doutor recetoulle uns anticoncepti- Chamareite cando estea listo, mellor dito, levarei- vos. cho eu mesmo. 2 Ó contrario, polo contrario. La cattedrale non è lontana da casa mia, anzi è molto antifurto s.m. inv. Antirroubo. Ha installato un anti- vicina. A catedral non está lonxe da miña casa, ó furto nella macchina. Instalou un antirroubo no contrario, está moi cerca. coche. anziano -a I adx. 1 Ancián -á, vello -a. Mio nonno è antipasto s.m. Entrante, entremés. Mentre aspettava- un uomo molto anziano. Meu avó é un home moi mo il primo piatto ci hanno servito degli squisiti ancián. 2 (Adm.) Con antigüidade. Si sono lasciati antipasti. Mentres esperabámo-lo primeiro prato aiutare dal consigliere più anziano della ditta. servíronnos uns entrantes exquisitos. Deixáronse axudar polo conselleiro con máis anti- antipatia s.f. Antipatía, xenreira, zuna. Quella per- güidade da empresa. II s. Ancián -á, vello -a. sona mi ispira solo antipatia. Esa persoa inspírame Lavora in un’istituzione benefica e aiuta gli anziani só antipatía. che vivono da soli. Traballa nunha institución bené- antipatico -a adx. Antipático -a. Io non la inviterei a fica e axúdalles ós anciáns que viven sós. venire con noi, è molto antipatica. Eu non a invita- anziché conx. En vez de, en lugar de. Ha preferito ría a vir connosco, é moi antipática. OBS.: m. pl. andare alla festa anziché rimanere a studiare. antipatici, f. pl. antipatiche. Preferiu ir á festa en vez de quedar a estudiar. antipode s.m. (espec. en pl.) Antípoda. Le isole della anzitutto adv. 1 Ante todo. Anzitutto ti dirò che non Nuova Zelanda sono gli antipodi dell’Italia. As illas è stata colpa mia. Ante todo direiche que non foi de Nova Celandia son os antípodas de Italia. # esse- culpa miña. 2 Antes de nada. Dimmi anzitutto come re agli antipodi: estar nos antípodas. ti senti. Antes de nada dime cómo te sentes. antiquariato s.m. 1 Antigüidade. Ci sarà un mercato apatia s.f. Apatía, indiferencia. I professori devono di antiquariato in questa piazza. Haberá un mercado lottare contro l’apatia degli alunni. Os profesores de antigüidades nesta praza. 2 Anticuario (comer- deben loitar contra a apatía dos alumnos. cio). Questo scrigno antico è un pezzo di antiquaria- apatico -a adx. Apático -a, desganado -a. Da quando to. Este cofre antigo é unha peza de anticuario. ha sofferto quella delusione ha un atteggiamento antiquario -a s. Anticuario -a (persoa). Un noto anti- apatico rispetto a tutto. Dende que sufriu aquela quario veneziano è interessato a questi mobili. Un desilusión ten unha actitude apática respecto de coñecido anticuario veneciano está interesado nes- todo. OBS.: m. pl. apatici, f. pl. apatiche. tes mobles. ape s.f. Abella. L’ape è un insetto che produce cera e antitesi s.f. inv. 1 (Ret.) Antítese, contraste. Nelle miele. A abella é un insecto que produce cera e mel. antitesi si contrappongono due frasi o parole di si- # ape operaia: abella obreira; ape regina: abella gnificato opposto. Nas antíteses contrapóñense mestra. dúas frases ou palabras de significado oposto. 2 aperitivo s.m. Aperitivo (bebida). Prima del pranzo (fig.) Antítese. Le tue idee politiche sono l’antitesi hanno preso un aperitivo analcolico. Antes do xan- delle mie. As túas ideas políticas son a antítese das tar tomaron un aperitivo sen alcohol. miñas. aperto -a part. pas. de aprire e adx. Aberto -a (tamén antologia s.f. Antoloxía. Ha comprato un’antologia di fig.). Avanti! La porta è aperta. ¡Adiante! A porta poesia contemporanea per aggiornarsi sugli ultimi está aberta. Ci sono lingue che distinguono tra autori. Comprou unha antoloxía de poesía contem- vocali aperte e chiuse. Hai linguas que distinguen poránea para poñerse ó día acerca dos últimos entre vocais abertas e pechadas. Puoi parlare con autores. lui di qualsiasi cosa, è un ragazzo molto aperto. antonimo -a I adx. Antónimo -a. ‘Alto’ e ‘basso’ Podes falar con el de calquera cousa, é un rapaz sono due parole antonime. ‘Alto’ e ‘baixo’ son dúas moi aberto. # all’aria aperta / all’aperto: ó aire palabras antónimas. II s.m. Antónimo. Identificate libre; mare aperto: mar aberto; parlare a cuore gli antonimi di questo testo, cioè le parole di signi- aperto / parlare a viso aperto: falar con sincerida- ficato opposto. Identificade os antónimos deste de; rimanere a bocca aperta: quedar coa boca texto, é dicir as palabras de significado oposto. aberta. apertura 68 apertura s.f. 1 Apertura. Hanno anticipato l’orario di apparire v. intr. [aux. essere] 1 Aparecer. Finalmente apertura del negozio dalle nove alle otto e mezzo. la costa appariva davanti ai nostri occhi. Finalmente Anticiparon o horario de apertura do comercio das a costa aparecía diante dos nosos ollos. 2 nove ás oito e media. 2 Apertura, inauguración. Aparecerse. Diceva che gli appariva la Madonna. Apertura dell’anno accademico. Apertura do ano Dicía que se lle aparecía a Virxe. 3 Parecer. académico. Apertura di un nuovo negozio. Apertura L’esame mi è apparso molto difficile. O exame dun novo comercio. 3 Abertura. I muratori hanno pareceume moi difícil. OBS.: v. irreg. V. táboa 79. praticato un’apertura nella parete per fare una porta. appariscente adx. Vistoso -a, rechamante. Lei porta Os albaneis practicaron unha abertura na parede sempre abiti molto appariscenti per attirare l’atten- para facer unha porta. zione. Ela sempre leva vestidos moi vistosos para appalto s.m. Concurso, licitación. Quella ditta ha chama-la atención. vinto l’appalto per costruire l’autostrada. Aquela apparizione s.f. 1 Aparición (sobrenatural ou dun empresa gañou o concurso para construí-la autoes- corpo celeste). Le apparizioni della Madonna. As trada. # contratto d’appalto: contrata; gara d’ap- aparicións da Virxe. L’apparizione d’una cometa. A palto: concurso / poxa. aparición dun cometa. 2 Fantasma, pantasma. appannare I v. tr. [aux. avere] 1 Empanar, abafar. Il Cosa ti è successo? Sembri aver visto un’apparizio- bambino ha appannato i vetri con l’alito. O neno ne. ¿Que che pasou? Parece que viches un fantas- empanou os cristais co alento. II v. intr. pron. [aux. ma. essere] 1 Empanarse. Mi sono fatto la doccia con appartamento s.m. 1 Apartamento. Abita da solo in acqua molto calda e si è appannato lo specchio. un appartamento di due camere. Vive só nun apar- Ducheime con auga moi quente e empanouse o tamento de dous cuartos. 2 Piso (vivenda). Hanno espello. # appannarsi la vista: nubrarse a vista. comprato un bell’appartamento con quattro camere apparato s.m. 1 Aparato, aparello. Apparato bellico. e un salotto. Compraron un bo piso con catro cuar- Aparato bélico. Apparato digestivo. Aparato dixesti- tos e unha sala. vo. 2 Aparato. Si dovrebbe alleggerire l’apparato appartenenza s.f. Pertenza (feito de pertencer). La burocratico per sveltire le pratiche. Habería que sua appartenenza a quella setta gli ha causato molti reduci-lo aparato burocrático para acelera-las xes- problemi. A súa pertenza a aquela secta causoulle tións. moitos problemas. ♦ Para referirse ás ‘pertenzas, apparecchiare v. tr. [aux. avere] Poñe-la mesa. Non posesións’ en italiano emprégase o termo beni. sapevo che saresti venuto e ho apparecchiato soltan- appartenere v. intr. [aux. essere / avere] 1 Pertencer. to per me. Non sabía que ías vir e puxen a mesa só Di questi libri, quanti appartengono a te? Destes para min. OBS.: v. irreg. V. táboa 7; tamén se pode libros, ¿cantos che pertencen a ti? 2 Pertencer, for- dicir apparecchiare il tavolo aínda que é menos fre- mar parte. Questi ragazzi appartengono al secondo cuente. ♦ Para referirse a ‘aparellar animais’en ita- corso. Estes rapaces pertencen ó segundo curso. 3 liano emprégase o termo bardare e para ‘aparellar Corresponder, concernir. La decisione sulla con- unha nave’ attrezzare. danna appartiene soltanto al giudice. A decisión apparecchio s.m. 1 Aparato, aparello. Apparecchio sobre a condena correspóndelle só ó xuíz. OBS.: v. telefonico. Aparato telefónico. Apparecchi di con- irreg. V. táboa 73. trollo della macchina. Aparatos de control do coche. appassionare I v. tr. [aux. avere] Apaixonar. Il dibat- 2 Aeroplano, avión. L’apparecchio ha sorvolato la tito televisivo tra i due politici ha appassionato l’o- spiaggia. O aeroplano sobrevoou a praia. # appa- pinione pubblica. O debate televisivo entre os dous recchio per i denti: aparato para os dentes. políticos apaixonou a opinión pública. II v. intr. apparente adx. 1 Aparente. Ci ha trattato malissimo pron. [aux. essere] Apaixonarse. Da poco si è senza motivo apparente. Tratounos moi mal sen appassionato alla musica e non fa altro che compra- motivo aparente. 2 Aparente, ficticio -a. La sua re dischi. Dende hai pouco apaixonouse pola músi- tranquillità non era tale, era solo apparente. A súa ca e non fai máis que comprar discos. tranquilidade non era tal, era só aparente. appassire v. intr. e intr. pron. [aux. essere] 1 apparenza s.f. 1 Aparencia, presencia. Murchar, secar. I fiori che mi hai regalato (si) sono Dall’apparenza sembrava un uomo molto ricco. subito appassiti. As flores que me regalaches mur- Pola aparencia semellaba un home moi rico. 2 charon en seguida. 2 (fig.) Murchar. La sua bellez- Aparencia. Ti consiglio di non giudicare dalle appa- za (si) è appassita con gli anni. A súa beleza mur- renze. Aconsélloche que non xulgues polas aparen- chou cos anos. OBS.: io appassisco, tu appassisci. cias. # in apparenza: na aparencia; salvare le appellare I v. tr. [aux. avere] (Der.) Apelar (contra). apparenze: garda-las aparencias. Il nostro avvocato non era d’accordo e ha appellato 69 applicare

la sentenza. O noso avogado non estaba de acordo ria. O perfume destas flores fai pesado o aire. # e apelou contra a sentencia. II v. intr. pron. [aux. appesantire lo stomaco: facer pesada a dixestión. essere] 1 Apelar, recorrer. In quei difficili momenti OBS.: io appesantisco, tu appesantisci. si appellarono alla generosità degli amici. Naqueles appetito s.m. 1 Apetito, apetencia, desexo. Il suo difíciles momentos apelaron á xenerosidade dos carattere egoista fa sì che si preoccupi soltanto di amigos. 2 (Der.) Apelar. Si appellava contro una soddisfare i suoi appetiti. O seu carácter egoísta fai sentenza ingiusta. Apelaba contra unha sentencia que só se preocupe de satisface-los seus apetitos. 2 inxusta. Apetito, fame. Spero che il pranzo sia pronto, ho appello s.m. 1 Convocatoria. Ha superato l’esame al molto appetito. Espero que o xantar estea listo, teño primo appello. Superou o exame na primeira convo- moito apetito. # buon appetito!: ¡bo proveito!; catoria. 2 (Der.) Apelación. L’avvocato deve pre- stuzzicare l’appetito: abri-lo apetito. sentare l’appello contro la sentenza entro dieci gior- appiccicare I v. tr. [aux. avere] Pegar, colar. ni. O avogado debe presenta-la apelación contra a Appiccica quest’etichetta al barattolo prima di met- sentencia nun prazo de dez días. 3 Chamamento, terlo in frigo. Pégalle esta etiqueta ó bote antes de chamada. I giorni prima delle elezioni tutti i politi- metelo na neveira. II v. intr. [aux. avere] Ser apega- ci fanno appelli agli elettori per chiedere il voto. Os ñento -a / apegañoso -a. Fa attenzione e non ti spor- días antes das eleccións tódolos políticos fan cha- care con il miele, che appiccica. Ten coidado e non mamentos ós electores para pedi-lo voto. # corte te manches co mel, que é apegañento. III v. refl. d’appello: tribunal de apelación; fare appello a: [aux. essere] Pegarse (tamén fig.). Mi si sono appic- apelar a; fare l’appello: pasar lista; ricorrere in cicate le dita con la resina di quell’albero. appello: presentar unha apelación. Pegáronseme os dedos coa resina daquela árbore. È appena I adv. 1 A penas. Hai fatto le foto da così una ragazza molto pesante che si appiccica a tutti. É lontano che ci si vede appena. Fixéche-las fotos unha rapaza moi pesada que se pega a todos. OBS.: desde tan lonxe que a penas se nos ve. 2 Case. Sono io appiccico, tu appiccichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. appena le dieci, tra qualche minuto comincerà il appiccicoso -a adx. Apegañento -a, apegañoso -a, film. Son case as dez, nuns minutos comezará o pegañento -a (tamén fig.). Avevo le mani appiccico- filme. OBS.: en italiano utilízase o adv. appena para se di miele. Tiña as mans apegañentas de mel. Il suo forma-la perífrase verbal incoativa que se traduce ragazzo non la lascia sola neanche un attimo, è trop- por ‘acabar de + inf.’: Sono appena usciti. Acaban po appiccicoso. O seu mozo non a deixa soa nin de saír. Abbiamo appena visto tua cugina. sequera un momento, é demasiado apegañento. Acabamos de ve-la túa curmá. II conx. Tan pronto como, a penas. Ho incontrato tua sorella appena applaudire v. tr. e intr. [aux. avere] Aplaudir (tamén sono uscito di casa. Atopei a túa irmá tan pronto fig.). Applaudire un cantante. Aplaudir a un cantan- como saín da casa. # non appena: tan pronto como. te. Il pubblico applaudiva in piedi. O público aplau- día de pé. Applaudo la tua decisione. Aplaudo a túa appendere I v. tr. [aux. avere] Colgar, pender, pen- decisión. OBS.:. io applaudo / applaudisco, tu durar. Puoi appendere il tuo impermeabile all’attac- applaudi / applaudisci. capanni dell’ingresso. Podes colga-lo teu imperme- able na percha da entrada. II v. refl. [aux. essere] applauso s.m. 1 Aplauso. L’attuazione del tenore fu Agarrarse. Il bambino si è appeso al collo della seguita da forti applausi. A actuación do tenor foi mamma. O neno agarrouse ó colo da nai. OBS.: v. seguida de fortes aplausos. 2 (fig.) Aprobación irreg. V. táboa 26. unánime e entusiasta. appendice s.f. Apéndice. La nuova edizione di questa applicare I v. tr. [aux. avere] 1 Aplicar (tamén fig.). Il grammatica ha un appendice con tutti i verbi irrego- dottore mi ha ordinato di applicare questa pomata lari. A nova edición desta gramática ten un apéndi- sull’ustione. O doutor ordenoume aplicar esta ce con tódolos verbos irregulares. L’appendice è il pomada sobre a queimadura. Le leggi devono esse- prolungamento dell’intestino cieco. O apéndice é a re applicate con rigore. As leis deben ser aplicadas prolongación do intestino cego. # romanzo d’ap- con rigor. 2 Aplicar, impoñer. Hanno applicato pendice: novela por entregas. all’assassino la massima pena possibile. Apli- cáronlle ó asasino a maior pena posible. II v. refl. appendicite s.f. Apendicite. L’hanno portato in ospe- [aux. essere] Dedicarse con moito interese. Da dale per operarlo di appendicite. Levárono ó hospi- quando è entrato in questa ditta, si applica al proprio tal para operalo de apendicite. lavoro. Dende que entrou nesta empresa, dedícase appesantire v. tr. [aux. avere] Facer pesado -a (tamén con moito interese ó seu traballo. # applicare la fig.). I libri che hai comprato appesantiscono molto mente a qualcosa: dedicarse a algo; applicarsi la valigia. Os libros que compraches fan moi pesada allo studio: aplicarse. OBS.: io applico, tu applichi; a maleta. Il profumo di questi fiori appesantisce l’a- v. irreg. V. táboas 1 e 5. applicazione 70 applicazione s.f. Aplicación. Applicazione di una ti degli esami due giorni fa. Soubo os resultados dos benda su una ferita. Aplicación dunha venda sobre exames fai dous días. OBS.: v. irreg. V. táboa 26. unha ferida. Applicazione di una legge. Aplicación dunha lei. Lavora con tanta applicazione al suo apprendimento s.m. 1 Coñecemento. L’appren- nuovo progetto. Traballa con moita aplicación no dimento di una notizia. O coñecemento dunha noti- seu novo proxecto. cia. L’apprendimento di una regola. O coñecemento appoggiare I v. tr. [aux. avere] 1 Apoiar. L’elettricista dunha regra. 2 Comprensión. L’apprendimento di ha appoggiato la scala alla parete per riparare i fili queste poesie avanguardiste non è facile. A com- della luce. O electricista apoiou a escada na parede para amaña-los cables da luz. 2 (fig.) Apoiar, axu- prensión destas poesías vangardistas non é fácil. 3 dar. Tutti i suoi amici l’avevano appoggiato in quel (Psicol.) Aprendizaxe. Il pedagogo della scuola si difficile momento. Tódolos seus amigos o apoiaron occupa dei bambini che hanno problemi di appren- naquel difícil momento. 3 (fig.) Apoiar, basear, fun- dar. Non ha superato l’esame perché non ha appog- dimento. O pedagogo da escola ocúpase dos nenos giato la sua ipotesi su basi solide. Non aprobou o que teñen problemas de aprendizaxe. exame porque non apoiou a súa hipótese sobre apprendista s. Aprendiz -iza. Per imparare bene il bases sólidas. 4 (fig.) Colocar con coidado. Appoggia i bicchieri su quel tavolino perché non si mestiere prima ho dovuto lavorare come apprendi- rompano. Coloca con coidado os vasos naquela sta. Para aprender ben o oficio antes tiven que tra- mesiña para que non rompan. II v. intr. [aux. avere] ballar como aprendiz. OBS.: m. pl. apprendisti. Apoiarse. La statua dell’imperatore appoggia su una base con delle iscrizioni. A estatua do emperador apprendistato s.m. 1 Relación de traballo subordi- apóiase nunha base cunhas inscricións. III v. refl. nado gracias á que se aprende un oficio. 2 [aux. essere] Apoiarse (tamén fig.). Si appoggiò al Aprendizaxe (período de tempo). Durante l’appren- braccio della figlia. Apoiouse no brazo da filla. Si appoggia troppo al fratello. Apóiase demasiado no distato lo pagavano poco. Durante a aprendizaxe irmán. OBS.: v. irreg. V. táboa 4. pagábanlle pouco. appoggio s.m. 1 Apoio, soporte, sostén. Mio nonno appresso I adv. 1 Ó lado. Mi è restato appresso tutto cammina con l’appoggio del bastone. Meu avó il giorno. Quedou ó meu lado todo o día. 2 Detrás camiña co apoio do bastón. 2 (fig.) Apoio, axuda. Nelle difficoltà ha contato sempre sull’appoggio de. Non avere paura, vienimi appresso. Non teñas della famiglia. Nas dificultades contou sempre co medo, ven detrás de min. 3 Despois, logo. Come si apoio da familia. seppe appresso, l’incendio era stato provocato. apporto s.m. 1 Contribución, achega. La ricerca di Como se soubo despois, o incendio fora provocado. quello scienziato è stata un apporto importantissimo II prep. Ó lado de, a carón de, xunto a. È stata tutto per la medicina. A investigación daquel científico foi unha contribución importantísima para a medi- il pomeriggio appresso al cane. Estivo toda a tarde cina. 2 (Der.) Contribución que achega cada socio ó lado do can. III adx. inv. Seguinte. Mi aveva detto para formar parte dunha sociedade. che sarebbe arrivato il giorno appresso. Dixérame apposito -a adx. Adecuado -a, axeitado -a, idóneo que chegaría ó día seguinte. # andare appresso a -a. I partecipanti al concorso televisivo devono tro- qualcuno / a qualcosa: andar detrás de alguén / de vare l’apposita chiave per aprire la porta. Os parti- algo; appresso a: xunto a; portarsi appresso qual- cipantes no concurso de televisión teñen que atopa-la chave adecuada para abri-la porta. # cosa: levar algo consigo; stare appresso a qualcu- riempire l’apposito modulo: enche-lo impreso no: estar cerca de alguén para vixialo ou coidalo. axeitado. ♦ Para referirse ó ‘apósito’ en italiano emprégase o termo aproximado bendaggio. apprestare I v. tr. [aux. avere] Aprestar, preparar. Hanno apprestato la nave per il viaggio. Aprestaron apposta adv. Adrede, á mantenta, a propósito. Sono venuti apposta per parlare con te, ma tu non c’eri. o barco para a viaxe. II v. refl. [aux. essere] Viñeron adrede para falar contigo, pero ti non esta- Aprestarse. Si sono apprestati ad uscire. Apres- bas. táronse para saír. apprendere v. tr. [aux. avere] 1 Aprender. In questo apprezzare v. tr. [aux. avere] Apreciar, estimar. I suoi corso i bambini apprenderanno anche i numeri. Neste curso os nenos aprenderán tamén os números. amici lo apprezzano molto per le sue virtù. Os seus 2 Saber, coñecer (informarse). Ha appreso i risulta- amigos apréciano moito polas súas virtudes. 71 aprire approccio s.m. 1 Aproximación, acercamento, ache- approvazione s.f. Aprobación, conformidade, con- gamento. Se ti piace quel ragazzo devi tentare un sentimento. Manca soltanto l’approvazione del pro- approccio. Se che gusta ese rapaz tes que intentar fessore per cambiare la data dell’esame. Falta só a unha aproximación. Un approccio alla letteratura aprobación do profesor para cambia-la data do può cominciare dalla lettura dei classici. Unha apro- exame. ximación á literatura pode comezar pola lectura dos appuntamento s.m. Cita (encontro). Ho fissato con clásicos. 2 Contacto. I primi approcci tra le ditte lui un appuntamento per domani alle dieci. sono stati soddisfacenti. Os primeiros contactos Concertei con el unha cita para mañá ás dez. # entre as empresas foron satisfactorios. OBS.: pl. appuntamento d’affari: cita de negocios. ♦ Para approcci. referirse ó ‘apuntamento’ en italiano emprégase o approdare v. intr. [aux. essere / avere] Arribar, che- termo appunto. gar a porto. Il peschereccio è approdato stamattina appuntare v. tr. [aux. avere] 1 Prender, suxeitar (cun per sbarcare il pesce. O pesqueiro arribou esta obxecto rematado en punta). Per misurare la lar- mañá para desembarca-lo peixe. # non approdare ghezza della gonna ha appuntato l’orlo con gli spilli. a nulla: non chegar a nada. Para medi-lo longo da saia prendeu a basta cos alfi- approfittare I v. intr. [aux. avere] Aproveitar. netes. 2 Apuntar, anotar. Ho appuntato sull’agenda il Approfittare degli studi. Aproveita-los estudios. tuo indirizzo. Apuntei na axenda o teu enderezo. Approfittare dell’esperienza. Aproveita-la experien- appunto I adv. Precisamente, xustamente, xusto. cia. II v. intr. pron. [aux. essere] Aproveitarse. Si Appunto per questo volevo parlare con te. sono approfittati della tua ingenuità per ingannarti. Precisamente por isto quería falar contigo. II s.m. Aproveitáronse da túa inxenuidade para enganarte. Apuntamento. Questa settimana non potrò andare a approfondire I v. tr. [aux. avere] Profundar, afondar lezione e dovrò chiedere gli appunti a un compagno. (tamén fig.). Approfondire il pozzo. Profunda-lo Esta semana non poderei ir a clase e terei que pozo. Approfondire le ricerche. Profunda-las inves- pedirlle os apuntamentos a un compañeiro. # tigacións. II v. intr. pron. [aux. essere] Facerse máis appunto! / per l’appunto!: ¡xustamente! profundo -a. Con gli anni la sua amarezza si è aprile s.m. Abril. Aprile è uno dei mesi che ha trenta approfondita. Cos anos a súa amargura fíxose máis giorni. Abril é un dos meses que ten trinta días. # apri- profunda. OBS.: io approfondisco, tu approfondisci. le ogni goccia un barile: en abril augas mil; pesce appropriato -a adx. Apropiado -a, adecuado -a, d’aprile: burla que se fai tradicionalmente o primeiro axeitado -a. Cerca di scegliere il momento appro- de abril (semellante ó noso día dos inocentes). priato per dargli la notizia. Intenta escolle-lo aprire I v. tr. [aux. avere] 1 Abrir. Aprire la porta. momento apropiado para darlle a noticia. Abri-la porta. Aprire la bottiglia. Abri-la botella. 2 approssimarsi v. refl. e intr. pron. [aux. essere] Abrir, inaugurar. La banca ha aperto una nuova Aproximarse, achegarse (tamén fig.). La nave si è agenzia. O banco abriu unha nova sucursal. 3 Abrir, approssimata ai naufraghi per portarli in salvo. O comezar. Il governo ha aperto le trattative in mezzo barco aproximouse ós náufragos para poñelos a a una grande polemica. O goberno abriu as nego- salvo. Le loro idee, prima opposte, si sono approssi- ciacións en medio dunha gran polémica. 4 Abrir, mate molto in questi ultimi mesi. As súas ideas, encabezar. Apriva il romanzo un capitolo dedicato antes opostas, aproximáronse moito nestes últimos alla descrizione dei paesaggi. Abría a novela un meses. OBS.: io mi approssimo; v. irreg. V. táboa 1. capítulo dedicado á descrición das paisaxes. II v. intr. [aux. avere] Abrir. In Italia quasi tutti i negozi approssimazione s.f. Aproximación (cálculo). Ha aprono alle nove. En Italia case tódolos comercios calcolato per approssimazione la grandezza del abren ás nove. III v. intr. pron. [aux. essere] 1 Abrir. satellite. Calculou por aproximación o tamaño do La terra si è aperta con il terremoto. A terra abriu co satélite. # per approssimazione: aproximadamente. terremoto. I fiori si aprono alla luce del sole. As flo- ♦ Para referirse á ‘aproximación, achegamento’ en res abren á luz do sol. 2 Abrirse (tamén fig.). La italiano emprégase o termo avvicinamento. finestra si è aperta con il vento. A fiestra abriuse co approvare v. tr. [aux. avere] 1 Aprobar, aceptar. Il vento. Quel ragazzo non si apre con nessuno. Aquel capo ha approvato il mio progetto e comincerò a rapaz non se abre con ninguén. # aprire bocca: lavorarci domani. O xefe aprobou o meu proxecto e empezar a falar; apriti cielo!: exclamación coa que empezarei a traballar nel mañá. 2 Aprobar. Hanno se alude a un improviso arrebato de ira; aprire gli approvato la legge che regolerà questa nuova situa- occhi a qualcuno: abrirlle os ollos a alguén; apri- zione. Aprobaron a lei que regulará esta nova situa- re gli orecchi: prestar atención; aprire il fuoco: ción. ♦ Para referirse a ‘aprobar (unha materia)’en comezar a disparar; non aprire bocca: non revelar italiano emprégase o termo superare ou a expresión nada (acerca dunha cousa). OBS.: v. irreg. V. táboa essere promosso. 85. apriscatole 72 apriscatole s.m. inv. Abrelatas. L’apriscatole non fun- arbitrio s.m. Arbitrio, albedrío, vontade. Vi avevano ziona, non riesco ad aprire questa scatola di sardine. detto di decidere secondo il vostro arbitrio. O abrelatas non funciona, non consigo abrir esta Dixéranvos que decidirades segundo o voso arbi- lata de sardiñas. trio. # libero arbitrio: libre albedrío. aquila s.f. Aguia, aiga. L’aquila è un uccello rapace arbitro -a s. Árbitro -a. Ha fatto da arbitra nel litigio protetto. A aguia é unha ave rapaz protexida. # tra i suoi compagni. Fixo de árbitra na discusión avere occhi d’aquila / sguardo d’aquila: ter ollos entre os seus compañeiros. L’arbitro di questa parti- de lince / vista de lince; essere un’aquila: ser moi ta è troppo inesperto. O árbitro deste partido é intelixente; non essere un’aquila: ser mediocre. demasiado inexperto. aquilone s.m. Papaventos. Il bambino correva mentre arbusto s.m. Arbusto. La gardenia che mi avevi rega- il vento sollevava l’aquilone. O neno corría mentres lato in un vaso da fiori è già un bell’arbusto. A gar- o vento elevaba o papaventos. denia que me regalaras nun tarro xa é un bo arbus- to. arabo -a I adx. Árabe, arábico -a. Il popolo arabo è stato tradizionalmente nomade. O pobo árabe foi architetto -a s. Arquitecto -a. L’architetto ha proget- tato una casa con grandi finestre e lunghi balconi. O tradicionalmente nómade. II s. 1 Árabe (persoa). arquitecto proxectou unha casa con grandes fiestras L’arabo che abbiamo conosciuto veniva da Omán. O e longos balcóns. árabe que coñecemos viña de Omán. 2 (m. sing.) Árabe, arábico (lingua). L’arabo si legge da destra a architettura s.f. Arquitectura. Architettura barocca. sinistra. O árabe lese de dereita a esquerda. # par- Arquitectura barroca. Architettura navale. Arqui- lare arabo (fig.): falar chinés. tectura naval. aragosta s.f. (Zool.) Lagosta. L’aragosta è uno dei archiviare v. tr. [aux. avere] 1 Arquivar. Hai archi- crostacei più cari. A lagosta é un dos mariscos máis viato i documenti dell’ultima vendita? ¿Arquiváche- caros. -los documentos da última venda? 2 (fig.) Dar por rematado -a. Archivieremo la questione se ci pro- arancia s.f. Laranxa. Preferisco mangiare l’arancia metti che non si ripeterà. Daremos por rematada a invece di fare una spremuta. Prefiro come-la laran- cuestión se nos prometes que non se repetirá. OBS.: xa en lugar de facer un zume. OBS.: pl. arance. v. irreg. V. táboa 7. aranciata s.f. Laranxada. Ho comprato una lattina di archivio s.m. Arquivo. Archivio notarile. Arquivo aranciata. Comprei unha lata de laranxada. notarial. Archivio regionale. Arquivo rexional. Ha arancio s.m. Laranxeira. Avevamo due aranci che cancellato un archivio e ha lasciato il computer non sono cresciuti a causa del freddo. Tiñamos dúas acceso. Borrou un arquivo e deixou o ordenador aceso. laranxeiras que non medraron a causa do frío. # fiore di arancio: azar. OBS.: pl. aranci. arcipelago s.m. Arquipélago. Due isole dell’arcipela- go non erano abitate. Dúas illas do arquipélago non arancione I adx. Laranxa, alaranxado -a. I mandari- estaban habitadas. OBS.: pl. arcipelaghi. ni maturi sono di colore arancione. As mandarinas maduras son de cor laranxa. II s.m. Laranxa (cor). arco s.m. Arco. Disegnava un arco con il compasso. Hanno dipinto la ringhiera di arancione. Pintaron a Debuxaba un arco co compás. L’arco a ferro di varanda de laranxa. cavallo è tipico dell’architettura araba. O arco de ferradura é típico da arquitectura árabe. Tese l’arco arare v. tr. [aux. avere] Arar, labrar. Hanno arato la per scoccare una freccia. Tensou o arco para dispa- terra prima di seminare. Araron a terra antes de rar unha frecha. # arco a sesto acuto: arco oxival; sementar. arco a tutto sesto: arco de medio punto. OBS.: pl. aratro s.m. Arado. Il contadino lavorava la terra con archi. l’aratro. O campesiño traballaba a terra co arado. arcobaleno s.m. Arco da vella, arco iris, contrasol. arazzo s.m. Tapiz. Il salotto è ornato con arazzi fiam- Dopo la pioggia abbiamo visto apparire in cielo l’ar- minghi. A sala está decorada con tapices flamen- cobaleno. Trala choiva vimos aparecer no ceo o gos. arco da vella. arbitrare v. tr. [aux. avere] Arbitrar. Ha arbitrato una ardente adx. 1 Ardente. Camminavano sulle sabbie partita di pallacanestro. Arbitrou un partido de ardenti del deserto. Camiñaban sobre as areas ardentes do deserto. 2 (fig.) Ardente, apaixonado baloncesto. OBS.: io arbitro; v. irreg. V. táboa 1. -a. In giovinezza aveva avuto un temperamento arbitrario -a adx. Arbitrario -a. Questa è una scelta ardente e impetuoso. Na súa xuventude tivera un assolutamente arbitraria, ingiustificata. Esta é unha temperamento ardente e impetuoso. # camera elección absolutamente arbitraria, inxustificada. ardente: capela ardente. 73 aristocrazia ardere I v. tr. [aux. avere] Queimar. Le fiamme arde- sa. Deu unha resposta enxeñosa a unha pregunta vano il bosco. As chamas queimaban o bosque. II v. maliciosa. intr. [aux. essere] 1 Arder. L’alcol arde rapidamente. arguzia s.f. 1 Agudeza, finura. Manca di arguzia per O alcohol arde rapidamente. 2 (fig.) Inflamarse. sfuggire gli attacchi malintenzionati dei suoi avver- Ardeva d’ira nel vedere quell’ingiustizia. Infla- sari. Carece de agudeza para eludi-los ataques mal mábase de ira ó ver aquela inxustiza. intencionados dos seus adversarios. 2 Agudeza, ardire s.m. Ousadía, audacia, afouteza. Magari aves- dito enxeñoso. La conversazione era piena di argu- si l’ardire di dirgli qualcosa. Oxalá tivese a ousadía zie e facezie, ci siamo molto divertiti. A conversa- de dicirlle algo. ción estaba chea de agudezas e ocorrencias, diver- ardore s.m. (fig.) Ardor, fervor, paixón. Desiderava tímonos moito. con ardore rivederla. Desexaba con ardor volver aria s.f. 1 Aire, ar. L’aria pura di montagna ha contri- vela. buito alla tua guarigione. O aire puro da montaña area s.f. 1 Área, zona. Quest’area sarà destinata alla contribuíu á túa curación. 2 Aire, vento. Non tira un costruzione di un nuovo ospedale. Esta área será filo di aria. Non corre un sopro de aire. 3 (Mús.) destinada á construcción dun novo hospital. 2 Aria. L’aria è una breve composizione poetica spes- (Xeom.) Área. A scuola ci hanno spiegato come cal- so scritta per essere musicata. A aria é unha breve colare l’area del triangolo. Na escola explicáronnos composición poética a miúdo escrita para pórlle como calcula-la área do triángulo. # area di servi- música. 4 Aire, aspecto, aparencia. Il nuovo vicino zio: área de servicio. aveva un’aria misteriosa. O novo veciño tiña un aire misterioso. # all’aria aperta: ó aire libre; andare / argentino -a I adx. Arxentino -a. Il bestiame argenti- mandare all’aria: estragar / botar a perder (un no è una della basi economiche del paese. O gando asunto); aria condizionata: aire acondicionado; arxentino é unha das bases económicas do país. II aria fritta: frases feitas / tópicos; avere l’aria di: s. Arxentino -a. Molti argentini sono di origine ita- parecer / semellar; avere paura dell’aria: terlle liana. Moitos arxentinos son de orixe italiana. medo a todo; cambiare aria: cambiar de aires; argento s.m. 1 (Quim.) Prata. In queste montagne campare d’aria: comer moi pouco; corrente d’a- c’era una miniera d’argento. Nestas montañas había ria: corrente de aire; darsi arie di: darse aires de; unha mina de prata. 2 (pl.) Prata (obxecto). Avete darsi delle arie: darse aires; discorsi campati in molti argenti in salotto. Tedes moita prata na sala. # aria: conversacións absurdas; far castelli in aria: argento vivo (pop.): mercurio; avere l’argento vivo fantasiar; mandare qualcuno a gambe all’aria: addosso: non parar un minuto. facer caer a alguén; prendere una boccata d’aria: toma-lo aire; saltare in aria: saltar polos aires / argilla s.f. Arxila. Voglio trapiantare il gelsomino in estoupar; sparare in aria: disparar ó aire; tira una un vaso di argilla. Quero transplanta-lo xasmín a un brutta aria: hai mal ambiente. tarro de arxila. aridità s.f. inv. Aridez (tamén fig.). L’aridità del terre- argomentare v. intr. [aux. avere] Argumentar, razo- no fa che non ci siano coltivazioni da questa parti. A ar. L’oratore argomentò con abilità contro i suoi aridez do terreo fai que non haxa cultivos por aquí. detrattori. O orador argumentou con habilidade Non aveva molti amici a causa dell’aridità del suo contra os seus detractores. carattere. Non tiña moitos amigos a causa da aridez argomentazione s.f. Argumentación, razoamento. do seu carácter. Ha fatto una buona argomentazione della sua tesi. arido -a adx. 1 Árido -a, estéril, seco -a. Davanti a Fixo unha boa argumentación da súa tese. loro si estendeva la pianura arida e rocciosa. Ante argomento s.m. 1 Argumento. Ha ribattuto gli argo- eles estendíase a chaira árida e rochosa. 2 (fig.) menti del suo oppositore. Rebateu os argumentos do Adusto -a. Il viso arido del bottegaio impauriva i seu opoñente. 2 Motivo, razón, causa. Mi ha dato un bambini. O rostro adusto do tendeiro atemorizaba argomento per essere arrabbiato con lui. Deume os nenos. motivo para estar enfadado con el. 3 Tema, asunto, ariete s.m. Aries, ariete. Il primo segno dello zodiaco materia. Visto che non si interessavano di politica, è l’Ariete. O primeiro signo do zodíaco é Aries. ho cambiato argomento. Visto que non se interesa- ban pola política, cambiei de tema. aringa s.f. Arenque. L’aringa è un pesce tipico dei mari freddi. O arenque é un peixe típico dos mares arguto -a adx. 1 Agudo -a, perspicaz, sutil. Il com- ♦ mentatore ha fatto un’osservazione molto arguta su fríos. OBS.: pl. aringhe. Para referirse á ‘arenga’ questo romanzo. O comentarista fixo unha observa- en italiano emprégase o termo discorso. ción moi aguda sobre esta novela. 2 Enxeñoso -a. aristocrazia s.f. Aristocracia, nobreza. Alle esequie Ha dato una risposta arguta a una domanda malizio- reali assisterono rappresentanti di tutta l’aristocrazia arlecchino 74

europea. Ás exequias reais asistiron representantes nica. A estructura deste edificio é moi harmónica. # de toda a aristocracia europea. armonica a bocca: harmónica / filharmónica. OBS.: arlecchino s.m. Arlequín. Conosco quel bimbo ma- m. pl. armonici, f. pl. armoniche. scherato da arlecchino. Coñezo aquel neno disfraza- armonioso -a adx. Harmonioso -a (tamén fig.). La do de arlequín. sua voce è molto bella, proprio armoniosa. A súa voz é moi bonita, realmente harmoniosa. Ha un fisi- arma s.f. 1 Arma (tamén fig.). Il ladro sparò un colpo co molto armonioso. Ten un físico moi harmonioso. in aria. O ladrón disparou un tiro ó aire. Le sue armi sono l’ingegno e la simpatia. As súas armas son o aroma s.m. 1 Aroma, fragrancia, perfume. L’aroma enxeño e a simpatía. 2 Corpo (do exército). Questo che esala il caffè è molto intenso. O aroma que soldato appartiene all’arma di fanteria. Este soldado exhala o café é moi intenso. 2 (espec. en pl.) pertence ó corpo de infantería. # andare sotto le Especias. Il primo piatto era condito con aromi armi: incorporarse a filas; arma a doppio taglio: come il garofano e il timo. O primeiro prato estaba arma de dous fíos / gumes; arma azzurra: exército condimentado con especias como o cravo e o tomi- do aire; arma bianca: arma branca; arma da ño. OBS.: pl. aromi. fuoco: arma de fogo; compagno d’armi: compa- aromatico -a adx. Aromático -a. Questo vino aroma- ñeiro de armas; chiamare alle armi: chamar a tico ha una gradazione bassa. Este viño aromático filas; essere sotto le armi: face-lo servicio militar; ten unha graduación baixa. # erbe aromatiche: porto abusivo di armi: tenencia ilegal de armas; herbas aromáticas; piante aromatiche: plantas porto d’armi: licencia de armas; uomo d’armi: aromáticas. OBS.: m. pl. aromatici, f. pl. aromatiche. militar. OBS.: pl. armi. arpa s.f. Arpa. L’arpa si suona pizzicando le corde armadio s.m. Armario. Non lasciare il cappotto sulla con entrambe le mani. A arpa tócase punteando as sedia, mettilo nell’armadio. Non déixe-lo abrigo na cordas con ámbalas mans. cadeira, méteo no armario. # armadio a muro: armario de obra; armadio a specchio: armario con arrabbiarsi v. intr. pron. [aux. essere] Enfadarse, espello nas portas. anoxarse, incomodarse. Non parlare male dei miei amici perché mi arrabbio. Non fales mal dos meus armamento s.m. (espec. en pl.). Armamento. amigos porque me enfado. # far arrabbiare: facer L’esercito dovrebbe modernizzare i suoi armamenti. enfadar. O exército debería moderniza-lo seu armamento. arrampicarsi v. intr. pron. [aux. essere] Gabear, armare I v. tr. [aux. avere] Armar. Hanno armato gatear, rubir. Il gatto si arrampicò sull’albero e non l’intera popolazione per difendere la città dal nemi- voleva scendere. O gato gabeou á árbore e non que- co. Armaron toda a poboación para defende-la ría baixar. L’edera si arrampica sul muro del giardi- cidade do inimigo. II v. refl. [aux. essere] Armarse no. A hedra gabea polo muro do xardín. # arrampi- (tamén fig.). Si armarono contro l’esercito invasore. carsi sugli specchi / sui vetri: agarrarse a un cravo Armáronse contra o exército invasor. Ti sarai arma- ardendo. OBS.: io mi arrampico, tu ti arrampichi; v. to di pazienza e buona volontà per sopportare le sue irreg. V. táboas 1 e 5. lamentele. Armaríaste de paciencia e boa vontade para soporta-las súas lamentacións. arrangiare I v. tr. [aux. avere] Arranxar, amañar, solucionar. Come posso arrangiare questa sgrade- armata s.f. 1 Exército. L’armata presentò le armi vole situazione? ¿Como podo arranxar esta desa- davanti al re. O exército presentou armas diante do gradable situación? II v. intr. pron. [aux. essere] 1 rei. 2 Armada. Una piccola parte dell’armata navi- Arranxarse, chegar a un acordo. Se non ti arrangi gava verso la costa nord. Unha pequena parte da con lui, dovremo parlare con voi due. Se non te armada navegaba cara á costa norte. # armata arranxas con el, teremos que falar con vó-los dous. aerea: forzas aéreas; corpo di armata: corpo do 2 Arranxarse, amañarse, apañarse. Mi sono arran- exército. giato per alcuni mesi a dare ripetizioni di latino. armonia s.f. Harmonía (tamén fig.). L’armonia delle Arranxeime durante algúns meses dando pasantía loro voci è stata lodata da tutti. A harmonía das súas de latín. # arrangiati!: ¡apáñate! OBS.: v. irreg. V. voces foi loada por todos. Vivevamo in perfetta táboa 4. armonia fino a quando partì per la Francia. arredamento s.m. Decoración. L’arredamento di Viviamos en perfecta harmonía ata que se foi para questa camera da letto è troppo lussuoso. A decora- Francia. ción deste dormitorio é demasiado luxosa. ♦ Para armonico -a adx. Harmónico -a (tamén fig.). Il caril- referirse ó ‘arredamento’ en italiano emprégase o lon emetteva dei suoni armonici e melodiosi. A termo allontanamento. caixa de música emitía uns sons harmónicos e melo- arredare v. tr. [aux. avere] Decorar. Hanno arredato diosos. La struttura di questo palazzo è molto armo- il nuovo appartamento con mobili antichi. 75 arrogante

Decoraron o novo piso con mobles antigos. ♦ Para per la musica contribuisce al suo arricchimento cul- referirse a ‘arredar(se)’ en italiano emprégase o turale. O interese pola música contribúe ó seu enri- termo allontanar(si). quecemento cultural. arrendersi v. intr. pron. [aux. essere] Renderse arricchire I v. tr. [aux. avere] Enriquecer (tamén (tamén fig.). Si sono arresi dopo aver lottato corag- fig.). Questa ditta arricchisce l’intero villaggio. Esta giosamente contro l’esercito nemico. Rendéronse empresa enriquece toda a aldea. Da quando legge di despois de loitar valentemente contra o exército più, ha molto arricchito il suo vocabolario. Desde inimigo. Mi arrendo all’evidenza dei fatti. Réndome que le máis, enriqueceu moito o seu vocabulario. II á evidencia dos feitos. v. intr. [aux. essere] Enriquecer. È arricchito in arrestare I v. tr. [aux. avere] 1 Deter, parar (tamén breve tempo. Enriqueceu en pouco tempo. III v. intr. fig.). Hanno arrestato la macchina davanti a un se- pron. e refl. [aux. essere] Enriquecerse (tamén fig.). gnale di stop. Detiveron o coche diante dun sinal de Si arricchì grazie all’azienda familiare. Enri- stop. Il suo discorso arresterà le rivolte dei sindaca- queceuse gracias ó negocio familiar. Il suo stile si ti. O seu discurso deterá as revoltas dos sindicatos. arricchisce con lo studio dei classici. O seu estilo 2 Deter, apresar, prender. Vogliono arrestare il enriquécese co estudio dos clásicos. OBS.: io arric- ragazzo che è stato trovato sul luogo del crimine. chisco, tu arricchisci. Queren dete-lo rapaz que foi atopado no lugar do arricciare I v. tr. [aux. avere] Rizar, encrechar, delicto. II v. refl. [aux. essere] Deterse, parar. Il encrespar. Arriccia i capelli dal parrucchiere. Riza o tram si arrestò di colpo in mezzo alla piazza. O tran- pelo no salón de peiteado. II v. intr. pron. [aux. esse- vía detívose de súpeto no medio da praza. # arre- stare i passi: dete-los pasos / deterse. ♦ Para refe- re] Rizarse, encrecharse, encresparse. Mi si arric- rirse a ‘arrestar’ en italiano emprégase o termo ciano i capelli per l’umidità. Rízanseme os cabelos detenere. pola humidade. # arricciare il naso: poñer mala cara; arricciare il pelo: poñe-los pelos de punta. arresto s.m. 1 Detención, parada. L’arresto del treno OBS.: v. irreg. V. táboa 2. provocò un ritardo di trenta minuti. A detención do tren provocou un atraso de trinta minutos. 2 (Der.) arrivare v. intr. [aux. essere] 1 Chegar (tamén fig.). Detención. Le indagini l’hanno portato all’arresto Arriva a casa alle sei. Chega á casa ás seis. Siamo di due persone sospette. As investigacións levárono arrivati a una conclusione. Chegamos a unha con- á detención de dúas persoas sospeitosas. # arresto clusión. È così alto che non ci arrivo con la mano. cardiaco: paro cardíaco; battuta di arresto: com- Está tan alto que non lle chego coa man. Arriverà ai pás de espera; essere agli arresti (Mil.): estar cent’anni. Chegará ós cen anos. Sono arrivati ad arrestado; mettere agli arresti (Mil.): arrestar. ♦ amarsi. Chegaron a quererse. 2 (fig.) Coller (cap- Para referirse a ‘arresto’ en italiano emprégase o tar). Me l’avete spiegato tre volte, ma davvero non termo detenzione. ci arrivo. Explicástesmo tres veces, pero realmente arretrare I v. tr. [aux. avere] Facer retroceder, atra- non o collo. # arrivare al traguardo: chegar á sar. Il cane abbaiava cercando di far arretrare l’in- meta; arrivare in orario: chegar á hora xusta; arri- truso. O can ladraba tentando facer retrocede-lo vare in ritardo: chegar tarde; arrivare primo /ulti- intruso. II v. intr. [aux. essere] Retroceder, retirarse. mo: chega-lo primeiro / último. Arretrava di fronte al pericolo. Retrocedía fronte ó arrivederci interx. (fam.) Ata a vista, deica logo, perigo. adeus. Arrivederci, a lunedì! ¡Ata a vista, ata o arretrato -a I part. pas. de arretrare e adx. 1 luns! Atrasado -a. Non ci piace avere lavoro arretrato. arrivederla interx. Ata a vista, deica logo, adeus. Non nos gusta ter traballo atrasado. 2 Atrasado -a, Arrivederla, professore! ¡Ata a vista, profesor! OBS.: subdesenvolvido -a. Le guerre l’hanno fatto diven- emprégase para dirixirse a persoas ás que se lles dá tare un paese arretrato. As guerras convertérono nun o tratamento de cortesía. país atrasado. II s.m. 1 (espec. en pl.) Atrasos (de diñeiro). È venuta per pagare gli arretrati dell’affit- arrivo s.m. Chegada. L’arrivo dell’autobus in stazio- to. Veu para paga-los atrasos do aluguer. 2 (fig.) ne fu ritardato dal traffico. A chegada do autobús á Conta pendente. Voi due avete un arretrato con vo- estación foi atrasada polo tráfico. # all’arrivo: ó stro fratello minore. Vó-los dous tedes unha conta chegar / no momento da chegada; arrivi e parten- pendente co voso irmán menor. ze: chegadas e saídas (nas estacións, aeroportos...); (essere) in arrivo: (estar) a punto de chegar. arricchimento s.m. Enriquecemento (tamén fig.). Il crescente potere d’acquisto evidenzia un arricchi- arrogante adx. Arrogante, soberbio -a, altivo -a. Non mento progressivo. O crecente poder de adquisición essere tanto arrogante e rispetta gli altri. Non sexas evidencia un enriquecemento progresivo. L’interesse tan arrogante e respecta os demais. arroganza 76 arroganza s.f. Arrogancia, soberbia, altivez. La sua de artistas (que tamén o é); in arte: coñecido artis- arroganza la rende insopportabile. A súa arrogancia ticamente como; nome d’arte: nome artístico. vólvea insoportable. arteria s.f. Arteria (tamén fig.). Le arterie portano il arrossire v. intr. [aux. essere] Pórse colorado -a, sangue dal cuore a tutte le parti del corpo. As arte- pórse encarnado -a, ruborizarse. Il complimento rias levan o sangue desde o corazón a tódalas par- l’ha fatto arrossire. O piropo fíxoo pórse colorado. tes do corpo. Le principali arterie della città erano OBS.: io arrossisco, tu arrossisci. bloccate dal traffico. As principais arterias da cida- de estaban bloqueadas polo tráfico. arrostire I v. tr. [aux. avere] Asar. Ho arrostito il pollo e ho fatto un’insalata. Asei o polo e fixen unha articolare v. tr. [aux. avere] 1 (Anat.) Articular. Dopo ensalada. II v. intr. e intr. pron. [aux. essere] l’incidente non riusciva ad articolare le dita. Tralo Asar(se) (tamén fig.). A quella temperatura la carne accidente non conseguía articula-los dedos. 2 (si) è troppo arrostita. A esa temperatura a carne Articular, pronunciar. Non ha voluto articolare asou(se) demasiado. Questi ragazzi (si) arrostiranno parola. Non quixo articular palabra. OBS.: io artico- al sole. Estes rapaces van(se) asar ó sol. OBS.: io lo; v. irreg. V. táboa 1. arrostisco, tu arrostisci. articolazione s.f. 1 (Anat.) Articulación, xuntura, arrosto I s.m. Asado (de carne). Oggi mangerò arro- xoga. La sua malattia cominciò dall’infiammazione sto di vitello e verdure lesse. Hoxe comerei asado de delle articolazioni. A súa enfermidade comezou coa tenreira e verdura cocida. II adx. inv. Asado -a. Non inflamación das articulacións. 2 Articulación, pro- ci piacciono le patate arrosto. Non nos gustan as nunciación. Gli era difficile l’articolazione di alcu- patacas asadas. # molto fumo e poco arrosto: ni suoni dell’arabo. Éralle difícil a articulación dal- moito ruído e poucas noces; non c’è fumo senza gúns sons do árabe. arrosto: onde hai un indicio hai un feito. articolo s.m. Artigo. L’articolo accompagna il nome. arrotondare I v. tr. [aux. avere] Redondear, arredon- O artigo acompaña o nome. Stanno facendo modi- dar. Bisognerebbe arrotondare il lembo di questa fiche ad alcuni articoli del codice penale. Están gonna. Habería que redondea-lo baixo desta saia. facendo modificacións nalgúns artigos do código II v. intr. pron. [aux. essere] (fam.) Engordar. penal. Il suo articolo è stato pubblicato sul giornale Durante le vacanze si è arrotondato un po’. Durante di ieri. O seu artigo foi publicado no xornal de onte. as vacacións engordou un pouco. # arrotondare Abbiamo un grande assortimento di articoli sporti- una cifra: completar unha cifra; arrotondare lo vi. Temos unha gran variedade de artigos de depor- stipendio: completa-lo soldo con pequenos ingre- tes. # articolo di fondo: (artigo) editorial. sos. artificiale adx. 1 Artificial. Hanno costruito un lago arrugginire I v. tr. [aux. avere] 1 Enferruxar, oxidar. artificiale nel campo da golf. Construíron un lago L’umidità ha arrugginito i cardini della porta. A artificial no campo de golf. 2 (fig.) Artificial, falso humidade enferruxou os gonzos da porta. 2 (fig.) -a, finxido -a. Il suo sorriso non mi sembrava spon- Debilitar. La mancanza di sport arrugginisce i mu- taneo, era totalmente artificiale. O seu sorriso non scoli. A falta de deporte debilita os músculos. II v. me parecía espontáneo, era totalmente artificial. intr. e intr. pron. [aux. essere] 1 Enferruxarse, oxi- artificio s.m. 1 Artificio, artimaña, estrataxema. darse. L’inferriata si è arrugginita con il passare Vorrebbe adoperare ogni artificio per sembrare più degli anni. O enreixado enferruxouse co paso dos efficiente. Querería empregar tódolos artificios anos. 2 (fig.) Debilitarse. Dovresti camminare o para parecer máis eficiente. 2 Artificio (rebusca- nuotare per non arrugginirti. Deberías camiñar ou mento). Non mi piacciono i suoi romanzi, perché nadar para non debilitarte. OBS.: io arrugginisco, tu scrive con troppo artificio. Non me gustan as súas arrugginisci. novelas, porque escribe con demasiado artificio. # arte s.f. 1 Arte. Pratica le arti marziali. Practica as fuochi di artificio: fogos de artificio. artes marciais. L’arte della scultura. A arte da escul- artigianale adx. Artesanal, artesán -á. Questi ogget- tura. Imparare un’arte. Aprender unha arte. Arte ti sono di produzione artigianale. Estes obxectos son drammatica. Arte dramática. 2 (fig.) Arte, maña, de producción artesanal. mestría. Hai l’arte di convincere tutti. Te-la arte de convencer a todos. 3 Gremio, confraría. In questo artigianato s.m. Artesanía. Siamo andati a vedere quartiere c’era l’arte dei calzolai. Neste barrio esta- una mostra di artigianato piemontese. Fomos ver ba o gremio dos zapateiros. # ad arte: arteiramen- unha exposición de artesanía piemontesa. te; a regola d’arte: moi ben (como Deus manda); artigiano -a I s. Artesán -á. Hanno visitato la botte- belle arti: belas artes; essere senz’arte né parte: ga di un artigiano del cuoio. Visitaron a tenda dun non ter nin oficio nin beneficio; figlio d’arte: fillo artesán do coiro. II adx. Artesán -á, artesanal. 77 asma

Vendiamo ceramica di produzione artigiana. gli altrui. Guíase demasiado polos consellos dos Vendemos cerámica de producción artesá. demais. artista s. Artista (tamén fig.). In questa galleria d’ar- ascolto s.m. Escoita. Siamo in ascolto di notizie te espongono molti artisti di avanguardia. Nesta riguardo alle elezioni. Estamos á escoita de noticias galería de arte expoñen moitos artistas de vangar- respecto ás eleccións. # dare / prestare ascolto: da. Avete mai visto un artista del cinema? ¿Vistes escoitar; indice di ascolto: índice de audiencia; algunha vez un artista de cine? Come idraulico è un mettersi in ascolto: poñerse á escoita. vero artista. Como fontaneiro é un verdadeiro artis- asfalto s.m. Asfalto. C’erano dei vetri sull’asfalto. ta. OBS.: m. pl. artisti. Había cristais sobre o asfalto. artistico -a adx. Artístico -a. Questo lavoro è molto asfissiare I v. tr. [aux. avere] 1 Asfixiar, afogar. I gas artistico. Este traballo é moi artístico. Viveva in un tossici hanno quasi asfissiato i minatori. Os gases ambiente artistico. Vivía nun ambiente artístico. tóxicos case asfixiaron os mineiros. 2 Asfixiar, afo- OBS.: m. pl. artistici, f. pl. artistiche. gar, esganar. Stringeva con forza il mio collo cer- ascella s.f. Axila, sobaco, sobrazo. Si depila le ascel- cando di asfissiarmi. Apertaba con forza o meu pes- le con la ceretta. Depila as axilas coa cera. cozo tentando asfixiarme. 3 (fig.) Amolar, molestar, ascensore s.m. Ascensor. L’ascensore era guasto e enfastiar. Perché mi asfissi raccontandomi tutti siamo dovuti salire per le scale. O ascensor estaba questi particolari? ¿Por que me amolas contándome avariado e tivemos que subir polas escaleiras. todos estes detalles? II v. intr. [aux. essere] Asfixiar, abafar, acorar (tamén fig.). Asfissiava a causa asciugacapelli s.m. inv. Secador (do pelo). Il rumore dell’allergia. Asfixiaba a causa da alerxia. degli asciugacapelli non mi lasciava sentire ciò che Asfissieranno per il caldo. Asfixiarán pola calor. diceva il parrucchiere. O ruído dos secadores non OBS.: v. irreg. V. táboa 7. me deixaba escoita-lo que dicía o peiteador. asiatico -a I adx. Asiático -a. Il continente asiatico è asciugamano s.m. Toalla. Prendi gli asciugamani stato il centro di diffusione delle principali religioni dall’armadio e portali in bagno. Colle as toallas do contemporanee. O continente asiático foi o centro armario e lévaas ó baño. de difusión das principais relixións contemporáne- asciugare I v. tr. [aux. avere] 1 Secar, enxugar. Ti as. II s. Asiático -a. Siamo stati accolti da due asia- aiuto ad asciugare i piatti? ¿Axúdoche a seca-los tici di nazionalità cinese. Fomos acollidos por dous pratos? 2 Secar, desecar. Il caldo ha asciugato l’er- asiáticos de nacionalidade chinesa. # lusso asiati- ba tagliata. A calor secou a herba cortada. II v. intr. co: fasto excesivo. OBS.: m. pl. asiatici, f. pl. asiati- e intr. pron. [aux. essere] Secar, enxugar. Il bucato che. asciugava nell’orto. A bogada secaba na horta. asilo s.m. 1 Refuxio, amparo. Ha trovato asilo dai Questa stoffa si asciuga al sole. Esta tea seca ó sol. parenti. Atopou refuxio na casa dos parentes. 2 # asciugare le lacrime di qualcuno: consolar a Educación infantil. Hanno mandato i gemelli all’a- alguén; asciugare le tasche a qualcuno: facer que silo perché hanno già tre anni. Mandaron os xemel- alguén gaste moitos cartos (ata os esgotar); asciu- gos a educación infantil porque xa teñen tres anos. garsi le mani: seca-las mans. OBS.: io asciugo, tu # asilo di mendicità: asilo para pobres; asilo nido: asciughi; v. irreg. V. táboa 6. gardería; asilo politico: asilo político; diritto di asciutto -a part. pas. de asciugare e adx. 1 Seco -a, asilo: dereito de asilo. ♦ Para referirse ó ‘asilo de enxoito -a. Non togliere la spina dalla presa se non anciáns’ en italiano empréganse expresións coma hai le mani asciutte. Non quíte-lo enchufe da corren- ospizio / pensionato per anziani. te se non te-las mans secas. 2 Seco -a (tamén fig.). asindeto s.m. Asíndeto. ‘Mangio, lavo i piatti, esco’ è Il clima asciutto è buono per la raccolta. O clima un esempio di asindeto. ‘Como, lavo os pratos, saio’ seco é bo para a colleita. È una donna asciutta, di é un exemplo de asíndeto. poche parole. É unha muller seca, de poucas pala- bras. # a occhi asciutti: sen bágoas; avere le tasche asino -a s. 1 Asno -a, burro -a. L’asino raglia. O asno asciutte / essere all’asciutto: non ter cartos; corpo ornea. 2 (fig.) Burro -a, parvo -a, torpe. È un asino, asciutto: corpo delgado / enxoito; pasta asciutta: un ignorante che non capisce nulla! ¡É un burro, un pasta cociñada en auga; restare a bocca asciutta: ignorante que non entende nada! # fare l’asino di quedar co mel nos beizos; rimanere a denti asciut- casa: se-lo burro de carga; lavorare come un ti: quedar en xaxún; stile asciutto: estilo sobrio. asino: traballar como un burro. ascoltare v. tr. [aux. avere] 1 Escoitar. Tu parlavi, ma asma s.f. sing. Asma. Nel mio caso, l’asma è provo- lei non ti ascoltava più. Ti falabas, pero ela xa non cata dall’allergia. No meu caso, a asma é provocada te escoitaba. 2 Guiarse por. Ascolta troppo i consi- pola alerxia. asola 78 asola s.f. Ollal. Questa camicia ha due asole scucite. teñen un sabor un pouco áspero. Risposta aspra e Esta camisa ten dous ollais descosidos. severa. Resposta áspera e severa. 2 (fig.) Áspero -a, asparago s.m. Espárrago. L’asparago è una pianta dai abrupto -a, escabroso -a. Mi sembra un terreno germogli commestibili. O espárrago é unha planta molto aspro. Paréceme un terreo moi áspero. de xermolos comestibles. Vogliamo un antipasto di assaggiare v. tr. [aux. avere] 1 Probar, degustar, asparagi e prosciutto cotto. Queremos un entrante catar. Assaggia questa salsa e dimmi se è salata. de espárragos e xamón cocido. OBS.: pl. asparagi. Proba esta salsa e dime se está salgada. 2 Probar aspettare v. tr. [aux. avere] Esperar, agardar. (comer ou beber pouco). Ha appena assaggiato il Aspettavamo una telefonata importante. Espe- pranzo. A penas probou o xantar. OBS.: v. irreg. V. rabamos unha chamada importante. # aspettare táboa 4. un bambino: estar embarazada; c’era da aspettar- assaggio s.m. 1 Degustación, cata (acción). Ci ha invi- selo: era de esperar; chi la fa, l’aspetti: o que a fai, tato all’assaggio dei suoi vini. Invitounos á degusta- págaa; me l’aspettavo: xa o supoñía. ción dos seus viños. 2 Proba (comida ou bebida). aspettativa s.f. (espec. en pl.) Expectativas. Quali Prendi almeno un assaggio di questo prosciutto. sono le tue aspettative in questo lavoro? ¿Cales son Toma polo menos unha proba deste xamón. 3 Proba, as túas expectativas neste traballo? # essere in ensaio. Il musicista suonò alcuni accordi di assaggio. aspettativa: te-la excedencia (no traballo). O músico tocou algúns acordes de proba. aspetto s.m. 1 Aspecto, aire. Ha un aspetto giovanile, assai adv. 1 Bastante, abondo, suficiente. Ho già allegro e un po’ spensierato. Ten un aspecto xuvenil, taciuto assai, adesso dirò quello che penso. Xa calei alegre e un pouco despreocupado. 2 Aspecto (face- bastante, agora direi o que penso. 2 Moito. Hanno ta). Non avevamo analizzato il problema sotto que- lavorato assai per finire questo progetto. Tra- st’aspetto. Non analizarámo-lo problema baixo este ballaron moito para rematar este proxecto. 3 Moi. aspecto. # sala d’aspetto: sala de espera. Quello che dice ci sembra assai interessante. O que di parécenos moi interesante. # m’importa assai: aspirapolvere s.m. inv. Aspirador -ora. Bisognerebbe non me importa en absoluto; so assai io!: ¡non teño cambiare il sacco dell’aspirapolvere. Habería que cambia-la bolsa da aspiradora. nin idea! aspirare I v. tr. [aux. avere] 1 Aspirar, inspirar. assalire v. tr. [aux. avere] 1 Agredir, atacar (tamén Mentre ti ausculto devi aspirare ed espirare profon- fig.). Assalì il nemico quando venne la notte. damente. Mentres te ausculto tes que aspirar e expi- Agrediu o inimigo cando chegou a noite. L’ha assa- rar profundamente. 2 (fig.) Aspirar, absorber. lita con durissime parole. Agrediuna con palabras Questo apparecchio aspira i gas. Este aparato aspi- durísimas. 2 (fig.) Asaltar. Ho già accettato, ma ra os gases. II v. intr. [aux. avere] Aspirar a. Aspira adesso mi assalgono tanti dubbi. Xa aceptei, pero a un posto di responsabilità. Aspira a un posto de agora asáltanme moitas dúbidas. OBS.: v. irreg. V. responsabilidade. táboa 78. aspirazione s.f. Aspiración (tamén fig.). Il tubo di assaporare v. tr. [aux. avere] Saborear, degustar. aspirazione è ostruito. O tubo de aspiración está Lasciami assaporare il caffè. Déixame saborea-lo obstruído. Le sue aspirazioni lo portavano a lavora- café. re con accanimento. As súas aspiracións levábano a assassinare v. tr. [aux. avere] Asasinar. Il presidente traballar con tesón. fu assassinato dalle truppe rivoluzionarie. O presi- aspirina s.f. Aspirina. Se hai mal di testa, prendi dente foi asasinado polas tropas revolucionarias. un’aspirina. Se che doe a cabeza, toma unha aspiri- assassinio s.m. Asasinato, crime. Hanno commesso na. l’assassinio che progettavano da diversi giorni. asportare v. tr. [aux. avere] 1 Levar. Cibo da asporta- Cometeron o asasinato que planeaban desde había re. Comida para levar. Vietato asportare i libri dalla varios días. biblioteca. Prohibido leva-los libros da biblioteca. 2 assassino -a I s. Asasino -a, criminal. Un fratello Extirpar. Mi hanno asportato una piccola cisti. della vittima ha riconosciuto l’assassino. Un irmán Extirpáronme un pequeno quiste. da víctima recoñeceu o asasino. II adx. Asasino -a, asprezza s.f. Aspereza (tamén fig.). L’asprezza di un criminal. L’arma assassina è stata trovata vicino al tessuto. A aspereza dun tecido. Trattare con asprez- cadavere. Atoparon a arma asasina preto do cadá- za. Tratar con aspereza. L’asprezza del cammino. A ver. # sguardo assassino: mirada seductora. aspereza do camiño. asse s.m. Eixe. Asse di rotazione. Eixe de rotación. aspro -a adx. 1 Áspero -a (tamén fig.). Queste pesche Asse terrestre. Eixe terrestre. Asse di un segmento. hanno un sapore un po’ aspro. Estes melocotóns Eixe dun segmento. # asse da stiro: táboa de pasa- 79 assistere

-lo ferro; (Dep.) asse di equilibrio: barra de equili- viría. 3 Asegurar, suxeitar, fincar. Bisognerebbe brio; asse stradale: liña da estrada. assicurare questo scaffale. Habería que asegurar assegnare v. tr. [aux. avere] 1 Asignar, adxudicar. este estante. 4 Asegurar. Abbiamo assicurato la casa Assegnare una pensione. Asignar unha pensión. contro i furti. Asegurámo-la casa contra os roubos. Assegnare un lavoro. Asignar un traballo. 2 II v. refl. [aux. essere] Asegurarse (de algo). Mi Establecer, estipular. Hanno assegnato un periodo sono assicurato che le porte fossero chiuse. di cinque anni per il progetto di ricerca. Asegureime de que as portas estivesen pechadas. Estableceron un período de cinco anos para o pro- assicurazione s.f. Seguro (contrato). Avete pensato a xecto de investigación. fare un’assicurazione sulla vita? ¿Pensastes en facer un seguro de vida? # assicurazione auto: seguro do assegno s.m. 1 Asignación (económica). Gli hanno coche; assicurazione contro gli infortuni: seguro dato un assegno vitalizio. Déronlle unha asignación de accidentes; assicurazione sociale: seguridade vitalicia. 2 Cheque, talón. Vuoi che ti paghi in con- social; compagnia di assicurazioni: compañía de tanti o preferisci un assegno? ¿Queres que che seguros; polizza di assicurazione: póliza do seguro. pague en metálico ou prefires un cheque? # assegno a vuoto: cheque sen fondos; assegno di manteni- assiduo -a adx. Asiduo -a, habitual. È molto miglio- mento: pensión alimenticia; assegno di studio: rato a lezione grazie allo studio assiduo. Mellorou bolsa de estudios; assegno in bianco: cheque en moito na clase gracias ó estudio asiduo. Sono clien- branco; contro assegno: contra reembolso; libretto ti assidui di questo ristorante. Son clientes asiduos d’assegni: talonario de cheques. deste restaurante. assemblea s.f. Asemblea. Assemblea studentesca. assieme I adv. Xuntos -as. Quando siamo assieme ci Asemblea estudiantil. Assemblea legislativa. divertiamo tanto. Cando estamos xuntos divertímo- Asemblea lexislativa (o Parlamento). Assemblea nos moito. II s.m. Conxunto, grupo, serie. straordinaria. Asemblea extraordinaria. L’assieme dei vari elementi costituisce un’opera armonica. O conxunto dos distintos elementos cons- assennato -a adx. Sensato -a, axuizado -a, asisado titúe unha obra harmónica. # assieme a: xunto a / -a. È una ragazza assennata e prudente. É unha en compañía de; mettere assieme: xuntar. rapaza sensata e prudente. assimilare v. tr. [aux. avere] Asimilar (tamén fig.). Ha assentarsi v. intr. pron. [aux. essere] Ausentarse. Mi un problema digestivo e non assimila bene gli ali- sono assentato per qualche giorno e quando sono menti. Ten un problema dixestivo e non asimila ben tornato non c’erano più. Ausenteime durante algúns os alimentos. Non ho ancora assimilato la notizia. días e cando volvín xa non estaban. Aínda non asimilei a noticia. OBS.: io assimilo; v. assente I adx. Ausente (tamén fig.). I congressisti irreg. V. táboa 1. assenti hanno inviato le loro relazioni. Os congre- assistente I adx. Asistente (presente). Alcune persone sistas ausentes enviaron os seus relatorios. Aveva lo tra il pubblico assistente si alzarono per applaudire. sguardo assente e non ci ascoltava più. Tiña a mira- Algunhas persoas entre o público asistente levantá- da ausente e xa non nos escoitaba. II s. Ausente. ronse para aplaudir. II s. Axudante -a, auxiliar, Dovremmo telefonare agli assenti per avvertirli dei asistente -a. Il dottore non c’è, ma puoi parlare con cambiamenti. Deberiamos telefona-los ausentes il suo assistente. O doutor non está, pero podes falar para avisalos dos cambios. # essere assente dalle co seu axudante. # assistente (universitario): (pro- lezioni: faltar á clase; pregare per gli assenti fesor) axudante; assistente di volo: auxiliar de voo; (eufem.): orar polos defuntos. assistente sociale: asistente social. assentire v. intr. [aux. avere] Asentir. Non assentire assistenza s.f. 1 Asistencia (presencia). L’assistenza alle nostre proposte se non sei d’accordo. Non asin- di tutti i membri dell’associazione ha permesso di tas ás nosas propostas se non estás de acordo. OBS.: eleggere il nuovo presidente. A asistencia de tódolos part. pres. assenziente. membros da asociación permitiu elixi-lo novo presi- assenza s.f. 1 Ausencia, falta. Nessuno si rese conto dente. 2 Axuda, asistencia, auxilio. Ha prestato della sua assenza alla riunione. Ninguén se decatou assistenza a due feriti. Prestoulles axuda a dous feri- da súa ausencia na reunión. 2 Falta, carencia, insu- dos. # assistenza sanitaria: asistencia sanitaria; ficiencia. Le foto non sono venute troppo bene per assistenza sociale: asistencia social; assistenza assenza di luce. As fotos non saíron moi ben por tecnica: asistencia técnica. falta de luz. assistere I v. intr. [aux. avere] 1 Presenciar. Non assicurare I v. tr. [aux. avere] 1 Garantir. Con que- posso dirvi nulla perché non ho assistito all’inciden- st’affare assicuri l’avvenire della ditta. Con este te. Non podo dicirvos nada porque non presenciei o negocio garánte-lo futuro da empresa. 2 Asegurar, accidente. 2 Asistir, ir. Hanno assistito al concerto. afirmar. Assicurò che sarebbe venuto. Asegurou que Asistiron ó concerto. II v. tr. [aux. avere] Asistir, asso 80

axudar, auxiliar. Assiste i malati con vera dedizio- irmáns. # chi s’assomiglia si piglia: Deus dáos e ne. Asiste os enfermos con verdadeira dedicación. eles xúntanse. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. OBS.: v. irreg. V. táboa 43. assorbente I adx. Absorbente. Questo tessuto è asso s.m. Ás (tamén fig.). Ha vinto la partita con l’as- assorbente come una spugna. Este tecido é absor- so di coppe. Gañou a partida co ás de copas. Sei un bente coma unha esponxa. II s.m. Compresa (para asso del calcio. Es un ás do fútbol. # avere l’asso a hixiene feminina). Ha comprato degli assorbenti in nella manica: ter un ás na manga; piantare / las- farmacia. Mercou compresas na farmacia. # assor- ciare in asso: deixar plantado; restare / rimanere bente interno: tampón (para a hixiene feminina). in asso: quedar só (quedar máis só cá unha). assorbire v. tr. [aux. avere] Absorber (tamén fig.). Il associare I v. tr. [aux. avere] Asociar (tamén fig.). Ha cotone ha assorbito le gocce d’acqua. O algodón voluto associare il marito alla ditta. Quixo asocia-lo absorbeu as gotas de auga. Assorbe l’ambiente marido á empresa. Associavamo quel luogo ai gio- artistico che ha attorno. Absorbe o ambiente artísti- chi d’infanzia. Asociabamos aquel lugar ós xogos co que ten arredor. La lettura assorbiva tutto il suo da infancia. II v. refl. [aux. essere] 1 Asociarse. Si tempo libero. A lectura absorbía todo o seu tempo sono associati prima di concludere l’operazione libre. OBS.: io assorbisco / assorbo, tu assorbisci / economica. Asociáronse antes de concluí-la opera- assorbi. ción económica. 2 (fig.) Unirse (ós sentimentos ou assortimento s.m. Variedade (de obxectos para ven- ás ideas). Tutti i compagni si associarono al lutto. der). In questo negozio hanno un gran assortimento Tódolos compañeiros se uniron ó loito. OBS.: v. di formaggi. Nesta tenda teñen unha gran varieda- irreg. V. táboa 2. de de queixos. associazione s.f. Asociación (tamén fig.). Appartiene assorto -a adx. Absorto -a. Ero assorta nei miei pen- a un’associazione di beneficenza. Pertence a unha sieri e non ho sentito il telefono. Estaba absorta nos asociación benéfica. Hai fatto un’associazione d’i- meus pensamentos e non oín o teléfono. dee abbastanza logica. Fixeches unha asociación de assuefazione s.f. 1 Adicción. Ha finalmente superato ideas bastante lóxica. # associazione a / per delin- la sua assuefazione agli alcolici. Finalmente supe- quere: asociación criminal. rou a súa adicción ás bebidas alcohólicas. 2 assoluto -a adx. 1 Absoluto -a (xeral). Mi sembra una Habituación. L’assuefazione al farmaco lo costrin- verità assoluta che non bisogna discutere. Paréceme ge ad aumentare la dose. A habituación ó fármaco unha verdade absoluta que non é necesario discutir. obrígao a aumenta-la dose. 2 Absoluto -a, total, completo -a. Abbiamo una assumere v. tr. [aux. avere] 1 Asumir. Assumerai l’in- fiducia assoluta in lui. Temos unha confianza abso- carico senza dire parola. Asumira-lo encargo sen luta nel. # in assoluto: totalmente. dicir unha palabra. Ha assunto un atteggiamento assoluzione s.f. Absolución. La mancanza di prove più degno. Asumiu unha actitude máis digna. 2 portò all’assoluzione dell’accusato. A falta de pro- Contratar (persoal). Bisognerebbe assumere uno bas levou á absolución do acusado. Il prete gli ha specialista in economia. Habería que contratar un dato l’assoluzione dopo la confessione dei peccati. especialista en economía. 3 Tomar (inxerir). Deve O cura deulle a absolución logo da confesión dos assumere il medicinale quindici minuti prima dei pecados. pasti. Ten que toma-la medicina quince minutos antes das comidas. 4 Elevar (a un honor). È stato assolvere v. tr. [aux. avere] 1 Dispensar, eximir. assunto al trono. Foi elevado ó trono. OBS.: v. irreg. L’hanno assolto dalle sue mansioni. Dispensárono V. táboa 27. dos seus deberes. 2 Saldar, liquidar. Devo assolve- re i miei debiti. Teño que salda-las miñas débedas. assurdità s.f. inv. Disparate. Dire che Lisbona è negli 3 Absolver. Il giudice non assolverà l’imputato. O Stati Uniti è un’assurdità. Dicir que Lisboa está nos xuíz non absolverá o acusado. Il confessore lo assol- Estados Unidos é un disparate. se dai suoi peccati. O confesor absolveuno dos seus assurdo -a adx. Absurdo -a, ilóxico -a. Quest’at- pecados. 4 Cumprir. È un irresponsabile, non assol- teggiamento non ha senso, è assurdo. Esta actitude ve mai i propri doveri. É un irresponsable, nunca non ten sentido, é absurda. # dimostrazione per cumpre os seus deberes. OBS.: v. irreg. V. táboa 10. assurdo: exemplo que parte do absurdo. assomigliare I v. intr. [aux. avere] Parecerse (a), asta s.f. 1 Pértega. Quest’atleta pratica il salto con semellar, imitar. Questo bambino assomiglia molto l’asta. Este atleta practica o salto con pértega. 2 a sua zia. Este neno parécese moito a súa tía. II v. Poxa. All’asta vendevano alcuni dipinti famosi. Na refl. recíp. [aux. essere] Parecerse, asemellarse, poxa vendían algúns cadros famosos. # asta degli semellarse. Si assomigliano tanto che pensavo fos- occhiali: patilla dos lentes; bandiera a mezz’asta: sero fratelli. Parécense tanto que pensaba que eran bandeira a media hasta. 81 attaccare astenersi v. refl. [aux. essere] Absterse (de). Il medi- atomico -a adx. Atómico -a. Peso atomico di un ele- co gli ha consigliato di astenersi dal tabacco. O mento chimico. Peso atómico dun elemento quími- médico aconselloulle absterse do tabaco. Si è aste- co. Armi atomiche. Armas atómicas. OBS.: m. pl. nuto perché non era convinto da nessun partito poli- atomici, f. pl. atomiche. tico. Abstívose porque non o convencía ningún par- atomo s.m. Átomo. L’atomo è la particella minima di tido político. OBS.: v. irreg. V. táboa 73. un elemento. O átomo é a partícula mínima dun astice s.m. Lumbrigante. L’astice e l’aragosta sono elemento. crostacei molto simili. O lumbrigante e a lagosta atono -a adx. Átono -a. Sono sillabe atone quelle che son mariscos moi similares. non hanno l’accento. Son sílabas átonas as que non astratto -a adx. Abstracto -a. Si tratta di un concetto teñen acento. più astratto che concreto. Trátase dun concepto máis atroce adx. 1 Atroz, bárbaro -a, cruel. I mafiosi pro- abstracto ca concreto. # in astratto: en abstracto. gettavano un’atroce vendetta. Os mafiosos proxecta- astro s.m. 1 Astro. Sia le stelle che i pianeti sono astri. ban unha atroz vinganza. 2 (ext.) Atroz. Sentiva un dolore atroce al ginocchio. Sentía unha dor atroz no Tanto as estrelas coma os planetas son astros. 2 xeonllo. (fig.) Astro, estrela (persoa). I numerosi successi l’hanno trasformato in un astro del tennis. Os nume- attaccapanni s.m. inv. 1 Percha. Ho appeso il cap- rosos éxitos transformárono nun astro do tenis. potto all’attaccapanni e l’ho messo nell’armadio. Colguei o abrigo na percha e metino no armario. 2 astronauta s. Astronauta, cosmonauta. Tre astronau- Colgadoiro, percha. Avevano un attaccapanni ti americani fecero il primo viaggio sulla Luna. Tres nell’ingresso. Tiñan un colgadoiro na entrada. astronautas americanos fixeron a primeira viaxe á Lúa. OBS.: m. pl. astronauti. attaccare I v. tr. [aux. avere] 1 Pegar, apegar, colar. Non avete attaccato bene i manifesti e ne sono cadu- astuto -a adx. 1 Astuto -a, listo -a. È un ragazzo astu- ti alcuni. Non pegastes ben os carteis e caeron to, che sa trarre profitto da molte situazioni. É un algúns deles. 2 Colgar, pender, pendurar. Hanno rapaz astuto, que sabe sacar proveito de moitas attaccato un nuovo quadro nel salotto. Colgaron un situacións. 2 Astuto -a, arteiro -a, raposeiro -a. È novo cadro na sala. 3 Comezar, principiar, empe- così astuta che mi ha ingannato due volte. É tan zar. Abbiamo attaccato discorso parlando del più e astuta que me enganou dúas veces. del meno. Comezámo-la conversa falando de todo astuzia s.f. 1 Astucia (habilidade). Ha risolto il pro- un pouco. 4 Atacar (agredir a alguén ou algo). I soldati attaccarono le posizioni nemiche. Os solda- blema con astuzia. Resolveu o problema con astu- dos atacaron as posicións inimigas. Il mercurio cia. 2 Astucia, artimaña, estrataxema. Le vostre attacca l’oro. O mercurio ataca o ouro. 5 (Med.) astuzie non impediranno il successo di quest’opera. Pegar, apegar, contaxiar. Mi hanno attaccato l’in- As vosas astucias non impedirán o éxito desta obra. fluenza a scuola. Pegáronme a gripe na escola. 6 atlantico -a adx. Atlántico -a. La zona costiera della Coser. Puoi attaccarmi la fodera della gonna? Mi si Galizia ha un clima atlantico. A zona costeira de è scucita. ¿Podes coserme o forro da saia? Galicia ten un clima atlántico. OBS.: m. pl. atlantici, Descoséuseme. 7 (Elec.) Enchufar, conectar. f. pl. atlantiche. L’asciugacapelli non funziona; l’ho attaccato e non si accende. O secador non funciona; enchufeino e atleta s. Atleta. Gli atleti si preparano alla gara non se acende. II v. intr. [aux. avere] 1 Pegar, ape- sportiva. Os atletas prepáranse para a competición gar, adherirse. Questo francobollo non attacca! deportiva. OBS.: m. pl. atleti. ¡Este selo non pega! 2 Agarrar, prender (unha plan- atletico -a I adx. Atlético -a (tamén fig.). È una ta, unha semente). La pianta che mi hai regalato ha squadra atletica ben allenata. É un equipo atlético attaccato benissimo. A planta que me regalaches ben adestrado. Ha un fisico atletico. Ten un físico agarrou moi ben. 3 (Mil.; Dep.) Atacar. L’esercito atlético. II s.f. Atletismo. Abbiamo visto diversi attaccò di sorpresa. O exército atacou por sorpresa. esercizi di atletica. Vimos algúns exercicios de La nostra squadra ha attaccato durante tutta la parti- atletismo. # atletica leggera: atletismo; atletica ta. O noso equipo atacou durante todo o partido. 4 pesante: loita e halterofilia. OBS.: m. pl. atletici, f. Comezar, principiar, iniciar(se). La seduta attaccò pl. atletiche. con un discorso del presidente. A sesión comezou cun discurso do presidente. III v. intr. pron. [aux. atmosfera s.f. 1 Atmosfera. L’atmosfera è la massa di essere] 1 Pegarse. La salsa besciamella si è attacca- aria che circonda la Terra. A atmosfera é a masa de ta alla pentola. A salsa bechamel pegouse á pota. 2 aire que rodea a Terra. 2 (fig.) Atmosfera, ambien- (Med.) Pegarse, apegarse, contaxiarse. Il raffreddo- te. A casa sua si respira un’atmosfera di allegria. Na re si attacca facilmente. O arrefriado pégase facil- súa casa respírase unha atmosfera de alegría. mente. 3 Encariñarse. Mi sono attaccato a lui come attacco 82

a un fratello. Encariñeime con el coma cun irmán. # attento -a adx. 1 Atento -a. Gli alunni stavano molto attaccare a lavorare (fam.): entrar a traballar; attenti alla spiegazione del professore. Os alumnos attaccare un bottone: molestar (a alguén) con estaban moi atentos á explicación do profesor. 2 charlas interminables; attaccarsi al fiasco / alla Minucioso -a, detido -a, meticuloso -a. I poliziotti bottiglia: darse á bebida; attaccati al tram!: ¡apá- hanno fatto attente indagini sul luogo del delitto. Os ñate! OBS.: io attacco, tu attacchi; v. irreg. V. táboa 5. policías fixeron unhas minuciosas investigacións no lugar do delicto. ♦ Para referirse a ‘atento, amable’ attacco s.m. 1 Ataque. L’attacco aereo sulla città è en italiano emprégase o termo gentile. stato condannato da quasi tutti i paesi. O ataque aéreo sobre a cidade foi condenado por case tódo- attenuare I v. tr. [aux. avere] 1 Atenuar, calmar, ali- los países. Dopo vari attacchi hanno conseguito il viar. Queste pillole gli attenueranno il dolore. Estas goal. Despois de varios ataques conseguiron o gol. pílulas atenuaranlle a dor. 2 (fig.) Atenuar, min- È morto di un attacco al cuore. Morreu dun ataque guar, reducir. Il pronto intervento internazionale ha ó corazón. 2 (Elec.) Enchufe (toma de corrente). Ci attenuato i gravi effetti del terremoto. A rápida hanno dovuto installare un altro attacco per il com- intervención internacional atenuou os graves efec- puter. Tivéronnos que instalar outro enchufe para o tos do terremoto. II v. intr. pron. [aux. essere] 1 ordenador. 3 Comezo, inicio. L’attacco della com- Suavizarse. In primavera le temperature si attenua- posizione è un po’ lento ma poi il ritmo accelera. O no. Na primavera as temperaturas suavízanse. 2 Calmar(se). Il dolore si è gia attenuato. A dor xa comezo da composición é un pouco lento pero des- (se) calmou. OBS.: io attenuo; v. irreg. V. táboa 1. pois o ritmo acelera. 4 Tiro (dun vehículo de trac- ción animal). La diligenza aveva un attacco a quat- attenzione I s.f. Atención. Ascoltami con attenzione tro cavalli. A dilixencia tiña un tiro de catro cabalos. se vuoi capirlo. Escóitame con atención se o queres # attacco febbrile: acceso de febre; muovere un entender. Mentre sono stato da loro mi hanno col- attacco contro qualcuno: facer unha crítica a mato di attenzioni. Mentres estiven na súa casa alguén. OBS.: pl. attacchi. cubríronme de atencións. II interx. Coidado. Attenzione! La minestra scotta! ¡Coidado! ¡A sopa atteggiamento s.m. 1 Actitude. Si è rivolto a noi con queima! # attirare l’attenzione: chama-la aten- atteggiamento minaccioso, mostrandoci il pugno. ción; fare / prestare attenzione: poñer / prestar Dirixiuse a nós con actitude ameazadora, mostrán- atención, ter coidado. dono-lo puño. 2 (fig.) Comportamento. Il ragazzo ha un atteggiamento ostile a scuola. O rapaz ten un atterraggio s.m. Aterraxe. Durante la manovra di comportamento hostil na escola. 3 (fig.) Actitude, atterraggio è obbligatorio allacciare la cintura di posición, postura. L’atteggiamento della critica sicurezza. Durante a manobra de aterraxe é obriga- verso il suo ultimo libro è stato molto favorevole. A torio abrocha-lo cinto de seguridade. # atterraggio forzato: aterraxe de urxencia; campo d’atterrag- actitude da crítica cara ó seu último libro foi moi gio: pista (do aeroporto). favorable. atterrare I v. intr. [aux. essere] Aterrar, tomar terra. attendere I v. tr. [aux. avere] Esperar, agardar. L’aereo atterrerà nell’aeroporto di destinazione alle Attenda fuori un momento; la dottoressa la riceverà 15.35. O avión aterrará no aeroporto de destino ás subito. Espere fóra un momento; a doutora recibi- 15.35. II v. tr. [aux. avere] Abater, derrubar. Ha rao de seguida. II v. intr. [aux. avere] Dedicarse. Da atterrato l’avversario con un’abile mossa. Abateu o quando ha cominciato a lavorare non attende più adversario cun hábil movemento. ♦ Para referirse a alle faccende di casa. Dende que comezou a traba- ‘aterrar, arrepiar’ en italiano emprégase o termo llar xa non se dedica ás tarefas da casa. OBS.: v. atterrire. irreg. V. táboa 26. ♦ Para referirse a ‘atender, pres- tar atención’en italiano emprégase a expresión fare attesa s.f. Espera. Lo sciopero dei lavoratori della attenzione. ferrovia ha causato lunghe attese nelle stazioni. A folga dos traballadores do ferrocarril causou longas attenersi v. refl. [aux. essere] Aterse. È necessario esperas nas estacións. # essere / stare in attesa: attenersi alle istruzioni del prospetto. É necesario estar á espera; in attesa: á espera; lista d’attesa: aterse ás instruccións do prospecto. OBS.: v. irreg. V. lista de espera; nell’attesa: na espera; sala d’atte- táboa 73. sa: sala de espera. attentato s.m. Atentado (tamén fig.). La polizia ha attestare v. tr. [aux. avere] 1 Atestar, testemuñar. Il detenuto gli autori dell’attentato terroristico. A poli- testimone aveva attestato l’innocenza di uno degli cía detivo os autores do atentado terrorista. La accusati. A testemuña atestara a inocencia dun dos calunnia è un attentato alla dignità della persona. A acusados. 2 (fig.) Amosar, mostrar, manifestar. calumnia é un atentado contra a dignidade da per- Quello sguardo attestava la sua impazienza. Aquela soa. mirada amosaba a súa impaciencia. ♦ Para referir- 83 attrezzatura

se a ‘atestar, abarrotar’ en italiano emprégase o attore -trice s. Actor -triz. Quell’attrice è una diva del termo riempire. cinema americano. Aquela actriz é unha diva do attestato s.m. Certificado. L’attestato di cui ho biso- cine americano. gno viene rilasciato dal comune. O certificado que attorno adv. Arredor, ó redor, derredor. La casa ha un necesito expídeo o concello. # attestato di frequen- giardino attorno. A casa ten un xardín arredor. # za: certificado de asistencia. ♦ Para referirse ó attorno a: arredor de, ó redor de; avere qualcuno ‘atestado (documento)’ en italiano emprégase o attorno: ter alguén arredor molestando; darsi d’at- termo verbale. torno: afanarse; guardarsi attorno: actuar con attico s.m. Ático (vivenda). I suoi hanno affittato un precaución ou actitude vixilante; levarsi qualcuno attico con un terrazzo di 50 m2. Seus pais alugaron d’attorno: librarse de alguén que molesta; stare attorno a qualcosa: atender a algo con interese; un ático cunha terraza de 50 m2. OBS.: pl. attici. stare attorno a qualcuno: estar arredor de alguén, attimo s.m. Momento, intre, instante. Aspetta un incluso para molestalo, pedirlle favores... attimo, vengo subito! ¡Espera un momento, vou axiña! # in un attimo: nun momento; un attimo, attraente adx. Atractivo -a, atraente, fascinante. È per favore!: ¡un momento, por favor! una ragazza simpatica e attraente. É unha rapaza simpática e atractiva. attirare v. tr. [aux. avere] 1 Atraer. La calamita attira il ferro. O imán atrae o ferro. 2 Atraer, centrar. attrarre I v. tr. [aux. avere] 1 Atraer (tamén fig.). Le Quell’argomento attirava l’interesse di tutti i presen- cariche positive attraggono quelle negative. As car- ti. Aquel asunto atraía o interese de tódolos presen- gas positivas atraen as negativas. La sua bellezza tes. attraeva tutti. A súa beleza atraíaos a todos. 2 (fig.) Atraer, tirar. Il teatro mi attrae da sempre. O teatro attitudine s.f. Aptitude, dote, facultade. Suo figlio atráeme dende sempre. II v. refl. recíp. [aux. essere] dimostra attitudini speciali per la musica. O seu fillo Atraerse. I poli opposti si attraggono. Os polos demostra aptitudes especiais para a música. opostos atráense. OBS.: v. irreg. V. táboa 16. attività s.f. inv. Actividade. Lui ha sempre partecipa- attraversare v. tr. [aux. avere] 1 Atravesar, cruzar. to alle attività sportive della scuola. El sempre par- Per andare nell’altra valle dobbiamo attraversare la ticipou nas actividades deportivas da escola. montagna. Para ir ó outro val temos que atravesa-- attivo -a I adx. 1 Activo -a. L’Etna è un vulcano atti- la montaña. 2 Atravesar, pasar. Attraversa un vo. O Etna é un volcán activo. 2 Activo -a, dinámi- momento difficile perché non trova lavoro. Atravesa co -a. Tua moglie è molto attiva, ammiro il suo dina- un momento difícil porque non atopa traballo. mismo. A túa muller é moi activa, admiro o seu attraverso prep. 1 A través de. La luce passa attra- dinamismo. II s.m. (Econ.) Activo. L’attivo di quella verso le tende. A luz pasa a través das cortinas. 2 ditta ammonta a due miliardi. O activo daquela Por medio de, mediante. Hanno scoperto il colpe- empresa ascende a dous mil millóns. vole attraverso accurate indagini. Descubriron o atto -a I adx. Apto -a, capaz. Si vede che è una ragaz- culpable por medio de minuciosas investigacións. za atta agli studi; ottiene sempre ottimi voti. Vese attrazione s.f. Atracción (tamén fig.). L’attrazione del que é unha rapaza apta para o estudio; obtén sem- polo magnetico. A atracción do polo magnético. pre moi boas notas. II s.m. 1 Acto (acción; teatral). Sente per lei una forte attrazione. Sente por ela unha Un atto spregevole. Un acto despreciable. Abbiamo forte atracción. Le montagne russe sono l’attrazione assistito a una rappresentazione teatrale in tre atti. più visitata del luna park. A montaña rusa é a atrac- Asistimos a unha representación teatral en tres ción máis visitada do parque de atraccións. actos. 2 Aceno, xesto. Fece atto di volerlo colpire. Fixo un aceno de querer pegarlle. 3 Acta. Il magi- attrezzare I v. tr. [aux. avere] Equipar, prover. Hanno strato ha chiesto gli atti del processo. O maxistrado attrezzato la nave di tutto il necessario per il viaggio. pediu as actas do proceso. Gli atti del congresso Equiparon o barco con todo o necesario para a saranno pubblicati l’anno prossimo. As actas do viaxe. II v. refl. [aux. essere] Equiparse, proverse. congreso serán publicadas o ano que vén. # atto di Bisogna attrezzarsi bene per andare in montagna. morte: certificado de defunción; atto di nascita: Hai que equiparse ben para ir á montaña. certificado de nacemento; essere in atto: estar rea- attrezzatura s.f. 1 Equipamento. Ho comprato l’at- lizándose (algo); fare atto di presenza: presentarse trezzatura necessaria per praticare l’alpinismo. nun lugar só por formalidade; fare l’atto di: acenar Comprei o equipamento necesario para practica-lo unha acción sen levala a cabo; mettere in atto: rea- alpinismo. 2 Instalación (cousa instalada). Questa lizar; nell’atto / sull’atto: no acto; redigere un palestra ha le più moderne attrezzature. Este ximna- atto: levantar acta. sio ten as máis modernas instalacións. attrezzo 84 attrezzo s.m. 1 Ferramenta, utensilio, instrumento. antichi romani davano molta importanza ai buoni e Il falegname ha bisogno per il suo lavoro di attrezzi ai cattivi auguri. Os antigos romanos daban moita specifici. O carpinteiro necesita para o seu traballo importancia ós bos e ós malos augurios. # auguri!: ferramentas específicas. 2 (Dep.) Aparato, aparello. ¡felicidades! / ¡en hora boa!; fare gli auguri a Oggi a lezione di ginnastica ci siamo esercitati agli qualcuno: felicitar a alguén; fare un augurio di attrezzi. Hoxe en clase de ximnasia exercitámonos qualcosa a qualcuno: desexarlle algo a alguén; nos aparatos. # attrezzi del coltivatore: apeiros; mandare gli auguri a qualcuno: mandarlle unha attrezzi di cucina: utensilios de cociña. felicitación a alguén. ♦ Para referirse ó ‘augurio, predicción’ en italiano emprégase máis frecuente- attribuire v. tr. [aux. avere] 1 Atribuír, asignar, adxu- mente o termo predizione. dicar. La normativa del centro attribuisce al bidello la responsabilità di chiudere. A normativa do centro aula s.f. 1 Aula. Gli alunni sono entrati nell’aula atribúelle ó bedel a responsabilidade de pechar. 2 quando hanno visto arrivare il professore. Os alum- Atribuír. I critici di arte attribuiscono questo quadro nos entraron na aula cando viron chega-lo profesor. a un conosciuto pittore del Rinascimento. Os críti- 2 Sala (dun edificio público). Tutti aspettavano il cos de arte atribúen este cadro a un coñecido pintor giudice nell’aula del tribunale. Todos esperaban o do Renacemento. 3 Atribuír, imputar, achacar. xuíz na sala do tribunal. # aula magna: aula Hanno attribuito il delitto a un delinquente abituale. magna. Atribuíron o delicto a un delincuente habitual. OBS.: aulico -a adx. Elevado -a (rexistro lingüístico). Quel io attribuisco, tu attribuisci. poeta è particolarmente difficile per il suo stile auli- attributo s.m. Atributo. La pazienza è l’attributo di co. Aquel poeta é particularmente difícil polo seu san Giobbe. A paciencia é o atributo de San Xob. estilo elevado. OBS.: m. pl. aulici, f. pl. auliche. In questo esercizio bisogna abbinare gli attributi ai aumentare I v. tr. [aux. avere] 1 Aumentar, incre- sostantivi corrispondenti. Neste exercicio hai que mentar. In questo mese abbiamo aumentato le emparella-los atributos cos substantivos correspon- spese. Neste mes aumentámo-los gastos. 2 dentes. Aumentar, subir. Gli hanno aumentato lo stipendio attuale adx. Actual. La disoccupazione è uno dei più come premio per il suo sforzo. Aumentáronlle o gravi problemi attuali. O paro é un dos máis graves soldo como premio polo seu esforzo. II v. intr. [aux. problemas actuais. essere] 1 Aumentar, incrementarse. Questo mese è aumentato il prezzo della benzina. Este mes aumen- attualità s.f. inv. Actualidade. Le opere dei geni della tou o prezo da gasolina. 2 Subir, encarecer. Sotto le letteratura sono sempre d’attualità. As obras dos feste il pesce e i frutti di mare aumentano sempre. xenios da literatura están sempre de actualidade. Durante as festas o peixe e os mariscos sempre Ho comprato una rivista d’attualità per aggiornarmi soben. un po’. Comprei unha revista de actualidade para poñerme un pouco ó día. aumento s.m. 1 Aumento, incremento. L’aumento di peso è dovuto alla sua vita sedentaria. O aumento de audace adx. 1 Audaz, ousado -a, arriscado -a. Un peso debeuse á súa vida sedentaria. 2 Aumento, navigatore audace. Un navegante audaz. suba, subida. La crisi economica ha provocato un Un’impresa audace. Unha empresa audaz. 2 aumento dei prezzi. A crise económica provocou un Innovador -ora. Lo stile audace di queste nuove aumento dos prezos. 3 Encarecemento. Il governo macchine ha stupito il mercato. O estilo innovador ha deciso l’aumento del tabacco. O goberno decidiu destes novos coches asombrou o mercado. o encarecemento do tabaco. # essere in aumento: audacia s.f. Audacia. L’audacia di quei navigatori aumentar. rese possibile la scoperta di nuovi territori. A auda- aurora s.f. 1 Aurora, alba. Ci siamo seduti sulla cia daqueles navegantes fixo posible o descubri- spiaggia per vedere le luci dell’aurora. Sentámonos mento de novos territorios. na praia para ve-las luces da aurora. 2 (fig.) augurare v. tr. [aux. avere] Desexar (algo a alguén). Aurora, albor. Queste pitture rupestri appartengono Prima di partire mi hanno augurato un buon viaggio. all’aurora della civiltà. Estas pinturas rupestres per- Antes de marchar desexáronme unha boa viaxe. # tencen á aurora da civilización. # aurora polare: augurarsi qualcosa: desexar que algo ocorra. aurora polar. ♦ OBS.: io auguro; v. irreg. V. táboa 1. Para referir- ausiliare I adx. Auxiliar. I verbi ausiliari in italiano se a ‘augurar, presaxiar’ en italiano emprégase o sono due: ‘avere’ ed ‘essere’. Os verbos auxiliares termo predire. en italiano son dous: ‘avere’ e ‘essere’. II s. augurio s.m. 1 Desexo (boa intención). Ti ha inviato Auxiliar, axudante. È venuto il direttore del labora- il suo augurio di pronta guarigione. Enviouche o seu torio con il suo ausiliare. Veu o director do labora- desexo de rápida curación. 2 Augurio, presaxio. Gli torio co seu auxiliar. ♦ Para referirse a ‘auxiliar, 85 autorevole

socorrer’ en italiano emprégase o verbo assistere, Os coches automáticos cambian de marcha sós. Il soccorrere. rincaro del petrolio provoca l’aumento automatico austerità s.f. inv. Austeridade. La vita di quell’ordine del prezzo della benzina. O encarecemento do religioso è caratterizzata da una forte austerità. A petróleo provoca a suba automática do prezo da vida daquela orde relixiosa está caracterizada por gasolina. 2 (fig.) Automático -a, inconsciente, unha forte austeridade. mecánico -a. Si mangia le unghie senza rendersene conto; è un gesto automatico. Come as unllas sen australiano -a I adx. Australiano -a. Il canguro è uno darse conta; é un xesto automático. OBS.: m. pl. degli animali australiani più conosciuti. O canguro é automatici, f. pl. automatiche. un dos animais australianos máis coñecidos. II s. Australiano -a. La maggioranza degli australiani automobile s.f. Automóbil, coche. Si è comprato abitano al sud-est del paese. A maioría dos austra- un’automobile ultimo modello che raggiunge i 200 lianos viven no sueste do país. km all’ora. Comprou un automóbil último modelo que alcanza os 200 km. por hora. # industria austriaco -a I adx. Austríaco -a. La dominazione dell’automobile: industria do automóbil. OBS.: austriaca nel nord dell’Italia ebbe luogo nel dician- emprégase a miúdo a forma abreviada (f.) auto, que novesimo secolo. A dominación austríaca no norte é inv. de Italia tivo lugar no século dezanove. II s. Austríaco -a. Gli austriaci sono molto affezionati automobilista s. Automobilista. Nell’incidente stra- alla musica classica. Os austríacos son moi afeccio- dale i due automobilisti sono rimasti illesi. No acci- dente de coche os dous automobilistas quedaron ile- nados á música clásica. OBS.: m. pl. austriaci, f. pl. austriache. sos. OBS.: m. pl. automobilisti. autenticare v. tr. [aux. avere] 1 Autenticar, legalizar, autonoleggio s.m. Empresa ou axencia de aluguer lexitimar. Il notaio ha autenticato le loro firme de coches. prima di dare validità al contratto. O notario auten- autonomia s.f. 1 Autonomía. La legge stabilì l’auto- ticou as súas firmas antes de dar validez ó contrato. nomia delle regioni. A lei estableceu a autonomía 2 Compulsar. Ho dovuto autenticare la copia del das rexións. L’autonomia di volo di questo aereo è di documento perché fosse valida. Tiven que compul- 5000 km. A autonomía de voo deste avión é de 5000 sa-la copia do documento para que fose válida. km. 2 Autonomía, independencia. La sua autono- OBS.: io autentico, tu autentichi; v. irreg. V. táboas 1 mia economica le permette di vivere come vuole. A e 5. súa autonomía económica permítelle vivir como autentico -a adx. 1 Auténtico -a, lexítimo -a. Il giu- quere. dice ha ammesso i documenti come autentici. O xuíz autonomo -a adx. Autónomo -a. Svolgono un lavoro admitiu os documentos como auténticos. 2 autonomo, in margine al resto della ditta. Auténtico -a, certo -a, verídico -a. Tutto ciò che si Desenvolven un traballo autónomo, á marxe do racconta su di lui è autentico anche se sembra incre- resto da empresa. # regione autonoma: rexión dibile. Todo o que se conta acerca del é auténtico autónoma. aínda que pareza incrible. 3 Auténtico -a, xenuíno autopsia s.f. Autopsia. Le cause della morte non sono -a. Assaggialo! È l’autentico vino di Porto. chiare e dovranno fargli l’autopsia. As causas da ¡Próbao! É o auténtico viño do Porto. OBS.: m. pl. morte non están claras e terán que facerlle a autop- autentici, f. pl. autentiche. sia. autista s. 1 Chofer. L’autista della ditta lo aspetta tutte autoradio s.f. inv. Radiocasete para o coche. Ho le mattine per portarlo all’ufficio. O chofer da comprato una nuova autoradio perché mi avevano empresa espérao tódalas mañás para levalo á ofici- rubato l’altra. Comprei unha nova radiocasete para na. 2 Conductor -ora. L’autista si fermò davanti al o coche porque me roubaron a outra. semaforo. O conductor parou diante do semáforo. 3 Autista. Gli autisti vivono in un mondo chiuso. Os autore -trice s. Autor -ora. L’autrice scrisse questo autistas viven nun mundo pechado. OBS.: m. pl. romanzo durante il suo esilio. A autora escribiu esta autisti. novela durante o seu exilio. # diritto d’autore: dereitos de autor. auto V. automobile. autorevole adx. 1 Competente. Hanno chiesto la autobus s.m. inv. Autobús (urbano). Ho aspettato per collaborazione di uno studioso autorevole su questa venti minuti alla fermata, ma l’autobus non è arriva- materia. Pediron a colaboración dun estudioso com- to. Esperei durante vinte minutos na parada, pero o petente nesta materia. 2 Autorizado -a (procedente autobús non veu. dunha persoa tida en gran consideración). Quella automatico -a adx. 1 Automático -a (tamén fig.). Le prestigiosa giornalista ha fatto un’autorevole analisi macchine automatiche innestano la frizione da sole. della situazione economica. Aquela prestixiosa xor- autorità 86

nalista fixo unha autorizada análise da situación ti negli studi: estar avanzado nos estudios; in avan- económica. ti: cara a diante; l’orologio va avanti: o reloxo autorità s.f. inv. Autoridade. L’autorità dello Stato. A adianta; mandare avanti la famiglia: mante-la autoridade do Estado. L’autorità giudiziaria. A auto- familia; tirare avanti: ir tirando. ridade xudicial. Tutte le autorità cittadine erano pre- avanzare I v. intr. [aux. essere e avere] 1 Avanzar. Le senti all’inaugurazione. Tódalas autoridades cida- truppe avanzavano verso il territorio nemico. As tro- dás estaban presentes na inauguración. Al pas avanzaban cara ó territorio inimigo. 2 (fig.) congresso sono venute le principali autorità in mate- Avanzar, progresar. Il professore è molto soddisfat- ria. Ó congreso viñeron as principais autoridades to perché avanzate molto negli studi. O profesor está na materia. # autorità competente: autoridade moi satisfeito porque avanzades moito nos estudios. competente. 3 Sobrar. Questo mese mi sono avanzati pochi soldi autorizzare v.tr. [aux. avere] 1 Autorizar, permitir. Il perché ho speso molto. Este mes sobráronme pou- comune non ha autorizzato la manifestazione. O cos cartos porque gastei moito. II v. tr. [aux. avere] Concello non autorizou a manifestación. 2 1 Avanzar, adiantar. L’esercito ha avanzato le sue Xustificar. Il suo atteggiamento autorizzava i miei posizioni. O exército avanzou as súas posicións. 2 sospetti. A súa actitude xustificaba as miñas sospei- (fig.) Superar, exceder. Ottiene sempre i migliori tas. voti perché avanza tutti i compagni in intelligenza. autorizzazione s.f. Autorización, permiso, consenti- Obtén sempre as mellores notas porque supera mento. Devo chiedere ai miei genitori l’autorizza- tódolos compañeiros en intelixencia. 3 (fig.) zione per andare alla gita. Teño que pedirlles ós Ascender (no traballo). L’hanno avanzata di grado meus pais a autorización para ir á excursión. perché l’hanno in molta considerazione. Ascen- dérona de grao porque a teñen en moita consi- autoscuola s.f. Autoescola. All’autoscuola mi hanno deración. # avanzare delle scuse: pedir perdón; dato un codice della strada. Na autoescola déronme avanzare negli anni: envellecer; avanzare una un código de circulación. richiesta: presentar unha solicitude. autostop s.m. inv. Autostop. Dato che l’autobus era avanzato -a I part. pas. de avanzare e adx. 1 (fig.) già passato abbiamo fatto l’autostop. Como o auto- bús xa pasara fixemos autostop. Avanzado -a, adiantado -a. Nello studio del greco ha raggiunto un livello avanzato. No estudio do autostrada s.f. Autoestrada. Faremo il viaggio in grego alcanzou un nivel avanzado. È anziano, ma ha autostrada perché è più rapido e più sicuro. Farémo- idee avanzate. É vello, pero ten ideas avanzadas. 2 -la viaxe por autoestrada porque é máis rápida e Sobrante, sobro -a. Con la verdura avanzata faremo máis segura. una minestra. Coa verdura sobrante faremos unha autunnale adx. Outonal. Le castagne sono frutti tipi- sopa. II s.f. Avance (progresión). L’avanzata del camente autunnali. As castañas son froitos tipica- nemico era inarrestabile. O avance do inimigo era mente outonais. imparable. autunno s.m. Outono (estación). In autunno cadono avanzo s.m. 1 Sobra, resto, varredura. Metti gli avan- le foglie degli alberi. No outono caen as follas das zi del pranzo nel frigorifero. Mete as sobras do xan- árbores. # l’autunno della vita: o outono da vida. tar no frigorífico. 2 Resto. Con quell’avanzo di stof- avanguardia s.f. Vangarda. L’avanguardia di un eser- fa potrai fare una minigonna. Con ese resto de tea cito. A vangarda dun exército. Le avanguardie cul- poderás facer unha minisaia. # avanzi archeologi- turali del Novecento. As vangardas culturais do ci: ruínas / restos arqueolóxicos; averne / essercene século XX. # essere all’avanguardia: ser moi avan- d’avanzo: ter / haber de sobra; gli avanzi mortali: zado en ideas. os restos mortais. avanti I adv. Adiante. L’alfiere faccia due passi avan- avarizia s.f. Avaricia. L’avarizia è uno dei sette pec- ti! ¡O alférez dea dous pasos adiante! II interx. 1 cati capitali. A avaricia é un dos sete pecados capi- Adiante. Il generale gridò al suo battaglione: tais. ‘-Avanti!’. O xeneral gritoulle ó seu batallón: avaro -a I adx. Avaro -a, avarento -a. È così avaro ‘-¡Adiante!’ 2 Veña. Avanti! Smettila di dire scioc- che non mangerebbe per non spendere. É tan avaro chezze! ¡Veña! ¡Deixa de dicir parvadas! # andare que non comería por non gastar. II s. Avaro -a. Gli avanti: ir adiante, seguir, continuar; avanti Cristo: avari sono sempre stati ridicolizzati in letteratura. antes de Cristo; avanti e indietro: adiante e atrás; Os avaros sempre foron ridiculizados na literatura. avanti! Si accomodi: ¡adiante! Póñase cómodo; avanti tutta! (Mar.): ¡avante toda!; d’ora in avanti avena s.f. Avea. L’avena è un cereale che si usa nell’a- / di qui in avanti: de agora en diante; essere avan- limentazione animale e umana. A avea é un cereal ti con gli anni: ser de idade avanzada; essere avan- que se usa na alimentación animal e humana. 87 avventurarsi avere I v. tr. [aux. avere] 1 Ter, posuír. Avevano molti vedere un’esposizione di avori medievali. Fomos ver soldi. Tiñan moitos cartos. Hanno una casa al mare. unha exposición de figuras de marfil medievais. Teñen unha casa na praia. Avere una buona biblio- avvantaggiare I v. tr. [aux. avere] Favorecer (obrar teca. Ter unha boa biblioteca. 2 Ter. Ha gli occhi en favor de algo ou alguén). Le ultime misure del azzurri. Ten os ollos azuis. Avete sedici anni. Tedes governo avvantaggiano i lavoratori. As últimas dezaseis anos. Aveva buon cuore. Tiña bo corazón. medidas do goberno favorecen os traballadores. II L’Italia ha venti regioni. Italia ten vinte rexións. v. refl. [aux. essere] 1 Sacar vantaxe. Il corridore si Abbiamo fame e freddo. Temos fame e frío. 3 Ter, è avvantaggiato nell’ultimo giro. O corredor sacou aguantar, suxeitar. Mentre aspettava aveva quel vantaxe na última volta. 2 Aproveitarse. Si sono grosso pacco in mano. Mentres esperaba tiña aquel avvantaggiati di un’informazione che nessuno gran paquete na man. 4 Recibir. Non ha ancora conosceva. Aproveitáronse dunha información que avuto notizie di suo fratello. Non recibiu aínda noti- ninguén coñecía. OBS.: v. irreg. V. táboa 4. cias do seu irmán. 5 Levar (un vestido, un sombrei- ro...). Il giorno del matrimonio aveva un vestito avveduto -a adx. Sagaz, astuto -a, perspicaz. Suo molto elegante. O día da voda levaba un vestido moi padre è un professionista avveduto, sempre aggior- elegante. 6 (seguido da prep. da e dun inf.) Ter que, nato. Seu pai é un profesional sagaz, sempre ó día. deber. Oggi abbiamo da studiare tutto il giorno. avvelenare I v. tr. [aux. avere] 1 Envelenar (matar ou Hoxe temos que estudiar todo o día. II s.m. 1 (espec. intoxicar con veleno). L’accusato aveva cercato di en pl.) Haberes, bens. Con quella caduta della avvelenare la vittima con il cianuro. O acusado Borsa aveva perso tutti i suoi averi. Con aquela intentara envelena-la víctima co cianuro. 2 caída da Bolsa perdera tódolos seus haberes. 2 Envelenar, empezoñar. L’inquinamento ha avvele- (Econ.) Haber. L’avere della ditta ammonta a venti nato l’aria delle città. A contaminación envelenou o milioni di lire. O haber da empresa ascende a vinte aire das cidades. II v. refl. [aux. essere] millóns de liras. # avercela con qualcuno: tela Envelenarse (intoxicarse / suicidarse co veleno). tomada con alguén; avere a che fare con qualcuno Per miracolo non ci siamo avvelenati con quei fun- / con qualcosa: ter que ver con alguén / con algo; ghi. De milagre non nos envelenamos con aqueles avere a cuore: estar interesado; avere bisogno: cogomelos. Socrate si avvelenò con la cicuta. necesitar; avere in animo di fare qualcosa: ter Sócrates envelenouse con cicuta. intención de facer algo; avere in odio: odiar; avere la febbre: ter febre; avere luogo: ter lugar; avere avvenimento s.m. Acontecemento, suceso. La sua (molto / poco) da fare: ter (moito / pouco) que vittoria nella gara è stata un grande avvenimento. A facer; avere parte: participar; avere per certo súa victoria na competición foi un grande acontece- qualcosa: ter por certo / por seguro algo; avere un mento. diavolo per capello: estar moi irritado; avere avvenire I v. intr. [aux. essere] Acontecer, ocorrer, voglia di qualcosa: ter ganas de algo; averne fin suceder. Ciò che mi racconti è avvenuto molto sopra i capelli di qualcuno / di qualcosa: estar tempo fa e nessuno se ne ricorda. O que me contas farto de alguén / de algo. OBS.: é v. aux. na forma- aconteceu hai moito tempo e ninguén o recorda. II ción dos tempos compostos de tódolos v. tr. activos s.m. inv. Futuro, porvir. L’avvenire è sempre incerto e de algúns intr.: io ho cantato, io ho camminato. perché non si sa mai ciò che può capitare. O futuro aviazione s.f. Aviación, aeronáutica. La scienza é sempre incerto porque nunca se sabe o que pode dell’aviazione si è molto sviluppata dalla Seconda pasar. # in avvenire / per l’avvenire: no futuro. Guerra Mondiale. A ciencia da aviación desenvol- OBS.: v. irreg. V. táboa 32. veuse moito dende a Segunda Guerra Mundial. Si è avventura s.f. Aventura (tamén fig.). Il safari che arruolato nell’aviazione. Enrolouse na aviación. hanno fatto in Africa è stato una grande avventura. avidità s.f. inv. Avidez. Dopo due giorni di digiuno O safari que fixeron en África foi unha grande aven- mangiava con grande avidità. Despois de dous días tura. Ha avuto un’avventura con un compagno di de xaxún comía con grande avidez. lavoro. Tivo unha aventura cun compañeiro de tra- ballo. # per avventura: por casualidade. avocado s.m. inv. Aguacate. L’avocado è un albero tropicale di foglia sempreverde. O aguacate é unha avventurarsi v. refl. [aux. essere] Aventurarse, arris- árbore tropical de folla perenne. Oggi ho mangiato carse, expoñerse. Non si sono avventurati a fare un’insalata di avocado con i gamberi. Hoxe comín quella gita in barca perché c’era brutto tempo. Non unha ensalada de aguacate con gambas. se aventuraron a facer aquela excursión en barca avorio s.m. Marfil, almafí. I denti dei Vertebrati sono porque ía mal tempo. di avorio. Os dentes dos vertebrados son de marfil. avventuriero -a s. Aventureiro -a (tamén fig.). Gli 2 (espec. en pl.) Figura de marfil. Siamo andati a avventurieri si addentrarono nella giungla. Os aven- avventuriero 88

tureiros internáronse na xungla. È un’avventuriera concerto, dirixímonos á saída. # avviare il fuoco: delle finanze. É unha aventureira das finanzas. acende-lo lume. OBS.: v. irreg. V. táboa 8. ♦ Para avverbio s.m. Adverbio. ‘Poco’ è un avverbio di referirse a ‘aviar, arranxar’ en italiano emprégase o quantità. ‘Pouco’ é un adverbio de cantidade. termo sistemare. avversario -a I s. Adversario -a, rival, opoñente. I avvicinare I v. tr. [aux. avere] Achegar, acercar, arri- due avversari erano molto bravi e non si sapeva mar. Non vedeva bene e ha dovuto avvicinare il quale dei due avrebbe vinto. Os dous adversarios libro alla luce. Non vía ben e tivo que achega-lo eran moi bos e non se sabía cál dos dous vencería. libro á luz. II v. intr. pron. [aux. essere] 1 II adx. Contrario -a, adversario -a, rival. Il pubbli- Achegarse, acercarse. L’inverno si avvicina; ogni co fischiava mentre la squadra avversaria usciva giorno si sente di più il freddo. O inverno achégase; dallo stadio. O público asubiaba mentres o equipo cada día séntese máis o frío. 2 Parecerse. Questi contrario saía do estadio. OBS.: m. pl. avversari, f. fratelli si avvicinano molto nel carattere. Estes pl. avversarie. irmáns parécense moito no carácter. # avvicinare qualcuno: achegarse a alguén, entrar en contacto. avversione s.f. Aversión, antipatía. Da quando l’ha offeso in pubblico, sente avversione per lui. Desde avvilimento s.m. Abatemento, desalento. Quella que o ofendeu en público, sente aversión por el. # terribile notizia l’ha fatto cadere in un profondo provare avversione per un cibo: dar noxo unha stato di avvilimento. Aquela terrible noticia fíxoo comida (a alguén). caer nun profundo estado de abatemento. avversità s.f. inv. 1 Adversidade. I contadini devono avvilire I v. tr. [aux. avere] 1 Envilecer, degradar. Le lottare contro le avversità del clima. Os campesiños sue smisurate ansie di ricchezza l’hanno avvilito teñen que loitar contra as adversidades do clima. 2 completamente. As súas desmedidas ansias de (espec. en pl.) Adversidade, infortunio, desgracia. riqueza envilecérono completamente. 2 Abater, Bisogna essere forte per superare le avversità della deprimir. La morte del figlio l’ha tanto avvilito che vita. Hai que ser forte para supera-las adversidades non ha più illusioni. A morte do fillo abateuno tanto da vida. que xa non ten ilusións. II v. intr. pron. [aux. essere] avvertimento s.m. Advertencia, aviso. Se avessi fatto Abaterse, deprimirse. Si sono molto avviliti per i caso ai miei avvertimenti non ti sarebbe successo brutti risultati degli esami. Abatéronse moito polos questo. Se fixeras caso das miñas advertencias non malos resultados dos exames. OBS.: io avvilisco, tu che pasaría isto. avvilisci. avvertire v. tr. [aux. avere] 1 Advertir, avisar, previr. avvio s.m. Comezo, empezo, principio. Le negozia- Quando sei partito tutti ti avevano avvertito del ri- zioni tra i due dirigenti hanno avuto un buon avvio schio che correvi. Cando marchaches todos te e tutti speriamo in ottimi risultati. As negociacións advertiron do risco que corrías. 2 Aconsellar, reco- entre os dous dirixentes tiveron un bo comezo e mendar. Ti avevo avvertito di non raccontare bugie. todos esperamos uns excelentes resultados. # dare Aconsellárache que non contases mentiras. 3 / prendere l’avvio: comezar. ♦ Para referirse a Percibir (unha sensación). Ho avvertito un rumore ‘avío, arranxo’ en italiano emprégase o termo siste- strano e ho telefonato alla polizia. Percibín un ruído mazione. raro e telefonei á policía. avvisare v. tr. [aux. avere] 1 Avisar, advertir. Non mi avviare I v. tr. [aux. avere] 1 Encamiñar, guiar, hanno avvisato del tuo arrivo e perciò non sono orientar, encarreirar (tamén fig.). L’impiegato della venuto a trovarti. Non me avisaron da túa chegada e stazione avviò i passeggeri al binario quattro. O por iso non te fun ver. 2 Aconsellar, recomendar. Mi empregado da estación encamiñou os pasaxeiros á hanno avvisato di non fare il bagno in questo fiume plataforma catro. Non sapeva cosa studiare e si è perché è pericoloso. Aconselláronme non bañarme lasciato avviare dai suoi genitori. Non sabía qué neste río porque é perigoso. estudiar e deixouse encamiñar polos seus pais. 2 (fig.) Comezar, empezar, principiar. L’oratore ha avviso s.m. 1 Aviso, advertencia. Non fece caso agli avviato il suo discorso ringraziando per la presenza avvisi di non bere quell’acqua e si è intossicato. Non degli assistenti. O orador comezou o seu discurso fixo caso dos avisos de non beber aquela auga e agradecendo a presencia dos asistentes. 3 (fig.) intoxicouse. 2 Notificación. Ha ricevuto l’avviso di Poñer en marcha (un motor, unha máquina). La sfratto e deve cercare un’altra casa. Recibiu a notifi- macchina era troppo fredda e non sono riuscito ad cación de desafiuzamento e ten que buscar outra avviare il motore. O coche estaba demasiado frío e casa. # a mio avviso / secondo il mio avviso: ó meu non conseguín poñer en marcha o motor. II v. intr. parecer / segundo a miña opinión; avviso economi- pron. [aux. essere] Dirixirse, encamiñarse. Finito il co: anuncio por palabras; avviso pubblicitario: concerto, ci siamo avviati all’uscita. Rematado o anuncio publicitario; dare avviso a qualcuno di 89 azzurro

qualcosa: avisar a alguén de algo; stare sull’avvi- azione s.f. 1 Acción, acto, feito. Hai commesso un’a- so: estar en garda. zione indegna e dovrai assumerne le conseguenze. Cometiches unha acción indigna e terás que asumi- avvocato s. Avogado -a, letrado -a. L’avvocato difen- -las consecuencias. 2 Acción. L’erosione si deve sore ha già interrogato i testimoni. O avogado defen- all’azione sul terreno degli agenti atmosferici e delle sor xa interrogou as testemuñas. # avvocato delle acque. A erosión débese á acción sobre o terreo dos cause perse (fam.): avogado das causas perdidas; axentes atmosféricos e das augas. L’azione di quel avvocato di ufficio: avogado de oficio; avvocato di romanzo si svolge nel Medioevo. A acción daquela un’opinione / di un’idea: defensor dunha opinión / novela desenvólvese na Idade Media. I danneggiati dunha idea. OBS.: en italiano adóitase emprega-lo hanno intrapreso azioni legali contro l’azienda. Os s.m. tamén referido á muller, aínda que tamén exis- damnificados emprenderon accións legais contra a ten os termos avvocata e avvocatessa. empresa. Hanno investito in azioni di quella presti- avvocatura s.f. 1 Avogacía. Da quando esercita l’av- giosa banca. Investiron en accións daquel prestixio- vocatura ha vinto importanti processi giudiziari. so banco. # passare all’azione: pasar á acción; Desde que exerce a avogacía gañou importantes uomo d’azione: home de acción. procesos xudiciais. 2 Colexio de avogados. Bisogna azoto s.m. Azote, nitróxeno. L’azoto è il principale iscriversi all’Avvocatura per poter esercitare la pro- componente dell’aria dell’atmosfera. O azote é o fessione. Hai que inscribirse no colexio de avoga- principal compoñente do aire da atmosfera. dos para poder exerce-la profesión. # avvocatura dello Stato: corpo de avogados do Estado. azzardare I v. tr. [aux. avere] 1 Arriscar, aventurar, expoñer. Ha azzardato tutto il suo patrimonio in una avvolgere I v. tr. [aux. avere] 1 Enrolar, envolver. grande operazione economica. Arriscou todo o seu Adesso devi avvolgere tutta quella lana per fare un patrimonio nunha grande operación económica. 2 gomitolo. Agora tes que enrolar toda aquela la para Arriscar, aventurar. Hanno azzardato troppo e facer un nobelo. 2 Envolver, empaquetar. Per favo- hanno perso la partita. Arriscaron demasiado e per- re, mi può avvolgere il pacco in una carta da regalo? deron o partido. II v. intr. pron. [aux. essere] Por favor, ¿pódeme envolve-lo paquete nun papel de Arriscarse, aventurarse. Si sono azzardati a uscire regalo? 3 (fig.) Envolver. Il mistero avvolge molti in barca malgrado il temporale. Arriscáronse a saír aspetti della sua vita. O misterio envolve moitos en barca a pesar do temporal. # azzardare un’ipo- aspectos da súa vida. Le fiamme avvolgevano il tesi / una domanda / una risposta: aventurar unha palazzo. As lapas envolvían o edificio. II v. intr. hipótese / unha pregunta / unha resposta. pron. [aux. essere] Envolverse. Appena usciti dalla piscina si sono avvolti negli accappatoi per asciu- azzardo s.m. Azar (sorte). Con quel rischioso inve- garsi un po’. A penas saíron da piscina envolvéron- stimento si sono troppo esposti all’azzardo. Con aquel arriscado investimento expuxéronse demasia- se nos albornoces para secárense un pouco. OBS.: v. irreg. V. táboa 11. do ó azar. # giochi d’azzardo: xogos de azar. azzeccare v. tr. [aux. avere] 1 Acertar, atinar. Ci avvoltoio s.m. Voitre. L’avvoltoio è un uccello rapace siamo molto allenati per azzeccare il tiro. che si alimenta soprattutto di carogne. O voitre é Adestrámonos moito para acerta-lo tiro. 2 Acertar, unha ave rapaz que se alimenta sobre todo de preas. adiviñar. Ho azzeccato le risposte. Acertei as res- # essere un avvoltoio: ser unha persoa que obtén postas. # non azzeccarne una (fam.): non dar unha. proveito das desgracias dos demais. OBS.: io azzecco, tu azzecchi; v. irreg. V. táboa 5. azalea s.f. Azalea. L’azalea è una pianta ornamentale azzurro -a I adx. 1 Azul. Sua sorella ha dei bellissi- con grandi fiori bianchi, rossi o rosa. A azalea é mi occhi azzurri. A súa irmá ten uns preciosos ollos unha planta ornamental con grandes flores brancas, azuis. 2 (Dep.) Pertencente ó equipo nacional ita- vermellas ou rosas. liano. II s. 1 (m. sing.) Azul. L’azzurro è il colore del azienda s.f. Empresa. Tutti i figli lavorano nell’a- cielo sereno. O azul é a cor do ceo sereno. 2 (Dep.) zienda familiare fondata dal padre quaranta anni fa. Xogador -ora do equipo nacional italiano. # pesce Tódolos fillos traballan na empresa familiar funda- azzurro: peixe azul; principe azzurro: príncipe da polo pai fai corenta anos. azul.

B

babbo s.m. (fam.) Papá. Babbo! Mi aiuti con i com- bacino s.m. 1 Pelve. Il sacro è un osso del bacino. O piti? ¡Papá! ¿Axúdasme cos deberes? # Babbo sacro é un óso da pelve. 2 Bacía, cunca, conca. La Natale: Papá Noel. pianura padana è il bacino idrografico del fiume Po. A chaira padana é a bacía hidrográfica do río Po. baby-sitter loc. s. inv. Canguro. Ha affidato i bambi- ni alla baby-sitter. Confioulle os nenos á canguro. bacio s.m. Bico, beixo. Gli ha dato un bacio appena OBS.: pronúnciase /’bεbi’sitter/. l’ha visto. Deulle un bico tan pronto como o viu. # al bacio: á perfección; mangiare di baci: comer a baccalà s.m. inv. 1 Bacallao. Bisogna mettere a bicos. bagno il baccalà per fargli perdere il sale. Hai que poñer a remollo o bacallao para facerlle perde-lo baco s.m. Verme. Il baco è prima bruco, poi crisalide sal. 2 (fig.) Parvo -a, estúpido -a, bobo -a. Non stare e farfalla. O verme primeiro é larva, logo crisálida lì fermo come un baccalà. Non esteas aí parado e bolboreta. # baco da seta: verme da seda. OBS.: coma un parvo. pl. bachi. baccano s.m. Barullo, alboroto, boureo. Con la badare v. intr. [aux. avere] 1 Ocuparse (de), encar- finestra aperta si sente un gran baccano. Coa fiestra garse (de). Dovrei badare un po’ di più alla casa. aberta séntese un gran barullo. Tería que ocuparme un pouco máis da casa. È un tipo che bada solo ai fatti suoi. É un tipo que só se bacchetta s.f. 1 Batuta. Il direttore d’orchestra usa la ocupa dos seus asuntos. 2 Fixarse, reparar. Bada a bacchetta per indicare il tempo ai musicisti. O direc- quel che fai! ¡Fíxate no que fas! tor de orquestra usa a batuta para indicárlle-lo badile s.m. Pa (utensilio). Ho scavato una fossa con il tempo ós músicos. 2 Punteiro (pao longo). La mae- badile. Escavei unha fosa coa pa. stra indicava con una bacchetta i disegni sulla lava- gna. A mestra indicaba cun punteiro os debuxos do baffo s.m. 1 (espec. en pl.) Bigote, mostacho. Si è encerado. 3 Vara (de calquera material). Colpì il tagliato la barba, ma continua ad avere i baffi. tavolo con la bacchetta per chiedere silenzio. Cortou a barba, pero segue tendo bigote. 2 (espec. Golpeou a mesa coa vara para pedir silencio. # bac- en pl.) Bigote (dos animais). I baffi degli animali chetta magica: variña máxica; bacchette del tam- sono organi sensoriali. Os bigotes dos animais son buro: baquetas do tambor; comandare a bacchet- órganos sensoriais. 3 Borrón, borrancho. Mi è sci- ta: mandar de modo autoritario. volata la mano e ho fatto un baffo d’inchiostro con la penna. Esvaroume a man e fixen un borrón de bacheca s.f. 1 Taboleiro. Nella bacheca dell’atrio tinta coa pluma. # farsi crescere i baffi: deixar sono affissi gli orari delle lezioni. No taboleiro do medra-lo bigote; leccarsi i baffi: lambe-los dedos; vestíbulo están pegados os horarios das clases. 2 mi fa un baffo: impórtacheme ben; portare i baffi: Vitrina (dun museo, dunha xoiería). La collana levar bigote; ridere sotto i baffi: rir polo baixo. della regina è esposta in una bacheca. O colar da bagaglio s.m. 1 Equipaxe, bagaxe. Preparerò subito i raíña está exposto nunha vitrina. OBS.: pl. bacheche. bagagli per il viaggio. Prepararei axiña a equipaxe baciare I v. tr. [aux. avere] Bicar, beixar. L’ha bacia- para a viaxe. 2 (fig.) Bagaxe. Quel ragazzo dispone ta con passione. Bicouna con paixón. II v. refl. recíp. di un ottimo bagaglio culturale. Aquel rapaz dispón [aux. essere] Bicarse. Prima di salutarsi si sono dunha estupenda bagaxe cultural. # bagaglio a baciati. Antes de despedirse bicáronse. # essere mano: equipaxe de man; deposito bagagli: consig- stati baciati dalla fortuna: ter moita sorte. OBS.: v. na (de equipaxes); preparare armi e bagagli: ama- irreg. V. táboa 2. ñar tódalas pertenzas. bagliore 92 bagliore s.m. Resplandor (luz). Il bagliore di un súpeto, dende a escuridade relampou unha luz. 2 lampo illuminò il cielo. O resplandor dun relampo (fig.) Ocorrer (vir á mente). Arrivati a quel punto mi iluminou o ceo. balenò un’idea provvidenziale. Chegados a ese bagnante s. Bañista. I bagnanti affollano la spiaggia punto ocorréuseme unha idea providencial. in estate. Os bañistas abarrotan a praia no verán. baleno s.m. Relampo, lóstrego, alustro. Un baleno bagnare I v. tr. [aux. avere] 1 Mollar. Hai bagnato il illuminò la stanza. Un relampo iluminou o cuarto. # pavimento con l’ombrello. Molláche-lo chan co in un baleno: nun instante. paraugas. 2 Bañar (un mar, un río). Parigi è bagna- balla s.f. 1 Bala, paca, fardo. Il contadino ha prepa- ta dalla Senna. París está bañado polo Sena. II v. rato le balle di fieno. O labrego preparou as balas intr. pron. [aux. essere] Mollarse. Con questa piog- de feo. 2 (vulg.) Trola, embuste, mentira. Non gia ci bagneremo di sicuro. Con esta chuvia molla- raccontarmi balle! È tutto falso. ¡Non me contes tro- rémonos seguro. las! É todo falso. ♦ Para referirse á ‘bala (proxec- bagnino s.m. Socorrista. Se il bagnino non lo avesse til)’ en italiano emprégase o termo pallottola. soccorso sarebbe annegato. Se o socorrista non o ballare I v. intr. [aux. avere] 1 Bailar, danzar. Ho auxiliase, afogaría. ballato tutta la notte in discoteca. Bailei toda a noite bagno s.m. 1 Baño (acción; cuarto). Un buon bagno na discoteca. 2 Abanear(se), abanar(se), caldo ti rimetterà in sesto. Un bo baño quente poñe- abalear(se). Il mare mosso fa ballare le navi. A rate ben. Dopo pranzo vado in bagno a lavarmi i marexada fai abanea-los barcos. 3 Quedar folgado denti. Despois do xantar vou ó baño lava-los dentes. -a (a roupa). Questi pantaloni mi ballano, sono trop- 2 Baños (augas). I miei genitori frequentano i bagni po larghi. Estes pantalóns quédanme folgados, son Pancaldi, a Livorno. Meus pais van ós baños demasiado largos. II v. tr. [aux. avere] Bailar. Pancaldi, en Livorno. # costume da bagno: traxe de Quella coppia balla il tango con molta passione. Esa baño; fare il bagno: bañarse; mettere a bagno: parella baila o tango con moita paixón. # quando poñer a remollo. manca il gatto, i topi ballano: cando non está o xefe, os subordinados fan o que queren; quando si baia s.f. Baía, badía. La nave attraccò in una baia è in ballo, bisogna ballare: cando xa se está meti- vicino al porto. O barco atracou nunha baía próxi- do nalgún asunto, non se pode un volver atrás. ma ó porto. ballerino -a s. Bailarín -ina. Il ballerino non si stan- balaustrata s.f. Balaustrada. Il parapetto era costi- cava di danzare. O bailarín non se cansaba de dan- tuito da una balaustrata a colonne. O parapeto esta- zar. ba constituído por unha balaustrada de columnas. balletto s.m. Ballet. Gli allievi della scuola di danza balbettare I v. intr. [aux. avere] Tatexar, gaguexar, hanno preparato un balletto. Os alumnos da escola tartamudear. Per la timidezza balbettava spesso con de danza prepararon un ballet. le persone sconosciute. Pola timidez tatexaba a miúdo coas persoas descoñecidas. II v. tr. [aux. ballo s.m. Baile. Mi piacciono la musica allegra e il avere] Balbucir. Balbettò qualche scusa e se ne ballo. Gústanme a música alegre e o baile. La taran- andò. Balbuciu algunha escusa e marchou. tella è un ballo tipico dell’Italia del sud. A tarantela é un baile típico da Italia do sur. Vieni con noi al balbuzie s.f. Tartamudez. La balbuzie può essere ballo? ¿Ves connosco ó baile? # ballo in maschera: curata dai logopedisti. A tartamudez pode ser cura- baile de máscaras; ballo liscio: baile de salón; da polos logopedas. essere in ballo: estar en xogo; fare un ballo: bai- balcone s.m. Balcón. Il balcone di casa sua si affac- lar; mettere / tirare in ballo: poñer en xogo. cia sul fiume. O balcón da súa casa dá ó río. balocco s.m. Enredo, xoguete. Mi regalava tanti baldoria s.f. Esmorga, algueirada, festa. Mi ricordo balocchi quando ero bambino. Regalábame moitos spesso delle baldorie da studenti. Acórdome a miúdo enredos cando era neno. OBS.: pl. balocchi. das esmorgas de cando eramos estudiantes. # far balordo -a adx. 1 Pasmón -ona, paspán -ana, papán baldoria: ir de esmorga. -ana. Non dar retta a quel balordo! Non capisce balena s.f. Balea. La balena è un mammifero marino niente. ¡Non lle fagas caso a aquel pasmón! Non di grandi dimensioni. A balea é un mamífero mari- entende nada. 2 Insensato -a, atolado -a, aloucado ño de grandes dimensións. # essere una balena -a. Che idea balorda! Non ha senso. ¡Que idea (persoa): estar como un bocoi; stecche di balena: insensata! Non ten sentido. baleas (dun corsé, dun paraugas...). balsamo s.m. 1 Bálsamo. Questo balsamo è molto balenare v. intr. [aux. essere] 1 Relampar, lostregar, efficace sulle scottature. Este bálsamo é moi eficaz alampar (tamén fig.). Stanotte balena. Esta noite para as queimaduras. 2 (fig.) Bálsamo, alivio, con- relampa. Di colpo, dal buio balenò una luce. De solo. Le vacanze sono state un balsamo per i miei 93 baracca

nervi. As vacacións foron un bálsamo para os meus ra. 2 Mostrador. La commessa ha messo sul banco nervios. le camicie richieste dal cliente. A dependenta puxo balzare v. intr. [aux. essere] Saltar, brincar, choutar. sobre o mostrador as camisas pedidas polo cliente. All’udire il suo nome balzò dalla sedia. Ó escoita-lo 3 Banco (mesa de traballo). Sul banco di lavoro il seu nome saltou da cadeira. # balzare agli occhi: falegname aveva a portata di mano tutti gli utensili. saltar á vista; balzare sul tram: lanzarse ó tranvía. Sobre o banco de traballo o carpinteiro tiña á man tódolos utensilios. # banco corallino: arrecife cora- balzo s.m. Salto, brinco, chouto. La pantera fece un lino; banco del lotto: despacho de lotería; banco di balzo altissimo con grande agilità. A pantera fixo un nebbia: banco de néboa; banco di scuola: pupitre; salto altísimo con grande axilidade. # cogliere la sotto banco: ás agachadas. OBS.: pl. banchi. ♦ Para palla al balzo: pillalas no aire; fare un balzo in referirse ó ‘banco, entidade financeira’ emprégase avanti: progresar. preferentemente o termo banca. bambino -a s. Neno -a, cativo -a, rapaz -aza. Questo banda s.f. Banda (grupo; fita). La polizia ha cattura- bambino è in seconda elementare. Este neno está en to una pericolosa banda di teppisti. A policía captu- segundo de ensino primario. Questa coppia ha due rou unha perigosa banda de delincuentes. Siamo bambine. Esta parella ten dúas nenas. (ext.) Ha un’allegra banda di amici. Somos unha alegre trent’anni, ma è un bambino. Ten trinta anos, pero é banda de amigos. La banda suona ogni anno alla un neno. festa del paese. A banda toca tódolos anos na festa bambola s.f. 1 Moneca, boneca. Mi piacciono le da vila. La bandiera della Galizia ha una banda bambole di porcellana. Gústanme as monecas de azzurra. A bandeira de Galicia ten unha banda azul. porcelana. 2 (fig.) Moneca. La fidanzata di mio fra- # banda di frequenza (radio): banda de frecuencia. tello è bellissima, è una bambola. A noiva do meu bandiera s.f. Bandeira. Fu abbassata la bandiera a irmán é guapísima, é unha moneca. mezz’asta in segno di lutto. Baixouse a bandeira a bambù s.m. inv. Bambú. Il suo bastone era di bambù. media hasta en sinal de loito. # alzare bandiera O seu bastón era de bambú. bianca: iza-la bandeira branca; ammainare ban- diera: arria-la bandeira; cambiare bandiera: vira- banale adx. Banal, trivial. Non sai dire altro che cose -la chaqueta. banali! ¡Non sabes dicir máis ca cousas banais! bandire v. tr. [aux. avere] 1 Convocar (anunciar un banalità s.f. inv. Banalidade, trivialidade. Mi ha concurso). Hanno bandito un concorso per ragionie- deluso la banalità e la frivolezza del suo discorso. ri. Convocaron unha oposición para contables. 2 Decepcionoume a banalidade e a frivolidade da súa (fig.) Desterrar, arredar, afastar. Il fascismo bandì conversación. dal territorio nazionale molti oppositori politici. O banana s.f. Plátano, banana. Un passante è scivolato fascismo desterrou do territorio nacional moitos su una buccia di banana. Un transeúnte esvarou opositores políticos. # bandire ai quattro venti: cunha tona de plátano. # casco di banane: acio de pregoar ós catro ventos. OBS.: io bandisco, tu ban- plátanos. disci. banca s.f. (Econ.) Banco. Ieri ho depositato i soldi in bandito s.m. Bandido. Due banditi hanno rapinato la banca. Onte depositei os cartos no banco. OBS.: Banca Centrale. Dous bandidos roubaron no Banco tamén se di banco; pl. banche. Central. bancarella s.f. Posto (lugar de venda). Sulle bancare- bando s.m. Bando, edicto. I bandi pubblici vengono lle del mercato trovo sempre frutta fresca. Nos pos- pubblicati sulla “Gazzetta Ufficiale”. Os bandos tos do mercado encontro sempre froita fresca. # públicos saen publicados na “Gazzetta Ufficiale”. # bancarella dell’usato: posto de venda para cousas bando agli indugi: fóra atrasos; bando ai compli- de segunda man. menti: fóra cumprimentos; bando alle ciance: fóra bancario -a I adx. Bancario -a. Puoi versare la contos; bando di concorso: convocatoria; mettere somma pattuita sul conto bancario. Podes ingresa-la al bando: pór lonxe, eliminar. suma acordada na conta bancaria. II s. Empregado bar s.m. inv. Bar, café, cafetería. Posso offrirti un -a de banca. Oggi i bancari hanno scioperato. Hoxe caffè al bar? ¿Pódote invitar a un café no bar? os empregados de banca fixeron folga. bara s.f. Ataúde, cadaleito, caixa. Hanno messo il banchina s.f. Peirao. La nave accostò alla banchina morto nella bara. Meteron o morto no ataúde. # del porto. A nave achegouse ó peirao do porto. avere un piede nella bara: estar cos pés na cova. banco s.m. 1 Asento (con ou sen respaldo). Abbiamo baracca s.f. 1 Cabana, casopa, chabola. Era così disposto intorno alla tavola dei banchi di legno. povero che viveva in una baracca di legno. Era tan Dispuxemos ó redor da mesa uns asentos de madei- pobre que vivía nunha cabana de madeira. 2 (fig.) barare 94

Cacharro. La mia vecchia automobile è una barac- camiñaba cambaleando. 2 (fig.) Perigar, correr ca. O meu vello automóbil é un cacharro. # pianta- perigo. Il suo posto di direttore barcolla. O seu posto re baracca e burattini: deixalo todo. OBS.: pl. de director periga. baracche. barella s.f. Angarellas, andas, padiola. I feriti furono barare v. intr. [aux. avere] Trampear. Quando giochi trasportati in barella. Os feridos foron transportados a carte bari sempre. Cando xogas ás cartas sempre en angarellas. trampeas. barile s.m. Barril (tonel). Questo barile contiene il baratro s.m. Abismo (tamén fig.). Dante contempla i nostro vino. Este barril contén o noso viño. # esse- peccatori caduti nel baratro dell’inferno. Dante con- re un barile: ser un rebolo. templa os pecadores caídos no abismo do inferno. È barista s. Camareiro -a. Il barista ci preparò gli ape- precipitato nel baratro del vizio. Precipitouse no ritivi. O camareiro preparóuno-los aperitivos. OBS.: abismo do vicio. m. pl. baristi. barattolo s.m. Frasco. Il barattolo della marmellata è nella credenza. O frasco da marmelada está no apa- baritono s.m. Barítono. I baritoni hanno il timbro di rador. voce più basso dei tenori. Os barítonos teñen o tim- bre de voz máis baixo cós tenores. barba s.f. Barba (do home, do animal, do millo). Si carezzava la barba mentre cercava di capire. barometro s.m. Barómetro. Il barometro misura la Acariciaba a barba mentres tentaba entender. Il pressione atmosferica. O barómetro mide a presión muso delle capre è caratterizzato dalla barba. O atmosférica. fociño das cabras está caracterizado pola barba. Le barone -essa s. Barón -onesa. Quel signore che ti ho pannocchie di granoturco hanno la barba. As maza- presentato è il barone di Ripafratta. Ese señor que rocas de millo teñen barba. # che barba!: ¡que abu- che presentei é o barón de Ripafratta. rrimento!; farla in barba a qualcuno: meterlle un barra s.f. Barra (peza cilíndrica e longa; signo orto- chasco a alguén; farsi la barba: afeitarse; servire gráfico). Il tetto era sostenuto da alcune barre di di barba e capelli: darlle a alguén unha boa mallei- ferro. O teito estaba sostido por algunhas barras de ra. ferro. Separa i due numeri con una barra. Separa os barbabietola s.f. Remolacha. C’è la barbabietola da dous números cunha barra. orti e la barbabietola da zucchero. Existe a remola- cha de horta e a remolacha azucreira. barricata s.f. Barricada. Durante la rivoluzione fran- cese il popolo eresse delle barricate nelle strade. barbarie s.f. Barbarie, atrocidade, crueldade. È una Durante a revolución francesa o pobo levantou barbarie torturare gli animali. É unha barbarie tor- barricadas nas rúas. tura-los animais. barriera s.f. Barreira (tamén fig.). Quel muro è una barbaro -a I adx. Bárbaro -a, atroz, cruel. Si accanì barriera invalicabile. Ese muro é unha barreira sulla vittima con barbara ferocia. Asañouse coa víc- infranqueable. La barriera corallina è un grave peri- tima cunha bárbara ferocidade. II s. Bárbaro -a. I colo per le navi. A barreira coralífera é un grave barbari saccheggiarono l’impero romano. Os bárba- perigo para os barcos. Con la sua tenacia riuscì a ros saquearon o imperio romano. superare ogni barriera. Coa súa tenacidade conse- barbiere s.m. Barbeiro. Sono andato dal barbiere per guiu superar tódalas barreiras. ♦ Para referirse á tagliare i capelli. Fun ó barbeiro corta-lo pelo. ‘barreira (do barco)’ en italiano emprégase o termo fangaia. barbone s.m. Mendigo, pobre. Quel barbone dorme sotto i ponti. Aquel mendigo dorme debaixo das barzelletta s.f. Chiste. Ci hai raccontato una barzel- pontes. # cane barbone: caniche. letta divertentissima. Contáchesnos un chiste moi divertido. barca s.f. Barco. Ieri ho fatto una gita in barca sul lago. Onte fixen unha excursión en barco polo lago. basamento s.m. Base (dunha construcción). Il basa- # andare in barca: ir en barco; avere una barca di mento su cui è stato costruito il monumento è molto soldi: ter unha chea de cartos; barca a vela, a remi: solido. A base sobre a que se construíu o monumen- barca de vela, de remos; tirare i remi in barca: to é moi sólida. abandonar unha actividade. OBS.: a palabra barca basare I v. tr. [aux. avere] Basear, cimentar, fundar. emprégase para referirse ás embarcacións de Ciò che affermo è basato su prove certe. O que afir- pequenas dimensións, para as grandes utilízase a mo baséase en probas seguras. II v. refl. [aux. esse- palabra nave; pl. barche. re] Basearse, alicerzarse. Il ricercatore si basa su barcollare v. intr. [aux. avere] 1 Cambalear. dati scientifici. O investigador baséase en datos L’ubriaco camminava barcollando. O borracho científicos. 95 battere base s.f. Base (tamén fig.). C’è un buco alla base di bastonare v. tr. [aux. avere] Petar, atizar, bater (cun quel muro. Hai un oco na base daquel muro. Ha una bastón). Dovrei bastonarti per quello che hai fatto! solida base culturale. Ten unha sólida base cultural. ¡Debería petarche polo que fixeches! È un dolce a base di frutta. É un doce a base de froi- bastone s.m. 1 Bastón, caxato. Si è comprato un ba- ta. Il pilota tornò alla base aerea. O piloto volveu á stone per camminare meglio. Comprou un bastón base aérea. L’area del triangolo si ottiene moltipli- para camiñar mellor. 2 Pao (vara). Stava giocando cando la base per l’altezza e dividendo per due. A con un bastone che era lì per terra. Estaba xogando área do triángulo obtense multiplicando a base pola cun pao que estaba alí polo chan. 3 (pl.) Bastos. Ho altura e dividindo por dous. La base non ha gradito giocato l’asso di bastoni. Xoguei o as de bastos. # le ultime scelte del partito. A base non aceptou de essere il bastone della vecchiaia di qualcuno: se-lo bo grado as últimas decisións do partido. báculo da vellez de alguén; mettere il bastone fra le basetta s.f. Patilla (do pelo). Negli anni ‘60 si usava- ruote: crear dificultades; tenere il bastone del no le basette lunghe e folte. Nos anos ‘60 levábanse comando: te-la vara e a besta; usare il metodo del as patillas longas e mestas. bastone e della carota: dar unha no cravo e outra na ferradura. basilica s.f. Basílica (igrexa). La basilica di San Pietro a Roma è il centro della Cristianità. A basíli- batacchio s.m. Aldraba, batedor, chamador. Molte ca de San Pedro en Roma é o centro da case di campagna hanno ancora il batacchio sulla Cristiandade. OBS.: pl. basiliche. porta. Moitas casas de campo aínda teñen a aldra- ba na porta. basilico s.m. Alfabaca. Abbiamo mangiato un buon piatto di spaghetti con pomodoro e basilico. batosta s.f. Calamidade, desastre, catástrofe. Che Comemos un bo plato de espaguetes con tomate e batosta quegli esami! ¡Que calamidade eses exa- alfabaca. mes! bassezza s.f. Baixeza, vileza. È capace di ogni bas- battaglia s.f. Batalla (tamén fig.). Le battaglie deci- sezza per guadagnare più soldi. É capaz de calque- dono le sorti di una guerra. As batallas deciden a ra baixeza para gañar máis cartos. sorte dunha guerra. Si prevedeva una forte battaglia fra il governo e l’opposizione. Prevíase unha forte basso -a I adx. Baixo -a. Hanno costruito una casa batalla entre o goberno e a oposición. bassa, di un solo piano. Construíron unha casa baixa, dunha soa planta. Il fondale delle spiagge battello s.m. Batel. Attraversammo il fiume in battel- adriatiche è basso. A profundidade das praias adriá- lo. Atravesámo-lo río en batel. ticas é baixa. Potete parlare a bassa voce? ¿Podedes battere I v. tr. [aux. avere] 1 Bater, atizar, petar. Prese falar en voz baixa? II adv. Baixo. L’aereo vola il martello e cominciò a battere sul chiodo. Colleu o basso. O avión voa baixo. III s.m. Baixo (da músi- martelo e empezou a bater no cravo. 2 Golpear. Il ca). Abbiamo appena ascoltato un basso di viola. tennista battè la palla con forza. O tenista golpeou a Acabamos de escoitar un baixo de viola. # avere il pelota con forza. 3 Dar (a hora). L’orologio del morale basso: ter pouco ánimo; cadere in basso: campanile ha battuto le tre. O reloxo do campanario caer baixo; essere in acque basse: vivir apertados; deu as tres. 4 Marcar (medir). Il direttore d’orches- fare man bassa di qualcosa: roubar; gli alti e bassi tra batte il tempo con la bacchetta. O director de della vita: os momentos bos e malos da vida; guar- orquestra marca o tempo coa batuta. 5 Bater (dar dare qualcuno dall’alto in basso: mirar a alguén unha batida). I cacciatori battono il monte in cerca con desdén. di prede. Os cazadores baten o monte na busca de basta interx. 1 Basta. Basta! Smettila di fare casino. presas. 6 Bater, derrotar, vencer. Nella partita di ¡Basta! Deixa de facer barullo. 2 Xa está ben (de). calcio abbiamo battuto gli avversari. No partido de Basta parlare, passiamo ai fatti. Xa está ben de falar, fútbol batémo-los adversarios. II v. intr. [aux. avere] pasemos ós feitos. # basta che / basta: abonda con 1 Bater (petar). La pioggia batte sui vetri. A chuvia que. bate nos cristais. 2 Latexar, bater. Il cuore mi batte- va con forza. O corazón latexábame con forza. 3 bastardo -a I adx. 1 Bastardo -a, natural. I figli ba- Petar (chamar). Qualcuno batte alla porta. Alguén stardi erano spesso esclusi dalle eredità. Os fillos peta á porta. # battere a macchina: escribir á bastardos con frecuencia viñan excluídos das her- máquina; battere bandiera: leva-la bandeira dun danzas. 2 Bastardo -a. Ho trovato un cane bastardo. país (naves); battere i tappeti: sacudi-las alfom- Atopei un can bastardo. II s. (fig., vulg.) Bastardo bras; battere il ferro mentre è caldo (fig.): apro- -a. Quel bastardo è fuggito con tutti i soldi. Ese bas- veita-la ocasión; battere la fiacca: non dar panca- tardo fuxiu con tódolos cartos. da; battere la grancassa (fig.): chamar bastare v. intr. [aux. essere] Bastar, abondar, chegar. aparatosamente a atención; battere moneta: cuñar Mi basta quello che ho. Bástame o que teño. moeda; battersi il petto (fig.): arrepentirse; in un batteria 96

batter d’occhio: nun chiscar de ollos; la lingua ♦ Para referirse á ‘batuta’ en italiano emprégase o batte dove il dente duole: dar onde doe; non bat- termo bacchetta. tere ciglio: non pestanexar. OBS.: v. irreg. V. táboa baule s.m. 1 Baúl. In soffitta ho un baule con tutti i 65. giocattoli di quando ero bambino. No faiado teño un batteria s.f. Batería. Il generale dispose le batterie baúl con tódolos xoguetes de cando era neno. 2 sulla collina. O xeneral dispuxo as baterías polo Maleteiro (dun vehículo). Sono partito con il baule outeiro. La radio ha le batterie scariche. A radio ten della macchina pieno di valige. Saín co maleteiro do a batería descargada. Nelle orchestre di musica leg- coche cheo de maletas. gera è la batteria a dare il ritmo. Nas orquestras de bava s.f. 1 Baba, babuña, babuxa. Dopo la corsa i música lixeira é a batería a que marca o ritmo. # cavalli avevano la bocca piena di bava. Despois da avere la batterie scariche: estar baixo de ánimos; carreira os cabalos tiñan a boca chea de baba. 2 batteria da cucina: batería de cociña; polli di bat- Baba. La bava della lumaca lasciava una traccia teria: polos de granxa. sulla foglia. A baba da lesma deixaba un rastro sobre a folla. # avere la bava alla bocca (fig.): estar battesimo s.m. 1 Bautismo. Ha ricevuto il sacramen- furioso, doente. to del battesimo. Recibiu o sacramento do bautismo. 2 Bautizo. Ieri c’è stato il battesimo del mio nipoti- bavaglino s.m. Babeiro, babadeiro. Metti il bavagli- no. Onte foi o bautizo do meu netiño. # nome di bat- no al bambino prima che inizi a mangiare. Ponlle o tesimo: nome de pía; tenere qualcuno a battesi- babeiro ó neno antes de que empece a comer. mo: ser padriño ou madriña de alguén. bavaglio s.m. Mordaza. Il sequestrato aveva un bava- battezzare v. tr. [aux. avere] Bautizar. Un prete amico glio sulla bocca. O secuestrado tiña unha mordaza di famiglia ha battezzato il bambino. Un cura amigo na boca. # mettere il bavaglio a qualcuno (fig.): da familia bautizou o neno. censurar a alguén. battibecco s.m. Rifa, discusión. Fra noi c’è stato un bavero s.m. Colo (dunha peza de roupa). Sollevò il battibecco, ma siamo ancora amici. Entre nós houbo bavero della giacca per proteggere il collo. Levantou o colo da chaqueta para protexe-lo pescozo. unha rifa, pero aínda somos amigos. OBS.: pl. batti- becchi. bazzecola s.f. Insignificancia. Compralo pure, costa una bazzecola. Cómprao se queres, custa unha batticuore s.m. Palpitacións. Ho il batticuore per lo insignificancia. sforzo della corsa. Teño palpitacións polo esforzo da carreira. # avere il batticuore (fig.): estar ansioso; beatitudine s.f. 1 Felicidade. Vive in campagna, nella far venire il batticuore (fig.): provocar ansiedade. più completa beatitudine. Vive no campo, na máis completa felicidade. 2 (Relix.) Beatitude. La beati- battistero s.m. Baptisterio. I primi battisteri erano a tudine è un’attribuzione dei santi. A beatitude é un pianta circolare. Os primeiros baptisterios eran de atributo dos santos. planta circular. beato -a I adx. 1 Ditoso -a, afortunado -a. Beata lei, battito s.m. Latexo, palpitación, batido. I dottori dis- che ha tanti amici. Ditosa ela, que ten tantos ami- sero che i suoi battiti erano regolari. Os doutores gos. 2 Benaventurado -a. La Beata Vergine è la dixeron que os seus latexos eran regulares. madre di Cristo. A Benaventurada Virxe é a nai de battuta s.f. 1 Pulsación (acción de premer). È un’ot- Cristo. II s. 1 Beato -a (beatificado). I due beati tima dattilografa: fa quattrocento battute al minuto. spagnoli saranno canonizzati tra due mesi. Os dous É unha estupenda mecanógrafa: dá catrocentas pul- beatos españois serán canonizados dentro de dous sacións por minuto. 2 (Mús.) Compás. Il canto rico- meses. 2 Benaventurado -a. Le anime dei beati sono mincia dopo la battuta d’aspetto. O canto volve in Paradiso. As almas dos benaventurados están no Paraíso. # beato fra le donne (irón.): bendito ti eres comezar logo do compás de espera. 3 Frase (de tea- entre tódalas mulleres; beato lui!: ¡ditoso el! ♦ tro ou cine). L’attore si trovò in difficoltà nel recita- Para referirse ó ‘beato, santón’ en italiano empré- re quella battuta. O actor atopou dificultades para gase o termo bigotto. recitar aquela frase. 4 Batida (caza). Non ho parte- cipato alla battuta di caccia. Non participei na bati- bebè s.m. inv. Bebé. Mia sorella ha un bebè di tre da de caza. 5 (Dep.) Saque. La battuta tocca al gio- mesi. A miña irmá ten un bebé de tres meses. catore avversario. O saque tócalle ó xogador beccare v. tr. [aux. avere] 1 Peteirar. Le galline nel contrario. 6 Saída, ocorrencia. Con quella battuta ti cortile beccano i semi. As galiñas no curral peteiran sei guadagnato la simpatia di tutti. Con esa saída nos grans. 2 Picar (os paxaros; tamén fig. como gañáche-la simpatía de todos. # dire qualcosa in provocar). Il pappagallo ti ha beccato un dito? ¿O poche battute: dicir algo en poucas palabras; esse- papagaio picoute nun dedo? È un ragazzo dispetto- re alle prime battute (fig.): estar empezando algo. so, becca sempre gli amici con battute ironiche. É 97 bendaggio

un rapaz pesado, pica sempre os amigos con oco- concurso de beleza; la bellezza di (iron.): gran can- rrencias irónicas. 3 (fig., fam.) Pescar, coller, pillar. tidade / extensión de; prodotti di bellezza: produc- La polizia ha beccato il ladro sul fatto. A policía tos de beleza. pescou o ladrón coas mans na masa. OBS.: io becco, tu becchi; v. irreg. V. táboa 5. bellico -a adx. Bélico -a. Gli avvenimenti bellici cau- sano sempre dolore. Os sucesos bélicos causan sem- becchino s.m. Enterrador. Il becchino seppellisce i pre dor. OBS.: m. pl. bellici, f. pl. belliche. morti. O enterrador sepulta os mortos. bellicoso -a adx. 1 Belicoso -a, guerreiro -a, aguerri- becco s.m. Peteiro, bico. Il becco del merlo è giallo. do -a. I romani erano un popolo bellicoso. Os roma- O peteiro do merlo é amarelo. # chiudere il becco: nos eran un pobo belicoso. 2 Belicoso -a, agresivo - pecha-la boca; il becco della penna / dell’imbuto: a, violento -a. Il suo atteggiamento bellicoso gli a punta da pluma / do funil; mettere / ficcare il rende difficili i rapporti con gli altri. O seu compor- becco: mete-lo fociño; non avere il becco di un tamento belicoso faille difíciles as relacións cos quattrino: non ter unha cadela. OBS.: pl. becchi. demais. befana s.f. 1 Vella que, segundo a lenda, lles pon os xoguetes ós nenos italianos o 6 de xaneiro. 2 (pop.) bello -a I adx. 1 Bonito -a, belo -a, fermoso -a. Ho Epifanía. La befana è festa religiosa di precetto. A comprato una bella casa in campagna. Merquei Epifanía é unha festa relixiosa de precepto. # cre- unha bonita casa no campo. 2 Bo boa (xeneroso, dere ancora alla befana: ser aínda moi inxenuo; agradable). Hai avuto un bel pensiero ad aiutarlo. essere una befana: ser unha muller fea. Tiveches un bo detalle ó axudarlle. Ieri è stata una bella giornata perché abbiamo fatto degli ottimi beffa s.f. Mofa, chufa. Si faceva beffe del suo avver- sario politico. Facía mofa do seu adversario políti- incassi. Onte foi un bo día porque tivemos uns ingre- co. sos excelentes. II s.m. Bo. Il bello della vita è saper godere di ciò che si ha. O bo da vida é saber gozar beffardo -a adx. Burlón -ona. Mi parlò in tono bef- do que se ten. # bei tempi: bos tempos; Belle Arti: fardo. Faloume nun ton burlón. Belas Artes; belle maniere: boas maneiras; che beffare I v. tr. [aux. avere] Mofarse. Per anni hanno bello!: ¡que bonito!; farla bella (iron.): facela boa; beffato la legge. Durante anos mofáronse da lei. II farsi bello: amañarse; un bello spirito: un bo espí- v. intr. pron. [aux. essere] Mofarse. L’allievo si beffò rito. OBS.: diante de s. que comecen por vocal o adx. del preside. O estudiante mofouse do director. m. elídese na forma bell’, que no pl. é begli; diante bega s.f. Lea, complicación, enredo. Quante beghe de s. que comecen por s líquido, gn, pn, ps, x, z a mi procura quest’incarico! ¡Cantas leas me dá este forma correspondente será bello no sing. e begli encargo! OBS.: pl. beghe. para o pl.; ante outros s. as formas axeitadas son bel e bei. begonia s.f. Begonia. Per abbellire il salotto le ho regalato delle begonie. Para adorna-lo salón rega- belva s.f. Fera (tamén fig.). La tigre è una belva molto leille unhas begonias. pericolosa. O tigre é unha fera moi perigosa. belare v. intr. [aux. avere] 1 Mear. Spesso le pecore Quando s’arrabbia diventa una belva. Cando se belano mentre le tosano. A miúdo as ovellas mean enfada vólvese unha fera. # belva feroce: animal mentres as tosquían. 2 (fig.) Chorar, laiarse, lamen- salvaxe. tarse. Smettila di belare! Il favore te lo farò lo stes- belvedere s.m. Miradoiro. Da questo belvedere puoi so. ¡Deixa de chorar! O favor fareicho o mesmo. ammirare tutta la valle. Dende este miradoiro podes belato s.m. 1 Meo, berro. Il belato è il verso delle admirar todo o val. pecore. O meo é o berro das ovellas. 2 (fig.) Choro, benché conx. Aínda que, inda que, anque. Benché laio, lamento. Tra belati e piagnistei ottiene sempre fossi stanco, portai fuori il cane. Aínda que estaba quello che vuole. Entre choros e saloucos sempre canso, levei fóra o can. # il benché minimo: o máis consegue o que quere. mínimo. belga I adx. Belga. Lo stato belga è retto da una monarchia. O estado belga está rexido por unha benda s.f. Venda. Ho fasciato la ferita con una benda. monarquía. II s. Belga. I belgi hanno una monar- Envolvín a ferida cunha venda. Per questo gioco chia parlamentare. Os belgas teñen unha monarquía bisogna mettersi una benda sugli occhi. Para este parlamentaria. OBS.: m. pl. belgi, f. pl. belghe. xogo hai que poñer unha venda nos ollos. # avere la benda sugli occhi (fig.): estar enganado. bellezza s.f. 1 Beleza, fermosura. La bellezza fisica è effimera. A beleza física é efémera. 2 Beleza (per- bendaggio s.m. Vendaxe. Per fermare l’emorragia gli soa). Hai una moglie che è una bellezza. Tes unha fecero un bendaggio molto stretto. Para dete-la muller que é unha beleza. # concorso di bellezza: hemorraxia fixéronlle unha vendaxe moi apertada. bendare 98 bendare v. tr. [aux. avere] Vendar. Il medico mi ha benefico -a adx. 1 Beneficioso -a, benéfico -a. La bendato la ferita. O médico vendoume a ferida. Gli cura che mi ha consigliato il medico è stata benefi- hanno bendato gli occhi. Vendáronlle os ollos. ca. A cura que me aconsellou o médico foi benefi- bene I adv. Ben (como é debido). Ha fatto bene il suo ciosa. 2 Benéfico -a. Quest’associazione benefica si lavoro. Fixo ben o seu traballo. II s.m. 1 Sorte occupa dei profughi. Esta asociación benéfica (cousa boa). È stato un bene che ti abbia trovato encárgase dos refuxiados. OBS.: m. pl. benefici, f. pl. ancora a casa. Foi unha sorte que aínda te encon- benefiche. trara na casa. 2 (pl.) Bens (propiedades). Ha la- benessere s.m. Benestar. Il nuoto mi dà un senso di sciato in beneficenza tutti i suoi beni. Deixoulle á benessere. A natación dáme unha sensación de beneficencia tódolos seus bens. # a fin di bene: con benestar. Lavorava molto per il benessere della boa intención; ben bene: moito, con ganas; ben gli famiglia. Traballaba moito polo benestar da fami- sta!: ¡estalle ben!; bene!: ¡moi ben!; bene o male: lia. vaia ben ou vaia mal; gente bene: xente con posi- bles; Ministero dei Beni Culturali: Ministerio ita- benestante adx. Acomodado -a. Con tutti i soldi che liano encargado da Cultura; opere di bene: obras ha, è una persona benestante. Con tódolos cartos pías; va bene!: ¡de acordo!; voler bene a qualcu- que ten, é unha persoa acomodada. no: querer, amar a alguén. benevolenza s.f. Benevolencia, indulxencia. Quando benedetto -a part. pas. de benedire e adx. 1 Bendito si sbaglia, con la sua simpatia riesce a ottenere la -a, bieito -a. Questa è acqua benedetta. Esta é auga benevolenza di tutti. Cando se equivoca, coa súa bendita. 2 Bo boa. Questo vino è proprio benedetto. simpatía consegue obte-la benevolencia de todos. Este viño é verdadeiramente bo. 3 (irón.) Maldito - benevolo -a adx. Benevolente, benévolo -a, indul- a. Benedetta festa! Quando finirà? ¡Maldita festa! xente. Un atteggiamento benevolo favorisce la con- ¿Cando acabará? fidenza. Unha actitude benevolente favorece a con- benedire v. tr. [aux. avere] Bendicir, beicer. Il parro- fidencia. L’esaminatore è stato abbastanza benevolo co ha benedetto i fedeli. O párroco bendiciu os fieis. con noi tutti. O examinador foi bastante benevolen- La benedico per tutto quello che fa per noi. te con todos nós. Bendígoa por todo o que fai por nós. Che il Signore benignità s.f. inv. 1 Benignidade (xenerosidade). vi benedica! ¡Que o Señor vos bendiga! # è andato Dopo tanti anni, i parenti l’hanno accolto con beni- tutto a farsi benedire: foi todo ó garete; mandare gnità. Logo de tantos anos, os parentes acollérono qualcuno a farsi benedire: largar a alguén. OBS.: con benignidade. 2 Suavidade (do tempo). La v. irreg. V. táboa 82 (excepto imperativo, benedici). benignità del clima è adatta alla tua malattia. A sua- benedizione s.f. Bendición, beizón. Il vescovo darà la vidade do clima é axeitada para a túa enfermidade. benedizione. O bispo vai da-la bendición. Siate feli- benigno -a adx. 1 Benigno -a, benévolo -a. Lo spet- ci, vostro padre vi dà la sua benedizione. Sede feli- ces, o voso pai dávo-la súa bendición. Il bel tempo tacolo è stato accolto con una critica benigna. O è stato una benedizione per le coltivazioni. O bo espectáculo foi acollido cunha crítica benigna. 2 tempo foi unha bendición para os cultivos. Benigno -a. Gli hanno diagnosticato un tumore benigno. Diagnosticáronlle un tumor benigno. Con benefattore -trice s. Benfeitor -ora. La benefattrice un clima così benigno i buoni raccolti sono garanti- della nostra fondazione ha appena donato una gran- ti. Cun clima tan benigno as boas colleitas están de somma di denaro. A benfeitora da nosa funda- garantidas. ción acaba de doar unha gran suma de diñeiro. beninteso adv. Evidentemente. Ho accettato questo, beneficenza s.f. Beneficencia. Questi soldi sono de- beninteso, per farti un piacere. Aceptei isto, eviden- stinati a opere di beneficenza. Estes cartos están temente, por facerche un favor. # beninteso che: destinados a obras de beneficencia. # elargire coa condición de que. denaro in beneficenza: doar cartos para obras de beneficencia; fare della beneficenza: facer obras bensì conx. Senón. Non vogliamo parole, bensì fatti. de caridade; spettacolo di beneficenza: espectácu- Non queremos palabras, senón feitos. lo benéfico. benvenuto -a I adx. Benvido -a. Signore e signori, beneficiare v. intr. [aux. avere] Beneficiarse. Ho benvenuti! ¡Señoras e señores, benvidos! II s.m. beneficiato di una borsa di studio. Beneficieime Benvida. I padroni di casa ci hanno dato il benvenu- dunha bolsa de estudio. OBS.: v. irreg. V. táboa 2. to. Os donos da casa déronno-la benvida. beneficio s.m. Beneficio, proveito. Comincio a senti- benvoluto -a adx. Querido -a. È un ragazzo benvolu- re i benefici della cura. Empezo a senti-los benefi- to da tutti per la sua simpatia. É un rapaz querido cios da cura. por todos a causa da súa simpatía. 99 biasimare benzina s.f. Gasolina. La mia automobile fa dieci bestiale adx. 1 Bestial, brutal, cruel. L’attaccò con chilometri con un litro di benzina. O meu automóbil una violenza bestiale. Atacouno cunha violencia fai dez quilómetros con un litro de gasolina. # fare bestial. 2 (fig.) Bestial. Oggi fa un caldo bestiale. benzina: botar gasolina. Hoxe fai unha calor bestial. benzinaio s.m. 1 Empregado -a de gasolineira. Il bestiame s.m. Gando, gado. L’allevamento del be- benzinaio mi ha venduto una latta di carburante. O stiame e la coltivazione dei campi sono i due rami empregado da gasolineira vendeume unha lata de principali dell’attività agricola. A cría do gando e o carburante. 2 Gasolineira. Siamo arrivati dal benzi- cultivo dos campos son as dúas ramas principais da naio con il serbatoio quasi vuoto. Chegamos á gaso- actividade agrícola. lineira co depósito case baleiro. bettola s.f. Taberna, baiuca, tasca. Il vino delle bet- bere I v. tr. [aux. avere] 1 Beber, tomar. La mattina tole del porto era pessimo. O viño das tabernas do bevo sempre un bicchiere d’acqua. Pola mañá bebo porto era pésimo. sempre un vaso de auga. 2 (fig.) Tragar (crer). È tal- betulla s.f. Bidueiro. In quel bosco ci sono molte mente ingenuo che beve qualunque frottola. É tal- betulle. Naquela fraga hai moitos bidueiros. mente inxenuo que traga calquera trola. II s.m. sing. Bebida (alcólica). Il bere è uno dei vizi più diffusi. bevanda s.f. Bebida. Le bevande alcoliche sono vie- A bebida é un dos vicios máis difundidos. # bere a tate ai minori. As bebidas alcólicas estanlles prohi- garganella: beber de chope,(fig.) embebedarse; bidas ós menores. bere alla salute: brindar; bere come una spugna: bevitore -trice s. Bebedor -ora. Sei il più grande beber máis ca unha toupeira; bere le parole di bevitore di vino che io conosca! ¡É-lo máis gran qualcuno (fig.): escoitar a alguén con atención; bebedor de viño que coñezo! facile come bere un bicchiere di acqua: facilísimo. OBS.: v. irreg. V. táboa 28. biancheria s.f. 1 Roupa interior. È andato a compra- re la biancheria del figlio. Foi compra-la roupa inte- bernoccolo s.m. Croque, coque, pote. La botta sulla rior do fillo. 2 Roupa branca. Domani laverò la testa gli provocò un bernoccolo. O golpe na cabeza biancheria di casa. Mañá lavarei a roupa branca da provocoulle un croque. # avere il bernoccolo della casa. # biancheria da letto: roupa de cama; bian- matematica: ter moita disposición para as mate- cheria da tavola: mantelería; biancheria intima: máticas. roupa interior. berretto s.m. Gorra. Con questo sole, è meglio met- bianco -a I adx. Branco -a (tamén fig.). Hai i capelli tersi un berretto. Con este sol, é mellor poñer unha bianchi come la neve. Te-lo pelo branco como a gorra. neve. In Europa prevale la razza bianca. En Europa bersaglio s.m. 1 Albo, obxectivo. È stato campione di predomina a raza branca. Diventò bianca per la tiro al bersaglio. Foi campeón de tiro ó albo. 2 (fig.) paura. Púxose branca polo medo. II s. 1 (m. sing.) Albo. Non voglio essere bersaglio delle vostre criti- Branco (cor). Il bianco è il colore della purezza. O che. Non quero se-lo albo das vosas críticas. # col- branco é a cor da pureza. 2 Branco -a (persoa). In pire il bersaglio: alcanza-lo obxectivo. alcuni paesi ci sono discriminazioni fra bianchi e persone di colore. Nalgúns países hai discrimina- bestemmia s.f. Blasfemia. Era fuori di sé e gli è scap- cións entre brancos e persoas de cor. # arma bian- pata una bestemmia. Estaba fóra de si e escapoulle ca: arma branca; assegno in bianco: cheque en unha blasfemia. branco; cucinare, mangiare in bianco: cociñar, bestemmiare v. tr. [aux. avere] Blasfemar. comer en branco; dare carta bianca: dar carta Bestemmia ogni volta che si arrabbia. Blasfema branca; fare vedere nero per bianco: dar a enten- cada vez que se enfada. # bestemmiare come un der unha cousa por outra; fare venire i capelli turco: dicir moitas blasfemias. OBS.: v. irreg. V. bianchi (a qualcuno): darlle moitas preocupacións táboa 7. (a alguén); il bianco dell’occhio: o branco do ollo; bestia s.f. 1 Animal. Le galline e i conigli sono bestie il bianco dell’uovo: a clara do ovo; lasciare in da cortile. As galiñas e os coellos son animais de bianco: deixar en branco; mettere nero su bianco: curral. 2 (fig.) Besta, animal, bruto -a. Quel tuo poñer por escrito (espec. un acordo ou contrato); amico è una bestia quando si arrabbia. Aquel amigo non distinguere bianco da nero: non comprender teu é unha besta cando se enfada. # andare / man- nada; notte bianca / in bianco: noite en branco; dare in bestia: enfurecerse; bestia feroce: animal sposarsi in bianco: casar de branco; vino bianco: salvaxe; bestia rara: bicho raro; brutta bestia: viño branco; voce bianca: voz branca. OBS.: m. pl. persoa temible; essere la bestia nera: ser unha bianchi, f. pl. bianche. obsesión; lavorare come una bestia: traballar sen biasimare v. tr. [aux. avere] Reprobar, censurar. Tutti levantar man. biasimarono il suo comportamento. Todos reproba- bibita 100

ron o seu comportamento. OBS.: io biasimo; v. irreg. bigiotteria s.f. 1 Tenda de bixutería. Questi orecchi- V. táboa 1. ni li ho comprati in una bigiotteria. Estes pendentes bibita s.f. Bebida (refresco sen alcol). Dopo aver su- compreinos nunha tenda de bixutería. 2 Bixutería. dato tanto, ci vuole proprio una bibita fresca. Despois Non porto gioielli autentici: è bigiotteria. Non levo de suar tanto, necesítase xusto unha bebida fresca. xoias auténticas: é bixutería. biblico -a adx. Bíblico -a. Mosè è un personaggio biglietteria s.f. Despacho de billetes. A che ora chiu- de la biglietteria della stazione? ¿A que hora pecha biblico. Moisés é un personaxe bíblico. OBS.: m. pl. biblici, f. pl. bibliche. o despacho de billetes da estación? biblioteca s.f. Biblioteca. In questa biblioteca si pos- biglietto s.m. 1 Tarxeta, cartón. Mi ha scritto un sono consultare libri su tutti gli argomenti. Nesta biglietto di auguri. Escribiume unha tarxeta de feli- biblioteca pódense consultar libros de tódolos citación. 2 Billete (de autobús, tren...). Bisogna temas. OBS.: pl. biblioteche. comprare i biglietti per l’autobus. Hai que compra- -los billetes para o autobús. Non hai spiccioli, sol- bibliotecario -a s. Bibliotecario -a. Lavora come tanto biglietti? ¿Non tes solto, só billetes? 3 bibliotecario alla facoltà di Giurisprudenza. Entrada (billete). Ha preso due biglietti per il con- Traballa como bibliotecario na facultade de certo. Colleu dúas entradas para o concerto. # Dereito. biglietto da visita: tarxeta de visita. bicchiere s.m. Vaso (de beber). Posso offrirti un bic- bigotteria s.f. Beatería. La sua bigotteria gli fa giudi- chiere di vino? ¿Podo ofrecerche un vaso de viño? # care gli altri scrupolosamente. A súa beatería faille annegare in un bicchiere d’acqua: afogar nun xulga-los demais escrupulosamente. vaso de auga. bigotto -a I adx. Beato -a (santón). Le vecchie bigot- bicicletta s.f. Bicicleta. Se non piove, potremmo fare te lo guardavano male. As vellas beatas mirábano una gita in bicicletta. Se non chove, poderiamos mal. II s. Beato -a (santón). Prima non credevi a facer unha excursión en bicicleta. niente, ma adesso stai diventando un bigotto. Antes bidè s.m. inv. Bidé. Non c’era il bidè perché la stanza non crías en nada, pero agora estaste convertendo da bagno era piccolissima. Non había bidé porque o nun beato. cuarto de baño era moi pequeno. bilancia s.f. 1 Balanza (aparello para pesar). Il frut- bidello -a s. Bedel. I bidelli della facoltà di Chimica tivendolo pesava la merce sulla bilancia. O froiteiro avevano dei camici bianchi. Os bedeis da facultade pesaba a mercadoría na balanza. 2 (Astrol.) de Química tiñan unhas batas brancas. Balanza, Libra. La Bilancia è la settima costellazio- bidone s.m. Contedor. I bidoni della spazzatura ven- ne dello zodiaco. A Balanza é a sétima constelación gono svuotati tutte le notti. Os contedores do lixo do zodíaco. # bilancia commerciale, dei pagamen- baléiranse tódalas noites. # essere un bidone: ser ti: balanza comercial, de pagamentos; bilancia di un chasco (persoa); fare il bidone / dare un bido- precisione: balanza de precisión; mettere / porre ne: faltar a unha cita. sulla bilancia: discutir (unha cuestión); pesare con la bilancia del farmacista / dell’orefice: valorar bieco -a adx. 1 Torvo -a. Mi fissò con sguardo bieco. con minuciosidade. OBS.: pl. bilance. Fitoume cunha mirada torva. 2 (fig.) Sinistro -a (malvado). Aveva un bieco proposito di vendetta. bilanciare v. tr. [aux. avere] 1 Contrapesar, compen- Tiña un sinistro propósito de vinganza. OBS.: m. pl. sar. Per non essere in perdita occorrerà che il gua- biechi, f. pl. bieche. dagno bilanci la spesa. Para non perder é necesario que a ganancia contrapese o gasto. 2 (fig.) Sopesar, bietola s.f. Acelga. La bietola è un ortaggio dalle ponderar. Occorrerà bilanciare bene i pro e i contro foglie commestibili. A acelga é unha hortaliza de dell’impresa. Será necesario sopesar ben os pros e follas comestibles. contras da empresa. # bilanciare il carico: equili- biforcarsi v. intr. pron. [aux. essere] Bifurcarse. Ci bra-lo peso dunha cousa. OBS.: v. irreg. V. táboa 2. ritroveremo dove il sentiero si biforca. Volverémo- bilancio s.m. 1 (Econ.) Balance (tamén fig.). nos atopar onde a senda se bifurca. L’azienda ha presentato il consueto bilancio annua- biforcazione s.f. Bifurcación. Arrivando alla prima le. A empresa presentou o habitual balance anual. Il biforcazione, prendete a sinistra. Ó chegar á primei- bilancio della sua ultima esperienza lavorativa è ra bifurcación, collede á esquerda. stato positivo. O balance da súa última experiencia bighellonare v. intr. [aux. avere] Lacazanear. Se con- laboral foi positivo. tinuerai a bighellonare ti bocceranno. Se continúas a biliardo s.m. Billar. L’ho sfidato a una partita a biliar- lacazanear vante suspender. do. Desafieino a unha partida de billar. # calvo 101 bisognare

come una palla da biliardo: pelado como unha birbante s. Pillabán -ana, pillo -a, loubán -ana. bóla de billar. Quella birbante di tua sorella mi ha ingannato. A pillabana da túa irmá enganoume. bilingue I adx. Bilingüe. È da tempo che prepariamo un dizionario bilingue. Dende hai tempo prepara- birbanteria s.f. Falcatruada, trasnada, aduanada. mos un diccionario bilingüe. II s. Bilingüe. I bilin- Le birbanterie di quei ragazzi ci hanno molto diver- gui hanno più facilità a imparare le lingue. Os bilin- tito. As falcatruadas daqueles rapaces divertíronnos gües teñen máis facilidade para aprender idiomas. moito. bilinguismo s.m. Bilingüismo. Il Belgio rappresenta birbone -a s. Loubán -ana, pillo -a, pillabán -ana. un caso di bilinguismo. Bélxica representa un caso Sei un birbone e non cambierai mai. Es un loubán e de bilingüismo. nunca cambiarás. bimbo -a s. Cativo -a, neno -a, rapaz -aza. Va sem- biro s.f. inv. Bolígrafo. La biro ha sostituito quasi del pre a giocare con gli altri bimbi del quartiere. tutto la penna stilografica. O bolígrafo substituíu Sempre vai xogar cos outros cativos do barrio. case de todo a pluma estilográfica. binario -a I adx. Binario -a. Si possono dividere i birra s.f. Cervexa. La birra è una bevanda di origine fonemi secondo l’opposizione binaria ‘sordo / sono- molto antica. A cervexa é unha bebida de orixe moi ro’. Podénse dividi-los fonemas segundo a oposi- antiga. # a tutta birra: a todo gas. ción binaria ‘xordo / sonoro’. II s.m. Vía. I treni cir- birreria s.f. Cervexería. Dopo cena siamo andati a colano sui binari. Os trens circulan polas vías. È in bere qualcosa in birreria. Despois da cea fomos arrivo sul terzo binario il treno da Torino. Está a beber algo na cervexería. chegar pola vía 3 o tren de Turín. # binario a scar- bisaccia s.f. Alforxa. Prima di cominciare a cammi- tamento ridotto: vía estreita; binario morto: vía nare, mise la bisaccia a tracolla. Antes de comezar a morta; essere, finire, trovarsi su un binario camiñar, puxo a alforxa en bandoleira. OBS.: pl. morto: estar, terminar, atoparse nunha situación bisacce. sen saída; essere, mettersi sul binario giusto: estar, poñerse na situación adecuada; uscire dai bisbigliare I v. intr. [aux. avere] Bisbar, musitar. Due binari: saír do camiño preestablecido. studenti bisbigliavano in fondo all’aula. Dous estu- diantes bisbaban ó fondo da aula. II v. tr. [aux. binocolo s.m. Prismáticos. Per osservare gli uccelli avere] Murmurar, rumorear. Lo vidi bisbigliarle portava sempre il binocolo. Para observa-los paxa- qualcosa all’orecchio. Vino murmurarlle algo ó ros levaba sempre os prismáticos. oído. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. biografia s.f. Biografía. Mi piace leggere le biografie bisbiglio s.m. Murmurio, rumor. Tra il pubblico si dei grandi personaggi per conoscere la loro vita. sentivano bisbigli di disapprovazione. Entre o públi- Gústame le-las biografías dos grandes personaxes co sentíanse murmurios de desaprobación. para coñece-la súa vida. bisca s.f. Casa de xogo. L’hanno sorpreso a giocare a biologia s.f. Bioloxía. La biologia studia il regno ani- poker in una bisca clandestina. Sorprendérono male e vegetale. A bioloxía estudia o reino animal e xogando ó póker nunha casa de xogo clandestina. vexetal. OBS.: pl. bische. biologico -a adx. Biolóxico -a. Il ciclo biologico della biscia s.f. Cobra, cóbrega, serpe. La biscia è un ser- vita è una successione di processi. O ciclo biolóxico pente non velenoso. A cobra é unha serpente non da vida é unha sucesión de procesos. # armi biolo- velenosa. # biscia d’acqua: cobra de auga. OBS.: pl. giche: armas biolóxicas. OBS.: m. pl. biologici, f. pl. bisce. biologiche. biscotto s.m. Galleta. Molti bambini, come prima biondo -a I adx. Louro -a, dourado -a. È una ragaz- colazione, prendono un bicchiere di latte caldo con za alta e bionda. É unha rapaza alta e loura. Le biscotti. Moitos nenos, como almorzo, toman un bionde distese di grano caratterizzano la campagna vaso de leite quente con galletas. ♦ Para referirse ó in estate. As louras extensións de trigo caracterizan ‘biscoito’ en italiano emprégase a expresión pan di o campo no verán. II s. Louro -a. Quella bionda è la Spagna. loro figlia, anche se loro sono bruni. Aquela loura é bisnonno -a s. Bisavó -oa. Mio bisnonno emigrò in a súa filla, aínda que eles son morenos. America, ma mia nonna tornò in Italia. Meu bisavó birba s.f. Pillo -a, pillabán -ana, loubán -ana. Da emigrou a América, pero a miña avoa volveu a piccolo era una vera birba e faceva disperare la Italia. maestra. De neno era un auténtico pillo e facía de- bisognare v. intr. [aux. essere] (impers.) Haber que. sespera-la mestra. Bisognava vedere quanta gente c’era alla mostra! bisogno 102

¡Había que ver canta xente había na mostra! sumi di prima necessità. O goberno decidiu blo- Bisogna partire presto. Hai que saír cedo. OBS.: é un quea-los prezos dos productos de primeira necesi- v. defectivo, úsase só na terceira pers. sing. e pl. dade. 4 Asegurar, suxeitar. Dobbiamo bloccare le bisogno s.m. Necesidade. Non ho bisogno del tuo viti con dei dadi. Temos que asegura-los parafusos aiuto. Non teño necesidade da túa axuda. Non c’è cunhas porcas. OBS.: io blocco, tu blocchi; v. irreg. bisogno di gridare, ho capito benissimo! ¡Non hai V. táboa 5. necesidade de gritar, entendín perfectamente! # blocco s.m. 1 Bloque (masa sólida; caderno). aver bisogno di qualcosa: precisar / necesitar algo; Michelangelo scolpiva in blocchi di marmo di fare i propri bisogni: face-las necesidades. Carrara. Miguel Anxo esculpía en bloques de már- bisognoso -a I adx. Necesitado -a. Quel cucciolo è more de Carrara. Sono andato in cartoleria e ho così bisognoso di affetto! ¡Aquel cachorro está tan comprato dei blocchi per appunti. Fun á papelería e necesitado de cariño! II s. Necesitado -a, pobre. comprei uns bloques para apuntamentos. 2 Dobbiamo aiutare i bisognosi. Temos que axudarlles Bloqueo. L’incidente causò un blocco nel traffico. O ós necesitados. accidente causou un bloqueo no tráfico. 3 (Econ.) Conxelación. La situazione economica impone un bistecca s.f. Bisté, filete. La bistecca mi piace al san- blocco dei salari. A situación económica impón gue. O bisté gústame pouco feito. OBS.: pl. bistec- unha conxelación dos salarios. 4 (Pol.) Coalición, che. alianza, liga. Il blocco delle forze d’opposizione era bisticciare v. intr. [aux. avere] Discutir, rifar. solidale. A coalición das forzas da oposición era Bisticciavano per motivi futili. Discutían por moti- solidaria. 5 (Med.) Colapso. È stato ricoverato in vos futís. OBS.: v. irreg. V. táboa 2. ospedale per un blocco renale. Ingresárono no hos- pital por un colapso renal. # blocco di partenza bisticcio s.m. Discusión, rifa. Dimentichiamo il bi- (Dep.): apoio (para carreira e natación); blocco sticcio di prima. Esquezámo-la discusión de antes. # emotivo: bloqueo emocional; in blocco: en bloque; bisticcio di parole: xogo de palabras. posto di blocco: control de estradas. OBS.: pl. bloc- bivio s.m. 1 Bifurcación. Al bivio troverai il benzi- chi. naio più prossimo. Na bifurcación atopara-la gaso- blu I adx. inv. Azul escuro. Nelle notti di luna piena lineira máis próxima. 2 (fig.) Disxuntiva. Mi trovai il cielo non è nero ma blu. Nas noites de lúa chea o a un bivio e dovetti scegliere. Atopeime nunha dis- ceo non é negro senón azul escuro. II s.m. inv. Azul. xuntiva e tiven que elixir. Mi piace il blu dello zaffiro. Gústame o azul do zafi- bizzarro -a adx. 1 Extravagante. Questo scrittore ha ro. # avere una fifa blu (fam.): ter moito medo; blu un carattere un po’ bizzarro. Este escritor ten un marino: azul mariño; sangue blu: sangue azul. carácter un pouco extravagante. 2 Estraño -a, raro boa s. 1 (f.) Boia. Questa boa luminosa serve alla se- -a. Le nuvole disegnavano bizzarre figure. As nubes gnalazione. Esta boia luminosa serve para a sinali- debuxaban estrañas figuras. zación. 2 (m. inv.) Boa. Il boa uccide le sue vittime blando -a adx. 1 Suave, lene, moderado -a. Per trat- soffocandole con le sue spire. A boa mata as súas tare questa malattia è sufficiente una cura blanda. víctimas asfixiándoas coas súas espirais. # giro di Para tratar esta enfermidade é suficiente unha cura boa (fig.): cambio decisivo. suave. 2 Tenue, sutil, pálido -a. Una blanda luce boato s.m. Rebumbio, barullo, alboroto. Udimmo un illuminava a malapena la stanza. Unha tenue luz ilu- ♦ boato provenire dallo stadio. Oímos un rebumbio minaba malamente o cuarto. Para referirse a que viña do estadio. ♦ Para referirse ó ‘boato’ en ‘brando, mol’ en italiano emprégase o termo molle. italiano emprégase o termo fasto. blindaggio s.m. Blindaxe. Il blindaggio rende più bobina s.f. 1 Bobina. Avvolgi il filo intorno alla bobi- sicure le casseforti delle banche. A blindaxe fai máis na. Enrola o fío arredor da bobina. 2 Rolo. Perché seguras as caixas fortes dos bancos. non hai messo la bobina di carta nella calcolatrice? blindare v. tr. [aux. avere] Blindar. Dopo tanti furti ¿Por que non puxéche-lo rolo de papel na calcula- abbiamo fatto blindare la porta di casa. Despois de dora? tantos furtos fixemos blinda-la porta da casa. bocca s.f. 1 (Anat.) Boca. Ho in bocca un gusto bloccare v. tr. [aux. avere] 1 Bloquear, obstruír, obs- amaro. Teño na boca un gusto amargo. Lo baciò taculizar. Un’automobile guasta aveva bloccato il sulla bocca. Bicouno na boca. 2 Delta. La bocca di traffico. Un automóbil avariado bloqueara o tráfi- questo fiume è paludosa. O delta deste río é palúdi- co. 2 Bloquear, parar, deter. Il portiere bloccò la co. # a bocca aperta: coa boca aberta; a bocca palla tirata dall’avversario. O porteiro bloqueou o asciutta: quedarse a ve-las vir; acqua in bocca!: balón tirado polo adversario. 3 Bloquear, inmobili- ¡boca calada!; avere l’acquolina in bocca: facerse zar. Il governo ha deciso di bloccare i prezzi dei con- auga na boca; essere di bocca buona: contentarse 103 bollo

con calquera cousa; essere sulla bocca di tutti: condenado no patíbulo. 2 (fig.) Criminal. È uno che estar na boca da xente; in bocca al lupo!: ¡sorte!; non ha scrupoli: è un boia. É un que non ten escrú- la bocca della verità: a voz da conciencia; non pulos: é un criminal. II adx. inv. (fig.) Terrible, aprir bocca: non abri-la boca; passare di bocca in horrible, tremendo -a. Fuori c’è un tempo boia. bocca: andar de boca en boca; rifarsi la bocca: Fóra vai un tempo terrible. # mondo boia: mundo quitar o mal sabor de boca; togliere la parola di cruel. ♦ Para referirse á ‘boia’ en italiano empré- bocca: quita-la palabra da boca; togliersi il pane gase o termo boa. di bocca: facer grandes sacrificios. OBS.: pl. boc- boicottaggio s.m. Boicot. Si sono verificati molti atti che. di boicottaggio contro quella multinazionale. boccetta s.f. Frasco. Mi è caduta una boccetta di pro- Verificáronse moitas accións de boicot contra esa fumo. Caeume un frasco de perfume. multinacional. bocchino s.m. Boquilla (dos instrumentos de vento boicottare v. tr. [aux. avere] Boicotear. Boicotteranno ou dos cigarros). Il bocchino della mia tromba è di il congresso del partito. Boicotearán o congreso do metallo. A boquilla da miña trompa é de metal. partido. Fumare con il bocchino permette di aspirare meno bolla s.f. 1 Burbulla, gurgulla. Si è formata una bolla nicotina. Fumar coa boquilla permite aspirar menos d’aria nella siringa. Formouse unha burbulla de aire nicotina. na xiringa. 2 Bocha, ampola, vexiga. Una scottatu- bocciare I v. tr. [aux. avere] 1 Rexeitar, refusar (un ra mi ha fatto una bolla sul braccio. Unha queima- proxecto, unha lei). Il parlamento ha bocciato il dura fíxome unha bocha no brazo. # bolla di sapo- progetto di legge. O parlamento rexeitou o proxecto ne: pompa de xabón. ♦ Para referirse á ‘bola (de de lei. 2 Suspender (unha materia, un curso). Il pan)’ en italiano úsanse diferentes termos segundo professore boccerà gli studenti che non sappiano la as rexións (biova, pagnotta...), para ‘bóla (pelota ou coniugazione del verbo. O profesor suspenderá os vulg. testículo)’ palla. estudiantes que non saiban a conxugación do verbo. bollente adx. Fervendo. Versare la pasta in acqua II v. intr. [aux. avere] (fam., fig.) Chocar (bater co bollente. Bota-la pasta en auga fervendo. # bollenti coche). Non ho dato la precedenza e ho bocciato spiriti: espírito ardente. contro un camioncino. Non cedín o paso e choquei bolletta s.f. Recibo. Devo pagare l’ultima bolletta del contra unha furgoneta. OBS.: v. irreg. V. táboa 2. telefono. Teño que paga-lo último recibo do teléfo- bocciatura s.f. 1 Rexeitamento (dun proxecto, dunha no. # essere in bolletta: non ter unha cadela. lei). Sono quasi certo della bocciatura del nuovo candidato. Estou case seguro do rexeitamento do bollettino s.m. Boletín (publicación). Su questo novo candidato. 2 Suspenso (nun exame, nun bollettino puoi trovare tutte le indicazioni bibliogra- curso). La bocciatura obbliga lo studente a ripetere fiche dei libri appena pubblicati. Neste boletín l’esame. O suspenso obriga o estudiante a repeti-lo podes encontrar tódalas indicacións bibliográficas exame. 3 (fam., fig.) Golpe (co coche). Il conto dos libros que se acaban de publicar. # bollettino di dell’officina per aggiustare la bocciatura è esagera- guerra: parte de guerra; bollettino di versamento to. A conta do taller por arranxa-lo golpe é esaxe- / postale: impreso para ingresar cartos, pagar reci- bos a través do servicio postal; bollettino medico: rada. parte médico. bocciolo s.m. Abrocho, botón. Piccole gocce di rugia- bollire v. intr. [aux. avere] Ferver. Se vedi che l’acqua da bagnavano i boccioli dei fiori. Pequenas gotas de bolle, spegni il gas. Se ves que a auga ferve, apaga rosada mollaban os abrochos das flores. o gas. # bollire il sangue nelle vene: bulirlle a un o boccone s.m. Bocado. Ho mangiato qualche boccone sangue; sapere quel che bolle in pentola: sabe-lo di pane. Comín algúns bocados de pan. # a pezzi e que se coce. OBS.: io bollo. bocconi: ós poucos; boccone da prete: comida moi bollitura s.f. Ebulición, fervor, fervura. Dobbiamo apetitosa; bocconi amari: humillacións; con il boc- attendere la bollitura del latte. Temos que espera-la cone in gola: case sen acabar de comer; fra un ebulición do leite. boccone e l’altro: durante a comida; guadagnarsi un boccone di pane: gaña-lo mínimo para vivir; bollo s.m. Timbre, selo, cuño. Su questo documento levarsi il boccone dalla bocca (per qualcuno): manca il bollo ufficiale. Neste documento falta o sacrificarse (por alguén). timbre oficial. # bollo postale: timbre que anula os selos; carta da bollo: papel timbrado; marca da bocconi adv. Boca abaixo. Mi sono gettato bocconi bollo: póliza. ♦ Para referirse ó ‘bólo, bola’ en ita- sul letto. Deiteime boca abaixo na cama. liano emprégase o termo palla, para ‘bolo, molete’ boia I s.m. inv. 1 Verdugo -a. Il boia fece sistemare il biova, pagnotta... (segundo as rexións de Italia), condannato sul patibolo. O verdugo fixo coloca-lo para ‘bolo, croque’ bernoccolo. bolognese 104 bolognese I adx. Boloñés -esa. I tortellini sono un bordello s.m. Bordel. Le luci del bordello attiravano piatto bolognese. Os tortellini son un prato boloñés. l’attenzione. As luces do bordel chamaban a aten- II s. 1 Boloñés -esa (persoa). I bolognesi venerano ción. # che bordello!: ¡que confusión!; fare bordel- san Petronio come loro patrono. Os boloñeses vene- lo: armar barullo. ran a San Petronio como o seu patrón. 2 (m. sing.) bordo s.m. 1 Bordo, beira, marxe. Si sedette sul Boloñés (dialecto). Il bolognese è un dialetto bordo della piscina. Sentouse no bordo da piscina. 2 romagnolo. O boloñés é un dialecto romañolo. Greca. Ha cucito un bordo ricamato sull’asciugama- bomba s.f. Bomba (tamén fig.). La bomba scoppiò no. Coseulle unha greca bordada á toalla. # d’alto nel pieno centro della città. A bomba estoupou en bordo: de alto nivel; salire a bordo: subir a bordo. pleno centro da cidade. Questa notizia è una bomba borgata s.f. Barriada. Viviamo in una borgata alla che occuperà le prime pagine dei giornali. Esta periferia della città. Vivimos nunha barriada na noticia é unha bomba que ocupará as primeiras periferia da cidade. # ragazzi di borgata: rapaces páxinas dos xornais. # bomba a mano: granada de de barrio. man; bomba a tempo / a orologeria: bomba de borghese I adx. Burgués -esa. Molti pregiudizi ven- reloxería; bomba carta: paquete bomba; bomba gono dalla sua mentalità borghese. Moitos prexuízos ♦ molotov: cóctel molotov. Para referirse á veñen da súa mentalidade burguesa. II s. Burgués - ‘bomba, foguete’ en italiano emprégase o termo esa. Hai delle aspirazioni da borghese. Tes unhas mortaretto. aspiracións de burgués. # mettersi in borghese: bombardare v. tr. [aux. avere] Bombardear (tamén vestirse de paisano (civil). fig.). I cannoni nemici hanno bombardato la città borghesia s.f. Burguesía. La borghesia è il ceto tutta la notte. Os canóns inimigos bombardearon a sociale che comprende le classi medie. A burguesía cidade toda a noite. I giornalisti bombardarono di é o grupo social que comprende as clases medias. domande l’intervistato. Os xornalistas bombardea- boria s.f. Fumes. Quell’uomo è pieno di boria. Aquel ron a preguntas o entrevistado. home está cheo de fumes. bombola s.f. Bombona. Abbiamo finito la bombola borraccia s.f. Cantimplora. Ricordati di riempire la del gas. Acabámo-la bombona do gas. borraccia. Acórdate de enche-la cantimplora. OBS.: bonaccia s.f. 1 Bonanza. Dopo tre giorni di bonaccia pl. borracce. ♦ Para referirse a ‘borracha, bébeda’ scoppiò una tempesta sul mare. Despois de tres días en italiano emprégase o termo ubriaca. de bonanza desatouse unha tempestade no mar. 2 borsa s.f. 1 Bolso, bulso. Portava la borsa a tracolla. (fig.) Calma, quietude. È un periodo di bonaccia, Levaba o bolso en bandoleira. 2 Bolsa, bulsa. Gioca ma tra poco avremo tanto lavoro. É un período de in Borsa. Xoga á Bolsa. Per fare la spesa porto sem- calma, pero dentro de pouco teremos moito traballo. pre una borsa di tela. Para face-la compra levo sem- OBS.: pl. bonacce. pre unha bolsa de tea. # borsa di studio: bolsa de bonaccione -a I adx. (máis cult.) Bondadoso -a. Con estudios. quel carattere bonaccione che ha non si arrabbia borseggiatore -trice s. Carteirista. Hanno arrestato il mai. Con ese carácter bondadoso que ten non se borseggiatore sul tram. Arrestaron o carteirista no enfada nunca. II s. (fig.) Anaco de pan. È un bonac- tranvía. cione, ma non uno stupido. É un anaco de pan, pero borsista s. 1 Bolseiro -a. Ho lavorato per un anno non un estúpido. come borsista all’Università di Torino. Traballei bonario -a adx. Bondadoso -a. Con tono bonario, durante un ano como bolseiro na Universidade de dice sempre delle cose molto sagge. Con ton bonda- Turín. 2 Bolsista. Le speculazioni finanziarie sono doso, di sempre cousas moi sabias. la specialità dei borsisti. As especulacións financei- ras son a especialidade dos bolsistas. OBS.: pl. bor- bontà s.f. inv. 1 Bondade. La bontà è una virtù rara e sisti. preziosa. A bondade é unha virtude rara e preciosa. 2 Calidade (boa clase). La bontà dei pasti dipende bosco s.m. Bosque, fraga. Sono entrati nel bosco e si dall’abilità del cuoco. A calidade das comidas sono persi. Entraron no bosque e perdéronse. # esse- depende da habilidade do cociñeiro. # avere la re uccel di bosco: andar escapado. OBS.: pl. boschi. bontà di: te-la amabilidade de; bontà d’animo: boscoso -a adx. Boscoso -a. Davanti alla casa c’è un bondade de ánimo; bontà sua: amabilidade súa. terreno coltivato e in fondo c’è una parte boscosa. borbottare v. intr. [aux. avere] Rosmar, fungar, mou- Diante da casa hai un terreo cultivado e ó fondo hai mear. Smetti di borbottare e dicci chiaramente quel unha parte boscosa. che pensi. Deixa de rosmar e dinos claramente o botanico -a I adx. Botánico -a. Il giardino botanico è que pensas. pieno di piante esotiche. O xardín botánico está 105 braciere

cheo de plantas exóticas. II s. 1 Botánico -a (per- bozza s.f. Proba (de imprenta). L’autore sta correg- soa). Il botanico studia e cura le piante. O botánico gendo le bozze del suo ultimo libro. O autor está estudia e coida as plantas. 2 (f.) Botánica. La clas- corrixindo as probas do seu último libro. sificazione delle piante appartiene alla botanica. A bozzetto s.m. Bosquexo, esbozo (debuxo). Questo è clasificación das plantas pertence á botánica. OBS.: un bozzetto della mia casa ideale. Esto é un bosque- m. pl. botanici, f. pl. botaniche. xo da miña casa ideal. Vado a vedere la mostra dei botta s.f. Golpe (contusión; tamén fig.). Gli diede una bozzetti giovanili di Leonardo. Vou ve-la mostra dos botta in testa con un bastone. Deulle un golpe na bosquexos xuvenís de Leonardo. cabeza cun caxato. La perdita del lavoro fu per lui braccare v. tr. [aux. avere] Perseguir, seguir. I cani una botta tremenda. A perda do traballo foi para el hanno braccato la volpe fino alla sua tana. Os cans un golpe tremendo. # a botta calda: en quente; perseguiron o raposo ata a súa tobeira. La polizia botta e rispota: broma e rápida resposta; fare a ha braccato i rapinatori in tutta la città. A policía botte: mallar en alguén. ♦ Para referirse á ‘bota perseguiu os ladróns por toda a cidade. OBS.: io (calzado)’ en italiano pódense emprega-los termos bracco, tu bracchi; v. irreg. V. táboa 5. stivale ou scarpone, para ‘bota, sementeira’ semina ou semenza. bracciale s.m. Brazalete. Per il tuo compleanno ti comprerò un bracciale d’oro. Polo teu aniversario botte s.f. Tonel. In cantina ci sono due botti di vino. comprareiche un brazalete de ouro. Na bodega hai dous toneis de viño. # dare un colpo al cerchio e uno alla botte: non tomar partido por braccialetto s.m. Pulseira. Le ha regalato un ciondo- ninguén; essere in una botte di ferro (fig.): estar a lo per il braccialetto. Regaloulle un colgante para a cuberto; voler la botte piena e la moglie ubriaca: pulseira. ♦ Para referirse ó ‘brazalete’ en italiano querer cantar e asubiar a un tempo; volta a botte: emprégase o termo bracciale. bóveda de canón. bracciante s.m. Xornaleiro, braceiro. Ha lavorato bottega s.f. 1 Tenda, comercio. In questa bottega si qualche anno come bracciante. Traballou algúns vendono ottimi prosciutti. Nesta tenda véndense uns anos de xornaleiro. xamóns estupendos. 2 Taller, obradoiro. Nella bot- braccio s.m. 1 Brazo (tamén fig.). Con quelle braccia tega di quel vasaio puoi trovare vasi fatti a mano. No robuste può sollevare grandi pesi. Con aqueles bra- taller daquel oleiro podes atopar testos feitos á zos robustos pode levantar grandes pesos. La mia man. # chiudere bottega: pecha-lo negocio; mette- lampada ha il braccio flessibile. A miña lámpada ten re su bottega: abrir unha tenda. OBS.: pl. botteghe. o brazo articulado. 2 Braza. In questo punto la pro- bottiglia s.f. Botella. Sulla tavola non manca mai la fondità è di 500 braccia. Neste punto a profundida- bottiglia di vino. Na mesa non falta nunca a botella de é de 500 brazas. # a braccia aperte: cos brazos de viño. # bottiglia molotov: cóctel molotov; collo abertos; allargare le braccia: manifestar resigna- della bottiglia: colo da botella. ción; braccia incrociate / conserte: brazos cruza- dos; braccio del fiume: brazo de río; essere il bottino s.m. Botín, presa, prea. I ladri si divisero il braccio destro di qualcuno: se-lo brazo dereito de bottino della rapina. Os ladróns repartiron o botín alguén; far cascar le braccia (fig.): defraudar a do roubo. alguén; fare a braccio di ferro: botar un pulso; il bottone s.m. Botón (peza). Si è staccato un bottone braccio della legge: o peso da lei; in braccio: no dalla camicia. Caeu un botón da camisa. Per accen- brazo, no colo; mettersi nelle braccia di qualcuno: dere la televisione premi questo bottone. Para acen- confiar en alguén; portare / sollevare a braccia: de-la televisión pulsa este botón. # attaccare botto- levar / levantar nos brazos. OBS.: fai o pl. f. braccia ne (fig.): darlle á lingua. ♦ Para referirse ó ‘botón, cando se refire á extremidade do corpo ou á unida- abrocho’ en italiano úsase o termo bocciolo. de de medida e fai o pl. m. bracci nos outros casos. bovino -a I adx. Bovino -a, vacún vacúa. La carne brace s.f. Brasa, ascua. Il fachiro cammina sulle bovina è la più venduta. A carne bovina é a máis braci ardenti. O faquir camiña polas brasas arden- vendida. II s.m. pl. Bovinos. I bovini sono mammi- tes. # cadere dalla padella nella brace: saír do feri di considerevoli dimensioni. Os bovinos son paraño para a cinza / para o lume; cucinare alla mamíferos de considerables dimensións. # occhi brace: cociñar á brasa; essere sulle braci (fig.): bovini: ollos saltóns. estar impaciente. box s.m. inv. Garaxe individual. Ho affittato un box braciere s.m. Braseiro. Mia bisnonna usava un bra- per non lasciare l’automobile in strada. Aluguei un ciere di rame per riscaldare le stanze. A miña bisa- garaxe individual para non deixa-lo automóbil na voa usaba un braseiro de cobre para quenta-los rúa. cuartos. branca 106 branca s.f. 1 (espec. en pl.) Pouta, gadoupa, garra. tella autostradale. Hai moito tráfico no enlace da Le branche dei rapaci sono dure e forti. As poutas autoestrada. das rapaces son duras e fortes. 2 (fig.; espec. en pl.) breve adx. Breve, curto -a. Le vacanze sono sempre Brazos (dunha ferramenta). Bisogna stringere bene troppo brevi. As vacacións son sempre demasiado le branche delle tenaglie per tenere fermo il mate- breves. Questa è la via più breve per arrivare in città. riale di lavoro. É preciso apertar ben os brazos das Este é o camiño máis breve para chegar á cidade. # tenaces para manter fixo o material de traballo. 3 a / per farla breve: para abreviar; in breve: en (fig.) Rama, especialidade, ramificación. La pedia- pouco tempo; tra breve: dentro de pouco. tria è una branca della scienza medica. A pediatría é brevetto s.m. Patente. Il brevetto di quest’invenzione unha rama da ciencia médica. OBS.: pl. branche. appartiene al suo creatore. A patente deste invento branco s.m. 1 Manda, mada (de animais). Un branco pertence ó seu creador. # brevetto di pilota: título di lupi era sceso a valle spinto dalla fame. Unha de piloto. manda de lobos baixara ó val empuxada pola fame. brezza s.f. Brisa, airexa. Che bel fresco! Spira una 2 (fig.) Fato (de persoas). Siete un branco di idioti. brezza molto gradevole. ¡Que bo fresco! Corre unha Sodes un fato de idiotas. OBS.: pl. branchi. ♦ Para brisa moi agradable. referirse a ‘branco (cor)’ en italiano emprégase o termo bianco. briccone -a s. Pícaro -a, lagarteiro -a, pillabán -ana. Questo briccone si è mangiato i biscotti e ha lascia- branda s.f. Catre. In caserma dormivamo sulle bran- ♦ to gli involucri vuoti. Este pícaro comeu as galletas de. No cuartel durmiamos en catres. Para referir- e deixou os envoltorios baleiros. se a ‘branda, mol’ en italiano emprégase o termo molle. briciola s.f. 1 Migalla, miga, faragulla. Alla fine del pranzo bisogna scuotere le briciole dalla tovaglia. brano s.m. 1 Fragmento, detalle, anaco. Questa anto- Despois do xantar hai que sacudi-las migallas do logia raccoglie brani di romanzi moderni. Esta anto- mantel. 2 (fig.) Migalla, miga, chisca. Ma guarda loxía recolle fragmentos de novelas modernas. 2 cosa hai fatto; non hai una briciola di buon senso! Pedazo, cacho, anaco. Hanno trovato una pecora ¡Pero mira o que fixeches; non tes unha migalla de fatta a brani dai lupi. Atoparon unha ovella feita sentido! # andare in briciole: romper; ridurre in pedazos polos lobos. # brano a brano: paseniño; briciole: esnaquizar. fare a brani: facer pedazos. brigadiere s.m. 1 Sarxento de carabineiros. Il briga- brasiliano -a I adx. Brasileiro -a. Il caffè brasiliano è diere arrivò sul luogo del delitto. O sarxento de uno dei migliori al mondo. O café brasileiro é un carabineiros chegou ó lugar do delicto. 2 Brigada dos mellores do mundo. II s. 1 Brasileiro -a (per- (grao militar). Il sergente parlava con il brigadiere soa). I brasiliani celebrano con grande fasto il car- delle manovre. O sarxento falaba co brigada sobre nevale. Os brasileiros festexan con gran fasto o as manobras. entroido. 2 (m. sing.) Brasileiro (lingua). Il brasilia- brigante s.m. 1 Bandoleiro, bandido. Venne assalito no e il portoghese sono lingue affini. O brasileiro e in campagna dai briganti. Foi asaltado no campo o portugués son linguas afíns. polos bandoleiros. 2 (fig.) Pillo -a, pillabán -ana, bravata s.f. Acto de afouteza (temeraria). La bravata loubán -ana. Questo brigante ci inganna ogni volta. del capitano ci portò alla sconfitta. O acto de afou- Este pillo engánanos tódalas veces. teza do capitán levounos á derrota. brigata s.f. Brigada (grupo). Una brigata di soldati bravo -a adx. Bo boa (hábil, honesto). Mi fido di lui, attaccò il nemico. Unha brigada de soldados atacou è un medico molto bravo. Fíome del, é un médico o inimigo. # brigate nere: grupos fascistas en loita moi bo. È una brava ragazza, sono certo che ti aiute- conta os partisanos; brigate partigiane: brigadas rà. É unha boa rapaza, estou seguro de que che axu- partisanas; brigate rosse: grupo terrorista dos anos dará. # bravo!: ¡bravo!, ¡moi ben!; fa il bravo / la ‘70 e ‘80. ♦ Para referirse ó ‘brigada (grao militar)’ brava: pórtate ben. ♦ Para referirse a ‘bravo, vio- en italiano emprégase o termo brigadiere. lento’ en italiano emprégase o termo violento, para briglia s.f. (espec. en pl.) Brida. Il fantino tiene il ‘bravo, salvaxe’ pódense emprega-los termos sel- cavallo per le briglie. O xinete ten o cabalo polas vaggio ou selvatico (cfr.), para ‘bravo, áspero’ aspro bridas. # a briglia sciolta: desenfreadamente; avere e para ‘bravo, valente’ coraggioso ou valoroso. le briglie sul collo: ter campo aberto. bretella s.f. 1 Tirante (tira elástica). Per tenere su i brillante I adx. 1 Brillante, lustroso -a, relucente. pantaloni indossa un paio di bretelle. Para soste-los Questo pavimento incerato è molto brillante. Este pantalóns pon un par de tirantes. Si è scucita una pavimento encerado está moi brillante. 2 (fig.) bretella del vestito. Descoseuse un tirante do vesti- Brillante (que destaca). La sua è stata una carriera do. 2 Enlace, empalme. C’è molto traffico sulla bre- brillante. A súa foi unha carreira brillante. 3 (fig.) 107 brulicare

Divertido -a. Stasera a teatro va in scena una com- intratable, mantivo o enfado todo o día. # fare / media brillante. Esta noite no teatro poñen en esce- mettere il broncio: estar de fociños. na unha comedia divertida. II s.m. Brillante (dia- brontolare v. intr. [aux. avere] Fungar, rosmar, mou- mante pulido). Suo marito le ha regalato uno mear. I clienti brontolavano per i prezzi troppo alti. splendido brillante. O seu home regaloulle un Os clientes fungaban polos prezos demasiado altos. espléndido brillante. OBS.: io brontolo. brillare I v. intr. [aux. avere] 1 Brillar, relucir, res- brontolone -a s. Fungón -ona, roñón -ona, rosmón plandecer (tamén fig.). Il diamante dell’anello bril- -ona. È un brontolone, si lamenta di tutto. É un fun- lava sotto la luce. O diamante do anel brillaba baixo gón, quéixase de todo. a luz. Le brillano gli occhi dalla gioia. Bríllanlle os ollos de alegría. 2 (fig.) Brillar (refulxir). Quel tuo bronzo s.m. Bronce. Sul camino del salotto c’è un amico brillava fra tutti noi per la sua simpatia. Ese candelabro di bronzo. Encima da cheminea do salón amigo teu brillaba entre todos nós pola súa simpa- hai un candelabro de bronce. # età del bronzo: tía. II v. tr. [aux. avere] Estoupar, rebentar. Gli arti- idade do bronce; faccia di bronzo: cara lavada. ficieri hanno fatto brillare la mina. Os artificieiros brucare v. tr. [aux. avere] Pacer, pastar. Le mucche fixeron estoupa-la mina. brucano l’erba. As vacas pacen na herba. OBS.: io brina s.f. Xeada, carazo. Faceva così freddo che il bruco, tu bruchi; v. irreg. V. táboa 5. prato era coperto di brina. Facía tanto frío que o bruciare I v. tr. [aux. avere] Queimar (tamén fig.). prado estaba cuberto de xeada. Bruciò le foglie secche del giardino. Queimou as brindare v. intr. [aux. avere] Brindar. Brindiamo alla follas secas do xardín. Per vincere la gara ho bru- tua salute. Brindamos á túa saúde. Hanno brindato ciato molte energie. Para gaña-la competición quei- all’inizio del nuovo millennio. Brindaron polo mei moitas enerxías. Non è stato attento e ha bru- comezo do novo milenio. ciato l’arrosto. Non estivo atento e queimou o asado. Il sole d’agosto brucia i campi. O sol de brindisi s.m. inv. Brinde. Fu fatto un brindisi in onore agosto queima os campos. II v. intr. [aux. essere] 1 degli sposi. Fíxose un brinde en honor dos noivos. Arder. La legna nel camino cominciò a bruciare. A brio s.m. inv. Brío. È un ragazzo molto vivace, pieno leña na cheminea comezou a arder. 2 (ext.) di brio. É un rapaz moi vivo, cheo de brío. Queimar (despedir moita calor). Questa zuppa bru- brioche s.f. inv. Bolo (doce). A colazione prendo cia, aspetta un po’. Esta sopa queima, espera un sempre un cappuccino e una brioche. No almorzo pouco. 3 (ext.) Picar, proer. Mi brucia la gola. sempre tomo un capuchino e un bolo. OBS.: pronún- Pícame a gorxa. 4 (fig.) Doer. Certe parole brucia- ciase /bri’ɔ∫/. no. Algunhas palabras doen. OBS.: v. irreg. V. táboa 2. brivido s.m. 1 Calafrío. Faceva così freddo che mi sono venuti i brividi. Facía tanto frío que me deron bruciore s.m. Ardor, ardencia, ardentía. La puntura calafríos. 2 (fig.) Emoción. Non hai mai provato il dell’insetto mi ha provocato un forte bruciore al brivido del volo? ¿Nunca prováche-la emoción do braccio. A picadura do insecto provocoume un forte voo? ardor no brazo. # bruciore di stomaco: escaldazo; il bruciore della sconfitta: a humillación da derro- brocca s.f. Cántaro. Riempì la brocca d’acqua alla ta. sorgente. Encheu o cántaro de auga no manancial. OBS.: pl. brocche. bruco s.m. Eiruga (larva). Il bruco è un insetto di forma cilindrica e allungata. A eiruga é un insecto broccolo s.m. Brócoli. Il broccolo è una varietà di de forma cilíndrica e alongada. OBS.: pl. bruchi. cavolo. O brócoli é unha variedade de col. brulicare v. intr. [aux. avere] Moverse confusamente brodo s.m. Caldo (de cocer carne, peixe ou verdura). (insectos ou persoas). Le mosche brulicavano sul Il brodo di gallina è ottimo per scaldare lo stomaco. cibo avanzato. As moscas movíanse confusamente O caldo de galiña é moi bo para quenta-lo estóma- sobre a comida sobrante. Dalla torre, si vedeva la go. # lasciare cuocere nel suo brodo (qualcuno): gente brulicare per le strade. Desde a torre, víase a desinteresarse (de alguén); pasta in brodo: sopa de xente moverse confusamente polas rúas. # brulica- pasta; riso in brodo: arroz caldoso; tutto fa brodo: re di: estar abarrotado de. OBS.: io brulico, tu bru- todo é útil. lichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. bronchite s.f. Bronquite. Il medico diagnosticò al brulichio s.m. Fervedoiro (formigueiro). Si vedeva un paziente una bronchite. O médico diagnosticoulle ó brulichio di api intorno all’alveare. Víase un ferve- paciente unha bronquite. doiro de abellas arredor da colmea. Un brulichio di broncio s.m. Enfado, anoxo, cabreo. Ieri era intratta- bagnanti affollava la spiaggia. Un fervedoiro de bile, ha tenuto il broncio tutto il giorno. Onte estaba bañistas abarrotaba a praia. OBS.: pl. brulichii. brulichio 108 brullo -a adx. Pelado -a, calvo -a (sen vexetación). In dor; brutto affare: mal asunto; fare brutta figura: autunno la campagna è brulla. No outono o campo quedar mal; fare il viso brutto: poñer cara de can; está pelado. fare una brutta fine: acabar mal (morto ou na bruma s.f. Brétema, néboa, neboeiro. La bruma cadea); passarne delle brutte: pasalo mal; veder- copriva le spiagge del Mare del Nord. A brétema sela brutta: verse nunha situación grave. cubría as praias do Mar do Norte. buca s.f. 1 Focha, fochanca, foxo. Questo terreno è bruno -a I adx. 1 Moreno -a (de pelo). Questo ragaz- pieno di buche. Este terreo está cheo de fochas. 2 zo ha la carnagione chiara e i capelli bruni. Este Buraco, burato, furado (de gol, billar, etc.). Nel rapaz ten a pel clara e o pelo moreno. 2 Escuro -a. gioco del golf la palla deve entrare in buca. No xogo Di sera tutti i colori diventano bruni. Á tardiña tóda- do golf a bóla ten que entrar no buraco. # buca las cores se volven escuras. II s. Moreno -a. Sua delle lettere: caixa do correo; buca del suggerito- sorella è una bellissima bruna dai capelli ricci. A súa re: espacio para o apuntador teatral. OBS.: pl. irmá é unha guapísima morena co pelo rizo. buche. bruschetta s.f. Rebanda de pan torrada, untada con bucare I v. tr. [aux. avere] 1 Furar, afuracar, perfo- allo e aderezada con sal e aceite de oliva. rar. Dovettero bucare la parete per fissarvi l’arma- dio. Tiveron que fura-la parede para fixa-lo arma- brusco -a adx. 1 (fig.) Brusco -a, desapracible. Vi rio. 2 Picar (cun obxecto de punta). L’ha bucato con allontanò con modi bruschi. Afastouvos con modos un ago. Picouno cunha agulla. II v. refl. [aux. esse- bruscos. 2 Brusco -a (imprevisto -a). È soggetto a re] (xerg.) Picarse (drogarse). Si bucavano in un bruschi cambiamenti d’umore. Está suxeito a brus- parco. Picábanse nun parque. # avere le mani cos cambios de humor. 3 Áspero -a (amargo -a). bucate: ser gastador -ora; bucare un semaforo: Questo vino è troppo brusco. Este viño é demasiado pasar un semáforo en vermello. OBS.: io buco, tu áspero. OBS.: m. pl. bruschi, f. pl. brusche. buchi; v. irreg. V. táboa 5. brutale adx. 1 Brutal, bestial. Lo colpì con una vio- bucato s.m. Bogada, barrela, coada. Ogni sabato fac- lenza brutale. Golpeouno cunha violencia brutal. 2 ciamo il bucato. Cada sábado facémo-la bogada. Brutal, cruel. Mi diede la notizia con brutale since- rità. Deume a noticia cunha sinceridade brutal. buccia s.f. Monda, casca, pela. La buccia della mela è molto salutare. A monda da mazá é moi saudable. brutalità s.f. inv. Brutalidade. La brutalità di quel OBS.: pl. bucce. delitto inorridì tutti. A brutalidade daquel delicto arrepiounos a todos. buco s.m. 1 Burato, buraco, furado. La coperta che era in soffitta aveva molti buchi. A manta que esta- bruto -a I adx. Bruto -a, salvaxe, animal. Il pugile ba no faiado tiña moitos buratos. 2 (fig.) Tugurio. colpì con forza bruta. O púxil golpeou cunha forza Non ho affittato l’appartamento perché era un buco. bruta. II s.m. (fig.) Besta. Che bruto! Non conosce Non aluguei o piso porque era un tugurio. # fare un le buone maniere. ¡Que besta! Non coñece as boas buco nell’acqua: traballar inutilmente; non cavare maneiras. un ragno dal buco: non conseguir ningún resulta- bruttezza s.f. Fealdade. È un uomo pieno di com- do. OBS.: pl. buchi. plessi per la sua bruttezza. É un home cheo de com- budello s.m. 1 (Anat.) Tripa, barriga, ventre. Gli aprì plexos pola súa fealdade. le budella con una coltellata. Abriulle as tripas brutto -a I adx. 1 Feo -a. Il paesaggio che abbiamo dunha coitelada. OBS.: fai o pl. f. budella. 2 Canella, davanti è molto brutto. A paisaxe que temos diante canellón. Per uscire dalla grotta bisogna percorrere é moi fea. 2 Malo -a. Che brutto tempo! ¡Que mal un budello sotterraneo. Para saír da gruta é necesa- tempo! Gli amici gli hanno fatto perdere le brutte rio percorrer unha canella subterránea. abitudini. Os amigos fixéronlle perde-los malos cos- budino s.m. Pudin. Il budino si cuoce al forno o a tumes. Sei arrivato in un brutto momento. bagnomaria. O pudin cócese no forno ou ó baño Chegaches nun mal momento. 3 Grave, perigoso -a, maría. serio -a. È guarito da una brutta ferita e ora tornerà al lavoro. Curou dunha grave ferida e agora volverá bue s.m. 1 Boi (touro castrado). Il bue tira l’aratro. O ó traballo. 4 Malo -a, penoso -a. Fu lui a darle la boi tira do arado. 2 (fig.) Burro -a, parvo -a. È una brutta notizia. Foi el o que lle deu a mala noticia. 5 brava persona, ma è un bue, non capisce nulla. É Cru crúa, rigoroso -a, recio -a. È stato proprio un unha boa persoa, pero é un burro, non entende inverno molto brutto. Foi verdadeiramente un inver- nada. # donne e buoi dei paesi tuoi: o que a lonxe no moi cru. II s.m. sing. Malo. Il brutto della situa- vai casar ou tacha leva ou vaina buscar; faticare / zione è che nessuno ci può aiutare. O malo da situa- lavorare come un bue: traballar duramente; mette- ción é que ninguén nos pode axudar. # avere una re il carro davanti ai buoi: poñe-lo carro diante brutta cera: ter mal aspecto; brutta copia: borra- dos bois. OBS.: pl. buoi. 109 buonuscita bufalo -a s. Búfalo. Il bufalo è un ruminante selvati- buongustaio -a s. Sibarita (no comer). Un vero buon- co. O búfalo é un ruminante salvaxe. # soffiare gustaio sa riconoscere i piatti migliori. Un verdadei- come un bufalo: acorar. ro sibarita sabe recoñece-los pratos mellores. OBS.: bufera s.f. 1 Tormenta, temporal. Le previsioni del m. pl. buongustai; f. pl. buongustaie. tempo sconsigliano di uscire perché ci sarà una buono -a I adx. Bo boa. Visitare gli ammalati è una bufera. As previsións do tempo desaconsellan saír buona azione. Visita-los enfermos é unha boa porque haberá unha tormenta. 2 (fig.) Tormenta, acción. Ha una clientela fedele perché è un buon tempestade. Dopo la bufera degli scioperi e delle dentista. Ten unha clientela fiel porque é un bo den- manifestazioni, si è giunti a un accordo. Despois da tista. Ho fatto un acquisto a buon prezzo. Fixen tormenta das folgas e das manifestacións, chegouse unha compra a bo prezo. Avrai le tue buone ragioni a un acordo. per fare questo. Tera-las túas boas razóns para facer buffo -a adx. Cómico -a, gracioso -a (ridículo). Sei isto. Abbiamo assistito a uno spettacolo teatrale dav- proprio buffo con quel cappello! ¡Estás mesmo vero buono. Asistimos a un espectáculo teatral real- cómico con ese sombreiro! # opera buffa: ópera mente bo. La cena era molto buona. A cea estaba cómica. moi boa. L’ho saputo da una buona fonte. Sóubeno por unha boa fonte. II s. 1 Bo boa (persoa). I buoni buffone s.m. 1 Bufón. Il buffone del re era molto hanno la coscienza tranquilla. Os bos teñen a con- divertente. O bufón do rei era moi divertido. 2 (fig.) ciencia tranquila. 2 (m. sing.) Bo (cousa ou acción). Bufón, pallaso. Smettila di fare il buffone! ¡Deixa È un disastro, non ha mai fatto nulla di buono. É un de face-lo bufón! desastre, nunca fixo nada bo. 3 (m.) Vale (bono). bugia s.f. Mentira, embuste. Lo sai che non so dire Con l’acquisto di quel prodotto ti danno un buono bugie. Ti sabes que non sei dicir mentiras. # le bugie per la prossima spesa. Coa compra daquel producto hanno le gambe corte: cóllese antes a un mentirei- danche un vale para a próxima compra. 4 Bono ro que a un coxo. (título de débeda). Mio zio ha acquistato parecchi buoni del tesoro. O meu tío adquiriu bastantes bugiardo -a I adx. Mentireiro -a, mentirán -ana, embusteiro -a. Non essere bugiarda, dicci la verità. bonos do tesouro. # a buon mercato: a bo prezo; Non sexas mentireira, díno-la verdade. II s. alla buona: ó chou; buon appetito!: ¡bo proveito!; Mentireiro -a, mentirán -ana, embusteiro -a. I buon compleanno!: ¡feliz aniversario! (de nace- bugiardi si scoprono sempre. Os mentireiros sempre mento); buon umore: bo humor; buon viaggio: boa se descobren. viaxe; buone maniere: boas maneiras; buono frut- tifero: bono de intereses; buono pasto: bono para buio -a I adx. Escuro -a. Entrammo in una stanza comer; buono sconto: vale de desconto; con le buia. Entramos nun cuarto escuro. II s.m. buone o con le cattive: polas boas ou polas malas; Escuridade. È troppo buio, meglio rincasare. Está di buon grado: de boa gana; di buona lena: con demasiado escuro, mellor volver á casa. # al buio: enerxía; Dio ce la mandi buona!: ¡Deus nos asis- ás escuras; buio pesto / fitto: moi escuro; essere al ta!; essere di buona famiglia: ser de boa familia; buio: non saber nada; farsi buio: facerse de noite; essere un / una poco di buono: ser de mala folla; salto nel buio: afrontar unha situación ás cegas. essere un buon stomaco / una buona forchetta: bulbo s.m. Bulbo. I bulbi dei tulipani sono molto ser de bo dente; la buona stagione: a primavera; grandi. Os bulbos dos tulipáns son moi grandes. mettere una buona parola: interceder por alguén; ottenere buoni voti: sacar boas notas; starsene buonanotte interx. Boas noites. Vado a dormire, buo- buono / fare il buono: portarse ben. nanotte. Vou durmir, boas noites. # buonanotte! / buonanotte ai suonatori!: ¡acabouse!, non hai buonsenso s.m. inv. Siso, sentido, tino. Con il buon- nada que facer; buonanotte e sogni d’oro: boas senso si risolvono quasi tutti i problemi. Con siso noites, que durmas ben; dare la buonanotte: da-las resólvense case tódolos problemas. boas noites. OBS.: en sentido recto, úsase só antes de buonuscita s.f. Indemnización (por despido). ir durmir; tamén se pode dicir buona notte. Quando ha lasciato il lavoro ha ricevuto una genero- buonasera interx. 1 Boas tardes. Buonasera, sono le sa buonuscita. Cando deixou o traballo recibiu unha cinque. Boas tardes, son as cinco. 2 Boas noites. xenerosa indemnización. Buona sera, sto preparando la cena. Boas noites, burattino s.m. Monicreque, marioneta (tamén fig.). estou preparando a cea. OBS.: úsase pola tarde e Siamo andati a vedere uno spettacolo di burattini. pola noite; tamén se di buona sera. Fomos ver un espectáculo de monicreques. Era un buongiorno interx. Bos días. Buongiorno! Hai dor- burattino nelle mani della sua ragazza. Era un moni- mito bene? ¡Bos días! ¿Durmiches ben? OBS.: creque nas mans da súa moza. # piantare baracca tamén se di buon giorno. e burattini: deixalo todo de súpeto. burattino 110 burbero -a adx. Arisco -a, esquivo -a. Il mio amico coidado de non te asomar demasiado a ese barran- potrà apparirti burbero, ma è molto buono. O meu co! amigo poderá parecerche arisco, pero é moi bo. bussare v. intr. [aux. avere] Petar (á porta). Vai ad burino -a I s. Pailán -ana, badoco -a, pailaroco -a. aprire! Stanno bussando alla porta. ¡Vai abrir! Están Sei un ignorante, un burino. Es un ignorante, un pai- lán. II adx. Pailán -ana, badoco -a, pailaroco petando á porta. # bussare a quattrini: pedir car- -a. Che gente burina! ¡Que xente pailana! tos prestados. burla s.f. Burla, moca. I monelli hanno fatto una bussola s.f. Compás (aparello cunha agulla imanta- burla alla maestra. Os falcatrueiros fixéronlle unha da). Prima di entrare nel bosco assicuriamoci di aver burla á mestra. portato con noi la bussola. Antes de entrar no bos- burlare I v. tr. [aux. avere] Burlarse, facer burla. Ha que asegurémonos de levar connosco o compás. # burlato l’amico e questi si è arrabbiato. Burlouse do perdere la bussola: perde-lo norte. amigo e este enfadouse. II v. intr. pron. [aux. essere] Burlarse, facer burla. Si burla di tutti, ma non sop- busta s.f. 1 Sobre (de papel). La busta va affrancata porta che lo prendano in giro. Búrlase de todos, pero con il francobollo. O sobre hai que franquealo co non soporta que lle tomen o pelo. selo. 2 Funda (cuberta). I disegni sono nella busta burocratico -a adx. Burocrático -a. Bisogna riempi- di plastica. Os debuxos están na funda de plástico. # re questi moduli per ragioni burocratiche. Hai que a busta chiusa: en sobre pechado. cubrir estes impresos por razóns burocráticas. Ha scritto la lettera in tono burocratico. Escribiu a carta busto s.m. 1 Busto. Camminare con il busto eretto fa en estilo burocrático. OBS.: m. pl. burocratici, f. pl. bene alla schiena. Camiñar co busto ergueito faille burocratiche. ben ó lombo. Al museo ho visto il busto di bronzo di burocrazia s.f. Burocracia. Per fare il progetto, l’in- Cellini. No museo vin o busto en bronce de Cellini. tralcio maggiore sarà la burocrazia. Para face-lo 2 Xustillo. In quella vetrina espongono deliziosi proxecto, a traba maior será a burocracia. busti di pizzo. Naquel escaparate expoñen uns pre- burrasca s.f. 1 Borrasca, temporal. È pericoloso ciosos xustillos de encaixe. navigare in mezzo a una burrasca. É perigoso nave- gar no medio dunha borrasca. 2 (fig.) Tempestade, buttare I v. tr. [aux. avere] 1 Botar (tirar). Il bambi- tormenta. Abbiamo superato la burrasca economica no ha buttato il piatto per terra. O neno botou o di marzo. Superámo-la tempestade económica de prato ó chan. 2 Botar, despedir, desprender. La teie- marzo. OBS.: pl. burrasche. ra messa al fuoco buttava del vapore. A teteira posta burro s.m. 1 Manteiga (da tona do leite). Per fare ó lume botaba vapor. 3 (fig.) Desperdiciar, malgas- questa torta occorre molto burro. Para facer esta tar, estragar. Non buttare il tempo con queste scioc- torta precísase moita manteiga. 2 (fig.) Moi brando chezze. Non desperdície-lo tempo con estas parva- -a. Questa carne è burro. Esta carne é moi branda. das. II v. refl. [aux. essere] Botarse. Si è buttato tra # al burro: feito con manteiga; avere le mani di burro: romper todo o que cae nas mans; burro di le mie braccia piangendo. Botouse ós meus brazos cacao: manteiga de cacao. ♦ Para referirse ó chorando. # buttare giù (tamén fig.): abater, tragar, ‘burro, asno’ en italiano emprégase o termo asino. escribir dúas liñas; buttare giù la pasta: poñe-la burrone s.m. Barranco, barranca, precipicio. pasta a ferver; buttare via: desperdiciar, desbotar, Attento a non sporgerti troppo su quel burrone! ¡Ten tirar; essere da buttare: non valer para nada. C

cabina s.f. 1 Cabina. Il pilota dell’aereo si sedette in do pai, que era cazador, a arte da caza. # cacciato- cabina. O piloto do avión sentou na cabina. 2 re di frodo: cazador furtivo; cacciatore di taglie: Camarote. Ho prenotato una cabina di prima classe cazarrecompensas. ♦ Para referise á ‘cazadora per la crociera. Reservei un camarote de primeira (peza de roupa)’ en italiano emprégase o termo clase para o cruceiro. # cabina elettorale: cabina giubbotto. electoral; cabina telefonica: cabina telefónica. cacciavite s.m. inv. Desaparafusador. Ho cercato di cacao s.m. Cacao. La pianta del cacao proviene allentare la vite con il cacciavite, ma non ci sono dall’America. A planta do cacao provén de riuscito perché è arrugginita. Tentei de afrouxa-lo América. Il cacao è il principale ingrediente del parafuso co desaparafusador, pero non o conseguín cioccolato. O cacao é o principal ingrediente do porque estaba enferruxado. chocolate. cacio s.m. (rexion.) Queixo. Il cacio è ottimo per con- cacare V. cagare. dire la pasta al sugo. O queixo é estupendo para cacca s.f. Caca. Mamma, devo fare la cacca! ¡Mamá, condimenta-la pasta con prebe. # essere alto come teño que facer caca! (ext.) Buttalo via, è cacca! un soldo di cacio: ser moi baixo; essere come il ♦ ¡Tírao, é caca! OBS.: pl. cacche. cacio sui maccheroni: ser moi apropiado. Para referise ó ‘cacho, pedazo’ en italiano emprégase o caccia s.f. Caza. Hanno addestrato i cani per la caccia termo pezzo. alla lepre. Adestraron os cans para a caza da lebre. # andare a caccia: ir de caza; battuta di caccia: cactus s.m. inv. Cacto. Il deserto era pieno di cactus. batida de caza; caccia alla volpe: caza do raposo; O deserto estaba cheo de cactos. dare la caccia a: dar caza a; divieto di caccia: pro- cadavere s.m. Cadáver. Il cadavere fu trasportato hibición de cazar; riserva di caccia: couto de caza; all’obitorio. O cadáver foi levado ó tanatorio. stagione della caccia: tempada de caza. OBS.: pl. cacce. cadente adx. Ruinoso -a (decrépito -a). Era un palaz- zo cadente. Era un edificio ruinoso. # stella caden- cacciare I v. tr. [aux. avere] 1 Cazar. Gli antichi cac- te: estrela fugaz; vecchio cadente: vello decrépito. ciavano gli animali selvaggi. Os antigos cazaban animais salvaxes. 2 Botar (expulsar). Il padre l’ha cadenza s.f. 1 Cadencia, ritmo. Quando parlava cacciato di casa. O pai botouno da casa. 3 (fam.) annoiava tutti, perché aveva una cadenza monotona. Sacar, tirar (extraer). Caccia fuori i soldi che mi Cando falaba aburríaos a todos porque tiña unha devi! ¡Saca para fóra os cartos que me debes! 4 cadencia monótona. 2 Acento (entoación). Ho rico- (fam.) Meter. L’hanno cacciato in cella con la forza. nosciuto che era di Palermo per la sua forte cadenza Metérono na cela á forza. II v. refl. [aux. essere] siciliana. Decateime de que era de Palermo polo seu (fig.) Meterse. Si è cacciato nei guai. Meteuse en marcado acento siciliano. # battere la cadenza: problemas. Dopo tanto lavoro, dove ti sei cacciato! marca-lo paso. Despois de tanto traballo, ¡onde te metiches! # cac- cadere v. intr. [aux. essere] 1 Caer (tamén fig.). ciar via la tristezza / la malinconia: escorrenta-la Cadendo da cavallo si è rotto una gamba. Ó caer do tristeza / a melancolía; cacciare le mani in tasca: cabalo rompeu unha perna. Dopo il fallimento della mete-las mans nos petos; cacciare un urlo: botar ditta, cadde in miseria. Despois da creba da empre- un berro. OBS.: v. irreg. V. táboa 2. sa, caeu na miseria. 2 Caer, morrer, perecer. cacciatore -trice s. Cazador -ora. Ha ereditato dal Durante la sparatoria sono caduti due agenti di poli- padre, che era cacciatore, l’arte della caccia. Herdou zia. Durante o tiroteo caeron dous axentes de poli- caduco 112

cía. 3 Caer, cadrar. Quest’anno il mio onomastico calamaio s.m. Tinteiro. Sulla scrivania c’erano la cade di sabato. Este ano o meu santo cadra en sába- penna stilografica, il calamaio e il tagliacarte di suo do. 4 Sentar, quedar. Il cappotto che ti sei fatto fare nonno. Sobre o escritorio estaban a pluma estilo- ti cade a pennello. O abrigo que fixeches séntache gráfica, o tinteiro e o abrecartas do seu avó. de marabilla. # al cadere del sole / della notte: ó calamaro s.m. Lura. A me piacciono molto i calama- poñerse o sol / a noite, cadere in contraddizione: ri fritti. A min gústanme moito as luras fritas. caer en contradicción; cadere in piedi: caer de pé; cadere la linea (del telefono): cortarse a liña (tele- calamita s.f. 1 Imán. Usò una calamita per raccoglie- fónica); far cadere le braccia: desanimarse. OBS.: re gli spilli caduti. Usou un imán para recolle-los v. irreg. V. táboa 29. alfinetes caídos. 2 (fig.) Atracción (persoa ou cousa que atrae). I gioielli erano per lei una grande cala- caduco -a adx. Caduco -a. Il castagno è un albero mita. As xoias eran para ela unha grande atracción. dalle foglie caduche. O castiñeiro é unha árbore de follas caducas. OBS.: m. pl. caduchi, f. pl. caduche. calamità s.f. inv. 1 Calamidade, desastre, catástrofe. Le guerre civili sono la peggiore calamità per una caduta s.f. Caída. Mi hanno consigliato un prodotto nazione. As guerras civís son a peor calamidade contro la caduta dei capelli. Recomendáronme un ♦ para unha nación. 2 (fig.) Calamidade. Sei una vera producto contra a caída do cabelo. Para referirse calamità, hai rovinato tutto. Es unha auténtica cala- á ‘caída, baixada’ en italiano emprégase o termo midade, estragáchelo todo. # calamità naturale: discesa, para ‘caída da bolsa’ calo. desastre natural. caffè s.m. inv. 1 Café. Ho voglia di prendermi una calare I v. tr. [aux. avere] 1 Baixar. Calò la poltrona bella tazza di caffè. Teño gana de tomar unha boa dalla finestra con una fune. Baixou a cadeira de cunca de café. 2 Café, cafetería. Abbiamo passato brazos pola fiestra cunha corda. 2 (ext.) Baixar, la mattina al caffè. Pasámo-la mañá no café. # caffè abaratar. A gennaio caleremo i prezzi. En xaneiro corretto: café cun pouco de licor; caffè d’orzo / di baixarémo-los prezos. II v. intr. [aux. essere] Baixar cicoria: sucedáneo de café (feito con cebada / con (caer). Stanotte è calata la nebbia. Esta noite baixou chicoria); caffè espresso: café expreso; caffè in a néboa. 2 Baixar, adelgazar. Sono calato di due grani: café en gran; caffè lungo: café longo; caffè chili in una settimana. Baixei dous quilos nunha macchiato: café cortado; caffè macinato: café semana. III v. refl. [aux. essere] Baixar, descender. moído; caffè ristretto: café negro; chicco di caffè: I due alpinisti si calarono dalla vetta della montag- gran de café; surrogato di caffè: sucedáneo de na. Os dous alpinistas baixaron do cume da monta- café. ña. # calare le vele: arria-las velas; il calare del caffettiera s.f. Cafeteira. Ho comprato una caffettie- sole: a posta de sol. ra nuova. Comprei unha cafeteira nova. calcagno s.m. Calcaño, calcañar. Il serpente mi ha cafone -a s. Paifoco -a, pailán -ana, pailaroco -a. Si morso il calcagno. A serpe mordeume o calcaño. # comporta proprio come un cafone! ¡Compórtase avere qualcuno alle calcagna: ter alguén pegado xustamente como un paifoco! ós talóns; mostrare / voltare / battere le calcagna: cagare I v. tr. [aux. avere] Cagar. Chissà che schifez- saír pitando. OBS.: o pl. é calcagni, aínda que nal- za ho mangiato: ho cagato tutta la notte! Quen sabe gunhas locucións fai o pl. f. calcagna. que porcallada comín: ¡estiven cagando toda a calce s.f. (Quím.) Cal. I muratori hanno preparato la noite! II v. refl. [aux. essere] fig. Cagar por si. Si è calce per il muro. Os obreiros prepararon o cal para cagato dalla paura! ¡Cagou por si de medo! # ma va o muro. # in calce: ó pé de páxina. a cagare!: ¡vai cagar!; non cagare qualcuno: non calcestruzzo s.m. Formigón. Hanno gettato il calces- tragar a alguén. OBS.: io cago, tu caghi; v. irreg. V. truzzo delle fondamenta. Botaron o formigón dos táboa 5. alicerces. cagna V. cane. calciatore -trice s. Futbolista. I calciatori entrarono calabrese I adx. Calabrés -a. Mi piace molto il sala- in campo acclamati dai propri tifosi. Os futbolistas me calabrese. Gústame moito o salchichón calabrés. entraron no campo aclamados polos seus seareiros. II s. 1 Calabrés -a (persoa). Sono calabresi e ven- calcio s.m. 1 Patada. Per la rabbia diede un calcio alla gono da Cosenza. Son calabreses e veñen de porta. Coa rabia deulle unha patada á porta. 2 Cosenza. 2 (m. sing.) Calabrés (dialecto). Il cala- Patada, couce. Attenzione a questo cavallo, perché brese appartiene al gruppo dei dialetti meridionali. tira calci. Coidado con este cabalo, porque dá pata- O calabrés pertence ó grupo dos dialectos do sur. das. 3 Fútbol. Gioca a calcio e appartiene a una calabrone s.m. Abellón, abáboro, abázcaro. La pun- squadra locale. Xoga ó fútbol e pertence a un equi- tura del calabrone può essere pericolosa. A picadu- po local. 4 Saque. La partita di calcio comincia con ra do abellón pode ser perigosa. il calcio d’inizio. O partido de fútbol comeza co 113 calmante

saque de centro. 5 Culata (dunha arma). Il calcio dersela calda: toma-lo a peito; tenere in caldo: del mio fucile da caccia è di legno. A culata da miña reservar; tenere qualcuno in caldo: facer desexar; escopeta de caza é de madeira. 6 Calcio. Il simbolo testa calda: cabeza tola. ♦ Para referirse ó ‘caldo’ del calcio è Ca. O símbolo do calcio é Ca. # calcio- en italiano emprégase o termo brodo. balilla: futbolín; calcio d’angolo: saque de esquina; calendario s.m. Calendario. Il calendario europeo e (calcio di) punizione: falta; (calcio di) rigore: quello arabo non coincidono nel computo degli penalti; (calcio di) rinvio: saque de portería; dare anni. O calendario europeo e o árabe non coinciden un calcio a qualcuno / trattare a calci qualcuno: no cómputo dos anos. Il calendario scolastico non tratar alguén a patadas; dare un calcio a qualcu- prevede ponti per il mese prossimo. O calendario no: darlle a patada a alguén; dare un calcio alla escolar non prevé pontes para o vindeiro mes. fortuna: desbotar unha boa oportunidade; tirare calci all’aria: enfadarse inutilmente. calibrare v. tr. [aux. avere] Calibrar (tamén fig.). calcistico -a adx. Futbolístico -a. La stagione calcis- Devi calibrare il diametro del tubo. Debes calibra- tica si è conclusa con partite mediocri. A tempada -lo diámetro do tubo. Bisogna calibrare bene la situazione. É necesario calibrar ben a situación. futbolística rematou con partidos mediocres. OBS.: m. pl. calcistici, f. pl. calcistiche. OBS.: io calibro; v. irreg. V. táboa 1. calco s.m. Calco (copia, lingüístico). Hanno realizza- calibro s.m. Calibre (tamén fig.). I fucili da caccia to un calco di gesso di quella statua. Realizaron grossa non sono di piccolo calibro. Os fusís de caza unha copia de xeso daquela estatua. La forma ita- maior non son de calibre pequeno. Per misurare le liana ‘fine settimana’ è un calco dell’inglese ‘week- dimensioni dei pezzi meccanici si usa il calibro. end’. A forma italiana ‘fine settimana’é un calco da Para medi-las dimensións das pezas mecánicas inglesa ‘week-end’. OBS.: pl. calchi. úsase o calibre. È un politico di grosso calibro. É un político de gran calibre. calcolare v. tr. [aux. avere] Calcular. Devi calcolare la superficie del cerchio. Tes que calcula-la superficie calice s.m. 1 Copa. Mi hanno regalato un servizio di do círculo. Prima di prendere una decisione così calici di cristallo pregiato. Regaláronme un xogo de importante devi calcolare tutti i rischi possibili. copas de cristal de calidade. 2 Cáliz. Il sacerdote Antes de tomar unha decisión tan importante debes sollevò il calice. O sacerdote alzou o cáliz. # a cali- calcular tódolos riscos posibles. OBS.: io calcolo; v. ce: en forma de cáliz, levare i calici: brindar. irreg. V. táboa 1. calligrafia s.f. 1 Letra (forma de escritura). Scusa la calcolatrice s.f. Calculadora. Per eseguire queste dif- mia calligrafia, non so se si capisce. Perdoa a miña ficili operazioni matematiche ho bisogno della cal- letra, non sei se se entende. 2 Caligrafía. Quel colatrice. Para realizar estas difíciles operacións ragazzo scrive con una bellissima calligrafia. Ese matemáticas necesito a calculadora. rapaz escribe cunha caligrafía moi bonita. calcolo s.m. 1 (Mat., Med.) Cálculo. Non sono molto calligrafico -a adx. Caligráfico -a. La pubblica accu- bravo a fare i calcoli a memoria. Non son moi bo sa richiese una perizia calligrafica. A fiscalía solici- facendo cálculos de memoria. I calcoli renali sono tou unha proba pericial caligráfica. OBS.: m. pl. molto fastidiosi. Os cálculos renais son moi moles- calligrafici, f. pl. calligrafiche. tos. 2 Avaliación, valoración. È difficile per il callista s. Calista. Il callista ha levato le callosità dai momento fare il calcolo della situazione. É difícil piedi. O calista quitou as calosidades dos pés. OBS.: polo momento face-la avaliación da situación. # m. pl. callisti. fare i propri calcoli: actuar por interese. callo s.m. Calo. Mi fa molto male un callo che ho in caldaia s.f. Caldeira. La caldaia del riscaldamento un piede. Dóeme moito un calo que teño nun pé. # non funziona. A caldeira da calefacción non funcio- fare il callo a qualcosa: acostumarse a algo; pesta- na. re i calli a qualcuno: amolar alguén. caldo -a I adx. 1 Quente. A me la minestra piace calma s.f. Calma. In certe situazioni bisogna mante- calda. A min a sopa gústame quente. 2 (fig.) Fogoso nere la calma. En certas situacións cómpre mante-la -a. Ha un temperamento caldo. Ten un temperamen- calma. Ho bisogno di un momento di calma. to fogoso. 3 (fig.) Cariñoso -a, agarimoso -a. La Necesito un momento de calma. Il lago è in calma. nonna mi ha ricevuto con un caldo abbraccio. A O lago está en calma. # calma e sangue freddo!: avoa recibiume cun cariñoso abrazo. II s.m. Calor. ¡tranquilidade!; prendersela con calma: tomalo Quest’estate il caldo è soffocante. Este verán a con calma. calor é sufocante. # a caldo: en quente; arrivare il caldo: chega-lo verán; avere il sangue caldo: te-lo calmante I s.m. Calmante. Ha preso un calmante per- sangue quente; non fare né caldo né freddo: non ché non sopportava più il dolore. Tomou un calman- importar; notizia calda calda: noticia fresca; pren- te porque xa non soportaba a dor. II adx. Calmante. calmare 114

Questa tisana ha delle proprietà calmanti. Esta infu- calza s.f. 1 Calcetín, peúgo. Infilandomi la calza, mi sión ten propiedades calmantes. sono accorto che era bucata. Ó poñe-lo calcetín, calmare I v. tr. [aux. avere] 1 Calmar, acougar, tran- dinme conta de que estaba furado. 2 Media (ata o quilizar. Cerca di calmarlo perché è molto nervoso. xeonllo). Si è comprata delle calze. Comprou unhas Tenta calmalo porque está moi nervioso. 2 Calmar, medias. # calze da donna: medias; calze da uomo: aliviar, mitigar. Queste pastiglie calmano il dolore. calcetíns; fare la calza: calcetar; ferri da calza: Estas pastillas calman a dor. II v. intr. pron. [aux. agullas de calcetar. essere] Calmarse, aquietar. Prima calmati, e poi calzare I v. tr. [aux. avere] 1 Poñer (meter). Provò a cercheremo di parlare. Primeiro cálmate, e despois calzare dei guanti, ma erano troppo stretti. Tentou tentaremos falar. Il mare si è calmato. Calmouse o poñer unhas luvas, pero eran demasiado estreitas. 2 mar. Calzar. Calza le scarpe. Calza os zapatos. II v. intr. [aux. avere] 1 Sentar, quedar. Questo vestito ti calza calmo -a adx. Calmo -a, tranquilo -a, quedo -a. È perfettamente. Este vestido séntache perfectamente. una persona calma. É unha persoa tranquila. Il mare 2 Ser apropiado -a. La tua risposta calza poco. A túa è calmo. O mar está calmo. resposta é pouco apropiada. calo s.m. 1 Diminución, descenso, reducción. È pre- calzatura s.f. (espec. en pl.) Calzado. Entrò in un visto un calo dei prezzi. Prevese un descenso dos negozio di calzature, ma non trovò le scarpe che cer- prezos. 2 Caída, baixada. Il calo della Borsa ha pro- cava. Entrou nunha tenda de calzados, pero non vocato l’allarme. A caída da Bolsa provocou a alar- atopou os zapatos que buscaba. ma. # essere in calo (una persona): perder presti- xio. calzino s.m. Calcetín, peúgo. Ho comprato dei calzi- ni di lana. Comprei uns calcetíns de la. calore s.m. 1 Calor (tamén fig.). Si riscaldava al calo- re del caminetto. Quentábase á calor da cheminea. calzolaio s.m. Zapateiro (persoa). Ho portato le scar- Parlava con calore, difendendo le sue idee. Falaba pe dal calzolaio per farmi cambiare i tacchi. Leveille con calor defendendo as súas ideas. 2 Celo (dos os zapatos ó zapateiro para que lles cambiara os animais). La gatta era in calore. A gata estaba en tacóns. celo. OBS.: no uso máis común, o italiano emprega o calzone s.m. 1 (pl.) Pantalón. Quando era piccolo termo caldo. portava i calzoni corti. Cando era neno levaba pan- caloria s.f. Caloría. Se vuoi dimagrire devi evitare i talóns curtos. 2 Tipo particular de pizza, pregada á prodotti ricchi di calorie. Se queres adelgazar tes metade e rechea. que evita-los productos ricos en calorías. camaleonte s.m. Camaleón. Il camaleonte può cam- caloroso -a adx. (fig.) Caloroso -a, cálido -a. I suoi biare il colore della pelle. O camaleón pode cambia- amici lo ricevettero con un’accoglienza calorosa. Os -la cor da pel. # essere un camaleonte: ser un seus amigos recibírono cun caloroso acollemento. camaleón. calpestare v. tr. [aux. avere] Pisar (tamén fig.). Faccia cambiale s.f. Letra (de cambio). Gli furono protesta- attenzione: non si può calpestare il prato! Teña coi- te le cambiali. Protestáronlle as letras. dado: ¡non se pode pisa-lo prado! Non puoi calpes- cambiamento s.m. Cambio, troco (acción de cam- tare i sentimenti altrui con tanta indifferenza! ¡Non biar). Prima di traslocare dovresti comunicare il podes pisa-los sentimentos alleos con tanta indife- cambiamento di indirizzo. Antes de te mudar debe- rencia! rías comunica-lo cambio de enderezo. calunnia s.f. Calumnia. Ciò che ti ha detto sul mio cambiare I v. tr. [aux. avere] 1 Cambiar. Cambia idea conto non è altro che una calunnia. O que che dixo troppo spesso. Cambia de idea demasiado a miúdo. sobre min non é máis ca unha calumnia. Quando arrivi sulla salita devi cambiare marcia. calunniare v. tr. [aux. avere] Calumniar. L’hanno Cando chegues á costa tes que cambiar de marcha. calunniato su tutti i giornali. Calumniárono en tódo- 2 Cambiar, trocar. Ho cambiato la macchina vec- los xornais. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. chia con una nuova. Cambiei o coche vello por un novo. Cambiò mezzo milione di lire in sterline. calvizie s.f. Calvicie. Mi hanno detto che questo pro- Cambiou medio millón de liras en libras esterlinas. dotto è contro la calvizie. Dixéronme que este pro- 3 Cambiar, mudar, modificar. Le sofferenze l’han- ducto é contra a calvicie. no cambiato. Os sufrimentos cambiárono. II v. intr. calvo -a I adx. Calvo -a. Ha la testa calva. Ten a cabe- [aux. essere] Cambiar. Dopo il temporale il tempo è za calva. II s. Calvo -a. Questo medico è specializ- cambiato. Despois da tormenta o tempo cambiou. zato nel trapianto di capelli ai calvi. Este médico III v. refl. [aux. essere] Mudarse. Mi cambio dopo está especializado no transplante de cabelo ós cal- la doccia. Múdome despois da ducha. OBS.: v. irreg. vos. V. táboa 7. 115 camorra cambio s.m. 1 Cambio. A Londra siamo andati a unha blusa de cadros. ♦ Para referirse á ‘camiseta vedere il cambio della guardia. En Londres fomos (interior)’ emprégase o termo canottiera, para ve-lo cambio da garda. 2 (Com.) Cambio, troco. ‘camiseta (de verán)’ maglietta. Qual’è oggi il cambio della lira? ¿Cal é hoxe o cam- camicia s.f. Camisa. Le camicie che ho provato mi bio da lira? Non ho spiccioli, mi può dare il cambio vanno strette. As camisas que probei quédanme di centomila lire? Non teño solto, ¿poderíame da-lo estreitas. # camicia da notte: camisón; camicia cambio de cen mil liras? 3 (Mec.) Cambio. Mi si è nera: fascista; esser nato con la camicia: nacer co guastato il cambio, devo portare la macchina dal pan debaixo do brazo; in maniche di camicia: en meccanico. Avarióuseme o cambio, teño que leva-lo mangas de camisa; sudare sette camicie: traballar coche ó mecánico. # cambio a mano / automatico arreo; uova in camicia: ovos escalfados. / sincronizzato: cambio manual / automático / sin- cronizado; fare un cambio / a cambio: intercam- camino s.m. Cheminea. Mi piace scaldarmi davanti biar; in cambio di: a cambio de; leva del cambio: al camino. Gústame quentarme diante da cheminea. panca de cambio. ♦ Para referirse ó ‘camiño’ en italiano emprégase o termo cammino. camelia s.f. Camelia. La camelia che hai nel giardino è fiorita. A camelia que tes no xardín floreceu. Il camion s.m. inv. Camión. Per il trasloco dovremo fiore che preferisco è la camelia. A flor que prefiro affittare un camion. Para a mudanza deberemos alu- é a camelia. gar un camión. camera s.f. 1 Cuarto, peza. Abbiamo spostato i mobi- camionista s. Camioneiro -a. Faceva il camionista li di questa camera. Movémo-los mobles deste cuar- per una ditta di trasporti. Traballaba de camioneiro to. 2 Conxunto dos mobles e da decoración dun para unha empresa de transportes. OBS.: m. pl. cuarto. 3 Cámara (organismo oficial). Ho presenta- camionisti. to i moduli alla Camera di Commercio. Presentei os cammello -a s. 1 Camelo -a. Il cammello ha due impresos na Cámara de Comercio. # camera a gas: gobbe. O camelo ten dúas xibas. 2 (m.) Pelo de cámara de gas; camera ardente: capela ardente; camelo (tecido). Ho comprato una giacca di cam- camera blindata: cámara de seguridade; camera mello. Comprei unha chaqueta de pelo de camelo. d’aria: cámara (dunha roda); camera da letto: cammeo s.m. Camafeo. Portava nel risvolto della dormitorio; camera degli ospiti: cuarto de invita- giacca un cammeo d’avorio. Levaba na solapa da dos; camera di sicurezza: calabozo; camera chaqueta un camafeo de marfil. matrimoniale: peza de matrimonio; fare / rifare la camera: ordena-lo propio dormitorio; la Camera / camminare v. intr. [aux. avere] 1 Camiñar, andar. Se la Camera dei deputati: a Cámara dos deputados; vogliamo arrivare in tempo dobbiamo camminare le Camere: as Cámaras (Parlamento e Senado); più in fretta. Se queremos chegar a tempo, temos que musica da camera: música de cámara. camiñar máis á presa. 2 Andar, funcionar. L’orologio è caduto e non cammina più. O reloxo camerata s. 1 Camarada, compañeiro. Mi ha presen- caeu e xa non anda. # cammina!: ¡vaite!; cammi- tato un suo vecchio camerata della naia. na cammina: andando moito; camminare diritto: Presentoume un seu vello camarada da mili. 2 (f.) portarse ben, camminare sul sicuro: ir sobre segu- Dormitorio colectivo. OBS.: en sentido absoluto sig- ro. nifica fascista (oposto a compagno, comunista); m. pl. camerati. camminata s.f. Camiñada. Abbiamo fatto una bella camminata in montagna. Demos unha boa camiña- cameratismo s.m. Camaradería, compañeirismo. Il da pola montaña. cameratismo di quegli atleti li ha portati alla vitto- ria. A camaradería deses atletas levounos á victoria. cammino s.m. Camiño. Abbiamo chiesto quale fosse il cammino per arrivare al paese. Preguntamos cál cameriere -a s. Camareiro -a. Il cameriere ci servì era o camiño para chegar á vila. # aprirsi il cam- due caffè. O camareiro serviunos dous cafés. mino: abrirse camiño; essere in cammino: estar en camerino s.m. Camerino. L’attrice si stava truccando camiño; far molto cammino: traballar moito, facer nel camerino. A actriz estaba a maquillarse no carreira; mettersi in cammino: poñerse en camiño. camerino. # camerino di prova: probador (dunha camomilla s.f. Macela. Prima di andare a dormire tenda). beveva sempre una camomilla. Antes de ir durmir camice s.m. Bata (de traballo). Il chirurgo indossò il tomaba sempre unha macela. camice prima di iniziare l’operazione. O cirurxián camorra s.f. Camorra (organización criminal napo- puxo a bata antes de empeza-la operación. litana). La camorra ha avuto uno sviluppo parallelo camicetta s.f. Blusa, chambra. Mia sorella ha com- a quello della mafia. A camorra tivo un desenvolve- prato una camicetta a quadri. A miña irmá comprou mento paralelo ó da mafia. camorrista 116 camorrista s. Camorrista. Le indagini ci hanno por- para face-la reserva. 2 Cámping, acampada. tato all’arresto di un noto camorrista. As indaga- Abbiamo trascorso le ultime vacanze in campeggio. cións leváronnos ó arresto dun coñecido camorris- Pasámo-las últimas vacacións de cámping. ta. OBS.: m. pl. camorristi. camper s.m. inv. Caravana (camión coa parte trasei- camoscio s.m. 1 Gamo. Un piatto tipico delle zone di ra adaptada como habitáculo). Per viaggiare il cam- montagna dell’Italia del nord è il camoscio con la per è il mezzo più comodo. Para viaxar a caravana polenta. Un prato típico das zonas de montaña da é o medio máis cómodo. Italia do norte é o gamo con polenta. 2 Ante. Le campestre adx. Campestre, agreste. Ho raccolto dei scarpe di camoscio si sporcano facilmente. Os zapa- tos de ante ensúcianse facilmente. fiori campestri. Collín flores campestres. campagna s.f. 1 Campo. Questo fine settimana andrò campionario s.m. Mostraxe. Il rappresentante mi ha in campagna a fare un picnic. Esta fin de semana fatto vedere il campionario di stoffe. O representan- irei ó campo para facer un picnic. 2 Campaña te ensinoume a mostraxe de tecidos. (acción bélica). La campagna di Russia fu per campionato s.m. Campionato. Spero che quest’anno Napoleone una grande sconfitta. A campaña de la mia squadra preferita vinca il campionato di cal- Rusia foi para Napoleón unha gran derrota. # cam- cio. Espero que este ano o meu equipo preferido pagna elettorale, pubblicitaria: campaña electo- gañe a liga de fútbol. ral, publicitaria; gente di campagna: xente simple. campione -essa s. 1 Campión -ona, gañador -ora, campagnolo -a adx. Rústico -a, campestre, rural. Mi vencedor -ora. Il campione del mondo di sci ha piace la vita campagnola. Gústame a vida rústica. perso il titolo. O campión do mundo de esquí perdeu campana s.f. 1 Campá, sino. La campana del duomo o título. 2 (m.) Mostra (pequena parte). Mi ha por- suonava a messa. A campá da catedral tocaba a tato un campione della stoffa che vorrei comprare. misa. 2 Campá. L’esperimento fu eseguito utilizzan- Tróuxome unha mostra do tecido que querería com- do una campana di vetro. O experimento realizouse prar. # campione in carica: campión actual; che / utilizando unha campá de vidro. # essere sordo un bel campione! (iron.): ¡que espécime!; essere come una campana: estar como unha tapia; tene- un campione di / in qualcosa: se-lo mellor en algo. re qualcosa / qualcuno sotto una campana di campo s.m. 1 Leira, agro, eido. Hanno arato il campo vetro: protexer algo / alguén excesivamente. per seminare. Araron a leira para sementar. 2 campanaccio s.m. Choca, chocallo, cinzarra. Nella Campo. Mi rilassa vedere i campi di grano maturo. valle risuonavano i campanacci delle mucche. No Reláxame ve-los campos de trigo maduro. Hanno val resoaban as chocas das vacas. costruito un nuovo campo di calcio. Construíron un novo campo de fútbol. Dopo il combattimento il campanello s.m. 1 Timbre (da porta). Suonò il cam- campo era disseminato di cadaveri. Despois do com- panello ma nessuno gli aprì. Tocou o timbre, pero bate o campo estaba diseminado de cadáveres. non lle abriu ninguén. 2 Campaíña (campá peque- Dobbiamo misurare il campo magnetico di questa na). Il malato aveva un campanello per chiamarci. O calamita. Temos que medi-lo campo magnético enfermo tiña unha campaíña para chamarnos. # campanello d’allarme: timbre de alarma. deste imán. 3 Campo, ámbito, eido. È uno dei migliori specialisti nel campo della critica letteraria. campanile s.m. Campanario. Il chierichetto è andato É un dos mellores especialistas no campo da crítica nel campanile per suonare le campane. O acólito foi literaria. # abbandonare il campo: retirarse; avere ó campanario para facer soa-las campás. campo libero: ter campo libre; campo da / di ten- campare v. intr. [aux. essere] (pop.) Sobrevivir. Dopo nis, pallacanestro, pallavolo...: cancha de tenis, essere rimasto al verde, campava come poteva. baloncesto, voleibol...; lasciare libero il campo: Despois de quedar sen un peso, sobrevivía como retirarse; mettere in campo: combater, aceptar un podía. # campa cavallo che l’erba cresce: aínda desafío; morire sul campo: morrer coas botas pos- queda moito para acada-la meta; campare alla tas; rimanere padrone del campo: dominar; scen- giornata: vivir ó día; campare di rendita: vivir de dere in campo: combater, aceptar un desafío. rendas; si campa!: ¡imos tirando! camuffare I v. tr. [aux. avere] Disfrazar. L’hanno campeggiare v. intr. [aux. avere] 1 Acampar. camuffato, ma è stato riconosciuto. Disfrazárono, Abbiamo campeggiato vicino al fiume. Acampamos pero foi recoñecido. II v. refl. [aux. essere] preto do río. 2 Destacar, resaltar. Il blasone cam- Disfrazarse. Per carnevale si è camuffato da peggiava nello stendardo. O brasón destacaba no pagliaccio. No entroido disfrazouse de pallaso. estandarte. OBS.: v. irreg. V. táboa 4. canadese I adx. Canadense. D’inverno il clima cana- campeggio s.m. 1 Cámping. Ho telefonato al cam- dese è molto freddo. No inverno o clima canadense peggio per fare la prenotazione. Telefonei ó cámping é moi frío. II s. 1 Canadense (persoa). Le lingue 117 candido

ufficiali dei canadesi sono l’inglese e il francese. As cancelliere s.m. Chanceler. Andrò dal cancelliere per linguas oficiais dos canadenses son o inglés e o vedere se il mio passaporto è stato vistato. Irei xunto francés. 2 (f.) Tenda canadense. Nella canadese do chanceler para ver se o meu pasaporte foi visa- possono dormire soltanto due persone. Na tenda do. canadense só poden durmir dúas persoas. cancello s.m. Cancela. I cani abbaiavano al cancello canaglia s.f. Canalla, ruín, miserable. Non ti fidare e non mi lasciavano entrare. Os cans ladraban na troppo di lui: è una vera canaglia! Non te fíes moito cancela e non me deixaban entrar. del: ¡é un verdadeiro canalla! cancrena s.f. Gangrena (tamén fig.). Quando non canale s.m. 1 Canle, canal. I canali di Venezia sono esisteva la penicillina era forte il rischio di cancrena navigabili. As canles de Venecia son navegables. 2 dopo le operazioni chirurgiche. Cando non existía a Canle, cal, quenlla. Il terreno era solcato da piccoli penicilina o risco de gangrena era alto despois das canali di irrigazione. O terreo estaba sulcado de operacións cirúrxicas. La corruzione è la cancrena pequenas canles de irrigación. 3 (fig.; Telecom.) della società. A corrupción é a gangrena da socie- Canle. Risolveranno l’incidente internazionale dade. attraverso i canali diplomatici. Resolverán o inci- cancro s.m. 1 Cancro (tamén fig.). È morto di cancro. dente internacional a través das canles diplomáti- Morreu de cancro. La droga è un cancro per la gio- cas. Hanno trasmesso la partita sul secondo canale. ventù. A droga é un cancro para a mocidade. 2 Transmitiron o partido pola segunda canle. (Astrol.) Cáncer, Cangrexo. Se sei nata il 4 luglio, sei del Cancro. Se nacíche-lo 4 de xullo, es Cáncer. canalizzare v. tr. [aux. avere] Canalizar (tamén fig.). La zona paludosa è stata canalizzata. Canalizaron a candeggina s.f. Lixivia. Mise la candeggina per lava- zona pantanosa. Se vuoi raggiungere gli obiettivi re la biancheria. Puxo a lixivia para lava-la roupa che ti sei proposto, devi canalizzare le tue energie. branca. Se queres alcanza-los obxectivos que te propuxe- candeggio s.m. Branqueo. Aggiunse la liscivia per il ches, debes canaliza-las túas enerxías. candeggio del bucato. Engadiu a lixivia para o canarino s.m. (Zool.) Canario. Quel canarino mi branqueo da bogada. piace per i suoi colori sgargianti. Aquel canario gós- candela s.f. Candea. Accese la candela. Acendeu a tame polas súas cores rechamantes. # mangiare candela. # a lume di candela: á luz da candea; come un canarino: comer pouco, comer como un struggersi come una candela: derreterse. paxariño. candelabro s.m. Candelabro. Ha comprato un cande- cancellare v. tr. [aux. avere] 1 Borrar. Mi piace scri- labro a tre bracci. Comprou un candelabro de tres vere con la matita perché posso cancellare quando brazos. sbaglio. Gústame escribir con lapis porque podo candidare I v. tr. [aux. avere] Presentar a alguén borrar cando me engano. 2 Borrar, riscar. Ha can- como candidato. II v. refl. [aux. essere] Presentarse cellato con la biro le frasi sbagliate. Borrou co bolí- como candidato. OBS.: io candido; v. irreg. V. táboa grafo as frases equivocadas. 3 (fig.) Cancelar, anu- 1. lar. Hanno cancellato tutti i voli per Roma a causa candidato -a s. Candidato -a. Si sono presentati tre dello sciopero dei piloti. Cancelaron tódolos voos a candidati per la carica di sindaco. Presentáronse tres Roma a causa da folga dos pilotos. candidatos para o cargo de alcalde. cancellata s.f. Peche, cerrado. Vorrei recintare la mia candidatura s.f. Candidatura. Ha ritirato la sua can- villetta con una cancellata di ferro. Querería cerca-lo didatura al Senato per motivo familiari. Retirou a meu chalé cun peche de ferro. súa candidatura ó Senado por motivos familiares. cancellazione s.f. Cancelación, anulación. Richiese candido -a adx. 1 Cándido -a (tamén fig.). Il medico la cancellazione del prestito. Solicitou a cancela- indossava un camice candido. O médico levaba ción do préstamo. unha bata cándida. Una persona candida e pura cancelleria s.f. Chancelería. Le cancellerie italiane come lei non può fare del male a nessuno. Unha del Quattrocento utilizzavano il latino e il volgare. persoa cándida e pura coma ela non pode facerlle As chancelerías italianas do século XV utilizaban o dano a ninguén. 2 (fig.) Cándido -a, inocente, inxe- latín e o vulgar. La cancelleria tedesca sta analiz- nuo -a. Il tuo modo di pensare è proprio candido. O zando la possibilità di fare riforme. A chancelería teu xeito de pensar é realmente cándido. alemana está analizando a posibilidade de facer candore s.m. 1 Candidez (tamén fig.). Il candore reformas. # materiale / oggetti / articoli di cancel- della tua camicia abbaglia. A candidez da túa cami- leria: material / obxectos / artigos de oficina; spese sa cega. Ha ancora un po’ di quel candore angelico di cancelleria: gastos de oficina. della sua infanzia. Aínda ten un pouco daquela can- candore 118

didez anxelical da súa infancia. 2 (fig.) Candidez, italiano emprégase o termo stinco, para ‘canela (da inocencia, inxenuidade. Mi sorprende il candore máquina de coser)’ spola. delle tue idee. Sorpréndeme a candidez das túas cannelloni s.m. pl. Canelóns. I cannelloni possono ideas. essere farciti di carne o verdura. Os canelóns poden cane s. Can cadela. Il cane è il migliore amico estar recheos de carne ou verduras. dell’uomo. O can é o mellor amigo do home. # esse- cannibale s. Caníbal. La zona era anticamente abita- re come cane e gatto: levarse coma o can e o gato; ta da cannibali. Antigamente a zona estaba habitada essere solo come un cane: estar só coma un can; por caníbales. essere un cane: ser malísimo (referido a actores ou cantantes); morire solo come un cane: morrer só cannocchiale s.m. Prismático que combina as lentes coma un can; non trovare un cane: non atopar a nun único cilindro. # fucile a / con cannocchiale: ninguén; sentirsi come un cane bastonato: sentir- fusil con mira telescópica. se aflixido; trattare qualcuno come un cane: tra- cannonata s.f. 1 Canonazo. Delle cannonate annun- tar a alguén como a un can; vita da cani: mala ciavano l’arrivo del generale. Uns canonazos anun- vida. OBS.: f. irreg. cagna. ciaban a chegada do xeneral. 2 (col.) Marabilla. canestro s.m. 1 Paxe (cesta). Sono andato a racco- Questa moto è una cannonata! ¡Esta moto é unha gliere le ciliegie e ne ho riempito un canestro. Fun marabilla! recoller cereixas e enchín un paxe. 2 (Dep.) cannone s.m. 1 Canón. La roccaforte era difesa da Canastra. Il giocatore all’ultimo minuto ha fatto grossi cannoni. A fortaleza estaba defendida por canestro. O xogador no derradeiro minuto meteu grandes canóns. 2 (col.) Marabilla. In matematica unha canastra. sei un vero cannone. En matemáticas es unha ver- canfora s.f. Alcanfor. Mise nell’armadio la canfora dadeira marabilla. contro le tarme. Puxo no armario alcanfor contra a cannuccia s.f. Palla (para beber). Ho chiesto al couza. cameriere una cannuccia per la limonata. Pedinlle ó canguro s.m. Canguro. Il canguro è un marsupiale. O camareiro unha palla para a limoada. OBS.: pl. can- canguro é un marsupial. ♦ Para referirse á ‘persoa nucce. que coida nenos’ en italiano emprégase o termo canoa s.f. 1 Canoa. Alcuni popoli primitivi usavano baby-sitter. canoe fatte di alberi. Algúns pobos primitivos usa- canile s.m. 1 Caseta (do can). Ho chiuso il mio cane ban canoas feitas con árbores. 2 Piragua. Le canoe da caccia nel canile. Pechei o meu can de caza na erano pronte per la gara. As piraguas estaban listas caseta. 2 Canceira. L’accalappiacani rinchiude i para a competición. cani randagi nel canile. O laceiro pecha os cans canone s.m. Canon (artístico, económico, musical). vagabundos na canceira. Quel pittore non tiene conto dei canoni classici. canino -a I adx. Canino -a, cairo -a, cabeiro -a. Aquel pintor non ten en conta os canons clásicos. Domani vado a vedere il concorso canino. Mañá Tra pochi giorni dobbiamo pagare il canone di abbo- vou ve-lo concurso canino. Al bambino è caduto un namento alla televisione. Dentro de poucos días dente canino. Ó neno caeulle un dente canino. II temos que paga-lo canon do abono á televisión. Mi s.m. Canino, cairo, cabeiro. Ho un canino cariato. piace tantissimo quel canone di Vivaldi. Gústame Teño un canino con carie. # avere una fame cani- moitísimo aquel canon de Vivaldi. # equo canone: na: ter unha fame negra; rosa canina: rosa silves- lei que regula o aluguer de terreos urbanos. tre; tosse canina: tose ferina. canonico -a adx. I Canónico -a. Quando dipingo, mi canna s.f. 1 Cana (planta). Tagliarono le canne per attengo al modello canonico. Cando pinto, atéñome pulire il prato. Cortaron as canas para limpa-lo ó modelo canónico. Ha superato l’esame di diritto prado. 2 (pop.) Porro (droga). Si stava facendo una canonico. Aprobou o exame de dereito canónico. II canna. Estaba facendo un porro. # canna da pas- s. 1 (m.) Cóengo. I canonici della cattedrale erano seggio: bastón de paseo; canna fumaria: tiro da riuniti. Os cóengos da catedral estaban reunidos. 2 cheminea; essere come una canna al vento: cam- (f.) Rectoral, abadía. Il parrocco ha fatto ristruttura- biar de opinión moi facilmente; povero in canna: re la canonica. O párroco fixo arranxa-la rectoral. pobre de nacemento; tremare come una canna: OBS.: m. pl. canonici, f. pl. canoniche. tremer coma unha vara verde. canonizzare v. tr. [aux. avere] Canonizar, santificar. cannella s.f. Canela. Sparse la cannella in polvere Canonizzeranno i due beati in una cerimonia solen- sulla torta. Botou canela en po por riba da torta. ♦ ne. Canonizarán os dous beatos nunha cerimonia Para referirse á ‘canela (óso ou parte da perna)’ en solemne. 119 capanna canoro -a adx. 1 Cantareiro -a. Aveva una voce cano- cantina s.f. 1 Adega, bodega, cava. Conservo il vino ra. Tiña unha voz cantareira. 2 Canoro -a. Dal prato in cantina. Conservo o viño na adega. 2 Soto. Le sentiva il verso degli uccelli canori. Desde o prado cantine di questo palazzo sono infestate dai topi. Os escoitaba o canto dos paxaros canoros. sotos deste edificio están infestados de ratos. # can- tina sociale: cooperativa de viticultores. ♦ Para canottaggio s.m. Remo (deporte). La nostra squadra referirse á ‘cantina’ en italiano emprégase o termo di canottaggio ha vinto la medaglia d’oro. O noso osteria. equipo de remo gañou a medalla de ouro. canto s.m. 1 Canto. Gli alpini intonavano allegri canottiera s.f. Camiseta (interior). D’inverno porta canti. Os soldados alpinos entoaban alegres cantos. la canottiera di lana. No inverno leva a camiseta de La Divina Commedia è divisa in cento canti. A la. “Divina Comedia” está dividida en cen cantos. 2 canotto s.m. Lancha. I naufraghi furono ritrovati in Canto, curruncho, recuncho. Stava rannicchiato in un canotto. Os náufragos foron atopados nunha lan- un canto della stanza. Estaba anicado nun canto do cha. # canotto di salvataggio: lancha de salvamen- cuarto. # dal mio / tuo ... canto: pola miña / túa ... to; canotto pneumatico: lancha pneumática. parte; d’altro canto: por outra banda, sen embargo. canovaccio s.m. 1 (Lit.) Guión. Gli attori della cantore -ora s. Cantor -ora. Fu scelto come cantore Commedia dell’Arte improvvisavano su un cano- per il coro della parrochia. Escollérono como cantor vaccio prestabilito. Os actores da Comedia da Arte para o coro da parroquia. improvisaban sobre un guión preestablecido. 2 canuto -a adx. Cano -a. È un vecchio canuto, ma si Trapo, pano. Puoi darmi quel canovaccio per pulire tiene in forma. É un vello cano, pero mantense en i vetri? ¿Podes darme aquel trapo para limpa-los forma. # essere canuto: te-lo pelo cano. cristais? canzonare v. tr. [aux. avere] Burlarse. Gli amici lo cantante s. Cantante. Dopo il concerto, il cantante canzonano per il suo modo di vestire. Os amigos rilasciò numerosi autografi. Despois do concerto, o búrlanse del polo seu xeito de vestir. cantante firmou numerosos autógrafos. canzonatura s.f. Burla, moca. Il tuo sorriso mi sa di cantare I v. intr. [aux. avere] 1 Cantar, chiar, piar. Gli canzonatura. O teu sorriso sóame a burla. uccellini cantavano sull’albero. Os paxariños canta- ban na árbore. 2 (fig.) Confesar. Dopo un lungo canzone s.f. Canción, cantar, cantiga. Canticchiava interrogatorio, ha cantato. Despois dun longo inte- una canzone d’amore. Cantaruxaba unha canción rrogatorio, confesou. II v. tr. [aux. avere] Cantar. Il de amor. soprano ha cantato un’aria famosa. A soprano can- caos s.m. inv. Caos. La caduta del governo provocò il tou unha aria famosa. Dante cantò Beatrice. Dante caos in Borsa. A caída do goberno provocou o caos cantoulle a Beatriz. # cantarla chiara a qualcuno: na Bolsa. canta-las corenta a alguén; carta canta: o que se pon por escrito non se pode negar. caotico -a adx. Caótico -a. Il tuo modo di ragionare è più che confuso, è caotico. O teu xeito de razoar é canterino -a adx. Cantareiro -a. Teneva in una gab- máis que confuso, é caótico. OBS.: m. pl. caotici, f. bietta un grillo canterino. Tiña nunha gaioliña un pl. caotiche. grilo cantareiro. capace adx. Capaz (que está capacitado). È capace di canticchiare v. tr. [aux. avere] Cantaruxar. preparare il pranzo per tutti noi. É capaz de prepa- Passeggiava canticchiando l’aria di un’opera. ra-lo xantar para todos nós. # essere capace di (en Paseaba cantaruxando a aria dunha ópera. OBS.: v. canto ó volume, a amplitude ou os postos dispoñi- irreg. V. táboa 7. bles): ter capacidade para; essere capace di (referi- cantiere s.m. Obra (construcción e reparación). do a persoa): ser capaz de. L’intera via era in cantiere. Toda a rúa estaba en capacità s.f. inv. 1 Capacidade, cabida. La bottiglia obras. # avere in cantiere qualcosa (fig.): ter en ha una capacità di due litri. A botella ten unha capa- fase de elaboración algo; cantiere edile: obra de cidade de dous litros. 2 Capacidade, aptitude. È una construcción; cantiere navale: estaleiro. ♦ Para persona di grandi capacità. É unha persoa de gran- referirse á ‘canteira’ en italiano emprégase o termo des capacidades. cava. capanna s.f. Cabana, chabola, casopa. I contadini cantilena s.f. Cantilena (tamén fig.). Mi ricordo anticamente vivevano in capanne fatte di paglia e ancora delle cantilene della mia infanzia. Aínda fango. Antigamente os campesiños vivían en caba- lembro as cantilenas da miña infancia. Si lamenta- nas feitas de palla e lama. # due cuori e una capan- va sempre e ripeteva la solita cantilena. na: contigo pan e cebola; pancia mia fatti capan- Lamentábase sempre e repetía a mesma cantilena. na!: autoexhortación a comer moito. capannone 120 capannone s.m. Nave (construcción). In questo entender nada; (non) capirci: (non) entender; si capannone industriale si fabbricano macchine. capisce!: ¡por suposto! OBS.: io capisco, tu capisci. Nesta nave industrial fabrícanse coches. capitale I adx. Capital, primordial, esencial. È di caparbietà s.f. inv. Obstinación, teimosía. La tua te- capitale importanza che mi consegni il lavoro al più stardaggine in quest’affare è sintomo di una capar- presto. É de capital importancia que me entrégue-lo bietà assurda. A túa porfía neste asunto é síntoma traballo o antes posible. II s. 1 (f.) Capital. Roma è dunha obstinación absurda. la capitale d’Italia. Roma é a capital de Italia. 2 (m.) Capital, fortuna. In pochi anni ha accumulato un caparbio -a adx. Obstinado -a, teimoso -a, pertinaz. capitale. En poucos anos acumulou un capital. Il tuo modo di pensare è rigido e caparbio. O teu xeito de pensar é ríxido e obstinado. capitalista I s. Capitalista. Alcuni capitalisti hanno finanziato la ricostruzione del teatro. Algúns capita- caparra s.f. Fianza (como garantía nun contrato). listas financiaron a reconstrucción do teatro. II adx. Per affittare l’appartamento ho dovuto versare una Capitalista. Oggi viviamo in una società capitalista. caparra. Para aluga-lo piso tiven que depositar Hoxe vivimos nunha sociedade capitalista. OBS.: m. unha fianza. pl. capitalisti. capello s.m. 1 Pelo, cabelo. Hai un capello sulla giac- capitanare v. tr. [aux. avere] Capitanear. Decisero ca. Tes un pelo na chaqueta. 2 (pl.) Pelo, cabelo che fosse proprio lui a capitanare il partito. (cabeleira). Ho i capelli biondi. Teño o pelo louro. # Decidiron que fose el quen capitanease o partido. avere un diavolo per capello: estar enfadadísimo; capitano -a s. Capitán -ana. Il capitano ordinò ai sol- averne fin sopra i capelli: estar farto (de algo); far dati di attaccare la posizione nemica. O capitán venire i capelli bianchi: facer envellecer (a alguén) ordenoulles ós soldados ataca-la posición inimiga. a disgustos; mettersi le mani nei capelli: desespe- Lui era il capitano della squadra di calcio. El era o rarse, repena-los cabelos; non torcere un capello: capitán do equipo de fútbol. # capitano di ventura: non facer ningún dano; perdere i capelli: quedar capitán de mercenarios. calvo; prendersi per i capelli: pelexar; sentire drizzarsi i capelli: asustarse moito; spaccare il capitare v. intr. [aux. essere] 1 Chegar (de repente e capello in quattro: ser moi preciso; tirare qualcu- por casualidade). Capiti in un brutto momento. no a fare qualcosa per i capelli: obrigar alguén a Chegas nun mal momento. 2 Cadrar, coincidir. Se ti facer algo. capita di passare da queste parti vieni a farci visita. Se che cadra de pasar por aquí, ven facernos unha capellone s.m. Melenudo. Fino all’anno scorso era un visita. 3 Suceder, pasar, ocorrer. Ti racconterò il capellone, ma adesso preferisce portare i capelli guaio che mi è capitato. Contareiche a desgracia corti. Ata o ano pasado era un melenudo, pero agora que me sucedeu. # capitare in mano / tra le mani: prefire leva-lo pelo curto. vir (algo) ás mans. OBS.: io capito; v. irreg. V. táboa capezzolo s.m. Mamila. Il neonato succhia il capez- 1. zolo della mamma. O acabado de nacer zuga a capitolo s.m. Capítulo. Questo libro è diviso in dodi- mamila da nai. ci capitoli. Este libro está dividido en doce capítu- los. capillare I adx. 1 Capilar. Aveva i vasi capillari delle gambe molto visibili. Tiña os vasos capilares das capo s.m. 1 Cabeza. Mi fa male il capo. Dóeme a pernas moi visibles. 2 (fig.) Pormenorizado -a, cabeza. 2 Xefe. Mi hanno presentato il capo del detallado -a. Hanno fatto un’analisi capillare del reparto. Presentáronme o xefe de sección. 3 Cabeza, prodotto. Fixeron unha análise pormenorizada do res. Hanno comprato un gregge di cento capi. producto. II s.m. Capilar. Ha presentato uno studio Compraron un rabaño de cen cabezas. 4 Peza (de sui capillari. Presentou un estudio sobre os capila- vestiario). Ho comprato alcuni capi di vestiario. res. Comprei algunhas pezas de roupa. 5 (Xeogr.) Cabo. Su quel capo c’è un faro antico. Naquel cabo hai un capire I v. tr. [aux. avere] Entender, comprender. faro antigo. # cosa fatta capo ha: o que está feito, Non capisco ciò che dici. Non entendo o que dis. 2 feito está; da capo / daccapo: desde o principio; Entender, comprender. Tu sì che mi capisci! ¡Ti si essere a capo di qualcosa: estar ó mando de algo; que me entendes! II v. refl. recíp. [aux. essere] essere a capo tavola: ocupa-la cabeceira da mesa; Entenderse, comprenderse. Ci siamo capiti al far capo in qualcosa: desembocar, terminar; in primo incontro. Entendémonos desde o primeiro capo a un mese / una settimana: nun mes / nunha encontro. # capirai!: ¡imaxínate!; capire al volo: semana; in capo a: sobre, encima; in capo al collelas no aire; capire fischi per fiaschi: confun- mondo: na fin do mundo; mettere il capo a parti- dirse, entender unha cousa por outra; non capire un to: senta-la cabeza; non avere né capo né coda: fico secco / un accidente / un tubo / un’acca: non non ter nin pés nin cabeza; per sommi capi: en 121 capsula

liñas xerais; (punto) a capo: punto e aparte; rom- cappella s.f. Capela (igrexa). Abbiamo visitato una persi il capo: escornarse (matinar); scegliere capo cappella rinascimentale. Visitamos unha capela per capo: escoller / cousa a cousa; scoprirsi il renacentista. capo: quita-lo sombreiro (en sinal de respecto ou cappello s.m. Chapeo, sombreiro. Ho comprato un admiración); scuotere il capo: abanea-la cabeza cappello di paglia. Comprei un chapeo de palla. # (mostrando desgusto ou desaprobación); tra capo e cavarsi il cappello / far tanto di cappello: saudar collo: de repente; venire a capo di qualcosa: solu- quitando o sombreiro. cionar algo. cappotto s.m. Abrigo, gabán. Questo cappotto mi capodanno s.m. Primeiro de ano. Per capodanno piace, ma mi va un po’ stretto. Este abrigo gústame, andremo a pranzo da mia sorella. Para primeiro de pero quédame un pouco estreito. ano iremos xantar á casa da miña irmá. # festa di cappuccino 1 Cappuccino. Fa il cappuccino con capodanno: festa de fin de ano. OBS.: mentres en molta schiuma e un po’ di cacao in polvere. Fai o galego existe o termo ‘aninovo’ para aludir ós pri- cappuccino con moita espuma e un pouco de cacao meiros días do ano, en italiano capodanno refírese só en po. 2 Capuchino. Abbiamo visitato un convento ó 1 de xaneiro; pl. capodanni ou (raro) capidanno. di cappuccini. Visitamos un convento de capuchi- capofamiglia s. Cabeza de familia. Il capofamiglia nos. ha delle precise responsabilità nei confronti dei cappuccio s.m. 1 Capucho, capucha. Tirò su il cap- figli. O cabeza de familia ten unhas responsabilida- puccio perché faceva molto freddo. Subiu o capucho des concretas en relación ós fillos. OBS.: m. pl. capi- porque ía moito frío. 2 Capuchón. Ho perso il cap- famiglia, f. pl. capofamiglia. puccio della penna. Perdín o capuchón da pluma. capolavoro s.m. Obra mestra. Gli affreschi della capra s.f. Cabra. La capra allatta i capretti. A cabra Cappella Sistina sono il capolavoro di aleita os cabuxos. # salvare capra e cavoli: salvar Michelangelo. Os frescos da Capela Sixtina son a unha situación difícil. obra mestra de Miguel Anxo. # bel capolavoro! capretto s.m. 1 Cabrito, añagoto. Il capretto non ha (irón.): ¡vaia obra mestra! OBS.: pl. capolavori. ancora finito il periodo dell’allattamento. O cabrito capolinea s.m. Derradeira ou primeira parada, en aínda non rematou o período de lactación. 2 percorridos circulares, dunha liña de autobuses ou Cabuxo -a. È andato con i capretti al prato. Foi cos de metro. OBS.: pl. capilinea. cabuxos ó prado. caporale s.m. 1 (Mil.) Cabo. Fu promosso a caporale capriccio s.m. 1 Capricho, antollo. Mi sono compra- dopo qualche mese. Foi ascendido a cabo despois ta un vestito nuovo per capriccio. Comprei un vesti- dalgúns meses. 2 Capataz. Il caporale fece radunare do novo por capricho. 2 Namoramento temporal e i braccianti. O capataz fixo reuni-los braceiros. pouco profundo. # fare i capricci: ser caprichoso. capostazione s. Xefe de estación. Questo capostazio- capriccioso -a adx. Caprichoso -a, antolladizo -a. È ne dirige una stazione molto movimentata. Este xefe un bambino molto capriccioso e maleducato. É un de estación dirixe unha estación con moito move- neno moi caprichoso e maleducado. # insalata mento. OBS.: m. pl. capistazione, f. pl. capostazione. capricciosa: tipo de ensalada rusa con varios ingredientes; pizza capricciosa: pizza de xamón, capovolgere I v. tr. [aux. avere] Inverter (tamén fig.). salchicha, ovo cocido e outros ingredientes. Il temporale ha capovolto la zattera. O temporal inverteu a balsa. È riuscito a capovolgere la situa- capricorno s.m. Capricornio. Il mio figlioccio è del zione a suo favore. Conseguiu inverte-la situación ó Capricorno perché è nato il 9 gennaio. O meu afi- llado é Capricornio porque naceu o 9 de xaneiro. seu favor. II v. intr. pron. [aux. essere] Envorcar, abocar. Il camion si capovolse nell’incidente. O capriola s.f. Pirueta, viravolta, cambadela. I bambi- camión envorcou no accidente. OBS.: v. irreg. V. ni facevano le capriole sul prato. Os nenos facían táboa 11. piruetas no prado. cappa s.f. 1 Capa (roupa). Indossava una cappa di capriolo s.m. Corzo. Il capriolo è noto per la sua agi- velluto. Vestía unha capa de veludo. 2 Cambota. Il lità. O corzo é coñecido pola súa axilidade. # salta- fumo sale nella cappa del camino. O fume sobe pola re come un capriolo: choutar coma un corzo, moi cambota da cheminea. # cappa del cielo: bóveda axilmente. celeste; film / romanzi di cappa e spada: filmes / capsula s.f. 1 Cápsula. Il medico mi ha prescritto novelas de capa e espada. OBS.: refírese a un tipo de delle capsule da prendere dopo i pasti. O médico capa luxosa, usada antigamente por cabaleiros e receitoume unhas cápsulas para tomar despois das persoas ilustres. ♦ Para referirse á ‘capa (peza de comidas. 2 Funda (dental). Il dentista mi ha messo abrigo)’ en italiano emprégase o termo mantello. una capsula. O dentista púxome unha funda. capoluogo 122 capoluogo s.m. Capital dunha rexión ou dunha pro- carburante s.m. Carburante. I carburanti più utiliz- vincia. OBS.: fai o pl. capoluoghi ou capiluoghi. zati derivano dal petrolio. Os carburantes máis uti- lizados derivan do petróleo. carabiniere s. Membro do corpo de policía militari- zada italiana similar á Garda civil. # essere un carcassa s.f. 1 Carcasa (osamenta). Ho preparato un carabiniere (fig.): comportarse de xeito excesiva- brodo con una carcassa di pollo. Preparei un caldo mente severo e autoritario. cunha carcasa de polo. 2 (fig.) Carraca. La tua auto è una vera carcassa. O teu coche é unha auténtica caraffa s.f. Xerra. Versò il vino in una caraffa di cris- carraca. tallo. Botou o viño nunha xerra de cristal. ♦ Para referirse á ‘garrafa’ en italiano emprégase o termo carcerazione s.f. Encarceramento. La carcerazione damigiana. di una persona è sempre una tragedia per la sua famiglia. O encarceramento dunha persoa sempre é caramella s.f. Caramelo. Mi piacciono le caramelle unha traxedia para a súa familia. alla menta. Gústanme os caramelos de menta. carcere s.m. Cárcere, cadea (tamén fig.). Il delin- carattere s.m. 1 Carácter, temperamento. Ha un pes- quente è stato portato in carcere. O delincuente foi simo carattere, ma quando vuole sa essere simpati- levado ó cárcere. Per me l’ufficio è un carcere. Para co. Ten un pésimo carácter, pero cando quere sabe min a oficina é un cárcere. OBS.: fai o pl. f. le carce- ser simpático. 2 Carácter. Non so leggere i caratteri ri. ebraici. Non sei le-los caracteres hebreos. È una visita di carattere ufficiale. É unha visita de carác- carciofo s.m. Alcachofa. Alcuni tipi di carciofo ter oficial. # essere in carattere (con qualcosa): ser hanno le spine. Algúns tipos de alcachofa teñen espiñas. # sei proprio un carciofo!: ¡non serves axeitado para algo; essere una persona di caratte- para nada! re: ter carácter; non avere / essere senza / essere privo di carattere: non ter carácter. OBS.: no pl. cardellino s.m. Xílgaro, pintasilgo, picacardos. In non se desplaza o acento tónico (caratteri). quella gabbia ci sono due cardellini. Naquela gaio- la hai dous xílgaros. caratteristico -a I adx. Característico -a, propio -a, particular. Mi parlò degli usi caratteristici del suo cardiaco -a adx. Cardíaco -a. È morto per un collas- paese. Faloume dos costumes característicos do seu so cardiaco. Morreu por un colapso cardíaco. OBS.: país. II s.f. Característica. È una caratteristica del m. pl. cardiaci, f. pl. cardiache. suo stile. É unha característica do seu estilo. OBS.: cardinale I adx. 1 Fundamental, principal, básico - m. pl. caratteristici, f. pl. caratteristiche. a. Questi sono i principi cardinali della teoria. Estes caratterizzare I v. tr. [aux. avere] Caracterizar. La son os principios fundamentais da teoría. 2 (Mat., carestia ha caratterizzato numerosi periodi del Xeogr.) Cardinal. Uno, due, tre sono numeri cardi- Medioevo. A carestía caracterizou moitos períodos nali. Un, dous, tres son números cardinais. Il nord è da Idade Media. Ha saputo caratterizzare con gran- un punto cardinale. O norte é un punto cardinal. II de maestria il personaggio. Soubo caracterizar con s.m. Cardeal. I cardinali sono nominati dal Papa. Os gran mestría o seu personaxe. II v. intr. pron. [aux. cardeais son nomeados polo Papa. # le virtù cardi- essere] Caracterizarse. Le zone marittime si carat- nali: as virtudes cardinais. terizzano per il clima mite. As zonas marítimas cardine s.m. 1 Bisagra, gonzo. I cardini della porta caracterízanse polo clima suave. cigolano perché si stanno arrugginendo. As bisagras da porta renxen porque se están enferruxando. 2 caravan s.m. inv. Caravana (remolque habitable (fig.) Eixe. La fede è il cardine della religione. A fe arrastrado por un coche). La mia macchina ha così é o eixe da relixión. poca potenza che non può trainare un caravan. O meu coche ten tan pouca potencia que non pode carenza s.f. Carencia, falta, falla. Il tuo atteggiamen- arrastrar unha caravana. to dimostra un’assoluta carenza di scrupoli. A túa actitude demostra unha absoluta carencia de escrú- carbone s.m. Carbón. Ho caricato la stufa con il car- pulos. bone. Carguei a estufa co carbón. # carta carbone: papel carbón; essere / stare sui carboni accessi: carestia s.f. Escaseza (penuria). Nel secoli passati le estar impaciente. guerre provocavano carestia e peste. Nos séculos pasados as guerras provocaban escaseza e peste. carbonizzare I v. tr. [aux. avere] Carbonizar. Il fuoco carbonizzò in poco tempo la legna. O lume carboni- carezza s.f. Caricia, aloumiño. Diede una carezza al zou en pouco tempo a leña. II v. intr. pron. [aux. gatto. Fíxolle unha caricia ó gato. essere] Carbonizarse. Ho lasciato l’arrosto nel carica s.f. 1 Cargo, posto. Ha accettato la carica di forno e si è carbonizzato. Deixei o asado no forno e direttore. Aceptou o posto de director. 2 Carga carbonizouse. (enerxía; ataque). Hai misurato la carica di quella 123 caro

batteria? ¿Medíche-la carga desa batería? Il caridade na porta da igrexa. # per carità!: ¡por comandante ordinò una carica alla baionetta. O favor! comandante ordenou unha carga coas baionetas. # carnagione s.f. Pel, cute. Non prendere troppo il sole dare la carica a qualcosa: cargar algo; dare la perché sei di carnagione delicata. Non tomes dema- carica a qualcuno: animar, incentivar; dare la siado o sol porque es de pel delicada. carica all’orologio: dar corda ó reloxo; essere in carica: estar encargado de algo; suonare la carica: carnale adx. 1 Carnal, sensual. La sua grande spiri- tocar ó ataque. OBS.: pl. cariche. tualità lo allontanava dall’amore carnale. A súa grande espiritualidade afastábao do amor carnal. 2 caricare I v. tr. [aux. avere] 1 Cargar. Devo caricare Carnal. Sono cugini carnali. Son primos carnais. le valigie sulla macchina. Teño que carga-las male- tas no coche. Mi hanno caricato di lavoro. carne s.f. 1 Carne (tamén fig.). Per la ferita gli si Cargáronme de traballo. Sta caricando la batteria vedeva la carne viva del braccio. Pola ferida víase- della macchina. Está cargando a batería do coche. lle a carne viva do brazo. Mi piace molto la carne di 2 Cargar (contra). La fanteria caricò diverse volte i maiale. Gústame moito a carne de porco. È diffici- nemici. A infantería cargou varias veces contra os le resistere ai piaceri della carne. É difícil resistirse inimigos. 3 Dar corda (a un reloxo). Ogni mattina ós praceres da carne. 2 Carne, polpa. Queste pes- caricava l’orologio. Tódalas mañás dáballe corda ó che hanno poca carne. Estes pexegos teñen pouca reloxo. II v. refl. [aux. essere] 1 Ir cargado -a. carne. # carne affumicata: carne afumada; carne Quando faccio la spesa mi carico di borse. Cando battezzata (pop.): os cristiáns; carne da macello / fago a compra vou cargado de bolsas. OBS.: io cari- da cannone: carne de canón; carne dei poveri: os co, tu carichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. legumes; mettere molta carne al fuoco: empezar caricatura s.f. Caricatura (tamén fig.). Ha disegnato moitas cousas ó mesmo tempo; non essere né carne una caricatura del professore. Debuxou unha cari- né pesce: non ser carne nin peixe; trafficante di catura do profesor. Quell’opera è solo la caricatura carne umana: mercader de escravos. di un romanzo. Esa obra é só a caricatura dunha carnefice s. Verdugo -a. Il carnefice decapitò il con- novela. dannato. O verdugo decapitou o condenado. carico -a I adx. Cargado -a. Abbiamo visto un auto- carneficina s.f. Masacre, matanza. Quell’incidente bus carico di passeggeri. Vimos un autobús cargado stradale ha provocato una carneficina. Ese acciden- de pasaxeiros. II s.m. 1 Cargamento. È arrivato un te de tráfico provocou unha masacre. carico di merci. Chegou un cargamento de merca- dorías. 2 Carga (cargamento). Il camion viaggiava carnevale s.m. Entroido, carnaval. Per carnevale mi a pieno carico. O camión viaxaba coa carga com- travestirò da arlecchino. No entroido disfrazareime pleta. # avere qualcuno a carico: estar a cargo de de arlequín. alguén; caffè carico: café cargado; carico di co- carnevalesco -a adx. Carnavalesco -a. Per le strade si scienza: cargo de conciencia; farsi a carico di sentiva l’allegria carnevalesca. Polas rúas sentíase a qualcuno / qualcosa: facerse cargo de alguén / de alegría carnavalesca. (ext.) Il suo modo di vestire è algo; persona a carico: persoa que depende de carnevalesco. O seu xeito de vestir é carnavalesco. alguén; testimone a carico: testemuña (nun xuízo). OBS.: m. pl. carnevaleschi, f. pl. carnevalesche. OBS.: m. pl. carichi, f. pl. cariche. carnivoro -a I adx. Carnívoro -a. Il leone è un ani- carie s.f. inv. Carie. Il dentista mi ha trovato una carie male carnivoro. O león é un animal carnívoro. II in un dente. O dentista atopoume unha carie nun s.m. pl. Carnívoros (orde destes mamíferos). I car- dente. nivori sono dotati di grandi canini. Os carnívoros carisma s.m. Carisma. È un politico dotato di grande están dotados de grandes caninos. carisma. É un político dotado dun gran carisma. carnoso -a adx. Carnoso -a. È un frutto dalla polpa OBS.: pl. carismi. carnosa. É unha froita de polpa carnosa. carismatico -a adx. Carismático -a. È un leader caro -a I adx. 1 Querido -a, amado -a. Ti presento un carismatico con una personalità proprio attraente. É mio caro amico. Preséntoche un querido amigo un líder carismático cunha personalidade realmen- meu. 2 Caro -a. Ho comprato un vestito molto caro. te atraente. OBS.: m. pl. carismatici, f. pl. carismati- Comprei un vestido moi caro. II adv. Caro. Le mac- che. chine costano caro. Os coches custan caro. III s.m. carità s.f. inv. 1 Caridade. Hai dimostrato di avere un pl. Achegados, familiares, parentes. Quando sono animo pieno di carità. Demostraches que tiñas un lontano ricordo sempre i miei cari. Cando estou ánimo cheo de caridade. 2 Caridade, esmola. lonxe lembro sempre os meus achegados. # pagare Chiedeva la carità sulla porta della chiesa. Pedía / costare caro qualcosa: pagar / costar caro algo. carota 124 carota s.f. Cenoria. La carota contiene molte vitami- xe. 3 Cadeira de rodas. Dopo quell’incidente il mio ne. A cenoria contén moitas vitaminas. # essere pel amico è costretto a usare la carrozzella. Despois do di carota: te-lo cabelo rubio e pencas na pel. accidente o meu amigo ten que usar unha cadeira de carovana s.f. Caravana All’oasi arrivò una carovana rodas. di beduini. Ó oasis chegou unha caravana de bedu- carrozzeria s.f. 1 Carrocería. Alcune macchine spor- ínos. Le macchine viaggiavano in carovana. Os tive hanno la carrozzeria in lega leggera. Algúns coches viaxaban en caravana. coches deportivos teñen unha carrocería de aliaxe carpa s.f. Carpa (peixe). La carpa è un pesce di acqua lixeira. 2 Taller (especializado na reparación das dolce. A carpa é un peixe de auga doce. carrocerías dos coches). Dopo l’incidente ho dovu- to portare la macchina in carrozzeria. Despois do carreggiata s.f. Carril (de circulación). In Inghilterra accidente tiven que leva-lo coche ó taller. le macchine circolano sulla carreggiata sinistra. En Inglaterra os coches circulan polo carril esquerdo. carrozzina s.f. Carriño (para leva-los nenos peque- # mettersi in carreggiata (fig.): comezar a actuar nos). La giovane coppia spingeva la carrozzina. A ben; rimettersi in carreggiata (fig.): volver a parella nova empuxaba o carriño. actuar correctamente; uscire di carreggiata (fig.): carta s.f. 1 Papel. Puoi darmi un pezzo di carta per desviarse do bo camiño. lasciare un biglietto a mia madre? ¿Podes darme un carrello s.m. 1 Carro (de supermercado, bandexa con anaco de papel para deixarlle unha nota a miña rodas). Quando faccio la spesa al supermercato pre- nai? 2 Mapa. Non riuscivo a trovare quel paese sulla ferisco usare il carrello. Cando fago a compra no carta. Non era quen de atopar aquela vila no mapa. supermercado prefiro usa-lo carro. Ieri a cena mi 3 Carta, naipe. Mi piace molto giocare a carte. hanno servito i piatti su un carrello. Onte á cea ser- Gústame moito xogar ás cartas. # avere buone víronme os pratos nun carro. 2 Tren de aterraxe. carte in mano (fig.): estar nunha situación favora- L’aereo non poteva atterrare per un guasto al carre- ble; avere le carte in regola: te-los papeis en regra, llo. O avión non podía aterrar por unha avaría no te-la capacidade para desenvolver unha función; tren de aterraxe. carta bollata / da bollo: papel timbrado; carta cos- tituzionale: carta magna; carta d’identità: docu- carriera s.f. Carreira (profesional). Ha sacrificato la mento de identidade; carta da lettere: papel de famiglia per la sua carriera. Sacrificou a familia carta; carta da parati: papel de empapela-las pare- ♦ pola súa carreira. Para referirse á ‘carreira des; carta di credito: tarxeta de crédito; carta igie- (corrida ou competición)’ en italiano emprégase o nica: papel hixiénico; carta protocollo: papel termo corsa, para ‘carreira, corredoira’ viottolo, dobre (A4); carta riciclata: papel reciclado; carta para ‘carreira (estudio)’ corso di laurea. velina: papel de seda; carta vetrata: papel de lixa; carro s.m. Carro (vehículo de tracción animal). Il cartamoneta: papel moeda; dare / avere carta cavallo non riusciva a trainare il carro. O cabalo non bianca: dar / ter carta branca; fare carte false: era quen de arrastra-lo carro. # carro armato: tan- facer de todo para conseguir algo; fare un castello que; carro attrezzi: coche-vindastre; carro fune- di carte (tamén fig.): facer castelos de naipes, facer bre: coche fúnebre; carro merci: vagón de mercan- castelos no aire; fare una partita a carte: xogar cías; essere l’ultima ruota del carro: se-lo menos unha partida de cartas; giocare a carte scoperte valorado; Gran Carro: Carro Grande (constela- (fig.): actuar abertamente; giocare l’ultima carta ción da Osa Maior); mettere il carro davanti ai (fig.): xoga-la derradeira carta; leggere / fare le buoi: poñe-lo carro diante dos bois; Piccolo Carro: carte: le-las cartas; mazzo di carte: baralla; met- Carro Pequeno (constelación da Osa Menor). tere le carte in tavola (fig.): declara-lo propio pen- samento; mettere sulla carta: poñer por escrito. ♦ carrozza s.f. 1 Vagón. Quella carrozza era piena Para referirse á ‘carta, misiva’ en italiano empréga- zeppa. Aquel vagón estaba abarrotado. 2 Carruaxe. se o termo lettera. Una volta andare in carrozza era simbolo di ric- chezza. Noutrora ir en carruaxe era símbolo de carteggio s.m. Correspondencia (relación por carta). riqueza. # mozzarella in carrozza: prato feito con Hanno pubblicato il carteggio fra Leopardi e mozzarella e pan; signori, in carrozza!: ¡viaxeiros Ranieri. Publicaron a correspondencia entre ó tren! Leopardi e Ranieri. carrozzella s.f. 1 Carriño (para leva-los nenos cartella s.f. 1 Carpeta. Ho messo tutti i fogli nella pequenos). Quando nascerà nostro figlio dovremo cartella. Metín tódolos folios na carpeta. # cartella comprargli una carrozzella. Cando naza o noso fillo (clinica): folla clínica. 2 Carteira (do colexio). teremos que comprarlle un carriño. 2 Carruaxe. A Dentro la cartella portava i libri e i quaderni per la Roma i turisti possono fare un giro in carrozzella. scuola. Dentro da carteira levaba os libros e os En Roma os turistas poden dar un paseo en carrua- cadernos para a escola. 125 casereccio cartellino s.m. Carteliño, a xeito de etiqueta, usado casa di pegno: casa de peñor; casa di ricovero / di principalmente para indica-lo prezo dun producto. riposo: asilo; casa editrice: editorial; cercare # cartellino dei libri: etiqueta dos libros; cartelli- casa: buscar casa / piso; donna di casa: ama de no orario: tarxeta de fichar no traballo. casa; essere tutto casa e chiesa: ser moi familiar e cartello s.m. Letreiro. Abbiamo sbagliato strada per- devoto; fare gli onori di casa: exercer de anfitrión; ché non abbiamo visto il cartello. Equivocámonos fare vita di casa: ser moi caseiro; fatto in casa: de estrada porque non vímo-lo letreiro. feito na casa; giocare in casa / fuori casa (Dep.): xogar na casa / fóra da casa; lavori di casa: labo- cartellone s.m. Cartel (grande). Avevano collocato res domésticos; mandar via di casa: botar da casa; sulla facciata del palazzo un enorme cartellone. mandare / tirare avanti la casa: manter / sacar Colocaran sobre a fachada do edificio un cartel adiante a familia; mettere su casa: crear unha enorme. familia; padrone di casa: cabeza de familia; pen- cartina s.f. 1 Mapa (pequeno). Mi indicò la strada sare a casa: pensar na familia; riportare la pelle a sulla cartina. Indicoume a estrada no mapa. 2 Papel casa: salva-lo pelexo; sentirsi / essere a casa pro- de lear. Arrotolò il tabacco nella cartina. Enrolou o pria: sentirse / estar como na casa; tieni le mani a tabaco no papel de lear. casa!: ¡as mans quedas!; vivere a casa del diavolo: vivir no quinto inferno. cartoleria s.f. Papelería. Sono andato in cartoleria a comprare le cartucce della penna. Fun á papelería casalingo -a I adx. Caseiro -a. Preferisco la cucina compra-los recambios da pluma. casalinga. Prefiro a comida caseira. È una persona casalinga: non esce quasi mai. É unha persona cartolina s.f. Postal, tarxeta postal. Quando sono in caseira: non sae case nunca. II s. Ama de casa. vacanza spedisco cartoline a tutti i miei amici. Lavora in ufficio: non vuole fare la casalinga. Cando estou de vacacións envíolles postais a tódo- Traballa nunha oficina: non quere ser ama de casa. los meus amigos. ♦ Para referirse á ‘cartolina # alla casalinga: de xeito caseiro; negozio di casa- (papel)’ emprégase o termo cartoncino. linghi: bazar de obxectos para a casa. OBS.: m. pl. cartoncino s.m. Cartolina. I bambini hanno fatto un casalinghi, f. pl. casalinghe. collage incollando le foto su un cartoncino rosso. Os cascare v. intr. [aux. essere] Caer. È cascato dalle nenos fixeron unha colaxe pegando as fotos nunha scale e si è rotto una gamba. Caeu polas escaleiras cartolina vermella. e rompeu unha perna. # cascarci: picar (nun enre- cartone sm. Cartón (material). Conservava tutte le do); cascare a pezzi: caer a anacos; cascare addos- sue lettere in una vecchia scatola di cartone. so: ocorrer; cascare dal sonno / dalla stanchezza / Gardaba tódalas súas cartas nunha vella caixa de dalla fame: morrer de sono / de cansazo / de fame; cartón. # cartoni animati: debuxos animados. cascare dalle nuvole: caer das nubes; cascare in piedi: caer de pé; non casca il mondo!: ¡non é tan cartuccia s.f. Cartucho. Devo cambiare la cartuccia importante!; qui casca l’asino!: ¡velaquí está o pro- della penna. Teño que cambia-lo cartucho da pluma. blema! OBS.: io casco, tu caschi; v. irreg. V. táboa 5. Il cacciatore sparò tutte le cartucce. O cazador dis- parou tódolos cartuchos. # essere una mezza car- cascata s.f. Catarata. Quest’estate andremo a vedere tuccia: ser unha persoa pequena ou de pouco valor; le cascate dell’Iguazù. Este verán iremos ve-las sparare l’ultima cartuccia (fig.): queima-lo derra- cataratas do Iguazú. deiro cartucho. OBS.: pl. cartucce. ♦ Para referirse cascina s.f. Casal, casarío. La cascina si raccoglie ó ‘cartucho (de papel)’ en italiano emprégase o attorno a un’aia. O casal distribúese ó redor dunha termo cartoccio. eira. casa s.f. 1 Casa. Ho comprato una casa in campagna. casella s.f. 1 Casa (espacio cuadrangular). Sto cer- Comprei unha casa no campo. Non tornare tardi a cando la parola del cruciverba che occupa sei case- casa. Non volvas tarde á casa. Hanno trasferito la lle. Estou buscando a palabra do encrucillado que sede della Casa Comunale. Cambiaron a sede da ocupa seis casas. 2 Compartimento (dun moble ou Casa do Concello. Saluti a casa vostra! ¡Saúdos na obxecto). Ho riposto i documenti nell’apposita vosa casa! La casa discografica di questo cantante è casella. Volvín poñe-los documentos no comparti- molto famosa. A casa discográfica deste cantante é mento axeitado. # casella postale: apartado de moi famosa. 2 Casa, familia. La casa Savoia regnò correos. in Italia fino al 1946. A casa dos Saboia reinou en Italia ata 1946. # cambiare casa: cambiar de casa; casereccio -a adx. Caseiro -a. Mi piace il pane case- casa chiusa / di tolleranza: prostíbulo; casa da reccio. Gústame o pan caseiro. gioco: casino; casa dello studente: colexio maior; casino s.m. 1 Rebumbio, barullo, lea. La tua stanza è casa di appuntamenti: casa de citas; casa di cura: un casino, mettila a posto. O teu cuarto é un rebum- casa de curas; casa di Dio: casa de Deus, igrexa; bio, ordénao. 2 Bordel, prostíbulo. Hanno chiuso il casino 126

casino vicino alla stazione. Pecharon o bordel preto coller nas patacas a alguén; togliere / cavare le da estación. 3 Casa de campo. La contessa fece cos- castagne dal fuoco a qualcuno: quitarlle as casta- truire un casino in montagna. A condesa mandou ñas do lume a alguén. construír unha casa de campo na montaña. # fare / castagno s.m. Castiñeiro, castañeiro. Hanno abbattu- piantare casino: montar unha lea. to due castagni. Cortaron dous castiñeiros. ♦ Para casinò s.m. inv. Casino (casa de xogo). Ha perso un referirse ó ‘castaño (cor)’ en italiano emprégase o patrimonio al casinò. Perdeu un capital no casino. termo castano. caso s.m. 1 Casualidade, azar. È stato un caso che ci castano -a I adx. Castaño -a, marrón. Ho i capelli e siamo ritrovati qui. Foi unha casualidade que nos gli occhi castani. Teño o pelo e os ollos castaños. II atoparamos de novo aquí. 2 Caso, asunto. Non mi s.m. Castaño (cor). Il castano dei tuoi occhi mi sorprende la sua preoccupazione: è un caso dispera- piace molto. O castaño dos teus ollos gústame to. Non me sorprende a súa preocupación: é un caso moito. desesperado. 3 Caso. Le autorità sanitarie hanno ris- castello s.m. Castelo. Le costruzioni difensive più dif- contrato alcuni casi di colera. As autoridades sani- fuse nel Medio Evo erano i castelli. As construc- tarias detectaron algúns casos de cólera. In questo cións defensivas máis difundidas na Idade Media caso dovresti andarlo a trovare. Neste caso deberías eran os castelos. # castello di carte: castelo de nai- ir buscalo. # affidarsi al caso: confiar na sorte; pes; fare castelli in aria: face-las contas da vella; fare al caso: vir a conto; in ogni caso: de calquera letto a castello: liteira (dun cuarto). xeito, parlare / agire a caso: falar / actuar sen refle- xionar; per (puro) caso: por (pura) casualidade. castigare v. tr. [aux. avere] Castigar. L’hanno castiga- to perché si è comportato male. Castigárono porque casomai conx. 1 No caso de que. Casomai tu lo se comportou mal. OBS.: io castigo, tu castighi; v. vedessi, ricordagli di telefonarmi. No caso de que o irreg. V. táboa 6. vexas, lémbralle que me telefone. 2 Por se. Portati dietro l’ombrello, casomai piovesse. Leva o parau- castigo s.m. Castigo. Gli fu inflitto un castigo esem- gas por se chove. OBS.: tamén se di caso mai. plare. Foille imposto un castigo exemplar. # essere cassa s.f. 1 Caixa (recipiente). Per fare il trasloco in castigo: estar castigado; mettere in castigo: hanno utilizzato delle casse di legno. Para face-la poñer un castigo. OBS.: pl. castighi. mudanza utilizaron caixas de madeira. 2 Caixa (de castità s.f. inv. Castidade. I sacerdoti fanno voto di cobros e pagamentos). Per favore, per ritirare il castità. Os sacerdotes fan voto de castidade. denaro passi alla cassa. Por favor, para recolle-lo casto -a adx. Casto -a. Provava un amore casto per diñeiro pase pola caixa. # cassa di risparmio: lei. Sentía un amor casto por ela. caixa de aforros; cassa toracica: caixa torácica; essere in cassa integrazione: estar en situación de castrare v. tr. [aux. avere] Capar, castrar. Se non si regulación de emprego temporal. castrano i maiali, la loro carne non ha un buon sapo- re. Se non se capan os porcos, a súa carne non ten cassaforte s.f. Caixa forte. Custodiscono gioielli e un bo sabor. denaro in cassaforte. Gardan as xoias e o diñeiro na caixa forte. OBS.: pl. casseforti. castrato I adx. m. Capado, castrado. Il bue è un ani- male castrato. O boi é un animal castrado. II s.m. casseruola s.f. Tarteira, cazola. Ho preparato lo spez- Cordeiro castrado. zatino nella casseruola. Preparei o guiso na tarteira. casuale adx. Casual, fortuíto, accidental. Il loro cassetta s.f. 1 Caixa. Comprò per il collegio quattro incontro è stato casuale. O seu encontro foi casual. cassette di frutta. Comprou para o colexio catro cai- xas de froita. 2 Casete. Ho registrato una cassetta casualità s.f. inv. Casualidade, azar, coincidencia. Ci del mio cantante preferito. Gravei unha casete do siamo rivisti per una semplice casualità. Vímonos de meu cantante preferido. # cassetta degli arnesi: novo por unha simple casualidade. caixa da ferramenta; cassetta delle elemosine: peto cataclisma s.m. Cataclismo (tamén fig.). Il catacli- para as esmolas; cassetta di sicurezza: caixa de sma ha causato numerose vittime. O cataclismo seguridade; cassetta per le lettere: caixa do correo; causou numerosas víctimas. Le dimissioni del pane a cassetta: pan de molde. ministro hanno provocato un cataclisma. A dimisión cassetto s.m. Caixón, estoxo, gabeta. Ho riposto la do ministro provocou un cataclismo. OBS.: pl. cata- biancheria nel cassetto dopo averla stirata. Metín a clismi. roupa branca no caixón despois de pasarlle o ferro. catalogare v. tr. [aux. avere] Catalogar. Bisogna cata- castagna s.f. Castaña. Per mangiare le castagne logare i libri nuovi. Cómpre cataloga-los libros bisogna toglierle dal riccio. Para come-las castañas novos. OBS.: io catalogo, tu cataloghi; v. irreg. V. cómpre quitárlle-lo ourizo. # prendere in castagna: táboas 1 e 6. 127 caucciù catalogo s.m. Catálogo. Il catalogo della mostra con- cattedra s.f. Cátedra. La cattedra era vicino alla teneva molte fotografie dei quadri esposti. O catálo- lavagna. A cátedra estaba cerca do encerado. Era go da exposición contiña moitas fotografías dos famosa la cattedra di letteratura di quell’università. cadros expostos. OBS.: pl. cataloghi. Era famosa a cátedra de literatura daquela univer- cataratta s.f. 1 (Med.) Catarata. L’hanno operato di sidade. # stare / sedere in cattedra: facerse o cataratta. Operárono de cataratas. 2 Fervenza, entendido. abanqueiro, salto. Abbiamo visitato le cataratte cattedrale s.f. Catedral. I pellegrini entrarono nella delle Marmore. Visitámo-las fervenzas das cattedrale. Os peregrinos entraron na catedral. ♦ Mármoras. Para referirse á ‘catarata (de auga)’ cattiveria s.f. Maldade. Non è mai stato buono e la en italiano emprégase o termo cascata. sua cattiveria non ha limiti. Nunca foi bo e a súa catasta s.f. Montón, morea. Ho dovuto mettere in maldade non ten límites. ordine una catasta di legna. Tiven que poñer en orde cattivo -a adx. 1 Malo -a, mao má, daniño -a. Si è un montón de leña. rovinato frequentando cattive compagnie. catastrofe s.f. Catástrofe, desastre, calamidade. Il Arruinouse por andar con malas compañías. 2 crollo del ponte provocò una catastrofe. O derruba- Malo -a, mao má (traveso). Sei un bambino cattivo, mento da ponte provocou unha catástrofe. La catti- smettila di fare monellerie! Es un neno malo, ¡deixa va amministrazione portò la ditta alla catastrofe. A de facer trasnadas! 3 Malo -a, mao má, cativo -a. È mala administración da empresa levouna á catás- un cattivo professore, non si preoccupa affatto degli trofe. studenti. É un mal profesor, non se preocupa en catastrofico -a adx. Catastrófico -a, desastroso -a, absoluto polos estudiantes. Se fossi in te non lo dramático -a. Il terremoto fu catastrofico. O terre- farei: è una cattiva idea. Se eu fose ti non o faría: é moto foi catastrófico. Le previsioni del direttore unha mala idea. 4 Malo -a, mao má (deteriorado). erano catastrofiche. As previsións do director eran Questo cibo ha un cattivo sapore. Esta comida ten mal sabor. # cattiva memoria: mala memoria; cat- catastróficas. OBS.: m. pl. catastrofici, f. pl. catas- trofiche. tiva notizia: mala noticia; cattivo incontro: mal encontro; cattivo tempo: mal tempo; essere di cat- categoria s.f. 1 Categoría. Appartengono alla stessa tivo umore: estar de mal humor; essere nato sotto categoria professionale. Pertencen á mesma catego- una cattiva stella: nacer con mala sorte; fare il cat- ría profesional. È un hotel di prima categoria. É un tivo: portarse mal (os nenos); farsi cattivo sangue: hotel de primeira categoría. 2 (Dep.) División. La alterárselle a un o sangue. ♦ Para referirse ó ‘cati- mia squadra di calcio gioca in seconda categoria. O vo, neno’ en italiano pódese emprega-lo termo pic- meu equipo de fútbol xoga en segunda división. colo, bambino. categorico -a adx. 1 Categórico -a, preciso -a, tallan- cattolicesimo s.m. Catolicismo. Decise di convertirsi te. Gli diede un ordine categorico. Deulle unha orde al cattolicesimo. Decidiu converterse ó catolicismo. categórica. 2 Categórico -a, indiscutible, inequívo- co -a. Ha fatto una dimostrazione categorica. Fixo cattolico -a I adx. Católico -a. È di religione cattoli- ca. É de relixión católica. II s. Católico -a. È catto- unha demostración categórica. OBS.: m. pl. catego- rici, f. pl. categoriche. lico praticante. É católico practicante. OBS.: m. pl. cattolici, f. pl. cattoliche. catena s.f. 1 Cadea. Hanno chiuso il cancello con la catena. Pecharon a cancela cunha cadea. 2 (fig.) cattura s.f. Captura, apresamento. Dopo la cattura, il Cadea (suxeición). Il matrimonio è diventato per me cinghiale fu finito. Despois da captura, o xabarín una catena. O matrimonio converteuse para min foi rematado. nunha cadea. 3 Cadea (serie, grupo). Questa ditta di catturare v. tr. [aux. avere] Capturar, apresar. Hanno abbigliamento ha una catena di negozi in tutto il catturato il leone scappato dallo zoo. Capturaron o mondo. Esta empresa de roupa ten unha cadea de león escapado do zoo. tendas por todo o mundo. # catena dell’orologio: caucciù s.m. inv. Caucho. Il caucciù è usato nella fab- cadea do reloxo; catena della bicicletta: cadea da bricazione degli pneumatici. O caucho úsase na bicicleta; catena di montaggio: cadea de montaxe; fabricación dos pneumáticos. catena montuosa: cadea de montañas; catene (da neve): cadeas (para a neve); reazione a catena: causa s.f. 1 Causa, motivo. Non mi ha spiegato la reacción en cadea. causa della sua partenza. Non me explicou a causa da súa marcha. 2 Preito, xuízo, causa. Non mi ha cateratta V. cataratta. voluto pagare i danni, per cui gli ho fatto causa. Non catrame s.m. Alcatrán, chapapote, piche. In spiaggia me quixo paga-los danos, por iso lle puxen un prei- mi sono macchiato i pantaloni di catrame. Na praia to. # avvocato delle cause perse: avogado das cau- manchei os pantalóns de alcatrán. sas perdidas; concorso di cause: concorrencia de causa 128

circunstancias; chiamare qualcuno in causa: invo- scacco matto. Se móve-lo cabalo, dareiche xaque lucrar a alguén nunha discusión; far causa comu- mate. Giocando a scopa, il cavallo vale nove. ne: uni-las forzas; tradire una causa: traizoar un Xogando á escoba, o cabalo vale nove. 3 Cabalo ideal. (aparato de ximnasia). L’atleta si è fatto male alla causare v. tr. [aux. avere] Causar, ocasionar, produ- gamba saltando il cavallo. O atleta mancouse nunha cir. Il terremoto ha causato numerosi danni. O terre- perna saltando o cabalo. 4 Entreperna dos panta- moto causou numerosos danos. lóns. Gli si è scucito il cavallo. Descoséuselle a entreperna dos pantalóns. 5 Cabalo (de vapor). cautela s.f. Cautela, prudencia, precaución. Quanti cavalli ha la tua macchina?. ¿Cantos cabalos Dobbiamo agire con cautela se non vogliamo che gli ten o teu coche? # a ferro di cavallo: con forma de altri lo sappiano. Temos que actuar con cautela se ferradura; cavallo a dondolo: cabaliño de balancín; non queremos que os outros o saiban. cavallo di battaglia: especialidade; dose da cava- cautelare v. tr. [aux. avere] Protexer, preservar. llo: dose de cabalo; essere a cavallo: estar a salvo; ♦ Dovete cautelare i vostri interessi. Debedes protexe- febbre da cavallo: febre de cabalo. Para referir- -los vosos intereses. OBS.: io cautelo. se ó ‘cabalo do demo’ en italiano emprégase o termo libellula. cauto -a adx. Cauto -a, prudente, precavido -a. La situazione è difficile: dobbiamo essere cauti. A cavare v. tr. [aux. avere] 1 Quitar, sacar. Il dentista mi situación é difícil: temos que ser cautos. ha cavato un molare. O dentista quitoume unha moa. 2 Sacar, tirar (obter). Da lui non riuscirai a cava s.f. Canteira. Sono famose le cave di marmo di cavare niente di buono. Del non conseguirás sacar Carrara. Son famosas as canteiras de mármore de nada bo. # cavarsela: arranxarse, apañarse; cavar- ♦ Carrara. # vena cava: vea cava. Para referirse á si di impiccio: librarse dunha situación difícil; non ‘cava, adega’ en italiano emprégase o termo canti- cavare un ragno dal buco: non obter nada. na. cavatappi s.m. inv. Sacarrollas. Prendi il cavatappi cavalcare I v. tr. [aux. avere] Cabalgar. I fantini per aprire la bottiglia. Colle o sacarrollas para abri- cavalcano purosangue. Os xinetes cabalgan cabalos -la botella. de pura raza. II v. intr. [aux. avere] Cabalgar. Gli indiani cavalcavano a pelo. Os indios cabalgaban a caverna s.f. Caverna, cova, espenuca. Gli speleologi pelo. OBS.: io cavalco, tu cavalchi; v. irreg. V. táboa entrarono in una caverna sotterranea. Os espeleólo- 5. gos entraron nunha caverna subterránea. Gli uomi- ni primitivi abitavano nelle caverne. Os homes pri- cavaliere s.m. 1 Cabaleiro, xinete. Monta a cavallo da mitivos vivían nas cavernas. quando era bambino: è un vero cavaliere. Monta a cabalo desde que era neno: é un verdadeiro caba- caviale s.m. Caviar. Per la festa ho preparato delle tar- leiro. 2 Cabaleiro. I cavalieri parteciparono al tor- tine al caviale. Para a festa preparei uns canapés de neo. Os cabaleiros participaron no torneo. Come è caviar. educato: è un perfetto cavaliere. Que educado é: é caviglia s.f. Nocello, tornecelo, nortello. Quest’anno un perfecto cabaleiro. # cavaliere errante: cabalei- sono di moda le gonne alla caviglia. Este ano están ro andante. de moda as saias ata o nocello. cavalleria s.f. 1 Cabalería. La cavalleria inseguì le cavità s.f. inv. Cavidade, concavidade, oco. Si sono truppe nemiche in fuga. A cabalería perseguiu as nascosti in una cavità della roccia. Agacháronse tropas inimigas en fuga. Il feudatario seguiva scru- nunha cavidade da rocha. pulosamente le regole della cavalleria. O señor feu- cavo -a I adx. Oco -a. Lo scoiattolo viveva in un albe- dal respectaba escrupulosamente as regras da caba- ro cavo. O esquío vivía nunha árbore oca. II s.m. 1 lería. 2 Cortesía, corrección, finura. Si è Cable. Il cavo elettrico è caduto dal traliccio. O comportato con cavalleria e mi ha lasciato passare. cable eléctrico caeu da torre. 2 Corda. Grossi cavi Comportouse con cortesía e deixoume pasar. sorreggevano il ponte di legno. Grosas cordas sosti- cavalletta s.f. Lagosta (insecto). Le cavallette rovina- ñan a ponte de madeira. # il cavo della mano: o oco no il raccolto. As lagostas estragan a colleita. da man. cavalletto s.m. Cabalete (soporte de tres ou catro cavolfiore s.m. Coliflor. Il cavolfiore si mangia bolli- patas). Il pittore appoggia la tela sul cavalletto. O to. A coliflor cómese fervida. pintor apoia a tea no cabalete. cavolo s.m. Col. Ci sono molti tipi di cavolo. Hai moi- cavallo -a s. 1 Cabalo egua. Il cavallo nitrisce. O tos tipos de col. # andare a ingrassare i cavoli: cabalo rincha. La cavalla ha partorito un puledro morrer; cavolini di Bruxelles: coles de Bruxelas; bianco. A egua pariu un poldro branco. 2 Cabalo col cavolo!: ¡endexamais!; che cavolo vuoi?: ¿que (do xadrez e dos naipes). Se muovi il cavallo ti darò queres?; ...del cavolo: ...que non vale nada; entrar- 129 cemento

ci come i cavoli a merenda: non ter nada que ver; celebrità s.f. inv. Celebridade. Ha raggiunto grande non capire / importare / valere / vedere / sentire celebrità nel campo della geologia. Acadou unha un cavolo: non entender / importar / valer / ver / oír gran celebridade no campo da xeoloxía. È una cele- nada; salvare capra e cavoli: salvar unha situación brità in quel campo. É unha celebridade naquel difícil; testa di cavolo: imbécil. OBS.: nalgúns casos campo. ten valor eufemístico, substituíndo ó s. cazzo, aínda celere I adx. Rápido -a, veloz. L’intervento celere dei que segue a ter un uso coloquial. pompieri ha evitato il peggio. A rápida intervención cazzo I s.m. Carallo. Non rompermi il cazzo! ¡Non dos bombeiros evitou o peor. II s.f. Policía antidis- me tóque-lo carallo! II interx. Carallo. Che cazzo turbios. La Celere caricò contro i manifestanti. A vuoi? ¿Que carallo queres? # non valere, capire, policía antidisturbios cargou contra os manifestan- combinare... un cazzo: non valer, entender, facer... tes. # posta celere: correo urxente. un carallo; testa di cazzo: imbécil. celeste I adx. Celeste. L’astronomia studia i fenomeni cece s.m. Garavanzo. Un piatto tipico italiano è la celesti. A astronomía estudia os fenómenos celestes. minestra di pasta e ceci. Un prato típico italiano é a Molto spesso chi ha i capelli biondi ha gli occhi sopa de pasta e garavanzos. celesti. Moi a miúdo quen ten o pelo louro ten os ollos celestes. II s.m. Celeste, azul celeste. Ha ves- cecità s.f. inv. 1 Cegueira. Soffre di cecità congenita. tito il suo bebè di celeste. Vestiu o seu bebé de celes- Sofre de cegueira conxénita. 2 (fig.) Cegueira, obce- te. cación, ofuscamento. La sua arroganza dimostra celibe I adx. m. Célibe. Il primogenito restò celibe e un’assoluta cecità verso i sentimenti altrui. A súa non si sposò fino a cinquant’anni. O primoxénito arrogancia demostra unha absoluta cegueira con permaneceu célibe e non casou ata os cincuenta respecto ós sentimentos alleos. anos. II s.m. Célibe. Il conferenziere ha fatto alcuni ceco -a I adx. Checo -a. Ho conosciuto una ragazza commenti sui celibi e la paura del matrimonio. O ceca. Coñecín unha rapaza checa. II s. 1 Checo -a conferenciante fixo algúns comentarios sobre os (persoa). I cechi si sono separati dagli slovacchi. Os célibes e o medo ó matrimonio. OBS.: o f. deste checos separáronse dos eslovacos. 2 (m. sing.) termo é nubile. Checo (lingua). Mi dispiace, ma non parlo il ceco. cella s.f. 1 Cela. Il carcerato è stato rinchiuso nella Síntoo, pero non falo checo. OBS.: m. pl. cechi, f. pl. cella di rigore. Pecharon o preso na cela de castigo. ceche. Il frate pregava nella cella. O frade oraba na cela. 2 cedere I v. intr. [aux. avere] Ceder. Non ha ceduto di Cela, favo. Le api producono il miele nelle celle. As fronte alle difficoltà. Non cedeu ante as dificulta- abellas producen o mel nas celas. des. 2 Ceder. Durante l’alluvione il ponte ha ceduto. cellula s.f. Célula. Gli hanno prelevato un campione Durante a inundación a ponte cedeu. II v. tr. [aux. di cellule per analizzarle. Extraéronlle unha mostra avere] 1 Ceder (prestar). Se vuoi ti cedo la macchi- de células para analizalas. # cellula fotoelettrica: na per qualche giorno. Se queres cédoche o coche célula fotoeléctrica. por algúns días. 2 Legar. Ha ceduto la collezione a cellulite s.f. Celulite. Le fanno massaggi alle gambe un famoso museo. Legou a colección a un famoso per eliminare la cellulite. Danlle masaxes nas per- museo. nas para elimina-la celulite. cedro s.m. Cedro. Ho piantato un cedro nel giardino. cellulosa s.f. Celulosa. I vegetali sono ricchi di cellu- Plantei un cedro no xardín. losa. Os vexetais son ricos en celulosa. celebrare v. tr. 1 Celebrar (facer gabanza). Il poeta cemento s.m. 1 Cemento. Il muro è crollato perché ha celebrato il suo mecenate con un’ode. O poeta hanno usato poco cemento. O muro derrubouse por- celebrou o seu mecenas cunha oda. 2 Celebrar, fes- que usaron pouco cemento. 2 (fig.) Vínculo, nexo. texar. Domani celebro il mio compleanno. Mañá La stima è il cemento della nostra amicizia. A esti- celebro o meu aniversario. 3 Celebrar, oficiar. Il ma é o vínculo da nosa amizade. # cemento arma- sacerdote celebrò la messa. O sacerdote celebrou a to: cemento armado. misa. OBS.: io celebro; v. irreg. V. táboa 1. cena s.f. Cea. Se torno stanco dal lavoro mi costa pre- celebrazione s.f. Celebración. Mi hanno invitato alla parare la cena. Se volvo canso do traballo cústame celebrazione del matrimonio. Invitáronme á cele- prepara-la cea. # dopo cena: despois de cear, pola bración da súa voda. noite; l’Ultima Cena: a Derradeira Cea (de celebre adx. Célebre, famoso -a. Ho conosciuto quel Cristo); saltare la cena: pasar sen cear. celebre professore che veniva dalla Norvegia. cenare v. intr. [aux. avere] Cear (comer). Domani Coñecín aquel célebre profesor que viña de sera ceneremo dai nostri amici. Mañá pola noite Noruega. cearemos na casa dos nosos amigos. cena 130 cenere s.f. 1 Cinsa, cinza, borralla. Ho tolto la cene- Traballa nunha central eléctrica. # la centrale di re dal caminetto. Quitei a cinsa da cheminea. 2 (pl.) polizia: comisaría principal; riscaldamento cen- Cinsas. Ho visitato il monumento dove sono custo- trale: calefacción central. dite le ceneri del poeta. Visitei o monumento onde se centralino s.m. Central de teléfono. Ho chiesto al conservan as cinsas do poeta. # covare sotto la centralino il tuo interno. Preguntei na central de cenere: non manifestar abertamente un sentimento; teléfono a túa extensión. mercoledì delle Ceneri: mércores de cinsa; ridurre in cenere: destruír. centralizzare v. tr. [aux. avere] Centralizar. Hanno deciso di centralizzare la gestione amministrativa. cenno s.m. 1 Aceno, xesto. Indicava di aver capito con Decidiron centraliza-la xestión administrativa. un cenno della testa. Indicaba que entendera cun aceno da cabeza. 2 Indicación (alusión). Mi ha dato centralizzazione s.f. Centralización. Non era d’ac- solo alcuni cenni sull’accaduto. Deume só algunhas cordo con la centralizzazione del potere. Non estaba indicacións sobre o sucedido. 3 Indicio (asomo). Si de acordo coa centralización do poder. arrabbiò al primo cenno di rifiuto. Enfadouse ante o centrare v. tr. [aux. avere] 1 Atinar (o tiro). Ha cen- primeiro indicio de rexeitamento. # comunicare a trato il bersaglio. Atinou no albo. 2 Captar (con pre- cenni: comunicarse por xestos; fare cenno: acenar. cisión). Hai centrato il problema. Captáche-lo pro- censura s.f. 1 Censura. Quel film è stato stroncato blema. 3 Centrar, encadrar. Hai centrato male dalla censura. Ese filme foi mutilado pola censura. 2 questa foto. Centraches mal esta foto. Censura, condena, crítica. Non mi importano le centro s.m. 1 Centro (xeométrico, área de servicios, censure ipocrite dei moralisti. Non me importan as político). Nella circonferenza tutti i punti sono equi- censuras hipócritas dos moralistas. distanti dal centro. Na circunferencia tódolos puntos son equidistantes do centro. Hanno costruito un censurare v. tr. [aux. avere] 1 Censurar. Avevano nuovo centro commerciale. Construíron un novo censurato le pubblicazioni contrarie al regime. centro comercial. È stato eletto un deputato di cen- Censuraran as publicacións contrarias ó réxime. 2 tro. Foi elixido un diputado de centro. 2 Centro, Censurar, criticar, reprobar. Non puoi sempre cen- núcleo. Il cervello è il centro del sistema nervoso. O surare il suo operato. Non podes censurar sempre as cerebro é o centro do sistema nervioso. # andare in súas actuacións. centro: ir ó centro (da vila); fare centro: acertar. centenario -a I adx. Centenario -a. Nel parco ci ceppo s.m. 1 Cepo, toco, couce. Dalla terra sporgeva hanno mostrato degli alberi centenari. No parque solo il ceppo. Da terra sobresaía só o cepo. 2 amosáronnos unhas árbores centenarias. II s.m. Familia (orixe). Queste lingue sono dello stesso Centenario. Quest’anno si celebra il centenario ceppo. Estas linguas son da mesma familia. 3 Cepo, della nascita del poeta. Este ano celébrase o cente- picadeiro. Il condannato a morte appoggiò la testa nario do nacemento do poeta. sul ceppo. O condenado a morte apoiou a cabeza no centimetro s.m. Centímetro. Il centimetro è un’unità cepo. di misura. O centímetro é unha unidade de medida. cera s.f. Cera. È una candela di cera naturale. É unha centinaio s.m. 1 Centenar, centena. Le persone che candea de cera natural. # avere una brutta cera: erano in piazza non raggiungevano il centinaio. As ter mala cara; dare la cera: encerar; struggersi personas que estaban na praza non chegaban ó cen- come la cera: consumirse como a cera. tenar. 2 Cento. Mi sono rimaste solo poche centinaia ceramica s.f. Cerámica. Abbiamo visitato i negozi di di lire. Só me quedan uns poucos centos de liras. # ceramica a Deruta. Visitámo-los comercios de cerá- a centinaia: a centos; essere un centinaio: ser un mica en Deruta. OBS.: pl. ceramiche. centenar. OBS.: fai o pl. f. centinaia. cercare I v. tr. [aux. avere] Buscar, procurar. Ho cer- cento adx. num. inv. 1 Cen. Dieci per dieci fa cento. cato il portafoglio ma non l’ho trovato. Busquei a Dez por dez dá cen. 2 (fig.) Cento (gran cantidade). carteira pero non a atopei. II v. intr. [aux. avere] Te l’ho detto cento volte! ¡Téñocho dito centos de Tentar, intentar. Ho cercato di spiegarglielo, ma non veces! # cento di questi giorni!:¡que fagas moitos mi ha voluto ascoltare. Tentei explicarllo, pero non máis! (nos aniversarios); per cento: por cento (nas me quixo escoitar. # cercare con il lanternino: bus- porcentaxes); un cento: un cento. car con moita atención; cercare il pelo nell’uovo: centrale I adx. 1 Central. È una pratica che compete ser moi remirado. OBS.: io cerco, tu cerchi; v. irreg. all’amministrazione centrale. É unha xestión que V. táboa 5. compete á administración central. 2 Central, prin- cerchio s.m. (Xeom.) Círculo. Devi calcolare il peri- cipal. Il tema centrale della discussione era la poli- metro del cerchio. Tes que calcula-lo perímetro do tica. O tema central da discusión era a política. II círculo. # dare un colpo al cerchio e uno alla s.f. Central. Lavora in una centrale elettrica. botte: intentar contentar a todos; in cerchio: en cír- 131 cestino

culo; la quadratura del cerchio: a cuadratura do d’accordo con te. Eu, por suposto, estou de acordo círculo. contigo. cereale s.m. Cereal. Il grano è un cereale molto cervello s.m. Cerebro (tamén fig.). Aveva un tumore nutriente. O trigo é un cereal moi nutritivo. al cervello. Tiña un tumor no cerebro. Agendo in cerebrale adx. Cerebral (tamén fig.). È morto di questo modo dimostri di avere poco cervello. emorragia cerebrale. Morreu dun derramo cerebral. Actuando deste xeito demostras ter pouco cerebro. Agisce in modo cerebrale. Actúa dun xeito cerebral. È il cervello della ditta e senza di lei non sarebbero arrivati tanto lontano. É o cerebro da empresa e sen cerimonia s.f. Cerimonia. Fu invitato alla cerimonia. ela non chegarían tan lonxe. # avere il cervello di Foi invitado á cerimonia. Lasciamo da parte le ceri- una gallina / formica: ter un cerebro de mosquito; monie: fa come se fossi a casa tua! Deixemos de bruciarsi / farsi saltare le cervella: facer salta-la lado as cerimonias: ¡fai como se estiveses na túa tampa dos miolos; cervella fritte: sesos fritos; dare casa! # senza tante cerimonie: sen rodeos, directa- di volta al cervello: tolear. OBS.: o pl. é cervelli, mente. aínda que nalgunhas locucións fai o pl. f. cervella. cerimoniale I adx. Cerimonial. Non seguì le tradi- cervo -a s. Cervo -a. Le corna del cervo sono cadu- zioni cerimoniali. Non seguiu as tradicións cerimo- che. Os cornos do cervo son caducos. # cervo niais. II s.m. Cerimonial, ritual. Dovettero organiz- volante: vacaloura. zare minuziosamente il cerimoniale. Tiveron que organizar minuciosamente o cerimonial. cesello s.m. Buril. L’orafo incise le lettere col cesello. O ourive gravou as letras co buril. cerimonioso -a adx. Cerimonioso -a. Ci sentivamo a disagio, perché la loro accoglienza era stata esage- cespuglio s.m. Matogueira, mato, matagueira. Ho ratamente cerimoniosa. Sentiámonos incómodos, raccolto in un cespuglio un uccellino caduto dal porque a súa acollida fora esaxeradamente cerimo- nido. Recollín nunha matogueira un paxariño caído niosa. do niño. cerniera s.f. 1 Bisagra. Devo oliare le cerniere della cessare v. intr. [aux. essere / avere] 1 Cesar, parar. Il porta perché cigolano. Teño que engraxa-las bisa- vento è cessato. O vento cesou. 2 Deixar de. Non gras da porta porque renxen. 2 Cremalleira (da cesserà di darti fastidio. Non deixará de molestarte. roupa). La cerniera dei pantaloni è rotta. A crema- OBS.: emprégase o aux. essere na acep. 1 e o aux. lleira do pantalón rompeu. # cerniera lampo: cre- avere na acep. 2. malleira. cessione s.f. Cesión. Fra i creditori è stata pattuita la cerotto s.m. Apósito. Ho messo un cerotto sulla feri- cessione dei beni in parti uguali. Entre os acredores ta. Puxen un apósito na ferida. pactouse a cesión dos bens a partes iguais. certificare v. tr. [aux. avere] Certificar, lexitimar, cesso s.m. (pop.) 1 Váter, retrete, latrina. Vuoi uscire legalizar. In questa lettera il direttore certifica che dal cesso una buona volta? ¿Queres saír do váter faccio parte della sua equipe di ricercatori. Nesta dunha vez? 2 (fig., vulg.) Cortello. La tua stanza è carta o director certifica que formo parte do seu un cesso! ¡O teu cuarto é un cortello! grupo de investigadores. OBS.: io certifico, tu certi- cestello s.m. 1 (Mec.) Tambor. Non posso usare la fichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. lavatrice perché il cestello è bloccato. Non podo uti- certificato s.m. Certificado. Ho richiesto liza-la lavadora porque o tambor está bloqueado. 2 all’Anagrafe un certificato di nascita. Solicitei no Cestiño. Portava un cestello di fragole. Levaba un Rexistro Civil un certificado de nacemento. cestiño de amorodos. certo -a I adx. 1 Seguro -a, certo -a. È una notizia cestino s.m. 1 Papeleira (cesto). Dopo aver strappato certa, ormai l’hanno confermata. É unha noticia i fogli li gettò nel cestino. Despois de racha-los segura, xa a confirmaron. 2 Seguro -a, certo -a, fixo folios botounos na papeleira. 2 Cestiña. Mise la -a. Sono certa della tua innocenza. Estou segura da frutta nel cestino. Puxo a froita na cestiña. # cesti- túa inocencia. 3 Algún -unha. Stasera esco con no da lavoro: cesta da costura. certi amici. Esta noite saio con algúns amigos. 4 ceto s.m. Clase, clase social. Il ceto medio corrispon- Certo -a (valor indefinido). Ti ha cercato un certo de alla borghesia. A clase media corresponde á bur- Signor Rossi. Buscábate un certo Sr. Rossi. guesía. Frequenta certa gente poco raccomandabile. Anda cetriolo s.m. Cogombro. Abbiamo piantato dei cetrio- con certa xente pouco recomendable. OBS.: referido a persoas determinadas, non descoñecidas, ten un li nell’orto. Plantamos algúns cogombros na horta. matiz despectivo. II pron. (pl.) Algúns -unhas. Non che I pron. 1 (rel., interrog., exclam.) Que. Non ho so se è vero, certi dicono così. Non sei se é verdade, più visto la ragazza che mi avevi presentato. Non algúns din así. III adv. Por suposto. Io, certo, sono volvín ve-la rapaza que me presentaras. Che dici? ceto 132

¿Que dis? Che vedo! ¡Que vexo! 2 (rel. precedido avó. L’ha chiamato in giudizio. Chamouno a xuízo. de art.) O que, cousa que. Non ha chiesto il vostro II v. refl. [aux. essere] Chamarse. Mi ha detto che si parere, il che mi sorprende. Non pediu a vosa opi- chiama Mario. Díxome que se chama Mario. # chia- nión, o que me sorprende. II conx. 1 Que. Non mare aiuto: pedir axuda; chiamare alle armi / credo che lui abbia studiato. Non creo que el estu- sotto le armi: chamar a filas; chiamare da parte / diara. 2 De que. Sono contento che tu lo abbia tro- in disparte: chamar á parte; chiamare giustizia: vato. Estou contento de que o atoparas. 3 Para que. pedir xustiza. Parla forte, che ti possano sentire tutti. Fala alto, chiamata s.f. Chamada. Vieni subito, c’è una chia- para que te poidan sentir todos. 4 Cando. Lo mata per te! ¡Ven de seguida, hai unha chamada conobbi che era ancora un ragazzo. Coñecino cando para ti! # chiamata alle armi: chamamento a filas; aínda era un rapaz. 5 Oxalá. Che possa campare la chiamata del Signore: a chamada do Señor. cent’anni! ¡Oxalá poida vivir cen anos! 6 Que, ca. Preferisco vederti di persona che telefonarti. Prefiro chiarezza s.f. 1 Claridade. Mi piace questa spiaggia verte en persoa que telefonarte. 7 Máis que. Non per la chiarezza dell’acqua. Gústame esta praia pola desidero che vederla. Non desexo máis que vela. # claridade da auga. 2 (fig.) Claridade, nitidez. Scrive non c’è di che: non hai de que; non essere / valere con grande chiarezza e lucidità. Escribe cunha gran un gran che: non ser / valer gran cousa; un che di: claridade e lucidez. algo. chiarimento s.m. Aclaración, explicación. Gli ho ché conx. 1 Porque. Sono andato a trovarlo, ché non chiesto un chiarimento, perché non avevo capito poteva uscire. Fun á súa casa porque non podía bene il suo ragionamento. Pedinlle unha aclaración, saír. 2 Para que. Ho insistito ché uscisse con noi. porque non entendera ben o seu razoamento. Insistín para que saíra connosco. chiarire v. tr. [aux. avere] Aclarar, explicar. Ti chia- chi pron. inv. (rel., indef., interrog.) Quen. Chi indo- risco il concetto, perché non è un argomento facile. vina verrà premiato. Quen o adiviñe será premiado. Aclároche o concepto, porque non é un tema fácil. C’è anche chi pensa come te. Tamén hai quen pensa OBS.: io chiarisco, tu chiarisci. coma ti. Vado con chi voglio. Vou con quen quero. chiaro -a adx. 1 Claro -a. Il locale è chiaro, non ha Chi siete? ¿Quen sodes? # chi... chi...: uns... outros. bisogno di tanti lampadari. O local é claro, non chiacchierata s.f. Charla, conversa, parrafeo. Ci necesita tantas lámpadas. 2 Claro -a, pálido -a. Ho salutammo dopo una lunga chiacchierata. comprato un vestito azzurro chiaro. Comprei un ves- Despedímonos despois dunha longa charla. tido azul claro. 3 Claro -a, limpo -a, transparente. chiacchiera s.f. (espec. en pl.) 1 Charla, conversa, L’acqua era chiara e limpida. A auga era clara e parrafeo. Non perdere il tempo in chiacchiere! ¡Non limpa. Mi rispose con un chiaro rifiuto. pérda-lo tempo en charlas! 2 Rexouba, murmura- Respondeume cun claro rexeitamento. Non ti fidare ción. Girano tante chiacchiere su di lui, ma non c’è di lui: i suoi propositi non mi sembrano chiari. Non niente di vero. Circulan moitas rexoubas sobre el, te fíes del: os seus propósitos non son claros. 4 pero non hai nada de verdade. # fare due / quattro Claro -a, preciso. Ha scritto in modo chiaro. chiacchiere: falar un pouquiño; poche chiacchiere Escribiu de xeito claro. # chiaro e tondo: inequivo- / basta con le chiacchiere!: ¡basta de historias! camente claro; dirla / cantarla chiara: canta-las corenta; mettere qualcosa in chiaro: deixar clara chiacchierare v. intr. [aux. avere] 1 Charlar, leriar, unha cousa. parolar. Chiacchieravano tanto, perché non avevano altro da fare. Charlaban tanto, porque non tiñan chiaroscuro s.m. Claroscuro. I quadri del Caravaggio outra cousa que facer. 2 Rexoubar, murmurar. si caratterizzano per l’uso del chiaroscuro. Os Chiacchierano su di noi, ma non ci importa. cadros de Caravaggio caracterízanse polo uso do Rexouban sobre nós, pero non nos importa. OBS.: io claroscuro. OBS.: pl. chiaroscuri. chiacchiero; v. irreg. V. táboa 1. chiasso s.m. Estrondo, estrépito. Hanno fatto tanto chiacchierone -a s. 1 Falangueiro -a, falador -ora. È chiasso che hanno svegliato i vicini. Fixeron tanto un chiacchierone, ma sa tenere un segreto. É un ruído que espertaron os veciños. falangueiro, pero sabe gardar un segredo. 2 chiave s.f. 1 Chave. Non riesco a trovare le chiavi per Rexoubeiro -a. Non credere alle sue parole perché è aprire la porta. Non consigo atopa-las chaves para un chiacchierone. Non creas nas súas palabras por- abri-la porta. 2 (fig.) Clave, chave. Questo concetto que é un rexoubeiro. è la chiave di tutto il problema. Este concepto é a chiamare I v. tr. [aux. avere] Chamar. L’ho chiamato, clave de todo o problema. 3 (fig.) Clave. Lo scritto- ma non mi ha risposto. Chameino, pero non me res- re ha saputo trasporre il mito in chiave moderna. O pondeu. Hanno chiamato il primogenito con il nome escritor soubo transpoñe-lo mito en clave moderna. del nonno. Chamáronlle ó primoxénito co nome do # chiave inglese: chave inglesa; chiave musicale: 133 chissà

clave musical; chiudere a chiave: pechar con raccogliere il cappello. Inclinouse para recolle--lo chave; tenere sotto chiave: ter baixo chave. ♦ Para chapeo. referirse á ‘chave de paso’ en italiano emprégase o chiocciare v. tr. [aux. avere] Cacarexar, acocorar. La termo chiavetta, para ‘chave da luz’ interruttore. gallina, che stava covando, chiocciava. A galiña, que chicco s.m. 1 Gran. Preferisco comprare il caffé in estaba chocando, cacarexaba. OBS.: v. irreg. V. táboa chicchi. Prefiro compra-lo café en gran. Questi 2. chicchi di riso sono molto piccoli. Estes grans de chiocciola s.f. Caracol, cosco. Le chiocciole escono arroz son moi pequenos. 2 Doa. Scorreva tra le dita con la pioggia. Os caracois saen coa chuvia. # scala i chicchi del rosario. Pasaba entre os dedos as doas a chiocciola: escaleira de caracol. do rosario. OBS.: pl. chicchi. chiodo s.m. Cravo. Non ho ancora appeso il quadro chiedere I v. tr. [aux. avere] Preguntar. Gli ho chiesto perché è caduto il chiodo dalla parete. Aínda non il motivo del suo comportamento, ma non ha voluto colguei o cadro porque caeu o cravo da parede. # rispondermi. Pregunteille o motivo do seu compor- attaccare le scarpe / i guantoni... al chiodo: colga- tamento, pero non quixo responderme. II v. intr. -las zapatillas / as luvas de boxeo (abandona-la [aux. avere] 1 Preguntar. Mi chiede sempre di tuo práctica dun deporte); avere il chiodo fisso in padre. Pregúntame sempre polo teu pai. 2 Pedir. Ti qualcosa: estar obsesionado con algo; chiodo di vorrei chiedere un favore. Querería pedirche un garofano: cravo (especia); chiodo scaccia chiodo: favor. 3 Pedir, mendigar. Era così povero che chie- un mal fai esquecer outro; essere magro come un deva per strada. Era tan pobre que pedía pola rúa. chiodo: estar coma un bacallao polo rabo; roba da OBS.: v. irreg. V. táboa 30. chiodi: cousas incribles ou reprobables. chierichetto s.m. Acólito (neno que axuda no altar). chiosco s.m. Quiosco. Ho comprato un gelato in un Il chierichetto si diresse verso l’altare. O acólito chiosco sul lungomare. Comprei un xeado nun dirixiuse cara ó altar. quiosco do paseo marítimo. OBS.: pl. chioschi. ♦ chiesa s.f. Igrexa. Apparteneva alla Chiesa anglicana. Para referirse ó ‘quiosco dos xornais’ en italiano emprégase o termo edicola. Pertencía á Igrexa anglicana. Uscì di chiesa dopo la messa. Saíu da igrexa despois da misa. # essere for- chiostro s.m. 1 Claustro (patio). Abbiamo visitato il tunato come i cani in chiesa: ter mala sorte; per- chiostro del convento. Visitámo-lo claustro do con- sona di chiesa: persoa devota. vento. 2 (fig.) Convento. Dopo molte incertezze abbandonò il chiostro. Despois de moitas dúbidas chilo s.m. Quilo. Ho comprato due chili e mezzo di abandonou o convento. mele. Comprei dous quilos e medio de mazás. OBS.: este termo é a forma abreviada de chilogrammo; chirurgia s.f. Cirurxía. Questo dottore si è specializ- úsase a abreviatura kg despois dunha cifra. zato in chirurgia plastica. Este doutor especializou- se en cirurxía plástica. chilogrammo V. chilo. chirurgo s. Cirurxián cirurxiá. Il chirurgo entrò in chilometro s.m. Quilómetro. Per arrivare al prossimo sala operatoria con i suoi assistenti. O cirurxián benzinaio mancano ancora diversi chilometri. Para entrou no quirófano cos seus axudantes. OBS.: pl. chegar á próxima gasolineira faltan aínda algúns chirurghi / chirurgi. quilómetros. OBS.: emprégase a abreviatura km des- pois dunha cifra. chissà adv. Quen sabe. Chissà se ci vedremo di nuovo. Quen sabe se nos veremos de novo. chimera s.f. Quimera. Non ti perdere dietro a una chimera! ¡Non te perdas detrás dunha quimera! chitarra s.f. Guitarra. Sta imparando a suonare la chitarra elettrica. Está aprendendo a toca-la guita- chimico -a I adx. Químico -a. Hanno realizzato un’a- rra eléctrica. nalisi chimica del prodotto. Realizaron unha análi- se química do producto. II s. 1 Químico -a (persoa). chiudere I v. tr. [aux. avere] 1 Pechar, cerrar. Chiudi Hanno assunto un altro chimico nella ditta. bene la porta quando esci. Pecha ben a porta cando Contrataron outro químico na empresa. 2 (f.) saias. 2 Cerrar (cesar unha actividade). Tra un Química. In chimica, H O indica la molecola mese chiudono le scuole. Dentro dun mes cerran as 2 escolas. II v. intr. [aux. avere] Cerrar (encaixar, dell’acqua. En química, H O indica a molécula da 2 cesar unha actividade). La valigia non chiude bene. auga. OBS.: m. pl. chimici, f. pl. chimiche. A maleta non cerra ben. Il negozio ha chiuso per chinare I v. tr. [aux. avere] 1 Inclinar. Chinò il capo fallimento. A tenda cerrou por creba. III v. intr. in segno di rispetto. Inclinou a cabeza en sinal de pron. [aux. essere] 1 Pecharse, cerrarse. Si è chiuso respecto. 2 Baixar (inclinar algo). Chinò lo sguardo in casa per studiare. Pechouse na casa para estudiar. per la vergogna. Baixou a mirada pola vergoña. II v. 2 Cerrar (cicatrizar). La ferita non si è ancora chiu- refl. [aux. essere] Inclinarse (moverse). Si chinò per sa. A ferida aínda non cerrou. 3 Cerrar, escurecer. chitarra 134

Dopo qualche giorno di bel tempo, si è chiuso il ciao interx. 1 Ola. Ciao! Come stai? ¡Ola! ¿Como cielo. Despois dalgúns días de bo tempo, cerrou o estás? 2 Adeus. Ciao! Ci vediamo domani! ¡Adeus! ceo. OBS.: v. irreg. V. táboa 31. ¡Vémonos mañá! chiunque I pron. indef. inv. Calquera. Chiunque al ciarlatano -a s. Charlatán -ana, lingoreteiro -a. Non suo posto avrebbe avuto paura! ¡Calquera no seu credergli: è solo un ciarlatano! Non o creas: ¡é só un lugar tería medo! II pron. rel. indef. inv. Quen. charlatán! Chiunque prenda il dizionario deve poi restituirlo. ciascuno -a I adx. indef. sing. Cada. Ciascun candidato Quen colla o diccionario despois debe devolvelo. dovrà compilare il modulo. Cada candidato deberá chiuso -a part. pas. de chiudere e adx. 1 Pechado -a, cubri-lo impreso. Ciascuna ragazza portò un regalo. cerrado -a. Tutti i cassetti erano chiusi a chiave. Cada rapaza levou un regalo. II pron. indef. sing. Tódolos caixóns estaban pechados con chave. 2 Cada un cada unha. Ciascuno deve pensare al proprio Cerrado -a. Fa parte di un circolo chiuso. Forma interesse. Cada un debe pensar no seu propio interese. parte dun círculo cerrado. È una persona di caratte- cibare I v. tr. [aux. avere] 1 Alimentar, nutrir, man- re chiuso. É unha persoa de carácter cerrado. Devi ter. Cibava il bambino di frutta. Alimentaba o neno pronunciare la parola con la vocale tonica chiusa. con froita. 2 Cebar, engordar. Cibava i maiali con i Debes pronuncia-la palabra coa vocal tónica cerra- resti del pranzo. Cebaba os porcos coas sobras da da. 3 (fig.) Cerrado -a, fechado -a, pechado -a. Il comida. II v. refl. [aux. essere] Alimentarse, nutrir- cielo era chiuso. O ceo estaba cerrado. # a porte se, manterse. Preferisco cibarmi di prodotti vegeta- chiuse: a porta pechada; affare / argomento chiu- li. Prefiro alimentarme con productos vexetais. so: trato / tema cerrado; chiuso a sette chiavi: cibo s.m. Alimento (tamén fig.). Le carni bianche pechado con sete chaves; chiuso!: ¡basta!; essere di sono un cibo molto digeribile. As carnes brancas mente chiusa: ser de mentalidade cerrada. son un alimento moi dixestivo. La cultura è il cibo della mente. A cultura é o alimento da mente. chiusura s.f. Peche. Partiremo dopo la chiusura delle scuole. Partiremos despois do peche das escolas. # cicala s.f. Cigarra, chicharra, carricanta. La cicala chiusura lampo: cremalleira; chiusura mentale: canta d’estate. A cigarra canta no verán. # fare estreiteza mental. come la cicala: ser pouco previsor. ci I pron. 1 pers. átono Nos. Ci ha visto, ma non ci ha cicatrice s.f. 1 Cicatriz, sinal. Mi è rimasta la cicatri- salutato. Viunos, pero non nos saudou. Non ci ha ce dell’operazione. Quedoume a cicatriz da opera- ancora telefonato. Aínda non nos telefonou. 2 dem. ción. 2 (fig.) Cicatriz. La morte dello zio gli ha la- En / con / de / a... iso (con valor neutro). Me l’ha sciato una profonda cicatrice. A morte do tío detto, ma non ci ho fatto caso. Díxomo, pero non deixoulle unha fonda cicatriz. fixen caso diso. II adx. 1 Aquí. Ti piace vivere a cicatrizzare I v. tr. [aux. avere] Cicatrizar. Quel pro- Ferrara? Sì, ci sto bene. ¿Gústache vivir en Ferrara? dotto cicatrizza le ferite in fretta. Ese producto cica- Si, aquí estou ben. 2 Alí. Vai spesso a casa sua? Non triza as feridas rapidamente. II v. intr. pron. [aux. ci passo quasi mai. ¿Vas a miúdo á súa casa? Non essere] Cicatrizar. La ferita non si è ancora cicatriz- vou alí case nunca. OBS.: este termo carece a miúdo zata. A ferida aínda non cicatrizou. de traducción (tu a me non ci pensi mai: ti en min cicca s.f. 1 Cabicha. Dopo aver fumato, non buttare non pensas nunca; non ci vedo bene: non vexo ben). per terra la cicca. Despois de fumar, non tires ó chan Con frecuencia acompaña a certos verbos: esserci a cabicha. 2 (fam.) Goma de mascar. Il bambino (que adquire o significado de ‘haber, existir’), cre- aveva sempre in tasca qualche cicca. O neno sempre derci, pensarci... Como pron., cando se une a outros tiña no peto algunha goma de mascar. OBS.: pl. cic- pron. transfórmase en ce (ce l’ho); como partícula che. adverbial, anteponse ó pron. si (ci si va in giro). ciclismo s.m. Ciclismo. Ai suoi tempi è stato un asso ciabatta s.f. 1 Chinela, pantufla. Quando arrivo a del ciclismo. Nos seus tempos foi un ás do ciclismo. casa, lascio le scarpe e prendo le ciabatte. Cando ciclista s. Ciclista. Hanno aperto una corsia riservata chego á casa, deixo os zapatos e poño as chinelas. 2 ai ciclisti. Abriron un carril reservado ós ciclistas. Chancleta. Ha dimenticato le ciabatte in piscina. Questo ciclista ha vinto tre volte il Giro d’Italia. Esqueceu as chancletas na piscina. Este ciclista gañou tres veces o Giro d’Italia. OBS.: ciambella s.f. Rosca (doce). Gli ingredienti principa- m. pl. ciclisti. li della ciambella sono farina, uova e zucchero. Os ciclo s.m. Ciclo. L’inquinamento atmosferico può ingredientes principais da rosca son fariña, ovos e cambiare il ciclo delle stagioni. A contaminación azucre. # non tutte le ciambelle riescono col buco: atmosférica pode cambia-lo ciclo das estacións. non todo sae a pedir de boca. Con la scoperta dell’America si concluse un ciclo 135 cinese

storico. Co descubrimento de América concluíuse cigolio s.m. Chío (do que renxe). Il cigolio delle scale un ciclo histórico. Domani inizierà un ciclo di con- indicava che stavano salendo. O chío das escaleiras ferenze sul neorealismo nel cinema. Mañá empeza- indicaba que estaban subindo. rá un ciclo de conferencias sobre o neorrealismo no cileno -a I adx. Chileno -a. I fiumi cileni nascono cine. nelle Ande. Os ríos chilenos nacen nos Andes. II s. cicogna s.f. Cegoña. La cicogna è un uccello migra- Chileno -a. Il cileni hanno vissuto per molti anni tore. A cegoña é un paxaro migratorio. # l’arrivo sotto la dittatura. Os chilenos viviron durante moitos della cicogna: a chegada da cegoña, o nacemento anos baixo a dictadura. dun neno. ciliegia s.f. Cereixa. Le ciliegie mature sono molto cicoria s.f. Chicoria. Durante la guerra si beveva dolci. As cereixas maduras son moi doces. OBS.: pl. caffè di cicoria. Durante a guerra bebíase café feito ciliegie / ciliege. con chicoria. ciliegio s.m. Cerdeira. Il ciliegio era carico di fiori. A cieco -a adx. Cego -a (tamén fig.). È cieco da un cerdeira estaba chea de flores. Ho comprato un occhio fin dalla nascita. É cego dun ollo desde o mobile di ciliegio. Comprei un moble de cerdeira. nacemento. L’odio e l’ira rendono ciechi. O odio e a cilindro s.m. Cilindro. Devi calcolare il volume del ira fannos cegos. La via sbocca in un vicolo cieco. cilindro. Tes que calcula-lo volume do cilindro. È un A rúa desemboca nunha canella cega. # alla cieca: motore a quattro cilindri. É un motor de catro cilin- ás cegas; giocare a mosca cieca / moscacieca: dros. xogar á pita cega; intestino cieco: o cego; passione cieca: paixón cega. OBS.: m. pl. ciechi, f. pl. cieche. cima s.f. 1 Cima, cumio. L’alpinista raggiunse la cima della montagna. O alpinista alcanzou a cima da cielo s.m. 1 Ceo, firmamento. Il cielo era sereno. O montaña. 2 (fig., fam.) Xenio. Quella ragazza è una ceo estaba sereno. 2 Ceo, paraíso. Il Signore l’ha cima in matematica. Esa rapaza é un xenio en mate- accolta in cielo. O Señor acolleuna no ceo. # apriti máticas. # cime di rapa: nabizas; da cima a fondo: cielo!: ¡sorprendente!; cielo a pecorelle: ceo empe- de arriba a abaixo; in cima a: encima de. drado; dormire a cielo aperto: durmir ó sereno; non stare né in cielo né in terra: ser imposible; cimice s.f. Chinche, chincha. Le cimici si trovano nei salire in cielo: morrer; toccare il cielo con un dito luoghi sporchi. As chinches atópanse nos lugares / essere al settimo cielo: estar moi contento; voglia sucios. il cielo che: oxalá. cimitero s.m. Cemiterio. Abbiamo visitato il cimitero cifra s.f. 1 Cifra, díxito. 1, 2, 3 sono cifre arabe. 1, 2, della città perché è monumentale. Visitámo-lo cemi- 3 son cifras árabes. 2 Gran suma (de cartos). Per la terio da cidade porque é monumental. mia nuova macchina ho pagato una cifra. Polo meu cinema s.m. inv. Cine. Con l’avvento del cinema novo coche paguei unha gran suma. 3 (pl.) Iniciais sonoro, il cinema muto entrò in crisi. Coa chegada (dun nome). Le mie camicie hanno le mie cifre rica- do cine sonoro, o cine mudo entrou en crise. Ci mate. As miñas camisas teñen as miñas iniciais bor- vediamo tutti stasera al cinema. Vémonos todos este dadas. 4 Cifra, clave. Le spie scrivono spesso in serán no cine. cifra. Os espías escriben a miúdo en cifra. cinese I adx. Chinés -a. La porcellana cinese è molto ciglio s.m. 1 Pestana, perfeba. Ha le ciglia folte e pregiata. A porcelana chinesa é moi apreciada. II s. scure. Ten as pestanas espesas e escuras. OBS.: fai o 1 Chinés -a (persoa). Il numero dei cinesi ha già pl. f. ciglia. 2 (fig.) Marxe, beira, bordo. Si era fer- raggiunto il miliardo. O número dos chineses xa mato sul ciglio della strada. Parárase na beira da alcanzou os mil millóns. 2 (m. sing.) Chinés (lin- estrada. OBS.: pl. cigli. # a ciglio asciutto: sen cho- gua). Il cinese è la lingua più parlata del mondo. O rar; aggrottare le ciglia: engurra-lo ceño; in un chinés é a lingua máis falada do mundo. batter di ciglio: nun abrir e cerrar de ollos; non cingere v. tr. [aux. avere] Cercar, cerrar. Decisero di battere ciglio: non pestanexar. cingere l’orto con una siepe. Decidiron cerca-la cigno s.m. Cisne. I cigni nuotano nello stagno. Os cis- horta cunha sebe. # cingere d’assedio: asediar; nes nadan no estanque. # essere un cigno: ser un cingere la corona: ser coroado; cingere la spada / poeta ou músico famoso; il canto del cigno: o canto le armi: armarse; cingere le braccia al collo di do cisne (a derradeira e máis belida obra dun artis- qualcuno: abrazar a alguén; cingersi d’alloro: ta). alcanza-la gloria. OBS.: v. irreg. V. táboa 11. cigolare v. intr. [aux. avere] Renxer, rechiar. cinghia s.f. Correa. Le cinghie di questo zaino sono Dobbiamo oliare la porta perché cigola. Temos que di cuoio. As correas desta mochila son de coiro. # engraxa-la porta porque renxe. OBS.: io cigolo; v. cinghia di trasmissione: correa de transmisión; irreg. V. táboa 1. tirare la cinghia (fig.): pasar fame. cingere 136 cinghiale s.m. Xabaril, xabarín, porco bravo. Il cin- tavolo ciondolava le gambe. Sentado na mesa balan- ghiale ha ferito il cacciatore con le zanne. O xabaril ceaba as pernas. OBS.: io ciondolo; v. irreg. V. táboa feriu o cazador cos cabeiros. 1. cinguettare v. intr. [aux. avere] Chirlar (o paxaro). ciondolo s.m. Colgante. Portava una collana con un L’usignolo cinguetta sul ramo. O reiseñor chirla na ciondolo di corallo. Levaba unha cadea cun colgan- póla. te de coral. cinico -a adx. Cínico -a. Non rispose, ma accennò un ciotola s.f. Cunca, conca (recipiente e contido). Mi cinico sorriso. Non respondeu, senón que esbozou servì il latte in una ciotola. Serviume o leite nunha un cínico sorriso. OBS.: m. pl. cinici, f. pl. ciniche. cunca. Gli diede una ciotola di minestra calda. cinismo s.m. Cinismo. Ha agito con un cinismo Deulle unha cunca de sopa quente. urtante. Actuou cun cinismo irritante. cipolla s.f. 1 Cebola. Quando si taglia una cipolla cintura s.f. 1 Cinto. La cintura aveva una fibbia dora- viene voglia di piangere. Cando se corta unha cebo- ta. O cinto tiña unha fibela dourada. 2 Cintura la téñense ganas de chorar. 2 Reloxo de peto (de (parte do vestido). Non mi piacciono i pantaloni con pouco valor). Carico la mia cipolla ogni sera. Doulle la cintura bassa. Non me gustan os pantalóns coa corda ó meu reloxo de peto tódalas noites. cintura baixa. 3 (fig.) Periferia, aforas, alfoz. Vive cipresso s.m. Ciprés, alcipreste. Due filari di cipressi nella cintura di Torino. Vive na periferia de Turín. # portavano al cimitero. Dúas ringleiras de cipreses cintura di salvataggio: chaleco salvavidas; cintura levaban ó cemiterio. Il falegname stava facendo un di sicurezza: cinto de seguridade; cintura elastica: tavolo di cipresso. O carpinteiro estaba facendo faixa.♦ Para referirse á ‘cintura, van’ en italiano unha mesa de ciprés. emprégase o termo vita. cipria s.f. Pos de maquillaxe. È andata nella toilette ciò pron. dem. 1 Isto. Detto ciò, non abbiamo niente per darsi la cipria sul naso. Foi ó servicio para botar da aggiungere. Dito isto, non temos nada que enga- pos de maquillaxe no nariz. dir. 2 Iso. Chi pensa a ciò proprio adesso? ¿Quen pensa niso xusto agora? 3 Aquilo. Con ciò non vole- circa I prep. Sobre, acerca de. Abbiamo parlato circa va dimostrare nulla. Con aquilo non quería demos- quell’affare in sospeso. Falamos sobre ese asunto en trar nada. # ciò che: o que; ciò nondimeno / ciò suspenso. II adv. Arredor de, ó redor de, derredor nonostante / con tutto ciò: sen embargo. de. Avrà circa trent’anni. Terá arredor de trinta anos. Fino a casa mia ci sono circa dieci chilometri. cioccolata s.f. Chocolate (bebida). Quando sono Ata a miña casa hai arredor de dez quilómetros. # stanco mi piace prendere una tazza di cioccolata. circa a: con respecto a. Cando estou canso gústame tomar unha cunca de chocolate. circo s.m. Circo (de artistas). I bambini vanno al circo per vedere i clown. Os nenos van ó circo para cioccolatino s.m. Bombón. I gianduiotti sono i cioc- ve-los pallasos. OBS.: pl. circhi. colatini tipici di Torino. Os ‘gianduiotti’son os bom- bóns típicos de Turín. circolare I v. intr. [aux. avere / essere] Circular. Con questo traffico non si può circolare. Con este tráfi- cioccolato s.m. Chocolate. Vuoi una tavoletta di cioc- co non se pode circular. Durante il Medio Evo le colato? ¿Queres unha libra de chocolate? # ciocco- opere letterarie circolavano sotto forma di manos- lato al latte: chocolate con leite; cioccolato bian- critto. Durante a Idade Media as obras literarias co: chocolate branco; cioccolato fondente: circulaban en forma de manuscrito. II s.f. Circular chocolate amargo, de facer. (carta). Non abbiamo ancora consultato l’ultima cioè conx. 1 É dicir. Ci vedremo fra due ore, cioè alle circolare ministeriale. Aínda non consultámo-la quattro. Verémonos dentro de dúas horas, é dicir, ás última circular ministerial. III adx. Circular. La catro. 2 Ou mellor. Gliel’ho detto, cioè no, gliel’ho tangenziale della nostra città ha un tracciato circola- suggerito. Díxenllo, ou mellor, non, suxerinllo. # re. A circunvalación da nosa cidade ten un trazado cioè?: ¿como? circular. OBS.: io circolo; v. irreg. V. táboa 1. ciondolare I v. intr. [aux. avere] 1 Balancear(se), circolazione s.f. 1 Circulación, tránsito. La bambear(se), abanear. Le lunghe orecchie del cane Comunità Europea favorisce la circolazione dei cit- ciondolavano. As longas orellas do can balanceá- tadini dei paesi membri. A Comunidade Europea banse. Dopo essersi ubriacato, ciondolava per la favorece a circulación dos cidadáns dos países strada. Despois de emborracharse, balanceábase membros. 2 Circulación. Il colesterolo alto può cau- pola rúa. 2 (fig.) Lacazanear. Da quando l’avevano sare problemi di circolazione. O colesterol alto pode licenziato, ciondolava tutto il giorno per casa. Desde causar problemas de circulación. Queste monete que o despediran, lacazaneaba todo o día pola casa. non sono più in circolazione. Estas moedas xa non II v. tr. [aux. avere] Balancear, bambear. Seduto sul están en circulación. # circolazione stradale: cir- 137 civico

culación vial; divieto di circolazione: prohibición citofono s.m. 1 Porteiro automático. L’ho chiamato al de circular (para vehículos); essere in circolazione: citofono, ma non ha risposto. Chameino polo por- circular; libretto di circolazione: documentación teiro automático, pero non respondeu. 2 Interfono. administrativa dun coche; mettere in circolazione: Potevano usare i citofoni per comunicare da una poñer en circulación; tassa di circolazione: impos- stanza all’altra. Podían usa-los interfonos para to de circulación (do coche); togliere dalla circola- comunicarse dun cuarto ó outro. zione (fig.): sacar da circulación ou eliminar total- città s.f. inv. Cidade. Domattina vado in città. Mañá mente (a alguén ou a unha cousa). pola mañá vou á cidade. Tutta la città partecipò alla circolo s.m. 1 Círculo, circo. I ragazzi correvano in visita del Papa. Toda a cidade participou na visita circolo. Os rapaces corrían en círculo. 2 Círculo do Papa. # città alta: zona alta dunha cidade; città (club). Mi farebbe piacere far parte di un circolo let- bassa: zona baixa dunha cidade; città di porto: terario. Gustaríame pertencer a un círculo literario. cidade portuaria; città di terraferma: cidade de # circolo vizioso: círculo vicioso. interior; città nuova: zona nova dunha cidade; città circondare I v. tr. [aux. avere] Rodear, cercar, cir- vecchia: zona histórica dunha cidade. cundar. Delle querce circondavano l’antico mulino. cittadinanza s.f. Cidadanía (calidade ou conxunto de Uns carballos rodeaban o antigo muíño. II v. refl. cidadáns). Se sei nato all’estero puoi avere la dop- [aux. essere] Rodearse. Ha saputo circondarsi di pia cittadinanza. Se naciches no estranxeiro podes collaboratori esperti. Soubo rodearse de expertos te-la dobre nacionalidade. La cittadinanza non ha colaboradores. gradito i commenti del sindaco. Á cidadanía non lle circonferenza s.f. Circunferencia. A volte gli alberi gustaron os comentarios do alcalde. raggiungono una grossa circonferenza. Ás veces as cittadino -a I s. Cidadán -á. I cittadini eleggono il árbores alcanzan unha gran circunferencia. sindaco. Os cidadáns elixen o alcalde. II adx. circostanza s.f. 1 Circunstancia. Il fatto avvenne in Cidadán -á, urbano -a. La vita cittadina è troppo circostanze drammatiche. O feito produciuse en cir- frenetica. A vida cidadá é demasiado frenética. cunstancias dramáticas. 2 Circunstancia, situa- ciuffo s.m. Guecho. Portava un enorme ciuffo sulla ción. In quella circostanza, non era possibile agire fronte. Levaba un enorme guecho sobre a fronte. # diversamente. Naquela circunstancia non era posi- ciuffo d’erba: mata de herba. ble actuar doutro xeito. civetta s.f. Curuxa. La civetta è un uccello notturno. circuito s.m. Circuíto. Hanno provato la macchina nel A curuxa é un paxaro nocturno. # auto civetta: circuito. Probaron o coche no circuíto. Hanno tolto coche camuflado da policía; fare la civetta: coque- la luce per un guasto al circuito elettrico. Cortaron tear (unha muller). a luz por unha avaría no circuíto eléctrico. # corto circuito: curtocircuíto. civetteria s.f. Coquetería. Mio padre si tinge i capelli un po’ per civetteria. Meu pai tinxe o pelo un pouco ciste s.f. inv. Quiste. È stata operata di una ciste al por coquetería. seno. Foi operada dun quiste no seo. ♦ Para referir- se ó ‘chiste (dito gracioso)’ en italiano emprégase o civico -a adx. 1 Municipal. Avete sempre studiato alla termo barzelletta, para ‘ter chiste’ essere piacevole, biblioteca civica. Sempre estudiastes na biblioteca simpatico, divertente. municipal. 2 (fig.) Cívico -a. In una comunità è cisterna s.f. Cisterna (tanque). Hanno riempito la cis- importante possedere il senso civico. Nunha comu- terna di gasolio. Encheron a cisterna de gasóleo. # nidade é importante ter sentido cívico. # museo aereo / auto / carro / nave cisterna: avión / coche / civico: museo da cidade; numero civico: número vagón / barco cisterna. das casas. OBS.: m. pl. civici, f. pl. civiche. cisti V. ciste. civile I adx. 1 Civil. Le libertà civili sono indispensa- bili in una democrazia. As liberdades civís son citare v. tr. [aux. avere] 1 Citar (unha obra, unhas indispensables nunha democracia. All’inau- palabras...). Mi sembra opportuno citare un verso di gurazione erano presenti le autorità civili, militari ed Dante. Paréceme oportuno citar un verso de Dante. ecclesiastiche. Na inauguración estaban presentes 2 (Der.) Citar, emprazar. Il testimone fu citato a as autoridades civís, militares e eclesiásticas. 2 deporre. A testemuña foi citada a declarar. Educado -a. Nel suo viaggio ha trovato gente civile citazione s.f. 1 Cita (dunha obra, dunhas palabras...). e cordiale. Na súa viaxe atopou xente educada e La tua citazione di Leopardi non è esatta. A túa cita cordial. 3 Civilizado -a. Il razzismo dovrebbe esse- de Leopardi non é exacta. 2 (Der.) Citación, empra- re bandito da una società civile. O racismo debería zamento. Ha ricevuto una citazione del tribunale. ser eliminado dunha sociedade civilizada. II s.m. Recibiu unha citación do tribunal. Civil (oposto a militar e eclesiástico). L’ingresso in civile 138

caserma era vietato ai civili. A entrada ó cuartel Clasifica os libros antes de poñelos nos estantes. 2 estáballes prohibida ós civís. Cualificar, avaliar. La commissione non ha potuto civiltà s.f. inv. 1 Cultura, civilización. È un grande classificarlo perché aveva copiato. A comisión non studioso della civiltà medievale. É un grande estu- puido cualificalo porque copiara. II v. refl. [aux. dioso da cultura medieval. 2 Civilización. Hanno essere] Clasificarse. La mia squadra di calcio si è raggiunto un alto grado di civiltà. Alcanzaron un classificata terza. O meu equipo de fútbol clasifi- alto grao de civilización. 3 Civismo, urbanidade. couse de terceiro. OBS.: io classifico, tu classifichi; Non essere maleducato: comportati con civiltà! Non v. irreg. V. táboas 1 e 5. sexas maleducado: ¡compórtate con civismo! classificazione s.f. 1 Clasificación. La classificazio- clamoroso -a adx. 1 Clamoroso -a, caloroso -a. Lo ne dei documenti mi ha fatto perdere molto tempo. accolsero con applausi clamorosi. Acollérono cuns A clasificación dos documentos fíxome perder moito clamorosos aplausos. 2 Clamoroso -a, abraiante. È tempo. 2 Avaliación. Le assenze hanno impedito la stata una sconfitta clamorosa. Foi unha derrota cla- classificazione dell’alunno. As faltas impediron a morosa. avaliación do alumno. clarinetto s.m. Clarinete. Suonava il clarinetto nella clausura s.f. Clausura. È un convento di monache di banda municipale. Tocaba o clarinete na banda clausura. É un convento de monxas de clausura. ♦ municipal. Para referirse á ‘clausura (dun acto)’ en italiano emprégase o termo chiusura. classe s.f. 1 Clase (conxunto de alumnos). Tutti gli studenti di quella classe erano bravi. Tódolos estu- clemente adx. 1 Clemente. Devi essere clemente e diantes daquela clase eran bos. 2 Clase, clase generoso con loro. Debes ser clemente e xeneroso social. Il marxismo propone la lotta di classe. O con eles. 2 Suave, lene (referido ó clima). Sarà un marxismo propón a loita de clases. 3 (Mil.) Quinta. inverno clemente, dalle temperature miti. Será un La classe del ‘99 fu l’ultima a partecipare alla Prima inverno suave, con temperaturas agradables. Guerra Mondiale. A quinta do ‘99 foi a derradeira clemenza s.f. Clemencia. La clemenza è una rara que participou na primeira guerra mundial. 4 virtù. A clemencia é unha rara virtude. La clemenza Clase, categoría. Per favore, vorrei un biglietto di andata e ritorno di seconda classe. Por favor, quere- del tempo favorisce la pratica degli sport. A clemen- ría un billete de ida e volta de segunda clase. # di cia do tempo favorece a práctica dos deportes. classe / di gran classe / di prima classe: de pri- cliente s. Cliente. I suoi modi scortesi gli hanno fatto meira calidade ou categoría; fuori classe: fóra de perdere molti clienti. As súas maneiras descorteses serie. fixéronlle perder moitos clientes. classico -a I adx. Clásico -a. La riscoperta dei classi- clima s.m. 1 Clima. Preferisco il clima mediterraneo. ci fu fondamentale per l’Umanesimo. O redescubri- Prefiro o clima mediterráneo. 2 (fig.) Ambiente. mento dos clásicos foi fundamental para o Sono interessato al clima intellettuale dell’Italia. Humanismo. Mi piace vestire in modo classico. Estou interesado no ambiente intelectual de Italia. Gústame vestir de xeito clásico. II s.m. Clásico (autor consagrado ou pertencente á cultura clási- climatico -a adx. Climático -a. Un gruppo di ricerca- ca). Petrarca fu un grande studioso dei classici. tori studia le variazioni climatiche della zona. Un Petrarca foi un grande estudioso dos clásicos. grupo de investigadores estudia as variacións cli- Manzoni è un classico della letteratura italiana. máticas da zona. OBS.: m. pl. climatici, f. pl. clima- Manzoni é un clásico da literatura italiana. OBS.: m. tiche. pl. classici, f. pl. classiche. clinico -a I adx. Clínico -a. È un caso clinico di gran- classifica s.f. Clasificación (relación de postos). È de interesse. É un caso clínico de grande interese. II arrivato secondo nella classifica assoluta. Chegou s.f. 1 Clínica. Si è fatta operare in una clinica priva- segundo na clasificación absoluta. Questo disco è ta. Fixo que a operaran nunha clínica privada. 2 stato per molti mesi primo in classifica. Este disco Sanatorio. È stato ricoverato in clinica per un attac- estivo de primeiro durante moitos meses na clasifi- co di appendicite. Foi internado no sanatorio por un cación. # classifica a punti: clasificación por pun- ataque de apendicite. OBS.: m. pl. clinici, f. pl. clini- tos; classifica a squadre: clasificación por equipos; che. classifica finale: clasificación definitiva; classifica coagulare I v. tr. [aux. avere] Coagular, callar. Il per categorie: clasificación por categorías. OBS.: caglio coagula il latte. O callo coagula o leite. II v. úsase en contextos que indican dalgún xeito ‘com- intr. pron. [aux. essere] Coagularse, callarse. Il san- petición’; pl. classifiche. gue della ferita non si era ancora coagulato. O san- classificare I v. tr. [aux. avere] 1 Clasificar. gue da ferida aínda non se coagulara. OBS.: io coa- Classifica i libri prima di metterli sugli scaffali. gulo; v. irreg. V. táboa 1. 139 coglione coalizione s.f. Coalición, alianza, liga. Hanno forma- codificare v. tr. [aux. avere] Codificar. Sono state to un governo di coalizione. Formaron un goberno codificate le nuove norme sul lavoro. Foron codifi- de coalición. cadas as novas normas sobre o traballo. Codificano cobra s.m. inv. Cobra da India. Il cobra è un serpen- i documenti riservati perché non se ne sappia il con- te molto velenoso. A cobra da India é unha serpe tenuto. Codifican os documentos reservados para moi velenosa. que non se saiba o seu contido. OBS.: io codifico, tu codifichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. coccinella s.f. Xoaniña, rei-rei. Si dice che la cocci- nella porti buona fortuna. Dise que a xoaniña trae coerente adx. Coherente, congruente. Devi essere sorte. coerente con le tue idee. Debes ser coherente coas túas ideas. coccio s.m. 1 Barro. Questo piatto si deve cucinare in una pentola di coccio. Este prato débese cociñar coerenza s.f. Coherencia, congruencia. Ho sempre nunha cazola de barro. 2 Cacho, anaco, pedazo. Ho ammirato la tua coerenza tra pensiero e stile di vita. spazzato i cocci del bicchiere. Varrín os cachos do Sempre admirei a túa coherencia entre pensamento vaso. e estilo de vida. cocco s.m. Coco. Il cocco è un albero tropicale. O cofanetto s.m. Cofre (caixa pequena). Aveva messo coco é unha árbore tropical. A me piace il latte di tutti i gioielli in un cofanetto. Puxera tódalas xoias cocco. A min gústame a auga de coco. OBS.: pl. coc- nun cofre. ♦ chi. Para referirse ó ‘coco (fantasma)’ en italiano cofano s.m. 1 Cofre, arca. I pirati trovarono il cofano emprégase o termo babau, para ‘coco, rouco’verme. del tesoro. Os piratas atoparon o cofre do tesouro. 2 coccodrillo s.m. Crocodilo. Il coccodrillo è un ani- Capó. Aprì il cofano per controllare il motore. Abriu male pericoloso, che aggredisce anche l’uomo. O o capó para revisa-lo motor. crocodilo é un animal perigoso, que agrede tamén o cogli, coi, col, colla, colle V. con. home. # lacrime di coccodrillo: bágoas de crocodi- lo. cogliere v. tr. [aux. avere] 1 Coller (apañar; sorpren- der). Ho colto per te un po’ di mele dal nostro orto. cocomero s.m. Sandía. Il cocomero è un frutto che Collín para ti unhas poucas mazás da nosa horta. contiene moltissima acqua. A sandía é un froito que L’hanno colto mentre cercava di fuggire. Collérono contén moitísima auga. mentres tentaba fuxir. 2 Aproveitar, axudarse. Cogli coda s.f. 1 Cola, rabo. Il cane dimena la coda. O can l’occasione finché sei in tempo. Aproveita a ocasión abanea a cola. 2 Cola (parte final dunha cousa). Le mentres estás a tempo. 3 Dar, acertar, atinar. Sparai cuccette sono nella vettura di coda. As liteiras están e colsi il bersaglio. Disparei e dei no albo. 4 no vagón de cola. 3 Cola, fila. Per comprare i Comprender, entender. Non colgo il significato biglietti del teatro ho dovuto fare la coda. Para com- delle tue parole. Non comprendo o significado das pra-las entradas do teatro tiven que facer cola. # a túas palabras. # cogliere in fallo / in flagrante / coda di rondine: con forma de cola de andoriña, alla sprovvista: sorprender a alguén; cogliere la bifurcada; avere la coda di paglia: estar inquedo palla al balzo: aproveitar unha ocasión; cogliere pola consciencia de ter actuado mal; coda di un nel segno: acertar. OBS.: v. irreg. V. táboa 74. vestito: cola dun vestido; giubba a code: frac; guardare con la coda dell’occhio: mirar de esgue- coglione -a s. 1 (m.) Collón. Giocando a pallacanestro llo; metterci la coda il diavolo: anda-lo demo polo gli ha dato un calcio nei coglioni. Xogando ó balon- medio; pianoforte a coda: piano de cola. cesto deulle unha patada nos collóns. 2 (fig., vulg.) Cretino -a, idiota, parvo -a. Sei proprio un coglione! codardo -a adx. Covarde. È tanto codardo che fugge ¡Es realmente un cretino! # avere / stare qualcuno sempre. É tan covarde que foxe sempre. sui coglioni: estar ata os collóns de alguén; avere i codice s.m. 1 Código. Prima di fare l’esame dovrò coglioni pieni di qualcosa o di qualcuno: estar ata imparare a memoria il codice stradale. Antes de os collóns de algo ou de alguén; girare a qualcuno face-lo exame terei que aprender de memoria o i coglioni: botar lume (unha persoa); levarsi dai código de circulación. Le spie utilizzano dei codici coglioni: sacarse de diante; rompere i coglioni a segreti. Os espías utilizan códigos secretos. 2 qualcuno: romperlle os collóns a alguén. Códice. Ancor oggi si conservano molti codici cognato -a s. Cuñado -a. Il marito di mia sorella è manoscritti della Divina Commedia. Aínda hoxe se mio cognato. O marido da miña irmá é o meu cuña- conservan moitos códices manuscritos da ‘Divina do. Comedia’. # codice a barre: código de barras; codice civile / penale: código civil / penal; codice cognome s.m. Apelido. Normalmente in Italia si usa di avviamento postale: código postal; codice fi- soltanto un cognome. Normalmente en Italia úsase scale: número de identificación fiscal. só un apelido. cognato 140 coincidenza s.f. 1 Coincidencia, casualidade, azar. revista científica. OBS.: io collaboro; v. irreg.: V. Ci siamo incontrati per pura coincidenza. táboa 1. Atopámonos por pura coincidencia. 2 Enlace (com- collaboratore -trice s. Colaborador -ora. È stato binación de medios de transporte). Se il treno ritar- scelto come collaboratore del direttore. Foi elixido da, perderò la coincidenza per Catanzaro. Se o tren como colaborador do director. # collaboratore se atrasa, perderei o enlace para Catanzaro. domestico / familiare: empregado doméstico. coincidere v. intr. [aux. avere] 1 Coincidir, concor- collaborazione s.f. 1 Colaboración, axuda, coopera- dar. I nostri gusti coincidono perfettamente. Os ción. Preferiamo i lavori in collaborazione. nosos gustos coinciden perfectamente. 2 Coincidir Preferímo-los traballos en colaboración. 2 (ser igual). L’orario dei due esami coincide. O hora- Colaboración (traballo). Mi hanno offerto una rio dos dous exames coincide. OBS.: v. irreg. V. táboa collaborazione al giornale. Ofrecéronme unha cola- 31. boración no xornal. coinvolgere v. tr. [aux. avere] Implicar, involucrar, collana s.f. 1 Colar (xoia). Mi hanno regalato una envolver. Quel famoso politico aveva coinvolto un collana di perle. Regaláronme un colar de perlas. 2 compagno di partito in un grave scandalo. Ese famo- Colección (conxunto de obras escollidas). Questo so político implicara un compañeiro de partido nun libro fa parte di una collana di classici della lettera- grave escándalo. OBS.: v. irreg. V. táboa 11. tura. Este libro forma parte dunha colección de clá- colare I v. tr. [aux. avere] Coar. Devi colare il brodo sicos da literatura. per togliergli il grasso. Tes que coa-lo caldo para collant s.m. inv. Media (ata o van). Questi collant mi quitarlle a graxa. Per fare i lingotti bisogna colare stringono in vita. Estas medias apértanme na cintura. l’oro. Para face-los lingotes cómpre coa-lo ouro. II collaterale adx. Colateral. Siamo parenti, ma in linea v. intr. [aux. essere] Gotear, gotexar, pingar (filtrar- collaterale. Somos parentes, pero por liña colateral. se). Il vino colava dalla botte. O viño goteaba do barril. # colare a picco: ir a pique (unha embarca- collaudare v. tr. [aux. avere] Revisar. Prima del ción). ♦ Para referirse ó ‘colar (xoia)’ en italiano decollo l’aereo è stato collaudato. Antes da engala- emprégase o termo collana, para ‘colar (dos ani- xe o avión foi revisado. mais)’ collare. collaudo s.m. Revisión. Ogni quattro anni le macchi- colazione s.f. 1 Almorzo (matinal). Quando mi sve- ne devono passare il collaudo. Cada catro anos os glio di mattino presto mi piace preparare un’abbon- coches teñen que pasa-la revisión. dante colazione. Cando me ergo pola mañá cedo colle s.m. Lomba, cuíño, cerro. Ricordavo i verdi gústame preparar un almorzo abundante. 2 colli della mia terra. Recordaba as verdes lombas da Almorzo, xantar. Ci hanno invitati a colazione e miña terra. abbiamo portanto dei cioccolatini. Invitáronnos ó almorzo e levamos uns bombóns. # colazione al collega s. 1 Colega. Il mio collega è stato assunto da poco. O meu colega foi contratado dende hai pouco. sacco: comida campestre; colazione di lavoro: xan- 2 Compañeiro -a. Si è sposato con una collega di tar de traballo; fare colazione: almorzar; prima ufficio. Casou cunha compañeira da oficina. OBS.: colazione: almorzo (matinal). m. pl. colleghi, f. pl. colleghe. colei pron. dem. Esa. Colei cosa cerca? ¿Esa que collegamento s.m. 1 Comunicación (contacto). Con busca? # colei che: a que. OBS.: pl. coloro. il terremoto si sono interrotti i collegamenti fra le colica s.f. Cólico. L’hanno portato al pronto soccorso due regioni. Co terremoto interrompéronse as per una colica renale. Levárono ó servicio de urxen- comunicacións entre as dúas rexións. 2 (fig.) cias por un cólico renal. OBS.: pl. coliche. Relación. Non c’è nessun collegamento fra i due colino s.m. Coadoiro, coador. Ho filtrato il brodo con avvenimenti. Non hai ningunha relación entre os il colino. Filtrei o caldo co coadoiro. dous sucesos. collegare v. tr. [aux. avere] 1 Conectar (enlazar). colla s.f. 1 Pegamento. Ho attaccato le foto con la Finalmente hanno collegato le due città con un ser- colla. Peguei as fotos con cola. 2 Cola (de pegar). vizio regolare di pullman. Finalmente conectaron as Per attaccare queste piastrelle avrai bisogno di una dúas cidades cun servicio regular de autobuses. 2 colla molto forte. Para pegar estes azulexos preci- (fig.) Pór en contacto. Grazie al mio lavoro collego sarás unha cola moi forte. molte persone. Gracias ó meu traballo poño en con- collaborare v. intr. [aux. avere] 1 Colaborar, coope- tacto moitas persoas. II v. intr. pron. [aux. essere] rar, participar. Tutti hanno collaborato alla colletta. Conectar con. Si sono collegati via radio con il Todos colaboraron na colecta. 2 Colaborar. reporter. Conectaron por radio co reporteiro. OBS.: Collabora a una rivista scientifica. Colabora nunha io collego, tu colleghi; v. irreg. V. táboa 6. 141 colonia collegiale I adx. Colexial. Ha assistito alla riunione mente pola colocación dos mobles na casa nova. 2 collegiale dei medici. Asistiu á reunión colexial dos Signatura. Per richiedere un libro devi aggiungere médicos. È stato educato con una dura disciplina sul modulo il numero di collocazione. Para solicitar collegiale. Foi educado nunha dura disciplina cole- un libro tes que engadir no impreso o número de xial. II s. Colexial. I collegiali uscirono dalla scuo- signatura. 3 Emprego, colocación, traballo. È la urlando di gioia. Os colexiais saíron da escola disoccupato, non riesce a trovare una collocazione. berrando de alegría. # essere un collegiale (fig.): Está no paro, non consegue atopar un emprego. ser un inmaduro. colloquiale adx. Coloquial. Nel suo ultimo romanzo collegio s.m. 1 Colexio (profesional). È stato espulso ha usato uno stile colloquiale. Na súa última novela dal collegio degli avvocati. Foi expulsado do colexio usou un estilo coloquial. de avogados. 2 Internado (colexio). Entrò in colle- colloquio s.m. 1 Conversación (diálogo). I due minis- gio quando era ancora piccolo. Entrou no internado tri hanno tenuto un colloquio privato. Os dous cando aínda era pequeno. # collegio elettorale: ministros mantiveron unha conversación privada. 2 colexio electoral. Exame oral. Ho appena superato il colloquio di ana- colletta s.f. Colecta. Hanno fatto una colletta per i tomia. Acabo de aproba-lo exame oral de anatomía. terremotati. Fixeron unha colecta para as víctimas colmare v. tr. [aux. avere] 1 Ateigar, atacar, colmar. do terremoto. Ho colmato la tazza di latte. Ateiguei a cunca de collettivo -a I adx. Colectivo -a. Ci hanno fatto un leite. 2 (fig.) Encher, cubrir. L’ha colmato di favori. esame collettivo. Fixéronnos un exame colectivo. II Encheuno de favores. s.m. Colectivo. Il collettivo non ha accettato l’accor- colmo -a I adx. Ateigado -a, atacado -a, colmado -a. do raggiunto. O colectivo non aceptou o acordo Il bicchiere era colmo di vino. O vaso estaba atei- alcanzado. # contratto collettivo: convenio colecti- gado de viño. II s.m. Extremo. Questa situazione è vo. il colmo della sventura! ¡Esta situación é o extremo collezione s.f. Colección (de afeccionado). Ha una da desgracia! # è il colmo!: ¡era o que faltaba! stupenda collezione di francobolli. Ten unha estu- colomba s.f. 1 Pomba. La colomba rappresenta la penda colección de selos. pace. A pomba representa a paz. 2 Biscoito de collina s.f. Outeiro, cerro, lomba. La loro casa era Pascua con forma de pomba típico de Italia. # sulla collina. A súa casa estaba sobre o outeiro. colombi: namorados. collo s.m. 1 Pescozo, colo. Portava una catena d’oro al colombiano -a I adx. Colombiano -a. Il caffè colom- collo. Levaba unha cadea de ouro ó pescozo. 2 (fig.) biano è molto aromatico. O café colombiano é moi Colo (parte dunha peza de roupa ou dun órgano ou aromático. II s. Colombiano -a. Gabriel García recipiente). Dovrò cambiare questa camicia perché Márquez è un famosissimo scrittore colombiano. il collo mi va stretto. Terei que cambiar esta camisa Gabriel García Márquez é un famosísimo escritor porque o colo quédame estreito. Prese la bottiglia colombiano. per il collo. Colleu a botella polo colo. # arrivare colonia s.f. 1 Colonia, posesión. Giunsero alle nuove fra capo e collo: chegar (unha noticia desagrada- terre e fondarono una colonia. Chegaron ás novas ble) de repente; essere nei debiti / nei guai fino al terras e fundaron unha colonia. 2 Colonia. Ho com- collo: estar ata as orellas de débedas / problemas; prato una colonia alla violetta. Comprei unha colo- gettare le braccia al collo: bota-los brazos ó pes- nia de violeta. cozo (a alguén); prendere qualcuno per il collo: colonizzare v. tr. [aux. avere] Colonizar. Gli inglesi forzar a alguén a unha transacción comercial des- colonizzarono l’Australia. Os ingleses colonizaron favorable; rompersi l’osso del collo: descrocarse; Australia. torcere il collo a qualcuno: retorcerlle o pescozo a alguén. colonna s.f. 1 Columna. Le colonne della chiesa erano di marmo. As columnas da igrexa eran de collocare I v. tr. [aux. avere] Colocar (poñer). Ha mármore. Per fare i conti devi mettere i numeri in collocato il mobile nel salotto. Colocou o moble na colonna. Para face-las contas tes que poñe-los sala. II v. refl. [aux. essere] Colocarse, empregarse. números en columna. Ha scritto un articolo di due Dopo qualche mese senza lavoro, mi sono collocato colonne. Escribiu un artigo de dúas columnas. I sol- in una ditta di trasporti. Despois dalgúns meses sen dati si sono messi in colonna. Os soldados puxéron- traballo, coloqueime nunha empresa de transportes. se en columna. 2 (fig.) Piar. I giovani sono le colon- OBS.: io colloco, tu collochi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. ne della società. Os mozos son os piares da collocazione s.f. 1 Colocación, disposición, distribu- sociedade. 3 Fila, cola. Al ritorno dalle vacanze si ción. Si è interessato personalmente alla collocazio- sono formate lunghe colonne di auto. Á volta das ne dei mobili nella nuova casa. Interesouse persoal- vacacións formáronse longas filas de automóbiles. colonizzare 142

# colonna sonora: banda sonora (dun filme); afectoulle á Italia do sur. OBS.: io colpisco, tu col- colonna vertebrale: columna vertebral. pisci. colonnello s.m. Coronel. Fu promosso colonnello. colpo s.m. 1 Golpe (tamén fig.). Il pugile diede Foi ascendido a coronel. all’avversario un colpo terribile. O púxil deulle ó adversario un golpe terrible. La morte di suo padre colorante I s.m. Colorante. Preferisco le bevande è stato un duro colpo per tutti. A morte do seu pai foi senza colorante. Prefiro as bebidas sen colorante. II un duro golpe para todos. Un colpo di vento ha fatto adx. Colorante. Nell’industria alimentare si usano crollare il tetto. Un golpe de vento fixo que se delle sostanze coloranti. Na industria alimentaria derrubara o tellado. 2 Tiro, disparo. Il cannone úsanse substancias colorantes. sparò gli ultimi colpi. O canón disparou os últimos colorare I v. tr. [aux. avere] 1 Colorar, colorear. Il tiros. 3 (Med.) Ataque. È morto improvvisamente di bambino ha colorato il disegno. O neno colorou o un colpo. Morreu repentinamente dun ataque. # a debuxo. 2 Pintar (tamén fig.). Vorrei colorare le colpo d’occhio: a primeira vista; a colpo sicuro: pareti di bianco. Querería pinta-las paredes de con seguridade; colpo alla nuca: disparo na calu- branco. Colori sempre le tue bugie con belle parole. ga; colpo di fortuna: sorte inesperada; colpo di Pintas sempre as túas mentiras con fermosas pala- fulmine: namoramento súbito; colpo di grazia: tiro bras. II v. intr. pron. [aux. essere] Tinguirse, tinxir- de gracia; colpo di pistola: disparo; colpo di se. Al tramonto il cielo si colora di rosso. No solpor scena: cambio imprevisto da situación; colpo di o ceo tínguese de vermello. spugna (fig.): pechar un capítulo da vida; colpo di telefono: chamada telefónica; colpo di testa: deci- colore s.m. 1 Cor, color (tamén fig.). Ha comprato sión precipitada; colpo giornalistico: noticia exclu- una camicetta di color rosa. Comprou unha blusa de siva; dare un colpo al cerchio e uno alla botte: cor rosa. Il suo viso è di color olivastro. A súa facia- tentar de contentar a todos; fare colpo su qualcu- na é de cor oliváceo. Non mi piace il colore che sta no: conquistar a alguén; fare un bel colpo: resolver prendendo questa situazione. Non me gusta a cor moi ben un asunto; morire sul colpo: morrer de que está tomando esta situación. 2 Pintura (materia golpe; senza colpo ferire: facer algo sen provocar empregada). Dipinge con colori a olio. Pinta con graves consecuencias. pinturas ó óleo. # colore locale: sabor local; dare una mano di colore alle pareti: pinta-las paredes; coltello s.m. Coitelo. Ho tagliato il prosciutto con il di colore: de raza negra; dipingere qualcosa a coltello. Cortei o xamón co coitelo. # avere il coltel- lo dalla parte del manico: poñerlle o rabo ás cerei- vivaci colori (fig.): describir algo con entusiasmo; xas; coltello a molla / a serramanico: navalla; dirne / farne di tutti i colori: maltratar a alguén ou essere col coltello alla gola: estar nunha situación comportarse mal; diventare di tutti i colori: rubo- apurada; mettere mano al coltello: saca-la nava- rizarse; i colori nazionali: a bandeira nacional; lla; si taglia con il coltello: é moi denso. non sapere di che colore sia una cosa: ignorar totalmente algo; pezzo di colore: artigo xornalísti- coltivare v. tr. [aux. avere] Cultivar (tamén fig.). I co enriquecido con datos de sabor local; vedere contadini coltivano i campi. Os campesiños cultivan tutto di color rosa: ve-lo todo de cor rosa. os campos. Per migliorare il senso estetico bisogna coltivare le arti. Para mellora-lo sentido estético coloro V. colei, colui. cómpre cultiva-las artes. # coltivare la memoria: colpa s.f. Culpa. È colpa tua, ma non vuoi ammettere cultiva-la memoria; coltivare un’amicizia: cultivar l’errore. É culpa túa, pero non queres admiti-lo unha amizade; coltivare una persona: coidar / erro. # sentirsi in colpa: sentirse culpable. mimar unha persoa. colpevole I adx. Culpable. Il tribunale ha dichiarato colto -a adx. 1 Culto -a, douto -a. È un libro diretto a colpevole l’accusato. O tribunal declarou culpable o un pubblico colto. É un libro dirixido a un público acusado. II s. Culpable. Non hanno mai trovato il culto. 2 Culto -a. Dante scrisse in lingua colta. colpevole. Nunca atoparon o culpable. Dante escribiu en lingua culta. colpire v. tr. [aux. avere] 1 Golpear, apancar. Lo colpì coltura s.f. Cultivo. La coltura del riso è tipica della con un pugno in faccia. Golpeouno cunha puñada zona di Vercelli. O cultivo do arroz é típico da zona na cara. 2 (fig.) Impresionar (abraiar). Le tue paro- de Vercelli. Le colture marine possono essere una le mi hanno colpito profondamente. As túas pala- soluzione per il problema alimentare mondiale. Os bras impresionáronme profundamente. 3 Alcanzar cultivos mariños poden ser unha solución para o (danar). Hanno colpito un poliziotto durante la spa- problema alimenticio mundial. ratoria. Alcanzaron un policía durante o tiroteo. 4 colui pron. dem. Ese. Chi crede che colui risolverà il Afectar, prexudicar. Un’ondata di maltempo ha col- problema? ¿Quen cre que ese resolverá o proble- pito l’Italia meridionale. Unha onda de mal tempo ma? # colui che: o que. OBS.: pl. coloro. 143 comico comandare v. tr. [aux. avere] Mandar (dar ordes). Ci causar un bo enredo; combinarne di tutti i colori: comandò di andarcene al più presto. Mandounos provocar enredos; ne ha combinata una delle sue: marchar o máis rápido posible. # comandare a fixo unha das súas; non combinare nulla: non bacchetta: exerce-la autoridade de xeito autorita- facer nada. rio; comandi!: ¡ás súas ordes!; come Dio coman- combinazione s.f. 1 Combinación. Questa chiesa si da: como Deus manda. caratterizza per la combinazione di stili architettoni- comando s.m. 1 Orde, mandado. Ubbidì al comando ci differenti. Esta igrexa caracterízase pola combi- senza protestare. Obedeceu a orde sen protestar. 2 nación de estilos arquitectónicos diferentes. Devo Mando (control). Assunse il comando del reggi- imparare a memoria la combinazione della cassafor- mento. Asumiu o mando do reximento. Accese la te. Teño que aprender de memoria a combinación televisione con il comando a distanza. Acendeu a da caixa forte. 2 Casualidade, azar, coincidencia. televisión co mando a distancia. 3 (Dep.) Primeiro Ci siamo visti per combinazione. Vímonos por lugar. Occupa il comando della classifica. Ocupa o casualidade. primeiro lugar da clasificación. combustibile I s.m. Combustible. L’aereo era rimasto comare s.f. (pop.) Amiga (veciña de moita confian- senza combustibile. O avión quedara sen combusti- za). Le tue comari sono giù in cortile a chiacchiera- ble. II adx. Combustible. Le sostanze combustibile re. As túas amigas están abaixo no patio charlando. si incendiarono. As substancias combustibles incen- combattente I s. Combatente. Hanno eretto un diáronse. monumento ai combattenti dell’ultima guerra. come I adv. 1 Coma. È alto come tuo fratello. É tan Erixiron un monumento ós combatentes da última alto coma o teu irmán. 2 Como. Come stai? ¿Como guerra. II adx. Combatente. I paesi combattenti estás? È stata scelta come preside. Foi elixida como rifiutarono la tregua. Os países combatentes rexei- directora. 3 Como, canto, case. Come nevica oggi! taron a tregua. ¡Como neva hoxe! 4 Que (exclam.). Come sei inte- combattere I v. intr. [aux. avere] 1 Combater, bata- lligente! ¡Que intelixente es! II conx. 1 Como. Ti llar, lidar. I soldati combatterono accanitamente racconterò come l’ho conosciuta. Contareiche cómo contro le truppe nemiche. Os soldados combateron a coñecín. Fa’ come se fossi a casa tua. Fai como se encarnizadamente contra as tropas inimigas. 2 (fig.) estiveses na túa casa. Come potete immaginare, Loitar. Ha combattuto per le proprie idee. Loitou siamo ancora in difficoltà. Como podedes imaxinar, polas súas ideas. II v. tr. [aux. avere] Combater. aínda temos dificultades. 2 Tan pronto como. Come Hanno combattuto con coraggio l’esercito invasore. è diventato buio, siamo tornati in albergo. Tan pron- Combateron con valor o exército invasor. OBS.: v. to como se fixo escuro, volvemos ó hotel. # il come irreg. V. táboa 65. e il perché: o modo e a causa. ♦ Para referirse a combattimento s.m. 1 Combate. Nell’ultimo com- ‘como, posto que’ en italiano pódense emprega-los battimento sono stati fatti prigionieri due ufficiali. termos siccome, dato che, poiché. No último combate foron feitos prisioneiros dous comicità s.f. inv. Comicidade. Ho letto un libro di oficiais. 2 (fig.) Enfrontamento. I due politici si grande comicità. Lin un libro de gran comicidade. sono affrontati in un aspro combattimento verbale. Os dous políticos enfrontáronse nunha áspera loita comico -a I adx. 1 Cómico -a. Ieri sera ho assistito a verbal. # mettere fuori combattimento: pór fóra uno spettacolo comico. Onte á noite asistín a un de combate. espectáculo cómico. 2 Cómico -a, chistoso -a, gra- cioso -a. La nostra scivolata era tanto comica che combattivo -a adx. Combativo -a, aguerrido -a. È tutti si sono messi a ridere. O noso esvarón era tan una persona dal carattere particolarmente combatti- cómico que todos botaron a rir. II s. Cómico -a. È vo. É unha persoa cun carácter especialmente com- un comico di grande talento. É un cómico de gran bativo. talento. OBS.: m. pl. comici, f. pl. comiche. combinare I v. tr. [aux. avere] 1 Combinar. Il pittore cominciare I v. tr. [aux. avere] Comezar, empezar, ha saputo combinare bene i colori. O pintor soubo principiar. Ho cominciato una nuova ricerca e non combinar ben as cores. 2 Organizar. Abbiamo com- so quando la finirò. Comecei unha nova investiga- binato un incontro di tutti i compagni. Organizamos ción e non sei cándo a rematarei. II v. intr. [aux. un encontro de tódolos compañeiros. II v. intr. [aux. essere] Comezar, empezar, principiar. Il film avere] Coincidir. Le sue idee non combinano con le comincia alle otto meno un quarto. A película come- mie. As súas ideas non coinciden coas miñas. III v. za ás oito menos cuarto. OBS.: v. irreg. V. táboa 2. intr. pron. [aux. essere] (Quím.) Combinar. Queste due sostanze non si combinano. Estas dúas substan- comitato s.m. Comité. Il comitato centrale rese pub- cias non combinan. # combinare un guaio / un bliche le direttive del partito. O comité central fixo pasticcio: montar un enredo; combinarla grossa: públicas as directrices do partido. cominciare 144 comitiva s.f. Grupo (de visitantes, de turistas...). La commiserare v. tr. [aux. avere] Compadecer(se) de, comitiva di turisti giunse in ritardo. O grupo de apiadarse de, condoerse de. Dovresti commiserare turistas chegou con atraso. ♦ Para referirse á ‘comi- le disgrazie altrui. Deberías compadecerte das des- tiva’ en italiano emprégase espec. o termo seguito. gracias alleas. OBS.: io commisero; v. irreg. V. táboa commedia s.f. 1 (Lit.) Comedia. Le commedie di 1. Goldoni costituiscono un profondo rinnovamento commiserazione s.f. Compaixón, piedade, miseri- del teatro italiano. As comedias de Goldoni consti- cordia. Non prova alcuna commiserazione per i túen unha fonda renovación do teatro italiano. 2 poveri. Non sente ningunha compaixón polos (fig.) Comedia, farsa, teatro. Le tue scuse erano una pobres. commedia, nessuno ci ha creduto. As túas escusas commissariato s.m. 1 Comisaría. Il ladro è fuggito eran unha comedia, ninguén as creu. # fare la com- dal commissariato. O ladrón fuxiu da comisaría. 2 media: finxir. Comisariado. Il commissariato per i rifugiati delle commemorazione s.f. Conmemoración. Si sono riu- Nazioni Unite non ha escluso la possibilità di un niti per la commemorazione della nascita dell’illu- intervento. O comisariado para os refuxiados das stre statista. Reuníronse para a conmemoración do Nacións Unidas non excluíu a posibilidade dunha nacemento do ilustre estadista. intervención. commentare v. tr. [aux. avere] Comentar. Il giorna- commissario -a s. Comisario -a. Il commissario fece lista ha commentato gli ultimi avvenimenti politici. arrestare i due malviventi. O comisario fixo arresta- O xornalista comentou os últimos acontecementos -los dous delincuentes. Gli atleti furono accompa- políticos. A lezione ha commentato una poesia di gnati dal commissario sportivo. Os atletas foron Trilussa. Na clase comentou unha poesía de acompañados polo comisario deportivo. Trilussa. commissione s.f. 1 Recado, mandado, encargo. Sono commento s.m. Comentario. Ha fatto il commento andato in centro a fare una commissione. Fun ó cen- della partita di calcio. Fixo o comentario do partido tro facer un recado. 2 Encargo, encarga (pedido). de fútbol. Ho letto un’edizione del Decameron con Questo quadro è stato dipinto su commissione. Este il commento di un famoso critico. Lin unha edición cadro foi pintado por encargo. 3 Comisión (comité; do Decameron co comentario dun famoso crítico. porcentaxe). Sono stati scelti i membri della com- Abbiamo sentito certi commenti maligni su di te. missione esaminatrice. Foron elixidos os membros Sentimos algúns comentarios malévolos sobre ti. da comisión examinadora. Per ogni ordine riceverò commerciante s. Comerciante. Era commerciante in una commissione del quindici per cento. Por cada elettrodomestici. Era comerciante de electrodomés- pedido recibirei unha comisión do quince por cento. ticos. commovente adx. Conmovedor -ora. L’incontro dei commerciare v. intr. [aux. avere] Comerciar, tratar, fratelli è stata una scena commovente. O encontro negociar. La nostra famiglia commercia in libri dos irmáns foi unha escena conmovedora. usati da generazioni. A nosa familia comercia con commozione s.f. Conmoción. Di fronte a quella libros usados desde hai xeracións. OBS.: v. irreg. V. scena non ho potuto nascondere la commozione. táboa 2. Ante aquela escena non puiden esconde-la miña commercio s.m. Comercio (operación). Il commercio conmoción. L’incidente gli causò una commozione dell’avorio ha messo in pericolo la sopravvivenza cerebrale. O accidente causoulle unha conmoción degli elefanti. O comercio do marfil puxo en perigo cerebral. a supervivencia dos elefantes. # camera di com- commuovere I v. tr. [aux. avere] Conmover. La vostra mercio: cámara de comercio; commercio al minu- ospitalità mi commuove. A vosa hospitalidade con- to: comercio polo miúdo; commercio all’ingrosso: móveme. II v. intr. pron. [aux. essere] Conmoverse. comercio por xunto; essere in commercio: estar Nonostante le vostre suppliche non si è commosso. dispoñible no mercado; fare commercio del pro- A pesar das vosas súplicas non se conmoveu. OBS.: prio corpo: prostituírse; fuori commercio: que xa v. irreg. V. táboa 51. non se atopa no mercado. comò s.m. inv. Cómoda. Conservava tutte le tovaglie commesso -a s. Dependente -a. Faceva il commesso in un vecchio comò. Gardaba tódolos manteis in una profumeria. Era dependente dunha perfume- nunha cómoda vella. ría. # commesso viaggiatore: viaxante. comodino s.m. Mesa de noite. Per finire di arredare commettere v. tr. [aux. avere] Cometer. Ha commes- la camera da letto devo comprare ancora i comodi- so un crimine abominevole. Cometeu un crime abo- ni. Para rematar de amobla-lo dormitorio aínda minable. OBS.: v. irreg. V. táboa 50. teño que merca-las mesas de noite. 145 competente comodità s.f. inv. Comodidade. Mi piacciono le compartimento s.m. Compartimento. Abbiamo pre- comodità della vita moderna. Gústanme as comodi- notato un intero compartimento della carrozza. dades da vida moderna. Reservamos un compartimento enteiro do vagón. # comodo -a I adx. Cómodo -a. Questa poltrona è compartimento stagno: compartimento estanco. molto comoda. Esta cadeira de brazos é moi cómo- compassione s.f. Compaixón, misericordia, piedade. da. Ci si sta proprio comodi. Estase moi cómodo. II Sentiva compassione per l’anziano abbandonato. s.m. Interese, beneficio, proveito. Quel tuo amico Sentía compaixón polo ancián abandonado. # fare pensa solo al proprio comodo. Ese amigo teu pensa compassione: dar pena. só no seu propio interese. # a mio / tuo / suo como- compatire v. tr. [aux. avere] Compadecer(se), apia- do: segundo me / te / lle conveña; con tutto como- darse, condoerse. Lo compatisco per tutte le disgra- do: sen présa; soluzione di comodo: solución de compromiso. zie che ha avuto. Compadézoo por tódalas desgra- cias que tivo. OBS.: io compatisco, tu compatisci; v. compagnia s.f. 1 Compañía, compaña. Stasera prefe- irreg. V. táboa 1. risco uscire in compagnia, non da solo. Esta noite prefiro saír en compañía, non só. 2 Compañía, compenetrarsi I v. refl. recíp. [aux. essere] empresa. Lavora in una compagnia di assicurazioni. Compenetrarse. I due sposi si compenetravano per- Traballa nunha compañía de seguros. 3 Compañía fettamente. Os dous esposos compenetrábanse per- (teatral; militar). L’opera sarà rappresentata da una fectamente. OBS.: io mi compenetro; v. irreg. V. compagnia internazionale. A obra será representada táboa 1. por unha compañía internacional. La compagnia fu compensare v. tr. [aux. avere] Compensar, cubrir, decimata durante l’assalto. A compañía foi decima- contrapesar. Questo risultato mi compensa di tutti i da durante o asalto. # cattive compagnie: malas sacrifici che ho fatto nel passato. Este resultado compañías; ...e compagnia bella: ...e tódolos compénsame por tódolos sacrificios que fixen no demais; essere di compagnia: ser moi sociable. pasado. compagno -a s. Compañeiro -a. Ti vorrei presentare compensato s.m. Aglomerado (de madeira). un vecchio compagno di scuola. Querería presen- Quest’armadio di compensato è poco resistente. tarche un vello compañeiro de escola. OBS.: en sen- Este armario de aglomerado é pouco resistente. tido absoluto oponse a camerata (Cfr.). ♦ Para refe- rirse ó ‘compañeiro de traballo’ en italiano compenso s.m. Compensación, indemnización. È emprégase o termo collega. stato pagato con un compenso in natura. Pagáronlle cunha compensación en especie. # in compenso: en comparativo -a I adx. Comparativo -a. Hanno rea- compensación. lizzato uno studio comparativo dei due autori. Realizaron un estudio comparativo dos dous auto- comperare V. comprare. res. Il maestro ha spiegato il grado comparativo competente adx. Competente. È una persona molto dell’aggettivo. O mestre explicou o grao comparati- competente nel suo lavoro. É unha persoa moi com- vo do adxectivo. II s.m. Comparativo. Dovete impa- petente no seu traballo. Dovrà rivolgersi al tribuna- rare a memoria i comparativi. Tedes que aprender de le competente. Terase que dirixir ó tribunal compe- memoria os comparativos. tente. compare s.m. (pop.) Amigo (compañeiro). Sono due competenza s.f. Competencia (coñecemento e capa- buoni compari d’osteria. Son dous bos amigos de cidade). Ammiro la sua competenza in storia moder- taberna. na. Admiro a súa competencia en historia moderna. comparire v. intr. [aux. essere] Aparecer (presentar- Il suo reclamo non è di nostra competenza. A súa se). Dopo una lunga assenza, è comparso all’im- reclamación non é da nosa competencia. ♦ Para provviso. Despois dunha longa ausencia, apareceu referirse á ‘competencia (acción de competir ou o de súpeto. # comparire in giudizio: comparecer competidor)’en italiano emprégase o termo concor- nun xuízo. OBS.: v. irreg. V. táboa 79. renza. comparsa s.f. 1 Aparición (acción de aparecer). competere v. intr. 1 Competir, contender, rivalizar. Dovresti curarti dopo la comparsa dei primi sintomi L’atleta compete per il titolo mondiale. O deportista del raffreddore. Deberías coidarte despois da apari- compite polo título mundial. Questa birra non può ción dos primeiros síntomas do arrefriado. 2 competere con quelle straniere. Esta cervexa non Comparsa (extra). Ha fatto la comparsa in un film pode competir coas estranxeiras. 2 Competer, atan- in costume. Traballou de comparsa nun filme de guer, incumbir. Questo problema non ti compete. época. # fare da / la comparsa: facer de comparsa Este problema non che compete. OBS.: carece de nun acto. tempos compostos. competenza 146 competitività s.f. inv. Competitividade (capacidade). festeggiare il compleanno di qualcuno: celebra-lo La competitività di questo prodotto è indiscutibile. aniversario de alguén. A competitividade deste producto é indiscutible. complementare adx. Complementario -a. Faccio competitivo -a adx. Competitivo -a (que rivaliza). degli studi complementari al mio corso di laurea. Devo ammettere con rammarico che la nostra azien- Fago estudios complementarios á miña carreira. ♦ da non è più competitiva. Teño que admitir con Para referirse a ‘complementar’ en italiano empré- pesadume que a nosa empresa xa non é competitiva. gase o termo completare. competizione s.f. 1 Competición, encontro. I nostri complemento s.m. Complemento. L’insalata è il com- atleti parteciperanno alla competizione a squadre. plemento ideale della carne. A ensalada é o comple- Os nosos deportistas participarán na competición mento ideal da carne. In italiano il complemento por equipos. 2 Competición. La nostra ditta può diretto di persona non richiede la preposizione. En affrontare la competizione con le altre aziende. A italiano o complemento directo de persoa non nosa empresa pode afronta-la competición coas require preposición. outras firmas. complessivo -a adx. Global, total. Ha pubblicato uno compiacente adx. Compracente, amable. È facile studio complessivo sull’inquinamento nella regione. non avere problemi con lui: è molto compiacente. É Publicou un estudio global sobre a contaminación fácil non ter problemas con el: é moi compracente. na rexión. compiangere v. tr. [aux. avere] 1 Compadecer(se), complesso -a I adx. 1 Complexo -a, complicado -a. apiadarse, condoerse. Lo compiango per tutte le sue Mi ha esposto una questione piuttosto complessa. sventure. Compadézoo por tódalas súas desventu- Expúxome unha cuestión máis ben complexa. 2 ras. 2 Compadecer(se). Sei proprio egoista: come ti Complexo -a. L’orologio è formato da complessi compiango! Es realmente egoísta: ¡como te compa- meccanismi. O reloxo está formado por mecanismos complexos. II s.m. 1 Conxunto, serie, grupo. Un dezo! OBS.: v. irreg. V. táboa 11. complesso di circostanze mi ha obbligato a ritardare compiere I v. tr. [aux. avere] 1 Concluír, acabar, la partenza. Un conxunto de circunstancias obri- finalizar. Ha compiuto gli studi in tempo. Concluíu goume a atrasa-la marcha. 2 Conxunto (musical). os estudios a tempo. 2 Cumprir (realizar). Ho com- Suona la batteria in un complesso rock. Toca a bate- piuto quanto mi ero proposta. Cumprín o que me ría nun conxunto rock. 3 (Psic.) Complexo. Va spes- propuxera. II v. intr. pron. [aux. essere] Cumprirse. so dallo psicanalista per superare il suo complesso Finalmente i nostri desideri si sono compiuti. Por fin d’inferiorità. Vai a miúdo ó psicoanalista para supe- se cumpriron os nosos desexos. # compiere gli ra-lo seu complexo de inferioridade. # complesso anni: facer anos. OBS.: v. irreg. V. táboa 14. industriale: complexo industrial; frase / proposi- compilare v. tr. [aux. avere] 1 Compilar. I cronisti zione complessa: oración composta; in / nel com- plesso: en conxunto, en xeral. medievali compilavano le opere raccogliendo noti- zie da diverse fonti. Os cronistas medievais compi- completare v. tr. [aux. avere] Completar. Con questo laban as obras recollendo noticias de diversas fon- libro completo la mia collezione. Con este libro tes. 2 Cubrir, encher (unha instancia ou completo a miña colección. documento). Per fare la richiesta di alloggio presso completo -a I adx. Completo -a, absoluto -a, total. una residenza universitaria devi compilare questo Ecco l’elenco completo dei partecipanti. Velaquí a modulo. Para solicita-lo aloxamento nunha residen- lista completa dos participantes. II s.m. 1 Traxe. Mi cia universitaria tes que cubrir este impreso. OBS.: sono comprato un completo di lana. Comprei un io compilo. traxe de la. 2 Equipo (roupa). Mi hanno regalato un compito s.m. 1 Deber, obriga, obrigación. Non avete completo da tennis. Regaláronme un equipo de assolto il compito che vi era stato affidato. Non tenis. cumpríste-lo deber que vos fora confiado. Avete il complicare I v. tr. [aux. avere] Complicar, dificultar. compito di resistere. Téde-lo deber de resistir. 2 Il tuo comportamento complica la situazione. O teu Deber (exercicio escolar). Hai già finito i compiti? comportamento complica a situación. II v. intr. ¿Xa acabáche-los deberes? # compiti a casa: debe- pron. [aux. essere] Complicarse, enredarse. Le cose res; compito in classe: control (do profesor). si sono complicate dopo la partenza. As cousas com- compleanno s.m. Aniversario (do nacemento). Il mio plicáronse despois da marcha. OBS.: io complico, tu compleanno è dopodomani: compirò trent’anni. O complichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. meu aniversario é pasado mañá: cumprirei trinta complicazione s.f. Complicación. Il tuo progetto non anos. # fare (a qualcuno) gli auguri per il com- prevede eventuali complicazioni. O teu proxecto pleanno: felicitar (a alguén) polo seu aniversario; non prevé posibles complicacións. Mi piace vivere 147 comprensione

senza troppe complicazioni. Gústame vivir sen compositore -trice s. Compositor -ora. Fu un ottimo demasiadas complicacións. Dopo l’operazione sono compositore di valzer. Foi un gran compositor de sorte delle gravi complicazioni. Despois da opera- valses. ción xurdiron graves complicacións. composizione s.f. 1 Composición. Abbiamo studiato complice s. Cómplice. Per rapinare la banca è stato la composizione degli acidi. Estudiámo-la composi- aiutato da due complici. Para rouba-lo banco foi ción dos ácidos. Questa sinfonia è la sua composi- axudado por dous cómplices. zione più importante. Esta sinfonía é a súa compo- sición máis importante. 2 Redacción, composición. complicità s.f. inv. Complicidade. Il detenuto ha con- Come compito per domani farete una composizione. fermato la sua complicità nel delitto. O detido con- Como deberes para mañá faredes unha redacción. firmou a súa complicidade no delicto. composto -a adx. Composto -a. ‘Capofamiglia’ è una complimento I s.m. 1 Parabén, en hora boa. Il pro- parola composta. ‘Capofamiglia’ é unha palabra fessore mi ha fatto i complimenti per l’esame. O composta. # essere / stare composto: garda-la com- profesor deume os parabéns polo exame. 2 postura. Cumprimento (cortesía). Serviti ancora un po’ di comprare v. tr. [aux. avere] 1 Comprar, mercar. Ho pasta. Non fare complimenti! Sírvete un pouco máis comprato un chilo di mele. Comprei un quilo de de pasta. ¡Non fagas cumprimentos! 3 Eloxio, loan- mazás. 2 (fig.) Comprar, subornar. Per vincere la za, gabanza. La tua approvazione è per me un com- partita, secondo me, hanno comprato l’arbitro. Para plimento. A túa aprobación é para min un eloxio. II gaña-lo partido, na miña opinión, compraron o interx. Parabéns, en hora boa. Complimenti! L’hai árbitro. # comprare a peso d’oro: comprar moi fatto benissimo. ¡Parabéns! Fixéchelo moi ben. ♦ caro; comprare all’asta: comprar nunha poxa; Para referirse ó ‘cumprimento (realización)’ en ita- comprare all’ingrosso / al minuto: comprar por liano emprégase o termo adempimento. xunto / polo miúdo; comprare in / a contanti: com- prar pagando en efectivo. componente s. Compoñente. I componenti del com- plesso firmavano autografi. Os compoñentes do comprendere v. tr. [aux. avere] 1 Incluír, compren- grupo asinaban autógrafos. Questo saggio analizza der, abranguer. L’ultimo disco del cantante com- le componenti del pensiero aristotelico. Este ensaio prende anche delle vecchie canzoni. O último disco analiza as compoñentes do pensamento aristotélico. do cantante inclúe tamén algunhas vellas cancións. 2 (fig.) Comprender, entender. Spiegati meglio: non componimento s.m. (Mús., Lit.) Composición. comprendo ciò che mi dici. Explícate mellor: non Questo componimento di Petrarca è un sonetto. Esta comprendo o que me dis. OBS.: v. irreg. V. táboa 26. composición de Petrarca é un soneto. comprensibile adx. Comprensible. Dato il suo carat- comporre I v. tr. [aux. avere] 1 Compoñer, compor tere, questo comportamento è comprensibile. Dado (unha obra literaria ou musical). Alfieri compose o seu carácter, este comportamento é comprensible. diverse tragedie. Alfieri compuxo varias traxedias. 2 comprensione s.f. Comprensión. Mi è difficile la Compoñer, constituír, integrar. Cinque persone comprensione dei vostri progetti. Éme difícil a com- compongono la commissione d’esame. Cinco per- prensión dos vosos proxectos. In una situazione così soas compoñen a comisión de exame. 3 Amortallar. difficile la vostra comprensione mi è stata di grande Compose la salma del fratello per il funerale. aiuto. Nunha situación tan difícil a vosa compren- Amortallou o cadáver do irmán para o funeral. II v. sión foime de grande axuda. intr. pron. [aux. essere] Compoñerse, constar. La Divina Commedia si compone di tre parti. A Divina comprensivo -a adx. Comprensivo. È molto com- prensivo nel giudicare i difetti altrui. É moi com- Comedia componse de tres partes. OBS.: v. irreg. V. prensivo ó xulga-los defectos alleos. # essere com- táboa 17. prensivo di (referido ó prezo): incluír. comportamento s.m. Comportamento, conducta, compressa s.f. 1 Comprimido, pílula, pastilla. Il proceder. Il suo comportamento mi è sembrato piut- medico mi ha consigliato una medicina in compres- tosto scorretto. O seu comportamento pareceume se. O médico aconselloume un medicamento en bastante incorrecto. comprimidos. 2 Compresa (para feridas). Mise una comportare I v. tr. [aux. avere] Comportar, implicar, compressa sulla ferita. Puxo unha compresa sobre a entrañar. Questo lavoro comporta un notevole ferida. ♦ Para referirse á ‘compresa (para hixiene impegno. Este traballo comporta un notable esforzo. feminina)’ en italiano emprégase o termo assorben- II v. intr. pron. [aux. essere] Comportarse, portarse. te. Non si è comportato bene con me. Non se compor- comprimere v. tr. [aux. avere] 1 Premer, apertar, cal- tou ben comigo. car. Devi comprimere la ferita se vuoi fermare l’e- comprensivo 148

morragia. Tes que preme-la ferida se queres para-la # Camera dei Comuni: Cámara dos Comúns; di hemorraxia. 2 Comprimir. Gli studenti hanno com- comune accordo: de común acordo; fuori del presso del gas in laboratorio. Os estudiantes com- comune: fóra do común; genere comune: xénero primiron gas no laboratorio. OBS.: v. irreg. V. táboa dos s. que teñen a mesma forma para o m. e o f.; in 33. comune: en común; lingua comune: lingua da rúa, compromesso s.m. Compromiso (acordo). corrente; luogo comune: tópico; nome comune: Nonostante avessero opinioni diverse, giunsero a un nome común; senso comune: sentido común. compromesso. A pesar de que tiñan opinións dife- comunicare I v. tr. [aux. avere] 1 Comunicar. Hanno rentes, chegaron a un compromiso. Le due parti comunicato la notizia alla radio. Comunicaron a hanno firmato un compromesso di compravendita. noticia pola radio. 2 Da-la comuñón. Il parroco ha As dúas partes firmaron un compromiso de compra- comunicato i fedeli. O párroco déulle-la comuñón venda. ♦ Para referirse ó ‘compromiso (dos noi- ós fieis. II v. intr. [aux. avere] 1 Comunicar. Le due vos)’ en italiano emprégase espec. o termo fidanza- camere comunicano. Os dous cuartos comunican. 2 mento. Comunicarse. Durante l’esame i candidati non pos- compromettere I v. tr. [aux. avere] 1 Comprometer, sono comunicare fra loro. Durante o exame os can- arriscar. Comportandoti in questo modo compro- didatos non poden comunicarse entre eles. III v. metti la tua reputazione. Comportándote deste xeito intr. pron. [aux. essere] 1 Estenderse, espallarse, comprométe-la túa reputación. II v. refl. [aux. esse- difundirse. L’allegria si comunicò fra i presenti. A re] Involucrarse, implicarse, envolverse. Se esci ledicia estendeuse entre os presentes. 2 Comungar. con quella gente ti comprometterai. Se saes con esa Dopo essermi confessato mi sono comunicato. Despois de confesarme comunguei. OBS.: io comu- xente involucraraste. 2 Comprometerse. Si è com- ♦ promesso a concludere il lavoro in tempo. nico, tu comunichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. Para referirse a ‘comunicar (un teléfono)’ en italiano Comprometeuse a remata-lo traballo a tempo. OBS.: v. irreg. V. táboa 50. ♦ Para referirse a ‘comprome- emprégase a expresión essere / dare occupato. terse (os noivos)’ en italiano emprégase espec. o comunicativo -a adx. Comunicativo -a. È una perso- termo fidanzarsi. na estroversa e comunicativa. É unha persoa extra- computer s.m. inv. Ordenador, computadora. Oggi il vertida e comunicativa. computer è diventato uno strumento di lavoro inso- comunicazione s.f. 1 Comunicación, información, stituibile. Hoxe o ordenador converteuse nun instru- noticia. Mi è arrivata la comunicazione dell’evento. mento de traballo insubstituíble. OBS.: pronúnciase Chegoume a comunicación do evento. 2 Difusión. /kam’pju:tə/. Dobbiamo favorire la comunicazione di idee. Temos comunale adx. Municipal. Devo pagare l’imposta que favorece-la difusión de ideas. 3 Comunicación. comunale. Teño que paga-lo imposto municipal. I nuovi finanziamenti saranno destinati soprattutto alle comunicazioni stradali. Os novos financiamen- comune I adx. 1 Común (compartido). I coniugi ave- tos serán destinados sobre todo ás comunicacións vano un conto corrente comune. Os cónxuxes tiñan estradais. unha conta corrente común. 2 Común, xeral. Gli oggetti di uso comune sono gestiti da un incaricato. comunione s.f. Comuñón. Fece la comunione dopo Os obxectos de uso común son administrados por un essersi confessato. Fixo a comuñón despois de se encargado. 3 Común, corrente, habitual. confesar. # comunione dei beni: réxime de bens Sfortunatamente, la buona educazione è ormai poco gananciais; comunione di idee: ideas compartidas. comune. Desgraciadamente, a boa educación xa é comunità s.f. inv. Comunidade. La comunità cittadi- pouco común. 4 Común, corrente, ordinario -a. na è discorde su questo problema. A comunidade Questo servizio da caffè è comune, non ha nessun cidadá non está de acordo neste problema. I paesi valore. Este xogo de café é común, non ten ningún membri della Comunità Economica Europea sono in valor. II s.m. 1 (sing.) Común (normal). I suoi continuo aumento. Os países membros da metodi escono completamente dal comune. Os seus Comunidade Económica Europea aumentan conti- métodos saen completamente do común. 2 nuamente. # comunità religiosa: comunidade reli- Concello, municipio. Questo villaggio appartiene al xiosa. Comune di Belluno. Esta aldea pertence ó concello de Belluno. 3 Concello, cabido. Il Comune ha decre- comunitario -a Comunitario -a. La politica comuni- tato due giorni di lutto ufficiale. O Concello decre- taria salvaguarda gli interessi di tutti i paesi membri. tou dous días de loito oficial. 4 Casa do concello. A política comunitaria salvagarda os intereses de L’architetto Terragni progettò il Comune di Como. O tódolos países membros. arquitecto Terragni proxectou a casa do concello de comunque I conx. Como queira que. Comunque tu la Como. 5 Forma de goberno autónomo dunha cida- pensi, dobbiamo ubbidire. Como queira que penses, de, característica da Italia medieval (sec. XI-XIV). temos que obedecer. II adv. De tódolos xeitos. Non 149 concimare

sono d’accordo, comunque decidi tu. Non estou de concessione s.f. Concesión. Ho dovuto sbrigare molte acordo, de tódolos xeitos decide ti. pratiche per ottenere la concessione del prestito. con prep. Con. Andrò con mio fratello. Irei co meu Tiven que realizar moitas xestións para obte-la con- irmán. L’ho presa con le mani. Collina coas mans. cesión do empréstito. La mia ditta ha ottenuto in Devi farlo con molta attenzione. Débelo facer con appalto la concessione dei trasporti urbani. A miña moita atención. Le piacciono gli uomini con gli empresa obtivo por poxa a concesión dos transpor- occhiali. Gústanlle os homes con lentes. Con questo tes urbanos. Non fargli altre concessioni! ¡Non lle caldo non si può lavorare! ¡Con esta calor non se fagas máis concesións! pode traballar! Con tutti i suoi difetti, è il migliore. concetto s.m. 1 Concepto, idea, noción. Non è facile Con tódolos seus defectos, é o mellor. OBS.: pódese esprimere il concetto di libertà. Non é fácil expresa- face-la contracción da prep. con coas formas do lo concepto de liberdade. 2 Concepto (opinión). Si art., aínda que non é moi recomendable. era fatto un pessimo concetto dei tuoi amici. concedere v. tr. [aux. avere] 1 Conceder, dispensar. Fixérase un pésimo concepto dos teus amigos. # Non gli hanno concesso la grazia. Non lle concede- avere un cattivo / buon concetto di qualcuno: ter ron a gracia. 2 Admitir, confesar, recoñecer. un mal / bo concepto de alguén; impiegato di con- Concedo di aver sbagliato. Admito que me equivo- cetto: empregado cunha maior responsabilidade. quei. OBS.: v. irreg. V. táboa 62. concezione s.f. 1 (fig.) Concepción. Era assorto nella concentrare I v. tr. [aux. avere] Concentrar (reunir; concezione di grandi idee. Estaba absorto na con- tamén fig.). Ho concentrato tutte le energie nella ste- cepción de grandes ideas. 2 Concepto, noción, idea. sura del nuovo libro. Concentrei tódalas enerxías na Ha una concezione piuttosto antiquata del matrimo- redacción do novo libro. Le truppe furono concen- nio. Ten un concepto bastante anticuado do matri- trate al fronte prima dell’offensiva. As tropas foron monio. concentradas na fronte antes da ofensiva. II v. refl. conchiglia s.f. 1 Cuncha, concha. Mi piace racco- [aux. essere] Concentrarse. Per fare bene l’esame gliere le conchiglie lungo la spiaggia. Gústame devi concentrarti. Para facer ben o exame tes que recoller cunchas pola praia. 2 Tipo de pasta en concentrarte. I manifestanti si sono concentrati forma de cuncha. nella piazza principale. Os manifestantes concentrá- conciliare v. tr. [aux. avere] Conciliar, irmandar. ronse na praza principal. Questo movimento letterario concilia la tradizione concentrazione s.f. Concentración (tamén fig.). È con il rinnovamento. Este movemento literario con- aumentata la concentrazione del traffico nelle ore di cilia a tradición coa renovación. # conciliare il punta. Aumentou a concentración de tráfico nas sonno: concilia-lo sono. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. horas punta. Bollendo l’acqua abbiamo fatto conciliazione s.f. Conciliación. I due avversari rag- aumentare la concentrazione di sale. Fervendo a giunsero una conciliazione. Os dous adversarios auga fixemos aumenta-la concentración de sal. È un chegaron a unha conciliación. lavoro che richiede concentrazione. É un traballo que require concentración. ♦ Para referirse ó concimare v. tr. [aux. avere] Fertilizar (un terreo). Per ‘campo de concentración’ en italiano emprégase a rendere più produttivo un terreno bisogna concimar- expresión campo di concentramento. lo. Para volver máis productivo un terreo cómpre fertilizalo. concepire v. tr. [aux. avere] 1 Concibir (xerar). Concepì un figlio a quarant’anni. Concibiu un fillo concime s.m. Fertilizante (natural ou químico). ós corenta anos. 2 (fig.) Concibir, idear, enxeñar. Alcuni concimi sono arricchiti di prodotti chimici. Concepì l’idea del romazo quando si trovava in esi- Algúns fertilizantes están enriquecidos con produc- lio. Concibiu a idea da novela cando se atopaba no tos químicos. exilio. 3 (fig.) Concibir, imaxinar. Non riesco a con- concittadino -a s. Concidadán -á. Non sono d’accor- cepire come tu abbia potuto agire così. Non consigo do con i miei concittadini sul problema del parcheg- concibir como puideches actuar así. OBS.: io conce- gio. Non estou de acordo cos meus concidadáns pisco, tu concepisci. sobre o problema do aparcamento. concernere v. tr. Concernir, atanguer, incumbir. È un concludere I v. tr. [aux. avere] 1 Concluír, rematar, problema che concerne l’intera società. É un proble- finalizar. Nonostante numerose divergenze, hanno ma que lle concirne a toda a sociedade. OBS.: care- concluso l’affare. A pesar das numerosas diverxen- ce de part. pas. e de tempos compostos. cias, concluíron o negocio. 2 Concluír, deducir. Da concerto s.m. Concerto. Ieri siamo andati al concerto ciò che mi hai detto concludo di non essere d’ac- dell’orchestra sinfonica. Onte fomos ó concerto da cordo con te. Polo que me dixeches, conclúo que orquestra sinfónica. # di concerto: de común acor- non estou de acordo contigo. II v. intr. pron. [aux. do. essere] Concluír, rematar, finalizar. La manifesta- concime 150

zione si concluse senza incidenti. A manifestación ze si stanno finalmente concretando. Finalmente as concluíu sen incidentes. OBS.: v. irreg. V. táboa 31. súas esperanzas estanse concretando. conclusione s.f. 1 Conclusión, fin, remate. Ti pre- concreto -a adx. Concreto -a. Vorrei che mi presen- gherei di non raccontarmi la conclusione del film. tassi un progetto concreto. Querería que me presen- Pregaríache que non me contáse-la conclusión do tases un proxecto concreto. # veniamo al concreto: filme. 2 Conclusión. Dopo una lunga analisi gli concretemos. scienziati sono arrivati a una conclusione. Despois condanna s.f. 1 Condena. Il pentimento non lo esime dunha longa análise os científicos chegaron a unha dalla condanna. O arrepentimento non o exime da conclusión. condena. 2 (fig.) Condena, condenación, repulsa. Il concordare I v. tr. [aux. avere] 1 Acordar, convir. tuo comportamento ha suscitato la condanna unani- Hanno concordato una linea comune di azione. me dei tuoi amici. O teu comportamento suscitou a Acordaron unha liña común de acción. 2 condena unánime dos teus amigos. Concordar, concertar. Devi concordare il participio condannare v. tr. [aux. avere] 1 Condenar. Il ladro è con il soggetto. Tes que concorda-lo participio co stato condannato a due anni di reclusione. O ladrón suxeito. II v. intr. [aux. avere] Concordar, coincidir. foi condenado a dous anos de reclusión. 2 (fig.) I loro punti di vista non concordano. Os seus puntos Condenar, censurar. Non me la sento di condanna- de vista non concordan. re il tuo comportamento. Non son quen de condena- concorrente s. 1 Concursante. Alla gara partecipa- -lo teu comportamento. vano tre concorrenti. Na competición participaban condensare I v. tr. [aux. avere] Condensar (tamén tres concursantes. 2 Competidor -ora. Per superare fig.). Nel laboratorio tentano di condensare quel gas. i nostri concorrenti dobbiamo abbassare il prezzo No laboratorio tentan condensar ese gas. È riuscito del prodotto. Para supera-los nosos competidores a condensare in poche parole tutto il pensiero dello debemos baixa-lo prezo do producto. 3 Opositor scrittore. Conseguiu condensar en poucas palabras -ora, concursante. C’erano duemila concorrenti per todo o pensamento do escritor. II v. intr. pron. [aux. cinquanta posti di lavoro. Había dous mil opositores essere] Condensarse. Il vapore si è condensato in para cincuenta postos de traballo. gocce d’acqua. O vapor condensouse en gotas de auga. concorrenza s.f. Competencia (rivalidade e rivais). L’economia liberale si basa sulla libera concorrenza. condensazione s.f. Condensación. In quel laborato- A economía liberal baséase na libre competencia. rio eseguono ricerche sulla condensazione. Nese Con questa pubblicità abbiamo battuto la conco- laboratorio realizan investigacións sobre a conden- rrenza. Con esta publicidade derrotámo-la compe- sación. tencia. ♦ Para referirse á ‘concorrencia (afluencia)’ condimento s.m. Condimento. I cibi che hanno trop- en italiano emprégase o termo affluenza. pi condimenti sono pesanti per lo stomaco. As comi- concorrere v. intr. [aux. avere] 1 Concorrer, coinci- das que teñen demasiados condimentos son pesadas dir, confluír. Numerosi fattori hanno concorso para o estómago. all’accaduto. Numerosos factores concorreron no condire v. tr. [aux. avere] Condimentar, aderezar, sucedido. 2 Concorrer (concursar). Numerosi enti adobar. Condirò l’insalata con olio d’oliva e aceto. hanno concorso al restauro della chiesa. Numerosos Condimentarei a ensalada con aceite de oliva e entes concorreron na restauración da igrexa. 3 vinagre. OBS.: io condisco, tu condisci. Opositar. Concorrevano a una cattedra di anatomia. condividere v. tr. [aux. avere] Compartir (tamén fig.). Opositaban a unha praza de profesor de anatomía. Dovremo condividere la stanza dell’albergo. OBS.: v. irreg. V. táboa 35. Teremos que comparti-lo cuarto do hotel. Mi dis- concorso s.m. 1 Concurso. Ho partecipato a un con- piace ma non condivido le tue idee. Síntoo pero non corso televisivo. Participei nun concurso da televi- comparto as túas ideas. OBS.: v. irreg. V. táboa 31. sión. 2 Oposición (probas). Hanno bandito il con- condizionare v. tr. [aux. avere] Condicionar. I pette- corso. Convocaron a oposición. 3 Concorrencia. Un golezzi che hai sentito hanno condizionato la tua concorso di circostanze mi ha obbligato a partire. opinione. As rexoubas que sentiches condicionaron Unha concorrencia de circunstancias obrigoume a a túa opinión. Gli esami condizionano le mie vacan- marchar. # concorso a premi: concurso cun premio ze. Os exames condicionan as miñas vacacións. material; fuori concorso: fóra de concurso. condizione s.f. 1 Condición. Non ci sono le condizio- concretare I v. tr. [aux. avere] Concretar, precisar. ni adatte a un cambiamento radicale della situazio- Sono riusciti a concretare il loro sogno. ne. Non se dan as condicións axeitadas para un Conseguiron concreta-lo seu soño. II v. intr. pron. cambio radical da situación. È una persona di con- [aux. essere] Concretarse (realizar). Le loro speran- dizione umile. É unha persoa de condición humilde. 151 configurare

2 Condición, requisito. Non ha le condizioni neces- (Relix.) Confesar. Il sacerdote della parrocchia con- sarie per essere assunto. Non ten as condicións fessa la mattina presto. O sacerdote da parroquia necesarias para ser contratado. # a condizione che: confesa pola mañá cedo. Il bambino confessava i coa condición de que; a nessuna condizione: baixo suoi peccati. O neno confesaba os seus pecados. II ningún concepto. v. refl. [aux. essere] Confesarse. Si confessò prima condoglianze s.f. pl. Pésame, condolencia. Gli abbia- di fare la comunione. Confesouse antes de face-la mo fatto le nostre condoglianze per la morte del comuñón. padre. Démoslle o pésame pola morte do pai. confessione s.f. Confesión. L’accusato firmò la pro- condominio s.m. 1 Comunidade de veciños. Oggi c’è pria confessione. O acusado asinou a súa confesión. una riunione di condominio. Hoxe hai unha reunión Si preparò al sacramento della confessione. da comunidade de veciños. 2 Edificio ou grupo de Preparouse para o sacramento da confesión. edificios nos que viven varias familias, que com- confezione s.f. 1 Envase. Non mi piacciono le confe- parten a propiedade dalgunhas zonas e servicios zioni di plastica. Non me gustan os envases de plás- de uso común. tico. 2 Paquete (envase). Devo comprare una confe- condotta s.f. 1 Conducta, comportamento, proceder. zione di caffè. Teño que comprar un paquete de Non so che condotta tenere con lui. Non sei qué con- café. 3 Confección. Lavora in una ditta di confezio- ducta manter con el. 2 Desenvolvemento. La con- ni. Traballa nunha empresa de confeccións. # con- dotta della tua ditta è esemplare. O desenvolvemen- fezione regalo: paquete de regalo. to da túa empresa é exemplar. confidare I v. tr. [aux. avere] Confiar, revelar. Mi ha conducente s. Conductor -ora (dun vehículo). Il con- confidato le sue pene. Confioume as súas penas. II ducente guidava il camion con grande perizia. O v. intr. [aux. avere] Confiar, fiarse. Confido nella conductor conducía o camión con gran pericia. vostra intelligenza. Confío na vosa intelixencia. III v. intr. pron. [aux. essere] Confiarse. Mi sono con- condurre v. tr. [aux. avere] 1 Conducir, dirixir, guiar fidato con quel tuo amico. Confieime a aquel amigo (tamén fig.). Nonostante la tempesta, condusse la teu. nave in porto. A pesar da tempestade, conduciu o barco ó porto. Hanno condotto le trattative con confidenza s.f. 1 Confianza, familiaridade. Mi ha grande abilità. Conduciron as negociacións con sempre trattato con molta confidenza. Tratoume moita habilidade. 2 (fig.) Conducir (empuxar). Il sempre con moita confianza. 2 Confidencia. vizio del gioco l’ha condotto alla rovina. O vicio do Preferisco non ascoltare le confidenze altrui: a volte xogo conduciuno á ruína. 3 Ir gañando. La squadra sono troppo compromettenti. Prefiro non escoita- conduceva la partita per tre a zero. O equipo ía -las confidencias alleas: ás veces son demasiado gañando o partido por tres a cero. OBS.: v. irreg. V. comprometedoras. # prendersi confidenza / confi- táboa 18. ♦ Para referirse a ‘conducir (o coche)’ en denze con qualcuno: tomarse confianzas con italiano emprégase preferentemente o termo guida- alguén. re. configurare v. tr. [aux. avere] I Configurar. Devo conferenza s.f. Conferencia. Ha tenuto una conferen- configurare la stampante. Teño que configura-la za di neurobiologia. Dictou unha conferencia de impresora. II v. intr. pron. [aux. essere] Presentarse. neurobioloxía. La conferenza dei ministri è durata La riunione si configura interessante. A reunión pre- parecchio. A conferencia dos ministros durou moito. séntase interesante. OBS.: io configuro. # conferenza stampa: conferencia de prensa. configurazione s.f. Configuración. La configurazio- conferma s.f. Confirmación. Mi hanno richiesto una ne della stampante è sbagliata. A configuración da conferma del programma. Pedíronme unha confir- impresora é errónea. La configurazione della costa mación do programa. è irregolare. A configuración da costa é irregular. confermare I v. tr. [aux. avere] 1 Confirmar. Non ha confine s.m. 1 Fronteira, raia. Ci hanno fermato al ancora confermato l’ora d’arrivo. Aínda non confir- confine per controllare i passaporti. Paráronnos na mou a hora de chegada. 2 Confirmar, ratificar, fronteira para revisa-los pasaportes. 2 Linde (lími- corroborar. Ha confermato la testimonianza dell’ac- te). Abbiamo misurato i confini della proprietà. cusato. Confirmou o testemuño do acusado. II v. Medímo-los lindes da propiedade. 3 (fig.) refl. [aux. essere] Confirmarse, ratificarse. Il suo Fronteira. Con questo comportamento avete supera- successo si va confermando con il tempo. O seu to il confine della mia pazienza. Con este compor- éxito vai confirmándose co tempo. tamento superáche-la fronteira da miña paciencia. confessare I v. tr. [aux. avere] 1 Confesar, admitir, conflitto s.m. Conflicto (tamén fig.). Il conflitto tra i recoñecer. Confessò all’amico i propri errori. due paesi finì con un trattato. O conflicto entre os Confesoulle ó seu amigo os seus propios erros. 2 dous países rematou cun tratado. Hanno avuto pro- configurazione 152

blemi per un conflitto di interessi. Tiveron proble- confusione s.f. 1 Confusión (desorde). Nella tua stan- mas por un conflicto de intereses. # conflitto a za c’è una grande confusione. No teu cuarto hai fuoco: tiroteo. moita confusión. 2 (fig.) Confusión, desconcerto. conflittuale adx. Conflictivo -a. È un rapporto con- Era in preda a una forte confusione mentale. Era presa dunha forte confusión mental. 3 Confusión, flittuale. É unha relación conflictiva. equivocación. La confusione dei nomi nell’ospeda- confondere I v. tr. [aux avere] Confundir (mesturar, le fu causa di grossi problemi. A confusión dos errar, desorientar). Ho confuso tutte le carte e non nomes no hospital foi causa de grandes problemas. ci capisco più niente. Confundín tódolos papeis e xa congelare I v. tr. [aux. avere] Conxelar. Le basse non entendo nada. L’ho confuso con tuo cugino. temperature hanno congelato il lago. As baixas tem- Confundino co teu curmán. Mi hai confuso con peraturas conxelaron o lago. II v. intr. pron. [aux. tante parole. Confundíchesme con tantas palabras. essere] Conxelarse (tamén fig.). Con il freddo si è II v. intr. pron. [aux. essere] 1 Confundirse. Si con- persino congelata l’acqua delle tubature. Co frío ata fuse tra la folla. Confundiuse entre a multitude. 2 se conxelou a auga das canles. Mentre ti aspettavo Confundirse, enganarse, equivocarse. Ti sei confu- in quest’angolo mi sono congelato. Mentres te espe- so, non verremo oggi. Confundícheste, non viremos raba nesta esquina conxeleime. OBS.: io congelo. hoxe. OBS.: v. irreg. V. táboa 47. congelatore s.m. Conxelador. Abbiamo messo il conformista adx. Conformista. È sempre stato un pesce nel congelatore. Metémo-lo peixe no conxela- ribelle, per niente conformista. Foi sempre un rebel- dor. de, para nada conformista. OBS.: m. pl. conformisti. congestione s.f. Conxestión (tamén fig.). È stato rico- conformità s.f. inv. Conformidade, aprobación, con- verato in ospedale per una congestione. Ingresárono sentimento. Ha manifestato la sua conformità a rea- no hospital por unha conxestión. L’eccessiva con- lizzare il progetto. Manifestou a súa conformidade gestione del traffico bloccò la città. A excesiva con- para realiza-lo proxecto. # in conformità: de con- xestión do tráfico bloqueou a cidade. formidade. congiungere v. tr. [aux. avere] 1 Xuntar, unir. confortare I v. tr. [aux. avere] 1 Confortar. La sua Congiunse le mani per pregare. Xuntou as mans presenza mi ha confortato. A súa presencia confor- para rezar. 2 Enlazar (unir). Hanno congiunto le toume. 2 Corroborar, confirmar, ratificar. Le tue due città con un servizio regolare di pullman. parole confortano la mia tesi. As túas palabras Enlazaron as dúas cidades cun servicio regular de corroboran a miña tese. II v. refl. [aux. essere] autobuses. OBS.: v. irreg. V. táboa 11. Animarse. Mi conforto al pensiero che presto ti rivedrò. Anímome pensando que pronto te volverei congiuntivo s.m. Subxuntivo. Oggi a lezione abbia- ver. mo parlato dell’uso del congiuntivo. Hoxe en clase falamos do uso do subxuntivo. conforto s.m. Conforto. La tua presenza è per me un grande conforto. A túa presencia é para min un gran congiunzione s.f. 1 Conxunción. ‘Poiché’ è una con- conforto. # i conforti della religione: a Extrema giunzione italiana. ‘Poiché’ é unha conxunción ita- Unción. liana. 2 Unión (conxunción). La congiunzione dei due fiumi era nei pressi del paese. A unión dos dous confrontare v. tr. [aux avere] Confrontar, cotexar, ríos estaba nas veciñanzas da vila. comparar. Prima di decidere dovresti confrontare i diversi punti di vista sul problema. Antes de decidir congresso s.m. Congreso. Nel 1815 si svolse il deberías confronta-los diversos puntos de vista do Congresso di Vienna. No 1815 celebrouse o problema. Congreso de Viena. Siamo andati a un congresso sulla cardiopatia. Fomos a un congreso de cardiopa- confronto s.m. 1 Comparación, cotexto. I prodotti tía. della nostra ditta non temono confronti. Os produc- tos da nosa empresa non temen as comparacións. 2 coniare v. tr. [aux. avere] Cuñar (moeda; tamén fig.). Confrontación. Per arrivare a una conclusione Nel Medioevo la città di Santiago aveva il diritto di bisogna fare un confronto dei pareri. Para chegar a coniare moneta. Na Idade Media a cidade de unha conclusión, hai que facer unha confrontación Santiago tiña o dereito de cuñar moeda. Quello das opinións. # in / a confronto di: en comparación scrittore ha coniato diversi neologismi. Aquel escri- con; mettere a confronto: comparar; nei miei / tor cuñou varios neoloxismos. OBS.: v. irreg. V. táboa tuoi... confronti: con respecto a min / ti...; non reg- 7. gere al confronto con qualcuno / qualcosa: non coniglio -a s. Coello -a. I conigli sono roditori dalle ser comparable (porque é inferior); senza confron- grandi orecchie. Os coellos son roedores de grandes to: sen comparación. orellas. # essere un coniglio: ser un covarde. 153 consegnare conio s.m. Cuño, cruño. Questa moneta è di conio L’ha conquistata con la sua intelligenza. antico. Esta moeda é de cuño antigo. # nuovo di Conquistouno coa súa intelixencia. conio: novo do trinque. consacrare I v. tr. [aux. avere] Consagrar (tamén coniugazione s.f. Conxugación. ‘Andare’ è un verbo fig.). Fu consacrato sacerdote. Foi consagrado della prima coniugazione. ‘Andare’ é un verbo da sacerdote. Consacrò il pane e il vino. Consagrou o primeira conxugación. pan e o viño. Consacrò la sua vita a fare il bene. connessione s.f. Conexión (relación de interdepen- Consagrou a súa vida a face-lo ben. II v. refl. [aux. dencia entre feitos ou ideas). Tra questi due avveni- essere] Consagrarse. Quel maestro si è consacrato menti non c’è nessuna connessione. Entre estes ai suoi alunni. Ese mestre consagrouse ós seus dous acontecementos non hai ningunha conexión. alumnos. connettere v. tr. [aux. avere] Conectar. Devi connet- consapevole adx. Consciente. Sono consapevole dei tere i due cavi per stabilire il contatto elettrico. Tes miei sbagli. Son consciente dos meus erros. # fare que conecta-los dous cables para establece-lo con- consapevole: informar. tacto eléctrico. # non connettere: non razoar. OBS.: consapevolezza s.f. Consciencia. Lo faccio con con- v. irreg. V. táboa 34. sapevolezza. Fágoo con consciencia. connotato s.m. (espec. en pl.) Trazo (aparencia físi- conscio -a adx. Consciente. Disse di essere conscio ca). L’agente chiese ai testimoni se potevano ricor- della situazione. Dixo que era consciente da situa- dare i connotati del rapinatore. O axente pediulles ás ción. testemuñas se podían lembra-los trazos do atraca- consecutivo -a adx. Consecutivo -a, seguido -a, suce- dor. # cambiare i connotati a qualcuno: romperlle sivo -a. Prenderò appuntamento dal dentista due a cara a alguén. giorni consecutivi. Pedirei cita co dentista dous días cono s.m. 1 (Xeom.) Cono. Le fate portavano un cap- consecutivos. pello a cono. As fadas levaban un sombreiro en consegna s.f. 1 Entrega (acción de entregar). Si inca- forma de cono. 2 Xeado con forma de cono. ricò personalmente della consegna del pacco. conoscente s. Coñecido -a. Ti presenterò amici e Encargouse persoalmente da entrega do paquete. 2 conoscenti. Presentareiche amigos e coñecidos. (Mil.) Consigna (orde). L’ufficiale ricordò alla sen- conoscenza s.f. 1 Coñecemento. Ha un’ottima conos- tinella di osservare le consegne. O oficial lembrou- cenza dell’italiano. Ten un magnífico coñecemento lle á sentinela que observase as consignas. 3 (Mil.) do italiano. 2 Coñecido -a. È una mia vecchia Arresto. Il sergente punì il soldato con due giorni di conoscenza. É un vello coñecido meu. # venire a consegna. O sarxento castigou o soldado con dous conoscenza di qualcosa: chegar a saber algo. días de arresto. # dare / ricevere in consegna: dar / recibir en custodia. ♦ Para referirse á ‘consigna conoscere I v. tr. [aux. avere] 1 Coñecer. Non cono- (lugar)’ en italiano emprégase a expresión deposito sco le regole della scopa, ma mi piacerebbe impa- bagagli. rarle. Non coñezo as regras da escoba, pero gustarí- ame aprendelas. Dopo tante esperienze conosce consegnare v. tr. [aux. avere] 1 Entregar (dar). bene la vita. Despois de tantas experiencias coñece Consegnò i documenti al direttore. Entregoulle os ben a vida. 2 Coñecer, tratar. Conosco queste per- documentos ó director. 2 (Mil.) Arrestar. Consegnò sone da tanti anni. Coñezo estas persoas desde hai il soldato in caserma per tre giorni. Arrestou o sol- moitos anos. II v. refl. recíp. [aux. essere] dado no cuartel durante tres días. Coñecerse. Si conoscono fin da bambini. conseguente adx. 1 Consecuente, conseguinte. Dopo Coñécense desde nenos. OBS.: v. irreg. V. táboa 36. la marachella, arrivò la conseguente punizione. conquista s.f. Conquista (tamén fig.). La Spagna fu Despois da trasnada, chegou o consecuente castigo. terra di conquista degli Arabi. España foi terra de 2 Consecuente (congruente). Viste le premesse, la conquista dos árabes. Negli ultimi anni sono state tua è una conclusione conseguente. Vistos os preli- numerose le conquiste della scienza. Nos últimos minares, a túa é unha conclusión consecuente. anos foron numerosas as conquistas da ciencia. È conseguenza s.f. 1 Consecuencia. La situazione un dongiovanni: tutti parlano delle sue conquiste. É attuale è la conseguenza delle tue decisioni sbaglia- un Don Xoán: todos falan das súas conquistas. te. A situación actual é a consecuencia das túas conquistare v. tr. [aux. avere] 1 Conquistar (tamén decisións erradas. 2 Consecuencia, efecto, resulta- fig.). Le truppe d’assalto conquistarono le trincee do. Il conflitto ha avuto delle terribili conseguenze. nemiche. As tropas de asalto conquistaron as trin- O conflicto tivo terribles consecuencias. cheiras inimigas. Hanno conquistato la felicità con conseguire I v. tr. [aux. avere] Conseguir, acadar, grandi sacrifici. Conquistaron a felicidade con lograr. Conseguì la vittoria sperata. Conseguiu a grandes sacrificios. 2 Conquistar, cativar, seducir. victoria esperada. II v. intr. [aux. essere] Implicar, conseguente 154

significar, supoñer. Uno di voi mente: se tu dici la vorrei aggiungere un’ultima considerazione. Antes verità ne consegue che lui dice una bugia. Un de vós de concluír, querería engadir unha derradeira con- mente: se ti di-la verdade iso implica que el di unha sideración. 2 Prudencia, cautela, precaución. In mentira. una situazione così difficile bisogna agire con gran- consenso s.m. Consenso. Potrai realizzare il tuo pro- de considerazione. Nunha situación tan difícil cóm- getto con il consenso dei tuoi colleghi. Poderás rea- pre actuar con gran prudencia. liza-lo teu proxecto co consenso dos teus colegas. # consigliare I v. tr. [aux. avere] Aconsellar, consellar. agire di consenso: actuar con total acordo. In questo caso ti consiglio molta prudenza. Neste consentire I v. tr. [aux. avere] Consentir, permitir. caso aconsélloche moita prudencia. Ti consiglio di Questo lavoro non consente soste. Este traballo non agire al più presto. Aconsélloche actuar o máis rápi- consente pausas. II v. intr. [aux. avere] 1 Acceder do posible. II v. intr. pron. [aux. essere] (ceder). Consentiva a tutti i loro capricci. Accedía a Aconsellarse, consultarse. Prima di fargli causa si tódolos seus caprichos. 2 Concordar, coincidir. consigliò con un avvocato. Antes de poñerlle un Consentiamo con voi su questa decisione. preito aconsellouse cun avogado. OBS.: v. irreg. V. Concordamos convosco sobre esta decisión. OBS.: táboa 7. part. pres. consenziente. consigliere -a s. Conselleiro -a (tamén fig.). Il diret- conserva s.f. Conserva. La sua famiglia ha una fab- tore chiese aiuto ai suoi consiglieri. O director brica di conserve di carne. A súa familia ten unha pediulles axuda ós seus conselleiros. L’odio è un fábrica de conservas de carne. # conserva di frut- cattivo consigliere. O odio é un mal conselleiro. # ta: marmelada; conserva di pomodoro: tomate tri- consigliere comunale: concelleiro. turado; mettere in conserva: poñer en conserva consiglio s.m. Consello. In una situazione così ho verduras ou froitas. bisogno di un consiglio. Nunha situación así preci- conservare I v. tr. [aux. avere] Conservar. Conserva i so un consello. Il dipartimento ha tenuto un consi- documenti in cassaforte. Conserva os documentos glio pochi giorni fa. O departamento tivo un conse- na caixa forte. Conservo le melanzane sott’olio. llo hai poucos días. È stato nominato presidente del Conservo as berenxenas en aceite. II v. refl. [aux. consiglio d’amministrazione. Foi nomeado presi- essere] Conservarse. Nonostante l’età si conserva dente do consello de administración. molto bene. A pesar da idade consérvase moi ben. consistente adx. 1 Consistente (tamén fig.). È un conservatorio s.m. Conservatorio. Frequento il con- legno consistente, adatto a costruire mobili. É unha servatorio e studio clarinetto. Asisto ó conservatorio madeira consistente, axeitada para facer mobles. La e estudio clarinete. tua tesi non è consistente. A túa tese non é consis- conservazione s.f. Conservación. Questo mobile tente. 2 Considerable, cuantioso -a. Mi ha prestato antico è in ottimo stato di conservazione. Este moble una consistente somma di denaro. Prestoume unha antigo está nun magnífico estado de conservación. considerable suma de cartos. # istinto di conservazione: instinto de superviven- consistenza s.f. Consistencia (tamén fig.). Bisogna cia. montare la panna finché non raggiunge una certa considerare I v. tr. [aux. avere] 1 Considerar, estu- consistenza. Cómpre monta-la nata ata que alcance diar, examinar. Prima di decidere devi considerare unha certa consistencia. Le loro idee hanno poca tutte le possibilità. Antes de decidir tes que conside- consistenza. As súas ideas teñen pouca consisten- rar tódalas posibilidades. 2 Considerar, estimar, cia. crer. Considero che tu non ti sia comportato bene. consistere v. intr. [aux. essere] Consistir. Il suo lavo- Considero que non te comportaches ben. 3 ro consiste nella compravendita di immobili. O seu Contemplar (prever). Il regolamento non considera traballo consiste na compravenda de inmobles. una situazione di questo tipo. O regulamento non OBS.: v. irreg. V. táboa 43. contempla unha situación deste tipo. II v. refl. [aux. essere] Considerarse (crerse). Si considera molto consolare I v. tr. [aux. avere] Consolar. Hanno con- astuto. Considérase moi astuto. OBS.: io considero; solato il bambino che stava piangendo. Consolaron v. irreg. V. táboa 1. o neno que estaba chorando. II v. intr. pron. [aux. essere] Consolarse. Dopo tanti anni non si era anco- considerazione s.f. 1 Consideración. Questo proble- ra consolato. Despois de tantos anos aínda non se ma è degno di considerazione. Este problema é consolara. OBS.: io consolo. digno de consideración. Da come si comporta, sem- bra che non abbia nessuna considerazione per te. consolato s.m. Consulado. Sono andato al consolato Por cómo se comporta, semella que non teña nin- per comunicare la perdita del passaporto. Fun ó gunha consideración contigo. Prima di concludere, consulado comunica-la perda do pasaporte. Gli 155 consumo

hanno concesso il consolato onorario. Non me sinto ben: preciso consultar cun médico. Concedéronlle o consulado honorario. Hai consultato il vocabolario? ¿Consultáche-lo dic- consolazione s.f. Consolo. La tua amicizia è la mia cionario? II v. refl. recíp. [aux. essere] unica consolazione. A túa amizade é o meu único Intercambiar opinións. Prima di decidere si consul- consolo. # premio di consolazione: premio de con- tarono a lungo. Antes de decidir, intercambiaron solación. opinións durante moito tempo. console s. Cónsul consulesa. Il console presentò le consultazione s.f. Consulta (asesoramento). Ha fatto proprie credenziali alle autorità. O cónsul presentou una consultazione con l’avvocato. Fíxolle unha con- as súas credenciais ás autoridades. sulta ó avogado. Questa è un’importante opera di consultazione. Esta é unha importante obra de con- consolidare I v. tr. [aux. avere] Consolidar (tamén sulta. fig.). Hanno consolidato il terreno piantando degli alberi. Consolidaron o terreo plantando unhas consultorio s.m. Consultorio (consulta). Sono anda- árbores. Ha consolidato la sua posizione nella ditta. to al consultorio per chiedere un’informazione. Fun Consolidou a súa posición na empresa. II v. intr. ó consultorio pedir unha información. pron. [aux. essere] (fig.) Consolidarse, reafirmarse. consumare I v. tr. [aux. avere] 1 Gastar (consumir). In pochi mesi il nuovo governo si è consolidato. O Ho consumato la suola delle scarpe. Gastei a sola novo goberno consolidouse en poucos meses. OBS.: dos zapatos. 2 (fig.) Gastar (estragar). Ho consu- io consolido; v. irreg. V. táboa 1. mato la vista ricamando. Gastei a vista bordando. 3 consonante s.f. Consoante. Le consonanti occlusive Consumir (comer, beber). Se vuole sedersi in que- dell’italiano possono essere sonore o sorde. As con- sto ristorante, deve consumare. Se quere sentar soantes oclusivas do italiano poden ser sonoras ou neste restaurante, ten que consumir. II v. refl. [aux. xordas. essere] 1 Consumirse (diminuír en volume). Il sugo deve consumarsi a fuoco lento per un’ora. O prebe consonanza s.f. 1 Consonancia, harmonía. La con- debe consumirse a lume baixo durante unha hora. 2 sonanza è fondamentale nella musica classica. A (fig.) Consumirse, desesperar. Si è consumato consonancia é fundamental na música clásica. 2 inutilmente nel dolore. Consumiuse inutilmente na (fig.) Consonancia, concordancia, harmonía. Le dor. # consumare il matrimonio: consuma-lo tue idee non sono in consonanza con le mie. As túas matrimonio; consumare un delitto: consumar un ideas non están en consonancia coas miñas. delicto. constatare v. tr. [aux. avere] Constatar. Ho constata- consumatore -trice s. Consumidor -ora. to di persona la difficoltà della situazione. Constatei Attualmente ci sono alcune associazioni che difen- en persoa a dificultade da situación. OBS.: io cons- tato / constato; v. irreg. V. táboa 1. dono gli interessi dei consumatori. Actualmente hai algunhas asociacións que defenden os intereses dos constatazione s.f. Constatación. Non hanno voluto consumidores. esprimere un’opinione, si sono limitati alla sempli- ce constatazione dei fatti. Non quixeron expresar consumo s.m. Consumo (gasto). D’inverno aumenta unha opinión, limitáronse a unha simple constata- il consumo di energia elettrica. En inverno aumenta ción dos feitos. o consumo de enerxía eléctrica. # beni di consumo: bens de consumo. consueto -a adx. Acostumado -a. Si dettero appunta- mento all’ora consueta. Citáronse á hora acostuma- contabilità s.f. inv. Contabilidade. Un nuovo impie- da. gato si occupa della contabilità della ditta. Un novo empregado ocúpase da contabilidade da empresa. consuetudine s.f. Costume, hábito, uso. È una sua consuetudine arrivare in ritardo. É un costume seu contadino -a I s. Campesiño -a, labrego -a, labrador chegar tarde. -a. I contadini lavorano la terra. Os campesiños tra- ballan a terra. II adx. Campesiño -a, rural. Alcune consulente s. Asesor -ora. Mi sono rivolto a un con- abitudini contadine sono arcaiche. Algúns costumes sulente per alcuni problemi legali. Dirixinme a un campesiños son arcaicos. # alla contadina: ó xeito asesor por algúns problemas legais. # consulente dos campesiños. fiscale / tributario: asesor fiscal. contagiare I v. tr. [aux. avere] 1 Contaxiar, pegar. consulenza s.f. Asesoramento. Mi sono rivolto all’av- Quel bambino ha contagiato di rosolia tutti i suoi vocato per chiedere una consulenza legale. compagni. Aquel neno contaxióulle-la rubéola a Dirixinme ó avogado para pedir asesoramento tódolos seus compañeiros. 2 (fig.) Contaxiar. Il suo legal. pessimismo ha contagiato tutti. O seu pesimismo consultare I v. tr. [aux. avere] Consultar. Non mi contaxiounos a todos. II v. intr. pron. [aux. essere] sento bene: ho bisogno di consultare un medico. Contaxiarse. Si è contagiato durante il viaggio in contabilità 156

Africa. Contaxiouse durante a viaxe a África. OBS.: contemporaneità s.f. inv. Contemporaneidade. Mi v. irreg. V. táboa 4. ha sorpreso la contemporaneità dei due avvenimen- contagio s.m. Contaxio (tamén fig.). Hanno isolato il ti. Sorprendeume a contemporaneidade dos dous malato per evitare il contagio. Illaron o enfermo acontecementos. para evita-lo contaxio. Vorrei evitare il contagio del contemporaneo -a I adx. 1 Contemporáneo -a. Sono tuo nervosismo. Quixera evita-lo contaxio do teu due scrittori quasi contemporanei. Son dous escrito- nerviosismo. res case contemporáneos. 2 Contemporáneo -a, contaminare v. tr. [aux. avere] 1 Infectar. Il virus ha actual, moderno -a. Il prossimo mese devo dare l’e- same di storia contemporanea. O próximo mes teño contaminato un gran numero di persone. O virus que face-lo exame de historia contemporánea. II s. infectou un gran número de persoas. 2 (fig.) Contemporáneo -a. I suoi contemporanei non sono Macelar, manchar. Il tuo comportamento contami- stati benevoli con il poeta. Os seus contemporáneos na il nome della tua famiglia. O teu comportamento non foron benévolos co poeta. macela o nome da túa familia. 3 Contaminar. Quell’industria ha contaminato la zona con vapori contenere I v. tr. [aux. avere] 1 Conter (tamén fig.). tossici. Aquela industria contaminou a zona con Questa scatola non può contenere più di sei botti- vapores tóxicos. OBS.: io contamino; v. irreg. V. glie. Esta caixa non pode conter máis de seis bote- táboa 1. llas. Questo libro non contiene che sciocchezze. Este libro non contén máis ca parvadas. 2 (fig.) contaminazione s.f. Contaminación, polución. Conter, reprimir. Non riusciva a contenere l’ira. L’acqua non è potabile per la contaminazione dei Non conseguía conte-la ira. II v. refl. [aux. essere] residui tossici di questa fabbrica. A auga non é pota- Conterse, reprimirse, refrearse. Non seppe conte- ble pola contaminación dos residuos tóxicos desta nersi e lo insultò. Non soubo conterse e insultouno. fábrica. OBS.: v. irreg. V. táboa 73. contante s.m. (espec. en pl.) Efectivo (diñeiro). Devo contenitore s.m. Recipiente. Ho versato l’acqua in un pagare in contanti o con un assegno? ¿Teño que contenitore per liquidi. Vertín a auga nun recipiente pagar en efectivo ou cun cheque? # denaro contan- para líquidos. ♦ Para referirse ó ‘contenedor (do te: diñeiro en efectivo. lixo)’ pódense emprega-los termos cassonetto contare I v. tr. [aux. avere] Contar. Per dormire devi (cando é grande) ou pattumiera, secchio della spaz- contare le pecore. Para durmir tes que contar ove- zatura (cando é pequeno). llas. II v. intr. [aux. avere] 1 Contar (ser importan- contento -a adx. Contento -a, ledo -a, alegre. Sono te). È una professionista che conta molto nella sua proprio contento di vedervi. Estou realmente con- ditta. É unha profesional que conta moito na súa tento de vervos. # e vissero felici e contenti!: ¡e empresa. 2 Contar con (fiarse de alguén). È una viviron felices e comeron perdices! persona su cui puoi contare. É unha persoa coa que podes contar. contenuto -a I s.m. Contido. Il contenuto di questo libro è piuttosto discutibile. O contido deste libro é contatto s.m. Contacto (tamén fig.). Abbiamo messo bastante discutible. II part. pas. de contenere e adx. i due fili in contatto. Puxemos os dous cables en Barato -a. Mangio in una pizzeria che ha prezzi contacto. Non gli piaceva il contatto con il pubblico. abbastanza contenuti. Como nunha pizzería que ten Non lle gustaba o contacto co público. # lenti a con- prezos bastante baratos. tatto: lentes de contacto. contestare v. tr. [aux. avere] Rexeitar, refusar, refu- conte -essa s. Conde -esa. Il conte fu ammesso a gar. Gli studenti hanno contestato i provvedimenti corte. O conde foi admitido na corte. adottati dal rettore. Os estudiantes rexeitaron as conteggio s.m. 1 Reconto. Ogni bilancio prevede il medidas adoptadas polo rector. L’imputato contestò conteggio delle entrate e delle uscite. Todo balance la tesi dell’accusa. O acusado rexeitou a tese da prevé o reconto das entradas e das saídas. 2 acusación. # contestare una contravvenzione: Escrutinio. Il conteggio dei voti favorisce nettamen- notificar unha sanción. ♦ Para referirse a ‘contes- te il nostro partito. O escrutinio dos votos favorece tar’ en italiano emprégase o termo rispondere. claramente o noso partido. contestazione s.f. 1 Protesta. La contestazione stu- contemplare v. tr. [aux. avere] 1 Contemplar, obser- dentesca degli anni ‘60 si diffuse in tutta l’Europa. var. Gli piaceva contemplare il paesaggio. A protesta estudiantil dos anos ‘60 difundiuse por Gustáballe contempla-la paisaxe. 2 Contemplar toda Europa. 2 Rexeitamento. L’avvocato difensore (prever). Il regolamento non contempla questa pos- presentò la contestazione delle prove. O avogado sibilità. O regulamento non contempla esta posibili- defensor presentou o rexeitamento das probas. # dade. contestazione di un reato: notificación dun delicto. 157 contrapporre

♦ Para referirse á ‘contestación’ en italiano empré- contorno s.m. 1 Contorno, perfil, silueta. È un dise- gase o termo risposta. gno dai contorni netti. É un debuxo cos contornos contesto s.m. Contexto. Ho capito il significato di definidos. 2 Gornición, guarnición (comida). Il contorno non è compreso nella pietanza. A gorni- quella parola dal contesto. Entendín o significado ♦ daquela palabra polo contexto. Il contesto storico ción non está incluída no segundo prato. Para dei fatti spiega la loro origine. O contexto histórico referirse ó ‘contorno, redonda’en italiano empréga- dos feitos explica a súa orixe. se o termo dintorni. continentale adx. Continental. Da buon isolano dif- contrabbandiere -a s. Contrabandista. Mentre fug- fidava degli usi continentali. Como bo insular des- givano dalla polizia, i contrabbandieri hanno perso confiaba dos costumes continentais. tutto il carico. Mentres fuxían da policía, os contra- bandistas perderon toda a carga. continente I s.m. (Xeogr.) Continente. Emigrò nel nuovo continente. Emigrou ó novo continente. II contrabbando s.m. Contrabando (actividade e feito). adx. Moderado -a, comedido -a. Era continente nel Il contrabbando dei liquori fu molto comune negli bere. Era moderado no beber. Stati Uniti durante il Proibizionismo. O contraban- do de licores foi moi común nos Estados Unidos contingenza s.f. Continxencia. Le contingenze attua- durante a Lei Seca. li spingono la ditta ad agire così. As continxencias actuais empuxan a empresa a obrar así. contraddire I v. tr. [aux. avere] Contradicir. Contraddici sempre quello che dico io. Contradís continuare I v. tr. [aux. avere] Continuar, proseguir, sempre o que digo eu. II v. refl. [aux. essere] seguir. Hanno continuato il viaggio secondo i piani. Contradicirse. Il testimone si contraddisse. A teste- Continuaron a viaxe segundo os plans. II v. intr. muña contradiciuse. OBS.: v. irreg. V. táboa 82 [aux. essere / avere] Continuar. Continuò a lavorare (excepto imperativo, contraddici). nonostante fosse stanco. Continuou traballando aínda que estaba canso. I lavori continueranno. Os contraddittorio -a adx. Contradictorio -a. Mi rispo- traballos continuarán. OBS.: no uso intr. emprégase se in modo contraddittorio. Respondeume de xeito o aux. essere só cando o v. se refire a cousas; io con- contradictorio. tinuo. contraddizione s.f. Contradicción. Il testimone continuazione s.f. Continuación. Questo film è la cadde in contraddizione. A testemuña caeu en con- continuazione di quello. Este filme é a continuación tradicción. Era una persona piena di contraddizioni. dese. # in continuazione: de forma continuada. Era unha persoa chea de contradiccións. continuità s.f. inv. Continuidade. Il fenomeno si è contralto s.m. Contralto. Cantava come contralto nel susseguito con continuità. O fenómeno sucedeuse coro della chiesa. Cantaba como contralto no coro con continuidade. da igrexa. continuo -a adx. Continuo -a. Le tue continue inter- contrapporre I v. tr. [aux. avere] Contrapoñer, con- ruzioni non mi lasciano studiare. As túas continuas frontar, opoñer. Gli piace contrapporre le idee, non interrupcións non me deixan estudiar. # di conti- conciliarle. Gústalle contrapoñe-las ideas, non con- nuo: continuamente. cilialas. II v. refl. [aux. essere] Opoñerse, contrapo- ñerse. Si contrappose alle decisioni del direttore. conto s.m. Conta. A scuola i bambini imparano a far Opúxose ás decisións do director. OBS.: v. irreg. V. di conto. Na escola os rapaces aprenden a facer táboa 17. contas. Prima di dirti quanto mi devi, devo fare i conti. Antes de dicirche cánto me debes, teño que contrapposizione s.f. Contraposición. Il dibattito bota-las contas. Cameriere, mi porti il conto, per rivelò una netta contrapposizione fra i due gruppi. O favore! ¡Camareiro, tráiame a conta, por favor! Ho debate revelou unha clara contraposición entre os un conto aperto dalla sarta. Teño conta aberta na dous grupos. modista. Ho appena aperto un conto corrente. Acabo contrapposto -a adx. Contraposto -a. Esposero idee de abrir unha conta corrente. # fare i conti con contrapposte. Expuxeron ideas contrapostas. qualcuno: axusta-las contas con alguén; fare i conti in tasca a qualcuno: calcular maliciosamen- contrario -a I adx. Contrario -a. Il partito si scisse in te o salario dunha persoa; fare i conti senza l’oste: due gruppi contrari. O partido dividiuse en dous tomar unha decisión sen contar coas persoas inte- grupos contrarios. La nave lottò contro venti con- resadas; rendere conto: dar contas; rendersi conto trari. O barco loitou contra ventos contrarios. II di qualcosa: darse conta de algo; saldare / chiude- s.m. Contrario. Il contrario di buono è cattivo. O re il conto: cerra-la conta (do banco). ♦ Para refe- contrario de bo é malo. rirse ó ‘conto, historia’ en italiano emprégase o contrarre I v. tr. [aux. avere] Contraer. Contrasse il termo racconto, para ‘conto (rumor)’ storia. volto dal dolore. Contraeu a faciana pola dor. Ha contrapposizione 158

contratto una grave malattia. Contraeu unha grave contro I prep. Contra. Hanno lottato contro gli avver- enfermidade. Ha contratto un obbligo a cui non può sari. Loitaron contra os adversarios. Si diressero mancare. Contraeu unha obriga á que non pode fal- contro il nemico. Dirixíronse contra o inimigo. Era tar. II v. intr. pron. [aux. essere] Contraerse. Gli si appoggiato contro la parete. Estaba apoiado contra contrassero i muscoli. Contraéronselle os músculos. a parede. II s.m. Contra. Bisogna valutare i pro e i OBS.: v. irreg. V. táboa 16. contro. Hai que valora-los proles e os contras. III adv. En contra. Per questo referendum voterò con- contrastare I v. intr. [aux. avere] Contrastar (cho- tro. Neste referendo votarei en contra. # contro car). I nostri punti di vista contrastano. Os nosos voglia: contra gusto; per contro: pola contra. puntos de vista contrastan. II v. tr. [aux. avere] Obstaculizar, bloquear. Il capo contrastò la mia controindicazione s.f. Contraindicación. Lesse iniziativa. O xefe obstaculizou a miña iniciativa. ♦ attentamente le controindicazioni del farmaco. Leu Para referirse a ‘contrastar, cotexar’ en italiano atentamente as contraindicacións do fármaco. emprégase o termo confrontare. controllare v. tr. [aux. avere] 1 Controlar, dominar. contrasto s.m. 1 Contraste (diferencia). Mi piace il La polizia non riusciva a controllare la situazione. A contrasto di colori di quel quadro. Gústame o con- policía non era quen de controla-la situación. Non traste de cores dese cadro. 2 Conflicto. Il loro con- sapeva controllare i propri nervi. Non sabía contro- trasto era sorto dall’eredità. O seu conflicto xurdira la-los seus nervios. 2 Controlar (comprobar). da herdanza. Controllò la firma sul documento. Controlou a sina- tura do documento. II v. refl. [aux. essere] contrattare v. tr. [aux. avere] Contratar. Quest’anno Controlarse, dominarse. Nonostante la situazione la nostra ditta contratterà cinque nuovi operai spe- ha saputo controllarsi. A pesar da situación soubo cializzati. Este ano a nosa empresa contratará cinco controlarse. novos obreiros especializados. controllo s.m. 1 Control, vixilancia. Lo sottoposero a contrattazione s.f. Contratación. Le organizzazioni uno stretto controllo. Sometérono a un estricto con- sindacali discuteranno sulla prossima contrattazione trol. 2 Control (mando). Aveva il controllo della di operai. As organizacións sindicais discutirán ditta. Tiña o control da empresa. 3 Control, domi- sobre a próxima contratación de operarios. # con- nio. Perse il controllo e lo insultò. Perdeu o control trattazione collettiva: convenio colectivo. e insultouno. contrattempo s.m. Contratempo. Il guasto della controllore s.m. Revisor -ora. Il controllore verificò i macchina è stato un bel contrattempo! ¡A avaría do biglietti. O revisor verificou os billetes. # controllo- coche foi un bo contratempo! re di volo: controlador aéreo. contratto -a I part. pas. de contrarre e adx. controproducente adx. Contraproducente. Il suo Contraído -a, contracto -a. Il suo volto era contrat- atteggiamento ostile è controproducente. A súa acti- to dalla stanchezza. A súa faciana estaba contraída tude hostil é contraproducente. polo cansazo. II s.m. Contrato. Imprenditori e sin- controsenso s.m. Contrasentido, contrasenso. dacati hanno stipulato il nuovo contratto di lavoro. Questo è un controsenso: dici una cosa e ne fai Empresarios e sindicatos estipularon o novo contra- un’altra. Isto é un contrasentido: dis unha cousa e to de traballo. fas outra. contribuire v. intr. [aux. avere] Contribuír. Tutti controversia s.f. Controversia, polémica. È nata una hanno contribuito al successo del progetto. Todos controversia fra i due gruppi politici. Naceu unha contribuíron ó éxito do proxecto. OBS.: io contri- controversia entre os dous grupos políticos. buisco, tu contribuisci. ♦ Para referirse a ‘contribu- ír (paga-los impostos)’ en italiano emprégase a controverso -a adx. Controvertido -a. Continua a expresión pagare le tasse. sostenere una tesi piuttosto controversa. Continúa sostendo unha tese bastante controvertida. contributo s.m. 1 Contribución, achega, axuda. Le teorie di Einstein rappresentano un contributo fon- convalescente I adx. Convalecente. È convalescente damentale per lo sviluppo della fisica nucleare. As da una lunga malattia. Está convalecente dunha teorías de Einstein representan unha contribución longa enfermidade. II s. Convalecente. I convales- fundamental para o desenvolvemento da física centi recuperavano le forze a poco a poco. Os con- nuclear. 2 Contribución (imposto). Gli imprenditori valecentes recuperaban as forzas pouco a pouco. devono pagare periodicamente il loro contributo. Os convalescenza s.f. Convalecencia. Prima di tornare in empresarios deben pagar periodicamente a súa perfetta salute ha trascorso una lunga convalescen- (deles) contribución. # contributi previdenziali: za. Antes de recuperar totalmente a saúde pasou cotización á seguridade social. unha longa convalecencia. 159 convocare convegno s.m. Congreso (convención). Ha presentato conversione s.f. Conversión. Hanno stabilito la con- una comunicazione all’ultimo convegno di fisica versione del decreto in legge. Acordaron a conver- elettronica. Presentou unha comunicación no último sión do decreto en lei. Dopo la sua conversione al congreso de física electrónica. cattolicesimo fu più generoso. Despois da súa con- conveniente adx. 1 Axeitado -a, adecuado -a. Non versión ó catolicismo foi máis xeneroso. parli in modo conveniente alla situazione. Non falas convertire I v. tr. [aux. avere] Converter, transfor- de maneira axeitada á situación. 2 Vantaxoso -a. Il mar, trocar. Questi meccanismi convertono il vento prezzo di questa macchina non mi sembra conve- in energia. Estes mecanismos converten o vento en niente. O prezo deste coche non me parece vantaxo- enerxía. II v. refl. [aux. essere] Converterse (cam- so. bia-las ideas). Si è convertito al buddismo. convenienza s.f. Conveniencia (vantaxe, espec. eco- Converteuse ó budismo. OBS.: v. irreg. V. táboa 80. nómica). Non continuerò a lavorare qui solo per convincere I v. tr. [aux. avere] Convencer, persuadir. convenienza. Non seguirei traballando aquí só por Lo convinsero a prendersi un periodo di riposo. conveniencia. # matrimonio di convenienza: Convencérono para que collese un período de des- matrimonio de conveniencia. canso. II v. refl. [aux. essere] Convencerse, persua- convenire I v. intr. [aux. essere] 1 Reunirse, congre- dirse. Non si era ancora convinto della gravità garse. Gli specialisti sono convenuti a Milano per il dell’accaduto. Aínda non se convencera da gravida- congresso. Os especialistas reuníronse en Milán de do acontecido. OBS.: v. irreg. V. táboa 10. para o congreso. 2 Adaptarse, axustarse. Il nostro convinzione s.f. 1 Convicción, convencemento. comportamento non conviene alla situazione. O Lavorava senza convinzione. Traballaba sen convic- noso comportamento non se adapta á situación. 3 ción. 2 (pl.) Convicción, crenza, principio. È coe- Convir (ser conveniente). Ti conviene studiare di rente con le proprie convinzioni politiche. É cohe- più. Convenche estudiar máis. II v. tr. [aux. avere] 1 rente coas súas conviccións políticas. Estar de acordo. Convengo con te che la situazione è difficile. Estou de acordo contigo en que a situa- convivenza s.f. Convivencia. Gli pesava la conviven- ción é difícil. 2 Convir en, acordar, axustar. Hanno za con altre persone. Pesáballe a convivencia con convenuto il prezzo dell’alloggio. Conviñeron no outras persoas. prezo do aloxamento. OBS.: v. irreg. V. táboa 32. convivere v. intr. [aux. essere / avere] Convivir. Era convento s.m. Convento. Ho visitato un convento di stanco di convivere con i suoi amici. Estaba canso francescani. Visitei un convento de franciscanos. # de convivir cos seus amigos. Dopo aver convissuto accontentarsi di quel che passa il convento: con- qualche anno si sono sposati. Despois de convivir tentarse co que hai; entrare / chiudersi in conven- algúns anos, casaron. OBS.: v. irreg. V. táboa 77. to: facerse monxe. convocare v. tr. [aux. avere] Convocar, citar, empra- convenzionale adx. Convencional. I due punti sono il zar. Furono convocati alla riunione. Foron convoca- segno convenzionale della divisione. Os dous pun- dos á reunión. OBS.: io convoco, tu convochi; v. tos son o signo convencional da división. irreg. V. táboas 1 e 5. convenzione s.f. Convención (asemblea, tradición). convoglio s.m. Convoi. Quel convoglio trasporta ali- Firmarono un’importante convenzione internazio- menti in Africa. Aquel convoi transporta alimentos nale. Asinaron un importante acordo internacional. a África. Quelle misure sono state prese per convenzione. cooperare v. intr. [aux. avere] Cooperar, colaborar. Esas medidas foron tomadas por convención. È un Hanno cooperato alla redazione della rivista. romanzo che infrange le convenzioni. É unha nove- Cooperaron na redacción da revista. OBS.: io coo- la que infrinxe as convencións. pero; v. irreg. V. táboa 1. convergenza s.f. 1 Converxencia. Il nostro accordo cooperativa s.f. Cooperativa. Questa cooperativa rivela una convergenza d’interessi. O noso acordo produce l’ottanta per cento della frutta della regio- revela unha converxencia de intereses. 2 Aliñación ne. Esta cooperativa produce o oitenta por cento da (das rodas dun vehículo). Prima di un viaggio lungo froita da rexión. bisogna controllare la convergenza delle ruote. Antes dunha viaxe longa cómpre revisa-la aliñación cooperazione s.f. Cooperación, colaboración. Il pro- das rodas. getto è stato realizzato grazie alla loro cooperazio- ne. O proxecto foi realizado gracias á súa coopera- conversazione s.f. Conversación, conversa. Il tempo ción. è il solito argomento per intraprendere una conver- sazione. O tempo é o típico tema para iniciar unha coordinare v. tr. [aux. avere] Coordinar. Dovresti conversación. coordinare meglio le idee quando scrivi. Deberías convoglio 160

coordinar mellor as ideas cando escribes. OBS.: io copriletto s.m. Colcha, sobrecama. Le ho regalato un coordino; v. irreg. V. táboa 1. copriletto con due cuscini. Regaleille unha colcha coordinazione s.m. Coordinación. L’emergenza della con dous coxíns. situazione ha richiesto un’attenta coordinazione coprire I v. tr. [aux. avere] 1 Cubrir, tapar. Ho coper- degli aiuti. A emerxencia da situación esixiu unha to la frutta con un piatto. Cubrín a froita cun prato. atenta coordinación das axudas. La coordinazione 2 (fig.) Cubrir. La neve ha coperto tutti i tetti. A neve si contrappone alla subordinazione. A coordinación cubriu tódolos tellados. Lo coprivano mentre anda- contraponse á subordinación. va avanti. Cubríano mentres avanzaba. Quando lo coperchio s.m. Tampa, testo, tello. Ho comprato un vide lo coprì di baci. Cando o viu cubriuno de bicos. coperchio nuovo per la pentola a pressione. Comprei Ha coperto il percorso in due ore. Cubriu o perco- unha tampa nova para a ola a presión. # il diavolo rrido en dúas horas. 3 (fig.) Ocultar. Hanno coper- fa le pentole ma non i coperchi: o demo sempre to subito lo scandalo. Ocultaron en seguida o escán- deixa o rabo fóra. dalo. 4 (fig.) Ocupar (un cargo). Copre una carica molto importante. Ocupa un cargo moi importante. coperta s.f. 1 Manta, cobertor. Ho comprato una II v. refl. [aux. essere] 1 Abrigarse, taparse. Se non coperta di lana. Comprei unha manta de la. 2 (Mar.) ti copri bene, prenderai un bel raffreddore. Se non te Cuberta. I marinai salirono in coperta. Os mariñei- abrigas ben, collerás un bo catarro. 2 (fig.) ros subiron á cuberta. Cubrirse, encherse. Si coprì di gloria morendo eroi- coperto -a I part. pas. de coprire e adx. 1 Cuberto - camente. Cubriuse de gloria morrendo heroicamen- a. Il cielo era coperto di nuvole. O ceo estaba cuber- te. III v. intr. pron. [aux. essere] Cubrirse, encherse to de nubes. Faceva un gran caldo ed era coperto di (revestirse). Il formaggio si è coperto di muffa. O sudore. Ía moita calor e estaba cuberto de suor. 2 queixo cubriuse de balor. OBS.: v. irreg. V. táboa 85. Abrigado -a, tapado -a. Con questo cappotto sono coraggio s.m. 1 Valor, valentía. Ha saputo difendere ben coperto. Con este gabán vou ben abrigado. II con coraggio le proprie idee. Soubo defender con s.m. O servicio de mesa individual, necesario para valor as súas ideas. 2 Descaro, desvergonza. Ci comer nun restaurante. # assegno coperto: cheque vuole un bel coraggio a parlargli così! ¡Hai que ter con fondos; pane e coperto: servicio mínimo que se moito descaro para falarlle así! # avere coraggio da ♦ paga nun restaurante ó ir comer. Para referirse ós vendere: ter moito valor; fare / dare coraggio a ‘cubertos (culler, garfo, coitelo)’ en italiano empré- qualcuno: animar a alguén; prendere il coraggio a gase o termo posate. due mani: atreverse. copia s.f. Copia. Va al museo a fare copie di quadri. coraggioso -a adx. Valente, valoroso -a. Più che Vai ó museo facer copias de cadros. # in bella / coraggioso io direi che è temerario. Máis que valen- brutta copia: en limpo / sucio (un escrito). te eu diría que é temerario. copiare v. tr. [aux. avere] Copiar. Dato che non sape- corallo s.m. Coral. Mi hanno regalato un braccialetto vo i verbi irregolari, il professore me li ha fatti di corallo. Regaláronme unha pulseira de coral. copiare cento volte. Posto que non sabía os verbos irregulares, o profesor fíxomos copiar cen veces. # corazza s.f. 1 Coiraza. Con l’invenzione delle armi copiare in bella: pasar a limpo. OBS.: v. irreg. V. da fuoco le corazze iniziarono a scomparire. Coa táboa 7. invención das armas de fogo as coirazas empezaron a desaparecer. La corazza della tartaruga è molto coppa s.f. Copa (vaso prezado, do vencedor). Bevve dura. A coiraza da tartaruga é moi dura. Questa il vino in una coppa di cristallo. Bebeu o viño nunha nave ha la corazza di acciaio. Este barco ten a coi- copa de cristal. Ho vinto questa coppa in una gara raza de aceiro. 2 Cacho (dos crustáceos). L’aragosta ♦ di corsa. Ganei esta copa nunha carreira. Para ha una corazza di colore rossastro. A lagosta ten un referirse á ‘copa de beber’ en italiano emprégase cacho de color avermellada. 3 (fig.) Protección, preferentemente bicchiere, para ‘copa (da árbore)’ defensa. Il suo cinismo è solo una corazza. O seu chioma. cinismo é só unha protección. coppia s.f. 1 Parella, par. Il carro è tirato da una cop- corda s.f. Corda. I rapitori legarono l’ostaggio con pia di buoi. Do carro tira unha parella de bois. 2 una corda. Os secuestradores ataron o refén cunha Parella (dúas persoas, casadas ou non). Erano una corda. Ho cambiato le corde del violino. Cambieille bella coppia: peccato si siano separati! Eran unha as cordas ó violín. # dare corda a qualcuno: darlle boa parella: ¡que pena que se separasen! # a / in corda a alguén para que fale; dare la corda all’o- coppia: por parellas; che bella coppia! (irón.): rologio: dar corda ó reloxo; essere con la corda al ¡vaia parella! collo: estar coa auga ó pescozo; essere teso come le copricapo s.m. inv. Peza de vestir que vai sobre a corde del violino: estar moi tenso; mettere / chiu- cabeza para cubrila ou como adorno. dere / stringere l’avversario alle corde: poñer ó 161 coronare

adversario contra as cordas; mettere la corda al ser infiel á parella; fare le corna: face-lo xesto dos collo a qualcuno: impoñerlle a alguén condicións cornos para escorrenta-la mala sorte; importarse- moi duras; parlare di corda a casa dell’impiccato: ne un corno: non importar nada (algo ou alguén); falar da soga na casa do aforcado; saltare la corda: prendere il toro per la corna: colle-lo touro polos saltar á corda; strumento a corda: instrumento de cornos; rompere / spezzare le corna a qualcuno: corda; tagliare la corda: fuxir; tenere / lasciare pegar ou humillar a alguén; rompersi le corna: qualcuno sulla corda: deixar a alguén nunha obter un mal resultado; un corno!: ¡e un corno! incerteza; toccare una corda sensibile: tocarlle a corda sensible a alguén. cornuto -a I adx. (fig.) Cornudo -a. Questo film rac- conta la storia di una donna cornuta. Este filme cordiale adx. Cordial. Tuo fratello è una persona conta a historia dunha muller cornuda. II s. (fig.) molto cordiale. O teu irmán é unha persoa moi cor- Cornudo -a. La moglie l’ha fatto cornuto. A muller dial. Aveva un carattere molto cordiale. Tiña un convertiuno nun cornudo. III interx. Cabrón. carácter moi cordial. Impara a guidare, cornuto! ¡Aprende a conducir, cordialità s.f. inv. Cordialidade. Lo salutò con cor- cabrón! dialità. Saudouno con cordialidade. coro s.m. Coro. Cantava come baritono nel coro uni- cordone s.m. Cordón (tamén fig.). Dalla tenda pen- versitario. Cantaba como barítono no coro universi- deva un cordone dorato. Da cortina colgaba un cor- tario. La cattedrale è famosa per il coro rinascimen- dón dourado. La folla fu contenuta da un cordone di tale. A catedral é famosa polo coro do renacemento. polizia. A multitude foi contida por un cordón poli- # un coro di proteste: un grupo de protestas ó uní- cial. # cordone ombelicale: cordón umbilical. sono. coricare I v. tr. [aux. avere] Deitar (para descansar corona s.f. Coroa. Il re si mise la corona in testa. O ou sim.). Coricarono il ferito sulla barella. Deitaron rei puxo a coroa na cabeza. I colleghi hanno man- o ferido sobre a padiola. II v. refl. [aux. essere] dato una corona di fiori per il funerale. Os colegas Deitarse. È tardi: ho voglia di coricarmi. É tarde enviaron unha coroa de flores para o funeral. # teño ganas de deitarme. OBS.: io corico, tu corichi; corona di monti: cadea montañosa. v. irreg. V. táboas 1 e 5. coronare I v. tr. [aux. avere] Coroar (tamén fig.). cornacchia s.f. Choia. Mio padre è arrabbiato perché Coronarono la nuova regina. Coroaron a nova raíña. le cornacchie gli hanno mangiato il mais. Meu pai Finalmente hai coronato i tuoi sogni. Por fin coroá- está enfadado porque as choias coméronlle o millo. # essere una cornacchia: ser unha persoa faladei- che-los teus soños. 2 (fig.) Rodear, circundar. Le ra ou inoportuna. montagne coronavano la città. As montañas rodea- ban a cidade. II v. refl. [aux. essere] Proclamarse. cornamusa s.f. Gaita. Uno scozzese in kilt suonava la Si è coronato vincitore dopo una lunga lotta. cornamusa. Un escocés cun kilt tocaba a gaita. Proclamouse vencedor despois dunha longa loita. cornetto s.m. Croissant. Per favore, mi dia un caffè e corpo s.m. 1 Corpo (organismo, obxecto ou colectivi- un cornetto. Por favor, póñame un café e un crois- dade). L’acqua è un corpo liquido. A auga é un sant. corpo líquido. Bisogna avere cura del proprio corpo. cornice s.f. 1 Marco (dunha pintura e similares; Cómpre coida-lo propio corpo. In questa categoria tamén fig.). La cornice di quel quadro è di gran c’è molto spirito di corpo. Nesta categoría hai moito valore. O marco dese cadro é de moito valor. Le espírito de corpo. 2 Corpus. Dovete studiare il terme di Caracalla sono una bellissima cornice per corpo delle opere di Dante. Tedes que estudia-lo un concerto. As termas de Caracala son un fermosí- corpus das obras de Dante. # andare di corpo: simo marco para un concerto. 2 Marco, cadro. Le facer de corpo; avere il diavolo in corpo: te-lo cornici delle finestre erano di alluminio. Os marcos demo no corpo; avere qualcosa in corpo: estar pre- das fiestras eran de aluminio. ocupado; corpo a corpo: corpo a corpo; corpo dei corno s.m. 1 Corno, corna (dos ruminantes). Le carabinieri: corpo dos carabineiros; guardia del corna negli animali sono un’arma di difesa e di offe- corpo: escolta; i piaceri del corpo: os praceres da sa. Os cornos dos animais son unha arma defensiva carne; in anima e corpo: en corpo e alma. e ofensiva. Ho comprato un pettine di corno. corporale adx. Corporal. Non sono più ammesse le Comprei un peite de corno. OBS.: fai o pl. f. corna. 2 pene corporali. Xa non se admiten os castigos cor- (Mús.) Trompa. Il corno è uno strumento a fiato. A porais. trompa é un instrumento de vento. OBS.: pl. corni. # avere qualcuno sulle corna: sentir antipatía por corporatura s.f. Constitución, complexión. È di cor- alguén; dire peste e corna di qualcuno: falar moi poratura grossa. É de constitución grosa. # corpo- mal de alguén; fare / mettere le corna a qualcuno: ratura agile, snella: constitución áxil, esbelta. corpo 162 corporeo -a adx. Corporal. La temperatura corporea no: seguir a alguén, estar namorado de alguén; deve essere sempre stabile. A temperatura corporal correre un rischio / un pericolo: correr un risco / debe ser sempre estable. un perigo; lasciar correre: deixar que as cousas corredo s.m. 1 Enxoval. Preparavano il corredo della sigan o seu curso. OBS.: utilízase o aux. essere sposa. Preparaban o enxoval da noiva. 2 Equipo cando a acción se considera en relación cunha meta (roupa). Mise in valigia il corredo del figlio per il real ou figurada e o aux. avere cando a acción se collegio. Meteu na maleta o equipo do fillo para o considera en si mesma ou no significado de ‘parti- colexio. 3 (fig.) Bagaxe. Dimostra di avere un ampio cipar nunha carreira’; v. irreg. V. táboa 35. corredo di cognizioni. Demostra ter unha amplia correttezza s.f. 1 Corrección. Scrive con correttezza bagaxe de coñecementos. e precisione. Escribe con corrección e precisión. 2 correggere v. tr. [aux. avere] 1 Corrixir. Il professore Corrección, cortesía. Si comportava con molta non ha ancora corretto i compiti in classe. O profe- correttezza. Comportábase con moita corrección. sor aínda non corrixiu os controis. Ho dovuto met- corretto -a part. pas. de correggere e adx. 1 tere gli occhiali per correggere la miopia. Tiven que Correcto -a. Parla quattro lingue in modo corretto. poñer anteollos para corrixi-la miopía. 3 Corrixir, Fala catro linguas de xeito correcto. 2 Correcto-a, endereitar. Devi correggere il comportamento di tuo cortés. Ha sempre avuto un comportamento corret- figlio. Tes que corrixi-lo comportamento do teu to. Sempre tivo un comportamento correcto. 3 fillo. # correggere il caffè: engadir un licor ó café. Corrixido -a. Eccoti le bozze corrette. Velaquí te- OBS.: v. irreg. V. táboa 49. las probas do prelo corrixidas. # caffè corretto: café con gotas. corrente I adx. Corrente. Ho messo il baccalà a bagno sotto l’acqua corrente. Puxen o bacallao a correzione s.f. Corrección, emenda. Ho controllato remollo baixo a auga corrente. 2 Corrente, común, la tua correzione delle bozze, ma ci sono ancora normal. È un’espressione corrente. É unha expre- degli errori. Revisei a túa corrección das probas, sión corrente. II s.f. Corrente (tamén fig.). La pero aínda hai erros. # casa di correzione: refor- corrente del fiume ha travolto diverse case. A matorio. corrente do río levou varias casas. Accendi una corridoio s.m. Corredor (no interior da casa). Nel candela: hanno tolto la corrente. Acende unha can- corridoio abbiamo appeso diversi quadri. No corre- dea: cortaron a corrente. Seguiva la corrente di de- dor colgamos algúns cadros. # corridoio aereo: stra del partito. Seguía a corrente de dereita do par- corredor aéreo. tido. Studia le correnti letterarie del Novecento. Estudia as correntes literarias do século XX. # corriere s.m. Servicio de mensaxería. È arrivata dal andare secondo / contro corrente: ir coa / contra Brasile una partita di ananas spedita per corriere. corrente; conto corrente: conta corrente; essere al Chegou do Brasil unha partida de piñas enviada por corrente: estar informado; moneta corrente: servicio de mensaxería. # corriere diplomatico: moeda en curso; presa di corrente: enchufe (da correo diplomático. parede); seguire la corrente: adaptarse ós demais. corrimano s.m. Pasamáns. Hanno ridipinto il corri- correre v. intr. [aux. essere / avere] 1 Correr (tamén mano della scala. Volveron pinta-lo pasamáns da fig.). Per mantenermi in forma corro tutti i giorni escaleira. mezz’ora. Para me manter en forma corro tódolos corrispondente I adx. Correspondente. Le etichette días media hora. È corsa alla finestra prima che si vanno incollate sulle cartelle corrispondenti. As eti- chiudesse da sola. Correu á fiestra antes de que se quetas péganse nas carpetas correspondentes. II s. pechase soa. Correrà nella gara dei 100 metri. Correspondente (xornalista). Fa il corrispondente Correrá na competición dos 100 metros. Faceva così di guerra. É correspondente de guerra. caldo che il sudore mi correva per la fronte. Facía tanto calor que a suor corríame pola fronte. 2 corrispondenza s.f. 1 Correspondencia. Non vedo Correr, pasar, transcorrer. Correva l’anno 1321 nessuna corrispondenza fra la domanda e la rispo- quando Dante morì. Corría o ano 1321 cando Dante sta. Non vexo correspondencia ningunha entre a morreu. 3 (fig.) Correr, circular. Corre la voce che pregunta e a resposta. Ci siamo conosciuti per corri- si sia separato dalla moglie. Corre a voz de que se spondenza. Coñecímonos por correspondencia. 2 separou da muller. # correre a gambe levate / a Correspondencia, correo. Mi è arrivata della corri- spron battuto / a precipizio / a rotta di collo / a spondenza, ma non l’ho ancora letta. Chegoume rompicollo / a perdifiato / come il vento / come il correspondencia, pero aínda non a lin. fulmine / come una lepre / come un treno: correr corrispondere I v. intr. [aux. avere] 1 Corresponder. velozmente; correre ai ripari: buscar unha solu- Le tue parole non corrispondono ai fatti. As túas ción rápida a un problema difícil; correre avanti e palabras non corresponden cos feitos. Non corri- indietro: ser moi activo; correre dietro a qualcu- sponde al suo amore. Non lle corresponde ó seu 163 corte

amor. Una pinta corrisponde a mezzo litro circa. mentos; corsa col sacco: carreira de sacos; corsa Unha pinta corresponde máis ou menos a medio su pista: carreira en pista; di corsa: á présa. litro. 2 Cartearse. Ho corrisposto per alcuni anni corsia s.f. Carril (de circulación). Questa autostrada con una ragazza inglese. Carteeime durante algúns è a tre corsie. Esta autoestrada ten tres carrís. # cor- anos cunha rapaza inglesa. II v. tr. [aux. avere] sia della piscina o della pista atletica: corredor da Pagar. Non mi hanno ancora corrisposto lo stipen- piscina ou da pista de atletismo; corsia d’ospedale: dio. Aínda non me pagaron o soldo. OBS.: v. irreg. V. sala común de enfermos nun hospital. táboa 53. corsivo -a I s.m. Cursiva. Quel poeta fa stampare corrompere I v. tr. [aux. avere] 1 Corromper, apo- sempre i suoi versi in corsivo. Ese poeta sempre drentar, descompoñer. L’umidità può corrompere manda imprimi-los seus versos en cursiva. II adx. alcuni cibi. A humidade pode corromper algúns ali- Cursivo -a. I titoli delle opere si devono scrivere in mentos. 2 (fig.) Corromper, perverter. Alcuni pro- caratteri corsivi. Os títulos das obras deben escri- grammi della televisione corrompono i bambini. birse con caracteres cursivos. Algúns programas de televisión corrompen os nenos. 3 (fig.) Corromper, subornar. Quella ditta ha corso I s.m 1 Transcurso, curso. Nel corso di questa voluto corrompere alcuni deputati. Aquela empresa settimana dovrò finire il lavoro. No transcurso desta quixo corromper algúns deputados. II v. intr. pron. semana terei que remata-lo traballo. 2 Curso (ensi- [aux. essere] 1 Corromperse, descompoñerse, no; circulación). Mi sono iscritto a un corso di cuci- podrecer. Il cadavere del cervo si corrompeva nel na. Inscribinme nun curso de cociña. Questa mone- prato. O cadáver do cervo corrompíase no prado. 2 ta non è più di corso legale. Esta moeda xa non é de Corromperse, deturpar. Col passare del tempo tutto curso legal. 3 Avenida. A duecento metri il corso si si corrompe. Co paso do tempo todo se corrompe. 3 incrocia con una via. A douscentos metros a aveni- (fig.) Corromperse, perverterse. Questi ragazzi si da crúzase cunha rúa. # corso d’acqua: curso de sono corrotti per la mancanza di valori morali. Estes auga; corso di laurea: carreira universitaria; dar rapaces corrompéronse pola falta de valores corso a qualcosa: empezar; fuori corso: dise do morais. OBS.: v. irreg. V. táboa 66. estudiante universitario que, despois de pasados os anos previstos para o remate dos estudios, non con- corrotto -a adx. 1 Corrompido -a, descomposto -a. Il seguiu finalizalos; in corso: en fase de elaboración; cadavere era ormai corrotto e non poteva essere in corso di stampa: en prensa. identificato. O cadáver xa estaba corrompido e non podía ser identificado. 2 (fig.) Corrompido -a, per- corte s.f. 1 Corte (do rei). Il re ricevette gli amba- vertido -a. I suoi costumi corrotti lo porteranno alla sciatori a corte. O rei recibiu os embaixadores na rovina. Os seus costumes corrompidos levarano á corte. Il re scelse i gentiluomini più in vista per for- ruína. 3 (fig.) Corrupto -a, corrompido -a. È un mare la sua corte. O rei escolleu os xentilhomes politico corrotto. É un político corrupto. máis destacados para forma-la súa corte. 2 Tribunal (xurado). Hanno presentato un ricorso alla corruzione s.f. 1 Corrupción. L’hanno denunciato per Corte Costituzionale. Presentaron un recurso ante o la corruzione di un pubblico ufficiale. Tribunal Constitucional. # corte d’appello: tribu- Denunciárono pola corrupción dun funcionario. La nal de apelación; Corte d’assise: a Audiencia; corruzione di alcuni imperatori romani raggiunse Corte dei conti: Tribunal de Contas; Corte di limiti incredibili. A corrupción dalgúns emperado- Cassazione: Tribunal de Casación; Corte marzia- res romanos chegou a límites incribles. 2 le: tribunal militar; fare la corte a qualcuno: facer- Corrupción, descomposición. Ogni essere vivente lle a corte a alguén. ♦ Para referirse ó ‘corte (de deve accettare l’inevitabile corruzione del proprio cortar)’ en italiano emprégase o termo taglio, para corpo. Todo ser vivente ten que acepta-la inevitable ‘corte (dos animais)’ stalla. corrupción do seu corpo. corteccia s.f. Casca, tona. Quest’albero ha una cor- corsa s.f. 1 Carreira, corrida. Per arrivare in orario ho teccia molto dura. Esta árbore ten unha casca moi dovuto fare una corsa. Para chegar a tempo tiven dura. # corteccia cerebrale: córtex. OBS.: pl. cor- que botar unha carreira. 2 Carreira (competición). tecce. Vorremmo partecipare alla prossima corsa campe- stre. Quereriamos participar na próxima carreira corteo s.m. 1 Cortexo, acompañamento. Non ho par- pedestre. 3 Traxecto dun vehículo público ou pri- tecipato al corteo funebre. Non participei no corte- vado. # a passo di corsa: a paso lixeiro; andare alle xo fúnebre. 2 Manifestación. Gli scioperanti hanno corse: ir ás carreiras (de cabalos); corsa a crono- organizzato un corteo. Os folguistas organizaron metro: carreira cronometrada; corsa a ostacoli: unha manifestación. carreira de obstáculos; corsa a tappe: carreira por cortese adx. 1 Atento -a, cortés. È una persona corte- etapas; corsa agli armamenti: carreira de arma- se. É unha persoa atenta. 2 Cortesán -ana. È un corteccia 164

esperto di poesia cortese. É un experto en poesía consciencia; togliersi un peso dalla coscienza: qui- cortesá. tar un peso da conciencia. cortesia s.f. 1 Cortesía, finura. Si comporta sempre così I adv. Así. Così va il mondo! ¡Así vai o mundo! con cortesia. Compórtase sempre con cortesía. 2 II conx. 1 Así. Comportati così come hai fatto fino- Favor. Gli ho chiesto una cortesia, ma non mi ha ra. Compórtate así como fixeches ata agora. 2 Polo potuto aiutare. Pedinlle un favor, pero non me puido tanto. La macchina si è rotta, così sono arrivato in axudar. # per cortesia: por favor. ritardo all’appuntamento. O coche estragouse, polo tanto cheguei tarde á cita. 3 Tan. Ho visto un film cortile s.m. Patio (dunha casa). I bambini giocano nel così divertente che vorrei rivederlo. Vin un filme tan cortile. Os nenos xogan no patio. # animali da cor- divertido que me gustaría volver velo. # così così: tile: animais de curral. así así; né così né cosà: nin dun xeito nin do outro; corto -a adx. 1 Curto -a. Ho comprato una camicia a per così dire: por dicilo dalgún xeito. maniche corte. Comprei unha camisa de manga cosiddetto -a adx. (Así) chamado -a. La cosiddetta curta. Era corto di vista, ma con gli occhiali ci industria informatica ebbe un grande sviluppo alla vedeva bene. Era curto de vista, pero cos lentes vía fine del XX secolo. A así chamada industria infor- ben. 2 Curto -a, breve. La sua fu una vita corta ma mática tivo un gran desenvolvemento ó final do intensa. A súa foi unha vida curta pero intensa. # século XX. andare per le corte: face-las cousas directamente e sen perder tempo; essere a corto di: ter pouco; per cosmetico -a I adx. Cosmético -a. A volte i prodotti farla corta: resumindo; tagliar corto: rematar algo cosmetici sono cari. Ás veces os productos cosméti- cos son caros. II s.m. Cosmético, afeite, enfeite. bruscamente. Lavora in un’industria di cosmetici. Traballa nunha corvo s.m. Corvo. Il corvo gracchia. O corvo gralla. empresa de cosméticos. OBS.: m. pl. cosmetici, f. pl. cosa s.f. Cousa. Si interessa solo alle cose materiali. cosmetiche. Interésase só polas cousas materiais. Purtroppo le cosmopolita I s. Cosmopolita. Gli piace molto viag- cose si stanno complicando. Por desgracia as cou- giare: è un vero cosmopolita. Gústalle moito viaxar, sas estanse complicando. Questa non è cosa di mia é un verdadeiro cosmopolita. II adx. Cosmopolita. competenza. Esta non é unha cousa da miña com- Londra è una città cosmopolita. Londres é unha petencia. Se te l’ha detto lui, è cosa sicura. Se cho cidade cosmopolita. OBS.: m. pl. cosmopoliti. dixo el, é cousa segura. Prima di partire riordinerò cospirare v. intr. [aux. avere] Conspirar, confabular- le mie cose. Antes de marchar, ordenarei as miñas se. Cospiravano contro il governo. Conspiraban cousas. # che cosa (excl., interrog.): que; cosa fatta contra o goberno. # cospirare qualcosa contro capo ha: as cousas feitas non se poden cambiar; qualcuno (fig.): poñerse algo contra alguén. cosa nostra: a mafia; cose da matti / pazzi / cose dell’altro mondo: cousas raras; cose grosse: asun- cospirazione s.f. 1 Conspiración, complot, conxura. tos importantes; da cosa nasce cosa: todo é empe- Fu arrestato per aver partecipato alla cospirazione. zar; fare le cose in grande: face-las cousas ó gran- Foi arrestado por participar na conspiración. 2 de; fra le altre cose: entre outras cousas; per (fig.) Concorrencia (confluencia). La cospirazione nessuna cosa al mondo: por nada do mundo; tante di numerosi eventi l’ha estenuato. A concorrencia de numerosos acontecementos extenuouno. / buone / belle cose! (saúdo): ¡boa sorte! costa s.f. Costa, litoral. Dalla costa abbiamo visto la coscia s.f. 1 (Anat.) Coxa. Mi fanno male i muscoli nave che si stava incagliando sugli scogli. Desde a della coscia. Dóenme os músculos da coxa. 2 Coxa, costa vímo-lo barco que estaba a encallar nos esco- zanco, perna. Ho preparato delle cosce di pollo al llos. # velluto a coste: pana. forno. Preparei unhas coxas de polo ó forno. OBS.: pl. cosce. costante adx. 1 Constante, invariable. Bisogna man- tenere il liquido a temperatura costante. Cómpre coscienza s.f. 1 Conciencia. Dopo aver agito così, gli mante-lo líquido a temperatura constante. 2 rimordeva la coscienza. Despois de actuar dese Constante (perseverante). È una persona costante xeito, remordíalle a conciencia. 2 Consciencia. nelle amicizie. É unha persoa constante nas amiza- Devi prendere coscienza dei tuoi doveri. Debes des. tomar consciencia dos teus deberes. # avere la cos- cienza a posto: te-la conciencia tranquila; avere costanza s.f. Constancia, perseverancia, firmeza. Se qualcosa sulla coscienza: ter algo sobre a concien- vuoi superare l’esame, devi studiare con costanza. cia, ter remordementos; in coscienza: honestamen- Se queres pasa-lo exame, tes que estudiar con cons- te; la voce della coscienza: a voz da conciencia; tancia. mettersi la coscienza in pace: resignarse / tranqui- costare v. intr. [aux. essere] 1 Custar, valer. Questo liza-la conciencia; perdere coscienza: perde-la libro costa trentamila lire. Este libro custa trinta mil 165 cotone

liras. 2 (fig.) Custar. Mi è costato molto preparare continuación. # costruire sulla sabbia: facer caste- quest’esame. Custoume moito preparar este exame. los no aire. OBS.: io costruisco, tu costruisci. # costare salato / un’occhio (della testa): custar costruttivo -a adx. 1 De construcción (propio desta). moito / un ollo da cara; costi quel che costi: custe Ammiro la tecnica costruttiva di quell’architetto. o que custe. Admiro a técnica de construcción daquel arquitecto. costei pron. dem. (despect.) Esta. È stata costei! ¡Foi 2 (fig.) Constructivo -a, positivo -a. Il suo atteggia- esta! OBS.: pl. costoro. mento mi sembra molto costruttivo. A súa activida- costituire I v. tr. [aux. avere] 1 Constituír, fundar. de paréceme moi constructiva. Hanno costituito una società. Constituíron unha costruzione s.f. Construcción. Non è stata ancora ter- sociedade. 2 Constituír (ser). La famiglia costitui- minata la costruzione del palazzo. Aínda non rema- sce la sua unica ragione di vita. A familia constitúe taron a construcción do edificio. La costruzione di a súa única razón para vivir. II v. refl. [aux. essere] questo romanzo mostra una grande tecnica narrati- Constituírse (formarse). Durante la dittatura si sono va. A construcción desta novela demostra unha gran costituiti numerosi gruppi clandestini. Durante a técnica narrativa. Hanno demolito una vecchia cos- dictadura constituíronse numerosos grupos clandes- truzione in periferia. Demoleron unha vella cons- tinos. 2 Entregarse (renderse). Dopo aver commes- trucción na periferia. Dovete analizzare la co- so il reato si è costituito alla polizia. Despois de struzione del periodo e sottolinearne le subordinate. comete-lo delicto entregouse á policía. OBS.: io co- Tedes que analiza-la construcción da oración e stituisco, tu costituisci. subliña-las subordinadas. # in (via di) costruzione: costituzionale adx. Constitucional. Reclamavano en construcción. una monarchia costituzionale. Reclamaban unha costui pron. dem. (despect.) Este. Che cosa dice cos- monarquía constitucional. tui? ¿Que di este? OBS.: pl. costoro. costituzione s.f. 1 Constitución, formación, compo- costume s.m. 1 Costume, hábito, uso. È suo costume sición. Sono andati dal notaio per la costituzione non fare colazione. É un costume seu non almorzar. della società. Foron ó notario para a constitución da 2 Traxe (vestimenta). Per la festa ha indossato il sociedade. 2 Constitución, complexión. È di costi- costume regionale piemontese. Para a festa puxo o tuzione robusta. É de constitución robusta. 3 (Der.) traxe rexional piemontés. # buon / mal costume: bo Constitución. Giurò sulla Costituzione. Xurou sobre / mal costume; costume da bagno: traxe de baño. a Constitución. cotone s.m. Algodón. I braccianti raccoglievano il costo s.m. Custo. Ho comperato queste scarpe a prez- cotone. Os braceiros recollían o algodón. Preferisco zo di costo. Comprei estes zapatos a prezo de custo. le lenzuola di cotone. Prefiro as sabas de algodón. # a costo di: a costa de; a ogni / a qualunque costo / a tutti i costi: a calquera prezo; il costo della vita: cotto -a I part. pas. de cuocere e adx. 1 Cociñado -a. o custo da vida; sotto costo: a menos do valor de Mi piace il pollo cotto al forno. Gústame o polo custo. cociñado no forno. 2 Cocido -a. Ha mangiato un panino di prosciutto cotto. Comeu un bocadillo de costola s.f. 1 (Anat.) Costela. Le costole formano la xamón cocido. II s.f. 1 (fig.) Paixón amorosa súbi- cassa toracica. As costelas forman a caixa torácica. ta e violenta. 2 (fig.) Chea, mona, borracheira. 2 Lombo (dun libro). La costola del libro portava il Dopo un paio di whisky prese una cotta. Despois titolo dell’opera. O lombo do libro levaba o título da dun par de whiskys colleu unha chea. # cadere obra. # avere qualcuno alle costole: ter a alguén come una pera cotta: caer inocentemente nun pegado a un; essere / stare alle costole di qualcu- engano; chi la vuol cotta e chi la vuol cruda: cada no: estar pegado a alguén. un pensa ó seu xeito; essere (innamorato) cotto: costoro V. costei, costui. tolear por alguén; farne di cotte e di crude: facer tolerías; mele cotte: mazás asadas, non essere né costringere v. tr. [aux. avere] Obrigar, forzar. L’hanno crudo né cotto: estar indeciso; prendersi / avere costretto a parlare con le minacce. Obrigárono a una cotta per qualcuno: tolear por alguén. falar con ameazas. OBS.: v. irreg. V. táboa 72. cottura s.f. Cocción. Per questa carne ci vogliono costruire v. tr. [aux. avere] 1 Construír, edificar. almeno due ore di cottura. Para esta carne cómpren Hanno costruito una casa nuova. Construíron unha polo menos dúas horas de cocción. # angolo cottu- casa nova. 2 Construír. Hai costruito la tua teoria su ra: cociña americana (nun apartamento). falsi presupposti. Construíche-la túa teoría sobre falsos presupostos. Costruiranno una diga qui. covare I v. tr. [aux. avere] (Zool.) Chocar. La gallina Construirán un encoro aquí. Devo costruire una covava le uova. A galiña chocaba os ovos. II v. intr. frase con le parole indicate a continuazione. Teño [aux. avere] (fig.) Ocultarse, esconderse, agochar- que construír unha frase coas palabras indicadas a se. Il rancore cova sotto il silenzio. O rancor ocúlta- cotto 166

se baixo o silencio. # covare un sospetto / un ran- unha palabra do que me contaches. 2 Considerar, core: albergar unha sospeita / un rancor; qui gatta estimar, xulgar. Lo credono una persona giusta e ci cova!: ¡aquí hai gato encerrado! onesta. Considérano unha persoa xusta e honesta. 3 cozza s.f. Mexillón. Tra gli ingredienti degli spaghet- Crer, coidar, pensar. Credo che sarebbe meglio ti ai frutti di mare ci sono le cozze. Entre os ingre- andarsene. Creo que sería mellor marchar. II v. intr. dientes dos espaguetes con marisco están os mexi- [aux. avere] Crer. Non posso credere a queste cose. llóns. Non podo crer estas cousas. Dopo tutte quelle dis- grazie, non crede più in Dio. Despois de todas esas crampo s.m. Cambra. Ha interrotto la corsa per un desgracias, xa non cre en Deus. III v. refl. [aux. crampo al polpaccio. Interrompeu a carreira por essere] Terse por. Si crede un genio. Tense por un unha cambra no papo da perna. xenio. # credere e non credere: dubidar; credere cranio s.m. 1 Cranio. Lo scheletro è stato ritrovato sulla parola: crer na palabra de alguén; crederse- privo di cranio. O esquelete atopouse sen cranio. 2 la: crer unha mentira; dare a credere: crear falsas (fig., fam.) Testa, cachola. I miei consigli non ti ilusións a alguén; non credere ai propri occhi: non vogliono entrare nel cranio. Os meus consellos non cre-lo que se ve. che acaban de entrar na testa. # a cranio (pop.): por credito s.m. 1 Creto, crédito. Dopo tante bugie non cabeza (nunha repartición). posso dar credito alle tue parole. Despois de tantas cratere s.m. Cráter. Dal cratere del vulcano usciva mentiras non podo dar creto ás túas palabras. lava. Do cráter do volcán saía lava. Quella ditta gode di un ottimo credito. Aquela empresa goza dun excelente creto. 2 Crédito. Per cravatta s.f. Gravata. Ha comprato una bella cravatta comprare quei terreni dovrò chiedere un credito di seta a righe. Comprou unha fermosa gravata de agrario. Para comprar eses terreos terei que pedir seda de raias. un crédito agrario. # avere / trovare credito: ter creare v. tr. [aux. avere] 1 Crear, xerar. Dio creò la creto; carta di credito: tarxeta de crédito; istituto terra. Deus creou a terra. 2 Crear (inventar). Hanno di credito: instituto de crédito; meritare credito: creato un nuovo motore. Crearon un novo motor. 3 merecer creto; persona di (poco) credito: persoa Crear, producir, xerar. Ha creato un sacco di pro- de (pouco) creto. blemi. Creou un montón de problemas. creditore -trice s. Acredor -ora (dunha débeda). Ha creativo -a adx. Creativo -a. Ammiro le sue capacità molti debiti e i creditori lo inseguono ovunque. Ten creative. Admiro as súas capacidades creativas. moitas débedas e os acredores perségueno por todas partes. creatore -trice I adx. Creador -ora. Ammiro il suo genio creatore. Admiro o seu xenio creador. II s.m. credulone -a adx. Crédulo -a. Non puoi lamentarti Creador, Deus. Ringraziò il Creatore di averlo sal- delle tue delusioni; sei troppo credulone. Non te vato. Agradeceulle ó Creador que o salvara. # podes lamentar das túas decepcións; es demasiado andare al Creatore: morrer; mandare qualcuno al crédulo. Creatore: matar a alguén. crema I s.f. Crema. Mi piacciono molto i cornetti alla creatura s.f. Criatura. Anche gli animali sono crea- crema. Gústanme moito os croissants con crema. ture di Dio. Tamén os animais son criaturas de Dopo aver preso il sole è consigliabile usare una Deus. Rimase vedova con due creature da allevare. crema idratante. Despois de toma-lo sol é aconse- Quedou viúva con dúas criaturas por educar. llable usar unha crema hidratante. Ho preparato una crema di verdure. Preparei unha crema de verduras. creazione s.m. 1 Creación, mundo. San Francesco II adx. inv. Crema (cor). Ho visto un bel vestito cantava le meraviglie della creazione. San Francisco color crema. Vin un bonito vestido color crema. # cantaba as marabillas da creación. 2 Creación, obra. Quella cattedrale è una stupenda creazione crema da barba: escuma de afeitar; crema per cal- architettonica. Esta catedral é unha estupenda crea- zature: crema para zapatos; la crema di qualcosa ción arquitectónica. (fig.): a crema de algo. credenza s.f. 1 Crenza. È generale credenza che crepa s.f. Greta, fenda, regaña. Dopo il terremoto si anche loro siano coinvolti nello scandalo. É crenza vedevano delle grosse crepe sui muri dei palazzi. xeral que tamén eles están envoltos no escándalo. Despois do terremoto víanse unhas grandes gretas Non possiamo giudicare le credenze religiose altrui. nas paredes dos edificios. Non podemos xulga-las crenzas relixiosas alleas. 2 crepacuore s.m. Desgusto. L’indifferenza della figlia Aparador. Metti pure le scatole di conserva nella la farà morire di crepacuore. A indiferencia da filla credenza. Mete tamén as conservas no aparador. faraa morrer co desgusto. credere I v. tr. [aux. avere] 1 Crer. Non credo una sola crepare v. intr. [aux. essere] 1 Fender. Il tubo dell’ac- parola di ciò che mi hai raccontato. Non creo nin qua è crepato per il gelo. O cano da auga fendeu 167 criticare

polo xeo. 2 (fam.) Morrer. È crepato come si meri- Soffriva di crisi epilettiche. Sofría crises epilépticas. tava: povero e solo! Morreu como merecía: ¡pobre e # essere in crisi: estar en crise; mettere in crisi: só! # crepare dal caldo: morrer coa calor; crepare poñer nun aperto. dal ridere / dalle risa: morrer coa risa; crepare di cristallo s.m. Cristal. Comprerà un servizio di bic- fatica: estar sobrecargado de traballo; crepare di chieri in cristallo di Boemia. Comprará un xogo de salute: estar cheo de saúde; crepi il lupo!: literal- copas de cristal de Bohemia. La grotta era cosparsa mente ‘que rebente o lobo’, emprégase como con- di cristalli di quarzo. A gruta estaba chea de cristais testación á fórmula para desexar sorte in bocca al de cuarzo. lupo, V. lupo. cristianesimo s.m. Cristianismo. Il cristianesimo pre- crescere v. intr. [aux. essere] 1 Medrar, crecer. Dopo dica l’immortalità dell’anima. O cristianismo predi- tanta pioggia l’erba crescerà bene. Despois de tanta ca a inmortalidade da alma. choiva a herba medrará ben. È cresciuto con gli zii perché i suoi genitori erano morti. Medrou cos tíos cristiano -a I adx. Cristián -á. Il tuo comportamento porque os seus pais morreran. 2 Medrar, crecer, non è consono alla morale cristiana. O teu compor- aumentar. Hai messo poco lievito nella torta, per tamento non é consoante coa moral cristiá. II s. questo non è cresciuta molto. Puxeches pouco léve- Cristián -á. I cristiani furono perseguitati dagli do na torta, por iso non medrou moito. Dopo le ulti- imperatori romani. Os cristiáns foron perseguidos me piogge il fiume è cresciuto. Despois das últimas polos emperadores romanos. # comportarsi da choivas o río medrou. OBS.: v. irreg. V. táboa 36. cristiano: portarse ben. crescita s.f. Crecemento, desenvolvemento. La cre- criterio s.m. 1 Criterio. Prima di iniziare il lavoro, scita di un bambino dipende molto dall’alimentazio- dobbiamo scegliere un criterio di condotta. Antes de ne. O crecemento dun neno depende moito da ali- empeza-lo traballo, temos que elixir un criterio de mentación. conducta. 2 Criterio, xuízo, opinión. Aveva un cri- terio di noi abbastanza positivo. Tiña un criterio de cresima s.f. (Relix.) Confirmación. Ho fatto la cresi- nós bastante positivo. 3 Siso, sentido, tino. Parlando ma a sedici anni. Fixen a confirmación ós dezaseis in un modo così avventato, hai dimostrato di avere anos. poco criterio. Falando dun xeito tan precipitado, cresta s.f. 1 Crista. Il gallo ha perso la cresta in una demostraches que tiñas pouco siso. lotta. O galo perdeu a crista nunha pelexa. 2 (ext.) criticare v. tr. [aux. avere] Criticar, censurar. Critica Cima, picoto, picouto. Dalla cresta del monte si sempre tutto e tutti. Sempre critica todo e a todos. vedeva tutta la valle. Desde a cima do monte víase Gli studiosi hanno criticato il nuovo libro. Os enten- todo o val. # abassare la cresta: facerse humilde; didos criticaron o novo libro. OBS.: io critico, tu cri- alzare la cresta: ensoberbecerse; essere sulla cre- tichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. sta dell’onda: estar na crista da onda. critico -a I adx. 1 Crítico -a. Bisogna fomentare lo cretino -a I adx. Cretino -a, parvo -a, estúpido -a. spirito critico. Cómpre fomenta-lo espírito crítico. 2 Quella domanda mi è sembrata proprio cretina. Crítico -a, grave. La sua malattia sta attraversando Aquela pregunta pareceume realmente cretina. II s. una fase critica. A súa enfermidade está atravesan- Cretino -a, parvo -a, estúpido -a. Ti stai comportan- do unha fase crítica. II s. 1 Crítico -a. Quel giorna- do da vero cretino. Estaste a comportar como un lista è critico teatrale. Ese xornalista é crítico tea- verdadeiro cretino. tral. 2 (f.) Crítica, condena, censura. Non ammetto cric s.m. inv. Gato (aparello mecánico). Per cambiare le critiche ingiustificate. Non admito as críticas la ruota devo sollevare la macchina con il cric. Para inxustificadas. 3 (f.) Crítica. Ci consigliò un saggio cambia-la roda teño que levanta-lo coche co gato. di critica letteraria. Aconsellounos un estudio de crí- tica literaria. La critica non è d’accordo sulla quali- criminale I s. Criminal (delincuente). È stato con- tà di quel film. A crítica non está de acordo sobre a dannato come criminale di guerra. Foi condenado calidade dese filme. OBS.: m. pl. critici, f. pl. criti- como criminal de guerra. II adx. Criminal. Al suo che. abituale comportamento criminale aggiungeva una violenta crudeltà. Ó seu habitual comportamento croce s.m. Cruz. Gesù morì sulla croce. Xesús morreu criminal engadía unha violenta crueldade. na cruz. Mi hanno regalato un pendaglio a forma di croce. Regaláronme un colgante en forma de cruz. # criminalità s.f. inv. Criminalidade (delincuencia). a occhio e croce: máis ou menos; abbracciare la Negli ultimi anni la criminalità di questo quartiere è croce: converterse ó cristianismo; Croce Rossa: aumentata moltissimo. Nos últimos anos a crimina- Cruz Vermella; fare / mettere una croce su qualco- lidade deste barrio aumentou moitísimo. sa: querer esquecer algo voluntariamente; fare il crisi s.f. inv. Crise. Si è aperta una nuova crisi di segno della croce: persignarse; mettere uno in governo. Abriuse unha nova crise de goberno. croce: pór en dificultades / amolar a alguén; stare critico 168

con le braccia in croce: non facer nada; testa o crudele adx. Cruel, desapiadado -a. È una persona croce: cara ou cruz. crudele e senza scrupoli. É unha persoa cruel e sen escrúpulos. Gli fu inflitta una pena crudele. crocefisso V. crocifisso. Inflixíronlle unha pena cruel. crocifisso s.m. Crucifixo. Gli hanno regalato un cro- crudeltà s.f. inv. Crueldade. È stato compiuto un cifisso d’argento. Regaláronlle un crucifixo de delitto di grande crudeltà. Cometeuse un delicto prata. dunha gran crueldade. crollare v. intr. [aux. essere] 1 Derrubarse, abaterse. crudo -a adx. 1 Cru crúa (tamén fig.). Lava bene la La casa è crollata durante il terremoto. A casa verdura se vuoi mangiarla cruda. Lava ben a verdu- derrubouse durante o terremoto. 2 (fig.) Abaterse. ra se queres comela crúa. Mi rivelò la cruda verità. Quando ha saputo la notizia è crollato. Cando soubo Reveloume a crúa verdade. 2 Cru crúa, rigoroso -a, a noticia abateuse. recio -a. Si prevede un crudo inverno. Prevese un crollo s.m. Derrubamento, abatemento. La strada è cru inverno. # farne di cotte e di crude: facelas de interrotta a causa del crollo del ponte. A estrada está tódalas cores; vino crudo: viño novo. interrumpida polo derrubamento da ponte. 2 crusca s.f. Farelo, relón. Il medico mi ha consigliato (Econ.) Crac. A livello economico la settimana è di prendere della crusca a colazione. O médico stata caratterizzata dal crollo della borsa. A nivel aconselloume que tomase farelo no almorzo. OBS.: económico a semana caracterizouse polo crac da pl. crusche. bolsa. cruscotto s.m. Cadro de mandos (dun vehículo). Sul cronaca s.f. Crónica. È uno studioso di cronache cruscotto si era acceso l’indicatore dell’olio. No medievali. É un estudioso das crónicas medievais. cadro de mandos acendérase o indicador do aceite. La cronaca sportiva di oggi raccoglie la vittoria della cubano -a I adx. Cubano -a. Quel regista cubano ha nostra squadra. A crónica deportiva de hoxe recolle girato un bel film. Aquel director cubano rodou a victoria do noso equipo. # cronaca cittadina: unha boa película. II s. Cubano -a. I cubani sono información local; cronaca mondana: (sección de) grandi produttori di sigari. Os cubanos son grandes sociedade; cronaca nera: (sección de) sucesos; productores de puros. fatto di cronaca: noticia importante. OBS.: pl. cro- nache. cubo s.m. Cubo. Gli operai tagliarono un cubo di gra- nito. Os obreiros cortaron un cubo de granito. Eleva cronico -a I adx. Crónico -a (tamén fig.). È stato il numero al cubo. Eleva o número ó cubo. # metro ricoverato in ospedale per un attacco di bronchite cubo: metro cúbico. cronica. Foi internado no hospital cunha crise de bronquite crónica. Non gli posso credere: è un cuccetta s.f. Liteira (en medios de locomoción). Per bugiardo cronico. Non podo crelo: é un mentireiro viaggiare di notte in treno preferisco prendere la cuccetta. Para viaxar de noite en tren prefiro coller crónico. II s. Enfermo -a crónico -a. A causa unha liteira. dell’asma l’hanno ricoverato nel reparto dei cronici. A causa da asma ingresárono na sección dos enfer- cucchiaino s.m. 1 Culleriña. Ho comprato dei cuc- mos crónicos. OBS.: m. pl. cronici, f. pl. croniche. chiaini d’argento. Comprei unhas culleriñas de prata. 2 Cullerada pequena. Voglio solo un cuc- crosta s.f. 1 Capa (cobertura). Dopo la pioggia si è chiaino di zucchero. Quero só unha cullerada formata una crosta di fango sul sentiero. Despois de pequena de azucre. chover formouse unha capa de lama na senda. 2 Codia. Del pane preferisci la crosta o la mollica? cucchiaio s.m. 1 Culler. Mescolava il sugo con un ¿Do pan prefire-la codia ou o miolo? 3 Bostela, cucchiaio di legno. Mesturaba o prebe cunha culler carapola, carpola. La ferita ha fatto la crosta. A feri- de madeira. 2 Cullerada. Devi aggiungere all’im- da botou bostela. 4 (fig.) Cadro de ínfimo valor. # pasto due cucchiai d’olio. Tes que engadirlle á masa crosta di ghiaccio: lazo (capa de xeo); crosta dúas culleradas de aceite. terrestre: codia terrestre. cucciolo -a s. Cachorro. La cagnetta ed i suoi cuccio- crostata s.f. Torta feita con masa quebrada cuberta li erano accanto al camino. A cadeliña e os seus de marmelada, típica de Italia. cachorros estaban xunto á cheminea. cucina s.f. Cociña. Preferiamo mangiare in cucina. cruciale adx. Crucial, capital, esencial. È stata una Preferimos comer na cociña. Ho comprato una bella decisione cruciale. Foi unha decisión crucial. cucina. Comprei unha bonita cociña. La cucina emi- cruciverba s.m. inv. Encrucillado. Mi manca la sette liana è piuttosto grassa. A cociña emiliana é moi verticale per finire il cruciverba. Fáltame o sete ver- graxenta. Mi piace molto far da mangiare con la tical para remata-lo encrucillado. cucina a legna. Gústame moito face-la comida na 169 cumulo

cociña de leña. # amare la buona cucina: ama-la da montaña estaba cuberto de neve. Dopo aver rag- boa cociña; cucina casalinga: cociña / comida giunto il culmine della carriera, ha preferito ritirar- caseira; cucina economica / a gas / a carbone: si. Despois de alcanza-lo cume da carreira, preferiu cociña económica (de ferro, de leña) / de gas / de retirarse. carbón; cucina economica: cociña económica (ins- culo s.m. 1 (pop.) Cu, nádega, (fam.) traseiro. Non titución); cucina elaborata: cociña elaborada. gli ha dato un calcio in culo. Non lle deu unha pata- cucinare v. tr. [aux. avere] Cociñar. Da quando vivo da no cu. 2 (fig.) Cu (fondo dun obxecto). Le lenti da solo ho dovuto imparare a cucinare. Desde que dei tuoi occhiali sono spesse come il culo di una bot- vivo só tiven que aprender a cociñar. A cena ti cuci- tiglia. As lentes dos teus anteollos son grosas como nerò degli spaghetti con le vongole. Para a cea coci- o cu dunha botella. # avere culo: ter moita sorte; ñareiche espaguetes con ameixas. # cucinare qual- avere la bocca a culo di gallina: falar coa boca cuno: fastidiar a alguén. cerrada; che culo!: ¡vaia sorte!; essere / avere una cucire v. tr. [aux. avere] Coser. Ha cucito i bottoni. faccia da culo: ser un cara dura; essere culo e Coseu os botóns. # cucire la bocca: facer calar; camicia con qualcuno: estar moi de acordo con essere cucito a doppio filo con qualcuno: estar alguén; fare il culo a qualcuno / metterlo nel culo moi unido a alguén; macchina da cucire: máquina a qualcuno: foder a alguén; farsi il culo / farsi un de coser. OBS.: v. irreg. V. táboa 81. culo così: traballar moitísimo; prendere / pigliare qualcuno per il culo: tomarlle o pelo a alguén; vaf- cuffia s.f. 1 Gorro. Per fare il bagno in piscina biso- fanculo!: ¡vai tomar polo cu! gna mettersi la cuffia. Para bañarse na piscina cómpre poñe-lo gorro. 2 Auricular (de música). cultura s.f. 1 Cultura (formación). È una persona di Ascoltava la musica con le cuffie. Escoitaba a músi- grande cultura. É unha persoa de moita cultura. 2 ca cos auriculares. 3 Cofia, touca. La cameriera Cultura, civilización. La cultura greca è alla base indossava una cuffia bianca. A camareira levaba della civiltà occidentale. A cultura grega está na unha cofia branca. # uscire per il rotto della cuf- orixe da civilización occidental. fia: saír ben dunha situación apurada. culturale adx. Cultural. Hanno fondato un centro cugino -a s. Curmán curmá. Questi cugini sono figli culturale per promuovere lo studio. Fundaron un di mio zio materno. Estes curmáns son fillos do meu centro cultural para promove-lo estudio. tío materno. # cugino di primo grado: primo cumulo s.m. 1 Cúmulo, morea, montón. Ha detto un irmán; cugino di secondo grado: primo segundo. cumulo di sciocchezze. Dixo un cúmulo de parva- cui pron. rel. inv. O a que, a quen. La ragazza cui ho das. 2 Cúmulo. Il cielo era coperto di cumuli. O ceo scritto si chiama Rosa. A rapaza á que lle escribín estaba cuberto de cúmulos. chámase Rosa. Chi era il ragazzo con cui sei uscito cuocere I v. tr. [aux. avere] 1 Cociñar. Devi cuocere ieri sera? ¿Quen era o rapaz co que saíches onte á la carne a fuoco lento se non vuoi farla bruciare. noite? # per cui: polo tanto. OBS.: este termo vai Debes cociña-la carne a lume baixo se non queres precedido de prep. con moita frecuencia. Cando vai queimala. 2 Cocer. I mattoni si rompevano facil- precedido do art. indica posesión, traducíndose en galego cunha perífrase. Questo è il famoso scrittore mente perché non erano stati cotti abbastanza. Os il cui primo romanzo non ebbe successo. Este é o ladrillos rompían facilmente porque non foran coci- famoso escritor que non tivo ningún éxito coa súa dos de abondo. 3 (fig., hiperb.) Queimar. Il sole gli primeira novela. ha cotto la pelle. O sol queimoulle a pel. II v. intr. [aux. essere] 1 Cocer. Lo spezzatino cuoce sul for- culla s.f. Berce (tamén fig.). Il bambino stava dor- nello. O guiso de carne coce no queimador. 2 (fig.) mendo placidamente nella culla. O neno estaba Adoecer. Mentre lui parlava a sproposito, io cuoce- durmindo placidamente no berce. Quella nazione è vo. Mentras el falaba con despropósito, eu adoecía. la culla della nostra civiltà. Esa nación é o berce da # lasciare cuocere qualcuno nel suo brodo: des- nosa cultura. # fin dalla culla (fig.): desde o berce. preocuparse de alguén. OBS.: v. irreg. V. táboa 37. ♦ cullare v. tr. [aux. avere] Arrolar. Cullava il bambino Para referirse a ‘cocer, ferver’ en italiano empréga- per farlo addormentare. Arrolaba o neno para facelo se o termo bollire. durmir. # cullarsi nella speranza: facerse ilusións. cuoco -a s. Cociñeiro -a. Fu assunto come cuoco in culminare v. intr. [aux. essere] Culminar. Il malcon- un famoso ristorante. Foi contratado como cociñei- tento degli operai culminò in uno sciopero. O des- ro nun famoso restaurante. OBS.: m. pl. cuochi, f. pl. contento dos obreiros culminou nunha folga. OBS.: cuoche. io culmino; v. irreg. V. táboa 1. cuoio s.m. Coiro. La tua valigia è di cuoio o di skay? culmine s.m. Cume, cumio, cima (tamén fig.). Il cul- ¿A túa maleta é de coiro ou de skay? # cuoio sca- mine della montagna era ricoperto di neve. O cume mosciato: ante; tirare / lasciarci / rimetterci le cuocere 170

cuoia: morrer. OBS.: fai o pl. irreg. le cuoia para ♦ Para referirse a ‘curar, sandar’en italiano empré- referirse á pel humana. gase o termo guarire. cuore s.m. 1 Corazón (tamén fig.). Le malattie di cuore sono tipiche della società attuale. As enfermi- curiosare v. intr. [aux. avere] 1 Botar unha ollada. dades de corazón son típicas da sociedade actual. È Gli piaceva molto curiosare nei negozi di antiqua- una persona di cuore. É unha persoa con corazón. Non essere vile, abbi cuore! ¡Non sexas vil, ten riato. Gustáballe moito botar unha ollada polas ten- corazón! 2 Medio, metade. Il fatto avenne nel cuore das de antigüidades. 2 Fisgar, osmar. Vuoi smette- della notte. O feito sucedeu no medio da noite. 3 (fig.) Corazón, carozo, canoto. Il cuore della mela re di curiosare nelle mie cose? ¿Queres deixar de era marcio. O corazón da mazá estaba podre. # fisgar nas miñas cousas? affari di cuore: asuntos de corazón; amico del cuore: amigo da alma; aprire il proprio cuore: curioso -a adx. Curioso -a (que quere saber ou esper- abri-lo corazón; avere a cuore qualcuno / qualco- sa: preocuparse de alguén / de algo, querer ben; ta interese). Sei molto curioso: guardi sempre nei avere il cuore di pietra / di ghiaccio: non ter senti- cassetti altrui. Es moi curioso: miras sempre nos mentos; avere una spina nel cuore: ter unha espiña no corazón; di tutto cuore / di buon cuore: de todo caixóns alleos. Il vostro modo di agire è davvero corazón; farsi / fare cuore a qualcuno: darse / dar curioso. O voso modo de proceder é realmente ánimo a alguén; mangiarsi / rodersi il cuore: con- sumirse; mettersi il cuore in pace: resignarse; met- curioso. tersi una mano sul cuore: apelar á conciencia; persona di buon cuore: persoa de bo corazón; curva s.f. Curva. Poiché la strada era ghiacciata rubare il cuore: rouba-lo corazón; sentirsi allar- hanno rallentato nelle curve. Como a estrada estaba gare il cuore: sentir alivio; sentirsi stringere il cuore: encollerse o corazón; toccare il cuore di xeada diminuíron a velocidade nas curvas. # avere qualcuno: tocarlle o corazón a alguén. molte curve (fig.): ser (unha muller) exuberante. cupola s.f. Cúpula (tamén fig.). Brunelleschi costruì la bellissima cupola del duomo di Firenze. cuscino s.m. 1 Coxín. Si sedette su un comodo cusci- Brunelleschi construíu a fermosísima cúpula da no ben imbottito. Sentou sobre un cómodo coxín ben catedral de Florencia. Fa parte della cupola dell’or- ganizzazione. Forma parte da cúpula da organiza- recheo. 2 Almofada, cabeceiro, cabezal. Si addor- ción. mentò poggiando la testa su un cuscino di piume. cura s.f. 1 Coidado. Ha sempre avuto cura dell’edu- Adormeceu apoiando a cabeza nunha almofada de cazione dei figli. Tivo sempre moito coidado da educación dos fillos. Devi eseguire il lavoro con plumas. cura. Tes que realiza-lo traballo con coidado. 2 Cura (terapia). Quei medici si dedicano alla cura custode s. Gardián -ana. Il custode del museo chiuse del cancro. Eses médicos dedícanse á cura do can- il portone alla solita ora. O gardián do museo cro. # cura dimagrante: tratamento para adelga- zar; edizione a cura di: edición a cargo de. ♦ Para pechou o portón á hora habitual. # angelo custode: referirse ó ‘cura, sacerdote’en italiano emprégase o anxo da garda. termo prete. curare I v. tr. [aux. avere] 1 Tratar (un médico). Il custodire v. tr. [aux. avere] 1 Gardar (celosamente). medico curò l’ammalato, che guarì in pochi giorni. Custodiva i gioielli in cassaforte. Gardaba as xoias O médico tratou o enfermo, que curou en poucos días. 2 Ocuparse, encargarse. Non hanno saputo na caixa forte. 2 Custodiar, vixiar. Gli agenti custo- curare i propri interessi. Non souberon ocuparse dos divano i detenuti. Os axentes custodiaban os deti- seus intereses. 3 Prestar atención. Deve curare il suo aspetto perché vive dell’immagine. Ten que dos. 3 Coidar (atender). Custodiva il malato di prestar atención ó seu aspecto porque vive da notte. Coidaba o enfermo pola noite. OBS.: io custo- imaxe. 4 Editar (preparar unha edición). Ha curato l’ultima versione della raccolta poetica. Editou a disco, tu custodisci. última versión da colección de poesías. II v. intr. cute s.f. Cute, pel. Questa crema è ottima per la cute. pron. [aux. essere] Facer caso. Non ti sei mai cura- to dei pettegolezzi. Nunca fixeches caso dos contos. Esta crema é estupenda para a cute. 171 cute

D

da prep. 1 Por. Era ammirata da tutti. Era admirada daccapo adv. 1 Desde / dende o principio. Non le è por todos. È entrato dalla finestra. Entrou pola fies- piaciuto il progetto e ho dovuto ricominciare dacca- tra. Ti ho riconosciuto subito dalla voce. po. Non lle gustou o proxecto e tiven que volver Recoñecinte axiña pola voz. 2 Na / A casa de. comezar desde o principio. 2 De novo. Ce l’abbiamo Questa sera siamo invitati a cena dai vicini. Esta daccapo con la solita storia? ¿Emprendémola de tarde estamos invitados a cear na casa dos veciños. novo coa historia de sempre? OBS.: existe tamén a Per Natale andiamo sempre dai miei. No Nadal imos variante da capo. sempre á casa dos meus pais. 3 Onda. Dovresti dado s.m. Dado. Fecero una partita a dadi. Xogaron andare dal medico. Deberías ir onda o médico. 4 unha partida ós dados. # il dado è tratto: a sorte xa De. Non ha avuto figli dalla prima moglie. Non tivo está botada. fillos da primeira muller. Non riusciva a togliersi dama s.f. 1 Dama (señora). Le dame e i cavalieri quell’idea dalla testa. Non era capaz de sacar aque- affollavano il salone. As damas e os cabaleiros aba- la idea da cabeza. L’albergo si trova a poche centi- rrotaban o salón. 2 Damas (xogo). Giocavano a naia di metri dal mare. O hotel atópase a poucos dama su una piccola scacchiera. Xogaban ás damas centos de metros do mar. Per il ballo è richiesto l’a- sobre un pequeno taboleiro. bito da sera. Para o baile esíxese traxe de noite. Vorrei vedere quelle scarpe da centomila lire. damigiana s.f. Garrafa (de tamaño variable). Stanno Querería ver aqueles zapatos de cen mil liras. Da spillando il vino dalle damigiane. Están collendo o grande farò l’astronauta. De maior serei astronauta. viño das garrafas. Da piccola era molto capricciosa. De pequena era danese I adx. Danés -esa, dinamarqués -esa. moi caprichosa. 5 De, desde. Sono arrivato ieri da Preferisco i piumoni danesi alle coperte. Prefiro os Roma. Cheguei onte de Roma. Ha fatto per anni il edredóns daneses ás mantas. II s. 1 Danés -esa, viaggio da Santiago a Madrid. Fixo durante anos a dinamarqués -esa (persoa). La maggior parte dei viaxe dende Santiago a Madrid. Lavora dal mattino danesi è di religione luterana. A maior parte dos alla sera. Traballa desde a mañá á tarde. 6 De, con. daneses é de relixión luterana. 2 (m. sing.) Danés, È una bella bambina dai grandi occhi neri. É unha dinamarqués (lingua). Prima di partire per bonita nena de grandes ollos negros. 7 Como. Si Copenaghen ho acquistato un manuale di danese. sono comportati da veri amici. Comportáronse Antes de marchar para Copenhaguen merquei un como verdadeiros amigos. 8 De, para. Prendete manual de danés. qualcosa da bere? ¿Tomades algo de beber? 9 Que. dannato -a I adx. 1 Condenado -a (ás penas do Era talmente sorpreso da non riuscire a pronunciare Inferno). Nell’Inferno, Dante incontra le anime dan- una parola. Estaba tan sorprendido que non era nate. No Inferno, Dante atopa as ánimas condena- capaz de pronunciar unha palabra. # camera da das. 2 (fig.) Condenado -a, endemoñado -a (cousa). letto: dormitorio; cane da caccia / da guardia: can Questa dannata lavatrice si è di nuovo rotta. Esta de caza / de garda; cavallo da corsa: cabalo de condenada lavadora estragouse de novo. II s. carreiras; scarpe da tennis: zapatillas deportivas; Condenado -a (tamén fig.). L’affresco rappresenta il schiuma da barba: espuma de afeitar; una cosa da giudizio universale con i dannati a sinistra e i beati poco: cousa de pouco valor. OBS.: a contracción co alla destra del Padre. O fresco representa o xuízo art. det. dá lugar ó art. contracto dal, dall’, dallo, universal cos condenados á esquerda e os benaven- dai, dagli, dalla, dalle; elídese só nas locucións: turados á dereita do Pai. Lavora come un dannato. d’altra parte, d’altronde, d’ora in poi... Traballo coma un condenado. danneggiare 174 danneggiare v. tr. [aux. avere] 1 Danar. La grandine dare nell’occhio: chama-la atención; dare per ha danneggiato i vigneti. A sarabia danou os viñe- certo: dar por seguro; dare torto: quitarlle a razón dos. 2 Prexudicar, danar. La concorrenza ci sta dan- a alguén; dare un colpo al cerchio e uno alla neggiando. A competencia estanos prexudicando. botte: saberse manexar; dare una mano: botar La mia reputazione è uscita molto danneggiata dallo unha man; darsi a correre: botarse a correr; darsi scandalo. A miña reputación saíu moi prexudicada delle arie: darse aires; darsi il cambio: alternarse; do escándalo. OBS.: v. irreg. V. táboa 4. darsi la zappa sui piedi: prexudicarse un mesmo; danno s.m. 1 Dano. La mancanza di pioggia è un darsi pace: resignarse; darsi per vinto: darse por grave danno per la campagna. A falta de choiva é un vencido; può darsi: pode ser. OBS.: v. irreg. V. táboa grave dano para o campo. 2 Dano, prexuízo. Gli ha 23. causato un danno morale che non è risarcibile. darsena s.f. Dársena. Nella darsena si lavora a pieno Causoulle un dano moral que non é resarcible. # ritmo alla riparazione delle imbarcazioni. Na dárse- accertare i danni: comproba-los danos; arrecare na trabállase a pleno ritmo na reparación das danno: prexudicar; chiedere i danni: pedir danos e embarcacións. perdas; oltre al danno le beffe: encima de paos cornos; risarcire i danni: indemnizar; stabilire data s.f. Data. La data della riunione non è ancora l’entità dei danni: establece-la importancia dos stata fissata. A data da reunión aínda non foi fixada. danos. Firmo la presente in data 26 giugno 1998. Asino a dannoso -a adx. Daniño -a, nocivo -a, prexudicial. I presente con data 26 de xuño de 1998. parassiti sono dannosi per le piante. Os parasitos datare I v. tr. [aux. avere] Datar. Possiamo datare il son daniños para as plantas. dipinto con approssimazione. Podemos data-la pin- danza s.f. Danza (baile). Ha studiato danza classica tura con aproximación. II v. intr. [aux. essere] per dieci anni. Estudiou danza clásica durante dez Datar, remontarse. La lettera data del mese scorso. anos. A carta data do mes pasado. danzare v. intr. [aux. avere] Danzar, bailar. Hanno dato s.m. Dato. Mi manca un dato fondamentale per danzato sui migliori palcoscenici europei. Danzaron risolvere il problema. Fáltame un dato fundamental nos mellores escenarios europeos. para resolve-lo problema. La polizia l’ha fermato e dappertutto adv. Por todas partes. L’ho cercato dap- ha preso i suoi dati. A policía parouno e tomou os pertutto senza trovarlo. Busqueino por todas partes seus datos. # è un dato di fatto: é indiscutible; in sen o atopar. date circostanze: en determinadas circunstancias. dare I v. tr. [aux. avere] Dar. Gli ho dato il mio nume- dattero s.m. 1 Dátil. I datteri hanno una polpa molto ro. Deille o meu número. Il medico gli diede un dolce. Os dátiles teñen unha polpa moi doce. 2 ricostituente. O médico deulle un reconstituínte. Ho (Zool.) Molusco de forma, tamaño e cor semellan- dato tre mani di vernice alla credenza. Deille tres te ós do dátil, que vive nas rochas. (aprox.) Dátil de mans de verniz ó aparador. Quest’orto dà due rac- mar. Gli scogli erano coperti di datteri di mare. Os colti di peperoni. Esta horta dá dúas colleitas de farallóns estaban cubertos de dátiles de mar. pementos. La lampada dava una luce fioca. A lám- dattilografia s.f. Mecanografía. Un corso di dattilo- pada daba unha luz débil. II v. intr. [aux. avere] 1 grafia ti permetterebbe di scrivere a macchina o al Dar (ter vistas). Volevano una stanza che desse sul mare. Querían un cuarto que dese ó mar. 2 Tirar computer più rapidamente. Un curso de mecanogra- (tender). Ha occhi nocciola che danno sul verde. Ten fía permitiríache escribir á máquina e ó ordenador uns ollos marrón claro que tiran ó verde. III v. refl. máis rapidamente. [aux. essere] Darse, entregarse. Da qualche tempo dattilografo -a s. Mecanógrafo -a. Ha lavorato per si è dato al bere. Dende hai algún tempo deuse á anni nel nostro ufficio come dattilografo. Traballou bebida. IV v. refl. recíp. [aux. essere] Darse. Si sono durante anos na nosa oficina como mecanógrafo. dati un bacio. Déronse un bico. # dar fuoco: pren- der lume; dar per scontato: dar por descontado; davanti I adv. 1 Diante. Me lo sono trovato davanti e dare a Cesare quel che è di Cesare: dar ó César o non sono riuscito a evitarlo. Atopeino diante e non que é do César; dare a qualcuno del cretino: tra- fun capaz de evitalo. 2 Por diante. Hai tutta la vita tar a alguén de parvo; dare alla testa: subirse á davanti. Tes toda a vida por diante. II s.m. inv. Parte cabeza (unha bebida); dare corda a qualcuno: dar- dianteira. Il davanti della casa è in pessime condi- lle corda a alguén para que fale; dare fastidio: zioni. A parte dianteira da casa está en pésimas molestar; dare i nervi a qualcuno: atacarlle os ner- condicións. La gonna si allaccia sul davanti. A saia vios a alguén; dare inizio a: empezar; dare la abróchase pola parte dianteira. # davanti a: diante multa: poñer unha multa; dare nel segno: acertar; de, ante. 175 decifrare davanzale s.m. Peitoril. La sua finestra è quella con i debuttare v. intr. [aux. avere] Debutar. A diciotto vasi di gerani sul davanzale. A súa fiestra é a dos anni ha debuttato con uno spettacolo di cabaret. Ós testos de xeranios no peitoril. dezaoito anos debutou cun espectáculo de cabaret. davvero adv. 1 De verdade, realmente. Sono davvero debutto s.m. Debut. Il suo debutto come attore è stato felice di essere a casa. Estou de verdade contento un successo. O seu debut como actor foi un éxito. por estar na casa. 2 En serio. Non sto scherzando: decadenza s.f. Decadencia, declive, crepúsculo. Quel lo dico davvero. Non estou bromeando: dígoo en vecchio signore è ormai in piena decadenza fisica. serio. # (per) davvero?: ¿de veras? Aquel señor maior xa está en plena decadencia físi- ca. Nel IV secolo dopo Cristo inizia la decadenza dea s.f. Deusa (tamén fig.). Diana è la dea della cac- dell’Impero Romano. No século IV despois de cia. Diana é a deusa da caza. Era bella come una Cristo comeza a decadencia do Imperio Romano. dea. Era fermosa coma unha deusa. decadere v. intr. [aux. essere] 1 Decaer, declinar, debilitare v. tr. [aux. avere] Debilitar, depauperar, minguar. Il casato ha incominciato lentamente a quebrantar. La lunga malattia gli aveva debilitato decadere e nel ‘700 si è estinto. A liñaxe empezou a l’organismo. A longa enfermidade debilitáralle o decaer pouco a pouco e no século XVIII extinguiu- organismo. OBS.: io debilito; v. irreg. V. táboa 1. se. 2 Prescribir (caducar). Oltre il termine previsto debito s.m. Débeda (tamén fig.). Spendeva tanto che i diritti decadono. Máis aló do prazo previsto os dereitos prescriben. OBS.: v. irreg. V. táboa 29. era pieno di debiti. Gastaba tanto que estaba cheo de débedas. Mi sento in debito con lui per tutto il decano -a s. 1 (m.) Deán. Suo zio era stato decano tempo che mi ha dedicato. Síntome en débeda con el della Cattedrale di Bergamo. O seu tío fora deán da por todo o tempo que me dedicou. # contrarre un Catedral de Bérgamo. 2 Decano -a (o máis ancián). debito: contraer unha débeda; estinguere un debi- Il decano del corpo diplomatico con i più stretti to: pagar unha débeda; ogni promessa è debito: o collaboratori è stato ricevuto dal presidente. O deca- que se promete cúmprese. no do corpo diplomático cos máis estreitos colabo- radores foi recibido polo presidente. ♦ Para referir- debitore -trice I s. Debedor -ora (tamén fig.). I debi- se ó ‘decano de facultade’ utilízase preferentemente tori devono restituire la somma avuta in prestito con o termo preside. un’alta percentuale d’interesse. Os debedores deben decapitare v. tr. [aux. avere] Decapitar. Luigi XVI devolve-la suma prestada cunha alta porcentaxe de viene decapitato a Parigi nel gennaio del 1793. Luís xuro. Gli sarò sempre debitore per quel consiglio. XVI é decapitado en París en xaneiro de 1793. OBS.: Quedareille sempre debedor por aquel consello. II io decapito; v. irreg. V. táboa 1. adx. Debedor -ora. La ditta debitrice dovrà pagare il decente adx. 1 Decente, recatado -a. Hanno conside- saldo entro l’anno. A empresa debedora deberá rato poco decente quella minigonna. Consideraron paga-lo saldo dentro do ano. pouco decente aquela minisaia. 2 Decente, digno-a. debole I adx. 1 Débil, flebe. Non ho mangiato niente Dopo tante prove fallite aveva finalmente scritto un e mi sento debole. Non comín nada e síntome débil. racconto decente. Despois de tantas probas fracasa- Sanno che è debole e che cederà alle pressioni. das finalmente escribira un conto decente. Saben que é débil e que cederá ás presións. La luce decentrare v. tr. [aux. avere] Descentrar. era così debole che si vedeva a mala pena. A luz era Decentreranno molti poteri statali per trasferirli alle tan débil que se vía malamente. 2 Frouxo -a, medio- regioni. Descentrarán moitos poderes estatais para cre. È un po’ debole in matematica. Está un pouco transferilos ás rexións. frouxo en matemáticas. II s. 1 Débil. È da vigliacchi decenza s.f. Decencia. Si è denudato completamente prendersela con i più deboli. É de cobardes tomala davanti a tutti; non ha decenza. Espiuse completa- cos máis débiles. 2 (m.) Debilidade (punto débil). mente diante de todos; non ten decencia. # atto con- Ha un debole per le donne. Ten debilidade polas tro la pubblica decenza: acto contra a moral públi- mulleres. Ha il debole del fumo. Ten a debilidade do ca. tabaco. # colpire qualcuno nel suo punto debole: decidere I v. tr. [aux. avere] Decidir (determinar). darlle a alguén no seu punto fraco. Decisero di trasferirsi in campagna. Decidiron tras- debolezza s.f. 1 Debilidade, frouxidade. Il medico gli ladarse ó campo. II v. intr. pron. [aux. essere] ha prescritto un ricostituente contro la debolezza. O Decidirse. Finalmente mi sono decisa a partire. médico receitoulle un reconstituínte contra a debili- Finalmente decidinme a marchar. OBS.: v. irreg. V. dade. 2 Debilidade. Approfitta della debolezza del táboa 31. marito per ottenere tutto ciò che vuole. Aproveita a decifrare v. tr. [aux. avere] Descifrar. Ho fatto fatica debilidade do marido para obter todo o que quere. a decifrare il messaggio: ha una grafia illeggibile. decimale 176

Custoume traballo descifra-la mensaxe: ten unha le l’identificazione. A avanzada descomposición do letra ilexible. corpo fai difícil a identificación. decimale adx. Decimal. Il sistema metrico decimale decorare v. tr. [aux. avere] 1 Decorar. Abbiamo deco- ha per base il dieci. O sistema métrico decimal ten rato la tavola con composizioni di fiori e frutta. como base o dez. Decorámo-la mesa con composicións de flores e froita. 2 Condecorar. Hanno decorato i coraggiosi decisione s.f. 1 Decisión. Mi è costato molto prende- soldati. Condecoraron os valentes soldados. re questa decisione. Custoume moito tomar esta decisión. 2 Decisión, animosidade, determinación. decorazione s.f. 1 Decoración. Nelle vetrine ci sono Risponde sempre con decisione. Sempre responde già le decorazioni natalizie. Nos escaparates están con decisión. xa as decoracións de Nadal. 2 Condecoración. Questa medaglia è una decorazione per meriti mili- deciso -a part. pas. de decidere e adx. 1 Decidido -a. tari. Esta medalla é unha condecoración por méri- Siamo decisi ad andare fino in fondo. Estamos deci- tos militares. didos a chegar ata o fondo. 2 Neto -a. Ha dato un taglio deciso alla situazione. Deu un corte neto á decoro s.m. Decoro. Non hanno quasi più mezzi, ma situación. si sforzano di conservare il decoro di un tempo. Xa case non teñen medios, pero esfórzanse en conser- declamare I v. tr. [aux. avere] 1 Declamar, recitar. va-lo decoro doutros tempos. Hai declamato i versi di Carducci con grande solen- nità. Declamáche-los versos de Carducci con gran decoroso -a adx. Decoroso -a. Non è una meraviglia, solemnidade. 2 Declamar. Declamava il suo discor- ma è comunque un lavoro decoroso. Non é unha so. Declamaba o seu discurso. II v. intr. [aux. avere] marabilla, pero de tódolos xeitos é un traballo deco- Falar con énfase. Lo trovavamo insopportabile roso. quando declamava in quel modo. Atopabámolo decorrere v. intr. [aux. essere] 1 Decorrer, discorrer, insoportable cando falaba con énfase daquel xeito. transcorrer. Quest’anno decorre il decimo anniver- sario del loro matrimonio. Este ano decorre o déci- declinare I v. intr. [aux. avere] Descender (pender). mo aniversario do seu matrimonio. 2 Contar (ter La collina declinava dolcemente verso il mare. O validez). L’assicurazione decorre da domani. O outeiro descendía suavemente cara ó mar. II v. tr. seguro conta dende mañá. OBS.: v. irreg. V. táboa 35. [aux. avere] Declinar. Un problema di famiglia li ha costretti a declinare l’invito. Un problema de fami- decorso s.m. 1 Decurso, curso, transcurso. Il decor- lia obrigounos a declina-la invitación. Il latino so degli anni ha cambiato la situazione. O decurso declina le parole. O latín declina as palabras. dos anos cambiou a situación. 2 Evolución. Il dot- tore spiegò quale sarebbe stato il decorso della decodificare v. tr. [aux. avere] Descodificar. Non malattia. O doutor explicou cál sería a evolución da siamo riusciti a decodificare il messaggio. Non con- enfermidade. seguimos descodifica-la mensaxe. OBS.: io decodifi- co, tu decodifichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. decrepito -a adx. 1 Decrépito -a, caduco -a. Sulla porta sedeva un vecchietto decrepito. Na porta sen- decollare v. intr. [aux. avere] Engalar. L’aereo ha taba un velliño decrépito. 2 (fig.) Decrépito -a, decollato senza problemi. O avión engalou sen pro- decadente. È una legge decrepita che andrebbe blemas. aggiornata. É unha lei decrépita que se debería decollo s.m. Engalaxe. Il decollo degli elicotteri è actualizar. verticale. A engalaxe dos helicópteros é vertical. decretare v. tr. [aux. avere] Decretar. Il governo ha decolorare v. tr. [aux. avere] Descolorar, descorar, decretato lo stato di allerta. O goberno decretou o descolorir. Con una crema a base di ammoniaca si estado de alerta. può decolorare rapidamente la peluria. Cunha decreto s.m. Decreto. Il concorso è stato bandito per crema a base de amoníaco pódese descolorar axiña decreto ministeriale. A oposición convocouse por a peluxe. decreto ministerial. decomporre I v. tr. [aux. avere] Descompoñer, dedica s.f. Dedicatoria. Alla presentazione del libro, corromper. L’aria decompone gli organismi morti. molta gente ha fatto la coda per ottenere una dedica O aire descompón os organismos mortos. II v. refl. dall’autore. Na presentación do libro, moita xente [aux. essere] Descompoñerse, corromperse. Le fixo cola para obter unha dedicatoria do autor. foglie cadono e si decompongono. As follas caen e OBS.: pl. dediche. descompóñense. OBS.: v. irreg. V. táboa 17. dedicare I v. tr. [aux. avere] Dedicar, adicar. Ti ha decomposizione s.f. Descomposición, putrefacción. dedicato una canzone. Dedicouche unha canción. L’avanzata decomposizione del corpo rende diffici- Dedica il suo tempo a dipingere. Dedica o seu 177 degradare

tempo a pintar. II v. refl. [aux. essere] Dedicarse, televisione è ad alta definizione. A pantalla desta adicarse. Per un anno si è dedicato completamente televisión é de alta definición. al lavoro, senza pensare ad altro. Durante un ano deformare I v. tr. [aux. avere] Deformar, desfigurar dedicouse completamente ó traballo, sen pensar (tamén fig.). L’artrosi deforma le ossa. A artrose noutra cousa. OBS.: io dedico, tu dedichi; v. irreg. V. deforma os ósos. A volte la stampa deforma la real- táboas 1 e 5. tà dei fatti. Ás veces a prensa deforma a realidade dedizione s.f. Dedicación. I figli l’hanno assistito dos feitos. II v. intr. pron. [aux. essere] Deformarse, durante la malattia con vera dedizione. Os fillos desfigurarse. Questa figurina si è deformata con il asistírono durante a enfermidade con auténtica caldo. Esta figuriña deformouse coa calor. dedicación. deformazione s.f. Deformación (tamén fig.). Certi dedurre v. tr. [aux. avere] 1 Deducir, argüir. Dal tuo medicinali assunti durante la gravidanza possono discorso deduco che rifiuterai la proposta. Da túa provocare deformazioni nel feto. Algúns medica- conversa deduzo que rexeitara-la proposta. 2 mentos tomados durante o embarazo poden provo- Deducir, restar, descontar. Dal capitale amministra- car deformacións no feto. Quest’articolo è una to dovrai dedurre circa il 2% per le spese di gestio- deformazione della loro ideologia. Este artigo é ne. Do capital administrado deberás deducir arre- unha deformación da súa ideoloxía. # deformazio- dor do 2% para os gastos de xestión. OBS.: v. irreg. ne professionale: deformación profesional. V. táboa 18. deforme adx. Deforme (contrafeito). Aveva un piede deduzione s.f. Deducción. La tua deduzione era esat- leggermente deforme che lo faceva zoppicare. Tiña ta, ma non avevi prove. A túa deducción era exacta, un pé lixeiramente deforme que o facía coxear. pero non tiñas probas. Fatta la deduzione delle defraudare v. tr. [aux. avere] Privar (do que corres- imposte, lo stipendio si riduceva a poca cosa. Feita ponde, con engano). L’hanno defraudato del suo a deducción dos impostos, o soldo reducíase a diritto. Privárono do seu dereito. ♦ Para referirse a pouca cousa. ‘defraudar, decepcionar’ en italiano emprégase o termo deludere, para ‘defraudar a Facenda’ frodare deficiente s. (despect.) Imbécil, parvo -a. Che defi- il Fisco. cienti! Sono rientrati in piena notte cantando a squarciagola. ¡Que imbéciles! Volveron en plena degenerare v. intr. [aux. essere] Dexenerar. La discu- noite cantando a berros. sione è presto degenerata in litigio. A discusión dexenerou axiña en liorta. # qui stiamo degene- deficienza s.f. 1 Deficiencia, falta, defecto. Ho osser- rando: a conversa está dexenerando. OBS.: io dege- vato una certa deficienza di organizzazione. nero; v. irreg. V. táboa 1. Observei unha certa deficiencia de organización. 2 Carencia, falta, falla. I ragazzi hanno forti defi- degenza s.f. Período de cama (durante unha enfermi- cienze in storia. Os rapaces teñen fortes carencias dade). Dopo l’operazione, ha avuto una degenza di en historia. tre giorni in clinica. Despois da operación, tivo un período de cama de tres días no sanatorio. # una deficit s.m. inv. (Econ.) Déficit. La manovra economi- settimana / un mese di degenza: unha semana / un ca è volta a contenere il deficit della spesa pubblica. mes de cama. A manobra económica está dirixida a conte-lo déficit do gasto público. L’azienda ha chiuso in deficit. A degnare I v. tr. [aux. avere] Dignarse. Mi è passato empresa cerrou con déficit. davanti senza degnarmi di uno sguardo. Pasou dian- te de min sen dignarse a mirarme. II v. intr. pron. definire v. tr. [aux. avere] 1 Definir (explicar). È dif- [aux. essere] Dignarse. Non si è degnata di avvisa- ficile definire il concetto di intelligenza. É difícil re che non sarebbe venuta. Non se dignou avisar que defini-lo concepto de intelixencia. 2 Determinar, non viría. precisar. Prima di accettare l’incarico vorremmo definire la questione dello stipendio. Antes de acep- degno -a adx. Digno -a (merecedor ou axeitado). ta-lo encargo quereriamos determina-la cuestión do Non è degno di occupare quella carica. Non é digno de ocupar aquel cargo. Quel tipo è un delinquente e salario. OBS.: io definisco, tu definisci. la sua ragazza è degna di lui. Ese tipo é un delin- definitivo -a adx. Definitivo -a. Ha fatto una scelta cuente e a súa noiva é digna del. definitiva e non può tornare indietro. Fixo unha degradare I v. tr. [aux. avere] Degradar (rebaixar). elección definitiva e non pode volver atrás. # in Hanno degradato il militare coinvolto nella rissa. definitiva: en definitiva. Degradaron o militar implicado na rifa. II v. refl. definizione s.f. Definición. Non saprei dare una defi- [aux. essere] Degradarse, envilecerse. Non può nizione del termine ‘decoro’. Non sabería dar unha degradarsi ad accettare quella proposta. Non pode definición do termo ‘decoro’. Lo schermo di questa degradarse a aceptar esa proposta. degrado 178 degrado s.m. Degradación. Il degrado della costa è vero delinquente. Aquel comerciante é un verdadei- un fenomeno preoccupante. A degradación da costa ro delincuente. é un fenómeno preocupante. # degrado ambienta- delinquenza s.f. Delincuencia. La delinquenza nelle le: degradación ambiental. grandi città è in aumento. A delincuencia nas gran- degustazione s.f. Degustación. La degustazione dei des cidades vai en aumento. # delinquenza minori- vini e dei formaggi è gratuita. A degustación dos le / organizzata: delincuencia xuvenil / organizada. viños e dos queixos é gratuíta. delinquere v. intr. [aux. avere] Delinquir. L’imputato delegare v. tr. [aux. avere] Delegar. L’ispettore capo è stato ritenuto incapace di delinquere. ha delegato parte delle sue funzioni ai collaboratori. Consideraron o acusado incapaz de delinquir. # O inspector xefe delegou parte das súas funcións associazione a delinquere: asociación para delin- nos colaboradores. OBS.: io delego, tu deleghi; v. quir; istigazione a delinquere: incitación a delin- irreg. V. táboas 1 e 6. quir. OBS.: emprégase espec. en infinitivo. delegato -a I adx. Delegado -a. L’amministratore delirare v. intr. [aux. avere] Delirar, desvariar (tamén delegato dell’azienda ha presentato le dimissioni. O fig.). La febbre alta l’ha fatto delirare per tutta la administrador delegado da empresa presentou a notte. A febre alta fíxoo delirar durante toda a noite. dimisión. II s. Delegado -a, representante. I delega- Stai delirando, io non ti ho mai detto niente di simi- ti dei vari paesi si incontreranno a Bruxelles. Os le. Estás delirando, eu nunca che dixen nada pare- delegados dos distintos países encontraranse en cido. Bruxelas. delirio s.m. Delirio, desvarío (tamén fig.). Certe delegazione s.f. Delegación, representación. Il presi- droghe possono provocare il delirio. Algunhas dro- dente ha inviato una delegazione alla cerimonia gas poden provoca-lo delirio. Da quando ha vinto il commemorativa. O presidente mandou unha dele- totocalcio, ha deliri di grandezza. Desde que lle gación á cerimonia conmemorativa. tocou a quiniela, ten delirios de grandeza. # essere in delirio (fig.): alucinar coa emoción. delfino s.m. Delfín. I delfini si lasciano addomestica- delitto s.m. Delicto, malfeito. Le pagine di cronaca re facilmente. Os delfíns déixanse domesticar facil- nera riportano i delitti commessi giornalmente. As mente. páxinas de sucesos traen os delictos cometidos dia- deliberare v. intr. [aux. avere] Deliberar. Il tribunale riamente. 2 (fig.) Crime. È un delitto abbattere tutti sta deliberando e tra poco verrà resa nota la senten- quegli alberi per costruire un albergo. É un crime za. O tribunal está deliberando e dentro de pouco abater todas aquelas árbores para construír un darase a coñece-la sentencia. OBS.: io delibero; v. hotel. # delitto colposo: delicto accidental; delitto irreg. V. táboa 1. passionale: crime pasional; delitto perfetto: crime delicatezza s.f. 1 Delicadeza. Sono porcellane fragili, perfecto. da maneggiare con delicatezza. Son porcelanas frá- delizia s.f. 1 Delicia, deleite, gozo. È una delizia stare xiles, que hai que manexar con delicadeza. 2 seduti al fresco. É unha delicia estar sentados ó Delicadeza, tacto, tento. Questo commento di catti- fresco. 2 Delicia. Quella pasticceria ha dei dolci che vo gusto indica la sua mancanza di delicatezza. Este sono una delizia. Aquela pastelería ten uns doces comentario de mal gusto indica a súa falta de deli- que son unha delicia. Che delizia quel bambino! cadeza. ¡Que delicia de neno! delicato -a adx. 1 Delicado -a, fráxil. I neonati hanno delizioso -a adx. Delicioso -a. Questa lasagna è deli- la pelle delicata. Os acabados de nacer teñen a pel ziosa. Esta lasaña está deliciosa. Hanno una casa delicada. 2 Delicado -a, espiñento -a. È un proble- deliziosa. Teñen unha casa deliciosa. ma delicato e bisogna essere prudenti. É un proble- delta s.m. Delta. Il fiume sfocia in mare con un ampio ma delicado e hai que ser prudentes. # delicato di delta. O río desemboca no mar cun amplo delta. salute: delicado de saúde; delicato di stomaco: delicado do estómago. deludere v. tr. [aux. avere] Decepcionar, defraudar, desencantar. Ci ha deluso quel mediocre risultato. delimitare v. tr. [aux. avere] Delimitar, demarcar, Decepcionounos ese resultado mediocre. Il concer- deslindar. Le proprietà erano delimitate da muri. As to ha deluso le aspettative del pubblico. O concerto propiedades estaban delimitadas por muros. OBS.: decepcionou as expectativas do público. OBS.: v. io delimito; v. irreg. V. táboa 1. irreg. V. táboa 31. delinquente s. Delincuente, facinoroso -a, malfeitor delusione s.f. Decepción, desengano, desilusión. Per -ora (tamén fig.). Dopo la sparatoria, i delinquenti si i tifosi, la sconfitta è stata una grossa delusione. sono dati alla fuga. Despois do tiroteo, os delin- Para os seareiros, a derrota foi unha gran decep- cuentes emprenderon a fuga. Quel negoziante è un ción. È appena uscito da una delusione sentimenta- 179 dentro

le. Acaba de saír dunha decepción sentimental. # sexada, non queda máis que apaga-lo lume e servir. che delusione!: ¡que decepción!; sentire / provare # densità di popolazione: densidade de poboación. delusione: sentirse decepcionado. denso -a adx. 1 Denso -a. Se la maionese ti sembra democratico -a I adx. Democrático -a. Difenderemo troppo densa, puoi diluirla un po’. Se a maionesa i principi democratici. Defenderémo-los principios che parece demasiado densa, podes diluíla un democráticos. II s. Demócrata. I democratici cerca- pouco. 2 Denso -a, espeso -a, mesto -a (tamén fig.). no un’alleanza con il centro-sinistra. Os demócratas La nebbia era densa. A néboa era densa. Il pro- buscan unha alianza co centro-esquerda. OBS.: m. gramma delle attività non sembrava troppo denso. O pl. democratici, f. pl. democratiche. programa das actividades non parecía demasiado denso. # essere denso di: estar cheo de. democrazia s.f. Democracia. In democrazia, la sovranità risiede nel popolo. Na democracia, a sobe- dentatura s.f. Dentadura. Il veterinario dice che ranía reside no pobo. questo cavallo ha un’ottima dentatura. O veterinario di que este cabalo ten unha dentadura estupenda. demolire v. tr. [aux. avere] Demoler (tamén fig.). Demoliranno quel vecchio edificio. Demolerán ese dente s.m. Dente. Aveva i denti leggermente storti e il edificio vello. La critica ha demolito il suo ultimo dentista gli ha prescritto l’apparecchio. Tiña os den- romanzo. A crítica demoleu a súa última novela. tes lixeiramente tortos e o dentista prescribiulle o OBS.: io demolisco, tu demolisci. corrector. Cerco un pettine dai denti sottili. Busco un peite cos dentes finos. Si è rotto un dente del ra- demonio s.m. Demo, diaño (tamén fig.). La setta strello. Rompeu un dente do angazo. # al dente satanica faceva sacrifici al demonio. A secta satáni- (pasta): no seu punto; ammettere qualcosa a denti ca facíalle sacrificios ó demo. Quella ragazzina è un stretti: admitir algo de mala gana; armato fino ai vero demonio. Aquela rapaciña é un verdadeiro denti: armado ata os dentes; avere il dente avvele- demo. nato contro qualcuno: terlle manía a alguén; bat- demoralizzare I v. tr. [aux. avere] Desmoralizar, des- tere i denti: bate-los dentes; denti canini: dentes animar. L’insuccesso l’ha demoralizzato. O fracaso caninos; denti del giudizio: moas do xuízo; denti desmoralizouno. II v. intr. pron. [aux. essere] da latte: dentes de leite; denti incisivi: dentes inci- Desmoralizarse, desanimarse. Non demoralizzarti: sivos; denti molari: dentes molares; digrignare i la prossima volta andrà meglio. Non te desmorali- denti: chia-los dentes; la lingua batte dove il dente ces: a próxima vez sairá mellor. duole: sempre se recae sobre as vellas feridas; mal di denti: dor de moas; non aver nulla da mettere denaro s.m. 1 Diñeiro, cartos. I creditori lo persegui- sotto i denti: non ter nada que meter na boca; tano e non sa come trovare il denaro necessario. Os occhio per occhio, dente per dente: ollo por ollo, acredores perségueno e non sabe cómo atopa-lo dente por dente; parlare fuori dai denti: falar con diñeiro necesario. 2 (pl.) Ouros (nas cartas). Ha franqueza; stringere i denti: aperta-los dentes scartato un re di denari. Descartouse dun rei de (tamén fig.). ouros. # denaro in contante: diñeiro contante; denaro nero: diñeiro negro; denaro riciclato: dentiera s.f. Dentadura postiza. È andata dal dentista diñeiro branqueado; denaro sporco: diñeiro sucio; per aggiustare la dentiera. Foi onda o dentista para il tempo è denaro: o tempo é ouro; perdere tempo axusta-la dentadura postiza. e denaro: perder tempo e diñeiro. dentifricio -a I s.m. Dentífrico. Le hanno consigliato denigrare v. tr. [aux. avere] Denigrar, difamar, infa- un dentifricio per gengive delicate. Aconselláronlle mar. I colleghi non lo stimavano e lo denigravano un dentífrico para enxivas delicadas. II adx. apertamente. Os compañeiros non o estimaban e Dentífrico -a. Usa una pasta dentifricia al fluoro. denigrábano abertamente. Usa unha pasta dentífrica con fluor. denominare v. tr. [aux. avere] Denominar. Avevano dentista s. Dentista. Il dentista gli ha estratto un dente del giudizio. O dentista extraeulle unha moa denominato la casa Villa Marina. Denominaran a do xuízo. OBS.: m. pl. dentisti. casa Vila Mariña. OBS.: io denomino; v. irreg. V. táboa 1. dentro I adv. Dentro (no interior; tamén fig.). Qua dentro si sta meglio. Aquí dentro estase mellor. Ho denominazione s.f. Denominación. In botanica si guardato dentro, ma era troppo buio. Mirei dentro, usano denominazioni latine. En botánica úsanse pero estaba demasiado escuro. Parlamene: non puoi denominacións latinas. # denominazione di origi- tenerti sempre tutto dentro. Fálame diso: non podes ne controllata (D. O. C.): denominación de orixe. gardar sempre todo dentro. II prep. Dentro de. densità s.f. inv. Densidade. Quando il purè raggiunge Guarda dentro il cassetto. Mira dentro do caixón. # la densità desiderata, non resta che spegnere il fuoco darci dentro: traballar intensamente; esserci den- e servire. Cando o puré alcanza a densidade de- tro fino al collo: estar metido ata o pescozo; essere denudarsi 180

/ andare / mettere dentro: estar / ir / meter na depositare I v. tr. [aux. avere] 1 Deixar (poñer). Se cadea. vuoi, puoi depositare borsa e cappotto al guardaro- denudarsi v. tr. [aux. avere] Espirse, denudarse. Si è ba. Se queres, podes deixa-lo bolso e mailo abrigo denudato per esibire i suoi tatuaggi. Espiuse para no roupeiro. 2 Depositar (cousas de valor). exhibi-las súas tatuaxes. Abbiamo depositato in banca i nostri risparmi. Depositamos no banco os nosos aforros. II v. intr. denuncia s.f. 1 Denuncia. Le hanno rubato la borsa pron. [aux. essere] Depositarse, pousarse. Sui ed è andata a farne denuncia dai carabinieri. mobili si è depositato un bel po’ di polvere. Nos Roubáronlle o bolso e foi face-la denuncia á policía. mobles depositouse unha boa cantidade de po. # 2 Inscrición (acción de inscribir). Il padre è andato depositare un marchio di fabbrica: patentar. OBS.: a fare la denuncia della nascita. O pai foi face-la ins- io deposito; v. irreg. V. táboa 1. crición do nacemento. # denuncia dei redditi: declaración de ingresos; presentare / sporgere deposito s.m. 1 Depósito, almacén. Vicino al porto ci sono i depositi delle mercanzie. Preto do porto denuncia: presentar unha denuncia. OBS.: pl. denuncie / denunce. están os depósitos das mercadorías. 2 Consigna (de equipaxes). Ha lasciato i bagagli al deposito della denunciare v. tr. [aux. avere] 1 Denunciar. Aveva sot- stazione per visitare in fretta la città. Deixou as tratto parte degli stipendi ed è stato denunciato. maletas na consigna da estación para visitar rapi- Subtraera parte dos soldos e denunciárono. 2 (fig.) damente a cidade. 3 Depósito (de diñeiro). Quando Delatar (manifestar). Ogni suo gesto denunciava abbiamo ordinato i mobili, ci hanno chiesto un l’emozione. Cada xesto seu delataba a emoción. # deposito come garanzia. Cando encargámo-los denunciare la nascita di un figlio: inscribir un fillo mobles, pedíronnos un depósito como garantía. 4 no rexistro. OBS.: v. irreg. V. táboa 2. Pouso, borra, madre. Il vino ha lasciato un deposi- denunzia V. denuncia. to sul fondo della bottiglia. O viño deixou un pouso no fondo da botella. # deposito alluvionale: depó- denunziare V. denunciare. sito de aluvións; deposito bancario: depósito ban- denutrizione s.f. Desnutrición. Il bambino presenta- cario. va segni evidenti di maltrattamenti e di denutrizione. depravato -a adx. Depravado -a. Quell’uomo è un O neno presentaba signos evidentes de malos tratos depravato con precedenti di stupro e molestie ses- e de desnutrición. suali. Aquel home é un depravado con antecedentes deodorante I s.m. Desodorizante. Lo stesso deodo- por estupro e acoso sexual. rante esiste in spray o in crema. O mesmo desodori- depredare v. tr. [aux. avere] 1 Saquear (roubar). I zante existe en spray ou en crema. II adx. banditi depredarono alcuni villaggi. Os bandidos Desodorizante. Nell’armadio c’erano dei sacchetti- saquearon algunhas aldeas. 2 Depredar. Gli invaso- ni deodoranti. No armario había uns saquiños deso- ri depredarono le ricchezze della regione. Os inva- dorizantes. sores depredaron as riquezas da rexión. depilare I v. tr. [aux. avere] Depilar. L’estetista mi ha depressione s.f. 1 (Xeogr.) Depresión. Quelle depres- depilato le gambe con ceretta a caldo. A esteticista sioni del terreno sono state provocate dall’esplosio- depiloume as pernas con cera quente. II v. refl. ne di mine. Esas depresións do terreo provocounas [aux. essere] Depilarse. I ciclisti si depilano le a explosión de minas. 2 Depresión, decaemento. gambe. Os ciclistas depílanse as pernas. Prende da anni degli psicofarmaci per combattere la depilazione s.f. Depilación. Ha la pelle molto sensi- depressione. Toma dende hai anos psicofármacos bile e non sopporta la depilazione a cera. Ten a pel para combate-la depresión. moi sensible e non soporta a depilación con cera. depressivo -a adx. Depresivo -a. Dopo aver perso il dépliant s.m. inv. Folleto. Aveva la buca delle lettere lavoro è caduto in uno stato depressivo. Despois de piena di dépliant pubblicitari. Tiña a caixa de correo perde-lo traballo caeu nun estado depresivo. chea de folletos publicitarios. depresso -a part. pas. de deprimere e adx. (Econ., deporre v. tr. [aux. avere] 1 Depositar. Il sindaco ha Med.) Deprimido -a. Sono stati stanziati fondi per le deposto una corona di fiori sulla tomba. O alcalde aree economicamente depresse. Asignáronse fondos depositou unha coroa de flores sobre a tumba. 2 para as áreas economicamente deprimidas. Da (Der.) Declarar. Non posso deporre il falso. Non qualche tempo si sentiva solo e depresso. Desde podo declarar en falso. OBS.: v. irreg. V. táboa 17. había algún tempo sentíase só e deprimido. deportare v. tr. [aux. avere] Deportar. Hanno depor- deprimente adx. Deprimente. Non so come possano tato gli oppositori al regime nei campi di concentra- vivere in una casa così buia e deprimente. Non sei mento. Deportaron os opositores ó réxime ós cam- como poden vivir nunha casa tan escura e depri- pos de concentración. mente. 181 destinare deprimere I v. tr. [aux. avere] Deprimir. La separa- strade deserte gli fanno paura. As estradas desertas zione dal figlio l’ha depresso profondamente. A danlle medo. separación do fillo deprimiuno profundamente. II v. desiderare v. tr. [aux. avere] Desexar. Desiderava refl. [aux. essere] Deprimirse. Non deprimerti, tanto fare quel viaggio. Desexaba moito facer aque- vedrai che troveremo una soluzione. Non te depri- la viaxe. Cosa desideri: un caffè o un tè? ¿Que de- mas, verás cómo atopamos unha solución. OBS.: v. sexas: un café ou un té? Lo desiderava appassiona- irreg. V. táboa 33. tamente. Desexábao apaixonadamente. # essere depurare v. tr. [aux. avere] Depurar, purificar. desiderato (al teléfono): ser chamado (ó teléfono); Depurano l’acqua con filtri speciali. Depuran a farsi desiderare: facerse desexar; lasciare a de- auga con filtros especiais. siderare: deixar moito que desexar. OBS.: io deside- ♦ deputato s. Deputado -a. Alla prossima seduta del ro; v. irreg. V. táboa 1. Para referirse a ‘desexar Parlamento i deputati voteranno la proposta di (algo bo a alguén)’ en italiano emprégase o termo legge. Na próxima sesión do Parlamento os deputa- augurare. dos votarán a proposta de lei. desiderio s.m. Desexo. Se vedevano una stella caden- deridere v. tr. [aux. avere] Mofarse. I compagni la te formulavano un desiderio. Se vían unha estrela deridono perché è grassa. Os compañeiros mófanse fugaz formulaban un desexo. Aveva un grande de- dela porque está gorda. OBS.: v. irreg. V. táboa 31. siderio di affetto. Tiña un gran desexo de afecto. Lo stato di ansietà diminuisce il desiderio. O estado de deriva (alla-) loc. adv. Á deriva (tamén fig.). La barca ansiedade diminúe o desexo. ♦ Para referirse ó senza timone andava alla deriva. A barca sen temón ‘desexo (de prosperidade para alguén)’ en italiano andaba á deriva. Quando è mancato il capogruppo emprégase o termo augurio. sono andati alla deriva. Cando faltou o xefe de grupo foron á deriva. desistere v. intr. [aux. avere] Desistir. Se gli si mette qualcosa in testa, niente lo fa desistere. Se se lle derivare v. intr. [aux. essere] Derivar, proceder, pro- mete algo na cabeza, nada o fai desistir. OBS.: v. vir. Le lingue romanze derivano dal latino. As lin- irreg. V. táboa 43. guas románicas derivan do latín. OBS.: io derivo. desolato -a adx. 1 Desolado -a, desconsolado -a. derivazione s.f. Derivación. Molte parole nuove si Sono desolata per quello che è successo. Estou formano per derivazione. Moitas palabras novas desolada polo que sucedeu. 2 Desolado -a. Ci siamo fórmanse por derivación. trovati in un luogo desolato. Atopámonos nun lugar derubare v. tr. [aux. avere] Roubar. Il fratello l’ha desolado. derubato di una parte dell’eredità. O irmán roubou- desolazione s.f. Desolación. Il quartiere, scavato ♦ lle unha parte da herdanza. Para referirse a dalle ruspe, era una desolazione. O barrio, escava- ‘derrubar, derruír’ en italiano emprégase o termo do polas pas mecánicas, era unha desolación. demolire, para ‘derrubarse’ crollare. Capisco la tua desolazione e ti sono vicino. descrittivo -a adx. Descritivo -a. La sua analisi era Comprendo a túa desolación e estou contigo. puramente descrittiva, senza interpretazione. A súa dessert s.m. inv. Sobremesa (alimento). Come dessert análise era puramente descritiva, sen interpreta- abbiamo gelato, crème caramel o torta di mele. De ción. sobremesa temos xeado, flan ou torta de mazá. descrivere v. tr. [aux. avere] 1 Describir. Non ho destabilizzare v. tr. [aux. avere] Desestabilizar. parole per descrivere ciò che ho visto. Non teño Questo scandalo destabilizzerà il governo. Este palabras para describi-lo que vin. 2 Describir, tra- escándalo desestabilizará o goberno. zar. I pianeti descrivono orbite intorno al sole. Os planetas describen órbitas en torno ó sol. OBS.: v. destare I v. tr. [aux. avere] 1 Espertar. Il figlio l’ha irreg. V. táboa 69. destato in piena notte. O fillo espertouno en plena noite. 2 Suscitar, causar, provocar. Il suo arrivo des- descrizione s.f. Descrición. Il bambino ha dato una tava curiosità in paese. A súa chegada suscitava descrizione molto precisa dei fatti. O neno deu unha curiosidade na vila. II v. intr. pron. [aux. essere] descrición moi precisa dos feitos. Espertar, acordar, recordar. Si destò di soprassalto desertico -a adx. Desértico -a. Hanno reso fertili e balzò dal letto. Espertou sobresaltado e saltou da zone un tempo desertiche. Volveron fértiles zonas cama. nun tempo desérticas. OBS.: m. pl. desertici, f. pl. destinare v. tr. [aux. avere] 1 Destinar. Hanno desti- desertiche. nato mio padre all’estero. Destinaron o meu pai ó deserto -a I s.m. Deserto. Hanno attraversato il deser- estranxeiro. 2 Destinar, dedicar. Ha destinato il suo to del Sahara in jeep. Atravesaron o deserto do sforzo ad aiutare i fratelli. Destinou o seu esforzo a Sáhara en jeep. II adx. Deserto -a, solitario -a. Le axudarlles ós irmáns. destinatario 182 destinatario -a s. Destinatario -a. Sulla busta dev’es- determinazione s.f. Determinación, decisión. serci sia il nome del mittente che quello del destina- Affronta ogni ostacolo con determinazione. Afronta tario. No sobre debe estar tanto o nome do remiten- tódolos obstáculos con determinación. te coma o do destinatario. detersivo s.m. Deterxente. Per quel maglione devi destinazione s.f. Destino (lugar). Il treno è arrivato a usare un detersivo delicato. Para ese xersei debes destinazione con mezz’ora di ritardo. O tren chegou usar un deterxente delicado. ó destino con media hora de atraso. detestare v. tr. [aux. avere] Detestar, aborrecer, odiar. destino s.m. Destino, fado, fortuna. Un destino Detesto le lumache. Detesto as lesmas. avverso sembra gravare su quella famiglia. Un des- dettaglio s.m. Detalle, pormenor. Si perdono nei det- tino adverso parece pesar sobre aquela familia. # tagli. Pérdense nos detalles. L’osservazione attenta predire il destino: predici-lo destino; rassegnarsi del quadro consente di apprezzarne tutti i dettagli. A al proprio destino: resignarse ó propio destino. observación atenta do cadro permite apreciar tódo- destituire v. tr. [aux. avere] Destituír, depoñer. Hanno los seus detalles. # entrare nei dettagli: entrar en destituito il presidente coinvolto nello scandalo. detalles; prezzi al dettaglio: prezos polo miúdo; Destituíron o presidente implicado no escándalo. vendita al dettaglio: venda polo miúdo. OBS.: io destituisco, tu destituisci. dettare v. tr. [aux. avere] 1 Dictar. Chiamò il segreta- destra -o I adx. Dereito -a, destro -a. Il segno della rio per dettargli una lettera. Chamou o secretario croce si fa con la mano destra. O sinal da cruz faise para dictarlle unha carta. 2 Inducir, impulsar. Ogni coa man dereita. II s.f. Dereita. Si è seduto alla mia suo gesto era dettato dall’ambizione. Cada un dos seus xestos era inducido pola ambición. # dettar destra. Sentou á miña dereita. Sono sempre stati di legge: se-lo punto de referencia. destra. Sempre foron de dereitas. # essere il braccio destro (fig.): se-la man dereita; offrire / porgere il detto -a I part. pas. de dire e adx. 1 Chamado -a destro: dar unha oportunidade; tenere la destra: (apodado). Il primo zar fu Ivan IV detto il Terribile. garda-la dereita. O primeiro tsar foi Iván IV chamado o Terrible. II s.m. Dito. Il padre gli ripeteva spesso il detto “chi destrezza s.f. Destreza, habilidade, maña. L’acrobata trova un amico trova un tesoro”. O pai repetíalle a volteggiava sul trapezio con destrezza. O acróbata miúdo o dito “quen ten un amigo ten un tesouro”. # xiraba no trapecio con destreza. detto fatto: teu dito meu feito. detenzione s.f. 1 Posesión. La detenzione di armi devastare v. tr. [aux. avere] 1 Devastar. La grandine senza permesso è illegale. A posesión de armas sen ha devastato i raccolti. A sarabia devastou as collei- autorización é ilegal. 2 Arresto. L’imputato è stato tas. 2 (fig.) Aniquilar (a alguén). Il dolore lo aveva condannato a tre mesi di detenzione. O acusado foi devastato. A dor aniquilárao. condenado a tres meses de arresto. ♦ Para referirse á ‘detención (do vehículo, policial)’ en italiano deviare I v. intr. [aux. avere] Desviarse. L’auto ha emprégase o termo arresto. deviato su una strada secondaria. O coche desviouse por unha estrada secundaria. II v. tr. [aux. avere] deteriorare I v. tr. [aux. avere] Deteriorar, estragar, Desviar. I vigili hanno deviato il traffico a causa di derramar. Il calore ha deteriorato i viveri. A calor un incidente. Os gardas desviaron o tráfico a causa estragou os víveres. II v. intr. pron. [aux. essere] 1 dun accidente. OBS.: v. irreg. V. táboa 8. Deteriorarse, estragarse, derramarse. Con il tempo deviazione s.f. Desviación, desvío. Dopo il ponte, e l’uso gli utensili si deteriorano. Co tempo e mailo vedrai una deviazione sulla destra. Despois da uso os utensilios deterióranse. 2 (fig.) Deteriorarse. ponte, verás unha desviación á dereita. La loro amicizia si era deteriorata per un malinteso. A súa amizade deteriorárase por un malentendido. devoto -a I adx. Devoto -a. Era devoto alla Madonna. Era devoto da Virxe. Sono una sua devota ammira- determinare I v. tr. [aux. avere] 1 Determinar, fixar, trice. Son unha devota admiradora súa. II s. Devoto marcar. La manodopera determina il costo di questo -a. I devoti uscivano dalla chiesa. Os devotos saían prodotto. A man de obra determina o custo deste da igrexa. producto. 2 Determinar, motivar, ocasionar. La crisi asiatica ha determinato l’instabilità di tutte le borse. devozione s.f. Devoción. Ha una speciale devozione A crise asiática determinou a inestabilidade de per San Nicola. Tenlle unha especial devoción a San tódalas bolsas. II v. intr. pron. [aux. essere] Nicolás. In segno di devozione gli baciò la mano. En Decidirse, resolverse. Dopo lunghe discussioni si sinal de devoción bicoulle a man. # atti di devozio- determinarono ad agire. Despois de longas discu- ni / devozioni: oracións. sións decidíronse a actuar. OBS.: io determino; v. di prep. 1 De. I voti degli esami saranno esposti irreg. V. táboa 1. domani. As notas dos exames expoñeranse mañá. 183 dibattere

Tre di noi non possono venire. Tres de nós non dialetto s.m. Dialecto. Con i nonni parlava in dialetto poden vir. Suo nonno è di Ravenna. O seu avó é de calabrese. Cos avós falaba en dialecto calabrés. Ravena. Esce di casa alle otto. Sae da casa ás oito. dialogare v. intr. [aux. avere] Dialogar, conversar. Sei tutto sporco di vernice. Estás todo manchado de Seduti allo stesso tavolo, abbiamo dialogato piace- verniz. Quando si sono rivisti, hanno pianto di gioia. Cando se volveron ver, choraron de alegría. Cercava volmente. Sentados na mesma mesa, dialogamos soltanto di aiutarti. Trataba só de axudarche. È un agradablemente. OBS.: io dialogo, tu dialoghi; v. uomo di alta statura. É un home de alta estatura. Li irreg. V. táboas 1 e 6. hanno accusati di furto. Acusáronos de roubo. Il dialogo s.m. 1 Diálogo, conversación. I due erano pavimento è di legno. O chan é de madeira. Hanno immersi in un fitto dialogo. Os dous estaban inmer- una figlia di dieci anni. Teñen unha filla de dez sos nun intenso diálogo. 2 Diálogo. Il dialogo tra anos. Ricordati di andare alla Posta. Lémbrate de ir genitori e figli è la base della convivenza. O diálogo a Correos. 2 A. Abbiamo camminato di buon passo. entre pais e fillos é a base da convivencia. Abbiamo Camiñamos a bo paso. 3 Por. Di mattina lavora e di letto alcuni Dialoghi di Platone. Lemos algúns pomeriggio sta in casa. Pola mañá traballa e pola ‘Diálogos’ de Platón. OBS.: pl. dialoghi. tarde está na casa. 4 Que. Il tuo alloggio è più fred- do del mio. O teu aloxamento é máis frío có meu. Si diamante s.m. Diamante. Per il fidanzamento le spera di salvare i naufraghi. Espérase que se salven regalò un anello di diamanti. Polo compromiso rega- os náufragos. Ci ha pregato di restare. Pediunos que loulle un anel de diamantes. quedaramos. # a fianco di: a carón de; di fronte: diapositiva s.f. Diapositiva. Dopo cena hanno proiet- fronte a; di là: aí; di modo che: de modo que; di tato le diapositive fatte in vacanza. Despois da cea qua: aquí; di quando in quando: de cando en vez; proxectaron as diapositivas feitas nas vacacións. dopo di che: despois do que; fuori di: fóra de; in luogo di: en vez de; parlare del più e del meno: diario s.m. Diario (caderno). La nonna ha scritto un falar de todo un pouco; per mezzo di: por medio diario per quarant’anni. A avoa escribiu un diario de; prima di: antes de. OBS.: a contracción co art. durante corenta anos. # diario di bordo: diario de det. dá lugar ó art. contracto del, dell’, dello, dei, a bordo. ♦ Para referirse a ‘diario, de tódolos días’ degli, della, delle; pódese elidir diante de palabras emprégase giornaliero, para ‘diario, xornal (publi- que empezan por vocal: d’estate. cación)’ giornale. diabete s.m. Diabete. Un aumento di zucchero nel diarrea s.f. Diarrea. Ha bevuto dell’acqua infetta e ha sangue può essere dovuto al diabete. Un aumento de avuto mal di pancia e diarrea per due giorni. Bebeu azucre no sangue pódese deber á diabete. auga contaminada e tivo dor de barriga e diarrea diabetico -a I adx. Diabético -a. Mio padre è diabeti- durante dous días. co e deve seguire una dieta. Meu pai é diabético e diavolo s.m. Diaño, demo (tamén fig.). Il quadro rap- ten que seguir unha dieta. II s. Diabético -a. Per i presenta un inferno con diavoli e anime dannate. O diabetici ci sono alimenti dietetici senza zucchero. cadro representa un inferno con diaños e ánimas Para os diabéticos hai alimentos dietéticos sen azu- condenadas. Aveva due figli che erano dei diavoli. cre. OBS.: m. pl. diabetici, f. pl. diabetiche. Tiña dous fillos que eran uns diaños. # avere un diafano -a adx. Diáfano -a. La lampada di vetro dia- diavolo per capello: estar levado do demo; dove fano diffondeva una luce soffusa. A lámpada de diavolo...?: ¿onde diaño...?; essere come il diavolo cristal diáfano difundía unha luz difuminada. e l’acqua santa: ser incompatibles; fare il diavolo diagnosi s.f. inv. Diagnóstico. I medici non hanno a quattro: facer moito ruído; il diavolo fa le pento- saputo formulare una diagnosi esatta della malattia. le ma non i coperchi: o demo sempre deixa o rabo Os médicos non souberon formular un diagnóstico fóra; il diavolo non è così brutto come lo si dipin- exacto da enfermidade. (ext.) Hanno fatto una dia- ge: non é tan feo o demo como o pintan; mandare gnosi del panorama politico italiano. Fixeron un al diavolo qualcuno: mandar a tomar vento a diagnóstico do panorama político italiano. alguén; un buon diavolo: unha persona boa; un diagonale I s.f. Diagonal. La diagonale divide il qua- povero diavolo: un pobre diaño. drato in due triangoli. A diagonal divide o cadrado dibattere I v. tr. [aux. avere] Debater, discutir. en dous triángulos. II adx. Diagonal. Una linea dia- Durante la riunione abbiamo dibattuto varie que- gonale congiunge sempre due vertici non consecuti- stioni. Durante a reunión debatemos varias cues- vi. Unha liña diagonal une sempre dous vértices tións. II v. refl. [aux. essere] Opor resistencia. Il non consecutivos. ragazzino si dibatteva con tutte le sue forze. O rapa- dialettale adx. Dialectal. Parla con un marcato accen- ciño opoñía resistencia con tódalas súas forzas. to dialettale. Fala cun marcado acento dialectal. OBS.: v. irreg. V. táboa 65. dibattito 184 dibattito s.m. Debate, discusión. Il dibattito sarà tra- difensore -trice s. 1 Defensor -ora. Ebbe una meda- smesso in diretta. O debate será transmitido en glia come difensore della patria. Obtivo unha meda- directo. lla como defensor da patria. 2 (m.; Dep.) Defensa. Ha giocato come attaccante e come difensore. dicembre s.m. Decembro. Ci vedremo in dicembre Xogou como dianteiro e como defensa. # avvocato per le vacanze di Natale. Verémonos en decembro difensore: avogado defensor. OBS.: fai o f. irreg. polas vacacións de Nadal. difenditrice. dichiarare I v. tr. [aux. avere] 1 Declarar, manifestar. difesa s.f. Defensa. Si è sempre battuto in difesa dei Ha dichiarato di essere stanco di insinuazioni. più deboli. Pelexou sempre pola defensa dos máis Declarou que estaba canso de insinuacións. 2 débiles. La parola va ora alla difesa. Ten agora a Declarar. Giuri di dichiarare la verità, solo la verità, palabra a defensa. Dopo gli attacchi la difesa antia- nient’altro che la verità. Xure dici-la verdade, só a rea è in stato di allerta. Despois dos ataques a defen- verdade, e nada máis que a verdade. L’hanno dichia- sa antiaérea está en estado de alerta. La partita, rato innocente. Declarárono inocente. II v. refl. giocata quasi tutta in difesa, è stata deludente. O [aux. essere] Declararse. Pochi si dichiararono a partido, xogado case todo en defensa, foi decepcio- favore del provvedimento. Poucos se declararon a nante. # per legittima difesa: en lexítima defensa; favor da medida. Le si dichiarò e fu respinto. prendere le difese: defender a alguén. Declaróuselle e foi rexeitado. # io sottoscritto, difetto s.m. 1 Defecto, eiva, falta. Il suo peggior difet- dichiaro che: o abaixo firmante, declara que. to è la presunzione. O seu peor defecto é a presun- dichiarazione s.f. Declaración. La tua dichiarazione ción. 2 Defecto, fallo, tacha. Vendono a metà prez- mi sembrò molto sincera. A túa declaración pare- zo i capi che hanno un piccolo difetto. Venden a ceume moi sincera. # dichiarazione dei redditi: metade de prezo as pezas que teñen un pequeno declaración da renda; dichiarazione di fallimento: defecto. # chi è in sospetto è in difetto: pensa o declaración de quebra. ladrón que todos son da súa condición; difetto di fabbrica: defecto de fábrica; essere / sentirsi in dieta s.f. Dieta. La dieta le ha permesso di perdere i difetto: ser / sentirse culpable; fare difetto: sentar chili in eccesso. A dieta permitiulle perde-los quilos mal (unha peza); per difetto: por defecto. de máis. # fare una dieta / mettersi a dieta: facer unha dieta / poñerse a dieta. difettoso -a adx. Defectuoso -a, imperfecto -a. Quell’apriscatole è difettoso, stai attenta a non farti dietetico -a adx. Dietético -a. Ora mangia solo bi- male. Aquel abrelatas é defectuoso, estate atenta a scotti dietetici senza zucchero. Agora come só galle- non mancarte. tas dietéticas sen azucre. OBS.: m. pl. dietetici, f. pl. dietetiche. differente adx. Diverso -a (diferente). Abbiamo idee completamente differenti, ma arriveremo a un dietro I adv. Detrás, atrás. Tu che sei più alto, siediti accordo. Temos ideas completamente diversas, pero dietro. Ti que es más alto, senta detrás. II prep. chegaremos a un acordo. Detrás de. Si è nascosto dietro la tenda. Agachouse detrás da cortina. # correre dietro a qualcuno: ir differenza s.f. 1 Diferencia. C’è una grande diffe- detrás de alguén; ridere dietro a qualcuno: rirse renza di età tra loro. Hai unha gran diferencia de de alguén; star dietro a qualcosa: estar detrás de idade entre eles. 2 Diferencia, resto. La differenza algo. tra sette e quattro è tre. A diferencia entre sete e catro é tres. # fare differenza: facer diferencias. difendere I v. tr. [aux. avere] 1 Defender, protexer, differenziare v. tr. [aux. avere] Diferenciar, distin- amparar. Il cane l’ha difeso dall’aggresore. O can guir. Bisogna differenziare i due livelli di studio. defendeuno do agresor. L’avvocato ha rinunciato a Hai que diferencia-los dous niveis de estudio. OBS.: difendere il suo cliente. O avogado renunciou a v. irreg. V. táboa 7. defende-lo seu cliente. 2 Defender, manter, soster. Lo scienziato difendeva la sua teoria. O científico differire I v. tr. [aux. avere] Pospoñer, adiar, aprazar. defendía a súa teoría. 3 Defender, gardar, protexer. Differirono la partenza di qualche giorno. Questi giacconi difendono bene dal freddo. Estes Pospuxeron a marcha por algúns días. II v. intr. chaquetóns defenden ben do frío. II v. refl. [aux. [aux. avere] Diferenciarse, distinguirse. I materiali essere] 1 Defenderse. Hanno cercato di difendersi differiscono per qualità e prezzo. Os materiais dife- come potevano. Trataron de defenderse como podí- réncianse en calidade e prezo. OBS.: io differisco, tu an. 2 Defenderse, desenvolverse, manexarse. Sono differisci. scarso in latino ma in matematica mi difendo. Teño difficile I adx. 1 Difícil, arduo -a, custoso -a. Le piac- poucos coñecementos de latín pero en matemáticas ciono i lavori difficili. Gústalle os traballos difíci- deféndome. OBS.: v. irreg. V. táboa 26. les. 2 Difícil, complicado -a. È una persona diffici- 185 dilemma

le, con pochissimi amici. É unha persoa difícil, con Dopo pranzo hanno servito caffè e digestivi. pouquísimos amigos. È difficile che possa vederti Despois do xantar serviron café e licores dixestivos. prima di sabato. É difícil que te poida ver antes do # apparato digestivo: aparato dixestivo. sábado. II s. Difícil, complicado -a. Il difficile verrà digiunare v. intr. [aux. avere] Xaxuar. Digiuna da in seguito, quando saremo in più a decidere. O difí- alcuni giorni ed è molto debole. Xaxúa dende hai cil virá a continuación, cando sexamos máis a deci- algúns días e está moi débil. dir. digiuno s.m. Xaxún, xexún. Alcune religioni impon- difficoltà s.f. inv. 1 Dificultade, obstáculo, atranco. gono ai fedeli giornate di digiuno. Algunhas reli- Non ci si deve arrendere alle prime difficoltà. Un xións impóñenlles ós fieis días de xaxún. # essere a non se debe render ante as primeiras dificultades. 2 digiuno: estar sen comer; rompere il digiuno: inte- Dificultade, problema. Ha una difficoltà di pronun- rrompe-lo xaxún. cia. Ten unha dificultade de pronuncia. # essere in difficoltà: estar en dificultades; mettere in diffi- dignità s.f. inv. Dignidade. Hanno affrontato tutte le coltà: poñer en dificultade; trovarsi in difficoltà: disgrazie con grande dignità. Afrontaron tódalas atoparse en dificultade. desgracias con gran dignidade. diffidare I v. intr. [aux. avere] Desconfiar, recear. dignitoso -a adx. Digno -a. Ha mantenuto un com- Diffido delle sue offerte. Desconfío das súas ofer- portamento dignitoso, benché fosse fuori di sé. tas. II v. tr. [aux. avere] (Der.) Cominar (prohibir). Mantivo un comportamento digno, aínda que estive- Il giudice l’ha diffidato dal tornare in quella casa. O se fóra de si. L’alloggio è modesto ma dignitoso. A xuíz cominouno a non volver a aquela casa. vivenda é modesta pero digna. diffidente adx. Desconfiado -a. Siete diffidenti con digressione s.f. Digresión. Fece una breve digressio- gli estranei?¿Sodes desconfiados cos estraños? ne e poi tornò sull’argomento principale. Fixo unha breve digresión e despois volveu sobre o tema prin- diffidenza s.f. Desconfianza, receo. Ha superato l’i- cipal. niziale diffidenza e adesso è tranquilla. Superou a desconfianza inicial e agora está tranquila. dilagare v. intr. [aux. avere] 1 Rebordar, reverter. L’acqua dilagava inondando i campi. A auga rebor- diffondere I v. tr. [aux. avere] Difundir, propagar, daba inundando os campos. 2 (fig.) Estenderse, espallar. La radio diffondeva notizie allarmanti. A propagarse, difundirse. Mancano i farmaci e l’epi- radio difundía noticias alarmantes. II v. intr. pron. demia sta dilagando. Faltan as medicinas e a epide- [aux. essere] Difundirse, propagarse, espallarse. mia estase estendendo. OBS.: io dilago, tu dilaghi; v. Un profumo di rose si diffondeva in giardino. Un irreg. V. táboa 6. perfume de rosas difundíase no xardín. Si diffuse rapidamente la novità. Difundiuse rapidamente a dilapidare v. tr. [aux. avere] Dilapidar, malgastar, novidade. OBS.: v. irreg. V. táboa 47. disipar. La figlia ha dilapidato al gioco buona parte del patrimonio familiare. A filla dilapidou no xogo diffusione s.f. Difusión, divulgación, propagación. boa parte do patrimonio familiar. OBS.: io dilapido; L’istituto si occupa della diffusione della cultura v. irreg. V. táboa 1. regionale. O instituto ocúpase da difusión da cultu- ra rexional. dilatare I v. tr. [aux. avere] Dilatar. Il calore dilata i corpi. A calor dilata os corpos. II v. intr. pron. [aux. diga s.f. 1 Dique. Le dighe impedivano al mare di essere] Dilatar. Le pupille si dilatano nell’oscurità. avanzare. Os diques impedíanlle ó mar avanzar. 2 As pupilas dilátanse na escuridade. Presa, encoro, represa. La diga crea un bacino arti- ficiale di grande capienza. A presa crea unha cunca dilazione s.f. Dilación, demora. I creditori non con- artificial de gran cabida. OBS.: pl. dighe. cedono dilazioni al pagamento. Os acredores non conceden dilación no pago. digerire v. tr. [aux. avere] Dixerir (tamén fig.). Ha mangiato dei peperoni e non li ha digeriti. Comeu dileguarsi v. intr. pron. [aux. essere] 1 Desvanecerse, uns pementos e non os dixeriu. Quella brutta storia disiparse. A mezzogiorno la nebbia si era dileguata. non l’abbiamo ancora digerita. Aquela horrible his- A mediodía a néboa desvanecérase. 2 (fig.) toria aínda non a dixerimos. # non digerire qual- Desaparecer. I ladri si sono dileguati senza lasciare cuno (fig.): non tragar a alguén. OBS.: io digerisco, traccia. Os ladróns desapareceron sen deixar sinal. tu digerisci. dilemma s.m. Dilema (disxuntiva). Era un dilemma digestione s.f. Dixestión. Il caffè facilita la digestio- decidere tra due alternative ugualmente interessanti. ne. O café facilita a dixestión. Era un dilema decidir entre dúas alternativas igual- digestivo -a I adx. Dixestivo -a. L’estratto di liquirizia mente interesantes. OBS.: pl. dilemmi. ha proprietà digestive. O extracto de regalicia ten dilettante I s. 1 Afeccionado -a. Ha praticato diversi propiedades dixestivas. II s.m. Licor dixestivo. sport ma sempre da dilettante. Practicou varios dilettante 186

deportes pero sempre como afeccionado. 2 (des- dimenticare I v. tr. [aux. avere] Esquecer(se). Ho pect.) Diletante. Non puoi affidare una questione dimenticato il suo nome. Esquecín o seu nome. così delicata a un dilettante. Non podes confiar unha Dimenticavo di dirti che ti hanno cercato. Esquecía cuestión tan delicada a un diletante. II adx. dicirche que te buscaban. Sono dovuta tornare a casa Diletante. È molto bravo per essere un violinista perché avevo dimenticato il portafoglio. Tiven que dilettante. É moi bo para ser un violinista diletante. volver á casa porque esquecera a carteira. II v. intr. dilettare I v. tr. [aux. avere] Deleitar, recrear. Era un pron. [aux. essere] Esquecerse. Non dimenticarti di conversatore brillante e sapeva dilettare il pubblico. imbucare la lettera. Non te esquezas de bota-la carta. Era un conversador brillante e sabía deleita-lo OBS.: io dimentico, tu dimentichi; v. irreg. V. táboas público. II v. intr. pron. [aux. essere] Deleitarse. Si 1 e 5. diletta di pittura. Deléitase coa pintura. dimettere I v. tr. [aux. avere] Da-la alta. Domani diletto -a I adx. Preferido -a. È la sua nipote diletta. dimetteranno il paziente dall’ospedale. Mañá É a súa neta preferida. II s.m. Deleite, delicia, gozo. daranlle a alta ó paciente do hospital. II v. refl. La musica gli offrì un diletto mai provato. A música [aux. essere] Dimitir, cesar. Il sindaco ha annuncia- ofreceulle un deleite que nunca sentira. # mio dilet- to la sua decisione di dimettersi. O alcalde anunciou to! (lett.): ¡meu querido! a súa decisión de dimitir. OBS.: v. irreg. V. táboa 50. diligente adx. Dilixente. È un bambino diligente e dimezzare v. tr. [aux. avere] Partir pola metade. Con studia con grande impegno. É un neno dilixente e il part-time le hanno dimezzato le ore di lavoro e lo estudia con grande afán. stipendio. Co traballo a tempo parcial partíronlle pola metade as horas de traballo e o soldo. diligenza s.f. Dilixencia. Lavora con diligenza ma senza grandi risultati. Traballa con dilixencia pero diminuire I v. tr. [aux. avere] Diminuír. L’aspirina le sen grandes resultados. Il western è cominciato con ha fatto diminuire la febbre. A aspirina fíxolle dimi- il tipico assalto alla diligenza. O filme do oeste nuí-la febre. II v. intr. [aux. essere] Diminuír, bai- comezou co típico asalto á dilixencia. xar, minguar. Nell’ultimo trimestre sono diminuiti i prezzi al consumo. No último trimestre diminuíron diluire v. tr. [aux. avere] Diluír. La vernice va diluita os prezos ó consumo. OBS.: io diminuisco, tu dimi- con un po’ di solvente. O verniz débese diluír cun nuisci. pouco de disolvente. OBS.: io diluisco, tu diluisci. dimissioni s.f. pl. Dimisión, cesamento. Le sue diluviare v. intr. [aux. essere ou avere] 1 Diluviar, dimissioni sono state provocate da gravi disaccordi. arroiar. Diluviava ed eravamo senza ombrello. A súa dimisión foi provocada por graves desacor- Diluviaba e estabamos sen paraugas. 2 (fig.) dos. # dare / presentare le dimisioni: presenta-la Chover. Alla fine del concerto sono diluviati gli dimisión. applausi. Ó final do concerto choveron os aplausos. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. dimora s.f. Residencia, domicilio, morada. Hanno fissato dimora in città. Fixaron a residencia na cida- diluvio s.m. 1 Diluvio. L’arca di Noè salvò dal diluvio de. # senza fissa dimora: sen domicilio estable; la sua famiglia e una coppia di ogni specie animale. l’ultima dimora: a tumba. A arca de Noé salvou do diluvio a súa familia e unha parella de cada especie animal. 2 (fig.) dimostrare v. tr. [aux. avere] 1 Aparentar, represen- Choiva, chuiva. I giocatori ricevettero un diluvio di tar. Non dimostra l’età che ha. Non aparenta a idade fischi. Os xogadores recibiron unha choiva de asu- que ten. 2 Demostrar, amosar, mostrar. Hanno bíos. dimostrato di essere all’altezza dell’incarico. Demostraron estar á altura do encargo. 3 dimagrire v. intr. [aux. essere] Adelgazar, enfraque- Demostrar, probar. Ci ha dimostrato la sua teoria cer, enmagrecer. Mangia poco ma non riesce a con un esperimento. Demostróuno-la súa teoría cun dimagrire. Come pouco pero non consegue adelga- experimento. zar. OBS.: io dimagrisco, tu dimagrisci. dimostrazione s.f. 1 Demostración. Questa è la dimenare v. tr. [aux. avere] Menear, abanear. Il cuc- dimostrazione che non mi ero sbagliato. Esta é a ciolo dimenava la coda per la contentezza. O cacho- demostración de que non me equivocara. rro meneaba a cola coa alegría. L’insegnante fa alla lavagna la dimostrazione del dimensione s.f. Dimensión, medida, proporción. In teorema. O profesor fai no encerado a demostración un alloggio di quelle dimensioni potrebbero vivere do teorema. Il corpo dell’aeronautica si è esibito in comodamente cinque o sei persone. Nunha vivenda una dimostrazione di volo acrobatico. O corpo da daquelas dimensións poderían vivir comodamente aeronáutica exhibiuse nunha demostración de voo cinco ou seis persoas. Durante il viaggio ci è sem- acrobático. 2 Demostración, mostra. La ditta di brato di perdere la dimensione del tempo. Durante a elettrodomestici ha organizzato una dimostrazione viaxe pareceunos perde-la dimensión do tempo. nel centro commerciale. A fábrica de electrodomés- 187 diradare

ticos organizou unha demostración no centro liberarsi dalla dipendenza al fumo. É necesaria comercial. 3 Manifestación (reunión). I cittadini moita vontade para liberarse da dependencia do hanno aderito in massa alla dimostrazione per la tabaco. pace. Os cidadáns adheríronse en masa á manifes- dipendere v. intr. [aux. essere] Depender. Questa tación pola paz. scelta dipende solo da te. Esta elección depende só dinamico -a I adx. 1 (Fís.) Dinámico -a. Il professo- de ti. Si cercò un lavoro per non dipendere dal mari- re ha spiegato le leggi dinamiche. O profesor expli- to. Buscou un traballo para non depender do home. cou as leis dinámicas. 2 Dinámico -a, activo -a. È OBS.: v. irreg. V. táboa 26. una donna dinamica e piena di energia. É unha dipingere v. tr. [aux. avere] Pintar (tamén fig.). Van muller dinámica e chea de enerxía. II s.f. Dinámica Gogh dipingeva con pennellate dense di colore. Va n (tamén fig.). La dinamica è una parte della fisica. A Gogh pintaba con pinceladas densas de color. Ce dinámica é unha parte da física. Ho preparato un l’hanno dipinto come un mostro. Pintáronnolo resoconto della dinamica dei prezzi. Preparei un coma un monstro. # dipingere a olio / a tempera / informe sobre a dinámica dos prezos. OBS.: m. pl. ad acquerello: pintar ó óleo / á témpera / á acuare- dinamici, f. pl. dinamiche. la. OBS.: v. irreg. V. táboa 11. ♦ Para referirse a ‘pin- dinamite s.f. Dinamita. Hanno fatto esplodere l’auto tar (paredes)’ en italiano emprégase espec. a expre- con una carica di dinamite. Fixeron explota-lo coche sión tinteggiare le pareti. cunha carga de dinamita. dipinto -a I part. pas. de dipingere e adx. Pintado -a. dinanzi (-a) loc. prep. Diante. Dinanzi a lei non par- La casa ha le finestre dipinte di verde. A casa ten as lare di questo argomento. Diante dela non fales fiestras pintadas de verde. II s.m. Pintura (cadro). deste tema. Nell’ultima sala sono esposti i dipinti della scuola di dintorni s.m. pl. Arredores. Abbiamo visitato Firenze Brueghel. Na última sala están expostas as pinturas e dintorni. Visitamos Florencia e arredores. da escola de Brueghel. # neanche dipinto: nin en pintura. Dio s.m. 1 Deus (tamén fig.). Mi ha chiesto se crede- vo in Dio. Preguntoume se cría en Deus. Il suo dio diploma s.m. Título (diploma). Si è laureato in giu- è il denaro. O seu deus é o diñeiro. 2 Deus, divinda- gno, ma non gli è ancora stato rilasciato il diploma. de. Marte è il dio della guerra. Marte é o deus da Licenciouse en xuño, pero aínda non lle entregaron guerra. # che Dio ce la mandi buona: que Deus nos o título. axude; Dio li fa e poi li accoppia: Deus dáos e eles diplomatico -a I adx. Diplomático -a. Appartiene al xúntanse; ogni ben di Dio: abundancia de manxa- corpo diplomatico. Pertence ó corpo diplomático. res; piove che Dio la manda: chove a Deus dar Devi imparare ad essere più diplomatico negli affa- auga; se Dio lo vuole: se Deus quere. OBS.: fai o pl. ri. Debes aprender a ser máis diplomático nos nego- irreg. gli dei. cios. II s. Diplomático -a. Questo diplomatico è dipartimento s.m. Departamento. La Francia è divi- specializzato nei rapporti con l’Asia. Este diplomá- sa in dipartimenti. Francia está dividida en departa- tico está especializado nas relacións con Asia. OBS.: mentos. Lavora alla Facoltà di Fisica, nel m. pl. diplomatici, f. pl. diplomatiche. Dipartimento di Elettronica. Traballa na Facultade diplomazia s.f. Diplomacia. Sia il nonno che il padre de Física, no Departamento de Electrónica. sono stati consoli e anche lui entrerà in diplomazia. dipendente I adx. 1 Dependente. Presenterà il pro- Tanto o avó como o pai foron cónsules e tamén el getto appoggiata dalle persone dipendenti da lei. entrará na diplomacia. Dovrai usare tutta la tua Presentará o proxecto apoiada polas persoas diplomazia per convincerli. Deberás usar toda a túa dependentes dela. 2 (Gram.) Subordinado -a. diplomacia para convencelos. L’esercizio chiede di individuare la proposizione diradare I v. tr. [aux. avere] Espaciar (distanciar). principale e le proposizioni dipendenti. O exercicio Con il tempo hanno diradato gli incontri e ora non si pide que se determinen a proposición principal e as vedono quasi più. Co tempo espaciaron os encon- proposicións subordinadas. II s. Empregado -a. Il tros e agora xa case non se ven. II v. intr. pron. [aux. capo reparto ha un ottimo rapporto con i dipenden- essere] Disiparse, desvanecerse, esvaecerse. Se si ti. O xefe de sección ten unha estupenda relación dirada la nebbia avremo il sole. Se se disipa a néboa cos empregados. # tossicodipendente: drogadicto. teremos sol. ♦ Para referirse ó ‘dependente (dun comercio)’ en dire I v. tr. [aux. avere] Dicir. Ha detto ciò che pensa. italiano emprégase o termo commesso. Dixo o que pensa. Che cosa vuol dire ‘nomignolo’? dipendenza s.f. Dependencia. Dimostrava una dipen- ¿Que quere dicir ‘nomignolo’? Qualcosa mi dice denza eccessiva dai genitori. Amosaba unha depen- che ritornerà presto. Algo me di que volverá axiña. dencia excesiva dos pais. Occorre molta volontà per II v. intr. impers. [aux. essere] Dicir. Si dice che da dire 188

giovane fosse bellissima. Dise que de nova era moi diritto -a I s.m. 1 Dereito. Non hai il diritto di parlar- guapa. # avere un bel dire: falar ben; dire chiaro e mi così. Non te-lo dereito de falarme así. Ha studia- tondo: dici-las cousas claramente; dire di sì / di no: to diritto internazionale e si è interessato di diplo- dicir que si / que non; dire le preghiere: rezar; dire mazia. Estudiou dereito internacional e interesouse pane al pane e vino al vino: ó pan pan e ó viño pola diplomacia. 2 Dereito, face. In questo maglio- viño; lasciar dire: deixar falar; non c’è che dire: ne non si distingue il diritto dal rovescio. Neste xer- non hai nada que dicir; non faccio per dire: non é sei non se distingue o dereito do revés. II adx. por nada; tanto per dire: por dicir algo; tra il dire Dereito -a, recto -a. Hanno legato dei paletti ai fusti e il fare c’è di mezzo il mare: entre o dito e o feito dei giovani alberi per farli crescere diritti. Ataron hai un gran treito. OBS.: v. irreg. V. táboa 82. uns paos pequenos ós talos das árbores novas para facelas medrar dereitas. III adv. Recto. Per la sta- diretto -a I part. pas. de dirigere e adx. 1 Dirixido-a. zione dovete andare sempre diritto, non potete sba- Questo programma è diretto a orientare i più giova- gliare. Para a estación debedes ir sempre recto, non ni. Este programa está dirixido a orienta-los máis vos podedes equivocar. # a maggior diritto: aínda novos. Avevano inviato una lettera diretta al sindaco. máis; andare diritto allo scopo: ir dereito ó obxec- Enviaran unha carta dirixida ó alcalde. 2 Directo - tivo; avere tutto il diritto di: ter todo o dereito de; a, dereito -a, recto -a. La via più diretta per lo stadio con quale diritto?: ¿con que dereito?; diritti d’au- attraversa il centro. O camiño máis directo para o tore: dereitos de autor; diritto come un fuso: estadio atravesa o centro. 3 Directo -a (sen inter- dereito coma un fuso; essere nel pieno diritto di: mediarios). Si dedica alla vendita diretta di frutta. estar no pleno dereito de; far valere il proprio Adícase á venda directa de froita. II s.m. 1 Tren diritto: facer vale-los propios dereitos; rigare directo. Il diretto, a differenza del rapido, si ferma in diritto: obrar rectamente; rivendicare i propri tutte le località. O tren directo, a diferencia do rápi- diritti: reivindica-los propios dereitos; tirare dirit- do, para en tódalas localidades. 2 Directo (boxeo). to: seguir dereito. OBS.: como s. e adv. ten a varian- Il pugile ha messo a segno un diretto potentissimo. te dritto. O púxil deu un directo potentísimo. # andare in diretta: saír en directo (na televisión); complemen- dirottare v. tr. [aux. avere] 1 Secuestrar (avión). I to diretto: complemento directo; imposte dirette: terroristi hanno dirottato un aereo. Os terroristas impostos directos; trasmissione in diretta: transmi- secuestraron un avión. 2 Desviar (do camiño). Dato sión en directo. che ci sono dei lavori, hanno dirottato il traffico. Dado que hai obras, desviaron o tráfico. direttore -trice s. Director -ora. Il direttore della scuola ha convocato una riunione. O director da dirotto (a -) loc. adv. A chuzos. Ha piovuto a dirotto escola convocou unha reunión. ♦ Para referirse ó tutta la notte. Choveu a chuzos toda a noite. # pian- ‘director (dun instituto de bacharelato)’ en italiano to dirotto: chorar a fío. emprégase o termo preside. disaccordo s.m. Desacordo. Parlandone riuscirete a direzione s.f. 1 Dirección, rumbo. Andava nella stes- superare il disaccordo. Falando diso conseguiredes sa direzione e abbiamo camminato insieme. Ía na supera-lo desacordo. mesma dirección e camiñamos xuntos. 2 Dirección. disadattato -a I adx. Inadaptado -a. L’assistente È alla direzione di una grossa impresa. Está na sociale segue un gruppo di ragazzini disadattati e ne dirección dunha grande empresa. La signora Rosso agevola l’inserimento nella scuola. O asistente è attesa in direzione. Esperan pola señora Rosso en social fai o seguimento dun grupo de rapaciños dirección. inadaptados e facilita a súa inserción na escola. II dirigente I s. Dirixente. Sua moglie è dirigente d’a- s. Inadaptado -a. È sempre stato un disadattato, zienda. A súa muller é dirixente de empresa. II adx. trova problemi ovunque. Foi sempre un inadaptado, Dirixente. Oggi si riunisce il corpo dirigente del atopa problemas en todas partes. partito. Hoxe reúnese o corpo dirixente do partido. disagio s.m. Incomodidade. Durante il viaggio, dirigere I v. tr. [aux. avere] Dirixir. Abbiamo diretto hanno avuto molte difficoltà e disagi di ogni genere. lo sguardo verso la finestra. Dirixímo-la mirada Durante a viaxe, tiveron moitas dificultades e inco- cara á fiestra. Ha diretto l’orchestra con la consue- modidades de todo tipo. Nelle situazioni formali ta maestria. Dirixiu a orquestra coa acostumada provava un certo disagio. Nas situacións formais mestría. II v. refl. [aux. essere] Dirixirse, encami- sentía unha certa incomodidade. # essere / sentirsi ñarse. Usciti da scuola, si sono diretti a casa. Cando a disagio: estar incómodo; mettere qualcuno a saíron da escola, dirixíronse á casa. # dirigere la disagio: facer que alguén se sinta incómodo. parola a qualcuno: dirixirlle a palabra a alguén; disapprovare v. tr. [aux. avere] Desaprobar (censu- dirigere una lettera a qualcuno: dirixir unha carta rar). Disapprovo i suoi metodi educativi. Desaprobo a alguén. OBS.: v. irreg. V. táboa 41. os seus métodos educativos. 189 discoteca disappunto s.m. Contrariedade (desgusto). Quando disciplina s.f. Disciplina. Il supplente stentava a man- gli hanno comunicato il brutto risultato, non ha tenere la disciplina in quella classe. Ó substituto potuto nascondere il disappunto. Cando lle comuni- custáballe traballo mante-la disciplina naquela caron o mal resultado, non puido esconde-la con- clase. Non ha nessuna disciplina, non mi stupisce trariedade. che non superi gli esami. Non ten ningunha discipli- na, non me estraña que non pase os exames. La sto- disarmare v. tr. [aux. avere] 1 Desarmar (tamén fig.). ria, la filosofia, la letteratura sono discipline uma- La guardia è stata disarmata, legata e imbavagliata nistiche. A historia, a filosofía, a literatura son dai malviventi. A garda foi desarmada, atada e disciplinas humanísticas. amordazada polos delincuentes. Le sue ragioni mi hanno disarmato. As súas razóns desarmáronme. 2 disciplinato -a adx. Disciplinado -a. La classe è di- Desarmar, desmontar. Nel porto stanno disarmando sciplinata e non ha mai dato problemi agli insegnan- la vecchia nave. No porto están desarmando a vella ti. A clase é disciplinada e nunca lles deu problemas nave. ós profesores. disastro s.m. Desastre, desgracia, calamidade disco s.m. Disco. I compact disc hanno sostituito i (tamén fig.). Si ignorano per il momento le cause del vecchi dischi di vinile. Os compact disc substituíron disastro. Ignóranse polo momento as causas do os vellos discos de vinilo. Soffre di ernia del disco. desastre. In cucina sei un vero disastro. Na cociña es Padece de hernia de disco. # disco orario: disco un verdadeiro desastre. horario; disco volante: ovni; lancio del disco: lan- zamento de disco. OBS.: pl. dischi. ♦ Para referirse disastroso -a adx. Desastroso -a, calamitoso -a, a ‘disco duro (do ordenador)’ en italiano empréga- catastrófico -a (tamén fig.). La guerra ha portato se hard disc e para ‘disquete’ dischetto. conseguenze disastrose. A guerra trouxo consecuen- cias desastrosas. La nostra relazione è stata disa- discordia s.f. Discordia, desavinza. C’è sempre stata strosa. A nosa relación foi desastrosa. discordia tra le due famiglie. Sempre houbo discor- dia ente as dúas familias. # il pomo / seme della discendente I adx. Descendente. Il grafico mostra la discordia: a mazá / causa da discordia. linea discendente delle vendite. O gráfico amosa a liña descendente das vendas. II s. Descendente. È discorrere v. intr. [aux. avere] Conversar, dialogar, l’ultimo discendente di una nobile famiglia calabre- departir. Abbiamo preso un caffè discorrendo del se. É o derradeiro descendente dunha nobre familia più e del meno. Tomamos un café conversando de calabresa. todo un pouco. # e via discorrendo: e así sucesiva- mente. OBS.: v. irreg. V. táboa 35. ♦ Para referirse a discendenza s.f. Descendencia. L’albero genealogico ‘discorrer, inventar’ en italiano emprégase o termo mette in evidenza i capostipiti e la discendenza della ideare, para ‘discorrer (transcorrer)’ passare e para famiglia. A árbore xenealóxica resalta os fundado- ‘discorrer (fluír)’ scorrere. res da liñaxe e a descendencia da familia. discorso s.m. 1 Tema, asunto. Non cambiare discor- discendere I v. intr. [aux. essere] 1 Descender, bai- so, rispondi. Non cambies de tema, responde. 2 xar. Sono discesi dal treno con pochi bagagli. Discurso (conferencia). Il discorso del presidente Baixaron do tren con poucas maletas. 2 Descender della Repubblica è stato trasmesso in diretta. O dis- (proceder). Discende da nobile famiglia. Descende curso do presidente da República foi transmitido en de familia nobre. II v. tr. [aux. avere] Descender, directo. 3 Conversación, conversa. Ho perso il filo baixar. Discese i gradini ad uno ad uno. Descendeu del discorso. Perdín o fío da conversación. # attac- os chanzos un a un. OBS.: v. irreg. V. táboa 26. care discorso: empezar a falar; che discorsi!: ¡que discepolo -a s. Discípulo -a. Giovanni era il discepo- parvadas!; entrare in discorso: entrar na conversa- lo più giovane di Gesù. Xoán era o discípulo máis ción; lasciar cadere il discorso: deixar morre-la novo de Xesús. Ecco il professore che arriva con i conversación; le parti del discorso: as categorías suoi discepoli. Velaí o profesor que chega cos seus gramaticais; questo è un altro discorso: esta é discípulos. outra cuestión. discesa s.f. 1 Descenso, baixada. Siamo saliti lenta- discoteca s.f. Discoteca. Hanno passato tutta la notte mente, ma la discesa è stata veloce. Subimos lenta- in discoteca. Pasaron toda a noite na discoteca. mente, pero o descenso foi veloz. 2 Pendente (decli- OBS.: pl. discoteche. ve). Lungo la strada in discesa non abbiamo dovuto discreto -a adx. Discreto -a (prudente, moderado). È pedalare. Ó longo da estrada en pendente non tive- una persona discreta e potrai fidarti di lei. É unha mos que pedalear. 3 Descenso, baixada, diminu- persoa discreta e poderás fiarte dela. La borsa ha ción. A gennaio c’è una discesa dei prezzi. En segnato un discreto rialzo. A bolsa marcou unha dis- xaneiro hai un descenso dos prezos. creta alza. discreto 190 discrezione s.f. Discreción (prudencia, moderación). Algúns soldados desertaban e volvían a casa. Non La scelta è lasciata alla vostra discrezione. A elec- disertare dal nostro partito. Non desertes do noso ción déixase á vosa discreción. In una faccenda così partido. ♦ Para referirse a ‘disertar’ en italiano delicata occorre agire con discrezione. Nun asunto emprégase o termo dissertare. tan delicado cómpre actuar con discreción. diserzione s.f. Deserción (tamén fig.). L’ufficiale fu discriminare v. tr. [aux. avere] Discriminar. Non accusato di diserzione. O oficial foi acusado de de- sanno discriminare tra ciò che è fondamentale e ciò serción. Questo cambiamento di idea mi sembra una che è secondario. Non saben discriminar entre o que diserzione. Este cambio de idea paréceme unha de- é fundamental e o que é secundario. Li ha denun- serción. ciati perché l’avevano discriminata. Denunciounos disfare I v. tr. [aux. avere] Desfacer. Non hai ancora porque a discriminaran. OBS.: io discrimino; v. disfatto le valigie. Aínda non desfixéche-las male- irreg. V. táboa 1. tas. Io faccio e lui disfa. Eu fago e el desfai. Il sole discriminazione s.f. Discriminación. Stanno facendo ha disfatto la neve. O sol desfixo a neve. II v. refl. un’inchiesta sulla discriminazione degli emigrati. [aux. essere] Desfacerse (librarse). Si è disfatta dei Están facendo unha enquisa sobre a discriminación documenti che la incolpavano. Desfíxose dos docu- dos emigrantes. mentos que a inculpaban. OBS.: v. irreg. V. táboa 24. discussione s.f. 1 Discusión, debate. Dopo una lunga disgrazia s.f. Desgracia, desventura, infortunio. Ha discussione siamo giunti a un accordo. Despois sopportato tutte le disgrazie con molta forza d’ani- dunha longa discusión chegamos a un acordo. 2 mo. Soportou tódalas desgracias con moita forza de Discusión, rifa. Ha avuto una forte discussione con ánimo. Ci sarà un funerale per le vittime della di- la madre. Tivo unha forte discusión coa nai. # esse- sgrazia. Haberá un funeral polas víctimas da des- re fuori discussione: ser indiscutible; mettere in gracia. # cadere in disgrazia: caer en desgracia; le discussione: analiza-la validez de algo. disgrazie non vengono mai sole: as desgracias nunca veñen soas; per mia / tua disgrazia: para discutere I v. tr. [aux. avere] 1 Discutir, debater. Ci desgracia miña / túa. siamo riuniti per discutere la questione. Xuntámonos para discuti-la cuestión. 2 Cuestionar disgraziato -a I adx. Desgraciado -a, desafortunado (criticar). Non voglio discutere la sua buona fede. -a, desventurado -a. Ha avuto una vita triste e di- Non quero cuestiona-la súa boa fe. II v. intr. [aux. sgraziata. Tivo unha vida triste e desgraciada. II s. avere] Discutir (debater). Il progetto di legge sarà 1 Coitado -a, desventurado -a. Mi fa molta pena, è discusso in Parlamento. O proxecto de lei será dis- sempre stato un disgraziato. Dáme moita lástima, cutido no Parlamento. OBS.: v. irreg. V. táboa 38. sempre foi un coitado. 2 (fam., despect.) Inconsciente, insensato -a. Sei un disgraziato, sai disdire v. tr. [aux. avere] Anular (cancelar). Non che potevi romperti il collo? Es un inconsciente, stavo bene e ho dovuto disdire l’appuntamento. Non ¿sabes que podías rompe-lo pescozo? 3 (fam., des- estaba ben e tiven que anula-la cita. OBS.: v. irreg. V. pect.) Desgraciado -a. È un disgraziato che si meri- táboa 82. ♦ Para referirse a ‘desdicir (a outros)’ en terebbe la galera. É un desgraciado que merecería o italiano emprégase o termo contraddire, para ‘des- cárcere. dicir (o que se dixo)’ ritrattare ou smentire. disgregare I v. tr. [aux. avere] Desintegrar, disgregar disegnare v. tr. [aux. avere] Debuxar. Ha disegnato la (tamén fig.). Le onde disgregavano la roccia. As tua faccia su un quaderno. Debuxou a túa cara nun ondas desintegraban a rocha. Le divergenze hanno caderno. Gli piace disegnare e si è iscritto disgregato il gruppo. As diverxencias desintegraron all’Accademia delle Belle Arti. Gústalle debuxar e o grupo. II v. intr. pron. [aux. essere] Desintegrarse, matriculouse na Escola de Belas Artes. disgregarse. In pochi anni la famiglia si è disgrega- disegno s.m. 1 Debuxo. Per la lezione di disegno oggi ta. En poucos anos a familia desintegrouse. OBS.: io ci serve carta ruvida e carboncino. Para a clase de disgrego, tu disgreghi; v. irreg. V. táboa 6. debuxo hoxe precisamos papel rugoso e carbón de disgustare I v. tr. [aux. avere] Repugnar. Lo disgus- debuxo. 2 Deseño. In soggiorno ha dei mobili sve- tava la volgarità della gente. Repugnáballe a vulga- desi dal disegno semplice. Na sala de estar ten ridade da xente. II v. intr. pron. [aux. essere] mobles suecos de deseño sinxelo. 3 Designio. I Repugnar. Mangiare solo verdura ha finito per dis- disegni della Provvidenza sono misteriosi. Os desig- gustarci. Comer só verdura acabou por repugnar- nios da Providencia son misteriosos. # disegni ani- nos. ♦ Para referirse ó ‘desgustar’ en italiano mati: debuxos animados; disegno di legge: proxec- emprégase o termo dispiacere. to de lei. disgusto s.m. Repugnancia, noxo. Prendeva uno sci- disertare v. intr. [aux. avere] Desertar (tamén fig.). roppo dolciastro e faceva smorfie di disgusto. Alcuni soldati disertavano e tornavano a casa. Tomaba un xarope dulzón e facía carantoñas coa 191 disperazione

repugnancia. ♦ Para referirse a ‘desgusto’en italia- accións deshonestas, incluso tendo graves dificulta- no emprégase o termo dispiacere. des financeiras. disidratare I v. tr. [aux. avere] Deshidratar. disordinato -a part. pas. de disordinare e adx. 1 Disidratano le verdure per conservarle a lungo. Desordenado -a, atrapallado -a. In un ufficio così Deshidratan as verduras para conservalas durante disordinato non so come faccia a ritrovare le cose. moito tempo. II v. intr. pron. [aux. essere] Nun despacho tan desordenado non sei como fai Deshidratarse. Se non bevi finirai per disidratarti. para atopa-las cousas. 2 Desordenado -a, irregular. Se non bebes acabarás por deshidratarte. Da qualche tempo fa una vita disordinata. Dende hai disinfettante I adx. Desinfectante. Ha sotto chiave i algún tempo leva unha vida desordenada. prodotti disinfettanti. Ten baixo chave os productos disordine s.m. 1 Desorde, desarranxo, desorganiza- desinfectantes. II s.m. Desinfectante. Nell’am- ción. Ha lasciato la stanza nel più totale disordine. bulatorio c’era un forte odore di disinfettante. No Deixou o cuarto na máis completa desorde. 2 (pl.) ambulatorio había un forte olor a desinfectante. Desordes. La polizia è intervenuta per sedare i vio- disinfettare v. tr. [aux. avere] Desinfectar. La madre lenti disordini. A policía interviu para calma-las gli ha disinfettato la ferita e gli ha messo un cerotto. violentas desordes. # essere in disordine: estar mal A nai desinfectoulle a ferida e púxolle un apósito. amañado; mettere in disordine: desordenar. disinganno s.m. Desengano. Partì sperando di disorganizzazione s.f. Desorganización. La disorga- dimenticare il disinganno amoroso. Marchou espe- nizzazione è un grave problema per l’azienda. A rando esquece-lo desengano amoroso. desorganización é un grave problema para a empre- sa. disinteressarsi v. intr. pron. [aux. essere] Desinteresarse. I genitori, assorbiti dal lavoro, si disorientare I v. tr. [aux. avere] 1 Desorientar, des- disinteressavano dei figli. Os pais, absorbidos polo camiñar. I vicoli del centro storico disorientano il traballo, desinteresábanse dos fillos. visitatore. As canellas do centro histórico desorien- tan o visitante. 2 (fig.) Desorientar, confundir. Ha disinteresse s.m. Desinterese. Facevano di tutto per delle reazioni che ti disorientano. Ten reaccións que divertirla, ma lei dimostrava disinteresse. Facían de todo para divertila, pero ela mostraba desinterese. te desorientan. disinvolto -a adx. Desenvolto -a. È una persona sicu- dispari adx. inv. Impar. Uno, tre e cinque sono nume- ra di sé, disinvolta. É unha persoa segura de si, de- ri dispari. Un, tres e cinco son números impares. senvolta. disparte (in -) adv. Á parte. È una persona timida, si disinvoltura s.f. Desenvoltura, desembarazo. Si tiene sempre in disparte. É unha persoa tímida, muove con disinvoltura in ogni ambiente. Móvese mantense sempre á parte. # mettere in disparte: con desenvoltura en tódolos ambientes. apartar; tenere in disparte: ter apartado. dislivello s.m. Desnivel (tamén fig.). La funivia rag- disperare I v. tr. [aux. avere] 1 Desesperar. Non di- giunge la vetta superando cinquecento metri di di- sperare, troveremo una soluzione. Non desesperes, slivello. O funicular alcanza o cumio superando atoparemos unha solución. 2 Perde-la esperanza. cincocentos metros de desnivel. Il dislivello econo- Ormai dispera di rivederla. Agora xa perdeu a espe- mico tra le classi era molto forte. O desnivel econó- ranza de volvela ver. II v. intr. pron. [aux. essere] mico entre as clases era moi forte. Desesperarse. Si disperava per la bocciatura ina- spettata. Desesperábase polo suspenso inesperado. disoccupato -a I adx. Parado -a (sen emprego). Solo una parte dei giovani disoccupati si iscrive alle liste disperazione s.f. Desesperación. Il fallimento l’ha di collocamento. Só unha parte dos mozos parados gettato nella disperazione. O fracaso lanzouno á se inscribe nas listas do paro. II s. Parado -a (sen desesperación. Quel bambino era la sua disperazio- emprego). Il numero dei disoccupati è in aumento. O ne. Aquel neno era a súa desesperación. # cedere número dos parados vai en aumento. # essere disoc- alla disperazione: ceder á desesperación; essere in cupato: estar no paro. ♦ Para referirse a ‘desocu- preda alla disperazione: ser presa da desespera- pado, libre’ en italiano emprégase o termo libero, ción. para ‘desocupado, ocioso’ inoperoso. dispersione s.f. Dispersión. La doppia finestra dimi- disoccupazione s.f. Paro, desemprego. Le misure per nuisce la dispersione di calore. A dobre fiestra dimi- diminuire la disoccupazione non sono state efficaci. núe a dispersión da calor. As medidas para diminuí-lo paro non foron eficaces. dispetto s.m. Desplante. Esce con un’altra solo per disonesto -a adx. Deshonesto -a, indecente (desleal). farle dispetto. Sae con outra só para darlle un des- Non ha mai commesso azioni disoneste, pur essen- plante. # a dispetto di: a pesar de; fare dispetto: do in gravi difficoltà finanziarie. Nunca cometeu contrariar. dispersione 192 dispiacere I s.m. Desgusto. Con quel comportamento meus amigos gústalles discutir sobre política. OBS.: mi ha dato un dispiacere. Con ese comportamento io disputo; v. irreg. V. táboa 1. deume un desgusto. II v. intr. [aux. essere] 1 dissanguare I v. tr. [aux. avere] Desangrar, sangrar. Desgustar, desagradar. Le è dispiaciuto molto non Le profonde ferite l’hanno quasi dissanguato. As vederti alla festa. Desgustoulle moito non te ver na profundas feridas case o desangraron. II v. intr. festa. 2 Sentir, lamentar. Mi dispiace che se ne sia pron. [aux. essere] Desangrarse, escoarse. Senza andato. Sinto que marchase. OBS.: v. irreg. V. táboa l’intervento del medico, si sarebbe dissanguato. Sen 12. a intervención do médico, desangraríase. disponibilità s.f. inv. Dispoñibilidade. Quando abbia- dissetare I v. tr. [aux. avere] Dar de beber. Hanno dis- mo avuto bisogno di aiuto, molti amici hanno mo- setato i naufraghi. Déronlles de beber ós náufragos. strato la loro disponibilità. Cando tivemos necesida- II v. refl. [aux. essere] Apaga-la sede. Laggiù c’è de de axuda, moitos amigos mostraron a súa una fontana e potremo dissetarci. Alá abaixo hai dispoñibilidade. Non hanno molte disponibilità finanziarie ma fanno una vita decorosa. Non teñen unha fonte e poderemos apaga-la sede. moitas dispoñibilidades financeiras pero levan unha dissidente I adx. Disidente. Non sembra possibile vida decorosa. una conciliazione tra la maggioranza e il gruppo dis- disporre I v. tr. [aux. avere] 1 Colocar (poñer). sidente. Non parece posible unha conciliación entre Dispose i fiori in un vaso. Colocou as flores nun flo- a maioría e o grupo disidente. II s.m. Disidente. I reiro. 2 Dispoñer, prescribir. La legge dispone che dissidenti sono stati perseguitati durante la dittatura. sull’eredità si paghi una tassa di successione. A lei Os disidentes foron perseguidos durante a dictadu- dispón que sobre a herdanza se pague unha taxa de ra. sucesión. II v. intr. [aux. avere] Dispoñer. Abbiamo dissimulare v. tr. [aux. avere] 1 Disimular, disfrazar, disposto diversamente. Dispuxemos doutra maneira. encubrir. Cercava di dissimulare il malumore, ma si L’alloggio dispone di riscaldamento autonomo. A vedeva che era arrabbiato. Trataba de disimula-lo vivenda dispón de calefacción individual. III v. refl. mal humor, pero víase que estaba enfadado. 2 [aux. essere] 1 Colocarse, situarse. I bambini si Disimular. Non dissimulare con me, ti conosco sono disposti in fila. Os nenos colocáronse en fila. troppo bene. Non disimules comigo, coñézote dema- 2 Dispoñerse. Il pentito si è disposto a collaborare. siado ben. OBS.: io dissimulo; v. irreg. V. táboa 1. O arrepentido dispúxose a colaborar. OBS.: v. irreg. V. táboa 17. dissipare I v. tr. [aux. avere] Disipar, desvanecer, esvaecer (tamén fig.). Il vento aveva dissipato le disposizione s.f. Disposición (colocación; mandato). nuvole. O vento disipara as nubes. Le sue parole La disposizione dei mobili può essere migliorata. A hanno dissipato i nostri timori. As súas palabras disposición dos mobles pode mellorarse. Gli impie- disiparon os nosos temores. 2 (fig.) Disipar, dilapi- gati hanno ricevuto nuove disposizioni. Os empre- dar, malgastar. In breve tempo dissiparono l’intero gados recibiron novas disposicións. # essere a di- patrimonio. En pouco tempo disiparon todo o patri- sposizione: estar a disposición. monio. II v. intr. pron. [aux. essere] Disiparse, des- disprezzare v. tr. [aux. avere] Desprezar. Li disprez- vanecerse, esvaecerse (tamén fig.). Si è dissipata la zava per la loro ipocrisia. Desprezábaos pola súa nebbia. Disipouse a néboa. Le nostre incertezze si hipocrisía. Non disprezzare quel poco che possono sono dissipate. As nosas incertezas disipáronse. offrirti. Non despréce-lo pouco que che poden ofre- OBS.: io dissipo; v. irreg. V. táboa 1. cer. dissociarsi v. intr. pron. [aux. essere] Escindirse. Il disprezzo s.m. Desprezo. La signora lo guardava con partito si è dissociato. O partido escindiuse. disprezzo. A señora mirábao con desprezo. # nutri- dissoluto -a I adx. Disoluto -a, libertino -a, licencio- re disprezzo per qualcuno o qualcosa: sentir des- so -a. Passava delle giornate dissolute bevendo e prezo por alguén ou por algo. dormendo. Pasaba uns días disolutos bebendo e disputa s.f. Disputa, liorta. Hanno avuto una disputa durmindo. II s. Tunante, moinante, truán -ana. tempo fa e da allora non si parlano. Tiveron unha Non voglio che tu frequenti quei dissoluti. Non disputa hai tempo e dende entón non se falan. quero que te relaciones con aqueles tunantes. # co- stumi dissoluti: costumes disolutos; vita dissoluta: disputare I v. tr. [aux. avere] (Dep.) Disputar. Il ten- vida disoluta. nista disputerà la sua ultima gara. O tenista disputa- rá a súa última competición. II v. refl. recíp. [aux. dissolvere I v. tr. [aux. avere] Disolver. L’ho visto dis- essere] (Dep.) Disputar. Germania e Francia si di- solvere una polvere bianca nel vino. Vino disolver sputeranno la coppa. Alemaña e Francia disputarán un po branco no viño. II v. intr. pron. [aux. essere] a copa. III v. intr. [aux. avere] Discutir (controver- Disolverse (tamén fig.). A metà mattina la nebbia si ter). Ai miei amici piace disputare di politica. Ós è dissolta e l’aereo è potuto decollare. A media 193 distribuzione

mañá a néboa disolveuse e o avión puido engalar. dell’edificio. Distinguiamos na néboa o perfil do Tutte le sue paure si sono dissolte. Tódolos seus edificio. II v. intr. pron. [aux. essere] 1 Distinguirse, medos disolvéronse. OBS.: v. irreg. V. táboa 45 (part. diferenciarse. Le due parole si distinguono solo per pas. dissolto / dissoluto). l’accento. As dúas palabras distínguense só polo dissuadere v. tr. [aux. avere] Disuadir. Ho tentato di acento. 2 Distinguirse, destacar, sobresaír. Si è dissuaderli, ma sono partiti lo stesso. Tratei de sempre distinto per una memoria eccezionale. disuadilos, pero marcharon igualmente. OBS.: v. Distinguiuse sempre por unha memoria excepcio- irreg. V. táboa 31. nal. OBS.: v. irreg. V. táboa 39. distaccare I v. tr. [aux. avere] 1 Separar, apartar, distinto -a adx. 1 Distinguido -a. È elegante, ha dei afastar. Hanno distaccato tutti i quadri dalla parete. modi proprio distinti. É elegante, ten uns modais Separaron tódolos cadros da parede. 2 Destacar, moi distinguidos. 2 Distinto -a, diferente. La tua sobresaír. I primi due ciclisti distaccavano di molto posizione è ben distinta dalla mia. A túa posición é il resto del gruppo. Os dous primeiros ciclistas des- ben distinta da miña. # distinti saluti: cordiais saú- tacaban con moito do resto do grupo. II v. intr. pron. dos. [aux. essere] Soltarse (separarse). Le pagine del distrarre I v. tr. [aux. avere] Distraer, entreter. libro si stanno distaccando. As páxinas do libro Abbassa la radio: mi distrae. Baixa a radio, distráe- estanse soltando. OBS.: io distacco, tu distacchi v. me. Nemmeno i film divertenti riuscivano a distrar- irreg. V. táboa 5. la. Nin sequera os filmes divertidos conseguían dis- distacco s.m. 1 Separación (distancia). Il distacco dai traela. II v. refl. [aux. essere] 1 Distraerse genitori è stato doloroso. A separación dos pais foi (despistarse). Si distrae sempre, non so più come dolorosa. 2 (Dep.) Vantaxe. L’atleta ha ottenuto un fermare la sua attenzione. Distráese sempre, xa non distacco di due metri. O atleta obtivo unha vantaxe sei como fixa-la súa atención. 2 Distraerse, entre- de dous metros. # distacco di retina: desprende- terse, divertirse. Ti farebbe bene distrarti un po’. mento de retina. OBS.: pl. distacchi. Faríache ben distraerte un pouco. OBS.: v. irreg. V. distanza s.f. Distancia. Non possiamo percorrere a táboa 16. piedi una simile distanza. Non podemos percorrer a distratto -a part. pas. de distrarre e adx. Distraído -a pé unha distancia similar. I miei nipoti sono nati a (persoa). Che distratto, ho di nuovo dimenticato distanza di due anni. Os meus sobriños naceron l’ombrello. Que distraído, esquecín de novo o cunha distancia de dous anos. # mantenere le di- paraugas. stanze: mante-las distancias; prendere le distanze: distanciarse dos demais; tenere a distanza: manter distrazione s.f. 1 Distracción (equivocación). Per lonxe. distrazione ho scambiato il mio cappotto con quello di una signora. Por distracción cambiei o meu abri- distendere I v. tr. [aux. avere] 1 Estirar, estarricar, go polo dunha señora. 2 Distracción, entretemento, estricar. Distese le gambe. Estirou as pernas. 2 Estender (a alguén). Distesero il paziente sulla diversión. Oggi abbiamo bisogno di un po’ di di- barella. Estenderon o paciente na padiola. II v. refl. strazione. Hoxe precisamos un pouco de distrac- [aux. essere] 1 Estirarse, estarricarse, estricarse. ción. Dopo la nuotata ci siamo distesi sulla sabbia. distribuire v. tr. [aux. avere] Distribuír, repartir. Il Despois de nadar estirámonos na area. 2 (fig.) maestro distribuì ai ragazzi i compiti corretti. O Relaxarse. La musica classica aiuta a distendersi. A mestre distribuíu entre os rapaces os deberes corri- música clásica axuda a relaxarse. # distendere i xidos. OBS.: io distribuisco, tu distribuisci. nervi: relaxa-los nervios. OBS.: v. irreg. V. táboa 26. distribuzione s.f. Distribución, reparto. I soldati disteso -a I part. pas. de distendere e adx. 1 hanno fatto la distribuzione dei viveri. Os soldados Estendido -a (estirado). Tenga il braccio disteso, per fixeron a distribución dos víveres. # rete di distri- favore. Manteña o brazo estendido, por favor. 2 buzione: rede de distribución. (fig.) Distendido -a. Ti ha fatto bene la passeggiata: ti vedo molto più disteso. Fíxoche ben o paseo: distruggere I v. tr. [aux. avere] 1 Destruír. L’incendio véxote moito máis distendido. II s.f. Extensión ha distrutto ettari di bosco. O incendio destruíu hec- (espacio). Ha ereditato un’immensa distesa di terra. táreas de bosque. 2 (fig.) Aniquilar (a alguén). Il Herdou unha inmensa extensión de terra. # cadere dolore li aveva distrutti. A dor aniquiláraos. II v. lungo e disteso: caer. refl. [aux. essere] Autodestruírse. Si sta distruggen- do con la droga. Estase autodestruíndo coa droga. distinguere I v. tr. [aux. avere] 1 Distinguir, diferen- OBS.: v. irreg. V. táboa 49. ciar. Non riuscivo a distinguere le gemelle. Non era capaz de distingui-las xemelgas. 2 Distinguir distruttivo -a adx. Destructivo -a. L’esplosivo ha (albiscar). Distinguevamo nella nebbia la sagoma un’effetto distruttivo anche in piccola quantità. O distruggere 194

explosivo ten un efecto destructivo incluso en ditta s.f. 1 Empresa, industria. Lavorano per una pequena cantidade. ditta alimentare. Traballan para unha empresa de distruzione s.f. Destrucción. Il ciclone ha seminato alimentos. 2 Empresa, compañía. La sua ditta ha la morte e distruzione. O ciclón sementou morte e des- sede principale a Novara. A súa empresa ten a sede trucción. principal en Novara. disturbare I v. tr. [aux. avere] Molestar, incomodar, dittatore s.m. Dictador (tamén fig.). Divenne dittato- enfastiar. Il fumo mi disturba. O fume moléstame. II re con un colpo di stato. Converteuse en dictador v. refl. [aux. essere] Molestarse (facer algo). Non cun golpe de estado. In casa si comporta come un disturbarti a parlarle, è inutile. Non te molestes en piccolo dittatore. Na casa compórtase como un falarlle, é inútil. ♦ Para referirse a ‘disturbar’ en pequeno dictador. italiano pódense emprega-los termos turbare ou dittatura s.f. Dictadura. Nel 1925 ha inizio la ditta- alterare. tura di Mussolini. No 1925 iníciase a dictadura de disturbo s.m. Molestia. Entrò chiedendo scusa per il Mussolini. disturbo. Entrou pedindo desculpas pola molestia. divagare v. intr. [aux. avere] Divagar. Smettila di Soffre di disturbi gastrici. Sofre de molestias gástri- divagare e vieni al dunque. Deixa de divagar e vai ó cas. # causare disturbo: causar molestias; togliere conto. OBS.: io divago, tu divaghi; v. irreg. V. táboa il disturbo: non molestar máis. ♦ Para referirse a 6. ‘disturbio’ en italiano pódense emprega-los termos divano s.m. Sofá. Ci fece sedere su un divano di disordine ou alterazione. pelle. Fíxonos sentar nun sofá de pel. disubbidienza s.f. Desobediencia. Sei stata troppo divenire v. intr. [aux. essere] Poñerse, tornarse. severa con lui, non era una disubbidienza così grave. Divenne pallido e svenne. Púxose pálido e esvae- Fuches demasiado severa con el, non era unha des- ceuse. OBS.: v. irreg. V. táboa 32. obediencia tan grave. diventare v. intr. [aux. essere] 1 Converterse, chegar disubbidire v. intr. [aux. avere] Desobedecer. Quando a ser. Con un buon maestro diventerà un’ottima vio- noi bambini disubbidivamo, venivamo lasciati senza linista. Cun bo mestre converterase nunha estupen- dolce. Cando nó-los nenos desobedeciamos, deixá- da violinista. 2 Volverse (virarse). Sta diventando un bannos sen sobremesa. OBS.: io disubbidisco, tu autentico maleducato. Estase volvendo un auténtico disubbidisci. maleducado. 3 Facerse (chegar a ser). Sono diven- disumano -a adx. 1 Inhumano -a. È stata una fatica tati anziani. Fixéronse vellos. 4 Poñerse, tornarse. È disumana ma ce l’abbiamo fatta. Foi un esforzo diventato pallido per l’emozione. Púxose pálido coa inhumano pero conseguímolo. 2 Inhumano -a, emoción. cruel. Il suo atteggiamento nei confronti degli ani- diversificare I v. tr. [aux. avere] Diversificar. mali è disumano e brutale. A súa actitude respecto Dobbiamo diversificare l’offerta se vogliamo dos animais é inhumana e brutal. accontentare un pubblico eterogeneo. Debemos disuso s.m. Desuso. I dialetti italiani nelle città sono diversifica-la oferta se queremos contentar un caduti in disuso. Os dialectos italianos nas cidades público heteroxéneo. II v. intr. pron. [aux. essere] caeron en desuso. Diferenciarse, distinguirse. Le due versioni dell’au- ditale s.m. Dedal, alferga. Nella scatola del cucito to si diversificano per potenza e consumo. As dúas troverai filo, aghi e ditale. Na caixa da costura versións do coche diferéncianse na potencia e no encontrarás fío, agullas e dedal. consumo. OBS.: io diversifico, tu diversifichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. dito s.m. 1 Dedo. La sbarra gli è caduta sulle dita della mano sinistra. A barra caeulle sobre os dedos diversità s.f. inv. Diversidade, diferencia. Eravamo da man esquerda. (ext.) Versami due dita di vino. d’accordo, nonostante la diversità del nostro caratte- Bótame dous dedos de viño. 2 Dedo, deda. Queste re. Estabamos de acordo, a pesar da diversidade do scarpe mi stanno strette e mi fanno male alle dita. noso carácter. Estes zapatos quédanme estreitos e fanme dano nos diverso -a I adx. 1 Distinto -a. Non si rassomigliano dedos. # legarsela al dito: lembrar unha ofensa affatto, sono completamente diverse. Non se pare- para vingarse; mettere il dito sulla piaga: poñe-lo cen en absoluto, son completamente distintas. 2 dedo na chaga; non muovere un dito: non mover (indef.; pl.) Varios -as, diversos -as, distintos -as. un dedo; si contano sulle dita di una mano: cón- Ha avuto diversi figli. Tivo varios fillos. II pron. tanse cos dedos das mans; toccare il cielo con un indef. pl. Varios -as, diversos -as, distintos -as. dito: estar moi ledo. OBS.: fai o pl. f. dita; (pop.) pl. Eravamo in diversi a quella cena. Eramos varios m. diti, tamén referido ós dedos considerados indi- naquela cea. III s.m. (eufem.) Homosexual. Questo vidualmente. tipo di pubblicità potrebbe ferire la sensibilità dei 195 docenza

diversi. Este tipo de publicidade podería feri-la sen- pos deportivos)’ en italiano emprégase espec. o sibilidade dos homosexuais. termo serie (primeira división, serie A). divertimento s.m. Diversión, entretemento. Se c’è divorare v. tr. [aux. avere] Devorar (tamén fig.). I lupi tuo cugino alla festa, il divertimento è assicurato. Se hanno divorato gli agnelli. Os lobos devoraron os está o teu curmán na festa, a diversión está asegu- cordeiros. Il fuoco divorò la casa in un attimo. O rada. Dipinge per divertimento. Pinta por diversión. lume devorou a casa nun instante. È divorato dalla # bel divertimento (iron.): que divertido. gelosia. Devórano os celos. Divora i libri. Devora os divertire I v. tr. [aux. avere] Divertir, distraer. Il libros. pagliaccio divertiva i bambini con le sue smorfie. O divorziare v. intr. [aux. avere] Divorciarse. Sono pallaso divertía os nenos coas súas carantoñas. II v. separati da anni, ma non hanno mai divorziato. refl. [aux. essere] Divertirse, distraerse. Hanno gio- Están separados dende hai anos, pero non se divor- cato e si sono divertiti come matti. Xogaron e diver- ciaron. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. tíronse coma tolos. divorzio s.m. Divorcio. Ad ogni litigio la moglie dividere I v. tr. [aux. avere] 1 Dividir. Il bambino ha minaccia di chiedere il divorzio. En cada discusión diviso cento per cinque. O neno dividiu cen entre a muller ameaza con pedi-lo divorcio. # divorzio cinco. L’allenatore ha diviso i ragazzi in due squa- consensuale: divorcio de mutuo acordo; domanda dre. O adestrador dividiu os rapaces en dous equi- di divorzio: demanda de divorcio. pos. 2 Repartir, distribuir. Gli amici hanno diviso equamente il premio. Os amigos repartiron equita- divulgare v. tr. [aux. avere] Divulgar, difundir, espa- tivamente o premio. 3 Compartir. Per anni hanno llar. Lo scopo della collana è divulgare temi scienti- diviso tutto, felicità e dolori. Durante anos compar- fici a un pubblico non specialista. O fin da colección tírono todo, felicidade e dores. 4 Separar, apartar. é divulgar temas científicos a un público non espe- Si sono accapigliati e ho cercato inutilmente di divi- cialista. Hanno divulgato la notizia senza il permes- derli. Agarráronse polos pelos e tratei inutilmente so della famiglia. Divulgaron a noticia sen o permi- de separalos. II v. refl. [aux. essere] Separarse so da familia. OBS.: io divulgo, tu divulghi; v. irreg. (unha parella). Si sono divisi dopo dieci anni di V. táboa 6. matrimonio. Separáronse despois de dez anos de dizionario s.m. Diccionario. Ho bisogno di un dizio- matrimonio. OBS.: v. irreg. V. táboa 31. nario italiano-tedesco per tradurre una citazione. divieto s.m. Prohibición. Qui non possiamo entrare: Necesito un diccionario italiano-alemán para tra- hanno messo un cartello di divieto. Aquí non pode- ducir unha cita. mos entrar: puxeron un cartel de prohibición. # doccia s.f. Ducha. Ogni bagno è fornito di doccia ad divieto di accesso: prohibido pasar; divieto di bal- idromassaggio. Cada baño está dotado de ducha de neazione / di caccia / di pesca: prohibido bañarse hidromasaxe. # fare / farsi la doccia: ducharse; / cazar / pescar; segnale di divieto: sinal de prohi- una doccia fredda (fig.): unha ducha fría (unha bición. mala noticia). OBS.: pl. docce. divino -a adx. Divino -a (tamén fig.). Supplicò il per- docente I s. Docente. Al liceo avevo un ottimo docen- dono divino. Suplicou o perdón divino. Il concerto è te di filosofia. No instituto tiña un docente estupen- stato divino. O concerto foi divino. # Divina do de filosofía. II adx. Docente. Il personale docen- Scrittura: Sagrada Escritura. te è in sciopero. O persoal docente está en folga. divisa s.f. 1 Uniforme. I militari indossano la divisa docenza s.f. Docencia. Si auspica per l’università un corrispondente al corpo e al grado di appartenenza. maggiore rapporto tra ricerca e docenza. Espérase Os militares visten o uniforme correspondente ó para a universidade unha maior relación entre corpo e grao de pertenza. 2 (Econ.) Divisa. La pagi- investigación e docencia. # libera docenza: ensino na economica riporta giornalmente i cambi delle libre. divise straniere. A páxina económica trae diaria- mente os cambios das divisas estranxeiras. # in docile adx. Dócil. L’agnello è un animale docile. O divisa: de uniforme. cordeiro é un animal dócil. divisione s.f. 1 División. Il segno grafico della divi- documentare I v. tr. [aux. avere] Documentar. sione è i due punti. O signo gráfico da división son Abbiamo bisogno di prove per documentare la veri- os dous puntos. Il generale fu destituito dal coman- tà dei fatti. Necesitamos probas para documenta-la do della divisione. O xeneral foi destituído do veracidade dos feitos. II v. refl. [aux. essere] mando da división. 2 Separación. Sono favorevoli Documentarse. Prima di scrivere dovresti documen- alla divisione dei poteri. Son favorables á división tarti sull’argomento. Antes de escribir deberías de poderes. ♦ Para referirse á ‘división (dos equi- documentarte sobre o tema. docile 196 documento s.m. Documento. Ti ho lasciato dei docu- bollata. Para a expedición do título é necesario menti da firmare sul tavolo. Deixeiche uns docu- facer unha solicitude en papel timbrado. 3 mentos para firmar enriba da mesa. Le hanno ruba- Demanda (económica). Il prezzo dipende dal rap- to la borsa con dentro i soldi, le chiavi e i porto tra offerta e domanda. O prezo depende da documenti. Roubáronlle o bolso cos cartos, as cha- relación entre oferta e demanda. # inoltrare una ves e os documentos. # documento d’identità: domanda: presentar unha solicitude. documento de identidade. domandare I v. tr. e intr. [aux. avere] Preguntar. Si dogana s.f. Aduana, alfándega. Le merci non dichia- voltò per domandare l’ora. Volveuse para pregunta-la rate sono state bloccate alla dogana. Bloquearon na hora. Quando ci vede, ci domanda sempre di te. aduana as mercancías non declaradas. # agente / Cando nos ve, sempre nos pregunta por ti. II v. intr. ispettore di dogana: axente / inspector de aduana; pron. [aux. essere] Preguntarse. Mi domando dove pagare la dogana: paga-los dereitos de aduana. sono finite quelle carte. Pregúntome ónde foron doganiere s. Aduaneiro -a, alfandegueiro -a. I doga- parar aqueles papeis. nieri ci hanno chiesto se avevamo merci da dichia- domani I adx. Mañá. Oggi non posso, ma verrò rare. Os aduaneiros preguntáronos se tiñamos mer- domani. Hoxe non podo, pero virei mañá. II s.m. cadorías que declarar. Mañá (futuro). Non buttare queste carte: un domani dolce I adx. 1 Doce. La marmellata era troppo dolce. ti potrebbero servire. Non tires estes papeis: mañá A marmelada estaba demasiado doce. 2 Doce, aga- poderíanche ser útiles. # domani l’altro: o día des- rimoso -a, meloso -a. Aveva lo sguardo dolce e un pois de pasado mañá; dopo domani: pasadomañá; po’ triste. Tiña a mirada doce e un pouco triste. II meglio un uovo oggi che una gallina domani: s.m. 1 Doce. Ho comprato dei dolci per il dessert. mellor un paxaro na man que cento voando; non Comprei uns doces para a sobremesa. 2 Sobremesa rimandare a domani quello che puoi fare oggi: (doce). Vuoi portare il dolce in tavola, per favore? non deixes para mañá o que poidas facer hoxe; oggi ¿Queres leva-la sobremesa á mesa, por favor? # a me domani a te: hoxe por min, mañá por ti; acqua dolce: auga doce; clima dolce: clima doce; rimandare dall’oggi al domani: pospoñer. dolce come il miele: doce coma o mel. domare v. tr. [aux. avere] 1 Domar, amansar, desbra- dolcezza s.f. Dozura, tenrura. Parlava alla nonna con var. Lavorava nel circo e domava i leoni. Traballaba dolcezza, accarezzandole i capelli. Faláballe á avoa no circo e domaba os leóns. 2 (fig.) Dominar. Ci con dozura, acariciándolle o pelo. sono volute ore per domare l’incendio. Fixeron falta horas para domina-lo incendio. dolciumi s.m. pl. Doces (en xeral). La vetrina della pasticceria era piena di dolciumi. O escaparate da domenica s.f. Domingo. La domenica ci alziamo più pastelería estaba cheo de doces. tardi. O domingo erguémonos máis tarde. # dome- nica di Pasqua: domingo de Resurrección; dome- dolere I v. intr. [aux. essere] Doer. Le doleva il capo. nica delle Palme: domingo de Ramos. OBS.: pl. Doíalle a cabeza. Mi duole riconoscere che mi ero domeniche. sbagliato. Dóeme recoñecer que me equivocara. II v. intr. pron. [aux. essere] 1 Queixarse. Ha buoni domestico -a I adx. 1 Doméstico -a, caseiro -a. motivi per dolersi di te. Ten bos motivos para quei- Dobbiamo discutere alcune questioni domestiche. xarse de ti. 2 Sentir, lamentar. Mi dolgo di non Temos que discutir algunhas cuestións domésticas. averti aiutato. Sinto non terche axudado. OBS.: v. 2 Doméstico -a. I gatti sono animali domestici. Os irreg. V. táboa 40. gatos son animais domésticos. II s. Criado -a, asis- tente -a. Con la nonna vive da anni una domestica dollaro s.m. Dólar. La caduta del dollaro ha determi- che la aiuta in casa. Coa avoa vive dende hai anos nato una forte flessione in borsa. A caída do dólar unha criada que lle axuda na casa. # lavori domes- determinou unha forte flexión na bolsa. tici: traballos domésticos. OBS.: m. pl. domestici; f. dolore s.m. Dor, dolor. Questo analgesico dovrebbe pl. domestiche. calmare il dolore. Este analxésico debería calma-la dominante adx. Dominante. Il lavoro è la sua preoc- dor. Abbiamo ricevuto la brutta notizia con dolore. cupazione dominante. O traballo é a súa preocupa- Recibímo-la mala noticia con dor. ción dominante. doloroso -a adx. Doloroso -a. L’intervento chirurgico dominare I v. tr. [aux. avere] Dominar. I cretesi è stato breve e poco doloroso. A operación foi breve dominavano il commercio del Mediterraneo. Os cre- e pouco dolorosa. tenses dominaban o comercio do Mediterráneo. Un domanda s.f. 1 Pregunta, cuestión. Ha risposto in castello costruito sulla collina domina la città. Un modo evasivo alle domande. Respondeu de xeito castelo construído sobre o outeiro domina a cidade. evasivo ás preguntas. 2 Solicitude (escrito). Per il II v. intr. [aux. avere] Gobernar. Il dittatore dominò rilascio del titolo occorre fare domanda in carta fino al colpo di stato. O dictador gobernou ata o 197 doppio

golpe de estado. III v. refl. [aux. essere] Dominarse, donna: fillo de mala nai; prima donna: actriz prin- controlarse, conterse. Devi imparare a dominarti cipal. anche in situazioni difficili. Debes aprender a donnaiolo s.m. Mullereiro (que lle gustan moito as dominarte incluso en situacións difíciles. # domina- mulleres). Anche dopo il matrimonio ha continuato re una lingua: dominar unha lingua. OBS.: io domi- ad essere un donnaiolo. Incluso despois da voda no; v. irreg. V. táboa 1. continuou sendo un mullereiro. dominio s.m. 1 Dominio, dominación. Sotto l’impe- dono s.m. 1 Presente, regalo. Come dono natalizio ha ratore Traiano l’Impero romano raggiunge la massi- avuto un orologio. Como regalo de Nadal tivo un ma estensione dei suoi domini. Co emperador reloxio. 2 Don, gracia. Ha avuto in dono dalla natu- Traxano o imperio romano acada a máxima exten- ra l’intelligenza. Tivo como don da natureza a inte- sión dos seus dominios. 2 Dominio (coñecemento). lixencia. Ha un dominio perfetto dell’inglese. Ten un dominio perfecto do inglés. # di dominio pubblico: de domi- dopo I adv. Despois. Per ora non ci pensare, vedremo nio público; dominio di sé: dominio de si. dopo cosa fare. Por agora non penses niso, veremos despois qué se fai. II prep. Despois de, logo de donare I v. tr. [aux. avere] 1 Dar (regalar). Mi ha (que). Dopo cena andrò al cinema. Despois de cear donato un libro. Deume un libro. 2 (Med.) Doar. irei ó cine. È uscita subito dopo di te. Saíu xusto des- Dona il sangue due volte l’anno. Doa o sangue dúas pois de ti. III conx. Despois de, logo de (que). Dopo veces ó ano. II v. intr. [aux. avere] Favorecer (que- pranzo fanno la siesta. Despois de xantar botan a dar ben). Le donano molto i capelli corti. Favorécea sesta. # a dopo: ata logo; dopo di che: despois de moito o pelo curto. # a caval donato non si guarda que; poco dopo: pouco despois; subito dopo: inme- in bocca: a cavalo regalado non se lle mira o dente; diatamente despois. donare tutto se stesso: entregarse completamente. dopodomani adv. Pasadomañá. Domani e dopodo- donazione s.f. 1 Doazón, donativo. Faremo una dona- mani sarà fuori per lavoro. Mañá e pasadomañá zione a un istituto per l’infanzia abbandonata. estará fóra por traballo. Faremos unha doazón a un centro para nenos aban- dopoguerra s.m. inv. Posguerra. Negli anni del dopo- donados. 2 (Med.) Doazón. Hanno fatto una cam- guerra si produsse una lenta ripresa economica. Nos pagna per la donazione di organi. Fixeron unha anos da posguerra produciuse unha lenta recupera- campaña para a doazón de órganos. ción económica. dondolare I v. tr. [aux. avere] Abanear, balancear, dopotutto adv. Despois de todo, á fin e ó cabo. abalar. Smettila di dondolare le gambe. Deixa de Dopotutto non è stata una cattiva idea. Despois de abanea-las pernas. II v. intr. [aux. avere] 1 todo non foi unha mala idea. Abanearse, balancearse, abalarse. L’altalena don- dolava. O bambán abaneábase. 2 (fig.) Dar voltas doppiezza s.f. Falsidade (hipocrisía). Era temuta per (perdendo o tempo). Dondolava da una stanza all’al- la sua doppiezza. Era temida pola súa falsidade. tra senza sapere cosa fare. Daba voltas dun cuarto ó doppio I adx. Dobre. È stata una doppia sorpresa per- outro sen saber qué facer. III v. refl. [aux. essere] ché l’hanno assunto con uno stipendio più alto di Abanearse, balancearse, abalarse. Il bimbo si don- quello che si aspettava. Foi unha sorpresa dobre dolava sul cavallo di legno. O neno abaneábase no porque o contrataron cun soldo máis alto do que cabalo de madeira. OBS.: io dondolo; v. irreg. V. esperaba. II s.m. Dobre. Il doppio di quattro è otto. táboa 1. O dobre de catro é oito. # camera doppia: cuarto dobre (dun hotel); doppio gioco: dobre xogo; dop- donna s.f. 1 Muller. Sua moglie è una donna sensibi- pio mento: dobre queixelo; doppio senso: dobre le e colta. A súa dona é unha muller sensible e culta. sentido; essere legati a doppio filo: ser insepara- 2 Muller, esposa. Sono uscito con la mia donna. bles; partita doppia: partida dobre; vedere dop- Saín coa miña muller. 3 Asistenta, criada. Hanno pio: ver dobre; whisky doppio: whisky dobre. assunto una donna fissa. Contrataron unha asisten- ta fixa. 4 Dona (dama). Donna Caterina dei conti di dorare v. tr. [aux. avere] Dourar. Ho fatto dorare la Vigny. Dona Caterina dos condes de Vigny. # anda- vecchia spilla d’argento. Fixen doura-lo vello bro- re a donne: ir de mozas; buona donna: muller che de prata. La bistecca va lasciata dorare nel burro pouco brillante; donna di casa: ama de casa; a fuoco lento. O filete déixase dourar na manteiga a donna di mondo: muller de mundo; donna di stra- lume lento. da / da marciapiede: muller da rúa; donne e buoi dormire v. intr. [aux. avere] Durmir. Senza sonniferi dei paesi tuoi: o que a lonxe vai casar ou tacha leva non riusciva a dormire. Sen somníferos non conse- ou vaina buscar; donnetta / donnicciuola (dim.): guía durmir. # chi dorme non piglia pesci: cama- mulleriña; donnina allegra: prostituta; farsi una rón que dorme lévao a corrente; dormirci sopra: donna: deitarse cunha muller; figlio di buona despreocuparse; dormire ad occhi aperti: estar dorare 198

pasmado; dormire come un ghiro / come un sasso: biamo a lui. Se hoxe estamos sans e salvos debé- durmir coma unha pedra; dormire della grossa: mosllo a el. III s.m. Deber, obriga. È tuo dovere durmir a perna solta; dormire sugli allori: durmir pensare ai tuoi figli. É a túa obriga pensar nos teus nos loureiros; dormire tutto un sonno: durmir pro- fillos. # fare le cose a dovere: face-las cousas a fundamente; dormire tra due guanciali: estar tran- conciencia. OBS.: como v. servil adopta o aux. do v. quilo; non destare il can che dorme: mellor non que acompaña, excepto con essere (que leva avere); buscar problemas. v. irreg. V. táboa 19. dorso s.m. 1 Lombo. Ha accarezzato il dorso della dovunque adv. A / en todas partes, onde queira que gatta. Acariciou o lombo da gata. Non portare un sexa. La seguirò dovunque. Seguireina a todas par- peso così grande sul dorso. Non leves un peso tan tes. grande sobre o lombo. 2 Dorso, reverso. Il prezzo è dozzina s.f. Ducia. Ho preparato la frittata con mezza segnato sul dorso del libro. O prezo está marcado no dozzina di uova. Preparei a tortilla con media ducia dorso do libro. # il dorso della mano: o dorso da de ovos. man; viaggiare a dorso di mulo: viaxar sobre o lombo dun mulo. drago s.m. Dragón. San Giorgio è spesso rappresen- tato nell’atto di uccidere il drago. San Xurxo vén dosare v. tr. [aux. avere] Dosar, dosificar (tamén fig.). representado a miúdo no acto de mata-lo dragón. L’infermiere gli dosava il medicinale. O enfermeiro OBS.: pl. draghi. dosáballe a medicina. È impulsiva e non sa dosare le parole. É impulsiva e non sabe dosa-las palabras. dramma s.m. Drama (tamén fig.). Stasera c’è la prima di Enrico IV, il dramma di Pirandello. Esta dose s.f. Dose (tamén fig.). Qual è la dose di zucche- noite é a estrea de ‘Henrique IV’, o drama de ro per questo dolce? ¿Cal é a dose de azucre para Pirandello. Ne ha fatto un dramma e non sapevo este doce? Hanno avuto la loro buona dose di rim- come consolarlo. Fixo diso un drama e non sabía proveri. Tiveron a súa boa dose de reproches. # farsi cómo consolalo. OBS.: pl. drammi. una dose: drogarse. drammatico -a adx. 1 Dramático -a. È una compa- dotare v. tr. [aux. avere] Dotar (prover). Hanno dota- gnia drammatica dilettante. É unha compañía dra- to ogni camera di televisore e cassaforte. Dotaron mática afeccionada. 2 (fig.) Dramático -a, tráxico - cada cuarto de televisión e caixa forte. a. La vicenda ha avuto un finale drammatico. O dotto -a I adx. Culto -a (que denota cultura). Il testo acontecemento tivo un final dramático. # arte abbonda di citazioni dotte. O texto abonda en citas drammatica: arte dramática; attore drammatico: cultas. II s. Sabio -a (persoa). In quelle riunioni di actor dramático. OBS.: m. pl. drammatici, f. pl. dotti si passava dall’astronomia alla filosofia mora- drammatiche. le. Naquelas reunións de sabios pasábase da astro- drammatizzare v. tr. [aux. avere] Dramatizar. nomía á filosofía moral. Adesso non drammatizziamo: esiste sicuramente dottore -essa s. Doutor -ora. Il Dottor Fusco è nel una soluzione. Agora non dramaticemos: segura- suo ufficio. O Doutor Fusco está no seu despacho. mente existe unha solución. Sono andata dal dottore per una visita di controllo. drammaturgo s.m. Dramaturgo. Brecht è uno dei Fun ó doutor para un recoñecemento de control. maggiori drammaturghi del Novecento. Brecht é un OBS.: diante dos nomes propios m. emprégase a dos maiores dramaturgos do século XX. OBS.: pl. forma Dottor. drammaturghi. dottrina s.f. Doutrina. Da quando si è sposato pro- droga s.f. 1 Droga (tamén fig.). È stato arrestato un fessa la dottrina cattolica. Desde que casou profesa grosso spacciatore di droga. Detiveron un gran tra- a doutrina católica. Combatteva la dottrina comu- ficante de droga. Il cinema è la sua droga. O cine é nista con accanimento. Loitaba contra a doutrina a súa droga. 2 Especia. La noce moscata è una comunista con tesón. droga molto comune. A noz moscada é unha especia dove adv. Onde. Dove andiamo? Dove vuoi tu. ¿Onde moi común. # darsi alla droga: drogarse; droga imos? Onde ti queiras. leggera / pesante: droga branda / dura; traffico di dovere I v. intr. [aux avere] 1 Deber. Devi allenarti di droga: tráfico de drogas. OBS.: pl. droghe. più se vuoi vincere. Debes adestrarte máis se queres drogare I v. tr. [aux. avere] Drogar. Hanno confessa- gañar. Deve dormire almeno otto ore. Debe durmir to di aver drogato il cavallo prima della gara. polo menos oito horas. 2 Deber de. Devono essere le Confesaron que drogaran o cabalo antes da compe- undici passate. Deben de se-las once pasadas. II v. tición. II v. refl. [aux. essere] Drogarse. Ha inco- tr. [aux. avere] Deber. Gli deve ancora una grosa minciato a drogarsi a sedici anni. Comezou a dro- somma di denaro. Débelle aínda unha gran canti- garse ós dezaseis anos. OBS.: io drogo, tu droghi; v. dade de cartos. Se oggi siamo sani e salvi lo dob- irreg. V. táboa 6. 199 duttile drogheria s.f. Ultramarinos. In drogheria dovresti duomo s.m. Igrexa máis importante dunha cidade. trovare sia la cannella che il pepe. No ultramarinos (aprox.) Catedral. Il duomo di Milano è uno spetta- deberías atopar tanto a canela como a pementa. ♦ Para referirse á ‘droguería’en italiano non existe un colare esempio di gotico. A catedral de Milán é un termo correspondente, pódese emprega-la perífrase espectacular exemplo do gótico. negozio di prodotti per la pulizia e simili. durare v. intr. [aux. essere ou avere] Durar. Il film droghiere s. Tendeiro -a (dun ultramarinos). Abbiamo un droghiere che ci vende un ottimo caffè. Via col vento dura più di quattro ore. O filme ‘Foise Temos un tendeiro que nos vende un café estupendo. co vento’dura máis de catro horas. Queste pile sono dromedario s.m. Dromedario. Il dromedario, a diffe- più care, ma durano di più. Estas pilas son máis renza del cammello, ha solo una gobba. O dromeda- caras, pero duran máis. # chi la dura la vince: o rio, a diferencia do camelo, ten só unha xiba. que aguanta gaña; un bel gioco dura poco: o bo dubbio -a I s.m. 1 Dúbida. Nel dubbio, preferisco telefonarle. Ante a dúbida, prefiro chamala por telé- dura pouco. fono. Discusse con il professore i suoi dubbi filoso- fici. Discutiu co profesor as súas dúbidas filosófi- durata s.f. Duración, dura. La durata di una partita di cas. II adx. Dubidoso -a. È un pittore di dubbio calcio è di novanta minuti. A duración dun partido valore. É un pintor de dubidoso valor. # mettere in de fútbol é de noventa minutos. dubbio qualcosa: poñer en dúbida algo; senza dubbio: sen dúbida; senza ombra di dubbio: sen durezza s.f. 1 Dureza. La durezza del diamante per- ningunha dúbida. mette di tagliare il marmo. A dureza do diamante dubitare v. intr. [aux. avere] Dubidar. Dubito che permite corta-lo mármore. 2 (fig.) Dureza, severi- abbia conservato quelle lettere. Dubido que conser- vara aquelas cartas. Non abbiamo mai dubitato dade. In collegio li trattavano con molta durezza. No della vostra onestà. Nunca dubidamos da vosa colexio tratábanos con moita dureza. honestidade. OBS.: io dubito; v. irreg. V. táboa 1. duro -a adx. Duro -a (tamén fig.). Il noce è uno dei duca -essa s. Duque -esa. Nel 1416 il conte Amedeo VIII di Savoia ottiene dall’imperatore il titolo di legni più duri. A nogueira é unha das madeiras máis duca. No 1416 o conde Amadeo VIII de Saboia obtén duras. Uno sguardo duro del nonno bastava a farci do emperador o título de duque. OBS.: f. duchessa; m. pl. duchi, f. pl. duchesse. zittire. Unha dura ollada do avó bastaba para facer- nos calar. È stato un esame duro. Foi un exame duro. duello s.m. Duelo. I cavalieri si sfidarono a duello. Os cabaleiros desafiáronse a duelo. La verità qualche volta è dura da accettare. A verda- duetto s.m. (Mus.) Dúo. I due tenori hanno fatto un de ás veces é dura de aceptar. # acqua dura: auga duetto. Os dous tenores fixeron un dúo. calcárea; avere la pelle dura: ser moi duro; duro di duna s.f. Duna. I cammelli avanzavano lenti tra dune comprendonio: de pouca intelixencia; duro di di sabbia. Os camelos avanzaban lentos entre dunas cuore: duro de corazón; duro di testa: de pouca de area. intelixencia; parole dure: palabras duras; pietra dunque adv. Pois, logo, xa que logo. Siamo total- mente d’accordo, la soluzione è dunque facile da dura: pedra semipreciosa; tenere duro: resistir. trovare. Estamos totalmente de acordo, a solución é pois fácil de atopar. Dunque, fammi pensare... Pois, duttile adx. Dúctil. Il rame è un metallo duttile. O déixame pensar... # venire al dunque: ir ó conto. cobre é un metal dúctil.

E

e conx. E. Ho visto lei e poi suo marito. Vina a ela e eccellente adx. Excelente, extraordinario -a, sensa- despois o seu marido. Abbiamo mangiato e bevuto. cional. Il direttore di questa orchestra è eccellente. Comemos e bevemos. OBS.: diante de vocal pódese O director desta orquestra é excelente. emprega-la variante ed. eccellenza s.f. Excelencia. L’Ultima Cena dimostra ebano s.m. Ébano. Ho comprato un tavolino d’ebano. l’eccellenza di Leonardo da Vinci. A Última Cea Merquei unha mesiña de ébano. demostra a excelencia de Leonardo da Vinci. Sua ebbene conx. Pois ben. Ebbene, ci siete riusciti. Pois Eccellenza il primo ministro. A súa Excelencia o ben, conseguístelo. primeiro ministro. # per eccellenza: por excelencia. ebbrezza s.f. Embriaguez (tamén fig.). La polizia gli eccelso -a adx. Excelso -a. Mozart aveva doti musi- ha dato la multa perché guidava in stato di ebbrezza. cali eccelse. Mozart tiña uns dotes musicais excel- A policía púxolle unha multa porque conducía en sos. estado de embriaguez. Sentiva già l’ebbrezza della eccentricità s.f. inv. (fig.) Excentricidade. vittoria. Xa sentía a embriaguez da victoria. L’eccentricità nel vestire non è segno di eleganza. A ebbro -a adx. 1 Ebrio -a, bébedo -a. Mi sentivo piut- excentricidade no vestir non é sinal de elegancia. tosto ebbro a causa del vino che avevo bevuto. eccentrico -a adx. (fig.) Excéntrico -a. Si veste in Sentíame bastante ebrio a causa do viño que bebe- modo eccentrico. Vístese de maneira excéntrica. ra. 2 (fig.) Ebrio -a. Aveva gli occhi ebbri di alle- OBS.: m. pl. eccentrici, f. pl. eccentriche. gria. Tiña os ollos ebrios de alegría. eccessivo -a adx. Excesivo -a, esaxerado -a. Il prezzo ebollizione s.f. 1 Ebulición. Quando l’acqua ha rag- di questa borsa mi sembra eccessivo. O prezo deste giunto l’ebollizione devi abbassare il fuoco. Cando bolso paréceme excesivo. a auga alcanza a ebulición tes que baixa-lo lume. 2 (fig.) Ebulición, efervescencia. La sua mente è in eccesso s.m. Exceso. Gli hanno dato una multa per continua ebollizione. A súa mente está en continua eccesso di velocità. Puxéronlle unha multa por ebulición. exceso de velocidade. # per eccesso: por exceso. ebraico -a I adx. Xudaico -a, xudeu -ía. È uno stu- eccetera adv. Etcétera. Abbiamo comprato pane, dioso di letteratura ebraica. É un estudioso da lite- latte, farina, biscotti, eccetera. Compramos pan, ratura xudaica. II s.m. Hebreo (lingua). L’ebraico è leite, fariña, galletas, etcétera. OBS.: xeralmente una lingua semitica. O hebreo é unha lingua semíti- emprégase a abreviatura ecc. ca. OBS.: m. pl. ebraici, f. pl. ebraiche. eccetto prep. Excepto, agás, salvo. Ho letto tutti i ebreo -a I adx. Xudeu -ía. Ho visitato la Sinagoga libri eccetto quelli di economia. Lin tódolos libros con un amico ebreo. Visitei a Sinagoga cun amigo excepto os de economía. # eccetto che: salvo que. xudeu. II s. Hebreo -a, xudeu -ía. Gli ebrei sono di eccezionale adx. 1 Excepcional. A causa della grave origine semitica. Os hebreos son de orixe semítica. crisi il governo ha approvato delle leggi eccezionali. eccedere v. tr. [aux. avere] 1 Exceder, superar. I gua- Por mor da grave crise o goberno aprobou unhas dagni eccedono ogni nostra previsione. As ganan- leis excepcionais. 2 Excepcional, extraordinario cias exceden tódalas nosas previsións. 2 Excederse. -a, fantástico -a. Il film che hanno dato ieri alla TV Ha ecceduto nel bere e si è sentito male. Excedeuse è stato eccezionale. O filme que botaron onte na no beber e sentiuse mal. televisión foi excepcional. eccezione 202 eccezione s.f. Excepción. Le regole sono uguali per ecologia s.f. Ecoloxía. Gli studiosi di ecologia sono tutti, non fare eccezioni. As regras son iguais para preoccupati per il futuro del nostro pianeta. Os estu- todos, non fagas excepcións. Non beve vino, ma sta- diosos da ecoloxía están preocupados polo futuro sera farà un’eccezione. Non bebe viño, pero esta do noso planeta. noite fará unha excepción. # a eccezione di: a ecologico -a adx. Ecolóxico -a. Questo detersivo è excepción de. ecologico. Este deterxente é ecolóxico. OBS.: m. pl. eccitante I adx. Excitante. C’era un’atmosfera alle- ecologici, f. pl. ecologiche. gra ed eccitante. Había unha atmosfera alegre e economia s.f. 1 Economía. La carenza di materie excitante. II s.m. Excitante. La caffeina è un ecci- prime è un grave problema per l’economia del tante. A cafeína é un excitante. paese. A carencia de materias primas é un grave eccitare I v. tr. [aux. avere] 1 Excitar, estimular. Il problema para a economía do país. È un professore titolo del film ha eccitato la mia curiosità. O título di economia politica. É un profesor de economía do filme excitou a miña curiosidade. 2 Excitar, alte- política. 2 (fig.) Organización (estructura). Questa rar. La notizia del tuo arrivo l’ha eccitato molto. A parte mi sembra poco coerente con l’economia noticia da túa chegada excitouno moito. 3 Excitar. generale dell’opera. Esta parte paréceme pouco Il suo bacio l’ha eccitata. O seu bico excitouna. II v. coherente coa organización xeral da obra. # fare intr. pron. [aux. essere] Excitarse, alterarse, axitar- economia: aforrar. se. Si eccita facilmente se gli altri lo contraddicono. economico -a adx. 1 Económico -a. In questo perio- Excítase facilmente se os outros o contradín. OBS.: do c’è una crisi economica molto forte in tutta io eccito; v. irreg. V. táboa 1. l’Europa. Nesta época hai unha crise económica eccitazione s.f. Excitación, acaloramento. Adesso moi forte en toda Europa. 2 Barato -a, económico non gli si può parlare perché è in stato di eccitazio- -a. L’autobus è un mezzo di trasporto molto econo- ne. Agora non se lle pode falar porque está nun mico. O autobús é un medio de transporte moi bara- estado de excitación. to. OBS.: m. pl. economici, f. pl. economiche. ecco adv. Velaquí. Ecco cosa accadrà: andrà tutto a economista s. Economista. Questo economista ha monte. Velaquí o que sucederá: fracasará todo. valutato i movimenti della Borsa. Este economista # ecco fatto!: ¡feito! OBS.: unido ós pron. pers. áto- avaliou os movementos da Bolsa. OBS.: m. pl. eco- nos mi, ti, ci, vi, lo, la, le, li e á partícula ne dá lugar nomisti. ás formas eccomi, eccoti, eccoci, eccovi, eccolo, economizzare v. tr. [aux. avere] Economizar. Ha cer- eccola, eccole, eccoli, eccone, con valor reforzativo. cato di economizzare sulle spese dell’arredamento. eccome adv. e interx. Como non. La festa mi è pia- Intentou economizar nos gastos da decoración. ciuta, eccome! A festa gustoume, ¡como non! edera s.f. Hedra. L’edera ha ricoperto i muri del cor- eclissare I v. tr. [aux. avere] Eclipsar (tamén fig.). La tile. A hedra cubriu os muros do patio. # attaccarsi Luna ha eclissato il Sole per qualche minuto. A Lúa come l’edera: aferrarse fielmente a algo con tena- eclipsou o Sol durante algúns minutos. Il nuovo cidade. risultato ha eclissato il vecchio record. O novo resul- edicola s.f. 1 Quiosco (de venda). L’edicola di Piazza tado eclipsou a vella marca. II v. intr. pron. [aux. Garibaldi vende i giornali stranieri. O quiosco da essere] 1 Eclipsarse. Il Sole si è eclissato. O Sol Praza Garibaldi vende os xornais estranxeiros. eclipsouse. 2 (fig.) Desaparecer. Si è eclissato quan- 2 Capela (pequena construcción). Al bordo della do ha capito di avere parlato troppo. Desapareceu strada abbiamo visto un’edicola con l’immagine cando se deu de conta de que falara demasiado. della Madonna. Á beira da estrada vimos unha eclisse V. eclissi. capela coa imaxe da Virxe. eclissi s.f. inv. Eclipse. Oggi ci sarà un’eclissi di Luna. edificare v. tr. [aux. avere] Edificar (construír). Hoxe haberá unha eclipse de Lúa. OBS.: existe Questo palazzo è stato edificato nel 1400. Este pala- tamén a variante eclisse. cio foi edificado no 1400. OBS.: io edifico, tu edifi- eco s. Eco (tamén fig.). In questa grotta si sente l’eco. chi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. Nesta cova séntese o eco. L’eco delle sue imprese si edificio s.m. Edificio. Hanno demolito quell’edificio diffuse per tutta la città. O eco das súas empresas perché stava crollando. Demoleron aquel edificio difundiuse por toda a cidade. OBS.: este termo en porque se estaba derrubando. sing. é m. ou f., pero fai o pl. m. echi. edilizia s.f. Construcción (actividade). È una casa ecografia s.f. Ecografía. Le hanno fatto un’ecografia costruita con i criteri dell’edilizia popolare. É unha per conoscere il sesso del figlio. Fixéronlle unha casa construída segundo os criterios da construc- ecografía para sabe-lo sexo do fillo. ción popular. 203 egli editore -trice s. Editor -ora (da edición comercial de effettuare v. tr. [aux. avere] Efectuar, realizar. Se libros). L’editore ha accettato di pubblicare il mio desidera effettuare un versamento si rivolga alla nuovo libro. O editor aceptou publica-lo meu novo cassa numero due. Se desexa efectuar un ingreso libro. # casa / società editrice: editorial. diríxase ó portelo número dous. OBS.: io effettuo; v. irreg. V. táboa 1. edizione s.f. Edición. Hanno pubblicato i classici della letteratura in edizione economica. Publicaron efficace adx. 1 Eficaz, efectivo -a. Questo medicina- os clásicos da literatura en edición económica. Quel le è efficace contro il mal di testa. Esta medicina é romanzo ha avuto molto successo, ne è già stata eficaz contra a dor de cabeza. 2 Eficaz, eficiente. pubblicata la terza edizione. Esa novela tivo moito L’impiegato che è arrivato in questi giorni è straor- éxito, xa foi publicada a terceira edición. dinariamente efficace. O empregado que chegou nestes días é extraordinariamente eficaz. 3 Enér- educare v. tr. [aux. avere] 1 Estudiar, formar, instru- xico -a. Ha presentato degli argomenti efficaci per ír. Ha educato il figlio in modo molto permissivo. dimostrare la sua tesi. Presentou uns argumentos Educou o fillo dun xeito moi permisivo. 2 Educar. enérxicos para demostra-la súa tese. Ha educato il gusto con un corso di assaggio di vini. Educou o gusto cun curso de cata de viños. OBS.: io efficacia s.f. (espec. en sing.) Eficacia, eficiencia. È educo, tu educhi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. nota l’efficacia di questo detersivo. É coñecida a eficacia deste deterxente. Ci renderemo conto della educatore -trice s. Educador -ora. In questa scuola efficacia di questa legge appena entrerà in vigore. ci sono tre educatori per i ragazzi problematici. Darémonos conta da eficacia desta lei tan pronto Nesta escola hai tres educadores para os rapaces como entre en vigor. problemáticos. efficiente adx. Eficiente, eficaz. La donna delle puli- educazione s.f. 1 Educación, formación, instruc- zie che lavora a casa mia è proprio efficiente. A ción. A scuola gli hanno dato una pessima educa- muller da limpeza que traballa na miña casa é ver- zione. Na escola déronlle unha pésima educación. dadeiramente eficiente. # complemento di causa 2 Educación. È una persona totalmente priva di efficiente: complemento axente expresado por un educazione. É unha persoa totalmente carente de ente non animado. educación. efficienza s.f. Eficiencia, eficacia. Mi ha sempre stu- effeminato -a adx. Efeminado -a. Ha un modo di par- pito la sua efficenza in tutte le cose che fa. Sempre lare un po’ effeminato. Ten un xeito de falar un me sorprendeu a súa eficiencia en tódalas cousas pouco efeminado. que fai. Questa ditta ha un’efficienza elevata. Esta effervescente adx. Efervescente (tamén fig.). Questa empresa ten unha eficiencia elevada. medicina piace a mio figlio perché è effervescente. effimero -a adx. Efémero -a, pasaxeiro -a, fuxidío Esta medicina gústalle ó meu fillo porque é eferves- -a. Questo libro ha goduto di un effimero successo. cente. È una ragazza effervescente, che ha sempre Este libro gozou dun éxito efémero. mille idee. É unha rapaza efervescente que ten sem- effusione s.f. Efusión. Ci ha salutato con molta effu- pre mil ideas. sione. Saudounos con moita efusión. effettivo -a I adx. Efectivo -a (real; que está fixo no egemonia s.f. Hexemonía, supremacía. Gli Stati traballo). Nel bilancio annuale si possono contare Uniti esercitano un’egemonia economica sugli altri 42.000.000 di lire di guadagno effettivo. No balan- paesi del continente americano. Os Estados Unidos ce anual pódense contabilizar 42.000.000 de liras exercen unha hexemonía económica sobre os outros de ganancia efectiva. Il personale effettivo di questa países do continente americano. impresa è di 65 impiegati. O persoal efectivo desta empresa é de 65 empregados. II s.m. Efectivo egemonico -a adx. Hexemónico -a. Quel partito ha (diñeiro ou persoal). Gli effettivi dell’Università una posizione egemonica in Parlamento. Aquel par- quest’anno sono di più dell’anno scorso. Os efecti- tido ten unha posición hexemónica no Parlamento. vos da Universidade este ano son maiores cós do OBS.: m. pl. egemonici, f. pl. egemoniche. ano pasado. egiziano -a I adx. Exipcio -a. Sono andata a pranzo effetto s.m. 1 Efecto, consecuencia. Questo è l’effet- in un ristorante egiziano. Fun xantar a un restau- to della sua prepotenza. Este é o efecto da súa pre- rante exipcio. II s. 1 Exipcio -a (persoa). Gli egi- potencia. 2 Efecto. La legge non ha effetto retroatti- ziani abitano nel continente africano. Os exipcios vo. A lei non ten efecto retroactivo. Il suo discorso viven no continente africano. 2 (m. sing.) Exipcio ebbe un grande effetto su tutti i presenti. O seu dis- (lingua ant.). L’egiziano si parlava nell’antico curso tivo un grande efecto en tódolos presentes. Egitto. O exipcio falábase no antigo Exipto. # effetti personali: efectos persoais; effetto serra: egli pron. pers. El. Egli guardò la ragazza. El mirou a efecto invernadoiro; in effetti: en efecto. rapaza. OBS.: refírese a persoa, só como suxeito; no egocentrico 204

italiano actual é substituído por lui con moita fre- eleganza s.f. Elegancia. L’eleganza di una persona si cuencia. vede dal suo stile. A elegancia dunha persoa vese egocentrico -a I adx. Egocéntrico -a. È un uomo ego- polo seu estilo. centrico e arrogante. É un home egocéntrico e arro- eleggere v. tr. [aux. avere] Elixir. È stato eletto un gante. II s. Egocéntrico -a. Non sopporta gli ego- nuovo sindaco. Foi elixido un novo alcalde. OBS.: v. centrici. Non soporta os egocéntricos. OBS.: m. pl. irreg. V. táboa 49. egocentrici, f. pl. egocentriche. elegia s.f. Elexía. L’elegia è una composizione poeti- egoismo s.m. Egoísmo. Non pensa che a sé, il suo ca di carattere lirico. A elexía é unha composición egoismo è esagerato. Non pensa máis ca nel mesmo, poética de carácter lírico. o seu egoísmo é esaxerado. elementare adx. Elemental, básico -a. Ci ha spiegato egoista I adx. Egoísta. Le persone egoiste si interes- i concetti elementari del programma. Explicóuno-los sano poco agli altri. As persoas egoístas interésanse conceptos elementais do programa. Ho incominciato pouco polos demais. II s. Egoísta. Quell’egoista di un corso d’italiano di livello elementare. Comecei un mio fratello non mi lascia mai la macchina. O ego- curso de italiano de nivel elemental. # scuola ele- ísta do meu irmán non me deixa nunca o coche. mentare: ensino primario. OBS.: m. pl. egoisti. elemento s.m. 1 Elemento. Il mobile è costituito da egregio -a adx. 1 Egrexio -a, excepcional. La tradu- diversi elementi scomponibili. O moble está consti- zione che hanno fatto della Divina Commedia è tuído por diversos elementos desmontables. Questo egregia. A traducción que fixeron da ‘Divina libro fornisce gli elementi fondamentali di sintassi Comedia’ é egrexia. 2 Egrexio -a, ilustre, insigne. latina. Este libro proporciona os elementos funda- Questa lettera è indirizzata all’egregio Signor Rossi. mentais da sintaxe latina. La determinazione è un Esta carta vai dirixida ó egrexio señor Rossi. elemento fondamentale per fare carriera. A determi- elaborare v. tr. [aux. avere] 1 Elaborar. Ha elaborato nación é un elemento fundamental para facer un progetto di lavoro molto dettagliato. Elaborou un carreira. L’idrogeno è un elemento. O hidróxeno é proxecto de traballo moi detallado. 2 Elaborar, pro- un elemento. 2 Membro (persoa). È uno dei miglio- ducir. Questa casa elabora i formaggi in modo arti- ri elementi della squadra. É un dos mellores mem- gianale. Esta casa elabora os queixos de xeito arte- bros do equipo. # che elemento!:¡que tremendo! (persoa); essere / trovarsi nel proprio elemento: sanal. OBS.: io elaboro; v. irreg. V. táboa 1. estar / atoparse no propio elemento. elaborazione s.f. Elaboración. L’elaborazione di questo prodotto ha richiesto molti giorni di lavoro. A elemosina s.f. Esmola. Chiedeva l’elemosina davanti elaboración deste producto requiriu moitos días de alla chiesa. Pedía esmola diante da igrexa. traballo. elencare v. tr. [aux. avere] 1 Facer unha lista. elasticità s.f. inv. Elasticidade, flexibilidade. La licra Dobbiamo elencare le nostre richieste. Temos que è un tessuto dotato di elasticità. A licra é un tecido facer unha lista coas nosas peticións. 2 Enumerar. dotado de elasticidade. Si muove con grande elasti- Mi ha elencato tutti i suoi difetti. Enumeroume tódo- cità. Móvese con grande elasticidade. # elasticità los seus defectos. OBS.: io elenco, tu elenchi; v. irreg. mentale: elasticidade mental. V. táboa 5. elastico -a I adx. Elástico -a, flexible (tamén fig.). Il elenco s.m. 1 Lista, listaxe, relación. Non mi è anco- tessuto di questi pantaloni è elastico. O tecido des- ra arrivato l’elenco degli alunni di letteratura. Aínda tes pantalóns é elástico. Nel suo nuovo lavoro ha un non me chegou a lista dos alumnos de literatura. 2 orario elastico. No seu novo traballo ten un horario Elenco (lista). Ha fatto l’elenco dei libri di lessico- elástico. II s.m. Goma (tira). Ha chiuso il pacchetto grafia. Fixo o elenco dos libros de lexicografía. # con un elastico. Atou o paquete cunha goma. elenco telefonico: guía telefónica. OBS.: pl. elenchi. ♦ Para referirse ó ‘elenco (de actores)’ en italiano # passo elastico: paso áxil. OBS.: m. pl. elastici, f. pl. elastiche. emprégase o termo cast. elefante -essa s. Elefante -a. Le zanne d’elefante elettorale adx. Electoral. Il deputato ha proposto una sono d’avorio. Os cabeiros de elefante son de mar- riforma della legge elettorale. O deputado propuxo fil. # avere una memoria da elefante: ter moita unha reforma da lei electoral. memoria. elettorato s.m. Electorado. L’elettorato ha manifesta- elegante adx. Elegante. L’hanno descritto come un to il suo desiderio di cambiamento. O electorado uomo elegante e raffinato. Describírono coma un manifestou o seu desexo de cambio. home elegante e refinado. Il conferenziere parlava elettricista s. Electricista. L’elettricista ha aggiustato con un linguaggio molto elegante. O conferenciante le prese di corrente. O electricista arranxou os falaba cunha linguaxe moi elegante. enchufes. OBS.: m. pl. elettricisti. 205 emancipazione elettricità s.f. inv. Electricidade. In quel paesino ellisse s.f. (Xeom., Astron.) Elipse. L’asse maggiore di hanno molti problemi con l’elettricità. Naquela questa ellisse misura 20 centimetri. O eixo máis pequena vila teñen moitos problemas coa electrici- grande desta elipse mide 20 centímetros. La terra, dade. nel suo movimento intorno al sole, descrive un’el- lisse. A terra, no seu movemento arredor do sol, des- elettrico -a adx. Eléctrico -a. Hanno dovuto cambia- cribe unha elipse. re l’impianto elettrico della casa. Tiveron que cam- bia-la instalación eléctrica da casa. OBS.: m. pl. ellissi s.f. inv. (Gram.) Elipse. La frase nominale pre- elettrici, f. pl. elettriche. vede l’ellissi del verbo. A frase nominal presupón a elipse do verbo. elettrodomestico s.m. Electrodoméstico. Gli si sono guastati tutti gli elettrodomestici, tranne la lavatrice. elogiare v. tr. [aux. avere] Eloxiar, gabar, loar. Estragáronselle tódolos electrodomésticos, excepto L’hanno elogiato per le sue buone azioni. Eloxiárono a lavadora. polas súas boas accións. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. elettronico -a I adx. Electrónico -a. Le automobili elogio s.m. Eloxio, gabanza, loanza. Il suo coraggio moderne hanno l’accensione elettronica. Os auto- merita grandi elogi. A súa coraxe merece grandes móbiles modernos teñen o arranque electrónico. eloxios. OBS.: pl. elogi. II s.f. Electrónica. Saprà sicuramente riparare il eloquente adx. Elocuente. Le sue parole furono guasto dell’impianto perché si occupa di elettronica. molto eloquenti. As súas palabras foron moi elo- Saberá seguramente arranxa-la avaría do enchufe cuentes. porque entende de electrónica. OBS.: m. pl. elettro- nici, f. pl. elettroniche. eloquenza s.f. Elocuencia. L’eloquenza di un silenzio serve più di molte parole. A elocuencia dun silencio elevare I v. tr. [aux. avere] 1 Elevar, alzar, subir. conta máis ca moitas palabras. Hanno elevato di due piani la scuola. Elevaron dúas plantas a escola. 2 Elevar, encarecer, incrementar. eludere v. tr. [aux. avere] Eludir. Ha eluso le nostre Hanno elevato il prezzo delle sigarette. Elevaron o domande. Eludiu as nosas preguntas. OBS.: v. irreg. prezo dos cigarros. II v. intr. pron. [aux. essere] V. táboa 31. Elevarse, ascender, subir. La temperatura si è eleva- elusivo -a adx. Evasivo -a. La tua risposta è stata ta. A temperatura elevouse. OBS.: io elevo/elevo; v. molto elusiva. A túa resposta foi moi evasiva. irreg. V. táboa 1. emanare I v. tr. [aux. avere] 1 Emanar, desprender, elevato -a part. pas. de elevare e adx. Elevado -a, alto emitir. La stufa emanava un gran calore. A estufa -a (tamén fig.). Le Alpi hanno cime molto elevate. emanaba unha gran calor. 2 Promulgar. Hanno Os Alpes teñen cumes moi elevados. Nella riunione emanato una legge sulla carcerazione preventiva. di ieri si è usato un linguaggio poco elevato. Na reu- Promulgaron unha lei sobre o encarceramento pre- nión de onte usouse unha linguaxe pouco elevada. ventivo. II v. intr. [aux. essere] Emanar, despren- elezione s.f. Elección. Sabato ci saranno le elezioni derse. Dalla pentola emanava uno strano odore. Da amministrative. O sábado serán as eleccións admi- pota emanaba un estraño olor. nistrativas. emanazione s.f. 1 Emanación. La fabbrica è stata elica s.f. Hélice. L’elica della nave si inceppò a causa chiusa a causa dell’emanazione di sostanze tossiche. A fábrica foi pechada a causa da emanación de delle alghe. A hélice do barco atascouse a causa das substancias tóxicas. 2 Promulgación. L’emanazione algas. OBS.: pl. eliche. della legge avrà luogo il mese prossimo. A promul- elicottero s.m. Helicóptero. Gli elicotteri della polizia gación da lei terá lugar o próximo mes. avvistarono l’automobile dei rapinatori. Os helicóp- emanciparsi v. intr. pron. [aux. essere] Emanciparse. teros da policía albiscaron o automóbil dos ladróns. Negli ultimi trent’anni le donne si sono emancipate eliminare v. tr. [aux. avere] 1 Eliminar. Questa scelta sia nella vita familiare che nel lavoro. Nos últimos elimina ogni dubbio. Esta elección elimina calque- trinta anos as mulleres emancipáronse tanto na vida ra dúbida. 2 (pop.) Eliminar, suprimir (matar). È familiar como no traballo. stato eliminato perché non testimoniasse. Foi elimi- emancipazione s.f. Emancipación. Si è impegnata nado para que non testificase. OBS.: io elimino; v. nella lotta per l’emancipazione della donna. irreg. V. táboa 1. Comprometeuse na loita pola emancipación da eliminazione s.f. Eliminación. Nessuno aveva previs- muller. to la sua eliminazione dalla gara. Ninguén previra a emarginare v. tr. [aux. avere] Marxinar. L’hanno súa eliminación da competición. emarginato perché non condivideva le loro idee. élite s.f. inv. Elite. Appartiene a un’élite. Pertence a Marxinárono porque non compartía as súas ideas. unha elite. OBS.: pronúnciase /e’lit/. OBS.: io emargino; v. irreg. V. táboa 1. emarginare 206 emarginazione s.f. Marxinación. Per evitare l’emar- emigrazione s.f. Emigración. Questa regione si è ginazione dei disabili è importante che si costrui- spopolata a causa dell’emigrazione. Esta rexión des- scano strutture architettoniche adeguate. Para evita-la poboouse a causa da emigración. marxinación dos minusválidos é importante que se eminente adx. Eminente, ilustre, insigne. In quella constrúan estructuras arquitectónicas axeitadas. riunione erano presenti eminenti personalità. emblema s.m. Emblema, símbolo. La tartaruga è Naquela reunión estaban presentes eminentes per- l’emblema della nostra squadra. A tartaruga é o soeiros. emblema do noso equipo. OBS.: pl. emblemi. eminenza s.f. Eminencia. Prese la parola Sua emblematico -a adx. Emblemático -a. È stato un Eminenza il cardinale. Tomou a palabra a Súa gesto emblematico per iniziare il processo di pace. Eminencia o cardeal. L’eminenza del suo ingegno Foi un xesto emblemático para inicia-lo proceso de stupiva gli altri scienziati. A eminencia do seu enxe- paz. OBS.: m. pl. emblematici, f. pl. emblematiche. ño sorprendía os outros científicos. embrione s.m. Embrión (tamén fig.). I ricercatori emisfero s.m. Hemisferio. Il globo terrestre si divide hanno analizzato gli embrioni dei conigli. Os inves- in due emisferi. O globo terrestre divídese en dous tigadores analizaron os embrións dos coellos. hemisferios. L’emorragia cerebrale colpì l’emisfero Questa tesi è stata l’embrione della ricerca. Esta tese sinistro del cervello. O derrame cerebral afectoulle foi o embrión da investigación. ó hemisferio esquerdo do cerebro. emendamento s.m. Emenda. L’opposizione ha pro- emissario -a s. Emisario -a. L’ONU ha inviato un posto un emendamento alla nuova legge fiscale che emissario nella zona del conflitto. A ONU enviou un si sta discutendo in parlamento. A oposición propu- emisario á zona de conflicto. xo unha emenda á nova lei fiscal que se está discu- emissione s.f. Emisión. Il nodulo alle corde vocali tindo no parlamento. rendeva difficile l’emissione della voce. O nódulo emendare v. tr. [aux. avere] Emendar, corrixir. Il nas cordas vocais facía difícil a emisión da voz. governo ha emendato la nuova legge sanitaria. O L’hanno denunciato per l’emissione di alcuni asse- goberno emendou a nova lei sanitaria. gni a vuoto. Denunciárono pola emisión dalgúns emergenza s.f. Emerxencia. In caso di emergenza cheques sen fondos. rompere il vetro. En caso de emerxencia rompe-lo emorragia s.f. Hemorraxia. Il malato si è aggravato cristal. a causa di una emorragia interna. O enfermo agra- emergere v. intr. [aux. essere] 1 Emerxer (tamén vouse a causa dunha hemorraxia interna. fig.). Il sommozzatore emerse dall’acqua dopo emotività s.f. inv. Emotividade. È una persona che pochi minuti. O submarinista emerxeu da auga des- non riesce a controllare la sua emotività. É unha pois de poucos minutos. Durante la riunione sono persoa que non é quen de controla-la súa emotivi- emerse proposte interessanti. Durante a reunión dade. emerxeron propostas interesantes. 2 (fig.) emotivo -a adx. Emotivo -a. È un bambino sensibile Sobresaír, destacar. La sua ultima pubblicazione ed emotivo. É un neno sensible e emotivo. l’ha fatto emergere nel mondo accademico. A súa última publicación fíxoo sobresaír no mundo acadé- emozionante adx. Emocionante. La gita turistica è mico. OBS.: v. irreg. V. táboa 31. stata emozionante. A excursión turística foi emocio- nante. emettere v. tr. [aux. avere] Emitir. Il lupo emise un lungo ululato. O lobo emitiu un longo ouveo. Lo emozionare I v. tr. [aux. avere] Emocionar. È un film Stato ha emesso delle nuove banconote da centomi- che emoziona. É un filme que emociona. II v. intr. la lire. O Estado emitiu novos billetes de cen mil pron. [aux. essere] Emocionarse. Quando ascolta liras. Il tribunale ha emesso la sentenza. O tribunal quella canzone si emoziona sempre. Cando escoita emitiu a sentencia. OBS.: v. irreg. V. táboa 50. aquela canción emociónase sempre. emigrante s. Emigrante. Gli emigranti scesero dalla emozione s.f. Emoción. Per me è stata una grande nave. Os emigrantes descenderon do barco. emozione rivederlo dopo tanti anni. Para min foi emigrare v. intr. [aux. essere / avere] Emigrar. Mio unha grande emoción volver velo despois de tantos nonno è emigrato in Svizzera prima della guerra. anos. Meu avó emigrou a Suíza antes da guerra. OBS.: emulare v. tr. [aux. avere] Emular. Ha sempre cerca- cando se emprega con valor absoluto úsase o aux. to di emulare suo fratello. Intentou sempre emula-lo avere. seu irmán. OBS.: io emulo; v. irreg. V. táboa 1. 207 enumerare enciclopedia s.f. Enciclopedia. Ho comprato un’en- to. Traballaba para unha entidade privada. ♦ Para ciclopedia della musica. Merquei unha enciclopedia referirse ó ‘ente, ser’ en italiano emprégase espec. o de música. termo essere. energetico -a adx. Enerxético -a. Il sole è una poten- entità s.f. inv. Entidade. Il terremoto ha causato danni te fonte energetica. O sol é unha poderosa fonte di notevole entità. O terremoto causou danos de enerxética. I cereali a colazione sono energetici. Os notable entidade. ♦ Para referirse á ‘entidade (com- cereais no almorzo son enerxéticos. OBS.: m. pl. pañía)’ en italiano emprégase o termo ente. energetici, f. pl. energetiche. entrambi -e I adx. num. Entrambos-as. Entrambe le energia s.f. 1 Enerxía. L’energia atomica è molto sorelle studiano letteratura italiana. Entrámbalas pericolosa. A enerxía atómica é moi perigosa. dúas irmás estudian literatura italiana. II pron. 2 Enerxía, forza, vigor (tamén fig.). È un uomo num. Entrambos -as. Entrambi avevano fatto i com- pieno di energia. É un home cheo de enerxía. Non piti. Entrambos fixeran os deberes. ha l’energia necessaria per comandare. Non ten a entrare v. intr. [aux. essere] 1 Entrar. Aprì la porta ed enerxía necesaria para dar ordes. entrò. Abriu a porta e entrou. Entrò nell’esercito a energico -a adx. Enérxico -a. È stato un discorso 18 anni. Entrou no exército ós 18 anos. 2 Entrar, veramente energico; nessuno ha osato contraddirlo. caber, coller. Tutti questi vestiti non entrano nella Foi un discurso verdadeiramente enérxico; ninguén valigia. Todos estes vestidos non entran na maleta. ousou contradicilo. OBS.: m. pl. energici, f. pl. ener- # entrarci: ter que ver; entrare in azione: entrar en giche. acción; entrare in carica: tomar posesión; entrare in contatto: entrar en contacto; entrare in gioco / enfasi s.f. inv. Énfase. Pronunciò il discorso con in ballo: entrar no xogo, intervir; entrare in vigore: molta enfasi. Pronunciou o discurso con moita énfa- entrar en vigor; entrare nella parte: meterse no se. papel (un actor). enfatico -a adx. Enfático -a. Parla in modo ricercato entrata s.f. 1 Entrada (tamén fig.). L’ora di entrata a ed enfatico. Fala de maneira rebuscada e enfática. scuola è cambiata. A hora de entrada na escola cam- OBS.: m. pl. enfatici, f. pl. enfatiche. biou. Il nuovo dizionario bilingue ha 30.000 entrate. enfatizzare v. tr. [aux. avere] Salientar, destacar, O novo diccionario bilingüe ten 30.000 entradas. 2 subliñar. I giornali hanno enfatizzato la notizia. Os Entrada, acceso. Abbiamo acceso i fari all’entrata xornais salientaron a noticia. del tunnel. Acendémo-los faros á entrada do túnel. 3 enigma s.m. 1 Enigma (adiviña). Mi ha proposto un (Econ.; pl.) Entradas. Le entrate del negozio sono enigma molto difficile da risolvere. Propúxome un state eccellenti. As entradas do negocio foron exce- enigma moi difícil de resolver. 2 (fig.) Enigma, mis- lentes. # entrata libera: entrada libre. terio, incógnita. Quella donna per me è un enigma, entusiasmare I v. tr. [aux. avere] Entusiasmar. La non riesco a capirla. Aquela muller para min é un sua bellezza entusiasma tutti. A súa beleza entusiás- enigma, non consigo entendela. OBS.: pl. enigmi. maos a todos. II v. intr. pron. [aux. essere] enigmatico -a adx. Enigmático -a. Mi ha fatto un di- Entusiasmarse. Si è entusiasmata quando ha saputo scorso enigmatico e non sono riuscito a capire quel- di avere vinto la lotteria. Entusiasmouse cando lo che voleva dire. Fíxome un comentario enigmáti- soubo que lle tocara a lotería. co e non fun capaz de entende-lo que quería dicir. entusiasmo s.m. Entusiasmo. Agisce sempre con OBS.: m. pl. enigmatici, f. pl. enigmatiche. molto entusiasmo. Actúa sempre con moito entu- enorme adx. Enorme, colosal, descomunal (tamén siasmo. fig.). Hanno comprato una casa enorme. Mercaron entusiasta adx. 1 Entusiasta. Una giovane entusiasta unha casa enorme. Ha dovuto fare uno sforzo enor- si avvicinò al compositore per salutarlo. Unha moza me per mantenere la famiglia. Debeu facer un esfor- entusiasta achegouse ó compositor para saudalo. zo enorme para mante-la familia. 2 Entusiasmado -a. Eravamo entusiasti del viaggio. enormità s.f. inv. 1 Enormidade. L’enormità della sua Estabamos entusiasmados coa viaxe. OBS.: m. pl. biblioteca stupisce tutti. A enormidade da súa entusiasti. biblioteca sorprende a todo o mundo. 2 (fig.) enumerare v. tr. [aux. avere] Enumerar. Mi ha enu- Barbaridade. Mi piace quella macchina ma costa merato ad uno ad uno tutti i suoi progetti. un’enormità. Gústame aquel coche pero custa unha Enumeroume un por un tódolos seus proxectos. barbaridade. OBS.: io enumero; v. irreg. V. táboa 1. ente s.m. 1 Ente. Ha proposto una riforma degli enti enumerazione s.f. Enumeración. Mi ha fatto l’enu- pubblici. Propuxo unha reforma dos entes públicos. merazione di tutti i difetti del marito. Fíxome a enu- 2 Entidade (compañía). Lavorava per un ente priva- meración de tódolos defectos do seu home. enumerazione 208 enunciare v. tr. [aux. avere] Enunciar. Ha enunciato equilibrare I v. tr. [aux. avere] Equilibrar. Cerca di un nuovo teorema. Enunciou un novo teorema. OBS.: equilibrare il peso se non vuoi cadere dalla biciclet- v. irreg. V. táboa 7. ta. Intenta equilibra-lo peso se non queres caer da enunciato s.m. Enunciado. Analizzate sintatticamen- bicicleta. II v. refl. recíp. [aux. essere] Equilibrarse. te il seguente enunciato. Analizade sintacticamente Questi argomenti si equilibrano perfettamente. Estes o seguinte enunciado. temas equilíbranse perfectamente. OBS.: io equili- bro. epatite s.f. Hepatite. È stato ricoverato in ospedale per un’epatite virale. Foi ingresado no hospital por equilibrato -a part. pas. de equilibrare e adx. unha hepatite vírica. Equilibrado -a (tamén fig.). Questa bilancia non è equilibrata. Esta balanza non está equilibrada. epico -a I adx. Épico -a. La poesia epica canta temi e Questo ragazzo si mostra sempre molto equilibrato leggende eroiche. A poesía épica canta temas e len- nelle sue azioni. Este rapaz móstrase sempre moi das heroicas. II s.f. Épica. L’epica è un genere lette- equilibrado nas súas accións. rario che racconta le prodezze di un eroe. A épica é un xénero literario que narra as fazañas dun heroe. equilibrio s.m. Equilibrio (tamén fig.). Questo tavolo OBS.: m. pl. epici, f. pl. epiche. ha un equilibrio instabile. Esta mesa ten un equili- brio inestable. In Europa si tende all’equilibrio eco- epidemia s.f. (Med.) Epidemia. L’epidemia di colera nomico. En Europa téndese ó equilibrio económico. è stata debellata. A epidemia de cólera foi controla- da. equilibrista s. Equilibrista. Fin da piccolo voleva fare l’equilibrista in un circo. Dende pequeno que- episodico -a adx. Episódico -a. La sua bocciatura è ría ser equilibrista nun circo. OBS.: m. pl. equilibris- un fatto episodico; è sempre stata una bravissima ti. studentessa. O seu suspenso é un feito episódico; foi sempre unha estudiante excelente. OBS.: m. pl. epi- equino -a adx. Equino -a. Siccome sono anemica il sodici, f. pl. episodiche. medico mi ha consigliato di mangiare carne equina. Como estou anémica o médico aconselloume que episodio s.m. Episodio. Questo romanzo è diviso in comera carne equina. molti episodi. Esta novela está dividida en moitos episodios. # film a episodi: filme por episodios. equipaggio s.m. Tripulación. Il capitano della nave ha salutato l’equipaggio. O capitán do barco saudou epiteto s.m. Epíteto. L’epiteto qualifica un nome indi- a tripulación. ♦ Para referirse á ‘equipaxe, bagaxe’ candone le caratteristiche. O epíteto cualifica un en italiano emprégase o termo bagaglio. nome indicando as súas características. équipe s.f. inv. Equipo (persoas). La sua équipe di epoca s.f. Época. Studiava l’epoca della Rivoluzione collaboratori è molto competente. O seu equipo de russa. Estudiaba a época da Revolución rusa. colaboradores é moi competente. OBS.: pronúnciase Finalmente è venuta l’epoca delle vacanze. Por fin /e’kip/. chegou a época das vacacións. OBS.: pl. epoche. equitazione s.f. Equitación. Per imparare a cavalcare epopea s.f. Epopea. L’ Eneide è l’epopea più famosa sono andato a scuola di equitazione. Para aprender di Virgilio. A ‘Eneida’ é a epopea máis famosa de a cabalgar fun a unha escola de equitación. Virxilio. equivalente adx. Equivalente. I sinonimi sono parole equanime adx. Ecuánime, imparcial. Il professore è quasi equivalenti. Os sinónimos son palabras case stato equanime nel correggere gli esami. O profesor equivalentes. foi ecuánime ó corrixi-los exames. equivalenza s.f. Equivalencia. Ci convinse dell’equi- equanimità s.f. inv. Ecuanimidade. I beni del nonno valenza delle due scelte. Convenceunos da equiva- furono divisi fra i nipoti con equanimità. Os bens do lencia das dúas eleccións. avó foron repartidos entre os netos con ecuanimida- de. equivalere I v. intr. [aux. essere ou avere] Equivaler. Questa proposta equivale a un insulto. Esta propos- equatore s.m. Ecuador. L’equatore divide la Terra in ta equivale a un insulto. II v. refl. recíp. [aux. esse- due emisferi. O ecuador divide a Terra en dous re] Ser equivalentes. Queste due offerte si equival- hemisferios. gono. Estas dúas ofertas son equivalentes. OBS.: v. equatoriale adx. Ecuatorial. Non resistette alle tem- irreg. V. táboa 75. perature del clima equatoriale. Non resistiu as tem- equivoco -a adx. I Equívoco -a (tamén fig.). Si spie- peraturas do clima ecuatorial. gò in modo equivoco e non ci capimmo. Explicouse equestre adx. Ecuestre. L’altro giorno è andata a de maneira equívoca e non nos entendemos. Pareva un’esibizione equestre. O outro día foi a unha exhi- avesse delle intenzioni equivoche. Parecía que tiña bición ecuestre. equívocas intencións. II s.m. Equívoco, malenten- 209 errare

dido. Non hai capito il mio messaggio, c’è stato un di erezione. A impotencia sexual maniféstase coa equivoco. Non entendíche-la miña mensaxe, houbo ausencia de erección. un equívoco. # a scanso di equivoci: para que non ergastolano -a s. Recluso condenado a cadea perpe- haxa equívocos. OBS.: m. pl. equivoci, f. pl. equivo- tua. che. ergastolo s.m. Cadea perpetua. Il giovane fu condan- era s.f. Era. L’era cristiana. A era cristiá. Le ere geo- nato all’ergastolo per omicidio. O mozo foi conde- logiche si dividono in età. As eras xeolóxicas diví- nado a cadea perpetua por homicidio. dense en idades. erica s.f. Carrasca, queiroa. Quel monte è pieno di erba s.f. 1 Herba. Si è seduta sull’erba. Sentouse na erica. Ese monte está cheo de carrasca. OBS.: pl. eri- herba. 2 Pasto. Dato che aveva due pecore, teneva che. quel terreno a erba. Dado que tiña dúas ovellas, mantiña aquel terreo para pasto. # alle erbe: ás erigere I v. tr. [aux. avere] Erixir, alzar. Hanno eretto finas herbas; erbe aromatiche / medicinali: herbas un monumento in suo onore. Erixiron un monumen- aromáticas / medicinais; fare l’erba: sega-la herba; to na súa honra. II v. refl. [aux. essere] Erixirse. Si in erba (fig.): inexperto, novato; l’erba del vicino è è eretto a giudice senza l’appoggio della commis- sempre più verde: as cousas dos demais sempre sione. Erixiuse xuíz sen o apoio da comisión. OBS.: parecen mellores; l’erba voglio non cresce nem- v. irreg. V. táboa 41. meno nel giardino del re: ninguén o ten todo. ermellino s.m. Armiño. La pelliccia di ermellino è erbivoro -a I adx. Herbívoro -a. La pecora è un ani- molto pregiata. A pel do armiño é moi apreciada. male erbivoro. A ovella é un animal herbívoro. II ermetico -a adx. Hermético -a (tamén fig.). s.m. pl. Herbívoros. Gli erbivori non mangiano Quell’uomo parla in modo ermetico, è difficilissimo carne. Os herbívoros non comen carne. capire il vero senso di ciò che dice. Aquel home fala erboristeria s.f. Herboristería. Ho comprato un dun modo hermético, é dificilísimo entende-lo ver- ricostituente in erboristeria. Comprei un reconstitu- dadeiro sentido do que di. Questo recipiente si chiu- ínte na herboristería. de in modo ermetico. Este recipiente cerra de forma hermética. OBS.: m. pl. ermetici, f. pl. ermetiche. erede s. Herdeiro -a. Dopo la sua morte, gli eredi hanno venduto la casa. Despois da súa morte, os eroe -ina s. 1 Heroe heroína, semideus semideusa. herdeiros venderon a casa. Gli eroi della mitologia greca. Os heroes da mitolo- xía grega. 2 Heroe heroína (persoa valorosa). Ha eredità s.f. inv. Herdanza, herdo. Lo zio ha lasciato salvato molte persone dall’incendio; è stato un eroe. una grossa eredità ai suoi nipoti. O tío deixoulles Salvou moitas persoas do incendio; foi un heroe. unha importante herdanza ós seus sobriños. # ere- OBS.: fai o f. irreg. eroina. dità genetica: herdanza xenética. eroico -a adx. Heroico -a. Quelli erano tempi eroici. ereditare v. tr. [aux. avere] Herdar (tamén fig.). Alla Aqueles eran tempos heroicos. Il poema eroico era morte di mia nonna ho ereditato i suoi gioielli. Á frequente nella letteratura greca. O poema heroico morte da miña avoa herdei as súas xoias. Ho eredi- era frecuente na literatura grega. OBS.: m. pl. eroici, tato questo grande naso da mio padre. Herdei este f. pl. eroiche. gran nariz do meu pai. OBS.: io eredito; v. irreg. V. táboa 1. erosione s.f. Erosión. L’erosione di queste rocce è dovuta alla pioggia. A erosión destas rochas débese ereditario -a adx. Hereditario -a. I due fratelli si á choiva. sono rivolti all’avvocato per intraprendere una causa ereditaria. Os dous irmáns dirixíronse ó avogado erotismo s.m. Erotismo. Domani incomincia un para interpor unha causa hereditaria. Il diabete è seminario sull’erotismo nella letteratura. Mañá spesso una malattia ereditaria. A diabete é a miúdo comeza un seminario sobre o erotismo na literatura. unha enfermidade hereditaria. errare v. intr. [aux. avere] 1 Errar, deambular, vagar. eremita s. Eremita, anacoreta. Vive isolato come un Errava per la città senza una meta precisa. Erraba eremita. Vive illado coma un eremita. OBS.: m. pl. pola cidade sen unha meta precisa. 2 Errar, fallar. eremiti. Se non erro la fermata dell’autobus è qui. Se non eresia s.f. Herexía (tamén fig.). Fu condannato al erro a parada do autobús é aquí. rogo per eresia. Foi condenado á fogueira por here- erroneo -a adx. Erróneo -a. Hanno attribuito un si- xía. Non dire eresie! ¡Non digas herexías! gnificato erroneo alle mie parole. Atribuíron un sig- erezione s.f. Erección. Hanno assistito all’erezione nificado erróneo ás miñas palabras. del monumento. Asistiron á erección do monumen- errore s.m. 1 Erro, error. Nel tuo esame ci sono molti to. L’impotenza sessuale si manifesta con l’assenza errori. No teu exame hai moitos erros. 2 Erro, error, erroneo 210

desatino. Ha espiato i suoi errori giovanili. Expiou esaminare v. tr. [aux. avere] 1 Examinar, analizar, os seus erros de xuventude. estudiar. Hanno esaminato tutte le possibilità. erudito -a adx. Erudito -a. È una filologa molto eru- Examinaron tódalas posibilidades. 2 Examinar. Ha dita. É unha filóloga moi erudita. esaminato gli studenti. Examinou os estudiantes. OBS.: io esamino; v. irreg. V. táboa 1. erudizione s.f. Erudición. Era noto per la sua erudi- zione. Era coñecido pola súa erudición. esasperare I v. tr. [aux. avere] Exasperar, enervar, irritar. Mi esaspera il suo atteggiamento così cinico. eruzione s.f. Erupción. L’eruzione del vulcano non Exaspérame o seu comportamento tan cínico. II v. ha provocato danni. A erupción do volcán non pro- intr. pron. [aux. essere] Exasperarse, irritarse. Si vocou danos. L’eruzione cutanea era stata causata esaspera al solo sentirlo parlare. Exaspérase con só dai medicinali. A erupción cutánea fora causada sentilo falar. OBS.: io esaspero; v. irreg. V. táboa 1. polas medicinas. esasperazione s.f. Exasperación. Si mise a urlare esagerare I v. tr. [aux. avere] Esaxerar. Non dargli dall’esasperazione. Púxose a gritar coa exaspera- retta perché di solito esagera la realtà. Non lle fagas ción. caso porque normalmente esaxera a realidade. II v. intr. [aux. avere] Pasarse (esaxerar). Non esagerare esattezza s.f. Exactitude, precisión. Ha risposto alle domande dell’esame con assoluta esattezza. con il whisky. Non te pases co whisky. OBS.: io esa- gero; v. irreg. V. táboa 1. Respondeu as preguntas do exame con absoluta exactitude. esagerazione s.f. Esaxeración. Raccontò l’episodio con molte esagerazioni. Contou o episodio con moi- esatto -a adx. Exacto -a, xusto -a. I suoi calcoli sono tas esaxeracións. sempre esatti. Os seus cálculos son sempre exactos. Puoi darmi l’ora esatta? ¿Pódesme da-la hora exac- esalare I v. tr. [aux. avere] Exhalar, despedir. Il fiore ta? # scienze esatte: ciencias exactas. esalava un forte profumo. A flor exhalaba un forte aroma. II v. intr. [aux. essere] Emanar (olor). Un esaudire v. tr. [aux. avere] Satisfacer (unha súplica). forte odore di bruciato esalava dalla cucina. Un forte Grazie, avete esaudito un mio grande desiderio. olor a queimado emanaba da cociña. # esalare l’ul- Gracias, satisfixestes un desexo meu moi grande. timo respiro: exhala-lo espírito. OBS.: io esaudisco, tu esaudisci. esalazione s.f. Exhalación. Sono stati intossicati esaurimento s.m. Esgotamento. Hanno venduto la dalle esalazioni della stufa. Foron intoxicados polas merce fino al suo esaurimento. Venderon a mercan- exhalacións da estufa. cía ata o seu esgotamento. È in uno stato di grave esaurimento fisico. Está nun estado de grave esgo- esaltare I v. tr. [aux. avere] 1 Exaltar, eloxiar, enxal- tamento físico. # esaurimento nervoso: esgotamen- zar. Hanno esaltato il suo valore. Exaltaron o seu to nervioso. valor. 2 Exaltar, acender, inflamar. Le loro parole esaltarono la folla. As súas palabras exaltaron a esaurire I v. tr. [aux. avere] 1 Esgotar. Hanno esauri- multitude. II v. refl. e intr. pron. [aux. essere] 1 to tutte le provviste che avevano. Esgotaron tódalas Enxalzarse. Chi si esalta sarà umiliato e chi si umi- provisións que tiñan. 2 (fig.) Esgotar, extenuar. lia sarà esaltato. Quen se enxalza será humillado e Quel lavoro l’ha esaurita. Este traballo esgotouna. quen se humilla será enxalzado. 2 Exaltarse, acen- II v. intr. pron. [aux. essere] Esgotarse (tamén fig.). derse, inflamarse. Si è esaltata per un’idea che l’ha Si è esaurita la prima edizione del romanzo. ossessionata tutta la vita. Exaltouse por unha idea Esgotouse a primeira edición da novela. Ha troppe que a obsesionou toda a vida. cose da fare e finirà per esaurirsi. Ten demasiadas cousas que facer e rematará por esgotarse. OBS.: io esaltazione s.f. 1 Exaltación, gabanza, loanza. Ci ha esaurisco, tu esaurisci. colpiti l’esaltazione dei tuoi meriti fatta dal profes- sore. Impresionounos a exaltación dos teus méritos esausto adx. Exhausto. È esausto a causa del troppo que fixo o profesor. 2 Exaltación. Era in uno stato di lavoro. Está exhausto por mor do exceso de traba- forte esaltazione a causa di tutte le novità che gli sta- llo. vano capitando. Estaba nun estado de forte exalta- esca s.f. Cebo, engado, carnada. Per pescare questo ción por tódalas novidades que lle estaban aconte- tipo di pesce è necessaria una grossa esca. Para pes- cendo. car este tipo de peixe é necesario un cebo grande. esame s.m. 1 Exame, análise, estudio. Hanno fatto un OBS.: pl. esche. esame approfondito del problema. Fixeron un eschimese I adx. Esquimó. Le case eschimesi sono exame profundo do problema. 2 Exame. Oggi gli igloo. As vivendas esquimós son os iglús. II s. 1 pomeriggio ho l’esame di matematica. Hoxe pola Esquimó (persoa). Gli eschimesi abitano nelle tarde teño o exame de matemáticas. # esame del regioni artiche. Os esquimós viven nas rexións árti- sangue: análise de sangue. cas. 2 (m. sing.) Esquimó (lingua). L’eschimese è la 211 esercitazione

lingua parlata nelle regioni artiche. O esquimó é a esempio s.m. Exemplo. Fare gli esercizi secondo l’e- lingua que se fala nas rexións árticas. sempio. Face-los exercicios segundo o exemplo. Quella donna è un esempio di virtù. Aquela muller esclamare v. tr. [aux. avere] Exclamar. Taci!, escla- é un exemplo de virtude. # per / ad esempio: por mò. ¡Cala!, exclamou. exemplo. esclamazione s.f. Exclamación. Tutti si sono voltati esemplare I adx. Exemplar. Tuo figlio ha un com- quando hanno sentito le sue esclamazioni di rabbia. portamento esemplare a scuola. O teu fillo ten Todos deron a volta cando sentiron as súas excla- un comportamento exemplar na escola. II s.m. macións de rabia. 1 Exemplar. Questo libro è l’unico esemplare che escludere I v. tr. [aux. avere] Excluír, eliminar, rexei- abbiamo. Este libro é o único exemplar que temos. tar. L’hanno escluso dal concorso perché non aveva 2 Exemplar, espécime. Stanno analizzando un raro tutti i documenti. Excluírono da oposición porque esemplare di alga asiatica. Están analizando un raro non tiña tódolos documentos. Escludo questa possi- exemplar de alga asiática. bilità. Exclúo esta posibilidade. OBS.: v. irreg. V. esemplificare v. tr. [aux. avere] Exemplificar. Ha táboa 31. esemplificato il suo discorso con degli schemi. esclusione s.f. Exclusión. La sua esclusione dalla par- Exemplificou o seu discurso cuns esquemas. OBS.: tita è dovuta a una lesione. A súa exclusión do par- io esemplifico, tu esemplifichi; v. irreg. V. táboas 1 tido é debida a unha lesión. e 5. esclusivo -a adx. 1 Selecto -a, escollido -a, escollei-to esente adx. Exento -a. È stato dichiarato esente dal -a. È un locale molto esclusivo: si può entrare solo servizio militare a causa della sua malattia. Foi se si è soci. É un local moi selecto: soamente se declarado exento do servicio militar a causa da súa enfermidade. pode entrar se un é socio. 2 Exclusivo -a, específi- co -a. La mensa universitaria è d’uso esclusivo per esenzione s.f. Exención. Ha chiesto l’esenzione dal gli studenti. O comedor universitario é de uso exclu- pagamento delle tasse. Solicitou a exención do sivo para os estudiantes. pagamento dos impostos. escremento s.m. Excremento. Raccolse gli escre- esequie s.f. pl. Exequias, honras fúnebres. Molti menti del cane con una paletta. Recolleu os excre- ministri parteciparono alle esequie dell’anziano mentos do can cunha pa. senatore. Moitos ministros participaron nas exe- quias do ancián senador. escursionista s. Excursionista. Gli escursionisti arri- varono al rifugio dopo molte ore di cammino. Os esercitare I v. tr. [aux. avere] 1 Exercitar (adestrar). excursionistas chegaron ó refuxio despois de moitas I cantanti lirici devono esercitare la voce. Os can- horas de camiño. OBS.: m. pl. escursionisti. tantes líricos deben exercita-la voz. 2 Exercer. Esercitava il potere con molta autorità. Exercía o esecutore -trice s. 1 Executor -ora. È stato lui l’ese- poder con moita autoridade. 3 Exercer, profesar. cutore materiale del delitto. Foi el o executor mate- Quel medico non può più esercitare la sua profes- rial do delicto. 2 (Mús.) Intérprete. Questo pianista sione perché è troppo anziano. Aquel médico xa non è considerato il migliore esecutore di Mozart. Este pode exerce-la súa profesión porque é demasiado pianista está considerado o mellor intérprete de vello. II v. refl. [aux. essere] Exercitarse, adestrar- Mozart. # esecutore testamentario: testamenteiro. se. I soldati si sono esercitati per il combattimento. esecuzione s.f. 1 Execución, realización. È un pro- Os soldados exercitáronse para o combate. OBS.: io getto di difficile esecuzione. É un proxecto de difí- esercito; v. irreg. V. táboa 1. cil execución. 2 (Mús.) Interpretación, execución. esercitazione s.f. Adestramento. Nel cortile della La sua esecuzione dell’adagio è stata perfetta. A súa caserma stanno facendo un’esercitazione militare. execución do adagio foi perfecta. 3 Execución. No patio do cuartel están facendo un adestramento L’esecuzione del condannato avverrà domani. A exe- militar. cución do condenado será mañá. # esecuzione esercito s.m. Exército. Hanno deciso di costituire un capitale: pena de morte. esercito professionale. Decidiron formar un exérci- eseguire v. tr. [aux. avere] 1 Executar, realizar. to profesional. Hanno eseguito molto bene il loro lavoro. esercizio s.m. Exercicio. L’esercizio fisico fa bene Executaron moi ben o seu traballo. 2 (Mús.) alla salute. O exercicio físico é bo para a saúde. Interpretar, executar. L’orchestra eseguì il concerto L’esercizio della medicina richiede molti sacrifici. O per clarinetto di Mozart. A orquestra interpretou o exercicio da medicina require moitos sacrificios. concerto para clarinete de Mozart. OBS.: io esegui- Gli esercizi di grammatica sono stati molto difficili. sco / eseguo, tu eseguisci / esegui. Os exercicios de gramática foron moi difíciles. I esercito 212

costi d’esercizio della nostra ditta sono stati elevati. esistere v. intr. [aux. essere] 1 Existir, vivir. Gli ha Os custos do exercicio da nosa empresa foron ele- detto che l’uomo esiste per volontà divina. Díxolle vados. # essere fuori esercizio: estar desadestrado, que o home existe por vontade divina. 2 Existir. Non falto de práctica. esiste nessun libro su questo argomento. Non existe esibire I v. tr. [aux. avere] Mostrar, amosar (docu- ningún libro sobre este argumento. OBS.: v. irreg. V. mentos). I poliziotti chiesero all’uomo di esibire il táboa 43. permesso di soggiorno. Os policías pedíronlle ó esitare v. intr. [aux. avere] Dubidar, vacilar, titubear. home que mostrara o permiso de residencia. II v. Ha esitato molto prima di darci una risposta. refl. [aux. essere] Exhibirse. Nella piazza del muni- Dubidou moito antes de darnos unha resposta. OBS.: cipio si esibirà un acrobata del circo. Na praza do io esito; v. irreg. V. táboa 1. concello exhibirase un acróbata de circo. OBS.: io esito s.m. Resultado, consecuencia, efecto. Sono esibisco, tu esibisci. andato a ritirare l’esito delle analisi. Fun recolle-lo esibizione s.f. Exhibición. Abbiamo assistito a un’e- resultado das análises. ♦ Para referirse ó ‘éxito’ en sibizione ginnica. Asistimos a unha exhibición xim- italiano emprégase o termo successo. nástica. esodo s.m. Éxodo. Durante il loro esodo gli israeliti esigente adx. Esixente. Il professore di matematica è attraversarono il deserto. Durante o seu éxodo os molto esigente. O profesor de matemáticas é moi israelitas atravesaron o deserto. L’esodo estivo ha esixente. # esser pieno di esigenze: pedir demasia- provocato molti incidenti automobilistici. O éxodo do. do verán provocou moitos accidentes automobilísti- esigenza s.f. Esixencia. Per soddisfare le esigenze cos. degli studenti è stata aperta una nuova sala di lettu- esortare v. tr. [aux. avere] Exhortar, animar. Lo esor- ra. Para satisface-las esixencias dos estudiantes tò a proseguire gli studi. Exhortouno a continua-los abriuse unha nova sala de lectura. estudios. esigere v. tr. [aux. avere] 1 Esixir. Esigo una spiega- esortazione s.f. Exhortación. Dopo l’esortazione zione. Esixo unha explicación. 2 Esixir, requirir. La dell’allenatore la squadra giocò con più determina- grave situazione esige un’immediata dichiarazione zione. Despois da exhortación do adestrador o del ministro. A grave situación esixe unha inmedia- equipo xogou con máis determinación. ta declaración do ministro. OBS.: v. irreg. V. táboa 42. esotico -a adx. Exótico -a. Le donne orientali hanno una bellezza esotica per gli occidentali. As mulleres esilarante adx. Hilarante. Questa situazione è diver- orientais teñen unha beleza exótica para os occi- tentissima, esilarante. Esta situación é divertidísi- dentais. OBS.: m. pl. esotici, f. pl. esotiche. ma, hilarante. esotismo s.m. Exotismo. Quello stilista è conosciuto esile adx. 1 Delgado -a, fraco -a. Ha un corpo esile e per l’esotismo dei suoi modelli. Aquel deseñador é le gambe lunghe. Ten un corpo delgado e as pernas coñecido polo exotismo dos seus modelos. longas. 2 Débil, feble. Parlò con voce esile. Falou con voz débil. espandere I v. tr. [aux. avere] Expandir, estender. Hanno deciso di espandere l’area dei servizi del esiliare v. tr. [aux. avere] Exiliar, desterrar, expatriar. nuovo centro commerciale. Decidiron expandi-la L’hanno esiliato per motivi politici. Exiliárono por área de servicios do novo centro comercial. II v. motivos políticos. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. intr. pron. [aux. essere] Expandirse, estenderse. La esilio s.m. Exilio, desterro. Fu condannato all’esilio macchia di petrolio si espandeva nel mare. A man- durante la dittatura fascista. Foi condenado ó exilio cha de petróleo expandíase no mar. # espandere la durante a dictadura fascista. È morta in esilio. memoria del computer: amplia-la memoria do Morreu no exilio. ordenador. OBS.: v. irreg. V. táboa 44. esistenza s.f. Existencia. Alcuni scienziati credono espansione s.f. Expansión (auxe). Quell’azienda è in nell’esistenza di vita extraterrestre. Algúns científi- fase di espansione. Aquela empresa está en fase de cos cren na existencia de vida extraterrestre. Ha expansión. dedicato tutta la sua esistenza alla lotta contro le dit- espellere v. tr. [aux. avere] 1 Expulsar. Il ragazzo è tature. Dedicou toda a súa existencia á loita contra stato espulso dalla scuola per colpa del suo compor- as dictaduras. tamento. O rapaz foi expulsado da escola por culpa esistenziale adx. Existencial. Tutti i miei amici mi do seu comportamento. 2 Expeler, expulsar. Queste raccontano i loro problemi esistenziali. Tódolos tubature sono adibite ad espellere i gas delle cucine. meus amigos me contan os seus problemas existen- Estes tubos están destinados a expele-los gases das ciais. cociñas. OBS.: v. irreg. V. táboa 61. 213 espresso esperienza s.f. Experiencia. Ha molta esperienza nel saltare la miniera. Usaron diferentes explosivos para domare i cavalli. Ten moita experiencia na doma de facer estala-la mina. cabalos. In quegli anni ho fatto delle esperienze esporre I v. tr. [aux. avere] Expoñer, expor. Ha espos- incredibili. Naqueles anos tiven experiencias incri- to i suoi quadri in una galleria d’arte. Expuxo os bles. seus cadros nunha galería de arte. Ha esposto la esperimento s.m. Experimento. L’ultimo esperimen- pellicola alla luce e l’ha rovinata. Expuxo o negati- to di quel laboratorio ha avuto un grande successo. vo á luz e estragouno. Espone le sue idee con molta O último experimento daquel laboratorio tivo un chiarezza. Expón as súas ideas con moita claridade. grande éxito. II v. intr. pron. [aux. essere] Expoñerse, exporse, esperto -a I s. Experto -a. È un’esperta in biologia. arriscarse. Si è esposto al pericolo senza necessità. É unha experta en bioloxía. II adx. Experto -a. È Expúxose ó perigo sen necesidade. OBS.: v. irreg. V. uno studioso particolarmente esperto in epigrafia. É táboa 17. un estudioso particularmente experto en epigrafía. esportare v. tr. [aux. avere] Exportar. Esportano vino espiare v. tr. [aux. avere] Expiar, purgar. Ha espiato in Germania. Exportan viño a Alemaña. le sue colpe con lunghi anni di sofferenza. Expiou as esportazione s.f. Exportación. Quest’anno è aumen- súas culpas con longos anos de sufrimento. OBS.: v. tata l’esportazione di arance. Este ano aumentou a irreg. V. táboa 8. ♦ Para referirse a ‘espiar, asexar’ exportación de laranxas. en italiano emprégase o termo spiare. esposizione s.f. 1 Exposición. Dopo aver preso questa espiazione s.f. Expiación. Gesù morì sulla croce per medicina è meglio evitare l’esposizione ai raggi l’espiazione dei nostri peccati. Xesús morreu na solari. Despois de tomar esta medicina é mellor cruz para a expiación dos nosos pecados. evita-la exposición ós raios solares. Anche se il esplicito -a adx. Explícito -a, claro -a. Ha espresso le tema era complicato la sua esposizone è stata molto sue idee in modo molto esplicito. Expresou as súas chiara. Aínda que o tema era complicado a súa ideas dun modo moi explícito. exposición foi moi clara. 2 Exposición, mostra. Oggi andiamo a un’esposizione di libri antichi. esplodere I v. intr. [aux. essere] Estalar (tamén fig.). Hoxe imos a unha exposición de libros antigos. È esplosa una bomba nel centro della città. Estalou unha bomba no centro da cidade. L’emanazione di espressione s.f. Expresión. Il suo viso ha un’espres- quella legge fece esplodere la rabbia dei cittadini. A sione molto dolce. O seu rostro ten unha expresión promulgación daquela lei fixo estala-la rabia dos moi doce. Hanno tentato di impedirgli la libera cidadáns. II v. tr. [aux. avere] Disparar. Hanno espressione delle sue idee. Intentaron impedirlle a esploso un colpo di cannone. Dispararon un tiro de libre expresión das súas ideas. È un’espressione canón. # è esplosa l’estate / è esploso il caldo: che- colloquiale, non puoi usarla in questo contesto. É gou o verán / a calor. OBS.: v. irreg. V. táboa 31. unha expresión coloquial, non podes usala neste contexto. esplorare v. tr. [aux. avere] Explorar (un lugar). Hanno esplorato l’Antartide. Exploraron a espressivo -a adx. Expresivo -a. Il suo sguardo era Antártida. molto espressivo. A súa mirada era moi expresiva. esploratore -trice s. Explorador -ora. Gli esploratori espresso -a I part. pas. de esprimere e adx. Expre- si sono persi sulla montagna. Os exploradores per- so -a. Non farò nulla senza il vostro espresso con- déronse na montaña. senso. Non farei nada sen o voso consenso expreso. È in arrivo il treno espresso per Siena. Está a chegar esplorazione s.f. Exploración. L’esplorazione dell’i- o tren expreso para Siena. II s.m. 1 Carta urxente. sola non diede i risultati sperati. A exploración da Le ho spedito un espresso. Envieille unha carta illa non deu os resultados esperados. urxente. 2 Expreso (tren). È in partenza l’espresso esplosione s.f. 1 Explosión, detonación. Ieri sera delle 10. Está a saír o expreso das 10. # caffè abbiamo sentito una forte esplosione. Onte pola espresso: café só e concentrado. noite escoitamos unha forte explosión. 2 (fig.) esprimere I v. tr. [aux. avere] Expresar, manifestar, Explosión. Devi controllare le tue esplosioni di amosar. La sua poesia esprime alla perfezione il suo collera. Tes que controla-las túas explosións de mondo interiore. A súa poesía expresa á perfección cólera. o seu mundo interior. II v. intr. pron. [aux. essere] esplosivo -a I adx. Explosivo -a (tamén fig.). Hanno Expresarse. Il professore si esprime con molta chia- mescolato vari composti esplosivi. Mesturaron rezza. O profesor exprésase con moita claridade. varios compostos explosivos. È stata una notizia OBS.: v. irreg. V. táboa 33. ♦ Para referirse a ‘espre- esplosiva. Foi unha noticia explosiva. II s.m. mer, premer’en italiano emprégase o termo spreme- Explosivo. Hanno usato diversi esplosivi per fare re. esprimere 214 espulsione s.f. Expulsión. L’espulsione del portiere fu estate s.f. Verán. D’estate mi piace andare in spiag- determinante per il risultato della partita. A expul- gia. No verán gústame ir á praia. sión do porteiro foi determinante para o resultado estendere I v. tr. [aux. avere] Estender. Hanno esteso do partido. L’espulsione del calcolo gli ha rispar- le loro proprietà fino al fiume. Estenderon as súas miato l’intervento chirurgico. A expulsión do cálcu- propiedades ata o río. II v. intr. pron. [aux. essere] 1 lo librouno da operación cirúrxica. Estenderse. Dopo la guerra i confini di alcuni paesi espulso -a I part. pas. de espellere e adx. Expulsa- si estesero. Despois da guerra os confíns dalgúns do -a. I giocatori espulsi non giocheranno la pros- países estendéronse. 2 Estenderse, difundirse, sima partita. Os xogadores expulsados non xogarán espallarse. L’epidemia si estese velocemente. A epi- o próximo partido. II s. Expulsado -a. Gli espulsi demia estendeuse rapidamente. OBS.: v. irreg. V. sono andati dal preside per chiedere perdono. Os táboa 26. expulsados foron onda o director do instituto para estensione s.f. Extensión. La proprietà che hanno pedir perdón. comprato ha una grande estensione. A propiedade essenza s.f. Esencia. L’essenza del suo intervento è que compraron ten unha grande extensión. molto chiara. A esencia da súa intervención é moi estenuare v. tr. [aux. avere] Extenuar, esgotar. La clara. Mi piace l’essenza di lavanda. Gústame a troppa tensione l’ha estenuato. O exceso de tensión esencia de lavanda. extenuouno. OBS.: io estenuo; v. irreg. V. táboa 1. essenziale I adx. Esencial, básico -a, fundamental. esteriore adx. Exterior, externo -a. A giudicare Dobbiamo affrontare due questioni essenziali. dall’aspetto esteriore, la casa sembra in rovina. A Temos que afrontar dúas cuestións esenciais. II s.m. xulgar polo aspecto exterior, a casa parece en ruí- Esencial. L’essenziale è che tu abbia capito bene. O nas. La sua sincerità è soltanto esteriore, non fidar- esencial é que ti o entenderas ben. ti di lei. A súa sinceridade é soamente exterior, non essere I v. intr. [aux. essere] 1 Ser. È un uomo molto te fíes dela. gentile. É un home moi amable. Non so che sarà di lui. Non sei qué será del. Quando sarò vecchia mi esteriorizzare v. tr. [aux. avere] Exteriorizar, expre- dedicherò a viaggiare. Cando sexa vella dedicarei- sar, manifestar. Non riesce a esteriorizzare i suoi me a viaxar. È Natale. É Nadal. 2 Estar. Dov’eri sentimenti. Non consegue exterioriza-los seus senti- domenica scorsa? ¿Onde estába-lo domingo pasa- mentos. do? II s.m. Ser. Gli esseri viventi. Os seres vivos. È esterno -a I adx. Externo -a, exterior. Le mura ester- un essere insopportabile. É un ser insoportable. ne del collegio sono molto rovinate. Os muros exter- # c’era una volta: había unha vez; ci sono / siamo: nos do colexio están moi estragados. II s.m. estou / estamos preparados; cosa c’è?: ¿qué pasa?; Exterior. La casa è bella soltanto dall’esterno. A esserci: haber, estar; essere alle solite: estar nas casa é bonita soamente dende o exterior. andadas; essere dalla parte di: estar a favor de; estero -a I adx. Estranxeiro -a. Si occupa di politica essere nei guai: estar / meterse en leas; essere in estera. Encárgase da política estranxeira. II s.m. pensione: estar xubilado; essere / non essere sim- Estranxeiro, exterior. Abbiamo passato le vacanze patico: caer ben / caer mal. OBS.: o v. essere úsase all’estero. Pasámo-las vacacións no estranxeiro. como aux. para as formas compostas dalgúns v. (fundamentalmente intr.) e para forma-la voz pasi- esteso -a adx. Extenso -a, grande, vasto. Ha scritto un va. saggio molto esteso. Escribiu un ensaio moi exten- so. esso -a pron. pers. m. 1 (sing.) El ela. Ho comprato una macchina nuova e con essa consumo meno ben- estetico -a adx. Estético -a. È un oggetto funzionale, zina. Comprei un coche novo e con el consumo ma non molto estetico. É un obxecto funcional, pero menos gasolina. OBS.: refírese a cousas ou animais. non moi estético. OBS.: m. pl. estetici, f. pl. estetiche. 2 (pl.) Eles -as. Abbiamo incontrato Mario e estinguere I v. tr. [aux. avere] Extinguir. I pompieri Roberto e con essi siamo andati al cinema. hanno estinto l’incendio. Os bombeiros extinguiron Atopamos a Mario e a Roberto e con eles fomos ó o incendio. II v. intr. pron. [aux. essere] cine. OBS.: refírese a persoas, animais ou cousas; no Extinguirse. Il fuoco si estinse da solo. O lume italiano actual é sustituído por loro con moita fre- extinguiuse só. Alcune specie animali si stanno cuencia. estinguendo a causa dell’inquinamento. Algunhas est s.m. inv. Leste, levante, oriente. Venezia è ad est. especies animais estanse extinguindo por mor da Venecia está ó leste. contaminación. # estinguere un debito: saldar estasi s.f. inv. Éxtase, rapto. È in uno stato di estasi da unha débeda. OBS.: v. irreg. V. táboa 39. quando si è innamorato. Está nun estado de éxtase estintore s.m. Extintor. Hanno spento le fiamme con desde que se namorou. degli estintori. Apagaron as lapas cuns extintores. 215 eternità estinzione s.f. Extinción. Molti mezzi sono stati ado- adoptar medidas extremas. II s.m. Extremo. Abita perati per l’estinzione dell’incendio. Empregáronse all’altro estremo della città. Vive no outro extremo moitos medios para a extinción do incendio. Si trat- da cidade. # all’estremo: ó final; essere agli estre- ta di una specie animale che è ormai in via d’estin- mi: estar nun apuro; estrema unzione: extrema zione. Trátase dunha especie animal que está en unción; gli estremi onori: honras fúnebres; partiti vías de extinción. estremi: partidos radicais. estivo -a adx. De verán. Ho comprato un vestito esti- estro s.m. Inspiración (creatividade). Gli è venuto vo. Merquei un vestido de verán. l’estro di ridipingere l’alloggio. Veulle a inspiración estorsione s.f. Extorsión. Il commerciante ha subito de volver pinta-la vivenda. un’estorsione da parte della malavita organizzata. O estromettere v. tr. [aux. avere] Expulsar (excluír). comerciante sufriu unha extorsión por parte da L’hanno estromesso dall’associazione perché era delincuencia organizada. troppo violento. Expulsárono da asociación porque estraneo -a I adx. Estraño -a (anómalo). Gli extrater- era demasiado violento. OBS.: v. irreg. V. táboa 50. restri sono individui estranei al nostro mondo. Os estroso -a adx. Orixinal, singular. Le sue idee sono extraterrestres son individuos estraños ó noso innovative ed estrose. As súas ideas son innovadoras mundo. II s. Estraño -a (alleo, descoñecido). Ieri e orixinais. sera sono arrivati a casa mia due estranei. Onte pola noite chegaron á miña casa dous estraños. estroverso -a adx. Extravertido -a. È un ragazzo estrarre v. tr. [aux. avere] 1 Extraer, arrancar. Mi molto estroverso e divertente. É un rapaz moi extra- hanno estratto un dente del giudizio. Extraéronme vertido e divertido. unha moa do xuízo. 2 Extraer, obter. Il carbone si estuario s.m. (Xeol.) Estuario, esteiro. Hanno foto- estrae dalla miniera. O carbón extráese da mina. 3 grafato l’estuario della Senna. Fotografaron o estua- (Mat.) Extraer. Estrarre la radice del numero 15. rio do Sena. Extrae-la raíz cadrada do número 15. OBS.: v. irreg. V. táboa 16. esuberante adx. Exuberante. Questa attrice è una donna veramente esuberante. Esta actriz é unha estratto -a I part. pas. de estrarre e adx. Extraído -a. muller realmente exuberante. Il numero estratto fu il 10. O número extraído foi o 10. II s.m. 1 Concentrado (extracto). Per preparare esuberanza s.f. Exuberancia. L’esuberanza rende questo sugo uso l’estratto di carne. Para preparar spesso i giovani eccessivi. A exuberancia a miúdo esta salsa uso un concentrado de carne. 2 Estracto, volve os mozos esaxerados. resumo. Abbiamo letto un estratto del libro. Lemos esule s. Exiliado -a. È un anziano esule argentino che un extracto do libro. 3 Separata. Mi hanno mandato vive a Parigi da molti anni. É un vello exiliado l’estratto dell’ultimo articolo che ho scritto per la arxentino que vive en París dende hai moitos anos. rivista. Mandáronme a separata do último artigo que escribín para a revista. # estratto conto: estrac- età s.f. inv. 1 Idade. È diventato professore all’età di to da conta; estratto di nascita: partida de nace- trent’anni. Fíxose profesor á idade de trinta anos. mento. Nell’età di Dante Firenze aveva centomila abitanti circa. Na idade de Dante Florencia tiña uns cen mil estrazione s.f. Extracción. Hanno vietato l’estrazione habitantes. Età del bronzo. Idade do bronce. di petrolio in quella zona. Prohibiron a extracción # mezza età: madurez; tenera età: nenez, infancia; de petróleo naquela zona. Ho assistito all’estrazione terza età: terceira idade. dei numeri della lotteria. Asistín á extracción dos números da lotería. eternità s.f. inv. Eternidade (tamén fig.). Vuole pas- estremismo s.m. Extremismo. L’estremismo delle sue sare all’eternità senza colpe. Quere pasar á eterni- idee politiche mi sembra anacronistico. O extremis- dade sen culpas. La conferenza è durata un’eternità. mo das súas ideas políticas paréceme anacrónico. A conferencia durou unha eternidade. estremità s.f. inv. 1 (Zool., Anat.; espec. en pl.) eterno -a adx. 1 Eterno -a, imperecedoiro -a, inmor- Extremidade. Non resisto a questo freddo, ho le tal. La sua fama sarà eterna. A súa fama será eter- estremità congelate. Non aturo este frío, teño as na. 2 (fig.) Eterno -a, interminable. La gita turisti- extremidades conxeladas. 2 (fig.) Extremo, extremi- ca è stata così noiosa che mi è sembrata eterna. A dade, cabo. Si sedette all’altra estremità del tavolo. excursión turística foi tan aburrida que me pareceu Sentouse no outro extremo da mesa. eterna. estremo -a I adx. Extremo -a. Se non cambierà com- eterogeneo -a adx. Heteroxéneo -a. Il gruppo dei portamento dovremo adottare misure estreme. Se miei amici è molto eterogeneo. O grupo dos meus non cambia o seu comportamento teremos que amigos é moi heteroxéneo. eterno 216 etichetta s.f. Etiqueta. Per sapere quanti gradi ha evaporouse e a sopa está a piques de queimarse. questo vino devi guardare l’etichetta. Para saberes OBS.: io evaporo; v. irreg. V. táboa 1. cantos graos ten este viño tes que mira-la etiqueta. evaporazione s.f. Evaporación. Se al liquido aggiun- È una cerimonia in cui deve essere rispettata l’eti- giamo questo gas si produce un’immediata evapora- chetta. É unha cerimonia na que se ten que respec- zione. Se ó líquido lle engadimos este gas prodúce- ta-la etiqueta. se unha evaporación inmediata. etico -a I adx. Ético -a. Questa decisione ci pone evasione s.f. 1 Evasión, fuga. I due delinquenti ven- davanti a un grave problema etico. Esta decisión nero arrestati pochi giorni dopo l’evasione dal car- sitúanos ante un grave problema ético. II s.f. Ética. cere. Os dous delincuentes foron arrestados poucos Ha pubblicato un trattato di etica. Publicou un tra- días despois da evasión do cárcere. 2 (fig.) Evasión. tado de ética. Quel medico è totalmente privo di Per me andare al cinema è la migliore evasione dai etica professionale. Aquel médico carece totalmente problemi quotidiani. Para min ir ó cine é a mellor de ética profesional. OBS.: m. pl. etici, f. pl. etiche. evasión dos problemas cotiáns. 3 (Econ.) Evasión. etnia s.f. Etnia. Appartiene a un’etnia africana. È stata proposta una legge per diminuire l’evasione Pertence a unha etnia africana. fiscale. Propúxose unha lei para diminuí-la evasión etnico -a adx. Étnico -a. Mi piace la musica etnica. fiscal. # cinema / letteratura d’evasione: cine / literatura de evasión; dare evasione a una pratica: Gústame a música étnica. OBS.: m. pl. etnici, f. pl. etniche. despachar unha dilixencia. eucalipto s.m. Eucalipto. Hanno piantato degli euca- evasivo -a adx. Evasivo -a. Quando gli hanno chiesto lipti nel bosco. Plantaron eucaliptos no bosque. dov’era andato si è mostrato evasivo. Cando lle pre- guntaron ónde fora mostrouse evasivo. euforia s.f. Euforia. È in uno stato di euforia da quan- do ha passato il concorso. Está nun estado de eufo- evaso -a I part. pas. de evadere e adx. Evadido -a. La ria dende que aprobou as oposicións. polizia ricerca un detenuto evaso. A policía busca un detido evadido. II s. Evadido -a. A tre giorni dalla europeo -a I adx. Europeo -a. Il parlamento europeo fuga, le evase non sono state rintracciate. Tres días ha sede a Bruxelles. O parlamento europeo ten a despois da fuga, as evadidas non foron atopadas. súa sede en Bruxelas. II s. Europeo -a. Gli europei condividono interessi economici e culturali. Os evasore -trice s. Evasor -ora. È aumentata la percen- europeos comparten intereses económicos e cultu- tuale degli evasori del fisco. Aumentou a porcenta- rais. xe de evasores do fisco. OBS.: fai o f. irreg. evaditri- ce. evacuare v. tr. [aux. avere] 1 Evacuar, desaloxar, des- ocupar. Hanno evacuato l’edificio dopo la minaccia evento s.m. Evento, suceso, acontecemento. La visi- di bomba. Evacuaron o edificio despois da ameaza ta di quello scienziato è stata un evento memorabi- de bomba. 2 Evacuar, defecar. I medici gli diedero le. A visita dese científico foi un evento memorable. un lassativo perché evacuasse prima dell’operazio- eventuale adx. Eventual (posible). Gli studenti ne. Os médicos déronlle un laxante para que eva- verranno avvisati di ogni eventuale cambiamento di cuase antes da operación. OBS.: io evacuo. orario. Os estudiantes serán avisados de calquera evacuazione s.f. 1 Evacuación. La polizia procedette cambio eventual no horario. all’evacuazione della gente. A policía procedeu á eventualità s.f. inv. Eventualidade. Smise di andare evacuación da xente. 2 Evacuación, defecación, nei locali che frequentavano insieme per evitare l’e- excreción. I cibi integrali favoriscono l’evacuazio- ventualità di incontrarla. Deixou de ir ós locais que ne. Os alimentos integrais favorecen a evacuación. frecuentaban xuntos para evita-la eventualidade de evadere I v. intr. [aux. essere] Evadirse (tamén fig.). atopala. Il criminale era evaso dal carcere. O criminal evadí- evidente adx. Evidente, claro -a, obvio -a. Il suo ner- rase do cárcere. Fare una gita il fine settimana mi vosismo era evidente: non riusciva a stare fermo. O aiuta ad evadere dalle preoccupazioni. Facer unha seu nerviosismo era evidente: non conseguía estar excursión a fin de semana axúdame a evadirme das quedo. preocupacións. II v. tr. [aux. avere] 1 (Econ.) evidenza s.f. Evidencia. È stata colpa tua, non puoi Evadir. Non ho mai evaso le tasse. Nunca evadín os negare l’evidenza. Foi culpa túa, non podes nega-la impostos. 2 Despachar (asuntos, xestións). Evadere evidencia. # mettere / porre in evidenza: deixar / una pratica. Despachar unha xestión. OBS.: v. irreg. pór claro; mettersi in evidenza: chama-la atención, V. táboa 31. facerse notar. ♦ Para referirse a ‘deixar en eviden- evaporare v. intr. [aux. essere] Evaporarse. L’acqua è cia’ en italiano emprégase a expresión mettere in evaporata e la minestra sta per bruciarsi. A auga ridicolo. 217 evviva evidenziatore s.m. Rotulador fluorescente. voluzione della scienza. Este libro analiza a evolu- Sottolinea gli aggettivi con l’evidenziatore. Subliña os adxectivos co rotulador fluorescente. evitare I v. tr. [aux. avere] Evitar. Non ho potuto evi- ción da ciencia. tare di rimproverarlo. Non puiden evitar reprendelo. Il medico gli ha consigliato di evitare i dolci. O médico aconselloulle que evitara os doces. Gli ho evolversi v. intr. pron. [aux. essere] Evolucionar. La telefonato e così gli ho evitato il viaggio. Chameino por teléfono e así eviteille a viaxe. II v. refl. recíp. [aux. essere] Evitar atoparse. Si evitano perché non si sopportano. Evitan atoparse porque non se atu- società spagnola si è evoluta molto negli ultimi ven- ran. OBS.: io evito; v. irreg. V. táboa 1. evocare v. tr. [aux. avere] Evocar, lembrar, recordar. t’anni. A sociedade española evolucionou moito nos Abbiamo evocato insieme gli amici della scuola. Evocamos xuntos os amigos do colexio. OBS.: io evoco, tu evochi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. últimos vinte anos. OBS.: v. irreg. V. táboa 45. evoluzione s.f. Evolución. L’hanno ricoverato perché i medici vogliono seguire l’evoluzione della malat- tia. Ingresárono porque os médicos queren segui-la evolución da enfermidade. Questo libro analizza l’e- evviva interx. Viva. Evviva l’Italia! ¡Viva Italia!

F

fabbrica s.f. Fábrica. In quella fabbrica di tessuti de cara. 3 Lado, cara (cara oposta dun obxecto). Su lavorano cinquanta operai. Nesa fábrica de tecidos una faccia delle monete italiane è riportata la scritta traballan cincuenta obreiros. OBS.: pl. fabbriche. ‘Repubblica italiana’. Nun lado das moedas italia- fabbricare v. tr. [aux. avere] 1 Construír, edificar. Su nas aparece a inscrición ‘Repubblica italiana’. 4 quel terreno stanno fabbricando la nuova facoltà di (Xeom.) Cara. Il cubo è un solido a sei facce. O Giornalismo. Naquel terreo están construíndo a cubo é un sólido con seis caras. # alla faccia tua: nova facultade de Xornalismo. 2 Fabricar (produ- na túa cara; faccia a faccia: cara a cara; faccia di cir; tamén fig. inventar). In questo capannone fab- bronzo / faccia tosta: cara lavada; in faccia / sulla bricano latte per prodotti alimentari. Nesta nave faccia: na cara; l’altra faccia della medaglia: a fabrican latas para productos alimenticios. Hanno outra cara da moeda; mostrare / perdere / salvare fabbricato notizie false per incolparlo. Fabricaron la faccia: mostrar / perder / salva-la propia digni- noticias falsas para culpalo. OBS.: io fabbrico, tu dade; non guardare in faccia nessuno: non ter pre- fabbrichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. ferencia por ninguén; ridere / gettare in faccia: rir na cara; voltare la faccia: renegar. OBS.: pl. facce. fabbricazione s.f. Fabricación. La fabbricazione delle automobili è quasi tutta automatizzata. A facciata s.f. Fachada (tamén fig.). La facciata del fabricación dos automóbiles está case toda automa- Duomo è stata restaurata. A fachada da catedral foi tizada. restaurada. La sua correttezza è di facciata, in real- tà è un despota. A súa corrección é de fachada, en fabbro s.m. Ferreiro. Il fabbro lavora con incudine e realidade é un déspota. martello. O ferreiro traballa con engra e martelo. facezia s.f. Ocorrencia, saída. Ci fa sempre ridere faccenda s.f. 1 Asunto (actividade). Devo andare in con le sue facezie. Fainos rir sempre coas súas oco- città a sbrigare alcune faccende di lavoro. Teño que rrencias. ir á cidade despachar algúns asuntos de traballo. 2 Tarefa, angueira, quefacer. Non mi piacciono le facile adx. 1 Fácil, doado -a. È stato un esame facile faccende domestiche. Non me gustan as tarefas e siamo stati tutti promossi. Foi un exame fácil e domésticas. # una brutta faccenda: un mal asunto. aprobamos todos. 2 Fácil. È una persona dall’ami- ♦ Para referirse ó correspondente do ‘Ministerio de cizia facile. É unha persoa de amizade fácil. # di Facenda’ en italiano emprégase a expresión facili costumi: lixeiro de cascos; è facile che: é Ministero delle Finanze. posible que; essere facile al riso / alla collera / alle promesse: ter facilidade para a risa / a cólera / facchino s.m. Carrexador. In stazione chiese l’aiuto para facer promesas; facili guadagni: ganancias di un facchino per trasportare le valigie. Na estación fáciles; fare tutto facile: simplificar demasiado. pediu a axuda dun carrexador para transporta-las maletas. facilità s.f. inv. Facilidade (calidade). Impara le lin- gue con gran facilità. Aprende as linguas con gran faccia s.f. 1 (Anat.) Cara, faciana, rostro. Hai la fac- facilidade. # con facilità: con facilidade; facilità di cia riposata di chi ha dormito bene. Te-la cara des- parola: facilidade de palabra. cansada de quen durmiu ben. 2 Cara, cariz (tamén fig.). A sentire questi discorsi ha fatto una faccia facoltà s.f. inv. 1 Facultade. Hai le facoltà sufficienti strana. Ó sentir estas conversacións puxo unha cara a realizzare un buon lavoro. Te-las facultades sufi- estraña. Da quando è arrivata la nuova direttrice, la cientes para realizar un bo traballo. L’Università di nostra situazione ha cambiato faccia. Desde que Roma comprende numerose facoltà. A Universidade chegou a nova directora, a nosa situación cambiou de Roma comprende numerosas facultades. facoltativo 220

2 Facultade, potestade. Ha la facoltà di fare testa- fallace adx. Falaz. Non lasciarti ingannare da fallaci mento a beneficio dei fratelli. Ten a facultade de promesse. Non te deixes enganar por falaces pro- facer testamento en beneficio dos irmáns. # facoltà mesas. mentali: facultades mentais; perdere l’uso delle fallimento s.m. 1 Fracaso. La spedizione alpinistica facoltà: perde-lo uso das facultades. fu un vero fallimento per le condizioni metereologi- facoltativo -a adx. Facultativo -a, potestativo -a, che ostili. A expedición alpina foi un verdadeiro fra- voluntario -a. Ci sono esami obbligatori e facoltati- caso polas condicións meteorolóxicas hostís. 2 vi. Hai exames obrigatorios e facultativos. # fer- Creba, quebra (dunha empresa). Hanno dichiarato mata facoltativa: parada previa petición. il fallimento di quella ditta. Declararon a creba daquela empresa. # andare in fallimento: crebar faggio s.m. Faia. Un grande faggio stendeva la sua (unha empresa). ombra sulla casa. Unha gran faia estendía a súa fallire I v. intr. [aux. essere / avere] 1 Fracasar, fallar, sombra sobre a casa. frustrarse. Il tentativo di raggiungere un accordo è fagiano s.m. Faisán. Il fagiano è una pregiata preda fallito. O intento de chegar a un acordo fracasou. 2 di caccia. O faisán é unha apreciada presa de caza. Crebar, quebrar. Quell’industria è fallita per man- canza di investimenti. Aquela industria crebou por fagiolino s.m. Feixón verde. Hanno servito un’insala- falta de investimentos. II v. tr. [aux. avere] Fallar, ta di fagiolini e patate. Serviron unha ensalada de errar. Il franco tiratore fallì il colpo. O francotirador feixóns verdes e patacas. fallou o tiro. OBS.: io fallisco, tu fallisci. fagiolo s.m. Feixón, faba. I fagioli si mangiano spe- fallo s.m. 1 (Dep.) Falta. Il fallo del portiere fu puni- cialmente d’inverno. Os feixóns cómense especial- to con un calcio di rigore. A falta do porteiro casti- mente polo inverno. # andare / capitare a fagiolo: gouse cun penalti. 2 Fallo, defecto, falla. Le tazze di chegar no momento xusto. questo servizio hanno tutte un piccolo fallo di fab- fagotto s.m. 1 Fardo. Gli emigranti poveri partivano bricazione. As cuncas deste xogo teñen todas un con un piccolo fagotto sulle spalle. Os emigrantes pequeno fallo de fabricación. 3 Falo. Il membro pobres partían cun pequeno fardo ó lombo. 2 (Mús.) virile è chiamato anche fallo. Ó membro viril chá- Fagot. Questo brano musicale comprende un assolo maselle tamén falo. di fagotto. Este fragmento musical inclúe un solo de falò s.m. inv. Fogueira, cacharela, larada. Verso sera fagot. # fare fagotto: marchar de súpeto. si accesero i falò nell’accampamento. Ó cae-la tar- falce s.f. Fouce, fouciño, gadaño. I contadini usavano diña acendéronse as fogueiras no campamento. # fare un falò: destruír co lume. la falce per mietere il grano. Os campesiños usaban a fouce para sega-lo trigo. falsare v. tr. [aux. avere] 1 Falsear. Spesso il ricordo falsa la realtà. Con frecuencia o recordo falsea a falciare v. tr. [aux. avere] Segar. Ogni mese falcio realidade. 2 Terxiversar, falsear. Un cambiamento l’erba del giardino. Tódolos meses sego a herba do nella punteggiatura può falsare il senso del testo. Un xardín. OBS.: v. irreg. V. táboa 2. cambio na puntuación pode terxiversa-lo sentido do falco s.m. Falcón. Il falco è un uccello rapace. O fal- texto. cón é unha ave rapaz. # avere occhi di falco: ter falsificare v. tr. [aux. avere] Falsificar, contrafacer. unha mirada penetrante; essere un falco: ser astu- L’hanno sorpreso a falsificare banconote. Sorpren- to. OBS.: pl. falchi. dérono falsificando billetes. OBS.: io falsifico, tu fal- falda s.f. 1 Capa. Le falde della roccia mostravano la sifichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. sua eterogeneità. As capas da rocha mostraban a falsificazione s.f. Falsificación. Quella banconota è il súa heteroxeneidade. 2 Faldrón (dunha peza de frutto di un’abile falsificazione. Aquel billete é o roupa). Bisognava stirare le falde del frac. Había froito dunha hábil falsificación. que pasárlle-lo ferro ós faldróns do frac. 3 Faldra, falsità s.f. inv. Falsidade. L’avvocato dimostrò la fal- aba, pé (dunha montaña). Il paesino sorgeva alle sità delle accuse. O avogado demostrou a falsidade falde di un monte. A pequena vila xurdía nas faldras das acusacións. Questi pettegolezzi sono una falsi- dun monte. # falda d’acqua / acquifera: bolsa sub- tà. Estas rexoubas son unha falsidade. terránea de auga; una falda di neve: unha folerpa. ♦ Para referirse á ‘faldra, saia’ en italiano empré- falso -a I adx. Falso -a. Una falsa notizia aveva semi- nato il panico fra la popolazione. Unha falsa noticia gase o termo gonna. sementara o pánico entre a poboación. Sono in cir- falegname s.m. Carpinteiro. Il falegname costruisce colazione molte banconote false. Circulan moitos mobili di legno. O carpinteiro constrúe mobles de billetes falsos. La sua falsa gentilezza nasconde un madeira. interesse personale. A súa falsa amabilidade escon- 221 fannullone

de un interese persoal. II s.m. 1 Falsidade. Non Prima o poi si familiarizzerà con il nuovo computer. sempre è facile distinguere il falso dal vero. Non Antes ou despois familiarizarase co novo ordenador. sempre é fácil distingui-la falsidade da verdade. famoso -a adx. 1 Famoso -a (glorioso). La storia tra- 2 Falsificación (dunha obra de arte). Nel mercato manda i nomi dei personaggi famosi. A historia d’arte bisogna stare molto attenti ai falsi. No merca- transmite os nomes das personaxes famosas. 2 do da arte cómpre estar moi atentos ás falsifica- Famoso -a, célebre, lembrado -a. Ti ricordi quel cións. # falsa modestia: falsa modestia; falso allar- famoso viaggio in Grecia che abbiamo fatto tanti me: falsa alarma; falso magro: persoa que semella anni fa? ¿Recordas aquela famosa viaxe a Grecia delgada pero que non o é; giurare il falso: xurar en que fixemos hai tantos anos? falso; mettere sotto falsa luce: falar mal, falsamen- te de alguén; oro falso (fig.): ouropel. fanale s.m. (Autom.) Faro. Di notte la luce dei fanali può abbagliare gli altri conducenti. De noite a luz fama s.f. 1 Fama, prestixio, sona. La fama dona dos faros pode cega-los outros conductores. l’immortalità, dicono i poeti. A fama dá a inmorta- lidade, din os poetas. 2 Fama, reputación. Quel tuo fanatico -a I adx. Fanático -a. Adorava l’attrice con amico ha una brutta fama. Aquel amigo teu ten mala un fervore fanatico. Adoraba a actriz cun fervor fama. # lasciare fama di sé: deixar fama de si fanático. (ext.) Si sentivano le urla dei ragazzini mesmo. fanatici del calcio. Escoitábanse os berros dos rapa- ciños fanáticos do fútbol. II s. Fanático -a. Una fame s.f. 1 Fame, apetito. Dopo tutta questa fatica mi setta di fanatici religiosi ha compiuto un attentato. è venuta fame. Despois de todo este esforzo veume Unha secta de fanáticos relixiosos realizou un aten- a fame. 2 (ext.) Fame. Il cattivo raccolto di que- tado. (ext.) Quei ragazzi sono dei fanatici della st’anno porterà tanta fame. A cativa colleita deste musica. Aqueles rapaces son uns fanáticos da músi- ano traerá moita fame. 3 (fig.) Sede. Dopo tante ca. OBS.: m. pl. fanatici, f. pl. fanatiche. umiliazioni ha fame di giustizia. Despois de tantas humillacións ten sede de xustiza. # brutto come la fanatismo s.m. Fanatismo. Il fanatismo religioso si fame: máis feo ca un croio; fame da lupo: moita manifesta spesso con l’intolleranza e la violenza. O fame; lungo come la fame: moi longo; morire di fanatismo relixioso maniféstase con frecuencia coa fame: morrer coa fame; soffrire la fame: pasar intolerancia e a violencia. (ext.) A volte la passione fame. sportiva si trasforma in fanatismo di massa. Ás veces famiglia s.f. Familia (tamén fig.). È una famiglia a paixón deportiva transfórmase en fanatismo de composta da genitori e quattro figli. É unha familia masas. composta polos pais e catro fillos. Al matrimonio fanciullo -a s. 1 Rapaz -aza, neno -a, cativo -a. È furono invitate solo le famiglie degli sposi. Á voda ingenuo come un fanciullo. É inxenuo coma un invitaron só as familias dos noivos. L’italiano appar- rapaz. 2 Rapaz -aza (mozo). Queste fanciulle sono tiene alla famiglia delle lingue neolatine. O italiano innamorate del loro compagno. Estas rapazas están pertence á familia das linguas neolatinas. Le bale- namoradas do seu compañeiro. ne appartengono alla famiglia dei cetacei. As baleas fandonia s.f. Argallada. Ma chi ci crede alle sue fan- pertencen á familia dos cetáceos. # essere di fami- donie? Pero ¿quen cre as súas argalladas? glia: ser da familia; essere tutto casa e famiglia: ser unha persoa caseira; farsi una famiglia: casar; fanfarone -a s. Fanfurriñeiro -a, fantoche. È un fan- la Sacra Famiglia: a Sagrada Familia; stato di farone, si vanta sempre di quello che non ha. É un famiglia: libro de familia. fanfurriñeiro, alardea sempre do que non ten. familiare adx. Familiar. Devo discutere alcune que- fango s.m. Lama, bulleiro, lodo. Le tue scarpe erano stioni familiari con i miei fratelli. Teño que discutir piene di fango. Os teus zapatos estaban cheos de algunhas cuestións familiares cos meus irmáns. lama. # cadere nel fango: caer no máis baixo; Questo luogo mi è familiare. Este lugar éme fami- fango termale: lodo termal. OBS.: pl. fanghi. liar. In quella trattoria ti servono in modo familiare. fangoso -a adx. 1 Lamacento -a, lameiro -a. Hanno Naquela casa de comidas sérvente de xeito familiar. dovuto attraversare un terreno molto fangoso. familiarità s.f. inv. Familiaridade, confianza (intimi- Tiveron que atravesar un terreo moi lamacento. dade). Lavoriamo insieme da anni e abbiamo un 2 Enlamado -a, embarrado -a. Devi pulirti le rapporto di familiarità. Traballamos xuntos dende scarpe perché sono fangose. Tes que limpa-los hai anos e temos unha relación de familiaridade. zapatos porque están enlamados. familiarizzarsi v. intr. pron. [aux. essere] fannullone -a s. Lacazán -ana, folgazán -ana, ler- Familiarizarse. Ci siamo familiarizzati con i vicini chán -ana. È un fannullone, dorme tutto il giorno. di casa. Familiarizámonos cos veciños da casa. É un lacazán, dorme todo o día. fantasia 222 fantasia s.f. 1 Fantasía (facultade). Si è lasciato por- cos seus fardos ó lombo. 2 (fig.) Carga (lastre). tare dalla fantasia e vive in un mondo irreale. Certe responsabilità sono fardelli pesanti da portare. Deixouse levar pola fantasía e vive nun mundo irre- Certas responsabilidades son cargas pesadas de al. 2 Fantasía, imaxinación (resultado). Devi levar. dimenticare queste tue fantasie e pensare alla realtà. fare I v. tr. [aux. avere] 1 Facer. Ho fatto un maglio- Tes que esquecer estas fantasías túas e pensar na ne di lana. Fixen un xersei de la. Quanto fa sette per realidade. # avere fantasia di fare qualcosa: de- cinque? ¿Canto é sete por cinco? Che cosa hai fatto sexar facer algo; gioiello (di) fantasia: xoia de imi- ieri? ¿Que fixeches onte? Vi facevo a Milano. tación; tessuto (di) fantasia: tecido estampado. Facíavos en Milán. La cena mi ha fatto male. A cea fantasma s.m. Fantasma, pantasma, espectro. Il rac- fíxome mal. Aveva fatto tanti soldi. Fixera moitos conto descriveva un castello abitato dai fantasmi. O cartos. Mi fanno la vita impossibile. Fanme a vida conto describía un castelo habitado por fantasmas. imposible. La nostra casa fa angolo. A nosa casa fai Lo tormentavano i fantasmi della coscienza. esquina. 2 Facer, construír. La cicogna aveva fatto Atormentábano os fantasmas da conciencia. OBS.: il nido sul campanile. A cegoña fixera o niño sobre pl. fantasmi. o campanario. 3 Facer, compoñer. Ti ha fatto un fantasticare v. tr. e intr. [aux. avere] Fantasiar. Che sonetto. Fíxoche un soneto. 4 Facer, preparar (coci- cosa stai fantasticando? ¿Que estás a fantasiar? ñar). Domani faremo arrosto di vitello. Mañá fare- Fantasticare troppo sul futuro è una perdita di mos asado de tenreira. 5 Ter (reunir, agrupar). tempo. Fantasiar demasiado sobre o futuro é unha Questa città fa centomila abitanti. Esta cidade ten perda de tempo. OBS.: io fantastico, tu fantastichi; v. cen mil habitantes. 6 Facer de (actuar). Farò il Re irreg. V. táboas 1 e 5. Magio a Natale. Farei de Rei Mago polo Nadal. 7 Ser (profesión). Mio padre fa il marinaio. O meu fantasticheria s.f. Fantasía, cousa fantástica. Il suo pai é mariñeiro. 8 (col.) Dicir. Si avvicinò e mi fece: non è un progetto sensato, ma una fantasticheria. O hai ragione. Achegouse e díxome: tes razón. seu non é un proxecto sensato, senón unha fantasía. 9 Nomear, designar. Il Papa fece cardinale un # perdersi in fantasticherie: perderse en fantasías. vescovo gallego. O Papa nomeou cardeal un bispo fantastico -a adx. 1 Fantástico -a, ficticio -a, imaxi- galego. II v. intr. [aux. avere] 1 Ir (ser axeitado). Il nario -a. Ho sognato un mondo fantastico di fate e ritmo della città non fa per me. O ritmo da cidade folletti. Soñei cun mundo fantástico de fadas e tras- non me vai. 2 Sentar (ben ou mal). Un po’ di vacan- nos. 2 (fam.) Fantástico -a, magnífico -a, estupen- za ti farà proprio bene. Unhas poucas vacacións do -a. Abbiamo visto uno spettacolo fantastico. sentaranche realmente ben. III v. intr. impers. [aux. Vimos un espectáculo fantástico. OBS.: m. pl. fanta- avere] 1 Facer (haber). Fanno cinque mesi che è stici, f. pl. fantastiche. partito. Fai cinco meses que marchou. 2 Facer, ir. Fa caldo. Fai calor. IV v. intr. pron. e refl. [aux. essere] fante s.m. 1 Infante, soldado de infantería. I fanti 1 Facerse. In poco tempo si è fatto un uomo. En compongono le truppe a piedi dell’esercito. Os pouco tempo fíxose un home. Si è fatta cattolica. infantes compoñen as tropas de a pé do exército. Fíxose católica. 2 (xerg.) Drogarse. Quel tipo si fa. 2 Sota. A briscola il fante vale meno del re. Na bris- ca a sota vale menos có rei. # scherza coi fanti e Ese tipo drógase. # avere da fare: ter que facer; lascia stare i santi: non se deben tratar á lixeira as cosa fatta capo ha: o feito, feito está; chi la fa l’a- cousas importantes. spetti: o que a fai págaa; darsi da fare: preocupar- se, molestarse; far fuori / fare la pelle a qualcuno: fantoccio s.m. 1 Boneco, moneco (de gran tamaño). matar a alguén; farcela: ser capaz, resolver; fare a Il bambino giocava con un fantoccio di stracci. O meno di: prescindir de; fare a metà: compartir; neno xogaba cun boneco de trapo. 2 (fig.) Fantoche, fare a pugni / a calci / a coltellate (tamén fig.): monicreque, monifate (persoa). È un fantoccio emprendela a puñadas / a patadas / a coiteladas, ter nelle mani dei suoi compagni. É un fantoche nas unha boa agarrada; fare bella / brutta figura: que- mans dos seus compañeiros. # governo fantoccio: dar ben / mal visto; fare benzina: botarlle gasolina goberno que non detenta o poder. ó coche; fare colpo: impresionar; fare coraggio: farabutto -a s. Canalla, miserable. È un farabutto dar ánimos; fare e disfare (fig.): gobernar; fare capace di qualunque malvagità. É un canalla capaz fuoco: disparar; fare i capelli: corta-lo pelo; fare il de calquera maldade. bravo: portarse ben; fare il furbo: facerse o listo; fare il muso: estar enfurruñado; fare il verso farcire v. tr. [aux. avere] Reencher. Abbiamo farcito (tamén fig.): imitar, toma-lo pelo; fare la barba: la torta di crema e cioccolato. Reenchímo-la torta de afeitarse; fare la bella vita: darse boa vida; fare la crema e chocolate. OBS.: io farcisco, tu farcisci. fame: pasar fame; fare la parte di: interpreta-lo fardello s.m. 1 Fardo, atado. I profughi partirono con papel de; fare le ore piccole: durmir pouco; fare le i loro fardelli sulle spalle. Os refuxiados partiron smorfie: estar encabuxado; fare lezione: dar clase; 223 fase

fare notizia: dar que falar; fare paura: dar medo; de Gandhi permanecerá como unha guía para o fare piano: falar baixo; fare presto: apurar; fare pacifismo mundial. # guardiano del faro: fareiro. schifo: dar noxo; fare silenzio: calar; fare tardi: farsa s.f. 1 Farsa. Quell’attore ha interpretato diverse atrasarse; fare tesoro di: levar no corazón; fare un farse. Aquel actor interpretou varias farsas. colpo: roubar; fare un prezzo: axustar un prezo; 2 Farsa, argallada, comedia. Smettila con queste fare un sogno: soñar; fare una figuraccia: quedar farse e dì la verità. Acaba con estas farsas e di a ver- mal ante os demais; farla finita (tamén fig.): aca- dade. # fare la farsa: facer comedia. bar, suicidarse; farla franca: saír ben parado; farla in barba a tutti: facer mofa de todos; farne di tutti fascia s.f. 1 Faixa. Indossava un vestito bianco con i colori: facer mil tolerías; farsela con qualcuno una fascia celeste in vita. Levaba un vestido branco (pop.): deitarse con alguén; farsi in quattro: moles- cunha faixa celeste na cintura. Voleva sembrare più tarse moito por alguén; farsi strada: abrirse cami- snella e usava una fascia. Quería parecer máis del- ño; farsi vivo: poñerse en contacto; non fa niente: gada e usaba unha faixa. 2 Banda (fita de tea). Il non importa; non fare motto / parola: non dar un sindaco indossava una fascia tricolore. O alcalde chío; tra il dire e il fare c’è di mezzo il mare: do levaba unha banda tricolor. 3 Tira. Ha messo una dito ó feito hai un bo treito. OBS.: seguido de inf. fascia di carta ai documenti. Púxolles unha tira de asume valor causativo: fammi pensare: déixame papel ós documentos. 4 (Xeogr.) Franxa. La frontie- pensar; far credere, vedere ecc.: facer, crer, ver, etc.; ra corre lungo una fascia di territorio desertico. A far piangere, ridere, ecc.: facer chorar, rir, etc.; a fronteira corre a través dunha franxa de territorio forma inv. fa úsase nos compl. de tempo pasado: desértico. # fascia elastica: venda elástica; fascia sette anni fa: fai sete anos; v. irreg. V. táboa 24. oraria: franxa horaria. OBS.: pl. fasce. farfalla s.f. Bolboreta, papoia. Le farfalle hanno ali fasciare v. tr. [aux. avere] 1 Vendar. Prima di fasciare colorate. As bolboretas teñen ás de cores. # correre la ferita, disinfettala bene. Antes de venda-la ferida, dietro alle farfalle: perde-lo tempo en cousas inúti- desinféctaa ben. 2 Cinguir (apertar). Quella ragaz- les. za aveva un vestito che la fasciava troppo. Aquela farfugliare v. tr. [aux. avere] Balbucir. Farfugliò rapaza tiña un vestido que a cinguía demasiado. # qualche parola di scusa e se ne andò. Balbuciu fasciarsi il capo prima di romperselo: preocupar- algunhas palabras de escusa e marchou. OBS.: v. se por algo que aínda non aconteceu. OBS.: v. irreg. irreg. V. táboa 7. V. táboa 3. farina s.f. Fariña. Con la farina si fa il pane. Coa fascicolo s.m. 1 Fascículo (entrega). Questa enciclo- fariña faise o pan. # farina gialla: fariña de millo; pedia esce a fascicoli nelle edicole. Esta enciclope- la farina del diavolo va in crusca: as ganancias dia sae en fascículos nos quioscos. 2 Atado (de deshonestas non se gozan con tranquilidade; non è papeis). Il fascicolo dei documenti segreti era in farina del tuo sacco: non é idea / obra túa. cassaforte. O atado dos documentos secretos estaba farmacia s.f. Farmacia. Per favore, vai in farmacia a na caixa forte. comprarmi le medicine. Por favor, vai á farmacia fascino s.m. Encanto, atractivo, feitizo. Roma è una comprarme as medicinas. È laureata in farmacia. É città ricca di fascino per i suoi monumenti storici. licenciada en farmacia. Roma é unha cidade chea de encanto polos seus farmacista s. Farmacéutico -a. Il farmacista mi ha monumentos históricos. consigliato delle pillole contro il mal di testa. O far- fascio s.m. 1 Feixe, gavela. Ho preso un fascio d’erba macéutico aconselloume unhas pílulas contra a dor per la mucca. Collín un feixe de herba para a vaca. de cabeza. OBS.: m. pl. farmacisti. 2 (fig.) Feixe, fato (de cousas). Tornò a casa con un farneticare v. intr. [aux. avere] Delirar, desvariar. La fascio di libri sotto il braccio. Volveu á casa cun febbre alta lo fa farneticare. A febre alta faino deli- feixe de libros baixo o brazo. # fare di tutte le erbe rar. Usa la ragione invece di farneticare in questo un fascio: non distingui-lo bo do malo; fasci mus- modo! ¡Usa a razón en vez de delirar dese modo! colari: feixes de fibras musculares; fascio di luce: OBS.: io farnetico, tu farnetichi; v. irreg. V. táboas 1 feixe luminoso; il Fascio: o partido fascista. e 5. fase s.f. 1 Fase, estadio, período. La guerra mondiale faro s.m. 1 Faro. La luce del faro segnala il porto alle ebbe diverse fasi di sviluppo prima di concludersi. A navi in mare. A luz do faro sinálalle-lo porto ás guerra mundial tivo diversas fases de desenvolve- naves no mar. Nelle gallerie bisogna accendere i mento antes de concluír. 2 (Astr.) Fase. Domani fari. Nos túneles hai que acende-los faros. 2 (fig.) inizia una nuova fase lunare. Mañá comeza unha Guía (que dirixe ou orienta). La figura di Gandhi nova fase lunar. # essere fuori fase: non estar en rimarrà un faro per il pacifismo mondiale. A figura forma. fastidio 224 fastidio s.m. Fastío, noxo. È un fastidio doversi sve- na casa. Hanno consegnato un lavoro ben fatto. gliare sempre presto la mattina. É un fastío ter que Entregaron un traballo ben feito. 2 Feito -a, entrego espertar sempre cedo pola mañá. # dare fastidio: -a. Tuo figlio è ormai un uomo fatto. O teu fillo xa molestar; togliersi il fastidio: librarse dunha preo- é un home feito. II s.m. 1 Feito, suceso, acontece- cupación. mento. come si sono svolti i fatti. fastidioso -a adx. Molesto -a. Ha la fastidiosa abitu- Cóntame cómo se desenvolveron os feitos. 2 (Der.) dine di telefonare sempre all’ora di pranzo. Ten o Feito, acto. Questo è un fatto illecito condannato molesto costume de telefonar sempre á hora de dalla legge. Este é un feito ilícito penado pola lei. # comer. abito fatto su misura: vestido feito á medida; dal detto al fatto c’è un gran tratto: do dito ó feito vai fata s.f. Fada. Il paese delle fate si trova nella nostra un bo treito; detto fatto: meu dito, meu feito; ecco immaginazione. O país das fadas atópase na nosa fatto: xa está feito; il fatto è fatto: o feito, feito está; imaxinación. # avere le mani di fata: ter habilida- passare / scendere a vie di fatto: chegar ás mans; de nos labores de costura e similares; essere una venire al fatto: ir ó conto. fata: ser unha muller moi fermosa e caritativa. fattoria s.f. Granxa. Ha una fattoria con animali da fatale adx. 1 Inevitable. È fatale che gli errori prima stalla e da cortile. Ten unha granxa con animais de o poi si paghino. É inevitable que os erros antes ou corte e de curral. despois se paguen. 2 Fatal, fatídico -a. Nelle scala- te la minima imprudenza può essere fatale. Nas fattura s.f. 1 Factura, nota. Bisogna pagare queste escaladas a mínima imprudencia pode ser fatal. 3 fatture. Hai que pagar estas facturas. 2 Factura, fei- (fig.) Irresistible (moi atractivo). Con il suo fascino tura. Questo abito è di pessima fattura. Este traxe é fatale conquista tutti gli uomini. Co seu encanto de pésima factura. 3 Meigallo, feitizo, maleficio. irresistible conquista tódolos homes. # ora fatale: a Quel mago ti ha fatto una fattura. Aquel mago fíxo- hora da morte. che un feitizo. fatalità s.f. inv. 1 Fatalidade, destino, fado. La fatali- fatturare v. tr. [aux. avere] Facturar (en vendas). tà ha voluto che ci incontrassimo proprio oggi. A Quell’azienda fattura molti miliardi l’anno. Esa fatalidade quixo que nos encontrasemos xusto hoxe. empresa factura moitos miles de millóns ó ano. 2 Fatalidade. Non è colpa di nessuno; è stata una fatuo -a adx. Frívolo -a, van va. Noi eravamo in pen- fatalità. Non é culpa de ninguén; foi unha fatalida- siero, invece lui parlava di cose fatue e incongrue. de. Nós estabamos preocupados, en cambio el falaba de fatica s.f. 1 Fatiga, cansazo, canseira. Dopo il tra- cousas frívolas e incongruentes. # fuochi fatui: sloco sentivano una grande fatica. Despois da fogos fatuos. ♦ Para referirse a ‘fatuo, fachendoso’ mudanza sentían unha gran fatiga. 2 (fig.) Esforzo. en italiano emprégase o termo presuntuoso. Questo lavoro si fa senza fatica. Este traballo faise fauna s.f. Fauna. La fauna alpina è protetta in riserve sen esforzo. # a fatica: a penas; fare fatica: custar e parchi naturali. A fauna alpina está protexida en ferro e fariña. OBS.: pl. fatiche. reservas e parques naturais. faticare v. intr. [aux. avere] 1 Traballar arreo. Fatico dalla mattina alla sera. Traballo arreo da mañá á fava s.f. Faballón. La fava è un legume simile ad un noite. 2 (fig.) Custar traballo. Ha faticato tanto per grosso fagiolo. O faballón é un legume semellante a ottenere quel premio. Custoulle moito traballo obter un feixón grande. # prendere due piccioni con una fava: matar dous paxaros dun tiro. ♦ Para referirse aquel premio. OBS.: io fatico, tu fatichi; v. irreg. V. táboa 5. á ‘faba, feixón’en italiano emprégase o termo fagio- lo. faticoso -a adx. Fatigoso -a, cansado -a. Il mestiere di minatore è molto faticoso. O oficio de mineiro é favilla s.f. Faísca. Dal fuoco scoppiettante si alzavano moi fatigoso. faville. Do lume crepitante levantábanse faíscas. # fare faville: ser brillante (unha persoa); mandare fato s.m. Fado, destino, fatalidade. Non c’è niente da faville dagli occhi (fig.): chispearlle a alguén os fare, il fato ha voluto così. Non hai nada que facer, ollos. o fado quíxoo así. ♦ Para referirse a ‘fato (grupo)’ en italiano emprégase o termo branco, para ‘fato, favola s.f. 1 Fábula. La favola della tartaruga e la parvo’ scemo. lepre mostra che la costanza vale più della rapidità. A fábula da tartaruga e a lebre mostra que a cons- fattezze s.f. pl. Faccións. Ha dipinto con precisione le tancia vale máis cá rapidez. 2 Fábula (conto, rela- fattezze del tuo volto. Pintou con precisión as fac- to). Ti racconterò la favola di Cappuccetto rosso. cións do teu rostro. Contareiche a fábula de Carapuchiña vermella. fatto -a I part. pas. de fare e adx. 1 Feito -a, prepa- 3 Fábula, conto, historia. Non crederci, sono solo rado -a. C’è della pasta fatta in casa. Hai pasta feita favole. Non o creas, só son fábulas. 225 federazione favore s.m. Favor. Godiamo del favore di persone A fecundidade daquel artista durou poucos anos. influenti. Gozamos do favor de persoas influentes. 2 (fig.) Fecundidade, feracidade, fertilidade. Il Un amico mi ha fatto il favore di accompagnarmi a valore dei terreni agricoli è determinato dalla loro casa in automobile. Un amigo fíxome o favor de fecondità. O valor dos terreos agrícolas está deter- acompañarse á casa en automóbil. # a / in favore minado pola súa fecundidade. di: en favor de; per favore: por favor; prezzo di fecondo -a adx. 1 Fecundo -a. Le vacche di quell’al- favore: prezo de amigo. levamento sono le più feconde della regione. As favorevole adx. 1 Favorable. Ci ha molto aiutato l’o- vacas daquela granxa son as máis fecundas da pinione favorevole del segretario. Axudounos moito rexión. 2 (fig.) Fecundo -a, feraz, fértil. Questi a opinión favorable do secretario. 2 Favorable, campi di grano sono molto fecondi. Estes campos oportuno -a, propicio -a. Ha aspettato il momento de trigo son moi fecundos. Gli ideali trovano terreno favorevole per chiederti i soldi. Esperou o momento fecondo nei giovani. Os ideais encontran terreo favorable para pedirche os cartos. fecundo nos mozos. favorire v. tr. [aux. avere] Favorecer (beneficiar). Gli fede s.f. 1 Fe . Aveva perso la fede nella giustizia. investimenti favoriscono lo sviluppo economico. Os Perdera a fe na xustiza. I cristiani sono fratelli nella investimentos favorecen o desenvolvemento econó- fede. Os cristiáns son irmáns na fe. 2 Alianza (anel mico. # favorire i documenti: face-lo favor de mos- de voda). Gli sposi si sono scambiati le fedi. Os noi- tra-los documentos; favorire un caffè (a nivel for- vos intercambiaron as alianzas. # agire in buona/ mal): aceptar un café. OBS.: io favorisco, tu mala fede: actuar de boa/mala fe; fare atto di fede: favorisci. facer acto de fe; fare fede: dar fe; in fede: dou fe fazzoletto s.m. Pano da man. Con questo raffreddore (nos documentos); mantenere / tenere fede alla mi porto sempre dietro qualche fazzoletto. Con este parola data: mante-la fidelidade á palabra dada. catarro levo sempre comigo algúns panos da man. fedele I adx. 1 Fiel, leal. Il cane è l’amico più fedele febbraio s.m. Febreiro. A febbraio ce ne andremo al dell’uomo. O can é o amigo máis fiel do home. carnevale di Venezia. En febreiro iremos ó carnaval 2 Fiel, exacto -a. Questo dipinto è il tuo ritratto de Venecia. fedele. Esta pintura é o teu fiel retrato. II s. Fiel (crente). I fedeli di tutte le religioni hanno pregato febbre s.f. 1 Febre, quentura. La febbre molto alta lo insieme per la pace nel mondo. Os fieis de tódalas faceva delirare. A febre moi alta facíao delirar. 2 relixións rezaron xuntos pola paz no mundo. # fede- (fig.) Febre, ansia. Gli è venuta una vera e propria le alle promesse: fiel ás promesas; marito / moglie febbre per le automobili. Entroulle unha auténtica fedele: marido / muller fiel; traduzione fedele: tra- febre polos automóbiles. # febbre da cavallo: febre ducción fiel. moi alta. fedeltà s.f. inv. 1 Fidelidade, lealdade. È il mio febbrile adx. Febril (tamén fig.). Il suo stato febbrile migliore amico e mi ha dimostrato la sua fedeltà sta migliorando. O seu estado febril está melloran- tante volte. É o meu mellor amigo e demostroume a do. La concorrenza ci obbliga a lavorare a un ritmo súa fidelidade moitas veces. 2 Fidelidade (exactitu- febbrile. A competencia obríganos a traballar a un de). La fedeltà di questa traduzione è garantita ritmo febril. dall’autore. A fidelidade desta traducción está feci s.f. pl. Feces, excrementos. L’analisi delle feci garantida polo autor. # alta fedeltà (Mús.): alta fornisce molte informazioni sulla salute di un fidelidade; fedeltà coniugale: fidelidade conxugal. paziente. A análise das feces proporciona moitas federa s.f. Funda da almofada. Le lenzuola di questi informacións sobre a saúde dun paciente. letti sono gialle e le federe bianche. As sabas destas fecondare v. tr. [aux. avere] Fecundar (tamén fig.). I camas son amarelas e as fundas das almofadas fiori sono fecondati dal polline. As flores son fecun- brancas. dadas polo pole. Le acque del Nilo fecondano le federale adx. 1 Federal. Gli Stati Uniti sono una campagne egiziane. As augas do Nilo fecundan os repubblica federale. Os Estados Unidos son unha campos exipcios. república federal. 2 (Dep.) Federado -a. Nelle parti- fecondazione s.f. Fecundación. Non avevano figli e te ufficiali ci sono gli arbitri federali. Nos partidos decisero di ricorrere alla fecondazione artificiale. oficiais hai árbitros federados. Non tiñan fillos e decidiron recorrer á fecundación federazione s.f. Federación. I sindacati hanno deciso artificial. di unirsi in una federazione nazionale. Os sindicatos fecondità s.f. inv. 1 Fecundidade, fertilidade (tamén decidiron unirse nunha federación nacional. La fig.). La fecondità femminile varia con il ciclo me- Svizzera è una federazione di stati. Suíza é unha struale. A fecundidade feminina varía co ciclo mens- federación de estados. # federazione sportiva: trual. La fecondità di quell’artista durò pochi anni. federación deportiva. fegato 226 fegato s.m. Fígado, fégado (tamén fig.). Il fegato fil- [aux. essere] Fender. La roccia si sta fendendo a tra le sostanze nutritive. O fígado filtra as substan- causa dell’erosione dell’acqua. A rocha está a fen- cias nutritivas. Bisogna avere del fegato per fare il der por mor da erosión da auga. bagno in una vasca così sporca. Hai que ter fígado fenomeno s.m. 1 Fenómeno. La scienza studia i feno- para bañarse nunha bañeira tan sucia. # mangiar- meni naturali. A ciencia estudia os fenómenos natu- si / rodersi il fegato: rabear. rais. L’avvento dell’informatica è un fenomeno felce s.f. Fento, fieito, folgueira. Nella zona più recente. A chegada da informática é un fenómeno ombrosa del bosco c’erano molte felci. Na zona recente. 2 (fam.) Fenómeno, portento, prodixio. máis sombriza do bosque había moitos fentos. Quell’atleta è un fenomeno. Ese atleta é un fenóme- felice adx. 1 Feliz, ditoso -a, alegre. Erano così felici no. che gli brillavano gli occhi. Eran tan felices que lles feriale adx. Laborable (día). Lunedì è un giorno brillaban os ollos. I suoi anni più felici sono stati feriale, la domenica festivo. O luns é un día labora- quelli dell’infanzia. Os seus anos máis felices foron ble, o domingo festivo. os da infancia. 2 Feliz, ditoso -a, oportuno -a. Hai ferie s.f. pl. Vacacións. Molti italiani fanno le ferie al fatto una scelta felice, sei proprio fortunata. mare. Moitos italianos pasan as vacacións na praia. Fixeches unha elección feliz, es realmente afortuna- da. # avere la mano felice: saber elixir ben; e vis- ferire I v. tr. [aux. avere] 1 Ferir. Il rapinatore ha feri- sero felici e contenti: e viviron felices e contentos; to con un coltello l’ostaggio. O ladrón feriu cun coi- felice come una Pasqua: contento coma un cuco. telo o refén. 2 (fig.) Ferir, magoar. Il tuo comporta- mento mi ha ferito molto. O teu comportamento felicità s.f. inv. 1 Felicidade. Finalmente ha capito che feriume moito. II v. intr. pron. [aux. essere] Ferirse, il denaro non fa la felicità. Finalmente entendeu que mancarse. Si è ferito alla mano cadendo. Feriuse na o diñeiro non dá a felicidade. 2 Felicidade, alegría, man ó caer. OBS.: io ferisco, tu ferisci. ledicia. Ti auguro ogni sorta di felicità nella tua nuova vita. Deséxoche todo tipo de felicidade na túa ferita s.f. Ferida (tamén fig.). La ferita si rimarginò in nova vida. pochi giorni. A ferida cicatrizou en poucos días. Quando l’ha vista si è riaperta la vecchia ferita. felino -a I adx. Felino -a. L’atleta fece un salto con Cando a viu volvéuselle abri-la vella ferida. agilità felina. O atleta fixo un salto con axilidade felina. II s.m. pl. Felinos. I felini sono animali car- fermaglio s.m. 1 Prendedor (obxecto que suxeita). nivori, appartenenti alla famiglia dei felidi. Os feli- Ho raccolto i capelli con un fermaglio. Recollín o nos son animais carnívoros, pertencentes á familia pelo cun prendedor. 2 Broche (adorno). Il fermaglio dos félidos. # andatura felina: andar de gato. della collana era d’oro. O broche do colar era de ouro. femmina I s.f. 1 Femia (de sexo feminino). Le fem- mine hanno un forte istinto di difesa dei loro cuc- fermare I v. tr. [aux. avere] 1 Parar, deter. Ho ferma- cioli. As femias teñen un forte instinto de defensa to un passante per chiedergli l’ora. Parei un transe- das súas crías. 2 Muller. Hanno due figli: un ma- únte para preguntarlle a hora. 2 Suxeitar, prender. schio e una femmina. Teñen dous fillos: un home e Ho fermato i fogli sulla scrivania con un fermacar- unha muller. II adx. inv. Femia. Hanno liberato sei te. Suxetei os folios enriba do escritorio cun calca- scoiattoli femmina. Liberaron seis esquíos femia. papeis. 3 Deter, prender. I carabinieri lo fermarono (ext.) Ci vuole una spina femmina. Fai falta un per sospetto omicidio. Os carabineiros detivérono enchufe femia. por sospeita de homicidio. II v. intr. pron. [aux. essere] 1 Parar(se), deterse. Fermati, non fare un femminile adx. Feminino -a. La squadra femminile passo in avanti. Para, non deas un paso adiante. La della nostra scuola ha vinto la gara. O equipo femi- macchina si è fermata e non ha più funzionato. O nino da nosa escola gañou a competición. Il sostan- coche parou e non funcionou máis. 2 Parar (aloxar- tivo ‘casa’ è di genere femminile. O substantivo se, ir con frecuencia). Ci fermeremo dai nonni una ‘casa’ é de xénero feminino. Lodavano la delicatez- settimana. Pararemos na casa dos avós unha sema- za femminile dell’attrice. Loaban a delicadeza femi- na. III v. intr. [aux. avere] Parar (facer paradas). nina da actriz. Questo treno ferma solo nelle principali città. Este femore s.m. Fémur. È stato operato per una frattura al tren para só nas principais cidades. # fermare la femore. Foi operado por unha fractura no fémur. cottura della pasta: dete-la cocción da pasta con fendere I v. tr. [aux. avere] Fender (tamén fig.). Il auga fría; fermare la digestione: corta-la dixes- contadino fendeva la terra con l’aratro. O labrego tión; fermare la sveglia: para-lo espertador; fer- fendía a terra co arado. Il transatlantico fendeva mare un bottone: asegurar un botón. maestoso le onde dell’oceano. O transatlántico fen- fermata s.f. Parada, paraxe. La fermata dell’autobus día maxestuoso as ondas do océano. II v. intr. pron. è dietro l’angolo. A parada do autobús está á volta 227 festa

da esquina. # fermata a richiesta / facoltativa: cetar; ferro battuto: ferro forxado; ferro da stiro: parada previa petición; fermata obbligatoria: ferro de pasar; ferro di cavallo: ferradura; i ferri parada obrigatoria. del mestiere: as ferramentas dun oficio; mettere a fermentare v. intr. [aux. avere] 1 Fermentar. Il vino ferro e a fuoco: destruír, saquear; mettere ai ferri: fermentava in cantina. O viño fermentaba na adega. encadear, poñe-las esposas; toccare ferro: tocar 2 (fig.) Ferver. L’agitazione fermentava tra la popo- madeira. lazione insoddisfatta. A axitación fervía entre a ferrovia s.f. Ferrocarril. La ferrovia è un sistema di poboación insatisfeita. trasporto terrestre. O ferrocarril é un sistema de fermentazione s.f. Fermentación. La birra deriva transporte terrestre. # Ferrovie dello Stato dalla fermentazione di alcuni cereali. A cervexa (FF.SS.): compañía de ferrocarril italiana, equiva- deriva da fermentación dalgúns cereais. lente a RENFE. fermezza s.f. Firmeza (tesón). Nelle situazioni diffi- ferroviario -a adx. Ferroviario -a. La linea ferrovia- cili bisogna agire con fermezza. Nas situacións difí- ria Roma-Napoli è ad alta velocità. A liña ferrovia- ciles é necesario actuar con firmeza. # fermezza ria Roma-Nápoles é de alta velocidade. # rete, traf- d’animo / di carattere: firmeza de ánimo / de fico, trasporto ferroviario: rede, tráfico, carácter. transporte ferroviario. ♦ Para referirse ó ‘ferrovia- rio (persoa)’ en italiano emprégase o termo ferro- fermo -a adx. 1 Quieto -a, quedo -a. Non puoi stare viere. fermo con i piedi? ¿Non podes estar quieto cos pés? 2 Fixo -a, fito -a, firme. I soldati avevano gli occhi fertile adx. Fértil, fecundo -a, feraz (tamén fig.). fermi sullo spettacolo raccapricciante. Os soldados Questi campi sono molto fertili per la coltivazione tiñan os ollos fixos no espectáculo arrepiante. dei cereali. Estes campos son moi fértiles para o cul- # camminare su terreno fermo: actuar coa seguri- tivo dos cereais. Con una fertile immaginazione si dade dos resultados; mano ferma: man segura; possono risolvere molte situazioni. Cunha fértil orologio fermo: reloxo parado. imaxinación pódense resolver moitas situacións. feroce adx. Feroz (tamén fig.). L’assassino si è acca- fertilità s.f. inv. 1 Fertilidade, feracidade, fecundida- nito contro la vittima con feroce crudeltà. O asasino de. La fertilità dei campi dipende anche dall’irriga- asañouse coa víctima con feroz crueldade. Aveva zione. A fertilidade dos campos depende tamén do una fame così feroce che divorò tutto in pochi minu- rego. 2 (fig.) Fertilidade, fecundidade. La fertilità di ti. Tiña unha fame tan feroz que devorou todo en quello scrittore è inesauribile. A fertilidade daquel poucos minutos. # animali feroci: animais feroces. escritor é inesgotable. ferocia s.f. Ferocidade. Gli esploratori temevano la fertilizzante I s.m. Fertilizante. Il fertilizzante biolo- ferocia della tigre. Os exploradores temían a feroci- gico è più efficace di quello chimico. O fertilizante dade do tigre. biolóxico é máis eficaz có químico. II adx. ferraglia s.f. Ferralla, chatarra. Nel cortile dello Fertilizante. Il cattivo uso dei prodotti fertilizzanti sfasciacarrozze c’era un mucchio di ferraglia. No può rovinare i prati. O mal uso dos productos ferti- patio do chatarreiro había unha morea de ferralla. lizantes pode estraga-los prados. ferragosto s.m. Período festivo arredor do 15 de fertilizzare v. tr. [aux. avere] Fertilizar. Non ho ferti- agosto. lizzato i campi con prodotti chimici. Non fertilicei os campos con productos químicos. ferramenta s.f. pl. 1 Ferraxería. Vado in ferramenta a comprare le viti che mi servono. Vou á ferraxería fesso -a s. Parvo -a, bobo -a, babiolo -a. Che fesso! compra-los parafusos que preciso. 2 Ferramenta. Ho dimenticato le chiavi. ¡Que parvo! Esquecín as Non possiamo lavorare perché non abbiamo le ferra- chaves. # fare fesso qualcuno: enganar a alguén. menta. Non podemos traballar porque non témo-las festa s.f. 1 Festa. Nei giorni di festa le scuole sono ferramentas. chiuse. Nos días de festa as escolas están pechadas. ferro s.m. 1 Ferro (metal). La materia prima della Che cosa farete durante le feste natalizie? ¿Que fare- industria metallurgica è il ferro. A materia prima da des durante as festas do Nadal? 2 Festa, algueirada, industria metalúrxica é o ferro. 2 Ferramenta. È troula. Abbiamo organizzato una festa in discoteca. venuto l’idraulico con la sua cassetta dei ferri. Veu o Organizamos unha festa na discoteca. # buone fontaneiro coa súa caixa de ferramentas. # a forma feste!: ¡boas festas!; conciare qualcosa o qualcuno di ferro di cavallo: con forma de ferradura; alibi di per le feste (irón.): estragar algo ou mallar en ferro: coartada perfecta; avere il polso / pugno di alguén; essere la festa di qualcuno: se-lo onomásti- ferro: ser severo, rigoroso; carne ai ferri: carne á co ou aniversario de alguén; fare festa a qualcuno: grella; essere / venire ai ferri corti: medrar, ir a acoller a alguén con alegría; fare festa: non traba- máis un combate; ferri da maglia: agullas de cal- llar; fare la festa a qualcuno: matar a alguén; festa festeggiare 228

di precetto: festa de gardar; guastare la festa: tas. 2 Lado, lateral. Sul fianco sinistro della casa c’è auga-la festa; passata la festa, gabbato lo santo: il garage. No lado esquerdo da casa está o garaxe. # pasou o día, pasou a romaría. di fianco: de modo indirecto; offrire / prestare il festeggiare v. tr. [aux. avere] 1 Festexar, celebrar. La fianco: ofrece-lo lado débil; stare al fianco: estar ó ricorrenza del Natale si festeggia a dicembre. A con- lado. OBS.: pl. fianchi. memoración do Nadal festéxase en decembro. fiato s.m. 1 Alento, bafo. Il suo fiato puzzava di vino. 2 Festexar, agasallar, obsequiar. Abbiamo festeggia- O seu alento cheiraba a viño. 2 Alento, respiración. to il nostro amico per il suo matrimonio. Festexámo- Dopo la corsa mi è mancato il fiato. Despois da lo noso amigo pola súa voda. OBS.: v. irreg. V. táboa carreira faltoume o alento. # aver fiato: ter resis- 4. tencia física; fare fiato: adestrarse para mellora-la festivo -a adx. Festivo -a. Preferiamo i giorni festivi resistencia física; mancare il fiato: quedar sen fol- ai feriali. Preferímo-los días festivos ós laborables. gos; rimanere senza fiato: quedar pampo; stru- menti a fiato: instrumentos de vento; trattenere il feto s.m. Feto. Il feto umano impiega nove mesi per fiato: aguanta-la respiración; tutto d’un fiato: svilupparsi. O feto humano emprega nove meses todo dunha tirada. para desenvolverse. fibbia s.f. Fibela. Usa sempre delle cinture con la fib- fetta s.f. 1 Toro, roda. Ho mangiato una fetta piccola bia grande. Usa sempre uns cintos coa fibela gran- di arrosto. Comín un toro pequeno de asado. de. 2 Lisco. Quante fette di salame vuoi nel panino? ¿Cantos liscos de salame queres no bocadillo? fibra s.f. 1 Fibra. Questo cibo contiene molte fibre 3 Rebanda. Spalmava il burro sulla fetta di pane. vegetali. Esta comida contén moitas fibras vexetais. Untaba a manteiga na rebanda de pan. 4 Pedazo, Quel campo da tennis è fatto di fibra sintetica. Ese anaco. Dammi una fetta di torta. Dame un pedazo campo de tenis está feito con fibra sintética. 2 (fig.) de torta. # fare a fette: cortar en toros, liscos, Constitución física. Aveva una fibra robusta e supe- rebandas ou pedazos. rò rapidamente la malattia. Tiña unha constitución física robusta e superou rapidamente a enfermida- fiaba s.f. Narración fantástica con abundancia de elementos máxicos e, a miúdo, de orixe popular. 1 de. # fibra muscolare: fibra muscular; fibra ottica: (aprox.) Conto. Mi piacciono molto le antiche fiabe fibra óptica; fibra tessile / di vetro: fibra téxtil / de nordiche. Gústanme moito os antigos contos nórdi- vidro. cos. 2 (aprox.) Conto de fadas. Ai bambini piaccio- ficcanaso s. Entremetido -a. Sei un ficcanaso, ques- no molto le fiabe. Ós nenos gústanlles moito os con- te sono cose che non ti riguardano. Es un entremeti- tos de fadas. do, estas son cousas que non che concirnen. fiacco -a adx. Feble, débil, fráxil. Mi sento così fiac- ficcare v. tr. [aux. avere] 1 Cravar, espetar, chantar. co da non riuscire ad alzarmi dal letto. Síntome tan Cercava di ficcare l’ombrellone nella sabbia. feble que non son quen de erguerme do leito. OBS.: Intentaba crava-lo parasol na area. 2 (fam.) Meter m. pl. fiacchi, f. pl. fiacche. (introducir). Il bambino ficcò un dito nell’occhio fiaccola s.f. 1 Facho, facha. La piazza antica era illu- del nonno. O neno meteu un dedo no ollo do avó. # minata con fiaccole durante la rappresentazione. A ficcare gli occhi addosso a qualcuno: crava-los praza antiga estaba iluminada con fachos durante a ollos en alguén; ficcare il naso: mete-los fociños; representación. 2 (fig.) Chama. Bisogna tenere ficcarsi in testa: meter na cabeza; ficcarsi le mani accesa la fiaccola della libertà. Hai que manter in tasca: mete-las mans nos petos; ficcarsi nei pa- acesa a chama da liberdade. sticci: meterse en problemas. OBS.: io ficco, tu fic- chi; v. irreg. V. táboa 5. ♦ Para referirse a ‘ficar’ en fiamma s.f. 1 Chama, lapa. Le fiamme dell’incendio italiano pódense emprega-lo termos restare ou rima- devastarono il bosco. As chamas do incendio devas- nere. taron o bosque. 2 (fig.) Chama. La fiamma della passione si spegne con il tempo. A chama da paixón fico s.m. Figo. Il fico è un frutto dolcissimo. O figo é apágase co tempo. # andare in fiamme: queimarse; un froito moi doce. # fico d’India: figo chumbo; dare alle fiamme: queimar; far fuoco e fiamme: fico secco: figo paso; non me ne importa / non botar chispas; mettere a fuoco e fiamme: non dei- vale un ficco secco: non me importa / non vale un xar pedra sobre pedra. pataco. OBS.: pl. fichi. fiammifero s.m. Misto. Non aveva un accendino e fidanzamento s.m. Noivado (compromiso matrimo- prese dei fiammiferi. Non tiña un acendedor e nial). Si sono sposati dopo due anni di fidanzamen- colleu uns mistos. to. Casaron despois de dous anos de noivado. fianco s.m. 1 (Anat.) Cadeira. Le modelle hanno i fidanzarsi v. refl. [aux. essere] Prometerse (para fianchi stretti. As modelos teñen as cadeiras estrei- casar). Si sono fidanzati molto giovani, ma si sono 229 filare

sposati molto più tardi. Prometéronse moi novos, somos tres fillos homes. # è figlio di suo padre!: ¡é pero casaron moito máis tarde. cuspidiño ó seu pai!; figlio di papà: fillo de papá; fidanzato -a s. 1 Prometido -a (noivo). I fidanzati figlio di puttana: fillo de puta; figlio unico: fillo hanno già deciso la data del matrimonio. Os prome- único. tidos xa decidiron a data da voda. 2 Noivo -a (for- figlioccio -a s. Afillado -a. Il mio nipote minore è mio mal). Vuole lasciare il fidanzato perché ha scoperto figlioccio. O meu sobriño menor é o meu afillado. che frequenta altre ragazze. Quere deixa-lo noivo OBS.: m. pl. figliocci, f. pl. figliocce. porque descubriu que anda con outras rapazas. figura s.f. 1 Figura. I suoi quadri migliori rappresen- fidarsi v. intr. pron. [aux. essere] 1 Fiarse (de). Dei tano figure umane. Os seus mellores cadros repre- veri amici ci si può sempre fidare. Dos verdadeiros sentan figuras humanas. Quel vestito le slancia amigos sempre se pode un fiar. 2 (fam.) Sentirse molto la figura. Aquel vestido estilízalle moito a capaz de. Sono convalescente, non mi fido ancora figura. Il quadrato è una figura piana. O cadrado é ad uscire. Estou convalecente, aínda non me sinto unha figura plana. È una figura di primo piano nel capaz de saír. # fidarsi è bene, ma non fidarsi è mondo dello spettacolo. É unha figura de primeiro meglio: desconfía e acertarás. plano no mundo do espectáculo. 2 Figura, ilustra- ción. In quel catalogo il prezzo di ogni prodotto è fiducia s.f. Confianza, fe. Ho fiducia nella tua inizia- accompagnato dalla figura corrispondente. Naquel tiva. Teño confianza na túa iniciativa. # avere / catálogo o prezo de cada producto vai acompañado nutrire fiducia: ter confianza; voto di fiducia: voto da figura correspondente. # che figura! / che figu- de confianza. raccia!: ¡que ridículo!; fare bella / brutta figura: fiducioso -a adx. Confiado -a, fiado -a (que ten con- quedar ben / mal; fare la figura dello sciocco: que- fianza). Si è dimostrata fiduciosa nella buona rius- dar coma un parvo. cita dell’esperimento. Amosouse confiada no bo figurare I v. tr. [aux. avere] Figurarse, imaxinar(se), resultado do experimento. supor. Da bambino mi figuravo che sarei diventato fieno s.m. Feo (herba). Il fieno si usa come alimento astronauta. De neno figurábame que chegaría a ser per il bestiame. O feo úsase como alimento para o astronauta. II v. intr. [aux. avere] Figurar, constar. gando. # paglia e fieno: mestura de tallaríns ama- L’Italia figura tra i paesi con maggior patrimonio relos e verdes cociñados xuntos; raffreddore / feb- artistico. Italia figura entre os países con maior bre da fieno: enfermidade producida pola alerxia ó patrimonio artístico. # figurati!: ¡imaxina! pole. fila s.f. 1 Fila, ringleira, fileira. Gli studenti delle fiera s.f. 1 Feira. La fiera del paese è ogni ultima ultime file non hanno sentito il professore. Os estu- domenica del mese. A feira da vila é cada último diantes das últimas filas non oíron o profesor. domingo de mes. 2 Feira, exposición. Questa casa 2 Fila, cola. Davanti allo sportello del teatro c’era editrice non parteciperà alla fiera del libro. Esta edi- una fila di quindici persone. Diante do portelo do torial non participará na feira do libro. ♦ O termo teatro había unha fila de quince persoas. 3 (fig.) fiera como ‘fera, animal salvaxe’ é lit., no uso Serie, secuencia. Ho una fila di impegni che mi común pódense emprega-los termos belva ou ani- occuperanno tutta la giornata. Teño unha serie de male feroce. compromisos que me ocuparán todo o día. # di fila: sen interrupción; fare la fila: facer cola; fuoco di fiero -a adx. 1 Orgulloso -a. Sono fiera di te perché fila: fogo a discreción. sei riuscito a finire in tempo tutto il lavoro. Estou orgullosa de ti porque conseguiches acabar a tempo filare I v. tr. [aux. avere] 1 Fiar (o fío). Un tempo le todo o traballo. 2 Garboso -a, orgulloso -a. Era donne filavano la lana. Nun tempo as mulleres fia- troppo fiero per accettare l’umiliazione. Era dema- ban a la. 2 Tecer (unha araña, un verme da seda). Il siado garboso para acepta-la humillación. ragno sta filando la sua ragnatela. A araña está 3 Ardente, apaxionado -a, exaltado -a. È un fiero tecendo a súa arañeira. II v. intr. [aux. essere ou difensore dei diritti degli animali. É un ardente avere] 1 Correr. Per arrivare prima filava a 180 defensor dos dereitos dos animais. # essere / andar all’ora. Para chegar antes corría a 180 por hora. fiero di qualcosa o di qualcuno: estar orgulloso de 2 Andar, falar (nunha relación amorosa). Quei due algo ou de alguén. ♦ Para referirse a ‘fero, feroz’ en ragazzi filano insieme da qualche mese. Eses dous italiano emprégase o termo feroce. mozos andan xuntos dende hai algúns meses. # al tempo che Berta filava: hai moito tempo; far fila- figliastro -a s. Fillastro -a. Aveva un figliastro e poi re (dritto) qualcuno: traer alguén ó rego; filare ha avuto una bambina. Tiña un fillastro e logo tivo d’amore e d’accordo: estar completamente de unha nena. acordo; filare dritto: comportarse ben; filarsela / figlio -a s. Fillo -a (respecto dos pais). Nella mia filare via: liscar. OBS.: emprégase o aux. essere na famiglia siamo tre figli maschi. Na miña familia acep. 1 e o aux. avere na acep. 2. filetto 230 filetto s.m. 1 Solombo. Ho comprato mezzo chilo di natureza do home. OBS.: m. pl. filosofici, f. pl. filo- filetto dal macellaio. Merquei medio quilo de sofiche. solombo na carnicería. 2 Bisté, filete. Ho cucinato filtrare I v. tr. [aux. avere] Filtrar. Puoi filtrare il latte due filetti alla griglia. Cociñei dous bistés á grella. con il colino per togliere la panna. Podes filtra-lo 3 Filete (de peixe sen espiñas). Abbiamo mangiato leite co coadoiro para quitarlle a tona. II v. intr. dei filetti di sogliola al burro. Comemos uns filetes [aux. essere] 1 Filtrarse, infiltrarse. Uno spiffero de linguado con manteiga. d’aria filtrava dalla finestra. Unha corrente de aire film s.m. inv. Filme, película. Abbiamo visto al cine- filtrábase pola fiestra. 2 (fig.) Filtrarse. Le notizie ma un film d’avventura. Vimos no cine un filme de filtrarono attraverso una spia. As noticias filtráron- aventuras. se a través dun espía. filmare v. tr. [aux. avere] Filmar. Oggi il regista ha filtro s.m. Filtro. Il filtro del caffè deve essere lavato filmato alcune scene all’aperto. Hoxe o director fil- solo con acqua. O filtro do café ten que lavarse só mou algunhas escenas ó aire libre. con auga. Io fumo sigarette con filtro. Eu fumo cigarros con filtro. Il filtro della mia macchina foto- filo s.m. 1 Fío (téxtil). Uso il filo per cucire i bottoni. grafica è molto sensibile. O filtro da miña cámara Uso o fío para cose-los botóns. 2 Fío, arame, cable. fotográfica é moi sensible. Hanno staccato i fili del telefono. Cortaron os fíos do teléfono. 3 Fío, gume, corte. Il coltello ha un filo finale I adx. 1 Final, último -a. La corsa ad ostacoli molto tagliente. O coitelo ten un fío moi cortante. è la competizione finale di questi giochi di atletica. 4 Fío (de líquido). Versa solo un filo d’olio. Bota só A carreira de obstáculos é a competición final des- un fío de aceite. # dar del filo da torcere: poñer en tes xogos de atletismo. 2 Definitivo -a. È necessario dificultades; essere attaccato a un filo: estar pen- giungere ad un accordo finale per risolvere i nostri dente dun fío; essere legato a filo doppio con qual- problemi. Cómpre chegar a un acordo definitivo cuno: manter fortes vínculos afectivos ou de intere- para resolvérmo-los nosos problemas. II s. 1 (m.) se con alguén; fare il filo a qualcuno: facerlle as Final, fin, remate. Al finale della tragedia si produ- beiras a alguén; filo di cotone: fío de algodón; filo ce la morte del protagonista. Ó final da traxedia di ferro: arame; filo spinato: arame de espiño; len- prodúcese a morte do protagonista. 2 (f.) Final zuolo di filo: saba de fío; per filo e per segno: polo (nunha competición). Domani si gioca la finale del miúdo; perdere / ritrovare il filo del discorso: per- campionato. Mañá xógase a final do campionato. der / encontra-lo fío do discurso. finalità s.f. inv. Finalidade, fin, propósito. La finali- filologia s.f. Filoloxía. La filologia si occupa dello tà di questa colletta è aiutare i sinistrati. A finalida- studio della lingua e della letteratura. A filoloxía de desta colecta é axuda-los damnificados. ocúpase do estudio da lingua e da literatura. finanza s.f. 1 Facenda (fisco). La finanza pubblica si filologico -a adx. Filolóxico -a. Gli studi filologici occupa delle attività finanziarie dello stato. A facen- comprendono anche la storia della lingua. Os estu- da pública ocúpase das actividades financeiras do dios filolóxicos abranguen tamén a historia da lin- estado. 2 Finanzas. Lavora nell’alta finanza. gua. OBS.: m. pl. filologici, f. pl. filologiche. Traballa nas altas finanzas. # guardia di finanza: policía fiscal italiana. filone s.m. 1 Filón, vea, veta. I minatori trovarono un filone d’oro. Os mineiros encontraron un filón de finanziare v. tr. [aux. avere] Financiar. Questa ditta ouro. 2 Barra (de pan). Ho comprato un filone di finanzierà la ricerca. Esta empresa financiará a pane integrale. Comprei unha barra de pan integral. investigación. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. 3 (fig.) Corrente, movemento (literario, de pensa- finanziario -a adx. Financeiro -a. La nostra situazio- mento). I Promessi Sposi appartiene al filone del ne finanziaria è migliorata grazie agli investimenti romanzo storico. ‘Os Noivos’pertence á corrente da esterni. A nosa situación financeira mellorou gra- novela histórica. cias ós investimentos externos. filosofia s.f. Filosofía (tamén fig.). Platone e finché conx. 1 Mentres, entrementres, namentres. Aristotele sono i due padri della filosofia occidenta- Finché piove, non mi muovo di casa. Mentres chova, le. Platón e Aristóteles son os dous pais da filosofía non me movo da casa. 2 Ata que. Abbiamo cammi- occidental. Studiava la filosofia nichilistica. nato finché abbiamo visto un villaggio. Camiñamos Estudiaba a filosofía nihilista. Prenditela con filo- ata que vimos unha aldea. sofia, non c’è niente da fare. Tómao con filosofía, fine I s. 1 (f.) Fin, final, termo. Questo provvedimen- non hai nada que facer. to sarà la fine dei nostri problemi. Esta disposición filosofico -a adx. Filosófico -a. Era molto interessato será a fin dos nosos problemas. 2 (m.) Fin, finali- agli studi filosofici sulla natura dell’uomo. Estaba dade, obxectivo. Il denaro è l’unico fine degli affa- moi interesado nos estudios filosóficos sobre a ri. O diñeiro é o único fin dos negocios. 3 Fin, final, 231 fioco

remate. Questa è una storia che ha un lieto fine. fino I prep. Ata. Sono arrivato fin qui a piedi. Esta é unha historia que ten un fin feliz. II adx. 1 Cheguei ata aquí a pé. II adv. Incluso, aínda, Fino -a, delgado -a. Non pattinare qui, lo strato di mesmo. Ho mangiato fin troppo. Comín incluso ghiaccio è troppo fine. Non patines aquí, a capa de demasiado. # fin da: xa desde; fino a / in: ata; fino xeo é demasiado fina. 2 Fino -a, agudo -a, sagaz. all’ultimo: ata o último; fino in fondo: ata o fondo. Ha un senso dell’umorismo molto fine. Ten un sen- OBS.: existe tamén a variante fin. ♦ Para referirse a tido do humor moi fino. 3 Fino -a, delicado -a (per- ‘fino (delgado, sagaz, delicado)’ en italiano empré- soa). È una ragazza molto fine, sa sempre come gase o termo fine. comportarsi. É unha rapaza moi fina, sabe sempre finocchio s.m. 1 Fiúncho, fiollo. I finocchi si man- cómo comportarse. # a fin di bene: con boas inten- giano in insalata oppure al burro. Os fiúnchos cións; che fine ha fatto?: ¿onde foi parar?; essere cómense en ensalada ou con manteiga. I semi di al principio della fine: estar ó principio do fin; finocchio sono molto aromatici. As sementes de essere in fin di vita: estar cun pé na cova; essere la fiúncho son moi aromáticas. 2 (fig.; vulg.) Marica, fine del mondo: se-la fin do mundo; sabbia fine: maricón (homosexual). Dicono che è un finocchio area fina; secondo fine: segunda intención. perché ha dei gesti effeminati. Din que é un marica finestra s.f. Fiestra, ventá, xanela. Guardando dalla porque ten xestos afeminados. finestra si accorse che stava piovendo. Mirando pola finora adv. Ata agora. Finora la vita è stata benevola fiestra deuse conta de que estaba chovendo. con lei, ha sempre avuto quello che desiderava. Ata # buttare i soldi dalla finestra: tira-los cartos; chi agora a vida foi benévola con ela, sempre tivo o que non mangia la minestra salta dalla finestra: ou desexaba. esto ou nada. finto -a I part. pas. de fingere e adx. 1 Finxido -a. finestrino s.m. Fiestra (dos vehículos). Il viaggiatore Con la sua finta gentilezza riesce a conquistare la guardava il panorama dal finestrino. O viaxeiro fiducia di molti. Coa súa finxida amabilidade miraba a paisaxe dende a fiestra. consegue conquista-la confianza de moitos. fingere v. tr. [aux. avere] Finxir, simular. Ha finto di 2 Postizo -a. Per recitare la sua parte l’attore ha essere malato per non andare all’appuntamento. dovuto mettersi dei baffi finti. Para recita-lo seu Finxiu estar enfermo para non ir á cita. # fingersi papel o actor tivo que poñer uns bigotes postizos. II malato, stanco: finxir estar enfermo, canso. OBS.: io s.f. Finximento. Il suo malessere è solo una finta per fingo, tu fingi; v. irreg. V. táboa 11. attirare l’attenzione. O seu malestar é só un finxi- finire I v. tr. [aux. avere] 1 Acabar, rematar, terminar. mento para chama-la atención. # fare finta di: Aveva così fretta che non ha nemmeno finito di facer que; fare finta di niente: facer coma se nada; mangiare. Tiña tanta présa que nin sequera acabou dente finto: dente postizo; finta pelle: pel de imita- de comer. 2 Acabar, esgotar, terminar. Avete finito ción; per finta: finxidamente. il vino, dovremo andare a comprarlo. Acabáste-lo finzione s.f. 1 Invención. Basta con le finzioni, siate viño, teremos que ir compralo. II v. intr. [aux. esse- sinceri! Basta de invencións, ¡sede sinceros! re] 1 Acabar(se), concluír. La nostra amicizia è fini- 2 Ficción. Gli attori vivono spesso in un mondo di ta prima di cominciare. A nosa amizade acabou finzioni. Os actores viven frecuentemente nun antes de empezar. 2 Acabar, terminar. Non mi piace mundo de ficción. come si comporta, vedrai che finirà male. Non me fiocco s.m. 1 Lazo. La bambina ha slacciato i fiocchi gusta como se comporta, verás que acabará mal. del vestito. A nena desatou os lazos do vestido. 3 Acabar (ir parar). Il pallone è finito sotto al 2 Floco (dun cereal). Non mi piacciono i fiocchi tavolo. O balón acabou debaixo da mesa. # a non d’avena. Non me gustan os flocos de avea. # con i finire: sen fin; dove è andato a finire?: ¿onde foi fiocchi: excelente; fiocco di neve: folerpa. OBS.: pl. parar?; finire per: acabar por; finirla (fig.): cortar, fiocchi. parar; non finisce qui: a cousa non remata aquí; sul finire: cara á fin. OBS.: io finisco, tu finisci. fioco -a adx. Frouxo -a, suave, débil. La luce fioca della candela illuminava debolmente la stanza. A luz finlandese I adx. Finlandés -a, finés -a. Il clima fin- landese è molto freddo. O clima finlandés é moi frouxa da candea alumeaba debilmente o cuarto. frío. Le principali città finlandesi sono al sud del Con voce fioca bisbigliò poche parole. Con voz paese. As principais cidades finlandesas están ó sur frouxa musitou poucas palabras. OBS.: m. pl. fiochi, do país. II s. 1 Finlandés -a, finés -a (persoa). La f. pl. fioche. maggioranza dei finlandesi è di religione luterana. fiore s.m. Flor (planta; tamén fig.). Sono andato nei A maioría dos finlandeses é de relixión luterana. prati a raccogliere fiori. Fun ós prados coller flores. 2 (m. sing.) Finlandés, finés (lingua). Il finlandese A quel congresso ha partecipato il fiore degli spe- ha un sistema fonetico molto semplice. O finlandés cialisti in materia. Naquel congreso participou a ten un sistema fonético moi sinxelo. flor dos especialistas na materia. # a fior di: a flor fiore 232

de; essere in / nel fiore: estar en flor / na flor; esse- provazione. O público asubiou durante moito tempo re un fior di: ser unha marabilla de; essere un en sinal de desaprobación. 2 Pitar, chifrar. Il vigile fiore: estar fenomenal (unha persoa); fior di quat- fischiava cercando di controllare il traffico. O poli- trini: moitos cartos; il fior fiore (fig.): a crema; il cía pitaba tentando controla-lo tráfico. II v. tr. [aux. fiore del latte: a tona do leite; mazzo di fiori: ramo avere] 1 Pitar, asubiar. I tifosi fischiarono l’arbitro. de flores; nel fiore degli anni: na flor da vida; tes- Os seareiros pitáronlle ó árbitro. 2 Asubiar. Mi suto a fiori: tecido de flores; vedere tutto rose e piace fischiare una canzonetta mentre faccio la doc- fiori: ver todo de cor rosa. cia. Gústame asubiar unha cancionciña mentres me fiorentino -a I adx. Florentino -a. La sua ironia è ducho. 3 (Dep.) Pitar. L’arbitro ha fischiato la fine tipicamente fiorentina. A súa ironía é tipicamente della partita. O árbitro pitou o final do partido. florentina. II s. 1 Florentino -a (persoa). A Firenze, OBS.: io fischio, tu fischi; v. irreg. V. táboa 7. d’estate, restano pochi fiorentini. En Florencia, fischio s.m. Asubío (son agudo). Lanciai un fischio polo verán, quedan poucos florentinos. 2 (m. sing.) per richiamare il cane. Lancei un asubío para Florentino (dialecto). Il fiorentino è il dialetto sul chama-lo can. # fare un fischio: asubiar; prendere quale si è costituita la lingua italiana. O florentino é fischi per fiaschi: confundir unha cousa con outra. o dialecto sobre o que se formou a lingua italiana. fisco s.m. Fisco (erario). Le tasse si pagano al fisco. fiorire v. intr. [aux. essere] 1 Florecer, florear. Le As taxas páganselle ó fisco. # evadere il fisco: eva- piante da frutto fioriscono in primavera. As árbores dir capitais ó fisco. OBS.: pl. fischi. froiteiras florecen na primavera. 2 (fig.) Florecer. Nel Seicento fiorì la Commedia dell’Arte. No sécu- fisico -a I adx. Físico -a. La condizione fisica di una persona influisce sul suo umore. A condición física lo XVII floreceu a Commedia da Arte. OBS.: io fio- risco, tu fiorisci. dunha persoa inflúe no seu humor. Si occupa di fisica ambientale. Dedícase á física ambiental. firma s.f. 1 Firma, sinatura. Nei certificati ufficiali II s. 1 (m.) Físico (corpo). Ha un fisico gracile, ma la firma deve essere autenticata. Nos certificados fa molto sport. Ten un físico feble, pero fai moito oficiais a firma ten que ser compulsada. 2 Firma deporte. 2 (f.) Física. La fisica studia i fenomeni (empresa comercial). È una firma autorevole nel della materia e le loro interazioni. A física estudia os campo della moda. É unha firma competente no fenómenos da materia e as súas interaccións. campo da moda. 3 Firma, sinatura, asinamento. I 3 Físico -a (profesional). È venuto un fisico per documenti sono andati alla firma. Os documentos spiegarvi il funzionamento di questo microscopio. foron para a firma. # raccogliere firme: recoller Veu un físico para explicárvo-lo funcionamento firmas. deste microscopio. # avere un bel fisico: ter bo tipo. firmare v. tr. [aux. avere] 1 Firmar, asinar. Si è OBS.: m. pl. fisici, f. pl. fisiche. dimenticato di firmare l’assegno e non hanno potu- fisionomia s.f. Fisionomía (tamén fig.). Non dimen- to ritirare i soldi. Esqueceuse de firma-lo cheque e tico mai la fisionomia di una persona. Non esquezo non puideron retira-los cartos. 2 Firmar (compro- nunca a fisionomía dunha persoa. La fisionomia del meterse). I due capi di stato hanno firmato il tratta- paesaggio toscano è inconfondibile per le curve to di pace. Os dous xefes de estado firmaron o tra- armoniose delle colline. A fisionomía da paisaxe tado de paz. toscana é inconfundible polas curvas harmoniosas fisarmonica s.f. Acordeón. Nelle feste di paese si dos outeiros. suona spesso la fisarmonica. Nas festas da vila tóca- fissare I v. tr. [aux. avere] 1 Fixar (deixar fixo; esta- se a miúdo o acordeón. OBS.: pl. fisarmoniche. blecer). Ho fissato il manifesto con del nastro ade- ♦ Para referirse á ‘filharmónica, orquestra’ en ita- sivo. Fixei o cartel con cinta adhesiva. Hanno fissa- liano emprégase o termo filarmonica, para o instru- to l’incontro per la prossima settimana. Fixaron o mento musical ‘filharmónica, harmónica’ armonica. encontro para a semana próxima. 2 (ext.) Fitar. fiscale adx. 1 Fiscal. La politica fiscale di uno Stato Quel ragazzo mi sta fissando da qualche minuto. condiziona la sua economia. A política fiscal Aquel mozo estame a fitar dende hai uns minutos. dun Estado condiciona a súa economía. 2 (fig.) II v. intr. pron. [aux. essere] (fig.) Empeñarse, obs- Estricto -a, severo -a, rigoroso -a. Non essere così tinarse. Si è fissato di diventare chirurgo. fiscale, stiamo solo giocando. Non sexas tan estric- Empeñouse en ser cirurxián. to, só estamos xogando.# avvocato fiscale: fiscal fisso -a I adx. 1 Fixo -a, firme, fito -a. Tutti gli sguar- (profesión); ricevuta fiscale: ticket de compra. di erano fissi su di lui. Tódalas miradas estaban fischiare I v. intr. [aux. avere] 1 Asubiar. Appena fi- fixas nel. 2 Fixo -a, invariable. I negozi hanno schio, il mio cane mi viene subito vicino. Tan pron- un orario fisso. As tendas teñen un horario fixo. to como asubío, o meu can vén de contado onda 3 Fixo -a, suxeito -a, seguro -a. Il quadro è fisso min. Il pubblico fischiò a lungo in segno di disap- alla parete. O cadro está fixo na parede. 4 (fig.) Fixo 233 foca

-a (estable). Ho trovato un lavoro fisso. Atopei un sione. As vendas daquel producto sufriron unha traballo fixo. II adv. Fixamente. Mi guardò fisso forte diminución. negli occhi. Miroume fixamente ós ollos. flora s.f. Flora. In ogni ambiente naturale si sviluppa fitta s.f. Punto, puntada. Ho una fitta al fianco sini- una specifica flora. En tódolos ambientes naturais stro. Teño un punto no costado esquerdo. ♦ Para desenvólvese unha flora específica. referirse á ‘fita, cinta’ en italiano emprégase o flotta s.f. Flota. Le flotte cristiane e musulmane si termo nastro. scontrarono nelle acque di Lepanto. As flotas cris- fittizio -a adx. Ficticio -a. Il benessere fondato sulla tiás e musulmanas enfrontáronse nas augas de fortuna è fittizio e precario. O benestar fundado na Lepanto. sorte é ficticio e precario. fluido -a I adx. Fluído -a (tamén fig.). Per fare que- fitto -a adx. Espeso -a, basto -a, mesto -a. La nebbia sto dolce è necessario preparare una crema fluida. era così fitta che hanno dovuto fermare la macchina. Para facer este doce é necesario preparar unha A néboa era tan espesa que tiveron que dete-lo crema fluída. Parla in modo fluido tre lingue stra- coche. # il fitto del bosco: o corazón do bosque; niere. Fala de modo fluído tres linguas estranxeiras. nevicare / piovere fitto: nevar / chover abundante- II s.m. Fluído. Lo studio dei fluidi rientra nelle mente; parlare fitto: falar rapidamente. scienze fisiche. O estudio dos fluídos forma parte das ciencias físicas. fiume s.m. 1 Río. Il Po è il più lungo fiume d’Italia. O Po é o río máis longo de Italia. 2 (fig.) Mar, fluire v. intr. [aux. essere] Fluír (tamén fig.). Le morea, montón. Un fiume di gente accorreva alla acque fluivano lente fra le rocce. As augas fluían piazza centrale. Un mar de xente acudía á praza lentas entre as rochas. Quando le idee sono chiare, central. # fiumi di inchiostro: ríos de tinta; fiumi le parole fluiscono facilmente. Cando as ideas están di lacrime: un mar de bágoas; processo / romanzo claras, as palabras flúen facilmente. OBS.: io fluisco, fiume: xuízo / novela moi longos. tu fluisci. fiutare v. tr. [aux. avere] 1 Olfactear (os animais). I flusso s.m. Fluxo (tamén fig.). Il flusso di quel fiume è regolato da una diga. O fluxo daquel río está regu- cani hanno fiutato la pista della volpe. Os cans lado por un dique. Il flusso delle onde è incessante. olfactearon a pista do raposo. 2 (fig.) Cheirar (sos- O fluxo das ondas é incesante. Nelle ore di punta il peitar). Ho fiutato subito l’imbroglio. Cheirei de flusso del traffico è molto intenso. Nas horas punta contado o engano. o fluxo do tráfico é moi intenso. fiuto s.m. Olfacto (tamén fig.). Il fiuto dei cani è fluttuare v. intr. [aux. avere] 1 (fig.) Fluctuar, oscilar. molto sviluppato. O olfacto dos cans está moi de- Il prezzo della benzina fluttua da diversi mesi. senvolvido. Mio zio ha un grande fiuto per gli affa- O prezo da gasolina fluctúa desde hai varios meses. ri. O meu tío ten un grande olfacto para os negocios. 2 Fluctuar (aboiar). La barca fluttuava tra le onde. flauto s.m. Frauta. Il flauto è uno degli strumenti a A barca fluctuaba entre as ondas. 3 (fig.) Fluctuar, fiato più usati a scuola. A frauta é un dos instru- dubidar, titubear. Continua a fluttuare da un’indeci- mentos de vento máis usados na escola. # flauto sione all’altra. Continúa a fluctuar dunha indecisión dolce: frauta doce; flauto traverso: frauta travesei- a outra. OBS.: io fluttuo; v. irreg. V. táboa 1. ra. fluttuazione s.f. 1 (fig.) Fluctuación, inestabilidade. flessibile adx. 1 Flexible. I miei occhiali hanno le I mercati finanziari hanno registato forti fluttuazio- stanghette flessibili. As miñas lentes teñen as patillas ni. Os mercados financeiros rexistraron fortes fluc- flexibles. 2 (fig.) Flexible, elástico -a. È una persona tuacións. 2 Fluctuación. La fluttuazione del timone. molto flessibile e tollerante nel giudicare gli altri. É A fluctuación do temón. unha persoa moi flexible e tolerante ó xulga-los fluviale adx. Fluvial. Nei secoli passati il commercio outros. fluviale era molto sviluppato. Nos séculos pasados flessibilità s.f. inv. Flexibilidade, elasticidade (tamén o comercio fluvial estaba moi desenvolvido. fig.). La flessibilità di questo materiale ne permette foca s.f. Foca. La foca è pregiata per il suo grasso e la svariati usi. A flexibilidade deste material permite sua pelle. A foca é apreciada pola súa graxa e a súa variados usos. Un po’ di flessibilità aiuta a conser- pel. # grasso come una foca: gordo coma un bocoi. vare le amicizie. Un pouco de flexibilidade axuda a OBS.: pl. foche. conserva-las amizades. focaccia s.f. 1 Pan baixo que, con aceite ou con flessione s.f. 1 Flexión. Le flessioni sono un utile outros condimentos, vai cocido ó forno. 2 Torta esercizio ginnico. As flexións son un útil exercicio feita con fariña, ovos e azucre. # rendere pan per ximnástico. 2 (Econ.) Diminución, descenso. Le focaccia: pagar coa mesma moeda. OBS.: pl. focac- vendite di quel prodotto hanno subìto una forte fles- ce. focaccia 234 foce s.f. Foz, desembocadura, embocadura. Il Tevere folla s.f. Multitude (de persoas). La folla si accalcava ha la sua foce nel mare Tirreno. O Tíber ten a súa foz all’entrata dello stadio. A multitude apiñábase na no mar Tirreno. entrada do estadio. ♦ Para referirse á ‘folla (vexe- focolare s.m. 1 Lareira, lar. D’inverno è piacevole tal)’ en italiano emprégase o termo foglia, para a scaldarsi vicino al focolare. No inverno é agradable ‘folla (papel)’ foglio. quentarse cerca da lareira. 2 (fig.) Lar, fogar. Dopo folle adx. Louco, tolo. Sei folle a comportarti così tanti anni è tornato al suo focolare. Despois de tan- senza pensare alle conseguenze. Estás louco com- tos anos volveu ó seu lar. portándote así sen pensar nas consecuencias. fodera s.f. 1 Forro. Il vestito aveva una fodera nera. O follia s.f. Loucura, demencia, tolemia (tamén fig.). In vestido tiña un forro negro. 2 Funda. Devi cambia- un attimo di follia si gettò dal balcone. Nun momen- re la fodera alle poltrone. Tes que cambiárlle-la to de loucura botouse polo balcón. Il tuo progetto funda ás cadeiras de brazos. mi sembra una follia. O teu proxecto paréceme unha foderare v. tr. [aux. avere] Forrar. Bisogna foderare loucura. queste vecchie casse. Hai que forrar estas caixas folto -a adx. 1 Espeso -a, basto -a, mesto -a. I rami di vellas. OBS.: io fodero; v. irreg. V. táboa 1. quest’albero sono molto folti. As ramas desta árbo- foglia s.f. Folla. Sono già spuntate le prime foglie. Xa re están moi espesas. 2 Numeroso -a. Un folto grup- naceron as primeiras follas. (ext.) Hanno arricchito po di persone si era riunito davanti al teatro. Un il gioiello con foglie d’oro. Enriqueceron a xoia con numeroso grupo de persoas reunírase diante do tea- follas de ouro. # foglia morta: folla seca; mangia- tro. # il folto del bosco: o corazón do bosque. re la foglia: apañalas no aire; non cade (si muove) fondamento s.m. Alicerce, cimento, fundamento foglia che Dio non voglia: non se move nada sen a (tamén fig.). Sono state poste le fondamenta di un vontade de Deus; tremare come una foglia: tremer nuovo palazzo. Puxeron os alicerces dun novo edifi- como unha vara verde. cio. I tuoi ragionamenti sono privi di fondamento. foglio s.m. 1 Folio, folla. Uso sempre fogli di carta Os teus razoamentos carecen de alicerces. OBS.: no riciclata. Sempre uso folios de papel reciclado. sentido recto fai o pl. f. (le fondamenta), mentres 2 Folla, lámina. Ha incartato il formaggio in un que no fig. fai o pl. m. (i fondamenti). foglio di stagnola. Envolveu o queixo nunha folla de fondare I v. tr. [aux. avere] 1 Fundar (erixir). La leg- papel de aluminio. # foglio in bianco: folio en bran- genda racconta che Romolo fondò Roma. A lenda co; foglio rosa: permiso provisional de conducir; conta que Rómulo fundou Roma. 2 (fig.) Fundar, foglio volante: panfleto. crear. Sant’Ignazio di Loiola ha fondato l’ordine dei fogna s.f. 1 Sumidoiro. Le fogne del paese scaricano Gesuiti. San Ignacio de Loiola fundou a orde dos direttamente nel fiume. Os sumidoiros da vila des- Xesuítas. 3 Fundar, apoiar, basear. Il Pubblico cargan directamente no río. 2 (fig.) Cloaca. Questa Ministero ha fondato le sue accuse su dati oggettivi. cucina è sporca come una fogna. Esta cociña está O fiscal fundou as súas acusacións en datos obxec- sucia coma unha cloaca. 3 (fig.) Porco -a, porcallán tivos. II v. intr. pron. [aux. essere] Fundarse, cimen- -ana, merdeiro -a. Mangia come una fogna. Come tarse, basearse. Il suo comportamento si fonda su coma un porco. principi religiosi. O seu comportamento fúndase en principios relixiosos. fognatura s.f. Rede de sumidoiros. Le fognature della città scorrono nel sottosuolo. A rede de sumidoiros fondazione s.f. Fundación. La fondazione da cidade discorre polo subsolo. dell’Impero Romano risale al primo secolo avanti Cristo. A fundación do Imperio Romano remóntase folclore s.m. Folclore. Quest’associazione promuove ó século primeiro antes de Cristo. Questa fondazio- il folclore della regione. Esta asociación promove o ne bandisce borse di studio per giovani ricercatori. folclore da rexión. Esta fundación convoca bolsas de estudio para folgorante adx. Fulgurante (tamén fig.). L’abbagliò investigadores novos. una luce folgorante. Cegouno unha luz fulgurante. fondere I v. tr. [aux. avere] 1 Fundir (licuar ou dar Che idea folgorante! ¡Que idea fulgurante! forma). Negli altiforni fondono l’acciaio. Nos altos folgorare v. tr. [aux. avere] 1 (fig.) Fulminar (intimi- fornos funden o aceiro. Hanno fuso le monete in lin- dar). La folgorò con lo sguardo. Fulminouna coa gotti di oro. Fundiron as moedas en lingotes de mirada. 2 (fig.) Impresionar (encandear). La sua ouro. 2 (fig.) Fundir, unir. L’architetto ha fuso nel bellezza mi ha folgorato. A súa beleza impresionou- progetto l’estetica con la funzionalità. O arquitecto me. 3 Electrocutar. I cavi elettrici sono pericolosi, fundiu no proxecto a estética coa funcionalidade. possono folgorarti. Os cables eléctricos son perigo- II v. intr. pron. [aux. essere] Fundirse, derreterse. sos, poden electrocutarte. OBS.: io folgoro; v. irreg. La cera della candela si è fusa. A cera da candea V. táboa 1. fundiuse. III v. refl. recíp. [aux. essere] (fig.) 235 formale

Fundirse, unirse, agruparse. I tre partiti di sinistra bo dente; parlare in punta di forchetta: falar coa si sono fusi. Os tres partidos de esquerda fundíron- voz afectada. se. OBS.: v. irreg. V. táboa 47. forcina s.f. Pinza (do pelo). Per quest’acconciatura fondo -a I s.m. 1 Fondo. Il fondo di questo fiume è devo usare molte forcine. Para este peiteado teño sabbioso. O fondo deste río é areoso. Casa mia è in que usar moitas pinzas. fondo a questo viale. A miña casa está ó fondo desta foresta s.f. Foresta. Una foresta di abeti copriva il avenida. Ha dipinto un ritratto su fondo bianco. versante nord del monte. Unha foresta de abetos Pintou un retrato sobre fondo branco. 2 Pouso, cubría a vertente norte do monte. borra. Nelle tazze sono rimasti i fondi di caffè. Nas cuncas quedaron os pousos de café. 3 (Econ.; espec. forestale adx. Forestal. Il patrimonio forestale italia- en pl.) Fondos, capital. Il governo ha destinato molti no è protetto in parchi nazionali. O patrimonio fondi al restauro artistico. O goberno destinou moi- forestal italiano está protexido en parques nacio- tos fondos á restauración artística. II adx. Fondo - nais. a, profundo -a. Questo pozzo è molto fondo. Este forestiero -a I adx. Forasteiro -a. Quel signore ha un pozo é moi fondo. # a fondo perduto: a fondo per- accento forestiero. Aquel señor ten un acento foras- dido; andare a fondo: afondar, naufragar; da cima teiro. II s. Forasteiro -a. I forestieri vengono ben a fondo: de cabo a rabo; dare fondo a qualcosa: accolti dalla gente del posto. Os forasteiros son ben esgotar, consumir; fondi di magazzino: existencias; acollidos pola xente do lugar. fondo di bottiglia: líquido que queda no fondo da forfora s.f. Caspa, faísca, foula. Usa uno shampoo botella; fondo di cassa: cartos que sobran despois contro la forfora. Usa un xampú contra a caspa. de face-la compra; fondo pagina: última parte da páxina; fondo schiena: cu; fondo tinta: maquilla- forma s.f. 1 Forma, figura, aspecto. Nel giardino di xe; in fondo: no fondo; notte fonda: noite pechada; quella famosa attrice c’è una piscina a forma di piatto fondo: prato fondo. cuore. No xardín daquela famosa actriz hai unha piscina en forma de corazón. 2 Forma, maneira, ♦ Para referirse á ‘fonda’ en italiano emprégase o modo. È una persona molto attenta alle forme. É termo locanda. unha persoa moi atenta ás formas. 3 Forma (condi- fontana s.f. Fonte (construcción). Nel centro della ción física; oposto a contido; gramatical). Mi tengo piazza c’è una fontana rinascimentale. No centro da in forma con un costante allenamento. Mantéñome praza hai unha fonte renacentista. en forma cun constante adestramento. In poesia fonte s.f. Fonte (tamén fig.). Dalla roccia scaturisce sono importanti tanto la forma quanto il contenuto. una fonte d’acqua sorgiva. Da roca brota unha fonte En poesía son importantes tanto a forma coma o contido. Nell’esercizio devi scrivere le forme fem- de auga de manancial. Gli archivi sono fonti pre- minili al singolare e al plurale. No exercicio tes que ziose di notizie storiche. Os arquivos son fontes escribi-las formas femininas en singular e en plural. valiosas de noticias históricas. # fonte battesimale: 4 Forma, molde. Per fare le torte si usano prevalen- pía bautismal. ♦ Para referirse á ‘fonte, prata’ en temente forme rotonde. Para face-las tortas úsanse italiano emprégase a expresión piatto di portata. preferentemente formas redondas. # fuori forma: forare v. tr. [aux. avere] 1 Furar, esburacar, perforar. fóra de forma; giù di forma: baixo de forma; in / a Per forare questo muro ci vuole un trapano. Para forma di: en forma de. furar este muro precísase un trade. 2 Picar (unha formaggio s.m. Queixo. Il formaggio di latte di roda). Scusate il ritardo, abbiamo forato una gomma mucca è il più comune. O queixo de leite de vaca é lungo la strada. Perdoade o atraso, picamos unha o máis común. roda pola estrada. formale adx. Formal (conforme á forma ou á norma). forbici s.f. pl. Tesoira. Ha ritagliato la carta con delle Il loro invito era puramente formale. A súa invita- forbici. Recortou o papel cunha tesoira. ción era puramente formal. Abbiamo stipulato un forca s.f. 1 Forca, forcada, galleta. Usava la forca per contratto formale d’affitto. Estipulamos un contrato raccogliere il fieno. Usaba a forca para recolle-lo formal de aluguer. feo. 2 Forca (patíbulo). L’assassino fu mandato alla formalità s.f. inv. Formalidade (acto convencional ou forca. Mandaron o asasino á forca. # fare la forca a aspecto legal). Questo controllo è una semplice for- qualcuno: facerlle dano a alguén ás agachadas; malità. Este control é unha simple formalidade. pendaglio da forca: delincuente; va’ sulla forca!: Abbiamo risolto tutte le formalità di legge per otte- ¡vai ó inferno! OBS.: pl. forche. nere il passaporto. Resolvemos tódalas formalida- forchetta s.f. Garfo. La forchetta si mette in tavola a des legais para obte-lo pasaporte. sinistra del piatto. O garfo ponse na mesa á esquer- formalizzare I v. tr. [aux. avere] Formalizar, legali- da do prato. # essere una buona forchetta: ser de zar. Ho formalizzato le mie dimissioni dalla carica formalità 236

di presidente. Formalicei a miña dimisión do cargo foro di Torino si è svolto il processo ai terroristi. No de presidente. II v. intr. pron. [aux. essere] foro de Turín desenvolveuse o xuízo ós terroristas. Incomodarse, molestarse (ó non respecta-las boas Nell’antica Roma i cittadini si riunivano in assem- maneiras). Cerca di essere cortese, si formalizzano blea nel foro. Na antiga Roma os cidadáns reunían- per nulla. Tenta ser amable, incomódanse por nada. se en asemblea no foro. 3 (Der.) Foro, curia. Il foro di Milano ha avviato l’inchiesta sulle tangenti. O formare I v. tr. [aux. avere] Dar forma. L’artigiano ha foro de Milán comezou a investigación sobre as formato un vaso con la creta. O artesán deulle comisións ilegais. # principe del foro: avogado de forma a un testo coa arxila. 2 Formar, compor, moita sona. constituír. Abbiamo formato una squadra di palla- canestro. Formamos un equipo de baloncesto. forse adv. 1 Quizais, quizás, tal vez. Forse domani 3 (fig.) Formar, educar, instruír. Quel professore ha andrò al cinema. Quizais mañá vaia ó cine. 2 Ó formato generazioni di studenti. Ese profesor for- redor de, aproximadamente, arredor de. Alla mani- mou xeracións de estudiantes. II v. intr. pron. [aux. festazione ci saranno state forse mille persone. Na essere] Formarse. Sulla ferita si è formata la crosta. manifestación habería ó redor de mil persoas. Na ferida formouse a bostela. 3 (interrog. retór.) Acaso. Hai forse intenzione di rinunciare? ¿Acaso tes intención de renunciar? formazione s.f. Formación. La formazione del siste- # essere in forse: estar en dúbida; lasciare in forse: ma solare risale a miliardi di anni fa. A formación do deixar en dúbida; senza forse: certamente. sistema solar remóntase a miles de millóns de anos. La scuola svolge un ruolo importante nella forma- forte I adx. 1 Forte, robusto -a, vigoroso -a. È molto zione culturale di ogni persona. A escola desenvolve forte e può portare questo peso. É moi forte e pode un papel importante na formación cultural de tóda- levar este peso. 2 Forte, valente. È stata molto forte las persoas. Le truppe si schierarono in formazione a sopportare la morte del figlio. Foi moi forte ó per la rivista militare. As tropas aliñáronse en for- soporta-la morte do fillo. 3 Forte (resistente, mación para a revista militar. Le formazioni mine- intenso, considerable). Questa stoffa è forte. Esta rali e vegetali sono oggetto di studio della biologia. tea é forte. Gli diede una forte spinta. Deulle un As formacións minerais e vexetais son obxecto de forte empuxón. Sentiva una forte passione per la estudio da bioloxía. lettura. Sentía unha forte paixón pola lectura. La vendita del quadro supponeva un forte guadagno. formica s.f. Formiga. La formica è un insetto opero- A venda do cadro supoñía unha forte ganancia. so. A formiga é un insecto traballador. # andare a II adv. 1 For te . Reggi forte questa corda. Agarra passi di formica: camiñar a paso de boi; avere un forte esta corda. 2 Moito. Dubito forte che tu riesca cervello da formica: ter un cerebro de mosquito. a finire. Dubido moito que ti sexas capaz de acabar. OBS.: pl. formiche. 3 Alto. Potresti parlare un po’ più forte? ¿Poderías formula s.f. Fórmula. Non conosce le formule di cor- falar un pouco máis alto? III s.m. 1 For te . tesia. Non coñece as fórmulas de cortesía. Formula Lottavano contro la prepotenza dei forti. Loitaban matematica. Fórmula matemática. Formula chimi- contra a prepotencia dos fortes. La puntualità non è ca. Fórmula química. # corsa di formula uno: il tuo forte. A puntualidade non é o teu forte. carreira de fórmula un. 2 Forte, fortaleza. Il forte era in cima alla collina. O forte estaba encima do outeiro. # dare man forte fornello s.m. Queimador (fogón). Ho messo l’acqua a a qualcuno: axudarlle a alguén; farsi forte di qual- bollire sul fornello. Puxen a auga a ferver no quei- cosa: escudarse en algo; piatto forte: o máis impor- mador. # fornello a gas: queimador de gas; fornello tante; taglie forti: tallas grandes. da campeggio: fornelo; stare ai fornelli: cociñar. fortificazione s.f. Fortificación. Dalla vedetta osser- fornire v. tr. [aux. avere] Proporcionar, subministrar. vavano le fortificazioni nemiche. Desde a atalaia Abbiamo fornito loro le informazioni necessarie per observaban as fortificacións inimigas. il viaggio. Proporcionámoslle-la información nece- saria para a viaxe. OBS.: io fornisco, tu fornisci. fortuna s.f. 1 Destino, fortuna, fado. La fortuna fece che si ritrovassero dopo dieci anni. O destino fixo forno s.m. 1 Forno (tamén fig.). Ho messo la torta nel que se volvesen atopar despois de dez anos. 2 Sorte, forno. Metín a torta no forno. D’estate il mio attico fortuna. Abbiamo avuto fortuna con il tempo: diventa un forno. No verán o meu ático convértese c’era il sole. Tivemos sorte co tempo: facía sol. nun forno. 2 Forno, panadería, tafona. Scendi fino 3 Fortuna, capital. È molto ricco, i genitori gli al forno a comprare il pane. Baixa ata o forno com- hanno lasciato una fortuna. É moi rico, os pais dei- pra-lo pan. xáronlle unha fortuna. # buona fortuna: boa sorte; foro s.m. 1 Furado, burato, buraco. Da un foro nel fare fortuna: facer fortuna; la fortuna è cieca: a muro filtrava la luce. Por un furado no muro filtrá- fortuna é cega; per fortuna: por sorte; un colpo di base a luz. 2 (Der.) Foro (sede xudicial; praza). Nel fortuna: un golpe de sorte. 237 fotografo fortunato -a adx. 1 Afortunado -a, ditoso -a (con biologica: pozo negro; fossa cranica: cavidade cra- sorte). Ci sono persone davvero fortunate, che nial; fossa dei leoni (fig.): cova dos leóns; fossa dei hanno tutto. Hai persoas realmente afortunadas, serpenti (fig.): manicomio ou sitio hostil; scavarsi que o teñen todo. 2 Afortunado -a, feliz, ditoso -a. È la fossa con le proprie mani: busca-la propia stata un’idea fortunata comprare questa casa. Foi ruína. unha idea afortunada comprar esta casa. # sfortu- fosso s.m. Foso. I due campi sono separati da un nato al gioco, fortunato in amore: desafortunado fosso. Os dous campos están separados por un foso. no xogo, afortunado en amores. # saltare il fosso (fig.): decidirse. forza s.f. 1 Forza, vigor, fortaleza. Per avere forza fotocopia s.f. Fotocopia. Posso fare le fotocopie dei bisogna fare una vita sana. Para ter forza é necesa- tuoi appunti per l’esame? ¿Podo facer fotocopias rio levar unha vida sa. 2 Forza, ánimo, azos. È una dos teus apuntamentos para o exame? persona che affronta le avversità con grande forza. É unha persoa que afronta as adversidades con gran fotocopiare v. tr. [aux. avere] Fotocopiar. Ho fotoco- forza. 3 (Fís.) Forza. La calamita ha una grande piato questo libro perché non è più in vendita. forza di attrazione su certi metalli. O imán ten una Fotocopiei este libro porque xa non está á venda. gran forza de atracción sobre algúns metais. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. 4 Forza, ímpeto, violencia. La forza del vento fotocopiatrice s.f. Fotocopiadora. Questa fotocopia- sradicò molti alberi. A forza do vento esgazou moi- trice stampa anche a colori. Esta fotocopiadora tas árbores. 5 Forza (medios). La polizia dovette imprime tamén en cor. ricorrere alla forza per sedare la rivolta. A policía tivo que recorrer á forza para calma-la revolta. Le fotografare v. tr. [aux. avere] 1 Fotografar, retratar. forze del nemico erano superiori e la sconfitta fu Mi piace fotografare paesaggi. Gústame fotografar inevitabile. As forzas do inimigo eran superiores e a paisaxes. 2 (fig.) Describir. È una persona che sa derrota foi inevitable. # di forza / a viva forza: coa fotografare immediatamente le situazioni. É unha forza; far forza a: facer forza a; forza lavoro: persoa que sabe describir inmediatamente as situa- poboación traballadora; forza maggiore: forza cións. OBS.: io fotografo; v. irreg. V. táboa 1. maior; forza!: ¡ánimo!; la forza della parola: o fotografia s.f. 1 Fotografía (procedemento). La foto- poder de persuasión; le forze armate: as forzas grafia ha rivoluzionato l’arte della riproduzione armadas; le forze politiche: as forzas políticas; per delle immagini. A fotografía revolucionou a arte da amore o per forza: polas boas ou polas malas. reproducción das imaxes. 2 Fotografía, foto. Ha forzare v. tr. [aux. avere] 1 Forzar, obrigar. Avevano molte fotografie di quando era piccola. Ten moitas tanto sonno che abbiamo dovuto forzarli ad alzarsi fotografías de cando era pequena. dal letto. Tiñan tanto sono que debemos forzalos a fotografico -a adx. Fotográfico -a. Ho visto un servi- levantarse da cama. 2 Forzar, violentar. I ladri sono zio fotografico sui mari tropicali. Vin unha reporta- entrati in casa forzando la serratura. Os ladróns xe fotográfica sobre os mares tropicais. OBS.: m. pl. entraron na casa forzando a cerradura. # forzare fotografici, f. pl. fotografiche. l’andatura: apura-lo paso; forzare la mano: pasarse. fotografo -a s. Fotógrafo -a. È un fotografo specia- lizzato nei servizi di cronaca. É un fotógrafo espe- foschia s.f. Brétema, néboa, neboeiro. Una densa fos- cializado en reportaxes de crónica. chia ha ricoperto la valle. Unha densa brétema recubriu o val. foulard s.m. inv. Foulard. Esce sempre con un foulard sui capelli. Sae sempre cun foulard sobre o pelo. fosco -a adx. 1 Fusco -a. L’orizzonte era fosco di nuvole. O horizonte estaba fusco polas nubes. fra prep. 1 Entre. Ho appeso il quadro fra la porta e 2 (fig.) Sombrío -a, tétrico -a. Il poliziotto aveva lo la finestra. Colguei o cadro entre a porta e a fiestra. sguardo fosco. O policía tiña a mirada sombría. La Fra questi libri dovresti trovare quello che ti serve. depressione provoca pensieri foschi. A depresión Entre estes libros deberías atopa-lo que precisas. provoca pensamentos sombríos. # a tinte fosche: Fra amici possiamo parlare liberamente. Entre ami- dende un punto de vista pesimista. OBS.: m. pl. fo- gos podemos falar libremente. 2 Dentro de. Il treno schi, f. pl. fosche. dovrebbe arrivare fra pochi minuti. O tren debería chegar dentro de poucos minutos. OBS.: o seu uso fossa s.f. 1 Fosa (escavación). Abbiamo scavato una altérnase co da forma tra, para evitar coincidencias fossa per lo scolo dell’acqua piovana. Escavamos cacofónicas (tra fratelli, fra tre giorni). unha fosa para o desaugadoiro da auga da chuvia. 2 Fosa, cova, sepultura. Nei cimiteri di una volta si fracasso s.m. Estrépito, estrondo. Con il fracasso che scavavano le fosse nel terreno. Nos cemiterios dou- fanno nell’alloggio vicino non riesco a dormire. Co tro tempo escavábanse as fosas no terreo. # avere estrépito que fan na vivenda do lado non son quen un piede nella fossa: estar cos pés na cova; fossa de durmir. # far fracasso: facer moito ruído. foulard 238

♦ Para referirse ó ‘fracaso’ en italiano emprégase o franchezza s.f. Franqueza, sinceridade. Sii sincero, termo fallimento. parlami con franchezza. Se sincero, fálame con fran- queza. fradicio -a adx. Mollado -a. Aveva la maglietta fradi- cia di sudore. Tiña a camiseta mollada de suor. # franco -a adx. Franco -a, sincero -a. Sarò franco: non bagnato fradicio: empapado; ubriaco fradicio: approvo il tuo comportamento. Serei franco: non borracho perdido. aprobo o teu comportamento. # farla franca: saír ben dun asunto turbio; franco tiratore: francotira- fragile adx. 1 Fráxil (que se parte con facilidade). dor; porto franco: porto franco. OBS.: m. pl. fran- Attento con quei bicchieri, sono molto fragili. chi, f. pl. franche. Coidado con eses vasos, son moi fráxiles. 2 (fig.) Fráxil, delicado -a, feble. Ha una salute fragile. Ten francobollo s.m. Selo (de correos). Ha staccato i unha saúde fráxil. francobolli dalla cartolina perché erano molto rari. Despegou os selos da postal porque eran moi raros. fragilità s.f. inv. Fraxilidade (tamén fig.). La fragilità # raccolta di francobolli: colección de selos. della porcellana la rende ancora più pregiata. A fra- xilidade da porcelana vólvea aínda máis prezada. I frangia s.f. 1 Floco (da roupa, do pelo). Ho compra- dubbi costanti dimostrano fragilità di carattere. As to uno scialle con le frange. Comprei un chal con flocos. Mi piacciono le pettinature con la frangia dúbidas constantes demostran fraxilidade de carác- sulla fronte. Gústanme os peiteados co floco sobre a ter. fronte. OBS.: para referirse ó ‘floco de pelo’ em- fragola s.f. Amorodo, morodo, morote. La fragola ha prégase frecuentemente o diminutivo frangetta. i fiori bianchi. O amorodo ten as flores brancas. Mi 2 Franxa costeira. Gli atolli sono spesso circondati piace mangiare le fragole con la panna. Gústame da frange coralline. Os atois a miúdo están rodea- come-los amorodos con nata. # fragole di bosco: dos de franxas costeiras de coral. 3 Facción (políti- amorodos silvestres. ca). Le frange dell’opposizione votarono contro la proposta di legge governativa. As faccións da oposi- fragranza s.f. Fragrancia, aroma, recendo. Questo ción votaron en contra da proposta de lei goberna- caffè ha una fragranza particolare. Este café ten mental. OBS.: pl. frange. unha fragrancia particular. frantumare I v. tr. [aux. avere] Escachar, esnaquizar. fraintendere v. tr. [aux. avere] Terxiversar. Se non L’esplosione ha frantumato tutti i vetri della casa. A parli chiaro gli altri ti fraintenderanno. Se non falas explosión escachou tódolos cristais da casa. II v. claro os outros terxiversarante. OBS.: v. irreg. V. intr. pron. [aux. essere] Escachar, esnaquizarse. Il táboa 26. vaso si è frantumato. O vaso escachou. frammentario -a adx. Fragmentario -a. Ci ha dato frantumi s.m. pl. Anacos, pedazos. Il geologo ha rac- una spiegazione frammentaria dei fatti. Deunos colto dei frantumi di roccia. O xeólogo recolleu uns unha explicación fragmentaria dos feitos. anacos de rocha. # andare / ridurre in frantumi: frammento s.m. 1 Fragmento, anaco. Il bicchiere si escachar. è rotto in piccoli frammenti. O vaso rompeu en frase s.f. Frase. Quanto mi è piaciuto sentire quelle pequenos fragmentos. 2 Fragmento, anaco, detalle. frasi gentili! ¡Canto me gustou escoitar aquelas fra- Di molte opere antiche possediamo solo dei fram- ses amables! Questo romanziere scrive periodi con menti. De moitas obras antigas posuímos só algúns molte frasi dipendenti. Este novelista escribe perío- fragmentos. dos con moitas frases subordinadas. # frase fatta: frana s.f. Desprendemento. Una frana ha bloccato la frase feita. strada di montagna. Un desprendemento bloqueou a frastuono s.m. Estrondo, estrépito. Il frastuono dei estrada de montaña. # essere una frana: ser unha petardi mi assordava. O estrondo dos petardos calamidade. enxordecíame. francese I adx. Francés -a. La cucina francese è tra frate s.m. Frade, freire. I frati francescani fanno voto le più rinomate nel mondo. A cociña francesa está di povertà. Os frades franciscanos fan voto de entre as máis coñecidas do mundo. II s. 1 Fran- pobreza. cés -a (persoa). I francesi costituirono un grande fratello s.m. Irmán (tamén fig.). Assomigli molto a impero coloniale in Africa. Os franceses cons- tuo fratello. Paréceste moito ó teu irmán. Siamo tutti tituíron un grande imperio colonial en África. fratelli, in nome del nostro ideale. Somos todos 2 (m. sing.) Francés (lingua). Il francese fu irmáns, en nome do noso ideal. I fratelli di quel con- per alcuni secoli la lingua della diplomazia vento vivono nella povertà più assoluta. Os irmáns internazionale. O francés foi durante algúns séculos daquel convento viven na pobreza máis absoluta. a lingua da diplomacia internacional. OBS.: o f. é sorella. 239 frenare fraternità s.f. inv. Fraternidade. La fraternità fra i son famosos pola súa frialdade. Mi tratta sempre popoli è garanzia di pace. A fraternidade entre os con estrema freddezza. Trátame sempre con extrema pobos é garantía de paz. frialdade. fraterno -a adx. Fraternal, fraterno -a. Siamo legati freddo -a I adx. 1 Frío -a. Il vino è freddo perché l’ho da un’amicizia fraterna. Estamos ligados por unha appena tolto dal frigo. O viño está frío porque o amizade fraternal. acabo de sacar da neveira. 2 (fig.) Frío -a, indife- frattempo (nel-) loc. adv. Mentres, entrementres, rente. Riesce a mantenersi freddo anche nelle situa- namentres. Arriveranno fra un’ora; nel frattempo, zioni più critiche. Consegue manterse frío incluso andrò a fare la spesa. Chegarán dentro dunha hora; nas situacións máis críticas. II s.m. Frío. Non mi mentres, irei face-la compra. piace l’inverno, perché non sopporto tanto freddo. Non me gusta o inverno, porque non soporto tanto frattura s.f. 1 Fractura, crebadura. L’incidente mi ha frío. # freddo cane: moito frío; non mi fa né caldo provocato una frattura alle costole. O accidente pro- né freddo: non me impresiona; piatti freddi: pratos vocoume unha fractura nas costelas. 2 (fig.) fríos; prendere freddo: coller frío; sangue freddo: Ruptura. Fra i due partiti si creò una forte frattura. sangue frío; sudore freddo: suor fría. Entre os dous partidos creouse unha forte ruptura. freddoloso -a adx. Friorento -a. Non sopporta l’in- fratturare I v. tr. [aux. avere] Fracturar. Il pugno gli verno, è molto freddoloso. Non soporta o inverno, é fratturò la mascella. A puñada fracturoulle o maxi- moi friorento. lar. II v. intr. pron. [aux. essere] Fracturar. Cadendo dalle scale mi sono fratturato il polso destro. Ó caer freezer s.m. inv. Conxelador (electrodoméstico ou polas escaleiras fracturei o pulso dereito. parte da neveira). Nel freezer teniamo la carne con- gelata. No conxelador mantémo-la carne conxelada. fraudolento -a adx. Fraudulento -a. L’hanno condan- OBS.: pronúnciase /’frizer/. nato per bancarotta fraudolenta. Condenárono por bancarrota fraudulenta. fregare v. tr. [aux. avere] 1 (pop.) Enganar (estafar). Mi ha fregato con quel falso affare. Enganoume con frazionare I v. tr. [aux. avere] Fraccionar. Tutti gli ese falso negocio. 2 (pop.) Roubar. Mi hanno frega- averi del defunto furono frazionati tra gli eredi. to la macchina. Roubáronme o coche. 3 Fregar, Tódolos bens do defunto foron fraccionados entre os cofar, fretar. Devi fregare bene quel tegame. Tes que herdeiros. II v. intr. pron. [aux. essere] Dividirse. Il fregar ben esa tixola. # fregarsene: desentenderse, partito si è frazionato per i brutti risultati elettorali. pasar; fregarsi gli occhi: freta-los ollos; fregarsi le O partido dividiuse polos malos resultados electo- mani: refrega-las mans. OBS.: io frego, tu freghi; v. rais. irreg. V. táboa 6. frazione s.f. 1 Fracción, parte, porción. Una frazione fregatura s.f. Xogada (engano). Bella fregatura mi del pubblico applaudì. Unha fracción do público hai dato! ¡Boa xogada me fixeches! aplaudiu. 2 (Mat.) Fracción, quebrado, crebado. Frazione decimale è quella che ha come denomina- frenare I v. intr. [aux. avere] Frear. L’automobile ha tore 10 o una potenza di 10. Fracción decimal é a frenato prima della curva. O automóbil freou antes que ten como denominador 10 ou unha potencia de da curva. II v. tr. [aux. avere] 1 Frear (modera-la 10. # in una frazione di secondo: nunha fracción velocidade). Non è stato facile frenare il cavallo che de segundo. si era spaventato. Non foi fácil frea-lo cabalo que se asustara. 2 (fig.) Frear, refrear, reprimir. Vedendola freccia s.f. 1 Frecha, seta. I pellirosse con arco e frec- partire, non ha potuto frenare le lacrime. Véndoa ce attaccarono la carovana. Os peles vermellas con marchar, non puido frea-las lágrimas. arco e frechas atacaron a caravana. 2 (Autom.) Intermitente. L’autobus prima di girare a destra ha frenetico -a adx. Frenético -a. La vita odierna impo- messo la freccia. O autobús antes de xirar á dereita ne un ritmo frenetico. A vida actual impón un ritmo puxo o intermitente. 3 Agulla (reloxo, compás). La frenético. OBS.: m. pl. frenetici, f. pl. frenetiche. freccia della bussola indica sempre il nord. A agulla freno s.m. 1 (Mec.) Freo. Se c’è ghiaccio sulla strada do compás indica sempre o norte. 4 Frecha (dun non devi azionare il freno. Se hai xeo na estrada non sinal). Le frecce gialle indicano il Cammino di debes acciona-lo freo. 2 Freo, bocado. Quel cavallo Santiago. As frechas amarelas sinalan o Camiño de non è abituato al freno né alle redini. Ese cabalo non Santiago. # a freccia: con forma de frecha; avere está afeito ó freo nin ás rendas. 3 (fig.) Freo. Ha cer- molte frecce al proprio arco (fig.): ter moitas posi- cato di mettere un freno ai suoi sentimenti. Intentou bilidades; correre come una freccia: correr moito. poñer un freo ós seus sentimentos. # a freno sciol- OBS.: pl. frecce. to: sen freo; allentare, stringere il freno: deixar freddezza s.f. Frialdade (tamén fig.). I climi nordici maior / menor liberdade; freno a mano / di stazio- sono noti per la loro freddezza. Os climas nórdicos namento: freo de man; mordere / rodere il freno: frenetico 240

non soporta-la disciplina; senza freno: sen freo, sen conversacións, corroíame. # va’ a farti friggere!: medida; tenere a freno: guiar freando con man de ¡vai muxi-las galiñas! OBS.: v. irreg. V. táboa 49. ferro. frigorifero s.m. Neveira, frigorífico. Metti il latte nel frequentare v. tr. [aux. avere] 1 Frecuentar (un lugar frigorifero. Pon o leite na neveira. ou a alguén). Non mi piacciono i locali che fre- fringuello s.m. Pimpín, chincho, chinchín. Il frin- quenti. Non me gustan os locais que frecuentas. guello ha un canto melodioso. O pimpín ten un 2 Saír, andar. È da molti anni che frequento gli canto melodioso. # cantare come un fringuello: stessi amici. Dende hai moitos anos saio cos mes- cantar moi ben; essere un fringuello: ser un inxe- mos amigos. 3 Asistir, ir. Frequento un corso di lin- nuo. gua francese. Asisto a un curso de lingua francesa. frittata s.f. Tortilla. Mi piace la frittata di spinaci. frequente adx. Frecuente, común, corrente. La piog- Gústame a tortilla de espinacas. # fare una frittata gia è molto frequente in questa stagione. A chuvia é (fig.): facer unha desfeita; rivoltare la frittata moi frecuente nesta estación. # di frequente: con (fig.): darlle a volta á tortilla. frecuencia. friulano -a I adx. Friulano -ana. Il territorio friulano frequenza s.f. 1 Frecuencia. Assiste con frequenza ai confina con la Slovenia e con l’Austria. O territorio concerti. Asiste con frecuencia ós concertos. Questa friulano limita con Eslovenia e con Austria. radio non prende le onde a bassa frequenza. Esta II s. 1 Friulano -ana (persoa). I friulani sono noti radio non colle as ondas de baixa frecuencia. per la loro tenacità e laboriosità. Os friulanos son 2 Asistencia continuada. La frequenza alle lezioni è coñecidos pola súa tenacidade e laboriosidade. obbligatoria. A asistencia continuada ás clases é 2 (m. sing.) Friulano (lingua). Il friulano è ricono- obrigatoria. sciuto come lingua. O friulano está recoñecido freschezza s.f. Frescura, frescor. Non mangiare ostri- como lingua. che senza aver controllato prima la loro freschezza. frivolo -a adx. Frívolo -a. I discorsi frivoli mi annoia- Non comas ostras sen controlar antes a súa frescu- no. Os discursos frívolos abúrrenme. ra. frizione s.f. 1 Fricción, freta, frega. Gli è andato via fresco -a I adx. Fresco -a (tamén fig.). Fa tanto caldo, il dolore alla gamba con una frizione. Fóiselle a dor ma casa tua è proprio fresca. Fai moita calor, pero a da perna cunha fricción. 2 Fricción, rozamento túa casa é verdadeiramente fresca. In quel negozio (tamén fig.). La frizione fra due metalli può genera- vendono solo prodotti freschi. Naquel comercio re delle scintille. A fricción entre dous metais pode venden só productos frescos. Abbiamo notizie fre- provocar faíscas. Nel nostro gruppo di amici si stan- sche. Temos noticias frescas. II s.m. sing. Fresco. no creando delle frizioni. No noso grupo de amigos Sediamoci qui al fresco. Sentémonos aquí ó fresco. estanse creando algunhas friccións. 3 Embrague. In # essere fresco come una rosa: estar coma unha automobile per cambiare la marcia bisogna prima rosa; essere fresco di studi / di una malattia: aca- schiacciare il pedale della frizione. No automóbil bar de remata-los estudios / saír dunha enfermida- para cambiar de marcha cómpre primeiro pisa-lo de; mettere al fresco: meter na cadea; per il fresco: pedal do embrague. pola fresca; star fresco: estar aviado. OBS.: m. pl. frizzante adx. 1 Con gas (bebida). Le bibite frizzan- freschi; f. pl. fresche. ti sono molto dissetanti. As bebidas con gas son moi fretta s.f. 1 Présa, apuro. Non posso fermarmi a par- refrescantes. 2 (fig.) Agudo -a, perspicaz, sutil. lare, ho troppa fretta. Non podo parar a falar, teño È una ragazza frizzante. É unha rapaza aguda. moita présa. 2 Présa, apresuramento. Quando mi ci # acqua frizzante: auga con gas; vento frizzante: metto, sono capace di lavorare molto in fretta. vento cortante. Cando me poño, son quen de traballar con moita frode s.f. Fraude. Il giudice ha stabilito che sono col- présa. # far fretta a qualcuno: meterlle présa a pevoli di frode fiscale. O xuíz estableceu que son alguén; in fretta e furia: ás présas. ♦ Para referir- culpables de fraude fiscal. se á ‘freta, frega’ en italiano emprégase o termo frollo -a adx. Brando -a, mol. Dopo due giorni la massaggio. carne di lepre diventa frolla. Despois de dous días a frettoloso -a adx. Apresurado -a. Ci ha rivolto un carne de lebre vólvese branda. # avere le mani di saluto frettoloso ed è sparito. Dirixiunos un saúdo pasta frolla: caer todo das mans; pasta frolla: apresurado e desapareceu. masa quebrada, pastaflora; uomo di pasta frolla: friggere I v. tr. [aux. avere] 1 Fritir, frixir. Friggeva le home apoucado. patate nella padella vecchia. Fritía as patacas na frontale adx. Frontal. Ieri ho visto uno scontro fron- tixola vella. II v. intr. [aux. avere] (fig.) Corroerse. tale in strada. Onte vin un choque frontal na estra- A sentire quei discorsi, friggevo. O escoitar esas da. 241 frutto fronte s. 1 (f.) Fronte, testa. Porta i capelli con la frustrazione s.f. Frustración. I concorsi a posti di frangetta sulla fronte. Leva o pelo co floco sobre a lavoro sono una frustrazione per molti dei conco- fronte. 2 (m.) Fronte (de guerra ou coalición). rrenti. As oposicións para postos de traballo son L’esercito attaccò sul fronte sinistro del nemico. O unha frustración para moitos dos concursantes. exército atacou pola fronte esquerda do inimigo. Il frutta s.f. Froita. Il pranzo si chiude con la frutta e il fronte dei partiti d’opposizione criticò l’operato del caffè. O xantar remata coa froita e o café. # frutta governo. A fronte dos partidos da oposición criticou fresca, di stagione, secca, candita: froita fresca, de a actuación do goberno. # a fronte a fronte: fronte temporada, seca, confeitada. a fronte; a fronte alta: coa cabeza ergueita; a fron- fruttare v. tr. [aux. avere] 1 (Econ.) Producir. Gli te bassa: coa cabeza baixa pola vergonza; andare investimenti azionari mi stanno fruttando molti inte- al fronte: ir á fronte de guerra; cambiamento di ressi. Os investimentos en accións estanme a produ- fronte: pasarse ó inimigo; col sudore della fronte: cir moitos intereses. 2 (fig.) Dar (producir). L’anno con moito esforzo; di fronte: de fronte; fare fronte trascorso all’estero mi ha fruttato un’importante comune: xuntarse nunha coalición cun obxectivo esperienza. O ano transcorrido no estranxeiro determinado; fronte popolare: fronte popular; met- deume unha importante experiencia. tere a fronte: confrontar; traduzione a fronte: tra- ducción co texto orixinal ó lado. frutteto s.m. Terreo dedicado ás árbores froiteiras. frontiera s.f. 1 Fronteira, raia. Varcata la frontiera fruttiera s.f. Froiteiro (recipiente). Sul tavolo c’era francese, è arrivato a Bardonecchia. Cruzada a fron- una fruttiera con arance e mandarini. Enriba da teira francesa, chegou a Bardonecchia. 2 (fig.) mesa había un froiteiro con laranxas e mandarinas. Fronteira. Le frontiere della scienza spesso entrano fruttifero -a adx. Fructífero -a, fructuoso -a (tamén in contatto con questioni morali. As fronteiras da fig.). Le piantagioni di questa zona sono fruttifere. ciencia a miúdo entran en contacto con cuestións As plantacións desta zona son fructíferas. È stato un morais. incontro di lavoro molto fruttifero. Foi un encontro de traballo moi fructífero. frugale adx. Frugal, parco -a. A cena faccio sempre un pasto frugale per dormire bene. Na cea sempre fruttivendolo -a s. Froiteiro -a (vendedor). Sono fago unha comida frugal para durmir ben. andato dal fruttivendolo a comprare delle mele e delle banane. Fun onda o froiteiro comprar unhas frugalità s.f. inv. Frugalidade. Mangia con frugalità mazás e uns plátanos. per fare una vita sana e morigerata. Come con fru- galidade para levar unha vida sa e moderada. frutto s.m. 1 Froito. I ragazzi hanno rubato i frutti dall’albero. Os rapaces roubaron os froitos da árbo- frugare I v. intr. [aux. avere] Remexer, fedellar, re. 2 (fig.) Froito (resultado). Il frutto di tanta fatica revolver. Non devi frugare nei miei cassetti. Non è la casa dove abito. O froito de tanto esforzo é a debes remexer nos meus caixóns. II v. tr. [aux. casa na que vivo. 3 Beneficio, renda, rédito. I frutti avere] Rexistrar (cachear). La polizia ha frugato dell’investimento sono stati deludenti. Os beneficios tutto l’alloggio alla ricerca della refurtiva. A policía do investimento foron decepcionantes. # dal frutto rexistrou toda a vivenda na busca do botín. # fru- si conosce l’albero: polos feitos coñécese a persoa; garsi nelle tasche (fig.): amarra-lo peto (pagar de dare buoni frutti: dar bo froito; frutto acerbo, mala gana). OBS.: io frugo, tu frughi; v. irreg. V. maturo: froito verde, maduro; frutti di mare: táboa 6. marisco; ogni frutto ha la sua stagione: cada cousa ten o seu momento. frullare I v. tr. [aux. avere] Bater (ovos, nata...). Frulla le uova con la farina. Bate os ovos coa fariña. fucile s.m. Fusil. Prese il fucile e sparò alla lepre. II v. intr. [aux. avere] 1 (fig.) Ferver. Cosa ti frulla Colleu o fusil e disparoulle á lebre. per la testa? ¿Que che ferve na cabeza? 2 Bate-las fuga s.f. 1 Fuga, fuxida, escapada. La fuga del nemi- ás. Lo stormo di passeri si alzò in volo frullando le co pose fine alla guerra. A fuga do inimigo puxo fin ali. O bando de gorrións alzou o voo batendo as ás. á guerra. 2 Fuga, escape. L’esplosione dell’edificio frullatore s.m. Batedor (electrodoméstico). Per monta- fu causata da una fuga di gas. A explosión do edifi- re la panna uso il frullatore elettrico. Para monta-la cio foi causada por unha fuga de gas. 3 Fileira, fila, nata uso o batedor eléctrico. ringleira. Una fuga di cipressi ombreggiava il viale. Unha fileira de cipreses dáballe sombra á avenida. frusta s.f. 1 Fusta. Il fantino incitava il cavallo con 4 (Dep.) Escapada. La fuga dei tre ciclisti durò la frusta. O xinete estimulaba o cabalo coa fusta. pochi minuti. A escapada dos tres ciclistas durou 2 Batedor (utensilio de cociña manual). Prendi la poucos minutos. 5 (Mús.) Fuga. Ho comprato una frusta per sbattere le uova. Colle o batedor para versione che non conoscevo di una fuga di Bach. bate-los ovos. Comprei unha versión que non coñecía dunha fuga fucile 242

de Bach. # darsi alla fuga: fuxir; di fuga: ás presas; zienza: botar fume pola rabia / pola impaciencia; mettere in fuga: facer fuxir. OBS.: pl. fughe. vietato fumare: prohibido fumar. fugace adx. Fugaz, efémero -a. Il tempo è fugace e fumatore -trice s. Fumador -ora. Aveva voglia di passa in un attimo. O tempo é fugaz e pasa nun ins- fumare, ma era in uno scompartimento per non tante. ♦ Para referirse á ‘estrela fugaz’ en italiano fumatori. Tiña gana de fumar, pero estaba nun emprégase a expresión stella cadente. vagón para non fumadores. # fumatore incallito / fugacità s.f. inv. Fugacidade. Solo da adulti ci si accanito: fumador empedernido. accorge della fugacità della giovinezza. Só de adul- fumetto s.m. Cómic, historieta. Nei fumetti di tos nos damos conta da fugacidade da xuventude. Asterix, Uderzo faceva i disegni e Goscinny scrive- fuggire I v. intr. [aux. essere] 1 Fuxir, escapar. Molti va il testo. Nos cómics de ‘Asterix’, Uderzo facía os fuggirono dalla città per paura del terremoto. Moitos debuxos e Goscinny escribía o texto. fuxiron da cidade por medo ó terremoto. 2 Facer fumo s.m. 1 Fume. Dal fuoco dell’incendio si alzava unha escapada. Siamo fuggiti in campagna per re- una spessa coltre di fumo. Do lume do incendio spirare un po’ d’aria pura. Fixemos unha escapada ó alzábase unha espesa capa de fume. Dal fumo della campo para respirar un pouco de aire puro. pentola direi che oggi c’è zuppa. Polo fume da tar- 3 (fig.) Pasar, correr, transcorrer. Il tempo fugge teira diría que hoxe hai sopa. 2 Tabaco (acción de veloce nei momenti di felicità. O tempo pasa veloz fumar). Il fumo è un vizio molto diffuso. O tabaco é nos momentos de felicidade. II v. tr. [aux. avere] un vicio moi estendido. # andare in fumo: irse todo Evitar. Dovete fuggire le cattive compagnie. a pique; gettare fumo negli occhi / vendere fumo: Debedes evita-las malas compañías. enganar; i fumi dell’alcol, della gelosia, della rab- fuggitivo -a I adx. Fuxitivo -a, prófugo -a. La polizia bia: ofuscamento producido polo alcol, os celos, a si lanciò sulle tracce dell’assassino fuggitivo. A poli- rabia; mandare in fumo: botalo todo a perder; cía lanzouse sobre o rastro do asasino fuxitivo. II s. molto fumo e poco arrosto: moito ruído e poucas Fuxitivo -a, prófugo -a. Il fuggitivo riuscì a eludere i noces; non c’è fumo senza arrosto: cando o río posti di blocco. O fuxitivo conseguiu eludi-los postos sona é que auga leva; sapere di fumo: saber a quei- de control. mado; vedere qualcuno come il fumo negli occhi: fulminante adx. Fulminante. I fili elettrici sono ful- ter a alguén atravesado. minanti. Os cables eléctricos son fulminantes. È fune s.f. Corda (soga). Gli alpinisti si arrampicano stato ucciso da un infarto fulminante. Morreu dun aggrappandosi a robuste funi. Os alpinistas escalan infarto fulminante. Con uno scatto fulminante ha agarrándose a robustas cordas. superato tutti gli altri corridori. Con un salto fulmi- nante superou tódolos outros corredores. funebre adx. 1 Fúnebre. La ceremonia fúnebre fu celebrata secondo il rito cristiano. A ceremonia fulminare I v. tr. [aux. avere] Fulminar (tamén fig.). fúnebre celebróuse segundo o rito cristián. 2 (fig.) Una scarica elettrica ha fulminato il contatore della Fúnebre, lúgubre. Un’atmosfera funebre si diffuse luce. Unha descarga eléctrica fulminou o contador fra i tifosi dopo la sconfitta della loro squadra. Unha da luz. Quando dissi che non era vero, mi ha fulmi- atmosfera fúnebre espallouse entre os seareiros des- nato con lo sguardo. Cando dixen que non era ver- pois da derrota do seu equipo. dade, fulminoume coa mirada. II v. intr. pron. [aux. essere] (Electr.) Fundirse. La lampadina si è fulmi- funerale s.m. Funeral. Il funerale si concluse con la nata. A lámpada fundiuse. OBS.: io fulmino; v. irreg. tumulazione della salma in un piccolo cimiterio di V. táboa 1. campagna. O funeral concluíu co enterro dos restos mortais nun pequeno cemiterio de aldea. fulmine s.m. Raio, chispa. Non mi piacciono i tem- porali, i fulmini mi fanno paura. Non me gustan as funesto -a adx. Funesto -a, infausto -a, infortuna- tormentas, os raios danme medo. # colpo di fulmi- do -a. Stiamo pagando le funeste conseguenze di ne (fig.): namoramento súbito; essere un fulmine una scelta imprudente. Estamos pagando as funes- (fig.): ser coma unha bala; fulmine a ciel sereno tas consecuencias dunha elección imprudente. (fig.): noticia bomba (desagradable). fungo s.m. 1 Cogomelo. Molti funghi sono comme- fumare I v. intr. [aux. avere] Fumegar. D’inverno i stibili. Moitos cogomelos son comestibles. 2 (Med.) comignoli fumano sui tetti delle case. Polo inverno Fungo. Non sapevo di avere funghi ai piedi. Non as chemineas fumegan nos tellados das casas. II v. sabía que tiña fungos nos pés. # andare per funghi: tr. [aux. avere] Fumar. Fuma sigarette molto forti. apañar cogomelos; crescere come i funghi: medrar Fuma cigarros moi fortes. # fumare come un rapidamente e por todas partes; funghi porcini: turco: fumar moito; fumare di rabbia / d’impa- boletos. OBS.: pl. funghi. 243 furbizia funivia s.f. Funicular. La funivia porta gli sciatori in poñe-la man no lume; mettere troppa carne sul cima alla pista. O funicular leva os esquiadores á fuoco: querer abarcar demasiado; scherzare con il cima da pista. fuoco: xogar con lume; soffiare sul fuoco: botarlle funzionale adx. 1 Funcional (segundo o funcionalis- leña ó lume; vigili del fuoco: bombeiros. OBS.: pl. mo). Abbiamo un appartamento piccolo ma funzio- fuochi. nale. Temos un piso pequeno pero funcional. fuori I adv. Fóra. Ti aspetto fuori in macchina. 2 Funcional, práctico -a, útil. Ho seguito dei corsi Espérote fóra no coche. Questo prodotto si vende funzionali al mio lavoro. Seguín uns cursos funcio- più fuori che in Italia. Este producto véndese máis nais para o meu traballo. fóra ca en Italia. II prep. Fóra de (tamén fig.). Fuori funzionalità s.f. inv. Funcionalidade. In questo pic- città l’aria è meno inquinata. Fóra da cidade o aire colo alloggio si apprezza tanto la funzionalità quan- está menos contaminado. Quest’autobus è rimasto to l’eleganza dell’arredamento. Nesta pequena in garage perché è fuori uso. Este autobús quedou vivenda apréciase tanto a funcionalidade coma a no garaxe porque está fóra de uso. # avere gli occhi elegancia na decoración. in fuori: te-los ollos saltóns; essere fuori corso: ser un estudiante universitario que non rematou a funzionamento s.m. Funcionamento. Gli elettrodo- carreira no número de anos previsto e ten que seguir mestici sono accompagnati da un libretto di istru- examinándose; essere tagliato fuori: quedar marxi- zioni sul loro funzionamento. Os electrodomésticos nado; fare fuori: quitar de diante, matar; fuori!: van acompañados dun libriño de instruccións sobre ¡fóra!; fuori combattimento: fóra de combate; o seu funcionamento. fuori di qui! / fuori dai piedi!: ¡fóra de aquí!; fuori funzionare v. intr. [aux. avere] 1 Funcionar. Questo mano: apartado; fuori orario: fóra de horario; rasoio funziona a pile. Esta máquina de afeitar fun- fuori pericolo: fóra de perigo; fuori serie: fóra de ciona con pilas. 2 Funcionar, resultar. I rapporti fra serie; guardare dal di fuori: ve-los problemas di noi funzionano bene. As relacións entre nós fun- dende fóra; lasciare fuori: deixar fóra; venire / sal- cionan ben. tar fuori: saír á luz. funzionario -a s. Empregado -a. Lavora come fun- fuoriclasse s. inv. Fóra de serie. Con lui non si può zionario di banca. Traballa como empregado de competere, è un fuoriclasse nella sua specialità. Con banco. # funzionario pubblico: funcionario. el non se pode competir, é un fóra de serie na súa especialidade. funzione s.f. Función. Svolge la funzione di sindaco. Desenvolve a función de alcalde. Lo studio delle fuorilegge s. inv. Foraxido -a, bandido -a. La polizia funzioni rientra nel programma di Matematica. O cercava una banda di fuorilegge. A policía buscaba estudio das funcións entra no programa de unha banda de foraxidos. Matemáticas. Ogni lavoro ha una sua funzione fuoristrada s.m. inv. Todo terreo. Per percorrere stra- sociale. Cada traballo ten unha función social de de di campagna l’ideale è un fuoristrada. Para per- seu. correr estradas rurais o ideal é un todo terreo. fuoco s.m. 1 Lume, fogo. Abbiamo acceso il fuoco furbizia s.f. 1 Astucia (calidade). La furbizia l’ha aiu- per scaldarci. Acendémo-lo lume para quentarnos. tato a togliersi dai guai. A astucia axudouno a esca- 2 Fogo (disparo). I fuoco delle artiglierie seminò la par dos apuros. 2 Astucia, argucia, estrataxema. È morte nelle trincee nemiche. O fogo da artillería stata una furbizia anticipare le vacanze per evitare sementou a morte nas trincheiras inimigas. 3 (fig.) l’affollamento. Foi unha astucia anticipa-las vaca- Chama. Il fuoco degli ideali arde soprattutto nei cións para evita-la aglomeración de xente. cuori giovani. A chama dos ideais arde sobre todo nos corazóns novos. 4 (Fís.) Foco. Nella scienza furbo -a adx. Astuto -a, listo -a. Hai avuto un’idea ottica il fuoco indica un punto particolare nella rifra- furba a mettere il riscaldamento autonomo in casa. zione delle immagini. Na ciencia óptica o foco indi- Tiveches unha idea astuta ó poñe-la calefacción ca o punto especial na refracción das imaxes. autónoma na casa. # fare il furbo: pasarse de listo; # andare a fuoco (fig.): acenderse, quentarse; furbo di tre cotte: ser listo coma un allo. arma da fuoco: arma de fogo; attizzare / soffocare furia s.f. 1 Furia, cólera, ira. Preso dalla furia si mise il fuoco (tamén fig.): atiza-lo lume; bocca da fuoco: a gridare. Presa da furia púxose a berrar. 2 Furia, peza de artillería; buttarsi nel fuoco: poñe-la man furor, saña. La furia del vento ha causato molti no lume; cavar le castagne dal fuoco: resolver un danni. A furia do vento causou moitos danos. 3 (fig.) problema; essere fra due fuochi: estar entre a espa- Présa, apuro. Nella furia della partenza, ho dimen- da e a parede; fuoco d’artificio: fogo de artificio; il ticato a casa una valigia. Coa présa da partida, fuoco cova sotto le ceneri: o lume agóchase baixo esquecín na casa unha maleta. # a furia di: a forza a cinza; mettere a fuoco (tamén fig.): enfocar, cen- de; andare su tutte le furie: estar feito un basilis- trarse nunha cuestión; mettere la mano sul fuoco: co; in fretta e furia: ás présas. furbo 244 furibondo -a adx. Furibundo -a. Era furibondo per greco restano in piedi solo i fusti di alcune colonne. l’offesa subita. Estaba furibundo pola ofensa sufri- da. Do antigo templo grego permanecen en pé só os fus- furioso -a adx. 1 Furioso -a, colérico -a. Si scagliò sui nemici con rabbia furiosa. Lanzouse sobre os tes dalgunhas columnas. 3 Barril. Tutti gli anni mi inimigos cunha rabia furiosa. 2 Frenético -a. Sta studiando con furioso accanimento per l’ultimo mandano dall’Abruzzo due fusti d’olio da dieci litri. esame. Está estudiando con frenético tesón para o último exame. # mare furioso: mar axitado; vento Tódolos anos me mandan do Abruzzo dous barrís de furioso: vento impetuoso. aceite de dez litros. # essere un fusto: ser ben pare- furore s.m. 1 Furor, cólera, rabia. Il furore della ven- detta lo accecava. O furor da vinganza cegábao. 2 cido; fusto del remo: pao do remo. Furor, furia. Si appassiona alle cose con furore pas- seggero. Apaixónase coas cousas cun furor pasaxei- ro. # far furore: causar furor; sacro furore: inspi- futuro -a I adx. Futuro -a. Sperano di debellare la ración divina. furtivo -a adx. Furtivo -a. Mi lanciò uno sguardo fur- malattia in un futuro prossimo. Esperan acabar coa tivo. Lanzoume unha mirada furtiva. ♦ Para referir- se a ‘furtivo, que actúa ás agachadas’ en italiano enfermidade nun futuro próximo. Diventerà il futuro empréganse os termos clandestino, abusivo. presidente della Repubblica. Chegará a se-lo futuro furto s.m. 1 Furto, ladroízo. In quel negozio è stato commesso un furto. Naquela tenda cometeron un presidente da República. II s.m. 1 Futuro, porvir. furto. 2 (fig.) Roubo, estafa. Vincere così è un furto! ¡Gañar así é un roubo! # furto a mano armata: Bisogna vivere nel presente e non pensare troppo al roubo a man armada; furto con scasso: roubo con violencia. futuro. Cómpre vivir no presente e non pensar fusione s.f. Fusión (tamén fig.). La fusione dei metal- li avviene a temperature molto alte. A fusión dos demasiado no futuro. 2 (Gram.) Futuro. Il futuro è metais ocorre a temperaturas moi altas. La fusione degli strumenti è fondamentale nell’orchestra. A il tempo verbale che esprime fatti che ancora non fusión dos instrumentos é fundamental na orquestra. fusto s.m. 1 Tronco. Il fusto degli alberi è ricoperto sono avvenuti. O futuro é o tempo verbal que expre- dalla corteccia. O tronco das árbores está recuberto pola cortiza. 2 (Arquit.) Fuste. Dell’antico tempio sa feitos que aínda non sucederon. G

gabbia s.f. Gaiola. Una gabbia per uccelli. Unha mo: palabra de honor; vivere da galantuomo: vivi- gaiola para paxaros. Le gabbie dei gorilla. As gaio- la vida. OBS.: pl. galantuomini. las dos gorilas. # gabbia di matti: casa de tolos; ♦ galassia s.f. Galaxia. La nostra galassia si chiama Via gabbia toracica: caixa torácica. Para referirse á Lattea. A nosa galaxia chámase Vía Láctea. ‘gabia’ en italiano pódense emprega-los termos fosso e solco. galateo s.m. 1 Boa educación. Conviene comportarsi sempre secondo le norme del galateo. Convén com- gabbiano s.m. Gaivota, gavota. I gabbiani sono grandi portarse sempre segundo as normas da boa educa- uccelli acquatici dal caratteristico piumaggio bianco. ción. 2 Conxunto das normas de cortesía que regu- As gaivotas son grandes aves acuáticas cunha carac- lan as relacións sociais. terística plumaxe branca. ♦ Para referirse ó ‘gabián’ en italiano emprégase o termo sparviero. galera s.f. Cárcere, cadea, prisión. Ha commesso un delitto e perciò dovrà andare in galera. Cometeu un gabinetto s.m. 1 Gabinete, goberno. Il presidente delicto e por iso terá que ir ó cárcere. # avanzo di cambierà due ministri del gabinetto. O presidente galera / pezzo da galera: delincuente. cambiará dous ministros do gabinete. 2 Baño, retre- te, váter. Vado al gabinetto a lavarmi le mani. Vou ó galla (a -) loc. adv. Na superficie da auga. Eravamo baño lava-las mans. 3 Váter. Dobbiamo chiamare sulla spiaggia quando abbiamo visto una bottiglia a l’idraulico perché il gabinetto si è otturato. Temos galla. Estabamos na praia cando vimos unha bote- que chama-lo fontaneiro porque o váter atoouse. lla na superficie da auga. # rimanere a galla: con- seguir salvarse nas situacións críticas; stare a gaio -a adx. 1 Alegre, divertido -a. Tuo cugino ha un galla: flotar; tenersi a galla: ir tirando; venire a carattere gaio e ottimista. Teu curmán ten un carác- galla: descubrirse, saír á luz. ter alegre e optimista. 2 (fig.) Alegre, vivo -a. L’ambiente della festa era gaio, divertente. O galleggiante I adx. Flotante, que flota. Le boe sono ambiente da festa era alegre, divertido. segnalazioni galleggianti per le navi. As boias son sinais flotantes para os barcos. II s.m. Boia, flota- gala s.f. Gala (celebración). Gli invitati alla cena di dor. I galleggianti indicavano ai bagnanti il limite da gala erano tutti elegantissimi. Os invitados á cea de non oltrepassare. As boias indicábanlles ós bañistas gala estaban todos moi elegantes. # abito di gala: o límite que non podían sobrepasar. Le reti da pesca traxe / vestido de gala; pranzo di gala: comida de si tengono nell’acqua grazie ai galleggianti. As gala; serata di gala: noite de gala. redes de pesca mantéñense na auga gracias ás galante adx. Galante, cortés. È una persona molto boias. galante, bacia sempre la mano alle signore. É unha galleggiare v. intr. [aux. avere] Flotar, aboiar. Il su- persoa moi galante, sempre lles bica a man ás seño- ghero galleggia sull’acqua. A cortiza flota na auga. ras. OBS.: io galleggio, tu galleggi; v. irreg. V. táboa 4. galanteria s.f. Galantería, cortesía. È sempre un pia- gallego -a I adx. Galego -a. Il clima gallego è atlanti- cere uscire con lui; è un uomo di una galanteria co. O clima galego é atlántico. II s. 1 Galego -a squisita. É sempre un pracer saír con el; é un home (persoa). È proverbiale la nostalgia dei galleghi lon- dunha galantería exquisita. tani dalla loro terra. É proverbial a nostalxia dos galantuomo s.m. Cabaleiro. Ti puoi fidare piena- galegos lonxe da súa terra. 2 (m. sing.) Galego -a mente di lui; è un vero galantuomo. Pódeste fiar (lingua). Il gallego ed il portoghese sono lingue affi- plenamente del; é un auténtico cabaleiro. # il tempo ni. O galego e o portugués son linguas afíns. OBS.: è galantuomo: o tempo dirá; parola di galantuo- m. pl. galleghi, f. pl. galleghe. galleria 246 galleria s.f. 1 Túnel. Mentre il treno passava in galle- rubio; gambero di mare: lumbrigante; gambero ria, hanno acceso le luci nel vagone. Mentres o tren imperiale: lagostino; gambero rosso: gamba ver- pasaba polo túnel, acenderon as luces no vagón. mella. 2 Galería, túnel. C’è stata un’esplosione nella galle- ria: due minatori sono rimasti sepolti. Houbo unha gambo s.m. 1 Talo. Il gambo sostiene le foglie e i explosión na galería: dous mineiros quedaron fiori. O talo sostén as follas e as flores. 2 Rabo (da sepultados. 3 Galería (de arte). Ho comprato questo froita, da folla). I frutti sono uniti ai rami dell’albe- quadro in una nuova galleria d’arte. Comprei este ro dal gambo. Os froitos están unidos ás pólas das cuadro nunha nova galería de arte. 4 Anfiteatro árbores polo rabo. (dos cines e teatros). I biglietti per la galleria costa- gamma s.f. 1 Gama, escala (cromática). In questo no meno degli altri. As entradas de anfiteatro costan bosco si può vedere tutta la gamma dei verdi. Neste ♦ menos cás outras. Para referirse á ‘galería (dunha bosque pódese ver toda a gama dos verdes. 2 Gama. casa)’ en italiano emprégase o termo veranda. Questo concessionario offre un’ampia gamma di gallicismo s.m. Galicismo. I gallicismi sono prestiti automobili usate. Este concesionario ofrece unha linguistici di origine galloromanza. Os galicismos ampla gama de automóbiles usados. son préstamos lingüísticos de orixe galorrománica. gancio s.m. Gancho. Nelle macellerie si appende la gallina s.f. Galiña, pita. La gallina aveva tre pulcini carne ai ganci. Nas carnicerías cólgase a carne nos sotto l’ala. A galiña tiña tres pitos baixo da á. ganchos. # i gancetti del reggiseno: os corchetes do # andare a letto con le galline: ir para a cama coas suxeitador. galiñas; cervello di gallina: persoa pouco intelixen- te; zampe di gallina: patas de galo. gara s.f. Competición. Per le feste ci sarà una gara ciclistica nel paese. Polas festas haberá unha com- gallo s.m. Galo. I galli cantano all’alba. Os galos can- petición ciclista na vila. # fare a gara: competir; tan á alba. # al canto del gallo: á alba; essere il fuori gara: fóra de competición; gara d’appalto: gallo del pollaio: se-lo preferido das mulleres; fare concurso / poxa. il gallo: ensoberbecerse; gallo cedrone: pita do monte. garage s.m. inv. Garaxe. Lui lascia la macchina nel garage sotto casa sua. El deixa o coche no garaxe galoppare v. intr. [aux. avere] Galopar. Il cavallo debaixo da súa casa. OBS.: pronúnciase /ga’raz/. galoppava nella pianura. O cabalo galopaba pola chaira. garantire v. tr. [aux. avere] Garantir (dar por segu- ro). Non hanno garantito il buon esito dell’opera- galoppo s.m. Galope. Il cavallo correva al galoppo. O zione economica. Non garantiron o bo resultado da cabalo corría ó galope. # al galoppo / di galoppo: operación económica. OBS.: io garantisco, tu garan- ó galope. tisci. gamba s.f. 1 (Anat.) Perna. Con questa gonna così garanzia s.f. Garantía (tamén fig.). Il forno ha una lunga non ti si vedono quasi le gambe. Con esta saia tan longa case non se che ven as pernas. 2 Pata (dos garanzia di due anni. O forno ten unha garantía por mobles). Preferisco i tavoli a una sola gamba perché dous anos. Quest’attore è una garanzia di successo sono più comodi. Prefiro as mesas cunha soa pata per lo spettacolo. Este actor é unha garantía de porque son máis cómodas. 3 Perneira. I pantaloni éxito para o espectáculo. mi sono un po’ stretti di gamba. Os pantalóns qué- garbato -a adx. Xentil, cortés. È un ragazzo molto danme un pouco estreitos de perneira. # andarsene garbato che ci saluta sempre con educazione. É un con la coda fra le gambe: marchar co rabo entre as rapaz moi xentil que sempre nos saúda con educa- pernas; darsela a gambe: liscar; essere in gamba: ción. (fam.) ser un bo tipo, cheo de calidades; fare il passo più lungo della gamba: estira-lo brazo máis garbo s.m. Xentileza, cortesía, amabilidade. È molto do que dá a manga; rimettersi in gamba (fam.): educato, tratta tutti con garbo. É moi educado, trata ♦ recuperarse dunha enfermidade. ♦ Para referirse á a todos con xentileza. Para referirse ó ‘garbo, ‘gamba (crustáceo)’ en italiano emprégase o termo xeito’ en italiano emprégase o termo stile. gamberetto. garbuglio s.m. Maraña, lea (tamén fig.). Davanti alla gamberetto s.m. Gamba. I gamberetti sono piccoli presa c’è un garbuglio di fili. Diante do enchufe hai crostacei dal corpo allungato. As gambas son peque- unha maraña de cables. Finalmente è riuscito a met- nos crustáceos de corpo alongado. tere ordine in quel garbuglio di sentimenti. Finalmente conseguiu poñer orde naquela maraña gambero s.m. Crustáceo mariño ou de auga doce de sentimentos. que abarca varias especies. # camminare / fare come i gamberi: andar cara atrás (espec. en senso gardenia s.f. Gardenia. La gardenia è un arbusto ori- fig.); diventare rosso come un gambero: pór(se) ginario dell’ Asia. A gardenia é un arbusto orixina- 247 gelsomino

rio de Asia. Le gardenie sono fiori bianchi e profu- [aux. essere] 1 Conxelarse. D’inverno nei paesi mati. As gardenias son flores brancas e perfumadas. freddi i laghi gelano. Polo inverno nos países fríos gareggiare v. intr. [aux. avere] 1 Competir, rivalizar. os lagos conxélanxe. Ho dimenticato i guanti e mi si I due attori gareggiano in professionalità. Os dous sono gelate le mani. Esquecín os guantes e conxelá- actores compiten en profesionalidade. 2 Participar ronseme as mans. 2 Xear. Questa notte è gelato. nunha competición. I migliori ciclisti hanno gareg- Esta noite xeou. # sentirsi gelare il sangue (nelle giato sabato. Os mellores ciclistas participaron vene): sentir un medo ou un horror terrible. nunha competición o sábado. OBS.: io gareggio, tu gelata s.f. Xeada. Le gelate delle ultime notti hanno gareggi; v. irreg. V. táboa 4. danneggiato i raccolti. As xeadas das últimas noites danaron as colleitas. garofano s.m. 1 Caravel, caraveleira. Il garofano è una pianta ornamentale. O caravel é unha planta gelataio -a s. Xeadeiro -a. D’estate lavora come gela- ornamental. 2 Caravel. Ho fatto un bel mazzo di taio. No verán traballa como xeadeiro. garofani rossi e bianchi. Fixen un bonito ramo de gelateria s.f. Xeadería. Questa gelateria fa i migliori caraveis vermellos e brancos. # chiodi di garofano: gelati della città. Esta xeadería fai os mellores xea- cravos (especia). dos da cidade. garza s.f. (Med.) Gasa. Mi hanno coperto la ferita con ♦ gelato -a I part. pas. de gelare e adx. Xeado -a. I venti una garza. Cubríronme a ferida cunha gasa. Para gelati del nord hanno abbassato moltissimo le tem- referirse á ‘garza’ en italiano emprégase corrente- perature. Os ventos xeados do norte baixaron moití- mente o termo airone. simo as temperaturas. II s.m. Xeado. Vorrei un gela- gas s.m. inv. Gas. Spegni il gas prima di andare a to alla fragola con panna. Quero un xeado de letto. Apaga o gas antes de deitarte. # a tutto gas: a amorodo con nata. todo gas; dare gas: acelera-lo motor. gelido -a adx. 1 Xélido -a, glacial. Con quest’aria gasolio s.m. Gasóleo. Ha comprato una macchina die- gelida mi si sono screpolate le labbra. Con este aire sel perché il gasolio è più economico della benzina. xélido gretáronseme os labios. 2 (fig.) Xélido -a, Comprou un coche diesel porque o gasóleo é máis glacial. L’accoglienza che le hanno fatto non è stata barato cá gasolina. cordiale, anzi, direi gelida. A acollida que lle fixeron non foi cordial, aínda máis, diría que foi xélida. gassosa s.f. Gasosa. D’estate ci piace bere vino con gassosa. No verán gústanos beber viño con gasosa. gelo s.m. Frío intenso (con temperaturas inferiores ós cero graos). Il gelo dell’inverno ha rovinato le pian- gastronomia s.f. Gastronomía. È un appassionato di te del giardino. O frío intenso do inverno estragou gastronomia e gli piace mangiare bene. É un apai- as plantas do xardín. ♦ Para referirse ó ‘xeo’ en ita- xonado da gastronomía e gústalle comer ben. liano emprégase o termo ghiaccio. gastronomico -a adx. Gastronómico -a. La pasta e la gelosia s.f. 1 Celos. Suo figlio provava gelosia per il pizza sono specialità gastronomiche italiane. A fratellino piccolo. O seu fillo tiña celos do irmanci- pasta e a pizza son especialidades gastronómicas ño pequeno. 2 Envexa. Tra i compagni di lavoro a italianas. OBS.: m. pl. gastronomici, f. pl. gastrono- volte c’è un po’ di gelosia. Entre os compañeiros de miche. traballo ás veces hai un pouco de envexa. 3 Celosía. gatto -a s. Gato -a (animal). Ai gatti non piace l’ac- Hanno messo le gelosie alle finestre del pianterreno. qua. Ós gatos non lles gusta a auga. # essere come Puxéronlles celosías ás fiestras da planta baixa. cani e gatti: levarse coma o can e o gato; essere in geloso -a adx. 1 Celoso -a (que sente celos). Ha un quattro gatti: ser catro gatos; far la gatta morta: marito troppo geloso che quasi non la lascia uscire facerse a gata morta; prendersi una gatta da pela- da sola. Ten un marido demasiado celoso que case re: meterse en historias; qui gatta ci cova: aquí hai non a deixa saír soa. 2 Envexoso -a. È molto gelo- gato encerrado. ♦ Para referirse ó ‘gato mecánico’ so dei successi dei suoi colleghi. É moi envexoso dos en italiano emprégase o termo cric ou cricco. éxitos dos seus compañeiros. gazza s.f. Pega. La gazza è un uccello che ha l’abitudi- gelsomino s.m. Xasmín. Il gelsomino si coltiva ne di nascondere gli oggetti luccicanti. A pega é unha soprattutto per l’essenza che se ne estrae. O xasmín ave que acostuma esconde-los obxectos brillantes. cultívase sobre todo pola esencia que se extrae del. gazzella s.f. Gacela. La gazzella è un ruminante afri- I gelsomini sono fiori molto usati nell’industria dei cano molto agile e veloce. A gacela é un ruminante profumi. Os xasmíns son unhas flores moi usadas africano moi áxil e veloz. na industria dos perfumes. gelare I v. tr. [aux. avere] Conxelar (unha parte do gemello -a I adx. Xemelgo -a (tamén fig.). Ti confon- corpo polo frío). Questo vento mi gela la faccia. do sempre con la tua sorella gemella. Sempre te con- Este frío conxélame a cara. II v. intr. e intr. pron. fundo coa túa irmá xemelga. Abbiamo comprato gemello 248

due letti gemelli per la camera degli ospiti. generazione s.f. Xeración. La generazione è il pro- Compramos dúas camas xemelgas para o cuarto cesso per cui gli esseri viventi si riproducono. A dos hóspedes. II s. 1 Xemelgo -a. I gemelli non xeración é o proceso polo cal os seres vivos se sempre si assomigliano. Os xemelgos non sempre se reproducen. L’attuale generazione ha problemi che parecen. 2 (en pl.; Astrol.) Xémini, xemelgos. Il tuo non avevano quelle precedenti. A actual xeración segno zodiacale è Gemelli perché sei nato il quattro ten problemas que non tiñan as anteriores. giugno. O teu signo zodiacal é Xémini porque nací- genere s.m. 1 Xénero, clase, tipo. In questo locale che-lo catro de xuño. viene gente di ogni genere. A este local vén xente de gemere v. intr. [aux. avere] 1 Xemer, laiarse. Il ferito todo xénero. Questo genere di scherzi non mi piace. gemeva di dolore. O ferido xemía de dor. 2 (fig.) Este xénero de bromas non me gusta. 2 (Lit.; Mús.; Xemer. Si sentivano gli alberi gemere per il vento. Bot.; Zool.; Gram.) Xénero. Le opere teatrali appar- Sentíanse xeme-las árbores co vento. tengono al genere drammatico. As obras teatrais gemito s.m. Xemido. Sentire quei gemiti di dolore mi pertencen ó xénero dramático. 3 (Bot. / Zool. / angosciava. Sentir aqueles xemidos de dor angustiá- Gram.) Xénero. Il cane appartiene al genere dei bame. canidi. O can pertence ó xénero dos cánidos. ‘Libro’ è un sostantivo di genere maschile. ‘Libro’ é gemma s.f. 1 Xema, abrocho, gromo. Da questa un substantivo de xénero masculino. # del genere: gemma si svilupperà il fiore della pianta. Desta semellante, análogo -a; il genere umano: o xénero xema desenvolverase a flor da planta. 2 Xema, humano; in genere: en xeral; nel suo genere: no seu pedra preciosa. Ho un amico che importa gemme. estilo. Teño un amigo que importa xemas. generico -a adx. Xenérico -a. Sii più concreto, la tua generale I adx. 1 Xeral. Ogni quattro anni ci sono le risposta è troppo generica. Se máis concreto, a túa elezioni generali. Cada catro anos hai eleccións resposta é demasiado xenérica. # medico generico: xerais. 2 Xeral, común. Le nuove misure del gover- médico de familia. OBS.: m. pl. generici, f. pl. gene- no hanno provocato un malcontento generale. As riche. novas medidas do goberno ocasionaron un descon- tento xeral. II s.m. (Mil.) Xeneral. L’hanno promos- genero s.m. Xenro. Oggi vengono a pranzo mia figlia so a generale. Ascendérono a xeneral. # generale di e mio genero. Hoxe veñen come-la miña filla e o brigata / di divisione: xeneral de brigada / de divi- meu xenro. sión. generosità s.f. inv. 1 Xenerosidade. Gli perdonarono generalità s.f. inv. 1 Xeneralidade. La generalità di la colpa in un atto di generosità. Perdoáronlle a questo principio fa sì che possa essere applicato a culpa nun acto de xenerosidade. 2 Xenerosidade, tutti i casi. A xeneralidade deste principio fai que largueza. L’hanno ricompensato con generosità per poida ser aplicado a tódolos casos. 2 Xeneralidade, aver restituito l’anello. Recompensárono con xene- maioría. La generalità degli operai parteciperà allo rosidade por devolve-lo anel. sciopero. A xeneralidade dos obreiros participará generoso -a adx. 1 Xeneroso -a. Sei stato molto na folga. 3 (espec. en pl.) Xeneralidades. Ha comin- generoso a perdonargli ciò che ti aveva fatto. Fuches ciato il suo intervento commentando certe generali- moi xeneroso perdoándolle o que che fixera. 2 tà sull’argomento. Comezou a súa intervención Xeneroso -a, espléndido -a. È molto generoso comentando algunhas xeneralidades sobre o tema. 4 e divide sempre con noi quello che ha. É moi (pl.) Conxunto de datos para a identificación xeneroso e sempre comparte connosco o que ten. dunha persoa. # mancia generosa: propina xenerosa; terra gene- generalizzare v. tr. e intr. [aux. avere] Xeneralizar. rosa: terra xenerosa. Cercano di generalizzare l’impiego di questo farma- genesi s.f. inv. Xénese, creación. La genesi dell’uma- co per debellare la malattia. Tratan de xeneraliza-lo nità. A xénese da humanidade. La genesi di un’ope- emprego deste fármaco para erradica-la enfermida- ra d’arte. A xénese dunha obra de arte. # Genesi / Il de. Quando dici che spendiamo troppo in vestiti, Genesi: Libro da Xénese. generalizzi. Cando dis que gastamos demasiado en roupa, xeneralizas. gengiva s.f. Enxiva. Devo andare dal dentista perché ho un’infiammazione alle gengive. Debo ir ó den- generare v. tr. [aux. avere] 1 Xerar, concibir, procre- tista porque teño unha inflamación nas enxivas. ar. Adamo generò Caino e Abele. Adán xerou a Caín e Abel. 2 (fig.) Xerar, producir, orixinar. geniale adx. Xenial, extraordinario -a, sensacional. Generare elettricità. Xerar electricidade. Generare Ha avuto un’idea geniale che tutti hanno accettato confusione. Xerar confusión. Generare passioni. entusiasti. Tivo unha idea xenial que todos acepta- Xerar paixóns. OBS.: io genero; v. irreg. V. táboa 1. ron entusiasmados. 249 germe genio s.m. 1 Dote, talento, aptitude. Il genio militare genuino -a adx. Xenuíno -a, auténtico -a, lexítimo -a. di questo generale è ammirato da tutti. Todos admi- È una marmellata di fragole genuina e naturale. ran as dotes militares deste xeneral. 2 Xenio (per- É unha marmelada de amorodos xenuína e natural. soa moi intelixente). Einstein è stato un genio. geografia s.f. Xeografía. La geografia è una scienza Einstein foi un xenio. # andare a genio: resultar che si occupa della descrizione della Terra. A xeo- simpático; essere di mio / nostro... genio: ser do grafía é unha ciencia que se ocupa da descrición da meu / noso... agrado; uomo di genio: home de gran Terra. talento. geografico -a adx. Xeográfico -a. Oggi abbiamo stu- genitale I adx. Xenital. Ha dato una conferenza sulle diato i fiumi europei sulla cartina geografica. Hoxe malattie degli organi genitali. Deu unha conferencia estudiámo-los ríos europeos no mapa xeográfico. sobre as enfermidades dos órganos xenitais. II s.m. OBS.: m. pl. geografici, f. pl. geografiche. pl. Xenitais. Gli organi sessuali esterni vengono geologia s.f. Xeoloxía. La geologia studia l’origine e chiamati genitali. Os órganos sexuais externos son la costituzione della crosta terrestre. A xeoloxía chamados xenitais. estudia a orixe e a constitución da codia terrestre. genitore s.m. (espec. en pl.) Pai (o pai e a nai). Devi geometria s.f. Xeometría. La geometria è un ramo sempre rispettare i tuoi genitori. Tes que respectar delle matematiche che studia le figure, le linee e i sempre os teus pais. corpi solidi. A xeometría é unha rama das matemá- ticas que estudia as figuras, as liñas e os corpos gennaio s.m. Xaneiro. Gennaio è il primo mese sólidos. dell’anno. Xaneiro é o primeiro mes do ano. geranio s.m. Xeranio. Abbiamo messo i gerani sul genovese I adx. Xenovés -esa. Il porto genovese balcone perché sono piante molto resistenti. è uno dei più importanti d’Europa. O porto xenovés Puxémo-los xeranios no balcón porque son plantas é un dos máis importantes de Europa. II s. 1 Xeno- moi resistentes. vés -esa (persoa). I genovesi sono i cittadini di Genova. Os xenoveses son os cidadáns de Xénova. 2 gerarchia s.f. Xerarquía. La Chiesa e l’Esercito sono organizzati in gerarchie molto rigide. A Igrexa e o (m. sing.) Xenovés (dialecto). Non l’ho capito Exército están organizados en xerarquías moi ríxi- perché mi parlava in genovese. Non o entendín por- das. que me falaba en xenovés. # alla genovese: feito á maneira xenovesa. gerarchico -a adx. Xerárquico -a. L’esercito ha una struttura gerarchica. O exército ten unha estructura gente s.f. Xente. Non si poteva camminare perché la xerárquica. OBS.: m. pl. gerarchici, f. pl. gerarchi- piazza era piena di gente. Non se podía camiñar che. porque a praza estaba chea de xente. # brava gente: gerente s. Xerente. La nuova gerente della società ha boa xente; che razza di gente: que tipo de xente; presieduto la riunione. A nova xerente da sociedade gente di teatro / di toga / di chiesa: xente de teatro presidiu a reunión. / de leis / de igrexa. OBS.: pl. genti. gergo s.m. 1 (Ling.; pex.) Xerga. Ha appena pubbli- gentile adx. Amable, atento -a, xentil. Mi piace fre- cato un libro con i suoi studi sui gerghi. Acaba de quentare persone educate e gentili. Gústame andar publicar un libro cos seus estudios sobre as xergas. con persoas educadas e amables. Ho ricevuto un Certi gruppi sociali utilizzano il gergo per non farsi invito molto gentile ad andare alla festa. Recibín capire. Algúns grupos sociais utilizan a xerga para unha invitación moi amable para ir á festa. que non os entendan. 2 Argot (dun oficio ou profe- gentilezza s.f. 1 Amabilidade, xentileza (calidade). sión). Quando i medici cominciano a parlare il loro Mi piace comprare lì perché mi trattano con molta gergo nessuno li capisce. Cando os médicos come- gentilezza. Gústame comprar alí porque me tratan zan a fala-lo seu argot ninguén os entende. # gergo della malavita: xerga / argot dos delincuentes. con moita amabilidade. 2 Xentileza, amabilidade, OBS.: pl. gerghi. atención (feito). Ha avuto la gentilezza di accom- pagnarmi a casa. Tivo a xentileza de acompañarme germe s.m. 1 Xerme (microorganismo). Devi disin- á casa. # fare la gentilezza: face-lo favor; per gen- fettare bene la ferita per eliminare tutti i germi. Tes tilezza: por favor. que desinfectar ben a ferida para eliminar tódolos xermes. 2 Xerme, xermolo (tamén fig.). Il germe di gentiluomo s.m. 1 Xentilhome. Nel castello abitava grano contiene molte vitamine. O xerme de trigo un gentiluomo. No castelo vivía un xentilhome. contén moitas vitaminas. Quella forte discussione è 2 Cabaleiro. Si è dimostrato un gentiluomo aiutando stata il germe della discordia fra di loro. Aquela quell’anziana. Demostrou ser un cabaleiro ó axu- forte discusión foi o xerme da discordia entre eles / darlle a aquela anciá. OBS.: pl. gentiluomini. elas. germogliare 250 germogliare v. intr. [aux. essere / avere] Xermolar, getto s.m. Chorro. Dal pozzo uscì un getto di petro- xerminar. I semi che abbiamo piantato hanno già lio. Do pozo saíu un chorro de petróleo. cominciato a germogliare. As sementes que planta- gettone s.m. Ficha (telefónica). Chi mi può prestare mos xa comezaron a xermolar. OBS.: v. irreg. V. un gettone per fare una telefonata? ¿Quen me pode táboa 7. deixar unha ficha para facer unha chamada telefó- germoglio s.m. 1 Xermolo, grelo. Il germoglio è il nica? OBS.: esta ficha, que logo foi perdendo a súa primo stadio di sviluppo di una pianta. O xermolo é función inicial, equivalía a 200 liras e usábase o primeiro estado de desenvolvemento dunha plan- como moeda. ta. 2 Gromo, abrocho, botón. In primavera i rami ghepardo s.m. Guepardo. Il ghepardo è un felino degli alberi si riempiono di germogli. Na primavera simile al leopardo ma più piccolo e veloce. O gue- as pólas das árbores énchense de gromos. OBS.: pl. pardo é un felino semellante ó leopardo pero máis germogli. pequeno e veloz. geroglifico s.m. Xeroglifo, xeroglífico. I geroglifici ghetto s.m. Gueto. Gli ebrei erano costretti ad abitare sono i caratteri della scrittura degli antichi egizi. Os nei ghetti. Os xudeus estaban obrigados a vivir nos xeroglifos son os caracteres da escritura dos antigos guetos. exipcios. OBS.: pl. geroglifici. ghiacciaio s.m. Glaciar. I ghiacciai sono grandi gerundio s.m. Xerundio. La forma ‘cantando’ è il masse di ghiaccio che si formano in alta montagna. gerundio del verbo ‘cantare’. A forma ‘cantando’é o Os glaciares son grandes masas de xeo que se for- xerundio do verbo ‘cantar’. man no alto da montaña. gesso s.m. 1 Xeso. Il gesso è un minerale bianco. O ghiacciare I v. intr. e intr. pron. [aux. essere] xeso é un mineral branco. 2 Xiz. Il gesso si utilizza Conxelarse. L’acqua ghiaccia a zero gradi. A auga a scuola per scrivere sulla lavagna. O xiz utilízase na conxélase a cero graos. Lo stagno ha cominciato a escola para escribir no encerado. ghiacciare per il freddo. O estanque comezou a con- gesticolare v. intr. [aux. avere] Xesticular, acenar. Il xelarse co frío. II v. tr. [aux. avere] Conxelar (tamén mimo gesticolava imitando un ciarlatano. O mimo fig.). Le basse temperature hanno ghiacciato l’acqua xesticulaba imitando un charlatán. OBS.: io gestico- della fontana. As baixas temperaturas conxelaron a lo; v. irreg. V. táboa 1. auga da fonte. Il freddo mi ha ghiacciato le mani. gestione s.f. Xestión, administración, dirección. Da O frío conxeloume as mans. OBS.: io ghiaccio, tu quando ha assunto la gestione, l’azienda è cresciuta ghiacci; v. irreg. V. táboa 2. molto. Dende que asumiu a xestión, a empresa cre- ghiaccio s.m. Xeo. Siamo andati a pattinare sul ghiac- ceu moito. cio. Fomos patinar sobre o xeo. # essere di ghiac- gestire v. tr. [aux. avere] 1 Dirixir, administrar. cio: ser de pedra; rompere il ghiaccio: rompe-lo Hanno aperto un albergo e lo gestiscono insieme. xeo. Abriron un hotel e diríxeno xuntos. 2 Xestionar, tra- ghiaia s.f. Grava, grixo. Hanno cosparso di ghiaia i mitar. La responsabile del personale ha gestito l’as- sentieri del parco. Esparexeron grava polas sendas sunzione di nuovi impiegati. A responsable do per- do parque. soal xestionou a contratación de novos empregados. ghianda s.f. Landra, belota. La ghianda è il frutto OBS.: io gestisco, tu gestisci. della quercia. A landra é o froito do carballo. gesto s.m. 1 Xesto, aceno. Non poteva parlare e me ghiandola s.f. Glándula. Il sudore viene prodotto l’ha spiegato a gesti. Non podía falar e explicoumo dalle ghiandole sudorifere. A suor é producida polas con xestos. 2 (fig.) Xesto, trazo. È stato un bel gesto glándulas sudoríparas. da parte tua aiutarlo. Foi un bonito xesto pola túa parte axudalo. ghiotto -a adx. Lambón -ona, larpeiro -a, lambetei- ro -a. I bambini sono ghiotti e mangiano molti dolci. gestuale adx. Xestual. I sordi comunicano con un lin- Os nenos son lambóns e comen moitos doces. guaggio gestuale. Os xordos comunícanse cunha linguaxe xestual. # essere ghiotto di dolci / di funghi: devecer polos doces / polos cogomelos. gettare I v. tr. [aux. avere] Tirar, botar, lanzar. Mi hanno gettato le chiavi dalla finestra. Tiráronme as ghiottone s.m. Comellón -ona, papón -ona, lam- chaves desde a fiestra. II v. refl. [aux. essere] bón -ona. È ingrassato molto perché è un ghiottone. Tirarse, botarse, lanzarse. Si è gettato in acqua per Engordou moito porque é un comellón. salvare il bambino. Tirouse á auga para salva-lo ghiottoneria s.f. 1 Gula. La sua ghiottoneria è incre- neno. # gettare il denaro: tira-los cartos; gettare dibile, non si stanca mai di mangiare. A súa gula l’ancora: bota-la áncora; gettare la rete: bota-la é incrible, non se cansa nunca de comer. rede; gettare le armi: renderse. 2 Lambonada, larpeirada, lamberetada. Questo 251 ginnasta

piatto è una vera ghiottoneria. Este prato é unha # il giallo dell’uovo: a xema (do ovo); razza gialla: auténtica lambonada. 3 Manxar. Queste pernici raza amarela. arrosto sono una vera ghiottoneria. Estas perdices giapponese I adx. Xaponés -esa, nipón -ona. La tec- asadas son un auténtico manxar. nologia giapponese è molto avanzata. A tecnoloxía ghirlanda s.f. Grilanda. La sposa portava sulla testa xaponesa é moi avanzada. II s. 1 Xaponés -esa, una ghirlanda di fiori bianchi. A noiva levaba na nipón -ona (persoa). I giapponesi vengono sempre cabeza unha grilanda de flores brancas. Per capo- di più in Europa per fare investimenti. Os xaponeses danno avevano arredato il salone con ghirlande veñen cada vez máis a Europa para facer investi- colorate. Para fin de ano decoraran o salón con gri- mentos. 2 (m. sing.) Xaponés (lingua). Il giappone- landas de cores. se è una lingua difficile per gli occidentali anche perché ha un sistema di scrittura diverso. O xaponés ghiro s.m. Lirio, leirón. Il ghiro è un piccolo mam- é unha lingua difícil para os occidentais mesmo mifero di colore grigio che d’inverno va in letargo. porque ten un sistema de escritura diferente. O lirio é un pequeno mamífero de cor gris que no inverno entra en letargo. # dormire come un ghiro: giardinaggio s.m. Xardinaxe, xardinería. Questo durmir moito. libro di giardinaggio spiega quando si devono semi- nare le piante. Este libro de xardinaxe explica cándo già adv. Xa. È già notte. Xa é de noite. Quel libro l’ho se deben sementa-las plantas. già letto due volte. Aquel libro xa o lin dúas veces. giardiniere -a s. Xardineiro -a. Il parco della città è giacca s.f. Chaqueta. Ho comprato un completo giac- bellissimo da quando hanno assunto il nuovo giardi- ca e gonna in saldo. Comprei un conxunto de cha- niere. O parque da cidade está precioso dende que queta e saia nas rebaixas. # giacca a doppio petto: contrataron o novo xardineiro. chaqueta cruzada; giacca a vento: anorak acolcha- do. OBS.: pl. giacche. giardino s.m. Xardín. In primavera i giardini si riem- piono di fiori. Na primavera os xardíns énchense de giaccone s.m. Chaquetón. Fa freddo; mettiti il giac- flores. # giardino all’inglese: xardín inglés; giardi- cone di lana. Vai frío; pon o chaquetón de la. no botanico: xardín botánico; giardino d’infanzia: giacere v. intr. [aux. essere] 1 (cult.) Xacer, descan- parvulario; giardino pensile: xardín colgante; sar, repousar. I suoi resti mortali giacciono nel giardino pubblico: xardín público. cimitero del suo paese. Os seus restos mortais xacen gigante I s.m. Xigante (tamén fig.). I giganti sono no cemiterio da súa vila. 2 (cult.) Estar (situado). personaggi mitologici di straordinaria statura. Os La città giace ai piedi delle montagne. A cidade está xigantes son personaxes mitolóxicas de extraordina- ó pé das montañas. OBS.: v. irreg. V. táboa 12. ria estatura. Leonardo da Vinci è un gigante della giacimento s.m. (Xeol.) Depósito. I paesi arabi sono cultura italiana. Leonardo da Vinci é un xigante da ricchi di giacimenti di petrolio. Os países árabes son cultura italiana. II adx. Xigante. Ai tropici cresco- ricos en depósitos de petróleo. no piante giganti. Nos trópicos crecen plantas xigantes. giacinto s.m. Xacinto. Il giacinto è una pianta dai fiori molto odorosi. O xacinto é unha planta cunhas gigantesco -a adx. Xigantesco -a, enorme. Nelle flores moi recendentes. Mi ha portato un mazzo di grandi città hanno costruito palazzi giganteschi. Nas giacinti bianchi del suo giardino. Tróuxome un ramo grandes cidades construíron edificios xigantescos. de xacintos brancos do seu xardín. OBS.: m. pl. giganteschi, f. pl. gigantesche. giada s.f. Xade. Le figurine di giada sono molto co- giglio s.m. 1 Lirio, lis. Il giglio è una pianta dalle mol- stose. As figuriñas de xade son moi caras. tissime varietà. O lirio é unha planta con moitísimas variedades. Il giglio è un fiore bianco e profumato. giaguaro s.m. Xaguar. I giaguari sono felini O lirio é unha flor branca e perfumada. 2 (fig.) dell’America. Os xaguares son felinos de América. Persoa que destaca pola súa pureza. giallo -a I adx. 1 Amarelo -a, marelo -a. D’autunno gilè s.m. inv. Chaleco. Per la cerimonia si è comprato le foglie di alcuni alberi diventano gialle. No outono un abito a tre pezzi: giacca, pantalone e gilè. Para a as follas dalgunhas árbores víranse amarelas. cerimonia comprou un traxe de tres pezas: chaque- 2 Amarelo -a, esbrancuxado -a, pálido -a (persoa). ta, pantalón e chaleco. Aveva la faccia gialla, come se fosse malato. Tiña a cara amarela, coma se estivese enfermo. II s.m. ginnasio s.m. Primeira etapa do ensino secundario que dá acceso ó bacharelato de letras e, por exten- 1 Amarelo, marelo (cor). Non mi piace il giallo di ♦ queste mele cotogne. Non me gusta o amarelo des- sión, o edificio no que se imparte. Para referirse tes marmelos. 2 Novela policial. Agatha Christie ó ‘ximnasio’en italiano emprégase o termo palestra. scrisse molti gialli. Agatha Christie escribiu moitas ginnasta s. Ximnasta. I ginnasti della squadra nazio- novelas policiais. OBS.: tamén é aplicable ós filmes. nale si preparano per le Olimpiadi. Os ximnastas do ginnastica 252

equipo nacional prepáranse para as Olimpíadas. giogo s.m. 1 Xugo, canga. Ha messo il giogo ai buoi OBS.: m. pl. ginnasti. perché tirassero il carro. Púxolle-lo xugo ós bois ginnastica s.f. Ximnasia. A scuola i bambini fanno para que tirasen do carro. 2 (fig.) Xugo. Il paese ginnastica per diventare più agili. Na escola os viveva sotto il giogo del tiranno. O país vivía baixo o xugo do tirano. OBS.: pl. gioghi. nenos fan ximnasia para ser máis áxiles. OBS.: pl. ginnastiche. gioia s.f. Ledicia, alegría, felicidade (tamén fig.). È ginnico -a adx. Ximnástico -a. L’atleta si esibisce pazzo di gioia perché ha finito il corso con ottimi negli esercizi ginnici. O atleta móstrase nos exerci- voti. Está tolo de ledicia porque rematou o curso con moi boas notas. Questa bambina è la gioia della cios ximnásticos. OBS.: m. pl. ginnici, f. pl. ginniche. casa. Esta nena é a ledicia da casa. ♦ Para referir- ginocchio s.m. Xeonllo. È caduto e si è fatto male al se á ‘xoia’ en italiano emprégase o termo gioiello. ginocchio. Caeu e mancouse no xeonllo. # in ginoc- chio: de xeonllos. OBS.: pl. ginocchi e tamén ginoc- gioielleria s.f. Xoiería. Sono andato a una mostra di chia, referíndose este último ós dous xeonllos dunha gioielleria internazionale. Fun a unha mostra de persoa. xoiería internacional. Ho comprato un anello in questa gioielleria. Comprei un anel nesta xoiería. giocare I v. intr. [aux. avere] 1 Xogar, brincar, enre- dar. I bambini giocavano in giardino. Os nenos gioiello s.m. Xoia, alfaia (tamén fig.). Fra tutti i xogaban no xardín. 2 Xogar. È molto alto e perciò gioielli, questo braccialetto è il mio favorito. Entre gioca a pallacanestro. É moi alto e por iso xoga a tódalas xoias, esta pulseira é a miña favorita. baloncesto. 3 Xogar, apostar, apoñer. Ha giocato Questi libri antichi sono dei veri gioielli. Estes troppo al lotto e si è quasi rovinato. Xogou demasia- libros antigos son unhas verdadeiras xoias. do á lotería e case se arruinou. II v. tr. [aux. avere] gioioso -a adx. Alegre, ledo -a, feliz. Il suo carattere 1 Xogar, tirar. Ha giocato l’asso e ha vinto la parti- gioioso lo rende sempre di buon umore. O seu ta. Xogou o ás e ganou a partida. 2 Xogar, apostar, carácter alegre faino estar sempre de bo humor. apoñer. Giocheremo trenta mila lire su questo cava- llo. Xogaremos trinta mil liras por este cabalo. 3 giornalaio -a s. Vendedor -ora de xornais. Chiedi al (fig.) Arriscar, poñer en perigo. Con quel- giornalaio se sono già arrivate le riviste letterarie. l’atteggiamento in ufficio si sta giocando il posto. Pregúntalle ó vendedor de xornais se xa chegaron Con esa actitude na oficina está a arrisca-lo posto. as revistas literarias. 4 (fig.) Enganar, burlar. Ti ha giocato perché è giornale s.m. 1 Xornal, periódico, diario. Legge ogni molto furbo. Enganoute porque é moi pillo. # gioca- giorno due giornali per essere ben informata. Le re a carte: xogar ás cartas; giocare a carte sco- cada día dous xornais para estar ben informada. perte: declarar abertamente as propias intencións; 2 Revista, publicación periódica. Vado in biblioteca giocare a nascondino: xogar ás agachadas; gioca- a consultare un giornale scientifico. Vou á bibliote- re a mosca cieca: xogar á pita cega; giocare tutte ca consultar unha revista científica. le carte: xogar tódalas cartas, intentar algo de giornaliero -a adx. Diario -a, cotián cotiá. Da quan- tódolos xeitos posibles; giocare un brutto tiro a do lavoro non posso fare la spesa giornaliera e la qualcuno: xogar unha mala pasada a alguén. OBS.: faccio una volta alla settimana. Dende que traballo io gioco, tu giochi; v. irreg. V. táboa 9. non podo face-la compra diaria e fágoa unha vez á giocatore -trice s. Xogador -ora. Questa partita l’ha semana. persa il giocatore straniero. Esta partida perdeuna o giornalismo s.m. Xornalismo, periodismo. Gli è pia- xogador estranxeiro. ciuto da sempre il giornalismo e perciò lavora in una giocattolo s.m. Xoguete, enredo. La bambina ha la rivista. Gustoulle desde sempre o xornalismo e por stanza piena di bambole e di altri giocattoli. A nena iso traballa nunha revista. ten o cuarto cheo de monecas e outros xoguetes. giornalista s. Xornalista, periodista. I giornalisti ci gioco s.m. Xogo. I ragazzi si divertono con i loro gio- informano ogni giorno. Os xornalistas infórmannos chi. Os rapaces divírtense cos seus xogos. Prendi il cada día. OBS.: m. pl. giornalisti. gioco degli scacchi e cominciamo la partita. Colle o giornalistico -a adx. Xornalístico -a, periodístico -a. xogo de xadrez e comecémo-la partida. # avere un Il linguaggio giornalistico ha caratteristiche partico- buon gioco: ter un bo xogo; conoscere il gioco: lari. A linguaxe xornalística ten características par- saber cómo están as cousas; entrare in gioco: entrar en xogo; essere fortunato al gioco: ser afor- ticulares. OBS.: m. pl. giornalistici, f. pl. giornalisti- tunado no xogo; giochi d’azzardo: xogos de azar; che. fare buon viso a cattivo gioco: a mal tempo boa giornata s.f. 1 Xornada, xeira. Dopo una giornata di cara; farsi / prendersi gioco di qualcuno: toma-lo lavoro sono stanchissimo. Despois dunha xornada pelo a alguén. OBS.: pl. giochi. de traballo estou cansadísimo. 2 Día. È stata una 253 girasole

giornata particolarmente felice. Foi un día particu- giovialità s.f. inv. Xovialidade. Ci hanno trattati con larmente feliz. # alla giornata: día a día; giornata giovialità e gentilezza. Tratáronnos con xovialidade lavorativa: xornada de traballo; in giornata: no día e xentileza. / dentro do mesmo día; la giornata della Croce giovinezza s.f. Xuventude, mocidade (idade). Alcuni Rossa: o día da Cruz Vermella; lavorare a giorna- considerano la giovinezza come l’età più felice. ta: traballar a xornal; vivere alla giornata: vivir ó Algúns consideran a xuventude como a idade máis día. feliz. giorno s.m. Día. Il giorno ha ventiquattro ore. O día ten vintecatro horas. Il giorno della mamma. O día giradischi s.m. inv. Tocadiscos. Ho un vecchio gira- da nai. # al / il giorno: ó día / cada día; alla luce dischi, ma è guasto. Teño un vello tocadiscos, pero del giorno: á luz do día / diante de todo o mundo; está estragado. buon giorno: bos días; da un giorno all’altro: de giraffa s.f. Xirafa. La giraffa è un mammifero dal repente; di giorno in giorno: dun día para outro, collo molto lungo. A xirafa é un mamífero que ten o cada día; giorno e notte: día e noite / todo o tempo; pescozo moi longo. giorno feriale: día de traballo; giorno festivo: día girare I v. tr. [aux. avere] 1 Xirar, virar. Hanno girato festivo; giorno per giorno: día a día; l’altro gior- la chiave nella serratura. Xiraron a chave na pecha- no: o outro día; oggi giorno / al giorno d’oggi: hoxe en día; sul far del giorno: ó abri-lo día / ó dura. 2 Volver (unha parte do corpo). Ogni volta che raia-lo día. ci incontriamo gira la testa dall’altra parte. Cada vez que nos atopamos volve a cabeza cara ó outro lado. giostra s.f. Carrusel. Mentre la giostra girava, si sen- 3 Percorrer, correr. Girerò l’intera città a piedi. tiva una musichetta allegra. Mentres o carrusel xira- Percorrerei toda a cidade a pé. 4 (Cine) Rodar. ba, escoitábase unha musiquiña alegre. Hanno girato in America gli esterni del film. giovane I adx. Mozo -a, novo -a. Mio padre ha viag- Rodaron en América os exteriores do filme. II v. intr. giato molto quando era giovane. Meu pai viaxou [aux. avere / essere] 1 Xirar, virar. La ballerina gira- moito cando era mozo. II s. 1 Mozo -a. Questo gio- va su se stessa. A bailarina xiraba sobre si mesma. vane mi sembra molto assennato. Este mozo paréce- 2 Dar voltas (camiñar). Per trovare casa tua ho girato me moi sensato. 2 (m. pl.) Mocidade, xuventude (os più di un’ora. Para atopa-la túa casa dei voltas novos). La conferenza era indirizzata ai giovani. A durante máis dunha hora. 3 Xirar, torcer, virar (de conferencia estaba dirixida á mocidade. # vino gio- dirección). Gira a destra e cerca di parcheggiare. vane: viño novo. Xira á dereita e tenta aparcar. 4 (fig.) Circular giovanile adx. Xuvenil. Musica giovanile. Música (información, cartos, mercadorías...). Girano tante xuvenil. Errori giovanili. Errores xuvenís. Aspetto notizie su questo argomento. Circulan moitas noti- giovanile. Aspecto xuvenil. cias sobre este tema. III v. refl. [aux. essere] 1 Virarse, revolverse, volverse. Si è girato e ti ha giovare I v. intr. [aux. avere / essere] 1 Servir (ser guardato con sorpresa. Virouse e miroute con sorpre- útil). Quell’osservazione non è giovata a nulla. sa. 2 Dar voltas, rebulir. Si girava nel letto perché Aquela amoestación non serviu para nada. 2 Ser bo non poteva dormire. Daba voltas na cama porque / boa, ser beneficioso -a. Lo sport giova alla salute. non podía durmir. # cosa ti gira?: ¿que estás mati- O deporte é bo para a saúde. OBS.: emprégase o nando?; faccio come mi gira: fago como me peta; aux. essere cando o sux. é inanimado. II v. intr. far girare le scatole (fam.): facer perde-la pacien- pron. [aux. essere] Servirse de, valerse de, axudar- cia; far girare la testa: marear, facer perde-lo senti- se de. Si sono giovati dei mezzi e degli strumenti do; gira e rigira (fam.): ó final; girala come vuoi: disponibili. Servíronse dos medios e dos instrumen- dálle as voltas que queiras; girare attorno: rodear; tos dispoñibles. girare a vuoto: dar voltas sen dar pancada; girare giovedì s.m. inv. Xoves. Il giovedì precede il venerdì. al largo (tamén fig.): rodear / andar con ollo; mi O xoves vai antes có venres. # Giovedì Santo: gira la testa: estou mareado / teño vertixe; girare il Xoves Santo. discorso: vira-las tornas; girare un titolo di credi- gioventù s.f. inv. Xuventude, mocidade. Hai venti to, una cambiale, un assegno (Der.): xirar un bono, anni, sei nel fiore della gioventù. Tes vinte anos, unha letra, un cheque; secondo come gli gira: estás na flor da xuventude. Questo è uno spettacolo segundo lle pete. per la gioventù. Este é un espectáculo para a xuven- girasole s.m. Xirasol, mirasol, tornasol. I semi di tude. girasole sono commestibili e se ne ricava olio. As gioviale adx. Xovial. È una persona molto gioviale e sementes de xirasol son comestibles e delas extráe- allegra. É unha persoa moi xovial e alegre. se aceite. girevole 254 girevole adx. Xiratorio -a. La macchina era su una giudaismo s.m. Xudaísmo. La sinagoga è il centro di piattaforma girevole. O coche estaba sobre unha culto del giudaismo. A sinagoga é o centro de culto plataforma xiratoria. do xudaísmo. giro s.m. 1 Revolución, xiro. Disco a 45 giri. Disco a giudicare v. tr. [aux. avere] 1 Xulgar, considerar. Gli 45 revolucións. Aumentare i giri del motore. esaminatori giudicarono che non eri ancora prepara- Aumenta-las revolucións do motor. 2 Volta, xiro. Il to per superare la prova scritta. Os examinadores giro del mondo. A volta ó mundo. Dare un giro di xulgaron que aínda non estabas preparado para chiave. Dar unha volta á chave. 3 (fig.) Paseo, volta. supera-la proba escrita. 2 (Der.) Xulgar, axuizar. Il Abbiamo fatto un giro in paese. Demos un paseo delinquente è in carcere, in attesa di essere giudica- pola vila. 4 (fig.) Ambiente, atmosfera, medio. È to. O delincuente está na cadea, á espera de ser xul- entrato nel giro del teatro perché vuole diventare gado. # giudicare con larghezza: xulgar con indul- attore. Entrou no ambiente do teatro porque quere xencia. OBS.: io giudico, tu giudichi; v. irreg. V. chegar a ser actor. # andare in giro: ir / dar voltas; táboas 1 e 5. fare un giro: dar unha volta / pasear; giro d’affa- giudice s. Xuíz xuíza. Sei stato scelto come giudice di ri: facturación; giro di parole: circunloquio; giro gara. Fuches elixido xuíz da competición. La giudi- di vite: endurecemento dunha sanción; il giro degli ce ha chiesto all’accusato di alzarsi per ascoltare il amici: o grupo de amigos; in giro: por aí / arredor; verdetto. A xuíza pedíulle ó acusado que se erguese mettere in giro: poñer en circulación; nel giro di: para escoita-lo veredicto. OBS.: termo inv. en canto no prazo de (tempo); prendere in giro qualcuno: ó xénero; pl. giudici. tomarlle o pelo a alguén; presa in giro: tomadura giudiziario -a adx. Xudicial. Il condannato fu affida- de pelo. to alla polizia giudiziaria. O condenado foi enco- gironzolare v. intr. [aux. avere] 1 Deambular, vagar, mendado á policía xudicial. errar. Ha gironzolato qua e là l’intera mattina e non giudizio s.m. 1 Xuízo, sentido. Perché hai dato un cal- ha fatto nulla. Deambulou de acó para aló toda a cio alla porta? Hai perso il giudizio? ¿Por que lle mañá e non fixo nada. 2 Dar voltas (sospeitosa- deches unha patada á porta? ¿Perdíche-lo xuízo? mente). Gironzolano intorno alla tua macchina chis- 2 Opinión, parecer. Deve dare il suo giudizio, ma sà a quale scopo. Dan voltas arredor do teu coche non sa cosa dire. Debe da-la súa opinión, pero quen sabe con qué intención. OBS.: io gironzolo; v. non sabe qué dicir. 3 Xuízo (acción xudicial). Sono irreg. V. táboa 1. stati citati in giudizio come testimoni. Foron citados girovagare v.intr. [aux. avere] Deambular, vagar, ó xuízo como testemuñas. # a mio / tuo / suo... errar. Girovagava per le strade senza sapere dove giudizio: na miña / túa / súa... opinión; dente del andare. Deambulaba polas rúas sen saber ónde ir. giudizio: moa do xuízo. OBS.: io girovago, tu girovaghi; v. irreg. V. táboas 1 giudizioso -a adx. Axuizado -a, prudente, asisado -a. e 6. Nonostante l’età, è una bambina giudiziosa. A pesar gita s.f. Excursión, viaxe. Vogliono fare una gita in da idade, é unha nena axuizada. Portogallo. Queren facer unha excursión a Portugal. giugno s.m. Xuño, (mes de) San Xoán. Si è presen- tato all’appello di giugno, ma non ha superato l’esa- giù adv. Abaixo, embaixo. Il vino è giù in cantina. O me. Presentouse á convocatoria de xuño, pero non viño está abaixo na adega. # andare giù (tamén pasou o exame. fig.): baixar, diminuí-lo valor / prezo, deprimirse; andare su e giù: subir e baixar, andar adiante e giunco s.m. Xunco, xunca. Sulla riva del fiume c’e- atrás; buttar giù: abater / derrubar; buttarsi giù: rano molti giunchi. Na beira do río había moitos abaterse / desanimarse; da giù: desde abaixo; esse- xuncos. OBS.: pl. giunchi. re giù (fam.): estar baixo de ánimos / forzas; giù di giungere I v. intr. [aux. essere] Chegar. Vi chiamerò lì / su per giù: máis ou menos; in giù: cara abaixo; quando sarà giunto il momento di partire. mandar giù (tamén fig.): tragar, soportar; mettere Chamareivos cando chegue o momento de marchar. giù: pousar; non mi va (né su né) giù (tamén fig.): II v. tr. [aux. avere] Xuntar, unir. Si era inginoc- non son capaz de o tragar (alimento), non o sopor- chiato e aveva giunto le mani per pregare. to. Axeonllárase e xuntara as mans para rezar. # giun- giubbotto s.m. Cazadora. Mi piace il tuo giubbotto gere al colmo: chegar a unha situación intolerable; impermeabile. Gústame a túa cazadora impermea- giungere al cuore: conmover; giungere in porto: ble. # giubbotto antiproiettile: chaleco antibalas; chegar ó final felizmente. OBS.: v. irreg. V. táboa 11. giubbotto salvagente / di salvataggio: chaleco sal- giungla s.f. Xungla. Hanno incontrato una tigre nella vavidas. giungla. Atoparon un tigre na xungla. 255 goal giunta s.f. Xunta (comité). La giunta direttiva ha que sinto. 3 Xusto -a, exacto -a, preciso -a. Questa deciso di cambiare qualche norma. A xunta directi- bilancia indica il peso giusto. Esta balanza indica o va decidiu cambiar algunhas normas. # per giunta: peso xusto. II adv. Xusto. Arrivi giusto in tempo. enriba de / por riba. Chegas xusto a tempo. III s.m. O xusto (segundo a xustiza). Hanno dato a ciascuno il giusto. Déronlle a giuramento s.m. Xuramento (acto solemne). Ha cada un o xusto. mantenuto il giuramento perché è una persona di parola. Mantivo o xuramento porque é unha persoa gladiolo s.m. Gladíolo. Le ha regalato un mazzo di de palabra. # far giuramento: xurar; prestare giu- gladioli bianchi e rossi. Regaloulle un ramo de gla- ramento: prestar xuramento. díolos brancos e vermellos. giurare I v. tr. [aux. avere] Xurar (afirmar ou prome- gli I art. det. m. pl. Os, los. Metterò gli abiti e le cami- ter solemnemente). Giuro che osserverò lealmente i cie nell’armadio. Poñerei os traxes e as camisas miei doveri. Xuro que observarei lealmente os meus dentro do armario. Hai superato gli esami? deberes. II v. intr. [aux. avere] Xurar (prestar xura- ¿Pasáche-los exames? OBS.: emprégase, no canto mento). Il primo ministro ha giurato davanti al pre- da forma do art. i, diante de vocal, gn, pn, ps, s sidente. O primeiro ministro xurou diante do presi- líquido, sc, x, y e z. II pron. pers. 1 (m. sing.) Lle (a dente. el). Non gli permettono di portare via le riviste della biblioteca. Non lle deixan leva-las revistas da giuria s.f. Xurado. La giuria ascoltava l’avvocato biblioteca. Digli che non lo vuoi più vedere. Dille difensore con molta attenzione. O xurado escoitaba que non o queres ver máis. 2 (pl.) Lles (a eles / a o avogado defensor con moita atención. Fanno parte elas). Ho visto i tuoi amici e gli ho detto di farti gli della giuria di questo concorso gastronomico. auguri. Vin os teus amigos e díxenlles que che desen Forman parte do xurado deste concurso culinario. a en hora boa. OBS.: úsase en función de compl. giurisprudenza s.f. 1 (Cien.) Dereito. Studia nella indir. seguido dos pron. la, le, li, lo ou ne, dá lugar facoltà di Giurisprudenza. Estudia na facultade de ás formas pronominais gliela, gliele, glieli, glielo e Dereito. 2 Xurisprudencia. La giurisprudenza gliene, que equivalen ó galego lla / llela, llas / lle- romana è alla base del diritto odierno. A xurispru- las, llos / llelos e llo / llelo. A forma gliel’ empréga- dencia romana está na base do dereito actual. se diante de vocal ou de consoante h, no lugar de # facoltà di Giurisprudenza: facultade de Dereito; gliela ou glielo. V. i. giurisprudenza civile / penale: dereito civil / gliel’, gliela, gliele, glieli, glielo, gliene V. gli. penal; laurea in Giurisprudenza: licenciatura de globo s.m. Globo (corpo esférico). Globo terres- Dereito. tre. Globo terrestre. Globo oculare. Globo ocular. giustificare v. tr. [aux. avere] 1 Xustificar (explicar, ♦ Para referirse ó ‘globo dos nenos’ en italiano lexitimar). Niente può giustificare la violenza o la emprégase o termo palloncino. guerra. Nada pode xustifica-la violencia ou a gue- gloria s.f. Gloria. La gloria di Dio. A gloria de Deus. rra. 2 Xustificar, desculpar, escusar. Giustifica Raffaello raggiunse la gloria da giovane. Rafael sempre la condotta di suo fratello. Sempre xustifica alcanzou a gloria de mozo. # essere in gloria a conducta do seu irmán. OBS.: io giustifico, tu giu- (iron.): estar bébedo; lavorare per la gloria (iron.): stifichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. traballar gratuitamente. giustificazione s.f. 1 Xustificación (explicación, lexi- glorioso -a adx. Glorioso -a. Le gloriose anime dei timación). Devo darvi una giustificazione delle beati. As gloriosas almas dos beatos. È tornato glo- spese che ho fatto? ¿Teño que darvos unha xustifi- rioso e trionfante, come se avesse vinto chissà che cación dos gastos que fixen? 2 Xustificación, des- cosa. Volveu glorioso e triunfante, coma se gañase culpa, escusa. Questo modo di agire ha una buona quen sabe qué. giustificazione. Este xeito de proceder ten unha boa xustificación. gluteo s.m. Glúteo. I glutei sono i muscoli della nati- ca. Os glúteos son os músculos da nádega. giustizia s.f. Xustiza. Mi ha trattato con giustizia. Tratoume con xustiza. L’amministrazione della gius- gnocchi s.m. pl. Ñoquis. Gli gnocchi sono un tipo de tizia. A administración da xustiza. È caduto nelle pasta che si fa solitamente con farina e patate lesse. mani della giustizia. Caeu nas mans da xustiza. Os ñoquis son un tipo de pasta que se fai normal- mente con fariña e patacas cocidas. giusto -a I adx. 1 Xusto -a, equitativo -a. Quella professoressa è giusta con tutti i suoi allievi. goal s.m. inv. Gol. La nostra squadra ha segnato il primo goal. O noso equipo marcou o primeiro gol. Esa profesora é xusta con tódolos seus alumnos. ɔ 2 Axeitado -a, apropiado -a, adecuado -a. Non OBS.: pronúnciase /g l/; tamén existe a voz gol. trovo le parole giuste per esprimere ciò che provo. gobba s.f. 1 Chepa, corcova, xiba (persoa). Da lonta- Non atopo as palabras axeitadas para explica-lo no sembrava che avesse la gobba, ma era lo zaino. gobba 256

De lonxe parecía que tiña chepa, pero era unha golf s.m. inv. Golf. I grandi campi da golf hanno mochila. 2 Xiba (animal). Il dromedario ha un’uni- diciotto buche. Os grandes campos de golf teñen ca gobba. O dromedario ten unha única xiba. dezaoito buracos. gobbo -a I adx. Chepudo -a, xiboso -a. Il nano gobbo golfino s.m. Chaqueta (de punto). Ho perso un botto- disse le parole magiche per salvare la principessa. O ne del golfino. Perdín un botón da chaqueta. anano chepudo dixo as palabras máxicas para golfo s.m. (Xeog.) Golfo. Il golfo di Napoli è tra i più salva-la princesa. II s. Chepudo -a, xiboso -a. I belli d’Italia. O golfo de Nápoles é un dos máis gobbi soffrono di una malformazione della colonna bonitos de Italia. vertebrale. Os chepudos sofren unha malformación da columna vertebral. # colpo gobbo (iron.): golpe goloso -a I adx. Larpeiro -a, lambón -ona, lambetei- de sorte, acción desleal. ro -a. Questa bambina è così golosa che vuole anco- ra un gelato. Esta nena é tan larpeira que aínda goccia s.f. Gota. Delle gocce di sudore gli scivolava- quere outro xeado. II s. Larpeiro -a, lambón -ona, no sulla fronte. Unhas gotas de suor esvarábanlle lambeteiro -a. Sei un goloso, mangi sempre dolci. pola fronte. # a goccia a goccia: gota a gota; bere il Es un larpeiro, sempre comes doces. calice fino all’ultima goccia: chegar ó límite da amargura; cadere quattro gocce: caer catro gotas; gomito s.m. Cóbado, cotobelo. Mi sono fatto male al essere come due gocce d’acqua: ser cuspidos; la gomito mentre mi arrampicavo sul muro. Fíxenme goccia che fa traboccare il vaso: a gota que enche dano no cóbado mentres gabeaba polo muro. o vaso. OBS.: pl. gocce. # alzare il gomito: beber máis da conta. gocciolare I v. tr. [aux. avere] Chorrear. È piovuto gomitolo s.m. Nobelo. Il gattino giocava con il gomi- così tanto che le mie scarpe gocciolano acqua. tolo di lana. O gatiño xogaba co nobelo de la. Choveu tanto que os meus zapatos chorrean auga. gomma s.f. 1 Goma (substancia). Le suole di quelle II v. intr. [aux. essere / avere] 1 Gotear, gotexar, pin- scarpe sono di gomma. As solas deses zapatos son gar (deixar caer). Questo rubinetto gocciola. Esta de goma. 2 Goma de borrar. Vuoi una gomma da billa gotea. 2 Gotear, gotexar, pingar (caer). Il sud- inchiostro o da matita? ¿Queres unha goma de ore gli gocciolava dal viso. A suor goteáballe pola borrar tinta ou lapis? 3 (Autom.) Roda. Ho cambia- cara. OBS.: emprégase o aux. avere na acep. II.1. e to le gomme della macchina da poco. Cambiei as o aux. essere na acep. II.2; io gocciolo; v. irreg. V. rodas do coche hai pouco. # gomma americana: táboa 1. goma de mascar. godere v. intr. [aux. avere] Gozar. Da qui puoi godere gonfiare v. tr. [aux. avere] 1 Inflar, inchar. di una vista magnifica. Desde aquí podes gozar Bisognerebbe gonfiare questo pallone. Habería que dunha vista magnífica. inflar este balón. 2 (fig.) Inflar, esaxerar. Non dar- godimento s.m. Gozo, deleite, pracer. Provava un gli retta, gonfia tutte le notizie. Non lle fagas caso, godimento spirituale che lo riempiva di pace e infla tódalas noticias. # bere troppo gonfia lo sto- benessere. Sentía un gozo espiritual que o enchía de maco: beber demasiado incha o estómago; gonfia- paz e benestar. re di botte (fam.): dar unha malleira; la pioggia gonfia il fiume: a chuvia fai crece-lo río. OBS.: io goffaggine s.f. Torpeza (característica de quen é gonfio; v. irreg. V. táboa 7. torpe). La goffaggine di quei commenti dimostra una mancanza di diplomazia. A torpeza daqueles gonfio -a adx. 1 Inchado -a. Hanno i piedi gonfi dal comentarios demostra unha falta de diplomacia. caldo. Teñen os pés inchados pola calor. 2 (fig.) Inflado -a, cheo -a. Da quando è diventato direttore goffo -a adx. Torpe. Quella ragazza era un po’ goffa, è gonfio di orgoglio. Desde que chegou a director ma è riuscita a superare la sua insicurezza. Esa rapa- está inflado de orgullo. za era un pouco torpe, pero conseguiu supera-la súa inseguridade. gonfiore s.m. Inchazo, inchazón. Il colpo gli ha pro- dotto un gonfiore alla fronte. O golpe produciulle un gola s.f. 1 Gorxa, garganta. Hai cantato così tanto inchazo na fronte. che adesso hai mal di gola. Cantaches tanto que agora dóeche a gorxa. 2 Garganta, foz. Dobbiamo gonna s.f. Saia, faldra. L’indossatrice portava una attraversare quella gola tra le montagne innevate. camicia e una gonna corta. A modelo levaba unha Temos que atravesar aquela garganta entre as mon- camisa e unha saia curta. # gonna a pieghe: saia tañas nevadas. # avere l’acqua alla gola: estar coa plisada; gonna diritta: saia recta; gonna pantalo- auga ata a gorxa; far gola: facer ganas; prendere ne: saia pantalón; minigonna: minisaia. per la gola: ter pola gorxa a alguén, conquistar a gorgheggiare v. intr. [aux. avere] Chirlar, garular. alguén coa comida. Sul ramo dell’albero gorgheggiava un piccolo tordo. 257 grancassa

Sobre a rama daquela árbore chirlaba un pequeno # accettare qualcosa tanto per gradire: aceptar tordo. OBS.: io gorgheggio; v. irreg. V. táboa 4. algo por non dicir que non; voglia gradire: acépteo gorilla s.m. inv. 1 Gorila. Il gorilla è un tipo di scim- (ofrecendo algo; fórmula de cortesía). OBS.: io gra- mia dell’Africa centrale. O gorila é un tipo de simio disco, tu gradisci. de África central. 2 (fig.) Matón. È venuto con due grado s.m. Grao. C’è un alto grado di probabilità che gorilla per intimorirci. Veu con dous matóns para la ricerca abbia successo. Hai un alto grao de pro- atemorizarnos. babilidades de que a investigación teña éxito. Ho 39 governare v. tr. [aux. avere] Gobernar, administrar, gradi di febbre. Teño 39 graos de febre. # essere in rexer (un país, un banco, unha casa...). Il partito che grado: ser capaz; grado comparativo: grao com- ha vinto le elezioni governerà il paese per quattro parativo; grado di parentela: grao de parentela; anni. O partido que gañou as eleccións gobernará o grado militare: grao militar; grado superlativo: país durante catro anos. grao superlativo. governo s.m. Goberno. Stiamo attraversando una grado (di buon -) loc. adv. De (bo) grado, de boa crisi di governo. Estamos atravesando unha crise de gana. Ci ha aiutato di buon grado. Axudounos de goberno. (bo) grado. gracchiare v. intr. [aux. avere] Grallar, corvear. I graffiare v. tr. 1 Rabuñar, arrabuñar, gaduñar. La corvi gracchiavano sui campi di grano. Os corvos gatta l’ha graffiato mentre cercava di prendere un grallaban sobre os campos de trigo. OBS.: io grac- gattino. A gata rabuñouno mentres tentaba coller un chio. gatiño. 2 (fig.) Raiar (con algo punzante). Vi hanno graffiato la macchina con un chiodo. Raiáronvo-lo gracidare v. intr. [aux. avere] Croar. Ho sentito gra- coche cunha punta. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. cidare le rane per tutta la notte. Escoitei croa-las ras durante toda a noite. OBS.: io gracido; v. irreg. V. graffio s.m. 1 Rabuñadura, rabuñada, rabuño. Il táboa 1. bambino, giocando, mi ha dato un graffio sul brac- cio. O neno, xogando, fíxome unha rabuñadura no gracile adx. Feble, débil, fráxil. È un bambino graci- brazo. 2 (fig.) Raiadura. Questo tavolo è pieno di le, troppo delicato. É un neno feble, demasiado deli- cado. ♦ Para referirse ó ‘grácil’ en italiano póden- graffi e tacche. Esta mesa está chea de raiaduras e se empregar conxuntamente os termos elegante e marcas. delicato. grafico -a I adx. Gráfico -a. Prima di consegnare il gradazione s.f. Graduación (alcohólica). Questo lavoro, fa attenzione alle regole grafiche. Antes de vino ha un’alta gradazione. Este viño ten unha alta entrega-lo traballo, presta atención ás regras gráfi- graduación. cas. II s. 1 (m.) Gráfica, gráfico. Questo grafico mostra il risultato delle statistiche realizzate. Esta gradevole adx. Agradable, gustoso -a, pracenteiro -a. gráfica mostra o resultado das estatísticas realiza- Questo frutto ha un sapore dolce e gradevole. Este das. 2 Debuxante. La rivista è illustrata da un grafi- froito ten un sabor doce e agradable. co famoso. A revista está ilustrada por un debuxan- gradimento s.m. Agrado, gusto. Quel tipo di film te famoso. OBS.: m. pl. grafici, f. pl. grafiche. non è di mio gradimento. Ese tipo de filmes non é do grammatica s.f. Gramática. Lo studio della gramma- meu agrado. # indice di gradimento: grao de acep- tica permette una conoscenza più approfondita della tación. lingua. O estudio da gramática permite un coñece- gradinata s.f. 1 Escalinata. Hanno messo due vasi da mento máis profundo da lingua. Hanno appena pub- fiori sulla gradinata dell’altare maggiore. Puxeron blicato una grammatica del rumeno. Acaban de dous vasos de flores na escalinata do altar maior. publicar unha gramática do romanés. OBS.: pl. 2 Bancada (dun estadio, dun anfiteatro ou sim.). grammatiche. Dalla gradinata abbiamo visto benissimo la rappre- grammo s.m. Gramo. Quanti grammi pesa questa let- sentazione teatrale. Desde a bancada vimos moi ben tera? ¿Cantos gramos pesa esta carta? a representación teatral. granaio s.m. Celeiro. Dopo aver trebbiato la segale, gradino s.m. Chanzo, banzo, paso. Quanti gradini l’hanno messa nel granaio. Logo de malla-lo centeo, hanno le scale di quella torre? ¿Cantos chanzos gardárono no celeiro. teñen as escaleiras desa torre? grancassa s.f. (Mús.) Bombo (instrum.). La grancas- gradire v. tr. [aux. avere] 1 Agradecer, aceptar de bo sa è uno strumento a percussione. O bombo é un ins- grado. Gradisco il vostro invito, verrò volentieri. trumento de percusión. Agradezo a vosa invitación, irei de boa gana. 2 Querer, desexar. Gradiremmo un po’ d’acqua, per grancevola s.f. Centola. La corazza della grancevola favore. Quereriamos un pouco de auga, por favor. è arrotondata. O cacho da centola é arredondado. grancevola 258 granché pron. indef. Moita cousa. Questo romanzo 2 Ostentoso -a. Mi sembra una spesa grandiosa e non mi è sembrato un granché. Esta novela non me superflua. Paréceme un gasto ostentoso e superfluo. pareceu moita cousa. OBS.: úsase só en frases nega- granita s.f. Bebida de xarope e xeo picado. tivas. granito s.m. Granito. Il rivestimento di quella scali- granchio s.m. Cangrexo, caranguexo. I bambini nata è di granito. O revestimento desa escalinata é guardavano i granchi tra gli scogli della spiaggia. Os de granito. nenos miraban os cangrexos entre as rochas da praia. # prendere un granchio: mete-la pata. grano s.m. 1 Trigo. Ci hanno aiutato a mietere il grano. Axudáronnos a sega-lo trigo. 2 Gran (semen- grande I adx. 1 Grande. È un appartamento troppo te). Un grano di pepe. Un gran de pementa. Un grande per due persone. É un piso demasiado gran- ♦ de para dúas persoas. Il grande scrittore ha appena grano di sale. Un gran de sal. Para referirse ó pubblicato un nuovo romanzo. O grande escritor ‘gran (de arroz, café, trigo)’ en italiano emprégase acaba de publicar unha nova novela. 2 Grande, o termo chicco. vello (idade compar. dunha persoa). Le mie sorelle granturco s.m. Millo. La farina di granturco ha un sono più grandi di me. As miñas irmás son máis colore giallastro. A fariña de millo ten unha cor grandes ca min. II s. 1 Adulto -a. Questo ragazzino amarelada. OBS.: pl. granturchi. è così assennato che sembra un grande. Este rapaci- grappa s.f. Augardente, aguardente. La grappa è una ño é tan sensato que parece un adulto. 2 Grande. bevanda ad alta gradazione. A augardente é unha Abbiamo visto una mostra sui grandi della pittura bebida de alta graduación. portoghese contemporanea. Vimos unha exposición sobre os grandes da pintura portuguesa contempo- grappolo s.m. Acio, piña. Ho mangiato un grappolo ránea. # in grande: en grande; una gran bella di uva. Comín un acio de uvas. donna: unha muller fermosísima. OBS.: grande grasso -a I adx. 1 Gordo -a (persoa). Questo bambi- pódese apocopar en gran diante de palabras que no è troppo grasso. Este neno está demasiado gordo. comecen por consoante ou grupos consonánticos 2 Graxo -a, untuoso -a. Non mi piacciono i cibi excepto gn, pn, ps, s líquido, x ou z. Compar. de grassi. Non me gustan as comidas graxas. 3 Gra- super.: più grande / maggiore; superlat.: grandissi- xo -a (secreción). Il tuo shampoo è per capelli mo -a / massimo -a. grassi. O teu xampú é para cabelos graxos. grandezza s.f. 1 Tamaño. La tua stanza supera la mia 4 Abundante, considerable, cuantioso -a. Ha fatto in grandezza. O teu cuarto supera o meu en tamaño. grassi guadagni grazie ai suoi affari. Obtivo abun- 2 Grandeza, importancia. La grandezza dell’impre- dantes ganancias gracias ós seus negocios. II s.m. sa rende necessaria una dedizione assoluta. A gran- Graxa. Grasso di maiale. Graxa de porco. Macchia deza da empresa fai necesaria unha dedicación di grasso. Mancha de graxa. # una città grassa: absoluta. # in grandezza naturale: a tamaño natu- unha cidade rica. ral. gratificazione s.f. 1 Gratificación, prima. Hanno grandinare I v. intr. impers. [aux. essere / avere] ricevuto una gratificazione per quel lavoro. Sarabiar, saraibar, apedrar. Grandinava così forte Recibiron unha gratificación por aquel traballo. che ci siamo riparati in un portone. Sarabiaba tan 2 Satisfacción. Il vostro elogio è stato una gratifica- forte que nos abeiramos nun portal. II v. intr. [aux. zione per lui. O voso eloxio foi unha satisfacción essere] (fig.) Chover. Al fronte le pallottole grandi- para el. nano dappertutto. Na fronte as balas choven por todas partes. OBS.: grandina; v. irreg. V. táboa 1. gratis adv. Gratis, de balde. Oggi possiamo entrare gratis al museo. Hoxe podemos entrar gratis no grandine s.f. 1 Sarabia, saraiba, pedrazo. La grandi- museo. ne ha rovinato i pomodori del nostro orto. A sarabia estragou os tomates da nosa horta. 2 (fig.) Chuvia, gratitudine s.f. Gratitude, agradecemento. Sente una choiva. Gli è caduta addosso una grandine di insul- profonda gratitudine verso la sua famiglia. Sente ti. Caeulle enriba unha chuvia de insultos. unha profunda gratitude cara á súa familia. grandiosità s.f. inv. Grandiosidade. La grandiosità di grattacapo s.m. Crebacabezas (problema). La sua questi monumenti mostra la ricchezza della città. A irresponsabilità ci dà molti grattacapi. A súa irres- grandiosidade destes monumentos mostra a riqueza ponsabilidade dános moitos crebacabezas. da cidade. grattacielo s.m. Rañaceos. Nelle grandi città i quar- grandioso -a adx. 1 Grandioso -a, colosal. Hanno in tieri moderni sono pieni di grattacieli. Nas grandes progetto un’opera grandiosa in dodici volumi. cidades os barrios modernos están cheos de raña- Proxectan unha obra grandiosa en doce volumes. ceos. 259 grido grattare I v. tr. [aux. avere] 1 Rascar, rañar, cofar. grazia s.f. 1 Gracia, elegancia. La grazia dei suoi Puoi grattarmi la schiena? ¿Pódesme rasca-lo movimenti dimostra un’accurata educazione. A gra- lombo? 2 Rascar, raspar. Grattano la vernice della cia dos seus movementos demostra unha esmerada porta con la carta vetrata. Rascan o verniz da porta educación. 2 Gracia, encanto. Hanno lodato la tua coa lixa. II v. refl. [aux. essere] Rascarse, rañarse, grazia femminile. Loaron a túa gracia feminina. cofarse. Si grattava una gamba perché sentiva un 3 Gracia, don, mercé. Gli è stata concessa la grazia prurito insopportabile. Rascábase nunha perna por- del perdono. Foille concedida a gracia do perdón. que sentía un proído insoportable. 4 (Teol.) Gracia. È morto in grazia di Dio. Morreu na gracia de Deus. # essere nelle grazie di qualcuno: grattugia s.f. Relador. Non fare a pezzetti il formag- gozar do favor de alguén / caerlle ben a alguén; per gio e prendi la grattugia. Non tóre-lo queixo e colle grazia di Dio (fam.): por sorte. o relador. grazie interx. Gracias. Grazie dell’invito, ma oggi grattugiare v. tr. [aux. avere] Relar. Grattugia la scor- non posso venire da voi. Gracias pola invitación, za del limone. Rela a monda do limón. OBS.: io grat- pero hoxe non podo ir á vosa casa. # grazie a: gra- tugio; v. irreg. V. táboa 4. cias a; grazie di cuore: gracias de corazón; grazie gratuito -a adx. Gratuíto -a (tamén fig.). Ingresso mille: moitísimas gracias; grazie tante (tamén gratuito. Entrada gratuíta. Commenti gratuiti. irón.): moitas gracias; rendere grazie a qualcuno: Comentarios gratuítos. darlle as gracias a alguén. gravare I v. tr. [aux. avere] 1 Cargar (facer que grazioso -a adx. Gracioso -a (atractivo, agradable). alguén soporte algo). Ci gravano di lavori pesanti. Non è bello, ma ha un viso molto grazioso. Non é Cárgannos de traballos pesados. 2 (Econ.) Gravar. guapo, pero ten unha cara moi graciosa. Gravano la popolazione di tasse. Gravan a poboa- greco -a I adx. Grego -a. È un appassionato dell’arte ción con impostos. II v. intr. [aux. essere / avere] greca. É un apaixonado da arte grega. II s. 1 Gre- 1 Apoiarse. L’arco gravava su due colonne. O arco go -a (persoa). Questo greco è di Creta. Este grego apoiábase en dúas columnas. 2 (fig.) Pesar (unha é de Creta. 2 (m. sing.) Grego (lingua). Il greco ha responsabilidade). Il cattivo esito di questa decisio- un alfabeto proprio. O grego ten un alfabeto propio. ne graverà su di noi. O mal resultado desta decisión OBS.: m. pl. greci, f. pl. greche. ♦ pesará sobre nós. Para referirse a ‘gravar (un gregge s.m. Rabaño (tamén fig.). Il pastore portava il filme, un disco)’ en italiano emprégase o termo gregge verso i pascoli. O pastor levaba o rabaño registrare, para ‘gravar (unha superficie, un disco...) cara ós pastos. Non vorrei far parte di quel gregge incidere. d’incompetenti. Non querería formar parte daquel grave adx. 1 Suxeito -a á forza da gravidade. 2 (fig.) rabaño de incompetentes. Pesado -a. Un grave carico. Unha pesada carga. grembiule s.m. 1 Mandil, mantelo. Si è allacciato il 3 Grave, baixo -a. Suoni gravi e acuti. Sons graves grembiule per lavare i piatti. Atou o mandil para e agudos. 4 Grave (acento). La parola ‘bontà’ porta lava-los pratos. 2 Mandilón. Il bambino si è spor- l’accento grave. A palabra ‘bontà’ (bondade) leva o cato il grembiule d’inchiostro. O neno ensuciou o acento grave. 5 (fig.) Grave, serio -a (situación, mandilón con tinta. acción; persoa ou actitude formal). La malattia era grembo s.m. Colo, regazo. Teneva il figlio addor- più grave di quanto potessimo sospettare. A enfer- mentato in grembo. Tiña o fillo adormecido no colo. midade era máis grave do que podiamos sospeitar. # il grembo materno: o seo / ventre materno. Lo sguardo grave lasciava trasparire i suoi problemi. A mirada grave deixaba entreve-los seus problemas. gridare v. tr. e intr. [aux. avere] Gritar, berrar. Non gridare, ti ascolto perfettamente. Non grites, óiote gravidanza s.f. Embarazo, gravidez. Le hanno consi- perfectamente. Gli hanno gridato di tornare indietro. gliato di fare una vita più tranquilla durante la gra- Gritáronlle que volvese atrás. # gridare a più non vidanza. Aconselláronlle facer unha vida máis tran- posso: gritar ata fartarse; gridare a squarciagola: quila durante o embarazo. falar a berros. gravità s.f. inv. 1 Gravidade, seriedade. La gravità grido s.m. Grito, berro. Ho sentito un grido e sono della situazione lo portò a chiedere aiuto. A gravi- corso a vedere. Oín un grito e corrín para ir ver. dade da situación levouno a pedir axuda. 2 (Fís.) # di grido: de sona / de renome. OBS.: emprégase o Gravidade. La forza di gravità attrae i corpi a terra. pl. f. grida referido a persoas e o pl. m. gridi referi- A forza de gravidade atrae os corpos á terra. do a animais. gravoso -a adx. Pesado -a. È un compito troppo gra- grigio -a I adx. 1 Gris. Il piombo è grigio. O chumbo voso per noi. É unha tarefa demasiado pesada para é gris. 2 (fig.) Gris, escuro -a, triste. Le giornate gri- nós. gie mi rendono malinconica. Os días grises póñen- grigio 260

me melancólica. II s.m. Gris (cor). Il grigio dei suoi coidado de non tropezar con esa lea de cordas. Si capelli gli dà un’aria seria. O gris dos seus cabelos dibatteva in un groviglio di sentimenti. Loitaba dálle un aire serio. nunha lea de sentimentos. griglia s.f. 1 Grella. Vuoi una bistecca alla griglia? gru s.f. inv. 1 Grou grúa. La gru è un grande uccello ¿Queres un bisté á grella? 2 Reixa (de protección, di colore grigio. O grou é un gran paxaro de cor gris. no chan). L’acqua entrava attraverso la griglia. A 2 Guindastre, grúa. Hanno usato una gru per spo- auga entraba a través da reixa. stare le travi. Usaron un guindastre para move-las grillo s.m. Grilo. I grilli emettono un suono molto vigas. caratteristico. Os grilos emiten un son moi caracte- grugnire v. intr. [aux. avere] Gruñir, griñir. I maiali rístico. # andare a sentir cantare i grilli: morrer; grugnivano nel porcile. Os porcos gruñían no corte- avere dei grilli per il capo: ter paxariños na cabe- llo. OBS.: io grugnisco, tu grugnisci. za. gruppo s.m. Grupo, fato, feixe. Davanti alla chiesa grinza s.f. Engurra. Ti stiro la gonna? È piena di c’era un gruppo di turisti. Diante da igrexa había un grinze. ¿Pásochelle o ferro á saia? Está chea de grupo de turistas. # gruppo letterario: grupo lite- engurras. # non fa una grinza: senta perfectamen- rario; gruppo parlamentare: grupo parlamentario; te (un vestido). gruppo sanguigno: grupo sanguíneo. grissino s.m. Pan crocante en forma de barriñas lon- guadagnare I v. tr. [aux. avere] 1 Ganar, gañar. gas e estreitas. # essere magro come un grissino: Guadagna un elevato stipendio e può permettersi estar moi delgado. certi capricci. Gana un soldo elevado e pode permi- grondaia s.f. Canlón. La grondaia non lascia passare tirse certos caprichos. L’atleta della squadra nazio- l’acqua, bisognerebbe salire sul tetto. O canlón non nale ha guadagnato una medaglia. O atleta do equi- deixa pasa-la auga, habería que subir ó tellado. po nacional ganou unha medalla. 2 Obter, conseguir. Ha lavorato molto e ha guadagnato una grosso -a I adx. 1 Grande (tamén fig.). Queste mele promozione. Traballou moito e obtivo un ascenso. sono le più grosse dell’albero. Estas mazás son as 3 (fig.) Alcanzar. Gli alpinisti guadagnarono la máis grandes da árbore. L’affare è troppo grosso per vetta. Os alpinistas alcanzaron o cumio. II v. intr. me. O negocio é demasiado grande para min. [aux. avere] Ganar, gañar (mellorar). Ci ha gua- 2 Groso -a, gordo -a. Hanno preso rami grossi per dagnato molto da quando non usa gli occhiali. fare un falò. Colleron ramas grosas para facer unha Ganou moito desde que non usa as lentes. cacharela. 3 Robusto -a, forte. È un ragazzo alto e grosso. É un rapaz alto e robusto. 4 (fig.) guadagno s.m. Ganancia, beneficio. Il successo Importante, relevante. Ha conosciuto un grosso dell’affare ci ha dato molti guadagni. O éxito do imprenditore. Coñeceu un importante empresario. negocio deunos moitas ganancias. II s.m. Groso. Il grosso del lavoro è già fatto. O guaio s.m. Problema, aperto, apuro. Il guaio è che ho groso do traballo xa está feito. # caccia grossa: dimenticato le chiavi. O problema é que esquecín as caza maior; farla grossa: face-la boa; fiato grosso: chaves. # che guaio!: ¡que lata!; essere nei guai: arquexo; mare grosso: mareira; parole grosse: ter problemas; mettersi nei guai: meterse en pro- palabras ofensivas; pezzo grosso: persoeiro; sba- blemas; un mare di guai: unha chea de problemas. gliarsi di grosso: errar totalmente. OBS.: pl. guai. grossolano -a adx. Groseiro -a, basto -a, ordinario -a. guancia s.f. Meixela, fazula, moufa. La mamma ha Il suo scherzo non è mica divertente, mi sembra dato al bambino un bacio sulla guancia. A nai deu- abbastanza grossolano. A súa broma non é en abso- lle ó neno un bico na meixela. # porgere l’altra luto divertida, paréceme bastante groseira. Hanno guancia: poñe-la outra meixela. OBS.: pl. guance. presentato un lavoro grossolano. Presentaron un tra- ballo groseiro. guanto s.m. Guante, luva. I guanti di lana ti proteg- geranno le mani dal freddo. Os guantes de la prote- grotta s.f. Gruta, caverna, espenuca. Hanno trovato xeranche as mans do frío. # calzare come un guan- una grotta poco profonda in mezzo alle montagne. to: quedar á perfección (o calzado); trattare Atoparon unha gruta pouco profunda en medio das qualcuno con i guanti: tratar moi ben a alguén. montañas. guardare I v. tr. [aux. avere] 1 Mirar. A lei piace grottesco -a adx. Grotesco -a, ridículo -a. Così ma- molto guardare il paesaggio dalla finestra. A ela scherato, hai un aspetto grottesco. Disfrazado así, gústalle moito mira-la paisaxe desde a fiestra. tes un aspecto grotesco. OBS.: m. pl. grotteschi, f. pl. 2 Dar, estar orientado (unha casa, un cuarto). Il no- grottesche. stro appartamento è molto freddo perché guarda a groviglio s.m. Lea, maraña (tamén fig.). Fa attenzio- nord. O noso apartamento é moi frío porque dá ó ne a non inciampare in quel groviglio di corde. Ten norte. II v. refl. [aux. essere] 1 Mirarse. Oggi, prima 261 guida

di uscire, non ho neanche avuto tempo di guardarmi colleita. Cambiando male le marce, guasterai la fri- allo specchio. Hoxe, antes de saír, non tiven tempo zione. Cambiando mal as marchas, estragara-lo sequera de mirarme ó espello. 2 Gardarse, absterse. embrague. 2 (fig.) Interromper. Gli hanno guastato Guardati dal parlare di questo argomento, è meglio il discorso con interventi inopportuni. Interrompé- che non lo sappia nessuno. Gárdate de falar sobre ronlle o discurso con intervencións inoportunas. este asunto, é mellor que non o saiba ninguén. III v. II v. intr. pron. [aux. essere] Estragarse (tamén fig.). refl. recíp. [aux. essere] Mirarse. Dopo tanti anni L’orologio si è guastato. O reloxo estragouse. senza vedersi, si guardavano l’un l’altro con curiosi- Mangia questa frutta prima che si guasti. Come esta tà. Despois de tantos anos sen verse, mirábanse un fruta antes de que se estrague. Ieri c’era bel tempo a outro con curiosidade. # Dio me ne guardi!: ma oggi si è guastato. Onte ía bo tempo pero hoxe ¡Deus me libre!; guardare con la coda del occhio / estragouse. guardare di sbieco: mirar de esguello; guardare di traverso / storto: mirar mal; guardarsi alle spalle: guasto -a I adx. Estragado -a, avariado -a. Il frigori- ter coidado. fero è guasto e non funziona bene. A neveira está estragada e non funciona ben. II s.m. Avaría, de- guardaroba s.m. inv. 1 Gardarroupa, roupeiro. sarranxo. Non abbiamo luce per un guasto al siste- Quando avrai finito di stirare, metti le lenzuola nel ma elettrico. Non temos luz por unha avaría no sis- guardaroba. Cando remates de pasa-lo ferro, mete tema eléctrico. as sabas no gardarroupa. 2 Gardarroupa, vestiario (dun local público ou dunha persoa). Nel guardaro- guerra s.f. Guerra (tamén fig.). Hanno dichiarato ba di questo teatro bisogna pagare per lasciare i cap- guerra al paese vicino per occuparne territorio. potti. No gardarroupa deste teatro hai que pagar Declaráronlle a guerra ó país veciño para ocupar para deixa-los abrigos. Devo rinnovare il mio guar- territorio. Non vorrei trovarmi in mezzo alla vostra daroba perché non ho più niente da mettermi. Teño guerra d’interessi. Non querería atoparme no medio que renova-lo meu gardarroupa porque non teño da vosa guerra de intereses. # guerra civile: guerra nada máis que poñer. civil. guardia s.f. 1 Garda, vixilancia. Hanno assunto un guerreggiare v. intr. [aux. avere] Guerrear. I popoli impiegato per fare la guardia notturna. Contrataron di questa zona guerreggiarono tra loro per ottenere un empregado para face-la garda nocturna. l’egemonia. Os pobos desta zona guerrearon entre 2 Garda (grupo de soldados). Quando siamo stati a eles para acada-la hexemonía. OBS.: v. irreg. V. Londra siamo andati a vedere il cambio della táboa 4. Guardia. Cando estivemos en Londres fomos ve-lo cambio da Garda. 3 Soldado de garda. C’è una guerriero -a I adx. Guerreiro -a, belicoso -a. Il suo guardia all’ingresso della caserma. Hai un soldado spirito guerriero la portava a difendere accanita- de garda á entrada do cuartel. # cane da guardia: mente i suoi ideali. O seu espírito guerreiro levábaa can gardián; essere di guardia: estar de garda; a defender tenazmente os seus ideais. II s. guardia del corpo: escolta; guardia medica: sec- Guerreiro -a. Le virtù del guerriero furono cantate ción de urxencias dun centro médico; medico di dal poeta. As virtudes do guerreiro foron cantadas guardia: médico de garda. polo poeta. guardiano -a s. Gardián -ana, vixilante. Il guardiano gufo s.m. Bufo. Il gufo si nutre di roditori, insetti e del museo ha sentito dei rumori e ha telefonato alla uccelli. O bufo nútrese de roedores, insectos e paxa- polizia. O gardián do museo oíu ruídos e chamou a ros. policía. guida s.f. 1 Conducción (dun vehículo). La guida guarigione s.f. Curación. La guarigione dei feriti diventa pericolosa quando si superano i limiti di sarà lunga e complicata. A curación dos feridos será velocità. A conducción faise perigosa cando se longa e complicada. superan os límites de velocidade. 2 Guía (orienta- guarire I v. tr. [aux. avere] Curar, sandar. Quelle cure ción; tamén fig.). Nei giorni di nebbia la bussola è l’hanno guarito dai reumatismi. Aqueles coidados stata la nostra guida. Nos días de néboa o compás curárono da reuma. II v. intr. [aux. essere] Curar, foi a nosa guía. Ha lavorato sotto la guida del pro- sandar. Ha dovuto restare a letto per guarire dall’in- fessore. Traballou baixo a guía do profesor. 3 Guía fluenza. Tivo que quedar na cama para cura-la (libro; persoa). Vorrei una guida della Svizzera con gripe. OBS.: io guarisco, tu guarisci. l’elenco degli alberghi. Querería unha guía de Suíza coa lista dos hoteis. La guida vi ha spiegato la sto- guarnire v. tr. [aux. avere] Acompañar un prato ria della città. O guía explicóuvo-la historia da cida- cunha gornición. OBS.: io guarnisco, tu guarnisci. de. 4 Raíl, carril. Il cassetto non si chiude perché la guastare I v. tr. [aux. avere] 1 Estragar, danar. La guida è storta. O caixón non pecha porque o raíl gelata ha guastato il raccolto. A xeada estragou a está torcido. # guida turistica: guía turístico -a, guidare 262

posto di guida: posto do conductor; scuola (di) das ostras é nacarada no interior. # uscire dal gu- guida: autoescola. scio: viaxar, cambia-los costumes. guidare v. tr. [aux. avere] 1 Guiar, conducir, orientar. gustare v. tr. [aux. avere] 1 Probar. Volete gustare un Ci ha guidati attraverso le montagne verso la valle. po’ di questo liquore? ¿Queredes probar un pouco Guiounos a través das montañas cara ó val. 2 Conducir, guiar (un vehículo). Ho imparato a gui- deste licor? 2 Saborear, degustar. Il frullato era dare il camion. Aprendín a conducir camións. buonissimo, l’ho proprio gustato. O batido estaba 3 (fig.) Guiar, conducir, encarreirar. Il buon senso boísimo, saboreeino realmente. ti guiderà a una soluzione accettabile. O sentido común guiarate a unha solución aceptable. # impa- gusto s.m. 1 Gusto, gosto (sentido). Gli organi del rare a guidare: aprender a conducir. gusto si trovano nella cavità orale. Os órganos do gusto atópanse na cavidade oral. 2 Sabor, gusto, guidatore -trice s. Conductor -ora (dun vehículo). Sono andato in macchina con lei e mi sembra una gosto. Mi piace la frutta dal gusto un po’ amaro. guidatrice prudente. Fun no coche con ela e paréce- Gústame a froita de sabor un pouco amargo. me unha conductora prudente. 3 Gusto, gosto, pracer. Si è presa il gusto di fare le guinzaglio s.m. Correa (dos animais). Ha messo il vacanze da sola. Deuse o gusto de ir de vacacións guinzaglio al cane e l’ha portato in giardino. Púxolle soa. 4 Gusto (sensibilidade á beleza). Hanno arre- a correa ó can e levouno ó xardín. # lasciarsi por- dato il salotto con un gusto squisito. Decoraron a tare al guinzaglio: someterse á vontade allea; tene- sala cun gusto exquisito. # al gusto di: con sabor a; re al guinzaglio qualcuno: frear a alguén. avere gusto: ter (bo) gusto, pasalo ben; essere di guscio s.m. 1 Casca (ovo, noz, abelá...). Ho tolto il buon gusto: ter bo gusto. guscio alle mandorle. Quitéille-la casca ás améndo- as. 2 Cuncha (dos moluscos e outros). Il guscio gustoso -a adx. Gustoso -a, saboroso -a. Questa carne delle ostriche è madreperlaceo all’interno. A cuncha è tenera e gustosa. Esta carne é tenra e gustosa. H

habitat s.m. inv. 1 Hábitat. L’habitat dei cactus è il válidos. II adx. 1 Minusválido -a. Quella bambina deserto. O hábitat dos cactos é o deserto. 2 (fig.) handicappata va a una scuola speciale. Aquela nena Ambiente, atmosfera, medio. Non si trovava nel suo minusválida vai a unha escola especial. 2 En des- habitat perché non c’erano i suoi amici. Non se vantaxe. Senza una formazione specifica ti troverai encontraba no seu ambiente porque non estaban os handicappato di fronte agli altri concorrenti. Sen seus amigos. unha formación específica atoparaste en desvanta- hall s.f. inv. Vestíbulo. Ti aspetto nella hall dell’alber- xe fronte ós outros competidores. OBS.: pronúnciase /andikap’pato/. go. Espérote no vestíbulo do hotel. OBS.: pronúncia- se /:c | /. hobby s.m. inv. Hobby, pasatempo. Il suo hobby è handicap s.m. inv. 1 Hándicap. Il suo maggiore han- l’alpinismo. O seu hobby é o alpinismo. # avere un dicap è la mancanza di esperienza. O seu maior hán- hobby: ter un hobby; fare (qualcosa) per hobby: OBS c dicap é a falta de experiencia. 2 Minusvalía. Le per- facer (algo) como hobby. : pronúnciase /’ bbi/. sone con handicap fisici possono svolgere molti hostess s.f. inv. Azafata. La hostess ci ha spiegato che lavori. As personas con minusvalías físicas poden l’aereo sarebbe atterrato dopo quindici minuti. A desenvolver moitos traballos. OBS.: pronúnciase azafata explicounos que o avión aterraría despois /’andikap/. de quince minutos. OBS.: pronúnciase /’c stes/. handicappato -a I s. Minusválido -a. La società deve hotel s.m. inv. Hotel. Sono alloggiato in un hotel a provvedere all’integrazione degli handicappati. A quattro stelle. Estou aloxado nun hotel de catro sociedade debe favorece-la integración dos minus- estrelas. OBS.: pronúnciase /o’tεl/.

I

i art. det. m. pl. Os, los. I libri sono sullo scaffale. Os identico -a adx. Idéntico -a, igual. Si deduce che libros están sobre o estante. Sono andato a vedere i sono fratelli dal fatto che sono identici. Dedúcese dintorni. Fun ve-los arredores. OBS.: emprégase que son irmáns polo feito de que son idénticos. OBS.: diante de palabras m. pl. que non empecen por gn, m. pl. identici, f. pl. identiche. pn, ps, s líquido, sc, x, y, z ou vocal (neses casos úsase o art. gli). V. gli. identificare I v. tr. [aux. avere] Identificar, recoñe- cer. Il testimone ha identificato l’accusato. A teste- ibernazione s.f. (Biol.) Hibernación. Alcuni animali muña identificou o acusado. II v. intr. pron. [aux. passano la stagione fredda in ibernazione. Algúns essere] Identificarse. S’identifica con lui perché animais pasan a estación fría en hibernación. hanno avuto gli stessi problemi. Identifícase con el Iddio V. Dio. porque tiveron os mesmos problemas. OBS.: io iden- idea s.f. 1 Idea, concepto. L’uomo non accetta facil- tifico, tu identifichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. mente l’idea della morte. O home non acepta facil- identificazione s.f. Identificación. Non è stata possi- mente a idea da morte. 2 Idea. Hai molte idee, per- bile l’identificazione delle vittime. Non foi posible a ché non cerchi di metterle in pratica? Tes moitas identificación das víctimas. L’identificazione fra il ideas, ¿por que non intentas poñelas en práctica? pubblico e la protagonista si è stabilita dal primo Le vostre idee sono sempre state radicali. As vosas momento. A identificación entre o público e a pro- ideas sempre foron radicais. 3 Aspecto, aparencia, tagonista estableceuse dende o primeiro momento. traza. Non mi dava l’idea di una persona simpatica. Non me tiña o aspecto dunha persoa simpática. identità s.f. inv. Identidade. Non ci sono dubbi sull’i- # avere idea di: ter intención de; cambiare idea: dentità dell’autore del sonetto. Non hai dúbidas cambiar de idea; idea fissa: idea fixa; neanche per sobre a identidade do autor do soneto. # carta d’i- idea!: ¡de ningunha maneira!; non avere la più dentità: documento nacional de identidade. pallida idea: non ter nin a máis remota idea. ideologia s.f. Ideoloxía. Queste dichiarazioni con- ideale I adx. 1 Ideal, irreal. Non gli piace la realtà e traddicono l’ideologia del partito. Estas declara- cerca di costruire un mondo ideale. Non lle gusta a cións contradín a ideoloxía do partido. realidade e intenta construír un mundo ideal. idioma s.m. Idioma, lingua. Il fiammingo è uno degli 2 Ideal, óptimo -a. Mi sembra la soluzione ideale idiomi parlati in Belgio. O flamengo é un dos idio- per questo problema. Paréceme a solución ideal mas falados en Bélxica. OBS.: pl. idiomi. para este problema. II s.m. Ideal. Non si devono tra- dire i propri ideali. Non se deben traizoa-los propios idoneità s.f. inv. Idoneidade. Tutti erano d’accordo ideais. Gli ideali di bellezza cambiano. Os ideais de sull’idoneità di questo luogo per la costruzione della beleza cambian. casa. Todos estaban de acordo sobre a idoneidade idealizzare v. tr. [aux. avere] Idealizar. La città mi ha deste lugar para a construcción da casa. # esame / deluso, probabilmente perché l’avevo idealizzata. A prova di idoneità: exame / proba de aptitude. cidade decepcionoume, probablemente porque a idoneo -a adx. 1 Apto -a. É una persona idonea a un idealizara. posto di responsabilità. É unha persoa apta para un ideare v. tr. [aux. avere] Idear, discorrer, inventar. posto de responsabilidade. 2 Idóneo -a, apropiado -a, Hanno ideato un metodo più rapido ed economico. axeitado -a. Ha scelto il manuale più idoneo per l’in- Idearon un método máis rápido e económico. OBS.: segnamento dell’italiano. Elixiu o manual máis idó- io ideo, tu idei. neo para o ensino do italiano. idratare 266 idratare v. tr. [aux. avere] Hidratar. Ho comperato sempre avuto paura dell’ignoto. Non lle gustan os una nuova crema per idratare la pelle. Comprei unha cambios; sempre tivo medo do descoñecido. nova crema para hidrata-la pel. il art. det. m. sing. O, lo. Il bambino ha perso l’orolo- idraulico -a I adx. Hidráulico -a. L’energia idraulica gio. O neno perdeu o reloxo. Devi finire il lavoro è quella prodotta dall’acqua. A enerxía hidráulica é oggi. Debes remata-lo traballo hoxe. OBS.: empré- a producida pola auga. II s. Fontaneiro -a. gase diante de palabras m. sing. que non empecen Dobbiamo chiamare l’idraulico per riparare il rubi- por gn, pn, ps, s líquido, sc, x, y, z ou vocal (neses netto. Temos que chama-lo fontaneiro para arranxa- casos úsase a forma do art. lo ou l’). la billa. # impianto idraulico: instalación de fonta- illecito -a I adx. Ilícito -a. Si trattava di un rapporto nería. OBS.: m. pl. idraulici, f. pl. idrauliche. illecito, perché lei era sposata. Tratábase dunha idrogeno s.m. Hidróxeno. La molecola dell’acqua è relación ilícita, porque ela estaba casada. II s.m. composta di idrogeno e ossigeno. A molécula de Delicto. La frode fiscale è un illecito. A fraude fis- auga está composta de hidróxeno e osíxeno. cal é un delicto. # illecito civile: delicto civil; illeci- iena s.f. Hiena (tamén fig.). La iena è un animale che to penale: delicto penal. si ciba di carogne. A hiena é un animal que se ali- illegale adx. Ilegal. Si dedicava all’esportazione ille- menta de prea. Quell’uomo d’affari non ha pietà con gale di opere d’arte. Dedicábase á exportación ile- i concorrenti: è una iena. Aquel home de negocios gal de obras de arte. non ten piedade cos competidores: é unha hiena. illegalità s.f. inv. Ilegalidade. I contrabbandieri si tro- ieri I adv. Onte. Ieri pioveva, ma oggi c’è sole. Onte vano in una situazione d’illegalità. Os contrabandis- chovía, pero hoxe fai sol. II s.m. Pasado (recente). tas atópanse nunha situación de ilegalidade. La vita di ieri era più calma di quella di oggi. A vida do pasado era máis tranquila cá de hoxe. # da ieri illeggibile adx. Ilexible. Ha una scrittura difficile da a oggi (tamén fig.): de onte para hoxe; l’altro ieri: capire, anzi illeggibile. Ten unha escritura difícil de antonte; nato ieri: inxenuo. entender, aínda máis, ilexible. igiene s.f. Hixiene. La mancanza d’igiene favorisce la illegittimo -a adx. Ilexítimo -a. Ha dovuto rinunciare diffusione delle epidemie. A falta de hixiene favore- alle sue illegittime pretese di potere. Tivo que desis- ce a difusión das epidemias. tir das súas ilexítimas pretensións ó poder. # figlio illegittimo: fillo ilexítimo. igienico -a adx. Hixiénico -a. Le cucine dei ristoran- ti devono osservare molte misure igieniche. As coci- illeso -a adx. Ileso -a, indemne. Pochi sono usciti ille- ñas dos restaurantes deben observar moitas medi- si dall’incendio dell’ospedale. Poucos saíron ilesos das hixiénicas. OBS.: m. pl. igienici, f. pl. igieniche. do incendio do hospital. ignorante I adx. 1 Ignorante (profano). È così igno- illogico -a adx. Ilóxico -a, absurdo -a. Ha fatto dei rante di botanica che non riconosce le piante più ragionamenti così illogici che non ho capito nulla. comuni. É tan ignorante en botánica que non recoñe- Fixo uns razoamentos tan ilóxicos que non entendín ce as plantas máis comúns. 2 Ignorante, inculto -a. nada. OBS.: m. pl. illogici, f. pl. illogiche. Non è affatto ignorante, legge moltissimo. Non é en illudere I v. tr. [aux. avere] Enganar (suscitar espe- absoluto ignorante, le moitísimo. II s. Ignorante, ranzas vas). L’illudeva dicendogli che la sua malat- inculto -a. Soltanto gli ignoranti sono convinti di tia non era grave. Enganábao dicíndolle que a súa sapere tutto. Só os ignorantes están convencidos de sabelo todo. enfermidade non era grave. II v. refl. [aux. essere] Facerse ilusións. Smetti d’illuderti e riconosci che ignoranza s.f. Ignorancia, incultura. Lo scopo della non ci riuscirai. Deixa de facerte ilusións e recoñe- scuola è combattere l’ignoranza. A finalidade da ce que non o conseguirás. OBS.: v. irreg. V. táboa 31. escola é combate-la ignorancia. illuminare I v. tr. [aux. avere] 1 Iluminar, alumear. ignorare v. tr. [aux. avere] 1 Ignorar, descoñecer. La luce dei lampioni illuminava la piazza. A luz dos Ignoravamo che fosse all’estero fino al giorno in cui farois iluminaba a praza. 2 (fig.) Iluminar. Quando è tornato. Ignorabamos que estivese no estranxeiro gli dettero la notizia, un grande sorriso illuminò il ata o día que volveu. 2 Ignorar (non prestar aten- suo volto. Cando lle deron a nova, un gran sorriso ción). Dal giorno della lite, suo cugino l’ignora iluminou o seu rostro. Tutt’a un tratto, il ricordo di completamente. Desde o día da discusión, o seu quello che suo nonno gli aveva detto illuminò la sua curmán ignórao completamente. OBS.: io ignoro. mente. De súpeto, o recordo do que o seu avó lle ignoto -a I adx. Descoñecido -a. Gli esploratori par- dixera iluminou a súa mente. II v. intr. pron. [aux. tivano per paesi ignoti. Os exploradores partían essere] Iluminarse (tamén fig.). S’illuminarono le cara a países descoñecidos. II s.m. sing. valli quando uscì il sole. Ilumináronse os vales Descoñecido. Non gli piacciono i cambiamenti; ha cando saíu o sol. Il suo sguardo s’illuminò all’arri- 267 imbizzarrirsi

vo della figlia. A súa mirada iluminouse coa chega- imbarcare I v. tr. [aux. avere] 1 Embarcar. Hanno già da da filla. OBS.: io illumino; v. irreg. V. táboa 1. imbarcato le provviste per navigare una settimana. illuminazione s.f. Iluminación (tamén fig.). Questa Xa embarcaron as provisións para navegar unha finestra permette una buona illuminazione della semana. 2 (fig.) Embarcar, meter (en empresas stanza. Esta fiestra permite unha boa iluminación perigosas, arriscadas ou difíciles). Aveva imbarcato do cuarto. Non si vedeva niente perché non avevano la ditta in un’operazione troppo rischiosa e la fece ancora installato l’illuminazione. Non se vía nada fallire. Embarcara a empresa nunha operación porque aínda non instalaran a iluminación. demasiado arriscada e fíxoa crebar. II v. refl. [aux. essere] 1 Embarcar. Ci imbarcheremo a Livorno e Un’improvvisa illuminazione mi ha fatto vedere la arriveremo a Barcellona. Embarcaremos en Livorno via d’uscita al nostro problema. Unha repentina ilu- e chegaremos a Barcelona. 2 (fig.) Embarcarse, minación fíxome ve-la saída ó noso problema. meterse (en empresas perigosas, arriscadas ou difí- illusione s.f. 1 Ilusión (percepción enganosa dos sen- ciles). Non imbarcarti in affari che non conosci tidos). Quando si viaggia in treno si ha l’illusione bene. Non te embarques en asuntos que non coñeces che il paesaggio si muova. Cando se viaxa en tren ben. OBS.: io imbarco, tu imbarchi; v. irreg. V. táboa tense a ilusión de que a paisaxe se move. 2 Ilusión, 5. quimera. Vive nell’illusione che un giorno i suoi imbarcazione s.f. Barca, embarcación menor. quadri piaceranno a un grande critico d’arte. Vive Andavamo spesso al porto per vedere le imbarca- coa ilusión de que un día os seus cadros lle gusta- zioni da pesca. Iamos a miúdo ó porto para ve-las rán a un gran crítico de arte. ♦ Para referirse á ‘ilu- barcas de pesca. sión, felicidade’ en italiano emprégase o termo entusiasmo e para ‘ilusión, aspiración’ sogno. imbecille I adx. Imbécil, idiota, estúpido -a. Saresti così imbecille da non approfittare di un’occasione illuso -a I part. pas. de illudere e adx. Iluso -a. così buona? ¿Serías tan imbécil para non aproveitar Neanche le persone più illuse crederebbero alle tue unha ocasión tan boa? II s. Imbécil, idiota, estúpi- promesse. Nin sequera as persoas máis ilusas crerí- do -a. Soltanto un imbecille non capirebbe questo an nas túas promesas. II s. Iluso -a. Se veramente concetto. Só un imbécil non entendería este concep- pensi che lo convincerai sei un’illusa. Se realmente to. pensas que o convencerás es unha ilusa. imbecillità s.f. inv. Imbecilidade, idiotez, estupidez. illustrare v. tr. [aux. avere] 1 Ilustrar. L’autrice ha Con questo atteggiamento intollerante ha dimostra- illustrato il libro con disegni fatti da lei stessa. A to la sua imbecillità. Con esta actitude intolerante autora ilustrou o libro con debuxos feitos por ela demostrou a súa imbecilidade. mesma. 2 Ilustrar, aclarar. Il professore illustra la sua spiegazione con molti esempi. O profesor ilus- imbestialire I v. tr. [aux. avere] Poñer como unha tra a súa explicación con moitos exemplos. fera, enfurecer. Quelle accuse l’hanno imbestialito. Aquelas acusacións puxérono como unha fera. II v. illustrazione s.f. Ilustración, imaxe, figura. I libri intr. pron. [aux. essere] Poñerse como unha fera, per bambini hanno molte illustrazioni a colori. Os enfurecerse. Quando gli dirò che ho rotto quel vaso libros para nenos teñen moitas ilustracións en color. s’imbestialirà. Cando lle diga que rompín aquel illustre adx. Ilustre, insigne, egrexio -a. Ariosto è un vaso poñerase como unha fera. OBS.: io imbestiali- illustre scrittore italiano del ‘500. Ariosto é un ilus- sco, tu imbestialisci. tre escritor italiano do século XVI. imbiancare I v. tr. [aux. avere] Branquear, albear. Le imbarazzante adx. Embarazoso -a. Io cercavo di evi- montagne si confondono con le nuvole perché la tare l’argomento perché era veramente imbarazzan- neve le ha imbiancate. As montañas confúndense te. Eu tentaba evita-lo tema porque era realmente coas nubes porque a neve branqueounas. II v. intr. embarazoso. pron. [aux. essere] Branquear, embranquecer, imbarazzare v. tr. [aux. avere] Facer sentir incómo- encanecer. Anche se è giovane, i suoi capelli si sono do -a. La presenza del direttore mi imbarazza. A pre- già imbiancati. Inda que é novo, os seus cabelos xa sencia do director faime sentir incómodo. branquearon. # imbiancare (il cielo): albea-lo día; imbiancare in volto: palidecer. OBS.: io imbianco, imbarazzo s.m. Apuro, embarazo. Era così timida tu imbianchi; v. irreg. V. táboa 5. che provava imbarazzo a parlare in pubblico. Era tan tímida que sentía apuro ó falar en público. imbianchino -a s. Pintor -ora (de albanelería). Gli # essere, trovarsi, sentirsi in imbarazzo: sentirse imbianchini stanno mescolando i colori. Os pintores incómodo -a; mettere in imbarazzo: facer sentir están mesturando as cores. incómodo -a. ♦ Para referirse ó ‘embarazo, gravi- imbizzarrirsi v. intr. pron. [aux. essere] Desbocarse dez’ en italiano emprégase o termo gravidanza. (cabalo). Il cavallo si è imbizzarrito a causa dei imboccare 268

tuoni. O cabalo desbocouse por mor dos tronos. momento posterior á posta do sol e anterior á noite. OBS.: io imbizzarrisco, tu imbizzarrisci. OBS.: io imbrunisco, tu imbrunisci. imboccare v. tr. [aux. avere] 1 Da-la comida na boca. imbucare v. tr. [aux. avere] Botar (ó correo). Ho già Il bambino non mangia ancora da solo e bisogna imbucato tutte le lettere alla Posta. Xa botei tódalas imboccarlo. O neno aínda non come só e hai que cartas en correos. OBS.: io imbuco, tu imbuchi; v. darlle a comida na boca. 2 Coller, meterse por irreg. V. táboa 5. (unha estrada, unha rúa...). Imboccherai la prima imbuto s.m. Funil, embude. Abbiamo bisogno di un strada a destra e troverai la stazione. Collera-la pri- imbuto per versare il vino nella bottiglia. meira rúa á dereita e atopara-la estación. OBS.: io Precisamos un funil para bota-lo viño na botella. imbocco, tu imbocchi; v. irreg. V. táboa 5. imitare v. tr. [aux. avere] Imitar. I suoi genitori le imbottigliamento s.m. 1 (fig.) Atoamento. C’era un dicevano sempre d’imitare quella bambina così edu- imbottigliamento perché il semaforo era guasto. cata. Os seus pais dicíanlle sempre que imitase Había un atoamento porque o semáforo estaba aquela nena tan educada. Ha imitato la voce del suo estragado. 2 Embotellamento. Quest’impresa si amico per non essere riconosciuto. Imitou a voz do occupa dell’imbottigliamento di acqua minerale. seu amigo para non ser recoñecido. Bembo propo- Esta empresa dedícase ó embotellamento de auga neva ai prosatori di imitare Boccaccio. Bembo pro- mineral. poñíalles ós prosistas que imitasen a Boccaccio. OBS.: io imito. imbottigliare v. tr. [aux. avere] Embotellar. Quando abbiamo visitato quella cantina di Chianti stavano imitazione s.f. Imitación. L’ammirazione per suo imbottigliando il vino. Cando visitamos aquela padre lo portava alla sua imitazione. A admiración adega de Chianti estaban embotellando o viño. polo seu pai levábao á súa imitación. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. immacolato -a adx. Inmaculado -a (tamén fig.). La imbranato -a I adx. Torpe. Prendi tu il vassoio per- cameriera portava un vestito nero e un grambiule ché io sono un po’ imbranato e posso rovesciarlo. immacolato. A camareira levaba un vestido negro e Colle ti a bandexa porque eu estou un pouco torpe un mandil inmaculado. Quel politico ha dietro di sé e podo tirala. II s. Torpe. Preferisco che non mi aiuti una carriera immacolata. Aquel político ten tras de perché è un imbranato. Prefiro que non me axude si unha carreira inmaculada. porque é un torpe. immaginare v. tr. [aux. avere] 1 Imaxinar, figurarse. imbrogliare v. tr. [aux. avere] 1 (fig.) Embrollar, Immagina che scoppi una guerra. Imaxina que esta- enlear. Avevo le idee chiare, ma le sue domande me la unha guerra. 2 Imaxinar (crer, pensar). le hanno imbrogliate. Tiña as ideas claras, pero as Immagino che abbia preso questa decisione a causa súas preguntas embrolláronmas. 2 (fig.) Enganar. dei suoi problemi familiari. Imaxino que tomou esta decisión por mor dos seus problemas familiares. Lo imbroglierà perché glielo venda a buon mercato. OBS.: pódese utilizar en forma pron. como resposta Enganarao para que llo venda barato. OBS.: v. irreg. de cortesía ou afirmación absoluta. La mia valigia V. táboa 7. la disturba? S’immagini! ¿A miña maleta moléstao imbroglio s.m. 1 (fig.) Lea, enredo. Come avete fatto (a vostede)? ¡En absoluto! Te ne ricorderai? a organizzare un tale imbroglio? ¿Como fixestes Immaginati! ¿Acordaraste diso? ¡Claro!; io imma- para organizar tal lea? 2 (fig.) Calote. Ho l’impres- gino; v. irreg. V. táboa 1. sione che questo affare sia un imbroglio. Teño a immaginario -a I adx. Imaxinario -a, ficticio -a, impresión de que este asunto é un calote. # cacciar- irreal. Vede difficoltà dove non ci sono; infatti, sono si in un imbroglio: meterse nunha lea. problemi immaginari. Ve dificultades onde non as imbroglione -a I s. Caloteiro -a. Gli imbroglioni hai; de feito, son problemas imaxinarios. II s.m. sanno ingannare la gente. Os caloteiros saben enga- sing. Conxunto das fantasías, mitos e símbolos na-la xente. II adx. Caloteiro -a. Non fidarti di lui: correspondentes a un individuo ou a unha colecti- è un imbroglione. Non te fíes del: é un caloteiro. vidade. imbrunire I v. intr. [aux. essere] Escurecer. immaginazione s.f. Imaxinación. L’immaginazione D’autunno il cielo imbrunisce presto. No outono o dei bambini è superiore a quella degli adulti. A ima- ceo escurece cedo. II v. intr. impers. [aux. essere] xinación dos nenos é superior á dos adultos. Escurecer, anoitecer. Dobbiamo ritornare a casa immagine s.f. Imaxe. Narciso era innamorato della prima che imbrunisca. Temos que volver á casa propria immagine. Narciso estaba namorado da súa antes de que escureza. III s.m. Anoitecer, noitiña, propia imaxe. Hanno scoperto un’immagine di bocanoite. L’imbrunire è il momento posteriore al Sant’Antonio fatta da un famoso scultore. tramonto e precedente alla notte. O anoitecer é o Descubriron unha imaxe de Santo Antonio feita por 269 immobilità

un famoso escultor. Questa ragazza è la viva imma- immersione s.f. Inmersión. Dopo l’immersione del gine dell’allegria: canta sempre. Esta rapaza é a sottomarino il mare è rimasto calmo. Trala inmer- viva imaxe da alegría: sempre canta. sión do submarino o mar quedou calmo. # linea d’immersione: liña de inmersión; navigare in immatricolare I v. tr. [aux. avere] Matricular. Prima immersione: navegar en inmersión. che le macchine possano circolare, bisogna imma- tricolarle. Antes de que os coches poidan circular immigrante I s. Inmigrante. Molti immigranti afri- hai que matriculalos. II v. refl. [aux. essere] cani venivano in Italia in cerca di lavoro. Moitos Matricularse no primero ano dos estudios univer- inmigrantes africanos viñan a Italia en busca de tra- sitarios. (aprox.) Matricularse. Quella ragazza si è ballo. II adx. Inmigrante. La popolazione immi- immatricolata alla facoltà di medicina. Aquela rapa- grante è in continua crescita. A poboación inmi- grante está en continuo crecemento. za matriculouse na facultade de medicina. OBS.: io immatricolo; v. irreg. V. táboa 1. immigrare v. intr. [aux. essere] Inmigrar. Le grandi città accolgono molte persone che immigrano in immaturità s.f. inv. Inmaturidade. L’immaturità di cerca di lavoro. As grandes cidades acollen moitas quel ragazzo si vede dal suo modo spensierato di persoas que inmigran en busca de traballo. agire. A inmaturidade daquel rapaz vese no seu modo despreocupado de actuar. immigrato -a I s. Inmigrado -a. Nelle città del nord dell’Italia ci sono molti immigrati. Nas cidades do immaturo -a I adx. Inmaturo -a. Disse: -Se la demo- norte de Italia hai moitos inmigrados. II adx. crazia non funziona bene è perché siamo un popolo Inmigrado -a. I lavoratori immigrati sono spesso immaturo. Dixo: -Se a democracia non funciona ben assunti per svolgere lavori pesanti. Os traballadores é porque somos un pobo inmaturo. II s. Inmaturo -a. inmigrados a miúdo son contratados para desenvol- È un’immatura perché non vuole affrontare il pro- ver traballos pesados. blema. É unha inmatura porque non quere afronta- immigrazione s.f. Inmigración. L’immigrazione è la lo problema. conseguenza dello squilibrio economico esistente. A immediato -a adx. Inmediato -a (tamén fig.). Abito inmigración é a consecuencia do desequilibrio eco- nelle immediate vicinanze del duomo e posso veder- nómico existente. lo dalla mia finestra. Vivo nas proximidades inme- imminente adx. Inminente. Quando ho saputo che il diatas da catedral e podo vela dende a miña fiestra. tuo arrivo era imminente ho avvertito gli amici. Il suo immediato successore nella direzione della Cando souben que a túa chegada era inminente avi- ditta fu il fratello. O seu inmediato sucesor na direc- sei os amigos. ción da empresa foi o irmán. La mia reazione imme- imminenza s.f. Inminencia. Era molto nervoso diata è stata di rimprovero, ma adesso capisco per- nell’imminenza dell’esame. Estaba moi nervioso ché l’ha fatto. A miña reacción inmediata foi de ante a inminencia do exame. reproche, pero agora comprendo por qué o fixo. immischiare I v. tr. [aux. avere] Involucrar, envolver, immensità s.f. inv. Inmensidade. L’uomo si sente pic- implicar. L’ha immischiato in un affare poco chiaro. colo di fronte all’immensità dell’universo. O home Involucrouno nun asunto pouco claro. II v. intr. síntese pequeno fronte á inmensidade do universo. pron. [aux. essere] Inmiscirse, entremeterse. Non immenso -a adx. 1 Inmenso -a, infindo -a. Il mare ci voglio immischiarmi nei vostri problemi. Non quero sembra immenso perché non vediamo i suoi confi- inmiscirme nos vosos problemas. OBS.: v. irreg. V. ni. O mar parécenos inmenso porque non vémo-los táboa 7. seus límites. 2 Inmenso -a, enorme. Quest’edificio immobile I adx. 1 Inmóbil, quedo -a, quieto -a. Il è immenso: ci si può perdere. Este edificio é inmen- cane è rimasto immobile accanto alla sedia del suo so: pódese perder un nel. padrone. O can permaneceu inmóbil a carón da immergere I v. tr. [aux. avere] Somerxer, mergullar. cadeira do seu amo. 2 Inmoble. Un terreno è un bene immobile. Un terreo é un ben inmoble. II s.m. Per pulirlo devi immergerlo nell’acido per un minu- Inmoble. Hanno costruito un immobile di fronte a to. Para limpalo tes que somerxelo en ácido duran- casa mia. Construíron un inmoble fronte á miña te un minuto. II v. refl. [aux. essere] 1 Somerxerse, casa. mergullarse. Si è immersa nel mare e poco dopo è riemersa in un altro punto. Somerxeuse no mar e immobiliare adx. Inmobiliario -a. Le hanno propo- pouco despois volveu á superficie noutro punto. sto di partecipare ad un affare immobiliare. 2 (fig.) Mergullarse. Mi sono immerso nella lettura Propuxéronlle que participase nun negocio inmobi- di questo romanzo e l’ho finito in due ore. liario. Mergulleime na lectura desta novela e remateina en immobilità s.f. inv. Inmobilidade. Da quando si era dúas horas. OBS.: v. irreg. V. táboa 31. rotto la gamba era costretto all’immobilità assoluta. immobilizzare 270

Desde que rompera a perna estaba obrigado á Inmunidade. C’è un vaccino che garantisce l’im- inmobilidade absoluta. munità dal colera. Hai unha vacina que garante a immobilizzare v. tr. [aux. avere] 1 Inmobilizar. La inmunidade ó cólera. # immunità diplomatica: dottoressa gli ha immobilizzato la gamba prima di inmunidade diplomática; immunità ecclesiastica: portarlo in ospedale. A doutora inmobilizoulle a inmunidade eclesiástica; immunità parlamentare: perna antes de levalo ó hospital. 2 Investir en bens inmunidade parlamentaria. inmobles. Penso di immobilizzare una parte impor- impaccio s.m. 1 Torpeza. Mostra un certo impaccio a tante del mio capitale. Penso investir en bens inmo- guidare perché ha la patente da poco tempo. Mostra bles unha parte importante do meu capital. unha certa torpeza conducindo porque ten o permi- immodestia s.f. Inmodestia. Si vanta con immodestia so de conducir dende hai pouco tempo. 2 Apuro, del lavoro che fa. Presume con inmodestia do traba- aperto. Mi trovo in un impaccio e soltanto tu puoi llo que fai. aiutarmi. Atópome nun apuro e só ti podes axudar- me. ♦ Para referirse ó ‘empacho’en italiano empré- immodesto -a adx. Inmodesto -a. Le persone immo- gase o termo indigestione. deste ostentano le loro qualità. As persoas inmodes- tas fan ostentación das súas calidades. impadronirsi v. intr. pron. [aux. essere] 1 Apro- piarse, apoderarse. S’impadronirà facilmente della immondizia s.f. (espec. en pl.) 1 Lixo (desperdicios). direzione del progetto. Apropiarase facilmente da Dopo la festa hanno raccolto tutte le immondizie in dirección do proxecto. 2 (fig.) Adquiri-lo dominio una borsa di plastica. Despois da festa recolleron (dunha lingua, materia ou técnica). Ho approfittato todo o lixo nunha bolsa de plástico. 2 Lixo, porca- del mio soggiorno a Lisbona per impadronirmi del llada, sucidade. Come fai a vivere in una camera portoghese. Aproveitei a miña estancia en Lisboa così piena di immondizie? ¿Como fas para vivir nun para adquiri-lo dominio do portugués. OBS.: io mi cuarto tan cheo de lixo? # secchio delle immondi- impadronisco, tu ti impadronisci. zie: caldeiro do lixo. impalcatura s.f. Estada. Hanno già installato le immorale adx. Inmoral. È immorale approfittare impalcature per realizzare i lavori di restauro della così della debolezza di una persona. É inmoral cattedrale. Xa instalaron as estadas para face-los aproveitarse así da debilidade dunha persoa. traballos de restauración da catedral. immoralità s.f. inv. Inmoralidade. L’immoralità del impallidire v. intr. [aux. essere] Palidecer. Quando si suo comportamento è innegabile. A inmoralidade do sentiva male impallidiva, ma non si lagnava. Cando seu comportamento é innegable. se sentía mal palidecía, pero non se queixaba. OBS.: immortalare v. tr. [aux. avere] Inmortalizar. Il pitto- io impallidisco, tu impallidisci. re immortalò sua figlia in un quadro. O pintor imparare v. tr. [aux. avere] Aprender, deprender. inmortalizou a súa filla nun cadro. Devi andare a scuola per imparare a leggere e a scri- immortale adx. 1 Inmortal. Gli angeli sono immor- vere. Tes que ir á escola para aprender a ler e a tali. Os anxos son inmortais. 2 (fig.) Inmortal, escribir. imperecedoiro -a, inmorredoiro -a. La fama immor- imparentarsi v. intr. pron. [aux. essere] Emparentar. tale di Petrarca è dovuta al Canzoniere. A fama Con quelle nozze s’imparentava con un famoso inmortal de Petrarca débese ó ‘Cancioneiro’. generale. Con aquela voda emparentaba cun famo- immortalità s.f. inv. Inmortalidade (tamén fig.). so xeneral. Molte religioni affermano l’immortalità dell’anima. imparziale adx. Imparcial, obxectivo -a, neutral. Moitas relixións afirman a inmortalidade da alma. Questa professoressa è giusta e imparziale. Esta La scoperta dell’America ha dato l’immortalità a profesora é xusta e imparcial. Cristoforo Colombo. O descubrimento de América deulle a inmortalidade a Cristovo Colón. imparzialità s.f. inv. Imparcialidade, obxectividade, neutralidade. L’arbitro deve decidere con imparzia- immune adx. 1 Exento -a. Certe persone sono immu- lità. O árbitro debe decidir con imparcialidade. ni da questo pagamento. Certas persoas están exen- tas deste pagamento. 2 Libre. Io sono immune da impassibile adx. Impasible, imperturbable, imperté- colpe: non ho fatto niente. Eu estou libre de culpas: rrito -a. Non potete restare impassibili di fronte a non fixen nada. 3 (Med.) Inmune. I vaccini ci ren- questa ingiustizia. Non podedes quedar impasibles dono immuni da certe malattie. As vacinas vólven- fronte a esta inxustiza. nos inmunes a certas enfermidades. impastare v. tr. [aux. avere] Amasar. Puoi sciogliere immunità s.f. inv. 1 Exención. Non gli è stata con- il burro mentre impasto la farina con le uova. Podes cessa l’immunità dal servizio militare. Non lle con- derrete-la manteiga mentres amaso a fariña cos cederon a exención do servicio militar. 2 (Med.) ovos. # impastare i colori: mestura-las cores (para 271 impensierire

pintar). ♦ Para referirse a ‘empastar (Med.)’ en ita- impedire v. tr. [aux. avere] 1 Impedir (prohibir ou liano emprégase o termo otturare. obstaculizar). I sequestratori gli hanno impedito di fuggire. Os secuestradores impedíronlle escapar. La impasto s.m. Masa. Ha fatto l’impasto per la pasta pioggia impedisce la visibilità. A chuvia impide a sfoglia. Fixo a masa para o follado. ♦ Para referir- visibilidade. 2 Impedir, evitar. La tua prudenza ha se ó ‘empaste (Med.)’en italiano emprégase o termo impedito che l’incidente stradale fosse più grave. A otturazione. túa prudencia impediu que o accidente de tráfico impatto s.m. 1 Impacto, choque. L’impatto della frec- fora máis grave. OBS.: io impedisco, tu impedisci. cia fece oscillare il bersaglio. O impacto da frecha impegnare I v. tr. [aux. avere] Empeñar, peñorar. Ha fixo oscila-lo albo. 2 (fig.) Impacto. Le loro dichia- dovuto impegnare l’orologio per avere un po’ di razioni hanno avuto un forte impatto sull’ambiente soldi. Tivo que empeña-lo reloxo para ter uns pou- politico nazionale. As súas declaracións tiveron un ♦ cos cartos. II v. refl. [aux. essere] 1 Esforzarse. forte impacto no ambiente político nacional. Para S’impegna nello studio perché vuole finire il corso referirse ó ‘empate’ en italiano emprégase o termo di laurea. Esfórzase no estudio porque quere rema- pareggio. ta-la carreira. 2 Comprometerse (obrigarse). Mi impaurire I v. tr. [aux. avere] Asustar, amedrentar. Ti sono impegnato a portarle i mobili domani. hanno impaurito affinché non raccontassi nulla. Comprometinme a levarlle os mobles mañá. Asustáronte para que non contases nada. II v. intr. e # impegnarsi a fondo: afanarse. ♦ Para referirse a intr. pron. [aux. essere] Asustarse, amedrentarse. ‘empeñarse, obcecarse’ en italiano emprégase o Impauriscono facilmente. Asústanse facilmente. Mi termo ostinarsi. sono impaurito quando ho sentito quegli strani impegnativo -a adx. Difícil, duro -a, custoso -a. Il rumori. Asusteime cando sentín aqueles estraños suo lavoro nel carcere è molto impegnativo. O seu ruídos. OBS.: io impaurisco, tu impaurisci. traballo no cárcere é moi difícil. # promessa impaziente adx. 1 Impaciente (que perde a pacien- impegnativa: promesa que compromete. cia). Era troppo impaziente e ha fatto tutto in antici- impegnato -a part. pas. de impegnare e adx. po. Estaba demasiado impaciente e fíxoo todo antes 1 Ocupado -a (que ten unha ocupación). Lavora de tempo. 2 Impaciente, ansioso -a. È così simpati- molto, è sempre impegnata. Traballa moito, está co che sono impaziente di rivederlo. É tan simpáti- sempre ocupada. 2 Comprometido -a. Sono impe- co que estou impaciente por volvelo ver. gnato a fare la parte manuale del lavoro. Estou com- impazientirsi v. intr. pron. [aux. essere] Impacien- prometido a face-la parte manual do traballo. tarse. Non devi impazientirti, vedrai che tutto si si- 3 Empeñado -a, peñorado -a. I soldi ottenuti dai stemerà. Non debes impacientarte, verás cómo todo gioielli impegnati sono stati di grande aiuto. Os car- se arranxará. OBS.: io mi impazientisco, tu ti impa- tos obtidos das xoias empeñadas foron de grande zientisci. axuda. impazienza s.f. 1 Impaciencia (falta de paciencia). impegno s.m. 1 Compromiso (obriga, responsabili- Devi essere più tollerante e non lasciarti dominare dade ideolóxica, social...). Assumo l’impegno d’in- dall’impazienza. Tes que ser máis tolerante e non viarvi la merce entro la fine del mese. Asumo o com- deixarte dominar pola impaciencia. 2 Impaciencia, promiso de vos envia-la mercancía antes de fin de inquietude. Camminavano velocemente per l’impa- mes. Ha tanti impegni che non la trovi mai in casa. zienza. Camiñaban velozmente pola impaciencia. Ten tantos compromisos que nunca a atopas na casa. Potremmo dire che questi romanzi mostrano impazzata (all’-) loc. adv. Á toa, ás toas, a treo. un evidente impegno politico. Poderiamos dicir que Correvano all’impazzata cercando di raggiungere estas novelas amosan un evidente compromiso polí- l’autobus. Corrían á toa tentando alcanza-lo auto- tico. 2 Afán, ansia. Da quando è stato promosso, bús. lavora con impegno ed entusiasmo. Desde que foi impazzire v. intr. [aux. essere] 1 Tolear, enlouquecer. ascendido, traballa con afán e entusiasmo. # senza ♦ Dopo la morte di sua moglie credette d’impazzire. impegno: sen compromiso (de comprar). Para Trala morte da súa muller creu tolear. 2 (fig.) referirse ó ‘empeño, obcecación’ en italiano empré- Louquear, tolear. Ogni volta che ti vede impazzisce, gase o termo ostinazione. perde la testa. Cada vez que te ve louquea, perde a impensabile adx. Impensable. La possibilità che lei cabeza. OBS.: io impazzisco, tu impazzisci. sia colpevole mi sembra impensabile. A posibilida- impedimento s.m. Impedimento, atranco, dificulta- de de que ela sexa culpable paréceme impensable. de. Riusciremo a finire in tempo, se non sorgerà impensierire I v. tr. [aux. avere] Preocupar, inquie- nessun impedimento. Conseguiremos rematar a tar, desacougar. Questo problema impensierisce noi tempo, se non xorde ningún impedimento. tutti. Este problema preocúpanos a todos nós. II v. imperare 272

intr. pron. [aux. essere] Preocuparse, inquietarse, Unha parte da Italia do norte pertenceu ó Imperio desacougarse. Quando ho visto che era tardi e non austro-húngaro. arrivavi mi sono molto impensierito. Cando vin que impersonale adx. Impersoal. Dobbiamo studiare i era tarde e non chegabas preocupeime moito. OBS.: verbi impersonali. Temos que estudia-los verbos io impensierisco, tu impensierisci. impersoais. Queste sono accuse impersonali, non imperare v. intr. [aux. avere] 1 Imperar. Roma impe- sono rivolte a nessuno in particolare. Estas son acu- rò su gran parte dell’Europa. Roma imperou sobre sacións impersoais, non van dirixidas a ninguén en gran parte de Europa. 2 (fig.) Imperar, dominar, concreto. Il loro stile è impersonale, monotono, predominar. In questa stanza impera il disordine. comune. O seu estilo é impersoal, monótono, Neste cuarto impera a desorde. OBS.: io impero. común. imperativo -a I adx. Imperativo -a. Non usare quel impertinente I adx. Impertinente. Ci è sembrato un tono imperativo perché non ti darò ascolto. Non uses ragazzo impertinente e maleducato. Pareceunos un ese ton imperativo porque non che prestarei aten- rapaz impertinente e maleducado. Quei commenti ción. II s.m. (Gram.) Imperativo (modo). ‘Prendilo’ impertinenti ci hanno messo in imbarazzo. Aqueles e ‘non cantare’ sono due imperativi. ‘Cólleo’ e ‘non comentarios impertinentes fixéronnos sentir incó- cantes’ son dous imperativos. modos. II s. Impertinente. Sei un’impertinente! imperatore -trice s. Emperador -triz. Gli imperatori Smettila di dire insolenze. ¡Es unha impertinente! del Giappone sono molto rispettati dai loro sudditi. Deixa de dicir insolencias. Os emperadores de Xapón son moi respectados impertinenza s.f. Impertinencia. La vostra imperti- polos seus súbditos. nenza e il vostro orgoglio mi sembrano insopporta- impercettibile adx. Imperceptible, inapreciable. La bili. A vosa impertinencia e o voso orgullo parécen- differenza tra questi gemelli è quasi impercettibile. me insoportables. Non tollererò un’altra A diferencia entre estes xemelgos é case impercepti- impertinenza. Non tolerarei outra impertinencia. ble. impeto s.m. 1 Ímpeto, violencia, enerxía. L’impeto imperdonabile adx. Imperdoable, inescusable, irre- delle acque ha trascinato le macchine e i camion. O misible. Questo errore è troppo grave, imperdonabi- ímpeto das augas arrastrou os coches e os camións. le. Este erro é demasiado grave, imperdoable. 2 (fig.) Arranque, arrebato. In un impeto d’ira se n’è andato e non ci ha più telefonato. Nun arranque imperfetto -a I adx. Imperfecto -a, defectuoso -a. de ira marchou e non nos chamou máis por teléfono. Questo apparecchio è imperfetto: l’abbiamo usato una volta e non funziona più. Este aparello é imper- impetuoso -a adx. 1 Impetuoso -a, enérxico -a. Un fecto: usámolo unha vez e xa non funciona. II s.m. vento impetuoso ha abbattuto gli alberi del giardino. (Gram.) Imperfecto (tempo). ‘Venivate’ è l’imper- Un vento impetuoso abateu as árbores do xardín. fetto d’indicativo del verbo ‘venire’. ‘Viñades’ é o 2 Impetuoso -a (fogoso). Ha un carattere troppo imperfecto de indicativo do verbo ‘vir’. impetuoso e irriflessivo. Ten un carácter demasiado impetuoso e irreflexivo. imperfezione s.f. Imperfección, defecto, falta. Lavora fino ad eliminare ogni imperfezione dall’o- impiantare v. tr. [aux. avere] 1 Montar (instalar). pera. Traballa ata eliminar toda imperfección da Devono ancora impiantare i motori della nuova obra. macchina. Aínda teñen que monta-los motores da nova máquina. 2 Instalar, establecer. Impianteremo imperiale adx. Imperial. La corona imperiale è stata nuovi uffici in altri paesi dell’Europa. Instalaremos rubata dal museo. A coroa imperial foi roubada do novas oficinas noutros países de Europa. museo. impianto s.m. Instalación. A quanto ammonteranno imperioso -a adx. Imperioso -a (autoritario). Ci indi- le spese d’impianto per la nuova cucina? ¿A canto cò la porta con un gesto imperioso. Indicóuno-la ascenderán os gastos de instalación para a nova porta cun xesto imperioso. cociña? L’impianto elettrico di questa casa è troppo impermeabile I adx. Impermeable. C’era uno strato vecchio. A instalación eléctrica desta casa é dema- impermeabile di terra che non lasciava passare l’ac- siado vella. # impianti sanitari: instalacións sani- qua agli strati più profondi. Había unha capa imper- tarias; impianto di riscaldamento: calefacción; meable de terra que non deixaba pasa-la auga ás impianto idraulico: canos (dunha casa); impianto capas máis profundas. II s.m. Gabardina. Qui piove industriale: instalacións industriais; impianto così poco che raramente si usa l’impermeabile. Aquí sportivo: instalacións deportivas. chove tan pouco que raras veces se usa a gabardina. impiccare I v. tr. [aux. avere] Aforcar, colgar, enfor- impero s.m. Imperio. Una parte dell’Italia settentrio- car. L’hanno impiccato a un albero per simulare un nale è appartenuta all’Impero austro-ungarico. suicidio. Aforcárono dunha árbore para simular un 273 importare

suicidio. II v. refl. [aux. essere] Aforcarse, colgarse, Implicáronvos nun mal asunto. OBS.: io implico, tu enforcarse. Si è impiccato in un momento di pazzia. implichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. Aforcouse nun momento de loucura. OBS.: io impic- implicazione s.f. Implicación. Queste dichiarazioni co, tu impicchi; v. irreg. V. táboa 5. hanno gravi implicazioni politiche. Estas declara- impicciare I v. tr. [aux. avere] Estorbar (en). Queste cións teñen graves implicacións políticas. sedie impicciano, bisogna spostarle. Estas cadeiras implicito -a adx. Implícito -a. Nella condanna della estorban, hainas que mover. II v. intr. pron. [aux. violenza è implicito il rifiuto del terrorismo. Na essere] Meterse, entremeterse. S’impiccia sempre condena da violencia é implícito o rexeitamento do delle faccende di suo figlio. Sempre se mete nos terrorismo. # proposizione implicita: proposición asuntos do seu fillo. # impicciati degli affari tuoi: subordinada co v. en infinitivo, xerundio ou partici- métete nos teus asuntos. OBS.: v. irreg. V. táboa 2. pio. impiccio s.m. 1 Estorbo, atranco. Queste scatole in implorare v. tr. [aux. avere] Implorar, suplicar, corridoio sono un vero impiccio. Estas caixas no rogar. Il condannato implorava perdono. O conde- corredor son un verdadeiro estorbo. 2 (fig.) Enredo, nado imploraba perdón. lea, problema. Si è messo in un impiccio. Meteuse nun enredo. # essere in un impiccio: estar nunha imponente adx. Impoñente. Il paesaggio di queste lea. OBS.: pl. impicci. montagne è imponente. A paisaxe destas montañas é impoñente. impiccione -a s. Entremetido -a, metido -a, indiscre- to -a. Sei un impiccione! Bada ai fatti tuoi. ¡Es un impopolare adx. Impopular. L’imposizione di nuove entremetido! Métete nos teus asuntos. tasse sarà impopolare. A imposición de novos impostos vai ser impopular. È impopolare tra i pro- impiegare I v. tr. [aux. avere] 1 Empregar, usar, uti- pri compagni perché arriva sempre in ritardo. É lizar. Hai impiegato bene i soldi della famiglia. impopular entre os seus propios compañeiros por- Empregaches ben os cartos da familia. 2 Empregar, que sempre chega tarde. colocar. Voleva impiegare sua cugina in un negozio di alimentari. Quería emprega-la súa curmá nunha imporre I v. tr. [aux. avere] Impoñer, impor (sobre- tenda de comestibles. II v. refl. [aux. essere] poñer ou aplicar). Cerca sempre d’imporre la pro- Empregarse, colocarse. Si sono impiegati nello stu- pria volontà. Sempre tenta impoñe-la súa vontade. dio di un avvocato. Empregáronse no bufete dun Hanno imposto un limite di velocità e dobbiamo ri- avogado. OBS.: io impiego, tu impieghi; v. irreg. V. spettarlo. Impuxeron un límite de velocidade e témo- táboa 6. lo que respectar. II v. refl. e intr. pron. [aux. essere] Impoñerse, imporse. Durante la lite, tuo padre si è impiegato -a I part. pas. de impiegare e adx. imposto a tutti. Durante a rifa, teu pai impúxose a 1 Empregado -a, usado -a, utilizado -a. Considero todos. S’impone una modifica importante. Imponse perdute le ore impiegate a spiegarti il funzionamen- unha modificación importante. OBS.: v. irreg. V. to di questo apparecchio. Considero perdidas as táboa 17. horas empregadas en explicarche o funcionamento deste aparato. 2 Empregado -a, colocado -a. Il importante I adx. Importante. Dobbiamo pensarci ragazzo impiegato sembra abbastanza efficiente. O bene perché la decisione è importante. Temos que rapaz empregado parece bastante eficiente. II s. pensalo ben porque a decisión é importante. Queste Empregado -a (traballador). Il nuovo impiegato persone sono molto importanti e bisogna trattarle della ditta viene dall’estero. O novo empregado da bene. Estas persoas son moi importantes e hainas empresa vén do estranxeiro. # impiegato pubblico: que tratar ben. II s.m. sing. Importante. funcionario. L’importante è risolvere questo problema, poi si vedrà. O importante é resolver este problema, logo impiego s.m. 1 Emprego, uso, utilización. L’impiego se verá. di questo materiale ci permetterà di impermeabiliz- zare la casa. O emprego deste material permitiranos importanza s.f. Importancia. Questo piccolo inci- impermeabiliza-la casa. 2 Emprego, colocación, dente non ha nessuna importanza. Este pequeno ocupación. Sto cercando un impiego nel settore pri- accidente non ten ningunha importancia. # darsi vato. Estou buscando un emprego no sector privado. importanza: darse importancia. OBS.: pl. impieghi. importare I v. tr. [aux. avere] (Econ.) Importar. implicare v. tr. [aux. avere] 1 Implicar, significar, Questa ditta importa banane dalle Canarie. Esta supoñer. Il fatto di essere d’accordo non implica che empresa importa plátanos das Canarias. II v. intr. e siano amici. O feito de estar de acordo non implica intr. impers. [aux. essere] Importar, contar. Ai tuoi que sexan amigos. 2 Implicar, involucrar, envolver. genitori importa molto quello che pensi. Ós teus Vi hanno implicato in un brutto affare. pais impórtalles moito o que pensas. Ciò che posso- importazione 274

no fare non mi importa. O que poidan facer non me nos axudar. 2 (Med.) Impotencia. Ha un grave pro- importa. blema d’impotenza sessuale. Ten un grave problema importazione s.f. Importación. Questa frutta è cara de impotencia sexual. # ridurre all’impotenza: perché è merce d’importazione. Esta froita é cara reducir (alguén) ata a impotencia. porque é mercancía de importación. impoverimento s.m. Empobrecemento (tamén fig.). importo s.m. Importe. Quale è l’importo totale di La guerra provocò l’impoverimento economico queste spese? ¿Cal é o importe total destas com- della regione. A guerra provocou o empobrecemen- pras? to económico da rexión. La mancanza di scrittori contribuisce all’impoverimento culturale. A falta de importunare v. tr. [aux. avere] Importunar. Non escritores contribúe ó empobrecemento cultural. importunarmi con pettegolezzi. Non me importunes con rexoubas. impoverire I v. tr. [aux. avere] Empobrecer (tamén fig.). Le tasse troppo alte hanno impoverito la popo- imposizione s.f. Imposición (de obrigas ou normas). lazione. Os impostos demasiado altos empobrece- Hanno fatto una manifestazione contro l’imposizio- ron a poboación. L’assenza di opere importanti ne di nuove tasse. Fixeron unha manifestación con- impoverisce l’arte scenica. A carencia de obras tra a imposición de novos impostos. importantes empobrece a arte escénica. II v. intr. impossessarsi v. intr. pron. [aux. essere] 1 Apo- pron. [aux. essere] Empobrecer(se). Ha perso tanto derarse, apropiarse. Non è riuscita a impossessarsi al gioco che si è impoverito. Perdeu tanto no xogo dei tuoi averi. Non conseguiu apoderarse das túas que (se) empobreceu. Le tradizioni popolari s’impo- pertenzas. 2 (fig.) Adquiri-lo dominio (dunha veriscono a poco a poco. As tradicións populares lingua, materia ou técnica). A poco a poco si è empobrecen(se) pouco a pouco. OBS.: io impoveri- impossessato dell’arte dell’oreficeria. Pouco a sco, tu impoverisci. pouco adquiriu o dominio da arte da ourivería. imprecisione s.f. Imprecisión, vaguidade. impossibile I adx. Imposible. Questo progetto è uma- L’imprecisione di questa espressione vi ha portati a namente impossibile. Este proxecto é humanamente un fraintendimento. A imprecisión desta expresión imposible. Da quando è malato ha un carattere levouvos a un malentendido. impossibile. Desde que está enfermo ten un carác- impreciso -a adx. Impreciso -a, vago -a, confuso -a. ter imposible. II s.m. sing. Imposible. È così ambi- Il suo scritto era impreciso, poco chiaro. O seu zioso che pretende l’impossibile. É tan ambicioso escrito era impreciso, pouco claro. que pretende o imposible. # fare l’impossibile: face-lo imposible. impregnare I v. tr. [aux. avere] Impregnar, embeber, imbuír. Impregnò un batuffolo di cotone in acetone impossibilità s.f. inv. Imposibilidade. Mi trovo per togliersi lo smalto. Impregnou un algodón en nell’impossibilità di rispondere alle loro domande. acetona para quita-lo esmalte. II v. intr. pron. [aux. Atópome na imposibilidade de responder ás súas essere] Impregnarse. Lo straccio si è completamen- preguntas. te impregnato di acqua e sapone. O trapo impreg- imposta s.f. 1 Contra, contraventá. Puoi accostare un nouse completamente en agua e xabón. po’ le imposte della finestra? ¿Podes entornar un imprenditore -trice s. Empresario -a. Questo pouco as contras da fiestra? 2 (Der.) Tributo, imprenditore ha fondato la sua fabbrica trentaquat- imposto. Hanno dovuto pagare le imposte ipoteca- tro anni fa. Este empresario fundou a súa fábrica fai rie. Tiveron que paga-los tributos hipotecarios. trinta e catro anos. impostare v. tr. [aux. avere] Formular. Deve impo- impresa s.f. 1 Empresa (acción ou proxecto). Questo stare il problema in dieci minuti. Ten que formula-lo affare è un’impresa rischiosa e poco sicura. Este problema en dez minutos. negocio é unha empresa arriscada e pouco segura. impotente I adx. 1 Impotente, incapaz. Mi sento 2 Empresa, industria. Gestisce un’impresa che pro- impotente di fronte a questa ingiustizia. Síntome duce materiali da costruzione. Dirixe unha empresa impotente fronte a esta inxustiza. 2 (Med.) que produce materiais de construcción. 3 Empresa, Impotente. È impotente, ma segue le prescrizioni compañía. Avete lavorato in un’impresa di traspor- del medico. É impotente, pero segue as prescricións ti? ¿Traballastes nunha empresa de transportes? # è do médico. II s.m. (Med.) Impotente. Questo medi- più la spesa che l’impresa: vai dar máis gasto que cinale è adatto per gli impotenti. Esta medicina é beneficio. axeitada para os impotentes. imprescindibile adx. Imprescindible, indispensable, impotenza s.f. 1 Impotencia, incapacidade. necesario -a. Questo libro è imprescindibile per lo Sentivano con rabbia l’impotenza di non poterci aiu- studio della critica letteraria. Este libro é imprescin- tare. Sentían con rabia a impotencia de non poder- dible para o estudio da crítica literaria. 275 impunito impressionante adx. Impresionante. Ho visto un das no cemento. 2 Marca, sinal, pegada (tamén incidente impressionante. Vin un accidente impre- fig.). Sulla sabbia si vedevano ancora le impronte sionante. delle scarpe. Sobre a area aínda se vían as marcas impressionare I v. tr. [aux. avere] 1 Impresionar dos zapatos. Questo romanzo porta l’impronta del (causar boa ou mala impresión). Il suo fidanzato ha tuo talento. Esta novela leva a marca do teu talento. impressionato favorevolmente i nostri genitori. O # impronta digitale: impresión dixital. seu noivo impresionou favorablemente os nosos improprietà s.f. inv. Impropiedade. Pensa bene ciò pais. OBS.: normalmente o v. vai acompañado dun che dici, non parlare con improprietà. Pensa ben o adv. que especifica a impresión positiva ou negati- que dis, non fales con impropiedade. va. 2 Impresionar, conturbar. Questo film sulla guerra ha impressionato il pubblico. Este filme improprio -a adx. Impropio -a, inadecuado -a, sobre a guerra impresionou o público. II v. intr. inaxeitado -a. L’uso di questo termine è improprio, pron. [aux. essere] Impresionarse, conturbarse. Mi ne cercherò un altro più adatto. O uso deste termo é sono fortemente impressionato quando ho visto che impropio, buscarei outro máis axeitado. erano morti. Impresioneime fortemente cando vin improvvisare v. tr. [aux. avere] Improvisar. Ha que estaban mortos. # impressionare una lastra, improvvisato questi versi per te. Improvisou estes una pellicola: impresionarse unha placa, unha pelí- versos para ti. Dobbiamo improvvisare un pranzo cula. rapido per i nostri invitati. Temos que improvisar un impressione s.f. Impresión. La scena dell’incidente xantar rápido para os nosos invitados. gli ha fatto una forte impressione. A escena do acci- improvviso -a adx. 1 Inesperado -a, imprevisto -a. dente causoulle unha forte impresión. Le prime La loro improvvisa scomparsa lasciò tutti sbalorditi. impressioni non sono definitive. As primeiras A súa inesperada desaparición deixounos a todos impresións non son definitivas. Avevano l’impres- sione che le cose sarebbero finite male. Tiñan a sorprendidos. 2 Repentino -a, súbito -a. Un improv- impresión de que as cousas rematarían mal. # fare viso colpo di vento aprì le finestre. Un repentino impressione: causar impresión; impressione di golpe de vento abriu as fiestras. # all’improvviso / freddo: sensación de frío; l’impressione di un d’improvviso: de repente. sigillo: a impresión dun selo. imprudente I adx. Imprudente. Non puoi lasciare la imprevisto -a I adx. Imprevisto -a, inesperado -a. macchina a un ragazzo così imprudente. Non lle Quell’incontro imprevisto l’ha messo in imbarazzo. podes deixa-lo coche a un rapaz tan imprudente. Aquel encontro imprevisto fíxoo sentir incómodo. II s. Imprudente. L’imprudente corre rischi inutili. II s.m. Imprevisto. Sarò da te dopodomani, salvo O imprudente corre riscos inútiles. imprevisti. Estarei na túa casa pasadomañá, salvo imprudenza s.f. Imprudencia. Questa riunione è imprevistos. molto importante, non devo commettere impruden- imprigionare v. tr. [aux. avere] 1 Encarcerar. Hanno ze. Esta reunión é moi importante, non debo come- imprigionato i soldati nemici. Encarceraron os sol- ter imprudencias. dados inimigos. 2 (fig.) Bloquear (deixar atrapado impugnare v. tr. [aux. avere] 1 Empuñar. Il guerriero nun lugar). La neve vi ha imprigionati nel rifugio. A impugnò la spada. O guerreiro empuñou a espada. neve bloqueouvos no refuxio. 2 (Der.) Impugnar. Poiché non erano d’accordo, imprimere v. tr. [aux. avere] 1 Imprimir, gravar, hanno impugnato la sentenza. Xa que non estaban estampar. Imprimeremo il nostro marchio su tutte de acordo, impugnaron a sentencia. queste scatole di legno. Imprimirémo-la nosa marca en todas estas caixas de madeira. 2 (fig.) Gravar (na impulsivo -a adx. Impulsivo -a. Questa giovane è un mente). Ho impresso nella mia memoria il suo viso. po’ impulsiva e irriflessiva. Esta moza é un pouco Gravei na miña memoria o seu rostro. 3 (fig.) impulsiva e irreflexiva. Imprimir (transmitir). Perché funzioni l’orologio impulso s.m. Impulso, pulo (empuxón; forza interior devi imprimere movimento al pendolo. Para que do ser humano). Bisogna dare un impulso al pendo- funcione o reloxo tes que lle imprimir movemento ó lo per mettere in moto l’orologio. Hai que lle dar un péndulo. OBS.: v. irreg. V. táboa 33. impulso ó péndulo para poñer en movemento o relo- improbabile adx. Improbable. Sono partiti in ritardo, xo. Non sempre puoi controllare i tuoi impulsi. Non quindi è abbastanza improbabile che arrivino in sempre podes controla-los teus impulsos. # dare tempo. Saíron con atraso, polo tanto é bastante impulso (fig.): incentivar. improbable que cheguen a tempo. impunito -a adx. Impune. Sono certa che questo cri- impronta s.f. 1 Pegada, pasada, pisada. Ha lasciato mine non rimarrà impunito. Estou segura de que le sue impronte sul cemento. Deixou as súas pega- este delicto non quedará impune. impuro 276 impuro -a adx. Impuro -a. Certe sostanze rendono II v. intr. pron. [aux. essere] 1 Acedarse, agrearse. impura l’acqua. Algunhas substancias volven impu- La salsa di pomodoro si è inacidita. A salsa de toma- ra a auga. # pensieri impuri: pensamentos impu- te acedouse. 2 (fig.) Avinagrarse. A causa della soli- ros; s impura: s líquido (a consoante s seguida dou- tudine si è inacidito. A causa da soidade avinagrou- tra consoante). se. OBS.: io inacidisco, tu inacidisci. imputato -a s. (Der.) Acusado -a. La mia prima causa inadatto -a adx. 1 Inadecuado -a, desaxeitado -a, è stata difendere un imputato di omicidio. O meu impropio -a. Credono che il tuo metodo d’insegna- primeiro proceso foi defender un acusado de homi- mento sia inadatto. Cren que o teu método de ensi- cidio. no é inadecuado. 2 Incapaz, inapto -a. Siamo sem- in prep. 1 En. Finalmente siamo in città. Finalmente pre stati inadatti ai lavori troppo delicati. Sempre estamos na cidade. Sono nato nel 1933, in aprile. fomos incapaces para os traballos demasiado deli- Nacín en 1933, en abril. I poliziotti hanno operato in cados. segreto. Os policías actuaron en segredo. Sua inadeguato -a adx. Inadecuado -a, desaxeitado -a, moglie è una specialista in neurologia. A súa muller impropio -a. I risultati ottenuti sono inadeguati allo é unha especialista en neuroloxía. Andiamo al lavo- sforzo che avete fatto. Os resultados obtidos son ro in autobus. Imos ó traballo en autobús. 2 A. Sono inadecuados para o esforzo que fixestes. andati in campagna. Foron ó campo. Siamo venuti in inalterabile adx. Inalterable (que conserva as súas Galizia. Viñemos a Galicia. Mi sono dimenticato di calidades). Il colore di questa tovaglia è inalterabi- portare in tavola gli antipasti. Esquecinme de levar le. A cor deste mantel é inalterable. á mesa os entrantes. 3 De. Tutti e tre sono vestiti in bianco. Os tres están vestidos de branco. Queste inammissibile adx. Inadmisible, inaceptable, intole- sedie in cuoio sono un po’ vecchie. Estas cadeiras rable. Il vostro atteggiamento è inammissibile e non de coiro son un pouco vellas. 4 En, dentro de. Ha lo tollererò più. A vosa actitude é inadmisible e non nascosto le lettere nel cassetto. Escondeu as cartas a tolerarei máis. no caixón. 5 Durante. In gioventù è stata molto atti- inanimato -a adx. Inanimado -a. Il carbone è inani- va. Durante a xuventude foi moi activa. mato. O carbón é inanimado. # andare di... in...: ir de... en...; andare di male in peggio: ir de mal en peor; avere in odio: odiar; inarcare I v. tr. [aux. avere] Arquear, alombar, cur- avere in simpatia: caer ben; carne in umido: guiso var. Ho inarcato questa bacchetta per provarne la de carne; correre in aiuto di qualcuno: correr en flessibilità. Arqueei esta variña para proba-la súa axuda de alguén; essere in gran numero: ser moi- flexibilidade. II v. intr. pron. [aux. essere] tos; essere in quattro gatti: ser catro gatos; in alto: Arquear(se), alombarse, curvarse. Questo scaffale no alto; in avanti: cara a diante; in basso: cara a comincia a inarcarsi per il peso. Este estante come- abaixo; in cima a: enriba de; in compagnia di: en za a arquear(se) polo peso. La scoliosi fa sì che la compañía de; in fondo: no fondo; in fretta: rapida- schiena si inarchi sempre più. A escoliose fai que o mente, con présa; in fuori: cara a fóra; in giù: cara lombo (se) arquee cada vez máis. # inarcare le a abaixo; in là: cara a alá; in nome del cielo: no ciglia: arquea-las cellas. OBS.: io inarco, tu inarchi; nome do ceo; in onore di: en honor de; in punto di v. irreg. V. táboa 5. piedi: nas puntas dos pés; in qua: cara a acá; in inaridire I v. tr. [aux. avere] Volver árido -a. Queste seguito a: a continuación de; in su: cara a arriba; temperature così alte inaridiscono la terra. Estas in un attimo: nun momento; pagare in contanti: temperaturas tan altas volven árida a terra. II v. pagar en metálico; peccare in parole, in opere e in intr. pron. [aux. essere] Secar. I meli si sono inaridi- omissioni: pecar de palabra, de obra e de omisión; ti per la mancanza d’irrigazione. As maciñeiras ...in bianco: ...en branco (referido á comida); stare secaron pola falta de rega. # inaridirsi il cuore: con le mani in mano: non facer nada; tenere qual- endurece-lo corazón. OBS.: io inaridisco, tu inaridi- cuno in poco conto: ter alguén a menos. sci. inaccessibile adx. Inaccesible (tamén fig.). Sono fug- inarrestabile adx. Imparable. L’inarrestabile forza giti in un luogo inaccessibile affinché nessuno delle acque devastò la valle. A imparable forza das potesse raggiungerli. Fuxiron a un lugar inaccesible augas devastou o val. para que ninguén os puidera alcanzar. È una donna inaspettato -a adx. 1 Inesperado -a, insospeitado -a, inaccessibile, non credo che ti riceva. É unha muller insospeitable. Un inaspettato cambiamento ha inaccesible, non creo que te reciba. modificato la struttura dell’opera. Un inesperado inacidire I v. tr. [aux. avere] 1 Acedar. Il limone ha cambio modificou a estructura da obra. inacidito la crema dolce. O limón acedou a crema 2 Inesperado -a, imprevisto -a. Una telefonata ina- doce. 2 (fig.) Avinagrar. I problemi familiari l’han- spettata mi avvertì del loro arrivo. Unha chamada no inacidito. Os problemas familiares avinagrárono. telefónica inesperada advertiume da súa chegada. 277 incaricare inatteso -a adx. 1 Inesperado -a, insospeitado -a, 1 Canalizarse. Le acque s’incanalavano nei pressi insospeitable. Mi ha stupito il tuo inatteso interesse della casa. As augas canalizábanse nas proximida- per il ricamo. Sorprendeume o teu inesperado inte- des da casa. 2 (fig.) Encamiñarse, encarreirarse. rese polo bordado. 2 Inesperado -a, imprevisto -a. La moltitudine si era incanalata verso la porta d’in- La tua inattesa visita ci ha fatto tantissimo piacere. gresso. A multitude encamiñárase cara á porta de A túa inesperada visita agradounos moitísimo. entrada. inattivo -a adx. 1 Inactivo -a, ocioso -a. È inattivo incantare I v. tr. [aux. avere] 1 Encantar, ameigar, mentre noi lavoriamo dalla mattina alla sera. Está embruxar. Il fachiro incantò i serpenti. O faquir inactivo mentres nós traballamos da mañá á noite. 2 encantou as serpes. 2 (fig.) Encantar, enfeitizar, Inactivo -a, parado -a. Questo vulcano è inattivo da enmeigar. Ti aveva incantata e non vedevi i suoi secoli. Este volcán está inactivo desde hai séculos. difetti. Encantárate e non vía-los seus defectos. II v. inaudito -a adx. Inaudito -a. Questa storia mi sembra intr. pron. [aux. essere] 1 Aparvarse, embobarse, inaudita, incredibile. Esta historia paréceme inaudi- emboubarse. Si è incantato a guardare il paesaggio, ta, incrible. come se fosse stato ipnotizzato. Aparvouse mirando a paisaxe, como se o hipnotizasen. 2 Parar (un inaugurale adx. Inaugural. Ha fatto il discorso inau- mecanismo). Ma è possibile che questa macchina gurale del congresso. Fixo o discurso inaugural do s’incanti quando non c’è il meccanico? ¿Pero é congreso. posible que esta máquina pare cando non está o ♦ inaugurare v. tr. [aux. avere] Inaugurar (tamén fig.). mecánico? Para referirse a ‘encantar, gustar’ en Il sabato inaugureranno un negozio di abbigliamen- italiano emprégase o termo piacere. to. O sábado inaugurarán un comercio de roupa. incantesimo s.m. Encanto. Il mago ha fatto un incan- Questo cambiamento inaugura una nuova tappa tesimo per ammaliare la fata. O mago fixo un encan- nella politica di governo. Este cambio inaugura to para enmeiga-la fada. unha nova etapa na política do goberno. OBS.: io inauguro; v. irreg. V. táboa 1. incanto s.m. Encanto, atractivo, feitizo. Hai un sorri- so pieno d’incanto. Tes un sorriso cheo de encanto. inaugurazione s.f. Inauguración. Era stata invitata # come per incanto: como por encanto. all’inaugurazione di una mostra d’arte antica. Invitárana á inauguración dunha exposición de arte incapace I adx. Incapaz, inapto -a. Si sente incapace antiga. di risolvere i suoi problemi da solo. Séntese incapaz de resolve-los seus problemas só. II s. Inepto -a. Sei incalzare I v. tr. [aux. avere] 1 (cult.) Perseguir, un’incapace! Hai fatto tutto male. ¡Es unha inepta! seguir. I soldati di Giulio Cesare incalzavano Fixéchelo todo mal. # incapace di intendere e di Pompeo in fuga. Os soldados de Xulio César perse- volere (Der.): incapaz. guían a Pompeio que fuxía. 2 (fig.) Apremar. Non abbiamo ancora pensato nessuna soluzione e il incapacità s.f. inv. 1 Incapacidade, incompetencia. tempo incalza. Aínda non pensamos ningunha solu- La mia incapacità in questo argomento mi impedi- ción e o tempo aprema. II v. refl. recíp. [aux. esse- sce di darti un giudizio. A miña incapacidade neste re] Sucederse (unha cousa despois de outra). Gli tema impídeme darche unha opinión. 2 Ineptitude. avvenimenti s’incalzavano così velocemente che La loro incapacità si è dimostrata persino nelle cose non era possibile essere aggiornati. Os acontece- più semplici. A súa ineptitude demostrouse ata nas mentos sucedíanse tan velozmente que non era posi- cousas máis sinxelas. # incapacità di intendere e ble estar ó día. di volere (Der.): incapacidade. incamminarsi v. intr. pron. [aux. essere] incarcerare v. tr. [aux. avere] Encarcerar. Hanno Encamiñarse, encarreirarse (tamén fig.). Ci incam- incarcerato i due mafiosi pentiti. Encarceraron os minavamo verso l’uscita quando abbiamo incontra- dous mafiosos arrepentidos. OBS.: io incarcero; v. to il professore. Encamiñabámonos cara á saída irreg. V. táboa 1. cando atopámo-lo profesor. Queste ricerche s’in- incaricare I v. tr. [aux. avere] Encargar. Mi hanno camminano alla scoperta di nuove fonti energetiche. incaricato di portarvi questi libri. Encargáronme Estas investigacións encamíñanse ó descubrimento que vos trouxese estes libros. II v. intr. pron. [aux. de novas fontes enerxéticas. essere] Encargarse, ocuparse, preocuparse. Si incanalare I v. tr. [aux. avere] Canalizar (tamén fig.). sono incaricate di organizzare il viaggio. Hanno incanalato l’acqua piovana perché cadeva sul Encargáronse de organiza-la viaxe. OBS.: io incari- terrazzo dei vicini. Canalizaron a auga da choiva co, tu incarichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. porque caía na terraza dos veciños. Incanalavi le incaricato -a I part. pas. de incaricare e adx. nostre idee a tuo piacere. Canalizába-las nosas Encargado -a. Qual è la ragazza incaricata delle ideas ó teu gusto. II v. intr. pron. [aux. essere] prenotazioni? ¿Cal é a rapaza encargada das reser- incaricato 278

vas? II s. Encargado -a. È venuto l’incaricato del Marchastes sen esperar por el e cabreouse. OBS.: io magazzino per dirci di attendere due minuti. Veu o mi incavolo. encargado do almacén para dicirnos que esperase- incendiare I v. tr. [aux. avere] Incendiar. Il piromane mos dous minutos. # professore incaricato: profe- non è riuscito a incendiare il bosco. O pirómano non sor suplente. conseguiu incendia-lo bosque. II v. intr. pron. [aux. incarico s.m. Encargo, encarga, recado. Mi hanno essere] Incendiarse. La casa si è incendiata a causa dato l’incarico di dirvi che oggi non avrete lezione. di un cortocircuito. A casa incendiouse por causa Déronme o encargo de dicirvos que hoxe non tere- dun curtocircuíto. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. des clase. OBS.: pl. incarichi. incendio s.m. Incendio. I vigili del fuoco hanno spen- incartare v. tr. [aux. avere] Envolver, empaquetar. Ho to l’incendio che era appena iniziato. Os bombeiros incartato con cura tutti i regali. Envolvín con coida- apagaron o incendio que acababa de comezar. do tódolos regalos. ♦ Para referirse a ‘encartar, incentivare v. tr. [aux. avere] Incentivar, estimular. pregar’ en italiano emprégase o termo piegare. Fanno giochi che incentivano la creatività. Fan incarto s.m. Envoltorio, envoltura. Il bambino ha xogos que incentivan a creatividade. strappato l’incarto della scatola dall’impazienza. O neno arrancou o envoltorio da caixa pola impacien- incentivo s.m. Incentivo, estímulo, acicate. Questi cia. ♦ Para referirse ó ‘encarte’ en italiano empré- risultati sono un vero incentivo per continuare. Estes gase o termo piega. resultados son un auténtico incentivo para conti- nuar. incasinato -a part. pas. de incasinare e adx. 1 (fam.) Atrapallado -a, desordenado -a. Questo lavoro è incertezza s.f. Incerteza, inseguridade. Siamo preoc- proprio incasinato e non sarà facile organizzarlo. cupati per l’incertezza del nostro futuro. Estamos Este traballo está realmente atrapallado e non será preocupados pola incerteza do noso futuro. Non la- fácil organizalo. 2 (pop.) Atarefado -a, ocupado -a. sciarmi nell’incertezza, raccontami cosa ti hanno Questi giorni sono troppo incasinata, telefonami la detto di me. Non me deixes na incerteza, cóntame settimana prossima. Estes días estou demasiado qué che dixeron de min. atarefada, chámame por teléfono a semana que vén. incerto -a I adx. Incerto -a (non seguro). L’esito è incassare v. tr. [aux. avere] 1 Cobrar. Oggi incasse- ancora incerto, bisogna aspettare alcuni giorni. O ranno l’assegno. Hoxe cobrarán o cheque. 2 (fig.) resultado é aínda incerto, hai que esperar algúns Encaixar (críticas, ofensas...). Ha incassato gli días. È una donna un po’ incerta, insicura. É unha attacchi dei suoi avversari con molta tranquillità. muller un pouco incerta, insegura. II s.m. sing. Encaixou os ataques dos seus rivais con moita tran- Incerto. Ha lasciato un lavoro sicuro per l’incerto. quilidade. Deixou un traballo seguro polo incerto. incasso s.m. Ingreso (económico). Gli incassi non inchiesta s.f. Enquisa. Stiamo facendo un’inchiesta sono aumentati, ma il negozio è stabile. Os ingresos sulle abitudini gastronomiche degli italiani. non aumentaron, pero o negocio é estable. Estamos facendo unha enquisa sobre os costumes gastronómicos dos italianos. incastrare I v. tr. [aux. avere] 1 Encaixar (ensam- blar). Ha incastrato un pezzo di legno in quel mobi- inchiostro s.m. Tinta (de escribir, do calamar). Il le per aggiustarlo. Encaixou un anaco de madeira disegnatore ha fatto il piano con inchiostro nero. O naquel moble para amañalo. 2 (fig., fam.) delineante fixo o plano con tinta negra. La seppia Embrollar, enlear, enredar. Per carità, non farti espelle l’inchiostro per difendersi. A xiba expulsa a incastrare da questi truffatori! ¡Por favor, non te dei- tinta para se defender. # inchiostro di china: tinta xes embrollar por estes estafadores! II v. intr. pron. china; nero come l’inchiostro: negro como a noite. [aux. essere] Encaixarse. La polizia ha trovato la inciampare v. intr. [aux. essere / avere] Tropezar, pallottola che si era incastrata nel muro. A policía topar. È inciampata nel tappeto ed è caduta. atopou a bala que se encaixara no muro. Tropezou na alfombra e caeu. incatenare v. tr. [aux. avere] Encadear, prender. inciampo s.m. Atranco, obstáculo, estorbo (no que se Sarebbe conveniente incatenare i cani prima che la pode tropezar). Attenzione agli inciampi, questo gente arrivi. Sería conveniente encadea-los cans sentiero è pieno di sassi. Coidado cos atrancos, este antes de que chegue a xente. carreiro está cheo de pedras. # essere d’inciampo: incauto -a adx. Incauto -a, desprecavido -a, impru- ser un estorbo. dente. È così incauta che si mette sempre nei pastic- incidentale adx. Incidental. Non me l’aspettavo, è ci. É tan incauta que sempre se mete en enredos. stato un incontro incidentale. Non o esperaba, foi un incavolarsi v. intr. pron. [aux. essere] Cabrearse. encontro incidental. # proposizione incidentale: Siete partite senza aspettarlo e si è incavolato. aposición oracional. 279 incolto incidente s.m. Accidente (que causa dano). Abbiamo includere v. tr. [aux. avere] Incluír. Non mi hanno avuto un incidente con il motorino. Tivemos un acci- incluso nell’elenco dei partecipanti. Non me incluí- dente co ciclomotor. ♦ Para referirse ó ‘incidente, ron na lista dos participantes. OBS.: v. irreg. V. táboa peripecia’ en italiano emprégase o termo accidente. 31. incidere I v. intr. [aux. avere] Incidir (influír). Sii inclusione s.f. Inclusión, introducción. L’inclusione prudente, la tua opinione inciderà sulla decisione di nuove clausole nel contratto è stata molto discus- finale. Se prudente, a túa opinión incidirá na deci- sa. A inclusión de novas cláusulas no contrato foi sión final. II v. tr. [aux. avere] Gravar (sons). Questa moi discutida. cantante ha inciso un nuovo disco. Esta cantante incoerente adx. Incoherente, incongruente. Il vostro gravou un novo disco. OBS.: v. irreg. V. táboa 31. comportamento è incoerente perché fate il contrario incinta adx. f. Embarazada. Da quando ha saputo di ciò che pensate. O voso comportamento é incohe- d’essere incinta ha cominciato a comprare cose per rente porque facéde-lo contrario do que pensades. il bebè. Desde que soubo que estaba embarazada incoerenza s.f. Incoherencia, incongruencia. È stato comezou a mercar cousas para o bebé. bocciato per l’incoerenza dei suoi ragionamenti. incirca (all’-) loc. adv. Máis ou menos, aproximada- Suspendérono pola incoherencia dos seus razoa- mente. C’erano all’incirca ventotto o ventinove per- mentos. sone. Había máis ou menos vinteoito ou vintenove incognita s.f. Incógnita (tamén fig.). La professores- persoas. sa ha fatto un esempio di un’equazione a due inco- incisione s.f. Incisión. La chirurga ha praticato un’in- gnite. A profesora puxo un exemplo dunha ecuación cisione profonda. A cirurxiá practicou unha incisión con dúas incógnitas. La data in cui verrà fuori la profunda. lista dei promossi è un’incognita. A data na que incisivo -a I adx. 1 Incisivo -a. Il dentista gli ha fatto sairá a lista dos aprobados é unha incógnita. le capsule per i denti incisivi. O dentista fíxolle as incollare I v. tr. [aux. avere] Encolar, colar. Ha incol- fundas para os dentes incisivos. 2 (fig.) Incisivo -a, lato il portacenere che si era spaccato in due. agudo -a, penetrante. Il suo stile è incisivo, preciso, Encolou o cinceiro que partira en dous. II v. intr. pieno di vivacità. O seu estilo é incisivo, preciso, pron. [aux. essere] Pegarse, adherirse, apegarse. La cheo de vivacidade. II s.m. (Anat.) Incisivo. Gli camicia gli si è incollata addosso per l’umidità. A incisivi sono otto: quattro denti superiori e quattro camisa pegóuselle pola humidade. III v. refl. [aux. denti inferiori. Os incisivos son oito: catro dentes essere] (fig.) Pegarse, apegarse. S’incollava a sua superiores e catro dentes inferiores. sorella dalla paura. Pegábase á súa irmá co medo. incitare v. tr. [aux. avere] Incitar. Con il suo discorso incolpare I v. tr. [aux. avere] Culpar, acusar. Ha ci incitava a ribellarci. Co seu discurso incitábanos incolpato i compagni del furto. Culpou os compa- a rebelarnos. OBS.: io incito / incito; v. irreg. V. ñeiros do roubo. II v. refl. recíp. [aux. essere] táboa 1. Culparse, acusarse. S’incolpavano l’uno l’altro di incivile I adx. Incivilizado -a, incívico -a. È una aver raccontato il segreto. Culpábanse un ó outro de donna dai modi incivili. É unha muller de modais conta-lo segredo. incivilizados. II s. Incivilizado -a, incívico -a. Sei incolto -a adx. 1 (fig.) Inculto -a, ignorante. Lo con- un maleducato, un incivile! ¡Es un maleducado, un siderano incolto perché non legge mai. Considérano incivilizado! inculto porque nunca le. 2 Inculto -a, sen cultivar. inclinare v. tr. [aux. avere] 1 Inclinar. Se inclini la Uno studio recente mostra la percentuale dei terreni caraffa un po’ di più verserai il vino sulla tovaglia. coltivati e delle terre incolte. Un estudio recente Se inclína-la xerra un pouco máis botara-lo viño mostra a porcentaxe dos terreos cultivados e das sobre o mantel. 2 (fig.) Inclinar, conducir, levar. La terras incultas. riflessione lo inclina alla prudenza. A reflexión inclí- incolume adx. Incólume. L’inondazione ha lasciato nao á prudencia. incolume il vecchio mulino. A inundación deixou inclinazione s.f. Inclinación (tamén fig.). incólume o vello muíño. L’inclinazione di questo tavolo è conveniente per incominciare I v. tr. [aux. avere] Comezar, empezar, disegnare piani. A inclinación desta mesa é conve- principiar. Hanno incominciato la partita alle cin- niente para debuxar planos. Ha inclinazione per il que. Comezaron o partido ás cinco. II v. intr. [aux. ballo. Ten inclinación polo baile. essere] Comezar, empezar, principiar. Quando sono incline adx. Propenso -a. Si è mostrata incline al dia- arrivato la conferenza era già incominciata. Cando logo e alla riconciliazione. Mostrouse propensa ó cheguei a conferencia xa comezara. OBS.: v. irreg. V. diálogo e á reconciliación. táboa 2. incolume 280 incompatibile adx. Incompatible. I vostri caratteri incongruente adx. Incongruente, incoherente. sono incompatibili, per questo litigate sempre. Os Pensaci un attimo; la risposta che mi hai dato è dav- vosos caracteres son incompatibles, por iso rifades vero incongruente. Pénsao un momento; a resposta sempre. que me deches é de verdade incongruente. incompatibilità s.f. inv. Incompatibilidade. Questi incongruenza s.f. Incongruencia, incoherencia. due lavori sono troppo impegnativi, è ovvia la loro Non hai superato l’esame perché i tuoi ragionamen- incompatibilità. Estes dous traballos son demasiado ti erano pieni di incongruenze. Non aprobáche-lo difíciles, é obvia a súa incompatibilidade. exame porque os teus razoamentos estaban cheos de incompetente I adx. Incompetente, inepto -a. Questi incongruencias. ragazzi hanno bisogno di aiuto, ma non sono incom- inconsapevole adx. Alleo -a (descoñecedor). petenti. Estes rapaces precisan axuda, pero non son Sembravi totalmente inconsapevole del rischio di incompetentes. II s. Incompetente, inepto -a. Non quell’affare. Parecías totalmente alleo ó risco affidarle un incarico importante, è un’incompetente. daquel negocio. # essere inconsapevole di qualco- Non lle confíes un encargo importante, é unha sa: descoñecer algo. incompetente. # essere incompetente di: descoñe- cer. inconsapevolezza s.f. Descoñecemento. L’inconsa- pevolezza del proprio destino rende l’uomo libero. incompetenza s.f. Incompetencia. Ha dichiarato la O descoñecemento do propio destino fai o home sua incompetenza in argomenti di fisica. Declarou a libre. súa incompetencia en temas de física. inconsciente I adx. 1 Inconsciente. È inconsciente incompiuto -a adx. Incompleto -a, inconcluso -a. Lo dal momento dell’incidente. Está inconsciente scrittore è morto lasciando il suo ultimo romanzo desde o momento do accidente. 2 Inconsciente, incompiuto. O escritor morreu deixando a súa últi- irreflexivo -a. È sempre stato un ragazzo molto ma novela incompleta. inconsciente, agisce senza pensare. Foi sempre un incompleto -a adx. Incompleto -a (que se debe com- rapaz moi inconsciente, actúa sen pensar. II s. pletar). La tua collezione di monete è ancora incom- Inconsciente, irreflexivo -a, irresponsable. Non mi pleta, te ne mancano molte. A túa colección de moe- piace lavorare con inconscienti come te. Non me das está aínda incompleta, fáltanche moitas. gusta traballar con inconscientes coma ti. incomprensibile adx. Incomprensible. Le poesie di inconscio -a I adx. Inconsciente, involuntario. Forse questo scrittore non si capiscono, sono incomprensi- lo frenava la paura inconscia di non essere all’altez- bili. As poesías deste escritor non se entenden, son za. Tal vez o freaba o medo inconsciente de non incomprensibiles. estar á altura. OBS.: f. pl. inconsce. II s.m. sing. incomprensione s.f. Incomprensión (sentimento). Di (Psicol.) Inconsciente. Sono molto conosciuti gli solito c’è una certa incomprensione tra generazioni studi di Freud sull’inconscio e i sogni. Son moi diverse. Normalmente existe unha certa incompren- coñecidos os estudios de Freud sobre o inconscien- sión entre xeracións diferentes. te e os soños. inconcepibile adx. Inconcibible, incrible. Mi sembra inconsueto -a adx. Insólito -a, raro -a, estraño -a. La inconcepibile che abbia rifiutato questa offerta di scossa di terremoto è stata un fenomeno inconsueto. lavoro. Paréceme inconcibible que rexeitara esta O tremor de terra foi un fenómeno insólito. oferta de traballo. incontrare I v. tr. [aux. avere] 1 Atopar, encontrar, inconciliabile adx. Inconciliable. Le esigenze dei achar (por casualidade). Ho incontrato un vecchio sindacati sono inconciliabili con questi progetti del amico sull’autobus. Atopei un vello amigo no auto- governo. As esixencias dos sindicatos son inconci- bús. 2 Enfrontarse con. La squadra italiana incon- liables con estes proxectos do goberno. trerà la spagnola nella partita di Coppa. O equipo italiano enfrontarase co español en partido de inconcludente adx. Van va, inútil, improductivo -a. Copa. II v. intr. pron. [aux. essere] Manter un Non voglio sentire i suoi discorsi inconcludenti; non encontro. Il presidente della nazione s’incontrerà dice mai niente di logico. Non quero escoita-los con la delegazione francese. O presidente da nación seus discursos vans; nunca di nada lóxico. manterá un encontro coa delegación francesa. III v. inconfessabile adx. Inconfesable. Nascondeva da refl. recíp. [aux. essere] Encontrarse. Se ti va bene, anni un segreto inconfessabile. Escondía desde ci incontriamo domani per prendere un caffè. Se che había anos un segredo inconfesable. vai ben, encontrámonos mañá para tomar un café. inconfondibile adx. Inconfundible. Sapevo che eri incontro I s.m. 1 Encontro. Un incontro proprio pia- qui; hai una voce inconfondibile. Sabía que estabas cevole! Erano anni che non ci vedevamo! ¡Un aquí; tes unha voz inconfundible. encontro realmente agradable! ¡Había anos que non 281 incuriosire

nos viamos! 2 Reunión, xuntanza. La settimana demostraba que non consideraba verdadeiro o que prossima ci sarà l’incontro annuale dei soci. A sema- lle dixeras. na que vén haberá a reunión anual dos socios. 3 incredulo -a I adx. Incrédulo -a, descrido -a. I sin- (Dep.) Encontro. Dopo l’incontro, i giocatori hanno dacati si mostrano increduli sulla possibilità di un parlato con i giornalisti. Despois do encontro, os accordo con il governo. Os sindicatos móstranse xogadores falaron cos xornalistas. II loc. prep. Ó incrédulos acerca da posibilidade dun acordo co encontro de. Quando li videro scendere dal treno goberno. II s. Incrédulo -a, descrido -a (ateo). Gli andarono loro incontro. Cando os viron baixar do increduli rimasero a bocca aperta davanti al miraco- tren foron ó encontro deles. # all’incontro: pola lo. Os incrédulos quedaron coa boca aberta ante o contra; andare incontro a qualcuno (fig.): ir axu- milagre. dar a alguén. incrementare v. tr. [aux. avere] Incrementar. Ha inconveniente s.m. 1 Inconveniente (impedimento). incrementato moltissimo il suo patrimonio; adesso è Sono emersi alcuni inconvenienti che bisogna risol- miliardario. Incrementou moitísimo o seu patrimo- vere. Saíron á luz algúns inconvenientes que hai que nio; agora é millonario. resolver. 2 Inconveniente, desvantaxe. È un bell’ap- partamento; l’inconveniente è che ha solo un bagno. incremento s.m. Incremento, acrecentamento, É un bo piso; o inconveniente é que ten só un baño. aumento. Quest’anno c’è stato un incremento di posti di lavoro, sembra che la crisi stia finendo. Este incoraggiamento s.m. Ánimo (acción e efecto de ani- ano houbo un incremento de postos de traballo, mar). Il professore ha avuto parole d’incoraggia- parece que a crise está rematando. mento per tutti i suoi allievi. O profesor tivo pala- bras de ánimo para tódolos seus alumnos. # premio incrociare I v. tr. [aux. avere] 1 Cruzar. Si è seduto e d’incoraggiamento: premio de consolación. ha incrociato le gambe. Sentouse e cruzou as per- nas. 2 Cruzar, atravesar. Quel piccolo ponte che incoraggiare v. tr. [aux. avere] 1 Animar, afoutar, incrocia il fiume ci ha permesso di passare dall’al- alentar. Durante la battaglia, il capitano incoraggia- tra parte. Aquela pequena ponte que cruza o río per- va i suoi soldati. Durante a batalla, o capitán ani- mitiunos pasar á outra parte. 3 Cruzarse con (en maba os seus soldados. 2 Promover, fomentar, sentido oposto). Abbiamo incrociato la vostra mac- impulsar. I nuovi aiuti statali hanno incoraggiato le china per strada. Cruzámonos co voso coche pola ricerche scientifiche. As novas axudas estatais pro- estrada. 4 (Biol.) Cruzar. In laboratorio hanno moveron as investigacións científicas. OBS.: v. irreg. incrociato queste due specie vegetali. No laborato- V. táboa 4. rio cruzaron estas dúas especies vexetais. II v. refl. incorniciare v. tr. [aux. avere] Enmarcar. Ha incorni- recíp. [aux. essere] Cruzarse. Era da tempo che non ciato il diploma di laurea e l’ha appeso in ufficio. ci vedevamo e ci siamo incrociati per caso. Había Enmarcou o título da licenciatura e colgouno na ofi- tempo que non nos viamos e cruzámonos por casua- cina. OBS.: v. irreg. V. táboa 2. lidade. OBS.: v. irreg. V. táboa 2. incorporare v. tr. [aux. avere] Incorporar (a un orga- incrocio s.m. Cruzamento. Abito all’incrocio di quel- nismo máis grande). Roma aveva incorporato quasi le due vie. Vivo no cruzamento desas dúas rúas. Il tutta l’Europa al suo Impero. Roma incorporara cagnolino che mi hanno regalato è un incrocio di case toda Europa ó seu Imperio. OBS.: io incorporo; due razze diverse. O cadeliño que me regalaron é un v. irreg. V. táboa 1. cruzamento de dúas razas diferentes. incoscienza s.f. 1 Inconsciencia. Il malato è in stato incubo s.m. Pesadelo. Ho avuto un incubo terribile di incoscienza. O enfermo está en estado de incons- stanotte e mi sono svegliata angosciata. Tiven un ciencia. 2 Inconsciencia, imprudencia. Che inco- pesadelo terrible esta noite e espertei angustiada. scienza fare il bagno in quel fiume così pericoloso! incuriosire I v. tr. [aux. avere] Intrigar (espertar ¡Que inconsciencia bañarse nese río tan perigoso! curiosidade). Il suo strano atteggiamento mi incu- incredibile adx. 1 Incrible, inconcibible, inadmisi- riosiva moltissimo. A súa estraña actitude intrigá- ble. Ho visto un film di fantascienza pieno di incre- bame moitísimo. II v. intr. pron. [aux. essere]. Sentir dibili avventure. Vin un filme de ciencia ficción cheo curiosidade (por). Sentendo quel rumore, ci siamo de incribles aventuras. 2 Incrible, enorme, extraor- incuriositi. Ó oír aquel ruído, sentimos curiosidade. dinario -a. Al concerto c’era un numero incredibile OBS.: io incuriosisco, tu incuriosisci. di spettatori. No concerto había un número incrible incutere v. tr. [aux. avere] Infundir. La sua serietà ci de espectadores. incuteva rispetto. A súa seriedade infundíanos res- incredulità s.f. inv. Incredulidade. Quello sguardo pecto. OBS.: v. irreg. V. táboa 38. d’incredulità dimostrava che non riteneva vero ciò indaffarato -a adx. Atarefado -a, ocupado -a. È una che gli avevi detto. Aquela mirada de incredulidade donna molto indaffarata, si occupa di tante cose. É incutere 282

unha muller moi atarefada, dedícase a moitas cou- sión non me sorprende, sempre tedes moitas dúbi- sas. das. indagare I v. tr. [aux. avere] Indagar, investigar, indeciso -a adx. Indeciso -a, apoucado -a, insegu- inquirir. La polizia indaga il traffico di stupefacenti ro -a. È un uomo indeciso che non sa mai cosa fare. in questa zona. A policía indaga o tráfico de estupe- É un home indeciso que nunca sabe qué facer. facientes nesta zona. II v. intr. [aux. avere] Indagar, indefinito -a adx. 1 Indefinido -a, indeterminado -a. investigar. I ricercatori indagheranno sulla natura di Devi rimanere sotto controllo medico per un perio- questo fenomeno. Os investigadores indagarán do indefinito. Tes que quedar baixo control médico acerca da natureza deste fenómeno. OBS.: io indago, durante un período indefinido. 2 Impreciso -a, inde- tu indaghi; v. irreg. V. táboa 6. finido -a. Aveva un presentimento indefinito di indagine s.f. Indagación, investigación. La polizia ha qualche disgrazia. Tiña un presentimento impreciso fatto un’accurata indagine sul luogo del delitto. A dalgunha desgracia. 3 Sen resolver. Questa que- policía fixo unha coidadosa indagación no lugar do stione non può restare indefinita più a lungo. Esta delicto. cuestión non pode quedar sen resolver por máis tempo. 4 (Gram.) Indefinido. ‘Qualcuno’ è un pro- indebitare I v. tr. [aux. avere] Endebedar. Le spese nome italiano indefinito. ‘Qualcuno’ é un pronome del matrimonio della figlia l’hanno totalmente inde- italiano indefinido. bitato. Os gastos da voda da filla endebedárono indegno -a adx. 1 Indigno -a. Lui è indegno della totalmente. II v. refl. [aux. essere] Endebedarse, nostra fiducia. El é indigno da nosa confianza. empeñarse. Si sono indebitati con la banca per com- 2 Indigno -a, vil. Sono stati ingannati da un uomo prare l’appartamento. Endebedáronse co banco indegno e spregevole. Foron enganados por un para compra-lo piso. OBS.: io indebito; v. irreg. V. home indigno e desprezable. táboa 1. indenne adx. Indemne, ileso -a. Per fortuna tutti sono indebolimento s.m. Debilitación. La malattia gli ha usciti indenni dall’incidente. Por sorte todos saíron provocato un indebolimento dei muscoli. A enfermi- indemnes do accidente. dade provocoulle unha debilitación dos músculos. indennità s.f. inv. Indemnización. Ha dovuto pagare indebolire I v. tr. [aux. avere] Debilitar. L’inclemenza un’ importante indennità al lavoratore ferito. Tívolle del clima ha indebolito la resistenza dell’esercito que pagar unha importante indemnización ó traba- invasore. A inclemencia do clima debilitou a resis- llador ferido. # indennità di trasferta: dieta (de tencia do exército invasor. II v. intr. pron. [aux. esse- traballo); indennità salariale: plus salarial. re] Debilitarse. Se non mangia il necessario si inde- indennizzare v. tr. [aux. avere] Indemnizar. L’hanno bolirà. Se non come o necesario debilitarase. OBS.: io indebolisco, tu indebolisci. indennizato per l’incidente con una buona somma di denaro. Indemnizárono polo accidente cunha boa indecente adx. 1 Indecente, indecoroso -a, desho- cantidade de cartos. nesto -a. Quelle parole ti sembravano indecenti per- indeterminabile adx. Indeterminable. Il valore dei ché erano presenti i bambini. Esas palabras parecí- danni provocati dall’inondazione è ancora indeter- anche indecentes porque estaban presentes os minabile. O valor dos danos provocados pola inun- nenos. Questa minigonna non è indecente, ma dación aínda é indeterminable. inadatta all’occasione. Esta minisaia non é indecen- te, pero é desaxeitada para a ocasión. 2 Que está indeterminatezza s.f. Indeterminación. Non ho desordenado e sucio. capito niente per l’indeterminatezza della tua ri- sposta. Non entendín nada pola indeterminación da indecenza s.f. Indecencia. Pensi che sia un’indecen- túa resposta. za vestire così? ¿Pensas que é unha indecencia ves- tir así? Smettila di dire indecenze. Deixa de dicir indeterminato -a adx. Indeterminado -a, indefini- indecencias. do -a. L’azione del romanzo si svolge in un luogo indeterminato. A acción da novela desenvólvese nun indecifrabile adx. 1 Indescifrable, ilexible. Quei resti sitio indeterminado. # a tempo indeterminato: por archeologici sono pieni d’iscrizioni indecifrabili. tempo indefinido. Eses restos arqueolóxicos están cheos de inscri- cións indescifrables. 2 Indescifrable, insondable. indiano -a I adx. 1 Indio -a, hindú. Calcutta è una delle maggiori città indiane. Calcuta é unha das Purtroppo è un mistero indecifrabile, non si scopri- maiores cidades indias. 2 Indio -a. Lo spagnolo rà mai. Por desgracia é un misterio indescifrable, prese molte parole dalle lingue indiane d’America. non se descubrirá nunca. O español colleu moitas palabras das linguas indias indecisione s.f. Indecisión. Questa indecisione non de América. II s. 1 Indio -a, hindú. Per gli indiani le mi stupisce, avete sempre tanti dubbi. Esta indeci- mucche sono animali sacri. Para os indios as vacas 283 indignare

son animais sagrados. 2 Indio -a. Molti indiani indietro adv. Atrás, detrás. Non guardare indietro. d’America conservano ancora le loro lingue indige- Non mires atrás. # avanti e indietro: adiante e ne. Moitos indios de América conservan aínda as atrás; chiedere indietro una cosa: pedir que se súas linguas indíxenas. # fare l’indiano: facer devolva unha cousa; essere indietro con il lavoro / coma quen non oe; in fila indiana: en ringleira. ♦ studio: estar atrasado co traballo / estudio; fare un Para referirse ó ‘indiano’ en italiano pódese empre- passo avanti e uno indietro: dar un paso adiante e ga-la expresión arricchito in America. outro atrás, non avanzar; fare marcia indietro (tamén fig.): ir marcha atrás; mettere indietro l’o- indicare v. tr. [aux. avere] 1 Indicar, sinalar (co rologio: atrasa-lo reloxo; tirarsi indietro: botarse dedo). Gli ho indicato il verso che doveva ripetere. atrás. Indiqueille o verso que tiña que repetir. 2 Indicar. Il vigile mi ha indicato come arrivare nel centro della indifeso -a adx. Indefenso -a. Morta la mamma, quel città. O garda de tráfico indicoume cómo chegar ó cucciolo restava indifeso di fronte ai predatori. centro da cidade. 3 Indicar, manifestar. La febbre Morta a nai, aquel cachorro quedaba indefenso indica che ha un’infezione. A febre indica que ten fronte ós depredadores. unha infección. OBS.: io indico, tu indichi; v. irreg. V. indifferente adx. 1 Indiferente, apático -a. Non mi táboas 1 e 5. piace il tuo carattere indifferente, sembra che non indicativo -a I adx. 1 Indicativo -a. Nella strada ti importi nulla. Non me gusta o teu carácter bisogna seguire i segnali indicativi. Na estrada cóm- indiferente, parece que non che importa nada. pre segui-los sinais indicativos. 2 (m., Gram.) 2 Irrelevante. Per quel lavoro è del tutto indifferente Indicativo. Il modo indicativo è quello che presenta che tu abbia la patente. Para ese traballo é total- l’azione come reale. O modo indicativo é o que pre- mente irrelevante que téña-lo carné de conducir. senta a acción como real. II s.m. Indicativo. Per 3 Indiferente. Quella ragazza mi risulta indifferente, domani il professore ci ha chiesto di studiare i tempi non è il mio tipo. Aquela rapaza resúltame indife- dell’indicativo. Para mañá o profesor mandounos rente, non é o meu tipo. estudia-los tempos do indicativo. indifferenza s.f. Indiferencia, apatía. La tua indiffe- indicatore -trice I adx. Indicador -ora. Per arrivare renza verso tutto non ti porterà niente di buono. A alla fontana dovete seguire le frecce indicatrici. Para túa indiferencia cara a todo non che traerá nada bo. chegar á fonte tedes que segui-las frechas indicado- indigeno -a I adx. Indíxena. Ho visto un programma ras. II s.m. Indicador. Guarda il cruscotto, l’indica- sulla fauna indigena dell’Africa. Vin un programa tore della benzina non funziona. Mira o cadro de sobre a fauna indíxena de África. II s. Indíxena. Gli mandos, o indicador da gasolina non funciona. indigeni di quel territorio adoravano il fuoco. Os indicazione s.f. Indicación. Ci hanno dato un’indica- indíxenas daquel territorio adoraban o lume. zione sbagliata e ci siamo persi. Déronnos unha indigestione s.f. Indixestión. Ha avuto un’ indige- indicación equivocada e perdémonos. stione perché ha mangiato troppi dolci. Tivo unha indice s.m. 1 Índice (tamén fig.). L’indice è il secon- indixestión porque comeu demasiados doces. do dito della mano, tra il pollice e il medio. O índi- indigesto -a adx. Indixesto -a. Non posso mangiare il ce é o segundo dedo da man, entre o polgar e o cavolfiore, mi risulta troppo indigesto. Non podo maior. Ho consultato l’indice delle illustrazioni. comer coliflor, resúltame demasiado indixesta. Consultei o índice de ilustracións. Un indice del indignare I v. tr. [aux. avere] Indignar. livello di vita di un paese è il tasso della mortalità Quell’intervento del ministro ha indignato i politici infantile. Un índice do nivel de vida dun país é a dell’opposizione. Aquela intervención do ministro taxa de mortalidade infantil. 2 Indicador (dos ins- indignou os políticos da oposición. II v. intr. pron. trumentos de medida). L’indice della temperatura è [aux. essere] Indignarse. Si sono indignati moltissi- al massimo, dobbiamo fermare la macchina. O indi- mo per quello che abbiamo detto di loro. cador da temperatura da auga está ó máximo, temos Indignáronse moitísimo polo que dixemos deles. que para-lo coche. # alzare l’indice: levanta-lo dedo para pedi-la palabra; indice di ascolto: índice indimenticabile adx. Inesquecible. Sono state delle de audiencia (na TV); mettere all’indice: conside- feste indimenticabili, le ricorderò sempre. Foron rar reprobable; puntare l’indice contro qualcuno: unhas festas inesquecibles, recordareinas sempre. acusar a alguén. indipendente adx. Independente. È un ragazzo indietreggiare v. intr. [aux. essere/ avere] Retroceder, molto indipendente a cui piace stare da solo. É un recuar, cear (nunha situación de perigo). Quel sol- rapaz moi independente ó que lle gusta estar só. dato indietreggiò di fronte al nemico. Aquel soldado indipendenza s.f. Independencia. Tutta la popolazio- retrocedeu fronte ó inimigo. OBS.: v. irreg. V. táboa 4. ne aveva lottato per raggiungere l’indipendenza. indimenticabile 284

Toda a poboación loitara por alcanza-la indepen- Os expertos en economía determinaron as causas dencia. da crise. OBS.: io individuo; v. irreg. V. táboa 1. indiretto -a adx. Indirecto -a. Mi ha dato una rispo- individuo s.m. 1 Individuo. Tutti gli individui di sta indiretta, spiegandomi altre cose. Deume unha questa specie si caratterizzano per il comportamen- resposta indirecta, explicándome outras cousas. to aggressivo. Tódolos individuos desta especie # complemento indiretto: complemento que na caracterízanse polo comportamento agresivo. La gramática italiana engloba calquera complemento Costituzione protegge i diritti dell’individuo. A introducido por preposición. Constitución protexe os dereitos do individuo. indirizzare I v. refl. [aux. essere] 1 Dirixirse, enca- 2 Individuo, suxeito, tipo. C’è in salotto un indivi- miñarse. S’indirizzò verso l’istituto. Dirixiuse ó duo che vuole parlarti. Está no salón un individuo instituto. 2 (fig.) Dirixirse. A chi devo indirizzarmi que quere falarche. OBS.: o uso do f. ten o mesmo per risolvere questo problema? ¿A quen me teño que sentido despec. en ámbalas dúas linguas. dirixir para resolver este problema? II v. tr. [aux. indizio s.m. Indicio. L’incremento della vendita di avere] 1 Indicar (un sitio ou unha persoa). Potete case è un chiaro indizio di recupero economico. O indirizzarmi a un buon albergo? ¿Podedes indicar- incremento da venda de casas é un claro indicio de me un bo hotel? Ti indirizzerò da un ottimo dottore. recuperación económica. Indicareiche un médico estupendo. 2 Mandar, enviar (a correspondencia). Indirizzami le lettere a indole s.f. 1 Índole, temperamento, natureza. Tutti lo Roma. Mándame as cartas a Roma. apprezzano perché è una persona di indole pacifica. indirizzo s.m. 1 Enderezo. Devi darmi il tuo indiriz- Todos o aprecian porque é unha persoa de índole zo per inviarti una cartolina. Tes que darme o teu pacífica. 2 Índole, carácter, natureza. Di solito non enderezo para enviarche unha postal. 2 (fig.) mi occupo di affari di quell’indole. Normalmente Dirección (de traballo, da moda). Questo gruppo di non me ocupo de asuntos desa índole. scienziati ha cambiato l’indirizzo delle sue ricerche. indomani s.m. inv. O día seguinte ó que se toma Este grupo de científicos cambiou a dirección das como punto de referencia. OBS.: en italiano vai súas investigacións. sempre precedido do art.; ‘l’indomani’. indiscreto -a adx. Indiscreto -a. È un uomo molto indossare v. tr. [aux. avere] 1 Vestir (levar posto). La indiscreto che vuole conoscere tutto di tutti. É un regina indossava un bell’abito da sera. A raíña ves- home moi indiscreto que quere sabelo todo de todos. tía un bonito traxe de noite. 2 Poñer (roupa). indiscrezione s.f. Indiscreción. Nessuno lo sopporta Indossa il cappotto prima di uscire se non vuoi raf- per le sue continue indiscrezioni. Ninguén o sopor- freddarti. Pon o abrigo antes de saír se non queres ta polas súas continuas indiscrecións. L’indiscre- arrefriarte. zione di un giornalista ha provocato le dimissioni indovinare v. tr. [aux. avere] Adiviñar, predicir. Ci del politico. A indiscreción dun xornalista provocou sono persone che si guadagnano la vita indovinando a dimisión do político. il futuro degli altri. Hai persoas que gañan a vida indispensabile I adx. Indispensable, imprescindible, adiviñando o futuro dos demais. esencial. La tua presenza alla riunione è indispensa- indovinello s.m. Adiviña, adiviñanza. Non ho trovato bile, perché sei quello che più sa dell’affare. A túa la risposta a quell’indovinello. Non atopei a respos- presencia na reunión é indispensable, porque e-lo que máis sabe do asunto. II s.m. Indispensable. Ho ta daquela adiviña. potuto mettere nella valigia soltanto l’indispensabi- indovino -a s. Adiviño -a. È andato a consultare un le per una notte. Só puiden meter na maleta o indis- indovino per sapere come sarebbe andato quell’affa- pensable para unha noite. re. Foi consultar un adiviño para saber cómo iría individuale adx. Individual, particular, persoal. La aquel negocio. scuola offre corsi di inglese sia collettivi che indivi- indugiare v. intr. [aux. avere] Tardar. Abbiamo indu- duali. A escola ofrece cursos de inglés tanto colecti- giato a rispondere perché non eravamo sicuri della vos como individuais. # gioco individuale: xogo risposta. Tardamos en responder porque non estaba- individual. mos seguros da resposta. OBS.: v. irreg. V. táboa 4. individualismo s.m. Individualismo. Il suo indivi- indulgente adx. 1 Indulxente, benévolo -a, flexible. dualismo lo fa pensare solo ai suoi interessi e dirit- Quel professore è troppo indulgente. Aquel profesor ti. O seu individualismo faino pensar só nos seus é demasiado indulxente. 2 Indulxente, benévolo -a. intereses e dereitos. La sentenza del giudice è stata molto indulgente; me individuare v. tr. [aux. avere] Determinar. Gli esper- l’aspettavo più severa. A sentencia do xuíz foi moi ti in economia hanno individuato le cause della crisi. indulxente; esperábaa máis severa. 285 infallibile indulgenza s.f. Indulxencia, benevolencia. I suoi inerente adx. Inherente. Quelle responsabilità erano alunni approfittano della sua indulgenza. Os seus inerenti al carico che svolgeva. Aquelas responsabi- alumnos aprovéitanse da súa indulxencia. # avere / lidades eran inherentes ó cargo que desempeñaba. usare indulgenza verso qualcuno: ser indulxente inesauribile adx. Inesgotable, inacabable, intermi- con alguén. nable. L’acqua arriva al paese da una sorgente indumento s.m. Peza de roupa. Gli indumenti più inesauribile. A auga chega á vila dun manancial delicati li porto in tintoria. As pezas de roupa máis inesgotable. delicadas lévoas á tinturería. # indumenti estivi / invernali: vestiario de verán / de inverno; indu- inesistente adx. Inexistente. Non dovete avere paura menti intimi: roupa interior. di pericoli inesistenti. Non debedes ter medo de perigos inexistentes. indurire I v. tr. [aux. avere] Endurecer (tamén fig.). Questo smalto indurisce le unghie. Este esmalte inesperienza s.f. Inexperiencia. I giovani di solito endurece as uñas. Le disgrazie gli hanno indurito il commettono errori dovuti alla loro inesperienza. Os cuore. As desgracias endurecéronlle o corazón. II v. mozos normalmente cometen erros debidos á súa intr. e intr. pron. [aux. essere] Endurecer. Il pane di inexperiencia. ieri (si) è molto indurito. O pan de onte endureceu inesperto -a adx. Inexperto -a. Non ha fatto bene il moito. OBS.: io indurisco, tu indurisci. lavoro perché è ancora inesperto. Non fixo ben o tra- indurre v. tr. [aux. avere] Inducir. L’accusato dichia- ballo porque aínda é inexperto. rò che lo avevano indotto a commettere il reato. O inesplicabile adx. 1 Inexplicable (sen explicación). acusado declarou que o induciran a comete-lo Questi sono misteri ancora inesplicabili. Estes son delicto. OBS.: v. irreg. V. táboa 18. misterios aínda inexplicables. 2 Inexplicable, industria s.f. Industria. L’industria dell’automobile incomprensible, inconcibible (sen xustificación). Il muove moltissimi soldi. A industria do automóbil suo atteggiamento è inesplicabile, nessuno riesce a move moitísimos cartos. # industria leggera: indus- capirla. A súa actitude é inexplicable, ninguén logra tria lixeira; industria pesante: industria pesada. entendela. industriale I adx. Industrial. Il nord dell’Italia è inettitudine s.f. Ineptitude. Ha speso tutti i soldi, molto industriale. O norte de Italia é moi industrial. dimostrando così la sua inettitudine ad amministrar- II s. Industrial. Quest’industriale è il proprietario li. Gastou tódolos cartos, demostrando así a súa della fabbrica che abbiamo visto. Este industrial é o ineptitude para administralos. propietario da fábrica que vimos. # Rivoluzione inetto -a I adx. Inepto -a. È inetto alla musica, non industriale: Revolución industrial. distingue neanche le note. É inepto para a música, industrializzare v. tr. [aux. avere] Industrializar. Il nin sequera distingue as notas. II s. Inepto -a. governo intende industrializzare questa regione. O Quell’ufficio è pieno di inetti che non sanno fare goberno pretende industrializar esta rexión. niente. Aquela oficina está chea de ineptos que non inebriare v. tr. [aux. avere] (fig.) Embriagar. saben facer nada. L’ovazione del pubblico l’ha inebriato. A ovación do inevitabile adx. Inevitable. Mi è risultato inevitabile público embriagouno. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. ridere a quelle parole. Resultoume inevitable rir ante inedito -a adx. Inédito -a. Questa rivista letteraria aquelas palabras. pubblicherà i poemi inediti di quel grandissimo infallibile adx. Infalible, indefectible. È stupendo, scrittore. Esta revista literaria publicará os poemas infallibile, quel rimedio contro la caduta dei capelli! inéditos daquel grandísimo escritor. ¡É estupendo, infalible, ese remedio contra a caída inefficace adx. Ineficaz, inútil. Il medicinale che mi do pelo! ha dato il dottore è risultato inefficace: sto ancora infame adx. Infame. Non era da te un’azione così male. A medicina que me deu o doutor resultou infame e meschina. Non era propia de ti unha ineficaz: aínda estou mal. acción tan infame e mesquiña. inefficacia s.f. Ineficacia. L’hanno licenziato per la infamia s.f. Infamia. Si sono detti le infamie più atro- sua inefficacia. Despedírono pola súa ineficacia. ci e adesso non si rivolgono più la parola. Dixéronse inefficiente adx. Ineficiente, ineficaz. Il tuo compa- as infamias máis atroces e agora xa non se dirixen gno è inefficiente, fa tutto male. O teu compañeiro a palabra. é ineficiente, faino todo mal. infantile adx. 1 Infantil. Ricordo con affetto i miei inefficienza s.f. Ineficacia. La sua inefficienza nel anni infantili. Recordo con cariño os meus anos lavoro gli porterà dei problemi. A súa ineficacia no infantís. 2 Infantil, pueril. Ha già vent’anni, ma il traballo traeralle problemas. suo atteggiamento è ancora molto infantile. Xa ten infame 286

vinte anos, pero o seu comportamento é aínda moi hospital traballan moitos médicos e enfermeiros infantil. estranxeiros. infanzia s.f. Infancia, nenez. Ha passato la sua infan- infermo -a adx. e s. Enfermo -a de gravidade ou zia con i nonni materni. Pasou a súa infancia cos dende hai tempo. ♦ Para referirse ó ‘enfermo’ en avós maternos. # giardino di infanzia: gardería; italiano emprégase o termo malato. prima infanzia: primeira infancia. infernale adx. Infernal (tamén fig.). Diceva di essere infarto s.m. Infarto. Non era mai stato malato del posseduto da esseri infernali. Dicía que estaba cuore, ma è morto d’infarto. Nunca estivera enfer- posuído por seres infernais. Con questo tempo mo do corazón, pero morreu de infarto. infernale, chi vuole uscire di casa? Con este tempo infernal, ¿quen quere saír de casa? infastidire v. tr. [aux. avere] Amolar, enfastiar, molestar. Non infastidire tuo fratello mentre studia. inferno s.m. Inferno (tamén fig.). Le anime dei pec- Non amóle-lo teu irmán mentres estudia. OBS.: io catori non pentiti vanno all’Inferno. As almas dos infastidisco, tu infastidisci. pecadores non arrepentidos van ó Inferno. Vivere in quelle condizioni di miseria è un autentico inferno. infatti conx. De feito. Aveva studiato molto e infatti Vivir naquelas condicións de miseria é un auténtico superò l’esame brillantemente. Estudiara moito e de inferno. # caldo d’inferno: calor abafante; diavolo feito superou o exame brillantemente. dell’inferno: persoa malvada; mandare qualcuno infedele I adx. Infiel. Suo marito le era infedele e lei all’inferno: mandar alguén ó inferno; vita d’infer- l’ha lasciato. O seu marido éralle infiel e ela dei- no: vida moi dura. xouno. II s. (Relix.) Infiel. Le Crociate erano spedi- inferriata s.f. Enreixado. Abbiamo circondato la zioni militari contro gli infedeli. As Cruzadas eran nostra casa di campagna con una bella inferriata. expedicións militares contra os infieis. Rodeámo-la nosa casa de campo cun bonito enrei- infedeltà s.f. inv. Infidelidade. Non ha avuto problemi xado. per ottenere il divorzio, una volta dimostrata l’infe- infettare I v. tr. [aux. avere] Infectar. I germi hanno deltà del coniuge. Non tivo problemas para obte-lo infettato la ferita. Os xermes infectaron a ferida. divorcio, unha vez que se demostrou a infidelidade II v. intr. pron. [aux. essere] Infectarse. La ferita si do cónxuxe. è infettata perché non è stata pulita. A ferida infec- infelice adx. 1 Infeliz, desgraciado -a, desventura- touse porque non se limpou. do -a. Si sente molto infelice da quando è disoccu- infettivo -a adx. Infeccioso -a. L’epatite è una malat- pato. Séntese moi infeliz desde que está no paro. tia infettiva. A hepatite é unha enfermidade infec- 2 Mal feito -a. Quella traduzione infelice non è ciosa. fedele al testo. Esa traducción mal feita non é fiel ó texto. infetto -a adx. Infectado -a. È stato contagiato da un ago di siringa infetto. Contaxiouno unha agulla de infelicità s.f. inv. Infelicidade. La causa della sua xiringa infectada. infelicità è la mancanza della famiglia. A causa da súa infelicidade é a falta da familia. infezione s.f. 1 Infección. Le hanno prescritto un antibiotico per combattere l’infezione. Receitáron- inferiore I adx. Inferior. È un ragazzo molto basso, di lle un antibiótico para combate-la infección. statura inferiore alla media. É un rapaz moi baixo, 2 Contaminación. L’infezione dell’acqua del fiume de estatura inferior á media. II s. Subordinado -a. ha causato la morte dei pesci. A contaminación das Questo caposezione è molto cortese con i suoi infe- augas do río causou a morte dos peixes. riori. Este xefe de sección é moi cortés cos seus sub- ordinados. infiammabile adx. Inflamable. La benzina è una so- stanza infiammabile. A gasolina é unha substancia inferiorità s.f. inv. Inferioridade. L’inferiorità della inflamable. squadra locale favorì la vostra vittoria. A inferiori- dade do equipo local favoreceu a vosa victoria. infiammare I v. intr. pron. [aux. essere] 1 Infla- # complesso d’inferiorità: complexo de inferiori- marse. La benzina si infiamma. A gasolina infláma- dade. se. 2 (fig.) Inflamarse, acenderse. Si è infiammata d’ira a vedere quell’ingiustizia. Inflamouse de ira infermeria s.f. Enfermería. Dopo la caduta, hanno vendo aquela inxustiza. 3 (Med.) Inflamarse. Gli si portato il soldato nell’infermeria della caserma. sono infiammate le gengive per un’infezione. Despois da caída, levaron o soldado á enfermería Inflamáronselle as enxivas por unha infección. II v. do cuartel. tr. [aux. avere] (fig.) Inflamar, acender. Il goal della infermiere -a s. Enfermeiro -a. In quest’ospedale sua squadra ha infiammato il pubblico. O gol do seu lavorano molti medici e infermieri stranieri. Neste equipo inflamou o público. 287 infortunio infiammazione s.f. (Med.) Inflamación. Ha un’in- influenzare v. tr. [aux. avere] Influír. È molto testar- fiammazione alla caviglia che non gli permette di da e non si lascia influenzare da nessuno. É moi tes- camminare. Ten unha inflamación no nocello que tana e non se deixa influír por ninguén. non lle permite camiñar. influire v. intr. [aux. avere] Influír, incidir. La luna infierire v. intr. [aux. avere] 1 Asañarse. Il tiranno influisce sulle maree. A lúa inflúe sobre as mareas. infierì sui deboli. O tirano asañouse cos débiles. OBS.: io influisco, tu influisci. 2 (fig.) Manifestarse con violencia (unha epidemia, influsso s.m. Influxo, influencia, incidencia. Ci sono calamidade...). La peste infieriva per tutta l’Europa. persone che credono all’influsso degli astri sulla A peste manifestábase con violencia por toda nostra vita. Hai persoas que cren no influxo dos Europa. OBS.: io infierisco, tu infierisci. astros na nosa vida. infilare I v. tr. [aux. avere] 1 Enfiar, enliñar. Non infondere v. tr. [aux. avere] Infundir. Il suo atteggia- vedo bene e non posso infilare il filo nell’ago. Non mento misterioso infonde diffidenza tra i compagni. vexo ben e non podo enfia-lo fío na agulla. A súa actitude misteriosa infunde desconfianza 2 Enfiar, ensartar. Ho infilato le perle della collana entre os compañeiros. OBS.: v. irreg. V. táboa 47. che si era rotta. Enfiei as perlas do colar que rom- pera. 3 Poñer. Fa attenzione quando ti infilerai le informale adx. Informal. I due politici si sono incon- calze. Ten coidado cando póña-las medias. II v. refl. trati in una riunione informale. Os dous políticos [aux. essere]. Meterse (dentro de algo). Si è infilato encontráronse nunha reunión informal. nel sacco a pelo e non ha più parlato. Meteuse no informare I v. tr. [aux. avere] Informar (a). Il mini- saco de durmir e non falou máis. # non infilarne stro ha informato la stampa della decisione del una: non dar unha. governo. O ministro informou a prensa da decisión infine adv. 1 Finalmente, por último. Prima arrivaro- do goberno. II v. intr. pron. [aux. essere] no gli invitati, poi lo sposo e infine la sposa. Informarse. Si è subito informato di quanto era Primeiro chegaron os invitados logo o noivo e final- accaduto. Informouse rapidamente do que sucedera. mente a noiva. 2 En fin, en resumo, no fin de con- informatico -a I adx. Informático -a. Fa un corso tas. Infine, dopo una discusione, gli ha detto che di trattamento informatico di testi. Fai un curso non voleva rivederlo più. En fin, despois dunha dis- sobre o tratamento informático dos textos. cusión, díxolle que non quería volver velo máis. II s. 1 Informático -a. Hanno contrattato un nuovo infinità s.f. inv. Infinidade. Era una notte bellissima informatico per la ditta. Contrataron un novo infor- in cui si vedeva un’infinità di stelle. Era unha noite mático para a empresa. 2 (f.) Informática. preciosa na que se vía unha infinidade de estrelas. L’informatica è una scienza che si occupa del trattamento automatico delle informazioni. A infinito -a I adx. Infinito -a, infindo -a. L’universo è informática é unha ciencia que se ocupa do trata- infinito. O universo é infinito. II s.m. sing. Infinito. mento automático das informacións. OBS.: m. pl. Gli astri ruotano nell’infinito. Os astros xiran no informatici, f. pl. informatiche. infinito. # all’infinito: sen fin. informazione s.f. Información. Le informazioni di infischiarsi v. intr. pron. [aux. essere] (fam.) Pasar quel giornale sono spesso false. As informacións (de algo / de alguén). Adesso se ne infischia delle dese xornal a miúdo son falsas. nostre avvertenze. Agora pasa das nosas adverten- infortunio s.m. Infortunio, desgracia. Abbiamo con- cias. trattato un’assicurazione contro ogni tipo di infortu- inflazione s.f. Inflación. Bisogna controllare l’infla- ni. Contratamos un seguro contra todo tipo de infor- zione per garantire il potere d’acquisto. Cómpre tunios. # infortunio sul lavoro: accidente de controla-la inflación para garanti-lo poder de traballo. adquisición. infrangere I v. intr. pron. [aux. essere] (cult.) influente adx. Influente. È una persona molto Romper. Le alte onde s’infrangevano contro la sco- influente nel mondo della politica. É unha persoa gliera. As altas ondas rompían contra o arrecife. moi influente no mundo da política. II v. tr. [aux. avere] (fig.) Romper (violar). Dopo influenza s.f. 1 Influencia, incidencia. Gli scienziati tanti anni, hanno infranto il loro patto di silenzio. studiano l’influenza dell’inquinamento sul nostro Despois de tantos anos, romperon o seu pacto de pianeta. Os científicos estudian a influencia da con- silencio. OBS.: v. irreg. V. táboa 11. taminación no noso planeta. 2 Influencia. Suo fra- infrarosso -a adx. Infravermello -a. Per la sua malat- tello ha sempre avuto molta influenza su di lui. Seu tia delle ossa gli hanno prescritto una terapia con irmán tivo sempre moita influencia sobre el. raggi infrarossi. Pola súa enfermidade dos ósos 3 (Med.) Gripe. È a letto con un’influenza molto prescribíronlle unha terapia con raios infraverme- forte. Está na cama cunha gripe moi forte. llos. infrangere 288 infrastruttura s.f. Infraestructura. L’infrastruttura enxeño; avere ingegno: ter enxeño; uomo d’inge- sociale è l’insieme degli impianti e dei servizi per la gno: home xenial. collettività. A infraestructura social é o conxunto ingegnoso -a adx. Enxeñoso -a. Hai un figlio molto das instalacións e dos servicios para a colectivida- ingegnoso che supererà le difficoltà senza proble- de. ma. Tes un fillo moi enxeñoso que superará as difi- infrazione s.f. Infracción, transgresión, violación. cultades sen problema. L’infrazione di questa norma ti costerà una multa. A ingelosire v. tr. [aux. avere] Poñer celoso -a. Le ami- infracción desta norma custarache unha multa. cizie della sua ragazza lo ingelosivano. As amizades infuori (all’- di) loc. adv. Excepto, agás, salvo. da súa noiva poñíano celoso. OBS.: io ingelosisco, tu All’infuori di te, nessuno ci ha dato una risposta. ingelosisci. Excepto ti, ninguén nos deu unha resposta. # all’in- ingenuità s.f. inv. Inxenuidade. Hanno approfittato fuori: cara a fóra. della tua ingenuità per ingannarti. Aproveitáronse infuriarsi v. intr. pron. [aux. essere] Enfurecerse, da túa inxenuidade para enganarte. encoraxarse, enfadarse. Si è infuriato perché l’han- ingenuo -a I adx. Inxenuo -a, inocente. Sei ancora no insultato pubblicamente. Enfureceuse porque o troppo ingenuo per capire queste cose. Es aínda insultaron publicamente. demasiado inxenuo para entender estas cousas. infusione s.f. Infusión, tisana. Ti preparerò un’infu- II s. Inxenuo -a. Le hanno detto un sacco di bugie e sione di camomilla. Preparareiche unha infusión de l’ingenua ci ha creduto. Dixéronlle unha chea de macela. mentiras e a inxenua creunas. ingannare I v. tr. [aux. avere] 1 Enganar. L’apparenza ingerenza s.f. Inxerencia, intromisión. Non tollererò inganna. As aparencias enganan. Ingannò il marito alcuna ingerenza nelle mie questioni. Non tolerarei per anni. Enganou o marido durante anos. 2 ningunha inxerencia nas miñas cuestións. Enganar, trampear. Volevano ingannare il fisco ma ingerire I v. tr. [aux. avere] Inxerir. Ha ingerito delle non ci sono riusciti. Querían engana-lo fisco pero vongole in cattivo stato e l’hanno ricoverata in ospe- non o conseguiron. II v. intr. pron. [aux. essere] dale. Inxeriu ameixas en mal estado e ingresárona Enganarse, equivocarse. Credevo fosse un bravo no hospital. II v. intr. pron. [aux. essere] Inxerirse, ragazzo, ma mi sono ingannato. Cría que era un bo entremeterse. Non ti devi ingerire nelle decisioni rapaz, pero enganeime. altrui. Non te debes inxerir nas decisións dos # ingannare la fame: engana-la fame. demais. OBS.: io ingerisco, tu ingerisci. inganno s.m. Engano, trampa, argucia. Lo portarono ingessare v. tr. [aux. avere] Enxesar, escaiolar. La fuori con un inganno e gli rubarono i soldi. gamba è rotta e la dobbiamo ingessare. A perna está Levárono fóra cun engano e roubáronlle os cartos. rota e debémola enxesar. ingarbugliare v. tr. [aux. avere] Embrollar, enredar, inghiottire v. tr. [aux. avere] 1 Tragar. Sua nonna non embarullar. Il ragioniere ha ingarbugliato i conti e riesce a inghiottire niente. A súa avoa non logra tra- adesso non sappiamo quale sia la situazione econo- gar nada. 2 (fig.) Tragar, engulir. Il mare ha mica. O contable embrollou as contas e agora non inghiottito la nave. O mar tragou o barco. 3 (fig.) sabemos cál é a situación económica. OBS.: v. irreg. Soportar, aturar, tolerar. Non continuerò a inghiot- V. táboa 7. tire queste umiliazioni. Non seguirei soportando ingegnarsi v. intr. pron. [aux. essere] Enxeñarse, estas humillacións. OBS.: io inghiottisco / inghiotto, amañarse, apañarse. Si ingegna a studiare, anche tu inghiottisci / inghiotti. se non gli rimane quasi tempo dopo il lavoro. inginocchiarsi v. intr. pron. [aux. essere] Enxéñase para estudiar, aínda que non lle queda Axeonllarse. La donna è entrata in chiesa e si è ingi- case tempo despois do traballo. nocchiata. A muller entrou na igrexa e axeonllouse. ingegnere s. Enxeñeiro -a. Quel ponte è stato proget- ingiù (all’-) loc. adv. Cara a abaixo. Ho guardato tato da un buon ingegnere. Aquela ponte foi proxec- all’ingiù dalla mia finestra e ho visto dei bambini. tada por un bo enxeñeiro. Mirei cara a abaixo desde a miña fiestra e vin uns ingegneria s.f. Enxeñería. Sua sorella si è laureata in nenos. ingegneria. A súa irmá licenciouse en enxeñería. ingiuria s.f. Inxuria, afronta, aldraxe. Non ti perdo- # ingegneria genetica: enxeñería xenética. nerà mai le ingiurie che gli hai detto ieri. ingegno s.m. Enxeño (facultade). È un ragazzo d’in- Endexamais che perdoará as inxurias que lle dixe- gegno brillante; capisce tutto senza difficoltà. É un ches onte. rapaz de enxeño brillante; enténdeo todo sen difi- ingiuriare v. tr. [aux. avere] Inxuriar, aldraxar, infa- cultade. # aguzzare / acuire l’ingegno: aguza-lo mar. Si arrabbiò molto e incominciò a ingiuriarlo. 289 ingrato

Enfadouse moito e empezou a inxurialo. OBS.: v. da auga. # ingorgo di traffico: atoamento de tráfi- irreg. V. táboa 7. co. OBS.: pl. ingorghi. ingiustizia s.f. Inxustiza. Accusando quell’impiegato ingozzarsi v. refl. [aux. essere] Atacarse. Il bambino ha commesso una grande ingiustizia. Acusando a si è ingozzato con i cioccolatini che la nonna gli aquel empregado cometeu unha grande inxustiza. aveva offerto. O neno atacouse cos bombóns que a avoa lle regalara. ingiusto -a adx. Inxusto -a. Quella sentenza è ingiu- sta perché l’imputato è innocente. Aquela sentencia ingranaggio s.m. Engrenaxe (tamén fig.). C’è qual- é inxusta porque o imputado é inocente. Sei ingiusto cosa che non va nell’ingranaggio dell’orologio. Hai se non ammetti che io ti avevo già avvertito. Es algo que non funciona na engrenaxe do reloxo. Il inxusto se non admites que eu xa cho advertira. funzionamento dell’amministrazione è un ingranag- gio che si muove con lentezza. O funcionamento da inglese I adx. Inglés -esa. L’India è stata una colonia administración é unha engrenaxe que se move con inglese. A India foi unha colonia inglesa. lentitude. II s. 1 Inglés -a (persoa). Si dice degli inglesi che prendono il tè alle cinque. Dise dos ingleses que ingrandimento s.m. Ampliación. Ti regalano un toman o té ás cinco. 2 (m. sing.) Inglés (lingua). ingrandimento della tua foto migliore. Regálanche L’inglese è una lingua germanica. O inglés é unha unha ampliación da túa mellor foto. # lente d’in- lingua xermánica. # andarsene / filare all’inglese: grandimento: lente de aumento, lupa. irse sen despedirse; chiave inglese: chave inglesa; ingrandire v. tr. [aux. avere] Ampliar. Se tutto conti- fare l’inglese: facer coma quen non oe; sale ingle- nua così, l’anno prossimo ingrandiremo la ditta. Se se: sulfato de magnesio; zuppa inglese: doce feito todo segue así, o ano próximo ampliarémo-la con biscoito mollado en licor, crema e chocolate. empresa. Non vedo bene quest’immagine, puoi ingombrante adx. 1 Voluminoso -a. Ha portato una ingrandirla? Non vexo ben esta imaxe, ¿podes scatola molto ingombrante. Trouxo unha caixa moi ampliala? OBS.: io ingrandisco, tu ingrandisci. voluminosa. 2 Aparatoso -a (molesto). Questa vali- ingrassare I v. intr. [aux. essere] Engordar. D’estate gia è ingombrante, fa attenzione a non inciampare. è ingrassato molto e adesso è a dieta. No verán Esta maleta é aparatosa, ten coidado con non tro- engordou moito e agora está a dieta. II v. tr. [aux. pezar. avere] Engraxar. Bisogna ingrassare questa macchi- ingombrare v. tr. [aux. avere] 1 Atrancar, obstruír, na. Hai que engraxar esta máquina. atoar. Ho tolto le piante perché ingombravano l’in- ingratitudine s.f. Ingratitude. Dopo averla aiutata, la gresso della terrazza. Quitei as plantas porque sua ingratitudine ci ha sorpresi. Despois de axudala, atrancaban a entrada da terraza. 2 Ocupar (obsta- a súa ingratitude sorprendeunos. culizar). Il bambino ha ingombrato tutta la camera di giocattoli. O neno ocupou todo o cuarto con ingrato -a I adx. 1 Ingrato -a, desagradecido -a. Sei xoguetes. un figlio ingrato se non apprezzi quello che tuo padre ha fatto per te. Es un fillo ingrato se non apré- ingombro s.m. Estorbo. Togli quest’ingombro dal cia-lo que o teu pai fixo por ti. 2 Ingrato -a (que non tavolo, abbiamo bisogno di spazio. Quita este estor- dá satisfacción). Quello della casalinga è un lavoro bo da mesa, precisamos espacio. # essere d’ingom- ingrato. O da ama de casa é un traballo ingrato. bro: ser un estorbo. II s. Ingrato -a. Non bisogna aspettarsi nulla dagli ingordigia s.f. Avidez (tamén fig.). Siccome aveva ingrati. Non se debe esperar nada dos ingratos. molta fame ha mangiato con ingordigia. Como tiña ingrediente s.m. Ingrediente. Questa salsa è fatta con moita fame comeu con avidez. La sua ingordigia di pochi ingredienti. Esta salsa faise con poucos ingre- denaro l’ha portata a mettersi in affari loschi. A súa dientes. avidez de diñeiro levouna a meterse en negocios tur- ingresso s.m. Entrada. Mi aspettava all’ingresso del bios. OBS.: pl. ingordigie. giardino per mostrarmi quel fiore. Esperábame á ingordo -a adx. 1 Voraz. Guardava le vetrine delle entrada do xardín para amosarme aquela flor. pasticcerie con occhi ingordi. Miraba os escaparates L’ingresso è limitato alle persone munite di bigliet- das pastelerías con ollos voraces. 2 (fig.) Ávido -a. to d’invito. A entrada está limitada ás persoas pro- Una persona così ingorda di potere farebbe qualsiasi vistas de invitación. # biglietto d’ingresso: entrada cosa per progredire. Unha persoa tan ávida de (para un espectáculo, museo...); ingresso a paga- poder faría o que fose por progresar. ♦ Para refe- mento: entrada con pago previo; ingresso di servi- rirse á ‘engorda’ en italiano empréganse os termos zio: entrada de servicio; ingresso libero: entrada ingrassamento e ingrasso. libre; sala d’ingresso: vestíbulo. ingorgo s.m. Atoamento. C’è un ingorgo nella tuba- ingrossare v. tr. [aux. avere] 1 Facer máis gordo -a. tura dell’acqua. Hai un atoamento na canalización Non indossa mai questi pantaloni perché la ingros- ingrediente 290

sano. Nunca pon estes pantalóns porque a fan máis iniziativa s.f. Iniciativa. È stato lui a prendere l’ini- gorda. 2 Aumentar, incrementar. Il padre ha ingros- ziativa di cercare una soluzione al problema. Foi el sato il patrimonio familiare e il figlio l’ha sperpera- quen tomou a iniciativa de buscar unha solución ó to. O pai aumentou o patrimonio familiar e o fillo problema. Per questo lavoro si richiedono persone dilapidouno. 3 Engrosar. Molti cittadini insoddis- con iniziativa. Para este traballo precísanse persoas fatti della politica del governo hanno ingrossato le con iniciativa. file di questo partito. Moitos cidadáns insatisfeitos inizio s.m. Inicio, comezo, principio. L’inizio delle coa política do goberno engrosaron as filas deste trattative è stato promettente, ma dobbiamo aspet- partido. tarne lo svolgimento. O inicio das negociacións foi ingrosso (all’-) loc. adv. Por xunto. Abbiamo com- prometedor, pero temos que espera-lo desenvolve- prato all’ingrosso merce a buon mercato. mento. Compramos por xunto mercancía barata. innaffiare V. annaffiare. inguaribile adx. Incurable (tamén fig.). Alcuni tipi di innalzare v. tr. [aux. avere] 1 Levantar, alzar, erguer. cancro sono inguaribili. Algúns tipos de cancro son Il soldato innalzò la bandiera un’ultima volta prima incurables. Ma come puoi raccontare queste frotto- di morire. O soldado levantou a bandeira unha últi- le? Sei un bugiardo inguaribile. ¿Pero como podes ma vez antes de morrer. 2 Levantar (construccións). contar estas trolas? Es un mentiroso incurable. Nella piazza del villaggio hanno innalzato un monu- inguine s.m. Ingua, virilla. L’inguine si trova fra la mento all’eroe locale. Na praza da vila levantaron coscia e il ventre. A ingua atópase entre a coxa e o un monumento ó heroe local. 3 Levantar, alzar. ventre. Innalzò gli occhi al cielo chiedendo se meritava iniettare v. tr. [aux. avere] Inxectar. L’infermiera gli questa sfortuna. Levantou os ollos ó ceo preguntan- inietta della penicillina. A enfermeira inxéctalle do se merecía esta desventura. penicilina. innamoramento s.m. Namoramento. Secondo i poeti iniezione s.f. Inxección. Per vaccinarlo gli hanno del Dolce Stil Nuovo, l’innamoramento avveniva fatto un’iniezione nel braccio sinistro. Para vacina- attraverso lo sguardo. Segundo os poetas do Dolce lo puxéronlle unha inxección no brazo esquerdo. Stil Nuovo, o namoramento producíase a través dos # iniezione endovenosa / intramuscolare / sotto- ollos. cutanea: inxección intravenosa / intramuscular / innamorarsi I v. intr. pron. [aux. essere] Namorarse subcutánea; motore a iniezione: motor de inxec- (tamén fig.). Si è innamorato di lei perché era molto ción. carina. Namorouse dela porque era moi xeitosa. Si inimicizia s.f. Inimizade, animadversión. Da quella sono innamorati della Sardegna e ci tornano ogni discussione è nata una grande inimicizia tra i due anno. Namoráronse de Sardeña e volven alí cada vicini. Dende aquela discusión naceu unha grande ano. II v. refl. recíp. [aux. essere] Namorarse. Si inimizade entre os dous veciños. sono innamorati dal primo momento in cui si sono visti. Namoráronse dende o primeiro momento en inimitabile adx. Inimitable. Mastroianni era un atto- que se viron. re inimitabile. Mastroianni era un actor inimitable. innanzi (-a) loc. prep. Diante (de), adiante. I fedeli iniziale I adx. Inicial. La strofa iniziale ha otto versi, pregavano inginocchiati innanzi alla Croce. Os fieis come quella finale. A estrofa inicial ten oito versos, pregaban axeonllados diante da Cruz. # d’ora como a final. II s.f. Inicial. L’iniziale dei nomi pro- innanzi: en diante; innanzi tutto / innanzitutto: pri è maiuscola. A inicial dos nomes propios é ante todo. maiúscula. Gli hanno regalato della carta da lettere con le sue iniziali. Regaláronlle papel de cartas innato -a adx. Innato -a. Ha una facilità innata per le coas súas iniciais. lingue. Ten unha facilidade innata para as linguas. iniziare I v. tr. [aux. avere] 1 Iniciar, comezar, prin- innervosire I v. tr. [aux. avere] Poñer nervioso -a. Le cipiar. Il presidente inizierà il discorso ringraziando tue domande m’innervosiscono. As túas preguntas i suoi collaboratori. O presidente iniciará o discur- póñenme nervioso. II v. intr. pron. [aux. essere] so dándolle-las gracias ós seus colaboradores. Poñerse nervioso -a. Prima dell’esame si era così 2 Iniciar, introducir. È stata iniziata da suo padre al innervosito che non smetteva di muoversi. Antes do mondo degli affari. Iniciouna seu pai no mundo dos exame puxérase tan nervioso que non paraba de negocios. II v. intr. e intr. pron. [aux. essere] moverse. OBS.: io innervosisco, tu innervosisci. Iniciarse, comezar, principiar. L’anno scolastico è innestare v. tr. [aux. avere] Enxertar, enxerir. iniziato in ottobre. O curso escolar iniciouse en Bisogna innestare i meli per ottenere frutti migliori. outubro. # iniziare a: comezar a. OBS.: v. irreg. V. Hai que enxerta-las maceiras para obter froitos táboa 7. mellores. # innestare la frizione: embragar; inne- 291 inquilino

stare la marcia: mete-la marcha e solta-lo embra- inossidabile adx. Inoxidable. Metterò un cancello di gue; innestare la presa di corrente: conecta-la materiale inossidabile, perché l’umidità non lo toma de corrente. guasti. Poñerei unha cancela de material inoxidable para que a humidade non a estrague. # acciaio inos- innesto s.m. Enxerto. Abbiamo ottenuto quest’albero sidabile: aceiro inoxidable. per mezzo di un innesto. Obtivemos esta árbore por medio dun enxerto. inquadrare v. tr. [aux. avere] 1 Encadrar, enmarcar (tamén fig.). Se inquadri quel disegno e lo appendi inno s.m. Himno. L’inno era un componimento dedi- alla parete, lo conserverai meglio. Se encadras cato a un dio o a un eroe. O himno era unha compo- aquel debuxo e o colgas na parede, conservaralo sición dedicada a un deus ou a un heroe. Prima mellor. Prima di leggere il testo, proviamo a inqua- della partita hanno cantato gli inni dell’Italia e della drarlo nel suo contesto storico. Antes de le-lo texto, Spagna. Antes do partido cantaron os himnos de intentemos encadralo no seu contexto histórico. Italia e de España. Il suo discorso è un inno alla 2 Encadrar (foto). Ho inquadrato il ponte, ma la solidarietà fra gli uomini. O seu discurso é un himno foto non è venuta bene. Encadrei a ponte, pero a á solidariedade entre os homes. foto non saíu ben. innocente I adx. Inocente. Dopo essere stato dichia- inquietare I v. tr. [aux. avere] Inquietar, desacougar, rato innocente dal giudice, è stato messo in libertà. preocupar. La malattia del padre aveva inquietato Despois de ser declarado inocente polo xuíz, puxé- tutta la famiglia. A enfermidade do pai inquietara rono en liberdade. II s. Inocente. Ha cercato di sal- toda a familia. II v. intr. pron. [aux. essere] varsi incolpando un innocente. Tentou salvarse Inquietarse, desacougarse, preocuparse. inculpando un inocente. Incominciavamo a inquietarci per il ritardo della innocenza s.f. Inocencia. L’avvocato riuscirà a bambina. Comezabamos a inquietarnos polo atraso dimostrare l’innocenza dell’imputato. O avogado da nena. conseguirá demostra-la inocencia do inculpado. inquieto -a adx. Inquedo -a, inquieto -a, preocupado innovazione s.f. Innovación. L’innovazione nel -a. Dopo quella conversazione è rimasto inquieto e campo dell’informatica è sempre possibile. A inno- non ha potuto dormire. Despois daquela conversa- vación no eido da informática sempre é posible. Il ción quedou inquedo e non puido durmir. nuovo direttore ha introdotto alcune innovazioni inquietudine s.f. Inquietude, axitación, preocupa- nell’organizzazione del lavoro. O novo director ción. Il ribasso della Borsa aveva provocato una introduciu algunhas innovacións na organización certa inquietudine fra gli investitori. A baixa da do traballo. Bolsa provocara unha certa inquietude entre os investidores. innumerevole adx. Innumerable, incontable, infin- do -a. Con quell’atteggiamento si è procurato innu- inquilino -a s. Inquilino -a. L’appartamento del merevoli nemici. Con esa actitude fíxose con innu- primo piano è occupato da un nuovo inquilino. O merables inimigos. apartamento do primeiro andar está ocupado por un novo inquilino. inoffensivo -a adx. Inofensivo -a. Le mucche sono inoffensive; non devi averne paura. As vacas son inquinamento s.m. Contaminación, polución. inofensivas; non lles debes ter medo. L’inquinamento è la causa dell’effetto serra. A con- taminación é a causa do efecto invernadoiro. inoltre adv. Ademais, amais. Non hai ragione e inol- tre parli di cose che non conosci. Non tes razón e inquinare v. tr. [aux. avere] Contaminar. Gli scarichi ademais falas de cousas que non coñeces. di quella fabbrica inquinano il fiume. Os vertidos daquela fábrica contaminan o río. inondare v. tr. [aux. avere] Inundar, alagar, asolagar. La diga ha ceduto e il mare ha inondato la zona. O inquinato -a part. pas. de inquinare e adx. dique cedeu e o mar inundou a zona. Contaminado -a. Sulle acque inquinate si vedevano galleggiare oggetti di ogni genere. Sobre as augas inondazione s.f. Inundación, alagamento, asolaga- contaminadas víanse flotar obxectos de todo tipo. mento. Le piogge di quest’inverno hanno provocato molte inondazioni. As chuvias deste inverno provo- insabbiare v. tr. [aux. avere] 1 Arear. Ogni volta che mi sdraio al sole vieni tu a insabbiarmi. Cada vez caron moitas inundacións. que me tombo ó sol vés ti arearme. 2 (fig.) Paralizar inorridire v. intr. [aux. essere] Horrorizarse, arre- (o desenvolvemento de algo). Non hanno potuto piarse, espantarse. Aveva detto tali spropositi che insabbiare l’approvazione del progetto di legge. Non tutti siamo inorriditi. Dixera tales despropósitos que puideron paraliza-la aprobación do proxecto de lei. todos nos horrorizamos. OBS.: io inorridisco, tu # insabbiare un’inchiesta: paralizar unha investi- inorridisci. gación. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. inquinamento 292 insalata s.f. Ensalada. Hanno fatto un’insalata con Un coche da policía lanzouse á persecución dos lattuga, pomodoro e cipolla. Fixeron unha ensala- atracadores. da con leituga, tomate e cebola. Credo che mange- inseguire v. tr. [aux. avere] Perseguir (tamén fig.). rò soltanto un po’ d’insalata di riso. Creo que só L’ho inseguito per sapere dove andava a quell’ora. comerei un pouco de ensalada de arroz. # insalata Perseguino para saber onde ía a aquela hora. Ha di frutta: macedonia; insalata russa: ensalada consacrato tutta la sua vita a inseguire illusioni. rusa. Consagrou toda a súa vida a perseguir quimeras. insanguinare v. tr. [aux. avere] Ensanguentar (tamén insenatura s.f. Enseada. Preferirei lasciare la barca fig.). Il guerriero insanguinò la sua spada nella bat- nell’insenatura perché sia più protetta. Preferiría taglia. O guerreiro ensanguentou a súa espada na deixa-lo barco na enseada para que estea máis pro- batalla. Gli attentati terroristi continuano a insan- texido. guinare le pagine dei giornali. Os atentados terro- ristas seguen a ensanguenta-las páxinas dos xor- insensato -a I adx. Insensato -a, aloucado -a. Il tuo nais. OBS.: io insanguino; v. irreg. V. táboa 1. atteggiamento insensato ti causerà dei problemi. A túa actitude insensata causarache problemas. insaponare v. tr. [aux. avere] Enxaboar, enxabroar. Il II s. Insensato -a, aloucado -a, imprudente. È un bambino chiudeva gli occhi mentre la madre gli insensato! Come ha potuto prendere una decisione insaponava i capelli. O neno pechaba os ollos men- così importante senza pensarci? ¡É un insensato! tres a nai lle enxaboaba o pelo. OBS.: io insapono. ¿Como puido tomar unha decisión tan importante insaporire v. tr. [aux. avere] Dar sabor a. Ha insapo- sen pensalo? rito la pasta aggiungendo un po’ di basilico. Deulle insensibile adx. Insensible (tamén fig.). L’anestesia ci sabor á pasta engadindo un pouco de alfabaca. rende insensibili al dolore. A anestesia vólvenos OBS.: io insaporisco, tu insaporisci. insensibles á dor. Sei così insensibile da vederla sof- insegna s.f. 1 Divisa. Lo scettro e la corona sono le frire senza compatirla? ¿Es tan insensible como insegne reali. O cetro e a coroa son as divisas reais. para vela sufrir sen compadecerte dela? 2 Letreiro (das tendas ou empresas). È l’unico inserire I v. tr. [aux. avere] Introducir, inserir. Devi negozio della piazza che ha un’insegna antica sulla inserire con molta cura la figurina nella scatola. Tes porta. É a única tenda da praza que ten un letreiro que introducir con moito coidado a figura na caixa. antigo sobre a porta. # insegna luminosa: letreiro II v. intr. pron. [aux. essere] Introducirse, integrar- luminoso. se. Mi sono facilmente inserita in quell’ambiente insegnamento s.m. 1 Ensino, ensinanza. I mezzi grazie a mio cugino. Introducinme facilmente audiovisivi facilitano l’insegnamento delle lingue naquel ambiente gracias ó meu curmán. OBS.: io straniere. Os medios audiovisuais facilitan o ensino inserisco, tu inserisci. das linguas estranxeiras. Vuole dedicarsi all’inse- inserto s.m. 1 Suplemento. È un giornale di politica gnamento perché le piacciono i bambini. Quere che porta un inserto di economia. É un xornal de dedicarse ó ensino porque lle gustan os nenos. política que trae un suplemento de economía. 2 Ensinanza. Puoi trarre un insegnamento da 2 Expediente. Tutti i documenti relativi alla procedu- questo: non devi fidarti di lui. Podes sacar unha ra di un affare formano un inserto. Tódolos docu- ensinanza disto: non debes fiarte del. # insegna- mentos relativos á tramitación dun asunto forman mento elementare / primario, medio / secondario, un expediente. privato, pubblico: ensino primario, medio, secun- dario, privado, público. inserzione s.f. 1 Inserción, inclusión, introducción. L’inserzione di questa clausola nel suo testamento è insegnante s. Profesor -ora. Mia madre fa l’inse- posteriore alla morte del figlio. A inserción desta gnante di matematica e lavora in questa scuola. A cláusula no seu testamento é posterior á morte do miña nai é profesora de matemáticas e traballa fillo. 2 Anuncio (en xornais ou revistas). Ho visto nesta escola. # corpo insegnante: profesorado; sul giornale di ieri un’inserzione pubblicitaria della personale insegnante: persoal docente. nostra clinica. Vin no xornal de onte un anuncio insegnare I v. tr. [aux. avere] Ensinar. Mio padre mi publicitario da nosa clínica. # fare un’inserzione: ha insegnato ad amare la natura. Meu pai ensinoume poñer un anuncio. a ama-la natureza. II v. intr. [aux. avere] Dedicarse insetticida I s.m. Insecticida. Quella pianta è piena di ó ensino. Credo che ci voglia molta pazienza per parassiti: devi comprare un insetticida. Aquela plan- insegnare. Creo que se precisa moita paciencia para ta está chea de parasitos: tes que comprar un insec- dedicarse ó ensino. ticida. II adx. Insecticida. Sceglie sempre uno spray inseguimento s.m. Persecución. Una macchina della insetticida che non sia dannoso per la fascia di polizia si è gettata all’inseguimento dei rapinatori. ozono. Elixe sempre un spray insecticida que non 293 insofferenza

sexa prexudicial para a capa de ozono. OBS.: pl. insinuazione s.f. Insinuación. Non fare insinuazioni insetticidi. maliziose su di lui perché non ti crederò. Non fagas insinuacións maliciosas sobre el porque non te cre- insetto s.m. Insecto. Le zanzare e le mosche sono rei. insetti che non resistono alle basse temperature. Os mosquitos e as moscas son insectos que non resisten insipido -a adx. Insípido -a, eslamiado -a, insulso -a. as baixas temperaturas. La frutta comprata fuori stagione è insipida. A froi- ta comprada fóra de temporada é insípida. insicurezza s.f. Inseguridade. La sua insicurezza gli impedisce di prendere decisioni importanti da solo. insistenza s.f. Insistencia. La tua insistenza mi inner- A súa inseguridade impídelle tomar decisións vosisce, non fai altro che ripetere la stessa cosa. A importantes só. túa insistencia ponme nervioso, non fas máis que repeti-la mesma cousa. insicuro -a adx. Inseguro -a. Ti chiedo aiuto perché mi sento insicuro e non so cosa fare. Pídoche axuda insistere v. intr. [aux. avere] Insistir. Ho insistito per- porque me sinto inseguro e non sei qué facer. ché non se ne dimentichi. Insistín para que non se esqueza disto. OBS.: v. irreg. V. táboa 43. insidia s.f. Insidia. Sapeva di essere circondato di insidie e non si fidava di nessuno. Sabía que estaba insoddisfatto -a adx. Insatisfeito -a. Mi sento insod- rodeado de insidias e non se fiaba de ninguén. disfatta del mio lavoro di oggi; avrei potuto farlo # porre / tendere un’insidia: poñer / tender unha meglio. Estou insatisfeita do meu traballo de hoxe; trampa. podería facelo mellor. insieme I adv. 1 Xuntos -as. Abitano insieme da molti insoddisfazione s.f. Insatisfacción. Una vita così anni. Viven xuntos dende hai moitos anos. noiosa ha provocato in lui una profonda insoddisfa- 2 Ó mesmo tempo. Siamo partiti insieme, lei da zione. Unha vida tan aburrida provocou nel unha Milano e io da Firenze, ma lei è arrivata prima a profunda insatisfacción. Barcellona. Saímos ó mesmo tempo, ela de Milán e insofferente adx. 1 Intolerante, intransixente. Sei eu de Florencia, pero ela chegou antes a Barcelona. insofferente alle idee altrui. Es intolerante coas II s.m. 1 Totalidade, total. Ha comprato l’insieme ideas dos demais. 2 Impaciente. Non essere così dei dipinti. Comprou a totalidade das pinturas. insofferente: ha un ritardo di soltanto due minuti. 2 Conxunto, serie, grupo. Un insieme di circostanze Non sexas tan impaciente: só leva un atraso de dous ha determinato la crisi. Un conxunto de circunstan- minutos. # essere insofferente a / di: non soportar. cias determinou a crise. # insieme a / con: con; insofferenza s.f. 1 Intolerancia, intransixencia. La mettere insieme: xuntar (cartos); mettere insieme sua insofferenza alle opinioni del figlio l’aveva (due idee, una lettera...): escribir; mettere insieme allontanato da lui. A súa intolerancia cara ás opi- una bella famiglia: formar unha familia numerosa; nións do fillo afastouno del. 2 Impaciencia. Il pas- mettersi insieme: asociarse, saír xuntos, ir vivir sare degli anni ti aiuterà a dominare la tua insoffe- xuntos; nell’insieme: no seu conxunto; tutto insie- renza. O paso dos anos axudarache a domina-la túa me: todo xunto. impaciencia. insignificante adx. 1 Insignificante, irrelevante. insolazione s.f. Insolación. Se rimani a lungo al sole Quelle informazioni sono insignificanti, quindi puoi prenderai un’insolazione. Se permaneces moito non tenerne conto. Esas informacións son insignifi- tempo ó sol collerás unha insolación. cantes, polo tanto pódelas non ter en conta. insolente adx. Insolente. Non ti consentirò di com- 2 Carente de significado, expresividade ou perso- portarti in un modo così insolente. Non che consen- nalidade. tirei que te comportes dun modo tan insolente. insinuare I v. tr. [aux. avere] Insinuar. Insinui che si insolenza s.f. Insolencia. L’insolenza di quel bambi- è arricchito con mezzi illiciti? ¿Insinúas que se enri- no è dovuta a una pessima educazione. A insolencia queceu con medios ilícitos? II v. intr. pron. daquel neno débese a unha pésima educación. Ti ha [aux. essere] 1 Insinuarse. La sfiducia si sta detto tutte queste insolenze e tu non hai risposto? insinuando tra gli azionisti. A desconfianza estase ¿Díxoche todas estas insolencias e ti non respondi- insinuando entre os accionistas. 2 Penetrar, intro- ches? ducirse. Il caldo s’insinuava anche nelle stanze buie e chiuse. A calor penetraba mesmo nos cuartos insolito -a adx. Insólito -a. Un avvenimento insolito escuros e pechados. 3 Introducirse, integrarse. turbò la pace del paese. Un acontecemento insólito Vuole insinuarsi negli ambienti artistici della città. turbou a paz da vila. Quere introducirse nos ambientes artísticos da insolubile adx. (fig.) Insoluble. Non c’è nulla da fare: cidade. # insinuarsi nelle grazie (di qualcuno): è un problema insolubile. Non hai nada que facer: é consegui-lo favor (de alguén). OBS.: io insinuo. un problema insoluble. insolazione 294 insomma I adv. En resumidas contas. Insomma, la insuccesso s.m. Fracaso. L’insuccesso dell’opera ha situazione è molto grave. En resumidas contas, a provocato gravi problemi economici alla compagnia situación é moi grave. II interx. Que (indica impa- teatrale. O fracaso da obra provocoulle graves pro- ciencia e irritación). Insomma, passerete tutta la blemas económicos á compañía de teatro. vita a litigare? ¿Que, pasaredes toda a vida pele- insudiciare v. tr. [aux. avere] Ensuciar, lixar, man- xando? # come va? Insomma: ¿que tal che vai? char. I tuoi stivali sporchi di fango hanno insudicia- Vou tirando. to il pavimento. As túas botas manchadas de lama insonne adx. Insomne. Trascorse la notte insonne per ensuciaron o chan. OBS.: io insudicio; v. irreg. V. la preoccupazione. Pasou a noite insomne pola pre- táboas 1 e 2. ocupación. insufficiente adx. Insuficiente. Il tempo che dedichi insonnia s.f. Insomnio. Anche questa notte ho avuto a studiare è insufficiente per superare l’esame. O problemi di insonnia. Tamén esta noite tiven proble- tempo que dedicas a estudiar é insuficiente para mas de insomnio. aproba-lo exame. # voto insufficiente: suspenso. insopportabile adx. Insoportable. Questo caldo è insufficienza s.f. 1 Insuficiencia, escaseza. insopportabile, mi piacerebbe che piovesse. Esta L’insufficienza di vitamina C provoca lo scorbuto. calor é insoportable, gustaríame que chovese. A insuficiencia de vitamina C provoca o escorbuto. 2 Suspenso. Non volevi farci vedere la pagella insospettire I v. tr. [aux. avere] Facer sospeitar. perché avevi un’insufficienza in matematica. Non Questo improvviso interesse per i miei affari mi querías deixarnos ve-lo caderno de notas porque insospettisce. Este repentino interese polos meus tiñas un suspenso en matemáticas. asuntos faime sospeitar. II v. intr. e intr. pron. [aux. essere] Empezar a sospeitar. (Si) è insospettito dal insultare v. tr. [aux. avere] Insultar. L’ha insultata giorno che sei rincasato tardi. Empezou a sospeitar chiamandola stupida. Insultouna chamándolle estú- pida. dende o día que volviches tarde a casa. OBS.: io insospettisco, tu insospettisci. insulto s.m. Insulto. Quando si è arrabbiato ha cominciato a rivolgerci insulti. Cando se enfadou inspiegabile adx. Inexplicable. Il tuo cambiamento di comezou a dirixirnos insultos. opinione mi sembra inspiegabile. O teu cambio de opinión paréceme inexplicable. insuperabile adx. 1 (fig.) Insuperable, insalvable, invencible. I problemi sembrano insuperabili mentre instabile adx. Inestable. Non appoggiarti a quella non si affrontano. Os problemas parecen insupera- tavola perché sembra vecchia e instabile. Non te bles mentres non se afrontan. 2 (fig.) Insuperable, apoies naquela mesa porque parece vella e inesta- inmellorable. L’autore di questo romanzo è eccel- ble. Questa primavera abbiamo avuto un tempo lente, insuperabile. O autor desta novela é excelen- molto instabile. Esta primavera tivemos un tempo te, insuperable. moi inestable. Ha un carattere instabile: può essere gentilissimo o insopportabile. Ten un carácter ines- insurrezione s.f. Insurrección, levantamento, rebe- table: pode ser moi amable ou insoportable. lión. L’insurrezione del popolo fu provocata dagli agitatori. A insurrección do pobo provocárona os installare I v. tr. [aux. avere] Instalar (unha persoa axitadores. nun aloxamento). Abbiamo installato i nonni al primo piano. Instalámo-los avós no primeiro piso. intaccare v. tr. [aux. avere] 1 Corroer. La ruggine ha II v. intr. pron. [aux. essere] Instalarse. Adesso mi intaccato a poco a poco le panchine del giardino. A installo qui e più tardi cercherò un posto migliore. ferruxe corroeu pouco a pouco os bancos do xardín. Agora instálome aquí e máis tarde buscarei un lugar 2 (fig.) Consumir (esgotar). Non intaccheremo le mellor. provviste prima dell’estate. Non consumirémo-las provisións antes do verán. OBS.: io intacco, tu intac- instaurare v. tr. [aux. avere] Instaurar. I militari pre- chi; v. irreg. V. táboa 5. sero il potere e instaurarono una dittatura. Os mili- tares tomaron o poder e instauraron unha dictadu- intanto adv. 1 Mentres, namentres, entrementres. ra. Noi leggevamo le bozze e lui intanto faceva le corre- zioni. Nós liámo-las probas e el mentres facía as insù (all’-) loc. adv. Cara a arriba. Guardava all’insù correccións. 2 Pero. Promettono sempre di farci cercando la luna dietro le nuvole. Miraba cara a visita, intanto non vengono mai. Sempre prometen arriba buscando a lúa detrás das nubes. # naso que nos farán unha visita, pero nunca veñen. all’insù: nariz coa punta un pouco levantada. intasare v. tr. [aux. avere] 1 Atascar, atoar, atuír. Un insubordinazione s.f. Insubordinación. Non tollera pezzo di cotone ha intasato lo scolo della vasca da l’insubordinazione dei dipendenti. Non tolera a bagno. Un anaco de algodón atascou o desaugadoi- insubordinación dos empregados. ro da bañeira. 2 (fig.) Atrancar, atascar. L’incidente 295 intensificare

intaserà il traffico almeno per mezz’ora. O acciden- unha muller dunha intelixencia extraordinaria e as te atrancará o tráfico polo menos durante media súas investigacións superaron os estudios anterio- hora. res. intatto -a adx. 1 Intacto -a (non tocado). Hanno man- intendere I v. tr. [aux. avere] 1 Pretender, querer. giato così tanto che il dolce è rimasto intatto. Intendono costruire una scuola qui. Pretenden cons- Comeron tanto que a sobremesa quedou intacta. truír unha escola aquí. 2 Entender, comprender. Ha 2 Intacto -a, indemne. Dopo il terremoto nessuna parlato velocemente e non l’hanno inteso. Falou casa delle vicinanze era intatta. Tralo terremoto nin- velozmente e non o entenderon. 3 Entender (inter- gunha casa dos arredores estaba intacta. pretar, xulgar). Che cosa intendete per ‘filosofia’? integrale adx. Integral, completo -a, total. Hanno ¿Que entendedes por ‘filosofía’? II v. refl. recíp. appena pubblicato l’edizione integrale delle sue [aux. essere] Entenderse, comprenderse. Inten- poesie. Acaban de publica-la edición integral das diamoci bene, non penso di accompagnarti. Enten- súas poesías. # pane integrale: pan integral. dámonos ben, non penso acompañarte. # dare a intendere: dar a entender; intendersela con qual- integrare v. tr. [aux. avere] 1 Completar. Hanno inte- cuno: estar de acordo con alguén, entenderse; grato lo studio della materia con un ciclo di confe- siamo intesi?: ¿entendido? OBS.: v. irreg. V. táboa renze. Completaron o estudio da materia cun ciclo 26. de conferencias. 2 Integrar, introducir. Non sono riusciti a integrarla nel nuovo ambiente di lavoro. intenditore -trice s. Entendido -a (experto). Vorrei Non conseguiron integrala no novo ambiente de tra- andare alla mostra con lei perché è una vera intendi- ballo. OBS.: io integro; v. irreg. V. táboa 1. trice d’arte. Querería ir á exposición con ela porque é unha auténtica entendida en arte. # a buon inten- integrazione s.f. Integración. Questo programma ha ditore poche parole: a bo entendedor poucas pala- come scopo l’integrazione dei malati di AIDS nella bras. comunità. Este programa ten como finalidade a integración dos enfermos de Sida na comunidade. intenerire I v. tr. [aux. avere] Entenrecer. I vostri # cassa integrazione: fondo de garantía salarial. lamenti l’hanno intenerito. As vosas queixas enter- necérono. II v. intr. pron. [aux. essere] integrità s.f. inv. Integridade (tamén fig.). Due poli- Entenrecerse. Quando l’hanno visto piangere si ziotti dovevano difendere l’integrità del testimone. sono inteneriti. Cando o viron chorar entenrecéron- Dous policías tiñan que defende-la integridade da se. OBS.: io intenerisco, tu intenerisci. testemuña. L’integrità e il senso del dovere di questo professionista non ammettono dubbi. A integridade intensificare I v. tr. [aux. avere] Intensificar. Hanno e o sentido do deber deste profesional non admiten intensificato la vigilanza, ma non hanno trovato il dúbidas. mafioso. Intensificaron a vixilancia, pero non ato- paron o mafioso. II v. intr. pron. [aux. essere] integro -a adx. 1 Íntegro -a. Dopo l’assalto nessuna Intensificarse. Il dolore s’intensificava quando pas- camera del palazzo è rimasta integra. Tralo asalto sava l’effetto del medicinale. A dor intensificábase ningunha estancia do palacio quedou íntegra. cando pasaba o efecto do medicamento. OBS.: io 2 (fig.) Íntegro -a, cabal, recto -a. Ti puoi fidare di intensifico, tu intensifichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. lei: è integra, onesta e discreta. Pódeste fiar dela: é íntegra, honesta e discreta. intensità s.f. inv. Intensidade. L’intensità del vento non ci permetteva di avanzare. A intensidade do intelletto s.m. Intelecto (facultade). Il professore vento non nos permitía avanzar. venuto da Milano è un uomo di grande intelletto. O profesor que veu de Milán é un home de grande inte- intensivo -a adx. Intensivo -a. Mi sono iscritto a un lecto. corso intensivo di informatica. Inscribinme nun curso intensivo de informática. intellettuale I adx. Intelectual. Le sue facoltà intel- lettuali sono manifeste. As súas facultades intelec- intenso -a adx. Intenso, forte. Il freddo è stato così tuais son manifestas. II s. Intelectual. Per questo intenso che ha rovinato le colture. O frío foi tan programma di dibattito invitano sempre gli intellet- intenso que estragou os cultivos. Mi piacciono i tuali più famosi. Para este programa de debate sem- colori intensi. Gústanme as cores intensas. pre invitan os intelectuais máis famosos. intenzione s.f. Intención, propósito, idea. Non aveva intelligente adx. Intelixente. Sono molto intelligenti intenzione di mantenere la sua promessa. Non tiña e ricaveranno subito la soluzione. Son moi intelixen- intención de cumpri-la súa promesa. # la via tes e deducirán rapidamente a solución. dell’inferno è lastricata di buone intenzioni: non intelligenza s.f. Intelixencia, intelecto, entendemen- basta a intención para obrar ben. to. Era una donna di straordinaria intelligenza e le intercalare v. tr. [aux. avere] Intercalar. Per migliora- sue ricerche superarono gli studi precedenti. Era re la composizione dovresti intercalare alcuni segni intensità 296

d’interpunzione. Para mellora-la redacción deberí- diando o período intermedio entre a unificación de as intercalar algúns signos de puntuación. Italia e a primeira guerra mundial. intercedere v. intr. [aux. avere] Interceder, avogar, internazionale adx. Internacional. Hanno firmato mediar. I professori hanno interceduto per lui e la un accordo internazionale per difendere l’ambiente. preside l’ha perdonato. Os profesores intercederon Firmaron un acordo internacional para protexe-lo por el e a directora do instituto perdonouno. OBS.: v. ambiente. irreg. V. táboa 62. internet s.m. inv. Internet. Ho trovato molti riferi- interessante adx. Interesante. Le sue idee erano così menti bibliografici tramite internet. Atopei moitas interessanti che hanno attirato l’attenzione degli referencias bibliográficas por medio de internet. altri interlocutori. As súas ideas eran tan interesan- interno -a I adx. Interno -a, interior. Le parti interne tes que chamaron a atención dos outros interlocuto- di questo palazzo sono da rifare. Hai que volver res. face-las partes internas deste edificio. interessare I v. tr. [aux. avere] Interesar, atanguer, II s.m. Interior. L’interno della cassa è foderato di afectar. Questo argomento interessa te particolar- velluto rosso. O interior da caixa está forrado con mente, perché hai letto molto al riguardo. Este tema veludo vermello. # alunno interno: alumno interésache a ti especialmente, porque liches moito interno; gli interni (Cine): os interiores; ministro ó respecto. II v. intr. pron. [aux. essere] Interesarse. dell’interno / degli interni: ministro de interior. Questi ragazzi s’interessano alla musica folcloristi- ca. Estes rapaces interésanse pola música folclóri- intero -a adx. 1 Enteiro -a, intacto -a. Il bicchiere è ca. caduto per terra, ma è ancora intero. O vaso caeu ó chan, pero está aínda enteiro. 2 Enteiro -a, comple- interesse s.m. 1 Xuro. Deve pagare il mutuo più gli to -a, íntegro -a. È rimasta un intero anno a lavora- interessi. Ten que paga-lo crédito e mailos xuros. re in Turchia. Quedou un ano enteiro a traballar en 2 Interese, beneficio, proveito. Ci aiuta per il suo Turquía. # latte intero: leite enteiro; numero inte- interesse, pensando al profitto che ne trarrà. ro: número enteiro; per intero: por enteiro. Axúdanos polo seu interese, pensando no proveito que sacará. 3 Interese (atención, importancia). Ti interpretare v. tr. [aux. avere] Interpretar. Questa ascoltano con molto interesse. Escóitante con moito poesia di Montale è difficile da interpretare. Esta interese. Queste dichiarazioni non sono prive d’inte- poesía de Montale é difícil de interpretar. Ho inter- resse. Estas declaracións non carecen de interese. pretato male le tue parole. Interpretei mal as túas palabras. Questa compagnia di teatro interpreterà interiezione s.f. Interxección. L’interiezione ‘ahi’ una tragedia classica. Esta compañía de teatro esprime un sentimento di dolore. A interxección interpretará unha traxedia clásica. OBS.: io inter- ‘ahi’ expresa un sentimento de dor. preto; v. irreg. V. táboa 1. interiore adx. Interior (espiritual). Il suo mondo interpretazione s.f. Intepretación. La sua interpreta- interiore era pieno di fantasie. O seu mundo interior zione ha aggiunto nuove prospettive alla compren- ♦ estaba cheo de fantasías. Para referirse ós ‘inte- sione del testo. A súa interpretación engadiu novas riores (dunha casa)’ en italiano emprégase o termo perspectivas á comprensión do texto. interni. Quest’interpretazione dell’avaro di Molière mi sem- interiorizzare v. tr. [aux. avere] Interiorizar. Quando bra pessima. Esta interpretación do avaro de ha interiorizzato quell’ideologia ha avuto molti Molière paréceme pésima. dubbi. Cando interiorizou aquela ideoloxía tivo interprete s. Intérprete. È un ottimo interprete moitas dúbidas. dell’opera petrarchesca. É un boísimo intérprete da interlocutore -trice s. Interlocutor -ora (parte nun obra de Petrarca. Lavora come interprete di tedesco diálogo). Non sapeva che uno degli interlocutori in una ditta. Traballa como intérprete de alemán fosse straniero. Non sabía que un dos interlocutores nunha empresa. Gli interpreti di questa commedia fose estranxeiro. sono degli attori giovanissimi. Os intérpretes desta comedia son uns actores novísimos. intermediario -a I adx. Intermediario -a. L’imprendi- tore commerciale svolge una funzione intermediaria. interpunzione s.f. Puntuación (ortográfica). I segni O empresario comercial desenvolve unha función di interpunzione determinano le pause nel testo intermediaria. II s. Intermediario -a, mediador -ora. scritto. Os signos de puntuación determinan as pau- Ha fatto da intermediaria nel nostro affare. Fixo de sas no texto escrito. intermediaria no noso negocio. interrogare v. tr. [aux. avere] 1 Interrogar. La polizia intermedio -a adx. Intermedio -a, medio -a. Sto stu- ha interrogato il testimone sulla fisionomia del diando il periodo intermedio fra l’unificazione ladro. A policía interrogou a testemuña sobre o dell’Italia e la prima guerra mondiale. Estou estu- aspecto físico do ladrón. 2 Examinar oralmente. Il 297 intestino

professore ha interrogato il primo studente su Dante. tori. Interveu no debate para modera-los interlocu- O profesor examinou oralmente o primeiro estu- tores. 2 Intervir, participar. Se interverrò alla ceri- diante sobre Dante. 3 Preguntar (ós alumnos). monia dovrò conoscere prima i particolari. Se vou Aveva paura di essere interrogato in matematica. intervir na cerimonia terei que coñecer antes os Tiña medo de que lle preguntaran de matemáticas. detalles. 3 (Med.) Intervir, operar. I medici sono OBS.: io interrogo, tu interroghi; v. irreg. V. táboas 1 intervenuti d’urgenza per salvargli la vita. Os médi- e 6. cos interviñérono urxentemente para salvarlle a interrogativo -a I adx. Interrogativo -a. Gli avverbi vida. OBS.: v. irreg. V. táboa 32. interrogativi introducono una frase interroga- intervento s.m. 1 Intervención. Il pronto intervento tiva diretta. Os adverbios interrogativos intro- del bagnino evitò che i bambini annegassero. A ducen unha frase interrogativa directa. rápida intervención do socorrista evitou que afoga- II s.m. Interrogante, interrogación, pregunta. sen os nenos. 2 Intervención, participación. Avevate molti interrogativi senza risposta. Tiñades L’intervento del ministro è stato molto polemico. A moitos interrogantes sen resposta. # punto interro- intervención do ministro foi moi polémica. 3 (Med.) gativo: signo de interrogación. Intervención, operación. È stata sottoposta a un interrogatorio s.m. Interrogatorio. L’imputato è stato lungo intervento chirurgico. Sometérona a unha sottoposto a un interrogatorio. Someteron o acusado longa intervención cirúrxica. a un interrogatorio. intervista s.f. Entrevista. Il giornalista ha finito l’in- interrogazione s.f. Exame oral (do profesor). La pro- tervista con alcune domande personali. O xornalis- fessoressa ha fatto un’interrogazione di storia che ta rematou a entrevista con algunhas preguntas per- nessuno di noi si aspettava. A profesora fixo un soais. exame oral de historia que ninguén de nós espera- intesa s.f. Acordo, pacto, tratado. L’intesa fra il ba. # interrogazione retorica: pregunta retórica. Portogallo e l’Inghilterra favorì il commercio tra i interrompere I v. tr. [aux. avere] 1 Interromper, sus- due paesi. O acordo entre Portugal e Inglaterra pender, cortar. Hanno interrotto il viaggio e sono favoreceu o comercio entre os dous paises. # agire tornati a casa. Interromperon a viaxe e volveron a d’intesa con qualcuno: actuar de común acordo; casa. 2 Interromper, cortar. Mi interrompe ogni essere d’intesa: estar de acordo. volta che comincio a parlare. Interrómpeme cada intestare v. tr. [aux. avere] Poñer a nome de (facer vez que comezo a falar. Una valanga di neve ha titular). Hanno intestato ai loro figli il libretto di ri- interrotto la strada. Unha avalancha de neve inte- rrompeu a estrada. II v. intr. pron. [aux. essere] sparmio. Puxeron a nome dos seus fillos a libreta de Interromperse, cortarse. Quest’oratore s’interrom- aforros. pe ogni volta che sente parlare la gente. Este orador intestino s.m. Intestino. L’intestino tenue e l’intestino interrómpese cada vez que sente fala-la xente. OBS.: crasso fanno parte dell’apparato digerente. O intes- v. irreg. V. táboa 66. tino delgado e o intestino groso forman parte do interruttore s.m. Interruptor, chave. L’interruttore aparato dixestivo. della luce è guasto. O interruptor da luz está ava- intiepidire v. tr. [aux. avere] Temperar, amornar, riado. mornear. Il sole ha intiepidito l’acqua della piscina. interruzione s.f. 1 Interrupción, suspensión. O sol temperou a auga da piscina. OBS.: io intiepi- L’interruzione dei lavori è dovuta alla mancanza di disco, tu intiepidisci. soldi. A interrupción dos traballos débese á falta de intimare v. tr. [aux. avere] Intimar, cominar, invitar. cartos. 2 Interrupción. Lo studente ha finito di leg- Il vigile urbano intimò al pedone di fermarsi. O poli- gere senza interruzioni dei suoi compagni. O estu- cía municipal intimou o peón a pararse. # intimare diante acabou de ler sen interrupcións dos seus la guerra: declara-la guerra. OBS.: io intimo / inti- compañeiros. Il crollo del ponte provocò l’interru- mo; v. irreg. V. táboa 1. ♦ Para referirse a ‘intimar, zione della strada. O derrubamento da ponte provo- coller confianza’ en italiano emprégase a expresión cou a interrupción da estrada. prendere confidenza. intervallo s.m. Intervalo, distancia. Puoi lasciare un intimidire v. tr. [aux. avere] 1 Intimidar, acovardar. intervallo più ampio fra i due brani? ¿Podes deixar La tua presenza l’ha intimidito e non ha più parlato. un intervalo máis amplo entre os dous parágrafos? A túa presencia intimidouno e non falou máis. # l’intervallo di un’opera di teatro: o entreacto 2 Atemorizar, amedrentar. Non devi lasciare che ti dunha obra de teatro. intimidiscano le sue minacce. Non debes deixar que intervenire v. intr. [aux. essere] 1 Intervir (mediar). È te atemoricen as súas ameazas. OBS.: io intimidisco, intervenuta nel dibattito per moderare gli interlocu- tu intimidisci. intiepidire 298 intimità s.f. inv. Intimidade. Dice di non avere inti- colo. Embobouse diante daquel espectáculo. OBS.: mità perché i suoi fratelli frugano nelle sue cose. Di io intontisco, tu intontisci. que non ten intimidade porque os seus irmáns lle intorno I adv. Arredor. Aveva sempre intorno mol- revolven nas súas cousas. tissimi amici. Tiña sempre arredor moitísimos ami- intimo -a I adx. Íntimo -a. Siamo intimi amici e ci gos. II adx. inv. Do arredor. Mi piace fare delle gite raccontiamo tutto. Somos íntimos amigos e contá- nei paesi intorno. Gústame facer excursións ás monolo todo. II s.m. Parte interna ou secreta vilas do arredor. # intorno a: arredor de; levarsi (xeralmente fig.). # biancheria intima: roupa inte- qualcuno d’intorno: librarse de alguén; levati rior; nell’intimo del cuore: no fondo do corazón; d’intorno!: ¡vaite de aí! parti intime: partes pudendas. intossicare I v. tr. [aux. avere] Intoxicar. A quanto intitolare I v. tr. [aux. avere] Titular. Non mi piace pare, è stata intossicata dai gas velenosi. Polo que come hanno intitolato il film: è una frase davvero parece, intoxicárona os gases velenosos. II v. intr. brutta. Non me gusta cómo titularon o filme: é unha pron. [aux. essere] Intoxicarse. Si sono intossicati frase realmente fea. II v. intr. pron. [aux. essere] con delle vongole. Intoxicáronse cunhas ameixas. Titularse. Come s’intitola il romanzo più conosciu- OBS.: io intossico, tu intossichi; v. irreg. V. táboas 1 to di D’Annunzio? ¿Como se titula a novela máis e 5. coñecida de D’Annunzio? OBS.: io intitolo; v. irreg. intossicazione s.f. Intoxicación. L’hanno ricoverato V. táboa 1. a causa di un’intossicazione alimentare. intollerabile adx. 1 Intolerable, inaceptable, inadmi- Hospitalizárono a causa dunha intoxicación ali- sible. Il tuo comportamento mi sembra intollerabile mentaria. e non sono disposto ad accettarlo. O teu comporta- intransigente adx. Intransixente, inflexible. Suo mento paréceme intolerable e non estou disposto a padre era troppo intransigente e non lo lasciava mai aceptalo. 2 Intolerable, inaguantable, insoporta- uscire la sera. O seu pai era demasiado intransi- ble. Quel dolore era intollerabile e persi conoscen- xente e nunca o deixaba saír pola noite. za. Aquela dor era intolerable e perdín o coñece- intransigenza s.f. Intransixencia. La sua intransi- mento. genza lo portava a non accettare altre possibilità. A intollerante adx. Intolerante. Dice che non vuole súa intransixencia levávao a non aceptar outras discutere con te perché sei molto intollerante. Di posibilidades. que non quere discutir contigo porque es moi into- intraprendente adx. Emprendedor -ora. Ha aperto lerante. un nuovo negozio, è un uomo molto intraprendente. intolleranza s.f. 1 Intolerancia, intransixencia. Abriu un novo negocio, é un home moi emprende- Nella nostra società dobbiamo lottare contro l’intol- dor. leranza. Na nosa sociedade debemos loitar contra a intraprendere v. tr. [aux. avere] Emprender. Dopo intolerancia. 2 Intolerancia. La reazione allergica si tutti i preparativi intrapresero il viaggio. Despois de deve all’intolleranza a questo medicinale. A reac- tódolos preparativos emprenderon a viaxe. OBS.: v. ción alérxica débese á intolerancia a esta medicina. irreg. V. táboa 26. intonare I v. tr. [aux. avere] Entoar. Prima della par- intrattenere I v. tr. [aux. avere] Entreter, distraer, tita intonarono l’inno nazionale. Antes do partido divertir. Hanno contrattato un pagliaccio per intrat- entoaron o himno nacional. II v. intr. pron. [aux. tenere i bambini alla festa. Contrataron un pallaso essere] Entoar (estar en harmonía). Questo comò è para entrete-los nenos na festa. II v. intr. pron. [aux. molto bello, ma non si intona con gli altri mobili essere] Entreterse, distraerse, divertirse. Quando ha della stanza. Esta cómoda é moi bonita, pero non tempo libero si intrattiene giocando a carte. Cando entoa cos outros mobles do cuarto. ♦ Para referir- ten tempo libre entretense xogando ás cartas. OBS.: se a ‘entoarse, animarse’ en italiano pódense v. irreg. V. táboa 73. emprega-los termos tirarsi ou animarsi. intravedere v. tr. [aux. avere] Entrever, enxergar, intonazione s.f. Entoación. Ha recitato la poesia con albiscar. In fondo alla strada, tra la nebbia, intravide l’intonazione giusta. Recitou a poesía coa entoa- il paese. Ó fondo da estrada, entre a néboa, entreviu ción xusta. a vila. OBS.: v. irreg. V. táboa 76. intontire I v. tr. [aux. avere] Embobar, aparvar. I intrecciare v. tr. [aux. avere] Trenzar (tamén fig.). Da bambini si lasciano intontire dalla televisione. Os piccola le intrecciavano i capelli. De nena trenzá- nenos déixanse embobar pola televisión. II v. intr. e banlle o pelo. Hanno intrecciato una ghirlanda di intr. pron. [aux. essere] Embobarse, aparvarse, fiori. Trenzaron unha grilanda de flores. OBS.: v. atrosmarse. (Si) è intontito davanti a quello spetta- irreg. V. táboa 2. 299 invano intreccio s.m. 1 Trenzado. Ha fatto una borsa con intuizione s.f. Intuición (instinto). Ha un’intuizione lavori d’intreccio. Fixo un bolso con labores de tren- incredibile e avverte subito quando stanno cercando zado. 2 (fig.) Trama, intriga. Quello che mi è più d’ingannarlo. Ten unha intuición incrible e percibe piaciuto del romanzo è stato l’intreccio. O que máis rapidamente cándo están tentando enganalo. me gustou da novela foi a trama. # commedia d’in- inumidire v. tr. [aux. avere] Humedecer. Aveva treccio: comedia de enredo. inumidito la tovaglia prima di stirarla. Humedecera intrigante adx. Intrigante. È un ragazzo molto intri- o mantel antes de pasarlle o ferro. OBS.: io inumi- gante; sta sempre tramando qualche imbroglio. É un disco, tu inumidisci. rapaz moi intrigante; sempre está tramando algún inutile adx. Inútil. Tutti i suoi sforzi sono stati inuti- embrollo. li, non ha ottenuto niente. Tódolos seus esforzos intrigo s.m. Intriga, conspiración, maquinación. Il foron inútiles, non conseguiu nada. dittatore s’impadronì del potere mediante intrighi. O invadente adx. Entremetido -a, metido -a, indiscreto dictador apoderouse do poder mediante intrigas. -a. Il suo ragazzo è molto invadente: cerca di sapere OBS.: pl. intrighi. tutto di tutti. O seu mozo é moi entremetido: intenta introdurre I v. tr. [aux. avere] 1 Introducir. Ho intro- sabelo todo de todos. dotto la chiave nella toppa. Introducín a chave na invadere v. tr. [aux. avere] Invadir. L’esercito nemico pechadura. È stato il fidanzato ad introdurla nel invase una regione del nord del paese. O exército mondo della droga. Foi o noivo quen a introduciu no inimigo invadiu unha rexión do norte do país. OBS.: mundo da droga. II v. intr. pron. [aux. essere] v. irreg. V. táboa 31. 1 Introducirse, penetrar. Nella nostra società si sono introdotte alcune abitudini americane. Na nosa invalidità s.f. inv. Invalidez. Dopo l’incidente le è sociedade introducíronse algúns costumes america- rimasta una pensione di invalidità permanente. Tralo nos. 2 Introducirse, integrarse. Si è introdotto nel accidente quedoulle unha pensión por invalidez per- nostro gruppo di lavoro. Introduciuse no noso grupo manente. # assicurazione per l’invalidità e la vec- de traballo. 3 Introducirse, entrar (furtivamente). Si chiaia: seguro de invalidez e vellez. introdurrà nella casa mentre loro intrattengono il invalido -a I adx. Inválido -a. Suo cugino è rimasto padrone. Introducirase na casa mentres eles entrete- invalido e non può lavorare. O seu curmán quedou ñen o dono. OBS.: v. irreg. V. táboa 18. inválido e non pode traballar. II s. Inválido -a. introduzione s.f. Introducción, limiar, prólogo. Ho Sull’autobus ci sono dei posti a sedere riservati agli letto l’introduzione del libro per conoscere più det- invalidi. No autobús hai asentos reservados para os tagli sull’autore e la sua opera. Lin a introducción inválidos. do libro para coñecer máis detalles sobre o autor e invano adv. En van, inutilmente, en balde. Ti sei a súa obra. affaticato invano: il treno è già partito. Fatigácheste intromettersi v. refl. [aux. essere] Entremeterse, en van: o tren xa partiu. # essere invano: ser inútil inmiscirse, interferirse. È un impiccione che cerca (non haber nada que facer). sempre di intromettersi negli affari altrui. É un invariato -a adx. Sen cambios. Il prezzo rimane inva- indiscreto que sempre tenta entremeterse nos asun- riato dall’anno scorso: non sale né scende. O prezo tos dos demais. OBS.: v. irreg. V. táboa 50. permanece sen cambios desde o ano pasado: non introverso -a adx. Introvertido -a. Il suo carattere è sobe nin baixa. chiuso e introverso; non è facile essere suo amico. O invasione s.f. Invasión. Le invasioni barbariche furo- seu carácter é pechado e introvertido; non é fácil no una delle cause della caduta dell’Impero se-lo seu amigo. Romano. As invasións bárbaras foron unha das cau- intruso -a s. Intruso -a. Hanno arrestato gli intrusi sas da caída do Imperio Romano. che avevano occupato la casa. Detiveron os intrusos invecchiamento s.m. Envellecemento. L’eccesso di que ocuparan a casa. sole accelera l’invecchiamento della pelle. O exceso intuire v. tr. [aux. avere] Intuír, adiviñar, presentir. I de sol acelera o envellecemento da pel. cani intuirono il terremoto prima che si producesse. invecchiare I v. tr. [aux. avere] Envellecer. La morte Os cans intuíron o terremoto antes de que se produ- del figlio l’ha invecchiato moltissimo; dimostra cise. OBS.: io intuisco, tu intuisci. dieci anni di più. A morte do fillo envelleceuno moi- intuito s.m. Intuición (instinto). Tua madre sapeva tísimo; aparenta dez anos máis. II v. intr. [aux. esse- per intuito che quella gente non era affidabile. Túa re] Envellecer. In questi anni è invecchiata rapida- nai sabía por intuición que aquela xente non era fia- mente. Nestes anos envelleceu rapidamente. OBS.: v. ble. irreg. V. táboa 7. invariato 300 invece adv. En cambio, polo contrario. Mi avevi pro- investimento s.m. 1 Atropelo. Abbiamo evitato per messo la tua assistenza e invece non sei venuto. miracolo un investimento mortale. Evitamos de Prometérasme a túa asistencia e en cambio non milagre un atropelo mortal. 2 Investimento. Ha rea- viñeches. # invece di: no canto de. lizzato un grande investimento economico. Realizou inventare v. tr. [aux. avere] 1 Inventar, enxeñar, un grande investimento económico. idear. Graham Bell inventò il telefono. Graham Bell investire v. tr. [aux. avere] 1 Atropelar, coller, pillar. inventou o teléfono. 2 Inventar. Non fa altro che La macchina investì il pedone, che aspettava accan- inventare scuse per non andare a scuola. Non fai to al semaforo. O coche atropelou o peón, que espe- máis que inventar escusas para non ir á escola. raba xunto ó semáforo. 2 Investir. Ha perso tutti i # inventare l’acqua calda: inventa-la pólvora. soldi che aveva investito in quell’affare. Perdeu invenzione s.f. 1 Invención. L’invenzione della stam- tódolos cartos que investira naquel negocio. pa è stata fondamentale per la difusione dei libri. A inviare v. tr. [aux. avere] Enviar, mandar. Mi è già invención da imprenta foi fundamental para a difu- arrivato il pacco che mi avevi inviato per posta. Xa sión dos libros. 2 Invento, invención. La bussola è me chegou o paquete que me enviaras por correo. stata un’invenzione molto importante. O compás foi OBS.: v. irreg. V. táboa 8. un invento moi importante. 3 (fig.) Mentira, embus- te, trola. Quel giornale non pubblica altro che invidia s.f. Envexa, denteira. Prova invidia per il fra- invenzioni, non dice mai la verità. Ese xornal non tello perché ha vinto alla lotteria. Sente envexa do publica máis que mentiras, nunca di a verdade. seu irmán porque gañou á lotería. # crepare d’invi- dia: morrer de envexa; portare invidia a qualcuno: invernale adx. Invernal. Anche se siamo in primave- envexar a alguén. ra abbiamo un tempo invernale. Aínda que estamos en primavera temos un tempo invernal. invidiare v. tr. [aux. avere] Envexar. I suoi colleghi gli invidiano i successi. O seus colegas envéxanlle inverno s.m. Inverno. L’inverno è la stagione più os éxitos. # non avere niente da invidiare: non ter fredda dell’anno. O inverno é a estación máis fría nada que envexar. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. do ano. invidioso -a adx. Envexoso -a. La gente invidiosa sof- inverosimile adx. Inverosímil, incrible. Questa storia fre per il benessere altrui. A xente envexosa sofre co è del tutto inverosimile, non ti crederà nessuno. Esta benestar dos demais. historia é totalmente inverosímil, non te crerá nin- guén. invio s.m. Envío. Non rimandare oltre l’invio del pacco. Non adíes máis o envío do paquete. È arriva- inversione s.f. Inversión. L’inversione di rotta è dovu- ta alle pessime condizioni climatologiche. A inver- to il tuo invio, ma la merce non era quella che ti sión da ruta debeuse ás pésimas condicións clima- avevo ordinato. Chegou o teu envío, pero a mercan- tolóxicas. # inversione di marcia: cambio de cía non era a que che encargara. sentido. invisibile adx. Invisible. Molti corpi celesti sono invi- inverso -a adx. Inverso -a. Abbiamo messo i libri in sibili senza il telescopio. Moitos corpos celestes son ordine inverso, adesso il primo è l’ultimo. Puxémo-los invisibles sen o telescopio. libros en orde inversa, agora o primeiro é o último. invitare v. tr. [aux. avere] 1 Invitar, convidar. Mi # in senso inverso: en sentido contrario. hanno invitato al battesimo, ma non so se ci potrò invertire v. tr. [aux. avere] Inverter. Hai invertito il andare. Invitáronme ó bautizo, pero non sei se pode- senso della frase; io volevo dire proprio il contrario. rei ir. 2 Invitar. Dopo aver detto quelle stupidagini Invertíche-lo sentido da frase; eu quería dicir xusto lo invitarono ad abbandonare la sala. Despois de o contrario. # invertire la marcia: cambiar de sen- dicir aquelas estupideces invitárono a abandona-la tido (dirección). sala. 3 (fig.) Invitar, incitar. Era un posto così tran- quillo che invitava alla meditazione. Era un lugar invertito -a I part. pas. de invertire e adx. Invertido -a. tan tranquilo que invitaba á meditación. Nello specchio vediamo le immagini invertite. No espello vémo-las imaxes invertidas. II s. Invertido -a, invitato -a I part. pas. de invitare e adx. Invitado -a. homosexual. Mi hanno detto che è un invertito, che Le persone invitate erano nella hall dell’albergo. non gli piacciono le ragazze. Dixéronme que é un As persoas invitadas estaban no recibidor do hotel. invertido, que non lle gustan as rapazas. II s. Invitado -a, convidado -a. L’ospite è arrivato prima degli invitati. O anfitrión chegou antes cós investigatore -trice s. Investigador -ora. Gli investi- invitados. gatori hanno scoperto una nuova sostanza chimica. Os investigadores descubriron unha nova substan- invito s.m. Invitación. Ho dovuto declinare il vostro cia química. # investigatore privato: detective pri- invito a cena. Tiven que rexeita-la vosa invitación a vado. cear. Spedire gli inviti. Manda-las invitacións. 301 ira invocare v. tr. [aux. avere] 1 Invocar (chamar). Nelle ipocrisia s.f. Hipocrisía. Non mi piace a causa della preghiere invocava Dio con fervore. Nas oracións sua ipocrisia, non è per niente sincero. Non me gusta invocaba a Deus con fervor. 2 Invocar, alegar. a causa da súa hipocrisía, non é para nada sincero. L’avvocato invocava davanti al giudice il diritto del ipocrita I adx. Hipócrita. Mi ha ricevuto con quel suo cliente a vedere i figli. O avogado invocaba ante sorriso ipocrita pieno di falsità. Recibiume con o xuíz o dereito do seu cliente a ve-los fillos. OBS.: io invoco, tu invochi; v. irreg. V. táboa 5. aquel sorriso hipócrita cheo de falsidade. II s. Hipócrita. È una vera ipocrita, non ti fidare di invogliare v. tr. [aux. avere] Estimular, incitar. Da lei. É unha auténtica hipócrita, non te fíes dela. sempre hanno invogliato i loro figli allo studio. OBS.: m. pl. ipocriti, f. pl. ipocrite. Dende sempre estimularon os seus fillos ó estudio. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. ipotesi s.f. inv. 1 Hipótese, conxectura, suposición. Basandosi sull’ipotesi che la terra fosse una sfera, inzuppare v. tr. [aux. avere] 1 Empapar, enchoupar, Colombo cercava verso l’ovest una via per l’India. embeber. Gli piace inzuppare i biscotti nel latte. Baseándose na hipótese de que a terra era unha Gústalle empapa-las galletas no leite. 2 (ext.) esfera, Colón buscaba cara ó oeste un camiño para Empapar, enchoupar. La pioggia ha inzuppato le mie scarpe. A chuvia empapou os meus zapatos. a India. 2 Hipótese, cábala, especulación. Non fare ipotesi, prima bisogna vedere come vanno a finire le ioI pron. pers. sing. Eu. Io voglio uscire, ma tu no. cose. Non fagas hipóteses, antes hai que ver cómo Eu quero saír, pero ti non. Ve lo dico io. Dígovolo van acaba-las cousas. # nella migliore / peggiore eu. OBS.: xeralmente omítese cando a pers. é clara- delle ipotesi: no mellor / peor dos casos; nell’ipo- mente indicada polo v. a menos que se queira enfa- tesi che: no caso de que. tizar; aparece en cambio cando o v. vai en subxun- tivo para evita-la ambigüidade; cando vai posposto ippica s.f. (espec. en sing.) Hípica. Da quando s’inte- ó v. ou ó final da frase expresa ameaza, desexo, etc. ressa d’ippica, ha comprato un cavallo. Desde que II s.m. inv. O propio ser na conciencia que ten de se interesa pola hípica, comprou un cabalo. si. ippodromo s.m. Hipódromo. Negli ippodromi si di- iogurt V. yogurt. sputano le gare ippiche. Nos hipódromos dispútanse iperbole s. f. Hipérbole. L’esagerazione in letteratura os concursos hípicos. riceve il nome di iperbole. A esaxeración en litera- ippopotamo s.m. Hipopótamo. L’ippopotamo è un tura recibe o nome de hipérbole. Il professore ha grande mammifero erbivoro. O hipopótamo é un chiesto all’alunno di tracciare un’iperbole sulla gran mamífero herbívoro. lavagna. O profesor pediulle ó alumno que trazase unha hipérbole no encerado. ira s.f. Ira, cólera, furia. In uno scatto d’ira gli diede uno schiaffo. Nun ataque de ira deulle unha bofeta- ipermercato s.m. Hipermercado. Siamo andati all’i- da. # accendersi / ardere / avvampare / infiam- permercato a fare la spesa settimanale. Fomos ó marsi d’ira: acenderse / arder / inflamarse de ira. hipermercado face-la compra semanal. irascibile adx. Irascible, iracundo -a, irado -a. Ha un ipermetropia s.f. Hipermetropía. L’ipermetropia è il carattere troppo irascibile e collerico. Ten un carác- difetto dell’occhio opposto alla miopia. A hiperme- ter demasiado irascible e colérico. tropía é o defecto do ollo oposto á miopía. irlandese I adx. Irlandés -esa. La musica irlandese è ipertensione s.f. Hipertensión. L’aumento anomalo molto conosciuta. A música irlandesa é moi coñeci- della pressione sanguigna viene denominato iper- da. II s. 1 Irlandés -esa (persoa). Gli irlandesi tensione. O aumento anormal da presión sanguínea denomínase hipertensión. hanno lottato molto per la loro indipendenza. Os irlandeses loitaron moito pola súa independencia. ipnosi s.f. inv. Hipnose. L’ipnosi è uno stato psicofi- 2 (m. sing.) Irlandés (lingua). L’irlandese è una sico simile al sonno, provocato artificialmente. A lingua celtica. O irlandés é unha lingua céltica. hipnose é un estado psicofísico semellante ó sono, provocado artificialmente. ironia s.f. Ironía. Ho colto subito l’ironia delle sue parole. Captei rapidamente a ironía das súas pala- ipnotizzare v. tr. [aux. avere] 1 Hipnotizar. L’hanno bras. # sguardo pieno d’ironia: mirada chea de ipnotizzato per indagare il suo inconscio. ironía. Hipnotizárono para indagar no seu inconsciente. 2 (fig.) Hipnotizar, cativar, enfeitizar. Si è lasciato ironico -a adx. Irónico -a. Parla spesso in tono ironi- ipnotizzare dai begli occhi di quella ragazza. co, dicendo il contrario di quello che pensa. Fala a Deixouse hipnotizar polos bonitos ollos daquela miúdo en ton irónico, dicindo o contrario do que rapaza. pensa. OBS.: m. pl. ironici, f. pl. ironiche. irascibile 302 ironizzare v. intr. [aux. avere] Ironizar. Ironizza spes- inconsciente. II s. Irresponsable (persoa). Siete so su di noi, ma non accetta le critiche. A miúdo iro- degli irresponsabili! Avete lasciato la macchina niza sobre nós, pero non acepta as críticas. aperta con le valigie dentro. ¡Sodes uns irresponsa- irraggiungibile adx. Inalcanzable. Ha raggiunto il bles! Deixáste-lo coche aberto coas maletas dentro. suo obiettivo, quando ormai sembrava irraggiungi- irreversibile adx. Irreversible. Dopo questa lesione bile. Conseguiu o seu obxectivo, cando xa parecía irreversibile non potrà più giocare a tennis. Despois inalcanzable. desta lesión irreversible xa non poderá xogar ó irrazionale adx. Irracional (sen razón ou lóxica). Gli tenis. animali sono esseri irrazionali. Os animais son seres irriconoscibile adx. Irrecoñecible. Si era mascherato irracionais. Il tuo comportamento non ha nessuna così bene da essere irriconoscibile. Disfrazárase tan logica, è del tutto irrazionale. O teu comportamento ben que era irrecoñecible. non ten ningunha lóxica, é totalmente irracional. irrigare v. tr. [aux. avere] Irrigar, regar. Hanno istal- irreale adx. Irreal, ideal, imaxinario -a. La sua paz- lato una rete di canali per irrigare i campi. zia gli ha fatto inventare un mondo irreale. A súa Instalaron unha rede de canles para irriga-los cam- tolemia fíxolle inventar un mundo irreal. pos. OBS.: io irrigo, tu irrighi; v. irreg. V. táboa 6. irregolare adx. Irregular. Il direttore ci ha parlato irrigazione s.f. Irrigación, rega. Faremo l’irrigazione della tua condotta irregolare a scuola. O director dei coltivi mediante canali. Farémo-la irrigación falounos da túa conducta irregular na escola. Devo dos cultivos mediante canles. # irrigazione per studiare i verbi irregolari per domani. Teño que estu- aspersione: rega por aspersión. dia-los verbos irregulares para mañá. irrigidire I v. tr. [aux. avere] Deixar / poñer ríxido -a. irregolarità s.f. inv. 1 Irregularidade. L’irregolarità Il freddo mi ha irrigidito le dita. O frío deixoume del suo polso indicava che aveva un’affezione car- ríxidos os dedos. II v. intr. pron. [aux. essere] diaca. A irregularidade do seu pulso indicaba que 1 Agarrotarse. Gli si sono irrigidite le membra per tiña unha afección cardíaca. 2 Irregularidade, ano- l’umidità. Agarrotáronselle os membros pola humi- malía. Non hanno firmato il contratto perché c’era dade. 2 (fig.) Obstinarse, empeñarse, teimar. Non ti un’irregolarità nel documento. Non firmaron o con- irrigidire in questa decisione, cerca di ragionare. Non trato porque había unha irregularidade no docu- te obstines nesta decisión, intenta razoar. OBS.: io mento. irrigidisco, tu irrigidisci. irremovibile adx. Inflexible, rigoroso -a, ríxido -a. Si irrilevante adx. Irrelevante. Per fortuna i danni occa- è mostrato irremovibile davanti alle pressioni e ha sionati nell’incidente sono stati irrilevanti. Por for- rifiutato l’accordo. Mostrouse inflexible ante as pre- tuna os danos ocasionados no accidente foron irre- sións e rexeitou o acordo. levantes. irreparabile adx. Irreparable, irremediable. Dopo irrimediabile adx. 1 Irremediable, irreparable. l’irreparabile perdita del figlio non sono più gli stes- Abbiamo comprato un altro computer quando si. Despois da irreparable perda do fillo xa non son abbiamo visto che i danni erano irrimediabili. os mesmos. Compramos outro ordenador cando vimos que os irrequieto -a adx. 1 Inquedo -a, inquieto -a, intran- danos eran irremediables. 2 Irremediable, inevita- quilo -a. Mi sento irrequieta a pensare che forse ho ble. Il ritardo del treno sarà irrimediabile a causa sbagliato le risposte. Síntome inqueda ó pensar que ó dello sciopero. O atraso do tren será irremediable a mellor me equivoquei nas respostas. 2 Inquedo -a, causa da folga. inquieto -a, bulideiro -a. È un bambino troppo irre- irripetibile adx. Irrepetible. All’estero ha vissuto quieto che non si ferma un attimo. É un neno dema- delle esperienze irripetibili. No estranxeiro viviu siado inquedo que non para un momento. unhas experiencias irrepetibles. Mi ha assalito con irresistibile adx. Irresistible (atraente). Nessuno imprecazioni irripetibili. Agrediume con impreca- rimane indifferente davanti al suo irresistibile sorri- cións irrepetibles. so. Ninguén queda indiferente ante o seu irresistible irrisolto -a adx. Sen resolver. Quel problema rimase sorriso. irrisolto per anni, finché trovarono una soluzione irresponsabile I adx. Irresponsable (aloucado). È soddisfacente. Aquel problema quedou sen resolver molto irresponsabile da parte tua non allacciare la durante anos, ata que atoparon unha solución satis- cintura di sicurezza. É moi irresponsable pola túa factoria. parte non abrocha-lo cinto de seguridade. A sua irritabile adx. Irritable. Non farlo arrabbiare, ha un sorella non piace che esca con quel ragazzo tanto carattere facilmente irritabile. Non o fagas enfadar, irresponsabile e incosciente. Á súa irmá non lle ten un carácter facilmente irritable. Il freddo le fa gusta que ande con ese rapaz tan irresponsable e male al viso perché ha una pelle molto irritabile. O 303 ispirare

frío faille dano na cara porque ten unha pel moi del salotto. Fixeron o illamento acústico do salón. irritable. # reparto d’isolamento in un ospedale: zona de irritare I v. tr. [aux. avere] 1 Irritar, acender, alpori- illamento nun hospital. zar. L’ha irritato il tuo atteggiamento superbo. isolare I v. tr. [aux. avere] 1 Illar, acantoar, acurrun- Irritouno a túa actitude soberbia. 2 Irritar. Ho toc- char (unha persoa). Dopo quel brutto affare i suoi cato un’alga che mi ha irritato la pelle. Toquei unha amici lo isolarono e non uscirono più con lui. alga que me irritou a pel. II v. intr. pron. [aux. esse- Despois daquel mal asunto os seus amigos illárono re] Irritarse, acenderse, alporizarse. Mi sono irrita- e non saíron máis con el. 2 Illar, incomunicar (un to per la sua ipocrisia. Irriteime pola súa hipocrisía. lugar). La forte nevicata ha isolato molti paesi di OBS.: io irrito; v. irreg. V. táboa 1. montagna. A forte nevada illou moitas vilas da mon- irritazione s.f. 1 Irritación, carraxe, rabia. Scusa, la taña. II v. refl. [aux. essere] Illarse. Dopo la morte mia irritazione è dovuta alla loro irresponsabilità. di sua moglie si è completamente isolato. Trala Perdoa, a miña irritación debeuse á súa irresponsa- morte da súa muller illouse completamente. OBS.: io bilidade. 2 (Med.) Irritación. Il fumo dell’incendio isolo; v. irreg. V. táboa 1. gli ha provocato un’irritazione agli occhi. O fume do ispanismo s.m. Hispanismo. Gli anglicismi e gli incendio provocoulle unha irritación nos ollos. ispanismi, tra altri prestiti linguistici, sono presenti irrompere v. intr. Irromper (tamén fig.). La folla dei nell’italiano odierno. Os anglicismos e os hispanis- manifestanti irruppe nella sala del consiglio. A mul- mos, entre outros préstamos lingüísticos, están pre- titude dos manifestantes irrompeu na sala do conse- sentes no italiano actual. llo. Quando la vidi, i ricordi irruppero nella mia ispettore -trice s. Inspector -ora. Suo cognato è mente con più forza di prima. Cando a vin, os recor- ispettore di polizia. O seu cuñado é inspector de dos irromperon na miña mente con máis forza que policía. antes. OBS.: non se empregan o part. pas. nin os tempos compostos; v. irreg. V. táboa 66. ispezionare v. tr. [aux. avere] Inspeccionar, revisar. Hanno ispezionato le macchine e hanno trovato un irruzione s.f. Irrupción. La rapina in banca si con- guasto. Inspeccionaron as máquinas e atoparon cluse con l’irruzione della polizia. O atraco no unha avaría. banco rematou coa irrupción da policía. ispezione s.f. Inspección. La direzione ha ordinato iscrivere I v. tr. [aux. avere] Inscribir, anotar, apun- un’ispezione per scoprire le irregolarità. A dirección tar. Hanno iscritto il figlio all’Anagrafe. Inscribiron ordenou unha inspección para descubri-las irregu- o fillo no Rexistro Civil. II v. refl. [aux. essere] laridades. 1 Matricularse (nun curso). L’anno prossimo s’iscri- verà a un corso di lingue. O ano que vén matricula- ispirare I v. tr. [aux. avere] Inspirar (suscitar). Il suo rase nun curso de linguas. 2 Inscribirse, anotarse, atteggiamento ispira fiducia. A súa actitude inspira apuntarse. La mia squadra si è iscritta alla gara confianza. II v. intr. pron. [aux. essere] Inspirarse. regionale. O meu equipo inscribiuse na competición Per scrivere quell’opera si è ispirato ai classici. Para rexional. OBS.: v. irreg. V. táboa 69. escribir aquela obra inspirouse nos clásicos. iscrizione s.f. 1 Inscrición. Invierò per posta i modu- ispirazione s.f. Inspiración (idea). Finalmente trovò li d’iscrizione al corso. Enviarei por correo os l’ispirazione per comporre quella poesia. impresos de inscrición ó curso. Il piedistallo della Finalmente atopou a inspiración para compoñer statua aveva un’iscrizione. O pedestal da estatua aquela poesía. tiña unha inscrición. 2 Matrícula (do curso). Sono istantaneo -a adx. Instantáneo -a, súbito -a. L’effetto andato in facoltà per fare l’iscrizione. Fun á facul- del medicinale per via endovenosa è stato istanta- tade para face-la matrícula. # pagare le tasse d’is- neo. O efecto da medicina por vía intravenosa foi crizione: paga-la matrícula. instantáneo. islam s.m. sing. Islam, islamismo. L’islam è la reli- istante s.m. Instante, momento. È arrivato un istante gione monoteistica fondata da Maometto. O islam é dopo di noi e ci siamo incontrati sulle scale. Chegou a relixión monoteísta fundada por Mahoma. un instante despois de nós e atopámonos nas esca- isola s.f. Illa. Hanno passato la luna di miele su un’i- leiras. # all’istante / sull’istante: nun instante, nun sola greca. Pasaron a lúa de mel nunha illa grega. momento. # isola pedonale: zona peonil correspondente ó isteria s.f. Histeria (tamén fig.). L’isteria è una grave centro histórico dunha cidade. malattia psichica. A histeria é unha grave enfermi- isolamento s.m. Illamento. Vive lontano dalla città, dade psíquica. Quando la squadra uscì allo stadio si in totale isolamento. Vive afastado da cidade, en scatenò l’isteria dei tifosi. Cando o equipo saíu ó total illamento. Hanno fatto l’isolamento acustico estadio desencadeouse a histeria dos seareiros. ispirazione 304 isterico -a I adx. Histérico -a (tamén fig.). Ha patito istruzione s.f. 1 Instrucción, educación. Attualmente una crisi isterica. Padeceu unha crise histérica. Prima degli esami diventa isterico. Antes dos exa- in Italia l’istruzione obbligatoria va dai sei ai mes vólvese histérico. II s. Histérico -a (tamén fig.). È un’isterica e ha bisogno di aiuto psicologico. É quattordici anni. Actualmente en Italia a instrucción unha histérica e necesita axuda psicolóxica. obrigatoria vai dos seis ós catorce anos. Quell’isterico di tuo fratello ci ha fatto innervosire. Ese histérico do teu irmán fíxonos poñer nerviosos. 2 Instrucción, formación. L’istruzione dei ragazzi OBS.: m. pl. isterici, f. pl. isteriche. istintivo -a I adx. Instintivo -a, impulsivo -a. È un che escono da quella scuola è ottima. A instrucción bambino molto istintivo che agisce secondo l’im- pulso. É un neno moi instintivo que actúa segundo o dos rapaces que saen desa escola é moi boa. impulso. II s. Persoa instintiva ou impulsiva. 3 (pl.) Instrucciones. Se segui le istruzioni per l’uso istinto s.m. 1 Instinto. Gli animali agiscono d’istinto. Os animais actúan por instinto. 2 Instinto, intui- non avrai nessun problema. Se segues as ción. Ha molto istinto per gli affari. Ten moito ins- tinto para os negocios. instruccións de uso non terás ningún problema. istituire v. tr. [aux. avere] Instituír, implantar. Hanno # istruzione pubblica / privata: educación pública istituito un reparto di neurologia nel nuovo ospeda- le provinciale. Instituíron unha unidade de neurolo- / privada; ministero della pubblica istruzione: xía no novo hospital provincial. OBS.: io istituisco, tu istituisci. ministerio italiano de educación. istituto s.m. 1 Entidade, institución. Abbiamo chiesto il prestito a un istituto di credito. italiano -a I adx. Italiano -a. La pasta è uno dei piat- Pedímo-lo préstamo a unha entidade de crédito. 2 Departamento (da universidade). Il vostro lavoro ti più conosciuti della cucina italiana. A pasta é un si svolge nell’Istituto di lingue slave. O voso tra- ballo desenvólvese no Departamento de linguas dos pratos máis coñecidos da cociña italiana. eslavas. # consiglio d’istituto: consello escolar; II s. 1 Italiano -a (persoa). Gli italiani raggiunsero istituto di bellezza: instituto de beleza; istituto magistrale: escola de maxisterio; istituto tecnico l’unità nazionale nella seconda metà del professionale: instituto de formación profesional. istituzione s.f. 1 Institución. Il matrimonio è l’istitu- diciannovesimo secolo. Os italianos acadaron a zione su cui si fonda la famiglia. O matrimonio é a institución sobre a que se basea a familia. unidade nacional na segunda metade do século 2 Institución, entidade. Ha legato i suoi beni a un’i- dezanove. 2 (m. sing.) Italiano (lingua). L’italiano stituzione di beneficenza. Legou tódolos seus bens a unha institución de beneficencia. odierno è nato dal bisogno di comunicazione fra i istruire I v. tr. [aux. avere] Instruír, educar, formar. I buoni maestri istruiscono bene i bambini. Os bos popoli dell’Italia. O italiano actual naceu da nece- mestres instrúen ben os nenos. II v. refl. [aux. esse- re] Instruírse, educarse. Suo nonno non era quasi sidade de comunicación entre os pobos de Italia. andato a scuola, ma si era istruito leggendo. O seu avó case non fora á escola, pero instruírase lendo. itinerario s.m. Itinerario, percorrido, ruta. OBS.: io istruisco, tu istruisci. L’itinerario del viaggio includeva la visita di Firenze istruttore -trice s. Instructor -ora. Si potrebbe dire che ha vinto la gara perché ha un eccellente istrutto- e Siena. O itinerario da viaxe incluía a visita de re. Poderíase dicir que gañou a competición porque ten un excelente instructor. Florencia e Siena. J

jazz I s.m. inv. Jazz. Il jazz è un genere musicale di judo porque é un bo sistema de defensa persoal. origine afro-americana. O jazz é un xénero musical OBS.: pronúnciase /dz’u:do/. de orixe afro-americana. OBS.: pronúnciase /dzaez/. juke-box loc. s. m. inv. Aparato automático instala- jeans I s.m. inv. Tea vaqueira. Ho comprato una do en locais públicos, que contén discos e que se gonna di jeans. Merquei unha saia de tea vaqueira. fai funcionar introducindo unha moeda. OBS.: pro- II s.m. pl. Pantalón vaqueiro, vaqueiro. Ai ragazzi piacciono molto i jeans. Ós rapaces gústalles moito núnciase /’d3 u:k boks/. o pantalón vaqueiro. OBS.: pronúnciase /’d3 i:nz/. junior adx. inv. 1 Júnior. Lo chiamamo Alberto jeep s.f. inv. Jeep. Hanno fatto un safari in jeep. Martini junior per differenziarlo dal padre, che ha lo Fixeron un safari en jeep. OBS.: pronúnciase stesso nome. Cháman-lle Alberto Martini junior /’dzi:p/. para diferencialo do pai, que ten o mesmo nome. judo s.m. sing. Judo. Vado a lezioni di judo perché è 2 (Dep.) Que pertence a unha categoría inferior un buon sistema di difesa personale. Vou a clases de pola idade. OBS.: na acep. 2 fai o pl. juniores.

K

karatè s.m. inv. Karate. Il karatè è una tecnica di lotta kiwi s.m. inv. Kiwi. Il kiwi è un frutto molto ricco di giapponese molto conosciuta in Occidente. O kara- vitamina C. O kiwi é un froito moi rico en vitamina te é unha técnica de loita xaponesa moi coñecida en C. Occidente. koala s.m. inv. Koala, coala. Il koala è un piccolo ketchup s.m. inv. Salsa de tomate con vinagre e espe- mammifero caratteristico dell’Australia. O koala é cias. OBS.: pronúnciase /’ket∫ap/. un pequeno mamífero característico de Australia. killer s. inv. Asasino -a a soldo, sicario -a. Nel film il killer finisce in carcere. Na película o asasino a soldo acaba no cárcere.

L

l’ V. la, lo. labbra: morde-la lingua (para non dicir algo incon- la I art. det. f. sing. A / la. La mucca mangia l’erba. A veniente). OBS.: fai o pl. f. labbra. vaca come a herba. Voglio dipingere la cucina. labirinto s.m. Labirinto. L’interno di quel palazzo è Quero pinta-la cociña. OBS.: úsase a forma l’ cando un labirinto; bisogna conoscerlo bene per non per- o s. ó que acompaña comeza por vocal: l’alba, a dersi. O interior daquel edificio é un labirinto; hai alba; l’ora, a hora. II pron. pers. f. sing. 1 A / la / que coñecelo ben para non perderse. na. Non la vedo da anni. Non a vexo dende hai anos. laboratorio s.m. 1 Laboratorio. Lo scienziato faceva Questa lezione è importante, devi studiarla bene. le sue ricerche nel laboratorio. O científico facía as Esta lección é importante, tes que estudiala ben. súas investigacións no laboratorio. 2 Taller, obra- Vogliono portarla in spiaggia. Quérena levar á doiro (dun comercio, onde se reparan obxectos). praia. OBS.: úsase a forma l’ cando o pron. se ante- Sono entrato nel laboratorio dell’orologiaio. Entrei pón a unha forma verbal que comece por vocal ou no taller do reloxeiro. h: l’abbiamo incontrata, atopámola; l’ho vista, vina. 2 O a, lo la, no na (vostede). Scusi, signore. Posso laborioso -a adx. Laborioso -a, traballoso -a. Le aiutarla? Perdoe, señor. ¿Podo axudalo? OBS.: esta indagini sono state laboriose e molto complicate. As forma de cortesía emprégase con significado m. e f. indagacións foron laboriosas e moi complicadas. # averla vinta: saír coa dun; chi la fa l’aspetti: lacca s.f. Laca (do pelo). Comprami della lacca per i quen a fai págaa; darla vinta: concede-la victoria; capelli. Cómprame laca para o pelo. OBS.: pl. lac- farcela / non farcela: dar / non dar feito; farla fini- che. ♦ Para referirse á ‘laca de uñas’ en italiano ta: rematar, suicidarse; farla lunga: alongar unha emprégase o termo smalto (da unghie). explicación dándolle voltas; pagarla: pagalas; prendersela a male: tomar algo a mal; saperla laccare v. tr. [aux. avere] Lacar. Abbiamo laccato di lunga: saber moito. bianco le porte di casa. Lacamos en branco as por- tas da casa. OBS.: io lacco, tu lacchi; v. irreg. V. là adv. 1 Alí. Siamo stati là, a casa sua, tutto il fine táboa 5. settimana. Estivemos alí, na súa casa, toda a fin de semana. 2 Aí. Dove l’hai messo? L’ho messo là, laccio s.m. Amalló, cordón, amalloa. Si è comprato nell’armadio. ¿Onde o metiches? Metino aí, no delle scarpe con i lacci. Comprou uns zapatos de armario. 3 Alá, aló, alí (cando indica movemento). amallós. # prendere (un animale) al laccio (tamén Dove andate? Andiamo là, al paese dei miei genito- fig.): atrapar (un animal) co lazo. ri. ¿Onde ides? Imos alá, á vila dos meus pais. OBS.: lacerare I v. tr. [aux. avere] Esgazar, esguizar, unido ó pron. e adx. quello ten valor determinativo rachar. Cadendo ha lacerato la camicia. Ó caer e de reforzo: chi è quella là? ¿Quen é aquela de alí? esgazou a camisa. II v. intr. pron. [aux. essere] # altolà!: ¡alto!; chi va là?: ¿quen vai?; essere in là Rachar, resgar. La tenda si è lacerata a causa del con gli anni: ser de idade avanzada; farsi / tirarsi vento. A cortina rachou a causa do vento. OBS.: io in là: botarse a un lado; ma va’ là!: ¿non me lacero; v. irreg. V. táboa 1. digas?; per di là: por aí / por ese lugar; più in là: lacrima s.f. Bágoa, bagulla, lágrima. Dai! Asciugati máis alá. le lacrime e non piangere più. ¡Veña! Seca as bágo- labbro s.m. Labio, beizo. Aveva le labbra viola dal as e non chores máis. # frenare / ingoiare le lacri- freddo. Tiña os labios morados polo frío. # leccarsi me: conte-las bágoas; rompere / scoppiare in le labbra: lambe-los fociños / o bico; mordersi le lacrime: poñerse a chorar de improviso. lacuna 310 lacuna s.f. Lagoa, omisión. In questo manoscritto c’è pada a gas: lámpada de gas; lampada a petrolio: una lacuna di almeno due versi. Neste manuscrito lámpada de petróleo; lampada a braccio: lámpada hai unha lagoa de polo menos dous versos. ♦ Para (de mesa, de estudio ou de traballo); lampada a referirse á ‘lagoa (de auga doce)’en italiano empré- stelo: lámpada de pé; lampada fluorescente: lám- gase o termo lago, V. laguna. pada fluorescente; lampada da tavolo: lámpada de ladro -a I s. Ladrón -ona / -oa / -a. La polizia ha mesa. arrestato il ladro che aveva rapinato la banca. A poli- lampadario s.m. Lámpada (de teito, con varias cía arrestou o ladrón que roubara o banco. II adx. luces). Hanno comprato un bel lampadario a otto Ladrón -ona / -oa / -a. È venuto un gatto ladro e si bracci per il salone. Compraron unha boa lámpada è portato via una sardina. Veu un gato ladrón e levou de oito brazos para o salón. unha sardiña. # al ladro!: ¡ó ladrón!; ladro di lampadina s.f. Lámpada, bombilla. Vado a comprare cuori: (fig.) conquistador; ladro di strada: saltea- una lampadina da 100 watt. Vou mercar unha lámpa- dor de camiños; ladro matricolato: un verdadeiro da de 100 watt. # lampadina tascabile: lanterna. ladrón. lampante adx. Evidente, claro -a. Una verità lam- laggiù adv. Alá abaixo. Ha comprato una casa laggiù, pante come questa non ha bisogno di prove. Unha ai piedi della collina. Comprou unha casa alá abai- verdade evidente coma esta non precisa probas. In xo, ó pé do outeiro. maniera lampante. De xeito evidente. lagnarsi v. intr. pron. [aux. essere] Laiarse, queixar- lampeggiare v. intr. [aux. avere] Lostregar, alustrar, se, lamentarse. Non è mai contento, si lagna di relampar (tamén fig.). Durante la tempesta il cielo tutto. Nunca está contento, láiase por todo. lampeggiava. Durante a tempestade o ceo lostrega- lago s.m. 1 Lago. Quest’estate visiteremo i famosi ba. I suoi occhi lampeggiano di rabbia. Os seus ollos laghi svizzeri. Este verán visitarémo-los famosos lostregan de rabia. OBS.: v. irreg. V. táboa 4. lagos suízos. 2 (fig.) Gran cantidade de líquido lampione s.m. Farol (da rúa). I lampioni illuminano derramado. OBS.: pl. laghi. la città di notte. Os farois iluminan a cidade de laguna s.f. Lagoa litoral. La laguna più famosa è que- noite. lla di Venezia. A lagoa litoral máis famosa é a de ♦ lampo I s.m. 1 Lóstrego, alustro, relampo. Abbiamo Venecia. Para referirse á ‘lagoa (de auga doce)’ visto un lampo e subito dopo si è sentito il tuono. en italiano emprégase o termo lago, para ‘lagoa, Vimos un lóstrego e xusto despois oíuse o trono. 2 omisión’ lacuna. Resplandor. I fotografi mi acceccarono con i lampi laico -a I adx. Laico -a, leigo -a. Lei preferisce stu- dei flash. Os fotógrafos cegáronme cos resplandores diare in una scuola laica piuttosto che in una reli- dos flashes. II adx. De duración moi breve. # chiu- giosa. Ela prefire estudiar nunha escola laica máis sura lampo: cremalleira; come un lampo: coma un ca nunha relixiosa. II s. Laico -a, leigo -a. In questa lóstrego; essere un lampo: ser un lóstrego. parrocchia c’è un gruppo di laici che organizza lampone s.m. Framboesa. Il lampone è un frutto diverse attività. Nesta parroquia hai un grupo de simile alla mora. A framboesa é un froito semellan- laicos que organiza diversas actividades. OBS.: m. te á mora. pl. laici, f. pl. laiche. lana s.f. La. La lana è molto richiesta nell’industria lama s.f. Folla (de instrumentos e armas cortantes). tessile. A la está moi solicitada na industria téxtil. Bisogna affilare la lama di questi coltelli. Hai que Un cappotto di lana. Un abrigo de la. afia-la folla destes coitelos. ♦ Para referirse á ‘lama, lodo’ en italiano emprégase o termo melma. lancetta s.f. Agulla (dos reloxos e doutros instrumen- tos de precisión). Le lancette dell’orologio segnava- lamentarsi v. intr. pron. [aux. essere] Queixarse, no l’una e un quarto. As agullas do reloxo marcaban laiarse, lamentarse. Si lamentava per il dolore. a unha e cuarto. Queixábase da dor. Lamentarsi di un’ingiustizia. Queixarse dunha inxustiza. lancia s.f. Lanza. Anticamente i guerrieri lottavano con lance e spade. Antigamente os guerreiros loita- lamento s.m. Lamento, laio, queixa. Quei lamenti di ban con lanzas e espadas. OBS.: pl. lance. dolore mi stringevano il cuore. Aqueles lamentos de dor encollíanme o corazón. lanciare I v. tr. [aux. avere] 1 Lanzar, ceibar, tirar. Quel ragazzo mi ha lanciato un sasso. Aquel rapaz lametta s.f. Coitela, folla (de afeitar). Devo compra- lanzoume unha pedra. 2 (fig.) Lanzar. Ha lanciato re delle lamette da barba. Teño que comprar coitelas un grido, ma non l’abbiamo sentito. Lanzou un para a maquina de afeitar. grito, pero non o oímos. Hanno lanciato il nuovo lampada s.f. Lámpada. Accendi la lampada che è sul modello di questa macchina. Lanzaron o novo tavolo. Acende a lámpada que está na mesa. # lam- modelo deste coche. II v. refl. [aux. essere] 311 lato

Lanzarse. In un atto di coraggio si è lanciato contro Deixou a vila e foi traballar ó estranxeiro. 2 Deixar, il ladro. Nun acto de valor lanzouse contra o ladrón. legar. Morendo ha lasciato i suoi quadri al museo OBS.: v. irreg. V. táboa 2. della città. Ó morrer deixoulle os seus cadros ó lancio s.f. Lanzamento (tamén fig.). Il lancio di una museo da cidade. 3 Deixar, esquecer. Non posso bomba. O lanzamento dunha bomba. Il lancio del leggere perché ho lasciato gli occhiali in ufficio. disco. O lanzamento do disco. Il lancio di un nuovo Non podo ler porque deixei as lentes na oficina. 4 cantante. O lanzamento dun novo cantante. Deixar, permitir, consentir. Sono arrivato in ritardo e non mi hanno lasciato entrare. Cheguei tarde e non languore s.m. Decaemento, abatemento, debilita- ción. Dopo la malattia è caduta in uno stato di pro- me deixaron entrar. II v. refl. recíp. [aux. essere] fondo languore. Logo da enfermidade caeu nun Deixarse, separarse. Dopo un lungo matrimonio si estado de profundo decaemento. # languore di sto- sono lasciati. Despois dun longo matrimonio deixá- maco: sensación de baleiro no estómago. ronse. # lasciare il mondo: deixa-la vida / morrer; lasciare in bianco: deixar en branco; lasciare la lanterna s.f. Farol (pequeno). Anticamente, in casa, tonaca: colga-los hábitos; lasciare stare qualcu- ci si illuminava con le lanterne. Antigamente, na no: deixar de molestar a alguén; lasciare stare / casa, iluminábase con farois. ♦ Para referirse á perdere: renunciar, deixar estar; lasciarsi andare: ‘lanterna’ en italiano emprégase o termo lampadina tascabile. deixarse ir / abandonarse. OBS.: v. irreg. V. táboa 3. lapide s.f. 1 Lápida. Sulla lapide hanno messo il laser s.m. inv. Láser. Attualmente, il laser è molto nome e la data di morte. Na lápida puxeron o nome usato in chirurgia. Actualmente, o láser úsase moito e a data da morte. 2 Placa conmemorativa. en cirurxía. All’inaugurazione del monumento il sindaco ha sco- lassù adv. Alá arriba. Vedi quell’edificio lassù sulla perto una lapide. Na inauguración do monumento o collina? È un albergo. ¿Ves ese edificio alá arriba alcalde descubriu unha placa conmemorativa. no outeiro? É un hotel. lapsus s.m. inv. Lapso. Scusa, ma sono troppi gli sba- lastra s.f. 1 Placa, prancha. Il lago è coperto da una gli per attribuirli a un lapsus. Perdoa, pero son lastra di ghiaccio. O lago está cuberto por unha demasiados os erros para atribuílos a un lapso. placa de xeo. 2 (fam.) Radiografía. Le hanno fatto lardo s.m. Touciño, lardo (do xamón). Il lardo si può una lastra per vedere se si è rotta la gamba. usare in cucina come grasso. O touciño pódese usar Fixéronlle unha radiografía para ver se rompeu a na cociña como graxa. perna. ♦ Para referirse á ‘lastra, laxe’ en italiano larghezza s.f. Anchura, largura, ancho. La larghez- emprégase o termo lastra di pietra, para ‘lastra, za di ogni corsia è di circa tre metri. A anchura de chaga’ piaga. cada carril é de arredor de tres metros. # giudicare laterale adx. Lateral. L’attore è uscito da una porta con larghezza: xulgar con indulxencia; larghezza laterale del palcoscenico. O actor saíu por unha di vedute: amplitude de miras. porta lateral do escenario. largo -a I adx. Ancho -a, largo -a. È un fiume molto latino -a I adx. Latino -a. L’influenza della civiltà largo e non so se potrai attraversarlo a nuoto. É un río moi ancho e non sei se poderás cruzalo a nado. latina è stata fondamentale. O influxo da civilización II s.m. Pequena praza no cruzamento de varias latina foi fundamental. II s.m. sing. 1 Latín. Le lin- rúas. # avere le spalle larghe: ter moito aguante; gue che derivano dal latino sono chiamate neolatine essere di manica larga: ser de manga ancha; in o romanze. As linguas que derivan do latín chá- lungo e in largo: ó longo e ó ancho; navigare / manse neolatinas ou románicas. nuotare al largo: navegar / nadar mar adentro; latitudine s.f. (Xeog.) Latitude. La coordinata geo- prendere il largo: afastarse da costa; stare alla grafica che prende come punto di riferimento l’e- larga: afastarse. OBS.: m. pl. larghi, f. pl. larghe. quatore si chiama latitudine. A coordenada xeográ- larva s.f. (fig.) Espectro. Quella grave malattia l’ha fica que toma como punto de referencia o ecuador ridotto a una larva. Aquela grave enfermidade redu- chámase latitude. ciuno a un espectro. ♦ Para referirse á ‘larva’ en lato s.m. 1 (Mat.) Lado. Il triangolo ha tre lati. O italiano emprégase o termo bruco. triángulo ten tres lados. 2 Lado, parte. Gli inglesi lasagna s.f. (espec. en pl.) Lasaña. Le lasagne si pre- guidano sul lato sinistro della strada. Os ingleses parano sovrapponendo le sfoglie di pasta. A lasaña conducen polo lado esquerdo da estrada. 3 (fig.) prepárase sobrepoñendo as láminas de pasta. Lado, aspecto. Dobbiamo studiare la questione da lasciare I v. tr. [aux. avere] 1 Deixar, abandonar. tutti i lati. Temos que estudia-la cuestión desde Lasciò il paese e se ne andò a lavorare all’estero. tódolos lados. latrato 312 latrato s.m. Ouveo (do can). I latrati del cane non mi lavagna s.f. Encerado. Sono allergica al gesso e per- hanno lasciato dormire. Os ouveos do can non me ciò non posso scrivere alla lavagna. Son alérxica ó deixaron durmir. xiz e por iso non podo escribir no encerado. latta s.f. Lata. Ho aperto una latta di sardine. Abrín lavanda s.f. Lavanda. La lavanda è una pianta molto unha lata de sardiñas. La latta è un metallo duttile. usata in profumeria. A lavanda é unha planta moi A lata é un metal dúctil. usada en perfumería. lattaio -a s. Leiteiro -a. Oggi non ci sono quasi più lavanderia s.f. Lavandería. Ho portato il piumone in lattai perché il latte si vende in molti negozi. Hoxe lavanderia perché è troppo grande per metterlo in xa case non hai leiteiros porque o leite véndese en lavatrice. Levei o edredón á lavandería porque é moitas tendas. demasiado grande para metelo na lavadora. lattante s. Lactante. Il pediatra ci ha parlato delle lavandino s.m. Lavabo. È finito il sapone che c’era malattie dei lattanti. O pediatra falounos das enfer- sul lavandino. Acabouse o xabón que había sobre o midades dos lactantes. lavabo. latte s.m. Leite. Prima di andare a dormire beve sem- lavare I v. tr. [aux. avere] Lavar. Ha lavato la frutta pre un bicchiere di latte. Antes de ir durmir bebe prima di mangiarla. Lavou a froita antes de comela. sempre un vaso de leite. # denti di / da latte: den- II v. refl. [aux. essere] Lavarse. Ti sei già lavato? tes de leite; far venire il latte alle ginocchia: abu- ¿Xa te lavaches? # lavare a secco: lavar en seco; rrir; fior di latte: queixo mozzarella; latte deter- lavare il capo a qualcuno: gritarlle a alguén; gente: leite limpiador (de cosmética); latte intero / lavarsene le mani: lava-las mans. pastorizzato / scremato: leite enteiro / pasteuriza- lavastoviglie s.f. inv. Lavalouza. Ha riempito la lavas- do / descremado. toviglie di piatti, bicchieri e pentole. Encheu a lava- louza de pratos, vasos e potas. lattina s.f. Lata, bote (de refresco, de cervexa...). Abbiamo comprato quattro lattine di birra. lavatrice s.f. Lavadora. Aspetterò che finisca la lava- Compramos catro latas de cervexa. trice per stendere il bucato. Esperarei que remate a lavadora para tende-la bogada. lattuga s.f. Leituga. Ha preparato un’insalata buonis- sima con lattuga, pomodori, asparagi, uova e olive. lavorare v. tr. e intr. [aux. avere] Traballar. Sono stan- Preparou unha ensalada boísima con leituga, toma- ca perché oggi ho lavorato troppo. Estou cansa por- tes, espárragos, ovos e olivas. OBS.: pl. lattughe. que hoxe traballei demasiado. Questi artigiani lavo- rano il ferro. Estes artesáns traballan o ferro. # laurea s.f. Licenciatura. Finalmente ha ottenuto la lavorare a un quadro: traballar nun cadro; lavora- laurea in Medicina. Por fin acadou a licenciatura en re da falegname: traballar como carpinteiro; lavo- Medicina. # corso di laurea: carreira (universita- rare giorno e notte: traballar día e noite; lavorar- ria); tesi, esame di laurea: memoria de licenciatu- si qualcuno: enganar a alguén para obter vantaxes. ra, exame de licenciatura (no sistema universitario italiano, necesarios para acaba-la carreira). lavoratore -trice s. Traballador -ora. Il primo mag- gio è il giorno dei lavoratori. O primeiro de maio é laurearsi v. intr. pron. [aux. essere] Licenciarse. o día dos traballadores. Dopo molti anni di studio è riuscito a laurearsi in Giurisprudenza. Despois de moitos anos de estudio lavorazione s.f. Elaboración. La lavorazione a mano fa aumentare il prezzo del prodotto. A elaboración á conseguiu licenciarse en Dereito. OBS.: io mi laureo. man fai aumenta-lo prezo do producto. laureato -a s. Licenciado -a. Hanno assunto un lau- lavoro s.m. 1 Traballo (actividade; realización). reato in Economia per svolgere quel lavoro. Domani avrò molto lavoro e perciò non ti potrò Contrataron un licenciado en Economía para facer accompagnare. Mañá terei moito traballo e por iso aquel traballo. non te poderei acompañar. Abbiamo assistito alla lava s.f. Lava. La città che era ai piedi del vulcano fu presentazione degli ultimi lavori di quel pittore. distrutta da un fiume di lava. A cidade que estaba ós Asistimos á presentación dos últimos traballos pés do volcán foi destruída por un río de lava. daquel pintor. 2 Traballo, emprego. Il lavoro che ti hanno offerto è molto pericoloso. O traballo que che lavabo s.m. Lavabo. Non lasciare il lavabo sporco ofreceron é moi perigoso. # datore di lavoro: dopo esserti fatto la barba. Non déixe-lo lavabo empresario; essere pieno di lavoro: ter moito tra- sucio despois de afeitarte. OBS.: pl. lavabi ou lavabo. ballo; incidente sul lavoro: accidente de traballo; lavaggio s.m. Lavado, lavadura. Dopo un buon lavag- lavori domestici: tarefas do fogar; lavori forzati: gio, la macchina è diventata come nuova. Despois traballos forzados; lavori in corso: estamos en dun bo lavado, o coche quedou coma novo. obras; lavori pubblici: obras públicas; mettersi al 313 leggero

lavoro: poñerse a traballar; stanza da lavoro: legame s.m. 1 (fig.) Vínculo, relación. Sono uniti da cuarto de traballo. uno stretto legame affettivo. Están unidos por un le I art. det. f. pl. As / las. Le ragazze sono arrivate estreito vínculo afectivo. 2 (fig.) Relación lóxica. Le ieri. As rapazas chegaron onte. Hai lavato le cami- idee che ha esposto non hanno nessun legame. As cie. Laváche-las camisas. II pron. pers. f. pl. As / las ideas que expuxo non teñen ningunha relación lóxi- / nas. Queste mele sono buone, le ho già assaggiate. ca. # legame di parentela: vínculo de parentesco. Estas mazás están boas, xa as probei. Sono arrivate legare v. tr. [aux. avere] 1 Atar. I rapinatori hanno le tue cugine. Le hai salutate? Chegaron as túas cur- legato le mani agli impiegati della banca. Os más. ¿Saudáchelas? Le ha prese con la mano. ladróns atáronlle-las mans ós empregados do Colleunas coa man. III pron. pers. f. sing. 1 Lle (a banco. Ho già legato il cane con la catena. Xa atei o ela). Le ho detto di venire alla festa. Díxenlle que can coa cadea. 2 (fig.) Ligar, unir. Lo legava alla viñera á festa. 2 Lle (a vostede). Signore, Le spedi- città un forte affetto. Ligábao á cidade un grande remo questi documenti al più presto. Señor, enviaré- afecto. # legare in matrimonio: unir en matrimo- moslle estes documentos o antes posible. OBS.: esta nio; legare mani e piedi a qualcuno: impedir a forma de cortesía é de significado m. e f. alguén que actúe; pazzo da legare: louco de atar. OBS.: io lego, tu leghi; v. irreg. V. táboa 6. leale adx. Leal, fiel. Devi essere leale con gli amici e non tradirli mai. Tes que ser leal cos amigos e non legge s.f. 1 Lei. In democrazia la legge è uguale per traizoalos nunca. tutti. Na democracia a lei é igual para todos. Le leggi della fisica. As leis da física. 2 (Cienc.) lealtà s.f. inv. Lealdade, honestidade, honradez. Dereito, xurisprudencia. Si è laureato in Legge per- Sapevo che non mi avresti tradito e confidavo nella ché vuole fare l’avvocato. Licenciouse en Dereito tua lealtà. Sabía que non me traizoarías e confiaba porque quere traballar de avogado. 3 Autoridade na túa lealdade. xudicial. Se occupano le mie proprietà ricorrerò alla leccare v. tr. [aux. avere] Lamber (pasa-la lingua). Il legge. Se ocupan as miñas propiedades recorrerei á mio cane mi lecca sempre le mani. O meu can lám- autoridade xudicial. #a norma / a termini di legge: beme sempre as mans. # leccare il culo: lambe-lo segundo o que prescribe a lei; essere fuori legge: cu; leccare i piedi: lambe-los pés; leccarsi le dita / estar fóra da lei; fatta la legge, trovato l’inganno: leccarsi i baffi / leccarsi le labbra: lambe-lo bico / quen fai a lei fai a trampa. lambe-los fociños / lambe-los peteiros. OBS.: io leggenda s.f. Lenda. Il nonno mi raccontava tutte le lecco, tu lecchi; v. irreg. V. táboa 5. leggende che sapeva. O avó contábame tódalas len- lecito -a adx. 1 Lícito -a. L’occupazione dei terreni è das que sabía. lecita. A ocupación dos terreos é lícita. 2 Lícito -a, leggendario -a adx. 1 Lendario -a, fabuloso -a, fan- lexítimo -a. È lecito chiedere un anticipo sullo sti- tástico -a. Le fate sono personaggi leggendari. As pendio. É lícito pedir un anticipo sobre o soldo. fadas son personaxes lendarios. 2 Extraordinario - lega s.f. 1 Alianza, coalición, liga. Nel Quattrocento a. Oggi ci hanno spiegato la leggendaria storia della le Signorie italiane formavano spesso delle leghe. scoperta dell’America. Hoxe explicáronno-la No século XV as Señorías italianas a miúdo forma- extraordinaria historia do descubrimento de ban alianzas. 2 (Quím.) Aliaxe. L’acciaio è una lega América. di ferro e carbonio. O aceiro é unha aliaxe de ferro leggere v. tr. [aux. avere] Ler. Ho letto un bellissimo e carbono. OBS.: pl. leghe. romanzo. Lin unha novela boísima. Mi hanno letto legale I adx. Legal. Cercherò un avvocato che si la mano. Léronme a man. # leggere a voce alta: ler occupi delle questioni legali. Buscarei un avogado en voz alta; leggere nel pensiero: le-lo pensamento. que se ocupe das cuestións legais. II s. Avogado -a. OBS.: v. irreg. V. táboa 49. Devo consultare il tema della donazione con il mio leggerezza s.f. Lixeireza (tamén fig.). La ballerina si legale. Teño que consulta-lo tema da doazón co meu muoveva con leggerezza sul palcoscenico. A baila- avogado. # medicina legale: medicina legal. rina movíase con lixeireza polo escenario. Se conti- legalità s.f. inv. Legalidade. I tribunali sorvegliano nui a parlare con tanta leggerezza avrai dei proble- l’adempimento della legalità. Os tribunais vixían o mi. Se segues falando con tanta lixeireza terás cumprimento da legalidade. problemas. legalizzare v. tr. [aux. avere] 1 Legalizar, autenticar, leggero -a adx. 1 Lixeiro -a, leve (de pouco peso, lexitimar. Il notaio ha legalizzato la firma. O nota- intensidade ou importancia). Il pacco è leggero, non rio legalizou a sinatura. 2 Legalizar. È stata appro- pesa molto. O paquete é lixeiro, non pesa moito. vata una legge che legalizza la situazione degli Una brezza leggera. Unha brisa lixeira. Un leggero immigrati. Aprobouse unha lei que legaliza a situa- mal di testa. Unha lixeira dor de cabeza. 2 Pequeno ción dos inmigrantes. -a, módico -a. Chiederò un leggero aumento di sti- legislativo 314

pendio. Pedirei un pequeno aumento de soldo. ‘lentes, anteollos’ en italiano emprégase o termo 3 Lixeiro -a, delicado -a. Questa colonia ha un occhiali. leggero odore di violetta. Esta colonia ten un lixei- lentezza s.f. Lentitude, cachaza. Gli ho detto di ro olor a violetas. 4 Lixeiro -a, livián -a (actitude). affrettarsi un po’, ma cammina con molta lentezza. È un ragazzo un po’ leggero, agisce senza riflettere. Díxenlle que se apresurase un pouco, pero camiña É un rapaz un pouco lixeiro, actúa sen reflexionar. # con moita lentitude. alla leggera: á lixeira; avere il passo leggero: te-lo paso lixeiro; sonno leggero: sono lixeiro; vino lenticchia s.f. Lentella. Hanno piantato delle lentic- leggero: viño de pouca graduación; una ferita chie. Plantaron unhas lentellas. Bisogna mangiare leggera: unha ferida leve. lenticchie una volta alla settimana perché sono ric- che di ferro. Hai que comer lentellas unha vez á legislativo -a adx. Lexislativo -a. Il potere legislativo semana porque son ricas en ferro. è esercitato dai deputati e dai senatori. O poder lexislativo é exercido polos deputados e os senado- lentiggine s.f. Penca, marxa. Non le piaceva prende- res. re il sole perché le venivano molte lentiggini. Non lle gustaba toma-lo sol porque lle saían moitas pen- legislatura s.f. Lexislatura. Durante la sua legislatu- cas. ra il governo cercherà di risolvere questi problemi. Durante a súa lexislatura o goberno tentará resol- lento -a adx. 1 Lento -a. Questo ragazzo è molto ver estes problemas. lento, non ha mai fretta. Este rapaz é moi lento, nunca ten présa. 2 Frouxo -a (pouco apertado ou legislazione s.f. Lexislación. È in atto una riforma axustado). Le viti di questa porta sono lente, biso- della legislazione scolastica. Estase facendo unha gnerebbe stringerle un po’. Os parafusos desta porta reforma da lexislación escolar. están frouxos, habería que apertalos un pouco. legittimo -a adx. Lexítimo -a. Le sue rivendicazioni sono legittime. As súas reivindicacións son lexíti- lenza s.f. Tanza, sedela. L’anguilla aveva già abboc- mas. # legittima difesa: lexítima defensa. cato, ma la lenza si è rotta. A anguía xa picara, pero a tanza rompeu. legna s.f. inv. Leña. Portami un po’ di legna per il camino. Tráeme un pouco de leña para a cheminea. lenzuolo s.m. Saba. Eccoti le lenzuola per cambiare il # aggiungere legna al fuoco: botarlle leña ó lume; letto. Aquí te-las sabas para muda-la cama. OBS.: far legna: recoller leña no bosque; forno a legna: pl. lenzuoli, en sentido xeral; pl. f. lenzuola, referi- forno de leña. do á parella de sabas que se usan nunha cama. legno s.m. Madeira. Il legno di pino è di colore chia- leone -essa s. 1 León -ona / -oa. Il leone si distingue ro. A madeira de piñeiro é de cor clara. Questa casa dalla leonessa perché ha una folta criniera. O león ha le travi di legno. Esta casa ten as vigas de madei- distínguese da leona porque ten unha espesa mele- ra. na. 2 (m.; Astrol.) León. Se sei nato il 31 luglio sei del Leone. Se nacíche-lo 31 de xullo es León. legumi s.m. pl. Legumes. I ceci e i piselli sono legu- mi. Os garavanzos e os chícharos son legumes. leopardo s.m. Leopardo, pantera. Il leopardo è un felino dal pelo giallo con macchie nere. O leopardo lei pron. pers. f. sing. 1 Ela. Il marito è un tipo pigro, é un felino de pelo amarelo con manchas negras. ma lei è una donna molto vitale. O marido é un tipo lacazán, pero ela é unha muller moi vital. lepre s.f. Lebre. La lepre è velocissima nella corsa. A Dobbiamo parlare con lei. Temos que falar con ela. lebre é velocísima na carreira. Stavamo pensando proprio a lei. Estabamos pensan- lesbica s.f. Lesbiana. Le lesbiche si sentono attratte do precisamente nela. 2 A ela. Abbiamo chiamato da altre donne. As lesbianas séntense atraídas por soltanto lei. Chamámola só a ela. 3 Vostede. Mi dica outras mulleres. OBS.: pl. lesbiche. Lei cosa devo fare. Dígame vostede o que debo lesione s.f. Lesión. Dopo l’incidente, i medici teme- facer. OBS.: emprégase como forma de cortesía para vano che avesse una lesione interna. Tralo acciden- xénero m. e f. # dare del lei a qualcuno: tratar de te, os médicos temían que tivese unha lesión inter- vostede a alguén. na. lente s.f. Lente. La lente della tua macchina fotogra- fica ha un piccolo graffio. A lente da túa máquina lessare v. tr. [aux. avere] Cocer, ferver (un alimento). fotográfica ten unha pequena rabuñadura. Le lenti Per fare il purè bisogna lessare le patate. Para face-lo si sono rotte, ma potrò usare la montatura. As lentes puré hai que coce-las patacas. romperon, pero poderei usa-la montura. # lente lessico s.m. Léxico, vocabulario. Stanno realizzando d’ingrandimento: lente de aumento / lupa; lenti a uno studio sul lessico giovanile. Están realizando un contatto: lentes de contacto. ♦ Para referirse á estudio sobre o léxico xuvenil. OBS.: pl. lessici. 315 li lesso -a I adx. Cocido -a, fervido -a. Vorrei una bi- o leito do río. # andare a letto: ir durmir; andare a stecca con patate lesse. Querería un bisté con pata- letto con le galline: ir para a cama coas galiñas; cas cocidas. II s.m. Carne cocida. Avete mangiato il andare a letto con qualcuno: deitarse con alguén; lesso con piselli e patate. Coméste-la carne cocida cambiare il letto: muda-la cama; divano letto: sofá con chícharos e patacas. cama; letto a castello: liteira; letto a un posto / a letale adx. Letal. Quando si supera la dose consiglia- una piazza: cama dunha praza; letto ribaltabile: ta, questo medicinale diventa letale. Cando se supe- cama de encarte. ra a dose aconsellada, este medicamento convértese lettore -trice s. Lector -ora. Quanti lettori avrà que- en letal. sta rivista? ¿Cantos lectores terá esta revista? letamaio s.m. Esterqueira (lugar). Hanno raccolto lo lettura s.f. Lectura (acción de ler). Nonostante un’at- sterco dalla stalla per portarlo al letamaio. tenta lettura del brano, non è riuscito a capirne il Recolleron o esterco da corte para levalo á ester- contenuto. A pesar de facer unha atenta lectura do queira. parágrafo, non conseguiu entende-lo contido. # letame s.m. Esterco. Il letame si usa per concimare i dare lettura di qualcosa: dar lectura a algo. terreni. O esterco úsase para fertiliza-los terreos. leva s.f. Panca. Hanno usato una leva per sollevare gli letargo s.m. Letargo. Gli orsi d’inverno cadono in oggetti pesanti. Usaron unha panca para levanta-los letargo. Os osos caen en letargo no inverno. OBS.: obxectos pesados. # fare leva: incentivar; leva del pl. letarghi. cambio: panca do cambio; soldato di leva: soldado de recrutamento. lettera s.f. 1 Letra. Il bambino ha già imparato le let- tere dell’alfabeto. O neno xa aprendeu as letras do levante s.m. sing. Levante, nacente, oriente. Il sole alfabeto. 2 Carta. Ho appena spedito una lettera per spunta a levante e tramonta a ponente. O sol sae annunciargli la morte di sua nonna. Acabo de enviar polo levante e ponse polo poñente. unha carta para lle anuncia-la morte da súa avoa. 3 levare v. tr. [aux. avere] 1 Levantar, alzar, erguer. (pl.) Letras (estudio humanístico). Studiano Lettere Mentre ascoltava i rimproveri non osò levare gli presso l’Università di Padova. Estudian Letras na occhi. Mentres escoitaba os reproches non ousou Universidade de Padua. OBS.: refírese particular- levanta-los ollos. 2 Quitar, sacar. Ha levato la mac- mente á carreira equivalente a Filoloxía. # alla let- chia d’olio dalla cravatta. Quitou a mancha de acei- tera: literalmente. ♦ Para referirse á ‘letra (dunha te da gravata. # levare l’ancora: levanta-la áncora; canción)’ en italiano emprégase o termo testo, para levarsi di mezzo / dai piedi: quitarse de diante. ♦ ‘letra (estilo de escritura)’ grafia ou calligrafia e Para referirse a ‘levar’ en italiano emprégase o para ‘letra (de cambio)’ cambiale. termo portare. letterale adx. Literal. Forse intendeva dire altro, ma levigare v. tr. [aux. avere] Alisar (volver liso). Prima voi l’avete capito in senso letterale. Ó mellor pre- hanno tagliato le pietre e adesso le stanno levigando. tendía dicir outra cousa, pero vós entendéstelo en Primeiro cortaron as pedras e agora estanas alisan- sentido literal. do. OBS.: io levigo, tu levighi; v. irreg. V. táboas 1 e letterario -a adx. Literario -a. Hanno pubblicato di 6. recente un nuovo studio sui generi letterari. lezione s.f. 1 Lección (nocións ensinadas). Devo Publicaron recentemente un novo estudio sobre os ancora studiare la lezione per domani. Aínda teño xéneros literarios. OBS.: m. pl. letterari, f. pl. lettera- que estudia-la lección para mañá. 2 Clase (acción rie. de ensinar). Sono andate a lezione di spagnolo. letteratura s.f. 1 Literatura. Tuo fratello è un vero Foron a clase de español. 3 Lección (ensinanza non conoscitore della letteratura francese. Teu irmán é académica). Il suo atteggiamento è una lezione di un verdadeiro coñecedor da literatura francesa. Ha tolleranza per tutti noi. A súa actitude é unha lec- una biblioteca molto completa in letteratura giuridi- ción de tolerancia para todos nós. 4 Lección, escar- ca. Ten unha biblioteca moi completa en literatura mento. Le ha dato una lezione e, davvero, se la xurídica. 2 Bibliografía. Questa è una sindrome meritava. Deulle unha lección e, realmente, merecí- raramente descritta nella letteratura medica. Esta é aa. # frequentare le lezioni di una materia: asistir unha síndrome raramente descrita na bibliografía ás clases dunha materia. médica. li I pron. pers. m. pl. Os / los / nos. Li hai visti? letto s.m. 1 Cama. I bambini saltavano sul letto per- ¿Víchelos? Non li voglio più vedere. Non os quero ché non volevano dormire. Os nenos saltaban sobre ver máis. Dove sono i libri? Li ha presi tuo fratello. a cama porque non querían durmir. 2 Leito (dun río, ¿Onde están os libros? Colleunos teu irmán. II art. canle...). L’acqua era così limpida che si vedeva il det. m. pl. A. Roma, li 30 settembre. Roma, a 30 de letto del fiume. A auga estaba tan limpa que se vía setembro. OBS.: emprégase no canto dos art. i ou gli lì 316

para indica-la data, especialmente en documentos libidine s.f. Lascivia, luxuria, concupiscencia. Il oficiais. desiderio, anzi la libidine è la sua grande ossessio- lì adv. Alí. Dove hai lasciato il cappello? Lì, nell’ar- ne. O desexo, aínda máis, a lascivia é a súa grande obsesión. madio. ¿Onde deixáche-lo sombreiro? Alí, no arma- rio. # da / di lì: por / desde aquel lugar; giù di lì: libidinoso -a adx. Libidinoso -a, lascivo -a, luxurio- por aí, aproximadamente; lì per lì: no momento. so -a. Aveva un’espressione libidinosa che mi met- teva in imbarazzo. Tiña unha expresión libidinosa libellula s.f. Libélula, cabalo do demo. Ci siamo que me facía sentir incómodo. avvicinati al fiume e abbiamo visto molte libellule. Achegámonos ó río e vimos moitas libélulas. libraio -a s. Libreiro -a. Presenterà il suo romanzo in questa libreria perché è amico del libraio. liberale adx. 1 Liberal, xeneroso -a, espléndido -a. È Presentará a súa novela nesta librería porque é una persona liberale, ma forse spende troppo. É amigo do libreiro. unha persoa liberal, pero ó mellor gasta demasiado. 2 Liberal (tolerante). Ha ricevuto un’educazione libreria s.f. 1 Librería (tenda). Sono andato in libre- liberale e rispetta il pensiero altrui. Recibiu unha ria per comprare un dizionario di greco. Fun á libre- educación liberal e respecta o pensamento dos ría para mercar un diccionario de grego. 2 Librería, demais. estante. La libreria del salotto è piena di album, dis- chi e libri. A librería da sala está chea de álbumes, liberalizzare v. tr. [aux. avere] Liberalizar. Volevano discos e libros. liberalizzare l’uso della droga. Querían liberaliza-lo uso da droga. libro s.m. Libro. Questo libro appartiene alla biblio- teca comunale. Este libro pertence á biblioteca liberare v. tr. [aux. avere] Liberar, ceibar, soltar. municipal. Cessate le ostilità, hanno liberato tutti i prigionieri. Despois de que cesaran as hostilidades, liberaron licenza s.f. 1 Licencia (autorización oficial). Ho la tódolos prisioneiros. OBS.: io libero; v. irreg. V. licenza di caccia e pesca. Teño a licencia de caza e táboa 1. pesca. 2 Licencia (militar). Questi soldati avranno una licenza di quindici giorni. Estes soldados terán liberazione s.f. Liberación (tamén fig.). La liberazio- unha licencia de quince días. 3 Diploma. Ha otte- ne dell’ostaggio era imminente. A liberación do nuto la licenza elementare a undici anni. Obtivo o refén era inminente. Quando ho finito quella prova, diploma da escola primaria ós once anos. OBS.: o ho sentito una grande liberazione. Cando rematei termo italiano aplícase especialmente ós diplomas aquela proba, sentín unha gran liberación. obtidos na escola primaria, na secundaria e nos libero -a adx. 1 Libre. Sono libero di fare ciò che mi estudios preuniversitarios. 4 Licencia (liberdade). pare più adeguato. Son libre de face-lo que me pare- Si è preso la licenza di dirmi quello che dovevo fare. za máis axeitado. 2 Libre, ceibo -a. Dopo tanti mesi Tomou a licencia de dicirme o que tiña que facer. di sequestro, è finalmente libero. Despois de tantos licenziamento s.m. Despedimento. Il licenziamento meses de secuestro, finalmente é libre. # dare libe- di quindici operai ha provocato la protesta dei sin- ro corso alla fantasia: dar renda solta á fantasía; dacati. O despedimento de quince obreiros provocou ingresso libero: entrada libre; posto libero: sitio a protesta dos sindicatos. libre (asento). licenziare I v. tr. [aux. avere] Despedir (dun traballo). libertà s.f. inv. Liberdade. Credeva che a diciotto anni L’hanno licenziato perché non faceva nulla. avrebbe avuto la libertà di fare ciò che voleva. Cría Despedírono porque non facía nada. II v. refl. [aux. que ós dezaoito anos tería a liberdade de face-lo que essere] Dimitir (dun cargo). Si sono licenziate dal quería. # libertà provvisoria: liberdade provisional; loro incarico. Dimitiron do seu cargo. OBS.: v. irreg. prendersi delle libertà con qualcuno: tomar liber- V. táboa 7. ♦ Para referirse a ‘licenciarse (nunha dades con alguén. carreira)’ en italiano emprégase o termo laurearsi. libertinaggio s.m. Libertinaxe. L’abuso della libertà liceo s.m. Escola media superior, equivalente ó diventa libertinaggio. O abuso da liberdade convér- bacharelato, que dá acceso á Universidade e, por tese en libertinaxe. extensión, o liceo (edificio no que se imparte). OBS.: libertino -a I adx. Libertino -a, disoluto -a, licencio- o liceo artistico, classico, linguistico e scientifico so -a. Questa ragazza ha delle abitudini libertine e corresponden respectivamente ó ensino predomi- immorali. Esta rapaza ten uns costumes libertinos e nante do debuxo e as belas artes, das ciencias inmorais. II s. Libertino -a, licencioso -a. È liberti- humanísticas, das linguas estranxeiras modernas e no, pigro e disordinato. É libertino, langrán e des- das ciencias da natureza. ordenado. lido s.m. Zona de praia preparada para o turismo. 317 linfa lieto -a adx. 1 Ledo -a, alegre, contento -a. Sono limitrofo -a adx. Limítrofe. La Svizzera e l’Italia molto lieta di ospitarti a casa mia. Estou moi leda de sono paesi limitrofi. Suíza e Italia son países limí- aloxarte na miña casa. 2 Alegre (que dá alegría). È trofes. stata una giornata lieta e divertente. Foi unha xorna- limonata s.f. Limoada. Beve sempre una limonata o da alegre e divertida. # lieto di conoscerLa: encan- una spremuta di pompelmo. Sempre bebe unha tado de coñecelo-a; lieto fine: final feliz. limoada ou un zume de pomelo. lieve adx. Leve, lixeiro -a. Ha avuto un lieve aumento limone s.m. 1 Limoeiro. Il limone è un albero che si della febbre. Tivo un leve aumento da febre. Il dot- coltiva nei paesi caldi. O limoeiro é unha árbore que tore ha esercitato una lieve pressione sul ginocchio se cultiva nos países cálidos. 2 Limón. La spremuta del paziente. O doutor exerceu unha leve presión di limone è molto ricca di vitamina C. O zume de sobre o xeonllo do paciente. limón é moi rico en vitamina C. lievitare v. intr. [aux. essere] Levedar, fermentar, limpido -a adx. 1 Limpo -a, claro -a, transparente. aformigar. Bisogna far lievitare la pasta per un’ora. Sono saliti fino ad arrivare alla limpida sorgente di Hai que deixar leveda-la masa durante unha hora. un ruscello. Subiron ata chegar ó limpo manancial OBS.: io lievito; v. irreg. V. táboa 1. dun arroio. 2 Limpo -a (son). La voce della soprano lievito s.m. Lévedo, fermento. Si è dimenticato di era limpida e chiara. A voz da soprano era limpa e aggiungere il lievito all’impasto. Esqueceuse de clara. engadirlle o lévedo á masa. lince s.f. Lince. La lince è un mammifero predatore ligure I adx. Lígur. Quest’estate hanno visitato la dal pelo grigio con macchie scure. O lince é un riviera ligure. Este verán visitaron a costa lígur. II s. mamífero depredador de pelo gris con manchas 1 Lígur (persoa). Queste ragazze liguri sono nate escuras. # essere una lince: ser un lince; occhi di vicino a Genova. Estas rapazas lígures naceron lince: ollos / vista de lince. preto de Xénova. 2 Lígur (dialecto). Il ligure è un dialetto settentrionale. O lígur é un dialecto do linciaggio s.m. Linchamento. I poliziotti hanno norte. impedito il linciaggio dei due mafiosi da parte della popolazione. Os policías impediron o linchamento lilla adx. inv. Lila (cor). Ha comprato una camicetta dos dous mafiosos por parte da poboación. di color lilla. Comprou unha blusa de cor lila. linciare v. tr. [aux. avere] Linchar. Non hanno lincia- lillà s.m. inv. Lila (planta). Il gradevole odore dei lillà to il violentatore, ma l’hanno consegnato alla giu- attraeva le api. O agradable olor das lilas atraía as stizia. Non lincharon o violador, senón que o entre- abellas. garon á xustiza. OBS.: v. irreg. V. táboa 2. lima s.f. Lima (utensilio). Abbiamo bisogno di una linea s.f. 1 Liña, raia. Linea diagonale. Liña diago- lima per levigare questo pezzo di metallo. nal. Le linee della mano. As liñas da man. 2 Liña Precisamos unha lima para alisar este anaco de (tamén fig.). Mantenere la linea facendo sport. ♦ metal. Para referirse á ‘lima das uñas’ en italiano Mante-la liña facendo deporte. Linea di battaglia. emprégase o termo limetta. Liña de batalla. Linea elettrica. Liña eléctrica. limare v. tr. [aux. avere] Limar (traballar coa lima). Linea di condotta. Liña de conducta. Linee aeree. Il prigioniero ha limato le sbarre della cella. O pri- Liñas aéreas. 3 Estilo (referido á roupa). Ha com- sioneiro limou os barrotes da cela. prato un abito dalla linea classica. Comprou un ves- tido de estilo clásico. # avere qualche linea di feb- limitare I v. tr. [aux. avere] Limitar, restrinxir. bre: ter algunhas décimas de febre; essere in prima Sarebbe conveniente che limitassi le tue ambizioni. linea: estar en primeira liña. Sería conveniente que limitáse-las túas ambicións. II v. refl. [aux. essere] Limitarse, restrinxirse. Mi lineamenti s.m. pl. Faccións. Ha un viso dai linea- limito a fare il mio lavoro. Limítome a face-lo meu menti molto regolari. Ten un rostro de faccións moi traballo. OBS.: io limito; v. irreg. V. táboa 1. regulares. limitazione s.f. Limitación. La limitazione delle lineare adx. 1 Lineal. Il grafico lineare mostra il spese di produzione migliorerà l’economia della mantenimento della situazione economica. O gráfi- ditta. A limitación dos gastos de producción mello- co lineal mostra o mantemento da situación econó- rará a economía da empresa. mica. 2 (fig.) Lóxico -a. È un ragionamento lineare che non ammette discussioni. É un razoamento lóxi- limite s.m. Límite (tamén fig.; confín, barreira, tope). I limiti dell’orto. Os límites da horta. Limite di co que non admite discusións. velocità. Límite de velocidade. Limite di età. Límite linfa s.f. 1 (Bot.) Zume. La linfa circola nei vasi vege- de idade. Il limite della pazienza. O límite da tali e nutre la pianta. O zume circula polos vasos paciencia. # caso limite: caso límite. vexetais e nutre a planta. 2 (Med.) Linfa. I linfociti linfatico 318

circolano nella linfa. Os linfocitos circulan pola 2 Liquidar, saldar. Liquideremo il nostro debito linfa. oggi stesso. Liquidarémo-la nosa débeda hoxe linfatico -a adx. Linfático -a. Un’infezione può pro- mesmo. 3 (fig.) Liquidar (resolver). Prima di parti- vocare un ingrossamento delle ghiandole linfatiche. re, vuole liquidare le questioni in sospeso. Antes de Unha infección pode provocar unha inchazón dos marchar, quere liquida-las cuestións pendentes. 4 (fig.) Desfacer. Dobbiamo liquidare questa società ganglios linfáticos. OBS.: m. pl. linfatici, f. pl. linfa- tiche. perché non è redditizia. Temos que desfacer esta sociedade porque non é rendible. 5 (fig.) Liquidar, lingotto s.m. Lingote. Hanno trasportato i lingotti di matar. Hanno liquidato l’unico testimone che li oro in un furgone blindato. Transportaron os lingo- poteva incolpare. Liquidaron a única testemuña que tes de ouro nun furgón blindado. os podía culpar. OBS.: io liquido; v. irreg. V. táboa 1. lingua s.f. 1 Lingua (tamén fig.). Si è scottato la lin- liquidazione s.f. 1 Liquidación, pagamento, pago. gua perché la zuppa era troppo calda. Queimou a Siamo stati presenti alla liquidazione del credito. lingua porque a sopa estaba demasiado quente. Una Estivemos presentes na liquidación do crédito. 2 lingua di terra unisce le due isole. Unha lingua de Liquidación (no emprego). Questi lavoratori riceve- terra une as dúas illas. 2 Lingua, idioma. La sua ranno una somma di denaro corrispondente alla lingua materna è l’ungherese. A súa lingua materna liquidazione. Estes traballadores recibirán unha é o húngaro. 3 (en pl.) Idiomas (conxunto das lin- suma de cartos correspondente á liquidación. 3 guas). Prima ha fatto Giurisprudenza e adesso stu- Saldo (venda a baixo prezo). Hanno messo in liqui- dia Lingue. Primeiro fixo Dereito e agora estudia dazione tutti i capi di vestiario della stagione passa- Idiomas. # avere la lingua lunga: ser un lingoretei- ta. Puxeron de saldo tódalas pezas de roupa da tem- ro. porada pasada. linguaggio s.m. Linguaxe. Il linguaggio si sviluppa liquido -a I adx. Líquido -a (tamén fig.). Il mercurio velocemente fin dalla nascita. A linguaxe desenvól- è un metallo liquido. O mercurio é un metal líquido. vese velozmente desde o nacemento. Il linguaggio Hanno guadagnato trecentomila lire liquide. dei delfini è molto complesso. A linguaxe dos del- Gañaron trescentas mil liras líquidas. II s.m. 1 fíns é moi complexa. Líquido. L’unità di misura dei liquidi è il litro. A linguistica s.f. Lingüística. La linguistica è la scien- unidade de medida dos líquidos é o litro. 2 Liquidez za che studia il linguaggio. A lingüística é a ciencia (financeira). Non posso pagarti: non dispongo di que estudia a linguaxe. OBS.: pl. linguistiche. liquidi. Non che podo pagar: non dispoño de liqui- dez. linguistico -a adx. Lingüístico -a. Questa rivista si occupa di studi linguistici. Esta revista está dedica- liquirizia s.f. Regalicia. Ci piacciono molto le cara- da a estudios lingüísticos. OBS.: m. pl. linguistici, f. melle alla liquirizia. Gústannos moito os caramelos pl. linguistiche. de regalicia. lino s.m. Liño (planta e tecido). Si sono messe a fila- liquore s.m. Licor. Di solito prende un liquore dopo re il lino. Puxéronse a fia-lo liño. Questa gonna di pranzo. Normalmente toma un licor despois do xan- lino è molto fresca. Esta saia de liño é moi fresca. tar. liquefare I v. tr. [aux. avere] 1 Licuar. Come esperi- lira s.f. 1 (Econ.) Lira. La lira è la moneta dell’Italia. mento, oggi abbiamo liquefatto l’ozono. Como A lira é a moeda de Italia. 2 (en pl.; fig.) Cartos. experimento, hoxe licuámo-lo ozono. 2 (fig.) Avremmo bisogno di molte lire per pagare questi Derreter, fundir. Il sole ha liquefatto il ghiaccio mobili. Precisariamos moitos cartos para pagar delle montagne. O sol derreteu o xeo das montañas. estes mobles. # non avere una lira: non ter un peso; II v. intr. pron. [aux. essere] 1 Licuarse. L’ossigeno non valere una lira: non valer un pataco. si liquefà in determinate condizioni. O osíxeno licú- lirica s.f. Lírica. La lirica è uno dei tre grandi generi ase baixo determinadas condicións. 2 (fig.) letterari classici. A lírica é un dos tres grandes xéne- Derreterse, fundirse. La neve si è rapidamente ros literarios clásicos. Sua moglie è cantante di liri- liquefatta sul palmo della tua mano. A neve derre- ca. A súa muller é cantante de lírica. OBS.: pl. liri- teuse rapidamente sobre a palma da túa man. OBS.: che. v. irreg. V. táboa 24. lirico -a I adx. Lírico -a. Questa edizione raccoglie liquefazione s.f. Licuefacción, licuación. La conden- tutti i componimenti lirici di Leopardi. Esta edición sazione ha prodotto la liquefazione del vapore. A recolle tódalas composicións líricas de Leopardi. II condensación produciu a licuefacción do vapor. s.m. Lírico. L’influsso dei lirici classici è presente liquidare v. tr. [aux. avere] 1 (Econ.) Liquidar. Voglio nella letteratura europea. O influxo dos líricos clási- liquidare il mio conto per andare in un’altra banca. cos está presente na literatura europea. OBS.: m. pl. Quero liquida-la miña conta para ir a outro banco. lirici, f. pl. liriche. 319 localizzare lisca s.f. Espiña (do peixe). Il gatto ha divorato il le opportunità di promozione nel lavoro. Nivelaron pesce, lasciando soltanto le lische. O gato devorou o as oportunidades de ascenso no traballo. II v. intr. peixe, deixando só as espiñas. OBS.: pl. lische. pron. [aux. essere] Nivelar, equilibrar. I piatti della lisciare v. tr. [aux. avere] Alisar (quitar asperezas). bilancia non sono stati livellati. Os pratos da balan- L’ebanista deve ancora lisciare questo legno. O eba- za non se nivelaron. nista aínda ten que alisar esta madeira. OBS.: v. livello s.m. Nivel (tamén fig.). Siamo a 1.000 metri irreg. V. táboa 3. sul livello del mare. Estamos a 1.000 metros sobre o liscio -a adx. Liso -a (sen desniveis nin engurras). nivel do mar. Il livello del lago è sceso di 50 centi- Guarda com’è liscio questo marmo. Mira o liso que metri negli ultimi quindici anni. O nivel do lago bai- é este mármore. # acqua liscia: auga sen gas; xou en 50 centímetros nos últimos quince anos. Il andare tutto liscio: saír todo facilmente; ballo li- livello di sviluppo di questo paese è ancora troppo scio: baile agarrado; passarla liscia: saír ben para- basso. O nivel de desenvolvemento deste país aínda do. OBS.: m. pl. lisci, f. pl. lisce. é demasiado baixo. # ad alto livello: de alto nivel; a livello di: a nivel de; livello di vita: nivel de vida. lista s.f. Lista, listaxe, relación. È meglio fare la lista delle cose che dobbiamo comprare. É mellor face-la livido -a I adx. 1 Lívido -a. Aveva la faccia livida dal lista das cousas que temos que comprar. freddo. Tiña a cara lívida polo frío. 2 (fig.) Lívido - a (gris). Guardavo le acque livide del fiume. Miraba listino s.m. Catálogo (de prezos). Ho comprato que- as augas lívidas do río. II s.m. Mazadura. È caduto sto servizio da tè a prezzo di listino. Comprei este e si è fatto un livido sul braccio destro. Caeu e fíxo xogo de té a prezo de catálogo. unha mazadura no brazo dereito. lite s.f. Rifa, discusión. La lite è cominciata quando lo I art. det. m. sing. O / lo. Lo zio è arrivato in ritar- hanno insultato suo fratello. A rifa comezou cando do. O tío chegou tarde. Hai messo lo spillo nel por- insultaron o seu irmán. tacenere. Puxéche-lo alfinete no cinceiro. OBS.: litigare v. intr. [aux. avere] Rifar, discutir, berrar. úsase, no canto de il, diante das consoantes gn, pn, Perché litigate? Parliamo con tranquillità. ¿Por que ps, s líquido, x, y e z. Aparece coa forma l’ diante de rifades? Falemos con tranquilidade. OBS.: io litigo, vocal: l’armadio è chiuso, o armario está pechado. tu litighi; v. irreg. V. táboas 1 e 6. II pron. pers. m. sing. O / lo / no. Non lo faccio per- litigata s.f. Rifa, discusión. Le continue litigate mi ché non ho tempo. Non o fago porque non teño fanno innervosire. As continuas rifas póñenme ner- tempo. Il pavimento è sporco, bisogna pulirlo. O vioso. chan está sucio, hai que limpalo. Lo conoscevano tutti. Coñecíano todos. OBS.: emprégase a forma l’ litigio s.m. Discusión, rifa. Il litigio è iniziato per una cando o pron. se antepón a unha forma verbal que scioccheza senza importanza. A discusión empezou comece por vocal ou h: l’avete fatto? ¿Fixéstelo?; por unha parvada sen importancia. l’ho comprato, compreino. litorale I s.m. Litoral, costa. Abbiamo fatto un bel locale I adx. Local (propio dun lugar). La stampa viaggio lungo il litorale gallego. Fixemos unha boni- locale ha dato la notizia dell’incidente. O xornal ta viaxe polo litoral galego. II adx. Litoral, costeiro local deu a noticia do accidente. II s.m. 1 Local. -a, mariñán -á. La loro villetta si trova in una zona Questo locale ha un arredamento classico. Este litorale molto rocciosa. A súa casa atópase nunha local ten unha decoración clásica. 2 Sala. Mi sem- zona litoral moi rochosa. bra il locale adatto per dare un concerto. Paréceme litro s.m. Litro. Sono andati a comprare un litro di a sala axeitada para dar un concerto. 3 Cuarto, vino. Foron comprar un litro de viño. peza. Hanno comprato un appartamento di cinque locali. Compraron un piso con cinco cuartos. liturgia s.f. Liturxia. La celebrazione del Natale è propria della liturgia cristiana. A celebración do località s.f. inv. Localidade (poboación). Abita in una Nadal é propia da liturxia cristiá. OBS.: pl. liturgie. località vicina alla capitale. Vive nunha localidade veciña á capital. ♦ Para referirse á ‘localidade livellamento s.m. Nivelación (tamén fig.). Il livella- (billete)’ en italiano emprégase o termo biglietto, mento del terreno precede le opere edilizie. A nive- para ‘localidade (asento)’ posto a sedere. lación do terreo precede as obras de construcción. Avete lottato tanto per il livellamento degli stipendi. localizzare v. tr. [aux. avere] Localizar, atopar, Loitastes moito pola nivelación dos soldos. encontrar. Hanno già localizzato la macchina ruba- ta. Xa localizaron o coche roubado. livellare I v. tr. [aux. avere] 1 Nivelar, igualar, achaiar. Non è necessario livellare le corsie di locanda s.f. Fonda (pensión). Prima della guerra ave- emergenza. Non é necesario nivela-las beiravías. 2 vano una locanda. Antes da guerra tiñan unha (fig.) Nivelar, equilibrar, equiparar. Hanno livellato fonda. locanda 320 locomotiva s.f. Locomotora. La locomotiva del vec- longitudine s.f. (Xeog.) Lonxitude. Longitudine e chio treno era ancora in funzionamento. A locomo- latitudine determinano una posizione sul globo tora do vello tren aínda estaba en funcionamento. terrestre. Lonxitude e latitude determinan unha posición no globo terrestre. locuzione s.f. Locución. L’espressione ‘a poco a poco’ è una locuzione. A expresión ‘pouco a pouco’ lontananza s.f. 1 Distancia. La lontananza non ha é unha locución. impedito loro di mantenere i contatti. A distancia non lles impediu mante-los contactos. 2 Ausencia, lodare v. tr. [aux. avere] Loar, eloxiar. Ha lodato la falta. La sua lontananza si fece sentire alcuni giorni tua sincerità davanti a tutti. Loou a túa sinceridade più tardi. A súa ausencia notouse algúns días máis diante de todos. tarde. # in lontananza: na distancia. lode s.f. 1 Loanza, eloxio. Il suo atteggiamento nei lontano -a I adx. 1 Afastado -a, arredado -a (no confronti degli altri è degno di lode. A súa actitude espacio). Anche le città lontane dalla costa ricevono respecto dos demais é digna de loanza. 2 Matrícula il pesce ogni mattina. Tamén as cidades afastadas de honor (na Universidade). Ha studiato tantissimo, da costa reciben o peixe cada mañá. 2 Que está ma non ha avuto la lode. Estudiou moitísimo, pero lonxe. Penso spesso agli amici lontani. Penso a non obtivo a matrícula de honor. OBS.: na 2ª acep., miúdo nos amigos que están lonxe. 3 Distante, afas- aplícase tamén ó grao obtido na licenciatura ou no tado -a (no tempo). In un futuro non troppo lontano doutoramento, equivalente ó noso ‘cum laude’. avremo una villetta vicino al mare. Nun futuro non logica s.f. Lóxica. Il vostro ragionamento, pur non demasiado distante teremos unha casa preto do mar. essendo privo di logica, non mi convince. O voso 4 (fig.) Remoto -a (indeterminado). Ho il lontano razoamento, aínda que non carece de lóxica, non me sospetto che lui non abbia detto la verità. Teño a convence. OBS.: pl. logiche. remota sospeita de que el non dixo a verdade. II adv. Lonxe. Non andrete molto lontano con una logico -a adx. Lóxico -a. È logico che ti chiedano gomma forata. Non iredes moi lonxe cunha roda prove delle tue affermazioni. É lóxico que che pidan picada. # alla lontana: de xeito impreciso; andare probas das túas afirmacións. OBS.: m. pl. logici, f. lontano: chegar lonxe (na vida); da / di lontano pl. logiche. (tamén fig.): de lonxe; essere ben lontano dal fare logorare v. tr. [aux. avere] 1 Gastar, desgastar, luír / dire / pensare qualcosa: estar lonxe de facer / (tamén fig.). L’uso continuato aveva logorato i gra- dicir / pensa-las mesmas cousas; essere lontano da dini della scalinata. O uso continuado gastara os / di: estar lonxe de; lontano dagli occhi lontano chanzos da escalinata. In pochi anni ha logorato le dal cuore: lonxe da vista, lonxe do corazón; un lon- sue forze lavorando come un matto. En poucos anos tano parente: un parente non achegado; vedere gastou as súas forzas traballando coma un tolo. 2 lontano: prever acontecementos. Estragar. Ha logorato la propria salute. Estragou a lontra s.f. Lontra, londra. Le lontre vivono in riva ai súa saúde. # logorarsi la vista: gasta-la vista. OBS.: fiumi. As lontras viven na ribeira dos ríos. io logoro; v. irreg. V. táboa 1. loquace adx. Locuaz. La nostra vicina di casa è una logoro -a adx. 1 Gastado -a, desgastado -a, luído -a. ragazza loquace e allegra. A nosa veciña é unha I tacchi di queste scarpe sono un po’ logori. Os rapaza locuaz e alegre. tacóns destes zapatos están un pouco gastados. 2 lordo adx. Bruto (peso ou importe). Devi detrarre la (fig.) Superado -a. Le idee che ci ha dato sono tara dal peso lordo. Tes que resta-la tara do peso ormai logore. As ideas que nos deu xa están supera- bruto. das. loro I adx. pos. pl. Seu súa / seus súas (deles). Il loro lombardo -a adx. Lombardo -a. Il tuo amico lombar- atteggiamento era un po’ sospetto. A súa actitude do è di Milano o di Pavia? ¿O teu amigo lombardo era un pouco sospeitosa. La loro macchina è par- é de Milán ou de Pavía? cheggiata fuori. O seu coche está aparcado fóra. I longevità s.f. inv. Lonxevidade. La longevità di loro genitori mi hanno detto di aspettare. Os seus Matusalemme è proverbiale. A lonxevidade de pais dixéronme que esperase. Le loro parole sono Matusalén é proverbial. state una rivelazione. As súas palabras foron unha revelación. OBS.: o adx. pos. vai sempre acompaña- longevo -a adx. Lonxevo -a. Dicono che in questo do do art. e ámbolos dous concordan en xénero e paese di montagna siano tutti molto longevi. Din número co s. ó que acompañan. II pron. pos. pl. Seu que nesta vila de montaña son todos moi lonxevos. súa / seus súas. I vostri libri sono sullo scaffale, i longilineo -a adx. Alongado -a (persoa). Era un loro sono nel cassetto. Os vosos libros están no uomo snello, longilineo, asciutto. Era un home del- estante, os seus están no caixón. OBS.: pódese gado, alongado, seco. empregar en contruccións elípticas: siete dalla loro 321 lumaca

(parte)? ¿Estades da súa parte? Prima o poi daran- acender / apaga-la luz; alla luce del sole: aberta- no la loro (opinione). Antes ou despois darán a súa mente; fare luce su qualcosa: botar luz sobre un opinión. III pron. pers. pl. 1 Eles elas. Sono loro i asunto; luci di arresto: luz de freo; luci di posizio- responsabili. Son eles os responsables. Alcune di ne: luz de posición; luci di retromarcia: luz de loro sanno dov’è andato. Algunhas delas saben ónde marcha atrás. foi. Vado con loro, ma torno subito. Vou con eles / elas, pero volvo de seguida. 2 A eles / a elas. Ho lucertola s.f. Lagarta (lagarto pequeno). Il bambino salutato proprio loro, che non ci parlavano da un ha preso la lucertola che si muoveva in mezzo all’e- anno. Saudeinos -as precisamente a eles / elas, que dera del muro. O neno colleu a lagarta que se movía non nos falaban desde había un ano. 3 Lles. Puoi entre a hedra do muro. dire loro che non andremo. Podes dicirlles que non lucidare v. tr. [aux. avere] Lustrar, abrillantar, bru- iremos. nir. Lucida sempre le scarpe prima di uscire. Sempre lotta s.f. Loita (tamén fig.). Il litigio fra i due giovani lustra os zapatos antes de saír. # lucidare con la si trasformò in lotta. A discusión entre os dous cera: encerar.OBS.: io lucido; v. irreg. V. táboa 1. mozos transformouse en loita. La lotta politica fra i lucidatrice s.f. Enceradora. Dopo aver usato la luci- partiti è diventata più accesa. A loita política entre datrice, il pavimento brillava. Logo de usa-la ence- os partidos volveuse máis acesa. # fare la lotta: loi- radora, o chan brillaba. tar; lotta libera: loita libre. lucidità s.f. inv. Lucidez, clarividencia. Nonostante lottare v. intr. [aux. avere] Loitar (tamén fig.). Dopo l’età avanzata, dimostra una notevole lucidità. A aver finito le munizioni, hanno lottato corpo a pesar da idade avanzada, aparenta unha notable corpo. Logo de acaba-las municións, loitaron corpo lucidez. # lucidità mentale: lucidez mental. a corpo. Quest’associazione lotta per i diritti umani. Esta asociación loita polos dereitos humanos. lucido -a I adx. 1 Brillante, resplandecente. Le pia- strelle sono pulite e lucide. Os azulexos están limpos lotteria s.f. Lotería. Hanno vinto due milioni di lire e brillantes. 2 (fig.) Lúcido -a. Ha fatto una lucida alla lotteria. Gañaron dous millóns de liras na lote- analisi della situazione in cui ci troviamo. Fixo unha ría. lúcida análise da situación na que nos atopamos. II lotto s.m. Lotería primitiva. Ogni settimana gioca al s.m. 1 Abrillantador (de chan, mobles...). Questo lotto. Cada semana xoga á lotería primitiva. lucido per i mobili ha un odore troppo forte. Este lozione s.f. Loción. Ho comprato una lozione per i abrillantador para os mobles ten un olor demasiado capelli. Comprei unha loción para o pelo. # lozione forte. 2 Transparencia (diapositiva). Durante la antiforfora: loción anticaspa; lozione dopobarba: conferenza ha mostrato diversi lucidi. Durante a loción para despois do afeitado; lozione struccan- conferencia amosou varias transparencias. # lucido te: loción desmaquilladora. per le / da scarpe: betume (para os zapatos); carta lucida: papel cebola; lucido come uno specchio: lubrificante s.m. Lubricante, lubrificante. Il lubrifi- limpo coma unha patena; non essere lucido: non cante evita che si logorino le parti del motore. O estar ben da cabeza; occhi lucidi: ollos chorosos; lubricante evita que se deterioren as partes do pelle lucida: pel graxenta. motor. lucchetto s.m. Cadeado. Ho chiuso la valigia con un luglio s.m. Xullo, (mes de) Santiago. In luglio siamo lucchetto. Pechei a maleta cun cadeado. andati a vedere il palio di Siena. En xullo fomos ve-lo palio de Siena. luccicare v. intr. [aux. essere / avere] 1 Brillar, relu- cir, resplandecer. L’anello d’oro luccicava al sole. O lugubre adx. Lúgubre, sepulcral, tétrico -a. La casa anel de ouro brillaba ó sol. 2 (fig.) Brillar, lucir, abbandonata aveva un aspetto lugubre. A casa aban- relucir. I tuoi occhi luccicano per l’emozione. Os donada tiña un aspecto lúgubre. teus ollos brillan coa emoción. OBS.: io luccico, tu lui pron. pers. m. sing. El. Ho mangiato con lui. luccichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. Comín con el. Siamo interessati a lui e al suo lavo- lucciola s.f. Vagalume, vella, lucecú. La lucciola è un ro. Estamos interesados nel e no seu traballo. Ho piccolo insetto che emette una luce intermittente. O conosciuto proprio lui. Coñecino precisamente a el. vagalume é un pequeno insecto que emite unha luz Lui è il responsabile. El é o responsable. OBS.: úsase intermitente. en función de sux. e compl. luce s.f. 1 Luz. La luce del giorno. A luz do día. Luce lumaca s.f. Lesma, limacha. La lumaca è molto dan- elettrica. Luz eléctrica. La bolletta della luce. O nosa per le coltivazioni. A lesma é moi danosa para recibo da luz. 2 Luz, claridade. Queste finestre la- os cultivos. # a passo di lumaca: ó paso do boi; sciano entrare molta luce. Estas fiestras deixan essere una lumaca: ser unha persoa pachorrenta. entrar moita luz. # accendere / spegnere la luce: OBS.: pl. lumache. luminosità 322 luminosità s.f. inv. Luminosidade (tamén fig.). La lungo: café con moita auga; da / di lunga data: luminosità delle stelle cadenti lasciò i bambini a desde hai moito tempo; durare a lungo: ir para bocca aperta. A luminosidade das estrelas fugaces longo; farla lunga: atrasar algo a propósito; man- deixou os nenos coa boca aberta. La luminosità del dare / tirare qualcosa per le lunghe: atrasar algo suo sorriso mi affascina. A luminosidade do seu a propósito; saperla lunga: saber moito. OBS.: m. sorriso fascíname. pl. lunghi, f. pl. lunghe. luminoso -a adx. Luminoso -a. La stanza è grande e lungomare s.m. Paseo marítimo. Abbiamo fatto un luminosa. O cuarto é grande e luminoso. giro per il lungomare di Rimini. Demos unha volta luna s.f. Lúa. L’uomo è arrivato sulla Luna per la polo paseo marítimo de Rímini. prima volta nel 1969. O home chegou á Lúa por pri- luogo s.m. Lugar, sitio. In questo luogo costruiranno meira vez no 1969. # abbaiare alla luna: berrar en il nuovo museo. Neste lugar construirán o novo van; avere le lune / la luna di traverso: estar de museo. Le autorità del luogo sono venute a ricever- lúa; gobba a ponente luna crescente, gobba a lo. As autoridades do lugar viñeron para o recibir. # levante luna calante: cando a Lúa está arredonda- fuori luogo: fóra de lugar; in ogni luogo: en tóda- da polo poñente está crecendo, cando está arredon- las partes; in primo luogo: en primeiro lugar; dada polo levante está minguando; luna calante: luogo comune: lugar común. OBS.: pl. luoghi. cuarto minguante; luna crescente: cuarto crecente; luna di miele: lúa de mel; luna nuova: lúa nova; lupo -a s. Lobo -a. La notte scorsa un lupo si è man- luna piena: lúa chea; vivere / essere nel mondo giato due pecore del nostro gregge. A noite pasada della luna: estar / vivir na lúa. un lobo comeu dúas ovellas do noso rabaño. # cane lupo: pastor alemán; chi pecora si fa, il lupo se la luna park loc. subs. m. inv. Parque de atraccións. mangia: o forte aprovéitase do que se fai débil; gri- Mia figlia vuole andare al luna park e salire sulle dare al lupo: berrar que vén o lobo; il lupo perde montagne russe. A miña filla quere ir ó parque de il pelo, ma non il vizio: pódense cambia-las actitu- atraccións e subir na montaña rusa. des, pero non a propia natureza; in bocca al lupo!: lunatico -a I adx. Lunático -a, aluado -a. Il suo ¡boa sorte! (emprégase dirixido a unha persoa que atteggiamento lunatico è inquietante. A súa actitude vai pasar unha proba. Contéstase ‘Crepi il lupo!’, lunática é inquietante. II s. Lunático -a, aluado -a. no canto de ‘¡gracias!’); lupo di mare: lobo de È un lunatico, non si sa mai di quale umore sarà. É mar; lupo mannaro: lobishome; mangiare come un lunático, nunca se sabe de qué humor vai estar. un lupo: comer coma un lobo; tempo da lupi: OBS.: m. pl. lunatici, f. pl. lunatiche. tempo de cans. lunedì s.m. inv. Luns, segunda feira. In Italia molti lurido -a adx. Sucio -a (tamén fig.). La casa disabita- negozi chiudono il lunedì mattina. En Italia moitos ta era buia, lurida e umida. A casa deshabitada era comercios pechan o luns pola mañá. escura, sucia e húmida. Le persone di quell’am- biente mi sembrano luride e disoneste. As persoas lunghezza s.f. 1 Lonxitude, longo, longura. Prima di daquel ambiente parécenme sucias e deshonestas. cucire le tende devi misurare la lunghezza della stof- fa. Antes de cose-las cortinas tes que medi-la lonxi- lusinga s.f. Afago. Non dare retta alle loro lusinghe, tude da tea. 2 Duración. Mi ha sorpreso la lunghez- stanno cercando di ingannarti. Non fagas caso dos za dell’ultimo film che ho visto. Sorprendeume a seus afagos, están tentando enganarte. OBS.: pl. duración do último filme que vin. # lunghezza lusinghe. d’onda: lonxitude de onda. lusingare v. tr. [aux. avere] Afagar, adular. L’ha lusin- lungo -a I adx. Longo -a. Questo corridoio non è gata per ore, ma non è riuscito a convincerla. lungo. Este corredor non é longo. Preferisce i capel- Afagouna durante horas, pero non conseguiu con- li corti ai capelli lunghi. Prefire o pelo curto ó pelo vencela. OBS.: io lusingo, tu lusinghi; v. irreg. V. longo. Mi ha raccontato una lunga storia. Contoume táboa 6. unha longa historia. II prep. Ó longo de. Hanno lusinghiero -a adx. Afagador -ora, adulador -ora camminato lungo la recinzione, ma non sono entra- (acción, palabra...). Quelle parole lusinghiere lo ti nel podere. Camiñaron ó longo do cercado, pero avevano sedotto. Aquelas palabras afagadoras sedu- non entraron na facenda. Lungo quel periodo non círano. # complimento lusinghiero: piropo afaga- eravamo in grado di gestire i nostri affari. Ó longo dor. daquel período non eramos capaces de administra- los nosos negocios. # a lunga scadenza: a longo lusso s.m. 1 Luxo, fasto. Il lusso e l’opulenza della prazo; a lungo: durante moito tempo; a lungo anda- corte mandarono il regno in rovina. O luxo e a opu- re: co paso do tempo; avere la lingua lunga: te-la lencia da corte levaron o reino á ruína. 2 Luxo lingua longa; avere la vista lunga: ter boa vista; (exceso). Il telefono cellulare per noi è un lusso. O avere le mani lunghe: ser hábil no roubo; caffè teléfono móbil para nós é un luxo. 323 luttuoso lussuoso -a adx. Luxoso -a, fastoso -a. Ci ha fatto lutto s.m. Loito. Quella donna in lutto dev’essere la passare in un salotto molto lussuoso, con due lam- pade di cristallo. Fíxonos pasar a unha sala moi vedova del tuo amico. Aquela muller de loito debe luxosa, con dúas lámpadas de cristal. se-la viúva do teu amigo. lussuria s.f. Luxuria, lascivia, concupiscencia. La lussuria è uno dei sette peccati capitali. A luxuria é luttuoso -a adx. Luctuoso -a. Quando venne a cono- un dos sete pecados capitais. scere i particolari di quel luttuoso avvenimento, lussurioso -a adx. Luxurioso -a, lascivo -a. I pensie- diventò triste. Cando chegou a coñece-los detalles ri lussuriosi la tormentavano. Os pensamentos luxu- riosos atormentábana. daquel luctuoso acontecemento, púxose triste.

M

ma conx. 1 Pero, mais, agora que. È molto intelli- macchina s.f. 1 Coche. Si è comprato una macchina gente ma non ha studiato ed è stata bocciata. É moi ultimo modello a sedici valvole. Comprou un coche intelixente pero non estudiou e suspendérona. 2 último modelo de dezaseis válvulas. 2 Máquina. Senón. Il vestito non è nero ma grigio scuro. O ves- L’aiuto delle macchine semplifica il lavoro. A axuda tido non é negro senón gris escuro. 3 Senón que. das máquinas simplifica o traballo. # andare in Non solo gliel’ho prestato, ma gliel’ho anche dato. macchina: publicarse (no xornal); macchina agri- Non só llo prestei, senón que tamén llo dei. cola: máquina agrícola; macchina da presa: cámara de cine; macchina da scrivere: máquina de macabro -a adx. Macabro -a. Quella foto mostrava la escribir; macchina fotografica: máquina fotográfi- macabra scena dei campi di sterminio. Aquela foto ca. amosaba a macabra escena dos campos de extermi- nio. macedonia s.f. Macedonia. Ho tagliato la frutta a pezzetti per fare la macedonia. Cortei a froita en macché interx. O qué (indica incredulidade ou nega- pedaciños para face-la macedonia. ción). Sei riuscito a finine il lavoro? Macché, questo durerà a lungo. ¿Conseguiches remata-lo traballo? macellaio -a s. 1 Carniceiro -a, cortador -ora. Suo O qué, isto vai para longo. padre è macellaio al mercato. O seu pai é carnicei- ro no mercado. 2 (m.) Matachín, matador, matón. Il maccheroni s.m. pl. Macarróns. Ha preparato uno macellaio è quello che uccide le bestie destinate squisito piatto di maccheroni alla bolognese. all’alimentazione. O matachín é o que mata os ani- Preparou un prato exquisito de macarróns á bolo- mais destinados á alimentación. 3 (fig.) Carniceiro ñesa. -a (cirurxián chafalleiro). Questo traumatologo ha macchia s.f. 1 Mancha. C’è una macchia di caffè sul fama d’essere un autentico macellaio. Este trauma- tappeto. Hai unha mancha de café sobre a alfombra. tólogo ten fama de ser un auténtico carniceiro. Ha una macchia di nascita sulla spalla destra. Ten macellare v. tr. [aux. avere] Sacrificar (un animal unha mancha de nacemento no ombro dereito. 2 para o consumo). All’alba hanno macellato i vitelli (fig.) Mancha, tacha. Questo impiegato ha una per il mercato rionale. Ó amencer sacrificaron os carriera senza macchia. Este empregado ten unha vitelos para o mercado do barrio. carreira sen mancha. macelleria s.f. Carnicería, cortadoría. La carne che macchiare v. tr. [aux. avere] 1 Manchar, ensuciar, vendono in questa macelleria è di ottima qualità. A lixar. Hai macchiato la camicia di succo di pomo- carne que venden nesta carnicería é de moi boa doro. Mancháche-la camisa de salsa de tomate. 2 calidade. (fig.) Manchar, macelar, ensuciar. Quelle dichiara- macello s.m. 1 Matadoiro. Questi maiali sono da por- zioni non macchieranno la tua reputazione. Esas tare al macello. Estes porcos son para levar ó mata- declaracións non mancharán a túa reputación. doiro. 2 (fig.) Matanza, masacre. L’operazione mili- OBS.: v. irreg. V. táboa 7. tare finì con un autentico macello di civili. A macchiato -a part. pas. de macchiare e adx. operación militar rematou cunha auténtica matanza Manchado -a, sucio -a, porco -a. I pantaloni sono de civís. 3 (fig., irón.) Desastre, desfeita. I bambini macchiati di vernice. Os pantalóns están mancha- hanno fatto un macello in cucina. Os nenos fixeron dos de verniz. # caffè macchiato: café cortado; un desastre na cociña. # carne da macello: carne latte macchiato: un vaso de leite cun pouco café. de matadoiro (persoa). macerare 326 macerare I v. tr. [aux. avere] Macerar. Ho messo la maestro -a s. Mestre -a (tamén fig.). Il maestro eser- carne a macerare con vino. Puxen a carne a mace- cita l’insegnamento elementare. O mestre exerce o rar con viño. OBS.: io macero; v. irreg. V. táboa 1. ensino primario. È molto abile nello sci e potrebbe macerie s.f. pl. Cascallos, entullos, cascotes. Il terre- essere il tuo maestro. É moi hábil no esquí e pode- ría se-lo teu mestre. I grandi maestri della musica da moto ha lasciato la regione piena di rovine e mace- camera. Os grandes mestres da música de cámara. # rie. O terremoto deixou a rexión chea de ruínas e colpo maestro / da maestro: acción feita con peri- cascallos. cia; maestro muratore: mestre albanel. macinacaffè s.m. inv. Muíño de café. Compro il caffè mafia s.f. Mafia. La mafia è un’organizzazione cri- macinato perché non abbiamo più il macinacaffè. minale nata in Sicilia. A mafia é unha organización Compro o café moído porque xa non témo-lo muíño criminal nada en Sicilia. (ext.) Il mercato della de café. droga è dominato dalla mafia del narcotraffico. O macinare v.tr. [aux. avere] Moer (triturar). Nei muli- mercado da droga está dominado pola mafia do ni macinavano il grano. Nos muíños moían o trigo. narcotráfico. OBS.: io macino; v. irreg. V. táboa 1. mafioso -a I adx. Mafioso -a. Oggi ha dichiarato nel macrobiotica s.f. Macrobiótica. La macrobiotica è processo un famoso capo mafioso. Hoxe declarou un tipo di alimentazione vegetariana. A macrobióti- no xuízo un famoso xefe mafioso. II s. Mafioso -a. ca é un tipo de alimentación vexetariana. OBS.: pl. Tutti sapevano che lui era un mafioso. Todos sabían macrobiotiche. que el era un mafioso. madonna s.f. (Relix.) Virxe. La Madonna è la madre magari I interx. Oxalá. Ti piacerebbe vincere quel di Gesù. A Virxe é a nai de Xesús. premio? Magari! ¿Gustaríache gañar ese premio? madornale adx. (fig.) Criminal (grave). Quell’errore ¡Oxalá! II conx. Oxalá. Magari tutto andasse bene! madornale gli è costato il posto di lavoro. Aquel erro ¡Oxalá todo saíse ben! III adv. 1 Quizá, quizais, criminal custoulle o posto de traballo. quizabes. Magari non sapeva ancora nulla. Quizá non sabía nada aínda. 2 Mesmo, incluso, aínda. madre s.f. 1 Nai, mai. Somigli a tuo padre e hai il Saresti magari capace di negarlo! ¡Serías capaz carattere di tua madre. Paréceste ó teu pai e te-lo mesmo de negalo! carácter da túa nai. 2 (Relix.) Madre. La madre superiora era una donna al tempo stesso dolce e magazzino s.m. Almacén. L’impiegato è andato a decisa. A madre superiora era unha muller ó mesmo cercare la merce nel magazzino. O empregado foi tempo doce e decidida. # ragazza madre: nai sol- busca-la mercancía ó almacén. # grande magazzi- teira. no: grandes almacéns. maggio s.m. Maio (mes). Maggio è il quinto mese del madrelingua I s. inv. 1 Nativo -a. La traduzione è nostro calendario. Maio é o quinto mes do noso stata corretta da un madrelingua. A traducción foi calendario. corrixida por un nativo. 2 (f.) Lingua materna. Per imparare bene l’idioma va a lezione con un profes- maggioranza s.f. Maioría. La maggioranza dei lavo- sore di madrelingua inglese. Para aprender ben o ratori ha fatto sciopero. A maioría dos traballadores idioma vai a clase cun profesor de lingua materna fixo folga. È facile governare in maggioranza. É inglesa. II adx. inv. Nativo -a. La scuola offre corsi fácil gobernar en maioría. # maggioranza assolu- impartiti da professori madrelingua. A escola ofrece ta: maioría absoluta. cursos impartidos por profesores nativos. OBS.: pl. maggiore I adx. Maior. In questo villaggio l’area madrelingue ou madri lingue. boschiva è maggiore di quella prativa. Nesta aldea a madreperla s.f. Nácara, madreperla. La madreperla área de bosque é maior cá das praderías. è la parte interna di certe conchiglie. A nácara é a Pubblicheranno una raccolta con le opere dei mag- parte interna de certas cunchas. giori scrittori del Novecento. Publicarán unha colección coas obras dos maiores escritores do madrina s.f. Madriña. La nonna è stata la mia madri- século XX. Si sono sposati davanti all’altare mag- na il giorno della cresima. A avoa foi a miña madri- giore. Casaron diante do altar maior. Le mie sorelle ña o día da confirmación. sono maggiori di me. As miñas irmáns son maiores maestà s.f. inv. Maxestade (tratamento a reis e empe- ca min. II s. (Mil.) Maior. Il maggiore comandò l’at- radores). È arrivata Sua Maestà la regina di Spagna. tacco. O maior mandou o ataque. Chegou a Súa Maxestade a raíña de España. maggiorenne I s. Maior de idade. I maggiorenni maestoso -a adx. Maxestoso -a, grandioso -a, mag- hanno piena capacità di agire giuridicamente. Os nífico -a. Le cattedrali sono templi maestosi. As maiores de idade teñen plena capacidade para catedrais son templos maxestosos. actuar xuridicamente. II adx. Maior de idade. Per 327 magro

esercitare il diritto di voto bisogna essere maggio- maglietta s.f. Camiseta (non interior). La maglietta renne. Para exerce-lo dereito ó voto é necesario ser che hai comprato ti sta benissimo con i jeans. A maior de idade. camiseta que compraches estache moi ben cos vaqueiros. maggioritario -a adx. Maioritario -a. Il parere mag- gioritario va accettato. O parecer maioritario debe maglione s.m. Xersei. Se hai freddo mettiti questo ser aceptado. # sistema maggioritario (Pol.): siste- maglione di lana. Se tes frío pon este xersei de la. ma maioritario. magnate s.m. Magnate. Un magnate dell’industria ha magia s.f. Maxia (tamén fig.). Le streghe realizzano comprato la maggioranza delle azioni. Un magnate riti di magia. As meigas realizan ritos de maxia. È da industria mercou a maioría das accións. rimasta incantata dalla magia del tuo sorriso. magnetico -a adx. Magnético -a (tamén fig.). L’ago Quedou encantada pola maxia do teu sorriso. magnetico della bussola indica sempre il Nord. A magico -a adx. Máxico -a (tamén fig.). Rimase agulla magnética do compás indica sempre o Norte. ammaliato dai poteri magici dello stregone. Quedou Uno sguardo magnetico. Unha mirada magnética. # ameigado polos poderes máxicos do bruxo. Quel campo magnetico: campo magnético; nastro ma- consiglio ebbe su di lei un effetto magico. Aquel gnetico: fita magnética; scheda magnetica: tarxeta magnética. OBS.: m. pl. magnetici, f. pl. magnetiche. consello tivo sobre ela un efecto máxico. OBS.: m. pl. magici, f. pl. magiche. magnetismo s.m. Magnetismo (tamén fig.). Il ma- gnetismo della calamita fa sì che attiri gli oggetti di magistero s.m. Maxisterio (do mestre). Ha esercitato ferro. O magnetismo do imán fai que atraia os il magistero in un collegio durante trent’anni. obxectos de ferro. Il magnetismo del suo sorriso. O Exerceu o maxisterio nun colexio durante trinta magnetismo do seu sorriso. anos. # facoltà di Magistero: facultade universita- ria de estudios literarios e pedagóxicos. magnificenza s.f. Magnificencia. Mi ha impressio- nato la magnificenza del palazzo imperiale. magistrale adx. Maxistral. Abbiamo assistito a un Impresionoume a magnificencia do pazo imperial. magistrale concerto di pianoforte. Asistimos a un maxistral concerto de piano. # istituto magistrale: magnifico -a adx. Magnífico -a, espléndido -a, exce- centro de estudios de maxisterio orientado á ensi- lente. Ha pubblicato un magnifico libro di poemi, di nanza primaria; scuola magistrale: centro de ensi- straordinario livello. Publicou un magnífico libro de no de maxisterio orientado á educación infantil. poemas, de extraordinario nivel. OBS.: m. pl. ma- gnifici, f. pl. magnifiche. magistrato -a s. Maxistrado -a (xuíz). Il magistrato ha ordinato la libertà provvisoria dell’accusato. O magnolia s.f. 1 Magnolia. La magnolia è un fiore maxistrado ordenou a liberdade provisional do acu- grande e bianco di intenso profumo. A magnolia é sado. unha flor grande e branca de intenso perfume. 2 Magnolio. Tra gli alberi che abbiamo in giardino c’è magistratura s.f. 1 Maxistratura. Quel giudice ha un’antichissima magnolia. Entre as árbores que esercitato la magistratura durante quarant’anni. Ese temos no xardín hai un antiquísimo magnolio. xuíz exerceu a maxistratura durante corenta anos. 2 mago -a s. 1 Mago -a, bruxo -a, meigo -a. Il mago è Xustiza (conxunto de órganos do poder xudicial). riuscito a fare l’incantesimo. O mago conseguiu Dovrà ricorrere alla magistratura. Deberá recorrer á face-lo encantamento. 2 Mago -a (ilusionista). Il xustiza. mago fece uscire due colombe dal cappello. O mago maglia s.f. 1 Punto (do tecido). Con l’uncinetto si fixo saír dúas pombas do sombreiro. OBS.: m. pl. lavora maglia per maglia. Coa agulla de gancho tra- maghi, f. pl. maghe. bállase punto por punto. Indossava un vestito di magro -a adx. 1 Delgado -a, fraco -a, magro -a. maglia. Levaba un vestido de punto. 2 Elo (dunha Queste modelle sono eccessivamente magre. Estas cadea). Mi si è rotta una maglia della catena d’oro. modelos están excesivamente delgadas. 2 Magro -a Rompeume un elo da cadea de ouro. 3 Camiseta. (sen graxa). Le carni magre sono più sane. As car- Devo comprare una maglia per l’inverno. Teño que nes magras son máis sanas. 3 (fig.) Escaso -a, exi- comprar unha camiseta para o inverno. # maglia guo -a. La siccità è la causa del magro raccolto. A azzurra: camiseta deportiva da selección italiana; seca é a causa da escasa colleita. 4 (fig.) Malo -a, maglia di lana / di cotone: camiseta de la / de algo- cativo -a, ruín. Mi hanno dato una magra scusa che dón; maglia di una squadra: camiseta dun equipo; non mi ha convinto affatto. Déronme unha mala maglia intima: camiseta interior; maglia rosa: escusa que non me convenceu en absoluto. # fare camiseta que leva o primeiro clasificado no Giro una magra figura: quedar mal visto; yogurt d’Italia. ♦ Para referirse á ‘malla (dos cereais e magro: iogur desnatado; latte magro: leite desna- sim.)’ en italiano emprégase o termo trebbiatura. tado. mah 328 mah interx. 1 Non che sei. Avrà detto la verità? Mah! malavita s.f. sing. Grupo de persoas que se adican á ¿Diría a verdade? ¡Non che sei! 2 Vaia (expresa un delincuencia. xuízo negativo ou resignación). Sfortunatamente maldicente adx. Maledicente. È un maldicente, parla non c’è soluzione. Mah! Desafortunadamente non sempre male di tutti. É un maledicente, sempre fala hai solución. ¡Vaia! OBS.: emprégase tamén a forma ma, coincidente coa conxunción. mal de todos. mai adv. 1 Nunca, endexamais, xamais. Non ho mai maldicenza s.f. Maledicencia. La maldicenza è un visto una casa così bella. Nunca vin unha casa tan terribile difetto. A maledicencia é un terrible defec- bonita. Oggi, più che mai, so di essermi sbagliato. to. Non fa altro che dire maldicenze, non darle retta. Hoxe, máis que nunca, sei que me equivoquei. 2 Non fai máis que dicir maledicencias, non lle fagas Algunha vez. Hai mai sentito una cosa simile? caso. ¿Oíches algunha vez unha cousa semellante? # caso male I adv. Mal. L’hai trattato male e adesso non ti mai: en todo caso; mai e poi mai: xamais; mai più: parla. Tratáchelo mal e agora non che fala. nunca máis; mai sentito: non o oín nunca; mai Abbiamo dormito male a causa del caldo. visto: non o vin nunca; non si sa mai!: ¡nunca se sabe! Durmimos mal a causa da calor. Questo videoregi- stratore funziona male. Este vídeo funciona mal. II maiale s.m. 1 Porco, cocho, marrán. Abbiamo un s.m. 1 Mal. Alla sua età sa distinguere il bene dal allevamento di maiali. Temos unha granxa de por- male. Á súa idade sabe distingui-lo ben do mal. 2 cos. 2 (Carne de) porco. Come secondo abbiamo Dano, mal. Lascia che ti aiutino, non vogliono farti braciole di maiale oppure arrosto di vitello. De del male. Deixa que che axuden, non queren facer- segundo temos costeletas de porco ou ben asado de che dano. 3 Dor. Da quando abbiamo mangiato, ho tenreira. 3 (fig.) Porco, merdeiro, porcallán. È un mal di stomaco. Desde que comemos, teño dor de maiale, non si lava mai. É un porco, nunca se lava. estómago. # andare a male: estragarse; avere un maiolica s.f. Tipo de louza con esmalte metálico. brutto male: ter cancro; aversela a male: tomar OBS.: pl. maioliche. algo a mal; bene o male: dun xeito ou doutro; di maionese s.f. (Salsa) maionesa. La maionese si pre- male in peggio: de mal en peor; fare male qualco- para con olio, uovo e un po’ di limone. A maionesa sa a qualcuno: doer algo a alguén; mal di mare: prepárase con aceite, ovo e un pouco de limón. mareo (no mar); non c’è male: non está nada mal; mais s.m. inv. Millo, maínzo. Adesso usiamo l’olio di non tutti i mali vengono per nuocere: non hai mal mais invece di quello di oliva. Agora usámo-lo acei- que por ben non veña. te de millo en vez do de oliva. maledetto -a I part. pas. de maledire e adx. Maldito maiuscolo -a I adx. Maiúsculo -a (letra). Se scrivi -a. Maledetti assassini! ¡Malditos asasinos! Non c’è con lettere maiuscole la tua grafia risulta più chiara. nessuno che sappia risolvere questo maledetto pro- Se escribes con letras maiúsculas a túa caligrafía blema. Non hai ninguén que saiba resolver este mal- resulta máis clara. II s.f. Maiúscula. Dio si scrive dito problema. II s. Maldito -a. Se n’è già andato con la maiuscola. Deus escríbese con maiúscula. quel maledetto? ¿Marchou xa ese maldito? malanno s.m. Achaque, alifafe. Il nonno si lamenta- maledire v. tr. [aux. avere] Maldicir. Malediceva il va dei suoi malanni. O avó lamentábase dos seus giorno in cui l’aveva conosciuta. Maldicía o día no achaques. # prendere un malanno: poñerse mal. que a coñecera. OBS.: v. irreg. V. táboa 82. malaticcio -a adx. Enfermizo -a, débil, delicado -a. È maledizione s.f. Maldición. La maledizione era rica- una ragazza malaticcia, con molti problemi di salu- duta su chi l’aveva mandata. A maldición recaera te. É unha rapaza enfermiza, con moitos problemas sobre quen a mandara. Il cattivo tempo è stato de saúde. OBS.: m. pl. malaticci, f. pl. malaticce. un’autentica maledizione per il raccolto. O mal malato -a I adx. 1 Enfermo -a, doente. Mio padre tempo foi unha auténtica maldición para a colleita. non può fare sforzi perché è malato di cuore. O meu pai non pode facer esforzos porque está enfermo do maleducato -a I adx. Maleducado -a. Era così male- corazón. 2 (fig.) Cego. Era malato di invidia. Estaba ducata che non salutava mai nessuno. Era tan male- cego de envexa. II s. Enfermo -a, doente. I malati ducada que nunca saudaba a ninguén. II s. aspettano la visita dei medici nelle loro stanze. Os Maleducado -a. Sei un maleducato, lasciami finire enfermos esperan a visita dos médicos nos seus la frase. Es un maleducado, déixame remata-la cuartos. frase. malattia s.f. Enfermidade, doenza. Gli hanno scoper- maleducazione s.f. Mala educación. Non sopporto la to una strana malattia allo stomaco. Descubríronlle maleducazione e la mancanza di rispetto. Non unha estraña enfermidade no estómago. soporto a mala educación e a falta de respecto. 329 mancanza maleficio s.m. Maleficio, feitizo, meigallo. La maga malinteso; io non ti ho mai promesso niente. Temos si liberò dal maleficio dello stregone. A maga libe- que aclarar este malentendido; eu nunca che pro- rouse do maleficio do bruxo. metín nada. malessere s.m. Malestar. È andato dal dottore perché malizia s.f. 1 Malicia. L’ha fatto senza malizia, è sentiva un malessere generale. Foi ó doutor porque ancora un bambino. Fíxoo sen malicia, é aínda un sentía un malestar xeral. Le nuove tasse hanno su- neno. 2 Malicia, picardía. Mi guardò con occhi scitato il malessere dei cittadini. As novas taxas sus- pieni di malizia. Miroume con ollos cheos de mali- citaron o malestar dos cidadáns. cia. malevolo -a adx. Malévolo -a. Non dare retta alle malizioso -a adx. Malicioso -a. Non rispose alla malevole critiche degli invidiosi. Non fagas caso maliziosa domanda. Non respondeu á pregunta das malévolas críticas dos envexosos. maliciosa. Sembra un ragazzo malizioso, un po’ malformazione s.f. Malformación. È nato con una birichino. Parece un rapaz malicioso, un pouco malformazione al cuore e l’hanno operato. Naceu trasno. cunha malformación no corazón e operárono. malocchio s.m. Mal de ollo. Attribuiva al malocchio malgrado I prep. A pesar de, pese a. Malgrado tutte la sua sfortuna. Atribuíalle ó mal de ollo a súa mala le difficoltà sono riusciti a sposarsi. A pesar de sorte. # fare il malocchio a qualcuno: botarlle o tódalas dificultades lograron casar. II conx. A pesar mal de ollo a alguén. de que, pese a que, aínda que. Malgrado piovesse è maltrattare v. tr. [aux. avere] Maltratar. Maltrattava uscito a fare la spesa. A pesar de que chovía saíu gli animali. Maltrataba os animais. Non maltrattare face-la compra. # mio / tuo / suo / nostro... mal- questo pacco; è fragile. Non maltrates este paquete; grado: ó meu / teu / seu / noso... pesar. é fráxil. malignità s.f. inv. 1 Malicia (no xulgar ós demais). malvagio -a I adx. Malvado -a, pérfido -a, perverso Anche se era quasi un insulto, l’ha detto senza -a. È un uomo malvagio, senza scrupoli. É un home malignità. Aínda que era case un insulto, díxoo sen malvado, sen escrúpulos. II s. Malvado -a, pérfido malicia. 2 Maldade (cousa feita ou dita). Questo -a, perverso -a. I malvagi come lei non temono la brutto scherzo mi sembra una malignità. Esta broma giustizia. Os malvados coma ela non temen a xusti- pesada paréceme unha maldade. za. maligno -a I adx. 1 Malévolo -a. Tieniti lontano da malvagità s.f. inv. Maldade. La sua malvagità la spin- questa donna maligna e dai suoi intrighi. Mantente geva a essere crudele. A súa maldade empuxábaa a lonxe desta muller malévola e das súas intrigas. Un ser cruel. Spettegolare sugli amori falliti di un riso maligno. Un riso malévolo. 2 (Med.) Maligno - collega è una malvagità. Cotifar sobre os amores a. Mi hanno asportato un tumore maligno. fracasados dun compañeiro é unha maldade. Extirpáronme un tumor maligno. II s. Persoa malé- vola. Non dare retta ai commenti dei maligni. Non malvivente s. Delincuente, facinoroso -a, malfeitor - fagas caso dos comentarios das persoas malévolas. ora. Hanno preso una banda di malviventi che spac- # il Maligno: o Demo. ciava droga. Colleron unha banda de delincuentes que vendía droga. malinconia s.f. Melancolía. Sente un po’ di malinco- nia quando pensa agli amici lontani. Sente un pouco mamma s.f. Mamá. Era così piccola che sapeva dire de melancolía cando pensa nos amigos que están soltanto mamma e papà. Era tan pequena que sabía lonxe. dicir só mamá e papá. # mamma mia!: ¡caramba! malinconico -a adx. Melancólico -a. Non mi piac- mammella s.f. 1 Mama. Il capezzolo si trova al cen- ciono le malinconiche giornate di pioggia. Non me tro della mammella. A mamila atópase no centro da gustan os melancólicos días de chuvia. OBS.: m. pl. mama. 2 Ubre. Il vitello succhiava il latte dalle malinconici, f. pl. malinconiche. mammelle della madre. O vitelo chuchaba o leite do ubre da nai. malincuore (a-) loc. adv. De mala gana, a desgusto, sen gana. L’hanno chiamato dal lavoro e ha dovuto mammifero -a I adx. Mamífero -a. Il gatto è un ani- interrompere a malincuore le vacanze. Chamárono male mammifero. O gato é un animal mamífero. II do traballo e tivo que interromper de mala gana as s.m. pl. Mamíferos. I mammiferi sono gli animali vacacións. che hanno ghiandole mammarie. Os mamíferos son os animais que teñen glándulas mamarias. malinteso -a I adx. Mal entendido -a, mal compren- dido -a. Regalava i libri di sua sorella per un malin- mancanza s.f. 1 Falla, falta. Non c’erano i soldi nel teso senso della proprietà. Regalaba os libros da súa cassetto, ma nessuno notò la loro mancanza. Non irmá por un mal entendido sentido da propiedade. estaban os cartos no caixón, pero ninguén notou a II s.m. Malentendido. Dobbiamo chiarire questo súa falla. 2 Falla, falta, carencia. La mancanza di mancare 330

letti all’ospedale è molto preoccupante. A falla de pada emite demasiada luz. 3 Mandar (lanzar). I camas no hospital é moi preocupante. 3 Ausencia. ragazzi mandarono il pallone fuori. Os rapaces Non sopporta la mancanza della sua ragazza. Non mandaron o balón fóra. # mandare a picco / a soporta a ausencia da súa moza. 4 Falla, fallo. Ha fondo: botar a pique, afundir; mandare all’aria / a presentato un documento perfetto, senza neanche monte qualcosa: botar a perder, desbaratar; man- una mancanza. Presentou un documento perfecto, dare avanti qualcosa: sacar algo adiante; manda- sen sequera unha falla. re giù: tragar (tamén fig.); mandare in onda: mancare v. intr. [aux. essere / avere] 1 Fallar, faltar. transmitir por radio ou TV; mandare in pezzi qual- Il documento è a posto, manca soltanto la tua firma. cosa: romper algo en pedazos; mandare in rovina: O documento está listo, falla só a túa firma. 2 arruinar; mandare qualcuno al diavolo / a quel Faltar, quedar, restar. Quanto tempo manca alla paese: mandar alguén á merda / ó inferno; manda- re qualcuno all’altro mondo: asasinar a alguén; cena? ¿Canto tempo falta para a cea? 3 Faltar (non mandare via qualcuno: botar a alguén. asistir). È mancato all’appuntamento perché si è svegliato tardi. Faltou á cita porque espertou tarde. mandarino s.m. 1 Mandarina. In autunno maturano 4 Estrañar (senti-la falta). Durante il tuo soggiorno i mandarini. En outono maduran as mandarinas. 2 all’estero mi sei molto mancato. Durante a túa Árbore que dá mandarinas. estancia no estranxeiro estrañeite moito. 5 (eufem.) mandibola s.f. Mandíbula. Un bambino colpì l’altro Morrer. È mancato un anno fa, in un incidente stra- con un pugno alla mandibola. Un neno golpeou a dale. Morreu hai un ano, nun accidente de tráfico. 6 outro cunha puñada na mandíbula. Carecer. Se avesse mancato di valore, non avrebbe mai affrontato tanti problemi. Se carecese de valor, mandorla s.f. Améndoa. La mandorla è un frutto nunca afrontaría tantos problemas. 7 Deixar de. molto usato per fare dolci. A améndoa é un froito Non mancherò di avvertirvi se ci sono novità. Non moi usado para facer doces. # latte di mandorle: deixarei de avisarvos se hai novidades. # gli manca leite de améndoas; occhi a mandorla: ollos amen- un venerdì / un giovedì: está un pouco tolo; man- doados. care di parola: faltar á palabra; mancare di ri- mandorlo s.m. Amendoeira. I fiori del mandorlo spetto: faltar ó respecto; (non) ci mancherebbe sono piccoli e bianchi. As flores da amendoeira son altro!: ¡faltaría máis! OBS.: emprégase o aux. esse- pequenas e brancas. re nas acep. 1, 2, 3, 4 e 5 e o aux. avere nas acep. 6 e 7; io manco, tu manchi; v. irreg. V. táboa 5. ♦ Para mandria s.f. 1 Manda. La mandria di cavalli correva referirse a ‘mancar, magoar’ en italiano pódese e sollevava una nuvola di polvere. A manda de caba- emprega-la expresión fare del male. los corría e levantaba unha nube de po. 2 (fig., des- pec.) Fato, grupo. Nel Foro Romano c’era una man- mancato -a part. pas. de mancare e adx. 1 Errado -a, dria di turisti che fotografava persino i cestini. No fallado -a. Dopo tre tentativi mancati ha colpito il Foro Romano había un fato de turistas que fotogra- bersaglio. Despois de tres intentos errados deu no faba ata as papeleiras. albo. 2 Frustrado -a (que non realizou as súas aspi- racións). Si sente un’artista mancata e dipinge solo maneggevole adx. Manexable (de uso fácil). Si è per gli amici. Séntese unha artista frustrada e pinta comprato una macchina piccola e maneggevole. só para os amigos. Comprou un coche pequeno e manexable. mancia s.f. Propina. Al ristorante lascia sempre una maneggiare v. tr. [aux. avere] Manexar, usar, utilizar. mancia per i camerieri. No restaurante deixa sempre Sta ancora cominciando a dipingere, ma maneggia bene i pennelli. Está aínda empezando a pintar, pero unha propina para os camareiros. OBS.: pl. mance. ♦ Para referirse á ‘mancha’ en italiano emprégase manexa ben os pinceis. OBS.: v. irreg. V. táboa 4. o termo macchia. maneggio s.m. 1 Manexo, uso, utilización. Tuo frate- mancino -a I adx. Zurdo -a, manicho -a, xergo -a. Il llo è molto abile nel maneggio dei computer. O teu goal è stato segnato con la sinistra da un giocatore irmán é moi hábil no manexo dos ordenadores. 2 mancino. O gol foi marcado coa esquerda por un (fig.) Manexo, intriga. L’hanno fatto dimettersi per xogador zurdo. II s. Zurdo -a, manicho -a, xergo - i suoi maneggi politici. Fixérono dimitir polos seus a. Una volta obbligavano i mancini a scrivere con la manexos políticos. # maneggio di cavalli: picadei- destra. Un tempo obrigaban os zurdos a escribir coa ro. dereita. manette s.f. pl. Esposas. Gli ha messo le manette per mandare v. tr. [aux. avere] 1 Mandar, enviar. Ti ho portarlo in questura. Púxolle as esposas para levalo mandato la lettera ieri. Mandeiche a carta onte. á comisaría. Manderanno i figli a studiare all’estero. Mandarán mangiare v. tr. [aux. avere] 1 Comer, tomar. A lui non os fillos a estudiar ó estranxeiro. 2 Emitir, emanar. piace mangiare la carne, preferisce il pesce. A el non Quella lampadina manda troppa luce. Aquela lám- lle gusta comer carne, prefire o peixe. 2 (ext.) 331 manifestazione

Comer, desgastar. La ruggine mangia il ferro. O manico s.m. 1 Mango, rabo. Con i bambini in cucina, óxido come o ferro. 3 (fig.) Comer, gastar. In pochi non lascio mai il manico della padella verso l’e- anni ha mangiato tutto il patrimonio che aveva ere- sterno. Cos nenos na cociña, nunca deixo o mango ditato. En poucos anos comeu todo o patrimonio da tixola cara a fóra. 2 Mango, cabo. Il manico que herdara. # far da mangiare: face-la comida; della falce era logorato dall’uso. O mango do fouci- mangiare alle spalle di qualcuno: facerse manter ño estaba desgastado polo uso. 3 Asa. Sulla creden- por alguén; mangiare di magro (Relix.): gardar za c’era una caraffa di cristallo con il manico d’ar- vixilia; mangiare in bianco: comer en branco; gento. Sobre o aparador había unha xerra de vidro mangiare per tre / per quattro: comer por tres / coa asa de prata. OBS.: pl. manici / manichi. por catro; mangiarsi le mani: rabexar por ter per- manicomio s.m. 1 Manicomio. Soffre di disturbi dido unha boa ocasión; mangiarsi le unghie: mentali e l’hanno ricoverato in un manicomio. Sofre morde-las unllas; mangiarsi il fegato / il cuore: trastornos mentais e ingresárono nun manicomio. 2 rabexar. OBS.: v. irreg. V. táboa 4. (fig.; fam.) Lugar cheo de ruído e confusión. mania s.f. 1 Manía (obsesión). La mania suicida è maniera s.f. Maneira, xeito, modo. Ognuno di noi la ovviamente pericolosa. A manía suicida é obvia- pensa in maniera diversa su questo argomento. Cada mente perigosa. 2 Manía, teima. A causa della un de nós pensa de maneira diferente sobre este mania dell’ordine è difficile convivere con lei. A asunto. # alla maniera romana, genovese...: ó esti- causa da manía pola orde é difícil convivir con ela. lo romano, xenovés...; c’è modo e maniera di ris- 3 (ext.) Afección (paixón por algo). Questi ragazzi pondere / di trattare qualcuno...: hai modos e hanno la mania del ballo e della musica forte. Estes modos de contestar / de tratar a alguén...; che rapaces teñen a afección do baile e da música alta. maniera è questa / belle maniere! / che maniere!: # mania di persecuzione: manía persecutoria. ¡que modos son estes!; fuor di maniera: esaxera- damente; in ogni maniera / in tutte le maniere: de maniaco -a I adx. 1 Maníaco -a. Ha dei disturbi calquera maneira / de todas maneiras; persona di maniaci che fanno soffrire l’intera famiglia. Ten uns buone maniere: persoa de boas maneiras. trastornos maníacos que fan sufrir a toda a familia. 2 Maniático -a, maníaco -a. È una brava persona, manifattura s.f. Manufactura (actividade e estable- ma un po’ maniaca della pulizia. É unha boa persoa, cemento). Questa ditta è dedicata alla manifattura di pero un pouco maniática da limpeza. 3 (ext.) prodotti artigianali. Esta empresa está dedicada á Fanático -a (afeccionado afervoado). È una ragazza manufactura de productos artesanais. Lavora in una maniaca del calcio e si arrabbia se non può vedere la manifattura di calzature. Traballa nunha manufactu- partita. É unha rapaza fanática do fútbol e anóxase ra de calzados. se non pode ve-lo partido. II s. 1 Maníaco -a. manifestare I v. tr. [aux. avere] 1 Manifestar, decla- Cerchiamo di non dare troppi medicinali ai maniaci. rar, expresar. Alcuni lavoratori hanno manifestato i Tentamos non darlles demasiadas medicinas ós loro dubbi sul successo dello sciopero. Algúns tra- maníacos. 2 Maniático -a, maníaco -a. Quel mania- balladores manifestaron as súas dúbidas sobre o co di tuo fratello chiude sempre tutte le porte. O éxito da folga. 2 Manifestar, amosar, exteriorizar. maniático do teu irmán pecha sempre tódalas por- Non ha bisogno di parlare, l’espressione del viso tas. 3 (ext.) Fanático -a (afeccionado afervoado). manifesta il suo disinteresse. Non precisa falar, a Non voleva salire sulla tua macchina perché pensa expresión do rostro manifesta o seu desinterese. II v. che sei una maniaca della velocità. Non quería subir intr. [aux. avere] Manifestarse (participar nunha ó teu coche porque pensa que es unha fanática da manifestación). Gli studenti manifestavano contro la velocidade. OBS.: m. pl. maniaci, f. pl. maniache. politica culturale del governo. Os estudiantes mani- festábanse contra a política cultural do goberno. III manica s.f. Manga (da roupa). Questa camicia mi sta v. refl. [aux. essere] Manifestarse, expresarse. lunga di maniche, bisognerebbe aggiustarla. Esta Quell’artista si manifesta attraverso i suoi dipinti. camisa quédame longa de mangas, habería que Ese artista maniféstase a través dos seus cadros. arranxala. # avere qualcuno nella manica: ter debilidade por alguén; è un altro paio di mani- manifestazione s.f. 1 Manifestación, demostración, che!: ¡iso é outro cantar!; essere in maniche di mostra. Una delle prime manifestazioni del raffre- camicia: estar en mangas de camisa; tirarsi su / dore è lo starnuto. Unha das primeiras manifesta- rimbocarsi le maniche (tamén fig.): remangarse cións do arrefriado é o esbirro. Non gli piacciono le manifestazioni pubbliche di affetto. Non lle gustan para traballar; comezar a facer algo con entusias- as manifestacións públicas de afecto. 2 mo. OBS.: pl. maniche. Manifestación (na rúa). I sindacati hanno convoca- manichino s.m. Manequín (figura). Il manichino to una manifestazione. Os sindicatos convocaron della sarta. O manequín da modista. I manichini unha manifestación. 3 Espectáculo destinado a un della vetrina. Os manequíns do escaparate. gran público. manifesto 332 manifesto -a I adx. Manifesto -a, claro -a, evidente. bocca e stretto di mano: prometer moito e logo non Gli stava antipatico e lo trattava con manifesta osti- cumprir; fuori mano: a desmán; giochi di mano: lità. Caíalle mal e tratábao con manifesta hostilida- xogos de man; imbrattarsi / sporcarsi le mani: de. II s.m. 1 Anuncio. Perché non metti dei mani- mancha-las mans; lasciarsi uscire / sfuggire di festi? Forse qualcuno ha trovato il vostro cane. ¿Por mano: descoidar algo ou perdelo; lavorato / fatto a que non pos uns anuncios? Quizá alguén atopou o mano: feito á man; mettere le mani adosso a qual- voso can. 2 Cartel. Hanno affisso dei manifesti per cuno: pegarlle a alguén; stare con le mani in annunciare lo spettacolo. Pegaron uns carteis para mano: estar man sobre man; stropicciarsi / fregar- anuncia-lo espectáculo. 3 Manifesto. Pubblicarono si le mani: refrega-las mans; uomo alla mano: un manifesto per esprimere le loro idee sul rinnova- home cordial e sinxelo. mento artistico. Publicaron un manifesto para manodopera s.f. sing. Man de obra. Hanno aumenta- expresa-las súas ideas sobre a renovación artística. to la richiesta di manodopera qualificata. # manifesto del comune: bando do concello; mani- Aumentaron a demanda de man de obra cualificada. festo elettorale: programa electoral; manifesto pubblicitario: anuncio publicitario. manopola s.f. 1 Manopla. Le manopole sono un tipo di guanti con il dito pollice separato. As manoplas maniglia s.f. 1 Picaporte, manubrio. Si è rotta la son un tipo de guantes co dedo polgar separado. 2 maniglia della porta e adesso non possiamo aprire. Botón (dun aparello). Ho girato le manopole della Rompeu o picaporte da porta e agora non podemos radio, ma si sentiva male lo stesso. Xirei os botóns abrir. 2 Tirador, pomo. Le maniglie dei cassetti da radio, pero escoitábase mal o mesmo. erano di metallo dorato. Os tiradores dos caixóns eran de metal dourado. 3 Asa. Prendi il baule per le manoscritto -a I adx. Manuscrito -a. Il testo mano- maniglie. Colle o baúl polas asas. scritto era in pergamena. O texto manuscrito estaba en pergamino. II s.m. Manuscrito. Hanno appena manipolare v. tr. [aux. avere] 1 Manipular. Per que- trovato un manoscritto di Petrarca con due poemi sto esperimento manipoleranno a distanza i diversi elementi. Para este experimento manipularán a dis- inediti. Acaban de atopar un manuscrito de Petrarca tancia os distintos elementos. 2 (ext.) Adulterar con dous poemas inéditos. (alimentos). Manipolavano il vino per ottenere più manovale s.m. Peón (traballador). I due manovali benefici. Adulteraban o viño para obter máis bene- hanno portato su i mattoni che c’erano al pianterre- ficios. 3 (fig.) Manipular (falsear). Ha manipolato no. Os dous peóns subiron os ladrillos que había na la notizia e presentato dei dati falsi. Manipulou a planta baixa. noticia e presentou datos falsos. OBS.: io manipolo; manovella s.f. Manivela, manubrio. Devi avere forza v. irreg. V. táboa 1. per girare la manovella del cric. Debes ter forza manipolazione s.f. 1 Manipulación (tamén fig.). La para xira-la manivela do gato. manipolazione di prodotti chimici è pericolosa. A manovra s.f. Manobra. Ho dovuto fare manovra per manipulación de productos químicos é perigosa. parcheggiare la macchina. Tiven que facer manobra Hanno denunciato la manipolazione dei risultati para aparca-lo coche. Quel corpo militare era spe- elettorali. Denunciaron a manipulación dos resulta- cializzato in manovre tattiche e strategiche. Ese dos electorais. 2 (ext.) Adulteración (alimentaria). corpo militar estaba especializado en manobras Il latte sottoposto a manipolazione non supererà il tácticas e estratéxicas. (ext.) Tutte quelle manovre controllo di qualità. O leite sometido a adulteración finanziarie l’hanno portata in prigione. Todas aque- non superará o control de calidade. las manobras financeiras levárona ó cárcere. mano s.f. 1 Man (tamén fig.). Scrive con la mano manovrare I v. tr. [aux. avere] 1 Manobrar con. Ho sinistra perché è mancino. Escribe coa man esquer- manovrato il veliero con l’aiuto di un abile naviga- da porque é zurdo. Hanno dovuto dare due mani di tore. Manobrei co veleiro coa axuda dun hábil nave- vernice al tavolo. Tiveron que darlle dúas mans de gante. 2 (fig.) Manexar (referido a persoas). Non lo verniz á mesa. 2 (Xog.) Man, xogo. Lei ha vinto la manovrerà nessuno, perché ha un carattere molto prima mano della partita. Ela gañou a primeira man forte. Non o manexará ninguén, porque ten un da partida. # a mano: de man, portátil; a mano a carácter moi forte. II v. intr. [aux. avere] 1 (Mil.) mano / man mano: pouco a pouco; alzare le mani Manobrar. Le truppe manovravano preparandosi su qualcuno: levantarlle a man a alguén; avere le all’attacco. As tropas manobraban preparándose mani lunghe: ter tendencia a roubar; avere qual- cosa per le mani: ter algo entre mans; col cuore in para o ataque. 2 (fig.) Urdir unha trama. Aveva mano: co corazón na man; dare una mano a qual- manovrato per sbarazzarsi dei suoi concorrenti. cuno: axudar a alguén; darsi / stringersi la mano: Urdira unha trama para desfacerse dos seus compe- choca-la man / da-la man; di prima / seconda tidores. mano: de primeira / segunda man; essere largo di mansarda s.f. Faiado habilitado como vivenda. 333 marciapiede mansione s.f. Tarefa, angueira. In mia assenza, un manzo s.m. 1 Boi (touro castrado para sacrificar). altro impiegato ha svolto le mie mansioni. Na miña Questi manzi sono da portare al macello. Hai que ausencia, outro empregado realizou as miñas tare- levar estes bois ó matadoiro. 2 (ext.) (Carne de) boi. fas. ♦ Para referirse á ‘mansión’ en italiano pódese Non mi piace il manzo, preferisco il vitello. Non me emprega-la expresión casa grande. gusta o boi, prefiro a tenreira. mansueto -a adx. Manso -a, dócil. È un cane man- mappa s.f. Mapa. Hanno appena pubblicato una sueto che non ha mai attaccato nessuno. É un can mappa aggiornata della nostra regione. Acaban de manso que nunca atacou a ninguén. (ext.) Sembra publicar un mapa actualizado da nosa rexión. un ragazzo paziente e mansueto. Parece un rapaz manso e paciente. maratona s.f. Maratón. La maratona è una prova olimpica che richiede una grande resistenza. O mansuetudine s.f. Mansedume. Le mucche sono maratón é unha proba olímpica que esixe unha gran note per la loro mansuetudine. As vacas son famo- resistencia. Ci siamo iscritti a una maratona di ballo. sas pola súa mansedume. (ext.) La mansuetudine e Inscribímonos nun maratón de baile. la bontà del suo carattere rendono facile la convi- venza. A mansedume e a bondade do seu carácter marca s.f. 1 Marca. Si è comprato uno shampoo di fan fácil a convivencia. marca sconosciuta. Comprou un xampú de marca descoñecida. 2 Resgardo (para retira-los obxectos mantello s.m. Capa (peza de roupa). Anticamente si dun gardarroupa, dunha consigna, etc.). Che guaio! portava il mantello invece del cappotto. Ho perso la marca del guardaroba. ¡Que mal! Perdín Antigamente poñíase a capa en vez do abrigo. o resgardo do gardarroupa. # marca da bollo: póli- mantenere I v. tr. [aux. avere] 1 Manter, conservar. za. OBS.: pl. marche. Voleva mantenere l’ordine e farci stare zitti. Quería mante-la orde e facernos estar calados. 2 Manter, marcare v. tr. [aux. avere] 1 Marcar (poñer unha soster (economicamente; unha idea ou opinión). marca). Le hanno marcato la biancheria prima che Dopo la morte dei genitori, ha mantenuto i fratelli. entrasse in collegio. Marcáronlle a roupa branca Trala morte dos pais, mantivo os irmáns. Manterrai antes de que entrara no colexio. 2 Marcar, sinalar la tua promessa? ¿Mantera-la túa promesa? 3 (poñer unha marca). Ho marcato i passaggi più inte- Financiar (patrocinar). Lo stato mantiene questa ressanti del romanzo. Marquei as pasaxes máis inte- istituzione. O estado financia esta institución. II v. resantes da novela. 3 Marcar (acentuar). Il disegno refl. [aux. essere] Manterse, conservarse. Non è più era un abbozzo: aveva marcato soltanto i contorni. O un giovanotto, ma si mantiene in forma. Xa non é un debuxo era un esbozo: soamente marcara os con- mociño, pero mantense en forma. Il tempo si tornos. 4 (Dep.) Marcar. La squadra avversaria ha manterrà sereno per tutta la settimana. O tempo marcato un goal al penultimo minuto. O equipo con- manterase sereno durante toda a semana. OBS.: v. trario marcou un gol no penúltimo minuto. OBS.: io irreg. V. táboa 73. marco, tu marchi; v. irreg. V. táboa 5. mantenimento s.m. 1 Mantemento, conservación. marchese -a s. Marqués -esa. Non ricordo bene se Ha sempre lottato per il mantenimento delle tradi- fosse duca o marchese, ma aveva un titolo nobiliare. zioni popolari. Loitou sempre polo mantemento das Non recordo ben se era duque ou marqués, pero tiña tradicións populares. 2 Mantemento, defensa. un título nobiliario. Siamo tenaci nel mantenimento delle nostre idee. marchio s.m. Marca (sigla, cifra, símbolo). Il mar- Somos tenaces no mantemento das nosas ideas. 2 Mantemento, mantenza, manutención. chio del bestiame. A marca do gando. Il marchio di Guadagnavano abbastanza per il mantenimento dei fabbrica. A marca de fábrica. Marchio di qualità. figli. Gañaban bastante para o mantemento dos Marca de calidade. fillos. marcia s.f. Marcha (xeito de camiñar; deportiva; manto s.m. Manto. La regina d’Inghilterra porta musical; do coche). Abbiamo fatto una lunga mar- ancora il manto nelle cerimonie solenni. A raíña de cia. Fixemos unha longa marcha. Ha vinto la gara di Inglaterra aínda leva o manto nas cerimonias marcia. Gañou a competición de marcha. Hanno solemnes. L’erba era coperta da un manto di neve. A suonato una marcia militare. Tocaron unha marcha herba estaba cuberta por un manto de neve. militar. Per parcheggiare qui preferisco fare marcia indietro. Para aparcar aquí prefiro dar marcha manuale I adx. Manual. I lavori manuali sono ben atrás. OBS.: pl. marce. pagati. Os traballos manuais están ben pagados. II s.m. Manual. Mi hanno regalato un bel manuale di marciapiede s.m. Beirarrúa. Devi camminare per il storia dell’arte. Regaláronme un bo manual de his- marciapiede se non vuoi che ti investa una macchi- toria da arte. # da manuale: perfecto no seu xéne- na. Debes camiñar pola beirarrúa se non queres que ro. te atropele un coche. marciare 334 marciare v. intr. [aux. avere] Marchar (avanzar). Le maresciallo s.m. 1 Brigada. Il maresciallo ordinò al truppe marciavano in colonna. As tropas marchaban sergente di radunare i soldati. O brigada ordenoulle en columna. OBS.: v. irreg. V. táboa 2. ó sarxento que reunise os soldados. 2 Mariscal. marcio -a I adx. 1 Podre. Devi buttare quella frutta Aveva ottenuto il grado di maresciallo nella Prima perché è marcia. Debes tirar esa froita porque está Guerra Mondiale. Obtivera o grao de mariscal na podre. 2 (fig.) Corrupto -a. La società in cui viveva Primeira Guerra Mundial. era marcia. A sociedade na que vivía era corrupta. margarina s.f. Margarina. La margarina è più dige- II s.m. 1 Parte podre (de algo). Togli il marcio e ribile del burro. A margarina é máis dixerible cá mangiati il resto della pera. Quita a parte podre e manteiga. come o resto da pera. 2 (fig.) Corrupción. Si era deciso ad eliminare il marcio dalla società. margherita s.f. Margarida, margarita. Sfogliava una Decidírase a elimina-la corrupción da sociedade. # margherita dicendo: “mi ama, non mi ama”. aver torto marcio: equivocarse de cheo; esserci del Esfollaba unha margarida dicindo: “quéreme, non marcio (fig.): cheirar a corrupción. OBS.: f. pl. me quere”. # pizza margherita: pizza con mozzare- marce. lla e tomate. marcire v. intr. [aux. essere] 1 Podrecer, corromper- marginale adx. 1 Marxinal (que está na marxe). Ho se, descompoñerse. Questa frutta marcisce perché aggiunto delle osservazioni marginali al testo. fa troppo caldo. Esta froita podrece porque vai Engadínlle unhas observacións marxinais ó texto. 2 demasiada calor. 2 (fig.) Consumirse, ensumirse. Il Marxinal, secundario -a. Hanno trascurato gli malato marciva nell’ospedale. O enfermo consumía- aspetti marginali della questione. Omitiron os se no hospital. OBS.: io marcisco, tu marcisci. aspectos marxinais da cuestión. mare s.m. 1 Mar (tamén fig.). L’acqua del mare è margine s.m. 1 Marxe (tamén fig.). Lasciate un mar- salata. A auga do mar é salgada. Il Tevere sfoccia gine largo nella parte sinistra del foglio per le corre- nel mare Tirreno. O Tíber desemboca no mar zioni. Deixade unha marxe larga na parte esquerda Tirreno. Avevamo davanti a noi un mare giallo di da folla para as correccións. I margini di guadagno grano. Tiñamos diante de nós un mar amarelo de non erano molto alti. As marxes de beneficio non trigo. Non so cosa fare: sono in un mare di dubbi. eran moi altas. Ho poco margine di tempo, ma arri- Non sei qué facer: estou nun mar de dúbidas. 2 (fig.) verò all’ora esatta. Teño pouca marxe de tempo, Montón, morea. Non disturbarmi, ho un mare di pero chegarei á hora xusta. 2 Beira, bordo, marxe. problemi. Non me molestes, teño un montón de pro- Abbiamo incontrato la sua macchina sul margine blemas. # alto mare: mar a fóra; cercare per terra della strada. Atopámo-lo seu coche na beira da e per mare: buscar por tódalas partes; essere in estrada. # al margine di / in margine a (fig.): á alto mare (fig.): estar lonxe da conclusión (dun pro- marxe de. blema, traballo,...); frutti di mare: marisco; lupo di marina s.f. 1 Beiramar, ribeira. Abbiamo fatto una mare: lobo de mar; mal di mare: mareo (provoca- do polas embarcacións); mare costiero / litorale / passeggiata sulla marina. Demos un paseo pola bei- territoriale: augas xurisdiccionais; mare magno: ramar. 2 Mariña, costa. Abitano vicino alle spiagge mare magnum; portare acqua al mare: botar auga della marina pisana. Viven preto das praias da mari- no mar; promettere mari e monti: prometer mon- ña pisana. 3 Mariña (armada). Adesso entra nel tes e moreas; un porto di mare: un lugar do que porto una nave della marina greca. Agora entra no entra e sae xente continuamente; una goccia nel porto un barco da mariña grega. mare: insignificante. marinaio s.m. Mariñeiro (persoa que traballa no marea s.f. 1 Marea. Con la bassa marea possiamo mar). Faceva il marinaio su una nave tedesca. Era camminare fino a quella roccia. Coa marea baixa mariñeiro nun barco alemán. # giuramenti, pro- podemos camiñar ata aquela rocha. 2 (fig.) messe da / di marinaio: xuramentos, promesas que Montón, morea. Una marea di fans aspettava l’arri- non se cumprirán; marinaio d’acqua dolce: mari- vo del cantante. Un montón de fans esperaba a che- ñeiro de auga doce. gada do cantante. # alta, bassa marea: marea chea, marinare v. tr. [aux. avere] Poñer en escabeche. Per baixa. conservare le cozze puoi marinarle. Para conserva-los mareggiata s.f. Marusía. Ieri non siamo potuti uscire mexillóns podes poñelos en escabeche. # marinare la in mare a causa di una forte mareggiata. Onte non scuola: latar ás clases. puidemos sair ó mar por mor dunha forte marusía. marinaro -a adx. Mariñeiro -a (do mar). È un villag- maremoto s.m. Maremoto. Il maremoto ha provoca- gio marinaro che vive soprattutto di pesca. É unha to grandi danni. O maremoto provocou grandes aldea mariñeira que vive sobre todo da pesca. # alla danos. marinara: á mariñeira. 335 mascella marino -a adx. Mariño -a, marítimo -a. Le correnti dor martelaba na ferradura candente. 2 Golpear, marine hanno spinto il banco di pesci verso la costa. apancar. Martellò la tavola con la mano per fare As correntes mariñas empuxaron o banco de peixes silenzio. Golpeou a mesa coa man para facer silen- cara á costa. # colore blu marino: color azul mari- cio. 3 (fig.) Disparar repetidamente. I nemici hanno ño; vento marino: vento mareiro. martellato le nostre linee per due giorni e non abbia- marionetta s.f. Marioneta, monicreque, monifate mo potuto resistere. Os inimigos disparáronlles repe- (tamén fig.). I bambini seguivano attenti lo spettaco- tidamente ás nosas liñas durante dous días e non pui- lo di marionette. Os nenos seguían atentos o espec- demos resistir. II v. intr. [aux. avere] (fig.) Bater, táculo de marionetas. Se agisci sempre secondo la latexar con forza. Sentiva che il cuore gli martellava loro volontà, diventerai una marionetta. Se actúas nel petto per lo sforzo. Sentía que o corazón lle batía sempre segundo a súa vontade, converteraste nunha no peito polo esforzo. # martellare (qualcuno) di marioneta. domande: acosar (a alguén) con preguntas. marito s.m. Marido. Si è sposata due anni fa, ma non martello s.m. Martelo. Non hai un martello e un conosco ancora suo marito. Casou hai dous anos, chiodo per riparare la sedia? ¿Non tes un martelo e pero aínda non coñezo o seu marido. # prendere unha punta para repara-la cadeira? # martello marito: casar (unha muller). dell’uscio: chamador. marittimo -a I adx. Marítimo -a. È una zona di inten- martire s. Mártir (tamén fig.). I martiri della Chiesa so traffico marittimo. É unha zona de intenso tráfi- subirono ogni tortura per non rinnegare la loro fede. co marítimo. II s.m. Mariñeiro (da mariña mercan- Os mártires da Igrexa sufriron tódalas torturas por te). Due marittimi hanno avvertito il capitano della non renegar da súa fe. Il filosofo italiano Giordano tempesta. Dous mariñeiros advertiron o capitán da Bruno fu un martire delle proprie idee. O filósofo tempestade. italiano Giordano Bruno foi un mártir das propias ideas. Non ci sono martiri nella famiglia: tutti colla- marmellata s.f. Marmelada. A colazione, con il caffè boriamo alle faccende domestiche. Non hai mártires prendo pane, burro e marmellata. Ó almorzo, co na familia: todos colaboramos nos traballos domés- café tomo pan, manteiga e marmelada. ticos. # fare il martire: face-lo mártir. marmo s.m. Mármore. Il duomo di Firenze è rivesti- martirio s.m. 1 Martirio. Il martirio di San to di marmi di diversi colori. A catedral de Sebastiano è stato spesso rappresentato pittorica- Florencia está revestida de mármores de distintas mente. O martirio de San Sebastián a miúdo foi cores. Negli scavi archeologici sono stati trovati representado pictoricamente. 2 (fig.) Martirio, tor- marmi del periodo ionico. Nas escavacións arqueo- mento, tortura. Questo lavoro è un vero martirio! lóxicas atopáronse mármores do período xónico. # ¡Este traballo é un verdadeiro martirio! avere un cuore di marmo: non ter corazón; essere di marmo: ser de pedra; essere freddo come il martirizzare v. tr. [aux. avere] 1 Martirizar. Molti marmo: estar frío coma o xeo. cristiani delle origini furono martirizzati. Moitos cristiáns das orixes foron martirizados. 2 (fig.) marmotta s.f. Marmota (tamén fig.). La marmotta è Martirizar, atormentar, torturar. La gelosia del un roditore che vive sulle montagne. A marmota é marito la martirizzava. Os celos do marido martiri- un roedor que vive nas montañas. È una marmotta: zábana. dormirebbe volentieri fino a mezzogiorno. É unha marmota: de boa gana durmiría ata o mediodía. marzo s.m. Marzo. Alla fine di marzo incomincia la primavera. A finais de marzo comeza a primavera. # marocchino -a I adx. Marroquí. Marrakesch è una marzo pazzerello, vedi il sole e prendi l’ombrello: delle città marocchine più importanti. Marrakesch é marzo marzolas, torbón e raiolas. unha das cidades marroquís máis importantes. II s. Marroquí. I marocchini professano maggioritaria- mascalzone -a s. Loubán -ana, pícaro -a, pillo -a. Se mente la religione islamica. Os marroquís profesan io fossi in te, non farei affari con quel mascalzone. maioritariamente a relixión islámica. Se eu estivese no teu lugar, non faría negocios con ese loubán. marrone adx. inv. Marrón, castaño -a. Le castagne sono di colore marrone. As castañas son de cor mascarpone s.m. Queixo cremoso feito coa nata do marrón. leite de vaca. martedì s.m. inv. Martes, terceira feira. Martedì mascella s.f. Mandíbula, queixada. Il pugile ha rice- prossimo vado a vedere i miei nonni. O martes pró- vuto un forte colpo alla mascella. O púxil recibiu un ximo vou ve-los meus avós. # martedì grasso: mar- golpe forte na mandíbula. # lavorare di mascelle: tes de Entroido. comer con avidez. martellare I v. tr. [aux. avere] 1 Martelar. Il mani- maschera s.f. 1 Máscara, carauta. Al carnevale vene- scalco martellava il ferro da cavallo rovente. O ferra- ziano si vedono belle maschere. No Entroido vene- maschera 336

ciano vense máscaras bonitas. 2 Máscara (persoa Hanno trovato una foca maschio sulla spiaggia. disfrazada). Due maschere mi hanno parlato ma non Atoparon unha foca macho na praia. # figlio ma- le ho riconosciute. Dúas máscaras faláronme pero schio: home. non as recoñecín. (ext.) Questa allegria era solo una masochismo s.m. Masoquismo. Il masochismo e il maschera per non far notare la sua preoccupazione. sadismo sono due perversioni. O masoquismo e o Esta alegría era só unha máscara para non facer sadismo son dúas perversións. Nel tuo caso non si nota-la súa preocupación. 3 Personaxe. Arlecchino è può parlare di pazienza, ma di masochismo. No teu una maschera di servo della Commedia dell’Arte. caso non se pode falar de paciencia, senón de maso- Arlequín é un personaxe de criado da Commedia quismo. dell’Arte. 4 Acomodador -ora. Troverai il tuo posto senza l’aiuto della maschera. Atopara-lo teu asento masochista adx. Masoquista. Questo psicologo ha sen a axuda do acomodador. # ballo in maschera: scritto un libro sui comportamenti masochisti. Este baile de disfraces; levarsi / togliersi la maschera: psicólogo escribiu un libro sobre os comportamen- descubri-la verdadeira personalidade (dun mesmo); tos masoquistas. Perché permetti che ti trattino così? maschera antigas, da anestesia, da carnevale, da Sei masochista? ¿Por que permites que te traten chirurgo, da scherma: máscara antigás, para anes- así? ¿Es masoquista? OBS.: m. pl. masochisti, f. pl. tesiar, de Entroido, de cirurxián, de esgrima; ma- masochiste. schera subacquea: anteollos de mergullar; mettersi massa s.f. Masa. Ha trasformato una massa informe in maschera: disfrazarse. di argilla in una scultura bellissima. Transformou mascherare I v. tr. [aux. avere] 1 Disfrazar (poñer un unha masa informe de arxila nunha escultura moi disfrace). La madre ha mascherato la bambina da bonita. Dopo l’incidente, la macchina era una massa fata per la festa della scuola. A nai disfrazou a nena di rottami. Despois do accidente, o coche era unha de fada para a festa da escola. 2 (ext.) Disfrazar, masa de chatarra. Questo tipo di film rientra nella disimular. Ho dovuto mascherare la mia sorpresa. cultura di massa. Este tipo de película inscríbese Tiven que disfraza-la miña sorpresa. 3 Agachar. dentro da cultura de masas. # far massa (electr.): Perché non mascheri la figura rotta tra quelle pian- facer masa; in massa: en masa; le masse: as masas; te? ¿Por que non agácha-la figura rota entre esas le masse contadine, operaie: os labregos, os obrei- plantas? II v. refl. [aux. essere] Disfrazarse. Il pros- ros; massa atomica / molecolare: masa atómica / simo carnavale ci maschereremo e nessuno ci rico- molecular; massa cerebrale: masa cerebral. noscerà. O próximo Entroido disfrazarémonos e ninguén nos recoñecerá. OBS.: io maschero; v. irreg. massacrare v. tr. [aux. avere] 1 Masacrar. Nelle guer- V. táboa 1. re, molti innocenti sono massacrati. Nas guerras, moitos inocentes son masacrados. 2 (fig.) Estragar. maschile I adx. Masculino -a. Abbiamo creato una Cosa hai fatto? Hai massacrato la moto! ¿Que fixe- squadra di calcio maschile e un’altra femminile. ches? ¡Estragáche-la moto! 3 (fig.) Extenuar, esgo- Creamos un equipo de fútbol masculino e outro tar. Il direttore ci massacra con tanto lavoro. O direc- feminino. In italiano “fiore” è un sostantivo maschi- tor extenúanos con tanto traballo. # massacrare di le. En italiano “flor” é un substantivo masculino. II colpi / di botte: mallar nunha persoa. s.m. Masculino (xénero). Il latino ha tre generi: maschile, femminile e neutro. O latín ten tres xéne- massacro s.m. 1 Masacre, matanza, hecatombe. ros: masculino, feminino e neutro. L’esplosione della bomba atomica può provocare un massacro. A explosión da bomba atómica pode pro- maschilismo s.m. Machismo. Ha un maschilismo vocar unha masacre. 2 (fig.) Desastre, desfeita. Che esagerato e non collabora alle faccende domestiche. massacro! Il gatto ha lasciato il divano pieno di graf- Ten un machismo esaxerado e non colabora nas fi. ¡Que desastre! O gato deixou o sofá cheo de tarefas domésticas. rabuñaduras. maschilista I adx. Machista. Non sopporto i suoi dis- massaggiare v. tr. [aux. avere] Dar unha masaxe. corsi maschilisti sull’inferiorità della donna. Non Massaggiava la gamba del calciatore lesionato. soporto os seus discursos machistas sobre a inferio- Dáballe unha masaxe á perna do futbolista lesiona- ridade da muller. II s. Machista. È un maschilista: dice che non è compito suo occuparsi dei bambini. do. OBS.: v. irreg. V. táboa 4. É un machista: di que non é tarefa súa ocuparse dos massaggio s.m. Masaxe. I massaggi fanno bene ai nenos. OBS.: m. pl. maschilisti. muscoli. As masaxes fan ben para os músculos. maschio I s.m. 1 Macho. Il maschio di molti uccelli è massiccio -a I adx. Macizo -a. È una sfera d’oro mas- più vistoso della femmina. O macho de moitos siccio. É unha esfera de ouro macizo. Sembrava un paxaros é máis vistoso cá femia. 2 Home. Ha quat- uomo alto e massiccio. Parecía un home alto e tro bambini: due maschi e due femmine. Ten catro macizo. OBS.: f. pl. massice. II s.m. Macizo. Un mas- fillos: dous homes e dúas mulleres. II adx. Macho. siccio è un insieme montagnoso differenziato dal 337 materialista

rilievo dei dintorni. Un macizo é un conxunto mon- lle respondes deixará de falarche. II s. 1 tañoso que se distingue polo relevo dos contornos. Matemático -a. Suo padre era stato un matematico massificare v. tr. [aux. avere] Masificar. Credi che la famoso. O seu pai fora un matemático famoso. 2 (f.) televisione massifichi la società? ¿Cres que a tele- Matemáticas, matemática. La matematica mi piace più della fisica. As matemáticas gústanme máis cá visión masifica a sociedade? OBS.: io massifico, tu massifichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. física. # parlare con rigore matematico: falar con rigor matemático. OBS.: m. pl. matematici, f. pl. massificazione s.f. Masificación. Nei tempi moderni matematiche. assistiamo alla massificazione dei comportamenti. materasso s.m. Colchón. Sul nuovo materasso che Nos tempos modernos asistimos á masificación dos abbiamo comprato si dorme benissimo. No colchón comportamentos. novo que compramos dórmese moi ben. # materas- massima s.f. 1 Máxima. La massima di suo padre è so a molle: colchón de resortes; materasso pneu- che si deve parlare soltanto di ciò che si conosce. A matico: colchón inchable. máxima do seu pai é que se debe falar só do que se materia s.f. 1 Materia (substancia; disciplina). Butta coñece. 2 Máxima, aforismo, sentencia. Nelle nell’orto i gusci perché sono materia organica. Tira opere di Oscar Wilde si trovano molte massime na horta as cascas porque son materia orgánica. divertenti. Nas obras de Oscar Wilde atópanse moi- L’ultimo anno scolastico comporta dieci materie. O tas máximas divertidas. # di / in linea di / in mas- último curso escolar está formado por dez materias. sima: en xeral. 2 Materia, asunto, tema. L’astronomia è una mate- massimo -a I adx. Máximo -a. Il bambino portava i ria di cui pochi s’intendono. A astronomía é unha piatti con la massima cura per non romperli. O neno materia da que poucos entenden. # catalogo per levaba os pratos co máximo coidado para non rom- materie: catálogo por materias; entrare in mate- pelos. Questo materiale può sopportare una tempe- ria: entrar en materia; in materia: sobre o tema; ratura massima di 200ºC. Este material pode sopor- materia prima: materia prima. tar unha temperatura máxima de 200ºC. II s. 1 (m.) materiale I adx. 1 Material (oposto a espiritual). San Máximo. Non ne poteva più: i suoi nervi erano al Francesco si spogliò di ogni bene materiale. San massimo della tensione. Non podía máis: os seus Francisco despoxouse de todo ben material. 2 nervios estaban ó máximo da tensión. 2 (f.) Máxima Material, tanxible, corpóreo -a. Nel paese dei sogni (temperatura ou tensión arterial). Le temperature non risolverai i tuoi problemi materiali. No país dos oscilleranno tra i trenta gradi di massima e i ventitrè soños non resolvera-los teus problemas materiais. di minima. As temperaturas oscilarán entre os trin- II s.m. Material. Nella fabbricazione utilizziamo ta graos de máxima e os vintetrés de mínima. materiali di prima qualità. Na fabricación utilizamos mass media loc. s.m. pl. Medios de comunicación. I materiais de primeira calidade. Hai portato il mate- mass media hanno molta importanza nella società riale per tappezzare la sedia? ¿Trouxéche-lo mate- attuale. Os medios de comunicación teñen moita rial para tapiza-la cadeira? importancia na sociedade actual. materialismo s.m. Materialismo. In filosofia, il masticare v. tr. [aux. avere] 1 Mastigar. Mastica bene materialismo consiste nel ridurre la realtà alla mate- il cibo prima di mandarlo giù. Mastiga ben a comi- ria. En filosofía, o materialismo consiste en reduci- da antes de tragala. 2 (fig.) Rosmar, fungar, refun- -la realidade á materia. Il suo materialismo esage- gar. Quando gli chiese aiuto masticò qualcosa, ma rato gli fa pensare sempre ai soldi. O seu poi l’aiutò. Cando lle pediu axuda rosmou algo, materialismo esaxerado faino pensar sempre nos pero logo axudoulle. 3 (fig.) Chapurrear. Mastico il cartos. russo. Chapurreo o ruso. OBS.: io mastico, tu masti- materialista I adx. Materialista. Per le teorie mate- chi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. rialiste gli aspetti spirituali non contano. Para as matassa s.f. Madeixa, mea, meada. Con queste teorías materialistas os aspectos espirituais non matasse di lana faremo un maglione. Con estas contan. Il suo carattere materialista gli impedisce di madeixas de la faremos un xersei. # arruffare la apprezzare questa poesia. O seu carácter materia- matassa: complica-lo problema; cercare, trovare il lista impídelle apreciar esta poesía. II s. bandolo della matassa: buscar, atopa-la solución Materialista. Come spiegano i materialisti i senti- do problema; dipanare / sbrogliare la matassa: menti? ¿Como explican os materialistas os senti- resolve-lo problema. mentos? Sei un materialista; ci sono cose più impor- tanti dell’economia. Es un materialista; hai cousas matematico -a I adx. Matemático -a (tamén fig.). In máis importantes cá economía. OBS.: m. pl. materia- questo caso bisogna applicare una formula matema- listi. tica. Neste caso hai que aplicar unha fórmula mate- mática. La cosa è matematica: se non gli rispondi materializzare I v. tr. [aux. avere] Materializar. Non smetterà di parlarti. A cousa é matemática: se non ha potuto materializzare il suo sogno di conoscere i materializzare 338

suoi nipotini. Non puido materializa-lo seu soño de Para referirse ó ‘matrimonio, parella de esposos’ en coñece-los seus netiños. II v. intr. pron. [aux. esse- italiano emprégase o termo máis xenérico coppia. re] Materializarse. Il progetto non si è materializza- matterello s.m. Rolete, rolo (de cociña). Il matterello to per colpa della nostra incostanza. O proxecto non si utilizza per stendere la pasta. O rolete utilízase se materializou por culpa da nosa inconstancia. para estende-la masa. maternità s.f. inv. 1 Maternidade. È felicissima per la mattina s.f. Mañá (parte do día). Questa mattina mi sua prossima maternità. Está felicísima pola súa sono alzato presto per andare al lavoro. Esta mañá próxima maternidade. È andata alla maternità tre erguinme cedo para ir ó traballo. # dalla mattina ore fa, ma il bambino non è ancora nato. Foi á maternidade hai tres horas, pero o neno aínda non alla sera: da mañá á noite; di prima mattina: pola naceu. # entrare in maternità: ter unha baixa por mañá cedo; ieri / domani mattina: onte / mañá maternidade. pola mañá; lunedì, martedì, ... mattina: o luns, o martes, ... pola mañá. OBS.: ten un uso máis fre- materno -a adx. 1 Maternal. L’istinto materno fa sì cuente que mattino. Para expresa-lo contido de che la gatta protegga i suoi piccoli. O instinto mater- ‘mañá (día seguinte)’emprégase en italiano o termo nal fai que a gata protexa as súas crías. 2 Materno domani; a ‘mañá, madrugada’ corresponde a notte -a. L’unico alimento di questo bebè è il latte mater- (as tres da mañá, le tre di notte). no. O único alimento deste bebé é o leite materno. Da bambina, mio nonno materno mi portava dei mattinata (in-) loc. adv. Pola mañá. In mattinata non dolci. Cando era pequena, o meu avó materno traí- potrò, ma di pomeriggio verrò da te. Pola mañá non ame doces. # lingua materna: lingua materna; poderei, pero pola tarde irei á túa casa. scuola materna: educación infantil. mattino s.m. Mañá (parte do día). Era un bel matti- matita s.f. Lapis. Scrivo a matita per potere cancella- no d’inverno, freddo e luminoso. Era unha fermosa re gli errori. Escribo a lapis para poder borra-los mañá de inverno, fría e luminosa. # dal mattino erros. # disegno a matita: debuxo a lapis; matita alla sera: da mañá á noite; di buon / di primo mat- per gli occhi, per le labbra: lapis de ollos, de tino: pola mañá cedo; il mattino della vita: os pri- labios; temperare la matita: afia-lo lapis. meiros anos da xuventude; sul far del mattino: á alba. OBS.: o seu uso é menos frecuente que mattina. matricola s.f. 1 Matrícula. Le matricole aumentano nelle facoltà scientifiche. As matrículas aumentan matto -a I adx. Tolo -a, chalado -a, louco -a (tamén nas facultades de ciencias. 2 Rexistro. Mio bisnon- fig.). È diventata matta e ha minacciato di morte la no appare iscritto nella matricola degli ufficiali del famiglia. Volveuse tola e ameazou de morte a fami- 1851. Meu bisavó aparece inscrito no rexistro dos lia. Era matto per la sua compagna. Estaba tolo pola oficiais de 1851. 3 Estudiante do primeiro curso na súa compañeira. Non ho mai capito le tue idee matte Universidade. 4 Novato -a. La matricola del nostro sulla moda. Nunca entendín as túas ideas tolas ufficio impara in fretta. O novato da nosa oficina sobre a moda. Ho una voglia matta di andare in aprende á présa. ♦ Para referirse á ‘matrícula do vacanza. Teño unhas ganas tolas de ir de vacacións. coche’ en italiano emprégase o termo targa, para II s. Tolo -a, chalado -a, louco -a (tamén fig.). Dalla ‘matrícula (acción de matricularse)’ iscrizione e folla è uscito un matto che ha cominciato a urlare e para ‘matrícula de honor’ lode. a saltare. Da multitude saíu un tolo que comezou a matrigna s.f. Madrasta. La protagonista della fiaba berrar e a saltar. Fa troppo freddo; se vai in giro con era disprezzata dalla sua matrigna. A protagonista questa maglietta sei matto. Vai demasiado frío; se do conto era desprezada pola súa madrasta. andas por aí con esta camiseta estás tolo. # andare matto per: estar tolo por; essere matto da legare: matrimoniale adx. Matrimonial, conxugal. Il vinco- estar tolo de atar; fossi matto!: ¡nin tolo!; scacco lo matrimoniale crea dei diritti e dei doveri fra i matto: xaque mate; una gabbia di matti: unha coniugi. O vínculo matrimonial crea uns dereitos e casa de tolos; volere un bene matto: querer con uns deberes entre os cónxuxes. loucura. matrimonio s.m. 1 Matrimonio. In passato il matri- mattone s.m. Ladrillo. Hanno innalzato un muro di monio rispondeva spesso a interessi sociali. No mattoni tra la loro proprietà e la mia. Levantaron un pasado o matrimonio respondía a miúdo a intereses muro de ladrillos entre a súa propiedade e a miña. sociais. Dopo dieci anni di matrimonio hanno chie- # essere un mattone: ser pesado; mattone refrat- sto il divorzio. Despois de dez anos de matrimonio tario: ladrillo refractario. pediron o divorcio. 2 Voda, casamento. Il matrimo- nio di mio fratello avrà luogo in luglio. A voda do mattonella s.f. Baldosa. Ho messo un tappeto perché meu irmán terá lugar en xullo. # matrimonio civi- le mattonelle sono un po’ logore. Puxen unha alfom- le, religioso: matrimonio polo civil, pola igrexa. ♦ bra porque as baldosas están un pouco gastadas. 339 meccanico mattutino -a I adx. Matutino -a. I suoi primi compi- que lle construíran un mausoleo para que todos ti mattutini consistevano nella cura degli animali. As recordaran a súa riqueza. súas primeiras tarefas matutinas consistían no coi- mazza s.f. 1 Pao. Aveva preso una mazza per difen- dado dos animais. II s.m. Matinas, matíns. I mona- dersi dai malfattori. Collera un pao para defenderse ci entravano in chiesa per il mattutino con facce son- dos malfeitores. 2 Maza (de ferreiro ou para romper nolente. Os monxes entraban na igrexa para as matinas con caras somnolentas. Si svegliava quan- pedras). Il fabbro ferraio batte il ferro di cavallo con do le campane suonavano a mattutino. Espertaba una mazza. O ferreiro golpea a ferradura cunha cando as campás tocaban a matinas. maza. # mazza da baseball: bate de béisbol; mazza ferrata: maza (arma). maturare I v. intr. [aux. essere] Madurar, madurecer (tamén fig.). Lascia le mele sull’albero perché matu- mazzo s.m. 1 Ramo (de flores). Il suo fidanzato le ha rino ancora di più. Deixa as mazás na árbore para regalato un mazzo di rose. O seu noivo regaloulle un que maduren aínda máis. Questa ragazza è matura- ramo de rosas. 2 Mada, manchea, presa. Voglio un ta molto da quando ha cominciato il corso di laurea. chilo di pere e un mazzo di spinaci. Quero un quilo Esta rapaza madurou moito dende que comezou a de peras e unha mada de espinacas. 3 Feixe, fato. carreira. II v. tr. [aux. avere] Madurar (tamén fig.). Mi dai quel mazzo di matite colorate? ¿Dásme L’esposizione al sole fa maturare la frutta. A exposi- aquel feixe de lapis de cores? 4 Baralla. Non pos- ción ó sol fai madura-los froitos. Le difficoltà di siamo giocare a carte se il mazzo non è completo. questi anni ti matureranno. As dificultades destes Non podemos xogar ás cartas se a baralla non está anos madurarante. Ho maturato il progetto con il completa. contributo delle vostre idee. Madurei o proxecto coa me pron. pers. sing. 1 Min. Voleva vedere me, non te. contribución das vosas ideas. Quería verme a min, non a ti. Porti questi fiori a maturazione s.f. Maduración (tamén fig.). Per la me? ¿Tráesme estas flores a min? Fidatevi di me e maturazione dell’uva si richiede sole d’estate. Para non vi preoccupate. Fiádevos de min e non vos pre- a maduración da uva precísase sol no verán. La ocupedes. Mio figlio è alto come me. O meu fillo é maturazione del suo stile pittorico fu un processo alto coma min. 2 (seguido dos pron. lo, la, li, le ou lungo. A maduración do seu estilo pictórico foi un ne) Me. Non posso dirti chi me l’ha raccontato. Non proceso longo. Bisognava lasciar passare un tempo che podo dicir quén mo contou. Parlamene. Fálame di maturazione per un’idea così azzardata. Había diso. # povero me: pobre de min; secondo me: que deixar pasar un tempo de maduración para dende o meu punto de vista; tra me, tra me e me: unha idea tan arriscada. para os meus adentros. maturità s.f. inv. 1 Madurez, madureza. Nelle opere meandro s.m. Meandro. Da quell’altezza si aveva di maturità, questo romanziere mostra un pensiero una bella vista sui meandri del fiume. Dende aque- più coerente. Nas obras de madurez, ese novelista la altura tíñase unha bonita vista dos meandros do mostra un pensamento máis coherente. Secondo lei río. la maturità è una fase della vita serena e felice. Segundo ela, a madurez é unha fase da vida serena meccanica s.f. Mecánica (tamén fig.). La meccanica e feliz. 2 Diploma que se obtén ó termo dos estudios è una parte della fisica. A mecánica é unha parte da medios superiores. # esame di maturità: exame física. Se hai una macchina devi sapere un po’ di que ten lugar ó termo dos estudios medios superio- meccanica. Se tes un coche debes saber un pouco de res, como paso previo para os estudios universita- mecánica. La meccanica di un motore diesel è rios. diversa di quella di un motore a benzina. A mecáni- maturo -a I adx. 1 Maduro -a, chegado -a. Siamo in ca dun motor diesel é distinta da dun motor de gaso- settembre e quest’uva non è ancora matura! lina. (ext.) Oggi abbiamo studiato la meccanica ¡Estamos en setembro e esta uva inda non está della digestione umana. Hoxe estudiámo-la mecáni- madura! 2 Maduro -a (persoa, idade). Sembrava un ca da dixestión humana. OBS.: pl. meccaniche. uomo maturo, con molti capelli bianchi. Semellaba meccanico -a I adx. Mecánico -a (tamén fig.). Nelle un home maduro, con moitas canas. 3 (fig.) Maduro officine meccaniche si riparano le macchine. Nos -a (equilibrado, asisado). Non credo che tu sia talleres mecánicos repáranse os coches. Il lavoro abbastanza matura per assumere queste responsabi- artigianale è sostituito da quello meccanico. O tra- lità. Non creo que sexas bastante madura para asu- ballo artesanal é substituído polo mecánico. (ext.) mir estas responsabilidades. Assicurami che è una L’ho detto in un modo meccanico, senza pensarci. decisione matura e prudente. Asegúrame que é unha Díxeno dun xeito mecánico, sen pensalo. II s. decisión madura e prudente. Mecánico -a (persoa). Il meccanico mi consiglia di mausoleo s.m. Mausoleo. Si è fatto costruire un mau- non utilizzare la macchina in queste condizioni. O soleo perché tutti ricordassero la sua ricchezza. Fixo mecánico aconséllame non utiliza-lo coche nestas meccanismo 340

condicións. OBS.: m. pl. meccanici, f. pl. meccani- Utilizzano un mediatore per vendere i loro prodotti che. a quella ditta. Utilizan un corredor para vende-los meccanismo s.m. Mecanismo (tamén fig.). È interes- seus productos a aquela empresa. II adx. Mediador sante vedere funzionare il meccanismo di un orolo- -ora, intermediario -a. Il diplomatico mediatore era gio. É interesante ver funciona-lo mecanismo dun il rappresentante dell’Unione Europea. O diplomáti- reloxo. (ext.) Non conosco il meccanismo di elabo- co mediador era o representante da Unión Europea. razione delle leggi. Non coñezo o mecanismo de ela- # mediatore commerciale: corredor de comercio. boración das leis. mediazione s.f. 1 Mediación. La mediazione nella mecenate s. Mecenas. I Medici svolsero a Firenze un guerra diventa ogni giorno più difficile. A media- ruolo importante come mecenati di artisti e scritto- ción na guerra vólvese cada día máis difícil. 2 ri. Os Médici desenvolveron en Florencia un papel Corretaxe. La sua mediazione in quell’affare importante como mecenas de artistas e escritores. ammonta a una somma considerevole. A súa corre- medaglia s.f. Medalla. Quando è nato, i nonni gli taxe naquel negocio ascende a unha suma conside- hanno regalato una medaglia d’oro. Cando naceu, rable. os avós regaláronlle unha medalla de ouro. Pensa di medicamento s.m. Medicamento, fármaco, medici- poter ottenere qualche medaglia alle olimpiadi. na. Chiederò al dottore un medicamento per questo Pensa que pode obter algunha medalla nas olimpí- dolore. Pedireille ó doutor un medicamento para adas. # medaglia al valore civile, militare: meda- esta dor. lla ó valor civil, militar; medaglia d’argento, di bronzo, d’oro: medalla de prata, de bronce, de medicare v. tr. [aux. avere] Tratar unha ferida con ouro; medaglia olimpionica: medalla olímpica; medicamentos e apósitos. OBS.: io medico, tu medi- ♦ rovescio della medaglia: a outra cara da moeda. chi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. Para referirse a ‘medicar’ en italiano emprégase a expresión som- medesimo -a I adx. demostr. 1 Mesmo -a. Abbiamo ministrare medicinali. la medesima opinione su questo tema. Témo-la mesma opinión sobre este tema. 2 (tras un pron. medicina s.f. 1 Medicina (ciencia e actividade). La pers.) En persoa. Lui medesimo affermerà che è medicina studia le malattie, la loro cura e preven- vero. El en persoa afirmará que é certo. II pron. zione. A medicina estudia as enfermidades, a súa demostr. Mesmo -a. Il medesimo ha dato ordine di cura e prevención. Esercita la medicina da cinque sistemare la faccenda. O mesmo deu orde de arran- anni al policlinico. Exerce a medicina desde hai xa-lo asunto. OBS.: medesimo úsase menos que stes- cinco anos no policlínico. 2 Medicina, medicamen- so. to, fármaco. Vado in farmacia per comprare delle media s.f. 1 Media (valor intermedio). Vado a veder- medicine. Vou á farmacia para comprar unhas li in media due fine settimana al mese. Vounos ver medicinas. 3 (fig.) Medicina, medicamento. La unha media de dúas fins de semana ó mes. 2 Nota medicina di cui hai bisogno è una settimana di media. Per entrare in questa facoltà si richiede una vacanze. A medicina que precisas é unha semana de media alta. Para entrar nesta facultade precísase vacacións. # facoltà di medicina e chirurgia: unha nota media alta. # i media / mass media: os facultade de medicina; medicina legale: medicina medios de comunicación; in media: de media; le legal; medicina preventiva: medicina preventiva. medie: os tres primeiros anos do ensino secundario, medicinale I adx. Medicinal. Molte piante hanno ♦ (aprox.) o ensino secundario obrigatorio. Para proprietà medicinali. Moitas plantas teñen propie- referirse á ‘media (curta)’ en italiano emprégase o dades medicinais. II s.m. Medicamento, medicina, termo calza, para ‘media (ata a cintura)’ collant. fármaco. La farmacista guardò la data di scadenza mediante prep. Mediante. È diventato ricco median- del medicinale. A farmacéutica mirou a data de te strane operazioni finanziarie. Fíxose rico median- caducidade do medicamento. te estrañas operacións financeiras. medico -a I s. Médico -a, doutor -ora. La nostra mediare v. tr. [aux. avere] Mediar en, interceder en. medico è una donna giovane. A nosa médica é unha Le due parti volevano che una persona di prestigio muller nova. OBS.: a forma f. medica é rara en ita- mediasse l’accordo. As dúas partes querían que liano. II adx. Médico -a. È stato sottoposto a un trat- unha persoa de prestixio mediase no acordo. OBS.: tamento medico molto forte. Estivo sometido a un v. irreg. V. táboa 7. tratamento médico moi forte. # medico chirurgo: mediatore -trice I s. 1 Mediador -ora, intermediario médico cirurxián; medico condotto: médico de -a. Come mediatore devi cercare una soluzione al zona; medico di base / di famiglia: médico de fami- conflitto. Como mediador debes buscarlle unha lia; medico legale: médico legal. OBS.: m. pl. medi- solución ó conflicto. 2 Corredor -ora (comercial). ci, f. pl. mediche. 341 memoria medievale adx. Medieval. Il romanico è uno stile mela s.f. Mazá. Faremo una torta con le mele del artistico medievale. O románico é un estilo artístico giardino. Faremos unha torta coas mazás do xardín. medieval. # mela cotogna: marmelo. medio -a I adx. Medio -a. Era una donna di statura melanzana s.f. Berenxena. Solitamente preparo le media, magra e dai capelli castani. Era unha muller melanzane ripiene o alla parmigiana. Polo regular de estatura media, delgada e co pelo castaño. La preparo as berenxenas recheas ou á parmesana. conservazione di questi materiali richiede un’umidi- mellifluo -a adx. Melindroso -a. Ho capito che non tà media del 40%. A conservación destes materiais era sincero perché la sua voce era diventata melli- esixe unha humidade media do 40%. II s.m. Maior, flua. Entendín que non era sincero porque a súa voz pai de todos (dedo). Portava un anello d’oro al volvérase melindrosa. ♦ Para referirse ó ‘melífluo, medio. Levaba un anel de ouro no maior. # ceto meloso’ en italiano pódese emprega-lo termo dolce. medio: clase (social) media; scuola media: ensino medio. melma s.f. Lama, bulleiro, lodo. Sentiva sotto i piedi la melma della palude. Sentía baixo os pés a lama mediocre adx. Mediocre. Non è contenta perché ha do pantano. un salario mediocre. Non está contenta porque ten un salario mediocre. Non gli è piaciuto; gli è sem- melo s.m. Maceira. Ci sono cinque meli nell’orto. brato un film mediocre. Non lle gustou; pareceulle Hai cinco maceiras na horta. un filme mediocre. melodia s.f. Melodía. Non avevo mai sentito questa mediocrità s.f. inv. Mediocridade. In quell’ambiente melodia. Nunca oíra esta melodía. (ext.) Sul far di mediocrità assoluta nessuno ha aspirazioni. della sera i grilli interpretavano la loro melodia. Ó Naquel ambiente de mediocridade absoluta ninguén solpor os grilos interpretaban a súa melodía. ten aspiracións. melodioso -a adx. Melodioso -a, melódico -a. medioevale V. medievale. L’italiano è una lingua dolce e melodiosa. O italia- no é unha lingua doce e melodiosa. meditare I v. tr. [aux. avere] 1 Meditar. Medita que- sta idea e domani ne riparleremo. Medita esta idea e melone s.m. Melón. La polpa del melone può essere mañá volveremos falar. 2 Estudiar, analizar, consi- bianca, gialla o arancione. A polpa do melón pode derar. Stai meditando il modo di uscire da qui? ser branca, amarela ou laranxa. ¿Estás estudiando o modo de saír de aquí? II v. intr. membrana s.f. Membrana. Il timpano è una mem- [aux. avere] Meditar, reflexionar. Quando l’ho tro- brana delicata. O tímpano é unha membrana delica- vato meditava sui tuoi consigli. Cando o atopei da. La cellula si divide in membrana, citoplasma e meditaba sobre os teus consellos. OBS.: io medito; v. nucleo. A célula divídese en membrana, citoplasma irreg. V. táboa 1. e núcleo. meditazione s.f. Meditación, reflexión. Prendeva membro s.m. Membro. Dopo tanti giorni a letto tutte le decisioni dopo una profonda meditazione. aveva le membra intorpidite. Despois de tantos días Tomaba tódalas decisións tras unha profunda medi- na cama tiña os membros entumecidos. Mio padre tación. era membro dell’associazione. O meu pai era mem- mediterraneo -a adx. Mediterráneo -a. L’arancio è bro da asociación. OBS.: fai o f. pl. membra para un albero di clima mediterraneo. A laranxeira é referirse ás partes do corpo consideradas colectiva- unha árbore de clima mediterráneo. mente, m. pl. membri para referirse ás persoas que forman parte dun grupo e ás partes do corpo consi- meglio I adv. Mellor. Lei guida meglio di me. Ela deradas invididualmente. conduce mellor ca min. II adx. compar. inv. Mellor. Questo libro è meglio dell’altro. Este libro é mellor memorabile adx. Memorable. Nel 1861, in quell’an- có outro. Invece di andare da lui, mi sembra meglio no memorabile, si produsse l’unificazione italiana. telefonargli. En vez de ir á súa casa, paréceme No 1861, naquel ano memorable, produciuse a uni- mellor chamalo por teléfono. III s.m. Mellor. Il ficación italiana. meglio che possiamo fare in queste circostanze è memoria s.f. 1 Memoria. Dice di avere buona memo- stargli vicino. O mellor que podemos facer nestas ria, ma si dimentica sempre gli appuntamenti. Di circunstancias é estar cerca del. # alla bell’e que ten boa memoria, pero esquece sempre as citas. meglio / alla meglio: o mellor posible; andare di (ext.) Devi ampliare la memoria del computer. Tes bene in meglio: mellorar cada vez máis; andare que amplia-la memoria do ordenador. 2 Recordo, per il meglio: ir o mellor posible; avere la meglio: lembranza. Conservo una memoria confusa dei miei consegui-lo mellor; cambiare in meglio: cambiar a nonni. Conservo un recordo confuso dos meus avós. mellor; fare del proprio meglio: facer todo o que Aveva una fotografia come memoria di quegli anni se pode; per il meglio: no mellor modo. felici. Tiña unha fotografía como recordo daqueles memorizzare 342

anos felices. 3 (en pl.) Memorias. Hanno già pub- era un po’ di comprensione. O menos que esperaba blicato le memorie di quell’artista. Xa publicaron as del era un pouco de comprensión. # a meno di / memorias daquel artista. # a memoria: de memo- che: a menos que; fare a meno di: prescindir de; in ria; rinfrescare la memoria: refresca-la memoria. meno che non si dica: en menos que canta un galo; memorizzare v. tr. [aux. avere] Memorizar. Prima meno male: menos mal; né più né meno: nin máis memorizzi il numero e poi distruggi il biglietto. nin menos; parlare del più e del meno: falar de Primeiro memoríza-lo número e logo destrúe-la cousas irrelevantes; più o meno: máis ou menos; nota. venir meno: desmaiarse; venir meno (qualcosa): faltar (algo). menare I v. tr. [aux. avere] 1 (literario ou rexional) Levar. Il contadino mena le mucche alla stalla. O mensa s.f. Comedor (de colexio, empresa...). campesiño leva as vacas á corte. Dalla morte della Ceniamo alla mensa universitaria. Ceamos no come- moglie menava una vita ritirata. Dende a morte da dor universitario. muller levaba unha vida retirada. 2 Dar (golpes). mensile I adx. Mensual. Il suo stipendio mensile è Come risposta a quell’insulto gli menò un pugno. alto perché occupa un posto di responsabilità. O seu Como resposta a aquel insulto deulle unha puñada. soldo mensual é alto porque ocupa un posto de res- 3 Pegar, bater, zoscar. Se vuoi che ti meni continua ponsabilidade. II s.m. 1 Mensualidade. Il 28 paga il così. Se queres que che pegue continúa así. II v. refl. mensile ai suoi impiegati. O 28 págalle-la mensua- recíp. [aux. essere] Pegarse, baterse, zoscarse. I due lidade ós seus empregados. 2 Publicación mensual. bambini litigavano e si menavano ogni giorno. Os Vado in edicola a comprare un mensile di musica. dous nenos discutían e pegábanse tódolos días. # Vai ó quiosco comprar unha publicación mensual de menare il can per l’aia: falar dando rodeos; mena- música. re (qualcosa) in lungo / per le lunghe: facer (algo) polo camiño máis longo; menare la coda: move-la menta s.f. Menta. La menta è una pianta aromatica. A cola; menare la lingua: falar mal; menare le menta é unha planta aromática. Preferisci le cara- mani: pegar; menare (qualcuno) per il naso: melle alla menta o alla fragola? ¿Prefíre-los cara- tomarlle o pelo (a alguén). melos de menta ou de amorodo? mendicare I v. tr. [aux. avere] 1 Mendigar, pedir. Era mentale adx. Mental. L’isteria è una malattia menta- costretto a mendicare il pane per vivere. Estaba le. A histeria é unha enfermidade mental. Facendo obrigado a mendiga-lo pan para vivir. 2 (fig.) un calcolo mentale, saranno dieci milioni. Facendo Mendigar. Mendicava la protezione del capogrup- un cálculo mental, serán dez millóns. po. Mendigaba a protección do xefe do grupo. II v. mentalità s.f. inv. Mentalidade. Tuo nonno ha una intr. [aux. avere] Pedir (esmola). Due vagabondi mentalità diversa e tu non puoi cambiargliela. O teu mendicano davanti alla porta della chiesa. Dous avó ten unha mentalidade distinta e ti non podes vagabundos piden diante da porta da igrexa. OBS.: cambiarlla. io mendico, tu mendichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. mente s.f. Mente. Devi prendere questa decisione con mendicità s.f. inv. Mendicidade. Negli anni di crisi la mente, non con il cuore. Debes tomar esta deci- economica la mendicità è aumentata molto. Nos sión coa mente, non co corazón. Quell’economista anos de crise económica a mendicidade aumentou ha una mente lucida. Aquel economista ten unha moito. mente lúcida. Vedendo quei paesaggi gli sono pas- menefreghismo s.f. Pasotismo. Il menefreghismo è sati per la mente mille ricordi. Vendo aquelas paisa- un atteggiamento passivo e indifferente. O pasotis- xes pasáronlle pola mente mil recordos. Ti chiedo di mo é unha actitude pasiva e indiferente. concentrare la mente in questo problema. Pídoche menefreghista s. Pasota. Facendo il menefreghista que concéntre-la mente neste problema. # essere non risolverai i problemi. Facendo o pasota non una bella mente: ser unha mente preclara; far resolvera-los problemas. OBS.: m. pl. menefreghisti. mente locale: concentrarse nun tema; levarsi (qualcuno o qualcosa) dalla mente: non preocu- meno I adv. 1 Menos. Oggi ho lavorato meno di ieri. parse máis (por alguén ou por algo); mettersi Hoxe traballei menos que onte. Sette meno quattro (qualcosa) in mente: meterse (algo) na cabeza; sal- fa tre. Sete menos catro dá tres. 2 Baixo cero. tare in mente: pasar pola cabeza; tenere a mente: Quest’inverno la temperatura è scesa fino a meno recordar; uscire di mente: esquecer; venire in dieci. Este inverno a temperatura baixou ata dez mente: volver a acordarse de. baixo cero. II prep. Menos, agás, excepto. Ha invi- tato tutti meno me. Invitou a todos menos a min. III mentire v. intr. [aux. avere] Mentir. Hai mentito tante adx. compar. inv. Menos. Hanno meno giorni di volte che non posso crederti. Mentiches tantas veces vacanze di voi. Teñen menos días de vacacións ca que non podo crerte. OBS.: io mento / mentisco, tu vós. IV s.m. inv. Menos. Il meno che aspettava da lui menti / mentisci. 343 meridione mento s.m. Queixo, queixelo. Aveva un mento pro- mercantes. # diritto mercantile: dereito mercantil; minente nascosto da una folta barba. Tiña un queixo marina mercantile: mariña mercante. prominente escondido por unha barba espesa. mercato s.m. 1 Mercado, praza. Solitamente vado al mentre conx. 1 Mentres, entrementres, namentres. mercato per comprare verdura. Normalmente vou ó Mi hanno rubato la borsa mentre parlavo con lei. mercado para comprar verdura. 2 Mercado, feira. Il Roubáronme o bolso mentres falaba con ela. giorno di mercato molti contadini venivano in città. Divertitevi mentre non avete responsabilità. O día de mercado moitos campesiños viñan á cida- Divertídevos mentres non tedes responsabilidades. de. 3 Mercado (comercio dun producto). Ai nostri 2 Mentres que. Io ti credevo, mentre tu m’inganna- giorni, il mercato è saturato di certi prodotti agrico- vi. Eu críate, mentres que ti estabas a enganarme. # li. Nos nosos días, o mercado está saturado de cer- in quel mentre: naquel intre. tos productos agrícolas. 4 Mercado (operacións menu s.m. inv. 1 Menú. Non mi è piaciuto il menu comerciais). Il mercato è retto dalle leggi della della cena. Non me gustou o menú da cea. 2 Menú, domanda e dell’offerta. O mercado está rexido carta. Cameriere, per favore, potrebbe portarci il polas leis da oferta e da demanda. # a buon mer- menu? Camareiro, por favor, ¿podería traérno-lo cato: barato -a; economia di mercato: economía menú? de mercado; fare un mercato: facer barullo; mer- cato all’ingrosso, al minuto: mercado por xunto, menzionare v. tr. [aux. avere] Mencionar, citar. Nel polo miúdo; mercato del lavoro: mercado de traba- suo discorso ha menzionato i grandi scrittori otto- llo; mercato nero: mercado negro. centeschi. No seu discurso mencionou os grandes escritores do século XIX. merce s.f. Mercadoría, mercancía, xénero. Ci ha offerto una merce di prima qualità. Ofreceunos unha menzione s.f. Mención. La menzione della recente mercadoría de primeira calidade. # treno merci: guerra rattristò l’auditorio. A mención da recente tren de mercadorías. guerra entristeceu o auditorio. # far menzione: mencionar. mercoledì s.m. inv. Mércores, corta feira. Voleva par- tire mercoledì, ma venerdì era ancora qui. Quería menzogna s.f. Mentira, embuste. Pensi che io possa saí-lo mércores, pero o venres inda estaba aquí. ancora credere alle tue menzogne? ¿Pensas que eu inda podo crer nas túas mentiras? mercurio s.m. Mercurio. Hg è il simbolo chimico del mercurio. Hg é o símbolo químico do mercurio. meraviglia s.f. Marabilla. Gli occhi del bambino esprimevano la meraviglia suscitata dal racconto. Os merda s.f. Merda (tamén fig.). Esci sempre dalla stal- ollos do neno expresaban a marabilla suscitada la con le scarpe sporche di merda! ¡Sempre saes da polo relato. Il paesaggio siciliano è una meraviglia. corte cos zapatos manchados de merda! Questa A paisaxe siciliana é unha marabilla. # a meravi- lavatrice è una merda, non ha mai funzionato bene. glia: de marabilla. Esta lavadora é unha merda, nunca funcionou ben. # merda!: ¡merda! meravigliare I v. tr. [aux. avere] Marabillar, abraiar, encandear. Il suo ultimo libro meravigliò i suoi let- merenda s.f. Merenda. Alle quattro, dopo la scuola, tori. O seu último libro marabillou os seus lectores. la mamma gli dà la merenda. Ás catro, despois da II v. intr. pron. [aux. essere] Marabillarse, admirar- escola, a nai dálle a merenda. # far merenda: se, asombrarse. I tuoi successi non mi meravigliano toma-la merenda. perché sei bravissimo. Os teus éxitos non me mara- meridionale I adx. Meridional. La Campania si trova billan porque es moi bo. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. nella parte meridionale dell’Italia. A Campania ató- meraviglioso -a adx. 1 Marabilloso -a, extraordina- pase na parte meridional de Italia. Il clima meri- rio -a, fantástico -a. Quel ragazzo aveva degli occhi dionale è più caldo di quello settentrionale. O clima castani meravigliosi. Aquel rapaz tiña uns ollos cas- meridional é máis cálido que o septentrional. II s. taños marabillosos. 2 Marabilloso -a, excepcional, Meridional. Si dice che i meridionali siano estro- prodixioso -a. È una donna di un’intelligenza mera- versi e allegri. Dise que os meridionais son extra- vigliosa. É unha muller dunha intelixencia marabi- vertidos e alegres. llosa. meridione s.m. Sur. A mezzogiorno il sole si trova a mercantile I adx. Mercantil. Ha fatto uno studio sulle meridione. Ás doce o sol atópase ó Sur. Nel mio attività mercantili del Cinquecento. Fixo un estudio prossimo viaggio in Spagna, mi piacerebbe visitare sobre as actividades mercantís do século XVI. II il meridione. Na miña próxima viaxe a España, gus- s.m. Mercante (barco). I nostri prodotti vengono taríame visita-lo sur. OBS.: emprégase coa maiúscu- trasportati in America su grossi mercantili. Os nosos la para referirse ó conxunto das rexións do sur de productos son transportados a América en grandes Italia. meringa 344 meringa s.f. Merengue. Hai mangiato troppe merin- ¡Mesturástesvos cos peores delincuentes! # mesco- ghe. Comiches demasiados merengues. OBS.: pl. lare le carte: baralla-las cartas. OBS.: io mescolo; meringhe. v. irreg. V. táboa 1. meritare v. tr. [aux. avere] Merecer. Meritava quella mese s.m. Mes. L’anno è diviso in dodici mesi. O ano vittoria, ma non ha avuto fortuna. Merecía esa vic- divídese en doce meses. La mia cagna ha avuto dei toria, pero non tivo sorte. # se lo merita!: ¡estalle cagnolini due mesi fa. A miña cadela tivo cadelos ben! OBS.: io merito; v. irreg. V. táboa 1. hai dous meses. merito s.m. 1 Mérito. Il merito è soltanto tuo, perché messa s.f. Misa. Ogni domenica va a messa. Tódolos hai studiato molto. O mérito é só teu, porque estu- domingos vai á misa. Verdi compose una messa di diaches moito. 2 Virtude. Il suo merito principale è requiem per il primo anniversario della morte di la laboriosità. A súa virtude principal é a laboriosi- Manzoni. Verdi compuxo unha misa de réquiem dade. 3 (ext.) Miolo, cerna, núcleo. Entriamo nel para o primeiro aniversario da morte de Manzoni. # merito della questione. Entremos no miolo da cues- fare dire una messa per (qualcuno): facer dicir tión. # a pari merito: empatados -as; in merito a: unha misa por (alguén). respecto a; per merito di: gracias a. messaggero -a s. Mensaxeiro -a. Un messaggero gli merletto s.m. Encaixe (tecido). Alle nozze della portò una lettera di sua madre. Un mensaxeiro figlia portava uno scialle di merletto. Na voda da levoulle unha carta da súa nai. filla levaba un chal de encaixe. messaggio s.m. Mensaxe (tamén fig.). Un tuo amico merlo -a s. 1 Merlo -a. Il merlo è nero e ha il becco ti ha lasciato un messaggio urgente. Un amigo teu giallo. O merlo é negro e ten o bico amarelo. 2 (fig.) deixouche unha mensaxe urxente. Abbiamo ascolta- Inxenuo -a, cándido -a, miñaxoia. Se credi alla sto- to alla radio il messaggio del Papa ai giovani. ria che ti ha raccontato sei proprio un merlo. Se lle Escoitamos pola radio a mensaxe do Papa ós novos. cre-la historia que che contou es verdadeiramente Il messaggio del filosofo non fu capito dai contem- un inxenuo. 3 Amea. La freccia non raggiunse il poranei. A mensaxe do filósofo non foi comprendida guerriero, protetto dai merli della torre. A frecha polos contemporáneos. non alcanzou o guerreiro, protexido polas ameas da messicano -a I adx. Mexicano -a. Acapulco è una torre. delle più famose città messicane. Acapulco é unha merluzzo s.m. Bacallao (fresco). Ho preparato mer- das cidades mexicanas máis famosas. II s. luzzo al forno. Preparei bacallao ó forno. Mexicano -a. Ho conosciuto un gruppo di messica- ni che studiano in Italia da tre anni. Coñecín un meschinità s.f. inv. Mesquindade. Il loro pessimo grupo de mexicanos que estudian en Italia dende comportamento ha dimostrato la loro meschinità. O hai tres anos. seu pésimo comportamento demostrou a súa mes- quindade. La tavola rotonda è stata deludente: mestiere s.m. 1 Oficio. Se non vuoi studiare devi hanno detto soltanto meschinità. A mesa redonda foi imparare un mestiere. Se non queres estudiar tes decepcionante: dixeron só mesquindades. que aprender un oficio. 2 Mester (oficio manual). Imparò il mestiere di falegname lavorando con suo meschino -a adx. Mesquiño -a. Lavora molto, ma gli padre. Aprendeu o mester de carpinteiro traballan- pagano un salario meschino. Traballa moito, pero do co seu pai. # essere del mestiere: ser do oficio; páganlle un salario mesquiño. Ha risposto in un ferri del mestiere: ferramentas do oficio; incerti modo assai meschino alle loro cortesi richieste. del mestiere: cousas do oficio. Respondeu dun xeito bastante mesquiño ás súas amables peticións. mestolo s.m. Cullerón, cazo. Prendi un mestolo per versare la minestra. Colle un cullerón para bota-la mescolanza s.f. Mestura (de elementos diferentes). In sopa. questo palazzo si avverte subito la mescolanza di stili architettonici. Neste pazo advírtese rapidamen- mestruazione s.f. Regra, menstruación. Con la te a mestura de estilos arquitectónicos. menopausa cessano le mestruazioni. Coa menopau- sa cesa a regra. mescolare I v. tr. [aux. avere] 1 Mesturar. Prima me- scoli tutti gli ingredienti e poi metti la pasta nel meta s.f. 1 Meta (punto de chegada). La meta del nos- forno. Primeiro mesturas tódolos ingredientes e tro viaggio sarà la Sardegna. A meta da nosa viaxe logo méte-la pasta no forno. 2 Mexer, remover, será a Sardeña. 2 (fig.) Meta, fin, obxectivo. Devi proporti una meta nella vita. Debes propoñerte unha revolver. La besciamella si attaccherà se non la me- ♦ scoli durante la cottura. O bechamel pegarase se meta na vida. Para referirse á ‘meta deportiva’en non o mexes durante a cocción. II v. intr. pron. [aux. italiano emprégase o termo traguardo. essere] Mesturarse. Che vergogna! Vi siete mesco- metà s.f. inv. 1 Metade (parte dun todo). Ognuno dei lati con i peggiori delinquenti! ¡Que vergoña! due soci riceverà la metà dei guadagni. Cada un dos 345 mettere

dous socios recibirá a metade das ganancias. 2 Despois dunha análise meticulosa de tódolos deta- Metade, medio. A metà del film mi sono addormen- lles poderei dárvo-la miña opinión. tata. Na metade do filme adormecín. # a metà prez- metodo s.m. 1 Método, sistema. Il metodo di lavora- zo: a metade de prezo; dire le cose a metà: non zione di questo orefice è molto tradizionale. O dicir todo o que se sabe; dolce metà: media laran- método de traballo deste ourive é moi tradicional. 2 xa; fare a metà: facer / ir a medias; lasciare a Método (para a aprendizaxe). Mi hanno raccoman- metà: deixar pola metade; metà... e metà...: meta- dato un metodo tedesco di pianoforte. de... e metade...; per metà: á metade. Recomendáronme un método alemán de piano. 3 metafora s.f. Metáfora. La metafora designa simboli- Método, procedemento, medio. Si serve di metodi camente un oggetto. A metáfora designa simbolica- molto severi per trattare gli impiegati. Sérvese de mente un obxecto. # parlare fuor di metafora: métodos moi severos para trata-los empregados. falar claramente; parlare per metafore / sotto metrica s.f. Métrica. Se tu avessi studiato un po’ di metafora: falar de maneira encuberta. metrica, sapresti che questa composizione è una metallico -a adx. Metálico -a. Negli scavi hanno tro- ballata. Se estudiaras un pouco de métrica, saberías vato un piccolo oggetto metallico, forse una mone- que esta composición é unha balada. OBS.: pl. metriche. ta. Nas escavacións atoparon un pequeno obxecto metálico, quizais unha moeda. Una voce metallica metrico -a adx. Métrico -a. Il sistema metrico deci- gli rispose che quel numero di telefono non esisteva. male è utilizzato nella maggior parte dei paesi. O Unha voz metálica respondeulle que aquel número sistema métrico decimal úsase na maior parte dos de teléfono non existía. OBS.: m. pl. metallici, f. pl. países. Il sonetto è una forma metrica inventata pro- metalliche. babilmente da Giacomo da Lentini. O soneto é unha forma métrica inventada probablemente por metallo s.m. Metal. I metalli sono buoni conduttori Giacomo da Lentini. OBS.: m. pl. metrici, f. pl. dell’elettricità. Os metais son bos conductores da metriche. electricidade. Il bambino giocava con piccole mac- chine di metallo. O neno xogaba con coches peque- metro s.m. Metro. Un metro equivale a cento centi- nos de metal. metri. Un metro equivale a cen centímetros. Ha por- tato il metro per verificare le dimensioni della metallurgia s.f. Metalurxia. In questa zona, la metal- camera. Trouxo o metro para verifica-las dimen- lurgia è l’attività industriale più importante. Nesta sións do cuarto. L’endecasillabo è il metro preferito zona, a metalurxia é a actividade industrial máis da quest’autore. O hendecasílabo é o metro preferi- importante. OBS.: pl. metallurgie. do por este autor. # metro cubo: metro cúbico; metallurgico -a adx. Metalúrxico -a. La produzione metro quadrato / quadro: metro cadrado; valuta- metallurgica è aumentata grazie allo sviluppo di re con lo stesso metro: valorar segundo os mesmos nuove tecniche. A producción metalúrxica aumen- criterios. tou gracias ó desenvolvemento de novas técnicas. metropoli s.f. inv. Metrópole (cidade). Milano è una OBS.: m. pl. metallurgici, f. pl. metallurgiche. grande metropoli. Milán é unha gran metrópole. metamorfosi s.f. inv. Metamorfose (tamén fig.). Certi metropolitana s.f. Metropolitano, metro. Per andare animali subiscono una metamorfosi nel corso della alla stazione prenderò la metropolitana. Para ir á loro vita. Certos animais sofren unha metamorfose estación collerei o metropolitano. OBS.: emprégase no curso da súa vida. Un’opera di Ovidio narra comunmente a abreviatura metrò (la metrò di metamorfosi di esseri umani o mitologici. Unha Roma: o metro de Roma). obra de Ovidio narra metamorfoses de seres huma- mettere I v. tr. [aux. avere] 1 Poñer (colocar). nos ou mitolóxicos. La metamorfosi del suo caratte- Metterò tutti i libri di storia su quello scaffale. re è dovuta a problemi personali. A metamorfose do Poñerei tódolos libros de historia naquel estante. seu carácter débese a problemas persoais. Non mettere i piedi qui perché è bagnato. Non póña- meteorologia s.f. Meteoroloxía. Studia meteorologia los pés aquí porque está mollado. Metti un maglio- per conoscere i fenomeni atmosferici. Estudia mete- ne, fuori fa freddo. Pon un xersei, fóra vai frío. 2 oroloxía para coñece-los fenómenos atmosféricos. Meter (introducir). Ha messo le chiavi nella borsa. Meteu as chaves no bolso. 3 Supoñer, figurarse, OBS.: pl. meteorologie. imaxinar(se). Mettiamo che non sappia nulla; glie- meticoloso -a adx. Meticuloso -a, escrupuloso -a. Per lo dobbiamo dire, no? Supoñamos que non saiba un lavoro così delicato hai bisogno di una persona nada; debémosllo dicir, ¿non? 4 Dar (facer sentir). meticolosa. Para un traballo tan delicado precisas I soldati cantano mentre marciano perché questo unha persoa meticulosa. Dopo un’analisi meticolo- mette forza. Os soldados cantan mentres marchan sa di tutti i particolari potrò darvi la mia opinione. porque isto dá forza. 5 Levar (tempo). Quante ore ci mezzano 346

hai messo per andare da Napoli a Lecce in macchi- mezzanotte s.f. Media noite. Con i tocchi di campa- na? ¿Cantas horas che levou ir de Nápoles a Lecce na di mezzanotte comincia l’anno nuovo. Cos no coche? 6 Poñer (esforzo...). Devi metterci tutto il toques de campá de media noite comeza o ano novo. tuo impegno per riuscire. Debes poñer todo o teu OBS.: pl. mezzenotti. empeño para triunfar. 7 Saír (plumas, dentes...). Gli mezzo -a I adx. Medio -a. È arrivato con mezz’ora di uccelli non nascono con le piume, ma le mettono ritardo. Chegou con media hora de atraso. Quando dopo. Os paxaros non nacen coas plumas, senón lo ringraziai del suo aiuto, mi guardò con un mezzo que lles saen despois. II v. refl. [aux. essere] sorriso. Cando lle agradecín a súa axuda, miroume Poñerse (colocarse; vestir). Si mettano nella prima cun medio sorriso. Ci vuole mezza giornata di lavo- fila, per favore. Póñanse na primeira fila, por favor. Si è messo il cappotto e gli stivali, e poi è uscito. ro per finirlo. Precísase media xornada de traballo Puxo o abrigo e as botas, e logo saíu. # messa a para rematalo. Parlavamo a mezza voce quando lei fuoco (tamén fig.): enfoque; messa a terra: toma de è entrata. Falabamos a media voz cando ela entrou. terra; messa in piega: marcado (pelo); messa in II s.m. 1 Medio, metade. Nel mezzo della sala balla- scena: posta en escena; metter(si) a: poñer(se) a; vano due o tre coppie. No medio da sala bailaban mettere a confronto: comparar; mettere a fuoco: dúas ou tres parellas. 2 Medio (método). Im- enfocar; mettere ai voti: facer votar (sobre algo); piegherebbero ogni mezzo per convincerti. Empre- mettere al bando: proclamar; mettere al corrente: garían calquera medio para te convencer. 3 (pl.) poñer ó corrente; mettere alla porta: despedir (do Medios, recursos. Si è messo presto a lavorare per- traballo), botar fóra; mettere alla prova: poñer a ché i suoi genitori non avevano molti mezzi. Púxose proba; mettere alle strette: obrigar; mettere al pronto a traballar porque os seus pais non tiñan mondo: dar a luz; mettere a nudo: revelar; mette- moitos medios. III adv. Medio. La bambina era re a nuovo: renovar; mettere a parte: facer partí- mezzo addormentata quando sono arrivato. A nena cipe; mettere a posto: ordenar (algo), situar (a estaba medio adormecida cando cheguei. # a mezzo unha persoa), (fig.) poñer no seu sitio (unha per- di: a medias; a / per mezzo di: por medio de; soa); mettere a punto: poñer a punto; mettere a andarci di mezzo: saír prexudicado -a; comple- sacco: saquear; mettere a segno: dar no albo; met- mento di mezzo: complemento circunstancial de tere a tacere: facer que non se fale (de algo); met- medio; di mezzo: central; levare / togliere di tere (qualcuno) dentro: meter (a alguén) no cárce- mezzo (tamén fig.): quitar do medio; mezzi di tra- re; mettere il naso in: mete-lo nariz en; mettere in sporto / i mezzi pubblici: medios de transporte; via atto: realizar; mettere in chiaro: aclarar; mettere di mezzo: solución intermedia. in croce (fig.): crucificar; mettere in disparte: mezzogiorno s.m. 1 As doce (do mediodía). Il treno poñer á parte; mettere in fuga: poñer en fuga; met- parte a mezzogiorno e mezzo. O tren sae ás doce e tere in giro: difundir; mettere in mostra: ostentar; media. 2 Mediodía (sur). La mia casa ha una terraz- mettere in moto: poñer en marcha; mettere in pra- za esposta a mezzogiorno. A miña casa ten unha tica: poñer en práctica; mettere in rapporto / rela- terraza exposta ó mediodía. OBS.: emprégase coa zione: relacionar; mettere in rilievo: poñer de rele- maiúscula para referirse ó conxunto das rexións do vo; mettere insieme: xuntar; metter(si) in testa: sur de Italia. meter(se) na cabeza; mettere nel sacco: enganar; mettere nero su bianco: poñer por escrito; mette- mi pron. pers. sing. Me. Mi aiuti a portare le valigie? re radici: botar raíces; mettere su: preparar, mon- ¿Axúdasme a leva-las maletas? La lettera che mi tar; mettercela tutta: empeñarse a fondo; mettersi hai scritto non è ancora arrivata. A carta que me al bello: mellora-lo tempo; mettersi al brutto: escribiches aínda non chegou. Mi vesto in un attimo empeora-lo tempo; mettersi a letto: meterse na e vengo a prenderti. Vístome nun instante e voute cama; mettersi a sedere: sentarse; mettersi il buscar. OBS.: cando vai seguido de lo, la, li, le ou ne, cuore in pace: resignarse; mettersi in cammino: substitúese por me. poñerse en camiño; mettersi in maniche di cami- miagolare v. intr. [aux. avere] Miañar, miar, maiar. Il cia: poñerse en mangas de camisa; mettersi in gattino miagolava per chiamare sua madre. O gatiño salvo: poñerse a salvo; mettersi nei pasticci: miañaba para chama-la súa nai. OBS.: io miagolo; v. meterse en leas. OBS.: v. irreg. V. táboa 50. irreg. V. táboa 1. mezzano -a I adx. Mediano -a. La figlia maggiore miagolio s.m. Miaño. Sentiva il miagolio dei gatti e lavora, ma la mezzana e la piccola studiano ancora. non poteva dormire. Oía o miaño dos gatos e non A filla maior traballa, pero a mediana e a pequena podía durmir. estudian aínda. II s. Medianeiro -a (en relación amorosas). La serva faceva la mezzana tra la padro- mica adv. (fam.) 1 En absoluto. Non hai mica ragio- na e il suo amante. A criada facía de medianeira ne ad accusarmi così. Non tes en absoluto razón ó entre a ama e o seu amante. acusarme así. 2 Por casualidade. Non si sarà mica 347 militare

arrabbiato? ¿Non se enfadaría, por casualidade? # malato incominciava a migliorare, ma ieri ha avuto mica male: nada mal; mica tanto: non tanto. una ricaduta. O enfermo comezaba a mellorar, pero micidiale adx. 1 Mortífero -a, letal, mortal. Voleva onte tivo unha recaída. ucciderla con un veleno micidiale. Quería matala migliore I adx. Mellor. È la persona migliore che io cun veleno mortífero. 2 (ext.) Insoportable. Qui, nel abbia mai conosciuto. É a mellor persoa que eu teño mese di gennaio, fa un freddo micidiale. Aquí, no coñecido. Questo lavoro è migliore di quello che mes de xaneiro, vai un frío insoportable. avevi prima. Este traballo é mellor có que tiñas microfono s.m. Micrófono. Utilizzeremo un microfo- antes. Ci deve essere un modo migliore di risolvere no per essere sentiti in tutta la sala. Utilizaremos un questo. Debe haber un modo mellor de resolver isto. micrófono para que nos oian en toda a sala. # par- Verranno tempi migliori. Virán tempos mellores. II lare al microfono: falar polo micrófono. s. Mellor. Il migliore della classe è sempre stato lui. O mellor da clase sempre foi el. microscopio s.m. Microscopio. Con l’aiuto del microscopio vedrai i tessuti ingranditi. Coa axuda mignolo s.m. Maimiño, pequeniño, mamiño. Il mi- do microscopio vera-los tecidos aumentados. gnolo è il dito più piccolo. O maimiño é o dedo máis pequeno. midollo s.m. 1 (Anat.) Medula, miolo. Il midollo si trova all’interno delle ossa. A medula atópase no migrare v. intr. [aux. essere] Emigrar (grupos étni- interior dos ósos. 2 (Bot.) Medula, ámago, miolo. A cos; Zool.). I popoli asiatici migrarono verso occi- lezione di biologia abbiamo visto il midollo di un dente. Os pobos asiáticos emigraron cara a occi- albero. Na clase de bioloxía vímo-la medula dunha dente. In autunno le cicogne migrano cercando árbore. # fino al midollo / fino alle midolle: ata a regioni più calde. No outono as cegoñas emigran buscando rexións máis quentes. medula; midollo spinale: medula espiñal. OBS.: fai o pl. f. midolla. migrazione s.f. Migración. Questi popoli migravano mie, miei V. mio -a. per trovare animali da cacciare. Estes pobos migra- ban para atopar animais para cazar. miele s.m. Mel. Il miele è un alimento molto sano. O mel é un alimento moi sano. # luna di miele: lúa de -mila V. mille. mel. milanese I adx. Milanés -esa. I turisti si sono lamen- mietere v. tr. [aux. avere] 1 Segar (tamén fig.). I con- tati della fitta nebbia milanese. Os turistas lamentá- tadini mietono il grano d’estate. Os campesiños ronse da densa néboa milanesa. II s. 1 Milanés -esa segan o trigo polo verán. La peste nera ha mietuto (persoa). Molti milanesi provengono da altre parti molte vite in tutta l’Europa. A peste negra segou dell’Italia. Moitos milaneses proceden doutras par- moitas vidas en toda Europa. 2 (fig.) Acadar, con- tes de Italia. 2 (m.) Milanés (dialecto). Carlo Porta seguir, lograr. La sua ultima opera sta mietendo cri- ha scritto molte delle sue poesie in milanese. Carlo tiche favorevoli. A súa última obra está acadando Porta escribiu moitas das súas poesías en milanés. # cotoletta alla milanese: milanesa; risotto alla críticas favorables. OBS.: v. irreg. V. táboa 65. milanese: arroz cocido con manteiga, cebola, viño migliaio s.m. Milleiro. Alla manifestazione c’era un branco e azafrán. migliaio di persone. Na manifestación había un miliardario -a I adx. Multimillonario -a. Se io fossi milleiro de persoas. # a migliaia: a milleiros. OBS.: fai o pl. irreg. f. migliaia. miliardaria spenderei i miei soldi viaggiando. Se eu fose multimillonaria gastaría os meus cartos via- miglioramento s.m. 1 Mellora. Nelle installazioni xando. II s. Multimillonario -a. I libri di questa dell’azienda sono stati fatti miglioramenti per biblioteca sono stati donati da un miliardario ameri- aumentare la produzione. Nas instalacións da cano. Os libros desta biblioteca doounos un multi- empresa fixéronse melloras para aumenta-la pro- millonario americano. ducción. Il miglioramento dell’alimentazione ha aumentato la speranza di vita. A mellora da alimen- miliardo s.m. Mil millóns. Ha dei beni immobili tación aumentou a esperanza de vida. 2 Melloría, valutati in un miliardo di lire. Ten bens inmobilia- mellora. Il malato sta sperimentando un migliora- rios valorados en mil millóns de liras. # te l’ho mento progressivo. O enfermo está experimentando detto un miliardo di volte!: ¡díxencho un millón de unha melloría progresiva. veces! migliorare I v. tr. [aux. avere] Mellorar. Questo stu- milione s.m. Millón. Ha vinto dieci milioni di lire in dente ha migliorato molto la sua espressione scritta. un concorso televisivo. Ganou dez millóns de liras Este estudiante mellorou moito a súa expresión nun concurso de televisión. escrita. II v. intr. [aux. essere] Mellorar. I meteoro- militare I adx. Militar. Suo padre è capitano dell’e- logi dicono che domani il tempo migliorerà. Os sercito e lei fa la carriera militare. Seu pai é capitán meteorólogos din que mañá o tempo mellorará. Il do exército e ela fai a carreira militar. II s. Militar. mille 348

I militari hanno dei tribunali speciali. Os militares quello che gli aveva comandato. Ameazouno con teñen tribunais especiais. # fare il militare: facer / despedilo se non facía o que lle mandara. Queste cumpri-lo servicio militar. dichiarazioni possono minacciare l’accordo. Estas mille adx. num. inv. Mil (tamén fig.). Un chilo equiva- declaracións poden ameaza-lo acordo. Il vento le a mille grammi. Un quilo equivale a mil gramos. minaccia tempesta. O vento ameaza tormenta. OBS.: Te l’ho detto mille volte, ma non hai voluto ascoltar- v. irreg. V. táboa 2. mi. Díxencho mil veces, pero non quixeches escoi- minaccioso -a adx. Ameazador -ora, ameazante. Mi tarme. # a mille a mille: por miles; diventare / farsi ha detto con aria minacciosa che quegli erano affari di mille colori: poñerse de mil cores; grazie mille / suoi. Díxome con aire ameazador que eses eran os mille grazie: moitas gracias; il Mille: o ano mil; i seus asuntos. Vedendo quelle nuvole minacciose Mille: os voluntarios que acompañaron a Garibaldi decise di portare l’ombrello. Vendo aquelas nubes en 1860 na expedición que pretendía uni-lo Reino de ameazadoras decidiu leva-lo paraugas. Dúas Sicilias a Italia. OBS.: os num. seguintes fór- manse co sufixo -mila: duemila, tremila... minerale I s.m. Mineral. Il quarzo è un minerale. O cuarzo é un mineral. II adx. Mineral. La natura si millenario -a I adx. Milenario -a. Accanto alla chie- divide tradizionalmente nei regni animale, vegetale sa c’era un cipresso millenario. Xunto á igrexa e minerale. A natureza divídese tradicionalmente había un ciprés milenario. II s.m. Milenario. L’anno prossimo ci saranno delle celebrazioni per causa del nos reinos animal, vexetal e mineral. # acqua / car- millenario della battaglia. O ano próximo haberá bone / sale minerale: auga / carbón / sal mineral. celebracións co gallo do milenario da batalla. minestra s.f. 1 Sopa. Prima prenderemo una minestra millennio s.m. Milenio. Si credeva che la fine del e dopo dell’agnello al forno. Primeiro tomaremos mondo avrebbe avuto luogo alla fine del primo unha sopa e despois cordeiro ó forno. 2 Potaxe de millennio dopo Cristo. Críase que a fin do mundo verduras e pasta. Questa minestra ha troppi piselli. tería lugar á fin do primeiro milenio despois de Este potaxe de verduras e pasta ten demasiados chí- Cristo. charos. # è sempre la stessa minestra: é sempre o mesmo; è tutt’un altra minestra: é outra cousa; millepiedi s.m. inv. Cempés. I millepiedi si nascondo- minestra riscaldata: cousa pasada; trovare la no spesso sotto le pietre. Os cempés escóndense a minestra bell’e fatta / bell’e scodellata: atopar miúdo baixo das pedras. todo xa feito. milza s.f. Bazo. La milza si trova a sinistra dello sto- maco. O bazo atópase á esquerda do estómago. minestrone s.m. Sopa de verduras. I minestroni sono la specialità di questo ristorante vegetariano. As mimetizzare I v. tr. [aux. avere] Camuflar. I soldati sopas de verduras son a especialidade deste restau- mimetizzarono le armi prima di esplorare la zona. Os rante vexetariano. soldados camuflaron as armas antes de explora-la zona. II v. refl. [aux. essere] Camuflarse. Certi ani- miniatura s.f. Miniatura. L’arte della miniatura era mali si mimetizzano cambiando colore. Certos ani- praticata in molti monasteri medievali. A arte da mais camúflanse cambiando de cor. miniatura practicábase en moitos mosteiros medie- vais. Nel museo si conservano codici decorati con mimica s.f. Mímica. La mimica richiede un buon bellissime miniature. No museo consérvanse códi- dominio delle risorse espressive del corpo. A mími- ces decorados con miniaturas moi fermosas. # in ca esixe un bo dominio dos recursos expresivos do miniatura: en miniatura. corpo. Non può parlare, ma si esprime benissimo con la mimica. Non pode falar, pero exprésase moi miniera s.f. Mina (tamén fig.). Suo nonno aveva lavo- ben coa mímica. OBS.: pl. mimiche. rato in una miniera di carbone. O seu avó traballara mimosa s.f. Mimosa. Le mimose si riempiono di fiori nunha mina de carbón. I libri che mi hai lasciato gialli alla fine dell’inverno. As mimosas énchense sono una miniera di informazioni. Os libros que me de flores amarelas a finais do inverno. Aveva preso deixaches son unha mina de información. un mazzo di mimose per metterle in un vaso. minigonna s.f. Minisaia. Ho comprato ai saldi questo Collera un ramo de mimosas para poñelas nun vaso. completo di giacca e minigonna. Comprei nas rebai- minaccia s.f. Ameaza. Non è riuscito a spaventarmi xas este conxunto de chaqueta e minisaia. con le sue minacce. Non conseguiu asustarme coas minimo -a I adx. Mínimo -a. Non hai dimostrato il súas ameazas. La minaccia della guerra sembrava minimo interesse per questo tema. Non demostrá- allontanarsi. A ameaza da guerra parecía afastarse. che-lo mínimo interese por este tema. II s.m. OBS.: pl. minacce. Mínimo. Con un minimo di lavoro si incomincia a minacciare v. tr. [aux. avere] Ameazar (con) (tamén ottenere risultati. Cun mínimo de traballo comézase fig.). L’ha minacciato di licenziarlo se non faceva a obter resultados. # al / come minimo: como míni- 349 miopia

mo; non avere la minima idea: non te-la menor minuto -a adx. 1 Diminuto -a. Il vaso è caduto e si è idea. frantumato in pezzi minuti. O vaso caeu e escachou ministero s.m. 1 Ministerio. I ministeri sono degli en anacos diminutos. 2 Miúdo -a. Era un uomo organi della pubblica amministrazione. Os ministe- malaticcio e di complessione minuta. Era un home rios son órganos da administración pública. Il enfermizo e de complexión miúda. 3 Minucioso -a, ministero era un edificio nobile, di pietra. O minis- meticuloso -a. Mi ha chiesto una descrizione minu- terio era un edificio nobre, de pedra. 2 Conxunto ta della situazione. Pediume unha descrición minu- formado polo presidente do goberno e os ministros. ciosa da situación. # al minuto: polo miúdo. (aprox.) Goberno, gabinete. Il presidente ha convo- minuto s.m. 1 Minuto (unidade de tempo). Sessanta cato una riunione urgente del ministero. O presiden- minuti fanno un’ora. Sesenta minutos son unha te convocou unha reunión urxente do goberno. # hora. 2 Minuto, instante, intre. Aspettami, finisco formare ministero: formar goberno; sciogliere il in un minuto. Espérame, termino nun minuto. # con- ministero: disolve-lo goberno; pubblico ministero: tare i minuti: esperar con impaciencia; di minuto fiscal. in minuto: dun momento a outro; guardare il ministro s.m. Ministro -a. Il ministro ha presentato le minuto / stare al minuto: ser esixente coa puntua- dimissioni per motivi di salute. O ministro presen- lidade; non avere un minuto da perdere: non ter tou a dimisión por motivos de saúde. # consiglio dei un minuto que perder; spaccare il minuto: ser moi ministri: Consello de Ministros; ministro senza puntual. portafoglio: ministro sen carteira. minuzia s.f. (espec. en pl.) Minucia, insignificancia, minoranza s.f. Minoría. Soltanto una minoranza dei pequenez. Non badare a queste minuzie. Non te pre- soci voleva partecipare in quell’operazione. Só unha ocupes por estas minucias. minoría dos socios quería participar naquela opera- minuzioso -a adx. 1 Minucioso -a, puntilloso -a, ción. Questa legge protegge la cultura delle minoran- meticuloso -a. Un osservatore minuzioso come lui ze etniche. Esta lei protexe a cultura das minorías si sarebbe reso conto di questo particolare. Un étnicas. # essere in minoranza: estar en minoría. observador minucioso coma el daríase de conta minore I adx. Menor. La quantità di risorse dedicate deste detalle. 2 Minucioso -a, meticuloso -a (feito al teatro è decisamente minore. A cantidade de con minuciosidade). Un’analisi minuziosa del feno- recursos dedicados ó teatro é decididamente menor. meno ci permette di scoprire le sue cause. Unha Suo figlio minore ha due anni e quello maggiore análise minuciosa do fenómeno permítenos descu- cinque. O seu fillo menor ten dous anos e o maior bri-las súas causas. cinco. Sto ascoltando un’opera di un musicista mio -a I adx. pos. Meu miña. Il mio frigorifero è minore del Settecento. Estou escoitando unha obra guasto. O meu frigorífico está avariado. Non potrei dun músico menor do século XVIII. II s. Menor. Il rinunciare alle mie passeggiate. Non podería renun- giudice decise che la tutella del minore corrisponde- ciar ós meus paseos. II pron. pos. Meu miña. Il suo va ai nonni. O xuíz decidiu que a tutela do menor punto di vista è meno radicale del mio. O seu punto lles correspondía ós avós. # corruzione di minori: de vista é menos radical có meu. Questi pattini sono corrupción de menores; essere minore di età / in migliori dei miei. Estes patíns son mellores cós età minore: ser menor de idade. meus. # i miei: os pais, a familia (de nacemento). minorenne I s. Menor (de idade). I minorenni sono miope I adx. 1 Miope. Non vedo bene da lontano per- quelli che non hanno raggiunto i diciotto anni. Os ché sono miope. Non vexo ben de lonxe porque son menores son os que non alcanzaron os dezaoito miope. 2 (fig.) Falto -a de perspicacia. Questa poli- anos. II adx. Menor de idade. La polizia ha arresta- tica economica è totalmente miope e sbagliata. Esta to un ragazzo minorenne che guidava una macchina política económica é totalmente falta de perspicacia rubata. A policía arrestou un rapaz menor de idade e errada. II s. 1 Miope. Porta occhiali da miope. que conducía un coche roubado. # tribunale dei Leva lentes de miope. 2 (fig.) Persoa falta de pers- minorenni: tribunal de menores. picacia. Soltanto un miope prenderebbe una deci- minuscolo -a I adx. Minúsculo -a. Non so distingue- sione così poco meditata. Só unha persoa falta de re la tua elle minuscola dalla i maiuscola. Non sei perspicacia tomaría unha decisión tan pouco medi- distingui-lo teu ele minúsculo do i maiúsculo. tada. Dev’essere un paesetto minuscolo, non c’è in nessu- miopia s.f. 1 Miopía. La miopia è una malattia na cartina. Debe ser unha aldeíña minúscula, non dell’occhio molto frequente. A miopía é unha enfer- está en ningún plano. II s.f. Minúscula. L’iniziale midade do ollo moi frecuente. 2 (fig.) Falta de pers- dei nomi e dei cognomi non si scrive con minusco- picacia. Queste misure del governo peccano di mio- la. A inicial dos nomes e dos apelidos non se escri- pia. Estas medidas do goberno pecan de falta de be con minúscula. perspicacia. mira 350 mira s.f. 1 Liña de tiro. Se vuoi colpire il bersaglio, 2 Multitude (de xente). Davanti alla biglietteria sposta la mira a destra. Se queres dar no albo, des- c’era una mischia. Diante do despacho de billetes praza a liña de tiro á dereita. 2 Puntería. Ha una había unha multitude. mira pessima: manca sempre il bersaglio. Ten unha miscuglio s.m. Mestura (de elementos heteroxéneos). puntería pésima: sempre falla o albo. 3 (fig.) Mira, Non mi piacciono questi miscugli di sapori agri e meta. Diventare giudice era la sua mira. Chegar a dolci. Non me gustan estas mesturas de sabores ser xuíz era a súa mira. # prendere di mira (qual- agres e doces. cuno): ter de ollo (a alguén); prendere / tenere sotto la mira: apuntar. miserabile I adx. 1 Miserable, desgraciado -a, infeliz. La figlia fu l’unica consolazione in una vita miserabi- miracolo s.m. Milagre (tamén fig.). Molte opere le. A filla foi a única consolación nunha vida misera- medioevali raccontano miracoli fatti dalla Madonna. ble. 2 Miserable, miserento -a, mísero -a. Quel men- Moitas obras medievais contan milagres feitos pola dicante porta vestiti miserabili. Aquel mendigo leva Virxe. È un miracolo che non abbia subito nessun roupas miserables. 3 Miserable, mísero -a (de pouco danno nell’incidente. É un milagre que non sufrira valor). Ha uno stipendio miserabile. Ten un soldo ningún dano no accidente. # conoscere / racconta- miserable. 4 Miserable, vil, mísero -a (persoa malva- re / sapere vita, morte e miracoli di (qualcuno): da). È una persona miserabile e indegna. É unha per- coñecer / contar / saber vida e milagres de (alguén); soa miserable e indigna. II s. Miserable, mísero -a, dire miracoli di (qualcuno): falar marabillas de miserento -a (pobre ou malvado). Soltanto un misera- (alguén); fare miracoli: facer milagres; per mira- bile ingannerebbe suo fratello. Só un miserable enga- colo: de milagre. naría o seu irmán. miracoloso -a adx. 1 Milagreiro -a, milagroso -a. miseria s.f. 1 Miseria, cativeza, penuria. Le perdite al Dicono che sia un santo miracoloso perché ha gua- gioco l’hanno ridotto in miseria. As perdas no xogo rito molti malati. Din que é un santo milagreiro por- reducírono á miseria. 2 Miseria (cantidade moi que curou moitos enfermos. 2 Milagroso -a (resul- pequena). Quando ha venduto la casa gli hanno dato tado). Afferma che ha avuto una visione miracolosa una miseria. Cando vendeu a casa déronlle unha della Vergine. Afirma que tivo unha visión milagro- miseria. 3 (ext.) Miseria (mesquindade). Secondo sa da Virxe. 3 (fig.) Milagroso -a, extraordinario -a, te, viviamo tempi di miseria morale. Segundo ti, marabilloso -a. Mi ha consigliato un trattamento vivimos tempos de miseria moral. # porca miseria!: miracoloso per il torcicollo. Aconselloume un trata- ¡maldita sexa! mento milagroso para o cabaleiro. misericordia s.f. Misericordia. Il vincitore ebbe mirare v. intr. [aux. avere] 1 Apuntar. Hai mirato misericordia del gladiatore vinto e non l’uccise. O troppo in basso per colpire il bersaglio. Apuntaches vencedor tivo misericordia do gladiador vencido e demasiado embaixo para dar no albo. 2 (fig.) non o matou. Aspirar. Mira a essere senatore. Aspira a ser sena- dor. misero -a adx. 1 Mísero -a, miserable, miserento -a. Abita in una misera capanna. Vive nunha mísera mirino s.m. Visor. Con il mirino della macchina foto- cabana. 2 Mísero -a, desgraciado -a, miserable. A grafica puoi calcolare la profondità del campo. Co causa di tutte quelle disgrazie, ha avuto una vita visor da máquina fotográfica podes calcula-la pro- misera. A causa de todas esas desgracias, tivo unha fundidade do campo. vida mísera. 3 Mísero -a, vil, miserable. Nessuna mirtillo s.m. 1 Arando. Nel mese di luglio andiamo a scusa ci farà perdonare questo misero atteggiamen- prendere i mirtilli in montagna. No mes de xullo to. Ningunha escusa nos fará perdoar esta actitude imos coller arandos á montaña. 2 Arandeira. I mir- mísera. 4 Mísero -a, miserable (escaso). Ho ottenu- tilli sono arbusti piccoli che producono bacche. As to un misero guadagno, anche se ho lavorato molto. arandeiras son arbustos pequenos que producen Obtiven unha ganancia mísera, inda que traballei bagas. moito. mirto s.m. Mirto. Avevano potato i mirti del giardino misfatto s.m. Crime (grave delicto). È in carcere per- in forme geometriche. Podaran os mirtos do xardín ché ha commesso un orribile misfatto. Está no cár- con formas xeométricas. cere porque cometeu un horrible crime. miscela s.f. Mestura. Questo caffè è una miscela spe- misoginia s.f. Misoxinia. La misoginia è un atteggia- ciale per i nostri clienti. Este café é unha mestura mento di avversione verso le donne. A misoxinia é especial para os nosos clientes. unha actitude de aversión cara ás mulleres. mischia s.f. 1 Refrega, liorta, pelexa. Per difendere misogino -a I adx. Misóxino -a. È così misogino da mio fratello ho dovuto buttarmi nella mischia. Para credere che le donne siano esseri diabolici. É tan defende-lo meu irmán tiven que meterme na refrega. misóxino que cre que as mulleres son seres diabóli- 351 mitico

cos. Non sopporto i tuoi discorsi misogini sull’infe- stata provocata da un misto di rabbia e indignazione. riorità della donna. Non soporto os teus discursos A súa reacción foi provocada por unha mestura de misóxinos sobre a inferioridade da muller. II s. rabia e indignación. ♦ Para referirse a ‘misto’ en Misóxino -a. I misogini non hanno più posto in un italiano emprégase o termo fiammifero. mondo in cui le donne trionfano. Os misóxinos xa misura s.f. 1 Medida (tamén fig.). Bisogna conoscere non teñen lugar nun mundo no que as mulleres le misure della stanza per comprare i mobili. triunfan. Cómpre coñece-las medidas do cuarto para com- missile s.m. Mísil. Quella nazione è una potenza mili- pra-los mobles. Il sarto mi ha preso le misure per tare perché ha enormi depositi di missili. Aquela farmi un abito. O xastre tomoume as medidas para nación é unha potencia militar porque ten enormes facerme un traxe. Il governo presenterà le nuove depósitos de mísiles. misure per ridurre il deficit. O goberno presentará as novas medidas para reduci-lo déficit. 2 Talle missionario -a I s. Misioneiro -a. I missionari hanno (número). Questi pantaloni sono troppo grandi, diffuso la fede cristiana tra gli indigeni. Os misio- vorrei una misura più piccola. Estes pantalóns son neiros difundiron a fe cristiana entre os indíxenas. demasiado grandes, querería un talle máis pequeno. II adx. Misioneiro -a (tamén fig.). Molte suore mis- 3 Mesura, moderación, ponderación. Ascolta tutti e sionarie dedicano la loro vita a soccorrere i poveri parla con misura, così farai una buona impressione. del Terzo Mondo. Moitas monxas misioneiras dedi- Escoita a todos e fala con mesura, así darás unha can a súa vida a socorre-los pobres do Terceiro boa impresión. # a misura che: a medida que; di Mundo. Aiutando quella famiglia di indigenti misura / di stretta misura: por pouco; fuor di / dimostri un vero spirito missionario. Axudando a oltre misura: fóra de toda medida; in misura diret- aquela familia de indixentes demostras un verdadei- ta: en proporción directa; la misura è colma!: ¡é ro espírito misioneiro. intolerable!, ¡é incrible!; nella misura in cui: na missione s.f. Misión. Gli hanno affidato una missione medida en que; passare la misura: pasar da raia; diplomatica di grande importanza. Encomendá- su misura: a medida; unità di misura: unidade de ronlle unha misión diplomática de grande impor- medida. tancia. Abbiamo trovato una missione cattolica in misurare I v. tr. [aux. avere] 1 Medir (tamén fig.). mezzo alla foresta amazzonica. Atopamos unha Devi misurare il terreno per conoscerne l’estensione misión católica no medio da foresta amazónica. La esatta. Debes medi-lo terreo para coñece-la súa missione dell’insegnante non è sufficientemente extensión exacta. Misura le parole se non vuoi avere valutata. A misión do profesor non está suficiente- molti nemici. Mide as palabras se non queres ter mente valorada. moitos inimigos. 2 Probar (roupa). Ho misurato misterioso -a adx. Misterioso -a. Dalla misteriosa molte gonne ma nessuna mi stava bene. Probei moi- scomparsa del bambino, la polizia ha cercato dap- tas saias pero ningunha me estaba ben. II v. intr. pertutto. Dende a misteriosa desaparición do neno, [aux. avere] Medir. Un cipresso può misurare in a policía buscou por todas partes. Un tipo misterio- altezza molti metri. Un ciprés pode medir de alto so mi insegue da questa mattina. Un tipo misterioso moitos metros. III v. refl. [aux. essere] (fig.) perségueme dende esta mañá. Medirse. Voleva misurarsi con i migliori atleti alle mistero s.m. 1 Misterio, enigma, incógnita. La sua olimpiadi. Quería medirse cos mellores atletas nas vita prima di essere arrivato qui è un mistero. A súa olimpíadas. vida antes de chegar aquí é un misterio. 2 (Relix.) misurato -a part. pas. de misurare e adx. Mesurado Misterio (dogma que non se pode comprender). Il -a, discreto -a, moderado -a. È un uomo misurato mistero della Trinità trascende la ragione umana. O nel parlare. É un home mesurado no falar. misterio da Trinidade transcende a razón humana. mite adx. 1 Benévolo -a, benevolente. Mi ha spiega- mistico -a I adx. Místico -a. Dopo un’esperienza mi- to in un modo mite che non avevo ragione ad arrab- stica decise di entrare in un monastero. Despois biarmi. Explicoume dun xeito benévolo que non tiña dunha experiencia mística decidiu entrar nun mos- razón para enfadarme. 2 Manso -a, dócil. Le muc- teiro. II s. Místico -a. Leggeva opere dei mistici ed che sono animali miti. As vacas son animais man- altri libri di teologia. Lía obras dos místicos e outros sos. 3 Suave, moderado -a (clima). Qui non nevica libros de teoloxía. OBS.: m. pl. mistici, f. pl. misti- mai perché le temperature sono miti. Aquí non neva che. nunca porque as temperaturas son suaves. misto -a I adx. 1 Mesturado -a. Vendevano l’olio di mitico -a adx. Mítico -a, lendario -a. L’episodio miti- mandorle misto con olio d’oliva. Vendían o aceite de co della fondazione di Roma è situato nel 753 a.C. améndoas mesturado con aceite de oliva. 2 Mixto - O episodio mítico da fundación de Roma sitúase no a. Ho studiato in una scuola mista. Estudiei nunha 753 a. de C. Il mitico Garibaldi fu un eroe al tempo escola mixta. II s.m. Mestura. La sua reazione è dell’unificazione italiana. O mítico Garibaldi foi un mitigare 352

heroe no tempo da unificación italiana. OBS.: m. pl. Era unha nena mocosa, sucia de terra, cos ollos bri- mitici, f. pl. mitiche. llantes de felicidade. II s. (fig.) Mocoso -a. Sei mitigare v. tr. [aux. avere] Mitigar, atenuar, aliviar. ancora un moccioso e dici che sai guidare! ¡Es Ravvivò il fuoco per mitigare il freddo. Reavivou o aínda un mocoso e dis que sabes conducir! lume para mitiga-lo frío. OBS.: io mitigo, tu mitighi; moda s.f. Moda. Le camicie a grandi pois non sono v. irreg. V. táboas 1 e 6. più di moda. As camisas de grandes lunares xa non mitilo s.m. Mexillón. I mitili sono molluschi che están de moda. In quei tempi questa zona era alla vivono attaccati agli scogli. Os mexillóns son moda per fare le vacanze. Naqueles tempos esta moluscos que viven adheridos ás rochas. zona estaba de moda para pasa-las vacacións. Lavora nel mondo della moda. Traballa no mundo mito s.m. Mito. I miti greci furono adattati dai roma- da moda. # alla moda: á moda; alta moda: alta ni. Os mitos gregos foron adaptados polos romanos. costura; andare / essere di moda: estar de moda; Il mito della donna fatale ebbe un gran successo alla disegnatore di moda: deseñador de moda; passare fine dell’Ottocento. O mito da muller fatal tivo un / uscire di moda: pasar de moda. grande éxito a finais do século XIX. La fine delle guerre sarà sempre un mito. A fin das guerras sem- modalità s.f. inv. Modalidade. Ci sono diverse moda- pre será un mito. lità per pagare l’appartamento. Hai distintas moda- lidades para paga-lo piso. mitologia s.f. Mitoloxía. I riferimenti alla mitologia classica sono frequenti nella letteratura rinascimen- modella s.f. 1 Modelo, manequín. Nella sfilata della tale. As referencias á mitoloxía clásica son frecuen- prestigiosa disegnatrice parteciperanno modelle tes na literatura renacentista. famose. No desfile da prestixiosa deseñadora parti- ciparán modelos famosas. 2 Modelo (muller que mitologico -a adx. Mitolóxico -a. Le ninfe e i fauni posa). Quella donna ha fatto da modella in molte sono personaggi mitologici. As ninfas e os faunos opere del pittore. Aquela muller fixo de modelo en son personaxes mitolóxicos. OBS.: m. pl. mitologici, moitas obras do pintor. f. pl. mitologiche. modellare v. tr. [aux. avere] 1 Modelar (dar forma). mitra s.f. Mitra. Nel quadro il vescovo era rappresen- Con un po’ di argilla posso modellare un bel vaso. tato con la mitra e il bacolo. No cadro o bispo esta- Cun pouco de arxila podo modelar un vaso bonito. ba representado coa mitra e o báculo. 2 (fig.) Modelar, conformar. Tutte queste disgrazie mitragliatrice s.f. Metralladora. Con le mitragliatri- hanno modellato il suo carattere. Todas estas des- ci si può sparare più di mille volte al minuto. Coas gracias modelaron o seu carácter. metralladoras pódese disparar máis de mil veces modellismo s.m. Modelismo. È appassionato del por minuto. # parlare come una mitragliatrice: modellismo e fa piccole navi molto belle. falar sen parar e á présa. OBS.: emprégase moi a Apaixónao o modelismo e fai barcos pequenos moi miúdo a forma abreviada mitra. bonitos. mittente s. Remitente. Sulla busta di questa lettera modello I s.m. Modelo. Ha preso la sua città natale non è indicato il mittente. No sobre desta carta non come modello per questo disegno. Tomou a súa está indicado o remitente. cidade natal coma modelo para este debuxo. Quella mobile I adx. 1 Móbil. Ho comprato questo scaffale ragazza è un modello da imitare. Aquela rapaza é un perché ha i piani mobili. Comprei este estante por- modelo para imitar. La FIAT presenterà il suo ulti- que ten os andeis móbiles. 2 Cambiante. Ha un mo modello di macchina. A FIAT presentará o seu carattere mobile, per cui oggi pensa in un modo e último modelo de coche. Ho scelto un modello di domani in un altro. Ten un carácter cambiante, polo Armani, nero e senza maniche. Elixín un modelo de que hoxe pensa dunha maneira e mañá doutra. II Armani, negro e sen mangas. Il fotografo si serviva s.m. Moble. La stanza ha mobili di noce. O cuarto ogni volta di modelli diversi. O fotógrafo servíase ten mobles de nogueira. # sabbie mobili: areas cada vez de modelos distintos. Sto facendo un movedizas; squadra mobile: unidade móbil da modello di una locomotiva costruita nel 1893. Estou policía. facendo un modelo dunha locomotora construída no 1893. II adx. inv. Modelo. Lo considerano uno stu- mobilità s.f. inv. Mobilidade. La catena del cane gli dente modello. Considérano un estudiante modelo. permette poca mobilità. A cadea do can permítelle pouca mobilidade. moderare I v. tr. [aux. avere] Moderar, diminuír, medir. Dovete moderare la velocità quando piove. moccio s.m. Moco. Smetti di piangere e pulisciti il Tedes que modera-la velocidade cando chove. II v. moccio. Deixa de chorar e limpa os mocos. refl. [aux. essere] Moderarse. Le tue opinioni sono moccioso -a I adx. Mocoso -a. Era una bambina moc- troppo radicali; moderati o avrai molti nemici. As ciosa, sporca di terra, con gli occhi lucidi di felicità. túas opinións son demasiado radicais; modérate ou 353 mole

terás moitos inimigos. OBS.: io modero; v. irreg. V. coa experiencia. OBS.: io modifico, tu modifichi; v. táboa 1. irreg. V. táboas 1 e 5. moderazione s.f. Moderación. Vi consiglio un po’ di modificazione s.f. Modificación, alteración, varia- moderazione per arrivare a un accordo. ción. Le modificazioni delle sue abitudini di vita Aconséllovos un pouco de moderación para chegar influiscono sul suo metabolismo. As modificacións a un acordo. dos seus hábitos de vida inflúen no seu metabolis- mo. modernizzare I v. tr. [aux. avere] Modernizar, actua- lizar. Abbiamo modernizzato la ditta informatizzan- modo s.m. 1 Modo, maneira, xeito. Ha un modo di do alcuni processi. Modernizámo-la empresa infor- guardarmi che mi innervosisce. Ten un modo de matizando algúns procesos. II v. refl. [aux. essere] mirarme que me pon nervioso. Ti mostrerò il modo Modernizarse, actualizarse. L’amministrazione di trapiantare queste petunie senza danneggiarle. deve modernizzarsi per essere efficace. A adminis- Mostrareiche o modo de transplantar estas petunias tración debe modernizarse para ser eficaz. sen danalas. 2 (pl.) Modos, maneiras. È una perso- na dai modi rozzi, ma molto buona. É unha persoa moderno -a adx. Moderno -a. Nei tempi moderni la de modos bastos, pero moi boa. 3 (Gram.) Modo. Il vita è diventata molto stressante. Nos tempos congiuntivo è un modo verbale. O subxuntivo é un modernos a vida volveuse moi agoniante. Ha com- modo verbal. # a modo: na maneira adecuada; al prato mobili moderni per la casa nuova. Comprou modo di: ó modo de; a / in ogni modo: de tódolos mobles modernos para a casa nova. La scienza modos; dar modo di: dar ocasión de; in malo moderna è arrivata a un grado di sviluppo impensa- modo: de malos modos; in nessun modo: de nin- bile fino a poco fa. A ciencia moderna chegou a un gunha maneira; modo di dire: expresión; modo di grao de desenvolvemento impensable ata hai pouco vedere: modo de ver; per modo di dire: por así tempo. A lezione abbiamo studiato la storia moder- dicilo. na dell’Europa. En clase estudiámo-la historia modulo s.m. Impreso. Per iscriverti al corso devi moderna de Europa. # età moderna: idade moder- riempire certi moduli. Para matricularte no curso na. tes que cubrir certos impresos. modestia s.f. 1 Modestia, humildade. La modestia gli moglie s.f. Muller, esposa. Conosco lui e sua moglie impedisce di parlare dei suoi meriti. A modestia da prima che si sposassero. Coñézoos a el e á súa impídelle falar dos seus méritos. 2 Modestia. muller dende antes de casar. # moglie e buoi dai Nonostante i suoi soldi, vive con la modestia di un paesi tuoi: o que a lonxe vai casar ou tacha leva ou lavoratore. A pesar dos seus cartos, vive coa modes- vaina buscar; tra moglie e marito non mettere il tia dun traballador. # modestia a parte: modestia á dito: non se debe intervir nas cuestións matrimo- parte. niais dos outros. OBS.: pl. mogli. ♦ Para referirse á modesto -a adx. 1 Modesto -a, humilde. Potrebbe ‘muller, persoa de sexo feminino’ emprégase o vantarsi della sua posizione e invece è modesta. termo donna. Podería gabarse da súa posición e sen embargo é molare I s.m. Molar, moa. Sono andato dal dentista modesta. Le condizioni economiche della sua fami- perché avevo una carie in un molare. Fun ó dentista glia sono sempre state assai modeste. As condicións porque tiña unha carie nun molar. II adx. Molar. I económicas da súa familia sempre foron bastante denti molari sono quelli che triturano il cibo. Os modestas. 2 Modesto -a (non ostentoso). Voleva un dentes molares son os que trituran a comida. # pie- funerale modesto e senza pompa. Quería un funeral tra molare: moa (de muíño). modesto e sen pompa. mole s.f. 1 Mole. Ero impressionata dalla mole delle modico -a adx. Módico -a, moderado -a. L’ho com- montagne. Estaba impresionada pola mole das prato per un modico prezzo. Compreino por un montañas. (ext.) Prima di entrare nella città si di- prezo módico. OBS.: m. pl. modici, f. pl. modiche. stingue già l’enorme mole del duomo. Antes de entrar na cidade distínguese xa a enorme mole da modifica s.f. Modificación, alteración, variación. Ho catedral. 2 (fig.) Morea, montón. Questo mese avrò introdotto certe modifiche nel testo. Introducín cer- una mole di lavoro. Este mes terei unha morea de tas modificacións no texto. OBS.: pl. modifiche. traballo. modificare I v. tr. [aux. avere] Modificar, variar. molla s.f. 1 Resorte. Questo letto ha un materasso a Modificherò la data del viaggio, se le circostanze lo molle. Esta cama ten un colchón de resortes. 2 (fig.) richiedono. Modificarei a data da viaxe, se as cir- Motivo. Non conosciamo la molla che l’ha spinto ad cunstancias o requiren. II v. intr. pron. [aux. essere] agire così. Non coñecémo-lo motivo que o impulsou Modificarse. Il suo punto di vista si è modificato a actuar así. 3 (pl.) Tenaces (para colle-las brasas). con l’esperienza. O seu punto de vista modificouse Cercava di ravvivare il fuoco collocando le braci con molla 354

le molle. Tentaba reaviva-lo lume colocando as bra- Devi moltiplicare queste due cifre. Tes que multipli- sas coas tenaces. # prendere con le molle: tratar car estas dúas cifras. II v. intr. pron. [aux. essere] con coidado; scattare come una molla: saltar Multiplicarse. In questo ambiente certi animali si coma un resorte. moltiplicano in fretta. Neste ambiente certos ani- mollare I v. tr. [aux. avere] 1 Soltar, desagarrar. mais multiplícanse con rapidez. Le adesioni alla Molla la fune! ¡Solta a corda! 2 (fig., fam.) Arrear nostra causa si sono moltiplicate. As adhesións á (golpes). Era così arrabbiato che gli mollò uno nosa causa multiplicáronse. OBS.: io moltiplico, tu schiaffo. Estaba tan enfadado que lle arreou unha moltiplichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. labazada. 3 (fig., fam.) Deixar. A volte mi viene moltiplicazione s.f. Multiplicación. La moltiplica- voglia di mollare tutto. Ás veces véñenme ganas de zione dei nostri sforzi ha dato frutto. A multiplica- deixalo todo. II v. intr. [aux. avere] 1 Ceder, render- ción dos nosos esforzos deu froito. La professoressa se. Aspettano che noi molliano, ma non rinuncere- di matematica ci ha spiegato la moltiplicazione. A mo ai nostri diritti. Esperan que nós cedamos, pero profesora de matemáticas explicóuno-la multiplica- non renunciaremos ós nosos dereitos. 2 (fig., fam.) ción. Parar (deixar). È molto testarda, non mollerà fino a moltitudine s.f. Multitude. Una moltitudine si era quando le darete ragione. É moi testana, non parará adunata per acclamare i vincitori. Unha multitude ata que lle deáde-la razón. reunírase para aclama-los vencedores. molle adx. 1 Brando -a, mol. Era seduto comoda- molto -a I adx. indef. Moito -a. Ha raccolto molte mente tra molli cuscini. Estaba sentado comoda- piante per l’erbario. Recolleu moitas plantas para o mente entre brandos coxíns. 2 (fig.) Brando -a, herbario. I tuoi suggerimenti sono stati di molto débil, mol. Poiché hai un carattere molle cercherà di aiuto per me. As túas suxestións foron de moita convincerti. Como tes un carácter brando intentará axuda para min. Passerà molto tempo prima che convencerte. riconoscano i suoi meriti. Pasará moito tempo antes molletta s.f. 1 Pinza (da roupa, do pelo). Appendo la de que recoñezan os seus méritos. II pron. indef. 1 biancheria se mi dici dove sono le mollette. Tendo a Moito -a. Hai voglia di camminare? Non molta, roupa se me dis ónde están as pinzas. 2 (pl.) Pinzas sono un po’ stanca. ¿Tes gana de camiñar? Non (para coller cubiños de xeo ou terróns de azucre). moita, estou un pouco cansa. 2 (pl.) Moitos -as Prese le mollette per servirsi due zollette di zucche- (persoa). Molti vengono da lontano per vedere ro. Colleu as pinzas para servirse dous terróns de questo spettacolo. Moitos veñen de lonxe para ver azucre. este espectáculo. III adv. 1 Moito. Ho aspettato mollica s.f. Miga, miolo, rafa. Mangia sempre la molto, ma non è venuto. Esperei moito, pero non crosta del pane e lascia la mollica. Sempre come a veu. 2 Moi. Abbiamo camminato tutto il giorno, per codia do pan e deixa a miga. OBS.: pl. molliche. cui siamo molto stanchi. Camiñamos todo o día, polo que estamos moi cansos. mollusco s.m. 1 Molusco. Le vongole sono molluschi bivalvi. As ameixas son moluscos bivalvos. 2 (fig.; momentaneo -a adx. Momentáneo -a, pasaxeiro -a. despect.) Miñaxoia, apoucado -a, coitado -a. Se Ha avuto uno svenimento momentaneo, ma si è non mantieni le tue decisioni sei un mollusco. Se ripreso subito. Tivo un esvaecemento momentáneo, non mante-las túas decisións es un miñaxoia. OBS.: pero recuperouse axiña. pl. molluschi. momento s.m. 1 Momento, instante, intre. Si sieda molo s.m. Peirao. Durante la tempesta le navi erano al un momento mentre vado a cercarla. Séntese un riparo nel molo. Durante a tempestade as naves momento mentres vou buscala. 2 Momento (perío- estaban ó abrigo no peirao. do de particular importancia). So che stai attraver- sando un momento difficile. Sei que estás atrave- molteplice adx. Múltiple. Secondo Pirandello, la sando un momento difícil. 3 Momento (ocasión). realtà è molteplice. Segundo Pirandello, a realidade Quando arriverà il momento, sarà pronto. Cando é múltiple. Il sostantivo ‘modo’ ha molteplici signi- chegue o momento, estará preparado. # all’ultimo ficati. O substantivo ‘modo’ ten múltiples significa- momento: no último momento; dal momento che: dos. dende o momento no que; da un momento all’al- molteplicità s.f. inv. Multiplicidade. La molteplicità tro: dun momento ó outro; per il momento: polo di aspetti da considerare rende la questione molto momento; sul momento: ó momento. complessa. A multiplicidade de aspectos a conside- monaco -a s. Monxe -a. I monaci benedettini seguo- rar fai a cuestión moi complexa. no la regola di San Benedetto. Os monxes benedic- moltiplicare I v. tr. [aux. avere] Multiplicar. La ditta tinos seguen a regra de San Bieito. # l’abito non fa ha moltiplicato le sue vendite in pochi anni. A il monaco: o hábito non fai o monxe. OBS.: m. pl. empresa multiplicou as súas vendas en poucos anos. monaci, f. pl. monache. 355 montagna monarca s.m. Monarca. Il monarca, come capo dello mondo: terceiro mundo; tutto il mondo è paese: en stato, si riserva certe prerogative. O monarca, como todas partes cocen fabas e nalgunhas caldeiradas; xefe do estado, reserva certas prerrogativas. OBS.: venire al mondo: nacer; vivere nel mondo della pl. monarchi. luna: vivir na lúa. monarchia s.f. Monarquía. Molte delle vecchie monelleria s.f. 1 Aduanada, trasnada, diabrura. Le monarchie europee sono state sostituite da altre bambine sono state punite a causa delle loro monel- forme di governo. Moitas das vellas monarquías lerie. Ás nenas castigáronas a causa das súas europeas foron substituídas por outras formas de aduanadas. 2 Carácter inquedo e falcatrueiro dun goberno. L’Italia non è una monarchia ma una neno. repubblica. Italia non é unha monarquía senón unha república. monello -a s. 1 Aduaneiro -a, trasno, falcatrueiro -a. È un monello, ha nascosto il medicinale perché non monastero s.m. Mosteiro. In questo monastero vivo- vuole prenderlo. É un aduaneiro, agachou o medi- no venti monache. Neste mosteiro viven vinte mon- camento porque non o quere tomar. 2 Rapaz dísco- xas. Nel Medioevo tutte queste proprietà appartene- lo e maleducado. vano a un monastero. No Medioevo todas estas propiedades pertencían a un mosteiro. moneta s.f. Moeda. La numismatica studia le mone- te. A numismática estudia as moedas. La moneta monco -a I adx. Manco -a. Durante la guerra l’hanno italiana è la lira. A moeda italiana é a lira. # paga- ferito a un braccio ed è rimasto monco. Durante a re in moneta sonante: pagar en metálico; ripagare guerra ferírono nun brazo e quedou manco. II s. con la sua stessa moneta: pagar coa mesma Manco -a. Poiché ha soltanto un braccio, un monco moeda. non può guidare una macchina normale. Como só ten un brazo, un manco non pode conducir un coche monolocale s.m. Apartamento dun so cuarto dedica- normal. OBS.: m. pl. monchi, f. pl. monche. do a varios usos. mondano -a adx. Mundano -a. L’eremita ha abban- monologo s.m. Monólogo. L’attore incominciò a reci- donato i beni mondani per consacrarsi a Dio. O ere- tare il suo monologo. O actor comezou a recita-lo mita abandonou os bens mundanos para consagrar- seu monólogo. Il dibattito televisivo sembrava un se a Deus. Nelle feste mondane si percepisce un monologo del moderatore. O debate da televisión ambiente di superficialità. Nas festas mundanas parecía un monólogo do moderador. OBS.: pl. mono- percíbese un ambiente de superficialidade. È un loghi. personaggio mondano che non fa che assistere a riu- nioni sociali. É un personaxe mundano que non fai monopolio s.m. Monopolio. Il regime di monopolio máis que asistir a reunións sociais. elimina la concorrenza. O réxime de monopolio eli- mina a competencia. mondiale adx. Mundial. In questa collana si pubbli- cano le opere più importanti della letteratura mon- monotonia s.f. Monotonía. Vorrei fare qualcosa di diale. Nesta colección publícanse as obras máis diverso perché non sopporto più questa monotonia. importantes da literatura mundial. # campionato Gustaríame facer algo distinto porque non soporto mondiale: campionato mundial. máis esta monotonía. mondo s.m. 1 Mundo (tamén fig.). L’Apocalisse parla monotono -a adx. Monótono -a. Questo paesaggio della fine del mondo. O Apocalipse fala da fin do monotono ci ha accompagnati per tutto il viaggio. mundo. Tolomeo considerò il mondo al centro Esta paisaxe monótona acompañounos durante dell’Universo. Tolomeo considerou o mundo no cen- toda a viaxe. tro do Universo. Questa enciclopedia si occupa del montaggio s.m. Montaxe. Potresti aiutarmi nel mon- mondo delle piante. Esta enciclopedia ocúpase do taggio di questo apparecchio? ¿Poderías axudarme mundo das plantas. Ho un mondo di idee da esporre na montaxe deste aparello? Hanno finito di girare il nella riunione. Teño un mundo de ideas para expo- film, ma manca ancora il montaggio. Remataron de ñer na reunión. 2 Mundo, universo (dunha persoa). roda-lo filme, pero aínda falta a montaxe. Tu e lui appartenete a mondi diversi. Ti e el perten- cedes a mundos diferentes. Si è isolato creando un montagna s.f. Montaña (tamén fig.). Il lago era cir- mondo immaginario. Illouse creando un mundo condato da montagne. O lago estaba rodeado de imaxinario. # dacché / da quando il mondo è montañas. Quest’estate andiamo in vacanza in mon- mondo: desde que o mundo é mundo; dell’altro tagna. Este verán imos de vacacións á montaña. mondo: do outro mundo, extraordinario; divertirsi Non viene perché ha una montagna di libri da cata- un mondo: divertirse moito; in capo al mondo: na logare. Non vén porque ten unha montaña de libros fin do mundo; l’altro mondo: o outro mundo; met- para catalogar. # le montagne russe: a montaña tere al mondo: traer ó mundo (fillos); terzo rusa. montagnoso 356 montagnoso -a adx. Montañoso -a. È una regione za c’era una statua monumentale. No medio da montagnosa e dalle comunicazioni difficili. É unha praza había unha estatua monumental. # zona rexión montañosa e de comunicacións difíciles. monumentale: zona vella ou monumental (dunha montanaro -a I adx. Montañés -esa. La gente mon- cidade). tanara è amabile e ospitale. A xente montañesa é monumento s.m. 1 Monumento. In mezzo al parco amable e hospitalaria. II s. Montañés -esa. Anche c’è un monumento ai caduti. No medio do parque se abito in città sono una montanara. Aínda que vivo hai un monumento ós caídos. Il monumento più na cidade son unha montañesa. importante della città è il castello. O monumento montare I v. intr. [aux. essere] 1 Montar (nun ani- máis importante da cidade é o castelo. 2 (fig.) Obra mal). Montò in sella e cavalcò fino alla valle. mestra. ‘I promessi sposi’ è un monumento della Montou na sela e cabalgou ata o val. 2 Montar, narrativa manzoniana. ‘Os noivos’ é unha obra mes- subir. Sono montato in autobus dopo aver salutato tra da narrativa manzoniana. # monumento nazio- tutti. Montei no autobús despois de despedirme de nale: monumento nacional. todos. 3 Subir. La marea è montata rapidamente. A mora s.f. Amora, mora. Ho raccolto more nel bosco. marea subiu rapidamente. Il valore di queste azioni Recollín amoras no bosque. sta montando. O valor destas accións está subindo. morale I adx. Moral. Ci sono certe norme morali che II v. tr. [aux. avere] 1 Subir. Quando aveva montato devi rispettare. Hai certas normas morais que debes l’ultimo gradino cambiò idea e scese. Cando subira respectar. II s. 1 (f.) Moral (regras de conducta). o último chanzo cambiou de idea e baixou. 2 Trasgrediva la morale pubblica per scandalizzare la Montar. Montava un purosangue bianco. Montaba gente. Transgredía a moral pública para escandali- un purosangue branco. Il toro monta la vacca. O za-la xente. 2 (f.) Ensinanza. È un racconto per bam- touro monta a vaca. 3 Montar, armar. Puoi aiutarmi bini da cui si può estrarre una morale. É un conto a montare l’armadio? ¿Pódesme axudar a monta-lo para nenos do que se pode extraer unha ensinanza. armario? # montare in bestia / in collera / su tutte le furie: montar en cólera; montare la panna / la 3 (m.) Moral (estado de ánimo). La buona notizia gli chiara d’uovo: monta-la nata / a clara do ovo; ha sollevato il morale. A boa noticia levantoulle a montare la guardia: vixiar; montare la testa (a moral. # essere giù / su di morale: te-la moral baixa qualcuno): facer ensoberbecer (a alguén); monta- / alta; schiaffo morale: humillación. re una notizia: esaxerar unha noticia; montare un moralità s.f. inv. Moralidade. È sempre stato un film: montar un filme. uomo di moralità impeccabile. Sempre foi un home monte s.m. 1 Monte (elevación do terreo). Dalla cima de moralidade impecable. del monte si vedeva tutta la valle. Dende o cume do morbidezza s.f. Suavidade. La morbidezza del vellu- monte víase todo o val. 2 (fig.) Montón, morea. to. A suavidade do veludo. Mi piace questo quadro Abbiamo raccolto un monte di noci. Recollemos un per la morbidezza dei toni. Gústame este cadro pola montón de noces. Con questo affare potreste gua- suavidade dos tons. dagnare un monte di soldi. Con este negocio pode- morbido -a adx. 1 Brando -a, mol. Vorrei un cuscino riades ganar un montón de cartos. # affrontare, morbido per stare comoda. Querería un coxín bran- risolvere un problema a monte: afrontar, resolver do para estar cómoda. 2 Suave, lene. Il bambino un problema remontándose á súa causa; a monte aveva i capelli biondi e morbidi. O neno tiña o pelo di: nun lugar máis elevado que; andare a monte: louro e suave. Questa crema rende morbida la pelle. fracasar; per monti e per valli: por todas partes; Esta crema volve a pel suave. Aggiungi colori mor- mandare a monte (qualcosa): facer fracasar bidi per attenuare la violenza delle forme. Engade (algo); mandare a monte una partita: interromper cores suaves para atenua-la violencia das formas. unha partida; monte di pietà: monte de piedade; monte premi: suma total do importe dos premios morbillo s.m. Sarampelo, xarampón. Non andrai a (dun xogo ou lotería); promettere mari e monti: scuola perché il morbillo è una malattia contagiosa. promete-lo ouro e o mouro. Non irás á escola porque o sarampelo é unha enfer- midade contaxiosa. montone s.m. Carneiro. Ha un gregge di dieci peco- re e quattro montoni. Ten un rabaño de dez ovellas e mordace adx. Mordaz, cáustico -a, corrosivo -a. Non catro carneiros. ♦ Para referirse ó ‘montón, morea’ può evitare di fare osservazioni mordaci sugli altri. emprégase o termo mucchio. Non pode evitar facer observacións mordaces sobre monumentale adx. 1 Monumental (referido ós os demais. monumentos). Hanno restaurato questo edificio per mordere v. tr. [aux. avere] Morder, trabar, trincar. Il il suo valore monumentale. Restauraron este edifi- bambino mordeva una pera verde. O neno mordía cio polo seu valor monumental. 2 (ext.) unha pera verde. # mordere il freno: acatar unha Monumental, colosal, enorme. In mezzo alla piaz- orde contra a vontade propia; mordere la polvere: 357 mortificare

ser vencido; mordersi le labbra / la lingua: arre- morso si utilizza per frenare il cavallo. O bocado pentirse de algo dito, arrepentirse de calar algo; utilízase para frea-lo cabalo. mordersi le dita / mani / unghie: sentir rabia, mortadella s.f. Mortadela. La mortadella si fa con arrepentirse. OBS.: v. irreg. V. táboa 31. carne, lardo e spezie. A mortadela faise con carne, moribondo -a I adx. Moribundo -a. Incontrarono un touciño e especias. uomo moribondo con ferite di coltello. Encontraron mortaio s.m. Morteiro. Nel mortaio schiacci degli un home moribundo con feridas de navalla. II s. spicchi d’aglio. No morteiro esmagas uns dentes de Moribundo -a. La famiglia circondava il letto del allo. I nemici ci sparavano con mortai. Os inimigos moribondo. A familia arrodeaba a cama do mori- disparábannos con morteiros. OBS.: pl. mortai. bundo. mortale I adx. 1 Mortal, letal, mortífero -a. Questa morire v. intr. [aux. essere] Morrer (tamén fig.). Due sostanza ha un effetto mortale sugli esseri umani. persone sono morte nell’incidente stradale. Dúas Esta substancia ten un efecto mortal sobre os seres persoas morreron no accidente de tráfico. Muoio di humanos. 2 Mortal. Ci sono stati tre incidenti mor- fame perché non ho mangiato da ieri. Morro de fame porque non comín dende onte. # morire dal / di tali in autostrada. Houbo tres accidentes mortais na freddo / caldo: morrer de frío / calor; morire dalla autoestrada. L’uomo è mortale. O home é mortal. II voglia di: morrer de ganas de; morire dalle risa / s. (espec. en pl.) Mortal. Sbagliare è proprio dei dal ridere: morrer de risa; morire di invidia / noia mortali. Errar é propio dos mortais. # pallore mor- / paura: morrer de envexa / aburrimento / medo. tale: palidez propia dun morto; peccato mortale: pecado mortal; spoglie mortali: restos mortais. OBS.: v. irreg. V. táboa 84. mormorare I v. intr. [aux. avere] 1 Murmurar, rumo- mortalità s.f. inv. Mortalidade. Le guerre e le malat- rear. Quando mi sono avvicinato hanno smesso di tie causavano l’alta mortalità dei secoli scorsi. As mormorare. Cando me acerquei pararon de murmu- guerras e as enfermidades causaban a alta mortali- rar. 2 (fig.) Rumorear. Si sentiva mormorare il dade dos séculos pasados. vento tra i rami. Oíase rumorea-lo vento entre as morte s.f. Morte (tamén fig.). La sua morte ha causa- ramas. 3 Murmurar, rexoubar. I pettegoli comin- to una grande commozione in tutta la città. A súa ciano a mormorare su voi due. Os lingoreteiros morte causou unha gran conmoción en toda a cida- comezan a murmurar sobre vó-los dous. 4 Protestar. de. I grandi centri commerciali possono provocare la Quando annunciarono che non c’erano più biglietti, morte dei piccoli negozi. Os grandes centros comer- il pubblico si mise a mormorare. Cando anunciaron ciais poden provoca-la morte dos pequenos comer- que non había máis entradas, o público púxose a cios. # atto di morte: certificado de defunción; aver protestar. II v. tr. [aux. avere] Murmurar, rumorear. visto la morte in faccia: terse atopado nunha situa- Non riesco a sentire ciò che stai mormorando. Non ción de gravísimo perigo; avercela a morte con chego a oí-lo que estás murmurando. OBS.: io mor- qualcuno: odiar profundamente a alguén; condan- moro; v. irreg. V. táboa 1. nare a morte: condenar a morte; dare la morte: mormorio s.m. Murmurio, rumor. I mormorii finiro- matar; darsi la morte: suicidarse; essere fra la vita no quando il professore entrò. Os murmurios rema- e la morte: estar entre a vida e a morte; sino alla taron cando o profesor entrou. Mi piaceva ascoltare morte: ata a morte; ogni morte di papa: de pas- il mormorio del ruscello. Gustábame escoita-lo cuas en ramos. murmurio do regato. OBS.: pl. mormorii. mortificare I v. tr. [aux. avere] Mortificar. moro -a I adx. Moreno -a. È un ragazzo moro, alto e Mortificava i compagni con le sue osservazioni. atletico. É un rapaz moreno, alto e atlético. II s. Mortificaba os compañeiros coas súas observa- Moreno -a. È venuta una bella mora a chiedere di te. cións. Per fare penitenza mortificava il suo corpo Veu unha morena guapa preguntar por ti. # testa di con il digiuno. Para facer penitencia mortificaba o moro: marrón moi escuro. OBS.: este termo alude seu corpo co xaxún. II v. refl. [aux. essere] tamén ó ‘mouro, musulmán’, pero nun uso moito Mortificarse, atormentarse. Si è mortificato per máis restrinxido que en galego, referíndose a tem- quello che gli hai detto. Mortificouse polo que lle pos pasados. dixeches. OBS.: io mortifico, tu mortifichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. morso s.m. 1 Dentada. Il coniglio ha dato un morso alla carota. O coello deulle unha dentada á cenoria. mortificazione s.f. 1 Humillación. Ha subito una 2 Mordedura, trabada, chantada. Il morso di questa mortificazione da parte dei compagni di scuola. vipera non è velenoso. A mordedura desta serpe non Sufriu unha humillación por parte dos compañeiros é velenosa. 3 Bocado (de comida). Ha mangiato un da escola. 2 Mortificación. Come penitenza si è morso di torta per assaggiarla. Comeu un bocado de imposto una mortificazione. Como penitencia impú- torta para probala. 4 Bocado, freo (do cabalo). Il xose unha mortificación. mortificazione 358 morto -a I adx. 1 Morto -a, defunto -a. Si ricorda agli scacchi. Con este movemento gañara-la partida spesso degli amici morti. Recórdase a miúdo dos de xadrez. 2 (fig.) Manobra. È stata una mossa poli- amigos mortos. 2 Morto -a (tamén fig.). Dopo lo tica sbagliata. Foi unha manobra política errada. # sparo la volpe sembrava morta. Despois do disparo fare la prima mossa: da-lo primeiro paso. o raposo parecía morto. I paesi della costa sono mosso -a part. pas. de muovere e adx. Movido -a. È morti durante l’inverno. As vilas da costa están un peccato che questa fotografia sia mossa. É unha mortas durante o inverno. II s. 1 Morto -a, defunto mágoa que esta fotografía estea movida. # capelli -a, finado -a. La famiglia del morto riceveva le con- mossi: pelo ondulado; mare mosso: mar axitado; doglianze. A familia do morto recibía o pésame. 2 terra mossa: terra acabada de arar. Morto -a. I morti erano rimasti sul campo di batta- glia. Os mortos quedaran no campo de batalla. # mosto s.m. Mosto. Hanno lasciato il mosto a fermen- essere morto di fame, di paura...: estar morto de tare nel tino. Deixaron o mosto a fermentar na cuba. fame, de medo...; essere morto e sepolto: cousa Vuoi prendere un po’ di mosto di mela? ¿Queres superada e esquecida; fare il morto: face-lo morto; tomar un pouco de mosto de mazá? il giorno dei morti: o día de defuntos; peso morto: mostra s.f. Mostra, exposición. Siamo andati a una peso morto; (essere) più morto che vivo / (essere) mostra di arte contemporanea. Fomos a unha mostra mezzo morto: (estar) medio morto; stanco morto: de arte contemporánea. # fare mostra di: facer cansísimo. alarde de, finxir que; mettere in mostra: amosar, mosaico s.m. Mosaico (tamén fig.). Gli archeologi facer ostentación; mettersi in mostra: chama-la stanno ripulendo il pavimento a mosaico delle atención dos demais. terme. Os arqueólogos están limpando o pavimento mostrare I v. tr. [aux. avere] 1 Mostrar, amosar, ensi- de mosaico das termas. Questo paese è un autentico nar. Ha mostrato al nostro ospite i monumenti della mosaico di razze e culture. Este país é un auténtico città. Mostroulle ó noso invitado os monumentos da mosaico de razas e culturas. OBS.: pl. mosaici. cidade. 2 Mostrar, indicar, explicar. Gli ho mostrato il mosca s.f. Mosca. Scacciava le mosche dalla torta con percorso più breve. Mostreille o percorrido máis la mano. Espantaba as moscas do pastel coa man. # curto. 3 Mostrar, demostrar, amosar. Lo sguardo essere una mosca bianca: ser moi raro; montare / mostrava le sue intenzioni di attaccare. A mirada mos- saltare la mosca al naso: perde-la paciencia; mori- traba as súas intencións de atacar. 4 Finxir, simular, re come le mosche: caer / morrer coma moscas; aparentar. Mostrava di non avermi sentito. Finxía non non farebbe male a una mosca: non sería capaz de oírme. II v. refl. ou intr. pron. [aux. essere] 1 matar unha mosca; non si sentiva volare una Mostrarse, amosarse. È la prima volta che si mostra mosca: non se oía nin chío; zitto e mosca! / mosca! questa collezione in pubblico. É a primeira vez que se mostra esta colección en público. 2 Mostrarse, amo- (fam.): ¡silencio! OBS.: pl. mosche. sarse, manifestarse. Si sono mostrati molto felici di moscerino s.m. 1 Mosquiña. Questi piccoli insetti ritrovarsi dopo tanto tempo. Mostráronse moi felices sono i moscerini del vino. Estes pequenos insectos de reencontrarse despois de tanto tempo. # mostrare son as mosquiñas do viño. 2 Mosquito (calquera i pugni: mostra-los puños en actitude ameazante; insecto máis pequeno cá mosca). Vicino al fiume mostrare la fronte: non avergoñarse. c’era uno sciame di moscerini. Preto do río había un mostro s.m. 1 Monstro (tamén fig.). Il mostro è una cre- enxame de mosquitos. atura fantastica. O monstro é unha criatura fantástica. moschea s.f. Mesquita. Dal minareto della moschea Questa mucca con sei zampe è un mostro. Esta vaca si chiamano i credenti per pregare. Desde o minare- con seis patas é un monstro. Soltanto un assassino, un te da mesquita chámase ós crentes para rezar. mostro, avrebbe commesso quel crimine. Só un asasi- moscio -a adx. 1 Mol, brando -a (fláccido). Dopo il no, un monstro, cometería ese crime. 2 (fig.) periodo di degenza gli sembrava di avere il corpo Fenómeno, portento, prodixio (persoa). Questo pre- moscio. Despois do período de convalecencia pare- sentatore radiofonico è un mostro di erudizione. Este cíalle que tiña o corpo mol. 2 (fig.) Abatido -a presentador de radio é un fenómeno de erudición. (deprimido). Ha un’aria moscia, di tristezza. Ten un mostruosità s.f. inv. Monstruosidade. L’hanno con- aire abatido, de tristeza. # erre moscia: erre pro- dannato per quelle terribili mostruosità. nunciado ó estilo francés. OBS.: f. pl. mosce. Condenárono por aquelas terribles monstruosida- mossa s.f. 1 Movemento (cambio de posición). Fece des. una mossa con il capo per indicarmi di entrare. Fixo mostruoso -a adx. 1. Monstruoso -a (tamén fig.). Gli un movemento coa cabeza para indicarme que esseri mostruosi delle fiabe. Os seres monstruosos entrase. Spiavano da lontano le mosse dell’esercito dos contos. Ha una memoria mostruosa. Ten unha nemico. Espiaban de lonxe os movementos do exér- memoria monstruosa. 2 (fig.) Monstruoso -a, abo- cito inimigo. Con questa mossa vincerai la partita minable, atroz. Hanno enumerato le azioni mo- 359 muggire

struose per cui è stato arrestato. Enumeraron as movimento s.m. 1 Movemento. Nell’aeroporto c’era accións monstruosas polas que foi arrestado. un grande movimento di passeggeri e di aerei. No aeroporto había un gran movemento de pasaxeiros motivare v. tr. [aux. avere] 1 Xustificar (explicar). e de avións. Di venerdì il movimento nelle strade Devi motivare la tua domanda di trasferimento. Tes crea ingorghi. Os venres o movemento nas estradas que xustifica-la túa petición de traslado. 2 Motivar, crea atoamentos. Studia i movimenti letterari di fine causar, ocasionar. Lo sciopero fu motivato da un secolo. Estudia os movementos literarios de fin de licenziamento. A folga foi motivada por un despedi- século. 2 Movemento, animación. Alla fiera del mento. 3 Motivar. I professori devono motivare gli libro c’è stato molto movimento. Na feira do libro alunni allo studio. Os profesores deben motiva-los houbo moito movemento. alumnos ó estudio. mozzafiato adx. inv. (fam.) 1 Impresionante. Del motivo s.m. 1 Motivo, razón, causa. Non sappiamo film mi ha stupito il finale mozzafiato. Do filme ancora il motivo della sua assenza. Aínda non sabé- sorprendeume o final impresionante. 2 Que quita o mo-lo motivo da súa ausencia. 2 (ext.) Motivo. Il alento. Eravamo impressionati da quello spettacolo conferenziere ha analizzato il motivo dell’amore mozzafiato. Estabamos impresionados por aquel nell’opera dantesca. O conferenciante analizou o espectáculo que quitaba o alento. motivo do amor na obra de Dante. Mi hanno rega- lato una tovaglia ricamata con motivi geometrici. mozzare v. tr. [aux. avere] Seccionar. Una macchina della fabbrica gli ha mozzato due dita. Unha máqui- Regaláronme un mantel bordado con motivos xeo- na da fábrica seccionoulle dous dedos. # mozzare il métricos. # a motivo di: a causa de; dar motivo: fiato / il respiro: corta-lo alento. causar, ocasionar; per questo motivo: por isto. mozzarella s.f. Mozzarella. La mozzarella è un for- moto s.m. 1 (Fís.) Movemento. Il professore ha par- maggio fresco fatto di latte di bufala. A mozzarella lato del moto dei pianeti. O profesor falou do move- é un queixo fresco feito con leite de búfala. mento dos planetas. 2 Xesto, aceno. Nell’attesa faceva moti d’impazienza. Na espera facía xestos de mozzicone s.m. Resto, residuo. Il mozzicone della impaciencia. # essere in moto: estar en marcha; candela si è spento lentamente. O resto da candea fare un po’ di moto: facer un pouco de exercicio, apagouse lentamente. # mozzicone di sigaretta: camiñar; mettere in moto: poñer en marcha; met- cabicha. tersi in moto: poñerse mans á obra (para axudar a mucca s.f. 1 Vaca. La mucca ha partorito un vitello alguén). nero. A vaca pariu un tenreiro negro. 2 Vaca leitei- motocicletta s.f. Motocicleta, moto. Per circolare in ra. La quota lattea dipende dal numero di mucche motocicletta bisogna utilizzare il casco. Para circu- che si hanno. A cota láctea depende do número de vacas leiteiras que se teñen. OBS.: pl. mucche. lar en motocicleta hai que utiliza-lo casco. OBS.: tamén existe a forma abreviada (inv.) moto. mucchio s.m. Montón, morea (tamén fig.). Sul sentiero c’era un mucchio di sassi. No carreiro motociclismo s.m. Motociclismo. Abbiamo parteci- había un montón de pedras. Mi hai raccontato pato a una gara di motociclismo. Participamos un mucchio di bugie. Contáchesme un montón de nunha competición de motociclismo. mentiras. motore s.m. Motor (tamén fig.). A causa di un pro- muffa s.f. Mofo, balor. La frutta marcia aveva un blema al motore della macchina, non hanno potuto sapore di muffa. A froita pasada tiña un sabor a partire. A causa dun problema no motor do coche, mofo. # fare la muffa (tamén fig.): balorecer, que- non puideron marchar. L’agricoltura è il motore dar sen usar. della loro economia. A agricultura é o motor da súa economía. muggire v. intr. [aux. avere] Bruar, bradar. Le vacche muggiscono quando vedono i padroni. As vacas motorino s.m. (fam.) Ciclomotor. Si è comprato un brúan cando ven os donos. OBS.: io muggisco, tu motorino per andare in facoltà. Comprou un ciclo- muggisci. motor para ir á facultade. muggito s.m. Bruído, brado, bramido. Mi hanno sve- motorizzare I v. tr. [aux. avere] Motorizar. La polizia gliato i muggiti delle mucche. Espertáronme os bru- ha motorizzato tutte le pattuglie. A policía motori- ídos das vacas. zou tódalas patrullas. II v. refl. [aux. essere] (fam.) mugolare I v. intr. [aux. avere] 1 Xemer (tamén fig.). Motorizarse. Mi sono motorizzato: ho comprato Il cane mugolava perché lo lasciassero libero. O can una macchina. Motoriceime: comprei un coche. xemía para que o deixasen libre. Il ferito mugolava movente s.m. Móbil (dun delicto). La polizia ha final- di dolore. O ferido xemía coa dor. OBS.: o sentido mente scoperto il movente del crimine. A policía orixinario refírese ós animais. II v. tr. [aux. avere] descubriu finalmente o móbil do crime. (fig.) Murmurar, rumorear. Cosa stai mugolando? muggito 360

Parla chiaro. ¿Que estás murmurando? Fala claro. muovete da un presupposto sbagliato. Na miña opi- OBS.: io mugolo; v. irreg. V. táboa 1. nión, partides dun presuposto errado. III v. refl. mulinello s.m. 1 Remuíño (de vento, de auga...). È [aux. essere] Moverse (tamén fig.). Non si è mosso pericoloso fare il bagno in questa spiaggia perché ci con la speranza che non lo vedessero. Non se moveu sono molti mulinelli. É perigoso bañarse nesta coa esperanza de que non o visen. Per trovargli quel praia porque hai moitos remuíños. 2 Carrete (da lavoro si è mossa l’intera famiglia. Para atoparlle cana de pescar). Non posso usare la canna perché ese traballo moveuse toda a familia. # muovere a non funziona il mulinello. Non podo usa-la cana compassione / pianto / riso: dar compaixón / ganas porque non funciona o carrete. de chorar / risa; muovere incontro a qualcuno: correr cara a alguén; non muovere un dito: non mulino s.m. Muíño (aparello e edificio). I nuovi mover un dedo. OBS.: v. irreg. V. táboa 51. mulini a vento non macinano il grano, ma generano elettricità. Os novos muíños de vento non moen o muraglia s.f. Muralla. La città conserva delle parti trigo, senón que xeran electricidade. # chi va al dell’antica muraglia medievale. A cidade conserva mulino si infarina: quen xoga con lume quéimase; partes da antiga muralla medieval. essere un mulino a vento: ser un tarabelo; mulino murare I v. tr. [aux. avere] Tapiar. Hanno murato la ad acqua / a vento: muíño de auga / de vento; par- finestra che dava sul cortile. Tapiaron a fiestra que lare come un mulino a vento: falar moi á présa; daba ó patio. II v. refl. [aux. essere] (fig.) Recluírse, tirare l’acqua al proprio mulino: achega-la brasa enclaustrarse, encerrarse. Si è murato in un con- á súa sardiña. vento. Recluíuse nun convento. mulo -a s. 1 (m.) Macho (animal equino). Ha attra- muratore s.m. Albanel. I muratori che lavorano in versato le montagne su un mulo. Atravesou as mon- questa costruzione sono molto rapidi. Os albaneis tañas sobre un macho. 2 (f.) Mula. La mula è un ani- que traballan nesta construcción son moi rápidos. # male da tiro. A mula é un animal de tiro. # essere picchio muratore: peto (paxaro). testardo come un mulo: ser máis testán cós car- neiros cando turran; essere un / fare il mulo: ser muro s.m. 1 Muro, valado, valo. Hanno costruito un testán. bel muro intorno alla casa. Construíron un bo muro arredor da casa. 2 Muro, parede. I muri di questa multa s.f. Multa. Ha dovuto pagare una multa per vecchia casa sono ancora in ottime condizioni. Os eccesso di velocità. Tivo que pagar unha multa por muros desta vella casa están aínda en moi boas con- exceso de velocidade. dicións. 3 (fig.) Barreira. Tra di loro si alzava un mummia s.f. 1 Momia. Hanno trovato un’altra mum- muro di odio. Entre eles levantábase unha barreira mia egizia negli scavi. Atoparon outra momia exip- de odio. 4 (pl.) Murallas. I romani fornivano di cia nas escavacións. 2 (fig.) Persoa moi envellecida mura le loro città. Os romanos dotaban de murallas ou anticuada. as súas cidades. # armadio a muro: armario de obra; battere la testa nel muro: arrepentirse con mungere v. tr. [aux. avere] Muxir, munguir. Si è alza- desesperación; chiudersi fra quattro mura: to presto per mungere le mucche. Levantouse cedo pecharse entre catro paredes; fuori le mura: fóra para muxi-las vacas. OBS.: v. irreg. V. táboa 11. das murallas (dunha cidade); mettere qualcuno munire I v. tr. [aux. avere] 1 Dotar (equipar). con le spalle al muro: obrigar a alguén a facer algo Muniranno la città di un buon sistema di trasporti que non quere; parlare al muro: falar para as pare- pubblici. Dotarán a cidade dun bo sistema de trans- des; un muro di nebbia: un banco de néboa. OBS.: portes públicos. 2 (Mil.) Fortificar. I romani muni- fai o pl. le mura cando ten un valor colectivo ou se vano le loro città di muraglie. Os romanos fortifica- refire á obra de construcción que circunda un lugar; ban as súas cidades con murallas. OBS.: io munisco, fai o pl. i muri no resto dos casos. tu munisci. muschio s.m. Mofo, carriza. I tronchi di questi alberi muovere I v. tr. [aux. avere] 1 Mover (cambiar de sono coperti di muschio. Os troncos destas árbores posición). Muoveva le braccia per attirare la nostra están cubertos de mofo. attenzione. Movía os brazos para chama-la nosa muscolo s.m. Músculo. Il dolore alla gamba era atención. Se muoverai il pezzo giusto vincerai la dovuto a una contrazione dei muscoli. A dor na partita. Se móve-la peza axeitada gañara-la partida. perna debíase a unha contracción dos músculos. # 2 Poñer en marcha. Questa leva muove gli ingra- avere muscoli di acciaio / di ferro: te-los músculos naggi della macchina. Esta panca pon en marcha a engrenaxe da máquina. II v. intr. [aux. essere / de aceiro / de ferro; essere tutto muscoli: ser todo avere] 1 Partir, saír. La manifestazione muove da músculos, ser moi robusto e forte. Piazza Venezia. A manifestación parte da Praza museo s.m. Museo. Siamo andati con il professore di Venecia. 2 (fig.) Partir (comezar). Secondo me, biologia a vedere il museo di scienze naturali. 361 mutuo

Fomos co profesor de bioloxía ve-lo museo de cien- mutandine s.f. pl. Braguiñas. Le mutandine di que- cias naturais. # pezzo da museo: peza de museo. sto bikini mi stanno larghe nella vita. As braguiñas musica s.f. 1 Música. Studia al conservatorio perché deste bikini quédanme largas na cintura. ama la musica. Estudia no conservatorio porque ama a música. Mi piace la musica strumentale. mutare I v. tr. [aux. avere] 1 Mudar, cambiar, modi- Gústame a música instrumental. 2 (fig.) ficar. Dopo aver sentito le nostre ragioni hanno Musicalidade. Rimase meravigliato ad ascoltare la mutato opinione. Despois de escoita-las nosas musica di quella voce. Quedou marabillado ó escoi- razóns mudaron a opinión. 2 Mudar, cambiar, ta-la musicalidade daquela voz. OBS.: pl. musiche. transformar. Il progresso ha mutato le condizioni di musicale adx. Musical. Devi imparare a suonare vita. O progreso mudou as condicións de vida. II v. qualche strumento musicale. Tes que aprender a intr. [aux. essere] Mudar, cambiar. La situazione tocar algún instrumento musical. (ext.) Ci sono lin- economica del paese è molto mutata. A situación gue più musicali di altre. Hai linguas máis musicais ca outras. económica do país mudou moito. III v. intr. pron. [aux. essere] Mudarse, converterse, transformarse. musicista s. Músico -a. Fa parte di un’orchestra di cinquanta musicisti. Forma parte dunha orquestra L’azzurro mescolato con il giallo si muta in verde. O de cincuenta músicos. OBS.: m. pl. musicisti. azul mesturado co amarelo múdase en verde. # muso s.m. 1 Fociño, morro. I dobermann hanno il mutare di: mudar de. muso appuntito. Os dobermann teñen o fociño afia- mutevole adx. 1 Variable. In primavera il tempo è do. 2 (fig., despec.) Cara. Durante la rissa gli hanno spesso mutevole. Pola primavera o tempo é a miúdo dato un pugno sul muso. Durante a pelexa déronlle unha puñada na cara. 3 (ext.) Morro (dunha cousa). variable. 2 Variable, inconstante, voluble. L’umore Dall’hangar sporgeva il muso dell’aeroplano. Do del pubblico è mutevole. O humor do público é hangar asomaba o morro do aeroplano. # avere il variable. muso lungo: estar de morros; dire qualcosa sul muso: dicir algo á cara; rompere il muso a qual- mutilare v. tr. [aux. avere] Mutilar (tamén fig.). cuno: romperlle a cara a alguén; torcere il muso: Quella macchina gli ha mutilato le dita. Aquela torce-lo morro. máquina mutiloulle os dedos. Hanno mutilato il musulmano -a I adx. Musulmán -ana, mahometano film per motivi politici. Mutilaron o filme por moti- -a. La religione musulmana vieta di mangiare la vos políticos. OBS.: io mutilo; v. irreg. V. táboa 1. carne di maiale. A relixión musulmana prohibe come-la carne de porco. II s. Musulmán -ana, muto -a I adx. Mudo -a. È rimasto muto dopo aver mahometano -a. I musulmani pregano nelle mo- perso i genitori in un incidente. Quedou mudo logo schee. Os musulmáns rezan nas mesquitas. de perde-los pais nun accidente. II s. Mudo -a. Non mutabilità s.f. inv. 1 Mutabilidade. Questi biologi conosco il linguaggio dei muti. Non coñezo a lin- studiano la mutabilità di alcune specie. Estes biólo- guaxe dos mudos. # alla muta: por xestos; carta gos estudian a mutabilidade dalgunhas especies. 2 muta: mapa mudo; muto come un pesce: estar (ext.) Variabilidade, versatilidade. La mutabilità del calado coma un peto; restare muto di ammirazio- suo stato d’animo dipende dall’andamento del lavo- ro. A variabilidade do seu estado de ánimo depende ne, di stupore: quedar mudo de admiración, de da marcha do traballo. estupor. mutamento s.m. Cambio, troco (mudanza). Il tuo mutuo -a I adx. Mutuo -a, recíproco -a. I due scien- improvviso mutamento di parere stupì tutti. O teu ziati si professano mutua ammirazione. Os dous inesperado cambio de parecer sorprendeunos a científicos profésanse mutua admiración. II s.m. todos. Préstamo (dunha entidade financeira). Hanno com- mutande s.f. pl. 1 Calzóns, cirolas. Usa mutande e prato una casa e pagheranno il mutuo durante quin- magliette di cotone. Usa calzóns e camisetas de algodón. 2 Bragas. Ha comprato le mutande e il reg- dici anni. Compraron unha casa e pagarán o prés- giseno di pizzo. Comprou as bragas e o suxeitador tamo durante quince anos. # mutuo ipotecario: de encaixe. préstamo hipotecario.

N

nacchera s.f. Castañola. Il suono delle nacchere i due ragazzi è nata una solida amicizia. Entre os accompagna molte danze tipiche spagnole. O son dous rapaces naceu unha sólida amizade. 2 Nacer, das castañolas acompaña moitas danzas típicas brotar. Questo terreno è talmente fertile che i frutti españolas. nascono spontanei. Este terreo é tan fértil que os nano -a I adx. Anano -a. I pigmei sono un popolo froitos nacen ventureiros. # nascere con la camicia: nano dell’Africa. Os pigmeos son un pobo anano de nacer con estrela; non essere nato ieri: ter expe- África. II s. Anano -a. Biancaneve trovò la casa dei riencia. OBS.: v. irreg. V. táboa 52. sette nani. Brancaneves atopou a casa dos sete ana- nascita s.f. Nacemento. La nascita di un bambino nos. allieta sempre la famiglia. O nacemento dun neno alegra sempre a familia. La nascita dello stato ita- napoletano -a I adx. Napolitano -ana. Le canzoni liano risale al diciannovesimo secolo. O nacemento napoletane sono conosciute in tutto il mondo. As do estado italiano remóntase ó século dezanove. cancións napolitanas son coñecidas en todo o mundo. II s. 1 Napolitano -ana (persoa). I napole- nascondere I v. tr. [aux. avere] Esconder, acochar, tani furono tra i gruppi di emigranti più numerosi in agachar. La mamma vi ha nascosto la scatola di America. Os napolitanos estaban entre os grupos de caramelle. Mamá escondéuvo-la caixa de carame- emigrantes máis numerosos en América. 2 (m. sing.) los. Nascondere la verità in un processo è un reato. Napolitano (dialecto). Il napoletano è uno dei dia- Esconde-la verdade nun xuízo é un delicto. II v. refl. letti meridionali dell’Italia. O napolitano é un dos e intr. pron. [aux. essere] Esconderse, acocharse, dialectos meridionais de Italia. agacharse. Si è nascosta dietro l’albero. Escondeuse detrás da árbore. Che cosa si nasconde dietro la sua narciso s.m. Narciso. Dal fioraio ho comprato un rispettabilità? ¿Que se esconde detrás da súa res- mazzo di narcisi profumati. Na floristería merquei pectabilidade? OBS.: v. irreg. V. táboa 53. un ramo de narcisos olorosos. nascondiglio s.m. Escondedoiro. La polizia non ha narrare v. tr. [aux. avere] Narrar, contar, relatar. La scoperto il nascondiglio dei ladri. A policía non des- nonna narrava la storia di Cenerentola ai bambini. A cubriu o escondedoiro dos ladróns. avoa narráballela historia de Cinsenta ós nenos. nascondino s.m. Ás agachadas (xogo). Per giocare a narratore -trice s. Narrador -ora. Hanno fatto un nascondino il posto ideale è un giardino pieno di corso monografico sui narratori italiani del secolo cespugli. Para xogar ás agachadas o sitio ideal é un XIX. Fixeron un curso monográfico sobre os narra- xardín cheo de matogueiras. dores italianos do século XIX. nasello s.m. Pescada. Abbiamo ordinato nasello con narrazione s.f. Narración, relato. Questo romanzo è patate. Pedimos pescada con patacas. la narrazione di una storia d’amore. Esta novela é a narración dunha historia de amor. naso s.m. Nariz. Il naso risalta nel profilo del viso. O nariz resalta no perfil do rostro. # andare / giudi- nasale adx. Nasal. Il pugno gli provocò la frattura del care a naso / a lume di naso: confiar na propia setto nasale. A puñada provocoulle a fractura do intuición; avere / mettere sotto il naso: poñer dian- tabique nasal. Ha una voce nasale molto caratteri- te dos ollos; avere buon naso: ser listo coma un stica. Ten unha voz nasal moi característica. allo; ficcare / mettere il naso: mete-lo fociño; nascere v. intr. [aux. essere] 1 Nacer (tamén fig.). menare per il naso: toma-lo pelo; mettere il naso Sono nato nel mese di luglio. Nacín no mes de xullo. fuori: mete-lo nariz nos asuntos dos demais; naso Il sole nasce ad oriente. O sol nace polo oriente. Fra all’insù, schiacciato: nariz remangado, chato; non nastro 364

vedere oltre il proprio naso: non ver máis alá do tódolos ambientes. ♦ Para referirse á ‘natureza’ en nariz; restare con un palmo di naso: ficar desilu- italiano emprégase o termo natura. sionado ou enganado; saltar la mosca al naso: vol- naturalizzare v. tr. [aux. avere] Concede-la naciona- verse impaciente; sbattere la porta sul naso: darlle lidade. L’hanno naturalizzata svizzera. Concedé- a alguén coa porta no fociño; tenere il naso per ronlle a nacionalidade suíza. aria: estar distraído; torcere il naso: torce-lo foci- ño. naufragare v. intr. [aux. essere] 1 Naufragar, afun- dirse. La nave naufragò a causa di una violenta tem- nastro s.m. 1 Cinta, fita. Il pacchetto era legato con pesta. A nave naufragou por mor dunha violenta dei nastri colorati. O paquete estaba atado cunhas tempestade. 2 (fig.) Naufragar, fracasar. Il progetto cintas de cores. 2 Casete. Registrami il concerto su è naufragato per mancanza di soldi. O proxecto nau- questo nastro. Grávame o concerto nesta casete. # fragou por falta de cartos. OBS.: na acep. 1 empré- essere al nastro di partenza: estar a piques de gase o aux. avere cando se refire a persoas; io nau- empezar algo. frago, tu naufraghi; v. irreg. V. táboas 1 e 6. natale I s.m. 1 Nadal (festa). Manca solo un mese a naufragio s.m. Naufraxio, afondamento, afundi- Natale. Falta só un mes para o Nadal. 2 (pl.) Orixes mento. L’equipaggio del peschereccio si è salvato (procedencia). Non dovrebbe vergognarsi dei suoi dal naufragio. A tripulación do pesqueiro salvouse umili natali. Non debería avergoñarse das súas do naufraxio. humildes orixes. II adx. Natal. L’Italia è la mia terra naufrago -a s. Náufrago -a. Una piccola imbarcazio- natale. Italia é a miña terra natal. ne ha raccolto i quattro naufraghi. Unha pequena natica s.f. Nádega. Gli hanno fatto un’iniezione sulla embarcación recolleu os catro náufragos. OBS.: m. natica. Puxéronlle unha inxección na nádega. OBS.: pl. naufraghi, f. pl. naufraghe. pl. natiche. nausea s.f. Náusea (tamén fig.). Quest’odore mi dà la nativo -a I adx. Nativo -a, natal. Il suo paese nativo nausea. Este olor dáme náuseas. Provava nausea a è l’Italia, ma vive in Spagna. O seu país nativo é sentire quelle parole. Sentía náuseas ó escoitar Italia, pero vive en España. II s. Nativo -a, natural aquelas palabras. # avere la nausea: ter náuseas. (oriúndo). I nativi della Giamaica si chiamano gia- OBS.: en italiano é máis frecuente o uso sing. men- maicani. Os nativos de Xamaica chámanse xamai- tres en galego úsase sobre todo en pl. canos. nautico -a I adx. Náutico -a. Gli sport nautici sono nato -a I part. pas. de nascere e adx. 1 Nacido -a. Il proprio affascinanti. Os deportes náuticos son real- bambino nato ieri è nell’incubatrice. O neno nacido mente fascinantes. II s.f. Náutica, navegación. Gli onte está na incubadora. 2 Nato -a. È una pittrice studenti di nautica facevano manovre navali. Os nata. É unha pintora nata. # essere il padre, la estudiantes de náutica facían manobras navais. madre nato e sputato: ser cuspido ó pai, á nai. ♦ OBS.: m. pl. nautici, f. pl. nautiche. Para referirse á ‘nata, crema’ en italiano úsase o navata s.f. (Arquit.) Nave (dunha igrexa). La navata termo panna. centrale di questa chiesa è molto larga. A nave cen- natura s.f. 1 Natureza. Ama la natura e preferisce tral desta igrexa é moi larga. vivere in campagna. Ama a natureza e prefire vivir nave s.f. Nave (embarcación). Dal porto vedevano le no campo. 2 Natureza, condición, carácter. Non si navi da guerra. Desde o porto vían as naves de gue- può andare contro la propria natura. Non se pode ir rra. # nave cisterna: buque cisterna; nave passeg- contra a propia natureza. geri: barco de pasaxe; nave spaziale: nave espa- cial. naturale adx. Natural. Tra tutte le scienze naturali quella che mi piace di più è la chimica. De tódalas navigare v. intr. [aux. avere] Navegar (desprazarse ciencias naturais a que máis me gusta é a química. pola auga). Abbiamo navigato da Livorno a È meglio seguire il corso naturale degli avvenimen- Barcellona. Navegamos de Livorno a Barcelona. # ti. É mellor segui-lo curso natural dos acontece- navigare con il vento in poppa: ter un período de mentos. Ha un comportamento naturale, che ispira sorte; navigare in cattive acque: pasar un mal fiducia. Ten un comportamento natural, que inspira momento; navigare su internet: navegar por inter- confianza. net. OBS.: io navigo, tu navighi. naturalezza s.f. Naturalidade, sinxeleza. Il paesag- navigazione s.f. Navegación. La navigazione è stata gio di questo quadro è stato reso con molta natura- tranquilla per tutta la crociera. A navegación foi lezza. A paisaxe deste cadro foi expresada con tranquila durante todo o cruceiro. moita naturalidade. Si comporta con naturalezza in nazionale I adx. Nacional. Prima della partita suonò ogni ambiente. Compórtase con naturalidade en l’inno nazionale. Antes do partido soou o himno 365 negozio

nacional. II s.f. Selección de deportistas que repre- necessità s.f. inv. Necesidade (cousa ou circunstancia senta a un país en competicións internacionais. necesaria). In caso di necessità, conta su di me. En nazionalità s.f. inv. Nacionalidade. Questo concorso caso de necesidade, conta comigo. Di fronte alla è aperto ai cittadini di nazionalità italiana. Esta opo- necessità, la famiglia si unì. Fronte á necesidade, a sición está aberta ós cidadáns de nacionalidade ita- familia uniuse. # fare di necessità virtù: resignarse liana. ó inevitable. nazionalizzare v. tr. [aux. avere] Nacionalizar (pasar necrologio s.m. Necroloxía. È andato a vedere la ó Estado). Il governo ha nazionalizzato le ferrovie. pagina dei necrologi sul giornale. Foi ve-la páxina O goberno nacionalizou o ferrocarril. da necroloxía no xornal. nazione s.f. Nación. I membri del parlamento rappre- necessitare v. tr. e intr. [aux. avere] Precisar de, nece- sentano la nazione. Os membros do parlamento sitar. I profughi necessitano di cibo e medicinali. Os representan a nación. refuxiados precisan de comida e medicinas. OBS.: io necessito. ‘ndrangheta s.f. Organización criminal calabresa. nefasto -a adx. Nefasto -a. Presso gli antichi un volo né conx. 1 Nin. Quest’estate non vado né al mare né di uccelli neri era considerato un presagio nefasto. in montagna. Este verán non vou nin ó mar nin á Para os antigos o voo dos paxaros negros estaba montaña. 2 E non. Non posso né voglio farci nulla, considerado un presaxio nefasto. è un problema tuo. Non podo e non quero facerlle nada, é un problema teu. # né più né meno: nin negare v. tr. [aux. avere] 1 Negar. L’imputato ha nega- máis nin menos. to di aver commesso il delitto. O acusado negou que cometera o delicto. 2 Negar, denegar. Il Comune ha ne I pron. 1 Del dela. Non la conosco, ma ne ho sen- negato il permesso edilizio. O Concello negou o tito parlare. Non a coñezo, pero oín falar dela. permiso de construcción. OBS.: io nego, tu neghi; v. Questo argomento non mi piace, preferisco non par- irreg. V. táboa 6. larne. Este tema non me gusta, prefiro non falar del. 2 Seu súa. Appena l’ha conosciuto, ne è diventata negativo -a I adx. 1 Negativo -a. La mia domanda ha amica. Tan pronto como o coñeceu, fíxose amiga ricevuto una risposta negativa. A miña pregunta súa. 3 Diso. È tardi, ne riparleremo domani. É tarde, recibiu unha resposta negativa. 2 Negativo -a, des- volveremos falar diso mañá. II adv. De alí. È stato tructivo -a. La tua insistenza avrà effetti negativi. A un bel concerto, ne arrivo adesso. Foi un bo concer- túa insistencia terá efectos negativos. II s.m. to, veño agora de alí. # aversene a male: tomar algo Negativo, clixé. Nel negativo fotografico le immagi- a mal; ne vale la pena: paga a pena. OBS.: en moi- ni sono rovesciate. No negativo fotográfico as ima- tos casos, segundo o contexto, este termo non se tra- xes están ó revés. duce. negazione s.f. Negación. La società assicurativa ri- neanche adv. 1 Tampouco. Neanche questa volta ho spose con una negazione alla richiesta di indenniz- vinto la lotteria. Tampouco esta vez gañei á lotería. zo. A sociedade aseguradora respondeu cunha 2 Nin sequera. Non è neanche venuto a dirci arrive- negación á petición de indemnización. derci. Nin sequera veu dicirnos ata logo. # neanche negli, nei, nel, nell’, nella, nelle, nello V. in. per sogno! / per idea!: ¡de ningunha maneira! negligente adx. Neglixente. È negligente nello studio nebbia s.f. Néboa, neboeiro, brétema. C’è troppa e ha dei voti bassi. É neglixente no estudio e ten nebbia, non riesco a vedere nulla. Hai demasiada unhas notas baixas. néboa, non consigo ver nada. negligenza s.f. Neglixencia, desidia, deixamento. La nebbioso -a adx. 1 Neboento -a, bretemoso -a. La sua negligenza danneggia l’intera comunità. A súa città era coperta da un cielo nebbioso. A cidade esta- neglixencia prexudica á comunidade enteira. ba cuberta por un ceo neboento. 2 (fig.) Nebuloso - negoziare v. tr. [aux. avere] Negociar. I capi di stato a. Mi resta solo un’immagine nebbiosa dei miei sono riuniti per negoziare l’accordo di pace. Os primi anni d’infanzia. Quédame só unha imaxe nebulosa dos meus primeiros anos de infancia. xefes de estado están reunidos para negocia-lo acordo de paz. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. necessario -a I adx. Necesario -a, indispensable, imprescindible. Abbiamo il tempo necessario per negoziazione s.f. Negociación. La negoziazione prendere il treno. Témo-lo tempo necesario para diplomatica ha risolto una grave crisi politica. A colle-lo tren. II s.m. Necesario -a, imprescindible, negociación diplomática resolveu unha grave crise indispensable. È molto povero, non ha il necessario política. per vivere. É moi pobre, non ten o necesario para negozio s.m. Comercio, tenda. Lunedì mattina molti vivir. negozi chiudono. O luns pola mañá moitos comer- negro 366

cios pechan. ♦ Para referirse ó ‘negocio (finanza)’ escrito (espec. un acordo ou contrato); non distin- en italiano emprégase o termo affare. guere bianco da nero: non comprender nada. negro -a I adx. Negro -a (raza). Le popolazioni negre nervo s.m. Nervio. I nervi trasmettono gli impulsi del sono originarie prevalentemente dell’Africa. As cervello alle varie parti del corpo. Os nervios trans- poboacións negras son orixinarias preferentemente miten os impulsos do cerebro ás diversas partes do de África. II s. Negro -a (persoa). Ci sono dei con- corpo. In questo tipo di foglie il nervo si dirama in flitti civili fra negri e bianchi in alcuni paesi. Hai modo simmetrico. Neste tipo de follas o nervio conflictos civís entre negros e brancos nalgúns paí- ramifícase de modo simétrico. # avere i nervi a fior ses. ♦ Para referirse a ‘negro (cor)’ en italiano di pelle: te-los nervios a flor de pel; avere i nervi úsase o termo nero, para ‘negro (mouro)’ bruno, saldi: se-lo dono da situación; avere i nervi: estar para ‘negro, sucio’ sporco, para ‘negro (triste)’ nero de mal humor; dare ai / sui nervi, urtare i nervi: e para ‘negro (moreno)’ abbronzato. alporizar. nemico -a I adx. 1 Inimigo -a. I gatti sono nemici nervoso -a adx. 1 Nervioso -a. La neurologia cura i dell’acqua. Os gatos son inimigos da auga. problemi del sistema nervoso. A neuroloxía cura os L’esercito nemico era stato sconfitto. O exército problemas do sistema nervioso. 2 Nervioso -a, alte- inimigo fora derrotado. 2 (fig.) Daniño -a, prexudi- rado -a. L’attesa mi rende nervoso. A espera ponme cial, nocivo -a. La grandine è nemica delle coltiva- nervioso. # avere il nervoso: estar nervioso. zioni. A sarabia é daniña para os cultivos. II s. nespola s.f. Néspera. La nespola è un frutto dalla Inimigo -a. Il suo peggiore nemico ha fatto la polpa arancione. A néspera é un froito coa polpa denuncia. O seu peor inimigo fixo a denuncia. Il alaranxada. nemico approfittò della notte per assaltare le nostre truppe. O inimigo aproveitou a noite para asalta-las nespolo s.m. Nespereira. Un nespolo frondoso dava nosas tropas. OBS.: m. pl. nemici, f. pl. nemiche. ombra alla casa. Unha nespereira frondosa dáballe sombra á casa. nemmeno adv. 1 Tampouco. Nemmeno tu sapresti risolvere questo problema. Tampouco ti saberías nesso s.m. Nexo, enlace, vínculo. Il rapporto causa- resolver este problema. 2 Nin sequera. È troppo ri- effetto è un nesso logico. A relación causa-efecto é schioso, non ci proverei nemmeno. É demasiado un nexo lóxico. Le congiunzioni sono dei nessi arriscado, nin sequera o intentaría. grammaticali. As conxuncións son nexos gramati- cais. neo s.m. 1 Lunar (mancha da pel). Aveva un neo sul labbro superiore. Tiña un lunar no labio superior. 2 nessuno -a I adx. sing. Ningún -unha. Nessuna guer- (fig.) Tacha, defecto. L’unico neo di queste vacanze ra è giusta. Ningunha guerra é xusta. II pron. è stata la pioggia. A única tacha destas vacacións foi Ninguén. Al bar non c’era nessuno. No bar non a chuvia. había ninguén. neonato -a I s. Acabado -a de nacer. Il neonato si nettare s.m. Néctar. Le api si posano sui fiori per sug- nutre solo di latte. O acabado de nacer nútrese só de gere il nettare. As abellas póusanse nas flores para leite. II adx. Acabado -a de nacer. La figlia neona- chucha-lo néctar. Che nettare questo vino! ¡Que ta si chiamerà Claudia. A filla acabada de nacer néctar este viño! vaise chamar Claudia. nettezza s.f. Nitidez, claridade. Quel pittore è rico- neppure adv. 1 Tampouco. Non voglio più vederlo e noscibile per la nettezza del suo tratto. Aquel pintor neppure sapere nulla di lui. Non o quero ver máis e é recoñecible pola nitidez do seu trazo. # nettezza tampouco saber nada del. 2 Nin sequera. Niente, urbana: servicio municipal de limpeza. neppure un miracolo poteva salvarlo. Nada, nin netto -a adx. 1 Limpo -a (con nitidez). Il chirurgo sequera un milagre podía salvalo. fece un taglio netto e preciso con il bisturi. O cirur- nero -a I adx. Negro -a (tamén fig.). Mia sorella ha i xián fixo un corte limpo e preciso co bisturí. 2 Neto capelli neri come il carbone. Miña irmá ten o pelo (peso). Il peso netto di una merce si calcola sot- negro coma o carbón. Oggi ho avuto una giornata traendo la tara dal peso lordo. O peso neto dunha mercadoría calcúlase subtraendo a tara do peso nera. Hoxe tiven un día negro. II s. 1 (m. sing.) ♦ Negro (cor). In molti paesi le donne anziane si ve- bruto. Para referirse ó ‘neto (familia)’ en italiano stono di nero. En moitos países as mulleres anciás emprégase o termo nipote, para ‘neto, cuartillo’ vístense de negro. 2 Negro (persoa). Molti neri mezzo litro. vivono in Africa. Moitos negros viven en África. # netturbino s.m. Varredor -ora. La popolazione colla- fare vedere nero per bianco: dar a entender unha bora con i netturbini a tener pulite le strade. A pobo- cousa por outra; mercato, lavoro nero: mercado, ación colabora cos varredores para ter limpas as traballo negro; mettere nero su bianco: poñer por estradas. 367 nobilitare neutrale adx. Neutral. Nelle due guerre mondiali la cosa da niente: cousa / feito sen valor; essere un Svizzera è rimasta neutrale. Nas dúas guerras mun- niente: ser un inútil; nient’affatto: de ningunha diais Suíza quedou neutral. In quella discussione maneira; niente da fare: non hai nada que facer; ero neutrale perché ne ignoravo i termini. Naquela niente di male: nada mal; niente di nuovo: nada discusión era neutral porque descoñecía os termos. novo; non essere buono a niente: ser un inútil; non fa niente: non ten importancia; non per niente: neutralità s.f. inv. 1 Neutralidade. Il governo dichia- non por nada; per niente: en absoluto; un bel nien- rò la neutralità del nostro paese nel conflitto. O te!: ¡en absoluto!; venire su dal niente: vir de orixe goberno declarou a neutralidade do noso país no humilde. conflicto. 2 Neutralidade, imparcialidade. Perché il processo sia corretto è necessaria la neutralità del ninnananna s.f. Nana. Cantavo una ninnananna per giudice. Para que o proceso sexa correcto é necesa- far addormentare mio figlio. Cantaba unha nana ria a neutralidade do xuíz. para facer adormece-lo meu fillo. OBS.: pl. ninne- nanne. neutralizzare v. tr. [aux. avere] Neutralizar. Le trup- pe nemiche hanno neutralizzato il nostro attacco. As nipote s. 1 Neto -a. I nipoti sono andati a trovare la tropas inimigas neutralizaron o noso ataque. nonna. Os netos foron ve-la avoa. 2 Sobriño -a. Mio cognato ha tre nipotini e due nipotine. Meu cuñado neutro -a adx. Neutro -a. La tinta neutra alle pareti va ten tres sobriños e dúas sobriñas. OBS.: a miúdo bene con qualunque arredamento. A cor neutra na adoitase utiliza-lo diminutivo (nipotini -ine) para parede vai ben con calquera decoración. La solu- evidencia-lo xénero. zione neutra si realizza con l’equilibrio fra sostanze acide e basiche. A solución neutra realízase polo nitidezza s.f. Nitidez, claridade (tamén fig.). Lo spec- equilibrio entre substancias ácidas e básicas. # chio rifletteva con nitidezza i lineamenti del suo campo neutro (Dep.): campo neutral; sapore neu- viso. O espello reflectía con nitidez as faccións do tro: sabor indefinido. seu rostro. I critici hanno lodato la nitidezza del tuo stile nelle descrizioni dei paesaggi. Os críticos loa- neve s.f. Neve. D’inverno mi piace vedere cadere la ron a nitidez do teu estilo nas descricións das pai- neve. En inverno gústame ver cae-la neve. # mon- saxes. tare a neve: montar a punto de neve; palla di neve: bóla de neve; pupazzo di neve: boneco de neve. nitido -a adx. Nítido -a, nidio -a (tamén fig.). Questa fotografia è nitida in tutti i suoi particolari. Esta nevicare v. intr. impers. [aux. essere / avere] Nevar. fotografía é nítida en tódolos seus particulares. Il Ma chi dice che in montagna nevichi sempre? Pero ricordo di quelle giornate non era più nitido. O ¿quen di que na montaña neva sempre? OBS.: nevi- recordo daqueles días xa non era nítido. ca; v. irreg. V. táboas 1 e 5. nitrire v. intr. [aux. avere] Rinchar (o cabalo). Quel nevicata s.f. Nevada, nevarada. Secondo le previsio- cavallo nitrisce per la fame. Aquel cabalo rincha de ni del tempo domani ci sarà una grossa nevicata. fame. OBS.: io nitrisco, tu nitrisci. Segundo as previsións do tempo mañá haberá unha forte nevada. nitrito s.m. Rincho. Il nitrito è il verso del cavallo. O rincho é o berro do cabalo. nicchia s.f. Fornela. Mia nonna tiene in una nicchia della parete l’immagine di Sant’Antonio. A miña no adv. Non. No, stasera non posso uscire. Non, este avoa ten nunha fornela da parede a imaxe de Santo serán non podo saír. # fare di no con la testa: dicir Antón. que non coa cabeza; ma no!: ¡que non!; OBS.: cando precede o v. emprégase a forma non. Cfr. non. nido s.m. Niño (de paxaros). Gli uccelli fanno il nido sugli alberi. Os paxaros fan o niño nas árbores. # a nobile I adx. 1 Nobre, aristócrata. È una giovane di ogni uccello il suo nido è bello: cada un ama a súa nobile famiglia. É unha moza de familia nobre. 2 casa; abbandonare il nido / tornare al nido: dei- (fig.) Nobre, elevado -a. La lealtà è un sentimento xar / volver ó fogar; asilo nido: gardería infantil; nobile. A lealdade é un sentimento nobre. II s. nido di vipere: ambiente de persoas non fiables. Nobre, aristócrata. I nobili costituiscono la classe aristocratica. Os nobres constitúen a clase aristo- niente I pron. indef. 1 Nada, ren. Non ho niente da crática. # metalli nobili: metais nobres; piano mangiare in casa. Non teño nada para comer na nobile: primeiro andar dunha casa. casa. 2 Algo (algunha cousa). Avete mai sentito niente di più assurdo? ¿Escoitastes algunha vez nobilitare v. tr. [aux. avere] Ennobrecer, enaltecer, algo máis absurdo? 3 Pouco -a. Mi ha insultato engrandecer. L’azione generosa nobilita l’animo. A davanti a tutti, ti pare niente? Insultoume diante de acción xenerosa ennobrece o ánimo. OBS.: io nobili- todos, ¿paréceche pouco? II adv. Nada (en absolu- to; v. irreg. V. táboa 1. to). Non è niente gentile da parte tua trattarmi così. nobiltà s.f. inv. 1 Nobreza, aristocracia. La nobiltà si Non é nada amable pola túa parte tratarme así. # riuniva alla corte del re. A nobreza reuníase na corte nobiltà 368

do rei. 2 (fig.) Nobreza. La nobiltà d’animo non noleggiare v. tr. [aux. avere] Alugar, arrendar (por dipende dall’origine. A nobreza de ánimo non un breve período). Noleggeremo un’auto per il pros- depende da orixe. simo fine settimana. Imos alugar un automóbil para nocca s.f. Nocello, cotelo, cotobelo. Ho le nocche a próxima fin de semana. OBS.: v. irreg. V. táboa 4. screpolate dal freddo. Teño os nocellos gretados noleggio s.m. Aluguer, alugamento, arrendo (por un polo frío. # bussare con le nocche: chamar á porta breve período). Quella ditta di noleggio di automo- cos nocellos. OBS.: pl. nocche. bili è affidabile. Aquela empresa de aluguer de nocciola s.f. (Bot.) Abelá. Gli scoiattoli sono ghiotti automóbiles é fiable. di nocciole. Os esquíos devecen polas abelás. nolo s.m. Renda, aluguer (por un breve período). nocciolo s.m. 1 Carabuña, coia, croia. Ha comprato Devi ancora pagare il nolo di quella videocassetta. olive senza nocciolo. Comprou olivas sen carabuña. Tes aínda que paga-la renda desa fita de vídeo. # 2 (fig.) Nó (punto principal). Dopo molte chiacchie- prendere a nolo: alugar. re, siamo arrivati al nocciolo del problema. Despois nomade I adx. Nómade. Nel deserto vivono molte de moitas charlas, chegamos ó nó do problema. # popolazioni nomadi. No deserto viven moitas essere due anime in un nocciolo: estar moi unidos poboacións nómades. II s. Nómade. Una carovana (persoas). di nomadi si è accampata alla periferia della città. noce s.m. 1 Nogueira. Il noce è un maestoso albero Unha caravana de nómades acampou na periferia dalle larghe foglie. A nogueira é unha árbore da cidade. maxestosa coas follas anchas. Ho comprato un tavo- nome s.m. Nome. Il mio nome è Antonio. O meu lo di noce. Comprei unha mesa de nogueira. 2 Noz nome é Antonio. Abbiamo deciso il nome da dare a (froito). Le noci hanno il guscio duro. As noces nostro figlio. Decidimos qué nome poñerlle ó noso teñen a casca dura. # noce di cocco: parte comesti- fillo. Dopo anni di lavoro si è fatto un nome. ble do coco; noce moscata: noz moscada. Despois de anos de traballo ten un nome. # chia- nocivo -a adx. Nocivo -a, daniño -a, malo -a. Bere mare le cose con il proprio nome: chama-las cou- molti alcolici è nocivo alla salute. Beber moitas sas polo seu nome; fare il nome di qualcuno: dici-lo bebidas alcohólicas é nocivo para a saúde. nome de alguén; nome del predicato (Gram.): atri- buto; nome di battaglia, d’arte: pseudónimo, nome nodo s.m. 1 Nó. Si allacciò le scarpe facendo un nodo artístico. doppio. Amalloou os zapatos facendo un nó dobre. Questo ramo è pieno di nodi. Esta rama está chea de nomenclatura s.f. Nomenclatura, terminoloxía. La nós. La velocità di crociera della nave era di quattro nomenclatura medica usa molti termini del greco nodi. A velocidade de cruceiro da nave era de catro antico. A nomenclatura médica usa moitos termos nós. 2 (fig.) Lazo (vínculo). Quel gruppo di persone do grego antigo. è legato da un antico nodo d’amicizia. Ese grupo de nomignolo s.m. Alcume. Quel bambino ha il nomi- persoas está unido por un antigo lazo de amizade. # gnolo di ‘pinocchio’ perché dice molte bugie. Aquel nodo ferroviario / stradale: nó ferroviario / de neno ten o alcume de ‘pinocho’ porque di moitas estradas; nodo in / alla gola: un nó na gorxa; nodo mentiras. scorsoio: nó corredizo; tutti i nodi vengono al pet- nomina s.f. Nomeamento. All’apice della carriera ha tine: antes ou despois as cousas mal feitas saen a ricevuto la nomina a generale. No cumio da carrei- relucir. ra recibiu o nomeamento de xeneral. ♦ Para referir- noi pron. pers. pl. Nós. Noi andiamo al cinema, vole- se á ‘nómina (cadro de persoal)’ en italiano empré- te venire? Nós imos ó cine, ¿queredes vir? Hanno gase o termo organico, para ‘nómina (documento)’ cercato proprio noi. Buscáronnos xusto a nós. Con libro paga e para ‘nómina (retribución)’ stipendio. noi si sono comportati da veri amici. Con nós com- nominare v. tr. [aux. avere] 1 Nomear, designar. Quel portáronse como verdadeiros amigos. politico è stato nominato presidente dell’assemblea. noia s.f. 1 Aburrimento, fastío, tedio. Sbadigliava per Ese político foi nomeado presidente da asemblea. 2 la noia. Bocexaba de aburrimento. 2 Aburrimento. Nomear, citar, mencionar. In questo articolo si Che noia questa conferenza! ¡Que aburrimento esta nominano dei poeti italiani. Neste artigo noméanse conferencia! # avere a noia: considerar moi aburri- uns poetas italianos. OBS.: io nomino; v. irreg. V. do; dare noia: molestar; ripetere qualcosa fino táboa 1. alla noia: repetir algo ata aburrir; venire a noia: non adv. Non. Questa casa non mi piace, è troppo iso- facerse insoportable. lata. Esta casa non me gusta, está demasiado illada. noioso -a adx. Aburrido -a. Ho visto un film così # non appena: a penas; non c’è di che!: ¡non hai noioso che mi sono addormentato. Vin un filme tan de que!; non mi dire!: ¡non me digas! OBS.: cando aburrido que quedei durmido. non precede o v. emprégase a forma no. Cfr. no. 369 notare nonché conx. Ademais de, amais de. È una questione situazione nelle campagne. A volta do bo tempo nor- delicata nonché difficile da risolvere. É unha cues- malizou a situación nos campos. II v. intr. pron. tión delicada ademais de difícil de resolver. [aux. essere] Normalizarse, regularizarse. Dopo i noncurante adx. Indiferente (despreocupado). A tumulti, la situazione sociale si sta normalizzando. certe provocazioni reagisco con un atteggiamento Despois dos tumultos, a situación social estase a noncurante. Ante certas provocacións reacciono cun normalizar. comportamento indiferente. norvegese I adx. Noruegués -esa. L’economia norve- nonno -a s. Avó -oa. Il nonno ci racconta sempre delle gese è molto fiorente grazie alle risorse naturali. A favole. O avó sempre nos conta historias. economía norueguesa é moi florecente gracias ás reservas naturais. II s. 1 Noruegués -esa (persoa). nonostante I prep. A pesar de. Nonostante la pioggia, I norvegesi vivono soprattutto sulla costa. Os norue- siamo usciti. A pesar da chuvia, saímos. II conx. gueses viven sobre todo na costa. 2 (m. sing.) Aínda que, anque, inda que. Nonostante fosse stan- Noruegués (lingua). Il norvegese appartiene alla co, portò fuori il cane. Aínda que estaba canso, famiglia linguistica scandinava. O noruegués per- levou fóra o can. # ciò nonostante: a pesar disto. tence á familia lingüística escandinava. nonsenso s.m. Absurdo. Ostinarsi a negare l’evidenza nostalgia s.f. 1 Nostalxia. Ricordava con nostalgia è un nonsenso. Obstinarse en nega-la evidencia é un l’infanzia. Recordaba con nostalxia a infancia. 2 absurdo. Morriña. Da quando vivo all’estero ho molta no- nord s.m. inv. Norte. Il nord è il punto cardinale indi- stalgia di casa. Desde que vivo no estranxeiro teño cato dall’ago della bussola. O norte é o punto cardi- moita morriña da casa. nal indicado pola agulla do compás. D’estate mi nostrano -a adx. Do país. Nelle trattorie servono vino piace visitare i paesi del nord. No verán gústame visi- nostrano. Nos pequenos restaurantes serven viño do ta-los países do norte. # perdere il nord: perde-lo país. # frutta nostrana: froita do país. norte. nostro -a I adx. pos. Noso -a. I nostri amici arrive- nordico -a I adx. Nórdico -a. Il freddo è tipico dei ranno domani. Os nosos amigos chegarán mañá. II climi nordici. O frío é típico dos climas nórdicos. II Nórdico -a. I nordici hanno solitamente gli occhi pron. pos. Noso -a. La vostra casa è più luminosa chiari. Os nórdicos teñen normalmente os ollos cla- della nostra. A vosa casa é máis luminosa cá nosa. # i nostri: os nosos (pais, parentes, amigos...). ros. OBS.: m. pl. nordici; f. pl. nordiche. norma s.f. 1 Norma, regra. Le norme del codice stra- nota s.f. 1 (Mús.) Nota. Il fa è la quarta nota della dale devono essere rispettate. As normas do código scala musicale. O fa é a cuarta nota da escala musi- de circulación teñen que ser respectadas. 2 Norma cal. 2 Nota, apuntamento. Mi ha lasciato una nota (modelo; lingüística). Ogni persona deve darsi delle per dirmi dove posso rintracciarlo. Deixoume unha norme di vita. Tódalas persoas teñen que ter unhas nota para me dicir onde o podo atopar. 3 Nota, normas de vida. Le norme della lingua italiana sono comentario, chamada. Senza le note sarebbe diffi- raccolte in numerose grammatiche. As normas da cile capire questo testo. Sen as notas sería difícil lingua italiana están recollidas en numerosas gra- entender este texto. 4 Nota, factura. Alla fine del máticas. # a norma di: conforme a; norme per mese bisogna pagare le note dei fornitori. A fin de l’uso: instruccións de uso; per tua norma e regola mes hai que paga-las notas dos provedores. # degno (iron.): para que o saibas. di nota: digno de eloxio; prendere nota: tomar nota. ♦ Para referirse á ‘nota, puntuación dun normale I adx. 1 Normal, corrente, común. La mia exame’ en italiano emprégase o termo voto. vita è normale, come quella di tutti. A miña vida é normal, coma a de todos. 2 (Xeom.) Perpendicular. notaio s.m. Notario -a. Gli eredi si trovarono dal L’altezza di un triangolo è normale alla base. A altu- notaio per la lettura del testamento. Os herdeiros ra dun triángulo é perpendicular á base. II s.f. encontráronse onda o notario para a lectura do tes- (Xeom.) Perpendicular. La normale ad un piano tamento. forma con esso un angolo di novanta gradi. A per- notare v. tr. [aux. avere] Notar, advertir, observar. Ho pendicular a un plano forma con este un ángulo de notato che hai cambiato gli occhiali. Notei que cam- noventa graos. biaches de anteollos. # è da notare che: hai que normalità s.f. inv. Normalidade. Dopo tanti sconvol- advertir que; farsi notare: chama-la atención sobre gimenti, la situazione è tornata alla normalità. un mesmo. Despois de tantos trastornos, a situación volveu á notevole adx. 1 Notable (admirable). Complimenti, normalidade. hai realizzato un lavoro davvero notevole. Parabéns, normalizzare I v. tr. [aux. avere] Normalizar, regula- realizaches un traballo realmente notable. 2 rizar. Il ritorno del bel tempo ha normalizzato la Notable, considerable, sensible. Il cacciatore ha notevole 370

colpito il bersaglio da notevole distanza. O cazador nuca s.f. Noca, caluga, cocote. Porta i capelli molto deu no albo dende unha notable distancia. corti sulla nuca. Leva os cabelos moi curtos na notizia s.f. Noticia, nova, novidade. Sul giornale noca. OBS.: pl. nuche. riportano le principali notizie del mondo. No xornal nucleo s.m. 1 Núcleo (tamén fig.). Il verbo costituisce aparecen as principais noticias do mundo. # fare il nucleo della frase. O verbo constitúe o núcleo da notizia: dar que falar. frase. Il nucleo della cellula è fondamentale per la riproduzione di questa. O núcleo da célula é funda- noto -a adx. Famoso-a, célebre, lembrado -a. Devi mental para a reproducción desta. Intorno al essere l’unico che non lo conosce, perché è un noto nucleo, costituito da protoni e neutroni, gravitano cantante. Debes se-lo único que non o coñece, por- gli elettroni. Arredor do núcleo, constituído por pro- que é un famoso cantante. # è noto che: é sabido tóns e neutróns, gravitan os electróns. Il nucleo que. iniziale dell’associazione era molto ristretto. O notte s.f. Noite. È partito la mattina presto ed è arri- núcleo inicial da asociación era moi restrinxido. 2 vato di notte. Marchou pola mañá cedo e chegou Núcleo, centro. Ha esposto il nucleo della teoria. pola noite. # far notte: quedar ata tarde; giorno e Expuxo o núcleo da teoría. notte: día e noite; passare la notte in bianco: pasa- nudo -a I adx. 1 Nu núa, espido -a. Su questa spiag- la noite en branco; sul far della notte: á noitiña. gia si può prendere il sole nudi. Nesta praia pódese notturno -a adx. Nocturno -a. Hanno assunto due toma-lo sol nus. 2 (fig.) Nu núa. Il territorio circo- guardiani in più per la sorveglianza notturna. stante era nudo di vegetazione. O territorio circun- Contrataron dous gardiáns máis para a vixilancia dante estaba nu de vexetación. II s.m. Nu, espido. nocturna. Nelle scuole d’arte impartiscono lezioni di nudo. Nas escolas de arte imparten clases de nu. # a novembre s.m. Novembro. Anche quest’anno a occhio nudo: a ollo; dormire sulla nuda terra: novembre è nevicato. Tamén este ano nevou en durmir no chan ó aire libre; mettere a nudo: reve- novembro. lar; pareti nude: paredes limpas; verità nuda e novità s.f. inv. 1 Novidade. Questo prodotto è una cruda: verdade núa. novità. Este producto é unha novidade. 2 Novidade, nulla I pron. indef. inv. Nada, ren. Non c’è nulla che nova, noticia. Ho letto un’articolo sulle novità nel riesca a togliergli il buonumore. Non hai nada que mondo della moda. Lin un artigo sobre as novidades consiga quitarlle o bo humor. II s.m. inv. Nada no mundo da moda. (inexistencia). Gli atei credono che dopo la morte ci nozione s.f. 1 (pl.) Nocións, fundamentos, rudimen- sia il nulla. Os ateos cren que despois da morte está tos. Le nozioni storiche sono indispensabili per a nada. III adv. Nada. È una moneta fuori uso, non capire la società attuale. As nocións históricas son vale nulla. É unha moeda fóra de uso, non vale indispensables para entende-la sociedade actual. 2 nada. # nulla osta: nihil obstat. Noción, idea, concepto. Non ha un’esatta nozione di nullità s.f. inv. Nulidade. È una persona stupenda, ma cosa significhi sacrificarsi. Non ten unha noción sul lavoro è una nullità. É unha persoa estupenda, exacta do que significa sacrificarse. 3 Noción, pero no traballo é unha nulidade. Il tribunale ha consciencia. Ho una buona nozione dell’orienta- sancito la nullità del processo. O tribunal sancionou mento. Teño unha boa noción da orientación. # per- a nulidade do proceso. dere la nozione del tempo: perde-la noción do tempo. nullo -a adx. Nulo -a. Questo biglietto senza timbro è nullo. Este billete sen timbre é nulo. nozze s.f. pl. Voda, casamento. Hanno celebrato le nozze nella chiesa del loro paese. Celebraron a voda numerale adx. Numeral. Gli aggettivi numerali si na igrexa da súa vila. # andare a nozze (fig.): facer dividono in cardinali e ordinali. Os adxectivos algo de boa gana; lista di nozze: lista de vodas; numerais divídense en cardinais e ordinais. nozze d’argento / d’oro: vodas de prata / de ouro; numerare v. tr. [aux. avere] Numerar. Ho numerato le viaggio di nozze: viaxe de noivos. pagine degli appunti per non confondermi. Numerei nube s.f. Nube. Le nubi nere sono annuncio di piog- as páxinas dos apuntamentos para non confundir- gia. As nubes negras son anuncio de chuvia. 2 (fig.) me. OBS.: io numero; v. irreg. V. táboa 1. Veo. Una nube di tristezza coprì il suo volto. Un veo numerazione s.f. Numeración. La numerazione di de tristeza cubriu o seu rostro. OBS.: este termo é questa strada comincia dalla piazza. A numeración menos común ca nuvola. desta rúa empeza dende a praza. nubile adx. f. Célibe. È una donna nubile e indipen- numero s.m. 1 (Mat.) Número, cifra. Mio figlio sta dente. É unha muller célibe e independente. OBS.: o imparando a scrivere i numeri. O meu fillo está m. deste termo é celibe. aprendendo a escribi-los números. 2 Número. 371 nuvoloso

Numero di telefono. Número de teléfono. L’ultimo vita nuova: aninovo, vida nova; Anno Nuovo: numero della rivista. O último número da revista. Aninovo; di nuovo: de novo, outra vez; nuovo di Numero di acrobazia. Número de acrobacia. Il so- zecca: do trinque. stantivo e l’aggettivo che l’accompagna concordano in genere e in numero. O substantivo e o adxectivo nutrire I v. tr. [aux. avere] 1 Nutrir, alimentar. La que o acompaña concordan en xénero e en número. leonessa nutre i suoi cuccioli con la carne degli ani- # dare i numeri: desvariar; entrare nel numero dei più (irón.): morrer; numero chiuso: numerus mali cacciati. A leona nutre as súas crías coa carne clausus; numero dispari / pari: número impar / dos animais cazados. 2 (fig.) Manter, conservar par; numero uno: número un (o mellor); número (albergar). Nutro un grande affetto per mio cugino. verde: teléfono gratuíto (liña 900). Manteño un grande afecto polo meu curmán. II v. nuocere v. intr. [aux. avere] Danar, prexudicar. refl. [aux. essere] Nutrirse, alimentarse. Mi nutro Fumare nuoce alla salute. Fumar dana a saúde. OBS.: v. irreg. V. táboa 54. prevalentemente di verdura. Nútrome preferente- nuora s.f. Nora. A volte i rapporti fra nuora e suoce- mente de verdura. OBS.: io nutro / nutrisco, tu nutri / ra sono difficili. Ás veces as relacións entre nora e nutrisci. sogra son difíciles. nutrizione s.f. Nutrición. Una nutrizione sana è nuotare v. intr. [aux. avere] Nadar. Spesso vado in indispensabile per una lunga vita. Unha nutrición sa piscina a nuotare. Con frecuencia vou nadar á pis- cina. é indispensable para unha vida longa. nuotatore -trice s. Nadador -ora. Mio padre è un in- nuvola s.f. Nube. Il sole è coperto dalle nuvole. O sol stancabile nuotatore. Meu pai é un nadador incan- está cuberto polas nubes. (ext.) Quando hai aperto il sable. vecchio armadio ci è venuta addosso una nuvola di nuoto s.m. Natación. Si è classificato primo nella polvere. Cando abríche-lo armario vello veunos gara di nuoto. Clasificouse de primeiro na competi- ción de natación. enriba unha nube de po. # cascare dalle nuvole: marabillarse; vivere nelle nuvole / avere la testa nuovo -a adx. Novo -a. È un negozio nuovo, l’hanno inaugurato una settimana fa. É unha tenda nova, fra le nuvole: andar, estar nas nubes. inaugurárona hai unha semana. Non mi è nuova nuvoloso -a adx. Nubrado -a. Dicono che domani quella faccia. Non me é nova aquela cara. È arriva- to il nuovo ministro degli Affari Esteri. Chegou o sarà nuvoloso, andremo lo stesso al mare? Din que novo ministro de Asuntos Exteriores. # anno nuovo, mañá estará nubrado, ¿iremos á praia o mesmo?

O

o conx. 1 Ou, ou ben. Vuoi carne o pesce? ¿Queres obiettivo per la macchina fotografica. Comprei un carne ou peixe? 2 Ou (explicativo). L’astronomia, o novo obxectivo para a máquina fotográfica. 2 studio dei fenomeni celesti, è una scienza molto Obxectivo, propósito. L’obiettivo della nostra mis- antica. A astronomía, ou estudio dos fenómenos sione è fallito. O obxectivo da nosa misión fracasou. celestes, é unha ciencia moi antiga. obiezione s.f. Obxección. Risponderò subito all’obie- oasi s.f. inv. Oasis (tamén fig.). L’oasi era ricca di zione del mio interlocutore. Responderei rapida- palme. O oasis era rico en palmeiras. Il parco è mente ás obxeccións do meu interlocutor. un’oasi di pace. O parque é un oasis de paz. oboe s.m. Óboe. L’oboe è uno strumento a fiato. O obbligare v. tr. [aux. avere] Obrigar, forzar. A volte le óboe é un instrumento de vento. situazioni obbligano a fare cose spiacevoli. Ás veces as situacións obrigan a facer cousas desagradables. oca s.f. Ganso. In quello stagno c’erano anatre, oche OBS.: io obbligo, tu obblighi; v. irreg. V. táboa 1 e 6. e cigni. Nese estanque había parrulos, gansos e cis- nes. # avere la pelle d’oca: te-la pel de galiña; obbligazione s.f. Obriga, obrigación. La prassi giuri- gioco dell’oca: xogo da oca; essere un’oca: ser dica dell’eredità è regolata da precise obbligazioni. parva. OBS.: pl. oche. A praxe xurídica da herdanza está regulada por obrigas precisas. L’obbligazione è un titolo di credi- occasionale adx. 1 Ocasional (que dá un pretexto). Il to a rendita prestabilita. A obriga é un título de cré- motivo occasionale di questo incontro è stato un dito de rendemento preestablecido. annuncio sul giornale. O motivo ocasional deste encontro foi un anuncio no xornal. 2 Ocasional, obbligo s.m. Obriga, obrigación, deber. Ogni persona casual, fortuíto -a. Tutto cominciò con un incontro ha degli obblighi verso la società. Cada persoa ten occasionale. Todo comezou cun encontro ocasional. unhas obrigas cara á sociedade. # essere in obbli- go: estar obrigado a; scuola dell’obbligo: escola occasione s.f. 1 Ocasión, oportunidade. È un’occa- obrigatoria; sentirsi in obbligo: sentirse na obriga. sione da non perdere. É unha ocasión que non se OBS.: pl. obblighi. pode perder. 2 Ocasión, posibilidade. Se hai occa- obesità s.f. inv. Obesidade. L’obesità è spesso causata sione di venire a Gemona, vienimi a trovare. Se tes da un’errata alimentazione. A miúdo a obesidade ocasión de vir a Gemona, venme ver. # articoli está causada por unha alimentación errada. d’occasione: artigos de ocasión; cogliere l’occasio- ne: aproveita-la ocasión; l’occasione fa l’uomo obeso -a I adx. Obeso -a. Le persone obese possono ladro: a ocasión fai ó home ladrón. aveve problemi cardiaci. As persoas obesas poden ter problemas cardíacos. II s. Obeso -a. Gli obesi occhiaie s.f. pl. Olleiras. La stanchezza le aveva pro- faticano a trovare abiti della loro taglia. Ós obesos curato delle grandi occhiaie. O cansazo producíralle cústalles traballo encontrar roupa do seu talle. unhas grandes olleiras. # avere le occhiaie: ter olleiras. obiettare v. tr. [aux. avere] Obxectar. Non ho nulla da obiettare alle tue osservazioni. Non teño nada que occhiali s.m. pl. Lentes, anteollos. Usava gli occhiali obxectar ás túas observacións. solo per leggere. Usaba as lentes só para ler. # occhiali da sole: lentes para o sol; occhiali da obiettivo -a I adx. Obxectivo -a, imparcial. Cerca di vista: lentes graduadas. esser più obiettivo quando parli dei tuoi figli. Trata de ser máis obxectivo cando fales dos teus fillos. II occhiata s.f. 1 Ollada. Diede un’occhiata al primo s.m. 1 Obxectivo (lente). Ho comprato un nuovo capitolo. Botoulle unha ollada ó primeiro capítulo. occhiello 374

2 Ollada, mirada. Scambiarono occhiate d’intesa. occorrere v. intr. [aux. essere] 1 Necesitar, precisar. Intercambiaron olladas de complicidade. Non ci occorre nulla, grazie. Non necesitamos nada, gracias. 2 Ser necesario. Occorre agire in fretta. É occhiello s.m. 1 Ollal. Portava un fiore all’occhiello. necesario actuar de présa. 3 Ocorrer, pasar, suce- Levaba unha flor no ollal. 2 Antetítulo (dun libro, der. In quella occasione occorse uno strano fenome- dun xornal). Sopra il titolo compare l’occhiello. no. Naquela ocasión ocorreu un estraño fenómeno. Enriba do título aparece o antetítulo. OBS.: v. irreg. V. táboa 35. occhio s.m. Ollo (sentido, tino). Gli occhi azzurri occultare v. tr. [aux. avere] Ocultar, agochar, escon- sono più diffusi nelle popolazioni settentrionali. Os der. Ha occultato le prove della sua colpevolezza. ollos azuis están máis difundidos nas poboacións do Ocultou as probas da súa culpabilidade. norte. Ha occhio per gli affari. Ten ollo para os negocios. # a colpo d’occhio: a primeira vista; a occulto -a adx. Oculto -a. Molti avvenimenti restano occhi aperti / chiusi: cos ollos abertos / pechados; occulti al grande pubblico. Moitos acontecementos a perdita d’occhio: ata onde chega a vista; a quat- permanecen ocultos para o gran público. tr’occhi: en grande intimidade; a vista d’occhio: occupare I v. tr. [aux. avere] 1 Ocupar. I nemici occu- rapidamente; avere gli occhi foderati di prosciutto parono la città. Os inimigos ocuparon a cidade. / avere la benda sugli occhi: ter unha venda nos L’appartamento sopra il mio è occupato. O aparta- ollos; avere gli occhi fuori dalle orbite: estar mento enriba do meu está ocupado. Mia sorella abraiado; costare un occhio della testa: custar occupa un ottimo posto. A miña irmá ocupa un moito; chiudere un occhio: facer coma quen non posto estupendo. 2 Ocupar, empregar. Mio cognato ve; dare nell’occhio: dar na vista; fare gli occhi occupa il tempo libero con la pesca e la caccia. O dolci: demostrar amor; fare l’occhio di triglia: meu cuñado ocupa o tempo libre na pesca e na caza. demostrar desexo; gettare polvere negli occhi: II v. intr. pron. [aux. essere] 1 Dedicarse, adicarse. enganar con bo aspecto; guardare con la coda Il professore si occupa di metrica medioevale. O dell’occhio: mirar de esguello; in un batter d’oc- profesor dedícase á métrica medieval. 2 chio: nun momento; mangiarsi qualcosa con gli Empregarse (conseguir un traballo). Mia nipote si è occhi: comer algo cos ollos; mettere gli occhi occupata come segretaria. A miña neta empregouse addosso: poñe-los ollos en algo; mettere gli occhi como secretaria. 3 Ocuparse, encargarse. Non ti su qualcosa: bota-lo ollo a algo; non perdere d’oc- dovresti occupare dei fatti altrui. Non deberías ocu- chio: non perder de vista; occhi della patata: ollos parte dos asuntos dos demais. OBS.: io occupo; v. da pataca; occhio!: ¡coidado!; occhio di bue: ollo irreg. V. táboa 1. de boi; saltare agli occhi: ser moi evidente; stare occupazione s.f. 1 Ocupación. Le truppe di occupa- con gli occhi aperti: poñer grande atención; striz- zione entrarono nel paese. As tropas de ocupación zare l’occhio: chisca-lo ollo; uova all’occhio di entraron no país. 2 Ocupación, colocación, empre- bue: ovos cociñados en manteiga; vedere di buon / go. Se non vuoi studiare dovresti trovarti un’occu- mal occhio: xulgar favorablemente / desfavorable- pazione. Se non queres estudiar terás que atopar mente. unha ocupación. 3 (Econ.) Emprego (feito de occidentale I adx. Occidental. La zona occidentale empregar). Il governo è interessato nell’aumento della penisola è sotto l’influenza di un anticiclone. A dell’occupazione. O goberno está interesado no zona occidental da península está baixo a influencia aumento do emprego. dun anticiclón. La Grecia è la culla della civiltà oceano s.m. 1 Océano. L’oceano Indiano comunica occidentale. Grecia é o berce da civilización occi- con l’oceano Atlantico e con il Pacifico. O océano dental. II s. Occidental. I costumi dell’antica Cina Índico limita co océano Atlántico e co Pacífico. 2 stupiscono gli occidentali. Os costumes da antiga (fig.) Mar. Un oceano d’erba si estendeva davanti a China sorprenden os occidentais. noi. Un mar de herba estendíase diante de nós. # occidente s.m. 1 Occidente, oeste, poñente. Il sole essere una goccia d’acqua nell’oceano: ser un tramonta ad occidente. O sol ponse polo occidente. esforzo inútil. 2 Occidente (conxunto de países). L’economia oculare I adx. Ocular (relativo ós ollos ou á vista). dell’Occidente è molto sviluppata. A economia de Lo strabismo si cura con esercizi del muscolo ocu- Occidente está moi desenvolvida. lare. O estrabismo cúrase con exercicios do múscu- occorrente I adx. Necesario -a. Non è stato anticipa- lo ocular. II s.m. Ocular. L’oculare dei telescopi to il denaro occorrente per l’acquisto. Non anticipa- deve essere molto potente. O ocular dos telescopios ron o diñero necesario para a adquisición. II s.m. ten que ser moi potente. Necesario. Portami l’occorrente per scrivere una oculato -a adx. 1 Prudente, axuizado -a, cauto -a lettera. Tráeme o necesario para escribir unha (feito). Con oculata economia è riuscito a risparmia- carta. re una piccola fortuna. Cunha prudente economía 375 oggi

conseguiu aforrar unha pequena fortuna. 2 Cauto - intraprese un’azione offensiva. O exército empren- a, prudente, precavido -a (persoa). Il nostro coordi- deu unha acción ofensiva. natore è un oculato uomo d’affari. O noso coordina- offerta s.f. 1 Oferta, ofrecemento. Non potevo rifiu- dor é un cauto home de negocios. tare la tua offerta d’aiuto. Non podía rexeita-la túa oculista s. Oculista. L’oculista mi ha prescritto le lenti oferta de axuda. 2 Donativo, doazón. Puoi fare a contatto. O oculista prescribiume lentes de con- un’offerta per i sinistrati? ¿Podes facer un donativo tacto. OBS.: m. pl. oculisti. para os damnificados? 3 Oferta (de mercado). L’offerta di questi prodotti è superiore alla domanda. ode s.f. Oda. L’ode è un genere poetico di origine A oferta destes productos é superior á demanda. greca. A oda é un xénero poético de orixe grega. offesa s.f. 1 Ofensa, agravio. L’offesa sofferta chiede- odiare I v. tr. [aux. avere] Odiar, aborrecer, detestar. va vendetta. A ofensa sufrida pedía vinganza. 2 Odio le persone ipocrite. Odio as persoas hipócri- Ofensiva, ataque (contra o inimigo). Il generale tas. II v. refl. recíp. [aux. essere] Odiarse. Da quan- decise di portare l’offesa nel territorio nemico. O do hanno litigato si odiano a morte. Desde que rifa- xeneral decidiu leva-la ofensiva ó territorio inimigo. ron ódianse a morte. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. 3 Dano (lesión). Bisogna saper affrontare le offese odierno -a adx. 1 De hoxe. Il notaio ha certificato in del tempo. Cómpre saber afronta-los danos do data odierna i documenti. O notario certificou no tempo. día de hoxe os documentos. 2 Actual (do presente). officina s.f. Taller (mecánico). Questo meccanico Gli odierni mezzi di trasporto accorciano le distan- lavora nella propria officina. Este mecánico traballa ze. Os actuais medios de transporte reducen as dis- no seu propio taller. ♦ Para referirse á ‘oficina’ en tancias. italiano emprégase o termo ufficio. odio s.m. Odio. Non credo di aver mai provato odio offrire I v. tr. [aux. avere] 1 Ofrecer. Mi offre la sua per qualcuno. Non creo que sentira nunca odio por collaborazione. Ofréceme a súa colaboración. 2 ninguén. # avere in odio qualcosa o qualcuno: Invitar, convidar (agasallar). Ti offro il pranzo. collerlle odio a algo ou a alguén; essere / venire in Invítote a comer. II v. refl. [aux. essere] Ofrecerse. odio a qualcuno: ser detestado por alguén. Si è offerto di andarci al posto mio. Ofreceuse para odioso -a adx. Odioso -a. Mi sembra odioso il tuo ir no meu sitio. OBS.: v. irreg. V. táboa 85. atteggiamento. Paréceme odiosa a túa actitude. oggettività s.f. inv. 1 Obxectividade. Certi fenomeni odorare v. tr. [aux. avere] 1 Ulir, cheirar. Mi piace non possono essere spiegati dall’oggettività della tanto odorare i fiori. Gústame moito uli-las flores. scienza. Algúns fenómenos non poden ser explica- Camera tua odora di fiori. O teu cuarto ole a flores. dos pola obxectividade da ciencia. 2 Obxectividade, 2 (fig.) Cheirar (facer sospeitar). Quello che ti ha imparcialidade. Si sa già che lui non si caratterizza detto odora di bugia. O que che dixo cheira a men- proprio per la sua oggettività. Xa se sabe que el non tira. OBS.: io odoro. se caracteriza precisamente pola súa obxectividade. odore s.m. Olor, cheiro. Quando ha sentito l’odore di oggettivo -a adx. 1 Obxectivo -a. Fondo tutti i miei bruciato, è corso in cucina. Cando notou o olor a ragionamenti su dati oggettivi. Fundo tódolos meus queimado, correu á cociña. razoamentos en datos obxectivos. 2 Obxectivo -a, imparcial. Per poter giudicare bisogna saper essere offendere I v. tr. [aux. avere] 1 Ofender, agraviar. Ha oggettivi. Para poder xulgar é necesario saber ser offeso la memoria dei miei genitori. Ofendeu a obxectivos. ♦ Para referirse ó ‘obxectivo (propósito, memoria dos meus pais. 2 Danar, derramar, estra- lente)’ en italiano emprégase o termo obiettivo. gar. Quel medico incompetente gli ha offeso la parte sana. Ese médico incompetente danoulle a parte sa. oggetto s.m. 1 Obxecto. Togli tutti gli oggetti prezio- II v. intr. pron. [aux. essere] Ofenderse, molestarse. si dalla borsa. Saca tódolos obxectos de valor do bolso. È stato oggetto di diversi scherzi. Foi obxecto Si è offeso per un nonnulla. Ofendeuse por unha de varias bromas. L’oggetto della sua ricerca è il parvada. OBS.: v. irreg. V. táboa 26. mondo arabo. O obxecto da súa investigación é o offensiva s.f. 1 Ofensiva, ataque. L’esercito lanciò mundo árabe. 2 Obxecto, finalidade, obxectivo. un’offensiva contro il nemico. O exército lanzou Qual è l’oggetto della tua domanda? ¿Cal é o obxec- unha ofensiva contra o inimigo. 2 (fig.) Acción (ata- to da túa pregunta? que). Dopo tanta pazienza è ora di passare all’offen- oggi I adv. Hoxe. Oggi non posso andare al cinema, siva. Despois de tanta paciencia é hora de pasar á magari domani. Hoxe non podo ir ó cine, quizá acción. mañá. II s.m. O día de hoxe. Dobbiamo pensare offensivo -a adx. Ofensivo -a. Gli rivolse delle parole all’oggi, senza ossessionarci con il domani. Temos offensive. Dirixiulle palabras ofensivas. L’esercito que pensar no día de hoxe, sen obsesionarnos co día ogni 376

de mañá. # al giorno d’oggi: o día de hoxe; a tut- gnità. As súas palabras aldraxaron a miña dignida- t’oggi: actualmente; oggi come oggi: hoxe por de. OBS.: v. irreg. V. táboa 4. hoxe; oggigiorno: hoxe en día. oltre I adv. Máis alá, alén. Proseguire oltre sarebbe ogni adx. indef. sing. 1 Cada. Ogni regione ha le pro- pericoloso. Seguir máis alá sería perigoso. II prep. prie tradizioni. Cada rexión ten as súas tradicións. Máis alá de, alén de. Oltre quella montagna c’è il Ogni quattro anni ci sono le Olimpiadi. Cada catro mare. Máis alá daquela montaña está o mar. # anos hai Olimpíadas. 2 Todo. In giardino aveva andare troppo oltre: ir demasiado lonxe. piante di ogni tipo. No xardín tiña plantas de todo oltremare I adx. Alén do mar. I miei antenati emi- tipo. 3 Calquera. Era in grado di compiere ogni grarono oltremare. Os meus antepasados emigraron azione rischiosa. Era capaz de levar a cabo calque- alén do mar. II s.m. Ultramar. Sono merci che ven- ra acción arriscada. # a ogni modo: sen embargo; gono d’oltremare. Son mercadorías que veñen de in ogni caso: de tódolos xeitos; in ogni modo: a ultramar. calquera prezo; ogni poco: a cada pouco; ogni tanto: de cando en vez; ogni volta che: cada vez oltrepassare v. tr. [aux. avere] 1 Pasar (superar). que. Hanno oltrepassato la cima e sono scesi nella valle. Pasaron a cima e baixaron ó val. 2 (fig.) Superar, ognuno -a pron. indef. sing. Cadaquén. Ognuno ha il exceder. Ha oltrepassato i limiti di velocità. Superou diritto e il dovere di lavorare. Cadaquén ten o derei- os límites de velocidade. to e o deber de traballar. # ognuno di: cada un de. omaggio s.m. Homenaxe. Tutti hanno reso omaggio olandese I adx. Holandés -esa, neerlandés -esa. Il all’artista. Todos lle renderon homenaxe ó artista. 2 paesaggio olandese è tutto piano. A paisaxe holan- Obsequio, regalo. Puoi prendere quella pubblicazio- desa é toda chá. II s. 1 Holandés -esa, neerlandés - ne: è un omaggio. Podes coller esa publicación: é esa (persoa). L’olandese ha normalmente i capelli un obsequio. # essere in omaggio: ser de regalo. biondi e la carnagione chiara. O holandés normal- mente ten os cabelos louros e a pel clara. 2 (m. ombelico s.m. Embigo. Sono entrato in acqua fino sing.) Holandés, neerlandés (lingua). L’olandese si all’ombelico. Metínme na auga ata o embigo. OBS.: parla anche in gran parte del Belgio. O holandés pl. ombelichi. fálase tamén en gran parte de Bélxica. ombra s.f. Sombra. D’estate è bello riposarsi all’om- olfatto s.m. Olfacto. L’olfatto ci permette di distin- bra degli alberi. No verán é bo descansar á sombra guere gli odori. O olfacto permítenos distingui-los das árbores. # dar corpo alle ombre: darlle impor- olores. tancia a cousas que non a teñen; essere l’ombra di qualcuno: estar pegado a alguén; non c’è ombra oliera s.f. Aceiteira. Gli piace tanto l’olio che ha sem- di dubbio: non hai ningunha dúbida. pre l’oliera sul tavolo. Gústalle tanto o aceite que ten sempre a aceiteira sobre a mesa. ombreggiare v. tr. [aux. avere] 1 Ensombrecer, asom- brar. Le chiome dei pini ombreggiavano il sentiero. olimpiade s.f. Olimpíada. Le Olimpiadi del 1996 si As copas dos piñeiros ensombrecían o vieiro. 2 sono celebrate ad Atlanta. A olimpíada de 1996 Ensombrecer, sombrear. Ha ombreggiato il disegno celebrouse en Atlanta. con il carboncino. Ensombreceu o debuxo co car- olio s.m. Aceite. Condisco l’insalata con olio e aceto. bonciño. OBS.: v. irreg. V. táboa 4. Condimento a ensalada con aceite e vinagre. # get- ombrello s.m. Paraugas, antuca. Fuori piove, prendi tare olio sul fuoco: botar leña ó lume; liscio come l’ombrello. Fóra chove, colle o paraugas. l’olio: sen problemas; olio santo: santos óleos; sot- ombrellone s.m. Parasol, antuca. In spiaggia mi t’olio: en aceite. piace leggere sotto l’ombrellone. Na praia gústame oliva s.f. Oliva. È andata alla raccolta dell’oliva. Foi á ler debaixo do parasol. colleita da oliva. ombretto s.m. Sombra (de ollos). L’ombretto fa risal- oliveto s.m. Oliveiral. Quest’anno abbiamo prodotto tare il colore degli occhi. A sombra fai destaca-la poco olio perché l’oliveto è stato danneggiato dal cor dos ollos. maltempo. Este ano producimos pouco aceite por- ombroso -a adx. 1 Sombrío -a, sombrizo -a. Il fiume que o mal tempo estragou o oliveiral. attraversava un bosco ombroso. O río atravesaba un olivo s.m. Oliveira. La vegetazione della costa medi- bosque sombrío. 2 (fig.) Arisco -a, esquivo -a, inso- terranea è ricca di olivi. A vexetación da costa medi- ciable. È così ombroso che si offende per tutto. É terránea é rica en oliveiras. tan arisco que se ofende por todo. oltraggiare v. tr. [aux. avere] Aldraxar, agraviar, omertà s.f. inv. Lei do silencio. Dopo un delitto di ultraxar. Le sue parole hanno oltraggiato la mia di- mafia tra la popolazione sorge l’omertà. Despois 377 onorario

dun delicto da mafia entre a poboación xorde a lei do porto, a embarcación balanceábase cada vez do silencio. máis. 3 (fig.) Oscilar, balancearse, abanearse. La omettere v. tr. [aux. avere] Omitir. Ho volutamente folla ondeggiò verso l’uscita. A multitude oscilou omesso la data dell’incontro. Omitín intencionada- cara á saída. OBS.: v. irreg. V. táboa 4. mente a data do encontro. OBS.: v. irreg. V. táboa 50. ondulazione s.f. Ondulación. I suoni si trasmettono omicida s. Homicida. Ha riconosciuto l’omicida di attraverso ondulazioni dell’aria. Os sons transmíten- sua moglie. Recoñeceu o homicida da súa muller. se a través de ondulacións do aire. L’ondulazione delle dune nel deserto ha un effetto ipnotico. A OBS.: m. pl. omicidi. ondulación das dunas no deserto ten un efecto hip- omicidio s.m. Homicidio. È stato condannato per nótico. I capelli di quella ragazza hanno un’ondula- omicidio. Foi condenado por homicidio. # omicidio zione naturale. Os cabelos daquela rapaza teñen colposo: homicidio involuntario. unha ondulación natural. omissione s.f. Omisión. L’omissione di una virgola onere s.m. Carga (responsabilidade). Assumerai l’o- può cambiare il senso della frase. A omisión dunha nere delle spese? ¿Asumira-la carga dos gastos? # vírgula pode cambia-lo sentido dunha frase. oneri fiscali: cargas fiscais. omogeneo -a adx. Homoxéneo -a. Bisogna usare oneroso -a adx. Oneroso -a. Non potrò rispettare il materiali omogenei per ottenere una buona mistura. contratto: è troppo oneroso. Non poderei respecta-lo Cómpre usar materiais homoxéneos para obter contrato: é demasiado oneroso. Abbiamo accettato unha boa mestura. Con farina e uova si fa una pasta l’impegno, ma è un lavoro troppo oneroso. omogenea. Con fariña e ovos faise unha masa Aceptámo-lo compromiso, pero é un traballo dema- homoxénea. siado oneroso. omologare v. tr. [aux. avere] Homologar (certificar onestà s.f. inv. Honestidade, honradez, lealdade. oficialmente). Hanno omologato il contratto. Abbiamo diviso con onestà i nostri beni. Dividimos Homologaron o contrato. OBS.: io omologo, tu omo- con honestidade os nosos bens. loghi; v. irreg. V. táboas 1 e 6. onesto -a adx. 1 Honesto -a, honrado -a, leal. Ti puoi omosessuale I adx. Homosexual. Mantenevano rap- fidare, sono persone oneste. Pódeste fiar, son perso- porti omosessuali. Mantiñan relacións homose- as honestas. 2 Xusto -a (axeitado). I prezzi di quel xuais. II s. Homosexual. Gli omosessuali sono stati negozio sono onesti. Os prezos daquela tenda son spesso discriminati socialmente. Os homosexuais a xustos. miúdo foron discriminados socialmente. onnipotente I adx. Omnipotente, todopoderoso -a. omosessualità s.f. inv. Homosexualidade. Ha accetta- Dio onnipotente ci protegga! ¡Deus omnipotente to la propria omosessualità e l’ha dichiarato aperta- nos protexa! II s.m. sing. Todopoderoso (Deus). mente. Aceptou a súa homosexualidade e declarou- Prega l’Onnipotente affinché ci aiuti. Prégalle ó no abertamente. Todopoderoso para que nos axude. onda s.f. 1 Onda, vaga. La superficie del lago si onomastico I s.m. Santo (día onomástico). Mario increspava in piccole onde. A superficie do lago festeggia il suo onomastico il 19 gennaio. Mario encrespábase en pequenas ondas. 2 Onda. L’onda festexa o seu santo o 19 de xaneiro. II adx. dei capelli le ombreggiava il viso. A onda dos cabe- Onomástico -a. Le liste onomastiche italiane los ensombrecíalle o rostro. Le onde sonore sono variano molto da regione a regione. As listas generate da un corpo vibrante. As ondas sonoras onomásticas italianas varían moito de rexión a xéranse por un corpo vibrante. # andare in onda: rexión. OBS.: m. pl. onomastici, f. pl. onomastiche. emitir (por radio ou televisión); essere sulla cresta onorare I v. tr. [aux. avere] 1 Honrar (demostrar esti- dell’onda: estar na cima do éxito. ma ou respecto). Gli eroi di guerra sono stati onora- ondata s.f. 1 Golpe de mar. La barca venne trascina- ti dal presidente. Os heroes de guerra foron honra- ta da un’ondata. O barco foi arrastrado por un golpe dos polo presidente. 2 Honrar, venerar. Onorare la de mar. 2 Onda (de temperatura). Si è abbattuta Madonna. Honra-la Virxe. 3 Honrar, enaltecer. sulla città un’ondata di caldo. Abateuse sobre a Avete onorato la ditta con il vostro lavoro. cidade unha onda de calor. 3 (fig.) Morea, montón Honráste-la empresa co voso traballo. 4 Cumprir, (de xente). Un’ondata di folla arrivò in piazza. Unha respectar. Io onoro sempre i miei accordi. Eu cum- morea de xente chegou á praza. pro sempre os meus acordos. II v. refl. [aux. essere] ondeggiare v. intr. [aux. avere] 1 Ondear. Le bandie- Sentirse honrado. Mi onoro di conoscervi. Síntome re ondeggiavano al vento. As bandeiras ondeaban ó honrado de coñecervos. OBS.: io onoro. vento. 2 Balancearse, cabecear. Ormai lontani dal onorario -a I adx. 1 Honorario -a, honorífico -a. Gli porto, la nave ondeggiava sempre di più. Xa lonxe hanno conferito la cittadinanza onoraria. onore 378

Conferíronlle a cidadanía honoraria. 2 Honorario operare I v. tr. [aux. avere] Obrar. È nella natura dei (cargo só con honores). È socio onorario, ma non generosi operare il bene. Está na natureza dos xene- può votare all’assemblea. É socio honorario, pero rosos obra-lo ben. 2 (Med.) Operar, intervir. Il chi- non pode votar na asemblea. II s.m. Honorarios. rurgo ha operato i pazienti più gravi. O cirurxián L’onorario del dottore era alto. Os honorarios do operou os pacientes máis graves. II v. intr. [aux. doutor eran altos. avere] Operar, actuar, proceder. Nella nostra azien- da siamo abituati ad operare con tempestività ed onore s.m. 1 Honor, honra. Ogni persona ha un onore efficienza. Na nosa empresa estamos afeitos a ope- da difendere e da rispettare. Tódalas persoas teñen rar con rapidez e eficiencia. OBS.: io opero; v. irreg. un honor que defender e respectar. È per me un V. táboa 1. onore ricevervi a casa mia. É para min un honor recibirvos na miña casa. 2 Honor. Furono accolti operatore -trice s. 1 Operador -ora (técnico). con onori e regali. Acolléronos con honores e rega- L’operatore cinematografico si avvicinò alla mac- los. # ad onore del vero: en honor á verdade; fare china. O operador cinematográfico achegouse á máquina. 2 Especialista (experto). Lavora come gli onori di casa: face-los honores de casa; meda- operatore di borsa. Traballa como especialista en glia d’onore: medalla de honra; onori funebri: bolsa. honras fúnebres; parola d’onore: palabra de honor. operazione s.f. Operación. Ricordare i dettagli è onorevole I adx. Honorable. Il suo onorevole atteg- un’operazione mentale che richiede sforzo. giamento servì da esempio. O seu honorable com- Recorda-los detalles é unha operación mental que portamento serviu de exemplo. II s.m. Deputado -a. require esforzo. Quello è lo sportello delle operazio- L’onorevole ha fatto un bell’intervento. O Deputado ni bancarie. Aquel é o portelo das operacións ban- fixo unha boa intervención. carias. L’operazione militare fu rapida. A operación onorifico -a adx. Honorífico -a, honorario -a. Gli fu militar foi rápida. L’operazione matematica più conferito il titolo onorifico di Cavaliere. semplice è l’addizione. A operación matemática Concedéronlle o título honorífico de Cabaleiro. máis simple é a suma. OBS.: m. pl. onorifici, f. pl. onorifiche. operoso -a adx. Laborioso -a, traballador -ora. Le onta s.f. Deshonra, vergonza. Il tradimento è un’onta api sono insetti operosi. As abellas son insectos infame. A traizón é unha deshonra infame. # ad laboriosos. onta di: a pesar de. opinare v. tr. e intr. [aux. avere] Opinar, coidar, con- opaco -a adx. 1 Opaco -a. I vetri della stanza da siderar. Opiniamo che questa non sia la soluzione migliore per te. Opinamos que esta non é a mellor bagno sono opachi. Os cristais do cuarto de baño solución para ti. son opacos. 2 (fig.) Apagado -a. Lanciò uno sguar- do opaco alle ceneri dell’edificio. Lanzou unha opinione s.f. Opinión, parecer, xuízo. Mi interessa mirada apagada ás cinzas do edificio. 3 (fig.) molto la tua opinione. Interésame moito a túa opi- Mediocre. Era un uomo dall’intelligenza opaca. Era nión. un home de intelixencia mediocre. # carta opaca: opporre I v. tr. [aux. avere] 1 Opoñer, opor (facer papel mate. OBS.: m. pl. opachi, f. pl. opache. fronte). Il nemico non ha opposto resistenza. O opera s.f. 1 Obra. Nella Natura si ammira l’opera del inimigo non opuxo resistencia. 2 Opoñer, contrapo- Creatore. Na Natureza admírase a obra do Creador. ñer. Vorrei opporre le mie ragioni alle tue. Querería Questo lavoro altruistico è un’opera meritoria. Este opoñe-las miñas razóns ás túas. II v. intr. pron. [aux. traballo altruísta é unha obra meritoria. L’erosione essere] Opoñerse, enfrontarse. Si oppose con tutte della roccia fu opera delle maree. A erosión da le forze al nostro matrimonio. Opúxose con tódalas forzas á nosa voda. OBS.: v. irreg. V. táboa 17. rocha foi obra das mareas. Bisogna mettersi all’o- pera al più presto. Hai que se poñer á obra canto opportunità s.f. inv. Oportunidade, ocasión, posibili- antes. Quel poeta scrisse tutte le sue opere in età dade. Il lavoro che mi hanno proposto è un’oppor- giovanile. Ese poeta escribiu tódalas súas obras na tunità da non perdere. O traballo que me propuxeron idade xuvenil. 2 (Mús.) Ópera. Questa sera andiamo é unha oportunidade que non hai que perder. all’opera. Esta noite imos á ópera. # mano d’opera: opportuno -a adx. Oportuno -a, conveniente. In man de obra. quella situazione, hai fatto la scelta più opportuna. operaio -a I s. Obreiro -a, operario -a. Gli operai tes- Naquela situación, fixéche-la elección máis oportu- sili sono andati allo sciopero. Os obreiros do sector na. # a tempo opportuno: ó seu debido tempo. téxtil foron á folga. II adx. Obreiro -a. Le rivendi- opposizione s.f. 1 Oposición, contraste. I due concet- cazioni operaie vennero accolte. As reivindicacións ti sono in netta opposizione. Os dous conceptos obreiras foron aceptadas. están en neta oposición. 2 Oposición, resistencia. 379 ordinale

L’opposizione dei parenti non fece che rafforzare il buon’ora: pola mañá cedo; di ora in ora: dun loro legame. A oposición dos parentes non fixo máis momento ó outro; fare le ore piccole: trasnoitar; fin que reforza-la súa relación. 3 (Pol.) Oposición. I d’ora: dende agora; le ore del mattino hanno l’oro candidati dell’opposizione hanno perso le elezioni. in bocca: a quen madruga Deus lle axuda; non vede- Os candidatos da oposición perderon as eleccións. re l’ora: non ve-lo momento; or ora: agora mesmo; ♦ Para referirse ás ‘oposicións (exames)’ en italia- ora di punta: hora punta; ora più che mai: agora no emprégase o termo concorso. máis que nunca; ora come ora: polo momento; per opposto -a I part. pas. de opporre e adx. 1 Oposto - ora: por agora. a, contrario -a, antagónico -a. Avere opinioni orafo s.m. Ourive. Gli orafi di Compostella eseguono opposte non impedisce il dialogo. Ter opinións splendidi gioielli su ordinazione. Os ourives de opostas non impide o diálogo. 2 Oposto -a, contra- Compostela realizan espléndidas xoias por encar- rio -a (situado en fronte). Le due chiese occupano i ga. lati opposti della piazza. As dúas igrexas ocupan os lados opostos da praza. II s.m. Contrario, antítese. orale adx. 1 Oral. Le gocce vanno somministrate per Accade l’opposto di ciò che avevamo previsto. via orale. As gotas hai que subministra-las por vía Sucede o contrario do que tiñamos previsto. # oral. La tradizione orale è fortissima nelle comunità all’opposto: ó contrario; tutto l’opposto: todo o più antiche. A tradición oral é moi forte nas comu- contrario. nidades máis antigas. 2 Oral, bucal. Dobbiamo fare attenzione all’igiene della cavità orale. Temos que oppressione s.f. 1 Opresión, asoballamento. Le ditta- ture basano il loro governo sull’oppressione. As dic- prestar atención á hixiene da cavidade oral. taduras basean o seu goberno na opresión. 2 (fig.) orario -a I adx. Horario -a. La radio trasmette il se- Opresión (dor). Sento una fastidiosa oppressione gnale orario a intervalli regolari. A radio transmite o allo stomaco. Sinto unha molesta opresión no estó- sinal horario a intervalos regulares. II s.m. mago. Horario. Puoi consultare l’orario dei treni che sta opprimere v. tr. [aux. avere] 1 Oprimir, asoballar. nella bacheca. Podes consulta-lo horario de trens Opprimeva la famiglia con regole assurde. Oprimía que está no taboleiro. # arrivare in orario: chegar a familia con regras absurdas. 2 (fig.) Oprimir, pre- á hora. mer. Quest’afa opprime il respiro. Este bochorno orata s.f. Dourada. L’orata è un pesce dalle carni pre- oprime a respiración. 3 (fig.) Angustiar, agoniar. La giate. A dourada é un peixe moi apreciado pola súa opprime sentir parlare della morte. Angústiaa sentir carne. falar da morte. OBS.: v. irreg. V. táboa 33. orbita s.f. Órbita (tamén fig.). L’orbita degli occhi. A oppure conx. 1 Ou ben, ou. Potete andare in treno órbita dos ollos. La Luna descrive un’orbita intorno oppure in autobus. Podedes ir en tren ou ben en alla Terra. A Lúa describe unha órbita arredor da autobús. 2 Ou (se non). Dobbiamo andare, oppure Terra. Mio cugino si muove nell’orbita del partito arriveremo in ritardo. Temos que marchar, ou che- socialista. O meu curmán móvese na órbita do par- garemos tarde. tido socialista. optare v. intr. [aux. avere] Optar (escoller). Optai per orchestra s.f. Orquestra. Un concerto per orchestra e la soluzione più semplice. Optei pola solución máis piano. Un concerto para orquestra e piano. simple. L’orchestra della RAI ha eseguito un concerto di opuscolo s.m. Folleto. Hanno distribuito un opuscolo beneficenza. A orquestra da RAI executou un con- di informazioni generali sulla mostra. Distribuíron certo benéfico. # direttore d’orchestra: director de un folleto de informacións xerais sobre a exposi- orquestra; orchestra sinfonica: filharmónica. ción. orchidea s.f. Orquídea. L’orchidea è un fiore molto opzione s.f. Opción. Puoi scegliere tra queste due delicato. A orquídea é unha flor moi delicada. opzioni. Podes elixir entre estas dúas opcións. ordigno s.m. Artefacto. Un ordigno esplosivo è stato ora I s.f. Hora. Le ore passano veloci quando si è feli- disinnescato dagli artificieri. Un artefacto explosivo ci. As horas pasan veloces cando se é feliz. È giunta foi desactivado polos artificieiros. l’ora di andare via. Chegou a hora de marchar. II adv. Agora, arestora. Ora devo proprio andare via. Agora ordinale I adx. (Mat.) Ordinal. La serie dei numeri teño realmente que marchar. III conx. Ora que, ordinali comincia con ‘primo’. A serie dos números agora que, pero. Ora, se ci pensi bene, era meglio ordinais empeza con ‘primeiro’. II s.m. Ordinal. A fare a modo mio. Ora que, se o pensas ben, era lezione abbiamo studiato gli ordinali e i cardinali in mellor facelo ó meu xeito. # battere le ore: da-las inglese. Na clase estudiámo-los os ordinais e os car- horas; d’ora in poi / innanzi: de agora en diante; di dinais en inglés. ordinamento 380 ordinamento s.m. Regulamento. Hanno fatto una vostri ordini: á vosa disposición; di primo ordine: revisione degli ordinamenti scolastici. Fixeron unha da mellor calidade; l’ordine dei fatti: a orde dos revisión do regulamento escolar. feitos; mettere / tenere in ordine: poñer / ter en ordinare v. tr. [aux. avere] 1 Ordenar, mandar. Il orde. comandante ordinò l’attacco. O comandante orde- ordire v. tr. [aux. avere] 1 (fig.) Urdir, maquinar, tra- nou o ataque. 2 Encargar (facer un pedido). Il mar. Hanno ordito un intrigo ai danni del tiranno. negoziante ha ordinato una partita di merci. O Urdiron unha intriga en prexuízo do tirano. 2 Urdir. comerciante encargou unha partida de mercancías. La tessitrice ordisce i fili della tessitura. A tecedeira 3 Pedir (nun bar ou nun restaurante). Ho ordinato orde os fíos do tecido. OBS.: io ordisco, tu ordisci. un menù turistico. Pedín un menú turístico. 4 orecchino s.m. Pendente (xoia). Stasera metterò gli Ordenar, arranxar, aviar. Ordinerò la casa perché orecchini che mi hai regalato. Esta noite poñerei os ho degli ospiti a cena. Ordenarei a casa porque teño pendentes que me regalaches. invitados a cear. 5 (Relix.) Ordenar. Oggi ordinano sacerdote mio fratello. Hoxe ordenan sacerdote o orecchio s.m. 1 (Anat.) Orella. Ho le orecchie gelate meu irmán. OBS.: io ordino; v. irreg. V. táboa 1. per il freddo. Teño as orellas conxeladas de frío. 2 Oído (órgano, sentido). Ha l’orecchio molto fine. ordinario -a I adx. 1 Ordinario -a, común, habitual. Ten o oído moi fino. # aprire bene le orecchie: È venuto l’incaricato per l’ordinario controllo dei aguza-lo oído; avere le orecchie lunghe: ser un contatori elettrici. Veu o encargado para o control burricán; avere orecchio: ter bo oído para a músi- ordinario dos contadores da electricidade. 2 ca; essere tutt’orecchi: ser todo oídos; fare orec- Ordinario -a, vulgar, groseiro -a. È una persona dai chie da mercante: oí-lo que lle convén; mettere modi ordinari. É unha persoa de modais ordinarios. una pulce nell’orecchio: insinuar sospeitas ou Quel negozio ha solo vestiti ordinari. Aquela tenda dúbidas; non sentirci da un / da quell’orecchio: só ten vestidos ordinarios. II s.m. 1 (sing.) Común. non querer escoitar falar de algo; orecchie a sven- Non è un problema che esca dall’ordinario. Non é tola: orellas de fol; stare con l’orecchio teso: estar un problema que saia do común. 2 Catedrático -a. È atento para escoitar; suonare / cantare ad orec- uscito il concorso per una cattedra da ordinario in chio: tocar / cantar de oído; turarsi le orecchie: fisica nucleare. Foi convocada a oposición para non querer escoitar. OBS.: fai o pl. f. orecchie cando unha praza de catedrático de física nuclear. # d’or- alude ó sentido ou ó apéndice auricular, mentres no dinario: normalmente; fuori dall’ordinario: fóra resto dos casos fai o pl. m. orecchi. do común; professore ordinario: catedrático. orecchioni s.m. pl. Papeiras, orellóns. Gli orecchioni ordinazione s.f. 1 Pedido (encarga). Il negoziante ha sono una tipica malattia dell’infanzia. As papeiras fatto un’ordinazione di merce. O comerciante fixo son unha enfermidade típica da infancia. un pedido de mercadoría. 2 (Relix.) Ordenación. L’ordinazione dei nuovi vescovi si compie alla pre- orefice s.m. Xoieiro. Devo passare dall’orefice per senza del Papa. A ordenación dos novos bispos rea- ritirare il braccialetto d’oro. Teño que pasar polo lízase en presencia do Papa. # su ordinazione: por xoieiro para recolle-la pulseira de ouro. encarga. oreficeria s.f. 1 Ourivería. L’oreficeria è l’arte di fab- ordine s.m. 1 Orde (ordenación, organización, bricare gioielli. A ourivería é a arte de fabricar grupo). È ossessionato dall’ordine, nulla può essere xoias. 2 Xoiería (tenda). Nella vetrina di quell’ore- fuori posto. Está obsesionado coa orde, nada pode ficeria è esposta una bella collana. No escaparate estar fóra de sitio. L’elenco dei nomi è in ordine daquela xoiería está exposto un bonito colar. alfabetico. A lista dos nomes está en orde alfabéti- orfano -a I adx. Orfo -a. Molte associazioni benefi- ca. Ogni ordine di professionisti ha il proprio albo che si prendono cura dei bambini orfani. Moitas professionale. Cada orde de profesionais ten o seu asociacións benéficas fanse cargo dos nenos orfos. propio colexio. L’ordine dei benedettini ha come II s. Orfo -a. Lavora in un collegio per orfani e motto ‘ora et labora’. A orde dos benedictinos ten vorrebbe adottarne uno. Traballa nun colexio para como lema ‘ora et labora’. 2 Orde, xénero, tipo. orfos e querería adoptar un. # orfano di guerra: Ognuno giudica secondo il propio ordine d’idee. orfo de guerra. Cada un xulga segundo a propia orde de ideas. Le questioni di ordine pratico non sono di mia compe- orfanotrofio s.m. Orfanato. Privo dell’assistenza tenza. As cuestións de orde práctica non son da familiare, il bambino andò nell’orfanotrofio. miña competencia. 3 Orde, mandado. Il capitano Privado da asistencia familiar, o neno foi ó orfana- diede l’ordine di ammainare le vele. O capitán deu to. a orde de arria-las velas. 4 Encarga, encargo. Ho organico -a I adx. Orgánico -a (do órgano ou da fatto un ordine di merci alla casa produttrice. Fixen organización). Il corpo umano è una struttura orga- unha encarga de mercancías á casa productora. # ai nica. O corpo humano é unha estructura orgánica. 381 originario

L’intervento tempestivo ed organico delle forze di orientamento s.m. Orientación (tamén fig.). Gli soccorso limitò i danni. A intervención oportuna e manca il senso dell’orientamento perciò si perde orgánica das forzas de socorro limitou os danos. II sempre. Fáltalle o sentido da orientación por iso se s.m. 1 Cadro de persoal. L’organico di quella fab- perde sempre. Ha frequentato un corso di orienta- brica comprende operai ed impiegati. O cadro de mento professionale. Asistiu a un curso de orienta- persoal daquela fábrica comprende obreiros e ofici- ción profesional. nistas. 2 Nómina (elenco). Questo lavoratore è in orientare I v. tr. [aux. avere] 1 Orientar. Hanno orien- organico da tre anni. Este traballador está en nómi- tato la facciata dell’edificio verso sud. Orientaron a na desde hai tres anos. OBS.: m. pl. organici, f. pl. fachada do edificio cara ó sur. 2 Orientar, dirixir. organiche. Orienta la lampada verso il libro. Orienta a lámpada organismo s.m. Organismo (corpo humano, corpora- cara ó libro. 3 (fig.) Orientar, encamiñar, encarrei- ción). L’organismo ha bisogno tanto di vitamine rar. Cerca di orientare le tue scelte verso qualcosa di quanto di proteine. O organismo precisa tanto vita- più concreto. Tenta orienta-las túas eleccións cara a minas como proteínas. L’organismo burocratico ita- algo máis concreto. II v. refl. [aux. essere] liano è complesso. O organismo burocrático italia- Orientarse. È difficile orientarsi nel bosco. É difícil no é complexo. orientarse no bosque. organizzare I v. tr. [aux. avere] Organizar (prepa- oriente s.m. 1 Oriente, nacente, leste. Il sole nasce a rar). Abbiamo organizzato una gita a Firenze per oriente. O sol nace polo oriente. 2 Oriente, leste. La questo fine settimana. Organizamos unha excursión Polonia è a oriente della Germania. Polonia está ó a Florencia para este fin de semana. II v. refl. [aux. oriente de Alemaña. 3 Oriente. Il Medio Oriente è essere] Organizarse (poñer orde). Se non ci organi- zona a rischio dal punto di vista bellico. O Oriente ziamo, non finiremo più questo lavoro. Se non nos Medio é zona de risco dende o punto de vista béli- organizamos, nunca remataremos este traballo. co. organizzazione s.f. Organización. Una buona orga- orifizio s.m. Orificio. I pori sono orifizi della pelle nizzazione è indispensabile in ogni lavoro. Unha per la traspirazione. Os poros son orificios da pel boa organización é indispensable en tódolos traba- para a transpiración. llos. Le organizzazioni sindacali hanno indetto due ore di sciopero. As organizacións sindicais convo- origano s.m. Ourego. Aggiungi un po’ di origano sui caron dúas horas de folga. pomodori. Engade un pouco de ourego sobre os tomates. organo s.m. Órgano. I polmoni sono gli organi prin- cipali della funzione respiratoria. Os pulmóns son os originale I adx. Orixinal, singular. I cioccolatini non órganos principais da función respiratoria. Gli sono un regalo originale, ma piacciono sempre. Os organi direttivi della fabbrica si sono incontrati con bombóns non son un regalo orixinal, pero gustan i rappresentanti sindacali. Os órganos directivos da sempre. 2 Orixinal (auténtico). I quadri originali fábrica encontráronse cos representantes sindicais. sono in cassaforte. Os cadros orixinais están na Alla messa della domenica suonano l’organo. Na caixa forte. II s.m. Orixinal (texto primeiro). Ho misa do domingo tocan o órgano. Il quotidiano “Il fatto fare tre fotocopie di ogni originale. Mandei popolo” era l’organo ufficiale della Democrazia facer tres fotocopias de cada orixinal. Cristiana. O xornal “Il popolo” era o órgano oficial originalità s.f. inv. Orixinalidade. L’originalità di da Democrazia Cristiana. questo manoscritto è stata dimostrata dagli esperti. orgoglio s.m. Orgullo. L’orgoglio gli ha sempre impe- A orixinalidade deste manuscrito foi demostrada dito di chiedere perdono. O orgullo impediulle sem- polos expertos. La critica ha acclamato l’originalità pre pedir perdón. Il successo del figlio è un grande dei tuoi dipinti. A crítica aclamou a orixinalidade motivo d’orgoglio. O éxito do fillo é un gran motivo dos teus cadros. Le originalità del suo comporta- de orgullo. mento hanno stancato anche gli amici. As orixinali- dades do seu comportamento cansaron mesmo os orgoglioso -a adx. Orgulloso -a. L’ha trattato con amigos. orgoglioso disprezzo. Tratouno con orgulloso des- prezo. Sono orgoglioso di te. Estou orgulloso de ti. originare v. tr. [aux. avere] Orixinar, causar, provo- car. Il suo rifiuto originò molte discussioni. O seu orientale I adx. Oriental. La parte orientale della rexeitamento orixinou moitas discusións. OBS.: io regione è fertile. A parte oriental da rexión é fértil. origino; v. irreg. V. táboa 1. Ha comprato due splendidi tappeti orientali. Comprou dúas espléndidas alfombras orientais. II originario -a adx. 1 Orixinario -a, oriúndo -a. Il s. Oriental. Gli Orientali hanno una lunga tradizio- pomodoro è originario dell’America. O tomate é ne nelle arti marziali. Os orientais teñen unha longa orixinario de América. 2 Orixinal. Il testo origina- tradición nas artes marciais. rio dei poemi antichi era di tradizione orale. O texto origine 382

orixinal dos poemas antigos era de tradición oral. 3 ormone s.m. Hormona. Era molto ingrassato a causa De orixe. Il suo paese originario è la Grecia. O seu di una cura di ormoni. Engordara moito a causa país de orixe é Grecia. dunha cura de hormonas. origine s.f. 1 Orixe. L’origine del mondo è oggetto di ornamentale adx. Ornamental. Le facciate di certi molti studi. A orixe do mundo é obxecto de moitos palazzi sono decorate con fregi ornamentali. As estudios. 2 Orixe, procedencia, proveniencia. Gli fachadas de certos pazos están decoradas con frisos Irlandesi sono un popolo di origine celtica. Os irlan- ornamentais. deses son un pobo de orixe celta. Sono tornato al ornamento s.m. 1 Ornamento, ornato. L’altare ha luogo d’origine. Volvín ó lugar de orixe. 3 Orixe, ornamenti barocchi. O altar ten ornamentos barro- causa, motivo. Il suo atteggiamento sgradevole è cos. 2 Ornamento. Lucrezia Borgia portava orna- stato l’origine del nostro malessere. A súa actitude menti d’oro sulle sue vesti. Lucrecia Borxia levaba desagradable foi a orixe do noso malestar. ornamentos de ouro na súa vestimenta. orina V. urina. ornare v. tr. [aux. avere] Adornar, adobiar, engala- orinare V. urinare. nar. Ho ornato la casa di fiori e piante. Adornei a casa con flores e plantas. orizzontale adx. Horizontal. Il bambino ha riempito il foglio di righe orizzontali e verticali. O neno oro s.m. Ouro. Il mio fidanzato mi ha regalato un encheu a folla de liñas horizontais e verticais. # le anello d’oro. O meu noivo regaloume un anel de orizzontali: as palabras horizontais (do encrucilla- ouro. # a peso d’oro: a prezo de ouro; gli ori: os do). ouros (un dos catro paos da baralla); le ore del mat- tino hanno l’oro in bocca: o tempo é ouro; non è orizzonte s.m. Horizonte (tamén fig.). Mare e cielo si tutt’oro quel che riluce: non é ouro todo o que relo- fondono all’orizzonte. Mar e ceo fúndense no hori- ce; non fare una cosa per tutto l’oro del mondo: zonte. Nuovi orizzonti si aprivano alla mente umana. non facer algo a ningún prezo; nuotare nell’oro: ser Novos horizontes abríanse á mente humana. moi rico; parole d’oro: palabras sabias; vale tanto orlo s.m. 1 Bordo, beira. Non riempire il bicchiere oro quanto pesa: vale o seu peso en ouro. fino all’orlo. Non éncha-lo vaso ata o bordo. 2 orologeria s.f. Reloxería. Andrò in orologeria per Basta, dobra. Devo fare l’orlo a questi pantaloni. comprare una sveglia. Irei á reloxería para mercar Teño que facérlle-la basta a estes pantalóns. # esse- un espertador. # bomba ad orologeria: bomba de re sull’orlo della follia: estar ó bordo da tolemia; reloxería. essere sull’orlo del precipizio: estar ó bordo da orologio s.m. Reloxo. Le lancette dell’orologio si ruína moral ou material. sono fermate. As agullas do reloxo pararon. # esse- orma s.f. 1 Pegada, pasada, pisada. Il mare cancella re un orologio: ser coma un reloxo. le orme sulla spiaggia. O mar borra as pegadas na orribile adx. Horrible, horroroso -a, espantoso -a. praia. 2 Pegada, marca, sinal. La sua opera ha la- Da bambino sognavo dei mostri orribili. De neno sciato un’orma indelebile nella pittura moderna. A soñaba cuns monstros horribles. Questo formaggio súa obra deixou unha pegada indeleble na pintura ha un sapore orribile. Este queixo ten un sabor moderna. # mettersi sulle orme di qualcuno: horrible. Il tuo amico ha un naso orribile. O teu segui-los pasos de alguén; ricalcare le proprie amigo ten un nariz horrible. orme: volver sobre os propios pasos. orrido -a I adx. Horroroso -a, horrible, espantoso - ormai adv. 1 Agora xa. È inutile aspettare, ormai non a. Il film che ho visto ieri sera era pieno di scene verrà più. É inútil esperar, agora xa non virá. 2 Xa. orride. O filme que vin onte pola noite estaba cheo Eravamo ormai troppo stanchi per continuare a cam- de escenas horrorosas. Questo quadro è orrido. Este minare. Xa estabamos demasiado cansos para con- cadro é horroroso. II s.m. Foz, garganta. Dall’alto tinuar camiñando. vedevamo l’orrido in fondo alla valle. Desde o alto ormeggiare v. tr. [aux. avere] Amarrar (fondear). viámo-la foz ó fondo do val. Hanno ormeggiato la nave al molo. Amarraron a orrore s.m. Horror, espanto, arrepío. Provo orrore embarcación no peirao. OBS.: v. irreg. V. táboa 4. davanti alle immagini della guerra. Sinto horror ormeggio s.m. 1 Amarre. L’imbarcazione ha appena ante as imaxes da guerra. Che orrore, quel cappel- concluso le operazioni di ormeggio. A embarcación lo! ¡Que horror, ese sombreiro! # avere in orrore acaba de concluí-las operacións de amarre. 2 qualcuno o qualcosa: aborrecer a alguén ou algo; Fondeadoiro, ancoradoiro. Devi recarti al secondo film / romanzo dell’orrore: filme / novela de terror. ormeggio del molo. Teste que dirixir ó segundo fon- orso -a s. 1 Oso -a. L’orso in cerca di miele ha rovina- deadoiro do peirao. # levare gli ormeggi: soltar to l’alveare. O oso buscando o mel estragou a col- amarras. mea. 2 (fig.) Túzaro -a, cazurro -a, insociable. Tuo 383 ospitare

fratello è un orso, non vuole conoscere nessuno. Teu -a, horripilante. Dipinge in modo osceno. Pinta dun irmán é un túzaro, non quere coñecer a ninguén. # xeito horrendo. ballare, camminare come un orso: bailar, camiñar oscillare v. intr. [aux. avere] 1 Oscilar, abanear, aba- sen ningún xeito; vendere la pelle dell’orso prima lear. I rami dell’albero oscillavano al vento. As che sia morto: face-las soltas antes de te-las cabras. ramas da árbore oscilaban co vento. 2 (fig.) Oscilar, ortaggio s.m. Hortaliza. Le bancarelle del mercato fluctuar. Oscillo fra le due offerte. Oscilo entre as hanno ortaggi freschi. Os postos do mercado teñen dúas ofertas. hortalizas frescas. oscillazione s.f. Oscilación (tamén fig.). ortensia s.f. Hortensia. I cespugli delle ortensie sono L’oscillazione del pendolo è oggetto di una legge fioriti. As matas das hortensias floreceron. fisica. A oscilación do péndulo é obxecto dunha lei física. Le oscillazioni di pronuncia sono frequenti ortica s.f. Ortiga, estruga. Sta attento a non toccare le nei forestierismi. As oscilacións de pronunciación ortiche! ¡Ten coidado de non toca-las ortigas! OBS.: son frecuentes nos estranxeirismos. pl. ortiche. oscurare I v. tr. [aux. avere] 1 Escurecer, ensombre- orticaria s.f. Urticaria. L’orticaria è una reazione cer. Le nubi oscurano il cielo. As nubes escurecen o allergica della pelle. A urticaria é unha reacción ceo. 2 (fig.) Escurecer, eclipsar. L’avvento della alérxica da pel. televisione ha oscurato il cinema. A chegada da tele- orto s.m. Horta, horto. Nel mio orto coltivo zucchine visión escureceu o cine. II v. intr. pron. [aux. essere] e carote. Na miña horta cultivo cabaciñas e ceno- Escurecer (nubrarse). Il cielo si oscurò prima della rias. # coltivare il proprio orto (fig.): pensar nos tempesta. O ceo escureceu antes da tempestade. # propios asuntos, desinteresándose dos dos demais; oscurarsi in volto: poñer mala cara. orto botanico: xardín botánico. oscurità s.f. inv. 1 Escuridade (tamén fig.). Avanzava ortodosso -a I adx. Ortodoxo -a. Quella congrega- a tentoni nell’oscurità. Avanzaba ás apalpadas na zione segue il rito ortodosso. Aquela congregación escuridade. L’oscurità di alcuni passaggi rende dif- segue o rito ortodoxo. (ext.) Hai dei principi troppo ficile la comprensione. A escuridade dalgunhas ortodossi. Tes uns principios demasiado ortodoxos. pasaxes volve difícil a comprensión. II s. Ortodoxo -a. Lui è ortodosso, non ebreo. El é oscuro -a adx. Escuro -a (tamén fig.). Il luogo era ortodoxo, non xudeu. così oscuro che dovetti procedere a tentoni. O lugar ortografia s.f. Ortografía. È stata bocciata perché estaba tan escuro que tiven que ir ás apalpadas. nello scritto aveva troppi errori di ortografia. L’oracolo pronunciava parole oscure per i mortali. O Suspendérona porque no exame escrito tiña dema- oráculo pronunciaba palabras escuras para os mor- siadas faltas de ortografía. tais. # essere / tenere qualcuno all’oscuro di qual- cosa: non estar informado alguén de algo. ortografico -a adx. Ortográfico -a. Ho imparato le regole ortografiche alle scuole elementari. Aprendín ospedale s.m. Hospital. Recentemente ha subìto as regras ortográficas no ensino primario. OBS.: m. un’operazione chirurgica all’ospedale. Recente- pl. ortografici, f. pl. ortografiche. mente someteuse a unha operación cirúrxica no hospital. # mandare all’ospedale: darlle unha boa ortolano -a s. Horticultor -ora. L’ortolano ha già malleira a alguén. piantato le patate novelle. O horticultor xa plantou as patacas novas. ospitale adx. Hospitalario -a, acolledor -ora. La sua famiglia è proprio ospitale, mi sono sentito come a orzo s.m. Orxo, cebada. La mattina devo prendere casa mia. A súa familia é realmente hospitalaria, l’orzo, perché il caffè mi fa male. Pola mañá teño sentinme como na miña casa. ♦ Para referirse ó que tomar orxo, porque o café séntame mal. ‘hospital’ en italiano emprégase o termo ospedale. osare v. tr. [aux. avere] Ousar. Guai a te se osi ribel- ospitalità s.f. inv. Hospitalidade. L’ospitalità dei larti! ¡Pobre de ti se ousas rebelarte! meridionali è proverbiale. A hospitalidade da xente oscenità s.f. inv. 1 Obscenidade. Non fa altro che scri- do sur é proverbial. vere oscenità sui muri. Non fai máis que escribir ospitare v. tr. [aux. avere] Acoller, aloxar, hospedar. obscenidades nos muros. 2 (fig.) Monstruosidade. Ospitiamo volentieri gli amici in casa nostra. Che oscenità questo capannone accanto alla chiesa! Acollemos de boa gana os amigos na nosa casa. ¡Que monstruosidade esta nave industrial a carón OBS.: io ospito; v. irreg. V. táboa 1. da igrexa! ospite I s. 1 Invitado -a, convidado -a. Avremo ospi- osceno -a adx. 1 Obsceno -a. È stato condannato per ti gli zii per il fine settimana. Teremos como invita- atti osceni in luogo pubblico. Condenárono por dos os tíos para a fin de semana. 2 Anfitrión -ona. actos obscenos nun lugar público. 2 (fig.) Horrendo La nostra ospite ha preparato una cena squisita. A ospite 384

nosa anfitriona preparou unha cea exquisita. II adx. ossessionare v. tr. [aux. avere] 1 Obsesionar. È sem- 1 Visitante. La squadra ospite sta giocando meglio pre angosciato, il suo passato l’ossessiona. Está di quella di casa. O equipo visitante está xogando sempre angustiado, o seu pasado obsesiónao. 2 mellor có da casa. 2 Anfitrión -ona. La famiglia (fig.) Enfastiar, amolar, molestar. Quando vuole ospite è andata a prendere il bambino. A familia qualcosa è capace di ossessionarti fino a quando anfitriona foi recolle-lo neno. # l’ospite è come il non la ottiene. Cando quere algo é capaz de enfas- pesce, dopo tre giorni puzza: o hóspede é coma o tiarte ata que a obtén. peixe, despois de tres días cheira; stanza per gli ossessione s.f. 1 (Psicol.) Obsesión. Un trauma infan- ospiti: cuarto dos invitados. tile può provocare un’ossessione da adulti. Un trau- ospizio s.m. Asilo. La vecchietta, non avendo più ma infantil pode provocar unha obsesión de adultos. famiglia, fu ricoverata all’ospizio. A velliña, non 2 Obsesión, cisma, fixación. Ha l’ossessione delle tendo máis familia, foi ingresada no asilo. ♦ Para diete. Ten a obsesión das dietas. referirse ó ‘hospicio (de nenos)’ en italiano empré- ossia conx. Ou sexa. Alla fine del mese, ossia fra una gase preferentemente o termo orfanotrofio. settimana, partirò per le vacanze. A fin de mes, ou ossatura s.f. 1 Osamenta. L’ossatura di certe scimmie sexa dentro dunha semana, marcharei de vacacións. è molto simile allo scheletro umano. A osamenta de ossidare I v. tr. [aux. avere] Oxidar, enferruxar. La certos monos é moi parecida ó esqueleto humano. 2 pioggia ha ossidato la catena della mia bicicletta. A (fig.) Estructura. La casa non era finita, c’era sol- chuvia oxidou a cadea da miña bicicleta. II v. intr. tanto l’ossatura. A casa non estaba rematada, esta- pron. [aux. essere] Oxidarse, enferruxarse. La ba só a estructura. carrozzeria della mia automobile si sta ossidando. A osservanza s.f. Observancia. L’osservanza del codice chapa do meu automóbil está oxidándose. OBS.: io stradale eviterebbe molti incidenti. A observancia ossido; v. irreg. V. táboa 1. do código de circulación evitaría moitos accidentes. ossido s.m. Óxido. L’ossido di carbonio è molto tossi- osservare v. tr. [aux. avere] 1 Observar, contemplar. co. O óxido de carbono é moi tóxico. ♦ Para refe- Osservando più attentamente, si possono scorgere le rirse ó ‘óxido, ferruxe’ en italiano emprégase o navi all’orizzonte. Observando con máis atención, termo ruggine. pódense divisa-las naves no horizonte. 2 Observar, ossigenare I v. tr. [aux. avere] Osixenar. Una passeg- advertir, reparar. Ho osservato che il suo comporta- giata in montagna ossigena i polmoni. Un paseo mento è un po’ strano. Observei que o seu compor- pola montaña osixena os pulmóns. II v. refl. [aux. tamento é un pouco estraño. 3 Observar, acatar, essere] Osixenarse. Ci siamo ossigenati al mare. obedecer. I cittadini onesti osservano le leggi. Os Osixenámonos na praia. OBS.: io ossigeno; v. irreg. cidadáns honestos observan as leis. V. táboa 1. osservatore -trice I adx. Observador -ora. Quella ossigeno s.m. Osíxeno. Bloccati per ore nell’ascenso- studentessa è molto acuta e osservatrice. Aquela re, ci mancava l’ossigeno. Bloqueados durante estudiante é moi aguda e observadora. II s. horas no ascensor, faltábano-lo osíxeno. Observador -ora. È un grande osservatore, coglie tutti i particolari. É un grande observador, fíxase en osso s.m. 1 Óso. L’osteoporosi è una malattia delle tódolos detalles. Ha partecipato alla riunione solo ossa. A osteoporose é unha enfermidade dos ósos. Il come osservatore. Participou na reunión só como cane ha mangiato gli ossi del pollo. O can comeu os observador. ósos do polo. Le piace portare ciondoli d’osso. Gústalle levar colgantes de óso. 2 Coia, croia, cara- osservatorio s.m. Observatorio. La cima di quella buña. Queste olive hanno un osso molto piccolo. collina è un buon osservatorio sulla valle. O cume Estas olivas teñen unha coia moi pequena. # anda- daquel outeiro é un bo observatorio do val. re un osso di traverso: saí-las cousas como un non osservazione s.f. 1 Observación. L’osservazione dei esperaba; avere tutte le ossa rotte: estar moi canso; fenomeni naturali ha creato la scienza meteorologi- essere un osso duro: ser un óso duro de roer; farsi ca. A observación dos fenómenos naturais creou a le ossa: traballar moito; in carne e ossa: en persoa; ciencia meteorolóxica. Il malato è ancora in osser- osso buco: toro de xarrete de vitela cortado co óso vazione. O enfermo está aínda en observación. 2 dentro; osso di seppia: cuncha da sepia; un sacco Consideración (reflexión). Le sue osservazioni sono di ossa: persoa moi delgada. OBS.: fai o pl. f. ossa; sempre pertinenti. As súas consideracións son sem- o pl. m. ossi emprégase cando se refire ós ósos dos pre pertinentes. 3 Obxección (reproche). Si offende animais sacrificados ou cando ten un uso fig. ♦ alla minima osservazione. Oféndese á mínima Para referirse ó ‘oso’ en italiano emprégase o termo obxección. orso. 385 ottimo ostacolare v. tr. [aux. avere] Obstaculizar, atrancar, ostrica s.f. Ostra. All’interno dell’ostrica può obstruír. Ha ostacolato in tutti i modi il progetto. crescere una perla. No interior da ostra pode crecer Obstaculizou de tódolos xeitos o proxecto. OBS.: io unha perla. # ostrica perlifera: ostra perlífera; ostacolo; v. irreg. V. táboa 1. stare attaccato (a qualcuno o a qualcosa) come l’ostrica allo scoglio: pegarse (a alguén ou a algo) ostacolo s.m. 1 Obstáculo, atranco, dificultade coma unha lapa. OBS.: pl. ostriche. (tamén fig.). Quel muro è un ostacolo invalicabile. Ese muro é un obstáculo insuperable. Non hanno ostruire v. tr. [aux. avere] Obstruír, atascar, atoar. Un incontrato ostacoli alla loro iniziativa. Non atoparon nido di cicogne ha ostruito il camino. Un niño de obstáculos para a súa iniciativa. 2 (Dep.) cigoñas obstruíu a cheminea. OBS.: io ostruisco, tu Obstáculo. È bravissima nella corsa a ostacoli. É ostruisci. moi boa na carreira de obstáculos. ostruzione s.f. Obstrucción. Bisogna rimuovere l’o- ostaggio s.m. Refén. I banditi fuggirono con un ostag- struzione del tubo di scarico, prima di aprire il rubi- gio. Os bandidos fuxiron cun refén. netto. Hai que elimina-la obstrucción do desauga- doiro antes de abri-la billa. oste -essa s. Taberneiro -a. L’oste è sceso in cantina per rifornirsi di vino. O taberneiro baixou á bodega ottenere v. tr. [aux. avere] 1 Obter, acadar, alcanzar. a abastecerse de viño. # fare i conti senza l’oste: Sono riuscito ad ottenere un aumento di stipendio. face-las contas sen o taberneiro. Fun quen de obter un aumento de soldo. 2 Obter, sacar, tirar. Il miele si ottiene dalle api. O mel ostello s.m. Albergue. Durante il nostro ultimo viag- obténse das abellas. OBS.: v. irreg. V. táboa 73. gio abbiamo dormito in un vecchio ostello. Durante a nosa última viaxe durmimos nun albergue vello. # ottico -a I adx. Óptico -a. Il nervo ottico trasmette le ostello della gioventù: albergue xuvenil. informazioni visive al cervello. O nervio óptico transmite a información visual ó cerebro. Il sistema ostentare v. tr. [aux. avere] Ostentar (facer alarde). ottico di un telescopio è sofisticato. O sistema ópti- Ostentava la sua ricchezza davanti a tutti. Ostentaba co dun telescopio é sofisticado. II s. 1 Óptico -a a súa riqueza diante de todos. (persoa). L’ottico mi ha consigliato una montatura ostentazione s.f. Ostentación, vaidade, fachenda. nuova per i miei occhiali. O óptico aconselloume Mostra i suoi gioielli con ostentazione. Amosa as unha montura nova para os meus anteollos. 2 (f.) súas xoias con ostentación. Óptica. Mi sono preparato bene sulle leggi dell’otti- osteria s.f. Tasca, taberna, baiuca. È un’osteria dove ca per l’esame. Preparei ben as leis da óptica para si beve del buon vino. É unha tasca onde se bebe un o exame. L’ottica ha fatto passi da gigante nella fab- bricazione di lenti speciali. A óptica deu pasos de bo viño. xigante na fabricación de lentes especiais. 3 (f., fig.) ostile adx. Hostil. Ha sentimenti ostili verso chi l’ha Óptica, perpectiva. Bisogna affrontare il problema umiliato. Ten sentimentos hostís cara a quen o da un’ottica diversa. Hai que afronta-lo problema humillou. dende unha óptica distinta. OBS.: m. pl. ottici, f. pl. ostilità s.f. inv. 1 Hostilidade, animosidade. È riusci- ottiche. to a vincere l’ostilità dei nuovi colleghi. Conseguiu ottimale adx. Ideal, óptimo -a. In estate la montagna vence-la hostilidade dos novos compañeiros. 2 (pl.) offre le condizioni climatiche ottimali contro l’afa. Hostilidades. Dopo l’ultimatum cominciarono le No verán a montaña ofrece as condicións climáticas ostilità. Despois do ultimatum comezaron as hostili- ideais contra o bochorno. dades. ottimismo s.m. Optimismo. Non scoraggiarti, nella ostinarsi v. intr. pron. [aux. essere] Obstinarse, empe- vita bisogna avere dell’ottimismo. Non te desani- ñarse, teimar. Non capisco perché si ostini così in mes, na vida é necesario ter optimismo. un’impresa già persa. Non entendo porqué se obsti- ottimista I s. Optimista. Gli ottimisti della squadra na así nunha empresa xa perdida. dicono che vinceremo. Os optimistas do equipo din ostinato -a part. pas. de ostinarsi e adx. Obstinado -a, que imos gañar. II adx. Optimista. Non si lascia mai pertinaz, teimoso -a. Non riuscirai a farlo smettere: è abbattere, è una persona ottimista per natura. Non se troppo ostinato. Non conseguirás que o deixe de deixa nunca abater, é unha persoa optimista por facer: é demasiado obstinado. natureza. OBS.: m. pl. ottimisti. ostinazione s.f. Obstinación. Di fronte alla ostinazio- ottimo -a adx. Estupendo -a, excelente, formidable. ne del padre a non vendere la casa, si sono dovuti Il nuoto è ottimo per la salute. A natación é estu- arrendere. Fronte á obstinación do pai de non penda para a saúde. # essere in ottima forma: vende-la casa, tivéronse que render. estar en moi boa forma. OBS.: superlat. de buono. ottobre 386 ottobre s.m. Outubro, outono. In ottobre si fa il vino. Ovinos. Le pecore appartengono alla famiglia degli En outubro faise o viño. ovini. As ovellas pertencen á familia dos ovinos. ottone s.m. 1 Latón. Le maniglie di queste porte sono ovulo s.m. Óvulo. L’ovulo fecondato dal seme ma- di ottone. Os picaportes destas portas son de latón. schile genera l’embrione. O óvulo fecundado polo 2 (pl.; Mús.) Metais. Nei concerti di questo musi- seme masculino xera o embrión. Dall’ovulo si svi- cista gli ottoni hanno sempre una grande rilevanza. luppa il seme dei fiori. A partir do óvulo desenvól- Nos concertos deste músico os metais teñen sempre vese a semente das flores. moita relevancia. ovvero conx. É dicir. Giorgio da Castelfranco, ovvero otturare I v. tr. [aux. avere] 1 Obstruir, obturar, atas- il Giorgione, dipinse la Tempesta. Giorgio da car. I capelli avevano otturato lo scarico. Os pelos Castelfranco, é dicir o Giorgione, pintou a obstruiran o desaugadoiro. 2 Empastar. Il dentista Tempestade. mi ha otturato il dente cariato. O dentista empastou- ovviare v. intr. [aux. avere] Remediar, reparar. Ho me o dente con carie. II v. intr. pron. [aux. essere] dovuto ovviare agli errori commessi. Tiven que Obstruírse, obturarse, atascarse. Si è otturato il remedia-los erros cometidos. OBS.: v. irreg. V. táboa lavandino. Obturouse o lavabo. 8. ♦ Para referirse a ‘obviar, evitar’ en italiano ottuso -a adx. 1 (Mat.) Obtuso. L’angolo ottuso è emprégase o termo eludere, para ‘obviar, omitir’ superiore ai 90 gradi. O ángulo obtuso é superior ós omettere ou sottintendere. 90 graos. 2 (fig.) Obtuso -a, torpe, romo -a. È una ovvio -a adx. Obvio -a, evidente, patente. Questa è persona ottusa che non capisce niente. É unha per- una considerazione ovvia e non ha bisogno di spie- soa obtusa que non entende nada. gazioni. Esta é unha consideración obvia e non pre- ovaia s.f. (Anat.) Ovario. Le ovaie sono gli organi cisa explicacións. genitali interni femminili. Os ovarios son os órga- oziare v. intr. [aux. avere] Folgar, descansar. Dopo nos xenitais internos femininos. una giornata così faticosa, oziava in poltrona. ovatta s.f. Algodón (en flocos). Ha messo del disin- Despois dunha xornada tan traballosa, folgaba na fettante sull’ovatta per pulire la ferita. Puxo desin- cadeira de brazos. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. fectante no algodón para limpa-la ferida. ozio s.m. 1 Ocio, descanso, lecer. La degenza mi co- ovazione s.f. Ovación. Un’ovazione accolse la fine stringe a un ozio forzato. A convalecencia obrígame del concerto. Unha ovación acolleu o final do con- a un ocio forzado. 2 Ocio, distracción, diversión. certo. Gli ozi estivi sono il meritato riposo delle vacanze. Os ocios estivais son o merecido repouso das vaca- ovest s.m. inv. Oeste, occidente. Non dobbiamo anda- cións. re a nord ma verso ovest. Non debemos ir ó norte, ozioso -a adx. 1 Ocioso -a, despreocupado -a. senón cara ó oeste. I territori dell’ovest erano anco- Trascorremmo lunghe giornate oziose in campagna. ra inesplorati. Os territorios do oeste estaban aínda Pasamos longas xornadas ociosas no campo. 2 inexplorados. (ext.) Ocioso -a, supérfluo -a, inútil. È ozioso ripe- ovile s.m. Curro (só de ovellas). La sera i pastori tere sempre le stesse raccomandazioni. É ocioso chiudono le pecore nell’ovile. Pola tarde os pastores repetir sempre as mesmas recomendacións. encerran as ovellas no curro. # tornare all’ovile: ozono s.m. Ozono. L’ozono è un elemento chimico volver á casa ou ó propio ambiente. usato anche per la conservazione degli alimenti. O ovino -a adx. Ovino -a. La carne e i formaggi ovini ozono é un elemento químico tamén usado para a sono particolarmente grassi. A carne e os queixos conservación dos alimentos. # buco nell’ozono: ovinos son particularmente graxos. II s.m. pl. buraco na capa de ozono. P

pacchetto s.m. Paquete. Il pacchetto aveva una strana falar cos padres franciscanos. # Santo Padre: forma e non ne lasciava indovinare il contenuto. O Santo Padre. OBS.: en pl. este termo non alude ó pai paquete tiña unha forma estraña e non deixaba adi- e á nai (i genitori), refírese só ó home. viña-lo seu contido. # pacchetto azionario: paque- padrino s.m. Padriño. Il padrino presenta il figlioc- te de accións. cio a battesimo. O padriño presenta o afillado no pacco s.m. Paquete. Hanno lasciato un pacco in por- bautismo. tineria per te. Deixaron un paquete na portería para ti. # fare un pacco a qualcuno: fastidiar a alguén; padrone -a s. Dono -a, amo -a, propietario -a (tamén pacco postale: paquete postal. OBS.: pl. pacchi. fig.). La padrona di casa ci ha aumentato l’affitto. A dona da casa aumentóuno-lo aluguer. Dalla rabbia pace s.f. 1 Paz. La pace è stata faticosamente raggiun- non era più padrone di se stesso. Coa rabia xa non ta dopo mesi di combattimenti. A paz alcanzouse era dono de si mesmo. # farla da padrone: mandar; con fatiga despois de meses de combates. 2 Paz, sei padrone di fare / di non fare: podes facer / non sosego, calma. Che pace qui in montagna! ¡Que paz facer. aquí na montaña! # essere in pace con se stessi: estar en paz consigo mesmo; fare (la) pace: face-las paesaggio s.m. Paisaxe, panorama, vista. Dalla paces; giudice di pace: xuíz de paz; lasciare in finestra si vedeva un bel paesaggio marino. Dende a pace: deixar en paz; mettersi il cuore in pace: fiestra víase unha bonita paisaxe mariña. resignarse; non darsi pace: non descansar en paz; paese s.m. 1 País. L’Italia è un paese di grandi zone santa pace!: ¡por favor! (con impaciencia); tratta- to di pace: tratado de paz. costiere. Italia é un país de grandes zonas costeiras. 2 Vila. Abitano in un paese a trenta chilometri da pacificare v. tr. [aux. avere] Pacificar, calmar, apla- Firenze. Viven nunha vila a trinta quilómetros de car. Il maestro riuscì a pacificare i suoi allievi. O Florencia. # mandare a quel paese: mandar a mestre conseguiu pacifica-los seus alumnos. OBS.: tomar polo saco; tutto il mondo è paese: en todas io pacifico, tu pacifichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. partes cocen fabas e nalgunhas caldeiradas. pacifico -a adx. Pacífico -a, tranquilo -a, apracible. paga s.f. Paga, soldo, salario. Questo mese ho accu- Molti animali, normalmente pacifici, diventano mulato degli straordinari e ho percepito una paga aggressivi quando si spaventano. Moitos animais, extra. Este mes acumulei horas extraordinarias e normalmente pacíficos, convértense en agresivos percibín unha paga extra. # giorno di paga: día de cando se asustan. OBS.: m. pl. pacifici, f. pl. pacifi- che. paga; paga minima garantita: soldo base. OBS.: pl. paghe. padella s.f. Tixola, frixideira, tixela. Ho fatto una bistecca in padella. Fixen un bisté na tixola. # cade- pagamento s.m. Pagamento, pago. Puoi dare l’intera re dalla padella nella brace: saír dun souto e somma o scegliere una forma di pagamento rateale. meterse noutro. Podes da-la suma completa ou elixir unha forma de pagamento a prazos. # ingresso a pagamento: padre s.m. 1 Pai. Mio padre è gallego e mia madre entrada non gratuíta; pagamento anticipato / rate- veneta. Meu pai é galego e miña nai véneta. ale / in contanti / in natura: pago anticipado / a Ascolta, Padre, la nostra preghiera. Escoita, Pai, a prazos / ó contado / en especie. nosa oración. Dante è il padre della letteratura ita- liana. Dante é o pai da literatura italiana. 2 Padre. paganesimo s.m. Paganismo. Nei riti di molti popoli Sono andato a parlare con i padri francescani. Fun c’è ancora traccia dell’antico paganesimo. Nos ritos pagano 388

de moitos pobos hai aínda vestixios do antigo paga- do a pa do remo. 2 Aspa. Le pale del mulino a vento nismo. incominciano a muoversi. As aspas do muíño de pagano -a I adx. Pagán pagá. I Greci adoravano divi- vento comezan a moverse. # pala (d’altare): reta- nità pagane. Os gregos adoraban divindades pagás. blo; pala meccanica: pa mecánica; pale dell’elica: II s. Pagán pagá. I missionari convertirono al cris- aspas da hélice. tianesimo molti pagani. Os misioneiros converteron palato s.m. Padal, ceo da boca. Per pronunciare l’ar- ó cristianismo moitos pagáns. ticolo ‘gli’ devi premere la lingua contro il palato. pagare v. tr. [aux. avere] Pagar (cartos; tamén fig.). Para pronuncia-lo artigo ‘gli’ debes apreta-la lin- Ha lasciato il ristorante senza pagare il conto. gua contra o padal. Deixou o restaurante sen paga-la conta. Gli errori palazzo s.m. 1 Palacio, pazo. Le mostre allestite a prima o poi si pagano. Os erros antes ou despois Palazzo Grassi, a Venezia, richiamano migliaia di páganse. # pagare a vista / pagare al portatore: visitatori. As mostras preparadas no Palacio Grassi, pagar ó portador; pagare da bere: convidar a unha en Venecia, atraen milleiros de visitantes. 2 copa; pagare di persona: responder dos propios Edificio. Affittiamo un alloggio in un palazzo di feitos; pagare profumatamente / salato: pagar ben nove piani. Alugamos unha vivenda nun edificio de pagado; questa me la paghi!: ¡hamas pagar! OBS.: nove pisos. # palazzo comunale: casa do concello; io pago, tu paghi; v. irreg. V. táboa 6. palazzo dello sport: palacio de deportes; palazzo pagella s.f. Boletín de cualificacións. Ha portato a di Città: Casa do Concello; palazzo di giustizia: casa una buona pagella, con voti alti in quasi tutte le palacio de xustiza. materie. Trouxo á casa un bo boletín de cualifica- palco s.m. 1 Estrado. Stanno montando il palco per il cións, con notas altas en case tódalas materias. comizio. Están montando o estrado para o mitin. 2 pagina s.f. Páxina. Questo libro ha duecento pagine. Escenario, escena. Alla fine dello spettacolo gli Este libro ten duascentas páxinas. # pagine gialle / attori sono tornati diverse volte sul palco a ricevere bianche: páxinas amarelas / brancas; terza pagi- gli applausi. Ó final do espectáculo os actores vol- na: páxina do xornal adicada á cultura (normal- veron varias veces ó escenario para recibi-los mente a terceira); voltare pagina: dar un cambio. aplausos. 3 Palco. Eravamo in un palco laterale e non vedevamo bene tutta la scena. Estabamos nun paglia s.f. Palla. La capanna aveva il tetto di paglia. A palco lateral e non viamos ben todo o escenario. cabana tiña o tellado de palla. # avere la coda di OBS.: pl. palchi. paglia: estar inquedo pola consciencia de ter actua- do mal; fuoco di paglia: apaixonamento pouco palcoscenico s.m. 1 Escenario, escena. Nel terzo duradeiro. atto, il palcoscenico si svuota e resta soltanto la pro- tagonista. No terceiro acto, o escenario baléirase e pagliaccio s. 1 Pallaso -a. Ha lavorato come pagliac- queda soamente a protagonista. 2 (fig.) Teatro. cio in un circo. Traballou como pallaso nun circo. 2 Dopo tanti anni conosce tutti i segreti del palcosce- (fig.) Pallaso -a, bufón -ona. Non fare il pagliaccio! nico. Despois de tantos anos coñece tódolos segre- ¡Non fága-lo pallaso! dos do teatro. pagliaio s.m. 1 Palleiro, meda. I contadini facevano palese adx. Evidente, obvio -a, claro -a. Era palese la siesta all’ombra del pagliaio. Os campesiños che le cose sarebbero andate a finire così. Era evi- botaban a sesta á sombra do palleiro. 2 Pallar, dente que as cousas acabarían así. # errore palese: palleira. All’ultimo piano della cascina c’era il error evidente. pagliaio. No último andar do casal estaba o pallar. # cercare un ago in un pagliaio: buscar unha agu- palestra s.f. 1 Ximnasio. Faccio aerobica in una lla nun palleiro. palestra sotto casa. Fago aeróbic nun ximnasio debaixo de casa. 2 Ximnasia. Faccio un po’ di pagnotta s.f. Bola de pan. Sei vuoi farti un panino palestra per tenermi in forma. Fago un pouco de c’è una pagnotta e del prosciutto. Se queres facer un ximnasia para manterme en forma. bocadillo hai unha bola de pan e xamón. palla s.f. 1 Bóla (obxecto esférico). La farina va paio s.m. Par. Non fa che comprare scarpe: ne avrà impastata con acqua fino a formare una palla elasti- almeno venti paia. Non fai máis ca mercar zapatos: ca e compatta. A fariña débese amasar con auga ata terá polo menos vinte pares. # questo è un altro formar unha bóla elástica e compacta. 2 Pelota. La paio di maniche: ese é outro cantar. OBS.: fai o pl. palla è finita in rete facendo segnare il primo punto f. paia. alla squadra. A pelota acabou na rede facéndolle pala s.f. 1 Pa. Accanto alla stufa c’è la pala per il car- marca-lo primeiro punto ó equipo. 3 (espec. en pl.; bone. Onda a estufa está a pa para o carbón. Ha vulg.) Bólas. Mi ha dato un calcio nelle palle. dato un colpo contro uno scoglio rompendo la pala Deume unha patada nas bólas. 4 (vulg.) del remo. Deu un golpe contra un farallón rompen- Aburrimento. Non ne potevo più: quei tuoi amici 389 pancia

sono una vera palla. Non podía máis: aqueles ami- Para referirse á ‘palma (da man)’en italiano empré- gos teus son un auténtico aburrimento. 5 (vulg.; gase preferentemente o termo palmo. fam.) Trola, embuste, mentira. Sono tutte palle, non palmo s.m. 1 Palmo, cuarta. Nel secchio c’era un devi credere a quello che dice. Son todas trolas, non palmo d’acqua. No caldeiro había un palmo de debes cre-lo que di. # che palle! (vulg.): ¡que fas- auga. 2 Palma (da man). Guardava le linee sui tío!; essere una palla al piede: ser un peso morto palmi delle mani. Miraba as liñas nas palmas das para alguén; far girare le palle (vulg.): rebentar mans. # palmo a palmo: palmo a palmo; restare (alguén a outros); fare a palle di neve: facer bólas con un palmo di naso: quedar cun palmo de nari- de neve; giocare a palla: xogar á pelota; levati ces. dalle palle! (vulg.): ¡sácate de diante!; palla di cannone: bóla de canón; palla di lardo: bóla de palo s.m. Poste. La moto ha sbandato ed è finita con- sebo; prendere la palla al balzo: aproveita-la oca- tro il palo della luce. A moto deu bandazos e rema- sión; rompere le palle / stare sulle palle a qualcu- tou contra o poste da luz. # fare il palo: estar no (vulg.): tocarlle as bólas a alguén. ♦ Para refe- vixiando mentres outros rouban; saltare di palo in rirse á ‘palla’ en italiano emprégase o termo paglia. frasca: pasar dun tema a outro sen vir a conto. ♦ Para referirse ó ‘pao, madeira’en italiano empréga- pallacanestro s.f. sing. Baloncesto. Nella pallacane- se o termo legno, para ‘pao, mastro’ albero e para stro, l’altezza dei giocatori è un requisito indispen- ‘pao, vara’ bastone. sabile. No baloncesto, a altura dos xogadores é un requisito indispensable. palombaro s.m. Submarinista, mergullador -ora. I palombari si immergono in mare indossando sca- pallavolo s.f. sing. Voleibol. La nazionale di pallavo- fandri. Os submarinistas mergúllanse no mar lo è stata debole negli scambi sotto rete. A selección poñendo escafandros. nacional de voleibol estivo débil nos cambios baixo rede. palpebra s.f. Pálpebra. L’ombretto va steso sulle pal- pebre con l’aiuto di un pennellino. A sombra de pallido -a adx. 1 Pálido -a, esbrancuxado -a, albo - ollos débese estender sobre as pálpebras coa axuda a. Sei molto pallido, sei certo di sentirti bene? Estás dun pinceliño. # sbattere le palpebre: pestanexar. moi pálido, ¿estás seguro de que te sentes ben? 2 Pálido -a, claro -a. Preferisco un colore pastello: un palpitare v. intr. [aux. avere] Palpitar, latexar. La ten- crema o un rosa pallido, per esempio. Prefiro unha sione gli faceva palpitare con forza il cuore. A ten- cor pastel: un crema ou un rosa pálido, por exem- sión facíalle palpitar con forza o corazón. OBS.: io plo. 3 (fig.) Vago -a, impreciso -a. Quell’estate è palpito; v. irreg. V. táboa 1. solo un pallido ricordo. Aquel verán é só unha vaga palpito s.m. 1 Latexo, palpitación, batido. Il dottore, lembranza. # non avere la più pallida idea: non ter sentendole il polso, ha detto che aveva i palpiti rego- nin idea; pallido come un morto: pálido coma un lari. O médico, tomándolle o pulso, dixo que tiña os morto. latexos regulares. 2 (fig.) Arranque, acceso. Lo vide pallone s.m. Balón (pelota). Per il compleanno ha ed ebbe un palpito di tenerezza. Viuno e tivo un chiesto un pallone da pallavolo. Polo aniversario arranque de tenrura. pediu un balón de voleibol. # andare / essere nel palude s.f. Pantano (cavidade do terreo). La palude pallone: ir / estar en branco; essere un pallone offre un habitat ideale per molte specie di uccelli. O gonfiato: ser unha persoa vaidosa; fare a qualcu- pantano ofrece un hábitat ideal para moitas espe- no la testa come un pallone: andar a toca-la gaita cies de paxaros. a alguén; giocare a pallone: xogar ó fútbol; gonfio come un pallone: inchado; pallone sonda: globo paludoso -a adx. Pantanoso -a. Il litorale paludoso sonda; partita di pallone: partido de fútbol. era infestato dalla malaria. O litoral pantanoso esta- ba contaminado pola malaria. pallore s.m. Palidez. Il pallore qualche volta è sinto- mo di anemia. A palidez algunhas veces é síntoma panca s.f. Banco. Passava ore seduta su quella vec- de anemia. chia panca. Pasaba horas sentada naquel vello banco. OBS.: pl. panche. pallottola s.f. 1 Bala, proxectil. Dalla pistola è stata sparata una sola pallottola. Da pistola foi disparada pancetta s.f. Touciño (con febras). Quel salumiere unha soa bala. 2 Bóla. Giocavano con una pallotto- vende della pancetta squisita. Aquel chacineiro la di carta. Xogaban cunha bóla de papel. vende un touciño exquisito. palma s.f. Palma, palmeira. Sognava una vacanza su panchina s.f. Banco (asento). Andava a leggere il un isoletta con due palme e una capanna. Soñaba giornale su una panchina del parco. Ía le-lo xornal cunhas vacacións nunha pequena illa con dúas pal- nun banco do parque. mas e unha cabana. # Domenica delle Palme: pancia s.f. Barriga, ventre. Ha troppa pancia e non Domingo de Ramos; riportare la palma: gañar. ♦ riesce ad allacciare la cintura. Ten demasiada barri- pane 390

ga e non dá abrochado o cinto. # a pancia in giù: pannello s.m. Panel. I pannelli garantiscono alle stan- boca abaixo; avere mal di pancia: ter dor de barri- ze un perfetto isolamento acustico e termico. Os ga; grattarsi la pancia: rasca-la barriga; metter su paneis garántenlles ós cuartos un perfecto illamen- pancia: botar barriga; pancia mia fatti capanna: to acústico e térmico. Al pannello di controllo si può prepararse para unha enchente; tenersi la pancia seguire il funzionamento dell’impianto nucleare. No dalle risate: escachar de risa. OBS.: pl. pance. panel de control pódese segui-lo funcionamento da pane s.m. Pan. Faccio colazione con pane fresco, instalación nuclear. burro e marmellata. Almorzo con pan fresco, man- panno s.m. Pano, trapo. Per lucidare bisogna usare teiga e marmelada. # buono come il pane: bo coma un panno morbido. Para abrillantar cómpre usar un o pan; dar via per un pezzo di pane: vender por pano suave. # i panni sporchi si lavano in fami- catro pesos; dire pane al pane: chama-las cousas glia: os trapos sucios lávanse na casa; mettersi nei polo seu nome; guadagnarsi il pane: gaña-lo pan; panni di qualcuno: poñerse no lugar de alguén; non è pane per i miei denti: isto non é para min; non stare nei propri panni: non caber en si; taglia- pan di Spagna: biscoito; pan grattato: pan relado; re i panni addosso a qualcuno (fig.): cortarlle un pane bianco / integrale: pan branco / integral; ren- traxe a alguén. dere pan per focaccia: pagar coa mesma moeda; se non è zuppa è pan bagnato: se non é unha cousa, pannocchia s.f. Mazaroca. Tutta la facciata della casa é outra; togliersi il pane di bocca: sacrificarse por era ricoperta di pannocchie di mais. Toda a fachada alguén. da casa estaba cuberta de mazarocas de millo. panetteria s.f. Panadería, forno, tafona (lugar pannolino s.m. Cueiro. Ricordati di comprare i pan- de venda). Dalla panetteria usciva un profumo di nolini per il bebè. Lémbrate de merca-los cueiros brioches appena sfornati. Da panadería saía un olor para o bebé. a bolos a penas saídos do forno. panorama s.m. 1 Panorama, paisaxe, vista. Salirono panettiere -a s. Panadeiro -a. Se vai dal panettiere, sulla torre per ammirare il panorama. Subiron á compra anche dei biscotti. Se vas ó panadeiro, com- torre para admira-lo panorama. 2 (fig.) Panorama. pra tamén unhas galletas. Il panorama politico è confuso. O panorama políti- panettone s.m. Doce de Nadal feito con masa de co é confuso. OBS.: pl. panorami. rosca, uvas pasas e froitas confeitadas, típico de panoramico -a adx. Panorámico -a. Sulla Torre Italia. Eiffel c’è un ristorante panoramico. Na Torre Eiffel panico s.m. Pánico, pavor, terror. La notizia della hai un restaurante panorámico. OBS.: m. pl. panora- bomba ha provocato il panico tra gli spettatori. A mici, f. pl. panoramiche. noticia da bomba provocou o pánico entre os espec- pantaloni s.m. pl. Pantalón. Le gonne non mi piac- tadores. # essere in preda al panico: ser presa do ciono, preferisco i pantaloni. As saias non me gus- pánico; timor panico: un medo terrible. tan, prefiro os pantalóns. paniere s.m. 1 Cesto. La nonna ci portava la merenda pantano s.m. Pantano (cavidade do terreo). Ci avvi- in giardino in un paniere di vimini. A avoa traíano-la cinavamo al pantano per ascoltare il gracidare delle merenda ó xardín nun cesto de vimbio. 2 (Econ.; fig.) rane. Achegabámonos ó pantano para escoita-lo Cesta da compra. Una parte del costo della vita si croar das ras. calcola sulla base di un paniere di prodotti di largo consumo. Unha parte do custo da vida calcúlase pantera s.f. Pantera, leopardo. La pantera può essere sobre a base dunha cesta da compra de productos de completamente nera. A pantera pode ser completa- amplo consumo. # rompere le uova nel paniere (a mente negra. # avere un corpo da pantera: ter un qualcuno): fastidiar (a alguén). corpo ben moldeado e sensual (referido á muller). panificio s.m. Panadería, forno, tafona (lugar de ela- pantofola s.f. Zapatilla (de andar pola casa). Non boración). Lavora in un panificio. Traballa nunha vede l’ora di togliersi le scarpe e di infilare le panto- panadería. fole. Non ve a hora de saca-los zapatos e de poñe-las zapatillas. panino s.m. Bocadillo. Avevo fretta e ho mangiato solo un panino al formaggio. Tiña présa e só comín papa s.m. (Relix.) Papa. Il Papa ha salutato la folla un bocadillo de queixo. riunita in piazza San Pietro. O Papa saudou a mul- titude reunida na praza de San Pedro. # bolla papa- panna s.f. Nata (crema). Vorrei una cioccolata con le: bula papal. panna. Querería un chocolate con nata. ♦ Para refe- rirse á ‘pana (tecido)’ en italiano emprégase a papà s.m. inv. Papá. Papà e mamma fanno la spesa expresión velluto a coste. insieme. Papá e mamá fan a compra xuntos. 391 paralizzare papavero s.m. Papoula. Ricordo i campi di grano paradossale adx. Paradoxal. Il fatto di voler sposar- pieni di papaveri. Lembro os campos de trigo cheos mi, pur non amandomi più, è totalmente paradossa- de papoulas. le. O feito de querer casar comigo, aínda que xa non papero -a s. Pato -a, parrulo -a. Paperino è il papero me quere, é totalmente paradoxal. creato dalla penna di Walt Disney. Donald é o pato paradosso s.m. Paradoxo. Considerando il tuo com- creado pola pluma de Walt Disney. # fare / prende- portamento, quanto affermi è un paradosso. re una papera: mete-la pata (falando). Considerando o teu comportamento, o que afirmas é un paradoxo. papiro s.m. Papiro. Attorno alla piscina hanno pian- tato dei papiri. Ó redor da piscina plantaron uns parafango s.m. Gardalama, paralama. Ho ritrovato il papiros. Il Museo Egizio di Torino espone numero- parafango dell’auto ammaccato. Atopei o gardala- si rotoli di papiro con iscrizioni geroglifiche. O ma do coche abolado. OBS.: pl. parafanghi. Museo Exipcio de Turín expón numerosos rolos de parafrasi s.f. inv. Paráfrase. La parafrasi è la riscrit- papiro con inscricións xeroglíficas. tura di un testo adoperando parole più comprensibi- pappa s.f. Papa. Il bebè ha rovesciato la pappa sul li. A paráfrase é a reescritura dun texto usando tavolo. O bebé tirou a papa pola mesa. palabras máis comprensibles. pappagallo s.m. 1 Papagaio. I pappagalli hanno parafulmine s.m. Pararraios. Sul tetto c’è un vecchio piume coloratissime. Os papagaios teñen plumas de parafulmine. No tellado hai un vello pararraios. moitas cores. 2 Home que molesta ás mulleres pola paragonare I v. tr. [aux. avere] Comparar. Se para- rúa. 3 Cuña. Con il pappagallo i pazienti possono goniamo i nostri risultati con quelli della concorren- urinare senza scendere dal letto. Coa cuña os za possiamo essere soddisfatti. Se comparámo-los pacientes poden ouriñar sen baixar da cama. # nosos resultados cos da competencia podemos estar essere un pappagallo: repetir todo o que se oe. satisfeitos. II v. refl. [aux. essere] Compararse. Si parabola s.f. 1 Parábola. Ha tracciato una parabola paragona sempre al fratello più grande. Compárase sulla lavagna. Trazou unha parábola no encerado. sempre co irmán maior. seminatore. Xesús contoulles ós seus discípulos a paragone s.m. Parangón. Il paragone non regge: le parábola do sementador. 2 (fig.) Traxectoria. In situazioni sono completamente diverse. O parangón quel momento si trovava al culmine della parabola non se sostén: as situacións son completamente dis- della sua vita. Naquel momento atopábase na cúspi- tintas. # pietra di paragone: termo de parangón; de da traxectoria da súa vida. portare un paragone: poñer un exemplo. parabrezza s.m. inv. Parabrisas. Nell’incidente ha paragrafo s.m. Parágrafo, alínea. Il capitolo era battuto il capo contro il parabrezza. No accidente diviso in tanti piccoli paragrafi. O capítulo estaba bateu coa cabeza contra o parabrisas. dividido en moitos parágrafos pequenos. paracadute s.m. inv. Paracaídas. Il paracadute non va paralisi s.f. inv. Parálise (tamén fig.). Un’emorragia aperto subito dopo il lancio, ma a qualche centinaio cerebrale le ha provocato una paralisi parziale. Un di metri da terra. O paracaídas non se debe abrir derramo cerebral provoulle unha parálise parcial. xusto despois do lanzamento, senón a algúns centos L’incertezza sull’andamento della Borsa ha portato a de metros da terra. una paralisi delle contrattazioni. A incerteza sobre a paracadutismo s.m. Paracaidismo. Al circolo aero- marcha da Bolsa levou a unha parálise das contra- nautico si effettua oggi una dimostrazione di para- tacións. cadutismo acrobatico. No círculo aeronáutico efec- paralitico -a I adx. Paralítico -a. Mia sorella è ani- túase hoxe unha demostración de paracaidismo matrice e lavora con un gruppo di bambini paraliti- acrobático. ci. Miña irmá é animadora e traballa cun grupo de paradisiaco -a adx. Paradisíaco -a. L’isola, fuori sta- nenos paralíticos. II s. Paralítico -a. Gesù guarì il gione, ha un aspetto paradisiaco. A illa, en tempora- paralitico e questo riprese a camminare. Xesús OBS da baixa, ten un aspecto paradisíaco. OBS.: m. pl. curou o paralítico e este volveu camiñar. .: m. pl. paradisiaci, f. pl. paradisiache. paralitici, f. pl. paralitiche. paradiso s.m. 1 Paraíso, ceo. La terza parte della paralizzare v. tr. [aux. avere] Paralizar (tamén fig.). Divina Commedia è dedicata al Paradiso. A terceira La lesione gli ha paralizzato le gambe. A lesión parte da Divina Comedia está dedicada ó Paraíso. 2 paralizoulle as pernas. La pioggia torrenziale ha (fig.) Paraíso. Che paradiso questa valle! ¡Que paralizzato il traffico. A choiva torrencial paralizou paraíso este val! # avere qualche santo in paradi- o tráfico. so (fig.): ter un anxo da garda; paradiso terrestre: parallelismo s.m. Paralelismo (semellanza; retóri- paraíso terreal. ca). I due fatti si erano svolti con evidente paralle- parallelismo 392

lismo. Os dous feitos desenvolvéranse con evidente parcheggio s.m. 1 Aparcadoiro, estacionamento. Ho paralelismo. Se in sintagmi contigui gli elementi lasciato la macchina al parcheggio che c’è qua vici- grammaticali sono disposti nello stesso ordine, par- no. Deixei o coche no aparcadoiro que está aquí liamo di parallelismo. Se en sintagmas seguidos os cerca. 2 (fig.) Solución provisional. L’università è, elementos gramaticais están dispostos na mesma per alcuni giovani, un parcheggio in attesa di un orde, falamos de paralelismo. posto di lavoro. A universidade é, para algúns mozos, unha solución provisional na espera dun parallelo -a I adx. Paralelo -a. È una strada parallela posto de traballo. # area di parcheggio: área de a questa. É unha estrada paralela a esta. II s.f. pl. aparcamento; parcheggio a pagamento / custodi- Barras. Ha sbagliato un volteggio alle parallele ed è to: aparcadoiro de pago / vixiado; parcheggio vie- caduta. Equivocouse nun xiro nas barras e caeu. tato / divieto di parcheggio: aparcamento prohibi- paralume s.m. Pantalla (dunha lámpada). La lampa- do. dina era troppo forte e ha bruciato il paralume. A parco -a I adx. Parco -a, sobrio -a, moderado -a. Non lampadiña era demasiado forte e queimou a panta- aspettarti grandi discorsi perché è sempre stato parco lla. di parole. Non esperes grandes discursos porque parapetto s.m. Parapeto. Si sporgeva dal parapetto sempre foi parco en palabras. II s.m. Parque (xar- del ponte per guardare le barche. Asomábase desde dín). Nelle domeniche di sole le famiglie affollano i o parapeto da ponte para mira-las barcas. parchi. Os domingos de sol as familias abarrotan os parques. # parco dei divertimenti / di attrazioni: parare I v. tr. [aux. avere] 1 Decorar. Avevano parato parque de atraccións; parco macchine: parque la piazza a festa. Decoraran a praza para a festa. 2 automobilístico. OBS.: m. pl. parchi, f. pl. parche. Deter, parar. Aveva ottimi riflessi e riusciva a para- re i colpi dell’avversario. Tiña uns reflexos estupen- parecchio I adx. indef. Bastante, abondo, suficiente. dos e conseguía dete-los golpes do adversario. II v. Ho dedicato parecchio tempo a quel progetto. intr. pron. [aux. essere] Aparecer de súpeto. Gli si Dediquei bastante tempo a aquel proxecto. II pron. pararono davanti tre giovani con aria minacciosa. indef. Bastante, abondo, suficiente. L’hanno visto Aparecéronselle de súpeto diante tres mozos con in parecchi, ma nessuno è intervenuto. Vírono bas- aire ameazante. # andare a parare: ir parar. tantes, pero ninguén interviu. III adv. Bastante, abondo, suficiente. Oggi abbiamo mangiato parec- parasole s.m. inv. Parasol, antuca. D’estate leggeva- chio. Hoxe comemos bastante. OBS.: m. pl. parecchi, mo in terrazza sotto il parasole. No verán liamos na f. pl. parecchie. terraza baixo o parasol. pareggiare I v. tr. [aux. avere] Igualar, nivelar, rasar. parassita I adx. Parasito -a. Il vischio è una pianta Dovresti farti pareggiare i capelli. Deberías facerte parassita. O visgo é unha planta parasita. II s.m. iguala-lo pelo. II v. intr. [aux. avere] (Dep.) Parasito (tamén fig.). Le piante dell’orto sono infe- Empatar. La Juventus e il Milan hanno pareggiato. state dai parassiti. As plantas da horta están infesta- A Juventus e o Milán empataron. # pareggiare il das de parasitos. Ha vissuto sempre da parassita alle bilancio / i conti: iguala-lo balance / as contas. spalle degli altri. Viviu sempre como un parasito ás OBS.: v. irreg. V. táboa 4. costas dos demais. OBS.: pl. parassiti. pareggio s.m. 1 (Econ.) Paridade. I conti attestano un parassitario -a adx. Parasitario -a. Analizzavano le pareggio tra le entrate e le uscite. As contas eviden- forme di vita parassitaria. Analizaban as formas de cian unha paridade entre as entradas e as saídas. 2 vida parasitaria. (Dep.) Empate. Un goal all’ultimo momento ha paraurti s.m. inv. Parachoques. In caso di tampona- fatto concludere la partita in pareggio. Un gol no mento leggero, il paraurti protegge la carrozzeria. último momento fixo remata-lo partido en empate. # En caso de choque leve, o parachoques protexe a bilancio in pareggio: balance (económico) iguala- carrocería. do. paravento s.m. inv. Biombo. I letti erano separati da parente s.m. Parente. A Natale i parenti pranzano a paraventi. As camas estaban separadas por biom- casa nostra. Polo Nadal os parentes xantan na nosa bos. casa. parcheggiare v. tr. [aux. avere] 1 Aparcar, estacio- parentela s.f. Parentela. È venuta tutta la parentela nar. Parcheggiare in centro è diventato impossibile. per conoscere il neonato. Veu toda a parentela para Aparcar no centro fíxose imposible. 2 (fig.) Deixar coñece-lo acabado de nacer. # grado di parentela: (a alguén provisionalmente nun sitio). Non si fa pro- grao de parentela; parentela stretta: parentes pró- blemi: parcheggia i bambini dai vicini ed esce. Non ximos. se crea problemas: deixa os nenos na casa dos veci- parentesi s.f. inv. Paréntese. Le parentesi si usano per ños e sae. OBS.: v. irreg. V. táboa 4. chiudere un inciso, un commento o una precisazio- 393 parola

ne. As parénteses úsanse para pechar un inciso, un ore che parlano di sport. Dende hai dúas horas falan comentario ou unha aclaración. Tra parentesi: non de deportes. 3 Confesar (desembuchar). Il prigio- dovete dirgli nulla perché è una sorpresa. Entre niero non ha parlato, nemmeno sotto tortura. O pri- parénteses: non debedes dicirlle nada porque é sioneiro non confesou, nin sequera baixo tortura. II unha sorpresa. # parentesi tonde / quadre: parén- v. tr. [aux. avere] Falar. Non parlo tedesco. Non falo tese redonda / corchete. alemán. III v. refl. recíp. [aux. essere] Falarse, rela- parere I v. intr. [aux. essere] 1 Parecer, semellar. Pare cionarse. Non ci parliamo da settimane. Non nos una brava persona. Parece unha boa persoa. Non ci falamos dende hai semanas. # con chi credi di par- pareva vero. Non nos parecía verdade. 2 Parecer. È lare?: ¿con quen pensas que estás falando?; con rispetto parlando: sen ofender; far parlare di sé: bello, non ti pare? É bonito, ¿non che parece? Fa dar que falar; i fatti parlano da soli: os feitos falan quel che ti pare. Fai o que che pareza. Pare che il por si sós; non se ne parli più: non se fale máis; tempo migliori. Parece que o tempo mellora. II s.m. non voglio più sentirne parlare: non quero sentir Parecer, opinión. Ha agito come sempre, senza falar diso; parlar chiaro: falar claramente; parlare chiedere il parere di nessuno. Actuou coma sempre, a braccio: improvisar; parlare a caso: falar por sen pedi-lo parecer de ninguén. OBS.: v. irreg. V. falar; parlare a vanvera: falar sen reflexionar; par- táboa 55. lare al vento / al muro / al deserto: falar sen ser parete s.f. Parede. I bambini hanno appeso i loro escoitado; parlare arabo: falar en chinés; parlare disegni alle pareti dell’aula. Os nenos colgaron os come un libro stampato: falar con propiedade; seus debuxos nas paredes da aula. Hanno scalato la parlare con qualcuno a quattrocchi: falar en pri- parete nord del Monte Bianco. Escalaron a parede vado con alguén; parlare da solo: falar só; parlare norte do Monte Branco. # imbiancare / tappezzare forte / piano / a voce alta / a voce bassa: falar gri- le pareti: pintar / empapela-las paredes; tra le tando / despacio / en voz alta / en voz baixa; parla- pareti domestiche: na casa. re in punta di forchetta: falar con excesiva propie- pari adx. inv. 1 Par. I numeri pari sono divisibili per dade; parlare tra sé a sé: falar entre si; per ora ♦ due. Os números pares son divisibles por dous. 2 non se ne parla: por agora non se fala diso. Para Empatado -a. Mancano pochi minuti alla fine e i referirse a ‘parolar, leriar’ en italiano emprégase o due giocatori sono ancora pari. Faltan poucos minu- termo chiacchierare. tos para o final e os dous xogadores están aínda parlata s.f. Fala, idioma, lingua. Abbiamo subito empatados. # lavorare alla pari: traballar coidan- riconosciuto la parlata veneta. Recoñecemos axiña a do nenos (a cambio de comida e aloxamento); trat- fala véneta. tare alla pari: tratar ó mesmo nivel. parlottare v. intr. [aux. avere] Bisbar, musitar. Parlate parità s.f. inv. 1 Igualdade (paridade). Le donne forte, smettetela di parlottare tra voi. Falade alto, rivendicano parità di opportunità e di trattamento deixade de bisbar entre vós. sul lavoro. As mulleres reivindican igualdade de parmigiano s.m. Parmesano (queixo). Sugli spaghet- oportunidades e de tratamento no traballo. 2 (Dep.) ti non deve mancare del parmigiano grattugiato. Nos Empate. La partita tra Italia e Spagna si è conclusa spaghetti non debe falta-lo o parmesano relado. in parità. O partido entre Italia e España rematou en empate. # parità di condizioni / di merito: igual- parodia s.f. Parodia. Il film, che è una parodia della dade de condicións / de méritos; parità di diritti: classe politica attuale, ha suscitato polemiche. O igualdade de dereitos; portarsi in parità: chegar a filme, que é unha parodia da clase política atual, empate. suscitou polémicas. parlamentare I adx. Parlamentario -a. La seduta parola s.f. 1 Palabra. Cercherò di spiegartelo con parlamentare è stata molto accesa. A sesión parla- parole semplici. Tratarei de explicarcho con pala- mentaria foi moi acesa. II s. Parlamentario -a. bras sinxelas. Puoi stare tranquillo, ti dò la mia Molti parlamentari si sono astenuti dal voto. Moitos parola. Podes estar tranquilo, douche a miña pala- parlamentarios abstivéronse de votar. bra. 2 Palabra, voz, vocábulo. ‘Hall’ è una parola straniera. ‘Hall’ é unha palabra estranxeira. 3 parlamento s.m. Parlamento. Il Parlamento europeo Palabra, fala. La parola distingue l’uomo dalle altre ha sede a Strasburgo. O Parlamento europeo ten a creature. A palabra distingue o home das outras sede en Estrasburgo. criaturas. # concedere / dare la parola: conceder / parlare I v. intr. [aux. avere] 1 Falar. Mia figlia ha da-la palabra; credere sulla parola: crer na pala- incominciato a parlare presto. A miña filla empezou bra (a alguén); essere di parola: ser de palabra; a falar pronto. Il Papa ha parlato ai fedeli congrega- giochi di parola: xogos de palabras; in parole ti. O Papa faloulles ós fieis congregados. Tutti i povere: en palabras simples; libertà di parola: giornali parlano della notizia. Tódolos xornais falan liberdade de expresión; metterci una buona paro- da noticia. 2 Falar, conversar, dialogar. È da due la: interceder por alguén; misurare le parole: parolaccia 394

medi-las palabras; nel vero senso della parola: no parte qualcuno: falar con alguén á parte; prende- verdadeiro sentido da palabra; non avere parole: re parte: participar. non ter palabras; non capire una sola parola: non partecipare I v. intr. [aux. avere] Participar (asistir). entender unha soa palabra; non farne parola: non Un problema familiare le ha impedito di partecipare dicir palabra; parola d’ordine: contraseña; parole alla festa. Un problema familiar impediulle partici- grosse: palabras fortes; parole sante: verdade par na festa. II v. tr. [aux. avere] Participar, comu- sacrosanta; persona di poche parole: persoa de nicar. Il signore e la signora Cavasola partecipano a poucas palabras; prendere in parola: agarrar na parenti ed amici il matrimonio della figlia Cristina. palabra; togliere la parola di bocca a qualcuno: O señor e a señora Cavasola particípanlles a paren- sacar da boca algo a alguén; venire a parole: tes e amigos o matrimonio da súa filla Cristina. enfrontarse verbalmente. OBS.: io partecipo; v. irreg. V. táboa 1. parolaccia s.f. Palabra groseira. Non sopporta né gli partecipazione s.f. 1 Participación (asistencia). La insulti né le parolacce. Non soporta nin os insultos partecipazione allo sciopero è stata meno consisten- nin as palabras groseiras. OBS.: pl. parolacce. te del previsto. A participación na folga foi menos parrocchia s.f. 1 Parroquia, freguesía. Ogni diocesi consistente do previsto. 2 Invitación (notificación). è suddivisa in parrocchie. Cada diócese está dividi- Hanno spedito un centinaio di partecipazioni di da en parroquias. L’intera parrocchia accolse il nozze. Enviaron un centenar de invitacións de voda. nuovo prete. Toda a parroquia acolleu o novo cura. 3 (Econ.) Acción. Alcuni dipendenti hanno sotto- 2 Parroquia (igrexa). Una volta alla settimana va in scritto partecipazioni agli utili dell’impresa. Algúns parrocchia per il catechismo. Unha vez á semana empregados subscribiron accións nos beneficios da vai á parroquia para o catecismo. empresa. parrocchiale adx. Parroquial. Stanno restaurando la partenza s.f. 1 Marcha, saída, partida. La partenza chiesa parrocchiale. Están restaurando a igrexa del figlio le dava molta tristezza. A marcha do fillo parroquial. dáballe moita tristeza. 2 Saída, partida (horario). parroco s.m. Párroco. Il parroco è nella sagrestia. O Ha visto sullo schermo le partenze per Bari. Viu na pantalla as saídas para Bari. # essere al punto di párroco está na sancristía. OBS.: pl. parroci. partenza: estar no comezo; essere in partenza: parrucca s.f. Perruca. È arrivata con una parrucca estar para saír; falsa partenza (Dep.): falsa saída. bionda e per qualche minuto non l’abbiamo rico- nosciuta. Chegou cunha perruca loura e durante uns particella s.f. Partícula. Stanno esaminando al microscopio alcune particelle di tessuto. Están exa- minutos non a recoñecemos. OBS.: pl. parrucche. minando ó microscopio algunhas partículas de teci- parruchiere -a s. Peiteador -ora. Va dal parrucchiere do. # particella avverbiale / pronominale: partícu- una volta al mese per ritoccare il taglio. Vai onda o la adverbial / pronominal. peiteador unha vez ó mes para retoca-lo corte. participio s.m. Participio. Il participio passato del parsimonioso -a adx. Aforrador -ora (moderado nos verbo ‘dire’ è ‘detto’. O participio pasado do verbo gastos). Non è avaro, ma parsimonioso. Non é ‘dicir’ é ‘dito’. avaro, senón aforrador. ♦ Para referirse a ‘parsi- monioso, lento’ en italiano emprégase o termo particolare I adx. 1 Particular, especial. Mangiano calmo. di tutto, non hanno esigenze particolari. Comen de todo, non teñen esixencias particulares. 2 parte s.f. 1 Parte (porción). Taglia la torta in otto Particular, peculiar. Non stupirti: è una persona un parti. Corta a torta en oito partes. 2 Parte, lado. Mi po’ particolare. Non te sorprendas: é unha persoa fa male tutta la parte destra della schiena. Dóeme un pouco particular. II s.m. Detalle, pormenor. toda a parte dereita do lombo. I pellegrini arrivava- Osservate il particolare del capitello. Observade o no da tutte le parti. Os peregrinos chegaban de tóda- detalle do capitel. Non sono entrati nei particolari. las partes. 3 Zona. Cosa fai da queste parti? ¿Que Non entraron en detalles. # attenzioni particolari: fas por esta zona? 4 Papel, misión, función. Io atencións especiais; in particolare: en particular; credo di aver fatto ampiamente la mia parte. Eu creo niente di particolare: nada de particular; segni que fixen amplamente o meu papel. 5 (Teatr.) Papel. particolari: trazos específicos dunha persoa. Le hanno offerto una parte in una commedia musi- cale. Ofrecéronlle un papel nunha comedia musical. particolarità s.f. inv. Particularidade, peculiaridade. # a parte che...: á parte de que...; da un anno a Conosceva tutte le particolarità di quel caso giudi- questa parte: dende hai un ano; da una parte... ziario. Coñecía tódalas particularidades daquel dall’altra...: por unha parte... pola outra...; essere caso xudicial. dalla parte del torto: non ter razón; far parte di: partire v. intr. [aux. essere] 1 Saír. Il treno è partito formar parte de; in parte: en parte; prendere da da Pisa con mezz’ora di ritardo. O tren saíu de Pisa 395 passare

con media hora de atraso. 2 Marchar, saír, partir. Il pascolo s.m. Prado. In estate, il pastore conduce il venerdì sera partiamo per la montagna. O venres gregge ai pascoli di montagna. No verán, o pastor pola tarde marchamos para a montaña. 3 Arrancar conduce o rabaño ós prados da montaña. (partir). La strada parte dalla chiesa e sale per un pasqua s.f. 1 Pascua. La Pasqua quest’anno cade in chilometro. A estrada arranca da igrexa e sube aprile. A Pascua este ano cae en abril. La Pasqua durante un quilómetro. 4 (fam.) Estar tolo por ebraica commemora la liberazione dalla schiavitù. A (alguén). Era partito per quella ragazza. Estaba tolo Pascua xudía conmemora a liberación da escravitu- por aquela rapaza. 5 (fam.) Estar bébedo -a. Con de. 2 Semana Santa. Farò le vacanze di Pasqua in tutto quel vino erano completamente partiti. Con Grecia. Pasarei as vacacións de Semana Santa en todo aquel viño estaban completamente bébedos. # Grecia. # buona Pasqua!: ¡felices Pascuas!; essere a partire da: a partir de; partire in quarta: saír a contento come una pasqua: estar contento coma fume de carozo (unha persoa). unhas pascuas; Natale con i tuoi, Pasqua con chi partita s.f. 1 (Dep.) Partido. Abbiamo perso la parti- vuoi: as festas de Nadal pásanse en familia, pero as ta di tennis, ma ci siamo divertiti. Perdémo-lo parti- da Pascua son a conta de cada quen; uovo di pa- do de tenis, pero divertímonos. 2 Partida (do xogo). squa: ovo de pascua. Facciamo una partita a scacchi? ¿Xogamos unha passaggio s.m. 1 Tránsito (acción). C’è un grande partida de xadrez? 3 Partida, lote. La partita di fari- passaggio di macchine. Hai moito tránsito de na era avariata. A partida de fariña estaba estraga- coches. 2 Pasadizo. Il detenuto ha scavato uno stret- da. La polizia ha bloccato una grossa partita di to passaggio ed è fuggito. O detido escavou un droga. A policía bloqueou unha gran partida de estreito pasadizo e fuxiu. 3 Paso (tránsito). Il pas- droga. # abbandonare la partita: tira-la toalla; saggio dall’autunno all’inverno è stato brusco. O aver partita vinta: saírse coa súa; essere della paso do outono ó inverno foi brusco. 4 Pasaxe (dun partita: participar; partita di caccia: cacería. texto). Quando leggo sottolineo i passaggi più belli. partito s.m. Partido. Durante la campagna elettorale Cando leo subliño as pasaxes máis belas. # dare / i partiti presentano i loro programmi. Durante a offrire un passaggio a qualcuno: levar a alguén no campaña electoral os partidos presentan os seus coche; essere di passaggio: estar de paso; passag- programas. # mettere la testa a partito: traer ó gio a livello: paso a nivel, passaggio pedonale: rego; per partito preso: porque si; prendere parti- paso de peóns. to: tomar partido; trarre partito da qualcosa: passante s.m. 1 Transeúnte. Il quartiere, di notte, è sacar partido de algo; trovarsi a mal partito: poco frequentato e i passanti sono rari. O barrio, de encontrarse en mala situación; un buon partito: un noite, é pouco frecuentado e os transeúntes son ♦ bo partido (persoa). Para referirse ó ‘partido raros. 2 Presilla (do cinto). Si è scucito un passante (deportivo)’ en italiano emprégase o termo partita, della cintura. Descoseuse unha presilla do cinto. para ‘partido (dividido)’ diviso. passaporto s.m. Pasaporte. Per viaggiare fuori partitura s.f. Partitura. Per il concerto di fine anno dall’Europa occorre avere il passaporto in regola. preparano una partitura barocca. Para o concerto de Para viaxar fóra de Europa é necesario te-lo pasa- finais de ano preparan unha partitura barroca. porte en regra. parto s.m. Parto. Negli ultimi mesi di gravidanza ha passare I v. tr. [aux. avere] Pasar (atravesar, entregar, seguito un corso di preparazione al parto. Nos últi- transcorrer, superar). Abbiamo passato le colline in mos meses do embarazo seguiu un curso de prepa- fretta. Pasámo-los outeiros rapidamente. Passami il ración ó parto. # sala parto: paritorio. giornale per favore. Pásame o xornal por favor. partorire v. tr. e intr. [aux. avere] Parir. La donna ha Passeremo le vacanze in montagna. Pasarémo-las partorito due gemelli. A muller pariu dous xemel- vacacións na montaña. Ha passato l’esame con il gos. Ha preferito partorire in clinica. Preferiu parir massimo dei voti. Pasou o exame coa máxima cua- no sanatorio. OBS.: io partorisco, tu partorisci. lificación. Non lo dimostra, ma ha passato la ses- santina. Non o aparenta, pero pasou os sesenta. II v. parziale adx. Parcial. L’operazione ha avuto un suc- intr. [aux. essere] 1 Pasar. Nessuno è passato di qui. cesso solo parziale. A operación tivo un éxito só Ninguén pasou por aquí. Ha fatto l’esame scritto ma parcial. Temo che il suo giudizio sia stato parziale e non so se passerà. Fixo o exame escrito pero non sei ingiusto. Temo que a súa opinión fose parcial e se pasará. Passa per un intellettuale. Pasa por un inxusta. # eclissi parziale: eclipse parcial; risultati intelectual. 2 Pasar, ir. Se possiamo, passeremo da parziali: resultados parciais. te domani. Se podemos, pasaremos pola túa casa pascolare v. intr. [aux. avere] Pastar, pacer. La cam- mañá. 3 Pasar, correr, transcorrer. Gli anni passa- pagna della Normandia è piena di mucche che pa- no. Os anos pasan. # farsi passare per: facerse scolano. O campo de Normandía está cheo de vacas pasar por; lasciapassare: permiso de entrada; pas- que pastan. OBS.: io pascolo; v. irreg. V. táboa 1. sarci sopra: pasar por enriba; passare a miglior passatempo 396

vita: morrer; passare alla storia: pasar á historia; me la Passione secondo San Giovanni. Leamos xun- passare di cottura: cocer de máis; passare il segno tos a Paixón segundo San Xoán. / la misura: excederse; passare inosservato: pasar passivo -a I adx. Pasivo -a. Ha un temperamento pas- inadvertido; passare ogni limite: traspasa-los lími- sivo e preferisce che siano gli altri a decidere per lui. tes; passare per la mente / per la testa: pasar pola Ten un temperamento pasivo e prefire que sexan os mente / pola cabeza; passarla liscia: salvarse; pas- outros os que decidan por el. La lezione di oggi sarsela bene: vivir ben; passo e chiudo: corto e riguarda la forma passiva del verbo. A clase de hoxe cambio. refírese á forma pasiva do verbo. II s.m. 1 Voz pasi- passatempo s.m. Pasatempo, diversión, entretemen- va. L’esercizio chiede di coniugare il verbo al passi- to. Le carte sono il suo passatempo. As cartas son o vo. O exercicio pide que se conxugue o verbo en voz seu pasatempo. pasiva. 2 (Econ.) Pasivo. L’azienda ha chiuso con un passato -a I part. pas. de passare e adx. Pasado -a. passivo di decine di miliardi. A empresa pechou cun L’anno passato la vendemmia è stata eccezionale. O pasivo de decenas de millóns. # bilancio in passivo: ano pasado a vendima foi excepcional. II s.m. 1 balance con saldo pasivo. Pasado. Ricorda volentieri il suo passato. Lembra de passo s.m. 1 Paso, pasada. Ho sentito dei passi in boa gana o seu pasado. Coniugate il passato del corridoio. Escoitei uns pasos no corredor. Ha i passi verbo correre. Conxugade o pasado do verbo correr. troppo lunghi. Ten os pasos demasiado longos. 2 2 Puré. Ci hanno servito un passato di verdure. (fig.) Paso (decisión). Non eravamo pronti per un Servíronnos un puré de verduras. # acqua passata: passo così importante. Non estabamos preparados auga pasada; passato di moda: pasado de moda; para un paso tan importante. 3 Paso, pasaxe. passato prossimo: pretérito perfecto composto de Lasciate libero il passo. Deixade libre o paso. 4 Porto indicativo; passato remoto: pretérito perfecto de (paso de montaña). Il passo è ancora chiuso per neve. indicativo. O porto aínda está pechado pola neve. # a pari passeggero -a I adx. Pasaxeiro -a, breve. Non preoc- passo: ó mesmo tempo; essere a un passo da: estar cuparti per i suoi malumori, sono passeggeri. Non te a piques de; fare due / quattro passi: dar un paseo; preocupes polos seus malhumores, son pasaxeiros. fare il passo più lungo della gamba: estira-la manta II s. Pasaxeiro -a, viaxeiro -a. I passeggeri possono máis de onde chega o pé; fare un passo falso: dar un imbarcare con il loro bagaglio a mano. Os pasaxei- paso en falso; stare al passo con i tempi: ir de acor- ros poden embarcar coa súa equipaxe de man. do cos tempos. passeggiare v. intr. [aux. avere] Pasear. Se non hai pasta s.f. 1 Pasta (alimenticia; substancia densa). La voglia di passeggiare, ci sediamo un attimo. Se non pasta va cotta al dente. A pasta debe cocerse no seu tes ganas de pasear, sentamos un momento. OBS.: v. punto. Mescolando l’argilla con l’acqua si ottiene irreg. V. táboa 4. una pasta malleabile. Mesturando a arxila coa auga obtense unha pasta maleable. 2 Masa. Sto facendo passeggiata s.f. Paseo (volta). La mattina potremo la pasta per il pane. Estou facendo a masa para o fare delle passeggiate sulla spiaggia. Pola mañá pan. # avere le mani in pasta: participar en algo poderemos dar uns paseos pola praia. # essere una que se coñece ben; essere una pasta: ser de boa passeggiata (fig.): ser doado. pasta; pasta da tè: pasta de té; pasta frolla: masa passeggino s.m. Cadeira con rodas, usada para quebrada; pasta sfoglia: follado; tirare la pasta: saca-los nenos pequenos de paseo. estira-la pasta. passerella s.f. Pasarela. In passerella stanno sfilando pastasciutta s.f. Pasta fervida en agua salgada, esco- i modelli della collezione autunno-inverno. Na rrida e condimentada. OBS.: pl. pastasciutte / paste pasarela están desfilando os modelos da colección asciutte. outono-inverno. pasticceria s.f. 1 Pastelería, confeitería, docería. Le passero s.m. Gorrión, pardal. Il balcone si riempie di specialità di questa pasticceria sono le torte al cioc- passeri ogni volta che scuoti la tovaglia. O balcón colato. As especialidades desta pastelería son as énchese de gorrións cada vez que sacóde-lo mantel. tortas de chocolate. 2 Pasteis. Ho ordinato mezzo ♦ Para referirse ó ‘paxaro’ en italiano emprégase o chilo di pasticceria assortita. Pedín medio quilo de termo uccello. pasteis surtidos. passionale adx. Pasional. Il suo temperamento pas- pasticciere -a s. Pasteleiro -a. Era così golosa che si sionale la faceva vivere intensamente. O seu tempe- fermava sempre dal pasticciere. Era tan larpeira que ramento pasional facíaa vivir intensamente. paraba sempre na do pasteleiro. passione s.f. Paixón. Si amano con passione. Ámanse pasticcino s.m. Pastel (pequeno). Con il caffè ha ser- con paixón. Ha sempre avuto una passione per il vito dei pasticcini alla crema e alla frutta. Co café mare. Sempre tivo paixón polo mar. Leggiamo insie- serviu uns pasteis de crema e de froita. 397 pattinaggio pasticcio s.m. 1 Desastre, calamidade (desorde). patetico -a I adx. Patético -a. Il povero uomo era in Guarda che pasticcio hai combinato, adesso dovrò uno stato patetico. O pobre home estaba nun estado riordinare tutto. Mira que desastre fixeches, agora patético. II s.m. sing. Patético. Spesso la stampa terei que volvelo ordenar todo. 2 Lea, enredo, leria. cade nel patetico. A miúdo a prensa cae no patético. Ha combinato un bel pasticcio: adesso vediamo OBS.: m. pl. patetici, f. pl. patetiche. come ne viene fuori. Armou unha boa lea: agora patire I v. tr. [aux. avere] Padecer, sufrir. La casa non veremos cómo sae dela. 3 Pastel de carne picada, aveva il riscaldamento e abbiamo patito il freddo. A verdura e pasta. # essere nei pasticci: andar en casa non tiña calefacción e padecémo-lo frío. II v. leas; fare pasticci: crear desastres; mettere qual- intr. [aux. avere] Sufrir, padecer. Pativa per le conti- cuno / mettersi nei pasticci: meter a alguén / nue umiliazioni, ma non si lamentava. Sufría polas meterse en leas. continuas humillacións, pero non se lamentaba. # pastiglia s.f. Pastilla, comprimido. Ho finito le pasti- patire le pene dell’inferno: padecer moito. OBS.: io glie per la tosse. Acabei as pastillas para a tose. # patisco, tu patisci. pastiglie dei freni: pastillas dos freos. ♦ Para refe- patria s.f. Patria. Gli esuli sono ritornati in patria. Os rirse á ‘pastilla de chocolate’ en italiano pódese exiliados volveron á patria. # amor di patria: amor emprega-lo termo tavoletta, para a ‘pastilla de pola patria. xabón’ saponetta. patriarca s.m. Patriarca (tamén fig.). Noè, Abramo e pasto s.m. Comida (acción e alimento). La colazione Giacobbe erano patriarchi ebrei. Noé, Abrahán e è il primo pasto della giornata. O almorzo é a pri- Xacobe eran patriarcas xudeus. Nella foto appare meira comida do día. Ci ha offerto un pasto molto circondato da figli e nipoti, come un vero patriarca. abbondante. Ofreceunos unha comida moi abundan- Na foto aparece rodeado dos fillos e dos netos, te. # dare in pasto: dar a coñecer (sen escrúpulo). coma un verdadeiro patriarca. OBS.: pl. patriarchi. ♦ Para referirse ó ‘pasto’ en italiano emprégase o termo xenérico erba. patriarcale adx. Patriarcal. In una società patriarca- le, il capofamiglia è il punto di riferimento di tutti i pastore -a s. 1 Pastor -ora, pegureiro -a. Il pastore discendenti. Nunha sociedade patriarcal, o cabeza seguiva il suo gregge di pecore. O pastor seguía o de familia é o punto de referencia de tódolos des- seu rabaño de ovellas. 2 Pastor -ora (sacerdote). Ai cendentes. pastori protestanti è consentito il matrimonio. Ós pastores protestantes permíteselle-lo matrimonio. # patrigno s.m. Padrasto, padrastro. Ha perso il padre cane pastore: can pastor; pastore tedesco: pastor e ora vive con la madre e con il patrigno. Perdeu o alemán. pai e agora vive coa nai e co padrasto. pastorizia s.f. Pastoreo. La pastorizia è una delle patrimonio s.m. Patrimonio (tamén fig.). Vive con la risorse dei popoli nomadi. O pastoreo é un dos rendita di un piccolo patrimonio. Vive coa renda recursos dos pobos nómadas. dun pequeno patrimonio. L’Italia ha un grande patri- monio artistico da valorizzare. Italia ten un gran patata s.f. Pataca. La coltivazione della patata si dif- patrimonio artístico para valorar. # imposta sul fonde in Europa alla fine del ‘700. O cultivo da patrimonio: imposto sobre o patrimonio; spendere pataca difúndese en Europa a finais do século un patrimonio: desbaldir. XVIII. # essere un sacco di patate: ser un saco de patacas (referido a persoa); patate novelle: patacas patriota s. Patriota. Un monumento ricorda i patrioti novas. caduti in difesa del proprio paese. Un monumento lembra os patriotas caídos en defensa do propio patente s.f. Permiso de conducir. Ha la patente ma país. OBS.: m. pl. patrioti. non ha quasi mai guidato. Ten o permiso de condu- cir pero case nunca conduciu. # prendere la paten- patriottismo s.m. Patriotismo. Il canto invitava al te: saca-lo carné de conducir. patriottismo. O canto invitaba ó patriotismo. paternità s.f. inv. Paternidade. Faranno la prova del patrono -a s. Patrón patroa -ona, padroeiro -a. Il DNA per dimostrare la paternità. Faranlle a proba patrono d’Italia è San Francesco d’Assisi. O patrón do ADN para demostra-la paternidade. de Italia é San Francisco de Asís. paterno -a adx. 1 Paterno -a. I suoi nonni paterni pattinaggio s.m. (Dep.) Patinaxe. Abbiamo visto una sono molto anziani. Os seus avós paternos son moi magnifica esibizione di pattinaggio su ghiaccio. maiores. 2 (fig.) Paternal. Ha un atteggiamento Vimos unha magnífica exhibición de patinaxe sobre paterno e protettivo nei confronti della sorella. Ten xeo. # pattinaggio a rotelle / artistico: patinaxe unha actitude paternal e protectora respecto da sobre rodas / artístico; pista di pattinaggio: pista irmá. de patinaxe. pattinare 398 pattinare v. intr. [aux. avere] (Dep.) Patinar. Se non il pavone: ser presumido; farsi bello con le penne nevica troppo, potremo pattinare sul lago ghiaccia- del pavone: aparentar a costa dos demais. to. Se non neva demasiado, poderemos patinar pavoneggiarsi v. intr. pron. [aux. essere] Alardear, sobre o lago xeado. OBS.: io pattino; v. irreg. V. táboa presumir. Per tutta la festa si è pavoneggiata nel suo 1. vestito nuovo. Durante toda a festa alardeou do seu pattino s.m. Patín (calzado). La prima volta che hai vestido novo. OBS.: v. irreg. V. táboa 4. messo i pattini sei caduto. A primeira vez que puxé- paziente I adx. Paciente. Ha una moglie dolce e che-los patíns caíches. # andare sui pattini: ir en patíns; pattini a rotelle: patíns de rodas. paziente. Ten unha muller doce e paciente. II s. Paciente, enfermo -a. La paziente è ancora in pro- patto s.m. Pacto, acordo, convenio. Facciamo un gnosi riservata. A paciente aínda está en prognósti- patto: io ti aiuto in matematica e tu mi aiuti in lati- co reservado. no. Fagamos un pacto: eu axúdoche en matemáticas e ti axúdasme en latín. # a patto che: a condición pazienza s.f. Paciencia. Ha sempre sopportato tutto de que; patti chiari amicizia lunga: amiguiños si, con infinita pazienza. Soportou sempre todo con pero a vaca polo que vale; scendere a patti: verse infinita paciencia. # avere / portare pazienza: ter obrigado a chegar a un acordo; stringere un patto: paciencia; gioco di pazienza: xogo que require axustar un pacto; venire a patti: chegar a un acor- cachaza; perdere la pazienza: perde-la paciencia. do; venire meno ai patti: non cumpri-los pactos.♦ pazzesco -a adx. De tolos. Non so come tu possa Para referirse ó ‘pato, parrulo’en italiano empréga- vivere in questo disordine pazzesco. Non sei cómo se o termo papero ou anatra. podes vivir nesta desorde de tolos. OBS.: m. pl. paz- pattuglia s.f. Patrulla. Alcune pattuglie di militari zeschi, f. pl. pazzesche. controllano la zona. Algunhas patrullas de militares pazzia s.f. Tolemia, loucura, demencia (tamén fig.). controlan a zona. Il dolore insopportabile la portò alla pazzia. A dor pattumiera s.f. Caldeiro do lixo. La frutta era quasi insoportable levouna á tolemia. Non dire pazzie! tutta marcia e ho dovuto gettarla nella pattumiera. A ¡Non digas tolemias! # fare pazzie: facer tolemias. froita estaba case toda podre e tiven que tirala ó pazzo -a s. Tolo -a, louco -a, chalado -a (tamén fig.). caldeiro do lixo. La disgrazia l’aveva fatto diventare pazzo. A des- paura s.f. Medo. Molti bambini hanno paura del buio. gracia fixérao volver tolo. Gridava come un pazzo. Moitos nenos teñen medo da escuridade. Ho paura Berraba coma un tolo. # andare pazzo per qualco- di aver dimenticato le chiavi. Teño medo de ter sa / qualcuno: tolear por algo / por alguén; cose da esquecido as chaves. # battere i denti per la pazzi!: ¡cousas de tolos!; essere pazzo di qualcu- paura: tremar de medo; brutto da far paura: feo no: tolear por alguén; fare il pazzo: facer coma como a morte; fare / mettere paura a qualcuno: quen non oe; pazzo di gioia: tolo de contento; dar / meterlle medo a alguén. tempo pazzo: tempo tolo. pauroso -a adx. 1 Medroso -a. Suo figlio, pauroso di peccare v. intr. [aux. avere] Pecar. Hanno peccato di essere sgridato, non voleva tornare a casa. O seu presunzione. Pecaron de presunción. (ext.) La sua fillo, medroso de que lle berrasen, non quería volver risposta peccava di ambiguità. A súa resposta peca- á casa. 2 Espantoso -a, tremendo -a. Un camion ha ba de ambigüidade. OBS.: io pecco, tu pecchi; v. provocato un incidente pauroso. Un camión provo- irreg. V. táboa 5. cou un accidente espantoso. peccato s.m. 1 Pecado. Provava rimorso per i peccati pausa s.f. 1 Pausa. Facciamo una pausa per riposarci. commessi. Sentía remordemento polos pecados Fagamos unha pausa para descansar. 2 Descanso, cometidos. 2 Pena, mágoa. Che peccato perdere per intermedio. Tra il primo e il secondo tempo c’è una un solo punto! ¡Que pena perder por un só punto! È pausa di un quarto d’ora. Entre o primeiro e o un peccato che non possiate venire alla festa. É unha segundo tempo hai un descanso dun cuarto de hora. pena que non poidades vir á festa. # chi è libero di pavimento s.m. 1 Pavimento (piso). Tutti i pavimenti peccato, scagli la prima pietra: quen estea libre de dell’alloggio sono in legno, eccetto quelli del bagno pecado, que tire a primeira pedra. e della cucina. Tódolos pavimentos da vivenda son pecora s.f. Ovella. Il pastore guidava il suo gregge di de madeira, excepto os do baño e da cociña. 2 Chan pecore. O pastor guiaba o seu rabaño de ovellas. # (solo). Il pavimento della camera da letto era allaga- chi pecora si fa, il lupo se la mangia: o forte apro- to. O chan do cuarto de durmir estaba alagado. véitase do que se fai débil; essere una pecora: ser pavone s.m. Pavón. Il pavone maschio apre le penne excesivamente submiso; la pecora nera della fami- della coda per sedurre la femmina. O pavón macho glia: a ovella negra da familia; meglio un giorno abre as plumas da cola para seduci-la femia. # fare da leone che cento da pecora: mellor un momento 399 pelle

de valentía que moito tempo de submisión; pecorel- Visto o empeoramento do tempo, renunciamos á la smarrita: ovella perdida. excursión. peculiarità s.f. inv. Peculiaridade, particularidade. Il peggiorare I v. tr. [aux. avere] Empeorar. gusto amaro è la peculiarità di questo vino. O gusto Arrabbiandoti hai peggiorato la situazione. amargo é a peculiaridade deste viño. Enfadándote empeoráche-la situación. II v. intr. pedalare v. intr. [aux. avere] 1 Pedalear. Pedalare in [aux. essere] Empeorar. La mia salute è peggiorata salita l’ha sfinito. Pedalear costa arriba esgotouno. nonostante le cure. A miña saúde agravouse a pesar 2 (fig., fam.) Bulir, apurar, xurdir. Adesso pedala, dos coidados. Mio figlio ha peggiorato nel rendi- non abbiamo più tempo. Agora bule, xa non temos mento scolastico. O meu fillo empeorou no rende- tempo. mento escolar. pedale s.m. Pedal. Cadendo ha storto il pedale della peggiore I adx. compar. e superlat. rel. Peor. Non stu- bici. Ó caer torceu o pedal da bici. # pedale dia niente e ha fatto l’esame peggiore della classe. dell’accelleratore, del freno, della frizione: pedal Non estudia nada e fixo o peor exame da clase. Il do acelerador, do freo, do embrague. suo peggior difetto è l’invidia. O seu peor defecto é a envexa. II s. Peor. Non è tra i migliori ma nem- pedante I adx. Pedante. È una ragazza abbastanza meno tra i peggiori. Non está entre os mellores, pero pedante, soprattutto con i suoi compagni. É unha tampouco entre os peores. # nella peggiore delle rapaza bastante pedante, sobre todo cos seus com- ipotesi / nel peggiore dei casi: no peor dos casos. pañeiros. II s. Pedante. Sei un pedante! E poi... non sei così colto come credi. ¡Es un pedante! E ade- pegno s.m. 1 Proba (demostración). Gli sposi si mais... non es tan culto como cres. scambiano le fedi come pegno del loro amore e della loro fedeltà. Os noivos intercámbianse as alianzas pedanteria s.f. Pedantería. Si fa apprezzare perché como proba do seu amor e da súa fidelidade. 2 ha una grande cultura e non la mostra con pedante- Peñor (no xogo). Chi perde paga pegno. Quen perde ria. Faise apreciar porque ten unha gran cultura e paga un peñor. # banco dei pegni: monte de pieda- non a mostra con pedantería. de. pedata s.f. Patada. Ha rovesciato la sedia con una pelare v. tr. [aux. avere] 1 Pelar, mondar, parar. pedata. Derrubou a cadeira dunha patada. Aiutami a pelare le patate. Axúdame a pela-las pedina s.f. 1 Ficha (no xogo das damas). Sulla scac- patacas. 2 (fig.) Pelar. Fa un freddo che pela. Vai un chiera le pedine erano preparate per la partita a frío que pela. L’acqua è troppo calda, pela. A auga dama. No taboleiro as fichas estaban preparadas está demasiado quente, pela. # pelare qualcuno para a partida de damas. 2 (fig.) Marioneta, moni- (fig.): deixar a alguén sen cartos; una gatta da creque. Ti hanno usato come una pedina per il loro pelare: duro de roer. gioco. Usáronte coma unha marioneta para o seu pelato -a I part. pas. de pelare e adx. Pelado -a, calvo xogo. -a. Ancora giovane mi sono ritrovato con la testa pedonale adx. Peonil. Non puoi entrare in macchina pelata come una palla da biliardo. Aínda mozo ato- nel centro storico: è diventato zona pedonale. Non peime coa cabeza pelada coma unha bóla de billar. podes entrar co coche no centro histórico: conver- II s.m. (espec. en pl.). Tomates pelados. Il sugo è teuse en zona peonil. # isola pedonale: zona peonil; migliore se invece dei pelati usi pomodori freschi. A passaggio pedonale: paso de peóns. salsa é mellor se no canto dos tomates pelados usas tomates frescos. pedone s.m. 1 Peón, viandante. Le auto parcheggiate sul marciapiede infastidiscono i pedoni. Os coches pelle s.f. (Zool.) Pel. Chi ha la pelle delicata non può aparcados na beirarrúa molestan os peóns. 2 Peón esporsi a lungo al sole. Quen ten a pel delicada non (do xogo). Nel gioco degli scacchi i pedoni sono pode exporse moito ó sol. Gli indumenti di pelle schierati in prima fila. No xogo do xadrez os peóns sono spesso difficili da smacchiare. Nas pezas de pel están aliñados en primeira fila. a miúdo son difíciles de limpa-las manchas. # amici per la pelle: amigos íntimos; avere la pelle d’oca: peggio I adv. Peor. Oggi mi sento peggio di ieri. Hoxe te-la pel de galiña; avere la pelle dura: te-la pel síntome peor ca onte. II adx. compar. inv. Peor. È dura; essere pelle e ossa: ser todo ósos; fare la peggio di suo fratello. É peor ca seu irmán. # alla pelle a qualcuno: matar a alguén; lasciarci la peggio: no peor dos casos; andar di male in peg- pelle: deixa-la pel; non stare più nella pelle: non gio: ir de mal en peor; avere la peggio: perder; peg- caber de alegría; pelle di foca: pel branda; provar- gio che andar di notte: peor ca isto non hai nada; lo sulla propria pelle: sufrilo na propia pel; ri- peggio per te: peor para ti. schiare la pelle: xoga-la pel; salvare la pelle: peggioramento s.m. Empeoramento. Visto il peggio- salva-la pel; vendere cara la pelle: non deixarse ramento del tempo, abbiamo rinunciato alla gita. abater facilmente. pellegrinaggio 400 pellegrinaggio s.m. Peregrinación. Sono andati in escoitar con verdadeira devoción a alguén; pende- pellegrinaggio a Gerusalemme. Foron en peregrina- re su qualcuno un pericolo: ameazar a alguén un ción a Xerusalén. perigo. pellegrino -a s. Peregrino -a. Migliaia di pellegrini pendio s.m. Pendente (costa). I bambini scendevano hanno percorso il Cammino di Santiago. Milleiros in slitta lungo il pendio. Os nenos baixaban en zorra de peregrinos percorreron o Camiño de Santiago. ó longo da pendente. OBS.: pl. pendii. pelliccia s.f. 1 Pel (pelame longo). L’orso polare ha pendolare I adx. 1 Pendular. Seguiva ipnotizzato il una pelliccia candida. O oso polar ten unha pel cán- lento movimento pendolare. Seguía hipnotizado o dida. 2 Abrigo de pel. Le hanno rubato la pelliccia. lento movemento pendular. 2 Que traballa nunha Roubáronlle o abrigo de pel. OBS.: pl. pellicce. localidade distinta á de residencia. II s. Persoa que pelo s.m. 1 Pelo, cabelo (do corpo). I peli superflui si traballa nunha localidade distinta á de residencia. possono eliminare con creme depilatorie. Os pelos pendolo s.m. Péndulo. Il movimento del pendolo ha superfluos pódense eliminar con cremas depilato- un effetto ipnotico. O movemento do péndulo ten un rias. 2 Pelo, pelame. Il persiano è un gatto dal pelo efecto hipnótico. lungo. O persa é un gato de pelo longo. # al pelo: a pelo; cercare il pelo nell’uovo: mirar con detalle pene s.m. Pene. Il pene è l’organo esterno dell’appa- excesivo; contropelo: a contrapelo; non avere peli rato urogenitale maschile. O pene é o órgano exter- sulla lingua: non ter pelos na lingua; per un pelo: no do aparato uroxenital masculino. por un pelo. ♦ Para referirse ó ‘pelo da cabeza’ en penetrante adx. 1 Penetrante, forte, intenso -a. italiano emprégase o termo capello. Nell’ambulatorio c’era un odore penetrante di disin- peloso -a adx. Peludo -a. I bruni di solito sono più fettante. No ambulatorio había un cheiro penetran- pelosi dei biondi. Os morenos normalmente son te a desinfectante. 2 (fig.) Agudo -a, penetrante, máis peludos cós louros. perspicaz. Ammiro le sue osservazioni penetranti. Admiro as súas agudas observacións. peluria s.f. 1 Lanuxe. La buccia della pesca è coper- ta da una leggera peluria. A casca do pexego está penetrare I v. intr. [aux. avere / essere] Penetrar, cuberta por unha lixeira lanuxe. 2 Peluxe. introducirse. La freccia gli penetrò nella spalla. A Cominciava a crescergli la peluria sul labbro supe- frecha penetroulle no ombreiro. II v. tr. [aux. avere] riore. Comezaba a crecerlle a peluxe sobre o labio 1 Perforar. La punta del trapano penetra la parete. A superior. punta do trade perfora a parede. 2 (fig.) Penetrar. Ha uno sguardo che penetra. Ten unha mirada que pena s.f. 1 Pena (castigo). La difesa ha ottenuto una penetra. OBS.: io penetro; v. irreg. V. táboa 1. riduzione della pena per l’imputato. A defensa obti- vo unha reducción da pena para o imputado. 2 penetrazione s.f. Penetración (tamén fig.). Uno stra- Pena, tristeza, mágoa. Ci ha fatto molta pena veder- to di granito rendeva difficile la penetrazione della la soffrire così. Deunos moita pena vela sufrir así. # trivella. Un estrato de granito facía difícil a pene- a mala pena: con dificultade; essere in pena per tración da barrena. I suoi commenti rivelano una qualcuno: estar preocupado por alguén; far pena: grande capacità di penetrazione. Os seus comenta- dar pena; non valere la pena: non paga a pena; rios revelan unha gran capacidade de penetración. pena capitale / di morte: pena capital / de morte; penisola s.f. Península. L’Italia è una penisola. Italia soffrire le pene dell’inferno: pasar moitas. é unha península. penalizzare v. tr. [aux. avere] (Dep.) Penalizar. penitenza s.f. 1 Penitencia (mortificación). Il digiuno Hanno penalizzato il giocatore che ha commesso è una pratica di penitenza. O xexún é unha práctica l’irregolarità. Penalizaron o xogador que cometeu a de penitencia. 2 Peñor (no xogo). Per penitenza ho falta. dovuto portare delle piume sulla testa. Como peñor penare v. intr. [aux. avere] Penar. Ha penato un mese tiven que levar unhas plumas na cabeza. # fare la con la gamba ingessata. Penou un mes coa perna penitenza (no xogo): pagar un peñor. escaiolada. penitenziario s.m. Prisión, cárcere, cadea. I capi pendenza s.f. Pendente, desnivel. La strada scende a mafiosi sono incarcerati in penitenziari di massima valle con una pendenza del 5%. A estrada baixa ata sicurezza. Os xefes mafiosos están encarcerados en o val cunha pendente do 5%. prisións de máxima seguridade. pendere v. intr. [aux. avere] 1 Pender, colgar, pendu- penna s.f. 1 Pluma. Gli indiani d’America si adorna- rar. Un grande lampadario pendeva dal soffitto. vano i capelli con penne di uccelli. Os indios de Unha gran lámpada pendía do teito. 2 Estar incli- América adornaban o pelo con plumas de paxaros. nado -a. La torre di Pisa pende. A torre de Pisa está 2 Pluma estilográfica. Il maestro corregge gli erro- inclinada. # pendere dalle labbra di qualcuno: ri con la penna rossa. O mestre corrixe os erros coa 401 penultimo

pluma estilográfica vermella. 3 Macarrón alonga- por nada; pensiero fisso: idea fixa; viola del pen- do, oco e de corte diagonal. # lasciarci le penne: siero (Bot.): pensamento. morrer, perdelo todo; lasciare qualcosa nella pensieroso -a adx. Pensativo -a. È molto preoccupa- penna: deixar algo no tinteiro; penna stilografica: ta e ultimamente la vedo pensierosa. Está moi preo- pluma estilográfica. cupada e ultimamente véxoa pensativa. pennarello s.m. Rotulador. Ho regalato a mia figlia pensionato -a s. 1 Xubilado -a, retirado -a. Ha smes- una scatola di pennarelli e un album da disegno. so di lavorare e ora si gode la vita da pensionato. Regaleille á miña filla unha caixa de rotuladores e Deixou de traballar e agora goza da vida de xubila- un album de debuxo. do. 2 (m.) Residencia. I nonni trascorrono l’estate in pennello s.m. 1 Pincel. Quando ho finito di dipinge- un pensionato per anziani. Os avós pasan o verán re mi sono messo a lavare i pennelli. Cando rematei nunha residencia para anciáns. Per anni è vissuta in de pintar púxenme a lava-los pinceis. 2 Brocha. un pensionato e tornava a casa solo per le vacanze. Siete state così rapide a dipingere il corridoio e a Durante anos viviu nunha residencia e volvía á casa partire che avete dimenticato i pennelli qui. Fostes só polas vacacións. tan rápidas pintando o corredor e marchando que pensione s.f. 1 Pensión, paga. Allo sportello per ri- esquecéste-las brochas aquí. # pennello da barba: scuotere le pensioni c’è una lunga coda. No portelo brocha de afeitar; pennello da imbianchino: bro- para cobra-las pensións hai unha longa cola. 2 cha de pintor; stare / andare / calzare a pennello: Pensión (hospedaxe). Ha passato le ferie in una pen- vir que nin pintado. sione tranquilla, a pochi minuti dalla spiaggia. penombra s.f. Penumbra. Restava a lungo in penom- Pasou as vacacións nunha pensión tranquila, a pou- bra senza accendere la luce. Permanecía durante cos minutos da praia. # andare / essere in pensio- moito tempo en penumbra sen acende-la luz. ne: xubilarse / estar xubilado; pensione anticipata: xubilación anticipada; pensione di anzianità: pen- penoso -a adx. Penoso -a. Vivono in una casa oscura, sión de vellez; pensione di invalidità: pensión de in condizioni penose. Viven nunha casa escura, en invalidez; pensione di reversibilità: pensión de viu- condicións penosas. Alla domanda seguì un silenzio vez; piano di pensione: plan de xubilación. penoso. Á pregunta seguiulle un silencio penoso. pentimento s.m. Arrepentimento. Provava pentimen- pensare I v. tr. [aux. avere] 1 Pensar (en). Ha deciso to per il male che aveva fatto. Sentía arrepentimen- in fretta, senza pensare alle conseguenze. Decidiu to polo mal que fixera. de présa, sen pensar nas consecuencias. Vi penso sempre con affetto. Sempre penso en vós con cariño. pentirsi v. intr. pr. [aux. essere] Arrepentirse. Si pentì 2 Ocuparse, encargarse. Alle bibite ci penso io. dei propri peccati. Arrepentiuse dos seus pecados. Das bebidas ocúpome eu. II v. tr. [aux. avere] 1 Adesso si pentono di non aver comprato quella casa. Pensar, opinar. Gli ho chiesto cosa pensava. Agora arrepíntense de non ter comprado aquela Pregunteille qué pensaba. 2 Pensar. Come poteva- casa. mo pensare una cosa simile? ¿Como podiamos pen- pentito -a I part. pas. de pentirsi e adx. Arrepentido sar unha cousa semellante? # pensarci su: meditar -a. I ragazzi sono sinceramente pentiti e chiedono sobre o falado; pensare ai fatti propri: pensar no perdono per l’accaduto. Os rapaces están sincera- de un; pensarla: ter unha opinión; una ne fa e mente arrepentidos e piden perdón polo sucedido. II cento ne pensa: tramar. s. Terrorista ou criminal arrepentido. pensiero s.m. 1 Pensamento. La lettura e la medita- pentola s.f. Pota, ola. Sul gas c’è una pentola con la zione arricchiscono il pensiero. A lectura e a medi- zuppa. No lume hai unha pota coa sopa. # pentola tación enriquecen o pensamento. Mi è passato uno a pressione: pota a presión. strano pensiero per la testa. Pasoume un pensamen- to estraño pola cabeza. 2 Preocupación. Scusa se penultimo -a I adx. Penúltimo -a. Nell’alfabeto ita- non parlo, ho troppi pensieri. Desculpa se non falo, liano, la ‘v’ è la penultima lettera. No alfabeto ita- teño moitas preocupacións. 3 Regalo, obsequio. Le liano, o ‘v’ é a penúltima letra. II s. Penúltimo -a. I ha portato un piccolo pensiero dal Portogallo. nostri ragazzi sono proprio in fondo alla classifica: Tróuxolle un pequeno regalo de Portugal. # andare ultimi o penultimi. Os nosos rapaces están xusto ó col pensiero a qualcuno / a qualcosa: pensar en final da clasificación: últimos ou penúltimos. alguén / en algo; dare pensieri a qualcuno: preo- pepe s.m. Pementa. Ho ordinato un filetto al pepe cupar a alguén; essere in pensiero per qualcuno: verde. Pedín un filete con pementa verde. # essere estar preocupado por alguén; essere sopra pensie- tutto pepe: ser moi agudo (referido a persoas); gra- ro: estar despistado; non darsi pensiero di qualcu- nello di pepe: gran de pementa; pepe macinato: no / di qualcosa: non preocuparse por ninguén / pementa moída. pepe 402 peperoncino s.m. Chile. Il peperoncino si usa per ben un soldo adecuado. OBS.: io percepisco, tu per- preparare salse piccanti. O chile úsase para prepa- cepisci. rar salsas picantes. percezione s.f. Percepción. Ho avuto una chiara per- peperone s.m. Pemento. I peperoni possono essere cezione di pericolo. Tiven unha clara percepción de gialli, rossi o verdi. Os pementos poden ser amare- perigo. los, vermellos ou verdes. # essere rosso come un perché I adv. Por que. Perché arrivi così tardi? ¿Por peperone: estar colorado coma un pemento. que chegas tan tarde? Vorrei sapere perché lo fa. per prep. 1 Por. Ho fatto un giro per la città. Dei unha Querería saber por qué o fai. II conx. Porque. Non volta pola cidade. Cosa ti passa per la testa? ¿Que si è presentato perché ha avuto paura. Non se pre- che pasa pola cabeza? Non dirglielo per telefono. sentou porque tivo medo. III s.m. inv. Porqué, moti- Non llo digas por teléfono. L’abbiamo avuto per due vo, causa. Ha voluto che gli spiegassi il perché della milioni di lire. Obtivémolo por dous millóns de mia decisione. Quixo que lle explicase o porqué da liras. È stato punito per aver mentito. Foi castigado miña decisión. por mentir. Per amor del Cielo scendi di lì, è perico- perciò conx. Por iso. Ha mangiato troppo, perciò è loso! Por amor de Deus baixa de aí, ¡é perigoso! Sei stato male. Comeu demasiado, por iso estivo mal. per otto fa quarantotto. Seis por oito fai corenta e oito. 2 Por, a causa de. È diventato rosso per l’im- percorrere v. tr. [aux. avere] Percorrer. Ogni giorno barazzo. Púxose vermello pola vergoña. 3 A. Lunedì percorre dieci chilometri a piedi. Cada día percorre partiamo per l’Inghilterra. O luns marchamos a dez quilómetros a pé. OBS.: v. irreg. V. táboa 35. Inglaterra. 4 En. Ci siamo sdraiati per terra. percorso s.m. Percorrido, traxecto. Il percorso tra Tumbámonos no chan. 5 Para. C’e della posta per casa e ufficio è sempre molto trafficato. O percorri- te. Hai correo para ti. Le ho scritto per darle il do entre a casa e o despacho ten sempre moito trá- nuovo indirizzo. Escribinlle para darlle o novo fico. Ogni giorno fa lo stesso percorso. Cada día fai enderezo. È abbastanza grande per poter viaggiare o mesmo percorrido. da sola. É bastante maior para poder viaxar soa. Ho fatto una passeggiata per rilassarmi. Dei un paseo percossa s.f. Golpe (contusión). Aveva ancora sulla para relaxarme. 6 Para, a. Le ho fissato un appun- schiena i segni delle percosse. Tiña aínda no lombo tamento per le cinque. Fixeille unha cita para as os sinais dos golpes. cinco. 7 Durante. Ha piovuto per tutto il giorno. percuotere v. tr. [aux. avere] Golpear (bater). Choveu durante todo o día. 8 De. Non voleva offen- Percuoteva il tamburo con ritmo straordinario. derti, l’ha detto per scherzo. Non quería ofenderte, Golpeaba o tambor cun ritmo extraordinario. Un díxoo de broma. 9 En, ó longo de, durante. La stra- bambino ha percosso l’altro. Un neno golpeou o da è interrotta per cinque chilometri. A estrada está outro. OBS.: v. irreg. V. táboa 64. interrompida en cinco quilómetros. 10 Por, como. Alessandro Magno ebbe per maestro Aristotele. percussione s.f. Percusión. Il tamburo è uno stru- Alexandre Magno tivo por mestre a Aristóteles. # mento a percussione. O tambor é un instrumento de cinque per cento: cinco por cento; per Bacco / percusión. perbacco!: ¡por Baco!; per Dio!: ¡por Deus!; per perdere I v. tr. [aux. avere] 1 Perder, extraviar. Ho caso: casualmente; per Giove!: ¡por Xúpiter!; per perso i guanti. Perdín os guantes. 2 Perder (tamén di più: a maiores; per il momento: polo momento; fig.). Se non ti sbrighi, perderai il treno. Se non apu- per l’appunto: xustamente; per ora: polo de agora; ras, perdera-lo tren. Abbiamo perso la partita. per poco: por pouco; per sempre: para sempre; Perdémo-la partida. Hanno perso il padre in un inci- stare per: estar a punto de; uno / due... per volta: dente. Perderon o pai nun accidente. II v. intr. [aux. un / dous... de cada vez. avere] Perder (deixar saí-lo contido). Il rubinetto pera s.f. Pera. Come dessert ci hanno servito delle perde. A billa perde. III v. intr. pron. [aux. essere] pere al forno bagnate nel cioccolato. Como sobre- Perderse, extraviarse. I ragazzini si sono persi dopo mesa servíronnos unhas peras ó forno bañadas en essersi allontanati dal gruppo. Os rapaciños perdé- chocolate. ronse despois de afastarse do grupo. # lasciar per- dere: non dar importancia; non aver nulla da per- percentuale s.f. Porcentaxe. Oltre allo stipendio dere: non ter nada que perder; perdere il filo del fisso, avrà una percentuale sulle vendite. Ademais discorso: perde-lo fío da conversación, do tema; do soldo fixo, terá unha porcentaxe sobre as vendas. perdere la bussola: perde-la orientación; perdere percepire v. tr. [aux. avere] Percibir. Percepiva in lei la pazienza: perde-la paciencia; perdere la testa un certo imbarazzo. Percibía nela un certo apuro. per qualcuno: tolear por alguén; perdere la vita: Lavorano moltissimo e non percepiscono uno sti- morrer; perdere le staffe: perde-los nervios; per- pendio adeguato. Traballan moitísimo e non perci- dersi d’animo: deprimirse; perdersi di vista: per- 403 peripezie

derse de vista; perdersi in un bicchier d’acqua: pericolante adx. Inestable (cambaleante; tamén fig.). afogar nun vaso de auga. OBS.: v. irreg. V. táboa 56. Non passare là sotto, quel balcone è pericolante. Non pases por alí abaixo, aquel balcón está inesta- perdita s.f. Perda. Il bagaglio è assicurato contro per- ble. La nostra situazione lavorativa è alquanto peri- dita o furto. A equipaxe está asegurada contra perda colante. A nosa situación laboral é un tanto inesta- ou roubo. La perdita dell’amico l’ha colpito profon- ble. damente. A perda do amigo impresionouno profun- damente. Il crollo della borsa ha provocato perdite pericolo s.m. Perigo. Si è sentito in pericolo e ha ingenti. A caída da bolsa provocou perdas enormes. chiamato la polizia. Sentiuse en perigo e chamou a # a perdita l’occhio: ata onde alcanza a vista; per- policía. # a proprio rischio e pericolo: pola súa dita di gas: fuga de gas. conta e risco; correre il pericolo di: corre-lo peri- go de; essere fuori pericolo: estar fóra de perigo. perdonare v. tr. [aux. avere] Perdoar, desculpar, escusar. Questa non te la perdono. Esta non cha pericoloso -a adx. Perigoso -a. Tornate indietro, è perdoo. # mi perdoni (en fórmulas de cortesía): pericoloso nuotare in quella zona. Volvede para perdón. atrás, é perigoso nadar nesa zona. perdono s.m. Perdón. Era profondamente pentito ed periferia s.f. Periferia, arredores, aforas. Gli affitti troppo alti del centro inducono la gente a spostarsi ha chiesto perdono. Estaba profundamente arrepen- in periferia. Os alugueres demasiado altos do centro tido e pediu perdón. inducen a xente a trasladarse á periferia. perenne adx. Perenne. In una parte del giardino cre- periferico -a adx. Periférico -a. Le zone periferiche scono piante perenni. Nunha parte do xardín sono spesso mal servite dai mezzi pubblici. As zonas medran plantas perennes. periféricas a miúdo están mal servidas polos medios perfetto -a adx. Perfecto -a. Hanno fatto un lavoro públicos. OBS.: m. pl. periferici, f. pl. periferiche. ottimo, quasi perfetto. Fixeron un traballo estupen- perifrasi s.f. inv. Perífrase. Dì le cose come sono, do, case perfecto. # un delitto perfetto: un crime senza tante perifrasi. Di as cousas como son, sen perfecto; un perfetto imbecille: un perfecto imbé- tantas perífrases. cil. perimetro s.m. Perímetro. Il perimetro del rettangolo perfezionare v. tr. [aux. avere] Perfeccionar. Parla si ottiene moltiplicandone la base per l’altezza. O abbastanza bene l’inglese, ma dovrebbe perfeziona- perímetro do rectángulo obtense multiplicando a re la pronuncia. Fala bastante ben o inglés, pero base deste pola altura. debería perfecciona-la pronuncia. periodico -a I adx. Periódico -a. La zona è soggetta a perfezione s.f. Perfección. La perfezione assoluta è inondazioni periodiche. A zona está sometida a quasi impossibile perché ci saranno sempre difetti o inundacións periódicas. II s.m. Periódico, xornal lacune. A perfección absoluta é case imposible por- (semanal ou mensual). Sono abbonati a un periodi- que sempre haberá defectos ou lagoas. # alla perfe- co letterario. Están subscritos a un periódico litera- zione: á perfección. rio. # numero periodico: número periódico. ♦ Para referirse ó ‘periódico diario’ en italiano emprégase perfino adv. Incluso, ata, mesmo. Era cambiato com- o termo giornale. pletamente: perfino gli amici stentavano a ricono- scerlo. Cambiara completamente: incluso ós amigos periodo s.m. 1 Período. In questo periodo dell’anno custáballes traballo recoñecelo. OBS.: existe tamén la temperatura scende spesso sotto lo zero. Neste a variante persino. período do ano a temperatura descende a miúdo baixo cero. Analizzate le proposizioni che compon- perforare v. tr. [aux. avere] Perforar, furar, afuracar. gono il periodo. Analizade as proposicións que Per appendere il quadro abbiamo perforato la pare- compoñen o período. 2 Período, época, fase. te. Para colga-lo cadro perforámo-la parede. Attraversiamo un buon periodo. Atravesamos un bo perforazione s.f. Perforación. Gli hanno detto che período. aveva una perforazione del timpano. Dixéronlle que peripezie s.f. pl. Peripecias. Dopo mille peripezie i tiña unha perforación do tímpano. due personaggi si ritrovano. Logo de mil peripecias pergamena s.f. Pergameo. Srotolò la pergamena e os dous personaxes vólvense atopar. mostrò uno scritto sbiadito. Desenrolou o pergameo perire v. intr. [aux. essere] Perecer. Il ministro perì in e amosou un escrito borroso. circostanze misteriose. O ministro pereceu en cir- pergola s.f. Emparrado (alto e ornamental). D’estate cunstancias misteriosas. OBS.: io perisco, tu perisci. pranzano nel giardino, sotto la pergola. No verán perizia s.f. 1 Pericia, habilidade. Lavora con grande comen no xardín, debaixo do emparrado. perizia. Traballa con gran pericia. 2 Proba pericial. perire 404

La difesa ha chiesto una perizia psichiatrica per però lo scherzetto era pesante. Non debería anoxar- l’imputato. A defensa pediu unha proba pericial psi- me tanto, pero sen embargo a bromiña era pesada. quiátrica para o acusado. OBS.: o termo però ten un valor adversativo máis perla s.f. 1 Perla. Le hanno rubato una collana di marcado cá ma. perle. Roubáronlle un colar de perlas. 2 (fig.) Xoia, perpetuare v. tr. [aux. avere] Perpetuar. I figli perpe- alfaia. Questo uomo è una perla. Este home é unha tuarono le tradizioni dei genitori. Os fillos perpe- xoia. tuaron as tradicións dos pais. OBS.: io perpetuo; v. permaloso -a adx. Susceptible, puntilloso -a. Sono irreg. V. táboa 1. così permalosi da offendersi per un nonnulla. Son perpetuo -a adx. Perpetuo -a. La sua perpetua inde- tan susceptibles que se ofenden por nada. cisione lo danneggia. A súa perpetua indecisión pre- permanente I adx. Permanente. L’esposizione per- xudícao. # calendario perpetuo: calendario perpe- manente è chiusa per restauri. A exposición perma- tuo; moto perpetuo: movemento continuado. nente está pechada polas restauracións. II s.f. perplessità s.f. inv. Perplexidade, estupor. I genitori Permanente. Ti preferisco con i capelli lisci che con accolsero con perplessità l’annuncio di matrimonio la permanente. Prefírote co pelo liso antes que coa del figlio. Os pais acolleron con perplexidade o permanente. anuncio da voda do fillo. permanenza s.f. Permanencia, estancia, estadía. perplesso -a adx. Perplexo -a, estupefacto -a, atóni- L’albergatore ci ha accompagnato alla stanza augu- to -a. Mentre raccontavo l’accaduto mi guardava randoci una buona permanenza. O hostaleiro acom- perplesso. Mentres contaba o sucedido mirábame pañounos ó cuarto desexándonos unha boa perma- perplexo. nencia. perseguitare v. tr. [aux. avere] 1 Perseguir. Gli usurai permesso s.m. 1 Permiso, autorización, licencia. lo perseguitano con la richiesta di pagamento. Os Prima di entrare devi chiedere permesso. Antes de usureiros perségueno coa petición de pago. 2 (fig.) entrar debes pedir permiso. 2 Permiso (descanso). Agoniar, angustiar. Lo perseguitavano delle idee Non stava bene e ha chiesto due giorni di permesso. ossessive. Agoniábano ideas obsesivas. OBS.: io per- Non estaba ben e pediu dous días de permiso. # con seguito; v. irreg. V. táboa 1. permesso: con permiso; è permesso?: ¿pódese perseveranza s.f. Perseveranza, constancia, tenaci- pasar?; permesso di caccia / di lavoro / di sog- dade. La sua perseveranza e il suo sforzo sono stati giorno: permiso de caza / de traballo / de residen- premiati. A súa perseveranza e o seu esforzo foron cia. premiados. permettere I v. tr. [aux. avere] Permitir, deixar. perseverare v. intr. [aux. avere] Perseverar. Tende a Permettono di visitare i malati solo un’ora al giorno. rinunciare davanti alle difficoltà anziché a perseve- Permiten visita-los enfermos só unha hora ó día. II rare. Tende a renunciar ante as dificultades en vez v. intr. pron. [aux. essere] 1 Atreverse, ousar. Non ti de perseverar. OBS.: io persevero; v. irreg. V. táboa 1. permettere di parlarmi così. Non te atrevas a falar- me así. 2 Permitirse. Mi permetto di ricordarti che persistente adx. Persistente, pertinaz. Mi serve un dobbiamo cominciare. Permítome lembrarche que detersivo contro le macchie persistenti. Preciso un temos que comezar. OBS.: v. irreg. V. táboa 50. deterxente contra as manchas persistentes. pernice s.f. Perdiz. Per gli amanti della selvaggina, la persona s.f. Persoa. È la persona più generosa che pernice è un piatto prelibato. Para os amantes da conosco. É a persoa máis xenerosa que coñezo. La caza, a perdiz é un prato exquisito. # occhio di per- prima persona plurale del presente indicativo di nice: ollo de galo (do pé). ‘volere’ è ‘vogliamo’. A primeira persoa do plural do presente de indicativo de ‘querer’ é ‘queremos’. pernottare v. intr. [aux. avere] Facer noite (nun sitio). # a persona: por persoa; conoscere di persona: Durante il viaggio abbiamo pernottato in begli coñecer persoalmente; essere la virtù in persona: alberghi. Durante a viaxe fixemos noite en bos se-la virtude personificada; in / di persona: en per- hoteis. soa. pero s.m. Pereira. Nell’orto hanno piantato un pero e personaggio s.m. 1 Personaxe (de ficción). Achille e un melo. Na horta plantaron unha pereira e unha ♦ Agamennone sono personaggi dell’Iliade. Aquiles e maceira. Para referirse a ‘pero, mais’ en italiano Agamenón son personaxes da ‘Ilíada’. 2 Personaxe, empréganse os termos ma e però. personalidade. È un personaggio politico di primo però conx. 1 Pero, agora que, mais. Te lo dico, però piano. É un personaxe político de primeiro plano. 3 non parlarne con nessuno. Dígocho, pero non fales Tipo -a. Che personaggio, tuo cugino! Con lui non disto con ninguén. 2 Sen embargo, con todo, así e si rischia di annoiarsi. ¡Que tipo, teu curmán! Con todo. Non avrei dovuto arrabbiarmi così tanto, ma el non hai risco de aburrirse. 405 pesce personale I adx. Persoal, particular. Non voglio battuta pesante: broma pesada; industria pesan- annoiarti con i miei problemi personali. Non quero te: industria pesada; sentirsi la testa pesante: aburrirte cos meus problemas persoais. II s. 1 (m.) pesarlle a un a cabeza; sonno / stomaco pesante: Persoal, cadro de persoal. Prevedono una riduzione sono / estómago pesado. del personale. Prevén unha reducción do persoal. 2 pesare I v. intr. [aux. avere / essere] Pesar (tamén (f.) Exposición retrospectiva dun artista que está fig.). Questa valigia pesa moltissimo. Esta maleta vivo. # invito personale: invitación persoal; perso- pesa moitísimo. Una grande responsabilità pesa su nale di terra, di bordo: persoal de terra, de a di lui. Unha gran responsabilidade pesa sobre el. II bordo. v. tr. [aux. avere] Pesar. Mi pesi un chilo di arance e personalità s.f. inv. Personalidade. Ha sempre due di mele. Péseme un quilo de laranxas e dous de dimostrato una forte personalità. Mostrou sempre mazás. III v. refl. [aux. essere] Pesarse. È ossessio- unha forte personalidade. Le prime file sono riser- nato dalla dieta e si pesa due volte al giorno. Está vate alle personalità. As primeiras filas están reser- obsesionado pola dieta e pésase dúas veces ó día. vadas para as personalidades. pesca s.f. 1 Pesca. All’alba rientrano le barche, dopo perspicace adx. Perspicaz, agudo -a, sagaz. È per- la pesca. Ó amencer volven os barcos, despois da spicace, risulta impossibile nascondergli qualcosa. pesca. 2 Melocotón. Nel frigo ho del succo di pesca. É perspicaz, resulta imposible esconderlle algo. Na neveira teño zume de melocotón. 3 Tómbola. Ho persuadere I v. tr. [aux. avere] Persuadir, convencer. vinto questo servizio da tè alla pesca di beneficen- L’abbiamo persuasa ad accettare il lavoro. za. Gañei este xogo de té na tómbola benéfica. # Convencémola para que aceptase o traballo. II v. andare a pesca: ir de pesca; pesca d’altura: pesca refl. [aux. essere] 1 Decidirse (convencerse). Si è de altura; pesca di frodo: pesca furtiva; pesca persuasa ad intervenire. Decidiuse a intervir. 2 noce: pexego. OBS.: pl. pesche. Decatarse, darse conta. Mi sono persuaso di esser- pescare v. tr. [aux. avere] 1 Pescar. Ha acquistato mi sbagliato. Decateime de que me equivocara. lenza, ami, esche e tutto il necessario per andare a OBS.: v. irreg. V. táboa 31. pescare. Adquiriu sedela, anzois, cebos e todo o persuasione s.f. Persuasión. Dovrete usare tutta la necesario para ir pescar. 2 (fig.; fam.) Coller, pillar. vostra capacità di persuasione per convincerli. Dove hai pescato quelle vecchie scarpe? ¿Onde Deberedes usar toda a vosa capacidade de persua- colleches eses zapatos vellos? 3 (fig.) Pescar, coller, sión para convencelos. pillar. Li hanno pescati mentre rubavano alcolici in un supermercato. Pescáronos mentres roubaban persuasivo -a adx. Persuasivo -a. Una parola persua- bebidas alcohólicas nun supermercado. # pescare siva è servita più delle minacce. Unha palabra per- suasiva serviu máis cás ameazas. nel torbido: pescar en río revolto. OBS.: io pesco, tu peschi; v. irreg. V. táboa 5. perturbazione s.f. Perturbación atmosférica. Il ser- vizio meteorologico ha annunciato una perturbazio- pescatore -trice s. Pescador -ora, pesco -a. I pesca- ne a nord della penisola. O servicio meteorolóxico tori rientrano al porto all’alba. Os pescadores volven anunciou unha perturbación atmosférica no norte ó porto ó amencer. # martin pescatore: martiño da península. peixeiro. peruviano -a I adx. Peruano -a. Stiamo sorvolando pesce s.m. 1 Peixe. Nella vasca nuotavano dei pesci le Ande peruviane. Estamos sobrevoando os Andes rossi. No estanque nadaban peixes vermellos. Ho peruanos. II s. Peruano -a. I peruviani residenti a preparato un pesce al forno. Preparei un peixe ó Lima sono circa dieci milioni. Os peruanos residen- forno. 2 (Astrol.) Pisces, peixes. Se sei nato l’8 tes en Lima son arredor de dez millóns. marzo sei dei Pesci. Se nacíche-lo 8 de marzo es Pisces. # buttarsi a pesce: lanzarse; chi dorme perversione s.f. Perversión. La pederastia è una per- non piglia pesci: camarón que dorme lévao a versione. A pederastia é unha perversión. # perver- corrente; essere muto come un pesce: ser unha sione sessuale: perversión sexual. tumba; essere sano come un pesce: gozar de boa perverso -a adx. Perverso -a, revirado -a, malvado - saúde; i pesci grossi: os persoeiros; non essere né a. Bisogna avere una mente perversa per aver archi- carne né pesce: non ser nin arre nin xo; non sape- tettato quel piano. Hai que ter unha mente perversa re che pesci pigliare: non saber que carta tomar; para proxectar aquel plan. sentirsi un pesce fuor d’acqua: non atoparse no propio ambiente; trattare qualcuno a pesci in fac- pesante adx. Pesado -a (tamén fig.). Il piombo è il cia: tratar alguén coma un trapo. metallo più pesante. O chumbo é o metal máis pesa- do. Questo lavoro è troppo pesante per voi. Este tra- peschereccio s.m. Pesqueiro (barco). I pescherecci ballo é demasiado pesado para vós. Ho avuto una tornano al porto carichi di pesce. Os pesqueiros vol- giornata pesante. Tiven unha xornada pesada. # ven ó porto cargados de peixe. peschereccio 406 pescheria s.f. Peixería. La pescheria qui sotto ha merita un castigo. Aquel rapaciño insoportable sempre del pesce freschissimo. A peixería de aquí merece un castigo. abaixo ten sempre un peixe fresquísimo. petalo s.m. Pétalo. Il papavero ha i petali rossi. A pescivendolo -a s. Peixeiro -a, pescantín -ina, pesco papoula ten os pétalos vermellos. -a. Il pescivendolo assicura che queste trote sono petrolio s.m. Petróleo. L’Irak è un grande esportatore freschissime. O peixeiro asegura que estas troitas di petrolio. Irak é un grande exportador de petróleo. son fresquísimas. pettegolezzo s.m. Rexouba, murmuración. Non pesco s.m. Melocotoeiro. In aprile i peschi sono in voglio sentire pettegolezzi. Non quero escoitar fiore. En abril os melocotoeiros están en flor. OBS.: rexoubas. pl. peschi. pettegolo -a I adx. Contiñeiro -a. Sono solo delle peso s.m. Peso. Questa bilancia è elettronica e dà il ragazzine pettegole. Son só unhas rapaciñas conti- peso esatto. Esta pesa é electrónica e dá o peso ñeiras. II s. Contiñeiro -a. Raccontalo a quel pette- exacto. # essere in sovrappeso: pesar de máis; esse- golo e lo sapranno subito tutti. Dillo a aquel conti- re sottopeso: pesar de menos; peso forma: peso ñeiro e axiña o saberán todos. ideal. pettinare I v. tr. [aux. avere] Peitear, pentear, pieitar. pessimismo s.m. Pesimismo. L’instabilità della borsa La nonna le pettinava i capelli in lunghe trecce. A è responsabile del pessimismo degli azionisti. A avoa peiteáballe o pelo en longas trenzas. II v. refl. inestabilidade da bolsa é responsable do pesimismo [aux. essere] Peitearse, pentearse, pieitarse. dos accionistas. Passava delle ore davanti allo specchio a pettinarsi. pessimista adx. Pesimista. Non siate pessimisti: Pasaba horas diante do espello a peitearse. OBS.: io abbiamo ancora la possibilità di vincere. Non sexa- pettino; v. irreg. V. táboa 1. des pesimistas: aínda temos a posibilidade de pettinatura s.f. Peiteado. Ha tagliato i capelli e ha gañar. OBS.: m. pl. pessimisti. cambiato pettinatura. Cortou o pelo e cambiou de pessimo -a adx. Pésimo -a, fatal, ruín. È stata una peiteado. pessima idea prendere la macchina nell’ora di punta. pettine s.m. Peite, pente, pieite. Per non disfare i ric- Foi unha pésima idea colle-lo coche en hora punta. cioli dovresti usare un pettine a denti larghi. Para # di pessimo gusto: de pésimo gusto; di pessimo non desface-los rizos deberías usar un peite de den- umore: de pésimo humor; un pessimo carattere: tes anchos. un pésimo carácter. petto s.m. 1 (Anat.) Peito. L’acqua ci arrivava ormai al pestare v. tr. [aux. avere] Machucar, esmagar, chafar. petto. A auga xa nos chegaba ó peito. 2 Peito, busto. Mi serve un mortaio per pestare dell’aglio. Necesito Si addormentò appoggiandogli la testa sul petto. un morteiro para machuca-lo allo. # pestare a san- Adormeceu apoiándolle a cabeza no peito. 3 gue: pegar moi forte; pestare i piedi a qualcuno: Peituga. Devi friggere i petti di pollo che ho com- prexudicar a alguén; pestare i piedi: patear (por prato per pranzo. Tes que friti-las peitugas de polo capricho); pestare qualcuno: pegarlle a alguén. que merquei para o xantar. # avere un bambino al peste s.f. 1 Peste. Una terribile peste si propagò in petto: aleitar un neno; giacca a doppio petto: cha- Lombardia nel Seicento. Unha terrible peste propa- queta cruzada; prendere qualcuno di petto: enca- gouse en Lombardía no século XVII. Il veterinario rarse violentamente con alguén. ha riscontrato casi di peste bovina. O veterinario petulante I adx. Petulante, arrogante, insolente. Ho atopou casos de peste bovina. 2 (fig.) Condenado - un compagno petulante che vuole avere sempre l’ul- a, endemoñado -a. Quella peste di tua figlia ha tima parola. Teño un compañeiro petulante que combinato guai tutto il pomeriggio. A condenada da quere ter sempre a última palabra. II s. Pesado -a. túa filla armouna durante toda a tarde. 3 Peste, Se non smetti di fare il petulante rimarrai a casa in fedor. Che peste! Quest’odore è insopportabile. castigo. Se non deixas de face-lo pesado quedarás ¡Que peste! Este olor é insoportable. # dire peste e na casa en castigo. corna di qualcuno: falar pestes de alguén. petunia s.f. Petunia. Le petunie hanno la corolla a pesticida s.m. Pesticida. Nelle coltivazioni biologiche forma di imbuto. As petunias teñen a corola en non si usano pesticidi. Nos cultivos biolóxicos non forma de embude. se usan pesticidas. OBS.: pl. pesticidi. pezza s.f. Peza (de roupa ou tea). Saldano le pezze di pestifero -a adx. 1 Pestífero, pestilente. Le esalazioni cotone e di lino a buon mercato. Saldan as pezas de pestifere rendono l’aria irrespirabile. As emanacións algodón e de liño a bo prezo. Si è fatta tagliare tre pestíferas fan o aire irrespirable. 2 (fig.) metri di stoffa da quella pezza. Fixo cortar tres Insoportable (persoa). Quel ragazzino pestifero metros de tea daquela peza. # bambola di pezza: 407 piano

boneca de tea; pezze d’appoggio: documentos de eclesiástica). Il sacerdote indossa per la messa una xustificación; trattare qualcuno come una pezza pianeta bianca. O sacerdote pon para a misa unha da piedi: tratar a alguén coma un can. casula branca. pezzente s. Mendigo -a, mendicante, pobre. Vive piangere I v. intr. [aux. avere] Chorar, bagoar. miseramente, come un pezzente. Vive miseramente, Quando si sono rivisti hanno pianto di gioia. Cando coma un mendigo. se volveron ver choraron coa alegría. II v. tr. [aux. pezzo s.m. 1 Pedazo, anaco, cacho. Il bicchiere mi è avere] Chorar. Pianse in silenzio la morte del figlio. scivolato dalla mano e si è rotto in mille pezzi. O Chorou en silencio a morte do fillo. # mi piange il vaso esvaroume da man e rompeu en mil pedazos. cuore: dóeme o corazón; piangere a calde lacrime / a dirotto / come un agnello sgozzato: chorar a Compra anche un pezzo di formaggio. Merca tamén lágrima viva; piangere miseria: laiarse (pola esca- un pedazo de queixo. Ha fatto un bel pezzo di stra- sez de medios económicos); scoppiare a piangere: da. Fixo un bo pedazo de estrada. 2 Peza (elemento; botarse a chorar. OBS.: v. irreg. V. táboa 11. musical). Non posso sistemare questa macchina per- ché non ho i pezzi di ricambio. Non podo arranxar pianificare v. tr. [aux. avere] Planificar. Avevano pia- esta máquina porque non teño as pezas de recam- nificato il viaggio in ogni dettaglio. Planificaran a bio. Il gioco degli scacchi ha trentadue pezzi. O viaxe con todo detalle. OBS.: io pianifico, tu pianifi- xogo do xadrez ten trinta e dúas pezas. Alla fine chi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. hanno eseguito un pezzo di Brahms. Ó final tocaron piano -a I s.m. 1 Plano (tamén fig.). Calcolare l’in- unha peza de Brahms. # andare in pezzi: romperse; clinazione del piano rispetto alla base. Calcula-la costume a due pezzi: bikini; da un pezzo: dende inclinación do plano respecto da base. Non possia- hai bastante tempo; essere a pezzi: estar desfeito; mo mettere i due problemi sullo stesso piano. Non essere un pezzo di pane: ser un cacho de pan; fare podemos poñe-los dous problemas no mesmo plano. a pezzi: derrotar; pezzo d’asino: pedazo de burro; 2 Andel, estante. I piani della libreria sono comple- un pezzo grosso: un peixe gordo. tamente occupati. Os andeis da librería están com- piacere I v. intr. [aux. essere] Gustar. Mi piace fare pletamente ocupados. 3 Andar, piso, planta. Abito colazione leggendo il giornale. Gústame almorzar al primo piano. Vivo no primeiro andar. 4 (Fot.; lendo o xornal. II s.m. Pracer. Sa approfittare dei Cine) Plano. Sei venuta bene, anche nei primi piani. piaceri della vita. Sabe aproveita-los praceres da Saíches ben, incluso nos primeiros planos. 5 Plan. Il vida. È stato un piacere conoscerla. Foi un pracer piano dei terroristi è stato sventato dalla polizia. O coñecela. # a Dio piacendo: se Deus quere; a pia- plan dos terroristas foi desbaratado pola policía. II cere: a pracer; con piacere: de boa gana; fammi il adx. 1 Chan chá. L’elicottero cercava un luogo piacere!: ¡faime o favor!; per piacere!: ¡por favor!; piano per atterrare. O helicóptero buscaba un lugar piacere!: ¡encantado!; OBS.: v. irreg. V. táboa 12. chan para aterrar. 2 Plano -a. Una superficie piana non ha sporgenze. Unha superficie plana non ten piacevole adx. Agradable, pracenteiro -a. Abbiamo prominencias. III adv. 1 A modo, a modiño. Veniva trascorso una piacevole giornata. Pasamos un día avanti piano, attento a non scivolare. Avanzaba a agradable. modo, atento a non esvarar. 2 Baixo. Parla piano piaga s.f. 1 Chaga, lastra. Il bambino era denutrito e perché dormono ancora tutti. Fala baixo porque aveva il corpo coperto di piaghe. O neno estaba des- aínda dormen todos. # chi va piano, va sano e va nutrido e tiña o corpo cuberto de chagas. 2 (fig.) lontano: quen vai a modo, chega lonxe; di primo Praga. L’analfabetismo è una delle numerose piaghe piano: de moita importancia; parola piana: pala- da combattere. O analfabetismo é unha das numero- bra (de acento) grave; piano di investimenti: plan sas pragas que hai que combater. OBS.: pl. piaghe. de investimentos; piano di lavoro / di studi: plan de piagnucolare v. intr. [aux. avere] Choricar, choromi- traballo / de estudios; piano di sviluppo: plan de car, nifrar. Il bambino piagnucolava e diceva che si desenvolvemento; piano regolatore: plan regula- era perso. O neno choricaba e dicía que se perdera. dor; piano terra / pian terreno: planta baixa. OBS.: io piagnucolo; v. irreg. V. táboa 1. piano V. pianoforte. pianerottolo s.m. Relanzo, descanso. Avevo dimenti- pianoforte s.m. Piano. Ha incominciato le lezioni di cato le chiavi di casa e ho dovuto aspettare quasi pianoforte a sei anni. Empezou as clases de piano ós un’ora sul pianerottolo. Esquecera as chaves da seis anos. OBS.: tamén existe a variante piano. casa e tiven que agardar case unha hora no relanzo. pianta s.f. 1 Planta. Le piante sono in piena fioritura. pianeta s. 1 (m.) Planeta. Il pianeta Venere è visibile As plantas están en pleno florecemento. Si è fatto un al mattino a levante e alla sera a ponente. O planeta taglio e non può appoggiare la pianta del piede. Venus vese pola mañá no nacente e pola tarde no Cortouse e non pode apoia-la planta do pé. Questa poñente. OBS.: pl. pianeti. 2 (f.) Casula (vestimenta chiesa ha la pianta a croce latina. Esta igrexa ten a piano 408

planta de cruz latina. 2 Plano (representación grá- (fig.) Apagado -a (monótono). È stata una serata un fica). In macchina ho la pianta della città. No coche po’ piatta. Foi unha tarde un pouco apagada. II s.m. teño o plano da cidade. # di sana pianta: comple- Prato. Oggi mangeremo nei piatti di carta. Hoxe tamente; essere in pianta stabile: estar fixo (no tra- comeremos en pratos de papel. Ci invitarono a un ballo). ♦ Para referirse á ‘planta, piso’ en italiano assaggio di piatti regionali. Invitáronnos a unha emprégase o termo piano, para ‘planta (dunha degustación de pratos rexionais. Suona piatti e altre industria)’ impianto. percussioni. Toca os pratos e outros instrumentos de piantagione s.f. Plantación. Le piantagioni di caffè e percusión. # paesaggio piatto: chaira; piatto piano di cotone hanno bisogno di un clima caldo. As plan- / fondo / da dessert: prato baixo / fondo / de sobre- tacións de café e de algodón necesitan un clima mesa; piedi piatti: pés planos, (despect.) policía. cálido. piazza s.f. 1 Praza (espacio aberto). C’è il mercato in piantare I v. tr. [aux. avere] 1 Plantar. Hanno pianta- piazza ogni sabato. Hai mercado na praza cada to dei pioppi lungo il viale. Plantaron uns chopos ó sábado. 2 (Com.) Mercado. Gli operatori di borsa longo da avenida. 2 (fig.) Cravar, chantar, espetar. seguono con preoccupazione l’andamento della piaz- La vittima aveva un coltello piantato nella schiena. za. Os axentes de bolsa seguen con preocupación a A víctima tiña un coitelo cravado no lombo. 3 (fig., evolución do mercado. # assegno su / fuori piazza: fam.) Deixar, abandonar. Uno di questi giorni pian- cheque emitido en / fóra do radio de acción do banco to tutto e me ne vado. Un día destes déixoo todo e que o cobra; fare piazza pulita: baleirar; letto a una marcho. Ha piantato il marito per un altro. Deixou o / a due piazze: cama individual / matrimonial; met- marido por outro. 4 (fig.) Parar. Piantala! La vuoi tere in piazza i propri affari: divulga-los asuntos piantare di dire sciocchezze? ¡Para! ¿Queres parar persoais; piazza d’armi: praza de armas; rovinare de dicir parvadas? II v. intr. pron. [aux. essere] la piazza: exercer unha competencia que prexudica ♦ Cravarse, chantarse, espetarse. Mi si è piantata una a alguén; scendere in piazza: manifestarse. Para spina nel piede. Cravóuseme unha espiña no pe. III referirse á ‘praza, mercado’ en italiano emprégase o v. refl. recíp. [aux. essere] (fig.) Deixarse. Hanno termo mercato, para ‘praza (asento, posto de traba- litigato ancora e si sono piantati. Rifaron de novo e llo)’ posto, para ‘praza forte’ roccaforte. deixáronse. piazzare I v. tr. [aux. avere] Colocar (situar; vender). pianto s.m. Choro. Era tanto il dolore che scoppiò in I cacciatori piazzarono le trappole e si allontanaro- pianto. Era tanta a dor que rompeu en choros. # no. Os cazadores colocaron as trampas e afastáron- pianto a dirotto: choro continuado; sciogliersi in se. Non sarà facile piazzare questa merce. Non será pianto: desfacerse en lágrimas; trattenere il pian- doado colocar esta mercadoría. II v. refl. [aux. esse- to: conte-las bágoas. re] 1 (fam.) Plantarse. Si è piazzato davanti alla tivù tutto il pomeriggio. Plantouse diante da tele toda a pianura s.f. Chaira. Scendendo dal monte in pianura tarde. 2 Clasificarse. La squadra si è piazzata al abbiamo trovato nebbia. Baixando do monte á chai- secondo posto. O equipo clasificouse no segundo ra atopamos néboa. posto. piastra s.f. Placa (lámina). I ladri hanno fatto saltare piccante adx. Picante. Non esagerare con il pepe per- la piastra della serratura. Os ladróns fixeron salta-la ché è piccante. Non esaxeres coa pementa porque é placa da pechadura. # carne alla piastra: carne á picante. La biografia dell’attore era piena di storie grella. piccanti. A biografía do actor estaba chea de histo- piastrella s.f. 1 Azulexo. In cucina abbiamo messo rias picantes. delle piastrelle bianche e gialle. Na cociña puxemos picchiare I v. tr. [aux. avere] Pegar, zoscar, zoupar. Il uns azulexos brancos e amarelos. 2 Baldosa. Il pavi- padre non l’ha mai picchiato. O pai nunca lle pegou. mento del bagno ha le piastrelle grigie. O pavimen- II v. intr. [aux. avere] Golpear. Qualcuno sta pic- to do baño ten as baldosas grises. chiando alla porta. Alguén está golpeando na porta. piattaforma s.f. Plataforma (superficie plana). Il III v. intr. pron. [aux. essere] Pegar, zoscar, zoupar vigile dirige il traffico in piedi su una piattaforma (un ó outro). Si sono picchiati fuori dalla scuola. circolare. O municipal dirixe o tráfico de pé sobre Pegoulle un ó outro fóra da escola. OBS.: v. irreg. V. unha plataforma circular. Si sono tuffati dal tram- táboa 7. polino e dalla piattaforma. Lanzáronse dende o piccione s.m. 1 Pombo. Hanno cacciato due piccioni. trampolín e dende a plataforma. # piattaforma di Cazaron dous pombos. 2 Pomba. Le piazze di lancio: plataforma de lanzamento; piattaforma Venezia sono gremite di piccioni. As prazas de elettorale: plataforma electoral. Venecia están abarrotadas de pombas. # prendere piatto -a I adx. 1 Plano -a. Le piacciono gli orologi due piccioni con una fava: matar dous paxaros dun molto piatti. Gústanlle os reloxos moi planos. 2 tiro. 409 pietra piccolo -a I adx. Pequeno -a. Ti ho portato un picco- tesi hanno fama di essere riservati. Os piemonteses lo regalo. Tróuxenche un pequeno regalo. II s. 1 teñen fama de ser reservados. 2 (m. sing.) Pequeno -a, cativo -a, neno -a. Questo è uno spetta- Piemontés (dialecto). Il piemontese si parla ormai colo per i piccoli. Este é un espectáculo para os raramente nelle città. O piemontés raramente se fala pequenos. 2 Cría (dun animal). La volpe attraversò nas cidades. il bosco seguita dai suoi piccoli. O raposo atravesou pieno -a I adx. Cheo (repleto). Lavora in uno studio o bosque seguido polas súas crías. # nel proprio pieno di libri. Traballa nun estudio cheo de libros. piccolo: no pouco que cada un pode; piccolo bor- ghese: pequeno burgués; piccolo proprietario: Sono piena di problemi. Estou chea de problemas. pequeno propietario. II s.f. Chea, riada, enchente. Il torrente in piena ha rotto gli argini. O torrente nunha chea rompeu os pidocchio s.m. Piollo, pollo. Per eliminare i pidocchi si diques. # a pieni voti: coa nota máis alta; averne usa uno shampoo antiparassitario. Para elimina-los piene le tasche / essere pieno: estar farto; colpire / piollos úsase un xampú antiparasitos. OBS.: pl. pidoc- prendere in pieno: dar no albo; fare il pieno: chi. enche-lo depósito de gasolina; in piena notte / piede s.m. Pé (tamén fig.). Mio figlio ha i piedi piat- giorno / inverno: en plena noite / día / inverno; ti e usa delle scarpe ortopediche. O meu fillo ten os luna piena: lúa chea; piena facoltà: plenas facul- pés planos e usa zapatos ortopédicos. Il piede del tades; pieni poteri: plenos poderes; pieno zeppo: tavolo era di ferro e il piano di marmo. O pé da mesa ateigado. era de ferro e a superficie de mármore. La strada si pietà s.f. inv. 1 Piedade, compaixón. L’hanno ucciso ferma ai piedi della montagna. A estrada detense ós senza pietà. Matárono sen piedade. 2 (Rel.) pés da montaña. # a piede libero: procesado non Piedade. Michelangelo ha scolpito una mirabile arrestado; a piedi: a pé; ai piedi: ós pés; cadere in Pietà. Miguel Anxo esculpiu unha admirable piedi: ter sorte; fatto coi piedi: moi mal feito; in Piedade. # fare pietà (fig., fam.): dar pena; muove- piedi!: ¡en pé!; mettere in piedi qualcosa: poñer re qualcuno a pietà: inducir a alguén a ter pieda- en marcha algo; non metterci più piede: non vol- de; per pietà: por favor. ver poñe-los pés nun sitio; non reggersi in piedi: non terse de pé; su due piedi: de repente; un ragio- pietanza s.f. 1 Prato (comida). Riesce a preparare in namento che non sta in piedi: un razoamento que pochissimo tempo pietanze prelibate. Consegue pre- non ten pés nin cabeza. parar en pouquísimo tempo pratos exquisitos. 2 Segundo prato. Hanno preparato una pietanza a piedistallo s.m. Pedestal. La statuina poggia su un base di carne, ma a me è bastato il primo piatto. piedistallo di bronzo. A estatuiña apóiase nun pedestal de bronce. # mettere qualcuno sul piedi- Prepararon un segundo prato a base de carne, pero stallo: enxalzar a alguén. a min bastoume co primeiro prato. piega s.f. Dobra. Ha segnato la pagina con una piega. pietoso -a adx. 1 Piadoso -a. Era buono e pietoso Marcou a páxina cunha dobra. Le pieghe della cros- verso il prossimo. Era bo e piadoso co próximo. 2 ta terrestre formarono montagne. As dobras da Calamitoso -a, desastroso -a. La malattia l’ha ridot- codia terrestre formaron montañas. # gonna a pie- to in uno stato pietoso. A enfermidade reduciuno a ghe: saia plisada; prendere una brutta / cattiva un estado calamitoso. # bugia pietosa: mentira pia- piega: ter mal aspecto; un ragionamento che non dosa; stendere un velo pietoso su qualcosa (fig.): fa una piega: un razoamento impecable. OBS.: pl. deixar morre-lo conto. pieghe. pietra s.f. Pedra. Abita in una vecchia casa di pietra. piegare I v. tr. [aux. avere] Dobrar, pregar, encartar. Vive nunha vella casa de pedra. # duro come la pie- Ha un dolore che le impedisce di piegare la gamba. tra: duro coma a pedra; pietra pomice: pedra Ten unha dor que lle impide dobra-la perna. 2 (fig.) pómez. Dobregar. Nessuna difficoltà è riuscita a piegarlo. pigiama s.m. Pixama. Dorme con un pigiama di fla- Ningunha dificultade conseguíu dobregalo. II v. nella. Dorme cun pixama de flanela. OBS.: pl. pigia- refl. [aux. essere] Dobrar. Questo materiale si piega mi. ma non si spezza. Este material dobra pero non rompe. OBS.: io piego, tu pieghi; v. irreg. V. táboa 6. pigiare v. tr. [aux. avere] 1 Apertar, premer. Pigia quel bottone. Aperta ese botón. 2 Empuxar, empu- pieghevole adx. Pregable. Abbiamo comprato quat- rrar, apuxar. Smettetela di pigiare! Ci stiamo tutti. tro sedie pieghevoli per il terrazzo. Mercamos catro ¡Deixade de empuxar! Cabemos todos. OBS.: v. cadeiras pregables para a terraza. irreg. V. táboa 4. ♦ Para referirse a ‘pillar, atrapar’ piemontese I adx. Piemontés -esa. I vini piemontesi en italiano emprégase o termo acchiappare, para sono molto rinomati. Os viños piemonteses son moi ‘pillar, cachar’cogliere ou sorprendere, para ‘pillar, sonados. II s. 1 Piemontés -esa (persoa). I piemon- atropelar’ investire, para ‘pillar, apañar’ prendere. pigiama 410 pigliare v. tr. [aux. avere] (fam.) Coller (agarrar). Ha pilotare v. tr. [aux. avere] Pilotar. Non aveva mai pigliato la sua borsa e se n’è andata. Colleu o seu pilotato un elicottero. Nunca pilotara un helicópte- bolso e marchou. # chi dorme non piglia pesci: ro. camarón que dorme lévao a corrente; non sapere pineta s.f. Piñeiral. Dietro la spiaggia c’è una pineta. che pesce pigliare: non saber a que aterse. OBS.: v. Detrás da praia hai un piñeiral. irreg. V. táboa 7. pinguino s.m. Pingüín. I pinguini avanzano sulla pigmento s.m. Pigmento. La macchia bianca sulla neve con un’andatura ondeggiante. Os pingüíns pelle è dovuta a un’assenza di pigmento. A mancha avanzan pola neve cun andar ondeante. branca na pel é debida a unha falta de pigmento. I pigmenti verdi più importanti sono a base di cromo. pinna s.f. Aleta. Lo squalo ha una pinna dorsale che Os pigmentos verdes máis importantes son a base emerge dall’acqua. A quenlla ten unha aleta dorsal de cromo. que sobresae da auga. Per andare sott’acqua ti ser- viranno maschera e pinne. Para mergullarte necesi- pigna s.f. Piña (da árbore). Gettò una pigna nel cami- netto per alimentare il fuoco. Botou unha piña na tarás máscara e aletas. cheminea para alimenta-lo lume. ♦ Para referirse á pino s.m. Piñeiro. Sotto i pini si respira un forte ‘piña, ananás’ en italiano emprégase o termo ana- odore di resina. Debaixo dos piñeiros respírase un nas. forte olor a resina. La libreria è di pino. A librería é pignolo -a adx. Meticuloso -a, minucioso -a, punti- de piñeiro. lloso -a. Abbiamo un direttore troppo pignolo che pinolo s.m. Piñón. I bambini schiacciano le pigne per non è mai soddisfatto dei primi risultati. Temos un mangiare i pinoli. Os nenos escachan as piñas para director demasiado meticuloso que nunca está con- come-los piñóns. tento cos primeiros resultados. pinza s.f. (espec. en pl.) 1 Alicates, alicate. Sto cer- pigolare v. intr. [aux. avere] Piar. I pulcini pigolano cando delle pinze per stringere un bullone allentato. forte. Os pitos pían forte. OBS.: io pigolo; v. irreg. V. Estou buscando uns alicates para apertar unha táboa 1. rosca frouxa. 2 Pinzas, tenaces. L’infermiera riordi- pigolio s.m. Pío. Senti il pigolio dei passerotti? nava le pinze sterilizzate. A enfermeira reorganiza- ¿Sénte-lo pío dos gorrionciños? ba as pinzas esterilizadas. I granchi hanno delle forti pinze alle estremità anteriori. Os cangrexos pigrizia s.f. Preguiza, galbana, nugalla. Per pigrizia teñen fortes pinzas nas extremidades anteriores. # ha rinunciato a molte opportunità interessanti. Por pinzette: pinzas (de depilar). ♦ Para referirse á preguiza renunciou a moitas oportunidades intere- ‘pinza de colga-la bogada’ emprégase o termo santes. molletta, para ‘pinza (do vestido)’ pince. pigro -a adx. Preguiceiro -a, galbán -ana, nugallán pioggia s.f. Choiva, chuvia (tamén fig.). Le strade -á. Oggi mi sento troppo pigro per andare in pale- sono scivolose per la pioggia. As estradas están stra. Hoxe síntome demasiado preguiceiro para ir ó escorregadizas pola choiva. Mi hanno fatto una ximnasio. II s. Preguiceiro -a, galbán -ana, nuga- pioggia di domande. Fixéronme unha choiva de pre- llán -á. È un pigro e se potesse resterebbe a letto guntas. # pioggia acida: choiva ácida. tutto il giorno. É un preguiceiro e se poidese queda- ría na cama todo o día. piombare v. intr. [aux. essere] 1 Caer (con forza; tamén fig.). Il sasso è piombato sul parabrezza rom- pila s.f. 1 Pila. Si sono scaricate le pile della radio. pendolo. A pedra caeu sobre o parabrisas rompén- Descargáronse as pilas da radio. 2 Morea, montón. doo. Piombò nella più nera disperazione. Caeu na Il bibliotecario apparve tra pile di libri. O bibliote- máis negra desesperación. 2 (fig.) Presentarse cario apareceu entre moreas de libros. (aparecer). Ci è piombato in casa senza avvisare. pillola s.f. Pílula. Prende due pillole al giorno per Presentóusenos na casa sen avisar. controllare la pressione. Toma dúas pílulas ó día piombo s.m. Chumbo. Hai una valigia che pesa come para controla-la tensión. Il ginecologo le ha pre- il piombo. Tes unha maleta que pesa coma o chum- scritto la pillola. O xinecólogo receitoulle a pílula. bo. # gli anni di piombo: finais dos anos ’70 en pilota I s. Piloto. Il pilota e tutto l’equipaggio si Italia, época do terrorismo; un sonno di piombo: augura che abbiate avuto un piacevole volo. O pilo- un sono moi pesado. to e toda a tripulación esperan que tivesen un voo pioppo s.m. Chopo (árbore). La strada è costeggiata agradable. II adx. inv. Piloto. Il progetto pilota di da filari di pioppi. A estrada está circundada por recupero ambientale ha suscitato interesse. O pro- xecto piloto de recuperación ambiental suscitou reas de chopos. interese. # pilota automatico: piloto automático. piovere v. intr. [aux. essere / avere] 1 (impers.) OBS.: m. pl. piloti. Chover. È meglio rientrare perché inizia a piovere. É 411 piuma

mellor volver porque empeza a chover. Ha piovuto pistola s.f. Pistola. Per tenere una pistola occorre una per tutto il giorno. Choveu durante todo o día. 2 licenza. Para ter unha pistola é necesaria unha (fig.) Chover. Durante la rissa piovevano pugni e licencia. calci. Durante a liorta chovían puñadas e patadas. pittore -trice s. Pintor -ora. Stanno allestendo una 3 (fig.) Presentarse (chegar de repente). Gli sono mostra di pittori espressionisti. Están preparando piovuti due parenti. Presentáronselle dous parentes. unha mostra de pintores expresionistas. ♦ Para # non ci piove: é evidente; piovere dal cielo: caer referirse ó ‘pintor (de paredes, portas...)’en italiano do ceo; piove sul bagnato: chove sobre mollado. emprégase o termo imbianchino. OBS.: v. irreg. V. táboa 57. pittura s.f. 1 Pintura. È uno dei massimi conoscitori piovigginare v. intr. impers. [aux. essere ou avere] di pittura fiamminga. É un dos máximos coñecedo- Chuviscar, barruzar, orballar. Il cielo era grigio e res da pintura flamenga. La nostra scuola offre corsi piovigginava. O ceo estaba gris e chuviscaba. OBS.: di pittura su legno, su vetro e su stoffa. A nosa esco- pioviggina; v. irreg. V. táboa 1. la ofrece cursos de pintura en madeira, en cristal e piovoso -a adx. Chuvioso -a. L’estate piovosa ha en tea. 2 (fig.) Descrición. Con le sue cronache, ci guastato i raccolti. O verán chuvioso estragou as ha lasciato una pittura fedele dell’epoca. Coas súas colleitas. crónicas, deixounos unha descrición fiel da época. pipa s.f. Pipa, cachimba. Fuma la pipa. Fuma en # pittura a olio / a tempera / ad acquerello: pintu- pipa.♦ Para referise á ‘pipa (de viño)’ en italiano ra ó óleo / á témpera / á acuarela. emprégase o termo barile. più I adv. Máis. Devo comprare un tavolo più grande. pipistrello s.m. Morcego, muricego. I pipistrelli vola- Teño que comprar unha mesa máis grande. Sembra no di notte in cerca di cibo e trascorrono il giorno in più timido di me. Parece máis tímido ca min. È la ripari oscuri. Os morcegos voan de noite na procura più alta della classe. É a máis alta da clase. Due più de comida e pasan o día en refuxios escuros. due fanno quattro. Dúas máis dúas fan catro. Non è più venuta. Non veu máis. II adx. compar. inv. Máis. piramide s.f. Pirámide. Le facce laterali della pira- Hanno più immaginazione di noi. Teñen máis ima- mide sono triangolari. As caras laterais da pirámide xinación ca nós. III s.m. 1 Maior parte, maioría. Il son triangulares. Le piramidi egizie ospitavano le più è fatto. A maior parte está feita. I più non hanno sepolture dei faraoni. As pirámides exipcias acollí- votato. A maior parte non votou. 2 (Mat.) Máis. Il an as sepulturas dos faraóns. simbolo dell’addizione è il più. O símbolo da suma piroga s.f. Piragua. L’indigeno ha disceso il fiume in é o máis. # a più non posso (fam.): a máis non piroga. O indíxena baixou o río en piragua. OBS.: pl. poder; a più tardi: ata logo; ancor di più: aínda piroghe. máis, con razón; chi più chi meno: quen máis e quen menos; niente (di) più: nada máis; non ne pisciare v. intr. [aux. avere] Mexar. È un fifone: si posso più: non podo máis; parlare del più e del piscia addosso dalla paura. É un medorento: mexa meno: falar de todo un pouco; per di più: ademais; por el co medo. OBS.: v. irreg. V. táboa 3. più che altro: máis que nada; più che mai: máis ca piscina s.f. Piscina. Hanno una bella casa con pisci- nunca; più o meno: máis ou menos; tutt’al più: na. Teñen unha bonita casa con piscina. # piscina como moito. coperta / olimpionica: piscina cuberta / olímpica. piuma s.f. (Zool.) Pluma. Il nostro canarino ha le pisello s.m. 1 Chícharo, ervella, perico. Aiutami a piume gialle. O noso canario ten as plumas amare- sgranare i piselli. Axúdame a debulla-los chícharos. las. # essere leggero come una piuma: ser lixeiro 2 (pop.) Pito. Nel linguaggio familiare si può ado- como unha pluma. OBS.: o termo piuma alude á perare ‘pisello’ per indicare il pene. Na linguaxe pluma curta, mentres penna se refire á pluma máis familiar pódese empregar ‘pito’ para referirse ó grande. ♦ Para referirse á ‘pluma estilográfica’ en pene. italiano emprégase o termo penna (stilografica). pista s.f. (Dep.) Pista. Gli atleti sono già in pista. Os piumaggio s.m. Plumaxe. Il tucano ha un piumaggio atletas xa están na pista. # essere sulla buona nero a chiazze colorate. O tucano ten unha plumaxe pista: ir polo bo camiño; pista da ballo: pista de negra con manchas de cores. baile; pista da sci: pista de esquí; pista di atter- piumino s.m. 1 Edredón de pluma. Ho comprato un raggio / di decollo / di volo: pista de aterraxe / de piumino per il letto. Comprei un edredón de pluma engalaxe / de voo; pista di pattinaggio: pista de para a cama. 2 Plumífero. Ti presto il mio piumino patinaxe; seguire una pista: seguir unha pista. perché fa molto freddo. Empréstoche o meu plumí- pistacchio s.m. Pistacho. Prendo un gelato al pistac- fero porque vai moito frío. 3 Plumeiro (de limpeza). chio. Tomo un xeado de pistacho. Spolverava i mobili con un piumino. Limpaba o po piumaggio 412

dos mobles cun plumeiro. # piumino da cipria: bro- placido -a adx. Plácido -a, apracible, tranquilo -a. I cha de maquillaxe. temperamenti placidi trasmettono calma. Os tempe- ramentos plácidos transmiten calma. piumone s.m. Edredón. D’inverno dormono sotto il piumone. No inverno dormen baixo o edredón. plagiare v. tr. [aux. avere] 1 Plaxiar. Gli hanno pla- giato l’ultimo romanzo. Plaxiáronlle a súa última piuttosto adv. 1 Máis ben. Sono piuttosto stanco, pre- novela. 2 Convencer, persuadir. È debole di caratte- ferisco rientrare. Estou máis ben canso, prefiro re e si lascia spesso plagiare. É débil de carácter e a regresar. 2 Mellor, máis ben. Non salgo in macchi- miúdo déixase convencer. OBS.: v. irreg. V. táboa 4. na con lui: piuttosto vado a piedi. Non subo no coche con el: mellor vou a pé. plagio s.m. 1 Plaxio, calco. Quei versi sono un plagio evidente. Aqueles versos son un plaxio evidente. 2 pizza s.f. Pizza. La pizza è ancora in forno. A pizza Coacción. È stato denunciato per plagio. aínda está no forno. # essere una pizza: ser aburri- Denunciárono por coacción. do. plasmare v. tr. [aux. avere] 1 Modelar (plasmar). pizzeria s.f. Pizzería. Sabato siamo andati in pizzeria Plasmavano oggetti di creta. Modelaban obxectos de e poi al cinema. O sábado fomos á pizzería e des- arxila. 2 (fig.) Modelar, conformar. Pensava di pois ó cine. poterne plasmare il carattere. Pensaba que lle pode- ría modela-lo carácter. ♦ Para referirse a ‘plasmar, pizzicare I v. tr. [aux. avere] 1 Beliscar, amordicar. Ha reproducir’ en italiano emprégase o termo riprodur- delle guance così grassoccie che ti viene voglia di re. pizzicarle. Ten unhas meixelas tan gordiñas que che dan ganas de beliscalas. 2 Picar (un insecto; algo plastico -a I adx. Plástico -a. Producono materie picante). Le zanzare mi hanno pizzicato le braccia. plastiche per l’industria automobilistica. Producen Os mosquitos picáronme nos brazos. Il pepe fa piz- materiais plásticos para a industria automobilísti- zicare il naso. A pementa fai pica-lo nariz. 3 (Mús.) ca. II s. 1 (f.) Plástico. Non mi piace bere il vino nei Puntear. Al concerto, in prima fila, poteva vedere bicchieri di plastica. Non me gusta bebe-lo viño nos l’arpista pizzicare le corde. No concerto, na primei- vasos de plástico. 2 (f.) Cirurxía plástica. È uno specialista in interventi di plastica facciale. É un ra fila, podía ve-la arpista puntea-las cordas. 4 especialista en operacións de cirurxía plástica (pop.) Pillar, cachar, pescar. L’hanno pizzicata men- facial. 3 (m.) Maqueta. Sono andata a vedere il pla- tre rubava in un supermercato. Pillárona mentres stico del nuovo porto. Fun ve-la maqueta do novo roubaba nun supermercado. II v. intr. [aux. avere] porto. OBS.: m. pl. plastici, f. pl. plastiche. Picar, proer. Mi pizzica una mano. Pícame unha man. OBS.: io pizzico, tu pizzichi; v. irreg. V. táboas 1 platino s.m. Platino. Il platino è un metallo pregiato. e 5. O platino é un metal prezado. pizzico s.m. 1 Belisco. Il compagno le diede un pizzi- plausibile adx. Plausible. Perché avrà agito così? co sul braccio. O compañeiro deulle un belisco no Dammi una ragione plausibile. ¿Por que actuaría así? Dáme unha razón plausible. brazo. OBS.: é máis frecuente o diminutivo pizzicot- to. 2 Chisca, chisco (tamén fig.). Alla minestra plebe s.f. Plebe, vulgo. Le urla della plebe si sentiva- manca un pizzico di sale. Á sopa fáltalle unha chis- no da lontano. Os gritos da plebe escoitábanse ca de sal. Non hanno un pizzico di buon senso. Non dende lonxe. teñen unha chisca de siso. OBS.: pl. pizzichi. pleonasmo s.m. Pleonasmo. ‘Un quadrupede a quat- pizzo s.m. 1 Encaixe (tecido). Compra la biancheria tro zampe’ è un pleonasmo. ‘Un cuadrúpede a catro di pizzo. Compra a lencería de encaixe. 2 Perilla patas’ é un pleonasmo. (barba). Si lasciò crescere baffetti e pizzo. Deixou plotone s.m. Pelotón. Abbiamo fatto il militare nello medrar bigote e perilla. # pagare il pizzo: pagarlle stesso plotone di fanteria. Fixémo-lo servicio no unha cantidade de cartos á mafia. mesmo pelotón de infantería. placare I v. tr. [aux. avere] 1 Aplacar, calmar, sere- plurale I adx. (Ling.) Plural. Abbiamo studiato alcu- nar. Non riuscirono a placare la collera del re. Non ni sostantivi plurali irregolari. Estudiamos algúns conseguiron aplaca-la cólera do rei. 2 Mitigar substantivos plurais irregulares. II s.m. (Ling.) (fame, sede). Ci voleva ben altro che biscotti per pla- Plural. Il plurale di ‘uomo’ è ‘uomini’. O plural de carne la fame. Facía falta algo máis ca galletas ‘home’ é ‘homes’. # al plurale: en plural. ♦ Para para mitiga-la fame. II v. intr. pron. [aux. essere] referirse a ‘plural, múltiple’en italiano emprégase o Amainar, acalmar. Il vento si è finalmente placato. termo molteplice. O vento finalmente amainou. OBS.: io placo, tu pla- pneumatico -a I s.m. Pneumático. Lavora in una fab- chi; v. irreg. V. táboa 5. brica di pneumatici. Traballa nunha fábrica de 413 polisindeto

pneumáticos. II adx. Pneumático -a. La posta pneu- poiché conx. Posto que, como. Poiché si era fatto matica sfrutta la propulsione dell’aria compressa per tardi, i due si salutarono. Posto que se fixera tarde, trasmettere le lettere da un piano all’altro dell’edifi- os dous despedíronse. cio. O correo pneumático aproveita a propulsión do polacco -a I adx. Polaco -a. Giovanni Paolo II è il aire comprimido para pasa-las cartas dende un piso primo papa polacco. Xoán Pablo II é o primeiro ó outro do edificio. # canotto pneumatico: balsa papa polaco. II s. 1 Polaco -a (persoa). Nel 1939 i pneumática; martello pneumatico: martelo pneu- polacchi opposero una resistenza eroica all’invasio- mático. OBS.: m. pl. pneumatici, f. pl. pneumatiche. ne tedesca. En 1939 os polacos opuxeron unha poco I adv. Pouco. Senza occhiali vedo poco. Sen len- resistencia heroica á invasión alemana. 2 (m. sing.) tes vexo pouco. II adx. indef. Pouco -a. C’è poca Polaco (lingua). Il polacco è una lingua slava. O luce qui. Hai pouca luz aquí. III pron. indef. Pouco polaco é unha lingua eslava. OBS.: m. pl. polacchi, -a. Pochi di loro hanno studiato il greco. Poucos f. pl. polacche. deles estudiaron o grego. Vuoi un po’ d’acqua? polemico -a I adx. Polémico -a. Il suo atteggiamento ¿Queres un pouco de auga? # a dir poco: é pouco sarà sempre polemico e controverso. A súa actitude dicir; a fra poco: ata dentro dun pouco; a poco a será sempre polémica e controvertida. II s.f. poco: pouco a pouco; essere in pochi: ser poucos; Polémica, controversia. Le dichiarazioni del mini- guarda un po’: mira ti; un / una poco di buono: stro hanno suscitato polemiche. As declaracións do unha boa peza; una cosa da poco: unha cousa de ministro suscitaron polémicas. OB.: m.pl. polemici, pouca importancia. OBS.: existe tamén a variante f. pl. polemiche. po’; m. pl. pochi, f. pl. poche. polemizzare v. intr. [aux. avere] Polemizar, discutir. podio s.m. Podio. La nazionale di nuoto è sul podio Ha la mania di polemizzare su tutto. Ten a manía de per ricevere la sua prima medaglia d’oro. A selec- polemizar sobre todo. ción nacional de natación está no podio para reci- polenta s.f. Fariña de millo cocida en auga salgada, bi-la súa primeira medalla de ouro. presentada como gornición ou en lugar do pan, poema s.m. Poema, poesía. L’Orlando Furioso è un típica da Italia do norte. poema di Ariosto in 46 canti. O ‘Orlando Furioso’ é poliglotta I adx. Políglota. A sei anni parlava tre lin- un poema de Ariosto que ten 46 cantos. OBS.: pl. gue e a dodici era poliglotta. Ós seis anos falaba tres poemi. linguas e ós doce era políglota. II s. Políglota. I poliglotti hanno una grande flessibilità mentale. Os poesia s.f. 1 Poesía (tamén fig.). La poesia italiana políglotas teñen unha gran flexibilidade mental. nasce nel Duecento. A poesía italiana nace no sécu- OBS.: m. pl. poliglotti. lo XIII. Ho riscoperto la poesia della natura. Volvín descubri-la poesía da natureza. 2 Poesía, poema. polipo s.m. 1 Polbo. I polipi hanno lunghi tentacoli Una volta ci facevano imparare a memoria tante provvisti di ventose. Os polbos teñen longos tentá- poesie. Antes facíannos aprender de memoria moi- culos provistos de ventosas. OBS.: existe tamén a tas poesías. variante polpo. 2 Pólipo. L’afonia era causata da un piccolo polipo alle corde vocali. A afonía era cau- poeta -essa s. Poeta -isa. Pavese è più noto come sada por un pequeno pólipo nas cordas vocálicas. romanziere che come poeta. Pavese é máis coñecido polisindeto s.m. Polisíndeto. Si dà polisindeto quan- como novelista que como poeta. do si accumulano in un periodo più congiunzioni poetico -a adx. 1 Poético -a. La prima opera poetica coordinanti. Dáse o polisíndeto cando se acumulan di Montale esce nel 1925. A primeira obra poética nun período varias conxuncións coordinadas. de Montale sae no 1925. 2 (fig.) Romántico -a, sen- politecnico -a I adx. Politécnico -a. Le scuole poli- timental. Ha composto per lui una canzone molto tecniche preparano i futuri ingegneri. As escolas poetica. Compuxo para el unha canción moi román- politécnicas preparan os futuros enxeñeiros. II s.m. tica. OBS.: m. pl. poetici, f. pl. poetiche. Universidade Politécnica. Studia ingegneria aero- poi adv. 1 Logo, despois. Poi ti farò sapere cosa abbia- nautica al Politecnico. Estudia enxeñería aeronáuti- mo deciso. Logo fareiche saber o que decidimos. 2 ca na Universidade Politécnica. OBS.: m. pl. politec- Ademais. Sono stanca di aiutarlo e poi non se lo nici, f. pl. politecniche. merita. Estou cansa de axudarlle e ademais non o politico -a I adx. Político -a. Erano presenti tutti i merece. 3 Entón. Non è poi così male il tuo collega. grandi personaggi politici. Estaban presentes tódo- Entón non é tan malo o teu compañeiro. # d’ora in los grandes personaxes políticos. II s. 1 Político -a. poi: de agora en adiante; il senno di poi: co tempo Il linguaggio dei politici è un’arte. A linguaxe dos e a experiencia decatámonos do que poderiamos ter políticos é unha arte. 2 (f.) Política (tamén fig.). È feito no pasado; prima o poi: antes ou despois. entrata in politica molto giovane. Entrou en política politecnico 414

moi nova. Evita qualsiasi discussione: è la sua poli- núcleo (lugar de atracción). Milano è un importan- tica. Evita calquera discusión: é a súa política. # te polo industriale. Milán é un importante centro politica estera / interna: política exterior / interna; industrial. # poli magnetici: polos magnéticos. scienze politiche: ciencias políticas. OBS.: pl. poli- polpa s.f. Polpa. È meglio eliminare la buccia dei tiche. pomodori e usare soltanto la polpa. É mellor elimi- polizia s.f. Policía (corpo). Mi hanno rubato il porta- na-la pel dos tomates e empregar soamente a polpa. foglio e vado a fare la denuncia alla polizia. polpaccio s.m. Barriga da perna. La bicicletta fa Roubáronme a carteira e vou face-la denuncia na indurire i muscoli del polpaccio. A bicicleta endure- policía. # agente di polizia: axente de policía; poli- ce os músculos da barriga da perna. zia giudiziaria / stradale / tributaria: policía xudi- cial / de tráfico / tributaria. ♦ Para referise ó ‘poli- polpetta s.f. Albóndega. Mi serve un chilo di carne cía (axente)’ en italiano emprégase o termo tritata per fare delle polpette. Necesito un quilo de poliziotto. carne picada para facer unhas albóndegas. poliziesco -a adx. Policial. I romanzi polizieschi sono polso s.m. (Anat., Med.) Pulso. L’orologio di solito si la mia passione. As novelas policiais son a miña porta al polso sinistro. O reloxo normalmente léva- paixón. OBS.: m. pl. polizieschi, f. pl. poliziesche. se no pulso esquerdo. Il tuo polso è irregolare per- ché sei nervoso. O teu pulso é irregular porque estás poliziotto -a s. Policía (axente). Nella sparatoria un nervioso. # essere privo di polso: ser débil; perso- poliziotto è rimasto ferito. No tiroteo un policía que- na di polso: persoa decidida e forte; polso di ferro: dou ferido. # cane poliziotto: can policía. pulso de ferro; sentire o prendere il polso: escoitar pollaio s.m. Galiñeiro, poleiro, capoeiro. È andato nel ou toma-lo pulso. OBS.: para o puño da camisa pollaio a prendere le uova. Foi ó galiñeiro colle-los úsase normalmente o termo polsino. ovos. poltrona s.f. 1 Cadeira de brazos. Dopo pranzo leg- pollice s.m. 1 Polgar. Il pollice è il dito più grosso geva il giornale seduto in poltrona. Despois do xan- della mano. O polgar é o dedo máis gordo da man. tar lía o xornal sentado na cadeira de brazos. 2 2 Polgada. Il televisore ha uno schermo di 20 polli- Butaca. Le poltrone del teatro sono numerate. As ci. O televisor ten unha pantalla de 20 polgadas. # butacas do teatro están numeradas. avere il pollice verde: dárselle (a alguén) ben as polvere s.f. 1 Po, voaxa. Il vento sollevava molta pol- plantas; girare i pollici: perde-lo tempo. vere. O vento levantaba moito po. 2 Po. Non mi polline s.m. Pole. Soffre di allergia da polline. Padece piace usare il latte in polvere. Non me gusta usa-lo alerxia ó pole. leite en po. # far mangiare la polvere a qualcuno: pollo s.m. Polo. I polli ruspanti sono più cari di quelli vencer a alguén nunha competición; gettare la pol- d’allevamento. Os polos da casa son máis caros cós vere negli occhi a qualcuno: enganar a alguén; de granxa. # andare a letto con i polli: ir para a mordere la polvere: perder; polvere da sparo: pól- cama coas galiñas; essere un pollo: ser un inxenuo; vora. far ridere i polli: face-lo ridículo; petto di pollo: polveroso -a adx. Poeirento -a. Abbiamo percorso a peituga de polo; pollo allo spiedo: polo ó espeto; piedi strade polverose. Percorremos a pé estradas trovare il proprio pollo: atopa-la súa víctima; poeirentas. conoscere i propri polli: saber con quen se anda. pomata s.f. Pomada. Le sto facendo un massaggio polmone s.m. 1 Pulmón. Il fumo danneggia i polmo- con una pomata per il torcicollo. Estoulle dando ni. O fume prexudica os pulmóns. 2 (fig.) Zona unha masaxe cunha pomada para o cabalo. verde nas cidades que purifica o ambiente. 3 (fig.) pomeridiano -a adx. Vespertino -a. Non può rinun- Elemento propulsor. L’industria è il polmone della ciare al suo sonnellino pomeridiano. Non pode nostra economia. A industria é o elemento propulsor renunciar á súa cabezadiña vespertina. da nosa economía. pomeriggio s.m. Tarde (parte do día). Lavora fino polmonite s.f. Pulmonía, pneumonía. È stato esposto a un freddo intenso e si è preso una polmonite. alle due e ha tutto il pomeriggio libero. Traballa ata Estivo exposto a un frío intenso e colleu unha pul- as dúas e ten toda a tarde libre. OBS.: esta parte do monía. día vai do mediodía ata aprox. as 6 da tarde. polo s.m. Polo. Si chiamano poli gli estremi del dia- pomodoro s.m. Tomate. Ha ordinato degli spaghetti metro di una sfera. Chámanse polos os extremos do con pomodoro e basilico. Pediu spaghetti con toma- diámetro dunha esfera. Nel 1908 Cook arriva al te e alfabaca. # rosso come un pomodoro: colora- Polo Nord. No 1908 Cook chega ó Polo Norte. In do coma un tomate. Inghilterra è diffuso il gioco del polo. En Inglaterra pompa s.f. 1 (Mec.) Bomba. Non hanno acqua está moi estendido o xogo do polo. 2 (fig.) Centro, corrente e devono andare in cortile ad attingerla con 415 porco

la pompa. Non teñen auga corrente e teñen que ir ó popolazione s.f. Poboación. La popolazione delle patio sacala coa bomba. 2 Pompa, fasto, ostenta- campagne sta diminuendo. A poboación do campo ción. Il presidente è stato ricevuto con gran pompa. está diminuíndo. O presidente foi recibido con gran pompa. # pompa popolo s.m. Pobo. Il popolo italiano sarà chiamato a della benzina: bomba da gasolina; pompa della votare in giugno. O pobo italiano será chamado a bicicletta: bomba pneumática; pompe funebri: pompas fúnebres. votar en xuño. Anna Magnani interpreta la parte di una donna del popolo. Anna Magnani interpreta o pompelmo s.m. Pomelo. Prende una spremuta di papel dunha muller do pobo. # a furor di popolo: pompelmo tutte le mattine. Toma un zume de pome- por vontade do pobo. lo tódalas mañás. poppa s.f. 1 Popa. Dalla poppa della nave vedevano pompiere s. Bombeiro -a. I pompieri hanno lavorato la terra. Dende a popa da nave vían a terra. 2 (fam.) tutto il giorno per spegnere il fuoco. Os bombeiros Teta, peito. La mamma dava la poppa al bebè. A nai traballaron todo o día para apaga-lo lume. dáballe a teta ó bebé. ponente s.m. (sing.) Poñente, occidente, oeste. poppare v. tr. [aux. avere] Mamar. Il bebè poppava il Vedrai dei bei tramonti perché la stanza è a ponente. latte materno. O bebé mamaba o leite materno. Il Verás fermosas postas de sol porque o cuarto está ó vitellino ha smesso di poppare e si è allontanato poñente. dalla madre. O becerriño parou de mamar e afas- ponte s.m. Ponte (tamén fig.). Un antico ponte roma- touse da nai. no collega le due sponde del fiume. Unha antiga porcellana s.f. Porcelana. Le abbiamo regalato un ponte romana une as dúas beiras do río. Tutto l’e- quipaggio della nave era sul ponte. Toda a tripula- servizio da tè di porcellana. Regalámoslle un xogo ción da nave estaba na ponte. Le ha estratto un de té de porcelana. molare e dovrà fare un ponte. Extraeulle un molar e porcheria s.f. 1 Porcallada, lixo, sucidade. Non but- deberá facerlle unha ponte. Trascorreremo il ponte tare questa porcheria per terra. Non botes esta por- del 1º Maggio in montagna con amici. Pasarémo-la callada polo chan. 2 (fig.) Porcallada. Non dovresti ponte do 1º de maio na montaña cuns amigos. # fare mangiare quelle porcherie. Non deberías comer ponti d’oro a qualcuno: facilitarlle a alguén algo; esas porcalladas. I compagni gli hanno fatto una gettare un ponte: construír unha ponte; le acque vera porcheria. Os compañeiros fixéronlle unha ver- chete rovinano i ponti: coidado coa xente aparen- dadeira porcallada. temente mansa; ne è passata di acqua sotto i ponti: pasou moito tempo; ponte aereo: ponte porcile s.m. Cortello (tamén fig.). Dietro alla cascina aéreo; ponte levatoio: ponte levadizo; rompere / c’è un porcile con una decina di maiali. Detrás do tagliare i ponti con qualcuno: romper / corta-las casal hai un cortello cunha decena de porcos. Non relacións con alguén. so come possa vivere così, la sua casa è un porcile. Non sei como pode vivir así, a súa casa é un corte- pontile s.m. Embarcadoiro. Al pontile erano ormeg- llo. giate molte barche a vela. No embarcadoiro estaban amarrados moitos barcos de vela. porcino -a adx. Porcino -a. Qui vendono carne bovi- na e porcina. Aquí venden carne bovina e porcina. # popolano -a I s.m. Pobo (vulgo). Quando si richiese- funghi porcini: boletos; occhio porcino: ollo ro nuove imposte, i popolani insorsero. Cando vol- pequeno e redondo. veron pedir novos impostos, o pobo sublevouse. II adx. Popular (do pobo). Sta raccogliendo le espres- porco -a s. Porco -a, cocho -a, marrán -á. Una volta sioni popolane. Está recollendo as expresións popu- si faceva festa quando si macellava il porco. Noutros lares. tempos facíase festa cando se mataba o porco. # popolare I adx. Popular. Ogni estate si celebra il fe- brutto porco: noxento (referido a persoa); essere stival della musica popolare. Cada verán celébrase grasso come un porco: estar gordo coma un porco; o festival da música popular. In Italia il calcio è lo essere un porco: ser un porco (referido a persoa); sport più popolare. En Italia o fútbol é o deporte mangiare come un porco: comer coma un porco; máis popular. II v. tr. [aux. avere] Poboar. Le specie piede di porco: pata de cabra; porco cane / porca che popolano il parco sono protette. As especies que l’oca / porca miseria!: ¡merda!; porco selvatico: poboan o parque están protexidas. III v. intr. pron. porco bravo. OBS.: úsase a miúdo en función adxec- [aux. essere] Encherse (de xente). Ogni domenica la tiva para acompañar a imprecacións, blasfemias e chiesa si popola di fedeli. Cada domingo a igrexa expresións eufemísticas: porco diavolo!, porco énchese de fieis. # case popolari: casas populares; mondo!; m. pl. porci, f. pl. porche. ♦ Para referirse consenso popolare: consenso popular. OBS.: io a ‘porco, sucio’ en italiano pódense emprega-los popolo; v. irreg. V. táboa 1. termos sporco, sozzo. porcospino 416 porcospino s.m. Porco espiño. I porcospini hanno una porta aperta: esforzarse en demostra-lo que lunghi aculei per difendersi dalle aggressioni. Os está clarísimo. porcos espiños teñen longas pugas para defendéren- portabagagli s.m. inv. 1 Portavultos. Non ho potuto se das agresións. mettere la valigia nel portabagagli dello scomparti- porgere v. tr. [aux. avere] Ofrecer (tender). Mi porse mento. Non puiden mete-la maleta no portavultos la mano. Ofreceume a man. # porgo distinti saluti: do compartimento. 2 Maleteiro. La mia auto ha un envío saúdos cordiais. OBS.: v. irreg. V. táboa 11. portabagagli molto piccolo. O meu coche ten un poro s.m. Poro. La pelle respira attraverso i pori. A maleteiro moi pequeno. pel respira a través dos poros. # sprizzare salute / portacenere s.m. Cinseiro, cinceiro. Nel portacenere felicità da tutti i pori: rebosar saúde / felicidade. ha lasciato almeno dieci mozziconi. No cinseiro poroso -a adx. Poroso -a. La pietra pomice è porosa. deixou polo menos dez cabichas. A pedra pómez é porosa. portachiavi s.m. inv. Chaveiro. Le hanno regalato un porpora I s.f. Púrpura. Occorrevano migliaia di portafoglio e un portachiavi. Regaláronlle unha car- molluschi per tingere una tunica di porpora. teira e un chaveiro. Necesitábanse milleiros de moluscos para tinguir portafoglio s.m. Carteira (billeteira). Quando ha tira- unha túnica de púrpura. II adx. Púrpura. I divani e to fuori il portafoglio per pagare si è accorto che era le tende della sala sono di tessuto porpora. Os sofás vuoto. Cando sacou a carteira para pagar decatou- e as cortinas da sala son de tea púrpura. # porpora se que estaba baleira. cardinalizia: hábito de cardeal. portafortuna I adx. inv. Que trae sorte. La zingara porre I v. tr. [aux. avere] 1 Poñer, pousar. Le pose vende pietre e ciondoli portafortuna. A cíngara affettuosamente una mano sulla spalla. Púxolle vende pedras e colgantes que traen sorte. II s.m. inv. afectuosamente unha man no ombro. 2 (fig.) Amuleto, talismán. È talmente superstizioso da non Supoñer, imaxinar, figurarse. Poniamo che abbia uscire da casa senza il suo portafortuna. É tan ragione. Supoñamos que teña razón. II v. refl. [aux. supersticioso que non sae da casa sen o seu amule- essere] Poñerse. Si posero a sedere attorno al fuoco. to. Puxéronse sentados arredor do lume. # porre freno: frear; porre in atto: poñer en práctica; portamento s.m. Porte (dunha persoa). Camminava porre limite: limitar; porre lo sguardo su qualco- con un portamento altero. Camiñaba cun porte alti- sa: fixa-los ollos en algo; porre mente: pensar; vo. porre una domanda: facer unha solicitude. OBS.: v. portaombrelli s.m. inv. Paraugueiro. Vicino alla irreg. V. táboa 17. porta c’è un portaombrelli di ottone. Preto da porta porro s.m. 1 Porro. Il sapore dei porri ricorda un po’ hai un paraugueiro de latón. quello della cipolla. O sabor dos porros lembra un portare v. tr. [aux. avere] 1 Levar, transportar, portar. pouco o da cebola. 2 Verruga, espulla. Il medico le Aiutami a portare la valigia. Axúdame a leva-la ha tolto un porro che aveva sulla mano. O médico maleta. 2 Traer. Mi porti il conto, per favore. quitoulle unha verruga que tiña na man. Tráiame a conta, por favor. La bassa pressione por- porta s.f. 1 Porta. Suonano alla porta: puoi aprire tu? terà pioggia. A baixa presión traerá choiva. 3 Levar. Chaman á porta: ¿podes abrir ti? 2 Porta, acceso, Portatevi l’ombrello, non si sa mai. Levade o parau- entrada (tamén fig.). Un master in un’università gas, nunca se sabe. 4 Levar, conducir, portar. prestigiosa apre molte porte. Un master nunha uni- Questa scala porta in soffitta. Esta escaleira leva á versidade prestixiosa abre moitas portas. L’esercito bufarda. 5 Levar a, inducir. Non so cosa l’abbia nemico era ormai alle porte della città. O exército portato a quella decisione. Non sei o que o levou a inimigo estaba xa ás portas da cidade. 3 (Dep.) aquela decisión. 6 Levar, ter. Ha sempre portato i Porta, portería. Il pallone è finito in porta. O balón capelli lunghi. Levou sempre o pelo longo. 7 acabou na porta. # a porte chiuse: a portas pecha- Gardar. Non si è comportato bene ma non gli porto das; abitare porta a porta: vivir porta con porta; rancore. Non se comportou ben pero non lle gardo battere a tutte le porte: bater a tódalas portas; rancor. # portare aiuto: levar axuda; portare a chiudere / sbattere la porta in faccia a qualcuno: spasso: levar de paseo; portare bene gli anni: dar coa porta nos fociños a alguén; essere alle levar ben a idade; portare l’acqua al proprio porte: estar ás portas; indicare a qualcuno la mulino: varrer para dentro; portare pazienza: ter porta: invitar a alguén a marchar; mettere alla paciencia; portare qualcuno in trionfo: levar a porta: botar a alguén; porta a vetri / blindata / alguén ó triunfo; portare rispetto: gardar respecto; girevole / scorrevole: porta de cristal / blindada / portare un esempio: poñer un exemplo; portare xiratoria / de corredeira; porta d’ingreso: porta de vasi a Samo: facer algo inútil; portar via: levar; entrada; prendere la porta: marchar; sfondare qual buon vento ti porta?: ¿que fas ti por aquí?; 417 positivo

tutte le strade portano a Roma: tódolos camiños portoghese I adx. Portugués -esa. La costa porto- levan a Roma. ♦ Para referirse a ‘portarse’ en ita- ghese dell’Algarve è molto turistica. A costa portu- liano emprégase o termo comportarsi. guesa do Algarve é moi turística. II s. 1 Portugués -esa (persoa). I portoghesi sono stati grandissimi portasigarette s.m. inv. Tabaqueira. Prese dalla tasca navigatori. Os portugueses foron grandísimos nave- un portasigarette piatto. Colleu do peto unha taba- gantes. 2 (m. sing.) Portugués (lingua). Più di 180 queira plana. milioni di persone parlano oggi il portoghese. Máis portata s.f. 1 Prato (do menú). Il banchetto di nozze de 180 millóns de persoas falan hoxe o portugués. # prevedeva dodici portate. O banquete de vodas pre- fare il portoghese: entrar sen paga-la entrada. vía doce pratos. 2 Alcance (capacidade). Il viaggio portone s.m. Portal. Al portone non c’è citofono né è carissimo, certo non alla portata di tutti. A viaxe é campanello, quindi dovrete bussare forte. No portal carísima, certamente non ó alcance de todos. # a non hai interfono nin timbre, polo tanto deberedes portata di mano: ó alcance da man. petar forte. portatile adx. Portátil. I nuovi computer portatili porzione s.f. Porción. Ho preso solo un caffè e una hanno il formato di un libro. Os novos ordenadores porzione di dolce. Tomei só un café e unha porción portátiles teñen o formato dun libro. de pastel. portatore -trice s. Portador -ora. Il gruppo con una posa s.f. 1 Pose (postura). Sarebbe più simpatico guida e tre portatori ha iniziato l’ascensione del senza quelle pose da intellettuale. Sería máis simpá- Kilimangiaro. O grupo cun guía e tres portadores tico sen aquelas poses de intelectual. 2 (Fot.) iniciou a ascensión do Kilimandjaro. Gli esami del Exposición. Non c’è molta luce e avrò bisogno di sangue hanno rivelato che è portatore del virus. As una posa lunga. Non hai moita luz e necesitarei análises do sangue revelaron que é portador do unha exposición longa. # mettersi in posa: poñerse virus. # pagabile al portatore: cheque ó portador; en pose; teatro di posa: estudio de cine. portatore di handicap: minusválido. posare I v. tr. [aux. avere] Pousar. Posò a terra le portavoce s. inv. Voceiro -a, portavoz. Il portavoce borse della spesa. Pousou no chan as bolsas da com- del governo offrirà una conferenza stampa. O vocei- pra. II v. intr. [aux. avere] Posar. Ha posato per i ro do goberno vai ofrecer unha rolda de prensa. migliori fotografi. Posou para os mellores fotógra- porticato s.m. Pórtico. Il porticato chiude i quattro fos. III v. intr. pron. [aux. essere] Pousarse (ate- lati del chiostro. O pórtico pecha os catro lados do rrar). Il merlo si è posato sul ramo. O merlo pou- claustro. souse na póla. portico s.m. 1 Pórtico. Il portico della cattedrale ha posata s.f. Cuberto (garfo, coitelo e culler). Ci sono i delle magnifiche sculture in pietra. O pórtico da piatti e i bicchieri ma mancano le posate. Están os ♦ catedral ten unhas magníficas esculturas de pedra. pratos e os vasos pero faltan os cubertos. Para 2 (pl.) Soportais. Pioveva molto e siamo tornati a referirse á ‘pousada’ en italiano emprégase o termo casa passando sotto i portici. Chovía moito e regre- locanda. samos á casa pasando por debaixo dos soportais. positivo -a adx. 1 Positivo -a. Il bilancio della ditta è portiere -a s. Porteiro -a. Il nostro portiere riceve la stato positivo. O balance da empresa foi positivo. 2 posta degli inquilini e la smista. O noso porteiro Positivo -a, afirmativo -a. Come risposta positiva recibe o correo dos inquilinos e clasifícao. Nessun disse un semplice sì. Como resposta positiva dixo portiere avrebbe saputo parare quel calcio di rigore. un simple si. Ningún porteiro sabería parar aquel penalti. posizione s.f. 1 Posición, localización, situación. La portinaio -a s. Porteiro -a. La nostra portinaia si casa ha una posizione magnifica. A casa ten unha occupa anche della pulizia delle scale. A nosa por- posición magnífica. 2 Posición, posto. Gli atleti sono già in posizione di partenza. Os atletas están teira ocúpase tamén da limpeza das escaleiras. ♦ xa en posición de saída. 3 Situación (circunstan- Para referirse ó ‘porteiro (deportivo)’ en italiano cia). Mi hanno messo in una posizione imbarazzan- emprégase o termo portiere. te. Puxéronme nunha situación embarazosa. 4 portineria s.f. Portería (da casa). Non eri a casa e Posición (profesional ou económica). È colta e ha allora ti ho lasciato il pacco in portineria. Non esta- una buona posizione. É culta e ten unha boa posi- bas na casa e entón deixeiche o paquete na portería. ción. # farsi una posizione: adquirir unha boa porto s.m. Porto. Dal porto di Genova ci imbarchere- posición social; luci di posizione: luces de posición mo per la Sardegna. No porto de Xénova embarca- (do coche); prendere posizione: tomar posición. remos para Sardeña. # essere / giungere in porto posporre v. tr. [aux. avere] Pospoñer, adiar, poster- (fig.): chegar a porto, conseguir algo. gar. Il professore ha accettato di posporre l’esame di posizione 418

qualche giorno. O profesor aceptou pospoñe-lo vaglia postale: xiro (postal). ♦ Para referirse á ‘tar- exame por algúns días. OBS.: v. irreg. V. táboa 17. xeta postal’ en italiano emprégase o termo cartoli- possedere v. tr. [aux. avere] 1 Posuír, ter. Possiede na. alcuni terreni e una cascina. Posúe algúns terreos e posteggiare v. tr. e intr. [aux. avere] Aparcar, estacio- un casal. 2 Posuír, dominar. Credettero che l’aves- nar. Non ricorda dove ha posteggiato l’auto. Non se posseduto un demonio e chiamarono un esorcista. lembra onde aparcou o coche. OBS.: v. irreg. V. táboa Creron que o posuíra un demo e chamaron un exor- 4. cista. 3 Posuír (fisicamente). Diceva di aver posse- duto molte donne. Dicía que posuíra moitas mulle- posteggio s.m. Aparcadoiro, estacionamento. res. OBS.: v. irreg. V. táboa 70. Continuo a girare e non riesco a trovare posteggio. Continúo dando voltas e non consigo atopar apar- possessivo -a adx. Posesivo -a. Ha un fidanzato pos- cadoiro. # posteggio di taxi: parada de taxis. sessivo e geloso. Ten un noivo posesivo e celoso. # aggettivo / pronome possessivo: adxectivo / prono- posteri s.m. pl. Xeracións futuras. Lasciò ai posteri me posesivo. la sua grande opera. Deixoulles ás xeracións futuras a súa grande obra. possesso s.m. Posesión (feito). Hanno dichiarato di essere in possesso di importanti informazioni. posteriore adx. Posterior. Sul sedile posteriore Declararon estar en posesión de importantes infor- dell’auto c’erano delle borse. No asento posterior macións. # entrare / venire in possesso: chegar a do auto había unhas bolsas. Questo fatto è stato posuír. ♦ Para referirse ó ‘poseso, endemoñado’ en posteriore alla festa. Este feito foi posterior á festa. italiano emprégase o termo indemoniato. posteriorità s.f. inv. Posterioridade. Non si accette- possibile I adx. Posible, probable. Tra le possibili ranno reclami inviati con posteriorità rispetto alla alternative hanno optato per la più semplice. Entre data limite. Non se aceptarán reclamacións envia- as posibles alternativas optaron pola máis sinxela. das con posterioridade respecto da data límite. II s.m. sing. Posible. Farò il possibile per aiutarti. posticcio -a adx. Postizo -a. Si era messo un paio di Farei o posible para axudarche. baffi posticci per travestirsi da Zorro. Puxera un par possibilità s.f. inv. 1 Posibilidade. Abbiamo esamina- de bigotes postizos para disfrazarse do Zorro. OBS.: to tutte le possibilità prima di decidere. Examinamos m. pl. posticci, f. pl. posticce. tódalas posibilidades antes de decidir. Il mercato del lavoro offre buone possibilità agli ingenieri. O postino -a s. Carteiro -a. Il postino ha lasciato una mercado de traballo ofrécelles boas posibilidades lettera e un paio di cartoline nella buca delle lettere. ós enxeñeiros. 2 Posibilidade, oportunidade, oca- O carteiro deixou unha carta e un par de postais na sión. Forse avrò la possibilità di aiutarti. Quizá teña caixa do correo. a posibilidade de axudarche. 3 (pl.) Medios, recur- posto s.m. 1 Sitio, lugar. Rimettete ogni cosa al suo sos. I suoi non hanno molte possibilità. Os seus pais posto. Poñede cada cousa no seu sitio. Abbiamo non teñen moitos medios. visitato posti molto belli. Visitamos sitios moi fer- posta s.f. 1 Correo. Oggi ho ricevuto molta posta, ma mosos. 2 Local (destinado a unha actividade). non la lettera che aspettavo. Hoxe recibín moito Conosco un posto dove fanno un bollito magnifico. correo, pero non a carta que esperaba. 2 Aposta (no Coñezo un local onde fan un cocido magnífico. 3 xogo). Aveva un poker e ha aumentato la posta sicu- Asento (praza). Sedetevi più in là, questi posti sono ro di vincere la mano. Tiña un póker e aumentou a riservati. Sentade máis aló, estes asentos están aposta seguro de gaña-la man. # a bella posta: á reservados. 4 Praza, asento. Ha un’auto a quattro mantenta; fare la posta a qualcuno: estar penden- posti. Ten un coche con catro prazas. 5 Posto, cargo. te de alguén; fermo posta: lista de correos; met- Il padre gli ha trovato un posto nella sua azienda. O tersi alla posta: apostarse (o cazador); Ministero pai atopoulle un posto na súa empresa. # al posto delle Poste e delle Telecomunicazioni: Ministerio di: no canto de; avere la coscienza a posto: ter a de Correos e Telecomunicacións; posta aerea: conciencia tranquila; avere la testa a posto: te-la correo aéreo; posta dei lettori: cartas ó director; cabeza no seu sitio; essere a posto: estar en orde; posta elettronica: correo electrónico; posta ordi- essere / trovarsi sul posto: estar / atoparse no sitio; naria / rapida: correo ordinario / urxente; Ufficio fare posto: facer sitio; sentirsi fuori posto: sentir- delle Poste: Oficina de Correos. se fóra de lugar; posto di blocco: posto de control; postale adx. Postal. I rapinatori hanno assaltato un posto letto: cama; posto macchina: praza para furgone postale. Os ladróns asaltaron un furgón aparcar; una persona a posto: unha persoa hones- postal. # casella postale: apartado de correos; ta, competente. ♦ Para referirse ó ‘posto, posición’ pacco postale: paquete postal; servizio postale: en italiano emprégase o termo posizione, para servicio postal; ufficio postale: oficina de correos; ‘posto, metido’ messo. 419 pranzare postumo -a I adx. Póstumo -a. Nel 1952 uscì postu- povero -a I adx. 1 Pobre, necesitado -a. Era di fami- mo il diario di Cesare Pavese. En 1952 saíu póstu- glia povera e ha studiato grazie alle borse di studio. mo o diario de Cesare Pavese. II s.m. (fam.) Efecto, Era de familia pobre e estudiou gracias ás bolsas de consecuencia. Non ha ancora smaltito i postumi estudios. 2 Pobre (desgraciado ou escaso). Quel della sbronza. Non lle pasaron aínda os efectos da povero ragazzo è stato davvero sfortunato. Aquel borracheira. pobre rapaz foi realmente desafortunado. Deve fare potabile adx. Potable. Dovettero camminare un’ora una dieta povera di grassi. Debe facer unha dieta per raggiungere un pozzo di acqua potabile. Tiveron pobre en graxas. Il romanzo è noioso e povero di que camiñar unha hora para chegar a un pozo de contenuti. A novela é aburrida e pobre en contidos. auga potable. II s. Pobre, mendigo -a. Qui i poveri possono avere tutto l’anno un pasto caldo. Aquí os pobres poden potare v. tr. [aux. avere] Podar. Le viti vanno potate ter todo o ano unha comida quente. # essere povero una volta all’anno. As videiras débense podar unha in canna: ser pobre de nacemento; in parole pove- vez ó ano. re: en poucas palabras; mensa dei poveri: comedor potatura s.f. Poda (derrama). Il giardiniere si occupa para pobres; ospizio dei poveri: hospicio para della potatura delle piante. O xardineiro ocúpase da pobres; povero diavolo!: ¡pobre diaño!; povero poda das plantas. ingenuo!: ¡pobre inocente! potente I adx. Poderoso -a, potente. L’inverno scon- povertà s.f. inv. Pobreza (tamén fig.). La povertà fisse il potente esercito napoleonico. O inverno estrema li costringeva a chiedere l’elemosina. A derrotou o poderoso exército napoleónico. II s.m. pobreza extrema obrigábaos a pedir esmola. Il pro- Poderoso, potente. I potenti della finanza si riuni- fessore era colpito dalla povertà di linguaggio dei ranno nei prossimi giorni. Os poderosos das finan- suoi allievi. O profesor estaba sorprendido pola zas vanse reunir nos próximos días. pobreza de linguaxe dos seus alumnos. # lo spettro potenza s.f. 1 Potencia, poder. Questo motore non ha della povertà: a pantasma da pobreza; voto di molta potenza. Este motor non ten moita potencia. 2 povertà: voto de pobreza. (Mat.) Potencia. Quattro elevato alla seconda poten- pozza s.f. Poza, charco. I cavalli si abbeveravano ad za fa sedici. Catro elevado á segunda potencia dá una pozza d’acqua. Os cabalos abeberaban nunha dezaseis. # all’ennesima potenza: á enésima poten- poza de auga. Giaceva in una pozza di sangue. cia; in potenza: en potencia; le grandi potenze: as Xacía nunha poza de sangue. grandes potencias. pozzanghera s.f. Charco, poza. Dopo la pioggia i potenziare v. tr. [aux. avere] 1 Potenciar. Fanno eser- bambini corrono a sguazzare nelle pozzanghere. cizi specifici per potenziare i muscoli. Fan exerci- Despois da choiva os nenos corren a chapuzar nos cios específicos para potencia-los músculos. 2 charcos. Potenciar, incrementar, fomentar. L’Università pozzo s.m. Pozo. Il secchio risaliva dal pozzo colmo potenzia i rapporti con l’estero. A Universidade di acqua freschissima. O caldeiro subía do pozo potencia as relacións co estranxeiro. OBS.: v. irreg. cheo de auga fresquísima. # pozzo di scienza: pozo V. táboa 7. de ciencia; pozzo nero: pozo negro; pozzo petroli- potere I v. intr. [aux. avere / essere] Poder. Posso fero: pozo de petróleo. entrare? ¿Podo pasar? Potrebbero arrivare da un momento all’altro. Poderían chegar dun momento ó pranzare v. intr. [aux. avere] Xantar. Di solito pran- outro. Mi spiace ma non posso aiutarla. Síntoo pero ziamo all’una. Normalmente xantamos á unha. non lle podo axudar. L’esempio può molto sui bam- pranzo s.m. Xantar. Venerdì a mezzogiorno ho un bini. O exemplo pode moito nos nenos. OBS.: como pranzo d’affari. O venres ó mediodía teño un xantar v. servil adopta o aux. do v. que acompaña, excepto de negocios. # sala da pranzo: comedor. con essere (que leva avere); v. irreg. V. táboa 20. II prateria s.f. Pradería. Dopo la pioggia la prateria rin- s.m. Poder. Non ha il potere di decidere. Non ten o verdisce. Despois da choiva a pradería reverdece. poder de decidir. L’ostaggio è in potere dei terrori- sti. O refén está en poder dos terroristas. Il capo di pratica s.f. 1 Práctica. Le lezioni teoriche saranno stato esercitò il potere con giustizia. O xefe do esta- accompagnate da pratiche di laboratorio. As clases do exercitou o poder con xustiza. # a più non posso: teóricas irán acompañadas de prácticas de labora- ata máis non poder; non poterne più: non aturar torio. Ha molta pratica con i bambini. Ten moita máis (algo); può darsi: pode ser, quizá; pieni pote- práctica cos nenos. 2 Xestión, trámite. Ho la scriva- ri: plenos poderes; potere d’acquisto: poder adqui- nia piena di pratiche da rivedere. Teño o escritorio sitivo; potere decisionale: poder de decisión; pote- cheo de xestións para revisar. # in pratica: practi- re giudiziario / legislativo: poder xudicial / camente; mettere in pratica: poñer en práctica. lexislativo. OBS.: m. pl. pratici, f. pl. pratiche. pranzo 420 praticare v. tr. [aux. avere] 1 Practicar. Abbiamo precipitare I v. intr. [aux. essere] 1 Precipitarse sempre praticato molto sport. Sempre practicamos (caer). Un enorme masso è precipitato dalla mon- moito deporte. 2 Practicar, realizar. La compagnia tagna. Un enorme penedo precipitouse dende a aerea praticherà degli ottimi sconti. A compañía montaña. 2 (fig.) Empeorar (rapidamente). La aérea practicará uns descontos estupendos. OBS.: io situazione politica è precipitata in poche settimane. pratico, tu pratichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. A situación política empeorou en poucas semanas. pratico -a adx. Práctico -a. Abbiamo un problema II v. tr. [aux. avere] (fig.) Precipitar (sumir). La pratico da risolvere. Temos un problema práctico notizia l’ha precipitato nello sconforto. A nova pre- por resolver. Non sono pratica della città. Non estou cipitouno na desconsolación. III v. refl. [aux. esse- práctica na cidade. # all’atto pratico: na práctica; re] Precipitarse, apresurarse. Si è precipitato alla stazione. Precipitouse á estación. OBS.: io precipito; avere senso pratico: ter sentido práctico. OBS.: m. pl. pratici, f. pl. pratiche. v. irreg. V. táboa 1. prato s.m. Prado. Nel prato brucavano alcune pecore. precipitazione s.f. 1 (pl.) Precipitacións (atmosféri- No prado pacían algunhas ovellas. cas). Le precipitazioni sono particolarmente abbon- danti in autunno. As precipitacións son especial- preambolo s.m. Preámbulo (tamén fig.). La questio- mente abundantes en outono. 2 Precipitación, ne centrale è stata introdotta da un lungo preambo- apresuramento. La precipitazione non è consiglia- lo. A cuestión central foi introducida por un longo bile all’ora di decidere. A precipitación non é acon- preámbulo. Taglia i preamboli e vieni al dunque. sellable á hora de decidir. Corta os preámbulos e vai ó conto. precipizio s.m. Precipicio, barranco, barranca. precario -a I adx. Precario -a, inestable. Per anni ha L’auto è riuscita a frenare a pochi metri dal precipi- avuto solo impieghi precari e ora non le sembra vero zio. O coche conseguiu frear a poucos metros do di avere un posto fisso. Durante anos tivo só empre- precipicio. # a precipizio: en pendente (terreo); gos precarios e agora non lle parece verdade ter un correre a precipizio: correr moito. posto fixo. II s. Traballador -ora eventual. L’attività scolastica è stata sospesa per uno sciopero dei pre- precisare v. tr. [aux. avere] Precisar, especificar. Ne cari. A actividade escolar foi suspendida por un abbiamo accennato ma senza precisare i termini della questione. Aludimos a iso pero sen precisa-los paro dos traballadores eventuais. # lavoro preca- ♦ rio: traballo temporal. termos da cuestión. Para referirse a ‘precisar, necesitar’ en italiano emprégase o termo avere precauzione s.f. Precaución. Quando lascia la mac- bisogno. china fuori, per precauzione inserisce sempre l’anti- furto. Cando deixa o coche fóra, por precaución pon precisione s.f. Precisión, exactitude. Montare orolo- sempre o antirroubo. gi richiede molta precisione. Montar reloxos requi- re moita precisión. precedente I adx. Precedente, anterior. Nei giorni precedenti all’esame eravamo nervosi. Nos días pre- preciso -a adx. 1 Preciso -a, exacto -a. Era passato cedentes ó exame estabamos nerviosos. II s.m. del tempo e non aveva un ricordo preciso dei fatti. Precedente, antecedente. Con la tua decisione hai Pasara tempo e non tiña un recordo preciso dos fei- creato un mal precedente. Coa túa decisión crea- tos. 2 Exacto -a, xusto -a. Ti aspetto alle otto preci- ches un mal precedente. # precedenti familiari: se. Espérote ás oito exactas. 3 Exacto -a, igual. Le antecedentes familiares; precedenti penali: antece- due gemelle erano precise. As dúas xemelgas eran dentes penais; senza precedenti: sen precedentes. exactas. # è mio preciso dovere: é o meu deber. precedenza s.f. Prioridade, preferencia. Questo lavo- precoce adx. 1 Precoz. È una bambina di intelligenza ro deve avere la precedenza su ogni altro. Este tra- precoce. É unha nena de intelixencia precoz. 2 ballo debe ter prioridade sobre outro calquera. Chi Precoz, prematuro -a. La primavera è stata precoce. arriva da destra ha la precedenza. O que vén pola A primavera foi precoz. dereita ten prioridade. # dare la precedenza: cede- precursore s.m. Precursor. Petrarca è un precursore lo paso; in precedenza: con anterioridade. dell’Umanesimo. Petrarca é un precursor do precedere v. tr. [aux. avere] Preceder, anteceder. Humanismo. Durante la visita al museo la guida ci precedeva. preda s.f. Presa, prea. I cacciatori tornavano a casa Durante a visita ó museo o guía precedíanos. con le loro prede. Os cazadores volvían á casa coas precetto s.m. Precepto. Rispetta meticolosamente i súas presas. # animale da preda: animal de presa; precetti religiosi. Respecta meticulosamente os pre- essere in preda a qualcosa: ser presa de algo. ceptos relixiosos. # festa di precetto: festa do pre- predecessore s.m. Predecesor, antecesor. cepto. L’imperatore romano Claudio fu predecessore di 421 preghiera

Nerone. O emperador romano Claudio foi predece- predominio s.m. Predominio. I risultati delle elezio- sor de Nerón. ni sanciscono il predominio del partito di centro. Os predestinare v. tr. [aux. avere] Predestinar. Quel resultados das eleccións ratifican o predominio do bambino era predestinato alle più grandi azioni. partido de centro. Aquel neno estaba predestinado ás máis grandes prefazione s.f. Prefacio. Il saggio uscirà in marzo con accións. OBS.: io predestino. la prefazione di un famoso storico. O ensaio sairá predica s.f. Prédica, sermón (tamén fig.). Il prete sta en marzo co prefacio dun famoso historiador. per concludere la predica domenicale. O cura está preferenza s.f. Preferencia, predilección. Hai qual- concluíndo a prédica dominical. Risparmiami le tue che preferenza o lasci decidere me? ¿Tes algunha prediche. Afórrame as túas prédicas. # da che pul- preferencia ou déixasme decidir a min? # di prefe- pito viene la predica!: é a persoa menos indicada renza: preferentemente; fare delle preferenze: ter para falar. OBS.: pl. prediche. preferencias. predicare I v. intr. [aux. avere] 1 Predicar. Gesù pre- preferibile adx. Preferible. È preferibile non fare uso dicava davanti a una folla immensa. Xesús predica- di medicinali se non è davvero necessario. É prefe- ba diante dunha multitude inmensa. (ext.). È bravo a rible non facer uso dos medicamentos se non é real- predicare ma lui non fa nulla. É bo predicando pero mente necesario. el non fai nada. II v. tr. [aux. avere] (ext.) Predicar. Predicano la pace e la fratellanza. Predican a paz e preferire v. tr. [aux. avere] Preferir. Preferiscono maila irmandade. # predica bene ma razzola prendere le ferie fuori stagione per non trovare affol- male: non predica co exemplo; predicare al vento: lamento. Prefiren colle-las vacacións fóra de tem- pada para non atopar unha aglomeración de xente. predicar ó aire. OBS.: io predico, tu predichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. OBS.: io preferisco, tu preferisci. prediletto -a adx. Predilecto -a. Ha regalato tutti i prefisso s.m. Prefixo. La maggior parte dei prefissi è suoi libri, tranne quelli dei suoi autori prediletti. di origine latina o greca. A meirande parte dos pre- Regalou tódolos seus libros, agás os dos seus auto- fixos é de orixe latina ou grega. Il prefisso di Roma res predilectos. è 06. O prefixo de Roma é 06. predilezione s.f. Predilección, preferencia. Il padre pregare v. tr. [aux. avere] 1 Pregar, rogar. I fedeli pre- aveva una chiara predilezione per il figlio maggiore. gavano in silenzio. Os fieis rezaban en silencio. 2 O pai sentía unha clara predilección polo fillo Pedir por favor. Stai attento, ti prego. Estate atento, maior. pídocho por favor. 3 Rogar, pedir. La pregò di non arrivare tardi. Rogoulle que non chegase tarde. # predire v. tr. [aux. avere] Predicir, augurar, presa- farsi pregare: facerse de rogar; ti / la prego!: ¡por xiar. Cassandra prediceva il futuro, ma non era cre- favor! OBS.: io prego, tu preghi; v. irreg. V. táboa 6. duta. Casandra predicía o futuro, pero non a crían. ♦ Para referirse a ‘pregar, encartar’ en italiano OBS.: v. irreg. V. táboa 82. emprégase o termo piegare. predisporre I v. tr. [aux. avere] Predispoñer, predis- preghiera s.f. 1 Oración, rezo. Recitavamo le pre- por. Il nonno aveva predisposto che il patrimonio ghiere prima di andare a letto. Diciámo-las oracións andasse al nipote. O avó predispuxera que o patri- antes de ir á cama. 2 Rogo, súplica. Mi diede la let- monio fose para o neto. L’hanno predisposto contro tera con la preghiera di non parlarne con nessuno. di lei. Predispuxérono contra ela. II v. refl. [aux. Deume a carta co rogo de que non falase diso con essere] Prepararse (adoptar unha disposición de ninguén. # con preghiera di risposta: con confir- ánimo). I passeggeri del volo sospeso si predispose- mación da asistencia. ro a una lunga attesa. Os pasaxeiros do voo supri- mido preparáronse para unha longa espera. OBS.: v. pregiato -a adx. Prezado -a (valioso). Il ciliegio dà irreg. V. táboa 17. un legno pregiato. A cerdeira dá unha madeira pre- zada. # pregiato / pregiatissimo signore: estimado predisposizione s.f. 1 Inclinación (predisposición). / moi estimado señor; valuta pregiata: divisa forte. Ha sempre avuto una predisposizione per la musica. Sempre tivo inclinación pola música. 2 Propensión, pregio s.m. Mérito (valía). La sincerità è un grande predisposición. Gli diagnosticarono una predisposi- pregio. A sinceridade é un gran mérito. # avere in zione all’artrite. Diagnosticáronlle unha propensión gran pregio: ter en grande estima. á artrite. pregiudicare v. tr. [aux. avere] Prexudicar, danar. predominare v. intr. [aux. avere] Predominar. Il bel Un’alimentazione sbagliata pregiudica la salute. tempo predominerà nei prossimi giorni. O bo tempo Unha alimentación equivocada prexudica a saúde. predominará nos próximos días. OBS.: io predomi- Non ho nessuna intenzione di pregiudicare i tuoi no; v. irreg. V. táboa 1. interessi. Non teño ningunha intención de prexudi- pregiato 422

ca-los teus intereses. OBS.: io pregiudico, tu genitori per ottenere il loro consenso. Insistíalles ós pregiudichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. pais para obte-lo seu permiso. 2 (fig.) Importar. Mi pregiudizio s.m. Prexuízo (opinión). Ha idee anguste preme molto il suo parere. Impórtame moito o seu e piene di pregiudizi. Ten ideas retrógradas e cheas parecer. # premere sul freno: pisa-lo freo. de prexuízos. premessa s.f. Premisa. Il tuo discorso non regge per- prego interx. 1 (De) nada. -Mi scusi! -Prego. - ché parti da una premessa sbagliata. O teu razoa- ¡Desculpe! -Nada. -Grazie mille! -Prego. -¡Moitas mento non se sostén porque partes dunha premisa gracias! -De nada. 2 Por favor. Prego, si accomodi. equivocada. Por favor, séntese. 3 Como (interrog.). Prego? Non premiare v. tr. [aux. avere] Premiar. Premieranno i ho capito. ¿Como? Non entendín. OBS.: emprégase primi tre concorrenti. Premiarán os tres primeiros en fórmulas de cortesía mesmo para invitar a sentar, concursantes. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. a entrar, a coller algo, etc. ♦ Para referirse ó ‘prego, premio s.m. Premio. Il premio messo in palio è dobra’ en italiano emprégase o termo piega, para un’auto. O premio posto en xogo é un coche. ‘prego (papel)’ foglio doppio. premonizione s.f. Premonición, presentimento, pre- prelevare v. tr. [aux. avere] 1 Sacar, retirar, quitar saxio. Le sue premonizioni si avverarono. As súas (cartos). È andata in banca per prelevare soldi dal premonicións cumpríronse. suo conto. Foi ó banco para sacar cartos da súa conta. 2 Recoller, recadar. L’equipe di geologi ha premunire I v. tr. [aux. avere] Fortificar. Premunì la prelevato campioni di roccia per esaminarli. O equi- città di mura difensive. Fortificou a cidade con po de xeólogos recolleu mostras de rocha para exa- murallas defensivas. II v. refl. [aux. essere] minalas. 3 Coller pola forza (a alguén). Il comman- Previrse. Si sono premuniti contro i furti con un’as- do ha prelevato degli ostaggi e si è barricato nel sicurazione. Previñéronse contra os roubos cun palazzo. O comando colleu pola forza uns reféns e seguro. OBS.: io premunisco, tu premunisci. atrincheirouse no edificio. premura s.f. 1 Présa, apuro. È uscita di corsa dicen- prelievo s.m. Mostra (parte). I prelievi di tessuto do che aveva premura. Saíu correndo dicindo que sono ora all’esame degli esperti. As mostras de teci- tiña présa. 2 Coidado (trato cariñoso). La nipote do están agora baixo o exame dos expertos. # fare trattava la nonna con ogni premura. A neta trataba a un prelievo: retirar (cartos); prelievo di sangue: avoa con tódolos coidados. # avere premura: ter extracción de sangue; prelievo fiscale: retención présa; fare premura a qualcuno: meterlle présas a fiscal. alguén. preliminare I adx. Preliminar, previo -a. Dopo un premuroso -a adx. Solícito -a. Non l’ho mai visto breve discorso preliminare si è aperto il dibattito. così gentile e premuroso. Nunca o vin tan amable e Despois dun breve discurso preliminar abriuse o solícito. debate. II s.m. pl. Preliminares. Saltiamo i prelimi- prendere I v. tr. [aux. avere] 1 Coller. Prese il bambi- nari e passiamo alla questione che ci interessa. no per le spalle e gli parlò. Colleu o neno polos Saltémo-los preliminares e pasemos á cuestión que ombros e faloulle. Prendi l’ombrello. Colle o parau- nos interesa. gas. Prenderò un autobus. Collerei un autobús. Gli prematuro -a I adx. Prematuro -a, anticipado -a. hanno preso tutto. Colléronlle todo. 2 Coller, tomar, L’idea di sposarsi le sembrava prematura. A idea de tirar (nunha dirección). Prenda questa via e giri a casar parecíalle prematura. II s. Prematuro -a sinistra. Colla esta rúa e xire á esquerda. 3 Recibir. (neno). Il prematuro passerà qualche giorno nell’in- La cucina prende luce da un cortile. A cociña recibe cubatrice. O prematuro pasará algúns días na incu- luz dun patio. 4 Cobrar. Prende uno stipendio mini- badora. mo. Cobra un soldo mínimo. 5 Coller, pillar, atra- premeditare v. tr. [aux. avere] Premeditar. Agì d’im- par. Hanno preso il ladro. Colleron o ladrón. 6 pulso, non aveva premeditato niente. Actuou por Levar (precisar). Questo lavoro mi prende troppo impulso, non premeditara nada. OBS.: io premedito; tempo. Este traballo lévame demasiado tempo. 7 v. irreg. V. táboa 1. Contratar. Abbiamo preso una commessa. Contratamos unha dependenta. 8 Tomar (comer ou premeditazione s.f. Premeditación. La premeditazio- beber). Prendete un caffè? ¿Tomades un café? Devo ne è un’aggravante del delitto. A premeditación é un prendere il mio medicinale. Teño que toma-la miña agravante do delicto. medicina. 9 Buscar (recoller). Ti verrò a prendere premere I v. tr. [aux. avere] Premer, pulsar, apertar. alle otto. Vireite buscar ás oito. II v. intr. [aux. avere Premette il pulsante e attivò l’allarme. Premeu o / essere] 1 Coller, tomar, tirar (nunha dirección). botón e activou a alarma. II v. intr. [aux. avere] 1 Dopo la piazza prendi a destra e trovi l’edicola. (fig.) Insistir (tentando convencer). Premeva sui Despois da praza colles á dereita e atópa-lo quios- 423 presa

co. 2 Prender (botar raíz). Sembra che il basilico preoccupazione s.f. Preocupación, inquietude. Non abbia preso. Parece que a alfabaca prendeu. 3 Pasar siamo riusciti a dormire per la preoccupazione. Non (suceder). Che ti prende? ¿Que che pasa? # che mi conseguimos durmir coa preocupación. prenda un colpo!: ¡que morra agora mesmo!; che preparare I v. tr. [aux. avere] Preparar. Dopo la lau- gli prenda un accidente!: ¡mal raio o parta!; da rea ha preparato un concorso. Despois da licencia- prendere con le molle: de coidado; farsi prendere tura preparou unha oposición. Ho preparato una la mano: deixarse levar; per chi mi prendi?: ¿por torta di mele. Preparei unha torta de mazá. II v. refl. quen me tomas?; prendere commiato: despedirse; [aux. essere] Prepararse. Si preparano per la festa. prendere d’assalto: tomar ó asalto; prendere di Prepáranse para a festa. Si sta preparando una nevi- mira qualcuno: tomala con alguén; prendere due cata. Estase a preparar unha nevarada. piccioni con una fava: matar dous paxaros dun tiro; prendere fischi per fiaschi: tomar unha cousa por preparativi s.m. pl. Preparativos. Erano occupati con outra; prendere il mare: facerse á mar; prendere il i preparativi per la partenza. Estaban ocupados cos toro per le corna: colle-lo touro polos cornos; pren- preparativos para a marcha. dere il volo: levanta-lo voo; prendere in affitto: preparazione s.f. 1 Preparación, formación. I suoi alugar; prendere in braccio: coller no colo; pren- studenti hanno una preparazione mediocre. Os seus dere lezione: tomar leccións; prendere lucciole estudiantes teñen unha preparación mediocre. 2 per lanterne: tomar unha cousa por outra; prende- Preparación (elaboración). Questo piatto è di facile re parte a: tomar parte en; prendere per: tomar preparazione. Este prato é de fácil preparación. por; prendere qualcuno con le buone / con le cat- tive: tratar ben / mal; prendere qualcuno con le preposizione s.f. Preposición. La preposizione ‘di’ mani nel sacco: coller a alguén coas mans na introduce un gran numero di complementi. A prepo- masa; prendere qualcuno in castagna: coller en sición ‘de’ introduce un gran número de comple- flagrante; prendere qualcuno per il naso: mofarse mentos. # preposizioni articolate / avverbiali: pre- de alguén; prendere qualcuno per il suo verso: posicións articuladas / adverbiais. coller a alguén polo lado xusto; prendere quota: prepotente I adx. 1 Prepotente. Il padre era prepo- coller altura; prendere servizio: empezar a traba- tente e nessuno osava esprimere il proprio parere. O llar; prendere sonno: quedar durmido; prendere pai era prepotente e ninguén ousaba expresa-la pro- tempo: gañar tempo; prendere tutto per oro cola- pia opinión. 2 Irrefreable. Ho sentito un bisogno to: achantar co que lle boten; prendere una bocca- prepotente di parlare con lui e gli ho telefonato. ta d’aria: tomar un respiro; prendere un granchio: Sentín unha irrefreable necesidade de falar con el e levar un chasco; prendere uno spavento: asustar- chameino por teléfono. II s. Prepotente. Non la- se; prenderle: recibir unha malleira; prendersi sciarti intimorire dai prepotenti. Non te deixes ate- cura di: preocuparse por, coidar; prendersela: morizar polos prepotentes. enfadarse; prendersela con qualcuno: tomala con alguén; prendersi a pugni: pegarse; prendersi prepotenza s.f. Prepotencia. Non otterrai niente con gioco di: burlarse de. OBS.: v. irreg. V. táboa 26. ♦ la prepotenza. Non obterás nada coa prepotencia. Para referirse a ‘prender, amarrar’ en italiano presa s.f. 1 Presa, prea. Il cane non lasciava la presa. emprégase o termo legare, para ‘prender, suxeitar’ O can non deixaba a presa. 2 (Elec.) Toma (enchu- attaccare ou agganciare, para ‘prender, apresar’ fe). Infilò la spina nella presa e accese il computer. acchiappare ou arrestare, para ‘prender, acender’ Meteu o enchufe na toma e acendeu o ordenador. 3 accendere. Presa, presada, manda. Aggiungi alla salsa una prenotare v. tr. [aux. avere] Reservar (facer unha presa di sale. Engádelle á salsa unha presa de sal. # reserva). Ho prenotato un tavolo per le nove e adesivo a presa rapida: pegamento rápido; cane mezzo. Reservei unha mesa para as nove e media. da presa: can de presa; essere alle prese con qual- cosa: estar metido en algo; fare presa su qualcosa: prenotazione s.f. Reserva (dunha localidade, cuar- agarrarse; fare presa su qualcuno: ter influencia to...). L’agenzia di viaggio ha confermato la preno- sobre alguén; in presa diretta: en directo; la presa tazione. A axencia de viaxes confirmou a reserva. # della Bastiglia: a toma da Bastilla; macchina da annullare / disdire una prenotazione: anular / presa: cámara; presa a terra: toma de terra; presa cancelar unha reserva. in giro: tomadura de pelo; venire alle prese con preoccupare I v. tr. [aux. avere] Preocupar, inquie- qualcuno: enfrontarse con alguén. tar, alarmar. Il problema della figlia lo preoccupa- presagio s.m. Presaxio, premonición, presentimento. va. O problema da filla preocupábao. II v. intr. pron. Gli antichi traevano presagi dal volo degli uccelli. [aux. essere] Preocuparse, inquietarse. Non preoc- cuparti, vedrai che tornerà a casa sana e salva. Non Os antergos sacaban presaxios do voo dos paxaros. te preocupes, verás como volverá á casa sa e salva. presagire v. tr. [aux. avere] Presaxiar, predicir, augu- OBS.: io preoccupo; v. irreg. V. táboa 1. rar. Niente faceva presagire quel pericolo. Nada presagio 424

facía presaxiar aquel perigo. OBS.: io presagisco, tu auga analizada revela a presencia de bacterias. 2 presagisci. Presencia, aparencia. I due fratelli erano di bella prescindere v. intr. [aux. avere] Prescindir. Se pre- presenza. Os dous irmáns eran de boa presencia. # scindo dalle difficoltà iniziali, direi che il viaggio è di presenza: en persoa; fare atto di presenza: andato bene. Se prescindo das dificultades iniciais, facer acto de presencia. diría que a viaxe foi ben. # a prescindire da: pres- presenziare v. tr. [aux. avere] Presenciar. Abbiamo cindindo de. OBS.: part. pas. de prescisso. presenziato uno spettacolo magnifico. Presen- prescrivere v. tr. [aux. avere] Receitar. Il medico gli ciamos un espectáculo magnífico. OBS.: v. irreg. V. ha prescritto degli antibiotici. O médico receitoulle táboa 7. uns antibióticos. OBS.: v. irreg. V. táboa 69. presepe V. presepio. prescrizione s.f. Prescrición. La maggior parte dei presepio s.m. Belén, nacemento. Per Natale faceva- farmaci è in vendita solo dietro prescrizione medica. mo il presepio con le statuine di legno. No Nadal A meirande parte dos fármacos véndese só baixo faciámo-lo belén coas figuriñas de madeira. # pre- prescrición médica. # cadere in prescrizione sepe vivente: belén vivente. (Der.): prescribir. preservare v. tr. [aux. avere] Preservar, protexer, presentare v. tr. [aux. avere] Presentar. Vi presento il defender. Preservare l’ambiente naturale è un impe- signor Rossi. Preséntovo-lo señor Rossi. Hanno pre- rativo per gli ecologisti. Preserva-lo ambiente natu- sentato un nuovo progetto di legge. Presentaron un ral é un imperativo para os ecoloxistas. novo proxecto de lei. L’affare presenta dei rischi notevoli. O asunto presenta riscos notables. Ha pre- preservativo s.m. Preservativo. Il preservativo è un sentato le dimissioni. Presentou a dimisión. # pre- anticoncezionale e una protezione contro le malattie sentare le proprie scuse: desculparse. di trasmissione sessuale. O preservativo é un anti- presentatore -trice s. Presentador -ora. Era presen- conceptivo e unha protección contra as enfermida- tatrice di un popolare spettacolo televisivo. Era pre- des de transmisión sexual. sentadora dun popular espectáculo de televisión. preside s. 1 Director -ora (dun instituto de bachare- presentazione s.f. Presentación. Gli ospiti di questa lato). Il professore ha mandato il ragazzo dal presi- sera non hanno bisogno di presentazione. Os invita- de. O profesor mandou o rapaz onda o director. 2 dos desta tarde non necesitan presentación. # fare Decano -a. La preside della nostra facoltà è molto le presentazioni: face-las presentacións; lettera di attiva. A decana da nosa facultade é moi activa. presentazione: carta de presentación. presidente -essa s. Presidente. Il presidente della presente I adx. Presente (nun lugar). Il ministro ha società si è dimesso. O presidente da sociedade risposto alle domande dei giornalisti presenti. O dimitiu. OBS.: en italiano il Presidente della ministro respondeu ás preguntas dos xornalistas Repubblica corresponde ó noso Xefe de Estado e il presentes. II s.m. Presente. I presenti sono invitati Presidente del Consiglio ó Xefe do Goberno. ad intervenire al dibattito. Os presentes están invita- presidenza s.f. 1 Presidencia. La presidenza del con- dos a intervir no debate. Vive più nel passato che siglio si è riunita oggi. A presidencia do consello nel presente. Vive máis no pasado ca no presente. Il reuniuse hoxe. 2 Decanato. Gli studenti responsa- maestro gli ha fatto coniugare il presente indicativo bili della rissa sono finiti in presidenza. Os estu- del verbo ‘avere’. O mestre fíxolle conxuga-lo pre- sente de indicativo do verbo ‘haber’. # aver / tene- diantes responsables da liorta acabaron no deca- re presente qualcosa o qualcuno: ter presente algo nato. ou alguén; far presente qualcosa: facer notar algo. presidio s.m. (Mil.) Gornición, guarnición. Un presi- presentimento s.m. Presentimento, premonición, dio militare è stato inviato per proteggere la popola- presaxio. Ebbe un brutto presentimento e corse a zione civile. Enviaron unha gornición militar para casa per controllare che tutto andasse bene. Tivo un protexe-la poboación civil. # presidio ospedaliero: mal presentimento e correu á casa para comprobar centro médico. ♦ Para referirse ó ‘presidio, cadea’ que todo ía ben. en italiano emprégase o termo carcere. presentire v. tr. [aux. avere] Presentir, intuír. Gli ani- presiedere v. tr. [aux. avere] Presidir. Presiede il mali erano nervosi come se presentissero la tempe- dibattito un noto giornalista. Preside o debate un sta. Os animais estaban nerviosos coma se presenti- coñecido xornalista. sen a tempestade. pressappoco adv. Aproximadamente, máis ou presenza s.f. 1 Presencia. La tua presenza ci ha riem- menos. Mio figlio ha pressappoco la stessa età del piti di gioia. A túa presencia encheunos de ledicia. tuo. O meu fillo ten aproximadamente a mesma L’acqua analizzata rivela la presenza di batteri. A idade có teu. 425 pretendere pressare v. tr. [aux. avere] 1 Prensar. Pressano il tru- presumere v. tr. [aux. avere] 1 Presumir. Presumo ciolato di legno e ottengono materiale leggero ed che tu sia stanco dopo tanti chilometri. Presumo que economico. Prensan as labras de madeira e obteñen estás canso despois de tantos quilómetros. 2 un material lixeiro e económico. 2 (fig.) Abafar, Presumir, alardear. Presume di saperne più degli acosar. Ci pressano con richieste di aiuti. Abáfannos altri. Presume de saber máis cós outros. OBS.: v. con peticións de axuda. irreg. V. táboa 27. ♦ Para referirse a ‘presumir, cam- pressione s.f. 1 Presión (tamén fig.). Occorre una leg- par’ en italiano emprégase o termo pavoneggiarsi. gera pressione per far aderire il cerotto. É necesaria presuntuoso -a I adx. Presuntuoso -a, fatuo -a. È unha lixeira presión para pega-lo apósito. Un fron- quel tono presuntuoso a renderlo antipatico. É aquel te di bassa pressione è in arrivo dall’Atlantico. Unha ton presuntuouso o que o fai antipático. II s. fronte de baixas presións está chegando polo Presuntuoso -a, fatuo -a. Come tutti i presuntuosi Atlántico. Era sotto pressione e non sapeva decider- ha una grande opinione di sé. Coma tódolos presun- si. Estaba baixo presión e non se decidía. 2 (Med.) tuosos ten unha grande opinión de si mesmo. Tensión (presión arterial). Prende delle pastiglie contro la pressione alta. Toma pastillas contra a ten- presunzione s.f. Presunción, vaidade. Parla di sé con sión alta. una presunzione incredibile. Fala de si mesmo cunha presunción incrible. # presunzione di colpa presso prep. 1 En. Lavoro presso una ditta di cosme- / di innocenza: presunción de culpa / de inocencia. tici. Traballo nunha empresa de cosméticos. 2 Preto de, cerca de. Abiti presso il palazzo del comune? presupporre v. tr. [aux. avere] Presupoñer, presupor. ¿Vives preto da casa do concello? Avviare l’affare presuppone un grosso investimento. prestare I v. tr. [aux. avere] Prestar, deixar, empres- Poñer en marcha o negocio presupón un grande tar. Hai una biro da prestarmi? ¿Tes un bolígrafo investimento. Presuppongo che tu conosca i rischi a para prestarme? II v. refl. e intr. pron. [aux. essere] cui ti esponi. Presupoño que ti coñéce-los riscos ós Prestarse. Si è prestato a intercedere per noi davan- que te expós. OBS.: v. irreg. V. táboa 17. ti al direttore. Ofreceuse a interceder por nós diante presupposto s.m. Presuposto (premisa). Parti da un do director. Il programma informatico si presta a presupposto errato. Partes dun presuposto errado. ♦ svariate applicazioni. O programa informático prés- Para referirse ó ‘presuposto, orzamento’ en italiano tase a variadas aplicacións. # prestare a interesse emprégase o termo preventivo. / a usura: prestar con interese / con usura; presta- re aiuto / soccorso: prestar axuda; prestare ascol- prete s.m. Cura (sacerdote). Un giovane prete impar- to: escoitar; prestare attenzione: prestar atención; tiva la lezione di religione. Un cura novo impartía a prestare giuramento: prestar xuramento; prestare clase de relixión. servizio presso: traballar en. pretendere v. tr. [aux. avere] 1 Esixir (reclamar). I prestigio s.m. Prestixio, fama, sona. Gode di grande lavoratori pretendono garanzie salariali. Os traba- prestigio nell’ambiente accademico. Goza dun gran lladores esixen garantías salariais. Pretendo di prestixio no ambiente académico. # gioco di presti- essere ascoltato. Esixo ser escoitado. 2 Pretender, gio: prestidixitación. querer (con insistencia). Pretende di avere ragione anche quando ha torto. Pretende ter razón mesmo prestigioso -a adx. Prestixioso -a, famoso -a, sonado cando está equivocado. # pretendere alla mano di -a. Partecipano al simposio molti docenti prestigio- una donna: pretende-la man dunha muller; preten- si. Participan no simposio moitos docentes presti- xiosos. dere al trono: aspirar ó trono. OBS.: v. irreg. V. táboa 26. prestito s.m. Préstamo. Ho preso due libri in prestito alla biblioteca di storia. Collín dous libros en prés- pretesa s.f. Pretensión. Lavora poco e male e ha la tamo na biblioteca de historia. Si è abbassata la per- pretesa di chiedere un aumento. Traballa pouco e centuale di interesse sul prestito bancario. Baixou a mal e ten a pretensión de pedir un aumento. Vivono porcentaxe de interese do préstamo bancario. in un alloggio senza pretese. Viven nunha casa sen L’adozione di un termine appartenente a una lingua pretensións. # avanzare una pretesa: ter preten- diversa si chiama ‘prestito’. A adopción dun termo sións; avere delle belle pretese: ter grandes preten- pertencente a unha lingua diferente chámase ‘pré- sións. stamo’. # dare in prestito: prestar; prendere a / in pretesto s.m. 1 Pretexto, escusa. Con il pretesto del prestito: coller prestado; prestito bibliotecario: mal di testa ha lasciato subito la riunione. Co pre- préstamo bibliotecario. texto da dor de cabeza deixou axiña a reunión. 2 presto adv. Cedo. Detesto alzarmi presto. Detesto Pretexto (oportunidade). Cercava un pretesto per erguerme cedo. # a presto: ata pronto; al più pre- poterla rivedere. Buscaba un pretexto para poder sto: canto antes; presto o tardi: antes ou despois. volver vela. # addurre pretesti: alegar un pretexto. pretesa 426 prevalere v. intr. [aux. essere / avere] Prevalecer. Alla prezzo s.m. Prezo (tamén fig.). Un’eccesso di produ- fine è prevalso il buon senso. Ó final prevaleceu o zione ha fatto calare il prezzo degli agrumi. Un siso. OBS.: v. irreg. V. táboa 75. exceso de producción fixo baixa-los prezos dos prevedere v. tr. [aux. avere] 1 Prever. Diceva di poter cítricos. La solitudine fu il prezzo del suo successo. prevedere il futuro. Dicía poder preve-lo futuro. 2 A soidade foi o prezo do seu éxito. # a poco prezzo: Contemplar (ter en conta). Il contratto non preve- barato; aumento / discesa dei prezzi: aumento / deva gli spostamenti. O contrato non contemplaba baixada dos prezos; listino dei prezzi: lista de pre- os desprazamentos. # essere previsto: ter / estar zos; non avere prezzo: non ter prezo; prezzi strac- previsto. OBS.: v. irreg. V. táboa 76. ciati: prezos tirados; prezzo di apertura / di chiu- sura (Bolsa): índice de apertura / de peche; prezzo prevedibile adx. Previsible. Il finale del film era pre- di costo: prezo de custo; prezzo di fabbrica: prezo vedibile. O final do filme era previsible. de fábrica; prezzo di lancio: prezo de lanzamento; prevenire v. tr. [aux. avere] 1 Previr. È meglio preve- tirare sul prezzo: regatear. nire che curare. É mellor previr que curar. 2 Previr, prigione s.f. Prisión, cárcere, cadea (tamén fig.). I advertir, avisar. Li aveva prevenuti, ma non l’aveva- detenuti protestarono per la mancanza di spazio e di no ascoltato. Prevíraos, pero non o escoitaran. OBS.: igiene all’interno della prigione. Os detidos protes- v. irreg. V. táboa 32. taron pola falta de espacio e de hixiene dentro da preventivo -a I adx. Preventivo -a. Sono state adotta- prisión. Ha fatto cinque anni di prigione per furto. te misure preventive per ridurre i licenziamenti. Cumpriu cinco anos de prisión por furto. Il collegio Adoptáronse medidas preventivas para reduci-los era per lei una prigione. O colexio era para ela unha despedimentos. II s.m. Presuposto, orzamento. Ho prisión. # andare in prigione: ir ó cárcere; mette- chiesto un preventivo per ridipingere la casa. Pedín re / sbattere in prigione: meter no cárcere. un presuposto para volver pinta-la casa. prigioniero -a s. Prisioneiro -a (tamén fig.). prevenzione s.f. 1 Prevención. Hanno organizzato L’amnistia ha rimesso in libertà i prigionieri. A una campagna di prevenzione contro il fumo. amnistía puxo en liberdade os prisioneiros. Non Organizaron unha campaña de prevención contra o puoi continuare ad essere prigioniero del passato. tabaco. 2 Prexuízo (opinión). Ammise di avere delle Non podes continuar sendo prisioneiro do pasado. # prevenzioni nei confronti dei giovani. Admitiu ter palla prigioniera: brilé; prigioniero di guerra: prexuízos respecto dos mozos. prisioneiro de guerra. previdente adx. Previsor -ora. È stata previdente e ha prima adv. Antes. Questo non me l’avevi detto prima. diversificato i suoi investimenti per ridurre i rischi. Isto non mo dixeras antes. Ha fatto entrare prima gli Foi previsora e diversificou os seus investimentos anziani e poi il resto della gente. Fixo entrar antes para reduci-los riscos. os anciáns e despois o resto da xente. # prima che: previdenza s.f. Previsión, prognóstico. La sua previ- antes de que; prima di: antes de; prima di tutto: denza gli consente di vivere agiatamente. A súa pre- antes que nada; prima o poi: antes ou despois. visión permítelle vivir acomodadamente. # previ- denza integrativa: seguro privado concertado coa primario -a I adx. Primario -a (fundamental). Il seguridade social; previdenza sociale: seguridade lavoro per lui è l’interesse primario. O traballo para social. el é o interese primario. II s.m. Xefe de servicio (nun hospital). Sua moglie è primario in previsione s.f. Previsión, prognóstico. Il risultato ha Cardiologia. A súa muller é xefe de servicio en superato le migliore previsioni. O resultado superou Cardioloxía. # scuola primaria: escola primaria; as mellores previsións. # in previsione di: en previ- settore primario: sector primario. sión de; le previsioni del tempo: o prognóstico meteorolóxico. primato s.m. (Dep.) Marca. La campionessa tenterà oggi di battere il suo primato personale. A campio- prezioso -a I adx. Precioso -a (de gran valor; tamén na tratará hoxe de bate-la súa propia marca. # fig.). L’oro è un metallo prezioso. O ouro é un metal esercitare un primato artistico / morale / scienti- precioso. Mi hai dato dei consigli preziosi. fico: exercer unha primacía artística / moral / cien- Déchesme uns consellos preciosos. II s.m. Xoia, tífica. alfaia. Hanno un’orologeria, ma commerciano anche in preziosi. Teñen unha reloxería, pero tamén primavera s.f. Primavera. La primavera è la stagione comercian con xoias. migliore per visitare il giardino botanico. A prima- vera é a mellor estación para visita-lo xardín botá- prezzemolo s.m. Perexil, pirixel. Preparo i funghi con nico. un trito di aglio e prezzemolo. Preparo os fungos cun picado de allo e perexil. # essere come il prez- primaverile adx. Primaveral. Siamo ancora a feb- zemolo: estar en todas partes. braio ma si respira già un’aria primaverile. Aínda 427 privilegiare

estamos en febreiro, pero xa se respira un aire pri- sempre tenuto fede ai suoi principi. Sempre mantivo maveral. a fe nos seus principios. 3 Principio (dunha disci- primitivo -a I adx. 1 Primitivo -a. È uno studioso di plina). Questo contraddice i principi della Fisica. civiltà primitive. É un estudioso de civilizacións pri- Isto contradí os principios da Física. 4 Principio, mitivas. 2 Primitivo -a, inicial, orixinal. Dopo il compoñente. L’acido acetilsalicilico è il principio restauro, si vedranno i colori primitivi del dipinto. attivo dell’aspirina. O ácido acetilsalicílico é o prin- Despois da restauración, veranse as colores primiti- cipio activo da aspirina. # al principio: ó primeiro; vas da pintura. II s.m. Primitivo. I primitivi, inizial- in principio: en principio; per principio: por prin- mente nomadi e cacciatori, diventarono sedentari e cipios. coltivarono la terra. Os primitivos, inicialmente priorità s.f. inv. Prioridade, primacía. Il problema nómadas e cazadores, convertéronse en sedentarios dell’occupazione è una delle priorità del governo. O e cultivaron a terra. problema do emprego é unha das prioridades do primizia s.f. Primicia (tamén fig.). Le primizie hanno goberno. prezzi molto alti, rispetto alla frutta di stagione. As prisma s.m. Prisma. Il raggio di luce che passa attra- primicias teñen prezos moi altos, con respecto ás verso un prisma si scompone nei sette colori dell’ar- froitas de temporada. Ti offro una primizia, ma pro- cobaleno. O raio de luz que pasa a través dun pris- mettimi di non raccontarla a nessuno. Ofrézoche ma descomponse nas sete cores do arco da vella. A unha primicia, pero prométeme que non lla vas con- scuola dobbiamo fare dei prismi con del cartoncino. tar a ninguén. Na escola temos que facer uns prismas cunha car- primo -a I adx. Primeiro -a. Ha avuto il primo figlio tolina. OBS.: pl. prismi. a vent’anni. Tivo o primeiro fillo ós vinte anos. II s. privatizzare v. tr. [aux. avere] Privatizar. Non tutti Primeiro -a. La prima a destra nella foto è mia sono favorevoli a privatizzare l’azienda pubblica. madre. A primeira á dereita na foto é a miña nai. # Non todos están a favor de privatiza-la empresa a prima vista: a primeira vista; di prim’ordine: de pública. primeira calidade; il primo che capita: o primeiro privato -a I adx. 1 Privado -a, particular. L’hotel ha que cadra; in primo luogo: en primeiro lugar; in un la sua piccola spiaggia privata. O hotel ten a súa primo tempo: nun primeiro momento; per primo: pequena praia privada. 2 Privado -a (non público). en primeiro lugar; primo piatto / primo: primeiro Mandano i figli a una scuola privata. Mandan os prato; scagliare la prima pietra: tira-la primeira fillos a unha escola privada. II s.m. Particular. Il pedra; sulle prime: ó primeiro. ♦ Para referirse ó quadro è stato comprato da un privato. O cadro com- ‘primo, curmán’ en italiano emprégase o termo prouno un particular. cugino. privazione s.f. Privación, necesidade. Durante la primogenito -a s. Primoxénito -a. Secondo la legge guerra la gente ha sofferto molte privazioni. salica, il feudo poteva essere trasmesso solo al pri- Durante a guerra a xente sufriu moitas privacións. mogenito maschio. Segundo a lei sálica, o feudo podía ser transmitido só ó primoxénito varón. privilegiare v. tr. [aux. avere] Privilexiar. Privilegiamo i nostri clienti più fedeli. Privilexiámo- principale I adx. Principal, fundamental. Le que- los nosos clientes máis fieis. OBS.: v. irreg. V. táboa stioni principali sono state risolte, ora rimangono 4. solo i dettagli. As cuestións principais foron resol- tas, agora só quedan os detalles. II s. Xefe -a privilegiato -a part. pas. de privilegiare e adx. (nunha oficina ou nunha empresa). Il principale è in Privilexiado -a. Quell’albergo sulla collina ha una riunione e non potrà riceverla prima delle sei. O xefe vista privilegiata. Aquel hotel do outeiro ten unha está nunha reunión e non poderá recibilo antes das vista privilexiada. # classi privilegiate: clases seis. (sociais) privilexiadas. principe -essa s. Príncipe princesa. Nel 1989 muore privilegio s.m. Privilexio. Pochi hanno avuto il privi- l’imperatore del Giappone Hirohito e gli succede il legio di conoscerlo. Poucos tiveron o privilexio de principe Akihito. En 1989 morre o emperador de coñecelo. Xapón Hirohito e sucédeo o príncipe Akihito. privo -a adx. Falto -a, desprovisto -a. Privo di mezzi, principiante s. Principiante. Farò un corso di nuoto se l’è cavata malamente. Falto de medios, arranxou- per principianti. Farei un curso de natación para se malamente. # essere privo di: carecer de; privo principiantes. di sensi: desmaiado; privo di senso: falto de siso; principio s.m. 1 Principio, comezo, inicio. Il princi- privo di vita: morto. pio dell’anno è stato difficile. O principio do ano foi probabile adx. Probable. È probabile che ci si veda difícil. 2 (pl.) Principios, crenzas, conviccións. Ha domenica. É probable que nos vexamos o domingo. privilegiato 428 probabilità s.f. inv. Probabilidade. Non vedo molte proclamazione s.f. Proclamación. Mancavano pochi probabilità di successo. Non vexo moitas probabili- giorni alla proclamazione d’indipendenza. Faltaban dades de éxito. # calcolo delle probabilità: cálculo poucos días para a proclamación da independencia. de probabilidades. procura s.f. 1 Poder (autorización). Il padre ha dato problema s.m. Problema. Non sono riuscita a risolve- alla figlia una procura perché potesse gestire gli re il problema di algebra. Non conseguín resolve-lo affari anche in sua assenza. O pai deulle á filla un problema de álxebra. Ho molti problemi per la testa. poder para que poidese xestiona-los asuntos inclu- Teño moitos problemas na cabeza. OBS.: pl. proble- so na súa ausencia. 2 Fiscalía. La procura è l’uffi- mi. cio del pubblico ministero. A fiscalía é a oficina do fiscal. # matrimonio per procura: matrimonio por problematico -a adx. Problemático -a. La situazione poderes; procura notarile: poder notarial. ♦ Para è problematica e va affrontata con cautela. A situa- referirse á ‘procura, busca’ en italiano emprégase o ción é problemática e debe afrontarse con cautela. termo ricerca. OBS.: m. pl. problematici, f. pl. problematiche. procurare I v. tr. [aux. avere] 1 Proporcionar (dar). procedere v. intr. [aux. essere / avere] 1 Avanzar (ir Lavora molto per procurare il sostentamento alla cara a diante). C’era traffico e si procedeva lenta- famiglia. Traballa moito para proporcionarlle o sus- mente. Había tráfico e avanzábase lentamente. 2 tento á familia. 2 Procurar, intentar. Procura di non Marchar (evolucionar). Gli affari procedono bene. far tardi all’appuntamento. Procura non chegar Os negocios marchan ben. 3 Proceder (pasar a). tarde á cita. II v. intr. pron. [aux. essere] Conseguir, L’incaricato procede alla lettura del verbale. O obter, acadar. Dove ti sei procurato quei soldi? encargado procede á lectura da acta. # non luogo a ¿Onde conseguiches eses cartos? ♦ Para referirse a procedere: non procede; procedere contro qualcu- ‘procurar, buscar’ en italiano emprégase o termo no (Der.): proceder contra alguén. OBS.: emprégase cercare. o aux. essere nas acep. 1 e 2 e o aux. avere na acep. prodezza s.f. Proeza, fazaña (tamén irón.). Andava in 3. ♦ Para referirse a ‘proceder, provir’ en italiano giro a raccontare le sue prodezze. Andaba por aí emprégase o termo provenire, para ‘proceder, contando as súas proezas. Bella prodezza, battersi actuar’ agire. con un ragazzino! ¡Menuda proeza, pelexar cun procedimento s.m. Procedemento, método. Ci hanno rapaciño! spiegato il procedimento da seguire per chiedere un prodigare I v. tr. [aux. avere] Prodigar. Sono stanchi prestito. Explicáronno-lo procedemento a seguir di prodigare le proprie energie senza vederne mai i para pedir un préstamo. risultati. Están cansos de prodiga-las súas enerxías procedura s.f. (Der.) Procedemento. È in corso una sen ver nunca os resultados. II v. refl. [aux. essere] procedura penale contro di lui. Está en curso un pro- Prodigarse (esforzarse). I medici si sono prodigati cedemento penal contra el. in ogni modo per salvarla. Os médicos prodigáronse de tódalas maneiras para salvala. OBS.: io prodigo, processione s.f. Procesión. Domani ci sarà la proces- tu prodighi; v. irreg. V. táboas 1 e 6. sione del Venerdì Santo. Mañá haberá a procesión de Vernes Santo. (ext.) Una processione di visitatori prodigio s.m. Prodixio (tamén fig.). Il cieco recuperò faceva la fila davanti al museo. Unha procesión de la vista e nessuno sapeva spiegare il prodigio. O visitantes facía cola diante do museo. cego recuperou a vista e ninguén sabía explica-lo prodixio. Assistiamo oggi a veri prodigi della scien- processo s.m. Proceso. Alla prima udienza del pro- za e della tecnica. Asistimos hoxe a verdadeiros pro- cesso l’imputato è arrivato con il difensore. Na pri- dixios da ciencia e da técnica. # bambino prodigio: meira audiencia do proceso o acusado chegou co neno prodixio; essere un prodigio di ingegno / di defensor. Ci hanno spiegato a grandi linee il proces- erudizione / di cattiveria: ser un prodixio de inxe- so di fabbricazione di un’automobile. Explicá- nio / de erudición / de maldade. ronnos a grandes trazos o proceso de fabricación dun automóbil. # fare il processo alle intenzioni: prodigioso -a adx. 1 Prodixioso -a, sobrenatural, marabilloso -a (tamén fig.). Si seccarono i fiumi, si acusar sen probas; essere sotto processo: estar bruciarono i raccolti e accadde ogni sorta di evento procesado. prodigioso. Secaron os ríos, queimáronse as collei- proclamare v. tr. [aux. avere] 1 Proclamar. Carlo tas e sucedeu toda clase de acontecementos prodi- Magno fu proclamato imperatore. Carlo Magno foi xiosos. 2 Prodixioso -a, excelente, marabilloso -a. proclamado emperador. 2 Declarar (proclamar). Il farmaco ha avuto un effetto prodigioso. O fárma- L’imputato proclama la sua innocenza. O acusado co tivo un efecto prodixioso. Era di una bellezza declara a súa inocencia. prodigiosa. Era dunha beleza prodixiosa. 429 profugo prodotto -a I part. pas. de produrre e adx. Producido professore -essa s. Profesor -ora. Le professoresse di -a. Preferisce consumare alimenti prodotti nel suo matematica e di inglese ci accompagnano in gita paese. Prefire consumir alimentos producidos no scolastica. As profesoras de matemáticas e de inglés seu país. II s.m. Producto. Vende i prodotti dell’or- acompáñannos na excursión da escola. to al mercato. Vende os productos da horta no mer- cado. Questo è un prodotto della tua fantasia. Isto é profezia s.f. Profecía. Il libro raccoglie le famose un producto da túa fantasía. Il prodotto della molti- profezie di Nostradamus. O libro recolle as famosas plicazione è uguale a venti. O producto da multipli- profecías de Nostradamus. cación é igual a vinte. profilo s.m. 1 Perfil, silueta. Il profilo delle montagne produrre v. tr. [aux. avere] 1 Producir (elaborar). La si stagliava nitido contro il cielo. O perfil das monta- ditta produce ceramica. A empresa produce cerámi- ñas recortábase nítido contra o ceo. 2 Perfil (tamén ca. 2 Producir, provocar, causar. Un cortocircuito fig.). Mettiti di profilo. Ponte de perfil. L’inchiesta ha ha prodotto l’incendio. Un curtocircuíto produciu o permesso di elaborare il profilo del consumatore incendio. OBS.: v. irreg. V. táboa 18. standard. A enquisa permitiu elabora-lo perfil do consumidor estándar. Ci hanno dato un breve profilo produttivo -a adx. 1 Productivo -a, fecundo -a, fér- della drammaturgia tedesca. Déronnos un breve per- til. Questo terreno è molto produttivo. Este terreo é fil da dramaturxia alemana. moi productivo. 2 Productivo -a, fructuoso -a. Questo è stato un periodo produttivo per la lettera- profitto s.m. 1 Aproveitamento. Studia con profitto e tura. Este foi un período productivo para a literatu- ha sempre ottimi voti. Estudia con aproveitamento e ra. ten sempre unhas cualificacións estupendas. 2 produttore -trice I s. Productor -ora. Le imposte Beneficio, ganancia. Nell’ultimo anno, grazie a una gravano sui piccoli produttori. Os impostos gravan buona gestione, l’impresa ha raddoppiato i profitti. os pequenos productores. II adx. Productor -ora. Ci No último ano, gracias a unha boa xestión, a empre- sarà un incontro dei paesi produttori di olio. Haberá sa duplicou os beneficios. # trarre profitto: sacar un encontro dos países productores de aceite. proveito. produzione s.f. Producción. La produzione vinicola profondità s.f. inv. Profundidade, fondura (tamén è stata abbondante. A producción vitícola foi abon- fig.). Dicono che il relitto della nave si trovi a un dante. centinaio di metri di profondità. Din que os restos da nave se atopan a un cento de metros de profun- profanare v. tr. [aux. avere] 1 Profanar, violar. Hanno profanato alcune tombe. Profanaron algunhas tum- didade. Mi ha colpito la profondità del suo pensie- bas. 2 (fig.) Profanar. Non profanare la memoria dei ro. Impresionoume a profundidade do seu pensa- tuoi genitori. Non profáne-la memoria dos teus pais. mento. profano -a adx. 1 Profano -a. Il primo piano del profondo -a adx. Profundo -a, fondo -a (tamén fig.). museo è dedicato all’arte sacra, il secondo all’arte Questo pozzo è poco profondo. Este pozo é pouco profana. O primeiro piso do museo está dedicado á profundo. Ho una profonda fiducia in lui. Teño unha arte sacra, o segundo á arte profana. Mani profane profunda fe nel. # sonno profondo: sono profundo; saccheggiarono il tempio. Mans profanas saquearon voce profonda: voz profunda. o templo. 2 (fig.) Profano -a, leigo -a. Eravamo tutti profugo -a s. Refuxiado -a. La guerra civile ha pro- profani di informatica. Eramos todos profanos en vocato l’esodo di migliaia di profughi. A guerra informática. civil provocou o éxodo de milleiros de refuxiados. # professionale adx. Profesional. Era molto professio- campo profughi: campo de refuxiados. OBS.: m. pl. nale nel suo lavoro. Era moi profesional no seu tra- profughi, f. pl. profughe. ♦ Para referirse ó ‘prófu- ballo. # scuola professionale: escola profesional; go, fuxitivo’ en italiano emprégase o termo latitante. segreto professionale: segredo profesional. ♦ Para profumare I v. tr. [aux. avere] Perfumar, aromatizar. referirse ó ‘profesional (persoa)’ en italiano empré- Mettiamo delle palline di legno aromatico nei cas- gase o termo professionista. setti per profumare la biancheria. Poñemos boliñas professione s.f. Profesión. Scegli la laurea a seconda de madeira aromática nos caixóns para perfuma-la della professione che vorrai esercitare. Escolle a roupa branca. II v. refl. [aux. essere] Perfumarse. carreira segundo a profesión que queiras exercer. # Spende moltissimo per vestirsi, truccarsi e profu- libera professione: profesión liberal; professione marsi. Gasta moitísimo en vestirse, maquillarse e di fede: profesión de fe. perfumarse. III v. intr. [aux. essere] Recender, arre- professionista s. Profesional. Puoi fidarti di lei: è cender. Tutta la casa profumava di lavanda. Toda a una vera professionista. Pódeste fiar dela: é unha casa recendía a lavanda. OBS.: no uso intr. non se verdadeira profesional. OBS.: m. pl. professionisti. empregan as formas compostas. profumare 430 profumeria s.f. Perfumería. In profumeria, tra creme proibire v. tr. [aux. avere] Prohibir (impedir). Ti proi- e cosmetici, si finisce per spendere un capitale. Na bisco di tornare lì. Prohíboche que volvas alí. OBS.: perfumería, entre cremas e cosméticos, acábase por io proibisco, tu proibisci. gastar un capital. proiettare I v. tr. [aux. avere] 1 Proxectar, lanzar. La profumo s.m. 1 Perfume, aroma, recendo. Il profu- forza dell’impatto ha proiettato una ruota a metri di mo del mandarino mi ricorda il Natale. O perfume distanza. A forza do impacto proxectou unha roda a da mandarina lémbrame o Nadal. 2 Perfume. Hai metros de distancia. 2 Proxectar (nunha pantalla ou cambiato profumo? Non lo riconosco. ¿Cambiaches sim.). Durante la conferenza hanno proiettato alcune de perfume? Non o recoñezo. diapositive. Durante a conferencia proxectaron algunhas diapositivas. II v. refl. [aux. essere] progettare v. tr. [aux. avere] 1 Proxectar, planificar. Proxectarse. L’ombra del lampione si proiettava Progettarono di trascorrere l’estate in Scozia. sulla via. A sombra do farol proxectábase sobre a Proxectaron pasa-lo verán en Escocia. 2 (Arquit.) rúa. ♦ Para referirse a ‘proxectar, deseñar, planear’ Proxectar. Progettano una nuova urbanizzazione. en italiano emprégase o termo progettare. Proxectan unha nova urbanización. proiettore s.m. Proxector. Da quando abbiamo com- progetto s.m. Proxecto, plan. Il tuo progetto mi sem- prato la videocamera non usiamo più il proiettore. bra rischioso. O teu proxecto paréceme arriscado. 2 Dende que comprámo-la cámara de vídeo xa non Proxecto, plano. Ci siamo affidati all’architetto per usámo-lo proxector. il progetto di ristrutturazione della casa. Confiamos proiezione s.f. Proxección. Al termine della proiezio- no arquitecto para o proxecto de reestructuración ne il pubblico ha applaudito calorosamente. Ó final da casa. # avere in progetto: ter algo na mente. da proxección o público aplaudiu calurosamente. programma s.m. Programa. I programmi dei corsi proletario -a I adx. Proletario -a. Appoggiava le sono disponibili in segreteria. Os programas dos rivendicazioni proletarie. Apoiaba as reivindica- cursos están dispoñibles na secretaría. Che pro- cións proletarias. II s.m. Proletario. La prima parte grammi hai per stasera? ¿Que programa tes para del Manifesto di Marx ed Engels riguarda l’antago- esta noite? Il programma del concerto è stato modi- nismo tra borghesi e proletari. A primeira parte do ficato. O programa do concerto foi modificado. C’è ‘Manifesto’ de Marx e Engels refírese ó antagonis- un programma interessante sulla seconda rete. Hai mo entre burgueses e proletarios. un programa interesante na segunda cadea. Il tuo proliferare v. intr. [aux. avere] Proliferar. La vegeta- computer non ha abbastanza memoria per installare zione prolifera nella zone a clima caldo e umido. A il programma. O teu ordenador non ten bastante vexetación prolifera nas zonas de clima cálido e memoria para instala-lo programa. # fuori pro- húmido. OBS.: io prolifero; v. irreg. V. táboa 1. gramma: fóra de programación. OBS.: pl. program- prolifico -a adx. 1 Prolífico -a. I topi sono animali mi. prolifici. Os ratos son animais prolíficos. 2 (fig.) programmare v. tr. [aux. avere] Programar. Aveva Prolífico -a, fecundo -a. La prolifica scrittrice ha programmato il viaggio da tempo. Programara a pubblicato il suo dodicesimo romanzo. A prolífica viaxe dende había tempo. È al computer da ore, per- escritora publicou a súa duodécima novela. OBS.: m. ché sta imparando a programmare. Está no ordena- pl. prolifici, f. pl. prolifiche. dor dende hai horas, porque está aprendendo a pro- prologo s.m. Prólogo, introducción, limiar. La com- gramar. media è preceduta da un breve prologo che introdu- progredire v. intr. [aux. avere / essere] Progresar, ce l’argomento e i personaggi. A comedia está pre- cedida por un breve prólogo que introduce o tema e avanzar. I lavori progredivano rapidamente. Os tra- os personaxes. OBS.: pl. prologhi. ballos progresaban rapidamente. OBS.: io progredis- co, tu progredisci. prolungare v. tr. [aux. avere] 1 Prolongar, alongar. Hanno prolungato la strada verso le praterie. progressione s.f. Progresión. Si alternano momenti Prolongaron a estrada cara ás pradeiras. 2 di progressione e di regressione. Alternan momentos Prolongar, delongar. Si sono trovati molto bene e de progresión e de regresión. # progressione geo- hanno prolungato il soggiorno di una settimana. metrica / aritmetica: progresión xeométrica / arit- Atopáronse moi ben e prolongaron a estadía unha mética. semana. OBS.: io prolungo, tu prolunghi; v. irreg. V. progresso s.m. Progreso. I progressi della scienza táboa 6. medica pongono nuovi interrogativi etici. Os pro- promessa s.f. Promesa (tamén fig.). Non fare pro- gresos da ciencia médica presentan novas interro- messe che non puoi mantenere. Non fagas promesas gantes éticas. que non podes manter. È una giovane promessa del 431 propagare

cinema francese. É unha nova promesa do cine fran- pronto -a adx. 1 Preparado -a. Eravamo pronti a par- cés. # ogni promessa è debito: o prometido é débe- tire. Estabamos preparados para marchar. 2 Rápido da. ♦ Para referirse á ‘promesa solemne, ofrece- -a. Per fortuna hai avuto i riflessi pronti. Por sorte mento (relixioso)’ en italiano emprégase o termo tivéche-los reflexos rápidos. # pagamento a pronta voto. cassa: pago ó recibi-la mercadoría; pronto inter- promettere I v. tr. [aux. avere] 1 Prometer. Te lo dico vento: intervención rápida; pronto soccorso: urxencias; pronto, chi parla?: diga, ¿quen fala?; se prometti di non arrabbiarti. Dígocho se prometes ♦ non enfadarte. 2 Prometer, anunciar, presaxiar. Ha risposta pronta: resposta rápida. Para referirse uno sguardo che non promette niente di buono. Ten a ‘pronto, cedo’ en italiano emprégase o termo pre- unha mirada que non promete nada bo. # promet- sto, para ‘pronto, axiña’ in fretta e para ‘de pronto’ tere mari e monti: promete-lo ouro e o mouro. all’improvviso. OBS.: v. irreg. V. táboa 50. ♦ Para referirse a ‘pro- pronuncia s.f. 1 Pronuncia, pronunciación, acento. meterse’ en italiano emprégase o termo fidanzarsi. Parla con una marcata pronuncia settentrionale. promiscuo -a adx. Mixto -a. Questo è un insieme Fala cunha marcada pronunciación do norte. 2 promiscuo, costituito da elementi molto diversi. Pronuncia, pronunciación. Ha un lieve difetto di Este é un conxunto mixto, constituído por elementos pronuncia. Ten un leve defecto de pronuncia. OBS.: moi diferentes. ♦ Para referirse á ‘persoa promis- pl. pronunce. cua’ en italiano pódese emprega-la perífrase perso- pronunciare I v. tr. [aux. avere] 1 Pronunciar. I bam- na che ha rapporti sessuali con molte altre. bini piccoli non pronunciano la erre. Os nenos promozione s.f. 1 Aprobado. Se continui a non stu- pequenos non pronuncian o erre. 2 Pronunciar diare, ti giochi la promozione. Se continúas sen (proferir). Stava per pronunciare un lungo discorso. estudiar, xóga-lo aprobado. 2 Ascenso, promoción. Estaba a piques de pronunciar un longo discurso. II Il direttore è soddisfatto e le ha promesso una pro- v. intr. pron. [aux. essere] Pronunciarse, manifes- mozione. O director está satisfeito e prometeulle un tarse. Non si pronunciò, perché non conosceva il ascenso. ♦ Para referirse á ‘promoción (conxunto caso. Non se pronunciou, porque non coñecía o de persoas, no ámbito académico)’ emprégase o caso. # pronunciare una sentenza: emitir unha termo corso. sentencia; pronunciare un giudizio su qualcuno: emitir un xuízo sobre alguén; pronunciare un giu- promuovere v. tr. [aux. avere] 1 Promover, fomentar, ramento: facer un xuramento. OBS.: v. irreg. V. impulsar. L’organizzazione promuove lo sviluppo táboa 2. ♦ Para referirse a ‘pronunciar(se), acen- dei paesi arretrati. A organización promove o desen- tuar(se)’ en italiano emprégase o termo intensifi- volvemento dos países atrasados. 2 Organizar (pre- car(si). parar). I sindacati hanno promosso un’azione di protesta. Os sindicatos organizaron unha acción de pronunzia V. pronuncia. protesta. 3 Ascender, promover. È stato promosso al pronunziare V. pronunciare. grado di capitano. Ascendérono ó grao de capitán. 4 propaganda s.f. Propaganda, publicidade. Aprobar (o profesor ó alumno). Il professore è stato Distribuivano volantini di propaganda elettorale. severo: ha promosso solo un terzo dei suoi allievi. O Distribuían panfletos de propaganda electoral. profesor foi severo: aprobou só un tercio dos seus alumnos. OBS.: v. irreg. V. táboa 51. propagare I v. tr. [aux. avere] Propagar, difundir, espallar. La stampa ha propagato la notizia prima pronome s.m. Pronome. ‘Questo’ e ‘quello’ sono pro- del tempo. A prensa propagou a noticia antes de nomi dimostrativi. ‘Este’ e ‘aquel’ son pronomes tempo. II v. intr. pron. [aux. essere] Propagarse, demostrativos. # pronome personale / dimostrati- difundirse, espallarse. Il virus dell’influenza si è vo / possessivo / interrogativo / relativo: pronome propagato rapidamente. O virus da gripe propagou- persoal / demostrativo / posesivo / interrogativo / se rapidamente. OBS.: io propago, tu propaghi; v. relativo. irreg. V. táboa 6. pronostico s.m. Prognóstico, predicción. Contro ogni pronostico, la squadra è arrivata in finale. Contra propagazione s.f. Propagación, expansión. Il caldo todo prognóstico, o equipo chegou á final. Gli anti- intenso favorì la propagazione dell’epidemia. A chi ricavavano pronostici dal volo degli uccelli e calor intensa favoreceu a propagación da epidemia. dalle viscere degli animali. Os antigos recadaban propizio -a adx. Propicio -a, oportuno -a. Devi sce- prognósticos do voo dos paxaros e das vísceras dos gliere il momento propizio per avvicinarla. Debes animais. OBS.: pl. pronostici. elixi-lo momento propicio para achegarte a ela. prontezza s.f. Prontitude, presteza. La prontezza dei proporre I v. tr. [aux. avere] Propoñer, propor, suxe- soccorsi gli ha salvato la vita. A prontitude das axu- rir. Avremmo un tema di discussione da proporre. das salvoulle a vida. Teriamos un tema de discusión para propoñer. II v. propagazione 432

intr. pron. [aux. essere] Propoñerse, proporse. Ci proxecto pero concedéronlle unha prórroga. OBS.: siamo proposti di mangiare in modo più sano. pl. proroghe. Propuxémonos comer de xeito máis san. OBS.: v. prorogare v. tr. [aux. avere] Prorrogar. Hanno proro- irreg. V. táboa... gato la data di consegna della dichiarazione dei red- proporzione s.f. Proporción (tamén fig.). La bellezza diti. Prorrogaron a data de entrega da declaración del corpo è una questione di proporzioni. A beleza da renda. OBS.: io prorogo, tu proroghi; v. irreg. V. do corpo é unha cuestión de proporcións. Abbiamo táboas 1 e 6. guadagnato molto in proporzione al lavoro fatto. prosa s.f. Prosa. Leopardi ha scritto sia in prosa che Gañamos moito en proporción ó traballo feito. in poesia. Leopardi escribiu tanto en prosa coma en proposito s.m. Propósito, intención. È piena di buoni poesía. Questo corso è sulla prosa italiana del propositi ma poi non li mantiene. Está chea de bos secondo Novecento. Este curso é sobre a prosa ita- propósitos pero despois non os mantén. # a propo- liana da segunda parte do século XX. sito: no momento oportuno; capitare / venire a pro- prosciutto s.m. Xamón. Vorrei due etti di prosciutto posito: vir ó pelo; di proposito: adrede; spiegazio- crudo e una fetta tagliata spessa di prosciutto cotto. ni in proposito: explicacións ó respecto; smuovere Quería douscentos gramos de xamón serrrano e qualcuno dal proposito: disuadir a alguén de algo. unha rebanda cortada gorda de xamón cocido. # proposta s.f. Proposta, proposición. La sua proposta avere gli occhi foderati di prosciutto: querer igno- non è stata presa in considerazione. A súa proposta ra-la realidade; prosciutto cotto: xamón cocido; non foi tomada en consideración. prosciutto crudo: xamón serrano. proprietà s.f. inv. 1 Propiedade. Queste terre erano proseguimento s.m. Desenvolvemento (dunha activi- proprietà della Chiesa. Estas terras eran propiedade dade). I giornali seguono il proseguimento delle da Igrexa. Si è ritirato in una piccola proprietà in indagini. Os xornais seguen o desenvolvemento das campagna. Retirouse a unha pequena propiedade no investigacións. # buon proseguimento di viaggio / campo. 2 Propiedade, virtude. La valeriana ha pro- di lavoro: que teña(s) unha boa continuación da prietà sedative. A valeriana ten propiedades sedan- viaxe / do traballo. tes. # essere di proprietà di: pertencer a; proprie- proseguire I v. tr. [aux. avere] Continuar, seguir. tà di linguaggio: propiedade de linguaxe; Dopo il liceo non ha più voluto proseguire gli studi. proprietà privata: propiedade privada. Despois do instituto xa non quixo continua-los estu- proprietario -a s. Propietario -a, dono -a, amo -a. Il dios. II v. intr. [aux. avere / essere] Proseguir, con- tinuar, seguir. Dopo una pausa, il relatore ha prose- proprietario dell’alloggio ha dato lo sfratto agli guito. Despois dunha pausa, o conferenciante inquilini. O propietario da vivenda desafiuzou os proseguiu. I lavori sono proseguiti senza problemi. inquilinos. # proprietario terriero: propietario de Os traballos continuaron sen problemas. OBS.: terras. emprégase o aux. avere con persoas e avere ou esse- proprio -a I adx. 1 Propio -a (típico). L’impazienza è re con cousas. propria dei giovani. A impaciencia é propia dos prosperare v. intr. [aux. avere] Prosperar, medrar. mozos. 2 (pos.) Seu súa. È molto orgogliosa del pro- Lungo tutta la costa prospera l’industria alberghiera. prio lavoro. Está moi orgullosa do seu traballo. 3 Ó longo de toda a costa prospera a industria hote- (reforzo do pos.) Propio -a. Il calice d’oro era lì, leira. OBS.: io prospero; v. irreg. V. táboa 1. l’ho toccato con le mie proprie mani. O cáliz de ouro estaba alí, toqueino coas miñas propias mans. prosperità s.f. inv. Prosperidade. Dopo grandi sforzi, II pron. pos. Seu súa. Qui ci sono i vostri quaderni: finalmente l’azienda godeva di un periodo di pro- ognuno si riprenda il proprio. Aquí están os vosos sperità. Despois de grandes esforzos, finalmente a cadernos: que cada un colla o seu. III adv. 1 Xusto, empresa gozaba dun período de prosperidade. xustamente. È proprio come me l’avevi descritta. É prospettiva s.f. Perspectiva (tamén fig.). Il professo- xusto como ma describiras. 2 Realmente. Sembrava re sta spiegando la tecnica del disegno in prospetti- proprio arrabbiato. Parecía realmente anoxado. 3 va. O profesor está explicando a técnica do deseño (reforzo da negación) En absoluto. Non so proprio en perspectiva. Adesso vedo le cose da un’altra come aiutarli. Non sei en absoluto cómo axudarlles. prospettiva. Agora vexo as cousas dende outra pers- # amor proprio: amor propio; lavorare / mettersi pectiva. Si aprono nuove prospettive nel campo in proprio: traballar / poñerse como autónomo; della ricerca genetica. Ábrense novas perspectivas nome proprio: nome propio; senso proprio: senti- no campo da investigación xenética. do recto; vero e proprio: auténtico. prossimità s.f. inv. Proximidade. Questi funghi cre- proroga s.f. Prórroga. Era in ritardo con il progetto scono in prossimità dei pini. Estes fungos medran ma gli hanno concesso una proroga. Ía atrasado co nas proximidades dos piñeiros. Si intensifica la pro- 433 prova

paganda in prossimità delle elezioni. Intensifícase a estudiantes protestan contra a reducción das convo- propaganda na proximidade das eleccións. catorias. prossimo -a I adx. Próximo -a, vindeiro -a, seguin- protettore -trice s. 1 Protector -ora. Lorenzo de’ te. Studia perché ha un esame la prossima settima- Medici fu protettore di artisti e intellettuali. Lorenzo na. Estudia porque ten un exame a próxima semana. de Medici foi un protector de artistas e intelectuais. Sarà per la prossima volta. Será a próxima vez. 2 2 (m.) Chulo. Le prostitute che hanno un protettore Próximo -a (cerca). La piscina è prossima alla casa. devono dargli parte dei loro guadagni. As prostitutas A piscina está próxima á casa. È prossimo ai ven- que teñen un chulo deben darlle parte das súas t’anni. Está próximo ós vinte anos. II s. 1 (m.) Os ganancias. demais. Ama il tuo prossimo come te stesso. Ama os protezione s.f. Protección, coidado, amparo. Ora che demais coma a ti mesmo. 2 Seguinte, próximo. Che sei sotto la nostra protezione, non ti succederà nien- entri il prossimo. Que entre o seguinte. # parente te di male. Agora que estás baixo a nosa protección, prossimo: parente próximo; passato prossimo: non che pasará nada malo. pretérito perfecto composto de indicativo. protocollo s.m. Protocolo. La visita del capo di stato prostata s.f. Próstata. Dopo i sessant’anni molti ha seguito un rigido protocollo. A visita do xefe de uomini hanno problemi di prostata. Despois dos estado seguiu un ríxido protocolo. Gli atti notarili sesenta anos moitos homes teñen problemas de vengono registrati nel protocollo. Os actos notariais próstata. rexístranse no protocolo. # contravvenire al proto- prostituire I v. tr. [aux. avere] Prostituír. La coppia collo: rompe-lo protocolo; foglio in formato proto- accusata di prostituire la figlia sedicenne è stata collo: folla tamaño folio. arrestata. Detiveron a parella acusada de prostituí-la prototipo s.m. Prototipo. Bologna potrebbe essere il filla de dezaseis anos. II v. refl. [aux. essere] prototipo di una città universitaria. Bolonia podería Prostituírse. Si prostituiva per sopravvivere. se-lo prototipo dunha cidade universitaria. È il pro- Prostituíase para sobrevivir. OBS.: io prostituisco, tu totipo del fannullone. É o prototipo do folgazán. prostituisci. prova s.f. 1 Proba. La nuova auto ha superato le prove prostituta s.f. Prostituta, rameira. Di notte questa di resistenza e di consumo. O novo coche superou as zona è frequentata da prostitute e dai loro clienti. De probas de resistencia e de consumo. Insieme hanno noite esta zona é frecuentada por prostitutas e polos superato dure prove. Xuntos superaron duras pro- seus clientes. bas. È un bugiardo e te ne darò la prova. É un men- prostituzione s.f. Prostitución. La polizia ha tireiro e dareiche a proba diso. L’accusa ha portato smantellato il racket della prostituzione. A policía altre prove a carico dell’imputato. A acusación desmantelou a rede de prostitución. # favoreggia- levou outras probas a cargo do acusado. Non credo mento della prostituzione: inducción á prostitución; di poterlo convincere, ma farò ancora una prova. prostituzione minorile: prostitución de menores. Non creo que poida convencelo, pero farei aínda unha proba. 2 Proba, exame. La prova scritta sarà protagonista s. Protagonista (tamén fig.). Ulisse è il lunedì alle nove. A proba escrita será o luns ás nove. protagonista dell’Odissea. Ulises é o protagonista 3 (Dep.) Competición, encontro. La prima prova di da ‘Odisea’. La sciatrice è stata protagonista di spet- formula uno verrà trasmessa in diretta. A primeira tacolari cadute. A esquiadora foi protagonista de competición de fórmula un será retransmitida en espectaculares caídas. OBS.: m. pl. protagonisti. directo. 4 (Teatr.) Ensaio. Domani ci sarà la prima e proteggere v. tr. [aux. avere] 1 Protexer, defender, gli attori sono impegnati nelle prove. Mañá será a amparar. Lo sentiva indifeso e cercava di protegger- estrea e os actores están ocupados cos ensaios. # lo. Notábao indefenso e tentaba protexelo. 2 alla prova dei fatti: á vista dos feitos; a prova di Protexer, preservar. Mi servono dei sacchetti di bomba: a proba de bomba; banco di prova: banco nylon per proteggere gli abiti dalla polvere. Preciso de probas; dare prova di: dar proba de; fino a bolsas de nailon para protexe-los vestidos do po. prova contraria: ata que se demostre o contrario; OBS.: v. irreg. V. táboa 49. in prova: en proba; mettere alla prova qualcuno / qualcosa: poñer a proba a alguén / algo; mettere proteina s.f. Proteína. Le lenticchie sono ricche di un abito in prova: probar un vestido; prova del proteine. As lentellas son ricas en proteínas. nove (Mat.): a proba do nove; prova di stampa: protesta s.f. Protesta. Le attività sono state sospese in probas de imprenta. segno di protesta. As actividades foron suspendidas provare v. tr. [aux. avere] 1 Probar. Vuoi provare la en sinal de protesta. mia macchina nuova? ¿Queres proba-lo meu coche protestare v. intr. [aux. avere] Protestar. Gli studenti novo? Se vuole provare il vestito, c’è un camerino protestano contro la riduzione degli appelli. Os libero. Se quere proba-lo vestido, hai un probador provare 434

libre. 2 Probar, demostrar. Ha provato che era vero. humanitarias abasteceron o campo de refuxiados de Probou que era verdade. 3 Probar, intentar, tentar. víveres e medicinas. II v. refl. [aux. essere] Ha provato a chiamarti ma non eri in casa. Probou a Abastecerse, proverse, fornecerse. Ci siamo provve- chamarte pero non estabas na casa. 4 Expe- duti di materiali per il lavoro. Abastecémonos de rimentar, sufrir. Desiderava provare la gioia della materiais para o traballo. OBS.: v. irreg. V. táboa 58. maternità. Desexaba experimenta-la ledicia da provvedimento s.m. Medida (acción que prevén). Se maternidade. 5 Sentir (experimentar). Non so dire cosa ho provato in quel momento. Non sei dici-lo continuerai a comportarti così dovrò prendere dei que sentín naquel momento. seri provvedimenti. Se continúas comportándote así deberei tomar serias medidas. # provvedimento provenienza s.f. Proveniencia, procedencia, orixe. disciplinare: castigo. La guardia di finanza ha intercettato un carico di droga di provenienza non accertata. A policía fiscal provvidenza s.f. 1 Providencia. Si affida alla provvi- interceptou unha carga de droga de proveniencia denza divina. Confía na providencia divina. 2 Feito non confirmada. providencial. Il tuo arrivo è stato una provvidenza. A túa chegada foi un feito providencial. provenire v. intr. [aux. essere] Provir, proceder, vir. Questo vino proviene da un’azienda agricola tosca- provvidenziale adx. Providencial. La pioggia è stata na. Este viño provén dunha empresa agrícola tosca- provvidenziale per la campagna. A choiva foi provi- na. OBS.: v. irreg. V. táboa 32. dencial para o campo. proverbio s.m. Proverbio, refrán. Dice il proverbio provvisorio -a adx. Provisional, provisorio -a, tran- che “al cuore non si comanda”. Di o proverbio que sitorio -a. In questi anni ha solo avuto impieghi “no corazón non se manda”. provvisori. Nestes anos só tivo empregos provisio- nais. # in via provvisoria: provisionalmente. provincia s.f. 1 Provincia. San Donato è un comune in provincia di Milano. San Donato é un concello da provvista s.f. 1 Aprovisionamento, provisión. Il lune- provincia de Milán. 2 Diputación provincial. dì faccio le provviste per tutta la settimana. O luns Lavora per la Provincia. Traballa para a Diputación fago o aprovisionamento para toda a semana. 2 Provincial. OBS.: pl. provincie ou province. Provisión, reserva. La provvista di gasolio per il ris- provinciale I adx. 1 Provincial. Dove adesso c’è la caldamento è insufficiente. A provisión de gasóleo strada provinciale correrà l’autostrada. Onde agora para a calefacción é insuficiente. está a estrada provincial pasará a autoestrada. 2 prua s.f. Proa. Il capitano, a prua, scrutava l’orizzon- (despect.) Provinciano -a. Abitava da anni in città, te. O capitán, na proa, escrutaba o horizonte. ma aveva ancora dei modi provinciali. Vivía dende había anos na cidade, pero aínda tiña costumes pro- prudente adx. Prudente, asisado -a, axuizado -a. vincianos. II s.f. Estrada provincial. Prendendo la Non è prudente viaggiare in auto senza cintura di provinciale impiego un’ora per arrivare in città. sicurezza. Non é prudente viaxar en coche sen o Collendo a estrada provincial emprego unha hora cinto de seguridade. para chegar á cidade. prudenza s.f. Prudencia, precaución, cautela. Ho provocare v. tr. [aux. avere] 1 Provocar, ocasionar, perso le chiavi di casa e per prudenza farò cambiare producir. La sua battuta ha provocato la risata gene- la serratura. Perdín as chaves da casa e por pruden- rale. O seu comentario provocou un riso xeral. 2 cia farei cambia-la pechadura. # la prudenza non Provocar (incitar). Se lo provochi reagisce con vio- è mai troppa: a prudencia nunca é demasiada. lenza. Se o provocas reacciona con violencia. OBS.: prudere v. intr. Proer, picar, comer. Non devi grattar- io provoco, tu provochi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. ti anche se ti prude. Non te debes rascar aínda que provocazione s.f. Provocación. Siamo stanchi delle che pique. # sentirsi prudere la lingua: ter ganas vostre provocazioni. Estamos cansos das vosas pro- de soltar algo; sentirsi prudere le mani: ter ganas vocacións. de pegarlle a alguén. OBS.: carece de part. pas. e de provvedere I v. intr. [aux. avere] 1 Ocuparse, encar- tempos compostos. garse. È già grande e saprà provvedere al suo man- prugna s.f. (Bot.) Ameixa. Le prugne hanno un effet- tenimento. Xa é maior e saberá ocuparse do seu to leggermente lassativo. As ameixas teñen un lixei- mantemento. 2 Tomar medidas. Se gli incidenti stra- ro efecto laxante. dali aumenteranno, lo Stato dovrà provvedere. Se os prugno s.m. Ameixeira. Il prugno era carico di frutti. accidentes de tráfico aumentan, o Estado deberá A ameixeira estaba cargada de froita. tomar medidas. II v. tr. [aux. avere] Abastecer, pro- ver, fornecer. Gli aiuti umanitari hanno provvisto il prurito s.m. Proído. L’orticaria provoca prurito. A campo dei profughi di viveri e medicine. As axudas urticaria provoca proído. 435 pugno pseudonimo s.m. Pseudónimo. Firmava romanzi rosa i genitori. Lembraba a súa pubertade como unha con uno pseudonimo per non essere riconosciuto. idade difícil, de inseguridade e de enfrontamentos Asinaba novelas rosa cun pseudónimo para non ser cos pais. recoñecido. pudico -a adx. Púdico -a, recatado -a, vergonzoso - psichiatra s. Psiquiatra. La psichiatra mi ha prescrit- a. Stento a immaginarlo, lui così pudico, in una to una cura contro l’ansia. A psiquiatra receitoume spiaggia per nudisti. Cústame traballo imaxinalo, el un tratamento contra a ansiedade. OBS.: m. pl. psi- tan púdico, nunha praia para nudistas. OBS.: m. pl. chiatri. pudichi, f. pl. pudiche. psichiatria s.f. Psiquiatría. Si è laureato in medicina pudore s.m. Pudor, recato. Per pudore non parlava e poi ha fatto la specializzazione in psichiatria. volentieri di sé. Por pudor non falaba de boa gana Licenciouse en medicina e despois fixo a especiali- del mesmo. dade en psiquiatría. puerile adx. Pueril, infantil. Anche gli adulti talvolta psicologia s.f. Psicoloxía. Jung è il padre della psico- hanno atteggiamenti puerili. Tamén os adultos ás logia analitica. Jung é o pai da psicoloxía analítica. veces teñen actitudes puerís. Usa un po’ di psicologia per convincerli. Usa un pouco de psicoloxía para convencelos. # mancare pugilato s.m. Boxeo. Alla televisione trasmettono di psicologia: non ter ningunha delicadeza. l’incontro di pugilato per pesi massimi. Na televi- sión transmiten o encontro de boxeo de pesos pesa- psicologo -a s. Psicólogo -a. Lavora come psicologa dos. in una comunità di recupero di tossicodipendenti. Traballa como psicóloga nunha comunidade de pugile s.m. Boxeador -ora, púxil. Il pugile ha vinto l’avversario con un diretto. O boxeador gañoulle ó recuperación de toxicómanos. OBS.: m. pl. psicologi, f. pl. psicologhe. adversario cun directo. pubblicare v. tr. [aux. avere] Publicar. Una nota casa pugnalata s.f. 1 Puñalada. Ha ricevuto una pugnala- editrice è disposta a pubblicargli il romanzo. Unha ta alla schiena. Recibiu unha puñalada no lombo. 2 famosa editorial está disposta a publicarlle a nove- (fig.) Duro golpe. Quella notizia è stata una pugna- la. OBS.: io pubblico, tu pubblichi; v. irreg. V. táboas lata per tutti noi. Aquela noticia foi un duro golpe 1 e 5. para todos nós. pubblicazione s.f. Publicación. Ha una libreria molto pugnale s.m. Puñal. Dalla cintura del guerriero pen- fornita sia di libri che di pubblicazioni periodiche. deva un pugnale. Do cinturón do guerreiro pendu- Ten unha librería moi abastecida tanto de libros raba un puñal. # colpo di pugnale: puñalada. coma de publicacións periódicas. # pubblicazioni pugno s.m. 1 Puño (man). I comunisti salutano a matrimoniali: amoestacións. pugno chiuso. Os comunistas saúdan co puño pubblicità s.f. inv. Publicidade, propaganda. Il film pechado. 2 Puñada. Gli ha dato un pugno in faccia. era continuamente interrotto dalla pubblicità. O Deulle unha puñada na cara. 3 Puñado, presa, filme era interrompido continuamente pola publici- manda. Aggiunse all’acqua un pugno di sale. dade. # fare pubblicità a qualcosa o a qualcuno: Engadiulle á auga un puñado de sal. # avere qual- facerlle publicidade a algo ou a alguén. cosa in pugno: estar en poder de algo; fare a pugni: pegar (dúas persoas); firmare di proprio pubblicitario -a adx. Publicitario -a. Lavorano per pugno: firmar persoalmente; tenere qualcuno in un’agenzia pubblicitaria. Traballan para unha axen- pugno: meter nun puño a un; tirar pugni: dar cia publicitaria. # inserto pubblicitario: anuncio puñadas. ♦ Para referirse ó ‘puño (da manga)’ en publicitario. italiano emprégase o termo polsino, para ‘puño, pubblico -a I adx. Público -a. Alcune imprese pub- empuñadura’ manico. bliche saranno privatizzate. Algunhas empresas pulce s.f. Pulga. Questo cane è pieno di pulci. Este públicas serán privatizadas. II s.m. 1 Público. La can está cheo de pulgas. # mettere la pulce nell’o- sala è stata chiusa al pubblico. A sala foi pechada ó recchio: andar coa mosca detrás da orella. público. 2 Público, audiencia, concorrencia. Il pub- blico applaudiva con entusiasmo. O público aplau- pulcino s.m. Pito, polo. La chioccia è circondata dai día con entusiasmo. # faccenda di dominio pubbli- pulcini. A galiña choca está rodeada polos pitos. # co: asunto de dominio público; giardini pubblici: essere bagnato come un pulcino: poñerse coma un xardíns públicos; pubbliche relazioni: relacións pito; pulcino bagnato: persoa tímida; un pulcino públicas; scuola pubblica: escola pública. OBS.: m. nella stoppa: persoa pouco desenvolta. pl. pubblici, f. pl. pubbliche. pulire v. tr. [aux. avere] Limpar (das manchas ou da pubertà s.f. inv. Pubertade. Ricordava la sua pubertà sucidade). Ho bisogno di uno straccio per pulire i come un’età difficile, di insicurezza e di scontri con vetri. Necesito un trapo para limpa-los cristais. pulce 436

OBS.: io pulisco, tu pulisci. ♦ Para referirse a ‘pulir referirse á ‘punta (cravo)’ en italiano emprégase o (tornar liso)’ en italiano emprégase o termo leviga- termo chiodo. re, para ‘pulir, limar (o que está mal)’ rifinire ou puntare I v. tr. [aux. avere] 1 Dirixir (cara a un perfezionare. punto). Puntava lo sguardo verso la porta. Dirixía a pulito -a I adx. Limpo -a (tamén fig.). Prendi un mirada cara á porta. 2 Apuntar (cunha arma). Il asciugamano pulito nel cassetto. Colle unha toalla poliziotto puntò la pistola e fece fuoco. A policía limpa no caixón. Ha uno sguardo pulito. Ten unha apuntou coa pistola e disparou. 3 Apostar, apoñer, mirada limpa. II s.m. Limpeza (calidade de limpo). xogar. Ha puntato tutto sul rosso. Apostouno todo ó Quel detersivo lascia un odore di pulito. Aquel vermello. II v. intr. [aux. avere] Dirixirse. La man- deterxente deixa olor a limpeza. # avere la coscien- dria di bufali puntava dritto su di noi. A manda de za pulita: te-la conciencia limpa; fare piazza puli- búfalos dirixíase dereita cara a nós. # puntare al ta: eliminar; gioco pulito: xogo limpo. successo: aspirar ó éxito; puntare il dito: sinalar co dedo; puntare i piedi: oporse, rebelarse; punta- pulizia s.f. Limpeza. L’alloggio aveva bisogno di una re tutto sulle proprie forze: contar só con un buona pulizia. A vivenda necesitaba unha boa lim- mesmo. peza. Bisognerebbe far pulizia di tutte queste carte. Sería necesario facer limpeza con todos estes puntata s.f. 1 Episodio, capítulo. Questa sera tra- papeis. # fare le pulizie: face-la limpeza da casa; smettono la terza puntata della serie. Esta noite impresa di pulizie: empresa de limpeza. botan o terceiro capítulo da serie. 2 Entrega (fascí- culo). Quel romanzo era uscito a puntate. Esa nove- pulpito s.m. Púlpito. Il sacerdote è salito sul pulpito la saíra por entregas. 3 Aposta. Il giocatore raddop- per la lettura del Vangelo. O sacerdote subiu ó púl- piò la puntata e perse tutto. O xogador dobrou a pito para a lectura do Evanxeo. # guarda da che aposta e perdeuno todo. pulpito viene la predica: mira quen fala. punteggiatura s.f. Puntuación (ortográfica). La vir- pulsante s.m. Botón. Il pulsante rosso aziona l’aper- gola è un segno di punteggiatura. A vírgula é un tura della porta. O botón vermello acciona a aper- signo de puntuación. tura da porta. # cuore pulsante: corazón palpitan- te. punteggio s.m. 1 Puntuación, nota. Ha un ottimo punteggio nelle graduatorie del concorso. Ten unha pungere I v. tr. [aux. avere] 1 Picar (ferir). Ti ha estupenda puntuación nas listas da oposición. 2 punto un’ape. Picoute unha abella. 2 (fig.) Ferir. Puntuación, cualificación. La partita si è chiusa L’hai punto nell’orgoglio. Feríchelo no orgullo. II v. con il punteggio di due a zero. O partido pechouse refl. [aux. essere] Picarse (ferirse). Si è punto con coa puntuación de dous a cero. uno spillo. Picouse cun alfinete. # pungere qualcu- no sul vivo: atacar a alguén no seu punto débil. puntiglio s.m. Capricho, antollo. Non vuole cedere per una questione di puntiglio. Non quere ceder por OBS.: v. irreg. V. táboa 11. unha cuestión de capricho. pungiglione s.m. Aguillón, ferrete. L’ape ha un pun- punto s.m. 1 Punto (pinta, momento, malla). Da- giglione che, in caso di puntura, va rimosso. A abe- quella distanza la casa sembrava piccola come un lla ten un aguillón que, en caso de picadura, hai que punto. Desde aquela distancia a casa parecía quitar. pequena coma un punto. La coccinella è rossa con punire v. tr. [aux. avere] Castigar (aplicar un casti- dei punti neri. A xoaniña é vermella con puntos go). Hanno punito i colpevoli. Castigaron os culpa- negros. C’è un punto del racconto in cui si cita bles. OBS.: io punisco, tu punisci. Dante. Hai un punto do conto no que se cita a punizione s.f. Castigo. Per punizione non andrete al Dante. Cuciva a punti molto regolari. Cosía con cinema. Como castigo non iredes ó cine. # calcio di puntos moi regulares. 2 Punto, lugar. Da quel punto punizione: falta. si gode di un panorama spettacolare. Dende aquel punto gózase dun panorama espectacular. # a un punta s.f. 1 Punta. Aveva molte matite ma tutte senza certo punto: nun determinado momento; al punto punta. Tiña moitos lapis pero todos sen punta. 2 giusto: no punto xusto; dare dei punti a qualcuno: Pouco. Quando ha vinto abbiamo provato una punta superar a alguén; dare un punto: dar unha punta- di invidia. Cando gañou sentimos un pouco de enve- da; di punto in bianco: de súpeto; due punti: dous xa. # avere qualcosa sulla punta della lingua: ter puntos; essere a buon punto: ir polo bo camiño; algo na punta da lingua; camminare in punta di essere a un punto morto: chegar a un punto morto; piedi: camiñar nas puntas dos pés; ora di punta: essere sul punto di: estar a punto de; fare il punto hora punta; prendere una cosa / una persona di su una questione: puntualizar; in punto di morte: punta: tomar unha cousa / unha persoa a peito; a punto de morrer; mettere / togliere i punti: poñer stare in punta di forchetta: ser pedante. ♦ Para / saca-los puntos; mettere a punto: poñer a punto; 437 puro

mettere i punti (o i puntini) sulle i: poñe-los pun- / seppure: se ben; sia pure: aínda que. OBS.: este tos sobre os is; mezzogiorno in punto: mediodía en termo pode ter un uso enfático en contextos como os punto; punti / puntini di sospensione: puntos sus- seguintes: resta pure (queda -se queres-), dica pure pensivos; punto a capo: punto e á parte; punto di (diga -se quere-), ammettiamo pure che sia vero ritrovo: punto de encontro; punto di vista: punto (admitamos que sexa verdade). Existe tamén a de vista; punto e virgola: punto e vírgula; punto variante apocopada pur. esclamativo / interrogativo: exclamación / interro- purè s.m. inv. Puré. Come contorno vorrei un purè di gación; punto per punto: punto por punto; punto patate. Como gornición querería un puré de pata- vendita: punto de venda; questo è il punto: esta é cas. a cuestión; venire al punto: vir ó conto; vestito di tutto punto: vestido moi elegante. purezza s.f. Pureza. È un diamante piccolo ma di straordinaria purezza. É un diamante pequeno pero puntuale adx. Puntual (tamén fig.). Arriva sempre de extraordinaria pureza. La purezza dell’aria giova puntuale agli appuntamenti. Sempre chega puntual ás citas. Mi ha fatto alcune critiche puntuali, ma alla salute. A pureza do aire é beneficiosa para a nell’insieme era soddisfatto del risultato. Fíxome saúde. Nessuno metteva in dubbio la purezza delle algunhas críticas puntuais, pero no conxunto estaba tue intenzioni. Ninguén poñía en dúbida a pureza satisfeito do resultado. das túas intencións. puntualità s.f. inv. Puntualidade. Il lavoro va con- purga s.f. 1 Purga, purgante. Per disintossicarlo gli segnato con la massima puntualità. O traballo débe- hanno somministrato una purga. Para desintoxicalo se entregar coa máxima puntualidade. subministráronlle unha purga. 2 (fig.) Purga. Una drastica purga ha eliminato molti oppositori del puntualizzare v. tr. [aux. avere] Precisar, concretar. regime. Unha drástica purga eliminou moitos opo- È proprio pesante, deve sempre interrompere per sitores do réxime. OBS.: pl. purghe. puntualizzare qualcosa. É realmente pesado, sempre deve interromper para precisar algo. purgatorio s.m. Purgatorio. La seconda parte della Divina Commedia è dedicata al Purgatorio. A segun- puntura s.f. 1 Picadura, picada, picadela. Vorrei una da parte da “Divina Comedia” está dedicada ó pomata per le punture di insetto. Querería unha Purgatorio. pomada para as picaduras de insecto. 2 (fam.) Inxección. La bambina si nasconde per non farsi purificare v. tr. [aux. avere] 1 Purificar, depurar. La fare la puntura. A nena escóndese para non deixar- guida consiglia di bere acqua imbottigliata o di puri- se poñe-la inxección. 3 Puntada, punto. Ha sentito ficarla con le apposite pastiglie. A guía aconsella una puntura al petto. Sentiu unha puntada no peito. beber auga embotellada ou purificala coas pastillas axeitadas. 2 Purificar. Dicono che l’incenso purifi- punzecchiare v. tr. [aux. avere] (fig.) Picar (provo- chi l’aria. Din que o incenso purifica o aire. OBS.: io car). Smettila di punzecchiarlo. Deixa de picalo. purifico, tu purifichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. purificazione s.f. Purificación. Il fumo viene usato dai pupazzo s.m. 1 Boneco, moneco. Dorme ancora con pellirosse nei riti di purificazione. O fume é usado il suo pupazzo di stoffa. Dorme aínda co seu bone- polos peles vermellas nos ritos de purificación. co de trapo. 2 (fig.) Monicreque, monifate, macaco. Non farti trattare come un pupazzo. Non deixes que puro -a adx. 1 Puro -a. Il maglione è in pura lana. O te traten coma un monicreque. xersei é de pura la. Si è laureato in fisica pura. Licenciouse en física pura. Il suo è un puro pretesto pupilla s.f. Pupila, meniña (do ollo). Nell’oscurità le per non lavorare. O seu é un puro pretexto para non pupille si dilatano. Na escuridade as pupilas dilá- traballar. 2 Puro -a, limpo -a. Quest’aria e que- tanse. # essere la pupilla degli occhi (di qualcu- st’acqua così pure ti faranno bene. Este aire e esta no): se-lo preferido (de alguén). auga tan puros faranche ben. # il puro necessario: purché conx. Con tal (de) que. Vi aspetto, purché non o estrictamente necesario; la verità pura e sempli- tardiate troppo. Agárdovos con tal de que non tarde- ce: a verdade pura e simple. des demasiado. purtroppo adv. Desgraciadamente, desafortunada- pure I conx. Aínda. Pur comprendendoti, non condi- mente. Purtroppo l’economia non dà segni di ripre- vido il tuo punto di vista. Aínda comprendéndote, sa. Desgraciadamente a economía non dá sinais de non comparto o teu punto de vista. II adv. 1 Tamén. recuperación. Pure tu te ne vai? ¿Tamén ti marchas? 2 Mesmo, pus s.m. inv. Pus. La ferita era infetta e piena di pus. incluso. Perché dici che non ti aiuto? Ti ho pure prestato il mio appartamento. ¿Por que dis que non A ferida estaba infectada e chea de pus. che axudo? Mesmo che prestei o meu piso. # pur di: pustola s.f. Pústula. Il dermatologo ci ha consigliato con tal de (que); quando pure: aínda que; se pure un sapone e una crema contro le pustole. O derma- purtroppo 438

tólogo aconsellounos un xabón e unha crema contra Regaláronlle un quebracabezas de 5000 pezas. as pústulas.

OBS putrefazione s.f. Putrefación. Il cadavere era in avan- .: pronúnciase /pazl° /. zato stato di putrefazione. O cadáver estaba en avanzado estado de putrefación. puzzola s.f. Mofeta. La puzzola, se aggredita, emette putrido -a adx. Podre. Dalla palude si alzava uno sgradevole odore di acqua putrida. Da charca levan- tábase un desagradable olor de auga podre. una secrezione dall’odore sgradevolissimo. A mofe- puttana s.f. Puta, paxara, pendanga (tamén fig.). Non è mai stato con una puttana. Nunca estivo ta, se é agredida, emite unha secreción de olor moi cunha puta. Quella puttana ti ha preso in giro abba- stanza. Aquela puta tomouche o pelo bastante. # desagradable. andare a puttane: ir de putas, (fig.) fracasar; figlio di puttana: fillo de puta. puzza s.f. Cheirume, peste. Non sopporto la puzza puzzolente adx. Cheirento -a. La puzzola, quando si dei mozziconi. Non soporto o cheirume das cabi- chas. sente in pericolo, emette una secrezione puzzolente. puzzare v. intr. [aux. avere] Cheirar (mal). La cucina puzzava di fritto. A cociña cheiraba a frito. A mofeta, cando se sente en perigo, emite unha puzzle s.m. inv. Quebracabezas, crebacabezas. Gli hanno regalato un puzzle di 5000 pezzi. secreción cheirenta. Q

qua adv. 1 Acá, acó. Sono qua da alcuni minuti. Estou qualcosa pron. indef. Algo. Hai mangiato qualcosa? acá desde hai algúns minutos. 2 (fig.) A / neste ¿Comiches algo? # qualcosa come: algo como; punto. Qua volevo arrivare. A este punto quería che- qualcos’altro: outra cousa. gar. # al di qua di / di qua da: da parte de acá; di qua: de acá; in qua: cara a acó. qualcuno -a pron. indef. 1 Alguén. C’è qualcuno? ¿Hai alguén? 2 Algún algunha. Chiedi a qualcuno quaderno s.m. Caderno. Non so dove ho messo il di loro se sa la strada. Pregúntalle a algún deles se mio quaderno. Non sei onde puxen o meu caderno. coñece a estrada. # diventare qualcuno: chegar a quadrato -a I adx. Cadrado -a. Ho bisogno di un ser alguén. tavolo quadrato per il mio salotto. Necesito unha quale I adx. 1 (interrog.) Cal. Quali saranno le sue mesa cadrada para a miña sala. II s.m. 1 Cadrado. intenzioni? ¿Cales serán as súas intencións? 2 I bambini hanno disegnato un triangolo e un qua- drato. Os nenos debuxaron un triángulo e un cadra- (interrog.) Que. Quale camicia hai scelto? ¿Que do. Il quadrato di tre è nove. O cadrado de tres é camisa elixiches? 3 (relativo) Como. Abitudini nove. 2 (Dep.) Ring. Non ha più voluto salire sul quali passeggiare e fare un po’ di sport giovano alla quadrato. Non quixo subir nunca máis ó ring. # salute. Costumes como pasear e facer un pouco de avere le spalle quadrate (fig.): ser valente. deporte benefician a saúde. II pron. interrog. e rel. Cal. Quale hai scelto? ¿Cal elixiches? L’albergo nel quadro s.m. 1 Cadro. Sono andata al Museo del quale vivevo era molto comodo. O hotel no cal vivía Prado a vedere i quadri di Goya. Fun ó museo do Prado ve-los cadros de Goya. 2 (fig.) Cadro, cadro era moi cómodo. III adv. Como. Quale rappresen- sinóptico. Gli abbiamo esposto il quadro della situa- tante dei sindacati ha il diritto di manifestare la sua zione. Expuxémoslle o cadro da situación. 3 Cadro opinione. Como representante dos sindicatos ten o (persoal responsable). I quadri dell’azienda hanno dereito de manifesta-la súa opinión. # in certo qual protestato per ottenere un aumento di stipendio. Os modo: en certo sentido; tale e quale: tal cal. OBS.: cadros da empresa protestaron para obter un apocópase en qual diante de vocal, espec. co v. esse- aumento de soldo. # quadro di manovra: cadro de re. mandos. qualifica s.f. 1 Cargo, posto. L’hanno assunto con la quadrupede s.m. Cuadrúpede. Il gatto è un quadru- qualifica di direttore generale. Contratárono co pede. O gato é un cuadrúpede. cargo de director xeral. 2 Título (categoría). Ha la quaggiù adv. Acá embaixo. Quaggiù, in cantina, fa qualifica di avvocato. Ten o título de avogado. OBS.: molto fresco. Acá embaixo, na adega, vai moito pl. qualifiche. fresco. qualificare I v. tr. [aux. avere] Cualificar, valorar. È quaglia s.f. Paspallás. La quaglia è un piccolo uccel- un aggettivo che qualifica positivamente. É un lo dal piumaggio bruno. O paspallás é un pequeno adxectivo que cualifica positivamente. II v. intr. paxaro de plumaxe escura. pron. [aux. essere] 1 Presentarse (indicando a pro- qualche adx. indef. sing. Algún algunha. Vorrei pia cualificación). Si qualificò come giudice. qualche mela. Querería algunha mazá. # in qualche Presentouse como xuíz. 2 Clasificarse, cualificarse. modo: dalgunha maneira; qualche volta: ás veces. Il ginnasta si qualificò per le prove finali. O xim- OBS.: en pl. emprégase o termo alcuni; o uso de nasta clasificouse para as probas finais. OBS.: io alcuno en sing. é negativo (ningún). qualifico, tu qualifichi. qualificativo 440 qualificativo -a adx. Cualificativo -a. Gli aggettivi 2 (rel.) Todo o que. Compra quanti giornali vuoi. qualificativi determinano il nome. Os adxectivos Compra tódolos xornais que queiras. II pron. 1 cualificativos determinan o nome. (interrog., exclam.) Canto -a. Quanti ne hai compra- qualificazione s.f. 1 Especialización. Per diventare ti? ¿Cantos compraches? Quante ne abbiamo passa- tecnico ha dovuto seguire un corso di qualificazio- te! ¡Cantas pasamos! 2 (rel.) Todo o que. Possono ne. Para chegar a ser técnico tivo que seguir un entrare quanti hanno il biglietto. Poden entrar tódo- curso de especialización. 2 (Dep.) Clasificación. los que teñan a entrada. III adv. 1 Que. Quanto Questa partita sarà decisiva per la qualificazione sono felice di vederti! ¡Que feliz estou de verte! 2 alla finale. Este partido será decisivo para a clasifi- Canto. Quanto abbiamo lavorato! ¡Canto traballa- cación da final. ♦ Para referirse á ‘cualificación, mos! 3 Todo o que. Ho fatto quanto potevo. Fixen puntuación’ en italiano emprégase o termo voto. todo o que podía. 4 Respecto a. Quanto a lui, sono decisa a lasciarlo. Respecto a el, estou decidida a qualità s.f. inv. 1 Calidade. In questo negozio vendo- deixalo. # in quanto: en calidade de; per quanto: a no dei tessuti di ottima qualità. Nesta tenda venden pesar de; tanto... quanto...: tanto... como... uns tecidos dunha calidade estupenda. 2 Calidade, característica. La sua principale qualità è la sinceri- quarantena s.f. Corentena. Venne messa in quaran- tà. A súa principal calidade é a sinceridade. # in tena perché aveva una malattia infettiva. Foi posta qualità di: en calidade de. en corentena porque tiña unha enfermidade infec- qualitativo -a adx. Cualitativo -a. Il risultato qualita- ciosa. tivo dell’esposizione è stato eccellente. O resultado quartetto s.m. Cuarteto. Il quartetto ha suonato cualitativo da exposición foi excelente. diversi pezzi di jazz. O cuarteto tocou varias pezas ♦ qualora conx. No caso de que. Qualora non foste de jazz. Para referirse ó ‘cuarteto (estrofa)’en ita- d’accordo potete prendere la parola. No caso de que liano emprégase o termo quartina. non estivesedes de acordo podedes toma-la palabra. quartiere s.m. 1 Barrio. Abito in uno dei quartieri più qualsiasi adx. indef. inv. Calquera. Farebbe qualsiasi vecchi della città. Vivo nun dos barrios máis vellos cosa per aiutarti. Faría calquera cousa por axudar- da cidade. 2 Cuartel (do exército). Il tenente andò al te. quartier generale per ricevere istruzioni. O tenente foi ó cuartel xeral para recibir instruccións. # bat- qualunque adx. indef. sing. Calquera. Dammi una taglia / lotta senza quartiere: guerra sen cuartel. qualunque di quelle camice. Dáme unha calquera daquelas camisas. Deve farlo a qualunque costo. quarzo s.m. Cuarzo. Mi ha regalato un orologio al Débeo facer a calquera prezo. quarzo. Regaloume un reloxo de cuarzo. quando I adv. Cando. Chiamami quando arriverà tuo quasi I adv. 1 Case. Siete quasi arrivati. Case che- fratello. Chámame cando chegue o teu irmán. II gastes. 2 Quizais, quizás, quizá. Oserei quasi dire conx. 1 Cando. Ha voluto parlare quando gli conve- che si lavorava meglio prima che arrivasse il nuovo niva tacere. Quixo falar cando lle conviña calar. direttore. Atreveríame quizais a dicir que se traba- Quando penso al pericolo corso, mi vengono i brividi. llaba mellor antes de que chegase o novo director. II Cando penso no perigo que corrín, danme calafríos. conx. Coma se. Dà continuamente ordini quasi fosse 2 Desde / dende que. Non ha più scritto da quando lui il padrone. Dá continuamente ordes coma se fose è partito. Non escribiu máis desde que marchou. el o xefe. # di quando in quando: ás veces. quassù adv. Acá arriba, acá enriba. Sono quassù in quantità s.f. inv. Cantidade. Sai dirmi la quantità di terrazzo. Estou acá arriba na terraza. mele necessarie per fare questa torta? ¿Sabes dicir- me a cantidade de mazás necesarias para facer esta quello -a I adx. dem. Aquel -ela. Hai visto quelle torta? Avevano comprato una grande quantità di scarpe rosse in vetrina? ¿Viches aqueles zapatos bibite. Compraran unha gran cantidade de bebidas. vermellos no escaparate? II pron. dem. 1 Aquel - # in quantità: en cantidade. ela. Preferisco quello. Prefiro aquel. 2 Ese -a. Cosa ti dice quello? ¿Que che di ese? # quello che: o que; quantitativo -a I adx. Cuantitativo -a. Questa ricerca quello lì: aquel de alí. si basa essenzialmente su dati quantitativi. Esta investigación baséase principalmente en datos quercia s.f. Carballo. Mi piace distendermi all’ombra cuantitativos. II s.m. Cantidade. Hanno ordinato un di questa quercia. Gústame tombarme á sombra grosso quantitativo di carta. Encargaron unha gran deste carballo. OBS.: pl. querce. cantidade de papel. querela s.f. (Der.) Querela. Sporse querela contro il quanto -a I adx. 1 (interrog., exclam.) Canto -a. collega che lo aveva insultato in pubblico. Interpuxo Quanti anni hai? ¿Cantos anos tes? Quante bugie unha querela contra o colega que o insultara en mi hai raccontato! ¡Cantas mentiras me contaches! público. 441 quotidiano querelare v. tr. [aux. avere] Querelarse contra. Ha quiete s.f. 1 Quietude (inmobilidade). Dobbiamo stu- querelato il giornalista per diffamazione. diare questo corpo in stato di quiete. Temos que Querelouse contra o xornalista por difamación. estudiar este corpo en estado de quietude. 2 querulo -a adx. Queixoso -a. La chiamò con voce Quietude, tranquilidade, paz. Ho bisogno di un po’ querula. Chamouna con voz queixosa. di quiete. Preciso un pouco de quietude. quesito s.m. Cuestión (problema). Vorrei sottoporti quieto -a adx. 1 Quieto -a, quedo -a, apracible. un quesito a cui non trovo soluzione. Querería Abbiamo trascorso le vacanze in una zona quieta e exporche unha cuestión para a que non atopo solu- tranquilla. Pasámo-las vacacións nunha zona quieta ción. e tranquila. 2 (fig.) Quieto -a, quedo -a, calmo -a questionario s.m. Cuestionario. Hanno distribuito un (referido a persoas). Quest’uomo ha un carattere questionario sulla conoscenza dell’inglese. quieto. Este home ten un carácter quieto. Distribuíron un cuestionario sobre o coñecemento quindi I conx. Polo tanto, por tanto. Non hai studia- do inglés. to, quindi sarai bocciato. Non estudiaches, polo questione s.f. 1 Cuestión (problema, asunto). tanto suspenderás. II adv. Despois, logo. Gli mandai Dobbiamo convocare una riunione per risolvere la una lettera, quindi gli telefonai. Mandeille unha questione. Temos que convocar unha reunión para carta, despois chameino por teléfono. resolve-la cuestión. Lasciamoli parlare, hanno una questione in sospeso. Deixémolos falar, teñen unha quintetto s.m. Quinteto. Hanno formato un quintetto cuestión pendente. 2 Problema (social). Hanno un di musica classica. Formaron un quinteto de música progetto per affrontare la questione meridionale. clásica. Teñen un proxecto para afronta-lo problema do sur. quota s.f. 1 Cota (de diñeiro). Devo versare la quota # il caso in questione: (persoa ou cousa) en cues- mensile all’associazione. Teño que ingresa-la cota tión; mettere qualcosa in questione: cuestionarse algo. mensual da asociación. 2 (Xeol.) Altura. La funivia arriva a quota 2000. O teleférico chega a 2000 questo -a I adx. dem. Este -a. Prendo questo maglio- metros de altura. 3 (Aer.) Altitude. L’aereo volava a ne rosso. Collo este xersei vermello. Con questa bassa quota. O avión voaba a baixa altitude. # per- umidità non si asciuga il bucato. Con esta humida- dere / prendere quota: perder / gañar altura (no de non seca a coada. II pron. dem. 1 Este -a. voo). Preferisco questo perché è più economico. Prefiro este porque é máis económico. 2 Isto. Questo è trop- quotare v. tr. [aux. avere] 1 Cotizar (en bolsa). Non po. Isto é demasiado. hanno ancora quotato in borsa le azioni di questa questore s. Xefe superior da policía. Il questore ha ditta. Aínda non cotizaron en bolsa as accións desta ordinato un’inchiesta. O xefe superior da policía empresa. 2 Valorar, taxar, avaliar. Ha quotato la ordenou unha investigación. casa trecento milioni. Valorou a casa en trescentos millóns. questura s.f. Xefatura de policía. Hanno presentato la denuncia in questura. Presentaron a denuncia na quotidiano -a I adx. Diario -a, cotián -á. È così xefatura de policía. depresso che non riesce a risolvere neanche le fac- qui adv. Aquí. È da un’ora che è qui ad aspettarti. Fai cende quotidiane. Está tan deprimido que non con- unha hora que está aquí esperándote. Qui finisce la segue resolver nin sequera os asuntos diarios. II mia storia. Aquí remata a miña historia. # da / di s.m. Diario, xornal. Ogni giorno legge tre quotidia- qui: de / dende aquí. ni. Cada día le tres diarios.

R

rabbia s.f. 1 Rabia, carraxe. Non ci vedeva più dalla racchiudere v. tr. [aux. avere] Encerrar (conter; rabbia. Xa non vía coa rabia. 2 Rabia, coraxe. Ha tamén fig.). Quel museo racchiude grandi tesori. Ese combattuto con rabbia e accanimento contro la museo encerra grandes tesouros. Le sue parole rac- malattia. Loitou con rabia e tesón contra a enfermi- chiudono molti misteri. As súas palabras encerran dade. 3 Rabia (enfermidade). Pasteur scoprì il vac- moitos misterios. OBS.: v. irreg. V. táboa 31. cino contro la rabbia. Pasteur descubriu a vacina raccogliere I v. tr. [aux. avere] 1 Apañar, acadar (do contra a rabia. chan). Ho raccolto la biro che mi è caduta. Apañei o rabbino s.m. Rabino, rabí. Il rabbino non era ancora bolígrafo que me caeu. 2 Apañar (face-la colleita). uscito dalla sinagoga. O rabino aínda non saíra da I contadini raccolgono le patate. Os labregos apa- sinagoga. ñan as patacas. 3 Recadar, arrecadar. Ho raccolto i soldi per il loro regalo. Recadei os cartos para o seu rabbioso -a adx. 1 Enfadado -a. Era così rabbioso regalo. 4 Coleccionar. Raccolgo francobolli. che rimase di malumore l’intera mattina. Estaba tan Colecciono selos. II v. refl. [aux. essere] (fig.) enfadado que permaneceu de mal humor toda a Concentrarse (meditar). Prima di un esame prefe- mañá. 2 Rabioso -a, doente, furioso -a. Mi lanciò risco raccogliermi. Antes dun exame prefiro concen- uno sguardo rabbioso, pieno d’ira. Lanzoume unha trarme. # raccogliere consensi: obte-lo consenso; mirada rabiosa, chea de ira. 3 Rabioso -a (afectado raccogliere il frutto delle proprie fatiche: obte-lo de rabia). Questo cane sembra rabbioso, bisogna froito do propio traballo; raccogliere il guanto: portarlo dal veterinario. Este can parece rabioso, aceptar un desafío; raccogliere onore / lodi: recibir haino que levar onda o veterinario. honores / loanzas; raccogliere successo: ter éxito; rabbonire I v. tr. [aux. avere] Calmar, acalmar, tran- raccogliere un’allusione: entender unha alusión; raccogliere una provocazione: responder a unha quilizar. Lo rabbonì raccontandogli la causa del suo provocación. OBS.: v. irreg. V. táboa 74. ritardo. Calmouno contándolle a causa do seu atra- so. II v. intr. pron. [aux. essere] Calmarse, acalmar- raccolta s.f. 1 Recollida. È stata promossa una rac- se, tranquilizarse. Il bebè si rabbonì quando la colta di firme. Promoveron unha recollida de fir- madre lo prese in braccio. O bebé calmouse cando a mas. 2 Colleita, recolleita. Tra poco si farà la rac- nai o colleu en brazos. OBS.: io rabbonisco, tu rab- colta del grano. Dentro de pouco farase a colleita do bonisci. trigo. 3 Colección. Quel tuo amico ha una raccolta di quadri molto interessante. Aquel amigo teu ten rabbrividire v. intr. [aux. essere] Tremer. Fuori face- unha colección de cadros moi interesante. 4 va caldo, ma dentro la cripta rabbrividivamo. Fóra Antoloxía, escolma, selección. Ho comprato una facía calor, pero dentro da cripta tremiamos. Le sto- raccolta di poesia contemporanea. Comprei unha rie del terrore mi fanno rabbrividire. As historias de antoloxía de poesía contemporánea. terror fanme tremer. OBS.: io rabbrividisco, tu rab- brividisci. raccolto -a I part. pas. de raccogliere e adx. Recollido -a (tamén fig.). Portava i capelli raccolti racchetta s.f. Raqueta. Ho dovuto cambiare le corde sulla nuca. Levaba o pelo recollido na caluga. Restò alla racchetta. Tiven que cambiarlle as cordas á a lungo raccolto davanti all’altare. Permaneceu raqueta. La neve era così alta che mi sono dovuto moito tempo recollido diante do altar. II s.m. mettere le racchette. A neve era tan alta que tiven Colleita, recolleita, anada. Si prevede che il raccol- que poñe-las raquetas. # racchetta da sci: bastón to di grano quest’anno sarà buono. Prevese que a de esquí. colleita de trigo este ano será boa. raccomandare 444 raccomandare I v. tr. [aux. avere] 1 Encomendar, raddoppiamento s.m. Duplicación. Gli investimenti confiar, encargar. Prima di partire gli raccomandò hanno portato al raddoppiamento del capitale. Os la famiglia. Antes de marchar encomendoulle a investimentos levaron á duplicación do capital. In familia. 2 Recomendar (a alguén). Raccomandò il italiano il superlativo assoluto si può formare con il figlio a una persona influente perché venisse assun- raddoppiamento dell’aggettivo. En italiano o super- to. Recomendoulle o fillo a unha persoa influente lativo absoluto pódese formar coa duplicación do para que o contratasen. 3 Recomendar, aconsellar. adxectivo. Ti raccomando di leggere questo libro; ti sarà utile per l’esame. Recoméndoche que leas este libro; raddoppiare I v. tr. [aux. avere] Duplicar, dobrar. Il serache útil para o exame. II v. refl. [aux. essere] ritardo nel pagamento farà raddoppiare la multa. O Encomendarse. Si raccomandò alla clemenza della atraso no pago fará que se duplique a multa. II v. corte. Encomendouse á clemencia da corte. # mi intr. [aux. essere ou avere] Duplicarse. Le spese si raccomando!: ¡coidado!; raccomandare l’anima sono raddoppiate per le vacanze. Os gastos duplicá- a Dio: encomendarse a Deus; te lo raccomando! ronse polas vacacións. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. (irón.): ¡coidado con el! raddrizzare I v. tr [aux. avere] Endereitar (tamén raccomandato -a I part. pas. de raccomandare e adx. fig.). Ho raddrizzato il palo che era caduto. 1 Recomendado -a. È un film raccomandato da tutti Endereitei o pao que caera. Dovresti raddrizzare le i critici. É unha película recomendada por tódolos idee di tuo figlio. Deberías endereita-las ideas do críticos. 2 Certificado -a (por correo). Tra poco teu fillo. II v. refl. [aux. essere] (fig.) Senta-la cabe- riceverai un pacco raccomandato con il mio regalo. za. Dopo tante esperienze si è raddrizzato. Despois Dentro de pouco recibirás un paquete certificado co de tantas experiencias sentou a cabeza. meu regalo. II s. 1 Recomendado -a. Ha fatto carrie- radere I v. tr. [aux. avere] Afeitar, barbear, rasurar. Il ra solo perché è un raccomandato! ¡Fixo carreira barbiere lo radeva tutte le mattine. O barbeiro afei- soamente porque é un recomendado! 2 (f.) Carta certificada. Mi è arrivata una raccomandata con i tábao tódalas mañás. II v. refl. [aux. essere] documenti che avevo richiesto. Chegoume unha Afeitarse, barbearse, rasurarse. Si radeva soltanto carta certificada cos documentos que solicitara. # una volta alla settimana. Afeitábase só unha vez á spedire una lettera per raccomandata: enviar semana. # radere al suolo (fig.): arrasar. OBS.: v. unha carta certificada. irreg. V. táboa 31. raccomandazione s.f. 1 Recomendación, consello. radiale adx. Radial. Devi calcolare la lunghezza Se vuoi guarire presto, devi seguire le raccomanda- radiale di questo cerchio. Debes calcula-la lonxitu- zioni del medico. Se queres curar pronto, debes de radial deste círculo. # strada radiale: estrada segui-las recomendacións do médico. 2 radial; (pneumatico) radiale: pneumático radial. Recomendación (enchufe). Se si vuol far carriera, le radiatore s.m. Radiador. L’idraulico ha cambiato il raccomandazioni non bastano. Se se quere facer radiatore. O fontaneiro cambiou o radiador. Devo carreira, as recomendacións non bastan. aggiungere dell’acqua nel radiatore della macchina. raccontare v. tr. [aux. avere] Contar, narrar, relatar. Teño que engadir auga ó radiador do coche. La nonna racconta al bambino una favola. A avoa radiazione s.f. Radiación. L’incidente nella centrale cóntalle ó neno un conto. # raccontare per filo e nucleare ha provocato gravi danni a causa delle per segno: contar minuciosamente; raccontarne radiazioni. O accidente na central nuclear provocou delle belle / di cotte e di crude / di tutti i colori: graves danos a causa das radiacións. dicilas de tódalas cores; una persona che la sa rac- contare: unha persoa con moita labia; vai a rac- radicale adx. Radical. Il suo intervento ha provocato contarla altrove!: ¡cóntalla a outro! un rinnovamento radicale della situazione. A súa racconto s.m. Conto (narración). Ci ha detto che sua intervención provocou unha renovación radical da figlia scrive racconti per bambini. Díxonos que a situación. Questo atteggiamento radicale ha dato súa filla escribe contos para nenos. luogo a numerose proteste. Esta actitude radical deu lugar a numerosas protestas. raccordo s.m. 1 Xuntura, xunta. Dobbiamo utilizza- re un raccordo a T per unire i due tubi del lavandi- radice s.f. 1 Raíz (tamén fig.). Hanno tagliato le radi- no. Debemos utilizar unha xuntura en forma de T ci dell’albero. Cortaron as raíces da árbore. Gli para unírmo-los dous tubos do lavabo. 2 Enlace, hanno estratto il dente, ma la radice si è spezzata. empalme (entre dous tramos de estrada). Per inver- Sacáronlle o dente, pero a raíz rompeu. Devi calco- tire la marcia sull’autostrada devi usare il raccordo. lare la radice quadrata di questo numero. Tes que Para inverte-la marcha na autoestrada tes que usa- calcula-la raíz cadrada deste número. 2 (fig.) Raíz, lo enlace. # raccordo anulare: circunvalación da causa, orixe. La pigrizia è la radice di tutti i tuoi cidade. problemi. A preguiza é a raíz de tódolos teus pro- 445 ragionamento

blemas. # mettere radici: quedarse a vivir nun ción aconselláronme exercicios de fortalecemento lugar. dos músculos do brazo. 2 Reforzo. Stanno facendo radio s. 1 (m.) Radio (óso e elem. quím.). Cadendo si dei lavori per il rafforzamento del ponte. Están è rotto il radio. Ó caer rompeu o radio. Il radio è un facendo uns traballos para o reforzo da ponte. elemento radiattivo. O radio é un elemento radiacti- rafforzare I v. tr. [aux. avere] Reforzar. I muratori vo. 2 (f.) Radio. Preferisco ascoltare la radio che stanno rafforzando le fondamenta. Os albaneis guardare la televisione. Prefiro escoita-la radio que están reforzando os alicerces. II v. intr. pron. [aux. ve-la televisión. OBS.: no uso fem. é inv. essere] Reforzarse. Nelle ultime ore il vento si è raf- radioamatore -trice s. Radioafeccionado -a. Da forzato. Nas últimas horas o vento reforzouse. buon radioamatore, passa il suo tempo libero al rice- raffreddore s.m. Arrefriado, constipado. Spero che il vitore. Como bo radioafeccionado, pasa o seu mio raffreddore non diventi influenza. Espero que o tempo libre diante do receptor. meu arrefriado non se converta nunha gripe. radiofonico -a adx. Radiofónico -a. L’ho sentito can- ragazzo -a s. 1 Rapaz -aza. Non sei ancora adulto, sei tare in una trasmissione radiofonica. Sentino cantar solo un ragazzo. Aínda non es adulto, es só un nun programa radiofónico. OBS.: m. pl. radiofonici, rapaz. 2 (fig.) Mozo -a. A quarant’anni sei ancora un f. pl. radiofoniche. ragazzo! ¡Ós corenta anos aínda es un rapaz! 3 radiografia s.f. Radiografía. Dopo l’incidente gli Mozo -a, noivo -a. Mia figlia e il suo ragazzo si hanno fatto una radiografia per vedere se aveva il sono lasciati. Miña filla e o seu mozo deixáronse. 4 braccio rotto. Despois do accidente fixéronlle unha Dependente novo dedicado a tarefas menores. # radiografía para ver se tiña o brazo roto. bravo ragazzo / ragazzo in gamba / ragazzo d’oro / perla di ragazzo: bo rapaz; ragazzo di vita: rapaz radunare I v. tr. [aux. avere] Reunir, agrupar. Il pa- que se prostitúe; ragazza madre: nai nova e soltei- store raduna il gregge prima di tornare all’ovile. O ra. pastor reúne o rabaño antes de volver ó curral. II v. intr. pron. [aux. essere] Reunirse, congregarse. Si raggio s.m. Raio (feixe de luz, liña recta, peza). Si radunarono in piazza per protestare contro il sinda- baciarono sotto i tenui raggi della luna. Bicáronse co. Reuníronse na praza para protestar contra o baixo os tenues raios da lúa. Devi calcolare il rag- alcalde. gio della circonferenza. Tes que calcula-lo raio da circunferencia. Ho dovuto cambiare tre raggi alla raffica s.f. Refacho, refoleo. Le violente raffiche di ruota della bicicletta. Tiven que cambiarlle tres vento hanno fatto cadere delle tegole. Os violentos raios á roda da bicicleta. # a breve / a largo raggio: refachos de vento fixeron caer algunhas tellas. # a curta / longa distancia; raggi X: raios X; raggio raffica di domande: serie ininterrumpida de pre- d’azione: raio de acción; un raggio di speranza: guntas; sparare a raffica: disparar sen tregua. unha feble esperanza. ♦ Para referirse ó ‘raio (lós- OBS.: pl. raffiche. trego)’ en italiano emprégase o termo fulmine. raffigurare v. tr. [aux. avere] 1 Representar, repro- raggiungere v. tr. [aux. avere] 1 Alcanzar, coller. La ducir. In questo quadro il pittore ha raffigurato con polizia ha raggiunto i fuggitivi. A policía alcanzou grande maestria il paesaggio estivo. Neste cadro o os fuxitivos. 2 (fig.) Alcanzar, lograr, obter. Ha rag- pintor representou con gran mestría a paisaxe esti- giunto una buona posizione sociale. Alcanzou unha val. 2 Representar, simbolizar. La lupa dantesca raf- boa posición social. 3 Alcanzar, acadar. L’alpinista figura l’avarizia. A loba dantesca representa a ava- raggiunse la cima della montagna. O alpinista ricia. alcanzou a cima da montaña. OBS.: v. irreg. V. táboa raffinatezza s.f. Refinamento. È famoso per la raffi- 11. natezza dei suoi modi. É famoso polo refinamento raggruppare I v. tr. [aux. avere] Agrupar, reunir, dos seus modos. Conosce tutte le raffinatezze della xuntar. Raggruppavano i bambini secondo l’età. tavola. Coñece tódolos refinamentos da mesa. Agrupaban os nenos segundo a idade. II v. refl. raffinato -a adx. 1 Refinado -a, exquisito -a. Si com- [aux. essere] Agruparse, reunirse, xuntarse. I porta in modo raffinato. Compórtase de xeito refi- manifestanti si raggrupparono in piazza. Os mani- nado. 2 Refinado -a (puro). Non mi piace lo zuc- festantes agrupáronse na praza. chero raffinato. Non me gusta o azucre refinado. ragionamento s.m. Razoamento, argumentación. Il raffineria s.f. Refinería. La petroliera è arrivata alla tuo ragionamento non mi sembra molto logico. O raffineria. O petroleiro chegou á refinería. teu razoamento non me parece moi lóxico. rafforzamento s.m. 1 Fortalecemento. Dopo l’opera- ragionare v. intr. [aux. avere] 1 Razoar. Sei troppo zione mi hanno consigliato degli esercizi di raffor- suscettibile: con te non si può ragionare. Es dema- zamento dei muscoli del braccio. Despois da opera- siado susceptible: contigo non se pode razoar. 2 ragionare 446

Falar, conversar. Spesso ragiona di storia con gli paso. Abbiamo dovuto rallentare il ritmo di lavoro. amici. A miúdo fala de historia cos amigos. Tivemos que minora-lo ritmo de traballo. ragione s.f. 1 Razón, entendemento, xuízo. L’uso rame s.m. Cobre. Una volta si usavano abitualmente della ragione distingue l’uomo dall’animale. O uso le pentole di rame. Nun tempo usábanse comunmen- da razón distingue o home do animal. Dal dolore te as potas de cobre. aveva perso la ragione. Coa dor perdera a razón. 2 ramificazione s.m. Ramificación, ramal. Questa Razón (acerto). Mi dispiace, ma questa volta ho galleria ha diverse ramificazioni. Esta galería ten ragione io. Síntoo, pero esta vez teño razón eu. 3 varias ramificacións. Razón, motivo, causa. Ti spiego subito la ragione ramo s.m. 1 Póla, galla, rama. I rami di quell’albero per cui sono venuto. Explícoche inmediatamente a sono carichi di frutti. As pólas daquela árbore están razón pola que vin. # a ragion veduta: consciente- cargadas de froita. 2 Ramal, ramificación. Quel mente; avere ragione di qualcuno: vencer a fiume ha diversi rami. Ese río ten varios ramais. 3 alguén; darsi ragione: convencerse; farsi una (fig.) Rama, especialidade, ramificación. Si è spe- ragione di una cosa: resignarse; informare chi di cializzato in un ramo della medicina. Especializouse ragione: informar ás autoridades competentes; pic- nunha rama da medicina. # avere un ramo di paz- chiare / darle di santa ragione: bater moito en zia: ter un toque de tolemia. alguén; ragione sociale: nome das sociedades comerciais que non teñen personalidade xurídica. rampa s.f. 1 Rampla, pendente. Per uscire dal garage devo salire per una rampa molto ripida. Para saír do ragioneria s.f. Contabilidade (disciplina e estudio). garaxe teño que subir unha rampla moi inclinada. 2 Ho comprato il nuovo libro di ragioneria generale. Tramo (da escaleira). Fece di corsa l’ultima rampa Comprei o novo libro de contabilidade xeral. È uno di scale. Fixo a correr o último tramo de escaleiras. studente del secondo anno di ragioneria. É un estu- # rampa di lancio: rampla de lanzamento. diante de segundo ano de contabilidade. rampante adx. 1 Rampante. Il leone rampante è ragionevole adx. Razoable, sensato -a, axuizado -a. molto frequente in araldica. O león rampante é moi Puoi parlargli senza paura: è una persona ragione- frecuente en heráldica. 2 (fig.) Ambicioso -a (arri- vole. Pódeslle falar sen medo: é unha persoa razo- bista). Attenzione ai compagni rampanti, adoperano able. Mi ha fatto un proposta ragionevole, ma non ogni metodo per fare carriera. Coidado cos compa- ho voluto accettare. Fíxome unha proposta razoable, ñeiros ambiciosos, empregan calquera método para pero non quixen aceptar. facer carreira. ragioniere s.m. Contable, contador -ora. Hanno rana s.f. Ra. Le rane gracidano d’estate. As ras croan assunto un nuovo ragioniere. Contrataron un novo polo verán. # essere una rana: ser moi feo; rana contable. # essere pignolo come un ragioniere: ser pescatrice: rabada; uomo rana: mergullador. moi puntilloso. randagio -a adx. Vagabundo -a. Il canile accoglie i ragliare v. intr. [aux. avere] 1 Ornear. L’asino raglia. cani randagi. A canceira acolle os cans vagabundos. O asno ornea. 2 (fig.) Desafinar, desentoar. Quella OBS.: aplícase, polo regular, a animais; m. pl. ran- dagi, f. pl. randagie. cantante raglia. Esa cantante desafina. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. rango s.m. 1 Rango, clase, categoría. È una persona di nobile rango. É unha persoa de rango nobre. 2 ragnatela s.f. 1 Arañeira. Il soffito era pieno di ra- (Mil.) Fila. I soldati erano ordinati in quattro ran- gnatele. O teito estaba cheo de arañeiras. 2 (fig.) ghi. Os soldados estaban ordenados en catro filas. # Enredo, lea, complicación. Mi trovo in una ragnate- rientrare nei ranghi: senta-la cabeza; serrare i la: ho troppi problemi. Atópome nun enredo: teño ranghi: cerrar filas. OBS.: pl. ranghi. demasiados problemas. rannuvolare I v. tr. [aux. avere] Nubrar. La tempe-sta ragno s.m. Araña. Il ragno cattura le sue vittime tes- ha rannuvolato il cielo. A tempestade nubrou o ceo. sendo una ragnatela. A araña captura as súas presas II v. intr. pron. [aux. essere] Nubrarse (tamén fig.). tecendo unha arañeira. # non cavare un ragno dal Il cielo si è rannuvolato. O ceo nubrouse. Quando buco: non saber/conseguir nada. gli fu comunicata la disgrazia, gli si rannuvolò la rallentare I v. intr. [aux. essere] 1 Diminuí-la veloci- mente. Cando lle comunicaron a noticia, nubróuse- dade. Rallenta, il semaforo è rosso. Diminúe a velo- lle a mente. OBS.: io rannuvolo; v. irreg. V. táboa 1. cidade, o semáforo está en vermello. 2 (fig.) rapa s.f. Nabo. Mangio spesso il risotto con le rape. Diminuír, reducirse, minguar. Ultimamente la mia Como a miúdo arroz con nabos. # avere la testa di attività è rallentata. Ultimamente a miña actividade rapa: ser un atontado; voler cavare sangue da una diminuíu. II v. tr. [aux. avere] Minorar (tamén fig.). rapa: tentar que unha persoa dea máis de si do que Non correre, rallenta il passo. Non corras, minora o pode. 447 rappresentazione rapace I adx. 1 Rapaz (ave). Gli uccelli rapaci hanno 2 Informe (memoria). Mi hanno richiesto un rap- degli artigli affilati. As aves rapaces teñen poutas porto esatto della situazione. Pedíronme un informe afiadas. 2 (fig.) Arteiro -a, raposeiro -a, astuto -a. exacto da situación. # avere rapporti (intimi) con È un amministratore rapace e sarebbe capace di qualcuno: ter relacións sexuais con alguén; chia- rubare. É un administrador arteiro e sería capaz de mare / mettersi a rapporto (Mil.): ser chamado roubar. II s.m. Rapaz (ave). Il falco è un rapace por un superior. diurno. O falcón é unha rapaz diúrna. rappresaglia s.f. Represalia. I prigionieri furono rapidità s.f. inv. 1 Rapidez, velocidade. Il fiume scor- fucilati per rappresaglia. Os prisioneiros foron fusi- reva con rapidità. O río fluía con rapidez. 2 Rapidez, lados como represalia. prontitude. Il giudice ha esaminato il caso con rapi- dità. O xuíz examinou o caso con rapidez. rappresentante adx. 1 Representante. Il governo ha mandato i propri rappresentanti. O goberno mandou rapido -a I adx. 1 Rápido -a, veloz. Eseguì una mano- os seus representantes. 2 Representante, expoñen- vra rapida per evitare l’incidente. Realizou unha te. Questo poeta è un tipico rappresentante del manobra rápida para evita-lo accidente. 2 Rápido - romanticismo. Este poeta é un típico representante a, breve. Questi sono cibi a cottura rapida. Estas son do romanticismo. # rappresentante di commercio: comidas de rápida cocción. II s.f. Rápido. La canoa representante (de comercio). scendeva le rapide. A canoa baixaba polos rápidos. rappresentanza s.f. 1 Representación (comercial). rapimento s.m. 1 Rapto. Non si è ancora ripreso dopo Ha ottenuto la rappresentanza di una ditta famosa. il rapimento del figlio. Aínda non se recuperou des- Obtivo a representación dunha empresa famosa. 2 pois do rapto do fillo. 2 (fig.) Éxtase, rapto. Fu colto Delegación, representación. La rappresentanza da un rapimento mistico. Tivo un éxtase místico. diplomatica fu ricevuta dal ministro. A delegación Guardava con rapimento il tramonto sul mare. diplomática foi recibida polo ministro. Ollaba en éxtase o solpor sobre o mar. rappresentare v. tr. [aux. avere] 1 Representar, rapina s.f. 1 Roubo. Questa mattina c’è stata una reproducir. Il dipinto rappresenta un paesaggio rapina alla banca nazionale. Esta mañá houbo un astratto. O cadro representa unha paisaxe abstracta. roubo no banco nacional. 2 (fig.) Roubo, estafa, 2 Representar, simbolizar. La colomba rappresenta ladroízo. Questo conto è una vera rapina! ¡Esta la pace. A pomba representa a paz. 3 Representar conta é un verdadeiro roubo! # rapina a mano (obrar en nome de alguén; pór en escena). armata: roubo a man armada; uccelli da rapina: L’avvocato rappresentava la ditta fallita. O avogado aves de rapina. ♦ Para referirse á ‘rapina (saqueo)’ en italiano emprégase o termo saccheggio. representaba a empresa en quebra. Ha rappresenta- to la tragedia con grande intensità. Representou a rapinare v. tr. [aux. avere] Roubar, quitar, sacar. traxedia con grande intensidade. 4 Representar, L’hanno rapinata della borsa mentre tornava a casa. comportar, entrañar. Il tuo atteggiamento rappre- Roubáronlle o bolso mentres volvía á casa. ♦ Para senta la fine della nostra amicizia. A túa actitude referirse a ‘rapinar (saquear)’ en italiano empréga- representa a fin da nosa amizade. se o termo saccheggiare. rappresentativo -a adx. Representativo -a. È uno rapire v. tr. [aux. avere] 1 Raptar. Hanno rapito la scrittore rappresentativo del Romanticismo italiano. figlia del miliardario. Raptaron a filla do millona- É un escritor representativo do Romanticismo ita- rio. 2 (fig.) Arrebatar, cativar, encantar. Quella liano. # (squadra) rappresentativa nazionale: melodia rapiva i sensi. Aquela melodía arrebataba selección nacional de fútbol. os sentidos. # essere rapito dalla morte: ser arre- batado pola morte. OBS.: io rapisco, tu rapisci. rappresentazione s.f. 1 Representación. La rappre- sentazione teatrale ebbe un grosso successo. A rapportare I v. tr. [aux. avere] Comparar, cotexar. representación teatral obtivo un grande éxito. 2 Questo grafico rapporta i prodotti lordi dei due Representación, emblema, símbolo. La bilancia è la paesi. Este gráfico compara os productos brutos dos rappresentazione della giustizia. A balanza é a dous países. II v. intr. pron. [aux. essere] Referirse, representación da xustiza. aludir. I due pareri espressi si rapportano a criteri differenti. As dúas opinións expresadas refírense a rarità s.f. inv. Rareza (feito ou cousa non común). Ho criterios diferentes. comprato un libro che è una vera rarità bibliografi- ca. Comprei un libro que é unha verdadeira rareza rapporto s.m. 1 Relación. Non si può stabilire alcun bibliográfica. rapporto fra i due avvenimenti. Non se pode esta- blecer ningunha relación entre os dous acontece- raro -a adx. 1 Raro -a, escaso -a. Quest’animale è mentos. Tra di noi c’è uno stretto rapporto di amici- molto raro. Este animal é moi raro. 2 Raro -a, estra- zia. Entre nós hai unha estreita relación de amizade. ño -a, infrecuente. È raro trovare una persona gen- rarità 448

tile come te. É raro atopar unha persoa amable rassicurare I v. tr. [aux. avere] Tranquilizar, calmar. coma ti. Lo rassicurò con un’amichevole pacca sulla spalla. rasare I v. tr. [aux. avere] 1 Rapar (persoa). Il bar- Tranquilizouno cunha amigable palmada no biere gli ha rasato i capelli a zero. O barbeiro rapou- ombreiro. II v. intr. pron. [aux. essere] lle o pelo ó cero. 2 Rasar (nivelar). Ha rasato le Tranquilizarse, calmarse. Quando lo vidi guarito, siepi. Rasou as sebes. II v. refl. [aux. essere] mi rassicurai. Cando o vin curado, tranquiliceime. Rasurarse, barbearse, afeitarse. Si rasava sempre rassodare I v. tr. [aux. avere] Endurecer. L’esercizio con il rasoio elettrico. Rasurábase sempre coa afei- fisico rassoda i muscoli. O exercicio físico endurece tadora eléctrica. os músculos. II v. intr. pron. [aux. essere] raschiare v. tr. [aux. avere] Raspar, rascar. Il cuoco Endurecer. Giocando a tennis mi si sono rassodate raschiò la padella con una paglietta. O cociñeiro le cosce. Xogando ó tenis, endurecéronme as coxas. raspou a tixola cun estropallo. # raschiarsi la gola: rassomigliare I v. intr. [aux. essere / avere] carraspear. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. Semellar(se), parecer(se), asemellar(se). Rasso- raschio s.m. Carraspeira. Con il suo raschio richiamò migli molto a tuo padre. Seméllaste moito ó teu pai. l’attenzione del pubblico. Coa súa carraspeira cha- II v. refl. recíp. [aux. essere] Semellarse, parecerse, mou a atención do público. asemellarse. I tuoi due amici si rassomigliano come due gocce d’acqua. Os teus dous amigos seméllanse raso -a I adx. 1 Liso -a (uniforme). La campagna era como dúas pingas de auga. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. rasa e uniforme. O campo era liso e uniforme. 2 Afeitado -a. Si presentò al lavoro il primo giorno rastrellare v. tr. [aux. avere] 1 Angazar. I contadini con il volto ben raso. Presentouse ó traballo o pri- rastrellano il fieno. Os labregos angazan o feo. 2 meiro día coa faciana ben afeitada. 3 Raso -a (ata (ext.) Rastrexar, rastrear. La polizia ha rastrellato il o borde). Gli versò un bicchiere raso di vino. quartiere. A policía rastrexou o barrio. Botoulle un vaso raso de viño. II s.m. Satén. Ha rastrello s.m. Angazo, anciño. Il rastrello si usa per comprato una camicetta di raso. Comprou unha raccogliere l’erba. O angazo úsase para recolle-la blusa de satén. # raso terra: a rentes da terra. herba. rasoio s.m. Navalla de afeitar. Il barbiere affilò il rata s.f. Prazo (dunha cantidade). Fra pochi giorni rasoio prima di fare la barba al cliente. O barbeiro scade la rata del mutuo. Dentro de poucos días afiou a navalla de afeitar antes de barbea-lo clien- vence o prazo do préstamo. # pagare a rate: pagar te. # essere tagliente come un rasoio: cortar como a prazos. ♦ Para referirse á ‘rata, lirio’ en italiano unha navalla; rasoio di sicurezza: máquina de afei- emprégase o termo ratto. tar (manual); rasoio elettrico: máquina de afeitar eléctrica. rateale adx. A prazos. Per comprare la macchina pre- ferisco un pagamento rateale. Para merca-lo coche rassegna s.f. 1 Exame, estudio, análise. Lo studente, prefiro un pago a prazos. nella sua tesi di laurea, ha fatto un’ottima rassegna bibliografica di Petrarca. O estudiante, na súa ratifica s.f. Ratificación, confirmación, corrobora- memoria de licenciatura, fixo un excelente exame ción. I rappresentanti dei due governi hanno firma- bibliográfico de Petrarca. 2 Exposición, mostra. Il to la ratifica dell’accordo. Os representantes dos Comune ha organizzato un’interessante rassegna dous gobernos firmaron a ratificación do acordo. fotografica della fauna alpina. O concello organizou OBS.: pl. ratifiche. unha interesante exposición fotográfica sobre a ratificare v. tr. [aux. avere] Ratificar, confirmar, fauna alpina. 3 (Mil.) Revista. Il generale passò in corroborar. Gli è stata ratificata la promozione. rassegna le truppe. O xeneral pasou revista ás tro- Ratificáronlle o ascenso. OBS.: io ratifico, tu ratifi- pas. ♦ Para referirse a ‘reseña’ ‘(comentario breve chi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. dunha obra literaria, teatral, cinematográfica)’ en ratto s.m. Rata, lirio. Il ratto può trasmettere delle italiano emprégase o termo recensione. pericolose malattie. A rata pode transmitir enfermi- rassegnare I v. tr. [aux. avere] Presentar (entregar). dades perigosas. ♦ Para referirse ó ‘rato’ en italia- Il direttore ha rassegnato le dimissioni. O director no emprégase o termo topo, para ‘rato (Inform.)’ presentou a dimisión. II v. intr. pron. [aux. essere] mouse. Resignarse. Non ti devi rassegnare di fronte a una ravanello s.m. Ravo. Il ravanello è leggermente pic- delusione! ¡Non te debes resignar ante unha decep- ción! cante. O ravo é lixeiramente picante. rassegnazione s.f. Resignación. Seppe affrontare con ravioli s.m. pl. Ravioli. Preferisci i ravioli in brodo o rassegnazione un fatto così doloroso. Soubo afron- al sugo? ¿Prefíre-los ravioli en sopa ou con mollo? tar con resignación un feito tan doloroso. ravvicinare V. riavvicinare. 449 realizzare ravvivare I v. tr. [aux. avere] 1 Avivar. Ravvivò il coma un raio; lancia-razzi: lanzafoguetes; parten- fuoco che si stava spegnendo. Avivou o lume que se za a razzo: partida moi veloz; razzo da segnala- estaba apagando. 2 Animar, alentar. Ravvivò l’ami- zione: foguete de sinais. co malato con la sua presenza. Animou o amigo re s.m. inv. Rei (tamén fig.). Il re Vittorio Emanuele II enfermo coa súa presencia. II v. intr. pron. [aux. proclamò il Regno d’Italia nel 1861. O rei Vittorio essere] Avivarse (tamén fig.). I colori dei tuoi quadri Emanuele II proclamou o reino de Italia en 1861. si ravvivano con questa luce. As cores dos teus Con il re ha mangiato il cavallo. Co rei comeu o cadros avívanse con esta luz. Con la lite si sono rav- cabalo. Ha vinto con un poker di re. Gañou cun vivati i vecchi rancori. Coa discusión aviváronse os póker de reis. L’oro è il re dei metalli. O ouro é o rei vellos rancores. dos metais. # i tre Re Magi: os tres Reis Magos; razionale adx. 1 Racional. L’uomo è un essere razio- vita da re: vida de rei. nale. O home é un ser racional. Devi condurre la reagire v. intr. [aux. avere] Reaccionar. Reagì in ricerca in modo razionale. Tes que levar adiante a modo insospettato alle sue provocazioni. investigación de xeito racional. 2 Funcional (prác- Reaccionou de xeito insospeitado ante as súas pro- tico). Preferisco l’arredamento razionale. Prefiro a vocacións. OBS.: io reagisco, tu reagisci. decoración funcional. reale adx. 1 Real, verdadeiro -a. Le sue affermazioni razionalità s.f. inv. 1 Racionalidade. La tua ira si basano su fatti reali. As súas afirmacións baséan- dimostra una totale mancanza di razionalità. A túa se en feitos reais. 2 Real, rexio -a. Abbiamo visita- ira demostra unha total falla de racionalidade. to il palazzo reale. Visitámo-lo pazo real. Questo studio dev’essere svolto con maggiore razio- nalità. Este estudio ten que ser desenvolvido cunha realismo s.m. 1 Realismo, viveza. I quadri di questo maior racionalidade. 2 Funcionalidade (sentido pittore mostrano un grande realismo. Os cadros deste práctico). Per quanto riguarda i mobili preferisco la pintor mostran un gran realismo. La situazione razionalità all’eleganza. Polo que se refire ós mobles dev’essere affrontata con realismo. A situación debe prefiro a funcionalidade á elegancia. ser afrontada con realismo. 2 (Lit., Art.) Realismo. È un grande studioso del realismo letterario. É un razionare v. tr. [aux. avere] Racionar. Durante la gue- grande estudioso do realismo literario. rra razionavano i viveri. Durante a guerra raciona- ban os víveres. realista s. Realista (persoa). Non si illude, è una ragazza realista. Non se fai ilusións, é unha rapaza razione s.f. Ración. Hanno dato ai bambini la solita realista. OBS.: m. pl. realisti. razione di frutta. Déronlles ós nenos a ración habi- tual de froita. Hanno distribuito ai soldati una razio- realistico -a adx. Realista. Ha saputo rappresentare in ne di pane di un etto. Distribuíronlles ós soldados modo realistico la società attuale. Soubo representar unha ración de pan de cen gramos. # mettere a de xeito realista a sociedade actual. Studia la filo- razione: racionar. sofia realistica dell’Ottocento. Estudia a filosofía realista do século XIX. OBS.: este termo alude uni- razza s.f. 1 Raza. È un cavallo di pura razza. É un camente ó que é propio da corrente artística e lite- cabalo de pura raza. Il rapinatore è di razza bianca. raria, para referirse ó ‘realista (persoa)’ en italiano O atracador é de raza branca. 2 (fig., despect.) emprégase o termo realista; m. pl. realistici, f. pl. Xénero, clase, tipo. Che razza di pantaloni ti sei realistiche. comprata? ¿Que xénero de pantalóns compraches? realizzare I v. tr. [aux. avere] 1 Realizar, facer. Hai 3 Raia (peixe). La razza ha una pelle molto spessa. realizzato un bel lavoro. Realizaches un bo traballo. A raia ten unha pel moi grosa. # essere di buona 2 Cumprir (realizar). Con te ho realizzato i miei razza: ser de boa raza; fare razza a sé: andar desideri. Contigo cumprín os meus desexos. 3 Obter, alguén pola súa conta; fare razza con qualcuno: acadar, lograr. Vendendo la casa ho realizzato una estar de acordo con alguén; fare razza: reproducir- buona somma. Ó vende-la casa obtiven unha boa se; ma che razza di...!: ¡pero que clase de...! suma. II v. intr. pron. [aux. essere] Realizarse, cum- razzismo s.m. Racismo. Il razzismo è discriminante. prirse. Finalmente il nostro progetto si è realizzato. O racismo é discriminatorio. Por fin realizouse o noso proxecto. razzista I s. Racista. Le tue sono idee da razzista. As realizzazione s.f. Realización. La realizzazione del túas son ideas de racista. II adx. Racista. Il suo progetto ci ha portato via tanto tempo. A realización atteggiamento insofferente e razzista mi stupisce. A do proxecto levounos moito tempo. súa actitude intolerante e racista sorpréndeme. realtà s.f. inv. Realidade. A volte è duro accettare la razzo s.m. Foguete. Il razzo partì lasciando dietro di realtà della vita. Ás veces é duro acepta-la realida- sé una striscia di fumo. O foguete saíu deixando de da vida. # fare i conti con la realtà: enfrontarse detrás de si un ronsel de fume. # come un razzo: á realidade. realizzazione 450 reato s.m. 1 Delicto. L’accusato fu assolto per non Rezaba as oracións con devoción. # recitare a sog- aver commesso il reato. O acusado foi absolto por- getto: improvisar. OBS.: io recito; v. irreg. V. táboa 1. que non cometera o delicto. 2 (fig.) Crime. È vero reclamare I v. tr. [aux. avere] Reclamar. Ho reclama- che mi sono dimenticato del tuo compleanno, ma to il pagamento degli arretrati. Reclamei o pago dos non è mica un reato! É certo que me esquecín do teu atrasos. II v. intr. [aux. avere] Protestar (reclamar). aniversario, ¡pero tampouco é un crime! # corpo Ha reclamato contro un provvedimento ingiusto. del reato: corpo do delicto. Protestou contra unha medida inxusta. reazione s.f. Reacción. La sua reazione è stata molto reclame s.f. inv. Publicidade, propaganda. Hanno violenta. A súa reacción foi moi violenta. Reazione lanciato un nuovo prodotto con una reclame alla chimica. Reacción química. Si è prodotta una rea- televisione. Lanzaron un novo producto cunha zione a catena. Produciuse unha reacción en cadea. publicidade na televisión. OBS.: pronúnciase rebus s.m. inv. 1 Xeroglífico, xeroglifo. Non sono /re’clam/. molto bravo a risolvere i rebus: preferisco i cruci- reclamo s.m. Reclamación. Ho presentato un recla- verba. Non son moi bo resolvendo xeroglíficos: pre- mo all’autorità competente. Presentei unha recla- firo os encrucillados. 2 (fig.) Enigma, incógnita, mación ante a autoridade competente. ♦ Para refe- misterio. Quel fatto per me è un rebus. Ese feito rirse ó ‘reclamo, publicidade’empréganse os termos para min é un enigma. reclame ou annuncio pubblicitario, para ‘reclamo recare I v. tr. [aux. avere] 1 Traer. Mi ha recato una (dos paxaros)’ richiamo. buona notizia. Tróuxome unha boa noticia. 2 Causar, ocasionar, provocar. Spero di non averti reclutare v. tr. [aux. avere] 1 Recrutar, alistar. Hanno recato nessun problema. Espero non terche causado reclutato pochi soldati. Recrutaron poucos solda- ningún problema. II v. intr. pron. [aux. essere] Ir dos. 2 (fig.) Recrutar. La ditta ha reclutato mano (achegarse). Si sono recati dai tuoi zii. Foron onda d’opera qualificata. A empresa recrutou man de obra cualificada. OBS.: io recluto; v. irreg. V. táboa os teus tíos. OBS.: io reco, tu rechi; v. irreg. V. táboa 5. 1. recensione s.f. Recensión. Questa rivista pubblica recuperare v. tr. [aux. avere] 1 Recuperar (tamén un’interessante recensione dell’ultima edizione del fig.). La polizia ha recuperato una parte della refur- Decameron. Esta revista publica unha interesante tiva. A policía recuperou unha parte do botín. Devo recensión da última edición do ‘Decameron’. recuperare il tempo perduto. Teño que recupera-lo tempo perdido. 2 Rescatar (salvar). Hanno recupe- recente adx. Recente. Mi ha raccontato un evento rato i naufraghi. Rescataron os náufragos. OBS.: recente. Contoume un suceso recente. # di recente: tamén existe a variante ricuperare; io recupero; v. recentemente. irreg. V. táboa 1. recepire v. tr. [aux. avere] Captar, comprender, recupero s.m. 1 Recuperación (tamén fig.). La poli- entender. Era incapace di recepire i discorsi com- zia ha provveduto al recupero delle salme. A policía plessi. Era incapaz de capta-los argumentos com- procedeu á recuperación dos corpos. Si interessa al plexos. OBS.: io recepisco, tu recepisci. recupero dei tossicodipendenti. Ocúpase da recupe- recessione s.f. (Econ.) Recesión. La nostra economia ración de toxicómanos. 2 (Dep.) Desconto. L’arbitro è in fase di recessione. A nosa economía está en fase ha concesso due minuti di recupero. O árbitro con- de recesión. cedeu dous minutos de desconto. recipiente s.m. Recipiente. Ho messo il liquido in un redattore -trice s. Redactor -ora. È redattore della recipiente di plastica. Metín o líquido nun recipien- pagina culturale. É redactor da páxina cultural. te de plástico. redazione s.f. Redacción. Si è incaricato della reda- reciproco -a adx. Recíproco -a, mutuo -a. Con il pas- zione dell’articolo. Encargouse da redacción do sare degli anni è cresciuto fra di loro un affetto reci- artigo. Mi hanno presentato i colleghi della redazio- proco. Co paso dos anos medrou entre eles un afec- ne del giornale. Presentáronme os colegas da to recíproco. OBS.: m. pl. reciproci, f. pl. reciproche. redacción do xornal. Stasera mi trattengo in reda- zione. Esta noite entretereime na redacción. ♦ Para recitare v. tr. [aux. avere] 1 Interpretar (representar). referirse á ‘redacción (exercicio escrito)’en italiano L’attore ha recitato bene la sua parte. O actor inter- empréganse os termos composizione ou tema. pretou ben o seu papel. 2 (fig.) Finxir, aparentar, simular. Quando vuoi, sai recitare bene la parte reddito s.m. 1 Renda. Negli ultimi anni è aumentato dell’ingenuo! ¡Cando queres, sabes finxir ben o il reddito pro capite di questa regione. Nos últimos papel de inxenuo! 3 Recitar, declamar. Ci recitò una anos aumentou a renda per cápita desta rexión. 2 poesia di Sereni. Recitounos unha poesía de Sereni. Beneficio. Il reddito annuo di questa casa editrice è 4 Rezar, orar. Recitava le preghiere con devozione. altissimo. O beneficio anual desta editorial é altísi- 451 regione

mo. # dichiarazione dei redditi: declaración da tiu durante o aluvión. Non resse alla fatica. Non renda. resistiu a fatiga. 2 Durar (aguantar). È un formag- redigere v. tr. [aux. avere] Redactar. Il notaio ha gio fresco: non reggerà per molti giorni. É un quei- redatto il testamento. O notario redactou o testa- xo fresco: non durará moitos días. 3 (fig.) Ser lóxi- mento. # redigere un verbale: levantar acta. OBS.: co. Questa deduzione non regge. Esta deducción v. irreg. V. táboa 59. non é lóxica. III v. refl. [aux. essere] Sosterse (mante-lo equilibrio). Non si regge in piedi. Non se redimere I v. tr. [aux. avere] Redimir. Tutta quella sostén en pé. # non reggere il vino: non soporta-lo sofferenza l’ha redento. Todo aquel sufrimento redi- viño; reggere il moccolo a qualcuno: facer de cara- miuno. II v. refl. [aux. essere] Redimirse. Cercava di bina; reggere l’anima / il fiato coi denti: continuar redimersi aiutando gli altri. Tentaba redimirse axu- vivo de milagre; reggersi la pancia dalle risa: esca- dándolles ós demais. OBS.: v. irreg. V. táboa 60. char coa risa. OBS.: v. irreg. V. táboa 49. redine s.f. (espec. en pl.) Renda (da brida; tamén reggiseno s.m. Suxeitador, apertador. In quel nego- fig.). Queste redini sono di cuoio. Estas rendas son zio di biancheria vendono reggiseni economici. de coiro. Da alcuni anni tiene le redini dell’azienda. Nesa tenda de roupa interior venden suxeitadores Desde hai algúns anos leva as rendas da empresa. baratos. # abbandonare le redini: deixa-las rendas. regia s.f. Dirección (dun espectáculo; tamén fig.). Il referenza s.f. (espec. en pl.) Referencia, informe. Per film ha vinto il premio alla miglior regia. O filme essere assunti in quella ditta sono necessarie delle gañou o premio á mellor dirección. La tavola roton- ottime referenze. Para ser contratado por esa da si è svolta sotto l’abile regia del giornalista. A empresa cómpre ter unhas óptimas referencias. ♦ mesa redonda desenvolveuse baixo a hábil direc- Para referirse á ‘referencia, alusión’ emprégase o ción do xornalista. termo riferimento. regime s.m. Réxime. I cittadini scelsero il regime refrigerante adx. Refrixerador -ora. Per funzionare democratico. Os cidadáns elixiron o réxime demo- bene, il motore ha bisogno del liquido refrigerante. crático. Dopo l’operazione gli hanno consigliato di Para funcionar ben, o motor necesita un líquido refrixerador. seguire un regime vegetariano. Despois da opera- ción aconselláronlle seguir un réxime vexetariano. refrigerare v. tr. [aux. avere] Refrixerar. Ho refrige- # essere / mettersi a regime: estar / poñerse a réxi- rato l’impianto con i prodotti specifici. Refrixerei a me. instalación con productos específicos. OBS.: io refrigero; v. irreg. V. táboa 1. regina s.f. Raíña (tamén fig.). La Danimarca è gover- nata dalla regina. Dinamarca é gobernada pola refrigerazione s.f. Refrixeración. Hanno appena raíña. Alla fine della partita avevo solo torre, regina aggiustato l’impianto di refrigerazione. Acaban de e re. Ó final da partida tiña só torre, raíña e rei. arranxa-la instalación de refrixeración. Firenze è la regina della Toscana. Florencia é a regalare v. tr. [aux. avere] Regalar. Gli hanno regala- raíña da Toscana. Le api alimentavano la regina. As to una cravatta di seta. Regaláronlle unha gravata de abellas alimentaban a raíña. seda. regionale adx. Rexional. Studia le tradizioni regiona- regalo s.m. Regalo. Quest’anno come regalo di com- li del Meridione. Estudia as tradicións rexionais do pleanno vorrei un orologio. Este ano como regalo de sur de Italia. aniversario querería un reloxo. regione s.f. Rexión. Si prevede un cambiamento del reggere I v. tr. [aux. avere] 1 Suxeitar, agarrar. clima delle regioni polari. Prevese un cambio do Reggevano il malato perché non cadesse. clima nas rexións polares. È una regione ricca di Suxeitaban o enfermo para que non caese. 2 boschi. É unha rexión rica en bosques. È stato ope- Aguantar, soportar, resistir (tamén fig.). Non so se rato alla regione addominale. Fixéronlle unha ope- il pavimento potrà reggere tutto quel peso. Non sei ración na rexión abdominal. # regione a statuto se o chan poderá aguantar todo ese peso. Non posso speciale: rexión autónoma (en Italia). reggere tanto dolore! ¡Non podo soportar tanta dor! regista s. Director -ora (de cine ou doutro espectácu- 3 (Gram.) Rexer. Questa preposizione regge l’accu- lo). È un famoso regista di film d’avventura. É un sativo. Esta preposición rexe acusativo. 4 Dirixir famoso director de filmes de aventuras. OBS.: m. pl. (gobernar). Il nostro direttore ha retto la ditta registi. dimostrando grandi capacità organizzative. O noso director dirixiu a empresa demostrando grandes registrare v. tr. [aux. avere] 1 Rexistrar, asentar. Ho capacidades organizativas. II v. intr. [aux. avere] 1 registrato la nascita di mia figlia all’Anagrafe. Resistir, aguantar, soportar (tamén fig.). Il ponte Rexistrei o nacemento da miña filla no Rexistro Civil. non ha retto durante l’alluvione. A ponte non resis- 2 Gravar (rexistrar). Voglio registrare il film che regista 452

danno questa sera alla televisione. Quero grava-lo sionali. As medidas adoptadas regularán as rela- filme que poñen esta noite na televisión. ♦ Para refe- cións entre as dúas categorías profesionais. rirse a ‘rexistrar, inspeccionar’ en italiano empréga- regolamentazione s.f. Regulamentación. Il traffico se o termo perquisire. di valuta sarà sottoposto a regolamentazione. O trá- registratore s.m. Magnetófono. Ho messo la cassetta fico de divisas será sometido a unha regulamenta- nel registratore. Metín a casete no magnetófono. # ción. registratore di cassa: máquina rexistradora. regolamento s.m. Regulamento. Comportandosi in registrazione s.f. 1 Rexistro (acción). Devo andare al questo modo Lei ha violato il regolamento! comune per la registrazione della nascita di mia ¡Comportándose deste xeito vostede violou o regu- figlia. Teño que ir á casa do concello para face-lo lamento! # regolamento di conti: axuste de contas. rexistro do nacemento da miña filla. 2 Gravación. regolare I adx. 1 Regular (que se axusta á regra; sen Hanno portato come prova alcune registrazioni tele- cambios bruscos). Dovete imparare i verbi regolari. foniche. Achegaron como proba algunhas grava- cións telefónicas. # registrazione su nastro / su Tedes que aprende-los verbos regulares. Aveva dei disco: gravación en cinta / en disco; registrazione lineamenti regolari. Tiña unhas faccións regulares. 2 video: gravación de vídeo. Regular, uniforme. Gli ho misurato il polso ed era regolare. Tomeille o pulso e era regular. II v. tr. [aux. registro s.m. Rexistro (libro, oficina, Mús., Ling.). Ho avere] 1 Regular (controlar). Hanno dovuto chiama- segnato sul registro tutte le vendite di merce dell’ul- re due vigili per regolare il traffico. Tiveron que timo mese. Escribín no rexistro tódalas vendas de chamar dous policías municipais para regula-lo trá- mercadoría do último mes. Sono andato al registro fico. 2 Axustar. Devo regolare l’orologio perché va catastale per informarmi su alcuni terreni di mia avanti di cinque minuti. Teño que axusta-lo reloxo proprietà. Fun ó rexistro catastral para informarme porque adianta cinco minutos. III v. refl. [aux. esse- sobre algúns terreos da miña propiedade. Quel re] 1 Moderarse. Se vogliamo che ci bastino i soldi, tenore ha un registro eccezionalmente ampio. Aquel dovremo regolarci nelle spese. Se queremos que nos tenor ten un rexistro excepcionalmente amplo. Una cheguen os cartos, teremos que moderarnos nos gas- persona colta deve saper adeguare il suo registro alla tos. 2 Comportarse, portarse. Non so mai come situazione in cui si trova. Unha persoa culta debe regolarmi con lui. Nunca sei cómo me comportar saber adecua-lo seu rexistro á situación na que se con el. # statura regolare: estatura media; regolare atopa. i conti con qualcuno: axusta-las contas con alguén; regnare v. intr. [aux. avere] Reinar (tamén fig.). La regolare un conto: pagar unha conta. OBS.: io rego- dinastia dei Savoia regnò in Italia. A dinastía dos lo; v. irreg. V. táboa 1. Saboia reinou en Italia. Nella loro famiglia regna la reintegrare v. tr. [aux. avere] Volver completar. concordia. Na súa familia reina a concordia. Hanno assunto degli impiegati per reintegrare il per- regno s.m. Reino. Sotto il regno di Luigi XVI scop- sonale. Contrataron algúns empregados para volver piò la Rivoluzione Francese. Baixo o reino de Luís completa-lo persoal. OBS.: io reintegro; v. irreg. V. XVI estalou a Revolución Francesa. Il leone appar- táboa 1. ♦ Para referirse a ‘reintegrar, devolver’ en tiene al regno animale. O león pertence ó reino ani- italiano emprégase o termo restituire. mal. relatività s.f. inv. Relatividade. Ci ha parlato a lungo regola s.f. Regra (canon; precepto relixioso). Per della relatività delle cose terrene. Falounos durante essere membri di questo club ci si deve attenere alle moito tempo da relatividade das cousas terreas. regole. Para ser membro deste club cómpre aterse Einstein elaborò la teoria della relatività. Einstein ás regras. “Ora et labora” era il motto della regola di elaborou a teoría da relatividade. S. Benedetto. “Ora et labora” era a máxima da relativo -a I adx. Relativo -a. La bellezza è sempre regra de S. Bieito. # fatto a regola d’arte: feito de relativa. A beleza é sempre relativa. Mi hanno chie- xeito perfecto; per vostra norma e regola: para a sto i dati relativi al mio lavoro. Pedíronme os datos vosa información; stare alle regole del gioco: res- relativos ó meu traballo. Oggi parleremo del prono- pecta-las regras do xogo. ♦ Para referirse á ‘regra me relativo. Hoxe falaremos do pronome relativo. de trazar liñas’ en italiano emprégase o termo II s.m. Relativo. ‘Che’ è un relativo. ‘Que’ é un righello, para ‘regra, menstruación’ mestruazione. relativo. regolamentare I adx. Regulamentario -a. Mi hanno relatore -trice s. 1 Relator -ora, conferenciante. Il fatto la multa perché la mia moto non aveva le luci pubblico ascoltava il relatore. O público escoitaba o regolamentari. Puxéronme a multa porque a miña moto non tiña as luces regulamentarias. II v. tr. relator. 2 Director dunha memoria de licenciatura. [aux. avere] Regular. I provvedimenti adottati rego- relazione s.f. 1 Relación. Non vedo la relazione esi- lamenteranno i rapporti fra le due categorie profes- stente tra i due fenomeni. Non vexo a relación exis- 453 replica

tente entre os dous fenómenos. Non hanno nessuna te. Esta leira dá moitos quilos de patacas. II v. refl. relazione di parentela, solo di amicizia. Non teñen [aux. essere] Facerse (chegar a ser). Ti rendi antipa- ningunha relación de parentesco, só de amizade. I tico con questo comportamento. Faste antipático due paesi hanno rotto le relazioni diplomatiche. Os con este comportamento. # rendere conto: rendir dous países romperon as relacións diplomáticas. 2 contas; rendere grazie: da-las gracias; rendere l’i- Informe, memoria. Non ho potuto fare la relazione dea: da-la idea (transmitida); rendere omaggio: che mi aveva chiesto il direttore. Non puiden face-lo render homenaxe; rendersi conto: darse conta; informe que me pedira o director. 3 Comunicación vuoto a rendere: casco que se devolve á tenda. (conferencia científica). Ha presentato una relazione OBS.: v. irreg. V. táboa 26. ♦ Para referirse a ‘ren- al convegno. Presentou unha comunicación no con- derse (entregarse)’ en italiano emprégase o termo greso. # in relazione a: con relación a; pubbliche arrendersi. relazioni: relacións públicas. rendimento s.m. 1 Rendemento. Quest’attività non religione s.f. Relixión. Bisogna rispettare le credenze dà rendimento. Esta actividade non dá rendemento. di ogni religione. Hai que respecta-las crenzas de 2 Rendibilidade. I fondi di investimento hanno dato toda relixión. un rendimento dell’8%. Os fondos de investimento religioso -a I adx. 1 Relixioso -a, sacro -a. Hanno deron unha rendibilidade do 8%. # rendimento assistito a un rito religioso ortodosso. Asistiron a un scolastico: rendemento na escola. rito relixioso ortodoxo. 2 Relixioso -a, devoto -a, rendita s.f. Renda, rédito, beneficio. Le mie proprie- piadoso -a. Mio padre è un uomo molto religioso. tà non mi danno una rendita sufficiente. As miñas Meu pai é un home moi relixioso. 3 (fig.) Relixioso propiedades non me dan unha renda suficiente. # -a. Ascoltò la conferenza dell’erudito in religioso vivere di rendita: vivir de rendas. silenzio. Escoitou a conferencia do erudito en reli- xioso silencio. II s. Relixioso -a, monxe -a, freire - rene s.m. Ril. Gli hanno trapiantato un rene. a. Insegnava in una scuola diretta da religiosi. Transplantáronlle un ril. OBS.: pl. i reni; fai o pl. f. Enseñaba nunha escola dirixida por relixiosos. le reni cando se refire á zona lumbar. relitto s.m. Restos (dun naufraxio). Dopo la tempesta renna s.f. Reno. La slitta di Babbo Natale è tirata da fu ritrovato il relitto della nave. Despois da tormen- renne. A zorra de Papá Noel é arrastrada por renos. ta atopáronse os restos do barco. reparto s.m. Sección (parte). È stato cambiato di remare v. intr. [aux. avere] Remar, vogar. Pur avendo reparto. Cambiárono de sección. ♦ Para referirse á remato con forza, persero la gara. Aínda que rema- ‘repartición’ en italiano emprégase o termo distri- ron con forza, perderon a competición. buzione. remo s.m. Remo. Abbiamo acquistato una barca a reperire v. tr. [aux. avere] Localizar, encontrar, ato- remi. Compramos unha barca de remos. # tirare i par. La polizia non è riuscita a reperire il quadro remi in barca: desistir. rubato. A policía non conseguiu localiza-lo cadro remoto -a adx. Remoto -a. Ha viaggiato in paesi roubado. OBS.: io reperisco, tu reperisci. remoti. Viaxou a países remotos. Non conservo che repertorio s.m. 1 Repertorio. La compagnia può con- un ricordo remoto. Non conservo máis que unha tare su un ricco repertorio. A compañía pode contar remota lembranza. # passato remoto: pretérito per- cun rico repertorio. 2 Repertorio, catálogo, inven- fecto de indicativo; trapassato remoto: antepretéri- tario. Non ho ancora consultato il repertorio biblio- to de indicativo. grafico. Aínda non consultei o repertorio bibliográ- renale adx. Renal. Le coliche renali sono dolorosissi- fico. me. Os cólicos renais son dolorosísimos. replica s.f. 1 Repetición. Il medico gli ha consigliato rendere I v. tr. [aux. avere] 1 Devolver (restituír). Non una replica della cura. O médico aconselloulle unha mi hai ancora reso i soldi che ti ho prestato. Aínda repetición do tratamento. 2 Resposta, contestación, non me devolvíche-los cartos que che emprestei. 2 réplica. Abbiamo inviato una replica alla vostra let- Facer (ofrecer; converter). Mi ha reso un servizio tera. Enviamos unha resposta á vosa carta. 3 importantissimo. Fíxome un servicio importantísi- Réplica (obxección). Non fece nessuna replica al mo. La nebbia ha reso la strada impraticabile. A suo discorso. Non fixo ningunha réplica ó seu dis- néboa fixo a estrada impracticable. 3 Representar, curso. 4 Representación (despois da estrea). Lo reproducir (expresar). Il pittore ha saputo rendere spettacolo è già alla terza replica. O espectáculo vai con grande maestria la tristezza del personaggio rap- xa pola terceira representación. 5 Copia (feita polo presentato. O pintor soubo representar con gran propio autor). Il ceramista fece diverse repliche del mestría a tristura do personaxe representado. 4 Dar suo lavoro premiato. O ceramista fixo varias copias (producir). Questo campo rende molti chili di pata- do seu traballo premiado. OBS.: pl. repliche. repressione 454 repressione s.f. Represión. Il governo è contrario a universitaria. # certificato di residenza: certifica- una politica di repressione. O goberno é contrario a do de residencia. unha política de represión. La prevenzione è sempre residuo s.m. Residuo (tamén fig.). In quel vino sono preferibile alla repressione. A prevención é sempre stati trovati residui tossici. Nese viño atoparon resi- preferible á represión. duos tóxicos. Non vedo in lui il più piccolo residuo reprimere I v. tr. [aux. avere] Reprimir. Le autorità di dignità. Non vexo nel o máis mínimo residuo de hanno represso la ribellione. As autoridades repri- dignidade. miron a rebelión. Non ho potuto reprimere la colle- resina s.f. Resina. Sul tronco del pino si vedevano ra. Non puiden reprimi-la cólera. II v. refl. [aux. delle gocce di resina. No tronco do piñeiro víanse essere] Reprimirse. Non sono riuscito a reprimermi unhas pingas de resina. e l’ho insultato. Non fun capaz de reprimirme e insulteino. OBS.: v. irreg. V. táboa 33. resistente adx. Resistente. Lo sport l’ha reso molto resistente alle fatiche. O deporte fíxoo moi resisten- repubblica s.f. República. Nel referendum del 1946 te á fatiga. Questa stoffa è molto resistente. Esta tea gli italiani dovettero scegliere fra monarchia e é moi resistente. repubblica. No referendo do 1946 os italianos tive- ron que escoller entre monarquía ou república. # resistenza s.f. 1 Resistencia, oposición. Prima di repubblica letteraria: o mundo das letras. OBS.: pl. essere arrestato ha opposto resistenza alle forze repubbliche. dell’ordine. Antes de ser arrestado opuxo resisten- repulsione (Fís.) s.f. 1 Repulsión. Tra i poli magneti- cia ás forzas da orde. 2 Resistencia, forza. Non hai ci dello stesso segno si produce una repulsione. nessuna resistenza alla fatica. Non tes resistencia Entre os polos magnéticos do mesmo signo prodú- ningunha á fatiga. 3 Resistencia, solidez. Questo cese unha repulsión. 2 Repugnancia. Provava repul- tessuto non ha molta resistenza. Este tecido non ten sione per il dolce. Sentía repugnancia polo doce. moita resistencia. reputare I v. tr. [aux. avere] Considerar, estimar, xul- resistere v. intr. [aux. avere] Resistir, aguantar, gar. Tutti lo reputano una persona onesta. Todos o soportar. Il ponte ha resistito bene all’alluvione. A consideran unha persoa honesta. II v refl. [aux. ponte resistiu ben o aluvión. Non ha resistito allo essere] Considerarse (terse por). Si reputa un genio. stress. Non resistiu a tensión. Non poterono resiste- re all’attacco nemico. Non puideron resisti-lo ata- Considérase un xenio. OBS.: io reputo; v. irreg. V. táboa 1. que inimigo. OBS.: v. irreg. V. táboa 43. reputazione s.f. Reputación. Quel medico gode di resoconto s.m. 1 Relación (relato pormenorizado). un’ottima reputazione. Ese médico goza dunha Ho letto sul giornale un resoconto dell’avvenimen- magnífica reputación. to. Lin no xornal unha relación do suceso. 2 Informe, memoria. Il direttore mi ha chiesto un requisito s.m. Requisito, condición. Ho chiesto quali resoconto dettagliato dell’andamento finanziario fossero i requisiti per essere assunto. Preguntei della ditta. O director pediume un informe detallado cáles eran os requisitos para ser contratado. da evolución financeira da empresa. resa s.f. 1 Rendición (capitulación). Il generale respingere v. tr. [aux. avere] 1 Rexeitar, repeler. accettò la resa. O xeneral aceptou a rendición. 2 Respinsero il nemico oltre i confini. Rexeitaron o Devolución. Ha chiesto la resa della merce invendu- inimigo máis aló das fronteiras. 2 (fig.) Rexeitar, ta. Solicitou a devolución da mercadoría sen vender. refugar, desbotar. Ho respinto le sue proposte per- 3 Rendemento (productividade). Il raccolto di olive ché mi sembravano inaccettabili. Rexeitei as súas di quest’anno darà una buona resa d’olio. A colleita propostas porque me parecían inaceptables. 3 de olivas deste ano dará un bo rendemento de acei- Devolver (mandar de volta). Ho respinto il pacco al te. # resa dei conti: acción de render contas. mittente. Devolvinlle o paquete ó remitente. 4 residente I adx. Residente. Ho conosciuto alcuni ita- Rexeitar, refusar. Il tribunale ha respinto la doman- liani residenti a Santiago. Coñecín algúns italianos da. O tribunal rexeitou a petición. OBS.: v. irreg. V. residentes en Santiago. II s. Residente. Solo i resi- táboa 11. denti potranno entrare qui. Só os residentes poderán respirare I v. intr. [aux. avere] Respirar (tamén fig.). entrar aquí. I pesci respirano con le branchie. Os peixes respiran residenza s.f. 1 Residencia, domicilio, casa. Sulla polas guerlas. Con tanti debiti non posso respirare. mia carta d’identità non risulta ancora la mia nuova Con tantas débedas non podo respirar. II v. tr. [aux. residenza. No meu carné de identidade aínda non avere] Respirar. Dopo essere stato tante ore in uffi- figura a miña nova residencia. 2 Residencia (edifi- cio, ho voglia di respirare un po’ d’aria pura. cio). Durante l’anno accademico abito nella residen- Despois de estar tantas horas na oficina, teño ganas za universitaria. Durante o curso vivo na residencia de respirar un pouco de aire puro. # respirare a 455 rete

pieni polmoni: respirar fondamente; respirare a Devolvinlle o favor. OBS.: io restituisco, tu restituis- stento / affannosamente: respirar con dificultade. ci. respirazione s.f. Respiración. Soffre di disturbi della resto s.m. 1 Resto. Non vi racconto il resto per non respirazione. Padece trastornos da respiración. essere noioso. Non vos conto o resto para non ser respiro s.m. 1 Respiración, alento, folgo. Il malato pesado. Qual è il resto di questa divisione? ¿Cal é o aveva un respiro regolare. O enfermo tiña unha res- resto desta división? 2 Volta, cambio. Ho già paga- piración regular. 2 (fig.) Respiro, descanso, pausa. to e aspetto il resto. Xa paguei e espero a volta. 3 Sul lavoro non ci concedono un respiro. No traballo (pl.) Vestixios (tamén fig.). Ho visitato i resti del non nos conceden un respiro. # mandare l’ultimo Foro romano. Visitei os vestixios do Foro romano. Sul suo volto si vedevano ancora i resti dell’antica respiro: morrer; trattenere il respiro: aguanta-la bellezza. No seu rostro víanse aínda vestixios da respiración; un’opera di ampio / grande respiro: antiga beleza. unha obra de envergadura. restringere I 1 v. tr. [aux. avere] Estreitar (unha responsabile I adx. Responsable. È una persona seria cousa). Devi restringere i pantaloni: sono troppo e responsabile. É unha persoa seria e responsable. larghi. Tes que estreita-los pantalóns, son demasia- II s. Responsable. Ho parlato con il responsabile do largos. 2 (fig.) Restrinxir, limitar. Volevano re- dell’ufficio. Falei co responsable da oficina. stringere l’accesso alle grotte per evitare il deteriora- responsabilità s.f. inv. Responsabilidade. Si è addos- mento delle pitture rupestri. Querían restrinxi-lo sato la responsabilità dell’accaduto. Asumiu a res- acceso ás grutas para evita-lo deterioro das pintu- ponsabilidade do sucedido. ras rupestres. Dovete restringere le spese. Debedes restare v. intr. [aux. essere] 1 Quedar, permanecer. restrinxi-los gastos. II v. intr. pron. [aux. essere] Sono restato in piedi perché non c’era posto. Quedei Estreitar. Tra qualche chilometro la strada si de pé porque non había sitio. Ieri sera siamo restati restringe. Despois dalgúns quilómetros a estrada a casa. Onte pola noite quedamos na casa. estréitase. OBS.: v. irreg. V. táboa 72. 2 Quedar, faltar. Restano pochi giorni prima della restrizione s.f. Restricción. La siccità ha provocato partenza. Quedan poucos días antes de marchar. restrizioni di acqua. A seca provocou restriccións de 3 Quedar, caer (estar nun lugar). Il negozio resta auga. sul lato destro della via. A tenda queda no lado resuscitare I v. tr. [aux. avere] Resucitar. Gesù resu- dereito da rúa. # restare a bocca aperta: quedar scitò Lazzaro. Xesús resucitou a Lázaro. II v. intr. coa boca aberta; restare a bocca asciutta: quedar [aux. essere] Resucitar. E il terzo giorno resuscitò. sen algo; restare a galla: aboiar; restare al verde: E, ó terceiro día, resucitou. OBS.: io resuscito. quedar sen un peso; restare con un palmo di naso: quedar decepcionado; restare d’accordo / intesi: rete s.f. 1 Rede (tamén fig.). I marinai gettarono le estar de acordo; restare di stucco / di sasso / senza reti. Os mariñeiros botaron as redes. La rete auto- fiato: quedar sorprendido; restare sul colpo / stradale non è molto sviluppata. A rede de autoes- restarci: morrer de repente. ♦ Para referirse a tradas non está moi desenvolvida. Hanno scoperto ‘restar, subtraer’en italiano emprégase o tempo sot- una rete di spionaggio internazionale. Descubriron trarre. unha rede de espionaxe internacional. 2 Somier. Ho appena comprato il materasso e la rete. Acabo de restaurare v. tr. [aux. avere] 1 Restaurar. Hanno re- compra-lo colchón e o somier. 3 Portería, meta, staurato un affresco di Giotto. Restauraron un porta. L’attaccante tirò a rete ma non fece goal. O fresco de Giotto. 2 (fig.) Restaurar, restablecer. dianteiro tirou á portería pero non meteu o gol. 4 Dopo una lunga dittatura fu restaurata la (Telecom.) Cadea. Le reti private televisive sono democrazia. Despois dunha longa dictadura, foi res- aumentate negli ultimi anni. As cadeas privadas de taurada a democracia. televisión aumentaron nos últimos anos. # rete a restauro s.m. Restauración. Hanno proceduto al re- doghe: somier de láminas; rete a strascico: rede de stauro del manoscritto. Procederon á restauración deriva; segnare (una) rete: marcar (un) gol. do manuscrito. # opere di restauro: obras de res- reticolato s.m. 1 Cuadrícula. Ho fatto un reticolato tauración. sul foglio. Fixen unha cuadrícula no folio. 2 restio -a adx. 1 Remiso -a. Mi sembra restio a presta- Aramado. I soldati attaccarono la trincea nemica, re soldi. Paréceme remiso a prestar cartos. 2 Testán ma furono abbattuti davanti ai reticolati. Os solda- -á, testudo -a, cazurro -a (referido a animais). Quel dos atacaron a trincheira inimiga, pero foron abati- mulo è molto restio. Aquel mulo é moi testán. dos diante dos aramados. restituire v. tr. [aux. avere] Devolver (dar). Gli ho res- retina s.f. Retina. L’hanno operata per un distacco tituito il libro che mi aveva prestato. Devolvinlle o della retina. Operárona por un desprendemento de libro que me prestara. Gli ho restituito il favore. retina. reticolato 456 retorico -a I adx. 1 Retórico -a. La tecnica retorica Arte mostran unha bagaxe cultural de longa tradi- varia a seconda dell’epoca e degli ambienti cultura- ción. li. A técnica retórica varía segundo a época e os retta s.f. 1 Recta (liña). Due rette possono essere ambientes culturais. 2 (fig.) Pomposo -a, ampuloso parallele. Dúas rectas poden ser paralelas. 2 -a. Il deputato ha pronunciato un discorso troppo Mensualidade (pagamento regular pola comida e o retorico. O deputado pronunciou un discurso dema- aloxamento en colexios e residencias). Tra poco siado pomposo. II s.f. Retórica. Gli studi di retorica dovrò pagare la retta del convitto. Dentro de pouco sono fondamentali per la critica letteraria. Os estu- teño que paga-la mensualidade do internado. # dios de retórica son fundamentais para a crítica dare retta a qualcuno: facer caso a alguén; stare a literaria. # figura retorica: figura retórica; mezza retta: pagar só a metade da pensión. domanda retorica: pregunta retórica. OBS.: m. pl. retorici, f. pl. retoriche. rettangolo I s.m. Rectángulo. Mi è avanzato un ret- tangolo di stoffa: ne farò una gonna. Sobroume un retribuire v. tr. [aux. avere] Retribuír, remunerar. rectángulo de tea: farei con el unha saia. II adx. Quel datore di lavoro non retribuisce adeguatamen- Rectángulo. Devi calcolare il perimetro di questo te i suoi dipendenti. Ese empresario non retribúe triangolo rettangolo. Tes que calcula-lo perímetro adecuadamente os seus empregados. OBS.: io retri- deste triángulo rectángulo. # rettangolo di gioco: buisco, tu retribuisci. campo de xogo. retribuzione s.f. Retribución, remuneración. Gli rettifica s.f. Rectificación, corrección, emenda. impiegati chiesero un aumento della retribuzione. Hanno proceduto alla rettifica della notizia. Os empregados pediron un aumento da retribución. Procederon á rectificación da noticia. OBS.: pl. ret- retrobottega s.m. Rebotica (dun comercio). Conser- tifiche. viamo una parte delle merci nel retrobottega. rettificare v. tr. [aux. avere] Rectificar. Hanno rettifi- Gardamos unha parte das mercancías na rebotica. cato l’errore. Rectificaron o error. OBS.: io rettifico, OBS.: pl. retrobotteghe. tu rettifichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. retrocedere I v. intr. [aux. essere] 1 Retroceder, cear. rettile s.m. Réptil. La lucertola è un rettile a cui piace L’automobile retrocede lentamente per parcheggia- stare al sole. A lagarta é un réptil ó que lle gusta re. O automóbil retrocede lentamente para aparcar. estar ó sol. 2 (fig.) Descender (baixar de categoría). retto -a I adx. 1 Recto -a, dereito -a. Da qui a casa tua Quest’anno la mia squadra di calcio retrocederà in ci saranno duecento metri in linea retta. Desde aquí serie B. Este ano o meu equipo de fútbol descende- á túa casa haberá douscentos metros en liña recta. rá a segunda división. II v. tr. [aux. avere] Degradar 2 (fig.) Recto -a, íntegro -a. Puoi scegliere la retta (de categoría). Hanno retrocesso l’ufficiale per via o la perdizione. Podes escolle-lo camiño recto insubordinazione. Degradaron o oficial por insu- ou a perdición. 3 (fig.) Correcto -a (segundo as bordinación. OBS.: v. irreg. V. táboa 62. regras). Per migliorare il tuo italiano devi fare un retroguardia s.f. Retagarda. La retroguardia del bat- uso retto dei modi verbali. Para mellora-lo teu ita- taglione fu annientata in un’imboscata. A retagarda liano tes que facer un uso correcto dos modos ver- do batallón foi aniquilada nunha emboscada. (ext.) bais. II s.m. Recto. È morto di un cancro al retto. La retroguardia di questa squadra non è completa. A Morreu dun cancro de recto. # angolo retto: ángu- retagarda deste equipo non está completa. lo recto. retromarcia s.f. (Autom.) Marcha atrás. Di solito si rettore s.m. Rector -ora. La domanda deve essere parcheggia in retromarcia. Habitualmente apárcase presentata al magnifico rettore. A solicitude debe marcha atrás. # fare retromarcia: renunciar a un presentarse ante o rector magnífico. proxecto, ter un trasacordo. OBS.: pl. retromarce. reumatismo s.m. 1 Reuma. Soffre di reumatismi. retroscena s.m. inv. (fig.) Antecedentes (turbios). Sofre de reuma. 2 Reumatismo. Le hanno diagno- Nonostante l’importanza dell’avvenimento non se sticato reumatismo cronico. Diagnosticáronlle reu- ne conoscono i retroscena. A pesar da importancia matismo crónico. do acontecemento non se coñecen os antecedentes. reversibile adx. Reversible. Il processo avviato non è # in retroscena (Teatr.): entre bastidores. reversibile. O proceso comezado non é reversible. retroterra s.m. inv. 1 Territorio interior. Il retroterra Ho comprato un impermeabile reversibile. Comprei di Genova è molto ricco. O territorio interior de unha gabardina reversible. Xénova é moi rico. 2 (fig.) Bagaxe. I canovacci della revisione s.f. Revisión. Hanno sottoposto il contratto Commedia dell’Arte mostrano un retroterra cultura- a una revisione dettagliata. Someteron o contrato a le di lunga tradizione. Os guións da Comedia da unha revisión detallada. 457 riavvicinare revocare v. tr. [aux. avere] Revogar. Il direttore revo- días despois da festa notábase unha certa reanima- cò la sua decisione. O director revogou a súa deci- ción. sión. OBS.: io revoco, tu revochi; v. irreg. V. táboas 1 riassumere v. tr. [aux. avere] 1 Resumir. Cercherò di e 5. riassumere la mia conferenza in pochi concetti. riabilitare v. tr. [aux. avere] Rehabilitar. Fu condan- Tentarei resumi-la miña conferencia nuns poucos nato ingiustamente, ma l’hanno riabilitato. Foi con- conceptos. 2 Volver contratar. Dopo il licenziamen- denado inxustamente, pero rehabilitárono. Hanno to l’ha riassunta un’altra ditta. Despois do despido riabilitato un edificio antico. Rehabilitaron un edifi- volveuna contratar outra empresa. OBS.: v. irreg. V. cio antigo. Il medico gli ha prescritto di riabilitare la táboa 27. gamba. O médico prescribiulle rehabilita-la perna. riassunto s.m. Resumo, compendio, extracto. OBS.: io riabilito; v. irreg. V. táboa 1. L’esame prevede anche un riassunto del romanzo. O riabilitazione s.f. Rehabilitación. L’avvocato ha exame tamén prevé un resumo da novela. chiesto la riabilitazione del condannato. O avogado riattaccare v. tr. [aux. avere] 1 Volver coser. Ha riat- solicitou a rehabilitación do condenado. La riabili- taccato un paio di bottoni. Volveu coser un par de tazione del palazzo è durata a lungo. A rehabilita- botóns. 2 Volver colgar (pendurar). Riattaccherai i ción do edificio durou moito tempo. La riabilitazio- quadri nello stesso posto? ¿Volverás colga-los ne del braccio fu dolorosa. A rehabilitación do brazo cadros no mesmo lugar? 3 Retomar (continuar). foi dolorosa. Riattaccò il discorso dopo una breve pausa. riaffermare I v. tr. [aux. avere] Reafirmar. Riaffermo Retomou a palabra despois dunha breve pausa. 4 quanto ho detto prima. Reafirmo todo o que dixen (fam.) Colgar (o teléfono). Quando abbiamo finito antes. II v. refl. [aux. essere] 1 Reafirmarse, conso- di parlare ho riattaccato il telefono. Cando acaba- lidarse, confirmarse. Con il suo ultimo romanzo si mos de falar colguei o teléfono. OBS.: io riattacco, tu è riaffermato come il migliore scrittore del momen- riattacchi; v. irreg. V. táboa 5. to. Coa súa última novela reafirmouse como o riattivare v. tr. [aux. avere] 1 Poñer de novo en acti- mellor escritor do momento. 2 Reafirmarse, ratifi- vidade. Hanno riattivato il tratto di ferrovia danneg- carse. Il detenuto si riaffermò nella sua prima giato dall’alluvione. Puxeron de novo en actividade dichiarazione. O detido reafirmouse na súa primei- o tramo da vía danado polo aluvión. 2 Reactivar. ra declaración. Dopo l’intervento hanno riattivato la circolazione del sangue. Logo da operación, reactivaron a circu- rialzare I v. tr. [aux. avere] Volver levantar. Rialzò il lación do sangue. bambino che era caduto. Volveu levanta-lo neno que caera. II v. intr. [aux. essere] Subir. Le temperature riavere I v. tr. [aux. avere] 1 Recuperar (volver ter). rialzeranno nei prossimi giorni. As temperaturas Dopo un anno di malattia, è stata fortunata a riavere subirán nos próximos días. III v. refl. [aux. essere] il suo lavoro. Despois dun ano de enfermidade, tivo Volverse levantar. Dopo essere scivolato mi rialzai. sorte de recupera-lo seu traballo. II v. intr. pron. Despois de esvarar volvinme levantar. [aux. essere] Recuperarse. Che spavento! Ho avuto bisogno di un attimo per riavermi. ¡Que susto! riandare v. intr. [aux. essere] Volver, regresar, tornar. Necesitei un momento para recuperarme. OBS.: con- Vorrei riandare in quel ristorante di cui ti ho parlato. xúgase como avere. Querería volver a ese restaurante do que che falei. # riandare il passato con la memoria: rememora- riavvicinare I v. tr. [aux. avere] 1 Volver achegar. Ho lo pasado. OBS.: v. irreg. V. táboa 22. riavvicinato il mobile alla parete. Volvín achega-lo moble á parede. 2 Achegar, acercar, arrimar. rianimare I v. tr. [aux. avere] Reanimar (tamén fig.). Hanno riavvicinato le sedie per parlare meglio. Rianimò l’amico svenuto con un po’ di liquore. Achegaron as cadeiras para falar mellor. 3 (fig.) Reanimou o amigo desmaiado cun pouco de licor. Reconciliar(se), avir(se), conciliar(se). Ho riavvici- Le tue parole mi hanno rianimato. As túas palabras nato i due amici che avevano litigato. Reconciliei os reanimáronme. II v. intr. pron. [aux. essere] dous amigos que pelexaran. L’ha riavvicinato dopo Reanimarse (tamén fig.). Alla vista del padre si ria- il litigio. Reconciliouse con el despois da pelexa. II nimò. Ó ve-lo pai reanimouse. Dopo cena le strade v. refl. [aux. essere] 1 Achegarse, acercarse, che- del paese si rianimarono. Despois da cea as rúas da garse. Si è riavvicinato al tavolo. Achegouse á mesa. vila reanimáronse. OBS.: io rianimo; v. irreg. V. 2 (fig.) Reconciliarse, avirse, conciliarse. Si sono táboa 1. riavvicinati dopo diversi anni di separazione. rianimazione s.f. Reanimación (tamén fig.). Dopo Reconciliáronse despois de varios anos de separa- l’incidente gli hanno fatto la rianimazione. Despois ción. do accidente fixéronlle a reanimación. Due giorni ribadire v. tr. [aux. avere] (fig.) Ratificar. Nonostante dopo la festa si notava una certa rianimazione. Dous l’opposizione dei colleghi ha ribadito la sua tesi. A ribadire 458

pesar da oposición dos colegas ratificou a súa tese. ricaduto sul figlio. Morto o pai, a débeda recaeu no OBS.: io ribadisco, tu ribadisci. fillo. OBS.: v. irreg. V. táboa 29. ribalta s.f. Tapadeira, tapa, tampa. Dopo aver scritto ricaduta s.f. Recaída. Nonostante l’apparente guari- la lettera abbassò la ribalta dello scrittoio. Despois gione c’è sempre il pericolo di una ricaduta. A pesar de escribi-la carta baixou a tapadeira do escritorio. da aparente curación sempre existe o perigo dunha # luci della ribalta: foco (do proscenio dun teatro); recaída. venire / salire alla ribalta: facerse famoso. ricamare v. tr. [aux. avere] 1 Bordar. Ho ricamato le ribasso s.m. Baixa, baixada, diminución. Da qualche tue iniziali sulla camicia. Bordei as túas iniciais na tempo si registra un forte ribasso dei prezzi. Desde camisa. 2 (fig.) Facer moi ben. Quell’attore ricama hai algún tempo rexístrase unha forte baixa dos pre- la sua parte. Ese actor fai moi ben o seu papel. 3 zos. # essere in ribasso (fig.): perder prestixio. (fig.) Engadir detalles propios á narración dun feito. ribattere v. tr. [aux. avere] 1 Volver bater (petar). Ribatti lo zerbino, ha molta polvere. Volve bate-lo ricambiare v. tr. [aux. avere] 1 Corresponder (devol- felpudo, ten moito po. 2 Volver golpear. Il portiere ver). Vorrei ricambiare la cortesia. Querería corres- ha ribattuto la palla. O porteiro volveu golpea-la ponder ó favor. 2 Volver cambiar. Ho ricambiato la pelota. 3 (fig.) Insistir. Non ribattere sempre sullo fodera del divano. Volvín cambia-la funda do sofá. stesso argomento. Non insistas sempre no mesmo OBS.: v. irreg. V. táboa 7. tema. 4 (fig.) Rebater. Non fu in grado di ribattere le ricambio s.m. 1 Correspondencia (correlación). accuse. Non foi quen de rebate-las acusacións. OBS.: Come ricambio del favore che gli ho fatto, mi ha v. irreg. V. táboa 65. regalato due biglietti per andare a teatro. Como correspondencia ó favor que lle fixen, regaloume ribellarsi v. intr. pron. [aux. essere] 1 Rebelarse, dúas entradas para ir ó teatro. 2 Reposto. Non pos- insubordinarse, sublevarse. Si sono ribellati all’au- sono aggiustarmi la macchina, perché non ci sono i torità. Rebeláronse contra a autoridade. 2 ricambi. Non poden arranxarme o coche, porque Rebelarse. Il figlio si è ribellato perché non era non hai repostos. # pezzi di ricambio: pezas de d’accordo con il padre. O fillo rebelouse porque non reposto. estaba de acordo co pai. ricamo s.m. 1 Bordado. Mia nonna è molto abile nel ribelle I adx. 1 Rebelde, amotinado -a. Non sono ricamo. A miña avoa é moi hábil no bordado. Ho riusciti a dominare le popolazioni ribelli delle mon- comprato una tovaglia ornata di ricami. Comprei tagne. Non conseguiron domina-las poboacións unha toalla adornada con bordados. 2 (fig.) rebeldes das montañas. 2 Rebelde, desobediente. Filigrana. Quel romanzo è un vero ricamo. Esa Quella ragazza ha un carattere ribelle. Esa rapaza novela é unha verdadeira filigrana. ten un carácter rebelde. II s. 1 Rebelde, amotinado ricapitolare v. tr. [aux. avere] Recapitular. Prima di -a. I ribelli non si arresero e preferirono morire. Os concludere, sarà opportuno ricapitolare gli argo- rebeldes non se rendiron e preferiron morrer. 2 menti trattati. Antes de rematar, será oportuno reca- Rebelde, desobediente. Quel tuo amico è proprio un pitula-los temas tratados. OBS.: io ricapitolo; v. ribelle. Ese amigo teu é realmente un rebelde. irreg. V. táboa 1. ribellione s.f. Rebelión, insubordinación, subleva- ricaricare v. tr. [aux. avere] Recargar. Ricaricò la ción. La ribellione fu repressa con la forza. A rebe- penna che le avevi regalato. Recargou a pluma que lión foi reprimida pola forza. lle regalaras. OBS.: io ricarico, tu ricarichi; v. irreg. ribrezzo s.m. Grima, terrexío. I vermi mi fanno V. táboas 1 e 5. ♦ Para referirse a ‘recargar (gravar ribrezzo. Os vermes danme grima. con recarga)’ en italiano emprégase o termo grava- re, para ‘recargar (no adorno)’ ornare in eccesso. ricacciare v. tr. [aux. avere] 1 Volver botar (expulsar). Il padre lo ricacciò di casa. O pai volveuno botar da ricattare v. tr. [aux. avere] Chantaxear, extorsionar. casa. 2 Rexeitar, repeler. Hanno ricacciato il nemi- Hanno tentato di ricattare il deputato con delle foto- co oltre il fiume. Rexeitaron o inimigo ata máis aló grafie compromettenti. Tentaron chantaxea-lo do río. OBS.: v. irreg. V. táboa 2. deputado cunhas fotografías comprometedoras. ricadere v. intr. [aux. essere] 1 Volver caer. La bam- ricatto s.m. Chantaxe (tamén fig.). Hanno tentato un bina ha fatto tre passi ed è ricaduta. A nena deu tres ricatto con un politico corrotto. Tentaron unha chan- pasos e volveu caer. 2 Caer (colgar). I lunghi capel- taxe cun político corrupto. In fondo, le tue proposte li gli ricadevano sulle spalle. Os longos cabelos sono un ricatto. No fondo, as túas proposicións son caíanlle sobre os ombreiros. 3 Reincidir. Sei ricadu- unha chantaxe. to nello stesso errore. Reincidiches no mesmo erro. ricavare v. tr. [aux. avere] 1 Extraer, obter. Da questa 4 Recaer (corresponder). Morto il padre, il debito è miniera si ricava carbone. Desta mina extráese car- 459 richiamare

bón. 2 Obter, acadar, lograr. Dalla vendita della ricercatore -trice s. 1 Investigador -ora (científico). casa ho ricavato ben poco. Da venda da casa obti- La mia ditta ha assunto un nuovo ricercatore chimi- ven moi pouco. co. A miña empresa contratou un novo investigador químico. 2 Profesor universitario dedicado case ricavato s.m. Ingreso (cantidade percibida). Con il exclusivamente á investigación. ricavato della vendita mi comprerò una casa. Cos ingresos da venda comprarei unha casa. ricetta s.f. Receita. Il medico scrisse la ricetta. O médico escribiu a receita. Gli ho chiesto la ricetta ricavo V. ricavato. dei cannelloni. Pedinlle a receita dos canelóns. ricchezza s.f. Riqueza (tamén fig.). Ha ereditato ricevente I s. Destinatario. Il ricevente ha firmato la un’enorme ricchezza. Herdou unha enorme riqueza. ricevuta. O destinatario firmou o recibo. II adx. La ricchezza di questa provincia è il vino. A riqueza Receptor -ora. Si è guastata la stazione ricevente. destra provincia é o viño. Questo romanzo dimostra Avariouse a estación receptora. # apparecchio la ricchezza spirituale dell’autore. Esta novela ricevente: receptor. demostra a riqueza espiritual do autor. ricevere v. tr. [aux. avere] 1 Recibir. Ho ricevuto una riccio -a I s.m. 1 Rizo. Se mi faccio la permanente lettera. Recibín unha carta. Il ministro ha ricevuto avrò dei bei ricci. Se fago a permanente terei uns l’ambasciatore. O ministro recibiu o embaixador. La fermosos rizos. 2 Ourizo, orizo (das castañas). Mi casa riceve luce dall’alto. A casa recibe luz desde o sono punto le mani con il riccio delle castagne. alto. 2 Recibir, acoller. Ti riceveranno come un Piqueime nas mans cun ourizo das castañas. 3 figlio. Recibirante coma un fillo. Ourizo, ourizo cacho, ourizo cacheiro. Il riccio si ricevimento s.m. 1 Recepción, recibimento. Il pro- difende arrotolandosi come una palla. O ourizo fessore ha cambiato l’orario di ricevimento degli deféndese enrolándose coma unha bóla. 4 Ourizo, alunni. O profesor cambiou o horario de recepción ourizo do mar, ourizo mariño. I ricci vivono tra gli de alumnos. La fattura deve essere pagata al ricevi- scogli. Os ourizos viven entre as rochas da costa. II mento della merce. A factura debe ser pagada no adx. Rizo -a, crecho -a, crespo -a. Ha i capelli ricci momento da recepción da mercadoría. 2 Recepción naturali. Ten o pelo rizo de seu. OBS.: m. pl. ricci, f. (acto oficial). L’ambasciatore ha organizzato un pl. ricce. ricevimento per i suoi invitati. O embaixador orga- ricco -a adx. 1 Rico -a, podente. Gioco al totocalcio nizou unha recepción para os seus invitados. per diventare ricco. Xogo á quiniela para facerme ricevitore s.m. Receptor. Il ricevitore dell’antenna rico. 2 Rico -a (abundante). Quel tuo amico è ricco parabolica non funziona bene. O receptor da antena di buone qualità. Aquel amigo teu é rico en boas parabólica non funciona ben. calidades. Questa terra è ricca e facilmente coltiva- ricevuta s.f. Recibo (escrito). Per ritirare il pacco bile. Esta terra é rica e facilmente cultivable. 3 deve firmare la ricevuta. Para recolle-lo paquete ten Cheo -a (abundante). Questa città è ricca di oppor- que firma-lo recibo. # raccomandata con ricevuta tunità di lavoro. Esta cidade está chea de oportuni- di ritorno: carta certificada con xustificante de dades de traballo. # ricco sfondato / a palate: rica- recepción; ricevuta fiscale: factura; rilasciare una cho. OBS.: m. pl. ricchi, f. pl. ricche. ricevuta: estender un recibo. ricerca s.f. 1 Busca, procura. Sono andato per molto richiamare I v. tr. [aux. avere] 1 Volver chamar. Ti tempo alla ricerca di un lavoro. Estiven durante richiamo fra un’ora. Vólvote chamar dentro dunha moito tempo á busca dun traballo. 2 Investigación hora. 2 Chamar (facer volver). Hanno richiamato il (científica). La prima fase del lavoro prevede una diplomatico in patria. Chamaron o diplomático á ricerca d’archivio. A primeira fase do traballo prevé patria. 3 Atraer (chamar). La luce richiama le zan- unha investigación no arquivo. Ha pubblicato una zare. A luz atrae os mosquitos. 4 (fig.) Reprender, ricerca bibliografica. Publicou unha investigación amonestar. Richiamò bruscamente gli alunni che bibliográfica. # dottorato di ricerca: doutoramen- facevano rumore. Reprendeu bruscamente os alum- to. OBS.: pl. ricerche. nos que facían ruído. 5 (fig.) Evocar, lembrar, ricercare v. tr. [aux. avere] Buscar (con moito coida- recordar. Il conferenziere ha richiamato le parole do). La polizia sta ricercando un pericoloso crimi- del filosofo. O conferenciante evocou as palabras nale. A policía está buscando un perigoso criminal. do filósofo. II v. intr. pron. [aux. essere] Referirse, aludir. Vorrei richiamarmi a quanto ha detto prece- # ricercare le parole: escolle-las palabras. OBS.: io dentemente il mio collega. Querería referirme ó que ricerco, tu ricerchi; v. irreg. V. táboa 5. dixo anteriormente o meu colega. # richiamare alla ricercatezza s.f. Afectación, amaneiramento. Parla mente: lembrar; richiamare alle armi / sotto le sempre con una ricercatezza insopportabile. Fala armi: volver chamar a filas; richiamare l’attenzio- sempre cunha afectación insoportable. ne: chama-la atención. richiamo 460 richiamo s.m. 1 Chamada. Abbiamo sentito il suo ricompensare v. tr. [aux. avere] Recompensar, grati- richiamo e siamo andati a vedere. Escoitámo-la súa ficar. L’hanno ricompensato per il lavoro fatto. chamada e fomos ver. 2 Reclamo (tamén fig.). Nel Recompensárono polo traballo feito. bosco si sentiva il richiamo dell’upupa. No bosque riconciliare I v. tr. [aux. avere] Reconciliar, amigar, escoitábase o reclamo da bubela. Quella vetrina è avir. È riuscito a riconciliare padre e figlio. un potente richiamo per chi vuole comprare. Ese Conseguiu reconcilia-lo pai e o fillo. II v. refl. [aux. escaparate é un poderoso reclamo para quen quere essere] Reconciliarse, amigarse, avirse. Si sono comprar. riconciliati dopo un litigio. Reconciliáronse despois richiedere v. tr. [aux. avere] 1 Pedir (solicitar). dunha discusión. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. Hanno richiesto la sua opinione. Pediron a súa opi- riconciliazione s.f. Reconciliación. La riconciliazio- nión. 2 Solicitar. Ho richiesto una borsa di studio ne di questa coppia è poco probabile. A reconcilia- all’Università. Solicitei unha bolsa de estudio á ción desta parella é pouco probable. Universidade. 3 Requirir, precisar, esixir. È un lavo- ro che richiede molta attenzione. É un traballo que riconfermare v. tr. [aux. avere] Volver confirmar. require moita atención. OBS.: v. irreg. V. táboa 30. Hanno riconfermato il direttore nella carica. Volveron confirma-lo director no cargo. richiesta s.f. 1 Petición. Le tue richieste mi sembrano esagerate. As túas peticións parécenme esaxeradas. ricongiungere I v. tr. [aux. avere] Volver xuntar. Ha 2 Solicitude. Ho presentato la richiesta all’ufficio ricongiunto le due parti divise. Volveu xunta-las competente. Presentei a solicitude na oficina com- dúas partes separadas. II v. refl. [aux. essere] petente. # a richiesta dell’interessato: a petición do Volverse xuntar. I due fratelli si sono ricongiunti interesado. dopo una lunga separazione. Os dous irmáns volvé- ronse xuntar despois dunha longa separación. OBS.: riciclaggio s.m. 1 Reciclaxe. Hanno collocato dei v. irreg. V. táboa 11. cassonetti per il riciclaggio della carta. Colocaron contedores para a reciclaxe do papel. 2 (fig.) riconoscente adx. Agradecido -a. Ti sono molto rico- Branqueo (de diñeiro). È stato arrestato per rici- noscente del favore che mi hai fatto. Estouche moi claggio di denaro sporco. Foi arrestado por bran- agradecido polo favor que me fixeches. # parole queo de diñeiro negro. riconoscenti: palabras de gratitude. riciclare v. tr. [aux. avere] 1 Reciclar. Quella ditta riconoscenza s.f. Agradecemento, recoñecemento, ricicla vetro. Esa empresa recicla cristal. 2 gratitude. Gli mostrò la propria riconoscenza con un Branquear (diñeiro). Il mafioso riciclava denaro regalo. Mostroulle o seu agradecemento cun regalo. ♦ sporco. O mafioso branqueaba diñeiro negro. riconoscere v. tr. [aux. avere] 1 Recoñecer, identifi- Para referirse a ‘reciclar, poñer ó día’ en italiano car. Riconobbe l’amico anche se erano passati molti emprégase o termo aggiornare. anni. Recoñeceu o amigo aínda que pasaran moitos ricollegare I v. tr. [aux. avere] Relacionar. Prima o anos. 2 Recoñecer (discernir, aceptar). Riconosce a poi ricollegheranno i due fatti. Antes ou despois colpo d’occhio le opere d’arte. Recoñece a simple relacionarán os dous feitos. II v. intr. pron. [aux. vista as obras de arte. Riconoscono questa laurea essere] Referirse. Alcuni argomenti del Decameron all’estero. Recoñecen esta licenciatura no estranxei- si ricollegano al Novellino. Algúns temas do ro. 3 Recoñecer, confesar, declarar. Riconosco i Decamerón refírense ó Novelino. OBS.: io ricollego, miei errori. Recoñezo os meus erros. OBS.: v. irreg. tu ricolleghi; v. irreg. V. táboa 6. V. táboa 36. ricominciare I v. tr. [aux. avere] Recomezar. riconoscibile adx. Recoñecible. La mia casa è facil- Abbiamo ricominciato il lavoro. Recomezámo-lo mente riconoscibile perché è l’unica dipinta di traballo. II v. intr. [aux. essere / avere] 1 Recomezar. verde. A miña casa é facilmente recoñecible porque Le gare sono ricominciate ieri. As competicións é a única pintada de verde. recomezaron onte. 2 Volver, regresar, tornar. riconoscimento s.m. 1 Recoñecemento. Porterò un Finalmente l’estate è ricominciata. Por fin volveu o giornale sottobraccio come segno di riconoscimen- verán. OBS.: v. irreg. V. táboa 2. to. Levarei un xornal debaixo do brazo como sinal ricompensa s.f. Recompensa (premio; tamén fig.). de recoñecemento. Si sono mostrati contrari al rico- Gli hanno dato una ricompensa in denaro. Déronlle noscimento del nuovo governo. Manifestáronse con- unha recompensa en diñeiro. Il tuo affetto è la trarios ó recoñecemento do novo goberno. 2 miglior ricompensa ai nostri sforzi. O teu afecto é a Recoñecemento, agradecemento, gratitude. Gli mellor recompensa ós nosos esforzos. # in / per hanno dato una medaglia in riconoscimento dei ser- ricompensa: en recompensa; ricompensa in natu- vizi prestati. Déronlle unha medalla en recoñece- ra: recompensa en especie. mento ós servicios prestados. 461 ricovero riconsiderare v. tr. [aux. avere] Reconsiderar. intr. pron. [aux. essere] Volver constituírse. La Dovresti riconsiderare la nostra offerta prima di società si è ricostituita con un nuovo consiglio rifiutarla. Deberías reconsidera-la nosa oferta antes d’amministrazione. A sociedade volveuse constituír de rexeitala. OBS.: io riconsidero; v. irreg. V. táboa 1. cun novo consello de administración. OBS.: io rico- ricopiare v. tr. [aux. avere] Volver copiar (pasar a stituisco, tu ricostituisci. limpo un escrito). Ha ricopiato la lettera a macchi- ricostruire v. tr. [aux. avere] 1 Reconstruír, refacer. na. Volveu copia-la carta á máquina. OBS.: v. irreg. Dopo la guerra i cittadini si apprestarono a rico- V. táboa 7. struire le città devastate. Despois da guerra os cida- ricoprire v. tr. [aux. avere] 1 Recubrir. Ricoprì il dáns preparáronse para reconstruí-las cidades divano con un lenzuolo. Recubriu o sofá cunha devastadas. 2 Reconstruír, recompoñer, refacer. Ho saba. 2 (fig.) Cubrir (encher). Lo ricoprì di baci. studiato tutti i manoscritti prima di ricostruire il Cubriuno de bicos. 3 Ocupar (desempeñar unha testo originale. Estudiei tódolos manuscritos antes función). Mia sorella ha ricoperto un posto di gran- de reconstruí-lo texto orixinal. 3 (fig.) Reconstruír. de responsabilità. Miña irmá ocupou un posto de Ricostruiranno i fatti così come si sono svolti. gran responsabilidade. OBS.: v. irreg. V. táboa 85. Reconstruirán os feitos tal e como se desenvolveron. OBS.: io ricostruisco, tu ricostruisci. ricordare I v. tr. [aux. avere] Lembrar, recordar. Non ricordo più il suo nome. Xa non lembro o seu nome. ricostruzione s.f. Reconstrucción (tamén fig.). È II v. intr. pron. [aux. essere] Lembrarse, acordarse. stata ultimata la ricostruzione del ponte distrutto. Anche fra tanti anni mi ricorderò della nostra amici- Ultimouse a reconstrucción da ponte destruída. La zia. Mesmo dentro de moitos anos lembrareime da ricostruzione di questi mosaici è ormai impossibile. nosa amizade. A reconstrucción destes mosaicos xa é imposible. La ricostruzione del delitto ha fornito dati utili agli ricordo s.m. 1 Lembranza, recordo, acordanza. Vive inquirenti. A reconstrucción do delicto forneceu de nel ricordo del passato. Vive na lembranza do pasa- datos útiles os investigadores. do. 2 Recordo (obxecto). Questo anello è un ricordo di famiglia. Este anel é un recordo de familia. 3 ricotta s.f. Tipo de requeixo de vaca ou ovella que se Sinal (recordo). Questa cicatrice è il ricordo di obtén fervendo o soro do leite. # essere di ricotta: un’operazione al menisco. Esta cicatriz é o sinal ser de manteiga, moi débil. dunha operación de menisco. ricoverare I v. tr. [aux. avere] Ingresar (internar). ricorrente I adx. Recorrente. È un motivo ricorrente L’hanno ricoverato d’urgenza in ospedale. nella letteratura medievale italiana. É un motivo Ingresárono urxentemente no hospital. II v. intr. recorrente na literatura medieval italiana. La parte pron. [aux. essere] Gorecerse, abeirarse, resgardar- ricorrente doveva presentare delle prove. A parte se. Durante l’acquazzone, si sono ricoverati in una recorrente tiña que presentar algunhas probas. II s. fattoria abbandonata. Durante a chaparrada, gore- Recorrente. I ricorrenti non si sono presentati al céronse nunha granxa abandonada. OBS.: io ricove- processo. Os recorrentes non se presentaron ó pro- ro; v. irreg. V. táboa 1. ceso. ricovero s.m. 1 Ingreso (hospitalización). Hanno ricorrere v. intr. [aux. essere] 1 Recorrer (a unha provveduto al ricovero urgente del malato. cousa). Quando ho problemi di lessico, ricorro al Procederon ó ingreso urxente do enfermo. 2 Abeiro, vocabolario. Cando teño problemas de léxico, reco- refuxio, abrigo. Trovammo ricovero dal temporale rro ó diccionario. 2 Recorrer, acudir (a unha per- sotto una tettoia. Atopamos abeiro do temporal soa). È ricorso ai suoi fratelli per chiedere consiglio. baixo un cobertizo. # ricovero per anziani: asilo de Recorreu ós seus irmáns para pedirlles consello. 3 anciáns. (Der.) Recorrer. L’avvocato ricorre contro la senten- ricreare v. tr. [aux. avere] 1 Recrear (representar). za del tribunale. O avogado recorre contra a sen- L’autore del romanzo ha saputo ricreare l’ambiente tencia do tribunal. 4 Repetirse (volver). Ci sono dei di fine Ottocento. O autor da novela soubo recrea-lo fenomeni astronomici che ricorrono dopo secoli. ambiente de finais do XIX. 2 (fig.) Recrear, deleitar. Hai fenómenos astronómicos que se repiten despois Questa musica ricrea i sensi. Esta música recrea os de séculos. OBS.: v. irreg. V. táboa 35. sentidos. ricorso s.m. (Der.) Recurso. L’avvocato ha presentato ricreazione s.f. 1 Afección (diversión). La mia ricre- un ricorso. O avogado presentou un recurso. # fare azione favorita è la pesca. A miña afección favorita ricorso a: recorrer a. é a pesca. 2 Recreo (espacio de tempo). Quando era ricostituire I v. tr. [aux. avere] Volver constituír. al liceo, durante la ricreazione, giocava a pallone. Hanno ricostituito il partito che era stato disciolto. Cando estaba no instituto, durante o recreo, xogaba Volveron constituí-lo partido que se disolvera. II v. ó balón. ricreare 462 ricucire v. tr. [aux. avere] 1 Volver coser. Ho ricucito reducida da súa novela. 2 Reducido -a (convertido). la tasca che si era scucita. Volvín cose-lo peto que se Dopo l’incidente, la sua macchina è ridotta a un descosera. 2 (fig.) Pegar (elementos dispares). Ha mucchio di rottami. Despois do accidente, o seu ricucito scene di diversi romanzi e ne ha fatto un coche quedou reducido a unha morea de ferralla. # film. Pegou escenas de novelas diferentes e fixo un essere mal ridotto: quedar en mal estado. filme. OBS.: v. irreg. V. táboa 81. ridurre I v. tr. [aux. avere] 1 Reducir (converter). Ha ricuperare V. recuperare. ridotto in pezzi la moto. Reduciu a pedazos a moto. ricupero V. recupero. 2 Reducir, abreviar, acurtar. Dopo che è stato licen- ziato ha dovuto ridurre drasticamente le spese. ridare v. tr. [aux. avere] 1 Volver dar. Ridammi il tuo Despois de ser despedido, tivo que reducir drastica- numero di telefono, perché l’ho perso. Vólveme da-lo mente os gastos. 3 Adaptar (modificar). Hanno teu número de teléfono, porque o perdín. 2 Devolver ridotto questo romanzo per il cinema. Adaptaron (restituír). Devo ridargli il libro che mi ha prestato. esta novela ó cine. II v. intr. pron. [aux. essere] Teño que devolverlle o libro que me prestou. OBS.: v. Pasar a unha situación económica, física ou moral irreg. V. táboa 23. peor. OBS.: v. irreg. V. táboa 18. ridere v. intr. [aux. avere] Rir. La tua barzelletta mi ha riduzione s.f. 1 Reducción, diminución. È stata fatto ridere! ¡O teu chiste fíxome rir! # far ridere i registrata una forte riduzione nella vendita di auto- polli: ser ridículo; fare qualcosa per ridere: facer mobili. Rexistrouse unha forte reducción na venda algo de broma; farsi ridere dietro: porse en ridícu- de automóbiles. 2 Adaptación. Hanno fatto una lo; morire / scoppiare / crepare dal ridere: morrer riduzione cinematografica dell’Otello. Fixeron unha coa risa; ride bene chi ride ultimo: ri mellor quen adaptación cinematográfica do “Otelo”. 3 (Med.) ri o último; ridere a crepapelle: morrer coa risa; Recolocación á súa posición natural dun órgano ridere a denti stretti: rir sen ganas; ridere / rider- ou os fragmentos dun óso fracturado. sela sotto i baffi: mofarse ás agachadas e con mali- cia. OBS.: v. irreg. V. táboa 31. riecheggiare v. intr. [aux. essere] 1 Resoar. Il rumore del fiume riecheggiava fra le montagne. O ruído do ridicolizzare v. tr. [aux. avere] Ridiculizar. I tuoi río resoaba entre as montañas. 2 (fig.) Evocar. In mordaci commenti lo ridicolizzano. Os teus morda- questi versi riecheggiano molti motivi leopardiani. ces comentarios ridiculízano. Nestes versos evócanse moitos motivos leopardia- ridicolo -a I adx. Ridículo -a, irrisorio -a. Il suo nos. OBS.: v. irreg. V. táboa 4. modo di vestire è proprio ridicolo. A súa maneira de riedificare v. tr. [aux. avere] Reedificar. Hanno riedi- vestir é realmente ridícula. Ho comprato questa ficato la casa che era crollata. Reedificaron a casa camicia di seta a un prezzo ridicolo. Comprei esta que se derrubara. OBS.: io riedifico, tu riedifichi; v. camisa de seda a un prezo ridículo. II s.m. Ridículo. irreg. V. táboas 1 e 5. Sembra che ti piaccia metterlo sempre in ridicolo. Semella que che guste poñelo sempre en ridículo. riedizione s.f. Reedición. È appena uscita una riedi- zione delle opere complete di Montale. Acaba de ridire v. tr. [aux. avere] 1 Volver dicir. Te l’ho ridetto saír unha reedición das obras completas de mille volte. Volvincho dicir mil veces. 2 Contar, Montale. relatar. Ti ridirò per filo e per segno cosa ho ascol- tato. Contareiche con pelos e sinais o que escoitei. 3 rieducare v. tr. [aux. avere] (Med.) Rehabilitar. Dopo Obxectar. Non avete niente da ridire sulle nostre l’operazione dovrò rieducare la gamba. Despois da scelte. Non tedes nada que obxectar ás nosas elec- operación terei que rehabilita-la perna. OBS.: io rie- cións. OBS.: v. irreg. V. táboa 82. duco, tu rieduchi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. ridondante adx. Redundante. L’uso del pronome rielaborare v. tr. [aux. avere] Volver elaborar. Hanno personale soggetto in italiano molte volte è ridon- dovuto rielaborare la relazione. Tiveron que volver dante. O uso do pronome persoal suxeito en italiano elabora-lo informe. OBS.: io rielaboro; v. irreg. V. moitas veces é redundante. Il suo modo di parlare è táboa 1. troppo ridondante di metafore. O seu xeito de falar rieleggere v. tr. [aux. avere] Reelixir. L’hanno rieletto é demasiado redundante en metáforas. deputato. Reelixírono deputado. OBS.: v. irreg. V. ridondanza s.f. Redundancia. Il suo stile è caratte- táboa 49. rizza dalla ridondanza di figure retoriche. O seu riempire I v. tr. [aux. avere] 1 Encher (tamén fig.). estilo caracterízase pola redundancia de figuras Ha riempito il bicchiere di vino. Encheu o vaso de retóricas. viño. La tua visita mi riempie di gioia. A túa visita ridotto -a part. pas. de ridurre e adx. 1 Reducido -a, éncheme de ledicia. 2 Encher, cubrir. Devo riempi- abreviado -a, acurtado -a. Ha pubblicato un’edizio- re questo modulo. Teño que encher este impreso. II ne ridotta del suo romanzo. Publicou unha edición v. refl. [aux. essere] Encherse (a comer ou beber). 463 riflesso

Se ti riempi di pastasciutta, non mangi più il secon- (fam.) Meter (enganar). Gli ha rifilato un anello do! ¡Se te enches de pasta, xa non cóme-lo segundo! falso. Meteulle un anel falso. OBS.: v. irreg. V. táboa 14. rifinire v. tr. [aux. avere] Rematar con perfección. Il rientrare v. intr. [aux. essere] 1 Volver, regresar, tor- pittore stava rifinendo il quadro. O pintor estaba nar. Le mucche rientrano nella stalla dopo aver pa- rematando con perfección o cadro. OBS.: io rifini- scolato. As vacas volven á corte despois de pacer. 2 sco, tu rifinisci. Formar parte (pertencer). La questione di cui mi rifinitura s.f. 1 Perfeccionamento final. L’orafo pro- parli non rientra nelle mie competenze. A cuestión cede alla rifinitura del gioiello. O ourive procede ó da que me falas non forma parte das miñas compe- perfeccionamento final da xoia. 2 Remate. Al mobi- tencias. 3 Recuperar (volver ter). È rientrata in pos- le mancano ancore le ultime rifiniture. Ó moble fál- sesso del documento che le mancava. Recuperou a posesión do documento que lle faltaba. 4 Formar tanlle aínda os últimos remates. unha volta (río ou estrada). Poco più avanti il fiume rifiutare I v. tr. [aux. avere] Rexeitar, refusar. Mi di- rientra per un breve tratto. Un pouco máis adiante o spiace che tu abbia rifiutato il mio invito. Sinto que río forma unha volta durante un pequeno treito. 5 rexeitáse-la miña invitación. II v. intr. pron. [aux. Formar un entrante (construcción). Le mura rien- essere] Negarse. Mi rifiuto di credere alle vostre trano prima di arrivare al portone. Os muros forman parole. Négome a cre-las vosas palabras. un entrante antes de chegar ó portal. rifiuto s.m. 1 Rexeitamento. Alla mia proposta ha ri- rifare I v. tr. [aux. avere] 1 Volver facer. Ha rifatto sposto con un netto rifiuto. Á miña proposta res- l’esame. Volveu face-lo exame. 2 (fig.) Refacer, pondeu cun claro rexeitamento. 2 Lixo, gasto, por- reconstruír. Ho rifatto il tetto della casa. Refixen o callada. Butta i rifiuti nella pattumiera. Bota o lixo tellado da casa. 3 (fig.) Imitar. Sa rifare perfetta- no caldeiro. 3 Vertedura, vertido. Molti corsi d’ac- mente il tuo modo di parlare. Sabe imitar perfecta- qua sono contaminati dai rifiuti tossici delle grandi mente o teu xeito de falar. 4 (fig.) Resarcir (com- industrie. Moitos cursos de auga están contamina- pensar). Ci ha rifatti delle spese. Resarciunos dos dos polas verteduras tóxicas das grandes industrias. gastos. II v. intr. pron. [aux. essere] 1 Recuperarse, # è vietato gettare i rifiuti: prohibido botar lixo; recobrarse, repoñerse. Dopo la malattia si è rifatto rifiuto della società: marxinado social; rifiuto di presto. Despois da enfermidade recuperouse rápido. galera: criminal. 2 (fig.) Remontarse, retrotraerse. Per spiegare il fenomeno, lo storico si rifà alle origini. Para expli- riflessione s.f. 1 Reflexión, meditación. I tuoi proble- ca-lo fenómeno, o historiador remóntase ás orixes. mi richiedono una lunga riflessione. Os teus proble- 3 (fig.) Recuperarse. Non ci siamo ancora rifatti mas requiren unha longa reflexión. 2 (Fís.) delle spese di Natale. Aínda non nos recuperamos Reflexión. Devi calcolare il coeficente di riflessio- dos gastos do Nadal. # rifare di sana pianta / da ne. Tes que calcula-lo coeficiente de reflexión. cima a fondo: refacer totalmente; rifare il verso a riflessivo -a adx. Reflexivo -a. È una persona molto qualcuno: imitar a alguén; rifare (un cibo): coci- riflessiva. É unha persoa moi reflexiva. I tempi com- ñar máis (unha comida). OBS.: v. irreg. V. táboa 24. posti dei verbi riflessivi si costruiscono con l’ausi- ♦ Para referirse a ‘rifar, sortear’ en italiano empré- liare essere. Os tempos compostos dos verbos refle- gase o termo sorteggiare, para ‘rifar, berrar’ litiga- xivos constrúense co auxiliar ‘essere’. re. riflesso -a I s.m. Reflexo (tamén fig.). I riflessi del riferimento s.m. Referencia, alusión. Non ha fatto sole mi facevano male agli occhi. Os reflexos do sol riferimento al nostro contributo. Non fixo referencia facíanme dano nos ollos. Vedeva il suo riflesso á nosa achega. # in riferimento a: en relación a; nell’acqua. Vía o seu reflexo na auga. L’inchiesta punto di riferimento: punto de referencia. esamina il riflesso della situazione politica sull’eco- riferire I v. tr. [aux. avere] 1 Referir, contar, narrar. nomia. A enquisa examina o reflexo da situación Mi ha riferito gli ultimi avvenimenti. Referiume os política na economía. È un gioco che richiede rifles- últimos acontecementos. 2 Relacionar (pór en rela- si pronti. É un xogo que require reflexos rápidos. II ción). Finalmente hanno riferito l’effetto alla causa. part. pas. de riflettere e adx. Reflectido -a. Si fermò Finalmente relacionaron o efecto coa causa. II v. a guardare la sua immagine riflessa. Parouse a mira- intr. pron. [aux. essere] Referirse, aludir. Mi riferi- la súa imaxe reflectida. # di riflesso: de rebote; per sco a quanto ha detto il mio collega. Refírome ó que riflesso: indirectamente. dixo o meu colega. Questi dati si riferiscono all’an- riflettere I v. tr. [aux. avere] Reflectir (tamén fig.). Lo no passato. Estes datos refírense ó ano pasado. specchio riflette i raggi solari. O espello reflicte os OBS.: io riferisco, tu riferisci. raios solares. Il tuo comportamento riflette una rifilare v. tr. [aux. avere] 1 (fam.) Arrear (dar). Gli ha grande immaturità. O teu comportamento reflicte rifilato una sberla. Arreoulle unha labazada. 2 unha gran falta de madureza. II v. refl. [aux. essere] riflettere 464

Reflectirse. Le immagini si riflettono nello spec- re in riga qualcuno: poñer á liña a alguén; rompe- chio. As imaxes reflíctense no espello. Nel suo volto re le righe (Mil.): romper filas. OBS.: pl. righe. si rifletteva una grande stanchezza. Na súa faciana rigagnolo s.m. Regato, regacho. Dopo la pioggia si reflectíase un gran cansazo. III v. intr. [aux. avere] sono formati molti rigagnoli. Despois da choiva for- Reflexionar, meditar. Dovresti riflettere di più sulle máronse moitos regatos. conseguenze delle tue azioni. Deberías reflexionar máis sobre as consecuencias das túas accións. OBS.: rigenerare I v. tr. [aux. avere] Rexenerar (tamén part. pas. tr. e refl. riflesso, part. pas. intr. riflettuto; fig.). Gli uccelli rigenerano le penne. Os paxaros v. irreg. V. táboa 65. rexeneran as plumas. Il meccanico ha rigenerato il catalizzatore. O mecánico rexenerou o catalizador. riforma s.f. Reforma. Il nuovo governo introdurrà Questo vino rigenera le forze. Este viño rexenera as una riforma elettorale. O novo goberno introducirá forzas. II v. intr. pron. [aux. essere] 1 Reproducirse unha reforma electoral. (producirse de novo). Dopo l’operazione il cancro si riformare I v. tr. [aux. avere] 1 Reformar. Hanno è rigenerato. Despois da operación o cancro repro- riformato il governo. Reformaron o goberno. 2 duciuse. 2 (fig.) Rexenerarse. Con la maturità e Librar do servicio militar. II v. intr. pron. [aux. esse- l’esperienza si è rigenerato. Coa madurez e a expe- re] Volver formarse (crear de novo). Si è riformata riencia rexenerouse. OBS.: io rigenero; v. irreg. V. la crepa sulla parete. Volveuse forma-la greta na táboa 1. parede. rigenerazione s.f. Rexeneración (tamén fig.). La riformatore -trice s. Reformador -dora. Vuole esse- rigenerazione del tessuto muscolare è stata rapida. A re il riformatore della costituzione. Quere se-lo rexeneración do tecido muscular foi rápida. reformador da constitución. Auspichiamo una rigenerazione della vita politica. Esperamos unha rexeneración da vida política. rifornimento s.m. Abastecemento, aprovisionamen- to, subministración. Hanno provveduto al riforni- rigettare v. tr. [aux. avere] 1 Volver lanzar. Raccolse mento di acqua. Procederon ó abastecemento de la pietra e la rigettò contro l’avversario. Recolleu a auga. # fare rifornimento (di una macchina): pedra e volveuna lanzar contra o adversario. 2 enche-lo depósito (dun coche). Golsar, trousar, vomitar. Deve avere fatto indige- stione: ha rigettato tutta la notte. Debeu ter unha rifornire I v. tr. [aux. avere] Abastecer, aprovisionar, indixestión: golsou toda a noite. prover. Hanno rifornito la nave di combustibile. Abasteceron o barco de combustible. II v. refl. [aux. rigidità s.f. inv. Rixidez (tamén fig.). La rigidità essere] Abastecerse, aprovisionarse, proverse. dell’acciaio è quasi proverbiale. A rixidez do aceiro Dobbiamo rifornirci di viveri. Temos que abastecer- é case proverbial. La rigidità delle tue decisioni mi nos de víveres. OBS.: io rifornisco, tu rifornisci. infastidisce. A rixidez das túas decisións moléstame. rifugiarsi v. intr. pron. [aux. essere] Refuxiarse rigido -a adx. 1 Ríxido -a, duro -a. Per la paura era (tamén fig.). La pioggia mi costrinse a rifugiarmi in diventato rigido come un bastone. Polo medo que- un bar. A choiva obrigoume a refuxiarme nun bar. dara ríxido coma un bastón. 2 (fig.) Ríxido -a, seve- Dopo la morte della moglie si è rifugiato nella pre- ro -a, estricto -a. Sei troppo rigido con i tuoi figli. ghiera. Despois da morte da muller refuxiouse na Es demasiado ríxido cos teus fillos. # disco rigido: oración. disco duro (dun ordenador); inverno rigido: inver- no rigoroso. rifugio s.m. Refuxio (tamén fig.). Durante il tempo- rale ho trovato rifugio in una capanna. Durante o rigirare I v. tr. [aux. avere] 1 Dar voltas (a un obxec- temporal atopei refuxio nunha cabana. Ha trovato to). Rigirava la chiave nella serratura. Daba voltas á un rifugio nella lettura. Atopou un refuxio na lectu- chave na pechadura. 2 Percorrer. Abbiamo rigirato tutta la casa, ma non l’abbiamo trovato. ra. Percorremos toda a casa, pero non o atopamos. 3 riga s.f. 1 Raia, lista. Aveva un bel vestito a righe Volver rodar (un filme). Hanno rigirato la scena bianche e nere. Tiña un bonito vestido con raias diverse volte. Volveron roda-la escena varias veces. brancas e negras. 2 Liña (dun escrito; tamén fig.). II v. refl. [aux. essere] 1 Virarse, volverse (da-la Nella prima riga hai già cinque errori d’ortografia! volta). Si rigirò per salutarmi. Virouse para saudar- ¡Na primeira liña xa tes cinco erros de ortografía! me. 2 Dar voltas (unha persoa). Era così preoccu- Inviale due righe di ringraziamento. Envíalle dúas pata che si rigirò nel letto tutta la notte. Estaba tan liñas de agradecemento. 3 Regra (aparello para preocupada que deu voltas na cama toda a noite. # debuxar liñas rectas). Devi utilizzare la riga per fare girare e rigirare: dar voltas e máis voltas; girare il il piano della casa. Tes que utiliza-la regra para discorso: cambiar de tema; rigirare la frittata: face-lo plano da casa. # farsi la riga: face-la raia vira-las tornas; saperla rigirare / rigirarla: mane- do pelo; leggere tra le righe: ler entre liñas; mette- xar unha situación para obter un beneficio. 465 rilevare rigore s.m. 1 Rigor. Bisogna proteggersi dai rigori del fidanzati si sono rilasciati. Despois doutra discusión clima. Hai que se protexer dos rigores do clima. 2 os noivos volvéronse deixar. Rigor, severidade. È stato punito con eccessivo rigo- rilascio s.m. 1 Expedición (dun documento). Sono re. Foi castigado con excesivo rigor. 3 Penalti. La andato in questura per il rilascio del passaporto. Fun mia squadra di calcio ha vinto ai rigori. O meu equi- á comisaría para a expedición do pasaporte. 2 po de fútbol gañou a penaltis. # a rigor di logica: Liberación. Il giudice ha disposto il rilascio del desde un punto de vista lóxico; arresto di rigore: detenuto. O xuíz dispuxo a liberación do detido. arresto de castigo; camera di rigore: cela de casti- go; di rigore: obrigatorio. rilassamento s.m. Relaxación (tamén fig.). Ti consi- glio un buon rilassamento dei muscoli prima di gio- rigoroso -a adx. 1 Rigoroso -a, severo -a. È molto care a calcio. Aconsélloche unha boa relaxación dos rigorosa con i figli. É moi rigorosa cos fillos. 2 músculos antes de xogar ó futbol. L’oratore attaccò Rigoroso -a (exacto). Il lavoro deve essere fatto in il rilassamento della morale. O orador atacou a modo rigoroso. O traballo ten que facerse de xeito relaxación da moral. rigoroso. rilassare I v. tr. [aux. avere] Relaxar. Bevi questa tisa- riguardare I v. tr. [aux. avere] 1 Volver mirar. Hanno na: mi hanno detto che rilassa i nervi. Toma esta guardato e riguardato, ma non ci hanno visti. tisana: dixéronme que relaxaba os nervios. II v. refl. Miraron e volveron mirar, pero non nos viron. 2 [aux. essere] Relaxarse (tamén fig.). Avrei bisogno Concernir, atanguer, incumbir. Il problema riguarda di rilassarmi: non riesco proprio a dormire! Tería solo noi due. O problema concérnenos só a nó-los que relaxarme: ¡non consigo durmir! Il preside dous. 3 Coidar (protexer). È un bene prezioso: disse che negli ultimi tempi la disciplina si era rilas- riguardalo. É un ben precioso: cóidao. 4 Resgardar, sata. O director dixo que nos últimos tempos a dis- protexer. Riguarda il bambino dalle correnti d’aria. ciplina se relaxara. Resgarda o neno das correntes de aire. II v. refl. [aux. essere] Resgardarse, protexerse. Riguardati rileggere v. tr. [aux. avere] Reler. Prima di consegna- dal freddo. Resgárdate do frío. # per quanto riguar- re l’esame devo rileggere ciò che ho scritto. Antes de da: polo que respecta / con respecto a. entrega-lo exame debo rele-lo que escribín. OBS.: v. riguardo s.m. 1 Coidado (atención). Bisogna trattare irreg. V. táboa 49. questo problema con molto riguardo. Hai que tratar rilevamento s.m. Sondaxe (exploración). È stato este problema con moito coidado. 2 Respecto (con- effettuato un rilevamento dell’incremento demogra- sideración). Parlava del suo maestro con riguardo e fico. Foi realizada unha sondaxe sobre o incremen- ammirazione. Falaba do seu mestre con respecto e to demográfico. # rilevamento topografico: traza- admiración. 3 Relación (ligazón). La questione non do topográfico. ha nessun riguardo con voi. A cuestión non ten nin- rilevante adx. Relevante, destacado -a. È stato regi- gunha relación convosco. # abbiti riguardo!: ¡cói- strato un rilevante aumento dei prezzi. Rexistrouse date!; persona di riguardo: persoa importante; un relevante aumento dos prezos. riguardo a: con respecto a; senza riguardi: con franqueza; senza riguardo: sen preocupación. rilevanza s.f. Relevancia. Le sue proposte hanno avuto una grande rilevanza. As súas propostas tive- rilancio s.m. Novo lanzamento (tamén fig.). Il portie- ron unha gran relevancia. re con un rilancio mandò il pallone oltre la linea di fondo. O porteiro cun novo lanzamento mandou o rilevare v. tr. [aux. avere] 1 Detectar. Ho rilevato balón máis aló da liña de fondo. Pensano a un rilan- alcune irregolarità nella gestione. Detectei algunhas cio del prodotto sul mercato. Pensan nun novo lan- irregularidades na xestión. 2 Salientar, destacar. Mi zamento do producto no mercado. ♦ Para referirse disse che non aveva nulla da rilevare in proposito. ó ‘relanzo, remanso’ en italiano emprégase o termo Díxome que non tiña nada que salientar ó respecto. ristagno, para ‘relanzo, descanso’ pianerottolo. 3 Comprar, mercar. Ha rilevato una famosa ditta che è fallita. Comprou unha famosa empresa que foi rilasciare I v. tr. [aux. avere] 1 Expedir (un docu- á creba. 4 Substituír, cambiar, trocar. Ha rilevato la mento). L’anagrafe dovrà rilasciare questo certifica- sentinella. Substituíu a sentinela. # rilevare le to entro pochi giorni. O rexistro civil deberá expedir impronte digitali: toma-las impresións dixitais. este documento dentro de poucos días. 2 Conceder. Dopo anni di silenzio, il cantante ha rilasciato un’in- rilievo s.m. Relevo (tamén fig.). Il ricamo è in rilievo tervista. Despois de anos de silencio, o cantante sulla stoffa. O bordado está en relevo sobre a tea. concedeu unha entrevista. 3 Soltar, liberar, ceibar. Hanno pubblicato uno studio sul rilievo alpino. La polizia l’ha rilasciato per mancanza di prove. A Publicaron un estudio sobre o relevo alpino. È un policía soltouno por falta de probas. II v. refl. recíp. argomento di scarso rilievo. É un tema de escaso [aux. essere] Volverse deixar. Dopo un altro litigio i relevo. # alto / basso rilievo: altorrelevo / baixorre- rilievo 466

levo; di rilievo: de grande importancia; mettere in rimasuglio s.m. Sobra. Ho cenato con i rimasugli del pranzo. Ceei coas sobras do xantar. rilievo / dare rilievo a qualcosa: pór de relevo algo. rimbalzare v. intr. [aux. avere ou essere] 1 Rebotar rima s.f. Rima. Nella poesia contemporanea la rima (botar repetidamente). Il pallone rimbalzò sulla tra- versa. O balón rebotou no traveseiro. 2 (fig.) non è più così importante. Na poesía contemporá- Espallarse, propagarse, correr. Il divorzio del nea a rima xa non é tan importante. # rispondere famoso cantante è rimbalzato su tutti i giornali. O divorcio do famoso cantante espallouse por tódolos per le rime: responder no mesmo ton. xornais. rimbeccare v. tr. [aux. avere] Contradicir. Appena rimandare v. tr. [aux. avere] 1 Devolver (restituír). dice qualcosa, il marito la rimbecca. Tan pronto Mi ha rimandato il pacco che gli avevo spedito. como di algo, o marido contradía. OBS.: io rimbec- co, tu rimbecchi; v. irreg. V. táboa 5. Devolveume o paquete que lle enviara. 2 Aprazar, rimboccare v. tr. [aux. avere] 1 Remangar, arreman- pospoñer, adiar. Ho rimandato l’appuntamento che gar, refucir. Rimboccai le maniche perché faceva avevo dal dentista. Apracei a cita que tiña co den- caldo. Remanguei as mangas porque ía calor. 2 Face-lo embozo (da cama). Ho rimboccato il len- tista. 3 Remitir (nun texto). La nota rimanda a un zuolo e l’ho ripiegato. Fixen o embozo da saba e dobreino. # rimboccarsi le maniche: poñerse mans altro capitolo del libro. A nota remite a outro capí- á obra. OBS.: io rimbocco, tu rimbocchi; v. irreg. V. tulo do libro. 4 Suspender (dar por non apto). Mi táboa 5. hanno rimandato in chimica. Suspendéronme en rimbombante adx. Atronador -ora. Si sentì un urlo rimbombante. Sentiuse un berro atronador. química. # rimandare un alunno a settembre: rimborsare v. tr. [aux. avere] Reembolsar (devolver). mandar un alumno a setembro. Mi hanno rimborsato quanto avevo anticipato per le spese di viaggio. Reembolsáronme o que adiantara rimaneggiare v. tr. [aux. avere] Reestructurar. Hanno polos gastos da viaxe. rimaneggiato l’intero palazzo. Reestructuraron todo rimborso s.m. Reembolso. Non so se potrò ottenere il rimborso del biglietto del treno. Non sei se poderei o edificio. OBS.: v. irreg. V. táboa 4. obte-lo reembolso do billete do tren. rimanenza s.f. (espec. en pl.) Resto (existencias). rimediare I v. intr. [aux. avere] Remediar, solucio- nar. Non sanno come rimediare all’inconveniente. Hanno messo in saldo le rimanenze. Puxeron de Non saben cómo remedia-lo inconveniente. II v. tr. saldo os restos. [aux. avere] (fam.) Conseguir, acadar, lograr. Devo rimediare i soldi per pagare l’affitto. Teño que con- rimanere v. intr. [aux. essere] 1 Quedar (permanecer, segui-los cartos para paga-lo aluguer. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. atoparse nunha situación determinada, estar situa- rimedio s.m. 1 Remedio, menciña, medicamento. do). Sono rimasto a casa. Quedei na casa. È rimasta Conosco un rimedio efficace contro la tosse. Coñezo un remedio eficaz contra a tose. 2 Remedio, vedova. Quedou viúva. Il museo rimane all’angolo. solución. Bisogna trovare un rimedio a questa situa- O museo queda na esquina. 2 Quedar, restar. Per la zione. Cómpre atopar un remedio para esta situa- ción. # a mali estremi, estremi rimedi: a grandes cena ci sono rimaste due bistecche. Para a cea que- males, grandes remedios. dáronnos dous bistés. 3 Quedar, tocar (en herdan- rimescolare v. tr. [aux. avere] Remexer, revolver, remover. Dopo aver condito l’insalata devi rimesco- za). Mi sono rimasti i gioielli migliori. Quedáronme larla. Despois de condimenta-la ensalada, debes as xoias mellores. # rimanerci: morrer; rimanerci remexela. # sentirsi rimescolare il sangue: ferver- lle o sangue a alguén. OBS.: io rimescolo; v. irreg. V. male: quedar fastidiado; rimanere a piedi: quedar táboa 1. sen medio de transporte; rimanere in carica: conti- rimettere I v. tr. [aux. avere] 1 (Volver) poñer. Ho nuar no posto; rimanere in piedi: quedar de pé rimesso in ordine l’ufficio. Puxen en orde o despa- cho. 2 Lanzar (vomitar). Ha rimesso perché ha fatto (non se deitar). OBS.: v. irreg. V. táboa 63. indigestione. Lanzou porque colleu unha indixes- 467 rinascita

tión. 3 Devolver (volver poñer). Ha rimesso la palla rimpiangere v. tr. [aux. avere] Botar de menos. dal fondo campo. Devolveu a pelota desde o fondo Rimpiangeva spesso gli anni della giovinezza. A do campo. II v. intr. pron. [aux. essere] 1 Volver, miúdo botaba de menos os anos da mocidade. OBS.: regresar, tornar. Si è rimesso al lavoro. Volveu ó tra- v. irreg. V. táboa 11. ballo. 2 Recuperarse, recobrarse, repoñerse. Dopo rimpianto s.m. Señardade, saudade. Sentiva rim- la malattia si è rimesso in fretta. Despois da enfer- pianto per gli anni vissuti insieme. Sentía señardade midade recuperouse axiña. # rimetterci (pop.): per- polos anos vividos xuntos. der; rimetterci la pelle: deixa-lo pelello (en algo). OBS.: v. irreg. V. táboa 50. rimpiazzare v. tr. [aux. avere] Substituír, cambiar, trocar. Hanno rimpiazzato il motore guasto. rimontare I v. tr. [aux. avere] 1 Volver montar. Hanno Substituíron o motor avariado. rimontato il motore. Volveron monta-lo motor. 2 Remontar (un curso de auga). Ha rimontato il rimpicciolire I v. tr. [aux. avere] Empequenecer. fiume in canoa. Remontou o río en canoa. 3 (fig.) Devi rimpicciolire la fotografia per adattarla alla Remontar (superar). È riuscito a rimontare la parti- cornice. Tes que empequenece-la fotografía para ta e hanno vinto. Conseguiu remonta-lo partido e adaptala ó marco. II v. intr. pron. [aux. essere] gañaron. II v. intr. [aux. essere] Volver montar. Empequenecer, minguar. Con l’età sembra essersi Cadde da cavallo ma rimontò subito. Caeu do caba- rimpicciolito. Coa idade semella que empequene- lo pero volveu montar rapidamente. ceu. OBS.: io rimpicciolisco, tu rimpicciolisci. rimorchiare v. tr. [aux. avere] Remolcar. Per rimor- rimpinzare I v. tr. [aux. avere] 1 Encher (a comer). chiare la macchina ho bisogno del gancio di traino. Non rimpinzarlo di dolci! ¡Non o enchas de doces! Para remolca-lo coche necesito o gancho de arras- 2 (fig.) Encher, fartar. Mi ha rimpinzato di chiac- tre. # rimorchiare una ragazza / un ragazzo chiere. Encheume de contos. II v. refl. [aux. essere] (pop.): mocear. OBS.: io rimorchio, tu rimorchi; v. Encherse (a comer). Si sono rimpinzati di spaghet- irreg. V. táboa 7. ti. Enchéronse de espaguetes. rimorchio s.m. Remolque (vehículo). Per il trasloco rimproverare v. tr. [aux. avere] 1 Reprochar. dovrò usare un camion con rimorchio. Para a Rimproverava il figlio per il suo comportamento. mudanza terei que usar un camión con remolque. Reprocháballe ó fillo o seu comportamento. 2 Botar á cara. Mi rimprovera continuamente l’aiuto che mi rimordere I v. tr. [aux. avere] Remorder. Gli rimor- ha dato. Bótame á cara continuamente a axuda que deva la coscienza per quello che aveva fatto. me deu. OBS.: io rimprovero; v. irreg. V. táboa 1. Remordíalle a conciencia polo que fixera. II v. intr. pron. [aux. essere] Remorder. Mi rimorde di non rimprovero s.m. Reproche. Si era offeso e mi parla- averti aiutato quando ne avevi bisogno. Remórdeme va in tono di rimprovero. Ofendérase e falábame en ton de reproche. non che ter axudado cando o necesitabas. OBS.: v. irreg. V. táboa 31. rimuginare v. tr. [aux. avere] Cismar (cavilar). Stava rimorso s.m. Remordemento, remorso. Nonostante il rimuginando idee di vendetta. Estaba a cismar en suo comportamento, non era preso da nessun rimor- ideas de vinganza. OBS.: io rimugino; v. irreg. V. so. A pesar do seu comportamento, non tiña ningún táboa 1. remordemento. rimuovere v. tr. [aux. avere] Retirar, afastar, apartar. Hanno rimosso dalla strada l’albero abbattuto dal rimostranza s.f. Queixa (protesta). Hanno fatto le vento. Retiraron da estrada a árbore abatida polo proprie rimostranze al direttore. Presentáronlle as vento. OBS.: v. irreg. V. táboa 51. súas queixas ó director. rinascere v. intr. [aux. essere] Renacer, rexurdir rimozione s.f. Retirada (desprazamento). Hanno pro- (tamén fig.). A quell’albero sono rinate le foglie. ceduto alla rimozione della statua. Procederon á Renacéronlle as follas a esa árbore. Rinacque tra di retirada da estatua. loro una grande amicizia. Renaceu entre eles unha rimpatriare I v. intr. [aux. essere] Volver á patria. grande amizade. OBS.: v. irreg. V. táboa 52. Sono rimpatriato, dopo tanti anni di lavoro all’este- rinascita s.f. Renacemento, rexurdimento (tamén ro. Volvín á patria, despois de moitos anos de traba- fig.). Con questo prodotto mi hanno assicurato la llo no estranxeiro. II v. tr. [aux. avere] Repatriar. rinascita dei capelli. Con este producto aseguráron- Hanno rimpatriato i prigionieri di guerra. me o renacemento do pelo. L’umanesimo è caratte- Repatriaron os prisioneiros de guerra. OBS.: io rim- rizzato dalla rinascita dello studio dei classici. O patrio; v. irreg. V. táboa 7. humanismo caracterízase polo renacemento do rimpetto (di-) loc. prep. En fronte de. Vivo di rim- estudio dos clásicos. OBS.: poderíase establecer petto al palazzo del comune. Vivo en fronte da casa unha certa correspondencia entre o Rexurdimento e do concello. OBS.: tamén se di dirimpetto. o período histórico do Risorgimento (1800-1870). rincalzare 468

♦ Para referirse ó ‘Renacemento’en italiano empré- rinfresco s.m. Refrixerio (comida lixeira). Hanno gase o termo Rinascimento. offerto un rinfresco per il battesimo del figlio. Invitaron a un refrixerio polo bautizo do fillo. OBS.: rincalzare v. tr. [aux. avere] Reforzar. Hanno rincal- ♦ zato il muro con dei tronchi. Reforzaron o muro con pl. rinfreschi. Para referirse ó ‘refresco’ en italia- troncos. # rincalzare il letto: somete-la roupa da no emprégase o termo bibita. cama. rinfusa (alla-) loc. adv. Ó chou, a rumbo. Hanno rincalzo s.m. Reforzo. Il generale mandò delle truppe messo alla rinfusa i documenti nel cassetto. Puxeron di rincalzo. O xeneral mandou tropas de reforzo. ó chou os documentos no caixón. rincarare I v. tr. [aux. avere] Encarecer (o prezo). I ringiovanire I v. tr. [aux. avere] Rexuvenecer. Questo macellai hanno rincarato il vitello. Os carniceiros mese di vacanze ti ha ringiovanito. Este mes de encareceron a vitela. II v. intr. [aux. essere] vacacións rexuveneceute. II v. intr. [aux. essere] Encarecer, subir. Il prezzo della benzina è rincara- Rexuvenecer. Stando con i ragazzi ringiovanisco. to. O prezo da gasolina encareceu. Estando cos mozos rexuvenezo. OBS.: io ringiovanis- co, tu ringiovanisci. rinchiudere I v. tr. [aux. avere] Encerrar, recluír. Hanno rinchiuso il delinquente in prigione. ringraziamento s.m. Agradecemento, gratitude, Encerraron o delincuente na prisión. II v. refl. [aux. recoñecemento. Approfitterò dell’occasione per essere] Pecharse, encerrarse. Per studiare si è rin- inviargli un biglietto di ringraziamento. Aproveitarei chiuso in camera. Para estudiar pechouse no cuar- a ocasión para enviarlle unha nota de agradece- mento. to. OBS.: v. irreg. V. táboa 31. rincoglionire I v. tr. [aux. avere] (vulg.) Aparvar, ringraziare v. tr. [aux. avere] Agradecer (dar gra- embobar. Il vino l’ha rincoglionito. O viño apar- cias). La ringrazio tantissimo per la sua gentilezza. vouno. II v. intr. pron. [aux. essere] (vulg.) Agradézolle moito a súa amabilidade. OBS.: v. irreg. Aparvarse, embobarse. Con gli anni s’è rincoglioni- V. táboa 7. to. Cos anos aparvouse. OBS.: io rincoglionisco, tu rinnegare v. tr. [aux. avere] Renegar (rexeitar). Ha rincoglionisci. rinnegato i suoi ideali giovanili. Renegou dos seus rincrescere v. intr. [aux. essere] Sentir, lamentar. Mi ideais xuvenís. OBS.: io rinnego, tu rinneghi; v. irreg. rincresce che tu non possa venire alla mia festa di V. táboa 6. compleanno. Sinto que non poidas vir á miña festa rinnovamento s.m. Renovación. Hanno realizzato un de aniversario. OBS.: v. irreg. V. táboa 36. rinnovamento del partito. Fixeron unha renovación rinfacciare v. tr. [aux. avere] 1 Botar na cara. Gli ha do partido. rinfacciato tutti i favori che gli ha fatto. Botoulle na rinnovare I v. tr. [aux. avere] 1 Renovar, anovar. Ha cara tódolos favores que lle fixo. 2 Recriminar, rinnovato l’arredamento di casa. Renovou a decora- reprochar. Non devi continuare a rinfacciargli i suoi ción da casa. 2 Renovar. La patente è scaduta, devo errori. Non debes continuar recriminándolle os seus rinnovarla. O carné de conducir caducou, teño que erros. OBS.: v. irreg. V. táboa 2. renovalo. II v. intr. pron. [aux. essere] 1 rinforzare I v. tr. [aux. avere] 1 Robustecer, fortale- Renovar(se). Negli ultimi anni la letteratura si è cer. Lo sport rinforza i muscoli. O deporte robuste- molto rinnovata. Nos últimos anos a literatura reno- ce os músculos. 2 (ext.) Reforzar. Hanno rinforzato vouse moito. 2 Repetirse. Ogni anno si rinnova la le mura. Reforzaron os muros. II v. refl. [aux. esse- stessa premiazione. Cada ano repítese a mesma re] Robustecerse, fortalecerse. Dopo aver preso le entrega de premios. vitamine si è rinforzato. Logo de toma-las vitaminas rinnovo s.m. Renovación. Non vuole fare il rinnovo robusteceuse. del guardaroba. Non quere face-la renovación do rinforzo s.m. Reforzo. Hanno messo un rinforzo al gardaroupa. Hanno discusso il rinnovo del contrat- muro. Puxéronlle un reforzo ó muro. I soldati asse- to. Discutiron a renovación do contrato. diati attendevano con ansia i rinforzi. Os soldados rinoceronte s.m. Rinoceronte. Nell’antichità si rite- asediados esperaban con ansia os reforzos. neva che il corno del rinoceronte avesse poteri magi- rinfrescare I v. tr. [aux. avere] Refrescar. Il tempora- ci. Na antigüidade considerábase que o corno do le ha rinfrescato l’aria. O temporal refrescou o aire. rinoceronte tiña poderes máxicos. II v. intr. [aux. essere] Refrescar, arrefecer. Dopo rinsaldare I v. tr. [aux. avere] Consolidar (reforzar). tanti giorni di afa, finalmente è rinfrescato un po’. Hanno rinsaldato la loro amicizia. Afianzaron a súa Despois de tantos días de calmizo, finalmente amizade. II v. intr. pron. [aux. essere] Afianzarse, refrescou un pouco. # rinfrescare la memoria a afirmarse, confirmarse. Si è rinsaldato nel suo pro- qualcuno: refrescarlle a memoria a alguén. OBS.: io posito di non accettare la proposta. Afianzouse no rinfresco, tu rinfreschi; v. irreg. V. táboa 5. seu propósito de non acepta-la proposta. 469 ripartire rintontire I v. tr. [aux. avere] (col.) Aparvar, embo- rinvii petrarcheschi. Esta poesía está chea de refe- bar. Quel colpo in testa l’ha rintontito. Aquel golpe rencias petrarquescas. OBS.: pl. rinvii. na cabeza aparvouno. II v. intr. pron. [aux. essere] rionale adx. Do barrio. Hanno organizzato la festa (col.) Aparvar, embobarse. Con l’età si è rintontito. rionale. Organizaron a festa do barrio. Coa idade aparvouse. OBS.: io rintontisco, tu rinton- tisci. rione s.m. Barrio. Farò la spesa al mercato del rione. Farei a compra no mercado do barrio. rintracciare v. tr. [aux. avere] Atopar, localizar, encontrar (tamén fig.). La polizia non ha ancora rin- riordinare v. tr. [aux. avere] Reordenar. Dopo la festa tracciato l’evaso. A policía aínda non atopou o eva- ho dovuto riordinare la casa. Despois da festa tiven dido. Cerca di rintracciare l’origine di quell’antica que reordena-la casa. OBS.: io riordino; v. irreg. V. tradizione. Tenta atopa-la orixe daquela antiga tra- táboa 1. dición. OBS.: v. irreg. V. táboa 2. riorganizzare v. tr. [aux. avere] Reorganizar. Il nuovo rintronare I v. intr. [aux. avere / essere] Resoar. Le direttore ha voluto riorganizzare l’ufficio. O novo sue parole rintronavano nella grotta. As súas pala- director quixo reorganiza-la oficina. bras resoaban na gruta. II v. tr. [aux. avere] 1 riorganizzazione s.f. Reorganización. Si è dedicato Atronar, abouxar. Le tue grida mi hanno rintronato. anima e corpo alla riorganizzazione del ministero. Os teus berros atronáronme. 2 (fig.) Atordar (des- Dedicouse en corpo e alma á reorganización do concertar). Non rintronarmi con le tue storie. Non ministerio. me atordes cos teus contos. ripagare v. tr. [aux. avere] 1 Compensar, indemnizar. rinuncia s.f. 1 Renuncia. La sua rinuncia a parteci- Non mi hanno ripagato dei danni. Non me compen- pare alla gara sorprese tutti gli altri partecipanti. A saron polos danos. 2 Recompensar, gratificar. súa renuncia a participar na competición sorpren- Vorrebbe ripagarvi del vostro aiuto. Querería deu os outros participantes. 2 Renuncia, cesamen- recompensarvos pola vosa axuda. OBS.: io ripago, tu to. Viste le circostanze, ha dovuto firmare la rinun- ripaghi; v. irreg. V. táboa 6. cia. Dadas as circunstancias, tivo que firma-la súa riparare I v. tr. [aux. avere] 1 Reparar, amañar, renuncia. OBS.: pl. rinunce. arranxar (tamén fig.). Dopo l’incidente ho dovuto rinunciare v. intr. [aux. avere] Renunciar. Le tasse di riparare la macchina. Despois do accidente tiven successione sono così alte che rinuncio all’eredità. que repara-lo coche. 2 Protexer (preservar). Il cap- Os impostos de sucesión son tan altos que renuncio pello gli riparava la testa dal sole. O sombreiro pro- á herdanza. Per seguire la sua vocazione, ha rinun- texíalle a cabeza do sol. II v. refl. [aux. essere] ciato ai piaceri mondani. Para segui-la súa voca- Resgardarse, protexerse. Si è riparato dalla pioggia ción, renunciou ós praceres mundanos. OBS.: io sotto l’ombrello. Resgardouse da choiva baixo o rinuncio; v. irreg. V. táboa 2. paraugas. III v. intr. [aux. avere] Reparar. Devo riparare a un danno che gli ho fatto. Teño que repa- rinvenire I v. tr. [aux. avere] Atopar, achar, encon- rar un dano que lle fixen. trar. Dopo tante ricerche ho rinvenuto il portafoglio. Despois de moitas buscas atopei a carteira. II v. riparazione s.f. 1 Reparación, amaño, arranxo. La intr. [aux. essere] Volver en si. Dopo essere svenuto riparazione della macchina mi è costata un occhio rinvenne con difficoltà. Despois de desmaiarse, vol- della testa. A reparación do coche custoume un ollo veu en si con dificultade. OBS.: v. irreg. V. táboa 32. da cara. 2 Reparación, satisfacción. Ho ottenuto la riparazione dell’offesa subita. Recibín a reparación rinviare v. tr. [aux. avere] 1 Devolver (restituír). Non da ofensa recibida. so per quale motivo mi abbia rinviato la lettera. Non sei por qué motivo me devolveu a carta. 2 Pospoñer, riparlare v. tr. [aux. avere] Volver falar. Oggi non ho aprazar. Il processo è stato rinviato al mese prossi- tempo: ne riparleremo domani. Hoxe non teño mo. O proceso foi posposto ata o próximo mes. 3 tempo: volveremos falar diso mañá. # parlare e Remitir (nun texto). In questo paragrafo l’autore riparlare: falar sen parar. rinvia a un precedente articolo. Neste capítulo o riparo s.m. Refuxio, abeiro, abrigo. Cercò riparo autor remite a un artigo anterior. OBS.: v. irreg. V. sotto un albero. Buscou refuxio baixo unha árbore. táboa 8. # cercare riparo: buscar protección; correre ai rinvio s.m. 1 Devolución (restitución). Ci hanno ripari: remediar rapidamente; mettersi al riparo: richiesto un veloce rinvio della merce. poñerse a salvo. Solicitáronnos unha rápida devolución da mercan- ripartire I v. intr. [aux. essere] Volver marchar. Il cía. 2 Aprazamento, adiamento. Ho chiesto un rin- treno ripartirà tra dieci minuti. O tren volverá mar- vio dell’appuntamento. Pedín un aprazamento da char dentro de dez minutos. II v. tr. [aux. avere] cita. 3 Referencia (cita). Questa poesia è piena di Repartir, distribuir. Ha ripartito gli incarichi fra i ripartizione 470

vari impiegati. Repartiu os encargos entre os distin- se stessa per il dolore. Dobrábase sobre si mesma tos empregados. OBS.: como tr. alternan as formas io pola dor. OBS.: io ripiego, tu ripieghi; v. irreg. V. riparto / ripartisco, tu riparti / ripartisci. táboa 6. ripartizione s.f. Repartición. È favorevole a una più ripopolare I v. tr. [aux. avere] Repoboar. Stanno ripo- equa ripartizione dei guadagni. É favorable a unha polando la regione. Están a repoaboa-la rexión. II v. repartición máis igualitaria das ganancias. intr. pron. [aux. essere] Repoboarse. Quella zona si ripassare I v. tr. [aux. avere] 1 Repasar. Ho ripassato è ripopolata. Aquela zona repoboouse. OBS.: io ripo- l’articolo prima di consegnarlo. Repasei o artigo polo; v. irreg. V. táboa 1. antes de entregalo. 2 Retocar. Ho ripassato con la riporre v. tr. [aux. avere] Volver poñer. Ho riposto penna il disegno. Retoquei coa pluma o debuxo. II v. nell’armadio i vestiti invernali. Volvín poñer no intr. [aux. essere] Volver pasar. Siamo ripassati dal armario a roupa de inverno. OBS.: v. irreg. V. táboa bar ma non l’abbiamo trovato. Volvemos pasar polo 17. bar, pero non o atopamos. riportare I v. tr. [aux. avere] 1 (Volver) levar (condu- ripensare v. intr. [aux. avere] 1 Reflexionar, meditar. cir). Dopo pranzo riporterò i bambini a scuola. Ripensaci bene prima di accettare la proposta. Despois de xantar volverei leva-los nenos á escola. Reflexiona ben antes de acepta-la proposta. 2 2 (Volver) traer. Prendi l’ombrello e me lo riporti Cambiar de idea. Ci ho ripensato e preferisco non domani. Colle o paraugas e vólvemo traer mañá. 3 uscire stasera. Cambiei de idea e prefiro non saír Traer (ter como contido). Il giornale riporta il di- esta noite. 3 Recordar, evocar, lembrar. Ripenso scorso del presidente. O xornal trae o discurso do spesso a quelle belle giornate. Recordo a miúdo presidente. II v. intr. pron. [aux. essere] aqueles días tan bonitos. Remontarse, retrotraerse. Per capire il problema bisogna riportarsi al secolo scorso. Para comprende- ripercorrere v. tr. [aux. avere] Volver percorrer. Ho lo problema cómpre remontarse ó seculo pasado. ripercorso l’itinerario. Volvín percorre-lo itinerario. # ripercorrere con la memoria / mente: evocar. riposare I v. intr. [aux. avere] 1 Descansar, acougar, OBS.: v. irreg. V. táboa 35. repousar. Dopo aver lavorato tanto ho dovuto ripo- sare. Despois de traballar tanto tiven que descansar. ripercuotere I v. tr. [aux. avere] Reflectir. La lamiera 2 Descansar (durmir). Ho molto sonno, vado a ripo- ripercuote i raggi del sole. A chapa reflicte os raios sare un’oretta. Teño moito sono, vou descansar unha do sol. II v. intr. pron. [aux. essere] 1 Resoar. Il horiña. II v. intr. pron. [aux. essere] Descansar, suono delle campane si ripercuoteva in piazza. O acougar, repousar. Oggi abbiamo camminato a son das campás resoaba na praza. 2 (fig.) lungo, riposiamoci un po’. Hoxe camiñamos duran- Repercutir, incidir, influír. L’inflazione si ripercuo- te moito tempo, descansemos un pouco. # riposare te sugli stipendi. A inflacción repercute nos sala- sugli allori: durmir nos loureiros. rios. OBS.: v. irreg. V. táboa 64. riposo s.m. 1 Descanso, repouso. Ho studiato molto: ripetere I v. tr. [aux. avere] Repetir. Ha ripetuto l’e- ho bisogno di riposo. Estudiei moito: cómpreme un same varie volte. Repetiu o exame varias veces. descanso. 2 Descanso, sono. Il rumore del traffico Scusi, mi può ripetere la domanda? Perdón, ¿pode- ha interrotto il nostro riposo. O ruído do tráfico ríame repeti-la pregunta? II v. refl. [aux. essere] interrompeu o noso descanso. # a riposo: xubilado; Repetirse. Ogni anno si ripete la stessa manifesta- casa di riposo: asilo de anciáns; riposo del terre- zione di protesta. Cada ano repítese a mesma mani- no: terreo a poula. festación de protesta. OBS.: v. irreg. V. táboa 65. ripostiglio s.m. Rocho. L’aspirapolvere è in un arma- ripetitivo -a adx. Repetitivo -a. Non mi piacciono i dietto del ripostiglio. A aspiradora está dentro dun lavori ripetitivi. Non me gustan os traballos repetiti- armariño do rocho. vos. riprendere I v. tr. [aux. avere] 1 Volver coller. Lascio ripetizione s.f. 1 Repetición. Sono favorevoli alla questa borsa qui e la riprendo domani. Deixo esta ripetizione dell’esperimento. Son favorables á repe- bolsa aquí e vólvoa coller mañá. 2 Recuperar (vol- tición do experimento. 2 Pasantía (clase particular). ver ter). Dopo un lungo periodo ha ripreso il proprio Vado a ripetizione di latino. Vou a unha pasantía de posto. Despois dun longo período recuperou o seu latín. posto. Finita la partita, dovevano riprendere energie. ripiegare I v. tr. [aux. avere] 1 Repregar. Dopo aver Acabado o partido, tiñan que recuperar enerxías. 3 letto il giornale, lo ripiegò. Despois de le-lo xornal, Reprender, amoestar, recriminar. L’ha ripreso seve- repregouno. 2 Repregarse. La fanteria sconfitta ramente dei suoi sbagli. Reprendeuno severamente ripiegò su posizioni arretrate. A infantería derrota- polos seus erros. 4 Reproducir en imaxes fotográfi- da repregouse a posicións atrasadas. II v. intr. pron. cas ou fílmicas. II v. intr. pron. [aux. essere] [aux. essere] Dobrarse, dobregarse. Si ripiegava su Recuperarse, repoñerse, recobrarse. Si è ripreso in 471 risanare

fretta dall’influenza. Recuperouse rapidamente da ripugnante adx. Repugnante, repulsivo. I tuoi vizi gripe. OBS.: v. irreg. V. táboa 26. sono ripugnanti. Os teus vicios son repugnantes. ripresa s.f. Recuperación. Si prevede una ripresa ripugnanza s.f. Repugnancia, noxo, fastío. Provo economica. Prevese unha recuperación económica. una certa ripugnanza per gli insetti. Sinto unha certa Il malato presenta una lenta ripresa. O enfermo pre- repugnancia polos insectos. senta unha lenta recuperación. 2 (Autom.) ripulire I v. tr. [aux. avere] 1 Volver limpar. Dopo la Aceleración. La mia macchina ha una buona ripre- festa dovrò ripulire la casa. Despois da festa terei sa. O meu coche ten unha boa aceleración. 3 Toma (dunha filmación). Bisogna ripetere alcune riprese que volver limpa-la casa. 2 (fig.) Limpar (librar, del film. Hai que repetir algunhas tomas do filme. 4 roubar, baleirar). Dovrebbero ripulire la città dai (Dep.) Segunda parte. Hanno segnato due reti nella delinquenti. Terían que limpa-la cidade de delin- ripresa. Marcaron dous goles na segunda parte. 5 cuentes. I ladri gli hanno ripulito la casa. Os ladróns Asalto (de boxeo). Il pugile è stato messo fuori com- limpáronlle a casa. L’ho invitato a pranzo e mi ha battimento durante la terza ripresa. Puxeron fóra de ripulito la tavola. Inviteino a xantar e limpoume a combate o boxeador durante o terceiro asalto. # a mesa. II v. refl. [aux. essere] Asearse. Prima di scen- più riprese: repetidamente; essere in ripresa: estar dere a cena mi ripulirò un po’. Antes de baixar cear recuperándose. ♦ Para referirse á ‘represa, encoro’ aseareime un pouco. OBS.: io ripulisco, tu ripulisci. en italiano emprégase o termo diga. ripulsione s.f. 1 Repugnancia. Provava ripulsione per riprodurre I v. tr. [aux. avere] 1 Reproducir, copiar. la guerra. Sentía repugnancia pola guerra. 2 (Fís.) Il prototipo sarà riprodotto in serie. O prototipo será Repulsión. La forza di ripulsione fa sì che due corpi reproducido en serie. 2 (fig.) Reproducir. Questo si respingano. A forza de repulsión fai que dous cor- film riproduce fedelmente l’ambiente dell’epoca. pos se repelan. Este filme reproduce fielmente o ambiente da época. risalire I v. tr. [aux. avere] 1 Volver subir. Risalgo le II v. intr. pron. [aux. essere] 1 Reproducirse, pro- scale. Volvo subi-las escaleiras. 2 Remontar (un crear. Alcuni animali non si riproducono in cattivi- río). Il salmone risale il fiume. O salmón remonta o tà. Algúns animais non se reproducen en catividade. río. II v. intr. [aux. essere] 1 Volver subir. Risalì in 2 Reproducirse (repetirse). Bisogna evitare che macchina e partì. Volveu subir ó coche e marchou. 2 simili disastri si riproducano. Cómpre evitar que Remontarse, retrotraerse. Per comprendere tale tales desastres se reproduzan. OBS.: v. irreg. V. táboa fenomeno bisogna risalire alle origini. Para com- 18. prender ese fenómeno cómpre remontarse ás orixes. riproduzione s.f. 1 Reproducción, copia. Ho molte OBS.: v. irreg. V. táboa 78. riproduzioni di quadri impressionisti. Teño moitas risaltare I v. tr. [aux. avere] Volver saltar. Ha risalta- reproduccións de cadros impresionistas. 2 to l’ostacolo. Volveu salta-lo obstáculo. II v. intr. Reproducción (procreación). Questo toro è destina- [aux. avere] Resaltar, destacar (tamén fig.). Il rosso to alla riproduzione. Este touro está destinado á reproducción. risalta sullo sfondo bianco del quadro. O vermello resalta sobre o fondo branco do cadro. Risaltava riproporre I v. tr. [aux. avere] Volver propoñer. Vi sugli amici per l’intelligenza. Resaltaba entre os ripropongo lo stesso argomento di ieri. Vólvovos amigos pola intelixencia. propoñe-lo mesmo tema de onte. II v. intr. pron. [aux. essere] Repetirse. È un problema che si ripro- risalto s.m. Relevo (relevancia). Il padre del protago- pone continuamente. É un problema que se repite nista ha un particolare risalto nel romanzo. O pai do continuamente. OBS.: v. irreg. V. táboa 17. protagonista ten un particular relevo na novela. # mettere in / dare risalto a qualcuno o qualcosa: riprovare I v. tr. [aux. avere] 1 Volver probar. Ha pro- pór de relevo alguén ou algo. vato e riprovato la sua buona fede. Probou e volveu proba-la súa boa fe. 2 Reprobar, censurar, criticar. risanamento s.m. Saneamento (tamén fig.). Hanno Riprovano la sua condotta. Reproban a súa conduc- proposto il risanamento della zona paludosa. ta. II v. intr. pron. [aux. essere] Volver tentar. Non ti Propuxeron o saneamento da zona pantanosa. Il riprovare a farlo! ¡Non volvas tentar facelo! nuovo governo si occuperà del risanamento del bilancio. O novo goberno ocuparase do saneamento ripudiare v. tr. [aux. avere] 1 Repudiar, rexeitar. Ha do balance. ripudiato tutti i suoi dipinti giovanili. Repudiou tódalas súas pinturas de xuventude. 2 (Der.) risanare I v. tr. [aux. avere] 1 Volver sandar. Le acque Repudiar. Nel mondo arabo è possibile che il mari- termali l’hanno risanato. As augas termais volvéro- to ripudi la moglie per adulterio. No mundo árabe é no sandar. 2 (fig.) Sanear. Hanno risanato questo posible que o marido repudie a muller por adulte- quartiere dal punto di vista urbanistico. Sanearon rio. OBS.: io ripudio; v. irreg. V. táboa 7. este barrio dende o punto de vista urbanístico. II v. risarcimento 472

intr. [aux. essere] Volver sandar. È risanato in pochi cielo si è rischiarato. Despois do temporal o ceo giorni. Volveu sandar en poucos días. aclarou. # rischiarare la voce: aclara-la voz. risarcimento s.m. Resarcimento. Ho ottenuto il risar- rischio s.m. Risco, perigo. In quest’affare c’è qualche cimento per i danni dell’alluvione dell’anno scorso. rischio. Neste negocio hai algún risco. Quel sorpas- Recibín o resarcimento polos danos da riada do ano so pericoloso è stato un rischio inutile. Ese perigoso pasado. adiantamento foi un risco inútil. # a rischio di: á risarcire v. tr. [aux. avere] Resarcir. Non mi hanno custa de; correre il rischio di: corre-lo risco de; ancora risarcito dei danni del terremoto. Aínda non pazienti a rischio: enfermos de risco. me resarciron polos danos do terremoto. OBS: io rischioso -a adx. Arriscado -a, aventurado -a, peri- risarcisco, tu risarcisci. goso -a. Dopo la nevicata che c’è stata, è molto ri- risata s.f. Risada, gargallada. Quando finì di raccon- schioso andare in macchina. Despois da nevada que tare la barzelletta tutti fecero una bella risata. Cando houbo, é moi arriscado ir en coche. acabou de conta-lo chiste todos botaron unha boa risciacquare v. tr. [aux. avere] Enxaugar. Devi ri- risada. sciacquare il bicchiere. Tes que enxauga-lo vaso. # riscaldamento s.m. 1 Calefacción (instalación). Il risciacquare i panni / cenci in Arno: modifica-la riscaldamento è guasto: devo aggiustarlo. A calefac- propia lingua segundo a variante toscana do italia- ción está estragada: teño que arranxala. 2 no. Quentamento. L’impianto di raffreddamento evita riscontrare I v. tr. [aux. avere] 1 Cotexar, comparar, l’eccessivo riscaldamento del motore. O circuíto de confrontar. Devi riscontrare la copia con l’origina- refrixeración evita o quentamento excesivo do le. Tes que cotexa-la copia co orixinal. 2 Controlar motor. # mettere il riscaldamento: instala-la cale- (comprobar). Ogni giorno riscontra il peso della facción; riscaldamento centrale / autonomo: cale- merce. Cada día controla o peso da mercancía. 3 facción central / individual; riscaldamento elettri- Atopar, achar, encontrar. Non ho riscontrato irrego- co / a gas / a nafta (gasolio): calefacción eléctrica larità. Non atopei irregularidades. II v. intr. [aux. / de gas / de gasóleo. avere] Concordar, coincidir. Le date dei due docu- riscaldare I v. tr. [aux. avere] 1 Volver quentar. Ho menti non riscontrano. As datas dos dous documen- riscaldato il brodo nella pentola. Volvín quenta-lo tos non concordan. caldo na pota. 2 Quentar. Un grande camino riscal- riscontro s.m. 1 Confrontación. Il giudice ha messo dava la stanza. Unha gran cheminea quentaba o a riscontro le due testimonianze. O xuíz puxo en cuarto. II v. refl. [aux. essere] Quentarse (entrar en confrontación os dous testemuños. 2 Resultado calor). Riscaldati davanti alla stufa. Quéntate dian- (dunha operación). Abbiamo appena ricevuto il ri- te da estufa. III v. intr. pron. [aux. essere] 1 scontro degli ultimi esperimenti. Acabamos de reci- Quentarse (aumentar de temperatura). L’acqua non bi-lo resultado dos últimos experimentos. si è ancora riscaldata. A auga aínda non se quentou. 2 (fig.) Quentarse, acenderse, caldearse. Quando riscoprire v. tr. [aux. avere] Volver descubrir. Ho ri- parla si riscalda facilmente. Cando fala quéntase scoperto quell’autore, rileggendolo dopo tanti anni. facilmente. Volvín descubrir aquel autor, volvéndoo ler despois de tantos anos. OBS.: v. irreg. V. táboa 85. riscattare I v. tr. [aux. avere] 1 Rescatar. Hanno ri- scattato il prigioniero. Rescataron o prisioneiro. riscrivere v. tr. [aux. avere] 1 Volver escribir. Ero così 2 Desempeñar (recuperar pagando). Dopo molti confuso che ho riscritto varie volte quella lettera. risparmi riuscì a riscattare la casa. Despois de moi- Estaba tan confuso que volvín escribir varias veces tos aforros conseguiu desempeña-la casa. II v. refl. aquela carta. 2 Contestar, responder (unha carta ou [aux. essere] Redimirse. Si sono riscattati dalla mensaxe). Non hai ancora riscritto a tuo cugino? colpa. Redimíronse da culpa. ¿Aínda non lle contestaches ó teu curmán? OBS.: v. irreg. V. táboa 69. riscatto s.m. Rescate. Per liberare gli ostaggi hanno chiesto un ingente riscatto. Para libera-los reféns riscuotere v. tr. [aux. avere] 1 Cobrar (unha cantida- pediron un forte rescate. Hanno trattato il riscatto de). Devo andare a riscuotere l’affitto dell’alloggio. dei prigionieri. Trataron o rescate dos prisioneiros. Teño que ir cobra-lo aluguer do aloxamento. 2 (fig.) Obter, acadar, conseguir. Questo libro ha riscosso rischiarare I v. tr. [aux. avere] 1 Aclarar, clarear. La un notevole successo. Este libro obtivo un notable luna rischiara la notte. A lúa aclara a noite. 2 éxito. OBS.: v. irreg. V. táboa 64. Iluminar, alumear. Una sola lampadina non può ris- chiarare la stanza. Unha soa lámpada non pode ilu- risentimento s.m. Resentimento. Non riusciva a mina-lo cuarto. II v. intr. pron. [aux. essere] superare i vecchi risentimenti. Non conseguía supe- Aclarar, despexar, clarear. Dopo il temporale il ra-los vellos resentimentos. 473 risparmio risentire I v. tr. [aux. avere] 1 Volver escoitar. Oggi risollevare I v. tr. [aux. avere] 1 Volver levantar. ho risentito quelle canzoni. Hoxe volvín escoitar Risollevò la sedia che era caduta. Volveu levanta-la aquelas cancións. 2 Resentirse de. Risente ancora la cadeira que caera. 2 Volver propor. Dopo tanti anni perdita del suo più caro amico. Aínda se resente da ha voluto risollevare la questione. Despois de tantos perda do seu mellor amigo. II v. intr. [aux. avere] anos quixo volver propo-la cuestión. 3 (fig.) Resentirse. Risente ancora adesso di un’operazione Levantar (mellorar). Il nuovo direttore ha risolleva- al cuore. Aínda se resente da operación de corazón. to la ditta. O novo director levantou a empresa. III v. intr. pron. [aux. essere] Resentirse. Si è risen- Questa pace risolleva l’animo. Esta paz levanta o tito per il vostro comportamento sgarbato. ánimo. II v. intr. pron. [aux. essere] Recuperarse, Resentiuse polo voso comportamento descortés. # a restablecerse. Si è risollevato in fretta dalla malattia. risentirci!: ¡ata logo! (falando por teléfono). Recuperouse rapidamente da enfermidade. riserva s.f. 1 Reserva, provisión. Prima di partire per risolutezza s.f. Resolución, animosidade, decisión la montagna, vorrei fare riserva di viveri. Antes de (seguridade). Ha affrontato la questione con risolu- marchar á montaña, querería facer reserva de víve- tezza. Afrontou a cuestión con resolución. res. 2 Reserva. È un cognac riserva speciale. É un risoluto -a part. pas. de risolvere e adx. Decidido -a. coñac reserva especial. Devo fare benzina, perché Di fronte ai problemi è sempre risoluto. Ante os pro- sono in riserva. Teño que coller gasolina, porque blemas é sempre decidido. Siamo risoluti a partire estou na reserva. Il generale ha mandato all’attacco domani. Estamos decididos a marchar mañá. anche le riserve. O xeneral mandou ó ataque tamén as reservas. 3 Reserva, reticencia. Ha accettato l’in- risoluzione s.f. 1 Resolución (solución). Non hanno carico senza riserve. Aceptou o encargo sen reser- dato nessuna risoluzione alla disputa. Non deron vas. # riserva di caccia / pesca: couto de caza / ninguna resolución á lea. 2 Resolución, decisión, pesca. ♦ Para referirse á ‘reserva (dunha localida- determinación. Abbiamo preso la risoluzione di andarcene. Tomámo-la resolución de marchar. de, dun cuarto...)’ en italiano emprégase o termo prenotazione. risolvere I v. tr. [aux. avere] Resolver, solucionar, decidir. Ho risolto il rebus. Resolvín o xeroglífico. II riservare I v. tr. [aux. avere] 1 Reservar. Ho riservato v. intr. pron. [aux. essere] 1 Resolverse, decidirse. per il tuo compleanno una bottiglia speciale. Non si è risolto a parlargli. Non se resolveu a falar- Reservei para o teu aniversario unha botella espe- lle. 2 Concluír, acabar, finalizar. Il litigio si è risol- cial. Vorrei riservare una camera singola. Querería to in tragedia. A pelexa concluíu en traxedia. OBS.: reservar un cuarto individual. II v. refl. [aux. esse- v. irreg. V. táboa 10. re] Reservarse, gardarse. L’atleta si riserva per il campionato del mondo. O atleta resérvase para o risonanza s.f. Resonancia (tamén fig.). Nella chiesa campionato do mundo. c’era una forte risonanza. Na igrexa había unha forte resonancia. Il fatto ha avuto un’enorme riso- riservato -a part. pas. de riservare e adx. Reservado nanza. O feito tivo unha gran resonancia. -a. I primi posti sono riservati alle autorità. Os pri- meiros sitios están reservados para as autoridades. risorsa s.f. Recurso. Abbiamo esaurito tutte le nostre Sono documenti riservati: non puoi leggerli. Son risorse. Esgotamos tódolos nosos recursos. Lei, che documentos reservados: non podes lelos. È una per- è piena di risorse, risolverà questo problema. Ela, sona molto riservata con gli estranei. É unha persoa que está chea de recursos, resolverá este problema. moi reservada cos estraños. risotto s.m. Prato de arroz cocido nun caldo e con- risiedere v. intr. [aux. avere] 1 Residir, habitar, vivir. dimentado de diversos xeitos. # risotto ai frutti di Risiediamo a Roma da due anni. Residimos en mare: ‘risotto’ con marisco; risotto alla milanese: Roma desde hai dous anos. 2 (fig.) Residir. La sua ‘risotto’con azafrán; risotto ai funghi: ‘risotto’con vera forza risiede nella volontà. A súa verdadeira cogomelos; risotto ai tartufi: ‘risotto’ con trufas. forza reside na vontade. OBS.: v. irreg. V. táboa 70 risparmiare I v. tr. [aux. avere] Aforrar (tamén fig.). (usa só a 1ª forma da táboa). Con questo stipendio così basso non riesco a rispar- riso s.m. 1 Risa, riso. Risposero alla sua battuta con miare niente. Con este soldo tan baixo non son quen delle risa. Reaccionaron ante a súa ocorrencia con de aforrar nada. Non risparmiava sforzi per aiutare risas. OBS.: fai o pl. f. risa. 2 Arroz. Ieri sera ho man- un amico. Non aforraba esforzos para axudar a un giato riso in bianco. Onte pola noite ceei arroz en amigo. II v. refl. [aux. essere] Evitar entregarse por branco. # chicco di riso: gran de arroz; il riso completo a unha tarefa. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. abbonda sulla bocca degli stolti: rir demasiado é risparmio s.m. Aforro, economía. Per comprare la de parvos; riso a denti stretti: risa forzada; il riso fa macchina nuova ho speso tutti i miei risparmi. Para buon sangue: rir é bo para a saúde; sganasciarsi / compra-lo coche novo gastei tódolos meus aforros. sbellicarsi dalle risa: escangallarse de risa. Il tuo progetto presuppone un notevole risparmio di rispecchiare 474

tempo. O teu proxecto presupón un notable aforro (Med.) Reacción. La sua risposta alle cure è stata de tempo. # cassa di risparmio: caixa de aforros; positiva. A súa reacción ó tratamento foi positiva. libretto di risparmio: cartilla de aforros. rissa s.f. Liorta, refrega, agarra. La discussione è rispecchiare v. tr. [aux. avere] Reflectir (tamén fig.). degenerata in una rissa. A discusión dexenerou Il lago rispecchiava le montagne. O lago reflectía as nunha liorta. # attaccare rissa con qualcuno: pele- montañas. Il romanzo rispecchia fedelmente l’Italia xar con alguén. ♦ Para referirse á ‘risa’ en italiano di fine Ottocento. A novela reflicte fielmente a Italia emprégase o termo riso. de fins do século XIX. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. ristabilire I v. tr. [aux. avere] Restablecer, restaurar, rispedire v. tr. [aux. avere] 1 Volver expedir. Se il restituír. Ha saputo ristabilire l’ordine. Soubo resta- pacco non è arrivato, ve ne rispedisco un altro. Se o blece-la orde. II v. intr. pron. [aux. essere] paquete non chegou, vólvovos expedir outro. 2 Restablecerse, recobrarse, recuperarse. Non si è Devolver (mandar de volta). Ho rispedito il pacco al ancora completamente ristabilito dalla malattia. mittente. Devolvinlle o paquete ó remitente. OBS.: io Aínda non se restableceu totalmente da enfermida- rispedisco, tu rispedisci. de. OBS.: io ristabilisco, tu ristabilisci. rispettare v. tr. [aux. avere] Respectar. Devi rispetta- ristagnare v. intr. [aux. avere] 1 Estancarse (tamén re le opinioni altrui. Tes que respecta-las opinións fig.). L’acqua ristagna nelle pozzanghere. A auga dos demais. Ti consiglio di rispettare l’orario di estáncase nas pozas. 2 Estancar. In epoca di crisi, il lavoro. Aconsélloche respecta-lo horario de traba- commercio ristagna. En época de crise, o comercio llo. estáncase. 3 Estiñar, estañar. Hanno usato delle rispetto s.m. Respecto. È una persona degna di ri- garze per far ristagnare il sangue. Usaron unhas spetto. É unha persoa digna de respecto. Non gasas para facer estiña-lo sangue. dimostra alcun rispetto per il regolamento. Non ristorante s.m. Restaurante. Per celebrare il mio amosa ningún respecto polo regulamento. # sotto compleanno ho invitato gli amici al ristorante. Para ogni rispetto: baixo tódolos puntos de vista; rispet- celebra-lo meu aniversario invitei os amigos ó res- to a: con respecto a. taurante. rispettoso -a adx. Respectuoso -a. Sei poco rispetto- ristoro s.m. 1 Descanso, repouso. Dopo tanto sport so verso i tuoi genitori. Es pouco respectuoso cos ho bisogno di un po’ di ristoro. Despois de tanto teus pais. deporte preciso un pouco de descanso. 2 (fig.) risplendere v. intr. [aux. avere ou essere] Alivio, sosego, tranquilidade. Cercava ristoro dalle Resplandecer, brillar, lucir (tamén fig.). Il sole ri- preoccupazioni nella pace della campagna. Buscaba splendeva nel cielo. O sol resplandecía no ceo. alivio ás preocupacións na paz do campo. Risplendevano di allegria. Resplandecían de ale- ristretto -a part. pas. de restringere e adx. 1 gría. OBS.: raro o uso das formas compostas. Reducido -a (en números). Ho invitato alla festa rispondere I v. intr. [aux. avere] 1 Responder, con- solo un ristretto numero di amici. Invitei á festa só a testar. Gli ho risposto brevemente per lettera. un reducido número de amigos. 2 (fig.) Limitado -a Respondinlle brevemente por carta. 2 Contestar, (restrinxido). È una persona di idee ristrette. É unha replicar, protestar. Ha risposto aspramente alle no- persoa de ideas limitadas. 3 Concentrado -a (con- stre proposte. Contestou asperamente ás nosas pro- densado). Ho ordinato un brodo ristretto. Pedín un postas. 3 Dar conta (dar xustificacións). Non ri- caldo concentrado. # caffé ristretto: café cargado. spondo che a me stesso delle mie azioni. Non dou ristrutturazione s.f. 1 Reestructuración. La nostra contas das miñas accións máis ca min mesmo. 4 ditta ha subito una profonda ristrutturazione. A nosa Responder (tamén fig.). I freni non rispondono empresa sufriu unha profunda reestructuración. 2 bene. Os freos non responden ben. Quando ho avuto Reforma. Hanno speso i risparmi per la ristruttura- bisogno di lui non mi ha risposto come pensavo. zione dell’appartamento. Gastaron os aforros na Cando o necesitei non me respondeu como pensaba. reforma do piso. II v. tr. [aux. avere] Responder, contestar. Non ri- risultare v. intr. [aux. essere] 1 Resultar. Il suo libro spose una parola. Non respondeu unha palabra. # risulta utile agli studenti. O seu libro resulta útil rispondere di sì / no: responder que si / non; ri- para os estudiantes. 2 Manifestarse (deixarse ver). spondere per le rime: responder adecuadamente; La sua innocenza risulta da tutte le testimonianze. A rispondere picche: responder brusca e negativa- súa inocencia maniféstase en tódolos testemuños. 3 mente. OBS.: v. irreg. V. táboa 53. Constar (resultar evidente). Non mi risulta che lui risposta s.f. 1 Resposta, contestación. Non ho ancora sia partito. Non me consta que marchase. 4 Figurar, ricevuto risposta alla lettera che gli ho mandato. constar. Sarà stata ammesa, ma qui non risulta. Aínda non recibín resposta á carta que lle enviei. 2 Estará admitida, pero aquí non figura. 475 ritornare risultato s.m. 1 Resultado. Non ci è ancora stato man, pero retirouna rapidamente. 2 (fig.) Retirar. comunicato il risultato delle elezioni. Aínda non nos Dopo averci pensato su, il direttore ha ritirato le comunicaron o resultado das eleccións. 2 dimissioni. Despois de pensalo, o director retirou a Resultado, consecuencia, efecto. Il loro atteggia- súa dimisión. 3 Retirar, quitar, sacar. Gli hanno riti- mento è il risultato dell’ambiente lavorativo. A súa rato la patente. Retiráronlle o carné de conducir. 4 actitude é o resultado do ambiente laboral. Retirar, recoller. Sono andato all’ufficio postale per risuscitare V. resuscitare. ritirare un pacco. Fun á oficina de correos para reti- rar un paquete. II v. refl. [aux. essere] Retirarse risvegliare I v. tr. [aux. avere] 1 Volver espertar. Si (cesa-la actividade, descansar). Si è ritirato dalla era addormentato e ho dovuto risvegliarlo. politica. Retirouse da política. Alle dieci di sera mi Adormecera e tíveno que volver espertar. 2 ritiro. Retírome ás dez da noite. III v. intr. pron. Espertar. Si è risvegliata da un bel sogno. Espertou [aux. essere] Encoller (unha peza de roupa). Dopo dun soño bonito. 3 (fig.) Facer rexurdir. Le sue il lavaggio la coperta si è ritirata. Despois do lavado parole risvegliarono l’interesse del pubblico. As o cobertor encolleu. súas palabras fixeron rexurdi-lo interese do público. II v. intr. pron. [aux. essere] Espertar, acordar, ritirata s.f. 1 Retirada. La ritirata si trasformò in una recordar. Si risvegliarono di mattina presto. fuga disordinata. A retirada transformouse nunha Espertaron de mañanciña. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. fuxida desordenada. 2 (Mil.) Retreta. Sono rientrato in caserma poco prima della ritirata. Volvín ó cuartel risveglio s.m. 1 Espertar. Al risveglio non si ricorda- pouco antes da retreta. 3 Retrete, latrina, servicio. va più di cosa aveva sognato. Ó espertar xa non se Sul treno non si può usare la ritirata durante le fer- lembraba do que soñara. 2 (fig.) Rexurdir. Il gover- mate nelle stazioni. No tren non se pode usa-lo retre- no confida in un risveglio dell’economia. O gober- te durante as paradas nas estacións. # battere in no confía nun rexurdir da economía. ritirata: baterse en retirada. risvolto s.m. 1 Dobra (volta). Mi piacciono i pantalo- ritiro s.m. 1 Recollida (acción de retirar). Tra poco ni con risvolto. Gústanme os pantalóns con dobra. 2 inizierà il ritiro delle vecchie banconote. Dentro de Lapela, solapa. Si copriva la faccia con i risvolti del cappotto. Cubría a cara coas lapelas do gabán. 3 pouco empezará a recollida dos vellos billetes. 2 Consecuencia, resultado, efecto. Lo scandalo avrà Retiro. Mi farà bene un lungo ritiro in campagna. degli importanti risvolti. O escándalo terá impor- Farame ben un longo retiro no campo. 3 Retiro, tantes consecuencias. xubilación. Ha chiesto il ritiro per motivi di salute. Pediu o retiro por motivos de saúde. # ritiro colle- ritardare I v. tr. [aux. avere] Atrasar, adiar, retardar. giale: concentración (dun equipo deportivo); ritiro Il traffico ritardò l’arrivo del conferenziere. O tráfi- spirituale: retiro espiritual. co atrasou a chegada do conferenciante. II v. intr. [aux. avere] Atrasar(se). Oggi il treno ritarda. Hoxe ritmico -a adx. Rítmico -a. Camminava con passo rit- o tren atrásase. mico. Camiñaba cun paso rítmico. OBS.: m. pl. rit- mici, f. pl. ritmiche. ritardo s.m. Atraso. È arrivato in ritardo all’appunta- mento. Chegou tarde á cita. ritmo s.m. Ritmo. La batteria scandiva il ritmo. A batería marcaba o ritmo. I lavori procedevano a ritegno s.m. 1 Recato, pudor. Mi ha confidato tutto ritmo veloce. Os traballos avanzaban a un ritmo senza ritegno. Reveloumo todo sen recato. 2 Límite rápido. (moderación). La sua passione non ha ritegno. A súa paixón non coñece límite. rito s.m. Rito (tamén fig.). Si sono sposati secondo il rito protestante. Casaron segundo o rito protestante. ritemprare I v. tr. [aux. avere] Fortalecer, robustecer. Per lui ogni pasto è un rito. Para el cada comida é Con lo sport potrai ritemprare il fisico. Co deporte un rito. poderás fortalece-lo físico. II v. refl. [aux. essere] Fortalecerse, robustecerse. Si è ritemprato con la ritoccare v. tr. [aux. avere] Retocar. Ho dovuto ritoc- meditazione. Fortaleceuse coa meditación. care il libro prima di consegnarlo all’editore. Tiven que retoca-lo libro antes de entregarllo ó editor. # ritenere I v. tr. [aux. avere] 1 Considerar, crer, esti- ritoccarsi le labbra / le ciglia: retoca-los labios / as mar. Lo ritengo una persona saggia. Considéroo perfebas. OBS.: io ritocco, tu ritocchi; v. irreg. V. unha persoa sabia. 2 Reter (descontar). Mi hanno táboa 5. ritenuto il venti per cento. Retivéronme o vinte por cento. II v. refl. [aux. essere] Considerarse (crerse). ritocco s.m. Retoque. Ho dato un ritocco alla verni- Si ritiene molto intelligente. Considérase moi inteli- ciatura della macchina. Deille un retoque á pintura xente. OBS.: v. irreg. V. táboa 73. do coche. OBS.: pl. ritocchi. ritirare I v. tr. [aux. avere] 1 Retirar, afastar, apartar. ritornare v. intr. [aux. essere] Volver, regresar, retor- Ha steso la mano ma l’ha ritirata subito. Estendeu a nar. Sono ritornato dagli Stati Uniti due giorni fa. ritornello 476

Volvín dos Estados Unidos hai dous días. Non perou o bo humor. II v. refl. [aux. essere] 1 Volver vorrei più ritornare sull’argomento. Xa non querería atoparse. Si sono ritrovati dopo molti anni di lonta- volver sobre o tema. Hanno detto che ritornerà il nanza. Volvéronse atopar despois de moitos anos de cattivo tempo. Dixeron que volverá o mal tempo. # separación. 2 Atoparse, encontrarse, verse. Ci ritornare col pensiero / con la memoria: lembrar; ritroveremo stasera al bar. Atoparémonos esta noite ritornare in sé: volver en si. no bar. 3 Atoparse (de pronto). Senza accorgercene, ritornello s.m. 1 (Lit.) Refrán (verso). Spesso nei ci siamo ritrovati in una brutta situazione. Sen deca- componimenti antichi il ritornello era cantato dal tarnos, atopámonos nunha mala situación. coro. A miúdo nas composicións antigas o refrán ritto -a adx. Dereito -a (ergueito). Se sei stanco di era cantado polo coro. 2 (fig.) Historia, conto, fábu- stare seduto, mettiti ritto. Se estás canso de estar la. Sempre il solito ritornello! ¡Sempre a mesma his- sentado, ponte dereito. # capelli ritti: cabelos tesos toria! (polo medo). ritorno s.m. Volta, retorno, regreso. Ti telefonerò rituale I adx. Ritual (tamén fig.). Gli indigeni fecero dopo il ritorno dalle vacanze estive. Chamareite por una danza rituale. Os indíxenas fixeron unha danza teléfono despois da volta das vacacións. Si prevede ritual. Lo accolsero con i saluti rituali. Acollérono un ritorno dell’epidemia. Prevese unha volta da epi- cos saúdos rituais. II s.m. 1 Ritual, rito. Studiava il demia. # biglietto di andata e ritorno: billete de rituale dei copti. Estudiaba o ritual dos coptos. 2 ida e volta; essere di ritorno: estar de volta; met- Ritual, cerimonial. Con gli invitati devi rispettare il tersi sulla via del ritorno: poñerse en camiño para rituale. Cos invitados debes respecta-lo ritual. regresar. riunione s.f. 1 Reunión, xuntanza. Parteciperò a una ritrarre I v. tr. [aux. avere] 1 Retirar, afastar, apartar. riunione di medici. Participarei nunha reunión de Ha ritratto lo sguardo inorridito. Retirou a ollada médicos. 2 Reconciliación. Il suo intervento ha age- horrorizado. 2 (fig.) Sacar (librar). L’ha ritratto volato la riunione dei coniugi. A súa intervención dalla rovina. Sacouno da ruína. 3 Retratar. Il pitto- facilitou a reconciliación dos cónxuxes. re ha saputo ritrarre magistralmente il paesaggio. O pintor soubo reproducir maxistralmente a paisaxe. riunire I v. tr. [aux. avere] 1 Reunir, agrupar. Il pasto- II v. refl. [aux. essere] Retirarse, afastarse, apartar- re cerca di riunire le pecore. O pastor tenta reuni-las se. Mi sono ritratto per non essere investito dal pull- ovellas. 2 Reconciliar. Le avversità hanno riunito i man. Retireime para que non me atropelase o auto- due fratelli. As adversidades reconciliaron os dous bús. OBS.: v. irreg. V. táboa 16. irmáns. II v. intr. pron. [aux. essere] Reunirse. Il fine ritrattare I v. tr. [aux. avere] Retractarse. L’hanno settimana posso riunirmi con la famiglia. A fin de costretto a ritrattare l’accusa in pubblico. semana podo reunirme coa familia. OBS.: io riunisco, Obrigárono a retractarse da acusación en público. tu riunisci. II v. refl. [aux. essere] Retractarse. L’avvocato gli ha riuscire v. intr. [aux. essere] 1 Conseguir. Non sono consigliato di ritrattarsi. O avogado aconselloulle riuscito a convincerlo. Non conseguín convencelo. 2 que se retractase. ♦ Para referirse a ‘retratar’ en Saír, resultar. La festa è riuscita bene. A festa saíu italiano emprégase o termo ritrarre. ben. 3 Resultar, funcionar. L’esperimento è riuscito. ritrattazione s.f. Retractación. Esigo una ritrattazio- O experimento resultou. 4 Saír de novo (fóra). È ne delle tue false accuse. Esixo unha retractación entrato e poi è riuscito. Entrou e logo volveu saír. 5 das túas falsas acusacións. Saír (desembocar). La strada riesce nel parco. O camiño sae ó parque. OBS.: v. irreg. V. táboa 48. ritratto s.m. Retrato (tamén fig.). Quel ritratto non ti assomiglia affatto. Aquel retrato non se che parece riuscita s.f. 1 Resultado (positivo). Ti auguro una en absoluto. Con poche parole ci ha fatto un buona riuscita nel lavoro. Deséxoche un bo resulta- divertente ritratto del suo amico. Con poucas pala- do no traballo. 2 Éxito. Il romanzo ha avuto un’otti- bras fíxonos un divertido retrato do seu amigo. # ma riuscita. A novela tivo un grande éxito. essere / sembrare il ritratto di qualcuno: ser cus- riva s.f. 1 Ribeira, beira. Pescava sulla riva del fiume. pidiño a alguén. Pescaba na ribeira do río. 2 Orela, ourela, beira, ritroso (a-) loc. adv. Cara a atrás. Il film fa un viag- marxe. Passeggiava in riva al mare. Paseaba na gio a ritroso nel tempo. O filme fai unha viaxe cara orela do mar. # navigare lungo la riva: navegar a atrás no tempo. seguindo a costa; tirare una barca a riva: levar unha barca a terra. ritrovare I v. tr. [aux. avere] 1 Atopar, achar, encon- trar. Ho ritrovato il portafoglio. Atopei a carteira. 2 rivale I s. Rival, opoñente, adversario -a. Giocando a (fig.) Recuperar. Da quando ti ha conosciuto ha scacchi è un rivale temibile. Xogando ó xadrez é un ritrovato il buonumore. Desde que te coñeceu recu- rival temible. II adx. Rival, opoñente, adversario - 477 rivolgere

a. Queste ditte sono rivali. Estas empresas son rivendicazione s.f. Reivindicación. Le rivendicazioni rivais. sindacali non furono accettate dagli imprenditori. As rivalità s.f. inv. Rivalidade. Tra i due tennisti c’è una reivindicacións sindicais non foron aceptadas polos forte rivalità. Entre os dous tenistas hai unha forte empresarios. rivalidade. # sorda rivalità: forte rivalidade non riverenza s.f. 1 Reverencia (inclinación de cortesía). declarada. Il conte fece la riverenza al re. O conde fíxolle unha rivalutare v. tr. [aux. avere] Revalorizar, valorizar. reverencia ó rei. 2 Respecto (consideración). Negli ultimi mesi la lira è stata rivalutata. Nos últi- Bisogna nutrire riverenza per le persone anziane. É mos meses a lira foi revalorizada. Il Medioevo fu necesario sentir respecto polas persoas anciás. rivalutato dai Romantici. A Idade Media foi revalo- rivestimento s.m. Revestimento. Per questo lavoro di rizada polos románticos. OBS.: io rivaluto / rivaluto; rivestimento abbiamo usato del legno. Para este tra- v. irreg. V. táboa 1. ballo de revestimento usamos madeira. Hanno rico- rivalutazione s.f. Revalorización. Non possiamo pre- perto le pareti della stanza con un rivestimento di vedere la rivalutazione della nostra moneta a breve piastrelle. Recubriron as paredes do cuarto cun termine. Non podemos preve-la revalorización da revestimento de azulexos. nosa moeda a curto prazo. È risaputa la rivalutazio- rivestire v. tr. [aux. avere] 1 Revestir (tamén fig.). ne dei classici da parte degli Umanisti. É moi coñe- Hanno rivestito di marmo la facciata della chiesa. cida a revalorización dos clásicos por parte dos Revestiron de mármore a fachada da igrexa. Questo humanistas. problema riveste una grande importanza. Este pro- rivedere I v. tr. [aux. avere] 1 Volver ver. Ha rivisto la blema reviste unha grande importancia. 2 famiglia dopo molti anni all’estero. Volveu ve-la Desempeñar (asumir). Ha rivestito la carica di familia despois de moitos anos no estranxeiro. 2 direttore per molti anni. Desempeñou o cargo de Revisar (inspeccionar). Vorrei rivedere il contratto director durante moitos anos. prima di firmarlo. Querería revisa-lo contrato antes riviera s.f. Costa (particularmente fermosa). de asinalo. II v. refl. [aux. essere] Volver verse. Ci Abbiamo passeggiato lungo la riviera. Paseamos ó rivedremo dopo le vacanze. Volverémonos ver des- longo da costa. pois das vacacións. # a rivederci / arrivederci!: rivincita s.f. 1 Desquite. Non mi ha concesso la rivin- ¡deica logo!, rivedere la lezione: repasa-la lección. cita a carte. Non me deu o desquite ás cartas. 2 OBS.: v. irreg. V. táboa 76. Vinganza (desquite). Dopo questa offesa avrò la rivelare I v. tr. [aux. avere] 1 Revelar, confiar, descu- mia rivincita. Despois desta ofensa terei a miña vin- brir. Se ti rivelo un segreto devi saperlo mantenere. ganza. # prendersi la rivincita: toma-lo desquite. Se che revelo un segredo tes que saber gardalo. 2 rivista s.f. Revista. Questa rivista di ecologia mi piace Revelar (mostrar). Le tue parole rivelano una scarsa tantissimo. Esta revista de ecoloxía gústame moití- fiducia nei miei confronti. As túas palabras revelan simo. Il capitano ha passato in rivista i soldati. O unha escasa confianza en min. II v. refl. [aux. esse- capitán pasou revista ós soldados. Ieri sera sono re] Revelarse (darse a coñecer). Nell’ultimo film si andato a teatro a vedere una rivista molto diverten- è rivelato un ottimo attore. Na súa última película ♦ te. Onte pola noite fun ó teatro ver unha revista moi revelouse un magnífico actor. Para referirse a divertida. ‘revelar (fotografías)’ en italiano emprégase o termo sviluppare. rivivere I v. intr. [aux. essere] 1 Revivir, renacer. Con questa pace mi sembra di rivivere. Con esta paz rivelatore -trice I adx. Revelador -ora. È un indizio paréceme revivir. 2 Seguir vivindo (perpetuar). Il rivelatore. É un indicio revelador. II s.m. Detector. maestro riviveva nella memoria dei discepoli. O Gli ingegneri cercavano le mine con il rivelatore. Os mestre seguía vivindo na memoria dos discípulos. II enxeñeiros buscaban as minas co detector. v. tr. [aux. avere] Volver vivir. Come vorrei rivivere rivelazione s.f. Revelación. Il documento contiene quei bei momenti! ¡Como me gustaría volver vivir delle rivelazioni compromettenti. O documento con- aqueles bos momentos! OBS.: v. irreg. V. táboa 77. tén revelacións comprometedoras. Quella cantante è rivolgere I v. tr. [aux. avere] Dirixir (orientar). Ha una vera rivelazione. Esa cantante é unha verdadei- rivolto lo sguardo verso la casa. Dirixiu a mirada ra revelación. cara á casa. Non ha voluto rivolgergli la parola. Non rivendicare v. tr. [aux. avere] Reivindicar. Con lo quixo dirixirlle a palabra. II v. refl. [aux. essere] sciopero volevano rivendicare i loro diritti. Coa Dirixirse (falar). Mi rivolgo a tutti i presenti. folga querían reivindica-los seus dereitos. OBS.: io Diríxome a tódolos presentes. OBS.: v. irreg. V. táboa rivendico, tu rivendichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. 11. rivolta 478 rivolta s.f. Revolta, rebelión. Scoppiò una violenta Xibraltar. OBS.: pl. rocche. ♦ Para referirse á ‘roca, rivolta popolare. Estalou unha violenta revolta pedra’ en italiano emprégase o termo roccia. popular. roccia s.f. 1 Rocha, roca, pedra. Hanno scavato il tun- rivoltella s.f. Pistola. L’ha minacciato con una rivol- nel nella roccia. Escavaron o túnel na rocha. 2 tella. Ameazouno cunha pistola. Rocha, roca, penedo. L’alpinista si arrampicava sulla roccia. O alpinista gateaba pola rocha. # scar- rivoltoso -a I adx. Rebelde, amotinado -a, sublevado pe da roccia: botas de alpinista; essere una roccia: -a. I parigini rivoltosi conquistarono la Bastiglia. Os ser forte como unha rocha; scuola di roccia: escola parisinos rebeldes conquistaron a Bastilla. II s. de alpinismo. OBS.: pl. rocce. Rebelde, amotinado -a, sublevado -a. Il castello era in mano ai rivoltosi. O castelo estaba en mans dos roccioso -a adx. Rochoso -a. Hanno costruito la casa rebeldes. su un terreno roccioso. Construíron a casa sobre un terreo rochoso. rivoluzionare v. tr. [aux. avere] Revolucionar. Que- sta scoperta rivoluzionerà la scienza. Esta descuber- rodaggio s.m. 1 Rodaxe (de motores). Non posso andare molto veloce perché la macchina è ancora in ta revolucionará a ciencia. rodaggio. Non podo ir moi rápido porque o coche rivoluzionario -a I adx. Revolucionario -a (tamén aínda está en rodaxe. 2 (fig.) Práctica (período de fig.). Fu costituito un tribunale rivoluzionario. proba ou preparación). In qualsiasi lavoro devi fare Constituíuse un tribunal revolucionario. Nel suo prima un po’ di rodaggio. En calquera traballo libro di genetica ha esposto una tesi rivoluzionaria. debes coller primeiro un pouco de práctica. No seu libro de xenética expuxo unha tese revolu- rodere I v. tr. [aux. avere] Roer, rillar, rilar. Il tarlo cionaria. II s. Revolucionario -a (tamén fig.). I rode il legno. A couza roe a madeira. II v. refl. [aux. rivoluzionari si scontrarono con la polizia. Os revo- essere] (fig.) Consumirse, desesperar. Si rodeva per lucionarios enfrontáronse coa policía. Nel campo la rabbia. Consumíase de rabia. OBS.: v. irreg. V. della medicina è un vero rivoluzionario. No campo táboa 31. da medicina é un verdadeiro revolucionario. roditore s.m. Roedor. Lo scoiattolo è un roditore. O rivoluzione s.f. 1 Revolución (tamén fig.). Nel 1789 esquío é un roedor. scoppiò la Rivoluzione Francese. No 1789 estalou a romano -a I adx. Romano -a. I più importanti cardi- Revolución Francesa. Il tuo arrivo è stato una vera nali appartengono alla curia romana. Os máis rivoluzione in casa. A túa chegada foi unha verda- importantes cardeais pertencen á curia romana. II deira revolución na casa. 2 Revolución, rotación. A s. Romano -a. I romani sono abituati al turismo lezione ci hanno spiegato il moto di rivoluzione straniero. Os romanos están afeitos ó turismo della Terra. Na clase explicáronno-lo movemento de estranxeiro. # pagare alla romana: pagar a escote. revolución da Terra. romantico -a I adx. Romántico -a. Mi interessa roba s.f. 1 Cousa. Dobbiamo comprare roba da man- molto il movimento romantico. Interésame moito o giare. Temos que comprar cousas de comer. Hai movemento romántico. Il mio ragazzo è molto letto quel romanzo? Che roba! ¿Liches esa novela? romantico: guarda che bei fiori mi ha regalato! O ¡Que cousa! 2 Mercadoría, mercancía, xénero. meu mozo é moi romántico: ¡mira que fermosas flo- Vende solo roba di prima qualità. Vende só merca- res me regalou! II s. Romántico -a. Oggi a lezione doría de primeira calidade. 3 Bens (pertenzas). È ci hanno parlato dei romantici italiani. Hoxe na molto geloso della sua roba. É moi celoso dos seus clase faláronnos dos románticos italianos. Non fare bens. # roba da chiodi! / da pazzi!: ¡cousa de il romantico, sii realista. Non sexas romántico, sé tolos!; roba da poco / niente: cousa de pouca realista. OBS.: m. pl. romantici, f. pl. romantiche. importancia. romanzesco -a adx. Novelesco -a (tamén fig.). robusto -a adx. 1 Robusto -a, forte, rexo -a. È un Jacopo Ortis è un personaggio romanzesco. Jacopo uomo robusto. É un home robusto. 2 (eufem.) Groso Ortis é un personaxe novelesco. La vita del tuo -a, gordo -a. Sei un po’ robusta: un po’ di dieta non amico è proprio romanzesca. A vida do teu amigo é ti farebbe male. Estás un pouco grosa: un pouco de realmente novelesca. OBS.: m. pl. romanzeschi, f. pl. dieta non che viría mal. 3 Resistente. La quercia è romanzesche. una pianta robusta. O carballo unha árbore resis- romanziere -a s. Novelista. Il mio romanziere prefe- tente. rito ha appena pubblicato il suo ultimo libro. O meu rocca s.f. 1 Fortaleza, forte. Assediarono la rocca per novelista preferido vén de publica-lo seu último tre mesi. Asediaron a fortaleza durante tres meses. 2 libro. Roca (pao). Per filare usava la rocca. Para fiar romanzo -a I adx. Románico -a, romance. Le lingue usaba a roca. # la rocca di Gibilterra: o peñón de romanze sono chiamate anche lingue neolatine. Ás 479 rospo

linguas románicas chámaselles tamén linguas neo- ronzare v. intr. [aux. avere] 1 Zoar, zumbar (insec- latinas. II s.m. 1 Novela. I Promessi Sposi è uno dei tos). Le mosche ronzavano sulla torta. As moscas grandi romanzi italiani, scritto da Manzoni. ‘Os noi- zoaban sobre a torta. 2 (fig.) Andar. Ti ronzano vos’ é unha das grandes novelas italianas, escrita troppe idee per la testa. Ándanche demasiadas ideas por Manzoni. 2 (fig.) Aventura. La tua vita, con tanti pola cabeza. 3 (fig.) Roldar (un rapaz a unha rapa- rischi, è stata un vero romanzo. A túa vida, con tan- za ou viceversa). Quel ragazzo le ronzava intorno tos riscos, foi unha auténtica aventura. # romanzo con troppa insistenza. Aquel rapaz roldaba arredor d’appendice: folletín; romanzo giallo: novela dela con demasiada insistencia. negra; romanzo rosa: novela rosa. ronzio s.m. 1 Zunido, zunzún (do insecto). Mi infa- rombo s.m. 1 Estrondo, estrépito. Si sente il rombo stidisce il ronzio delle zanzare. Moléstame o zunido dei cannoni. Séntese o estrondo dos canóns. 2 dos mosquitos. 2 Ruído. Sentivo il ronzio lontano Rombo. Il rombo è un quadrilatero equilatero. O dei motori. Sentía o ruído distante dos motores. rombo é un cuadrilátero equilátero. 3 Rodaballo. Il OBS.: pl. ronzii. rombo alla griglia è squisito. O rodaballo á grella é exquisito. rosa I s. 1 (f.) Rosa. Le ho mandato un mazzo di rose rosse. Mandeille un ramo de rosas vermellas. 2 (f.) romeno -a V. rumeno -a. Roseira. Ho piantato delle rose in giardino. Plantei rompere I v. tr. [aux. avere] 1 Romper (tamén fig.). I roseiras no xardín. 3 (m. inv.) Rosa. Ho pitturato la ladri hanno rotto la serratura e sono entrati nell’al- stanza di rosa. Pintei o cuarto de rosa. 4 (f.) Feixe, loggio. Os ladróns romperon a cerradura e entraron fato (grupo de xente). La commissione ha indicato na vivenda. Hanno rotto un’amicizia che durava da una rosa di venti candidati. A comisión indicou un anni. Romperon unha amizade que duraba anos. 2 feixe de vinte candidatos. II adx. inv. Rosa. Mi Estragar (esmendrellar). Ho rotto l’orologio. hanno regalato una camicetta rosa. Regaláronme Estraguei o reloxo. II v. intr. [aux. avere] 1 Romper unha blusa rosa. # all’acqua di rose: superficial- (unha relación). Ha rotto con la fidanzata. Rompeu mente; essere in un letto di rose: estar nunha situa- coa moza. 2 Amolar, enfastiar. Non rompere! ¡Non ción particularmente boa; essere un bocciolo di me amoles! III v. intr. pron. [aux. essere] 1 rosa / essere fresco come una rosa: ter un magnífi- Estragarse (esmendrellarse). Il motore si è rotto. O co aspecto; il mese delle rose: o mes de maio; motor estragouse. 2 Fartarse, cansarse, encherse. maglia rosa: camiseta rosa que usa o primeiro cla- Mi sono già rotto abbastanza! ¡Xa me fartei abondo! sificado do ‘Giro d’Italia’; non sono tutte rose e # chi rompe paga e i cocci sono suoi: hai que ater- fiori: non é tan doado como parece; Pasqua di se ás consecuencias do que se fixo; rompere gli rose: Pentecostés; se son rose fioriranno: o que indugi: decidirse; rompere il muso / il grugno a teña que suceder, sucederá; vedere tutto rosa: ve-lo qualcuno: romperlle a cara a alguén; rompere le todo rosa. scatole / l’anima: amolar; rompere le uova nel rosario s.m. 1 Rosario. I fedeli recitavano il rosario. paniere a qualcuno: fastidiar; rompersi il collo / Os fieis rezaban o rosario. Gli hanno regalato un l’osso del collo: descrocarse. OBS.: v. irreg. V. táboa rosario dai grani di legno. Regaláronlle un rosario 66. coas doas de madeira. 2 (fig.) Rosario, sarta. Gli rompicapo s.m. Crebacabezas, quebracabezas (preo- disse un rosario di insulti. Díxolle un rosario de cupación, adiviña). Il tuo discorso è un vero rompi- insultos. capo. O teu razoamento é un verdadeiro crebacabe- rosicchiare v. tr. [aux. avere] Rillar, rilar, roer. Il topo zas. Mi piace risolvere i rompicapi sul giornale. rosicchiava il formaggio. A rata rillaba o queixo. Gústame resolve-los crebacabezas do xornal. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. rompiscatole s. inv. (fam.) Pesado -a. Continui a di- rosmarino s.m. Romeo. Ho raccolto dei rametti di sturbarmi, sei un rompiscatole! Segues a molestar- rosmarino per l’arrosto. Recollín uns ramalliños de me, ¡es un pesado! romeo para o asado. ronda s.f. Rolda (servicio de vixilancia). È stato rosolare v. tr. [aux. avere] Dourar (torrar). Per fare arrestato dalla ronda perché era ubriaco. Foi arres- un buon ragù devi rosolare la carne tritata. Para tado pola rolda porque estaba borracho. # fare la facer un bo ragú debes doura-la carne picada. # ronda a un luogo: vixiar un lugar. ♦ Para referirse rosolarsi al sole: broncearse. OBS.: io rosolo; v. á ‘rolda (percorrido)’en italiano emprégase o termo irreg. V. táboa 1. giro, para ‘rolda, quenda’ turno. rosolia s.f. Rubéola. Di solito la rosolia viene ai bam- rondine s.f. Andoriña. Le rondini emigrano d’inver- no. As andoriñas emigran no inverno. # a coda di bini. Normalmente a rubéola vénlles ós nenos. rondine: rematado con dúas puntas; una rondine rospo s.m. Sapo (anfibio). Le streghe usavano dei non fa primavera: unha mosca non fai verán. rospi per le loro pozioni. As meigas usaban sapos rossetto 480

para as súas pocións. # essere brutto come un Rodar. La palla è rotolata giù per le scale. A bóla rospo: ser feo coma unha noite de tronos; ingoiare rodou polas escaleiras abaixo. OBS.: io rotolo; v. un rospo: aceptar á forza unha situación ou un feito irreg. V. táboa 1. desagradable; pesce rospo: rabada / peixe sapo; rotolo s.m. 1 Rolo. Ho comprato al supermercato dei sputa il rospo! (col.): ¡fala! (utilízase de xeito rotoli di carta igienica. Comprei no supermercado imperativo para mandar falar a alguén sobre algo algúns rolos de papel hixiénico. 2 Bobina (carrete). que lle preocupa ou que querería calar). Tenevano lì dei rotoli di corda e di spago. Tiñan alí rossetto s.m. 1 Carmín. Sul bicchiere era rimasta una unhas bobinas de corda e piola. # andare / manda- traccia di rossetto. No vaso quedara unha mancha re a rotoli: ir mal, estragar algo. de carmín. 2 Lapis de labios. In borsa porto sempre rotondo -a I adx. Redondo -a. Aveva il viso rotondo. un rossetto. No bolso sempre levo un lapis de labios. Tiña o rostro redondo. II s.f. Rotonda (da estrada). rosso -a I adx. 1 Vermello -a, encarnado -a, rubio - Hanno sostituito l’incrocio con una rotonda. a. I professori correggono gli errori con la biro Substituíron o cruzamento cunha rotonda. rossa. Os profesores corrixen os errores co bolígra- rotta s.f. Ruta, itinerario. L’aereo ha dovuto cambia- fo vermello. 2 Tinto -a. Il vino rosso è più adatto re la rotta. O avión tivo que cambia-la ruta. # a alle carni. O viño tinto é máis adecuado para as car- rotta di collo: moi rapidamente; essere in rotta con nes. II s.m. 1 Vermello, encarnado, rubio (cor). Il qualcuno: estar a mal con alguén; fare rotta per rosso mi dona. O vermello séntame ben. 2 Tinto un luogo: dirixirse a; in rotta: á fuga. (viño). Vorrei un bicchiere di rosso. Querería un vaso de tinto. 3 Luz vermella (dos semáforos). Non rottame s.m. Chatarra, ferralla. Dopo l’incidente la passare con il rosso. Non pases coa luz vermella. 4 macchina è solo un ammasso di rottami. Despois do (despect.) Comunista. Quanti deputati otterranno i accidente o coche é só unha masa de chatarra. # rossi alle elezioni? ¿Cantos deputados obterán os essere un rottame: quedar desfeito física e moral- comunistas nas eleccións? # avere i capelli rossi: mente. te-lo pelo rubio; diventare rosso: poñerse colorado; rotto -a I part. pas. de rompere e adx. 1 Roto -a. essere bianco e rosso: ter unha boa cor (boa saúde) Aveva le scarpe rotte. Tiña os zapatos rotos. 2 essere in rosso: estar en números vermellos; film / Acostumado -a, afeito -a, habituado -a. Mi sembra- cinema / locale a luci rosse: película / cine / local va perverso, rotto a tutti i vizi. Parecíame perverso, pornográfico; il rosso dell’uovo: a xema do ovo; le acostumado a tódolos vicios. II s.m. pl. Pico. Costa Camicie rosse: os Camisas vermellas (os soldados duecentomila lire e rotti. Costa dúascentas mil liras de Garibaldi); rosso di sera, bel tempo si spera: e pico. # passare / farcela / cavarsela per il rotto vermello no serán, bo tempo hai que esperar; vede- della cuffia: librarse polos pelos dunha situación re tutto rosso: estar de fociños. difícil; sentirsi / avere le ossa rotte: sentirse / estar rossore s.m. Rubor (do rostro). Per l’ira gli salì il ros- moi canso. sore alle guance. Pola ira veulle o rubor ás meixe- rottura s.f. 1 Rotura. Il motore è guasto per la rottu- las. ra di una valvola. O motor está estropeado pola rotaia s.f. Raíl, carril. Il binario è formato da due rotura dunha válvula. 2 Ruptura, rotura. L’incidente provocò la rottura delle relazioni diplo- rotaie. A vía está formada por dous raís. matiche. O incidente provocou a ruptura das rela- rotare V. ruotare. cións diplomáticas. # rottura di scatole / palle rotazione s.f. 1 Rotación, revolución. La rotazione (vulg.): fastidio, molestia. della Terra intorno al suo asse dura ventiquattro ore. rovente adx. 1 Candente, incandescente. Prese in A rotación da Terra ó redor do seu eixo dura vinte- mano una forchetta rovente e si bruciò. Colleu coa catro horas. 2 Rotación (de cultivos). Per un miglio- man un garfo candente e queimouse. 2 Ardente. re rendimento dei terreni è consigliabile la rotazio- Camminava sulle sabbie roventi del deserto. ne delle colture. Para un mellor rendemento dos Camiñaba sobre as areas ardentes do deserto. eidos é aconsellable a rotación dos cultivos. rovere s.m. Carballo. Ho piantato dei roveri nel mio rotella s.f. Engrenaxe (do reloxo). Gli orologi digita- giardino. Plantei uns carballos no meu xardín. li non hanno rotelle. Os reloxos dixitais non teñen Questo cognac è invecchiato in botti di rovere. Este engrenaxes. # mancare a qualcuno una rotella coñac foi envellecido en cubas de carballo. (fig.): estar tolo; pattini a rotelle: patíns de rodas; rovesciare I v. tr. [aux. avere] 1 Derramar (verter). sedia a rotelle: cadeira de rodas. Ho rovesciato del vino sul tavolo. Derramei viño na rotolare I v. tr. [aux. avere] Facer rodar. È meglio mesa. 2 Envorcar, virar. Un colpo di vento ha roves- fare rotolare il barile che sollevarlo. É mellor facer ciato la barca. Un golpe de vento envorcou a barca. roda-lo barril que levantalo. II v. intr. [aux. essere] 3 (fig.) Da-la volta. È riuscito a rovesciare la situa- 481 rullo

zione. Conseguiu darlle a volta á situación. II v. rubinetto s.m. Billa. Chiudo il rubinetto. Cerro a intr. pron. [aux. essere] 1 Derramarse (verter). billa. L’inchiostro si è rovesciato sul foglio. A tinta derra- rubino s.m. Rubí. Mi hanno regalato una collana di mouse polo folio. 2 (fig.) Precipitarse (abaterse). La rubini e diamanti. Regaláronme un colar de rubís e tempesta si rovesciò sulla città. A tormenta precipi- diamantes. touse sobre a cidade. 3 Envorcar, virar. L’imbarcazione si è rovesciata. A embarcación rubrica s.f. 1 Axenda (con follas ordeadas alfabeti- envorcou. 4 (fig.) Virar (mudar). La situazione si è camente). Devo cercare il suo numero di telefono rovesciata a vostro favore. A situación virou ó voso nella rubrica. Teño que busca-lo seu número de telé- favor. OBS.: v. irreg. V. táboa 3. fono na axenda. 2 Sección (dun xornal ou progra- ma, dedicada a un tema específico). Ho letto un rovescio -a I adx. De costas. Giaceva rovescio sul articolo interessante nella rubrica teatrale del gior- letto. Xacía de costas no leito. II s.m. 1 Revés, nale. Lin un artigo interesante na sección teatral do reverso, volta. Puoi trovare la firma del pittore sul xornal. 3 Rúbrica. Le rubriche dei manoscritti rovescio del quadro. Podes atopa-la sinatura do pin- medievali sono particolarmente elaborate. As rúbri- tor no revés do cadro. 2 (fig.) Revés, inverso, opos- cas dos manuscritos medievais son especialmente to. Capisci sempre il rovescio di ciò che ti dico! elaboradas. # rubrica telefonica: axenda de teléfo- ¡Entendes sempre o revés do que che digo! 3 (fig.) nos. OBS.: pl. rubriche. Revés, desgracia. Dopo una serie di rovesci si ridus- rude adx. Rudo -a, basto -a, groseiro -a. Mi rispose se in rovina. Despois dunha serie de reveses quedou in modo rude, ma franco. Respondeume de xeito na ruína. # a rovescio / alla rovescia: ó revés; un rudo, pero sincero. rovescio di pioggia: unha chuvieira. ruffiano -a s. 1 Alcaiote -a. Ha fatto la ruffiana per rovina s.f. 1 Ruína (tamén fig.). Il bombardamento mettere assieme quella coppia. Fixo de alcaiota lasciò la città in rovina. O bombardeo deixou a cida- para xuntar aquela parella. 2 Adulador -ora, afa- de en ruínas. Il gioco l’ha portato alla rovina. O gador -ora. È un ruffiano con i superiori perché xogo levouno á ruína. A Roma ho visitato le rovine vuole la promozione ad ogni costo. É un adulador del Foro. En Roma visitei as ruínas do Foro. 2 (fig.) cos superiores porque quere o ascenso a toda costa. Ruína, perdición. La droga è stata la sua rovina. A droga foi a súa ruína. ruga s.f. Engurra. Il suo volto era segnato dalle rughe. A súa faciana estaba marcada polas engu- rovinare I v. tr. [aux. avere] 1 Arruinar, devastar. Il rras. OBS.: pl. rughe. gelo ha rovinato il grano. O xeo arruinou o trigo. 2 (fig.) Arruinar, estragar, desgraciar. Lo scandalo ha ruggine s.f. 1 Ferruxe, óxido. Il cancello era coperto rovinato quel giovane politico. O escándalo arrui- di ruggine. A cancela estaba cuberta de ferruxe. 2 nou ese político novo. II v. intr. [aux. essere] (fig.) Rancor. Tra di loro c’era una vecchia ruggine. Arruinarse, estragarse. Dopo l’alluvione la casa è Entre eles había un vello rancor. rovinata completamente. Despois da inundación a ruggire v. intr. [aux. avere] 1 Ruxir, bramar, bruar. I casa arruinouse completamente. III v. refl. [aux. leoni ruggiscono. Os leóns roxen. 2 (fig.) Ruxir. essere] Arruinarse (economicamente). Giocando in Durante la tempesta il mare ruggiva. Durante a tor- borsa si è rovinato. Investindo na bolsa arruinouse. menta o mar ruxía. OBS.: io ruggisco, tu ruggisci. rozzo -a adx. 1 Basto -a, vulgar, ordinario -a (per- ruggito s.m. 1 Ruxido, bramido. Lo impaurirono i soa). Ha dimostrato di essere rozza e grossolana. lontani ruggiti delle belve. Asustárono os distantes Demostrou ser basta e groseira. 2 Rústico -a, pri- ruxidos das feras. 2 (fig.) Ruxido. Il ruggito del mitivo -a. Le sculture preistoriche, pur non essendo vento era spaventoso. O ruxido do vento era espan- prive di bellezza, sono rozze. As esculturas prehis- toso. tóricas, aínda que non carecen de beleza, son rústi- rugiada s.f. Resío, rosada. Di mattina presto il prato cas. era coperto di rugiada. Pola mañanciña o prado rubare v. tr. [aux. avere] Roubar (tamén fig.). I ladri estaba cuberto de resío. le hanno rubato tutti i gioielli. Os ladróns roubáron- rugoso -a adx. Rugoso -a. La superficie di questo lle tódalas xoias. Ha rubato la moglie al suo miglior tavolo di legno è rugosa. A superficie desta mesa de amico. Rouboulle a muller ó seu mellor amigo. # madeira é rugosa. rubare con gli occhi qualcuno / qualcosa: ollar con moito desexo a alguén / algo; rubare il cuore: rullino s.m. Carrete (fotográfico). Devo fare svilup- rouba-lo corazón; rubare il mestiere a qualcuno: pare il rullino. Teño que mandar revela-lo carrete. entremeterse no traballo de alguén; rubare in rullo s.m. 1 Rolo, rolete. Spianava la pasta della pizza banca: roubar nun banco; rubare lo stipendio: non con un rullo. Estiraba a pasta da pizza cun rolo. 2 merece-lo salario. Redobre. L’arrivo del generale fu annunciato dal rumeno 482

rullo dei tamburi. A chegada do xeneral foi anun- ruotare I v. intr. [aux. avere] Rotar. La Terra ruota ciada polo redobre dos tambores. # rullo compres- intorno al Sole. A Terra rota ó redor do Sol. II v. tr. sore: apisoadora. [aux. avere] Rotar. Adesso ruotate le braccia lenta- rumeno -a I adx. Romanés -esa. I Carpazi si trovano mente. Agora rotade os brazos lentamente. OBS.: in territorio rumeno. Os Cárpatos atópanse en terri- para a alternancia o / ou V. táboa 9. torio romanés. II s. 1 Romanés -esa (persoa). rupe s.f. Pena, rocha, fragueiro. Voleva salire sulla L’estate scorsa ho conosciuto dei rumeni di cima della rupe. Quería subir á cima da pena. Bucarest. O pasado verán coñecín uns romaneses rurale adx. Rural. Questa regione ha un’economia di de Bucarest. 2 (m. sing.) Romanés (lingua). Il rume- tipo rurale. Esta rexión ten unha economía de tipo no è una lingua neolatina. O romanés é unha lingua rural. neolatina. ruscello s.m. Regato, regacho. Ho riempito la borrac- ruminante s.m. Ruminante. La mucca è un ruminan- cia in un ruscello. Enchín a cantimplora nun regato. te. A vaca é un ruminante. russare v. intr. [aux. avere] Roncar. Russava così ruminare v. tr. [aux. avere] 1 Rumiar, remoer. Il forte che non sono riuscito a dormire. Roncaba tan bovino rumina tranquillamente. O bovino rumia forte que non conseguín durmir. tranquilamente. 2 (fig.) Rumiar, remoer, maquinar. Ruminava fra sé e sé un problema. Rumiaba para si russo -a I adx. Ruso -a. L’alfabeto russo è detto ciril- un problema. OBS.: io rumino; v. irreg. V. táboa 1. lico. Ó alfabeto ruso chámaselle cirílico. II s. 1 Ruso -a (persoa). I russi hanno grandi scuole di rumore s.m. 1 Ruído. Il rumore del traffico era assor- ballo. Os rusos posúen grandes escolas de ballet. 2 dante. O ruído do tráfico era enxordecedor. 2 (fig.) (m. sing.) Ruso (lingua). Il russo appartiene al grup- Resonancia (repercusión). Questa scoperta farà po delle lingue slave. O ruso pertence ó grupo das molto rumore. Este descubrimento terá moita reso- nancia. ♦ Para referirse ó ‘rumor (noticia, murmu- linguas eslavas. río)’ en italiano emprégase o termo mormorio. rustico -a adx. 1 Rústico -a, campestre, rural. Ho rumoreggiare v. intr. [aux. avere] 1 Rumorear, mur- comprato una villetta rustica. Comprei un chalé rús- murar. Il professore pregò gli studenti di non rumo- tico. 2 Rústico -a (pouco delicado). È una persona reggiare. O profesor pediulles ós estudiantes que rustica che odia le cose ricercate. É unha persoa non rumoreasen. 2 (fig.) Protestar. I dimostranti rústica que odia as cousas rebuscadas. OBS.: m. pl. rumoreggiavano in piazza. Os manifestantes protes- rustici, f. pl. rustiche. taban na praza. OBS.: v. irreg. V. táboa 4. ruta s.f. Ruda. Mi piace molto la grappa alla ruta. ♦ rumoroso -a adx. Ruidoso -a. È un quartiere rumo- Gústame moito a augardente con ruda. Para refe- roso. É un barrio ruidoso. rirse á ‘ruta, itinerario’ en italiano emprégase o termo rotta. ruolo s.m. 1 Cadro de personal. 2 Papel (dun actor). Ha interpretato il ruolo di Amleto meravigliosamen- ruttare v. intr. [aux. avere] Eructar. Dopo aver bevu- te. Interpretou o papel de Hamlet marabillosamen- to un litro di birra ruttò. Despois de beber un litro de te. 3 (fig.) Papel, función. Durante le trattative cervexa eructou. l’ambasciatore ha svolto un ruolo di secondo piano. rutto s.m. Eructo. Dopo il rutto, chiese scusa. Durante as negociacións o embaixador desempeñou Despois do eructo, pediu perdón. un papel de segundo plano. # essere di ruolo: ser ruvido -a adx. 1 Áspero -a. L’asciugamano è ruvido: funcionario. dovresti lavarlo con dell’ammorbidente. A toalla ruota s.f. Roda. La macchina normalmente ha quattro está áspera: deberías lavala con suavizante. 2 (fig.) ruote. O coche normalmente ten catro rodas. # esse- Rudo -a, basto -a. Mi parlò in modo molto ruvido. re l’ultima ruota del carro: se-lo menos valorado; Faloume dun xeito moi rudo. la ruota della Fortuna: a roda da Fortuna; mette- ruzzolare v. intr. [aux. essere] Caer a rolos. È ruzzo- re i bastoni fra le ruote: poñer obstáculos a lato dalle scale. Caeu a rolos polas escaleiras. OBS.: alguén; mettersi alla ruota di qualcuno: aprovei- io ruzzolo; v. irreg. V. táboa 1. tarse do esforzo de alguén; parlare a ruota libera: falar sen pausa; ruota del mulino: moa do muíño; ruzzolone s.m. Pinchacarneiro, viravolta, cambade- ruota dentata: roda dentada; ruota di scorta: roda la. Ha fatto un ruzzolone per le scale ma non si è de reposto; seguire qualcuno a ruota: seguir a fatto niente. Deu un pinchacarneiro pola escaleira, alguén moi de preto; ungere le ruote: corromper a pero non se mancou. # fare un ruzzolone (fig.): alguén con cartos, untar. sufrir un revés. S

sabato s.m. Sábado. Sabato prossimo andiamo in enganar a alguén; non essere farina del proprio montagna. O sábado próximo imos á montaña. sacco: non ser dun (un texto, un escrito... copiado); sabbia s.f. Area. Mi piace camminare sulla sabbia. sacco a pelo: saco de durmir; vuotare il sacco: con- Gústame camiñar pola area. # sabbie mobili: areas talo todo. OBS.: pl. sacchi. movedizas. ♦ Para referirse a ‘sabia (culta)’ en ita- sacerdote -essa s. 1 Sacerdote -isa. La sacerdotessa liano emprégase o termo saggia. offrì un sacrificio agli dei. A sacerdotisa ofreceulles sabotaggio s.m. Sabotaxe. Il sabotaggio del ponte un sacrificio ós deuses. 2 (m.) Sacerdote. Il sacer- causò molte vittime. A sabotaxe da ponte causou dote ha benedetto il pane e il vino. O sacerdote ben- moitas víctimas. diciu o pan e o viño. sabotare v. tr. [aux. avere] Sabotar. I terroristi hanno sacramento s.m. Sacramento. Il battesimo è il primo tentato di sabotare le linee telefoniche. Os terroris- sacramento. O bautismo é o primeiro sacramento. tas intentaron sabota-las liñas telefónicas. OBS.: io sacrificare I v. tr. [aux. avere] Sacrificar (tamén fig.). saboto. Sacrificò dei buoi agli Dei. Sacrificoulles uns bois sacca s.f. Bolsa, bulsa (grande). Parto con una valigia ós deuses. Ha sacrificato le sue ambizioni per e con la sacca da viaggio. Marcho cunha maleta e seguirlo. Sacrificou as súas ambicións para seguilo. coa bolsa de viaxe. OBS.: pl. sacche. II v. refl. [aux. essere] Sacrificarse. Si è sacrificato saccente I adx. Sabichón -ona. È un ragazzo molto tutta la vita per la famiglia. Sacrificouse toda a vida saccente, crede di sapere sempre tutto. É un rapaz pola familia. OBS.: io sacrifico, tu sacrifichi; v. irreg. moi sabichón, cre sempre que o sabe todo. II s. V. táboas 1 e 5. Sabichón -ona. Che saccente quel ragazzo! Vuole sacrificio s.m. Sacrificio (tamén fig.). Hanno offerto rispondere lui a tutte le domande del professore. ¡Que sabichón ese rapaz! Quere contestar el tóda- una vittima in sacrificio agli Dei. Ofreceron unha las preguntas do profesor. víctima en sacrificio ós deuses. Ha fatto grandi sacrifici per far studiare i figli. Fixo grandes sacri- saccheggiare v. tr. [aux. avere] Saquear. L’esercito ficios para darlles estudios ós fillos. nemico saccheggiò la città. O exército inimigo saqueou a cidade. OBS.: v. irreg. V. táboa 4. sacrilegio s.m. Sacrilexio (tamén fig.). Hanno com- messo un sacrilegio rubando in chiesa. Cometeron saccheggio s.m. Saqueo, rapina. Dopo il terremoto ci un sacrilexio roubando na igrexa. Buttare giù quel- furono molti saccheggi nei negozi della città. la casa antica è stato un sacrilegio. Derrubar esa Despois do terremoto houbo moitos saqueos nas casa antiga foi un sacrilexio. tendas da cidade. sacco I s.m. 1 Saco. Ho messo i regali nel sacco. sacro -a adx. 1 Sagrado -a (tamén fig.). In quella Metín os regalos no saco. Ha scaricato i sacchi di chiesa sono conservate le sacre reliquie. Naquela patate. Descargou os sacos de patacas 2 (fig., fam.) igrexa consérvanse as sagradas reliquias. Per noi, Morea, monte, montón. Ho un sacco di amici. Teño queste feste di famiglia sono sacre. Para nós, estas unha morea de amigos. II adv. (fig., fam.) Moito. festas familiares son sagradas. 2 Sacro -a. Abbiamo Mi piace un sacco il tuo maglione. Gústame moito visitato una mostra di arte sacra. Visitamos unha o teu xersei. # pranzo al sacco: pícnic; cogliere mostra de arte sacra. # la Sacra Famiglia: a qualcuno con le mani nel sacco: coller a alguén Sagrada Familia; le Sacre Scritture: as Sagradas coas mans na masa; mettere qualcuno nel sacco: Escrituras; l’osso sacro: o óso sacro. sadico 484 sadico -a I adx. Sádico -a. È un uomo sadico e cini- to / d’attesa: sala de espera; sala operatoria: qui- co. É un home sádico e cínico. II s. Sádico -a. I gior- rófano. nali dicono che l’omicidio fu opera di un sadico. Os salamandra s.f. Salamántiga, píntega, sacabeira. La xornais din que o homicidio foi obra dun sádico. leggenda dice che la salamandra non si brucia nel OBS.: m. pl. sadici, f. pl. sadiche. fuoco. A lenda di que a salamántiga non se queima sadismo s.m. Sadismo. Il suo sadismo si manifesta no lume. # essere una salamandra: non queimarse soprattutto con gli animali. O seu sadismo manifés- coa calor do lume. tase sobre todo cos animais. (ext.) Le sue parole erano piene di sadismo. As súas palabras estaban salame s.m. Salchichón. Il salame è uno dei salumi cheas de sadismo. che preferisco. O salchichón é un dos embutidos que prefiro. saetta s.f. Seta, frecha. Una saetta colpì il cavaliere. Unha seta feriu o cabaleiro. # correre come una salare v. tr. [aux. avere] Salgar, salpresar. Devo sala- saetta: correr coma un raio. re la minestra. Teño que salga-la sopa. sagace adx. Sagaz, agudo -a, perspicaz. Ha dato una salariale adx. Salarial. Hanno ottenuto un aumento risposta rapida e sagace a quelle domande. Deu salariale. Obtiveron un aumento salarial. unha resposta rápida e sagaz a aquelas preguntas. salario s.m. Salario, paga, soldo. Il suo salario non sagacia s.f. Sagacidade, perspicacia. Ha agito con gli consente grandi spese. O seu salario non lle con- molta sagacia senza che nessuno se ne accorgesse. sente grandes gastos. Actuou con moita sagacidade sen que ninguén se salato -a adx. 1 Salgado -a. Ho preparato una torta dese de conta. salata. Preparei un pastel salgado. Questo brodo è saggezza s.f. Sabedoría, saber. Con il suo comporta- salato. Este caldo está salgado. 2 (fig., fam.) Caro - mento ha dimostrato molta saggezza. Co seu com- a. Il conto del ristorante era molto salato. A conta do portamento demostrou moita sabedoría. restaurante era moi cara. # un racconto salato: un saggio -a I adx. Sabio -a. È un uomo saggio e spesso conto picante. gli chiedono il suo parere. É un home sabio e a saldare v. tr. [aux. avere] 1 Soldar. Ha saldato il tubo miúdo pídenlle o seu parecer. Mi ha dato un saggio rotto. Soldou o tubo roto. 2 Saldar, liquidar. Prima consiglio. Deume un sabio consello. II s. 1 Sabio - di fare altre spese dobbiamo saldare i conti del mec- a. È proprio un saggio, chiederemo a lui cosa fare. É canico. Antes de facer outros gastos temos que xustamente un sabio, preguntámoslle a el qué facer. salda-la conta do mecánico. 2 Ensaio (obra). Ha scritto un saggio di politica internazionale molto interessante. Escribiu un saldo I adx. Sólido -a (tamén fig.). Queste impalcatu- ensaio de política internacional moi interesante. 3 re non sembrano molto salde. Estas estadas non Mostra (proba). Ci ha dato un saggio della sua abi- parecen moi sólidas. Ha sostenuto la sua tesi con lità al pianoforte. Deunos unha mostra da súa habi- salde argomentazioni. Defendeu a súa tese con sóli- lidade co piano. dos argumentos. II s.m. Saldo. Abbiamo calcolato il saldo dei conti. Calculámo-lo saldo das contas. saggistica s.f. Ensaísmo. Ultimamente preferisco leg- Pagherò il saldo del debito a fine mese. Pagarei o gere saggistica che narrativa. Ultimamente prefiro saldo da débeda a fin de mes. Hanno venduto in ler ensaísmo que narrativa. OBS.: pl. saggistiche. saldo la merce che rimaneva nei magazzini. sagittario s.m. Saxitario. Ho un’amica del Sagittario. Venderon a saldo a mercancía que quedaba nos Teño unha amiga Saxitario. almacéns. sagoma s.f. 1 Perfil, silueta. Per la scenografia hanno sale s.m. Sal. Bisogna aggiungere il sale quando la preparato con il cartone la sagoma di una casa. Para carne è già quasi cotta. Hai que engadi-lo sal cando a escenografía prepararon con cartón o perfil a carne xa está case cocida. dunha casa. 2 Patrón (modelo). Ho preso la sagoma della giacca da una rivista di moda. Collín o patrón salice s.m. Salgueiro. Ho piantato un salice in giardi- da chaqueta dunha revista de moda. # essere una no. Plantei un salgueiro no xardín. # salice pian- sagoma (fig.): ser unha persoa divertida. gente: salgueiro chorón. sagra s.f. Feira (mercado). Siamo andati alla sagra saliente adx. Saínte, saliente (que sobresae). Ha del tartufo e abbiamo mangiato benissimo. Fomos á messo in evidenza un aspetto saliente dell’opera. feira da trufa e comemos moi ben. Puxo en evidencia un aspecto saínte da obra. sala s.f. Sala (local grande). La sala di lettura di ques- saliera s.f. Saleiro (recipiente pequeno). Mi hanno ta facoltà è ampia. A sala de lectura desta facultade regalato una saliera d’argento. Regaláronme un é ampla. # sala da pranzo: comedor; sala d’aspet- saleiro de prata. 485 salute salina s.f. Salina. Abbiamo visitato delle saline in porque non os daba feito. 2 Refogar. Saltare il pro- Sicilia. Visitamos unhas salinas en Sicilia. sciutto in padella e aggiungere il formaggio. Refoga salire I v. intr. [aux. essere] 1 Subir. Sono salito sulla o xamón na tixola e engade o queixo. # far saltare: scala per aggiustare il lampadario. Subín á escada facer estalar; farsi saltare le cervella: facer voa-la para arranxa-la lámpada. Sono saliti sul Monte tampa dos miolos; saltare agli occhi: saltar á vista; saltare dalla gioia: saltar coa alegría; saltare di Bianco in funivia. Subiron ó Monte Branco no tele- palo in frasca: mexar fóra do cacho; saltare fuori: férico. 2 Subir, encarecer. Quest’autunno i prezzi aparecer de repente; saltare i pasti: saltar unha dell’abbigliamento sono saliti. Este outono os pre- comida; saltare in aria: saltar polos aires; saltare zos da roupa subiron. II v. tr. [aux. avere] Subir. Ho in mente, saltare in testa: ter unha idea; saltare la salito le scale di corsa. Subín as escaleiras corren- mosca al naso: enfadarse. do. OBS.: v. irreg. V. táboa 83. ♦ Para referirse a ‘saír’ en italiano emprégase o termo uscire. saltellare v. intr. [aux. avere] Brincar, saltar, choutar. La bambina mi saltellava intorno. A nena brincaba salita s.f. Subida. È una salita molto ripida. É unha ó redor meu. ♦ Para referirse a ‘saltear (nunha subida moi empinada. # in salita: costa arriba. sucesión)’ en italiano emprégase o termo alternare, saliva s.f. Saliva, cuspe, chuspe. Con la faringite, non para ‘saltear, asaltar’ assaltare ou assalire. riusciva a deglutire senza sentire dolore. Coa farin- salto s.m. 1 Salto, brinco. Per attraversare il ruscello xite, non conseguía tragar sen sentir dor. ha dovuto fare un salto. Para atravesa-lo arroio tivo salma s.f. Cadáver. Andarono all’obitorio ad identifi- que dar un salto. 2 (Dep.) Salto. È il campione di care la salma. Foron ó depósito identifica-lo cadá- salto in alto. É o campión do salto de altura. 3 (ext.) ver. Escapada. Faccio un salto da mia madre. Fago unha salmone I s.m. Salmón. Il salmone si riproduce nei escapada onda miña nai. # fare quattro salti: bai- fiumi. O salmón reprodúcese nos ríos. II adx. inv. lar; fare i salti mortali: facer de todo para conse- Salmón. Ho comprato un vestito color salmone. guir algo; salto di qualità: mellora-lo nivel de vida; Merquei un vestido cor salmón. salto nel buio: salto ó baleiro; salto in lungo / con l’asta / triplo / mortale: salto de lonxitude / altura salone s.m. Salón. Il palazzo aveva alcuni saloni arre- con pértega / triple / mortal. dati in stile moderno. O pazo tiña algúns salóns decorados en estilo moderno. Abbiamo comprato il saltuario -a adx. Esporádico -a. Ha trovato soltanto tavolo e le sedie per il salone. Mercámo-la mesa e as un lavoro saltuario. Atopou soamente un traballo cadeiras para o salón. Il Salone dell’automobile di esporádico. quest’anno è stato un successo. O Salón do automó- salubre adx. Salubre. Finalmente respiriamo un po’ bil deste ano foi un éxito. di salubre aria di montagna! ¡Por fin respiramos un salotto s.m. Salón (da casa). Abbiamo preso il caffè pouco de aire salubre da montaña! in salotto. Tomámo-lo café no salón. # cane da salume s.m. Embutido. Di antipasto abbiamo salame, salotto: can de compañía. prosciutto e altri salumi assortiti. De entrante temos salpare v. intr. [aux. essere] Partir (unha embarca- salchichón, xamón e outros embutidos variados. ción). La nave è salpata da Genova. A nave partiu de salumeria s.f. Chacinería. Ho comprato dell’ottimo Xénova. prosciutto nella salumeria di via Cavour. Comprei un xamón boísimo na chacinería da rúa Cavour. salsa s.f. Salsa, prebe. Oggi faremo degli spaghetti con la salsa di pomodoro. Hoxe faremos uns espa- salutare I v. tr. [aux. avere] 1 Saudar. Lei mi ha salu- guetes con salsa de tomate. tato appena è arrivata. Ela saudoume nada máis chegar. 2 Despedir. Ho salutato tuo padre prima di salsedine s.f. Salitre. La salsedine gli ha danneggiato partire. Despedinme do teu pai antes de marchar. II l’orologio. O salitre danoulle o reloxo. v. refl. recíp. [aux. essere] 1 Saudarse. Ci siamo salsiccia s.f. Salchicha. La salsiccia mi piace molto salutati all’Università. Saudámonos na Univer- cucinata alla griglia. A salchicha gústame moito sidade. 2 Despedirse. Si sono salutati con molta cociñada á grella. OBS.: pl. salsicce. commozione. Despedíronse con moita pena. III saltare I v. intr. [aux. avere / essere] 1 Saltar. Ha adx. Saudable. Il clima di questa zona è molto salu- preso lo slancio per saltare. Tomou impulso para tare. O clima desta zona é moi saudable. saltar. 2 Subir (montar). È saltato sul tram in corsa. salute I s.f. Saúde. Ultimamente non gode di buona Subiu ó tranvía en marcha. II v. tr. [aux. avere] 1 salute. Ultimamente non goza de boa saúde. II Saltar (tamén fig.). Ha saltato il muro. Saltou o interx. Saúde. Salute! Spero che tu non abbia preso muro. Ho saltato una parte degli esercizi perché non un raffreddore. ¡Saúde! Espero que non colleras un riuscivo a farli. Saltei unha parte dos exercicios arrefriado. # bere alla salute: beber pola saúde; saluto 486

essere in salute: ter saúde; scoppiare di salute: ter sanare v. tr. [aux. avere] 1 Curar, sandar. Questa moita saúde. pomata sanerà la ferita. Esta pomada curará a feri- saluto s.m. Saúdo. Gli tolse il saluto perché si era da. 2 (fig.) Sanear (restablecer). Bisogna sanare il arrabbiato. Retiroulle o saúdo porque se enfadara. # deficit dello Stato. É necesario sanea-lo déficit do cari / cordiali / distinti / tanti saluti: (nas cartas) Estado. saúdos cordiais. sancire v. tr. [aux. avere] Sancionar (ratificar). Il tri- salvadanaio s.m. Peto (de moedas). Questo salvada- bunale ha sancito la pena. O tribunal sancionou a pena. OBS.: io sancisco, tu sancisci. naio contiene quasi cinquantamila lire in moneta. Este peto contén case cincuenta mil liras en moedas. sandalo s.m. 1 Sandalia. Ho comprato i sandali per il mare. Comprei as sandalias para a praia. 2 salvagente s.m. inv. 1 Flotador (para nadar ou flo- Sándalo. Mi hanno regalato un profumo all’essenza tar). Non so nuotare senza salvagente. Non sei di sandalo. Regaláronme un perfume con esencia de nadar sen flotador. 2 Salvavidas. Si è buttato dalla sándalo. barca con il salvagente. Botouse do barco co salva- vidas. sangue s.m. (espec. en sing.) Sangue. Gli è uscito molto sangue dalla ferita. Saíulle moito sangue pola salvaguardare I v. tr. [aux. avere] Protexer. Ha agito ferida. # aborrire il sangue: rexeita-la violencia; al così per salvaguardare la sua famiglia. Actuou así sangue (carne): pouco feito; andare / montare il para protexe-la súa familia. II v. refl. [aux. essere] sangue alla testa: enfadarse / subi-lo sangue á Protexerse. Ha cercato di salvaguardarsi dal falli- cabeza; avere il sangue bollente / caldo: ser de mento economico. Intentou protexerse da quebra sangue quente; avere lo stesso sangue / essere dello económica. stesso sangue: ser do mesmo sangue / da mesma salvare I v. tr. [aux. avere] Salvar. I vigili del fuoco familia; avere sangue freddo: ter sangue frío; cava- sono riusciti a salvare tutti gli abitanti dell’edificio. llo puro sangue: cabalo de pura raza; dare / versa- Os bombeiros conseguiron salvar tódolos habitan- re il proprio sangue per una causa: da-la vida por tes do edificio. II v. refl. [aux. essere] Salvarse. È unha causa; donatore di sangue: doador de san- riuscito a salvarsi dall’incidente. Conseguiu salvar- gue; fare l’esame del sangue: facer unha análise de se do accidente. # salvare la pelle / la vita: salva-la sangue; farsi sangue cattivo: facerse mal sangue; vida; salvare le apparenze: garda-las aparencias. fatto di sangue: delicto de sangue; guastarsi il san- salvataggio s.m. Salvamento. L’operazione di salva- gue: ter mal sangue; legami di sangue: vínculos de taggio ha avuto successo e si sono salvati tutti. A sangue; non avere sangue nelle vene: non ter san- operación de salvamento tivo éxito e salváronse gue nas veas / non ter mel nin fel; pagare con il san- todos. # scialuppa di salvataggio: bote salvavidas. gue: pagar coa vida; sangue blu: sangue azul; sentirsi gelare il sangue: salve interx. Ola. Salve! Come va? ¡Ola! ¿Como che quedar frío; sentirsi rimescolare / ribollire il vai? sangue: sentir buli-lo sangue / ferve-lo sangue; salvezza s.f. Salvación (tamén fig.). Le vittime di sudare sangue: suar sangue; trasfusione di quell’incidente non hanno avuto possibilità di sal- sangue: transfusión de sangue. vezza. As víctimas daquel accidente non tiveron sanguigno -a adx. Sanguíneo -a. Questo intenso posibilidade de salvación. Meno male che sei arri- colore rosso è causato dalla rottura di piccoli vasi vata in tempo, sei stata la mia salvezza. Menos mal sanguigni. Esta intensa cor vermella está causada que chegaches a tempo, fúche-la miña salvación. pola rotura de pequenos vasos sanguíneos. Preghiamo per la salvezza delle nostre anime. Preguemos pola salvación das nosas almas. sanguinare v. intr. [aux. essere] Sangrar (perder san- gue). La ferita sanguinava molto. A ferida sangraba salvia s.f. Sarxa, xarxa. Ho condito i ravioli con moito. OBS.: io sanguino; v. irreg. V. táboa 1. burro fuso e salvia. Condimentei os ravioli con man- teiga fundida e sarxa. sanguinario -a adx. Sanguinario -a, cruel. Era un dittatore sanguinario. Era un dictador sanguinario. salvo -a I adx. Salvado -a, salvo -a. Se domani comincia a piovere, il raccolto è salvo. Se mañá sanguinoso -a adx. Sanguento -a, cruento -a. Ha empeza a chover, a colleita está salvada. II prep. commesso un sanguinoso delitto. Cometeu un delic- Salvo, agás, excepto. Sono stati tutti promossi, salvo to sanguento. loro due. Aprobaron todos salvo eles dous. # a man sanguisuga s.f. Sambesuga, samesuga (tamén fig.). salva: a moreas; essere sano e salvo: estar san e Un tempo usavano le sanguisughe per fare i salassi. salvo; mettere in salvo: poñer a salvo; salvo che: Antigamente utilizaban as sambesugas para face-las salvo que; salvo se: salvo se. sangrías. È una sanguisuga, non fa che chiedermi 487 sarto

denaro. É unha sambesuga, non fai máis que pedir- e penali. Os que non sigan o procedemento dictado me cartos. OBS.: pl. sanguisughe. pola nova lei serán obxecto de sancións civís e sanità s.f. inv. 1 Saúde. La sanità del corpo dipende penais. molto dal tipo di vita che si conduce. A saúde do sapere I v. tr. [aux. avere] Saber. È una persona che sa corpo depende moito do tipo de vida que se leva. 2 quello che vuole. É unha persoa que sabe o que Sanidade. Certi organismi ufficiali hanno il compi- quere. II v. intr. [aux. avere] Saber (ter sabor). to di tutelare la sanità pubblica. Algúns organismos Questo dolce sa di menta. Este doce sabe a menta. oficiais teñen a tarefa de tutela-la sanidade pública. III s.m. Saber, sabedoría. Si vanta del suo sapere, ma non è tanto colto. Presume do seu saber, pero sanitario -a I adx. Sanitario -a. È necessario riconsi- non é tan culto. # chi lo sa / chissà: quen sabe; derare i costi dell’assistenza sanitaria. É necesario saperla lunga: ter experiencia. OBS.: v. irreg. V. reconsidera-los custos da asistencia sanitaria. II s. táboa 67. Sanitario -a. I sanitari hanno annunciato uno scio- pero. Os sanitarios anunciaron unha folga. # sapiente I adx. Sabio -a. È una persona colta e impianti sanitari: instalacións sanitarias. sapiente. É unha persoa culta e sabia. II s. Sabio - a. L’assemblea si riunì e ascoltò l’opinione dei sano -a adx. San sa (tamén fig.). È un ragazzo sano e sapienti. A asemblea reuniuse e escoitou a opinión forte. É un rapaz san e forte. La tua dieta non è dos sabios. molto sana. A túa dieta non é moi sa. Gli sono cadu- ti i piatti e non ne è rimasto neanche uno sano. sapienza s.f. Sabedoría, saber. La sua sapienza l’ha Caéronlle os pratos e non quedou un san. # di sana reso famoso. A súa sabedoría fíxoo famoso. pianta: totalmente; sano e salvo: san e salvo. sapone s.m. Xabón. Usa saponi neutri e poco profu- mati. Usa xabóns neutros e pouco perfumados. santificare v. tr. [aux. avere] Santificar. Il Vaticano ha deciso di santificarlo. O Vaticano decidiu santifica- saponetta s.f. Pastilla de xabón. La saponetta mi lo. Ricordati di santificare le feste. Recorda santifi- piace più del bagnoschiuma. A pastilla de xabón ca-las festas. OBS.: io santifico, tu santifichi; v. gústame máis có xel de baño. irreg. V. táboas 1 e 5. sapore s.m. Sabor. Mi piace tutto ciò che ha un sapo- santo -a I adx. Santo -a. Ha condotto una vita santa. re dolce. Gústame todo o que ten un sabor doce. Levou unha vida santa. Molti fedeli hanno parteci- saporito -a adx. Saboroso -a, sabedeiro -a, gustoso - pato alle celebrazioni dell’Anno Santo. Moitos fieis a. Questa carne è molto saporita. Esta carne está participaron nas celebracións do Ano Santo. II s. 1 moi saborosa. # sonno saporito: sono pracenteiro. Patrón -oa, padroeiro -a. Oggi si celebra il santo saracinesca s.f. Peche metálico a modo de reixa ou della città. Hoxe celébrase o patrón da cidade. 2 persiana, que utilizan os comercios. OBS.: pl. sara- Santo -a (tamén fig.). È un santo molto venerato. cinesche. É un santo moi venerado. È paziente come un santo. É paciente coma un santo. # avere dei santi in sarcasmo s.m. Sarcasmo. Il suo sarcasmo è frutto paradiso: ter bos padriños; darle di santa ragione: dell’amarezza. O seu sarcasmo é froito da amargu- dar unha boa malleira; in santa pace: en paz; non ra. ci sono santi che tengano: non hai quen o arranxe; sarcastico -a adx. Sarcástico -a. Risulterebbe più non sapere a che santo votarsi: non saber a quen simpatico se non fosse sempre così sarcastico. acudir; tutto il santo giorno: todo o día. OBS.: Resultaría máis simpático se non fose sempre tan Santo apocópase diante de consoante que non sexa sarcástico. OBS.: m. pl. sarcastici, f. pl. sarcastiche. s líquida (San Carlo, Santo Stefano); diante de sardina s.f. Sardiña. Di solito le sardine si mangiano vocal elídese tanto en m. como en f.: Sant’Alessio, d’estate. Normalmente as sardiñas cómense polo Sant’Anna; en f. diante de consoante mantense a verán. forma santa (Santa Teresa). sardo -a I adx. Sardo -a. Il clima sardo è poco pio- santuario s.m. Santuario, templo. I pellegrini arriva- voso. O clima sardo é pouco chuvioso. II s. 1 Sardo rono al santuario. Os peregrinos chegaron ó santua- -a (persoa). Molti sardi sono emigrati al nord rio. Italia. Moitos sardos emigraron ó norte de Italia. sanzione s.f. 1 Sanción. Il decreto legge ha ottenuto 2 (m. sing.) Sardo (lingua). Il sardo è una lingua la sanzione della Camera. O decreto de lei obtivo a romanza. O sardo é unha lingua románica. sanción da Cámara. 2 Sanción, castigo, pena. sarto -a s. Xastre -a, alfaiate. È andato dal sarto per Coloro che non seguiranno il procedimento dettato farsi fare dei pantaloni. Foi onda o xastre para facer dalla nuova legge saranno oggetto di sanzioni civili uns pantalóns. sartoria 488 sartoria s.f. Xastrería. Mi sono fatta fare un vestito in sazio -a adx. Farto -a (satisfeito). Mangia continua- una sartoria del centro. Fixéronme un traxe nunha mente ma non è mai sazio. Come continuamente xastrería do centro. pero nunca está farto. sasso s.m. Pedra (croio). Ha tirato un sasso al cane. sbadato -a adx. Despistado -a (descoidado). Quello Tiroulle unha pedra ó can. # avere un cuore di sbadato di tuo fratello mi ha mandato in un posto sasso: ser insensible; essere duro come un sasso: sbagliato. O despistado do teu irmán mandoume a ser de pedra; rimanere di sasso: quedar de pedra. un lugar equivocado. sassofono s.m. Saxofón. Sta imparando a suonare il sbadigliare v. intr. [aux. avere] Bocexar, boquear, sassofono. Está aprendendo a toca-lo saxofón. boquexar. Deve essersi annoiato perché l’ho visto sbadigliare tutta la sera. Debeuse aburrir moito por- satellite I s.m. Satélite. La Luna è un satellite della que o vin bocexar toda a tarde. OBS.: v. irreg. V. Terra. A Lúa é un satélite da Terra. Hanno mandato táboa 7. in orbita un nuovo satellite meteorologico. Puxeron en órbita un novo satélite meteorolóxico. II adx. sbadiglio s.m. Bocexo, boqueada. Dopo un enorme (fig.) Satélite. È stato per anni uno stato satellite sbadiglio si è addormentato. Despois dun enorme dell’Unione Sovietica. Foi durante anos un estado bocexo quedou durmido. satélite da Unión Soviética. sbagliare I v. tr. [aux. avere] Equivocarse, enganar- satira s.f. Sátira. La satira è un componimento poeti- se, confundirse. Dopo due ore di macchina si rese co che critica le debolezze umane. A sátira é unha conto che aveva sbagliato strada. Despois de dúas composición poética que critica as debilidades horas de coche decatouse de que se equivocara de humanas. estrada. II v. intr. [aux. avere] Equivocarse, enga- narse, confundirse. Ha sbagliato nel prendere le satirico -a adx. Satírico -a. Scrive articoli satirici. misure e mi ha fatto un vestito troppo lungo. Escribe artigos satíricos. OBS.: m. pl. satirici, f. pl. Equivocouse ó toma-las medidas e fíxome un vesti- satiriche. do demasiado longo. III v. intr. pron. [aux. essere] saturare I v. tr. [aux. avere] Saturar. Hanno saturato Equivocarse, enganarse, confundirse. Mi sono di sale la soluzione. Saturaron de sal a solución. sbagliata giudicandolo così. Equivoqueime ó xulga- Aspetteranno qualche mese prima di lanciare il lo así. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. nuovo prodotto per evitare di saturare il mercato. sbaglio s.m. Equivocación, error, erro. È stato uno Esperarán uns meses antes de lanza-lo novo pro- sbaglio cercare di convincerti. Foi unha equivoca- ducto para evitar satura-lo mercado. II v. intr. pron. ción intentar convencerte. [aux. essere] Saturarse. L’aria si era saturata di fumo. O aire saturouse de fume. OBS.: io saturo; v. sbalordimento s.m. Asombro, abraio. Dopo lo sba- irreg. V. táboa 1. lordimento causato dalla notizia ha tentato di reagi- re. Tralo asombro causado pola noticia intentou saturo -a adx. (Quím.) Saturado -a (tamén fig.). reaccionar. Soluzione satura. Solución saturada. L’ambiente era saturo di gas. O ambiente estaba saturado de gas. sbalordire I v. tr. [aux. avere] Asombrar, abraiar. La Mi ha scritto una lettera satura di rancore. sua tranquilità nei momenti critici sbalordisce tutti. Escribiume unha carta saturada de rancor. A súa tranquilidade nos momentos críticos asóm- braos a todos. II v. intr. pron. [aux. essere] sauna s.f. Sauna. Quando vado in palestra, dopo gli Asombrarse, abraiarse. Si è sbalordito quando ha esercizi, faccio sempre la sauna. Cando vou ó xim- saputo il prezzo del vestito. Asombrouse ó sabe-lo nasio, despois dos exercicios, sempre tomo unha prezo do vestido. OBS.: io sbalordisco, tu sbalordis- sauna. ci. savio -a I adx. Sabio -a (persoa). È un uomo molto sbalzo s.m. 1 Salto, brinco. L’automobile procedeva a savio, dà sempre dei consigli utilissimi. É un home sbalzi. O automóbil avanzaba a saltos. 2 (fig.) moi sabio, sempre dá consellos utilísimos. II s.m. Cambio. Ultimamente ha degli strani sbalzi d’umo- Sabio (persoa). I Sette Savi di Grecia. Os Sete re. Ultimamente ten uns estraños cambios de humor. Sabios de Grecia. # a sbalzi: a saltos. saziare I v. tr. [aux. avere] Saciar (o apetito). Non sbandare I v. intr. [aux. avere] Derrapar. mangio più niente, la pasta mi ha saziato. Non como L’automobile ha sbandato ed è uscita di strada. O nada máis, a pasta sacioume. II v. intr. pron. [aux. coche derrapou e saíu da estrada. II v. intr. pron. essere] Saciarse (a comer). Mi sono saziato di dolci. [aux. essere] 1 Dispersarse, espallarse, diseminar- Sacieime de doces. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. se. Dopo l’armistizio dell’8 settembre 1943, i solda- sazietà s.f. inv. Saciedade. Ho mangiato a sazietà. ti italiani si sbandarono. Logo do armisticio do 8 de Comín ata a saciedade. setembro de 1943, os soldados italianos dispersá- 489 sbloccare

ronse. 2 (fig.) Separarse, arredarse, afastarse. che pensa la gente. Non me importa o que pensa a Dopo la morte della madre la famiglia si è total- xente. III v. intr. [aux. avere] Bater (dar golpes). mente sbandata. Despois da morte da nai a familia Bisogna chiudere la finestra perché sbatte a causa separouse completamente. del vento. Hai que pecha-la fiestra porque bate a causa do vento. # sbattere qualcosa in faccia a sbandata s.f. Derrapaxe. Il pullman ha fatto una qualcuno: botarlle en cara algo a alguén; sbattere sbandata e alcuni passeggeri sono caduti. O autobús qualcuno fuori dalla porta: botar a alguén da fixo unha derrapaxe e algúns viaxeiros caeron. # casa. OBS.: v. irreg. V. táboa 65. prendersi una sbandata per qualcuno: tolear por alguén. sberla s.f. Sopapo, labazada, sopramocos. Se non la smetti di comportarti così ti do una sberla. Se non sbarazzare I v. tr. [aux. avere] Librar, desocupar. deixas de comportarte así douche un sopapo. Cerca di sbarazzare il tavolo da tutti questi aggeggi. Trata de libra-la mesa de todos estes chismes. II v. sbiadire I v. intr. pron. [aux. essere] Descolorar, des- refl. [aux. essere] Librarse, zafarse. Finalmente corar, descolorir. Ho lavato la camicia e si è sbiadi- sono riuscito a sbarazzarmi di quel noioso! ¡Por fin ta. Lavei a camisa e descolorou. II v. tr. [aux. avere] conseguín librarme dese aburrido! Descolorar, descorar, descolorir. Bisogna stendere il vestito all’ombra perché il sole ne sbiadisce i colo- sbarcare I v. tr. [aux. avere] Desembarcar. Hanno ri. É necesario tende-lo vestido á sombra porque o sbarcato i passeggeri perché la nave non era sicura. sol descolora as cores. OBS.: io sbiadisco, tu sbia- Desembarcaron os pasaxeiros porque a nave non disci. era segura. II v. intr. [aux. essere] Desembarcar. Siamo sbarcati a Cagliari. Desembarcamos en sbiadito -a part. pas. de sbiadire e adx. 1 Descolorido Cagliari. OBS.: io sbarco, tu sbarchi; v. irreg. V. -a. Questa gonna è vecchia e sbiadita. Esta faldra táboa 5. está vella e descolorida. 2 (fig.) Murcho -a, mucho -a. Era di una bellezza ormai sbiadita dagli anni. sbarco s.m. Desembarque. Dopo lo sbarco delle Era dunha beleza xa murcha polos anos. merci e delle automobili iniziò quello dei passegge- ri. Despois do desembarque das mercadorías e dos sbiancare I v. tr. [aux. avere] Branquear, albear. automóbiles empezou o de pasaxeiros. OBS.: pl. Questo prodotto serve a sbiancare il bucato. Este sbarchi. producto serve para branquea-la bogada. II v. intr. [aux. essere] Palidecer. Quando seppe la notizia sbarra s.f. 1 Barra (de metal). Hanno chiuso il pas- sbiancò improvvisamente. Cando soubo a noticia saggio con una sbarra di ferro. Pecharon o paso palideceu repentinamente. OBS.: io sbianco, tu cunha barra de ferro. 2 Barreira (barra). Hanno sbianchi; v. irreg. V. táboa 5. abbassato le sbarre del passaggio a livello. Baixaron as barreiras do paso a nivel. # andare / presentar- sbigottire I v. tr. [aux. avere] Impresionar (contur- si alla sbarra: ir a xuízo; essere dietro le sbarre: bar). La notizia della sua malattia ha sbigottito tutta estar no cárcere; la sbarra degli imputati: banco la famiglia. A noticia da súa enfermidade impresio- dos acusados; esercizi alla sbarra: exercicios na nou a toda a familia. II v. intr. pron. [aux. essere] barra fixa. Impresionarse (conturbarse). Si sbigottì quando lo vide. Impresionouse cando o viu. OBS.: io sbigotti- sbarramento s.m. Barreira (obstáculo). Il passaggio sco, tu sbigottisci. era interrotto da uno sbarramento. O paso estaba interrompido por unha barreira. sbilanciare I v. tr. [aux. avere] Desequilibrar. Devi mettere quelle casse in fondo per non sbilanciare la sbarrare v. tr. [aux. avere] 1 Cortar. La polizia ha barca. Tes que poñe-las caixas no fondo para non sbarrato la strada con delle transenne. A policía cor- desequilibra-la barca. II v. intr. pron. [aux. essere] 1 tou a estrada cunhas barreiras. 2 Atrancar, cortar. Desequilibrarse, avantarse. Si è sbilanciato ed è Poiché ero solo ho sbarrato porta e finestre. Como caduto della bicicletta. Desequilibrouse e caeu da estaba só atranquei porta e fiestras. # sbarrare gli bicicleta. 2 (fig.) Comprometerse. Non ha detto occhi: abri-los ollos moito. chiaramente la sua opinione perché non vuole sbi- sbattere I v. tr. [aux. avere] Bater (axitar, golpear, lanciarsi. Non dixo claramente a súa opinión porque remover). L’uccello ha sbattuto le ali ed è volato via. non quere comprometerse. # sbilanciarsi a favore O paxaro bateu as ás e voou. Non sbattere la porta di qualcosa / qualcuno: inclinarse a favor de algo quando ritorni. Non báta-la porta cando volvas. Ha / alguén. OBS.: v. irreg. V. táboa 2. sbattuto la testa contro il finestrino. Bateu a cabeza sbloccare I v. tr. [aux. avere] Desbloquear (tamén contra a xanela. Per fare la maionese bisogna sbat- fig.). Finalmente sono riuscito a sbloccare la serra- tere a lungo le uova. Para face-la maionesa hai que tura. Por fin conseguín desbloquea-la pechadura. La bater moito os ovos. II v. intr. pron. [aux. essere] tua proposta ha sbloccato la situazione. A túa pro- (fig.; vulg.) Non importar. Me ne sbatto di quello posta desbloqueou a situación. II v. intr. pron. [aux. sboccare 490

essere] 1 Desbloquearse. Grazie a questo spray il sbuffare v. intr. [aux. avere] Bufar (botar aire polo lucchetto si è sbloccato. Gracias a este spray o nariz, tamén fig.). Arrivò sbuffando per il troppo cadeado desbloqueouse. 2 (fig.) Descon- caldo. Chegou bufando porque ía moita calor. La xestionarse. Dopo mezz’ora di coda il traffico si è locomotora sbuffava. A locomotora bufaba. sbloccato. Despois de media hora de caravana o scabroso -a adx. Escabroso -a, espiñento -a, delica- tráfico desconxestionouse. OBS.: io sblocco, tu do -a. Non voglio parlare di un fatto così scabroso. sblocchi; v. irreg. V. táboa 5. Non quero falar dun feito tan escabroso. sboccare I v. intr. [aux. essere] 1 Desembocar, des- scacciare v. tr. [aux. avere] Botar (expulsar). L’ha augar. Questo fiume sbocca nel lago di Como. Este scacciato di casa. Botouno de casa. OBS.: v. irreg. V. río desemboca no lago de Como. 2 Desembocar táboa 2. (tamén fig.). Questa via sbocca nella piazza centra- scacco s.m. 1 (pl.) Xadrez. Abbiamo giocato a scac- le del paese. Esta rúa desemboca na praza central chi. Xogamos ó xadrez. 2 (pl.) Pezas do xadrez. da vila. L’insoddisfazione dei lavoratori sboccò in Metti gli scacchi dentro la scatola. Meten as pezas uno sciopero. A insatisfacción dos traballadores do xadrez dentro da caixa. 3 (fig.) Derrota. La desembocou nunha folga. II v. tr. [aux. avere] nuova strategia commerciale ha supposto uno scac- Baleirar. Ha sboccato un bottiglione di vino. co per la concorrenza. A nova estratexia comercial Baleirou un botellón de viño. OBS.: io sbocco, tu supuxo unha derrota para a competencia. # riceve- sbocchi; v. irreg. V. táboa 5. re uno scacco (fig.): levar un chasco; scacco matto: sbocciare v. intr. [aux. essere] 1 Abrir (flores). Sono xaque mate; stoffa a scacchi: tea a cadros. OBS.: pl. sbocciate le rose. Abriron as rosas. 2 (fig.) Nacer. scacchi. Tra loro sbocciò un grande amore. Entre eles naceu scadente adx. 1 De baixa calidade. È un prodotto un grande amor. OBS.: v. irreg. V. táboa 2. scadente. É un producto de baixa calidade. 2 (fig.) sbornia s.f. Chea, mona (borracheira). Ieri sera, alla Deficiente, cativo -a. Ha avuto una preparazione festa, ho preso una sbornia. Onte pola noite, na molto scadente in latino. Tivo unha preparación moi festa, collín unha chea. deficiente en latín. scadenza s.f. 1 Prazo (tempo). Dobbiamo ricordarci sbottonare I v. tr. [aux. avere] Desabotoar, desabro- di pagare la bolletta prima della scadenza. Temos char. Sbottona la camicia prima di metterla in lava- que acordarnos de paga-lo recibo antes do prazo. 2 trice. Desabotoa a camisa antes de metela na lava- Caducidade. La scadenza di questa maionese è indi- dora. II v. refl. [aux. essere] 1 Desabotoar, cata sull’etichetta. A caducidade desta maionesa desabrochar. Si sbottonò il cappotto. Desabotoou o está indicada na etiqueta. # a breve / lunga sca- abrigo. 2 (fig., fam.) Confiarse (ós demais). denza: en breve / a longo prazo. Preferisce non sbottonarsi, non racconta mai niente di personale. Prefire non confiarse, non conta nunca scadere v. intr. [aux. essere] 1 Caducar. La mia carta nada persoal. d’identità sta per scadere e devo rinnovarla. O meu carné de identidade está a punto de caducar e teño sbranare v. tr. [aux. avere] Devorar. Il leopardo ha que renovalo. Gli yogurt che ho comprato sono sca- sbranato la zebra. O leopardo devorou a cebra. duti. Os iogures que comprei están caducados. 2 sbriciolare I v. tr. [aux. avere] Esmigallar, esfaragu- Decaer. Il loro rapporto è molto scaduto. A súa rela- llar, esfarelar. Ho sbriciolato i biscotti che servono ción decaeu moito. OBS.: v. irreg. V. táboa 29. per preparare la torta. Esmigallei os biscoitos que scaffale s.m. Estante, andel. Il libro è sullo scaffale di fan falta para prepara-la torta. II v. intr. pron. [aux. legno. O libro está no estante de madeira. essere] Esfarelarse. Le paste si sono sbriciolate per- scafo s.m. Casco (dunha embarcación). Nella colli- ché ho fatto cadere il vassoio. As pastas esfarelá- sione con lo scoglio si è danneggiato lo scafo della ronse porque me caeu a bandexa. OBS.: io sbriciolo; barca. Na colisión co escollo danouse o casco da v. irreg. V. táboa 1. barca. sbrigare I v. tr. [aux. avere] Despachar (resolver). scaglia s.f. Escama. Bisogna togliere le scaglie al Sbrigo una faccenda e vengo da te. Despacho un pesce e pulirlo prima di cucinarlo. É necesario qui- asunto e vou onda ti. II v. intr. pron. [aux. essere] tarlle as escamas ó peixe e limpalo antes de cociña- Apurarse, bulir, apresurarse. Sbrigati! Arriviamo lo. OBS.: este termo é máis culto ca squama. sempre tardi. ¡Apúrate! Sempre chegamos tarde. scagliare I v. tr. [aux. avere] 1 Lanzar, ceibar, man- OBS.: io sbrigo, tu sbrighi; v. irreg. V. táboa 6. dar. Il ragazzino ha scagliato un sasso contro il por- sbucciare v. tr. [aux. avere] Pelar, estonar, mondar. È tone ed è scappato. O rapaciño lanzou unha pedra meglio che sbucci la mela, non è lavata. É mellor contra o portal e escapou. 2 (fig.) Lanzar. Ha sca- que péle-la mazá, non está lavada. gliato insulti contro tutti i presenti. Lanzou insultos 491 scampato

contra tódolos presentes. II v. refl. [aux. essere] scalinata s.f. Escalinata. Il palazzo che abbiamo visi- Lanzarse (tamén fig.). Si scagliò contro l’uomo che tato aveva una scalinata di marmo. O pazo que visi- lo aveva insultato. Lanzouse contra o home que o tamos tiña unha escalinata de mármore. insultara. Si è scagliata contro di me perché mi ero scalino s.m. Banzo, chanzo. Questa scala ha gli scali- permessa di contraddirla. Lanzouse contra min por- ni molto stretti. Esta escaleira ten os banzos moi que me permitira contradicila. OBS.: v. irreg. V. estreitos. táboa 7. scalmanato -a adx. Exaltado -a (desenfreado). È uno scala s.f. 1 Escaleira. Si è rotto la gamba cadendo scalmanato che si azzuffa sempre con i compagni. É dalle scale. Rompeu a perna caendo polas escalei- un exaltado que se pelexa sempre cos compañeiros. ras. 2 Escada, esqueira. Ha preso la scala per cam- biare la lampadina. Colleu a escada para cambia-la scalo s.m. Escala (parada). L’aereo fa scalo a Madrid. lámpada. 3 Escala (sucesión, proporción; tamén O avión fai escala en Madrid. # scalo merci: esta- fig.). I terremoti si misurano secondo la scala ción de mercadorías. Richter. Os terremotos mídense segundo a escala de scalogna s.f. Mala sorte. Che scalogna! Mi hanno Richter. Nella sua scala di valori la famiglia occupa bocciato all’esame. ¡Qué mala sorte! Suspendéron- il primo posto. Na súa escala de valores a familia me no exame. ocupa o primeiro posto. # a scala: en escala; in / su scalpore s.m. Escándalo (impacto). Le dichiarazioni scala ridotta: a escala reducida; scala a chioccio- del ministro hanno fatto scalpore. As declaracións la: escaleira de caracol; scala a pioli: escada de do ministro causaron escándalo. man; scala mobile: escaleira mecánica. scaltro -a adx. Astuto -a, arteiro -a. Non fidarti di scalare I v. tr. [aux. avere] Escalar. Hanno scalato il quel commerciante, è molto scaltro. Non te fíes muro per poter entrare a rubare. Escalaron o muro daquel comerciante, é moi astuto. para poder entrar a roubar. Gli alpinisti scaleranno l’Everest. Os alpinistas escalarán o Everest. II adx. scalzo -a adx. Descalzo -a. Se cammini scalzo ti verrà Gradual. Si osserva una diminuzione scalare delle il raffreddore. Se camiñas descalzo collerás un arre- nascite. Obsérvase unha diminución gradual dos friado. nacementos. scambiare I v. tr. [aux. avere] 1 Cambiar (trocar). Ho scalatore -trice s. 1 Alpinista, montañeiro -a. Si è scambiato la mia collana con degli orecchini. perso uno scalatore durante la tormenta. Perdeuse Cambiei o meu colar por uns pendentes. 2 un alpinista durante a tormenta. 2 Escalador -ora Confundir (tomar por outro). Non ti avevo ricono- (en ciclismo). Quel ciclista è un grande scalatore e si sciuta, ti avevo scambiata per un’altra persona. Non distingue nei percorsi di montagna. Aquel ciclista é te recoñecera, confundírate con outra persoa. II v. un grande escalador e distínguese nos percorridos refl. recíp. [aux. essere] Intercambiar. Si scambia- de montaña. rono uno sguardo d’intesa. Intercambiaron unha mirada de entendemento. # scambiare due parole: scaldare I v. tr. [aux. avere] Quentar. Prima di man- cruzar dúas palabras. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. giare la carne è meglio scaldarla. Antes de come-la carne é mellor quentala. II v. refl. [aux. essere] scambio s.m. Intercambio. I due presidenti hanno Quentarse. Per scaldarmi ho dovuto accendere la avuto un breve scambio di opinioni. Os dous presi- stufa. Para quentarme tiven que acende-la estufa. dentes tiveron un breve intercambio de opinións. III v. intr. pron. [aux. essere] Quentarse (tamén scampare I v. tr. [aux. avere] Librarse, zafarse. fig.). Togli la pasta dal forno, se si scalda molto Anche per quest’anno ho scampato l’influenza. diventa troppo asciutta. Saca a pasta do forno, se se Tamén este ano me librei da gripe. II v. intr. [aux. quenta moito ponse demasiado seca. Mi sembra essere] Librarse, zafarse. Solo per caso scampò al stupido scaldarsi tanto per una questione di questo disastro. Só por casualidade librouse do desastre. # tipo. Paréceme estúpido quentarse tanto por unha scamparla / scamparla bella: librarse dun perigo. cuestión deste tipo. scampato -a I part. pas. de scampare eadx. scalfire v. tr. [aux. avere] 1 Raiar (rabuñar). Non è riu- Supervivente, sobrevivente. Hanno riportato a terra scito a scalfire il diamante. Non foi capaz de raia-lo i marinai scampati al naufragio. Volveron levar á diamante. 2 (fig.) Rabuñar. Il proiettile è passato terra os mariñeiros superviventes do naufraxio. II s. vicino, ma non l’ha scalfito. O proxectil pasou Supervivente, sobrevivente. Gli scampati all’inci- cerca, pero non o rabuñou. 3 (fig.) Danar (lixeira- dente sono stati soccorsi dalla polizia. Os supervi- mente). Nonostante i pettegolezzi la sua reputazione ventes do accidente foron socorridos pola policía. # non è stata scalfita. A pesar dos comentarios a súa uno scampato pericolo: perigo do que un se zafou. reputación non foi danada. OBS.: io scalfisco, tu ♦ Para referirse á ‘escampada’ en italiano empré- scalfisci. gase o termo schiarita. scampo 492 scampo s.m. 1 Escapatoria. Le vittime dell’incidente scaricare I v. tr. [aux. avere] 1 Descargar. Hanno sca- non hanno avuto scampo. As víctimas do accidente ricato i mobili dal camion e li hanno messi nel gara- non tiveron escapatoria. 2 Langostino, cigala. I ge. Descargaron os mobles do camión e puxéronos crostacei che preferisco sono gli scampi. Os crustá- no garaxe. Ha scaricato la pistola prima di ritirarla. ceos que prefiro son os langostinos. # via di scam- Descargou a pistola antes de gardala. Se continui po: escapatoria. ad accendere e spegnere il walkman scaricherai le pile. Se continúas acendendo e apagando o walk- scandalizzare I v. tr. [aux. avere] Escandalizar. Il suo man descargara-las pilas. 2 Verter (deixar saír). Le comportamento ha scandalizzato tutti. O seu com- fognature di questo paese scaricano le loro acque in portamento escandalizou a todos. II v. intr. pron. quel fiume. Os sumidoiros desta vila verten as súas [aux. essere] Escandalizarse. Si scandalizzarono augas naquel río. 3 Baleirar (librar). Hanno scari- per le scene erotiche dello spettacolo. Escandalizá- cato le cisterne. Baleiraron as cisternas. II v. refl. ronse polas escenas eróticas do espectáculo. [aux. essere] (fig.) Liberarse. Non ho tempo per scandalo s.m. Escándalo. Il suo ultimo libro ha pro- occuparmi di tutto e vorrei scaricarmi di alcune re- vocato un grande scandalo. O seu último libro pro- sponsabilità. Non teño tempo para ocuparme de vocou un grande escándalo. # essere la pietra dello todo e querería liberarme dalgunhas responsabili- scandalo: se-lo primeiro en dar mal exemplo; gri- dades. III v. intr. pron. [aux. essere] Descargarse. dare allo scandalo: poñe-lo grito no ceo. La macchina non partiva perché si era scaricata la batteria. O coche non andaba porque se descargara scandaloso -a adx. Escandaloso -a. Hanno censurato a batería. OBS.: io scarico, tu scarichi; v. irreg. V. alcune scene che consideravano scandalose. táboas 1 e 5. Censuraron algunhas escenas que consideraban escandalosas. scarico -a I adx. Descargado -a. La musica non si sente bene perché le pile della radio sono scariche. scannare v. tr. [aux. avere] Degolar. Hanno scannato A música non se oe ben porque as pilas da radio il maiale. Degolaron o porco. están descargadas. II s.m. 1 Descarga. Lo scarico scapola s.f. Omoplata. Sono caduto di schiena e mi delle merci è avvenuto alle 18 h. A descarga das sono rotto una scapola. Caín de costas e rompín mercancías realizouse ás 18 h. 2 Desaugadoiro, unha omoplata. desaguadoiro. Si è intasato lo scarico del lavandino. Atascouse o desaugadoiro do lavabo. OBS.: m. pl. scapolo s.m. Solteiro. Mio fratello vuole rimanere scarichi, f. pl. scariche. scapolo; l’idea di sposarsi lo spaventa. Meu irmán quere permanecer solteiro; a idea de casar dálle scarno -a adx. Descarnado -a (delgado, sen adorno). medo. # scapolo impenitente: solteiro empederni- Aveva un viso scarno e pallido. Tiña un rostro des- do. carnado e pálido. Il poeta adoperava una lingua dallo stile scarno, essenziale. O poeta empregaba scappare v. intr. [aux. essere] 1 Escapar, fuxir. I rapi- unha lingua de estilo descarnado, esencial. ♦ Para natori riuscirono a scappare prima che arrivasse la referirse ó ‘escarnio’ en italiano emprégase o termo polizia. Os ladróns conseguiron escapar antes de scherno. que chega-se a policía. 2 Irse, marchar. Che tardi! Devo scappare. ¡Que tarde! Teño que irme. 3 (fig.) scarpa s.f. Zapato. Ho comprato un paio di scarpe Escapar. Mi è scappata una frase di troppo e ha con i tacchi alti. Comprei un par de zapatos de tacón voluto sapere tutto. Escapoume unha frase de máis alto. # fare le scarpe a qualcuno: facerlle unha e quixo sabelo todo. # scappare da ridere: non xogada a alguén. poder aguanta-la risa. scarpata s.f. Noiro. L’automobile è caduta dalla scar- scarafaggio s.m. Cascuda. È una casa molto vecchia pata e si è incendiata. O coche caeu polo noiro e e abbiamo trovato degli scarafaggi sotto i mobili. É incendiouse. unha casa moi vella e atopamos cascudas debaixo scarpone s.m. Bota (zapatón). Ho comprato degli dos mobles. scarponi da sci. Comprei unhas botas de esquí. scarcerare v. tr. [aux. avere] Excarcerar, desencarce- scarseggiare v. tr. [aux. avere] Escasear, rarear. rar. Ieri è stato scarcerato il giovane che era stato Cominciano a scarseggiare le provviste, dovremo accusato della rapina. Onte foi excarcerado o mozo andare a fare la spesa. Comezan a escasea-las pro- que fora acusado do roubo. OBS.: io scarcero; v. visións, teremos que ir face-la compra. OBS.: v. irreg. V. táboa 1. irreg. V. táboa 4. scarica s.f. Descarga. C’è stata una forte scarica elet- scarsezza s.f. Escaseza, insuficiencia. La scarsezza trica. Houbo unha forte descarga eléctrica. OBS.: pl. d’acqua ha provocato danni alle piante. A escaseza scariche. de auga provocoulles danos ás plantas. 493 scelta scarso -a adx. Escaso -a. Il raccolto è stato scarso a sul rettilineo d’arrivo. O atleta acelerou na recta de causa della siccità. A colleita foi escasa a causa da chegada. II v. tr. [aux. avere] Facer (fotografías). seca. Il neonato pesava tre chili scarsi. O acabado Hai scattato molte foto? ¿Fixeches moitas fotos? # de nacer pesaba tres quilos escasos. scattare in piedi: saltar de pé. scartare v. tr. [aux. avere] 1 Desenvolver (desempa- scatto s.m. 1 Resorte. La trappola si chiude con uno quetar). Ha scartato il regalo con impazienza. scatto. A trampa péchase cun resorte. 2 Movemento Desenvolveu o regalo con impaciencia. 2 rápido. Afferrò con uno scatto il piatto che stava Descartarse. Fai attenzione a non scartare gli assi. cadendo. Colleu cun movemento rápido o prato que Pon atención a non descartarte dos ases. 3 (fig.) estaba caendo. 3 (Dep.) Sprint. Il ciclista superò il Descartar. Hanno scartato la mia proposta perché gruppo con uno scatto in salita. O ciclista superou o non era in linea con la politica aziendale. grupo cun sprint na subida. 4 Arrouto, arrebato. Descartaron a miña proposta porque non estaba na Quando ha saputo la notizia ha avuto uno scatto di liña da política da empresa. rabbia. Cando soubo a noticia tivo un arrouto de scarto s.m. 1 (pl.) Restos, refugo, reboutallo. Compra rabia. # a scatti: a golpes; di scatto: de repente; scarti di magazzino e li rivende a poco prezzo. scatto di stipendio: aumento de soldo; scatto tele- Compra restos de almacén e véndeos a baixo prezo. fonico: paso do teléfono; telefono a scatti: teléfono 2 Descarte. Non puoi prendere il suo scarto finché de pasos. non totalizzi 40 punti. Non podes colle-lo seu des- scavalcare v. tr. [aux. avere] 1 Saltar (pasar por riba). carte ata que non teñas 40 puntos. 3 Ho dimenticato le chiavi e per entrare ho dovuto Desprazamento (desvío lateral repentino). L’inci- dente è stato provocato da uno scarto del pullman. O scavalcare il cancello. Esquecín as chaves e para accidente foi provocado por un desprazamento do entrar tiven que salta-la cancela. 2 (fig.) Pasar por autocar. # merce di scarto: mercadoría de baixa riba. Ha scavalcato i suoi colleghi ed è diventato calidade. capoufficio. Pasou por riba dos seus compañeiros e converteuse en xefe de oficina. OBS.: io scavalco, tu scatenare I v. tr. [aux. avere] Desencadear, desatar, scavalchi; v. irreg. V. táboa 5. provocar. Quelle parole scatenarono la sua voglia di litigare. Aquelas palabras desencadearon a súa scavare v. tr. [aux. avere] Escavar. Hanno scavato un gana de discutir. II v. intr. pron. [aux. essere] 1 pozzo molto profondo ma non hanno trovato il Alporizarse. Quando entrò l’imputato tutta la gente petrolio. Escavaron un pozo moi fondo pero non si scatenò con urla e insulti. Cando entrou o acusa- atoparon o petróleo. do toda a xente se alporizou con gritos e insultos. 2 scavo s.m. Escavación. Hanno fatto uno scavo per Desencadearse, desatarse. Si è scatenato un tempo- riparare i guasti alle tubature dell’acqua. Fixeron rale. Desencadeouse un temporal. 3 (fig.) Desen- unha escavación para repara-las avarías dos canos frearse. Si scatenava quando beveva. Desenfreábase da auga. Gli scavi di Pompei sono molto famosi. As cando bebía. escavacións de Pompeia son moi famosas. scatenato -a part. pas. de scatenare e adx. Desen- scegliere v. tr. [aux. avere] Elixir, escoller. Tra le varie freado -a. Alla sua festa di laurea sembrava un camicie ho scelto quella rossa. Entre as distintas ragazzo scatenato. Na súa festa de licenciatura camisas elixín a vermella. OBS.: v. irreg. V. táboa 74. parecía un rapaz desenfreado. scellerato -a I adx. Perverso -a, cruel, malvado -a. scatola s.f. 1 Caixa (recipiente). Ho messo le foto- grafie in una scatola. Metín as fotografías nunha Ha commesso un’azione scellerata. Cometeu unha caixa. 2 Lata (conserva). Per preparare questa pasta acción perversa. II s. Miserable, canalla. Final- ho bisogno di una scatola di tonno. Para preparar mente hanno imprigionato quello scellerato. Por fin esta pasta necesito unha lata de atún. # averne encarceraron ese miserable. piene le scatole (vulg.): estar farto de algo; cibi in scelta s.f. 1 Elección, escolla. Hai fatto una buona scatola: comida enlatada; comprare / accettare a scelta. Fixeches unha boa elección. 2 Escolma, scatola chiusa: comprar a cegas, cos ollos pecha- selección. Ho comprato un disco che ha una magni- dos; rompere le scatole (vulg.): fartar a alguén; fica scelta di arie d’opera. Merquei un disco que ten scatola nera: caixa negra. unha magnífica escolma de arias de ópera. 3 scattare I v. intr. [aux. essere] 1 Saltar (activar; Variedade, diversidade. Preferisco cambiare nego- tamén fig.). È scattato l’allarme della tua macchina. zio perché qui non c’è molta scelta. Prefiro cambiar Saltou a alarma do teu coche. È una persona che de tenda porque aquí non hai moita variedade. # a scatta con molta facilità quando la si contraddice. É scelta: a elección; di prima scelta: de primeira unha persoa que salta con moita facilidade cando o calidade; non c’è altra scelta: non hai outra alter- contradín. 2 Acelerar, apurarse. L’atleta è scattato nativa. scemata 494 scemata s.f. Parvada, bobada, estupidez. Ciò che hai ordena-los datos bibliográficos. In questa antologia fatto è una scemata. O que fixeches é unha parvada. delle brevi schede forniscono le informazioni fon- scemenza s.f. Parvada, sandez, imbecilidade (o que damentali sugli autori. Nesta antoloxía unhas breves se di). Ieri sera hai detto un sacco di scemenze. Onte fichas proporcionan as informacións fundamentais pola noite dixeches unha chea de parvadas. sobre os autores. # scheda bianca: papeleta en branco; scheda di valutazione: papeleta das notas; scemo -a I adx. Parvo -a, idiota. Hai una sorella proprio scheda elettorale: papeleta de voto; scheda ma- scema che ride sempre di tutto. Tes unha irmá moi gnetica: tarxeta magnética; scheda telefonica: tar- parva que ri sempre de todo. II s. Bobo -a. Lo scemo xeta de teléfono. del villaggio era sempre davanti al comune. O bobo da aldea estaba sempre diante da casa do concello. schedare v. tr. [aux. avere] Fichar (anotar, rexistrar). Ho schedato gli ultimi libri arrivati. Fichei os últi- scena s.f. 1 Escena, escenario. L’attore entrò in scena mos libros chegados. È stato schedato dalla polizia. nel secondo atto. O actor entrou en escena no Foi fichado pola policía. segundo acto. 2 Escena. Ieri ho visto una scena spa- ventosa. Onte vin unha escena horrible. Mi ha fatto scheggia s.f. 1 Estela, acha. Mi si è infilata una una scena di gelosia. Fíxome unha escena de celos. scheggia di legno nel dito. Metéuseme unha estela de madeira no dedo. 2 Lasca. È stato ferito dalla scenata s.f. Escena (escandalosa). Ha fatto una sce- scheggia di una bomba. Foi ferido pola lasca dunha nata di gelosia davanti a tutti. Fixo unha escena de bomba. OBS.: pl. schegge. celos diante de todos. scheggiare I v. tr. [aux. avere] Escachar, escachizar, scendere I v. intr. [aux. essere] 1 Baixar, descender. esnaquizar. Ho scheggiato il bicchiere senza voler- Sono scesa dalla torre per le scale. Baixei da torre lo. Escachei o vaso sen querer. II v. intr. pron. [aux. polas escaleiras. Verso sera scende la temperatura. Contra a tarde baixa a temperatura. 2 Baixar, ape- essere] Escachar, esnaquizarse. Il piatto si è scheg- arse. Sono scesi dal treno con tutte le valigie. giato. O prato escachou. OBS.: v. irreg. V. táboa 4. Baixaron do tren con tódalas maletas. II v. tr. [aux. scheletro s.m. 1 Esqueleto. È così magro che sembra avere] Baixar (descender). Ha sceso i gradini velo- uno scheletro. É tan delgado que semella un esque- cemente. Baixou os chanzos velozmente. # scendere leto. 2 (fig.) Estructura, esqueleto. Lo scheletro a patti: acadar un compromiso; scendere a più della barca è di legno. A estructura do barco é de miti consigli: entrar en razón; scendere in basso: madeira. caer moi baixo; scendere in campo: entrar en xogo; schema s.m. Esquema. Ho già consegnato lo schema scendere in lizza: entrar en competición; scendere della mia tesi. Xa entreguei o esquema da miña tese. in particolari: entrar en detalles. OBS.: v. irreg. V. táboa 26. OBS.: pl. schemi. sceneggiatura s.f. Guión (texto dun filme). Dopo aver schematico -a adx. Esquemático -a. Questo saggio è letto la sceneggiatura, l’attore decise di rifiutare la troppo schematico. Este ensaio é demasiado esque- parte nel film. Despois de le-lo guión, o actor deci- mático. OBS.: m. pl. schematici, f. pl. schematiche. diu rexeita-lo papel no filme. schematizzare v. tr. [aux. avere] Esquematizar. scenografia s.f. Escenografía. La scenografia che Prima di dare la conferenza ti converrebbe schema- avevano montato per lo spettacolo era imponente. A tizzare ciò che vorresti dire. Antes de da-la confe- escenografía que montaran para o espectáculo era rencia conviríache esquematiza-lo que queres dicir. impoñente. scherma s.f. Esgrima. I campionati internazionali di scetticismo s.m. Escepticismo. Ha accettato la pro- scherma si celebreranno a maggio. Os campionatos posta con un certo scetticismo. Aceptou a proposta internacionais de esgrima celebraranse en maio. cun certo escepticismo. schermo s.m. Pantalla. Per ripararmi dal sole ho scettico -a I adx. Escéptico -a. Gli ha risposto con usato un giornale come schermo. Para protexerme tono scettico. Respondeulle cun ton escéptico. II s. do sol utilicei un xornal como pantalla. Ho compra- Escéptico -a. Non badare alle sue parole perché è to un computer con lo schermo a colori. Merquei un uno scettico. Non fagas caso das súas palabras por- ordenador coa pantalla en color. que é un escéptico. OBS.: m. pl. scettici; f. pl. scetti- schernire v. tr. [aux. avere] Humillar, vexar. L’ha che. schernito davanti a tutti. Humillouno diante de scettro s.m. Cetro. Il re impugnava uno scettro d’oro. todos. OBS.: io schernisco, tu schernisci. O rei empuñaba un cetro de ouro. scherno s.m. Escarnio. Gli ha lanciato uno sprezzan- scheda s.f. Ficha. Ho preparato delle schede per ordi- te sorriso di scherno. Lanzoulle un desprezativo nare i dati bibliografici. Preparei unhas fichas para sorriso de escarnio. 495 schifoso scherzare v. intr. [aux. avere] Facer unha broma. ñar. Dopo tanta pioggia finalmente il cielo si è Non ti offendere, stavo solo scherzando. Non te schiarito. Despois de tanta chuvia finalmente o ceo ofendas, estaba (eu) só facendo unha broma. # escampou. # schiarire la voce: rasca-la gorxa; scherzare col fuoco: xogar co lume. schiarirsi le idee: aclara-las ideas. OBS.: io schia- scherzo s.m. 1 Broma, brincadeira, chanza. I tuoi risco, tu schiarisci. scherzi non mi divertono. As túas bromas non me schiarita s.f. Escampada, esteada, estiñada. Quando divirten. 2 (fig.) Cousa ou actividade fácil de reali- ci sarà una schiarita uscirò a fare la spesa. Cando zar. # essere uno scherzo di natura: ser un fenó- haxa unha escampada sairei a face-la compra. meno da natureza; mettiamo da parte gli scherzi: fóra bromas; non saper stare allo scherzo: ofen- schiavitù s.f. inv. Escravitude (tamén fig.). Ha studia- derse con facilidade; per scherzo: de broma. to il problema della schiavitù nel Settecento. Estudiou o problema da escravitude no século scherzoso -a adx. 1 Bromista. È un ragazzo scherzo- XVIII. Finalmente si è liberato dalla schiavitù so. É un rapaz bromista. 2 De broma. Non ti arrab- dell’alcol. Finalmente liberouse da escravitude do biare, l’ha detto in tono scherzoso. Non te enfades, alcohol. díxoo en ton de broma. schiavo -a s. Escravo -a (tamén fig.). L’ha sempre schiacciante adx. Evidente, patente, palpable. Delle trattato come se fosse uno schiavo. Tratouno sempre prove schiaccianti lo accusavano e fu condannato. como se fose un escravo. È uno schiavo del lavoro. Probas evidentes acusábano e foi condenado. É un escravo do traballo. schiacciare v. tr. [aux. avere] 1 Esmagar, chafar, estrullar. Stai attento a non schiacciare le uova. Está schiena s.f. Lombo, costas. Il medico mi ha consi- atento a non esmaga-los ovos. Gli schiaccio sempre gliato di praticare molto nuoto per raddrizzare la le patate perché altrimenti non le mangia. Esmágolle schiena. O médico aconselloume practicar moita sempre as patacas porque senón non as come. 2 natación para endereita-lo lombo. # colpire alla (fig.) Esmagar. Ha schiacciato l’avversario. schiena: traizoar por detrás; rompersi la schiena: Esmagou o adversario. # schiacciare un pisolino: parti-lo lombo. durmi-la sesta. OBS.: v. irreg. V. táboa 2. schienale s.m. Respaldo. Ho bisogno di una sedia con schiaffeggiare v. tr. [aux. avere] Dar unha labazada. uno schienale più comodo. Necesito unha cadeira Quando arrivò a casa il padre lo schiaffeggiò. con respaldo máis cómodo. Cando chegou á casa o pai deulle unha labazada. schiera s.f. 1 Fila, fileira, ringleira. Il generale deci- OBS.: v. irreg. V. táboa 4. se di muovere le sue schiere. O xeneral decidiu schiaffo s.m. Labazada, sopapo, sopramocos. Perse move-las súas filas. Al cinema c’era una grande la pazienza e gli diede uno schiaffo. Perdeu a schiera di bambini. No cine había unha gran fila de paciencia e deulle unha labazada. # avere una fac- nenos. 2 Grupo (de persoas). Oggi si riunisce la cia da schiaffi: ser un cara lavada; schiaffo mora- schiera dei giornalisti sportivi. Hoxe reúnese o le: humillación. grupo dos xornalistas deportivos. # villette a schie- schiantare I v. tr. [aux. avere] Esnafrar. Il forte colpo ra: chalés acaroados. di vento schiantò l’albero. O forte golpe de vento schierare I v. tr. [aux. avere] (Mil.) Aliñar. In seguito esnafrou a árbore. II v. intr. pron. [aux. essere] alla minaccia di un attacco militare hanno schierato Esnafrarse. La macchina si è schiantata contro un l’esercito. Despois da ameaza dun ataque militar muro. O coche esnafrouse contra un muro. # aliñaron o exército. II v. intr. pron. [aux. essere] schiantare dal ridere: escachar coa risa; schianta- Aliñarse. Si è sempre schierato a favore dei diritti re dalla fatica: morrer de cansazo. umani. Sempre se aliñou a favor dos dereitos huma- schianto s.m. Estrondo, estrépito. Il muro è caduto nos. con uno schianto. O muro caeu con estrondo. # di schietto -a adx. 1 Xenuíno -a, auténtico -a, propio - schianto: de repente; essere uno schianto (fam.): a. Assaggia il vino schietto delle nostre valli. Proba ser moi guapo ou estar moi ben. o viño xenuíno dos nosos vales. 2 (fig.) Sincero -a, schiarire I v. tr. [aux. avere] Aclarar, clarear. Ho franco -a. È una persona schietta, dice sempre quel- comprato uno shampoo per schiarire i capelli. lo che pensa. É unha persoa sincera, di sempre o Merquei un xampú para aclara-lo pelo. II v. intr. que pensa. pron. [aux. essere] 1 Aclarar. I colori della tovaglia schifo s.m. Noxo. I ragni mi fanno schifo. As arañas si sono schiariti al sole. As cores do mantel aclara- danme noxo. # fare schifo: dar noxo. ron ó sol. 2 Clarexar, alborexar, amencer. D’estate il cielo comincia a schiarirsi prima. Polo verán o ceo schifoso -a adx. Noxento -a. Ci hanno servito un comeza a clarexar antes. 3 Escampar, estear, esti- pranzo schifoso. Servíronnos un xantar noxento. schiuma 496 schiuma s.f. Espuma, escuma. Questo detersivo pro- sciare v. intr. [aux. avere] Esquiar. Abbiamo deciso di duce troppa schiuma. Este deterxente produce andare a sciare la settimana prossima. Decidimos ir demasiada espuma. esquia-la semana que vén. OBS.: io scio, tu scii; v. irreg. V. táboa 8. schiumoso -a adx. Espumoso -a. Una chiazza schiu- mosa mostrava lo stato di inquinamento di quelle sciarpa s.f. Bufanda, tapabocas. Metti la sciarpa al acque. Unha mancha espumosa mostraba o estado bambino perché oggi fa molto freddo. Ponlle a de contaminación daquelas augas. bufanda ó neno porque hoxe vai moito frío. schivo -a adx. Esquivo -a. Si è mostrato sempre sciatore -trice s. Esquiador -ora. Quest’anno uno molto schivo a parlare in pubblico. Mostrouse sem- sciatore tedesco ha vinto le Olimpiadi. Este ano un pre moi esquivo para falar en público. esquiador alemán gañou nas Olimpíadas. schizzare I v. tr. [aux. avere] 1 Salpicar, zarrapicar. sciatto -a adx. Desleixado -a, abandonado -a. Si Aprendo la lattina mi ha schizzato la birra sui pan- veste in un modo molto sciatto. Viste dun modo moi taloni. Abrindo a lata salpicoume a cervexa nos desleixado. pantalóns. 2 Esbozar, deseñar, trazar. Il pittore ha scientifico -a adx. Científico -a. Il tuo lavoro dà un schizzato il suo ritratto in pochi minuti. O pintor importante contributo scientifico alla nostra ricerca. esbozou o seu retrato en poucos minutos. II v. intr. O teu traballo proporciona unha importante contri- [aux. essere] Salpicar, zarrapicar. A causa della bución científica á nosa investigación. # liceo scien- pressione l’acqua del rubinetto schizzava. A causa tifico: bacharelato por ciencias. OBS.: m. pl. scien- da presión a auga da billa salpicaba. # schizzare tifici, f. pl. scientifiche. ♦ Para referirse ó come un fulmine: saír a fume de carozo; schizzare ‘científico (persoa)’ en italiano emprégase o termo dal letto: saltar do leito á présa; schizzare veleno: scienziato. destilar veleno. scienza s.f. Ciencia. Progressi della scienza. Avances schizzo s.m. 1 Salpicadura. Uno schizzo di sugo mi da ciencia. È uno studioso di scienze economiche. É ha rovinato la giacca. Unha salpicadura de salsa un estudioso das ciencias económicas. # avere la estragoume a chaqueta. 2 Esbozo, bosquexo. scienza infusa: ter ciencia infusa; pozzo di scien- Abbiamo fatto uno schizzo delle scenografie neces- za: pozo de sabedoría; uomo di scienza: home de sarie per lo spettacolo. Fixemos un esbozo das esce- ciencia. nografías necesarias para o espectáculo. scienziato -a s. Científico -a. Questo scienziato lavo- sci s.m. inv. Esquí. Ho comprato un paio di sci. ra in un istituto di ricerca. Este científico traballa Comprei un par de esquís. Ha vinto una gara di sci. nun instituto de investigación. Gañou unha competición de esquí. scimmia s.f. Mono -a, simio. La scimmia appartiene scia s.f. Ronsel. Il motoscafo seguiva la scia della all’ordine dei primati. O mono pertence á orde dos nave. A lancha seguía o ronsel da nave. # seguire la primates. # essere brutto come una scimmia: ser scia di qualcuno: segui-los pasos de alguén. unha persona de aspecto desagradable; fare la scimmia: pinta-la mona / face-la mona. sciacquare v. tr. [aux. avere] Enxaugar. Usando questo detersivo non è necessario sciacquare il pavi- scindere I v. tr. [aux. avere] Escindir. Hanno scisso mento. Usando este deterxente non é necesario l’associazione dopo tre anni. Escindiron a asocia- enxauga-lo chan. ción despois de tres anos. II v. intr. pron. [aux. esse- re] Escindirse. Il partito si è scisso in due sezioni. O sciagura s.f. Desgracia, infortunio, desventura. Le partido escindiuse en dúas seccións. OBS.: v. irreg. V. sciagure di quella povera famiglia non finiscono táboa 68. mai. As desgracias desa pobre familia non rematan nunca. scintilla s.f. 1 Faísca, muxica, charamusca. Fai atten- zione al fuoco perché le scintille possono provocare sciagurato -a I adx. 1 Desgraciado -a, infortunado - un incendio. Ten coidado co lume porque as faíscas a, desventurado -a. Quel povero sciagurato ha sem- poden provocar un incendio. 2 Chispazo. L’incendio pre avuto sfortuna. Ese pobre desgraciado sempre fu provocato da una scintilla elettrica. O incendio foi tivo mala sorte. 2 Desafortunado -a, nefasto -a. È provocado por un chispazo eléctrico. 3 (fig.) Causa, stata un’idea sciagurata. Foi unha idea desafortuna- motivo. L’invasione del paese fu la scintilla che pro- da. II s. Desgraciado -a (persoa). È uno sciagurato. vocò la guerra. A invasión do país foi a causa que É un desgraciado. provocou a guerra. sciame s.m. Enxame (de abellas). È stato attaccato da scintillare v. intr. [aux. avere] Escintilar, esmuxicar, uno sciame di api e adesso è all’ospedale. Foi ata- tremelucir. Nel buio della notte si vedevano scintil- cado por un enxame de abellas e agora está no hos- lare le stelle. Na escuridade da noite víanse escin- pital. tila-las estrelas. 497 scoccare sciocchezza s.f. Parvada, bobada, estupidez. Ho fatto rematou a folga dos varredores. # mettersi in scio- una sciocchezza non accettando quel lavoro. Fixen pero: ir á folga; sciopero bianco: folga de brazos unha parvada ó non aceptar aquel traballo. caídos; sciopero della fame: folga de fame; sciope- sciocco -a I adx. Parvo -a, estúpido -a. È stata un’i- ro a singhiozzo: folga intermitente. dea sciocca andare da lui senza avvertirlo. Foi unha scippare v. tr. [aux. avere] Roubar cun tirón. Il ragaz- idea parva ir á súa casa sen avisalo. II s. Bobo -a. zo in moto ha scippato la borsa a una signora. O Ti sei comportato come uno sciocco. Comportá- rapaz da moto rouboulle cun tirón o bolso a unha cheste como un bobo. OBS.: m. pl. sciocchi, f. pl. señora. sciocche. scippo s.m. Roubo con tirón. Ho assistito a uno scip- sciogliere I v. tr. [aux. avere] 1 Desatar, desamarrar, po di un uomo che ha strappato la borsa a una ragaz- deslear. Non riesco a sciogliere questo nodo. Non za. Presenciei un roubo con tirón dun home que lle consigo desatar este nó. 2 Desatar, desamarrar arrincou o bolso a unha rapaza. (ceibar). Ho sciolto il cane. Desatei o can. 3 Ceibar, liberar. Hanno sciolto i prigionieri. Ceibaron os pri- sciroppo s.m. Xarope. Il medico mi ha prescritto uno sioneiros. 4 Derreter (fundir). Il calore ha sciolto il sciroppo per la tosse. O médico receitoume un xaro- cioccolato. A calor derreteu o chocolate. 5 Dar por pe para a tose. Al gelato ho aggiunto un po’ di sci- rematado -a. Il direttore ha sciolto l’assemblea. O roppo d’amarena. Ó xeado engadinlle un pouco de director deu por rematada a asemblea. 6 xarope de guindas. Desentumecer, desarrefecer. Prima della partita scissione s.f. Escisión, división. La scissione del par- abbiamo fatto un po’ di riscaldamento per sciogliere tito ormai era imminente. A escisión do partido xa i muscoli. Antes do partido fixemos un pouco de era inminente. quentamento para desentumece-los músculos. II v. intr. pron. [aux. essere] 1 Liberarse. Il cane è riusci- sciupare I v. tr. [aux. avere] 1 Estragar, derramar. to a sciogliersi dalla catena ed è scappato. O can Hai già sciupato il vestito nuovo! ¡Xa estragáche-lo conseguiu liberarse da cadea e escapou. Finalmente vestivo novo! 2 Malgastar (desaproveitar). Ha sciu- si è sciolto dall’impegno che aveva con lui. pato il suo tempo cercando di superare il concorso. Finalmente liberouse da obriga que tiña con el. 2 Malgastou o seu tempo tentando aproba-la oposi- Derreterse (fundirse). Hai lasciato il burro al sole e ción. II v. intr. pron. [aux. essere] Estragarse, si è sciolto. Deixáche-la manteiga ó sol e derreteu- derramarse. Ho appena comprato questa giacca e si se. # sciogliere le vele: saír para o mar; sciogliersi è sciupata. Hai pouco que merquei esta chaqueta e in lacrime: desfacerse en bágoas. OBS.: v. irreg. V. xa se estragou. táboa 74. scivolare v. intr. [aux. essere / avere] 1 Desprazarse scioglilingua s.m. inv. Trabalinguas. I bambini gio- axilmente sobre unha superficie lisa ou líquida. 2 cavano a inventare scioglilingua. Os nenos xogaban Esvarar, escorrer, esborrexer. È scivolata per strada a inventar trabalinguas. e si è ferita a una gamba. Esvarou pola rúa e feriu- scioglimento s.m. 1 Disolución. Oggi c’è stato lo se nunha perna. OBS.: io scivolo; v. irreg. V. táboa 1. scioglimento del Parlamento. Hoxe foi a disolución scivolata s.f. Esvarón, escorregón. Il bambino ha do Parlamento. 2 Derretemento. È stato uno spetta- fatto una scivolata sul pavimento bagnato. O neno colo vedere lo scioglimento della neve. Foi un deu un esvarón no chan mollado. espectáculo ve-lo derretemento da neve. scivoloso -a adx. Escorregadizo -a, esvaradío -a. sciolto -a part. pas. de sciogliere e adx. 1 Derretido - Attenzione! Il marciapiede è scivoloso a causa del a, fundido -a. Mi hanno venduto un gelato quasi ghiaccio. ¡Atención! A beirarrúa está escorregadiza sciolto. Vendéronme un xeado case derretido. 2 a causa do xeo. Il sapone diventa scivoloso quando Solto -a, ceibo -a. Preferisco portare i capelli sciol- è bagnato. O xabón vólvese escorregadizo cando ti. Prefiro leva-lo pelo solto. # andare a briglia está mollado. sciolta: andar a renda solta / sen freo; essere di lin- gua sciolta: ser lixeiro de lingua; versi sciolti: ver- scoccare I v. tr. [aux. avere] 1 Lanzar (tamén fig.). sos soltos. Scoccò un freccia e colpì la sua preda. Lanzou unha frecha e feriu a súa presa. Mi ha scoccato un bacio. scioperare v. intr. [aux. avere] Facer folga. Gli operai Lanzoume un bico. 2 Dar (horas). L’orologio della di quella ditta hanno deciso di scioperare per una chiesa scoccò le otto. O reloxo da igrexa deu as oito. settimana. Os traballadores daquela empresa deci- II v. intr. [aux. essere] Tocar (horas). Sono appena diron facer folga durante unha semana. OBS.: io scoccate le sei. Acaban de toca-las seis. # scoccare sciopero; v. irreg. V. táboa 1. l’ora della resa dei conti: chega-la hora de render sciopero s.m. Folga, paro. Dopo cinque giorni è fini- contas. OBS.: io scocco, tu scocchi; v. irreg. V. táboa to lo sciopero degli spazzini. Despois de cinco días 5. scocciare 498 scocciare I v. tr. [aux. avere] (fam.) Amolar, molestar. chio è caduto perché si è scollato dalla parete. O Non mi scocciare, ho fretta. Non me amoles, teño espello caeu porque se despegou da parede. présa. II v. intr. pron. [aux. essere] (fam.) Fartarse, scollato -a adx. Escotado -a. La notte della festa por- cansarse, encherse. Mi sono scocciato di doverla tava un vestito molto scollato. A noite da festa leva- accompagnare tutti i giorni. Farteime de tela que ba un vestido moi escotado. acompañar tódolos días. OBS.: v. irreg. V. táboa 2. scollatura s.f. Escote. D’estate porta vestiti con scocciatura s.f. (fam.) Leria (molestia). È una scoc- ampia scollatura. No verán leva vestidos de escote ciatura avere quell’impegno per il fine settimana. É amplo. unha leria ter esa ocupación para a fin de semana. scolorire v. tr. [aux. avere] Descolorar, descorar, des- scodinzolare v. tr. [aux. avere] Rabexar, colear. Il colorir. Quel libro aveva dei bellissimi disegni, ma cane scondizola tutte le volte che mi vede. O can il tempo li ha scoloriti. Aquel libro tiña unhas fer- rabexa sempre que me ve. OBS.: io scodinzolo; v. mosísimas ilustracións pero o tempo descolorounas. irreg. V. táboa 1. OBS.: io scolorisco, tu scolorisci. scogliera s.f. Arrecife. Le onde battevano contro la scolpire v. tr. [aux. avere] Esculpir, entallar, tallar. scogliera. As ondas batían contra o arrecife. Ha scolpito una statuina di legno. Esculpiu unha scoglio s.m. 1 Escollo, baixío. In questa spiaggia figuriña de madeira. OBS.: io scolpisco, tu scolpisci. quando c’è bassa marea si vedono molti scogli. scombro V. sgombro (II.2.). Nesta praia cando hai marea baixa vense moitos scommessa s.f. Aposta. Hanno fatto una scommessa escollos. 2 (fig.) Escollo. C’è ancora un ultimo sco- su chi vincerà la finale di calcio. Fixeron unha apos- glio da superare per arrivare all’accordo. Hai aínda ta sobre quén ganará a final de fútbol. un último escollo que superar para chegar ó acordo. scommettere v. tr. [aux. avere] Apostar, apoñer, scoiattolo s.m. Esquío. Lo scoiattolo è un roditore xogar. Scommetto che vincerà il tennista spagnolo. con gli occhi molto vivaci e una lunga coda. O Aposto que vencerá o tenista español. OBS.: v. irreg. esquío é un roedor de ollos moi vivos e rabo longo. V. táboa 50. scolapasta s.m. inv. Coadoiro, coador (da pasta). scomodare I v. tr. [aux. avere] Molestar, incomodar, Quando le tagliatelle furono al dente le versò nello enfastiar. Non è il caso di scomodare il dottore per scolapasta. Cando os tallaríns estiveron ó dente questo piccolo malessere. Non é o caso de molesta-lo botounos no coadoiro. doutor por este pequeno malestar. II v. refl. [aux. esse- scolare I v. tr. [aux. avere] Escorrer, escoar. Bisogna re] Molestarse en. Non ti scomodare a venirmi a pren- far bollire le verdure e poi scolarle. É necesario dere. Non te molestes en vir buscarme. ferve-las verduras e despois escorrelas. II v. intr. scomodo -a adx. Incómodo -a (tamén fig.). Ho dormi- [aux. essere] Escorrer, decorrer. Ho lasciato a sco- to male perché questo letto è molto scomodo. Durmín lare i piatti. Deixei a escorre-los pratos. # scolarsi mal porque esta cama é moi incómoda. L’hanno eli- una bottiglia di vino (fam.): beber unha botella de minato perché era uno scomodo testimone. viño enteira. Eliminárono porque era unha incómoda testemuña. scolarità s.f. inv. Escolaridade. Nei paesi in via di scomparire v. intr. [aux. essere] 1 Desaparecer. Sono sviluppo il grado di scolarità è molto basso. Nos disperata perché il bambino è scomparso. Estou países en vías de desenvolvemento o grao de esco- desesperada porque o neno desapareceu. 2 (ext.) laridade é moi baixo. Morrer. È scomparsa una grande scrittrice e hanno scolaro -a s. Escolar. Gli scolari fanno una festa per proclamato il lutto nazionale. Morreu unha grande l’arrivo della nuova maestra. Os escolares fan unha escritora e declararon o loito nacional. OBS.: v. festa pola chegada da nova mestra. ♦ Para referirse irreg. V. táboa 79. a ‘escolar (da escola)’ en italiano emprégase o scomparso -a part. pas. de scomparire e adx. termo scolastico. Desaparecido -a. I genitori della ragazza scomparsa scolastico -a adx. Escolar (da escola). L’anno scola- hanno fatto un appello per televisione. Os pais da stico finisce a settembre. O ano escolar remata en rapaza desaparecida fixeron un chamamento por setembro. OBS.: m. pl. scolastici, f. pl. scolastiche. televisión. scollare I v. tr. [aux. avere] Despegar, desapegar, des- scompartimento s.m. Compartimento. Abbiamo colar. Prima di verniciare il tavolo dobbiamo scolla- riservato un’intero scompartimento del treno. re questi adesivi. Antes de pinta-la mesa temos que Reservamos un compartimento enteiro no tren. despegar estes adhesivos. II v. intr. pron. [aux. esse- scompigliare v. tr. [aux. avere] Desordenar, descolo- re] Despegarse, desapegarse, descolarse. Lo spec- car, remexer. La sorella gli ha scompigliato i capel- 499 scontare

li. A irmá desordenoulle o pelo. OBS.: v. irreg. V. sconfortante adx. Desconsolador -ora Le parole dei táboa 7. medici sono state sconfortanti: la malattia è grave. As palabras dos médicos foron desconsoladoras: a scompiglio s.m. Desorde (confusión). La sua parten- enfermidade é grave. za improvvisa ha causato un grande scompiglio in tutta la famiglia. A súa marcha imprevista causou sconforto s.m. Desconsolo, aflicción, afliximento. unha gran desorde en toda a familia. Quando seppe la triste notizia sentì un profondo sconforto. Cando soubo a triste noticia sentiu un scomporre I v. tr. [aux. avere] 1 Descompoñer (sepa- profundo desconsolo. rar). Scomponete la parola in sillabe. Descompoñede a palabra en sílabas. 2 Desordenar, scongiurare v. tr. [aux. avere] 1 Esconxurar. descolocar, remexer. Il vento le ha scomposto i Scongiurarono gli spiriti maligni affinché abbando- capelli. O vento desordenoulle o pelo. 3 Alterar nassero il corpo della signora. Esconxuraron os (enfadar). I vostri insulti non l’hanno scomposto. espíritos malignos para que abandonasen o corpo Os vosos insultos non o alteraron. II v. intr. pron. da señora. 2 (fig.) Rogar, suplicar, pregar. Ti scon- [aux. essere] Alterarse, enfadarse, irritarse. Ha giuro di rimanere, se mi lasci sola morirò di paura. molto sangue freddo, non si scompone mai. Ten Rógoche que quedes, se me deixas soa morrerei de moito sangue frío, non se altera nunca. OBS.: v. medo. 3 (fig.) Evitar. Il pericolo di un incendio irreg. V. táboa 17. devastante fu scongiurato grazie all’intervento dei volontari. O perigo dun incendio devastador foi evi- sconcertante adx. Desconcertante. Ha un carattere tado gracias á intervención dos voluntarios. sconcertante: non si sa mai cosa pensa. Ten un carácter desconcertante: nunca se sabe o que scongiuro s.m. Esconxuro, conxuro. Fece gli scon- pensa. giuri perché si allontanasse da lui la sfortuna. Fixo os esconxuros para que se afastase del a mala sorte. sconcertare I v. tr. [aux. avere] Desconcertar, deso- rientar. Il suo atteggiamento sconcertava i presenti. sconnesso adx. Inconexo. Le sue argomentazioni O seu comportamento desconcertaba os presentes. erano sconnesse e non abbiamo capito niente. As súas argumentacións eran inconexas e non entendimos II v. intr. pron. [aux. essere] Desconcertarse. Non nada. c’è nulla al mondo che lo possa sconcertare. Non hai nada neste mundo que o poida desconcertar. sconosciuto -a I adx. Descoñecido -a. Si tratta di una specie di mammifero sconosciuta nel nostro conti- sconcio -a adx. Obsceno -a. Si diverte molto a rac- nente. Trátase dunha especie de mamífero descoñe- contare barzellette sconce. Divírtese moito contan- cida no noso continente. II s. Descoñecido -a (per- do chistes obscenos. OBS.: f. pl. sconce. soa). Uno sconosciuto è venuto a chiedere di te. Un scondito -a adx. Eslamiado -a, insípido -a, insulso - descoñecido veu preguntar por ti. a. L’insalata scondita non mi piace. A ensalada esla- sconsideratezza s.f. Desconsideración. La tua scon- miada non me gusta. sideratezza ha causato gravi problemi a tutta la sconfessare v. tr. [aux. avere] Desmentir. Durante famiglia. A túa desconsideración causoulle graves l’intervista ha sconfessato le dichiarazioni del diret- problemas a toda a familia. tore. Durante a entrevista desmentiu as declara- sconsiderato -a I adx. Desconsiderado -a. Le sue cións do director. sconsiderate dichiarazioni aggravarono la sua situa- sconfiggere v. tr. [aux. avere] Derrotar. Il nemico ha zione. As súas desconsideradas declaracións agra- sconfitto i nostri soldati. O inimigo derrotou os varon a súa situación. II s. Desconsiderado -a. È nosos soldados. (ext.) L’ho sconfitto a dama. uno sconsiderato, non ascolta nessun consiglio. É un Derroteino ás damas. OBS.: v. irreg. V. táboa 49. desconsiderado, non escoita ningún consello. sconfinare v. intr. [aux. avere] 1 Pasa-la fronteira sconsigliare v. tr. [aux. avere] Desaconsellar. Mi ha (dun xeito ilegal). Il latitante ha sconfinato in sconsigliato i vini di quel ristorante. Desaconse- Austria. O fuxitivo pasou a fronteira con Austria. 2 lloume os viños daquel restaurante. OBS.: v. irreg. V. Invadir (a propiedade allea). Questo muro che state táboa 7. costruendo sconfina nelle mie proprietà. Este muro sconsolato -a adx. Desconsolado -a. Era sconsolato que estades construíndo invade as miñas propieda- perché lei non gli aveva telefonato. Estaba descon- des. ♦ Para referirse a ‘confinar (recluír)’ en italia- solado porque ela non o chamara por teléfono. no emprégase a expresión mandare al confino, rele- scontare v. tr. [aux. avere] 1 Descontar. Hanno scon- gare, para ‘confinar, limitar’ confinare. tato il dieci per cento dal prezzo. Descontaron o dez sconfitta s.f. Derrota. Dopo la sconfitta i giocatori por cento do prezo. 2 Expiar, purgar. Ha scontato erano molto tristi. Trala derrota os xogadores esta- duramente i propri errori. Expiou duramente os seus ban moi tristes. erros. scontato 500 scontato -a part. pas. de scontare e adx. 1 Dado -a rreceu a toda a familia. 2 Desbaratar (desordenar). por descontado -a. Il risultato di questo affare era Il nuovo direttore ha sconvolto tutti i miei progetti. scontato. O resultado deste negocio era dado por O novo director desbaratou tódolos meus proxectos. descontado. 2 Descontado -a. Il debito scontato non OBS.: v. irreg. V. táboa 11. è indicato sulla ricevuta. A débeda descontada non sconvolgimento s.m. Trastorno. Il cambio di orario vai indicada no recibo. # dare per scontato: dar causò un grande sconvolgimento tra gli operai. O por descontado; prezzo scontato: desconto no cambio de horario causou un gran trastorno entre prezo. os obreiros. scontentare v. tr. [aux. avere] Descontentar. Con la sua indecisione finisce per scontentare tutti. Coa scopa s.f. 1 Vasoira. Come è sporco questo pavimen- súa indecisión acaba por descontentar a todos. to! Passami la scopa. ¡Que sucio está este chan! Pásame a vasoira. 2 Escoba (xogo). Quando gioco scontento -a adx. Descontento -a. È sempre sconten- a scopa con mio nonno perdo sempre. Cando xogo á to di tutto. Sempre está descontento con todo. escoba co meu avó perdo sempre. sconto s.m. Desconto. Durante i saldi fanno fino al scopare v. tr. [aux. avere] 1 Varrer. Devi scopare 50% di sconto. Durante os saldos fan ata un 50% de prima di lavare il pavimento. Tes que varrer antes de desconto. frega-lo chan. 2 (fig., vulg.) Foder. Non vuole solo scontrarsi I v. intr. pron. [aux. essere] 1 Chocar, scopare, sta cercando una relazione seria. Non quere topar, bater. L’automobile si è scontrata con la moto. só foder, está buscando unha relación seria. O automóbil chocou coa moto. 2 (fig.) Chocar. Si è scoperta s.f. Descubrimento, descuberta, achado. La scontrato con il suo capo perché non condivide il scoperta di questi batteri è importante per la medici- suo modo di organizzare il lavoro. Chocou co xefe na. O descubrimento destas bacterias é importante porque non comparte o seu modo de organiza-lo para a medicina. # bella scoperta! (iron.): ¡que des- traballo. II v. refl. recíp. [aux. essere] 1 Chocar, cubrimento! topar, bater. I due camion si sono scontrati. Os dous camións chocaron. 2 Enfrontarse. I due eserciti si scoperto -a part. pas. de scoprire e adx. Descuberto scontrarono all’alba. Os dous exércitos enfrontáron- -a (destapado). Se dormi tutto scoperto prenderai un se ó amencer. 3 (fig.) Chocar. Hanno entrambi un raffreddore. Se dormes todo descuberto collerás un carattere forte e spesso si scontrano. Os dous teñen arrefriado. # andare a capo scoperto: andar sen un carácter forte e chocan a miúdo. sombreiro; assegno, conto corrente scoperto: che- que, conta corrente en descuberto. scontrino s.m. Ticket. È necessario ritirare lo scontri- no alla cassa prima di chiedere la consumazione. É scopo s.m. Obxectivo, finalidade, propósito. Farebbe necesario retira-lo ticket na caixa antes de pedi-la qualsiasi cosa pur di raggiungere il suo scopo. Faría consumición. calquera cousa con tal de acada-lo seu obxectivo. # avere uno scopo: ter unha meta; prefiggersi uno scontro s.m. 1 Choque, colisión. Ho assistito a uno scopo: fixar un obxectivo. scontro frontale tra due automobili. Presenciei un choque frontal entre dous automóbiles. 2 (fig.) scoppiare v. intr. [aux. essere] 1 Estoupar, rebentar. Choque, tropezo. Ha avuto uno scontro con il diret- È scoppiata una bomba. Estoupou unha bomba. 2 tore perché si è rifiutato di aumentargli lo stipendio. (fig.) Estalar. La guerra scoppiò nonostante i tenta- Tivo un choque co director porque se negou a tivi di evitarla. A guerra estalou a pesar das tentati- aumentarlle o soldo. 3 Enfrontamento. Ci sono stati vas para evitala. 3 (fig.) Romper a. Scoppiò a pian- scontri tra polizia e manifestanti. Houbo enfronta- gere senza motivo. Rompeu a chorar sen motivo. 4 mentos entre a policía e os manifestantes. (fig.) Rebentar. Devo parlargli altrimenti scoppio. scontroso -a adx. Arisco -a, insociable, intratable. È Teño que falarlle senón rebento. # mangiare fino a così scontrosa che non ha quasi amici. É tan arisca scoppiare: comer ata rebentar; scoppiare dal que case non ten amigos. caldo: morrer coa calor; scoppiare dalla rabbia / dall’invidia: morrer coa rabia / coa envexa; scop- sconveniente adx. Inconveniente. Dice sempre delle piare dal ridere: rebentar coa risa; scoppiare di cose sconvenienti che mettono tutti in imbarazzo. salute: ter moita saúde. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. Sempre di cousas inconvenientes que poñen a todos en situacións embarazosas. scoppio s.m. 1 Estoupido. Il crollo dell’edificio è stato causato dallo scoppio di una bomba. O derru- sconvolgente adx. Estarrecedor -ora, arrepiante. È bamento do edificio foi causado polo estoupido stata un’esperienza veramente sconvolgente. Foi dunha bomba. 2 (fig.) Estalido. Il suo scoppio di unha experiencia verdadeiramente estarrecedora. collera era dovuto alla brutta notizia. O seu estalido sconvolgere v. tr. [aux. avere] 1 Estarrecer, arrepiar. de cólera era debido á mala noticia. Per evitare lo La notizia sconvolse tutta la famiglia. A noticia esta- scoppio dei disordini sono state prese molte misure 501 scottare

di sicurezza. Para evita-lo estalido das desordes scorretto -a adx. Incorrecto -a. Hai organizzato la tomáronse moitas medidas de seguridade. tua relazione in modo scorretto. Organizáche-la túa scoprire I v. tr. [aux. avere] 1 Descubrir, destapar. Le comunicación de forma incorrecta. Hai agito in scoprì una spalla con una carezza. Descubriulle un modo scorretto. Actuaches de forma incorrecta. ombro cunha caricia. 2 (fig.) Descubrir, desvelar, scorrevole adx. Corredizo -a, corredío -a. Hanno in- revelar. Non scoprirà per ora i suoi piani. Non des- stallato delle pareti scorrevoli. Instalaron unhas cubrirá polo de agora os seus plans. 3 Descubrir. paredes corredizas. Colombo scoprì l’America. Colón descubriu scorso -a part. pas. de scorrere e adx. Pasado -a (que América. II v. refl. [aux. essere] 1 Descubrirse, des- xa pasou). Il mese scorso sono andato a Parigi. O taparse. Non ti scoprire perché fa freddo. Non te mes pasado fun a París. descubras porque vai frío. 2 (fig.) Pronunciarse, manifestarse (mostra-lo que se pensa). Non ti dirà scorta s.f. 1 Escolta. Il trasporto del missile veniva quello che pensa perché non vuole scoprirsi. Non protetto da una scorta militare. O transporte do mísil che dirá o que pensa porque non quere pronunciar- viña protexido por unha escolta militar. 2 Provisión, se. # scoprire l’acqua calda: descubri-la pólvora; reserva. Per il fine settimana in montagna dobbiamo scoprire le proprie carte: mostra-las verdadeiras portare una buona scorta di viveri. Para a fin de intencións. OBS.: v. irreg. V. táboa 85. semana na montaña temos que levar unha boa pro- scoraggiamento s.m. Desalento, desazo, desánimo. visión de víveres. # ruota di scorta: roda de repos- Dopo il cattivo risultato dell’esame gli è venuto un to. forte scoraggiamento. Despois do mal resultado do scortese adx. Desatento -a, descortés. Non vado più exame veulle un forte desalento. in quel negozio perché la padrona è piuttosto scor- scoraggiare I v. tr. [aux. avere] Desalentar, desani- tese. Non vou máis a aquel comercio porque a pro- mar. La sconfitta scoraggiò i giocatori. A derrota pietaria é bastante desatenta. desanimou os xogadores. II v. intr. pron. [aux. esse- scortesia s.f. 1 Desconsideración. La sua scortesia mi re] Desalentarse, desanimarse. Si sono scoraggiati ha offeso. A súa descortesía ofendeume. 2 quando hanno saputo che la malattia era incurabile. Descortesía. È stata una scortesia lasciarlo lì da Desalentáronse cando souberon que a enfermidade solo. Foi unha descortesía deixalo alí só. era incurable. OBS.: v. irreg. V. táboa 4. scorza s.f. Monda, casca, tona. Bisogna grattugiare la scorciatoia s.f. Atallo. Se prendete quella scorciatoia scorza del limone. Hai que rela-la monda do limón. arriverete più in fretta. Se colledes aquel atallo che- garedes máis rapidamente. scossa s.f. Sacudida. Ha dato una scossa all’albero per far cadere i frutti maturi. Deulle unha sacudida scordare I v. tr. [aux. avere] Esquecer. Ho scordato il á árbore para facer cae-las froitas maduras. suo indirizzo. Esquecín o seu enderezo. II v. intr. # scossa di terremoto: tremor de terra; scossa pron. [aux. essere] 1 Esquecerse. Mi sono scordata elettrica: descarga eléctrica. di comprare il pane. Esquecinme de merca-lo pan. 2 Desafinarse (un instrumento). La chitarra si è scor- scostare I v. tr. [aux. avere] Apartar, afastar. Per favo- data. A guitarra desafinouse. ♦ Para referirse a re, scosta le tende, c’è poca luce. Por favor, aparta ‘escordar (sacar do sitio un óso)’en italiano empré- as cortinas, hai pouca luz. II v. refl. [aux. essere] gase a expresión prendere una storta. Apartarse, afastarse. Scostati dal muro, è stato appena verniciato. Apártate do muro, acábano de scorgere v. tr. [aux. avere] Albiscar, divisar. Si scorge pintar. l’isola in lontananza. Albíscase a illa ó lonxe. OBS.: v. irreg. V. táboa 11. scotch s.m. inv. Celo. Ho bisogno dello scotch per attaccare questo avviso sulla porta. Necesito celo scorpione s.m. 1 Escorpión, alacrán. Lo scorpione è para pegar este aviso na porta. un aracnide velenoso. O escorpión é un arácnido velenoso. 2 (Astrol.) Escorpión. È nata sotto il segno scottare I v. tr. [aux. avere] Queimar, pelar. Il sole gli dello Scorpione. Naceu baixo o signo de Escorpión. ha scottato la pelle. O sol queimoulle a pel. II v. refl. e intr. pron. [aux. essere] 1 Queimarse. Mi sono scorrere I v. intr. [aux. essere] Fluír. L’acqua scorre scottato una mano con l’acqua bollente. Queimei nel torrente. A auga flúe polo torrente. II v. tr. [aux. unha man con auga fervendo. 2 (fig.) Sufrir un avere] Follear. Ho scorso velocemente le pagine di desengano. Si è già scottato una volta con i questo libro e mi sembra interessante. Folleei rapi- colleghi di lavoro. Sufriu xa un desengano cos cole- damente as páxinas deste libro e paréceme intere- gas de traballo. III v. intr. [aux. avere] Queimar. sante. OBS.: v. irreg. V. táboa 35. Attenzione, l’acqua scotta! ¡Atención, a auga quei- scorrettezza s.f. Incorrección. Questa tesi è piena di ma! # la situazione scotta (fig.): a situación está scorrettezze. Esta tese está chea de incorreccións. que arde. scottatura 502 scottatura s.f. Queimadura. Il farmacista gli ha dato ombros para indicar ignorancia ou indiferencia; una pomata per le scottature. O boticario deulle scrollarsi di dosso qualcosa: librarse de algo. unha pomada para as queimaduras. scrosciare v. intr. [aux. essere / avere] 1 Caer frago- screpolare I v. tr. [aux. avere] Gretar, lañar. Il freddo rosamente (a auga). Sentivamo scrosciare l’acqua mi screpola le labbra. O frío grétame os labios. II v. della cascata, ma non la vedevamo. Sentiamos caer intr. pron. [aux. essere] Gretarse, lañarse. Mi si fragorosamente a auga da fervenza pero non a via- sono screpolate le mani. Gretáronseme as mans. mos. 2 (fig.) Chover. Alla fine dello spettacolo OBS.: io screpolo; v. irreg. V. táboa 1. scrosciarono gli applausi. Ó final do espectáculo choveron os aplausos. OBS.: v. irreg. V. táboa 3. screpolatura s.f. Greta, laña. Quando sorrideva le faceva male la screpolatura del labbro. Cando sorría scrupolo s.m. Escrúpulo. È una persona senza scru- facíalle dano a greta do labio. poli. É unha persoa sen escrúpulos. Pulisce la casa con molto scrupolo. Limpa a casa con moito escrú- scricchiolare v. intr. [aux. avere] 1 Renxer, rechiar, pulo. rinchar. Ho sentito scricchiolare il pavimento. Sentín renxe-lo chan. 2 (fig.) Resentirse (empezar a scrupoloso -a adx. Escrupuloso -a, minucioso -a, debilitarse). Il loro matrimonio ha cominciato a meticuloso -a. Di lui puoi fidarti, è molto scrupolo- scricchiolare dopo un paio d’anni. O seu matrimo- so nel suo lavoro. Del podes fiarte, é moi escrupu- nio comezou a resentirse despois dun par de anos. loso no seu traballo. OBS.: io scricchiolo; v. irreg. V. táboa 1. scrutare v. tr. [aux. avere] Escrutar, espreitar, escu- scricchiolio s.m. Acción de renxer. driñar. Scrutava l’orizzonte cercando un sentiero che la portasse al rifugio. Escrutaba o horizonte scritto -a I part. pas. de scrivere e adx. Escrito -a. Si buscando unha senda que a levase ó refuxio. tratta di una norma della lingua scritta. Trátase dunha norma da lingua escrita. II s. 1 (m.) Escrito. scrutinio s.m. 1 Escrutinio. Lo scrutinio fu annullato Abbiamo trovato scritti inediti di questo autore. perché il numero delle schede non corrispondeva a Atopamos uns escritos inéditos deste autor. 2 (f.) quello dei votanti. O escrutinio foi anulado porque Pintada, graffiti. Il muro era pieno di scritte. O o número de papeletas non correspondía co dos muro estaba cheo de pintadas. 3 (f.) Inscrición votantes. 2 Avaliación (dos estudiantes). Mentre si (escrito). Sulla lapide c’era una scritta. Sobre a lápi- svolgevano gli scrutini, gli studenti aspettavano da había unha inscrición. # scritta pubblicitaria: fuori i risultati. Mentres se desenvolvían as avalia- letreiro publicitario. cións os estudiantes esperaban fóra os resultados. scrittore -trice s. Escritor -ora. È un bravo scrittore. scucire I v. tr. [aux. avere] Descoser. Ho scucito il É un escritor moi bo. vestito e adesso faccio una gonna con la stessa stof- fa. Descosín o vestido e agora fago unha saia co scrittura s.f. 1 Letra (caligrafía). Nessuno capiva la mesmo pano. II v. intr. pron. [aux. essere] tua scrittura. Ninguén entendía a túa letra. 2 Descoserse. I pantaloni nuovi si sono già scuciti. Os Escritura (documento). È andata dal notaio per fir- pantalóns novos xa se descoseron. OBS.: v. irreg. V. mare la scrittura. Foi onda o notario para firma-la táboa 81. escritura. # Sacre Scritture: Sagradas Escrituras; scritture contabili: libro de contabilidade. scucito -a part. pas. de scucire e adx. Descosido -a. Hai l’orlo dei pantaloni scucito. Te-la dobra do pan- scrivania s.f. Escritorio (mesa). Ho comprato una talón descosida. nuova scrivania. Merquei un novo escritorio. scudo s.m. 1 Escudo. Si difendeva con uno scudo di scrivere v. tr. [aux. avere] Escribir. Ho scritto una let- bronzo. Defendíase cun escudo de bronce. 2 Escudo tera a mio fratello. Escribinlle unha carta a meu de armas, brasón. Sullo scudo della sua famiglia irmán. OBS.: v. irreg. V. táboa 69. sono raffigurati un albero e due leoni. No escudo de scrofa s.f. Porca, cocha, marrana. La scrofa ha par- armas da súa familia hai representados unha árbo- torito quattro maialini. A porca pariu catro bacori- re e dous leóns. # farsi scudo di / con: escudarse ños. en; levata di scudi: protesta enérxica. scrollare I v. tr. [aux. avere] Sacudir (abanear). Ha scultore -trice s. Escultor -ora. Michelangelo è forse scrollato il ramo per far cadere le mele. Sacudiu a lo scultore italiano più famoso. Miguel Anxo é qui- póla para facer cae-las mazás. II v. intr. pron. [aux. zais o escultor italiano máis famoso. essere] Sacudirse. Il cane si è scrollato mentre lo scultura s.f. Escultura. L’arte che preferisco è la scul- lavavo e mi ha bagnato. O can sacudiuse mentres o tura. A arte que prefiro é a escultura. Al museo ho lavaba e molloume. # scrollare il capo: move-la visto molte sculture di marmo. No museo vin moitas cabeza negativamente; scrollare le spalle: move-los esculturas de mármore. 503 seccante scuocere I v. intr. [aux. essere] Pasar (na cocción). scusato per il ritardo. Escusouse polo atraso. # Questa pasta non mi piace: è scotta. Esta pasta non scusi!: ¡perdón! me gusta, está pasada. II intr. pron. [aux. essere] sdegnare I v. tr. [aux. avere] Desprezar, menosprezar. Pasarse (na cocción). La pasta si scuoce rapida- Ci sdegna perché non condividiamo i suoi gusti. mente. A pasta pásase rapidamente. OBS.: v. irreg. V. Desprézanos porque non compartímo-los seus gus- táboa 37. tos. II v. intr. pron. [aux. essere] Indignarse. Si è scuola s.f. 1 Ensino (instrucción, educación). È stata sdegnato per la tua risposta. Indignouse pola túa approvata la riforma della scuola. Foi aprobada a resposta. reforma do ensino. 2 Escola. Vado sempre a scuola sdegno s.m. Indignación. L’attentato suscitò lo sde- a piedi. Vou sempre á escola a pé. Questo autore gno dei cittadini. O atentado suscitou a indignación appartiene alla scuola dei poeti ermetici. Este autor dos cidadáns. pertence á escola dos poetas herméticos. sdegnoso -a adx. Desdeñoso -a. Il suo atteggiamento scuotere I v. tr. [aux. avere] 1 Axitar. Devi aggiunge- sdegnoso gli creò molte inimicizie. O seu compor- re un po’ di sciroppo di menta e poi scuotere la bot- tamento desdeñoso creoulle moitas inimizades. tiglia. Tes que engadir un pouco de xarope de menta e despois axita-la botella. 2 (fig.) Axitar, inquietar, sdraiare I v. tr. [aux. avere] Tombar (deitar). L’hanno desacougar. Quella confessione la scosse profonda- sdraiata sul letto perché aveva le vertigini. mente. Esa confesión axitouna profundamente. II v. Tombárona na cama porque tiña vertixe. II v. refl. intr. pron. [aux. essere] Sacudir. Prima di entrare si [aux. essere] Tombarse. Sono stanchissimo, mi scosse di dosso la neve. Antes de entrar sacudiu a sdraierò sul divano cinque minuti. Estou moi canso, neve que levaba enriba. # scuotere il capo / la tombareime no sofá cinco minutos. OBS.: v. irreg. V. testa: move-la cabeza negativamente; scuotere le táboa 7. spalle: move-los ombros para indicar ignorancia ou sdraio (sedia a-) loc. s. Hamaca (cadeira baixa). In indiferencia; scuotere qualcuno dal sonno: esper- quella spiaggia si affittano sedie a sdraio. Naquela tar a alguén sacudíndoo. OBS.: v. irreg. V. táboa 64. praia alúganse hamacas. scure s.f. Machado. Ha abbattuto l’albero con la sdrammatizzare v. tr. [aux. avere] Quitar importan- scure. Abateu a árbore co machado. cia. Cerchiamo di sdrammatizzare la situazione, il scurire I v. tr. [aux. avere] 1 Escurecer (unha cor). problema non è così grave. Intentemos quitarlle Ho scurito le scarpe con un lucido particolare. importancia á situación, o problema non é tan Escurecín os zapatos cun betume particular. II v. grave. intr. pron. [aux. essere] Escurecerse (unha cor). Il se I pron. pers. átono. Se. Se ne va? ¿Vaise? II conx. cuoio si scurisce con il tempo. O coiro escurécese Se. Se puoi, telefonami. Se podes, chámame por co tempo. OBS.: io scurisco, tu scurisci. teléfono. Se te l’hanno detto devi crederci. Se cho scuro -a adx. 1 Escuro -a. Il cielo diventò scuro e dixeron debes crelo. Si comporta come se non mi cominciò a piovere. O ceo púxose escuro e comen- conoscesse. Compórtase coma se non me coñecese. zou a chover. La ragazza indossava un abito scuro. A OBS.: substitúe o pron. refl. si diante de la, le, li, lo rapaza levaba un vestido escuro. Ho comprato una e ne. coperta di colore verde scuro. Merquei unha colcha sé pron. pers. Si. Pensa solo a sé. Só mira por si. # da de cor verde escura. 2 (fig.) Sombrío -a, sombrizo - sé: por si mesmo; essere chiuso in sé: estar ensi- a, tétrico -a. Che faccia scura hai questa mattina! mesmado; essere fuori di sé: estar fóra de si; esse- ¡Que cara sombría tes esta mañá! # essere scuro in re pieno di sé: estar moi orgulloso de si mesmo; volto: estar preocupado, enfadado. non essere in sé: volverse tolo; rientrare in sé: vol- scusa s.f. 1 Escusa, desculpa. Ha presentato le sue ver en si; se stesso: si mesmo; tenere qualcosa per scuse per quel malinteso. Presentou as súas escusas sé: gardar un segredo para si; va da sé: é obvio. por aquel malentendido. 2 Escusa, pretexto, descul- sebbene conx. Aínda que. Sebbene mi avesse offeso, pa. Il fatto che sia difficile trovare parcheggio non le rivolsi la parola. Aínda que me ofendera, dirixin- mi sembra una buona scusa per arrivare sempre in lle a palabra. ritardo. O feito de que sexa difícil atopar aparca- doiro non é unha boa escusa para chegar sempre seccante adx. Molesto -a (que enfastía). La sua pre- tarde. # chiedere scusa: pedir perdón. sunzione è seccante. A súa presunción é molesta. scusare I v. tr. [aux. avere] 1 Perdoar, desculpar. seccare I v. tr. [aux. avere] 1 Secar (xeralmente, por Scusami se ti ho offeso. Perdóame se te ofendín. 2 acción dos elementos). Il sole ha seccato le piante. Escusar, desculpar. L’età non scusa il suo compor- O sol secou as plantas. La mancanza di pioggia ha tamento. A idade non escusa o seu comportamento. seccato il torrente. A falta de chuvia secou o torren- II v. refl. [aux. essere] Escusarse, desculparse. Si è te. Il parlare tanto mi ha seccato la gola. Falar tanto seccare 504

secoume a gorxa. 2 (fig.) Molestar, amolar. La sua froita. III prep. Segundo. Ho agito secondo la invadenza mi ha seccato. A súa intromisión moles- legge. Actuei segundo a lei. Secondo me, hai torto. toume. II v. intr. pron. 1 Secar (xeralmente, por Segundo a miña opinión, equivocácheste. IV adv. acción dos elementos). Le piante si sono seccate Segundo. Non vengo: primo perché non ho la mac- perché ti sei dimenticato di bagnarle. As plantas china e secondo perché sono stanca. Non vou: pri- secaron porque te esqueciches de regalas. 2 Secar, meiro porque non teño coche e segundo porque agostarse. Durante l’estate spesso questo ruscello si estou cansa. # avere un secondo fine: ter dobre secca. Durante o verán a miúdo este regato seca. 3 intención; oggetti di seconda mano: obxectos de (fig.) Fartarse, cansarse, encherse. Si è seccata dei segunda man. suoi ritardi. Fartouse dos seus atrasos. OBS.: io sedano s.m. Apio. Il sedano è un ortaggio molto usato secco, tu secchi; v. irreg. V. táboa 5. ♦ Para referir- se a ‘secar (cun pano, toalla, secador, sol...)’en ita- nella cucina italiana. O apio é unha hortaliza moi liano emprégase o termo asciugare. usada na cociña italiana. secchio s.m. Caldeiro. Riempimi il secchio d’acqua, sede s.m. 1 Sede. La cooperativa ha cambiato sede. A per favore. Éncheme o caldeiro de auga, por favor. cooperativa cambiou de sede. Torino è la sede di una importante fiera del libro. Torino é a sede secco -a adx. Seco -a (tamén fig.). A causa di questo dunha importante feira do libro. 2 (ext.) Lugar (cir- clima secco ci sono molti incendi. Debido a este cunstancia). Questa non è la sede adatta per trattare clima seco hai moitos incendios. Le piante sono sec- l’argomento. Este non é o lugar axeitado para trata- che. As plantas están secas. Mi ha dato una risposta lo asunto. # in sede di: durante a sesión; in separa- secca. Deume unha resposta seca. Preferisco lo spu- ta sede: en privado, en sesión especial; Santa Sede: mante secco a quello dolce. Prefiro o champaña Santa Sé. ♦ Para referirse á ‘sede (de beber)’en ita- seco ó doce. # fare secco qualcuno: deixar cortado liano emprégase o termo sete. a alguén, matar a alguén; frutta secca: frutos secos; lavare a secco: lavar en seco; restarci secco: sedentario -a adx. Sedentario -a. Ho bisogno di cam- quedar teso, morrer; tirare in secco una barca: minare perché faccio un lavoro sedentario. Necesito poñer en seco unha barca. OBS.: m. pl. secchi, f. pl. camiñar porque fago un traballo sedentario. Le secche. ♦ Para referirse a ‘seco, enxoito’en italiano tribù sedentarie si dedicavano all’agricoltura. As tri- emprégase o termo asciutto. bos sedentarias dedicábanse á agricultura. secolare adx. 1 Secular. In questa zona sopravvivono sedere I v. intr. e intr. pron. [aux. essere] Sentar(se). alcune tradizioni secolari. Nesta zona sobreviven Siediti sul divano. Senta no sofá. Si è seduto sul algunhas tradicións seculares. 2 Secular, segrar. Il letto. Sentouse na cama. OBS.: v. irreg. V. táboa 70. Papa parlò del potere secolare della Chiesa. O Papa II s.m. (fam.) Traseiro. È caduto e ha battuto il sede- falou do poder secular da Igrexa. re. Caeu e golpeouse no traseiro. secolo s.m. 1 Século (tamén fig.). È un’opera del sedia s.f. Cadeira. Ho comprato quattro sedie per il diciassettesimo secolo. É unha obra do século XVII. salone. Merquei catro cadeiras para o salón. # sedia È un secolo che aspetto una risposta. Fai un século a dondolo: randeeira; sedia a rotelle: cadeira de que espero unha resposta. 2 Século, centuria. rodas; sedia a sdraio: hamaca; sedia elettrica: Quella casa ha poco più di un secolo. Esa casa ten cadeira eléctrica. pouco máis dun século. sedile s.m. Asento. Questo sedile è un po’ scomodo. secondario -a adx. Secundario -a (accesorio). Mi Este asento é un pouco incómodo. sembra che questo argomento sia secondario e che si sedurre v. tr. [aux. avere] 1 Seducir. Sono stato sedot- possa trattare in seguito. Paréceme que este argu- to dalla sua voce. Fun seducido pola súa voz. Ha mento é secundario e que se pode tratar a continua- sedotto la ragazza e poi l’ha abbandonata. Seduciu a ción. # Istituto secondario superiore / inse- rapaza e despois abandonouna. 2 Seducir, cativar, gnamento secondario: Instituto de ensino medio / fascinar. Questa proposta non mi seduce. Esta pro- ensino medio. posta non me seduce. OBS.: v. irreg. V. táboa 18. secondo I adx. num. Segundo -a. È la seconda volta seduta s.f. Sesión. Alle cinque incomincia la seduta che faccio la coda. É a segunda vez que fago a cola. parlamentare. Ás cinco comenza a sesión parlamen- Ho prenotato una cabina di seconda classe. Reservei taria. Ho preso appuntamento per una seduta di psi- un camarote de segunda clase. II s.m. 1 Segundo. coterapia. Pedín cita para unha sesión de psicotera- Arrivò secondo. Chegou de segundo. Mancano tren- pia. # seduta stante: durante a sesión, no acto ta secondi alla fine del primo tempo. Faltan trinta (axiña). segundos para o final do primeiro tempo. 2 Segundo prato. Normalmente mangio un secondo e seduttore -trice s. Seductor -ora. Casanova era un la frutta. Normalmente como un segundo prato e grande seduttore. Casanova era un gran seductor. 505 seguire seduzione s.f. Seducción. La sua tecnica di seduzio- dalla macchina. O policía fíxome o sinal de que bai- ne consiste nell’apparire timido e indifeso. A súa xase do coche. 4 Signo. Oggi analizzeremo i segni técnica de seducción consiste en aparentar tímido e di punteggiatura. Hoxe analizarémo-los signos de indefenso. puntuación. 5 Sinal, marca. Sull’erba è rimasto il sega s.f. Serra (ferramenta). Hanno tagliato gli alberi segno degli pneumatici. Na herba quedou o sinal con una sega. Cortaron as árbores cunha serra. # dos pneumáticos. 6 (Dep.) Albo, obxectivo. Ha tira- essere una mezza sega (vulg.): ser unha persoa de to un colpo e ha colpito nel segno. Fixo un disparo pouca valía; farsi una sega (vulg.): masturbarse. e deu no albo. # dare / non dare segni di vita: dar OBS.: pl. seghe. / non dar sinais de vida; essere fatto segno a / di: se-lo albo de; fallire il segno: falla-lo albo; il segno segale s.f. Centeo. Mi ha consigliato di mangiare pane della croce: o sinal da cruz; mettere a segno un di segale perché ha molta fibra. Aconselloume colpo: dar no albo; passare / oltrepassare il segno: comer pan de centeo porque ten moita fibra. esaxerar; per filo e per segno: con pelos e sinais; segare v. tr. [aux. avere] Serrar. Devo segare molte tiro a segno: tiro ó albo; segni particolari: carac- assi di legno. Teño que serrar moitas táboas de terísticas físicas particulares; segno dello Zodiaco: madeira. OBS.: io sego, tu seghi; v. irreg. V. táboa 6. signo do zodíaco. segmento s.m. (Mat.) Segmento. Gli studenti doveva- segretario -a s. Secretario -a. Tutti i documenti no tracciare un segmento tra i punti A e B. Os estu- vanno consegnati al segretario. Tódolos documentos diantes debían trazar un segmento entre os puntos A téñenselle que entregar ó secretario. e B. segreteria s.f. Secretaría. I documenti che cerchi segnalare I v. tr. [aux. avere] 1 Sinalar, indicar. Quel sono in segreteria. Os documentos que buscas están cartello segnala un divieto di sosta. Aquel cartel na secretaría. Ha lasciato la segreteria del partito sinala unha prohibición de aparcamento. 2 perché era stanco. Deixou a secretaría do partido Sinalizar. I naufraghi hanno segnalato la loro posi- porque estaba canso. # segreteria telefonica: con- zione con la pistola lanciarazzi. Os náufragos sina- testador automático. lizaron a súa posición cunha pistola lanzabengalas. 3 Indicar (dar a coñecer). Hanno segnalato all’as- segreto -a I adx. Secreto -a. Ti porto al mio nascon- sistente sociale il caso di un ragazzino con gravi diglio segreto. Lévote ó meu escondedoiro secreto. problemi familiari. Indicáronlle ó asistente social o II s.m. Segredo. Non svelo a nessuno i miei segreti. caso dun rapaciño con graves problemas familiares. Non desvelo a ninguén os meus segredos. II v. refl. [aux. essere] Distinguirse, destacar, sobre- seguace s. Seguidor -ora. Francesco d’Assisi ed i saír. L’atleta si è segnalato per la sua velocità. O suoi seguaci andarono a Gubbio. Francisco de Asís atleta distinguiuse pola súa velocidade. e os seus seguidores foron a Gubio. ♦ Para referir- segnale s.m. Sinal (previamente acordado). Come se ó ‘secuaz’ en italiano emprégase o termo sca- segnale suonerà tre volte il campanello. Como sinal gnozzo. tocará tres veces o timbre. # segnale d’allarme: seguente I adx. Seguinte. Siamo andati a casa sua, sinal de alarma; segnale orario: sinal horario; se- ma siccome non c’era siamo tornati il giorno gnale stradale: sinal de circulación. seguente. Fomos á súa casa, pero como non estaba segnare I v. tr. [aux. avere] 1 Sinalar, indicar. Ha seg- volvemos ó día seguinte. II s. Seguinte. Entri il nato il percorso con dei rami. Sinalou o percorrido seguente! ¡Que entre o seguinte! cunhas pólas. 2 Anotar, apuntar. Mi sono segnato il seguire I v. tr. [aux. avere] Seguir. Lo abbiamo segui- suo numero di telefono. Anotei o seu número de to per un lungo tratto. Seguímolo un bo treito. Ha teléfono. 3 Marcar, sinalar. Il termometro segna la seguito il tuo consiglio. Seguiu o teu consello. temperatura corporea. O termómetro marca a tem- Seguite questa via fino in fondo e poi girate a destra. peratura corporal. 4 (Dep.) Marcar. Il giocatore ha Seguide esta rúa ata o final e despois virade á derei- segnato un gol. O xogador marcou un gol. II v. refl. ta. Ha seguito un corso di informatica. Seguiu un [aux. essere] Persignarse. Si è segnata passando curso de informática. Mi state seguendo? davanti al cimitero. Persignouse ó pasar diante do ¿Seguídesme? Il martedì segue il lunedì. O martes cemiterio. # segnare a dito: sinalar co dedo; seg- segue ó luns. II v. intr. [aux. essere] Seguir. Mi ha nare il passo: marca-lo paso. detto ciò che segue. Díxome o que segue. L’articolo segno s.m. 1 Sinal, indicio. Quest’aria così fredda è segue a pagina venti. O artigo segue na páxina segno di neve. Este aire tan frío é sinal de neve. 2 vinte. # seguire la moda: segui-la moda; seguire le Sinal (síntoma). Sbrigati, papà dà segni di impa- orme / i passi di qualcuno: imita-lo comportamen- zienza! ¡Apura, papá dá sinais de impaciencia! 3 to de alguén; seguire qualcuno con lo sguardo: Sinal, aceno. Il poliziotto mi fece segno di scendere seguir a alguén coa vista. seguito 506 seguito s.m. 1 Séquito, comitiva. È arrivato il presi- Recollen o seme para proceder á inseminación arti- dente con il suo seguito. Chegou o presidente co seu ficial. 3 (fig.) Orixe, causa, motivo. L’eredità è stata séquito. 2 Continuación. Il seguito della storia non il seme della discordia. A herdanza foi a orixe da è molto chiaro. A continuación da historia non é discordia. 4 Pao (dos naipes). Nella scala reale le moi clara. 3 (fig.) Continuador, seguidor. Le sue carte devono essere tutte dello stesso seme. Na esca- idee filosofiche hanno avuto molto seguito. As súas leira de cor as cartas deben ser todas do mesmo ideas filosóficas tiveron moitos continuadores. # di pao. # olio di semi / di semi di girasole: aceite de seguito: todo seguido; in seguito: despois. sementes / de xirasol. ♦ Para referirse á ‘semente, selettivo -a adx. Selectivo -a. Mi sembra sbagliato sementeira’ en italiano emprégase o termo semina. usare criteri troppo selettivi per ammettere gli allie- semina s.f. Sementeira. Quest’anno la semina del vi in questa scuola. Paréceme equivocado utilizar grano è stata fatta in ottobre. Este ano a sementeira criterios demasiado selectivos para admiti-los do trigo fíxose en outubro. alumnos nesta escola. seminare v. tr. [aux. avere] Sementar. Ho seminato selezione s.f. 1 Selección, escolla. Ha fatto una sele- vari tipi di fiori nel mio giardino. Sementei varios zione tra i ragazzi per l’opera di teatro. Fixo unha tipos de flores no meu xardín. # seminare zizzania: selección entre os rapaces para a obra de teatro. 2 sementar discordia. OBS.: io semino; v. irreg. V. Selección, escolla. Questa è una selezione dei testi táboa 1. da inserire nell’antologia. Esta é unha selección de seminario s.m. Seminario. Ha studiato in Seminario textos para incluír na antoloxía. perché voleva diventare sacerdote. Estudiou no sella s.f. Sela. Ha messo la sella al cavallo. Púxolle a Seminario porque quería chegar a ser sacerdote. Il sela ó cabalo. La sella della bicicletta si è rotta. A professore ha fatto un seminario sulla letteratura sela da bicicleta rompeu. rinascimentale. O profesor fixo un seminario sobre a literatura do Renacemento. selva s.f. Selva. Nella fitta selva penetrava a malape- na la luce. Na selva espesa penetraba con dificulta- semmai adv. En calquera caso. Oggi non posso aiu- de a luz. tarti, semmai possiamo lavorare insieme domani. Hoxe non podo axudarche, en calquera caso pode- selvaggio -a I adx. 1 Salvaxe, silvestre. Il lupo è un mos traballar xuntos mañá. animale selvaggio. O lobo é un animal salvaxe. 2 Salvaxe (tamén fig.). È un’isola disabitata e selvag- semplice adx. 1 Simple (non composto). Hai cucito i gia. É unha illa deshabitada e salvaxe. Ha commes- bottoni a filo semplice? ¿Cosíche-los botóns con fío so un delitto crudele e selvaggio. Cometeu un delic- simple? 2 Simple, doado -a, fácil. Per capirlo basta to cruel e salvaxe. La selvaggia speculazione un semplice ragionamento. Para entendelo basta un edilizia ha rovinato la bellezza di questi luoghi. A simple razoamento. 3 Sinxelo -a, simple. La dotto- salvaxe especulación inmobiliaria arruinou a bele- ressa portava un abito semplice ma elegante. A dou- za destes lugares. II s. Salvaxe. Urlavano come dei tora levaba un traxe sinxelo pero elegante. È un selvaggi. Berraban coma uns salvaxes. uomo semplice e sincero. É un home sinxelo e sin- cero. 4 Simple, inxenuo -a, pánfilo -a. Bisogna selvatico -a adx. 1 Silvestre, salvaxe (planta). essere semplici per credere alle sue promesse. Hai Quando siamo andati in montagna, abbiamo visto que ser simples para crer nas súas promesas. 5 fiori selvatici di molti colori. Cando fomos á mon- Raso (sen rango). Tuo fratello è soldato semplice. O taña, vimos flores silvestres de moitas cores. 2 teu irmán é soldado raso. Salvaxe, bravo -a, silvestre (animal). L’orso è un animale selvatico. O oso é un animal salvaxe. OBS.: semplicità s.f. inv. 1 Simplicidade, sinxeleza. La sem- m. pl. selvatici, f. pl. selvatiche. plicità di questo test è ridicola. A simplicidade deste test é ridícula. Mi piaceva molto l’elegante sempli- semaforo s.m. Semáforo. È sempre distratto quando cità dei suoi abiti. Gustábame moito a elegante sim- il semaforo diventa verde. Está sempre distraído plicidade dos seus traxes. 2 Simplicidade, simpleza, cando o semáforo se pon verde. inxenuidade. Le sue parole rivelano la semplicità e sembrare I v. intr. [aux. essere] Semellar, parecer, l’ingenuità delle sue idee. As súas palabras revelan asemellar. Quando parli così sembri tuo padre. a simplicidade e inxenuidade das súas ideas. Cando falas así semélla-lo teu pai. II v. intr. impers. semplificare I v. tr. [aux. avere] Simplificar. È neces- [aux. essere] Parecer. Mi sembra giusto ciò che dici. sario semplificare il progetto a cui stiamo lavoran- Paréceme xusto o que dis. do. É necesario simplifica-lo proxecto no que esta- seme s.m. 1 (Bot.) Semente, inzo. Ho comprato dei mos traballando. II v. intr. pron. [aux. essere] semi di viola da piantare. Comprei sementes de vio- Facerse máis simple. Le cose si sono semplificate leta para plantar. 2 Seme, esperma. Raccolgono il quando è arrivato il nuovo direttore. As cousas fixé- seme per procedere all’inseminazione artificiale. ronse máis simples cando chegou o novo director. 507 sentimentale

OBS.: io semplifico, tu semplifichi; v. irreg. V. tábo- sensibilizzare I v. tr. [aux. avere] Sensibilizar. Credo as 1 e 5. che sia necessario sensibilizzare la gente ai proble- semplificazione s.f. Simplificación. La tua interpre- mi ecologici. Creo que é necesario sensibiliza-la tazione del testo contiene troppe semplificazioni. A xente cara ós problemas ecolóxicos. II v. intr. pron. túa interpretación do texto contén demasiadas sim- [aux. essere] Sensibilizarse. Grazie al suo lavoro plificacións. umanitario la gente si è sensibilizzata ai problemi del terzo mondo. Gracias ó seu labor humanitario a senape s.f. Mostaza. Vorrei un hamburger con cipolla xente sensibilizouse cos problemas do Terceiro e senape. Querería unha hamburguesa con cebola e Mundo. mostaza. senso s.m. 1 Sentido. I cinque sensi. Os cinco senti- senato s.m. Senado. Nelle ultime elezioni sono stati dos. Non hai senso dell’orientamento. Non tes sen- eletti i rappresentanti per il senato. Nas últimas elec- tido da orientación. Non capisco il senso delle tue cións elixíronse os representantes para o senado. La parole. Non entendo o sentido das túas palabras. Ha legge sull’aborto si discuterà oggi al senato. A lei risposto in senso negativo. Respondeu en sentido sobre o aborto discutirase hoxe no senado. # senato negativo. Devi prendere questa strada nell’altro accademico: claustro universitario. senso e andare sempre dritto. Tes que coller esta senatore -trice s. Senador -ora. È stato eletto senato- estrada no outro sentido e ir sempre recto. 2 re per il partito socialista. Foi elixido senador polo Sensación. Ho provato un senso di benessere. Sentín partido socialista. unha sensación de benestar. # controsenso: contra- sentido; doppio senso: dobre sentido; fare senso: senno s.m. Siso, xuízo, tino. Ha fatto la sua scelta con dar noxo; senso comune / buon senso: sentido molto senno. Fixo a súa elección con moito siso. # común; senso pratico: sentido práctico; senso del senno di poi sono piene le fosse: co tempo e a unico: sentido único; senso vietato: dirección pro- experiencia decatámonos do que poderiamos ter hibida. feito no pasado. sensuale adx. Sensual. È un uomo attraente e sensua- seno s.m. 1 Seo, peito. Quando la madre lo attaccava le. É un home atractivo e sensual. Mi ha risposto al seno il neonato si addormentava. Cando a nai o con voce sensuale. Respondeume cunha voz sen- achegaba ó seo o neno adormecía. 2 Seo, ventre. sual. Questa bambina è frutto del suo seno. Esta nena é froito do seu seo. # in seno a: no seo de (ámbito dun sensualità s.f. inv. Sensualidade. La sua bellezza e la organismo ou entidade); nascondere un sentimen- sua sensualità la rendevano irresistibile. A súa bele- to in seno: esconder un sentimento no seo; nutrire za e a súa sensualidade facíana irresistible. un sentimento in seno: alimentar un sentimento no sentenza s.f. 1 Sentencia, veredicto. L’imputato seo. ascoltò con ansia la sentenza della corte. O imputa- sensato -a adx. Sensato -a, axuizado -a, asisado -a. do escoitou con angustia a sentencia da corte. 2 Mi sembra un’idea molto sensata e prudente. Sentencia, adaxio. Alla fine del dizionario abbiamo Paréceme unha idea moi sensata e prudente. trovato un elenco di sentenze latine. Ó final do dic- cionario atopamos unha lista de sentencias latinas. sensazione s.f. Sensación (tamén fig.). Mi trasmette una sensazione di sicurezza e simpatia. Trasmíteme sentenziare v tr. [aux. avere] Sentenciar, condenar. Il unha sensación de seguridade e simpatía. Ho la sen- tribunale sentenziò l’ergastolo. O tribunal senten- sazione che non verrà. Teño a sensación de que non ciou cadea perpetua. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. virá. sentiero s.m. Senda, carreiro, vieiro. Per arrivare al sensibile adx. Sensible. È una donna molto sensibile. rifugio dobbiamo prendere quel sentiero. Para che- É unha muller moi sensible. Questo apparecchio è gar ó refuxio temos que coller aquela senda. molto sensibile ai cambiamenti di temperatura. Este sentimentale I adx. Sentimental. Non mi interessano aparello é moi sensible ós cambios de temperatura. i tuoi problemi sentimentali. Non me interesan os sensibilità s.f. inv. Sensibilidade. A causa della sua teus problemas sentimentais. È un ragazzo gentile e sensibilità al sole può stare poco in spiaggia. A carino, ma troppo sentimentale. É un rapaz amable causa da súa sensibilidade ó sol pode estar pouco e agradable, pero demasiado sentimental. II s. na praia. Ha dimostrato grande sensibilità nell’an- Sentimental. Può sembrare un po’ burbero, ma in dare a parlare con lui. Demostrou moita sensibilida- realtà è un gran sentimentale. Pode parecer un de ó ir falar con el. Questo barometro dimostra poca pouco túzaro, pero en realidade é un gran sentimen- sensibilità ai cambiamenti climatici. Este barómetro tal. demostra pouca sensibilidade ós cambios climáti- sentimento s.m. Sentimento. Ci unisce un forte sen- cos. timento d’amicizia. Únenos un forte sentimento de sentimento 508

amizade. È una persona di nobili sentimenti. É unha più uscire. Dende que ela o deixou enterrouse na persoa de nobres sentimentos. casa e xa non quere saír. OBS.: io seppellisco, tu sep- sentinella s.f. Sentinela. La sentinella era molto pellisci; part. pas. seppellito / sepolto. attenta a qualsiasi tipo di movimento. A sentinela seppia s.f. Xiba, choco, chopo. Oggi mangiamo estaba moi atenta a calquera tipo de movemento. risotto alle seppie. Hoxe xantamos arroz con xibas. sentire I v. tr. [aux. avere] 1 Sentir, oír. Ho sentito un # osso di seppia: óso da xiba; nero di seppia: tinta rumore. Sentín un ruído. Hai sentito l’ultima noti- dos cefalópodos / sepia. zia? ¿Sentíche-la última noticia? 2 Sentir. Sento seppure conx. Aínda que. Ci proverò seppure sia dif- freddo, chiudi la finestra per favore. Sinto frío, ficile. Intentareino aínda que sexa difícil. pecha a ventá, por favor. Sento odore di bruciato. sequenza s.f. Secuencia. Ho visto la sequenza del Sinto olor a queimado. Sento che quell’uomo non film in cui i personaggi si incontrano nella villa. Vin dice la verità. Sinto que aquel home non di a verda- a secuencia do filme na que os personaxes se ato- de. Sente molto affetto per lei. Sente moito afecto pan na vila. por ela. 3 Consultar (pedir opinión). Prima di sot- toporsi all’intervento, voleva sentire il suo medico. sequestrare v. tr. [aux. avere] 1 Embargar. Il tribuna- Antes de someterse á operación, quería consulta-lo le ha deliberato di sequestrare i beni dell’accusato. seu médico. 4 Mirar (comprobar). Senti se la pasta O tribunal deliberou embarga-los bens do acusado. è cotta. Mira se a pasta está cocida. II v. refl. [aux. 2 Incautarse de. La polizia ha sequestrato la bevan- essere] Sentirse. Oggi si sente molto meglio. Hoxe da ritenuta responsabile dell’avvelenamento. A poli- séntese moito mellor. Ci sentiamo in debito verso di cía incautouse da bebida considerada responsable loro. Sentímonos en débeda con eles. # sentirsela: do envelenamento. 3 Secuestrar. L’imprenditore è apetecer, ter gana, ter valor. stato sequestrato otto mesi fa e nessuno ha ancora chiesto un riscatto. O empresario foi secuestrado fai senza I prep. Sen. Prendo il caffè senza zucchero. Tomo o café sen azucre. II conx. Sen. È stato due oito meses e aínda ninguén pediu un rescate. giorni senza mangiare. Estivo dous días sen comer. sequestro s.m. Incautación. Il pretore ha ordinato il # senz’altro: dende logo; senza dubbio: sen dúbi- sequestro del film. O xuíz de primeira instancia da; senza impegno: sen obrigas; senza sosta: sen ordenou a incautación do filme. # sequestro di per- parar. sona: secuestro. separare I v. tr. [aux. avere] 1 Separar, apartar. Li sera s.f. 1 Tarde (dende as 18 horas). Quando scende abbiamo separati prima che cominciassero a pic- la sera comincia a fare freddo. Cando cae a tarde chiarsi. Separámolos antes de que comezaran a comeza a ir frío. 2 Noite. Vuoi venire a cena doma- pelexarse. 2 Separar (pór lonxe). I Pirenei separano ni sera? ¿Queres vir cear mañá pola noite? # abito la Spagna dalla Francia. Os Pirineos separan da sera: traxe de noite; buona sera: boas tardes / España de Francia. II v. refl. recíp. [aux. essere] noites; giornale della sera: edición vespertina dun Separarse. Ci siamo separati all’ingresso del palaz- xornal. zo. Separámonos á entrada do edificio. I due coniu- serale adx. 1 De tarde. Adesso fa il turno serale, gi si sono separati dopo vent’anni di matrimonio. Os prima faceva quello notturno. Agora fai a quenda de dous cónxuxes separáronse despois de vinte anos de tarde, antes facía a nocturna. 2 De noite. Dopo cena matrimonio. andremo alla rappresentazione serale. Despois da separazione s.f. Separación. Spero che la nostra cea iremos á representación de noite. separazione duri poco tempo e che tu possa tornare serata s.f. 1 Serán. Mi piace passeggiare nelle serate presto. Espero que a nosa separación dure pouco estive. Gústame pasear nos seráns de verán. 2 tempo e que poidas volver pronto. I coniugi andaro- Xuntanza, reunión (nocturna). È stata una serata no dall’avvocato per firmare la separazione. Os cón- indimenticabile. Foi unha xuntanza inesquecible. xuxes foron ó avogado para firma-la separación. serbare v. tr. [aux. avere] Reservar (gardar). Serba i sepolcro s.m. Sepulcro. Una lapide di marmo copriva tuoi risparmi per il futuro. Reserva os teus aforros il sepolcro. Unha lápida de mármore cubría o para o futuro. 2 Gardar (calar). Ha serbato questo sepulcro. segreto per anni. Gardou este segreto durante anos. seppellire I v. tr. [aux. avere] 1 Enterrar, sepultar, serbatoio s.m. Depósito, tanque. È meglio non riem- soterrar. L’hanno sepolto nel cimitero del suo paese. Sepultárono no cemiterio da súa vila. 2 Enterrar, pire troppo il serbatoio di benzina. É mellor non soterrar. I pirati hanno sepolto il tesoro in quell’iso- encher demasiado o depósito de gasolina. la. Os piratas enterraron o tesouro naquela illa. II v. serenata s.f. Serenata. Ogni sera cantava una serena- intr. pron. [aux. essere] (fig.) Enterrarse. Da quan- ta sotto il balcone della sua bella. Cada noite canta- do lei l’ha lasciato si è seppellito in casa e non vuole ba unha serenata baixo o balcón da súa amada. 509 servizio serenità s.f. inv. Serenidade, calma. Nonostante i ‘serra (instrumento)’ en italiano emprégase o termo problemi non ha perso la sua serenità. A pesar dos sega. problemas non perdeu a súa serenidade. serrare v. tr. [aux. avere] 1 Atrancar, trancar (pechar sereno -a adx. 1 Sereno -a, plácido -a, apracible. Con de todo). Serrarono il passaggio con un pesante can- un cielo così sereno possiamo partire tranquilli. Cun cello di ferro. Atrancaron o paso cunha pesada can- ceo tan sereno podemos marchar tranquilos. 2 cela de ferro. 2 Pechar, fechar (con forza). Serrava Sereno -a, tranquilo -a. Dal suo modo di fare si i pugni con rabbia. Pechaba os puños coa rabia. # capisce che è una persona serena. Pola súa maneira serrare le file: pecha-las filas. ♦ Para referirse a de actuar vese que é unha persoa serena. ‘serrar’ en italiano emprégase o termo segare. sergente s. Sarxento. Il sergente diede l’ordine di serratura s.f. Pechadura, fechadura. Dopo il furto attaccare. O sarxento deu a orde de atacar. abbiamo dovuto cambiare la serratura di casa. Despois do roubo tivemos que cambia-la pechadura serie s.f. 1 Serie. Gli ha mostrato una serie de tessuti de casa. adatta ad arredare la sala. Mostroulle unha serie de tecidos axeitada para decora-la sala. 2 (Dep.) servile adx. 1 Servil. Non sopporto il suo atteggia- División. La squadra è retrocessa in serie B. O equi- mento servile e sottomesso. Non soporto a súa acti- po descendeu a segunda división. # fuori serie: fóra tude servil e submisa. 2 (Ling.) Modal. Dovere, de serie; lavorazione in serie: fabricación en serie; potere e volere sono chiamati da alcuni linguisti serie televisiva: serie da televisión. verbi servili. Deber, poder e querer son chamados por algúns lingüistas verbos modais. # lavori servi- serietà s.f. inv. Seriedade. Dimostra una serietà li: traballo dos criados. eccessiva per i suoi sei anni. Mostra unha seriedade excesiva para os seus seis anos. Ha studiato con servire I v. tr. [aux. avere] Servir. L’ha servito come serietà e ha superato l’esame. Estudiou con serieda- maggiordomo. Serviuno como mordomo. Chi serve de e aprobou o exame. La serietà del problema oggi il caffè? ¿Quen serve hoxe o café? Ha servito impone misure eccezionali. A seriedade do proble- lo stato per tutta la vita. Serviu ó estado durante ma impón medidas excepcionais. toda a vida. II v. intr. [aux. essere] 1 Servir. La bus- sola mi è servita per ritrovare la strada. O compás serio -a adx. 1 Serio -a, formal. Puoi fidarti di lui, è serviume para atopa-lo camiño. 2 Necesitar, preci- una persona seria. Podes fiarte del, é unha persoa sar. Mi servono quattro uova. Necesito catro ovos. # seria. 2 Serio -a. Che faccia seria! Cos’è successo? servire in / a tavola: servi-la mesa. ¡Que cara seria! ¿Que pasou? Non c’è niente da ridere, è un problema molto serio. Non hai de qué servitore s.m. Servente, criado, asistente. Da giovane rir, é un problema moi serio. # prendere qualcosa era il servitore di una ricca famiglia. De mozo era o sul serio: tomar algo en serio; sul serio: en serio. servente dunha rica familia. sermone s.m. 1 Sermón, predicación, prédica. servitù s.f. inv. Servidume, servicio. Trattava dura- Menzionò l’episodio durante il sermone ai fedeli. mente la servitù. Trataba duramente a servidume. # Mencionou o episodio durante o sermón ós fieis. 2 servitù di passaggio: serventía. (fig.) Sermón. Mi ha fatto un sermone perché non servizio s.m. 1 Servicio. È stato a servizio di questa studio abbastanza. Botoume un sermón porque non famiglia per molti anni. Estivo ó servicio desta fami- estudio bastante. lia durante moitos anos. È in servizio, ma fra poco serpeggiare v. intr. [aux. avere] 1 Serpear. La vipera andrà in pensione. Está en servicio, pero dentro de serpeggiava fra le pietre. A víbora serpeaba entre as pouco xubilarase. Il governo ha in programma di pedras. Il sentiero serpeggiava su per la montagna. potenziare i servizi sociali. O goberno ten no pro- O camiño serpeaba cara arriba pola montaña. 2 grama potencia-los servicios sociais. Il tennista ha (fig.) Propagarse, correr (sibilinamente). Un senti- sbagliato il servizio. O tenista errou o servicio. 2 mento di rivolta serpeggiava fra i soldati. Un senti- Reportaxe. Il telegiornale ha trasmesso un servizio mento de rebelión propagábase entre os soldados. sulla disoccupazione. O telexornal emitiu unha OBS.: v. irreg. V. táboa 4. reportaxe sobre o paro. 3 Xogo (de copas, de té...). Mi hanno regalato un magnifico servizio da caffè. serpente s.m. Serpe, serpente, cobra. Il serpente è un Regaláronme un magnífico xogo de café. 4 Servicio, animale biblico. A serpe é un animal bíblico. # esse- retrete. Scusi, dov’è il servizio? Perdoe, ¿onde está re un serpente: ser unha persoa pérfida. o servicio? 5 Favor. Mi hai reso un grande servizio. serra s.f. Invernadoiro. In inverno questi fiori si pos- Fixéchesme un gran favor. # anzianità di servizio: sono coltivare solo in una serra. No inverno estas anos de antigüidade (no traballo); donna di servi- flores pódense cultivar só nun invernadoiro. # effet- zio: empregada do fogar; servizio da tavola: servi- to serra: efecto invernadoiro. ♦ Para referirse á cio (prato); servizio di piatti: vaixela; servizio servo 510

militare: servicio militar; stazione di servizio: settimana s.f. Semana. La settimana prossima partia- gasolineira. mo per le vacanze. A próxima semana ímonos de servo -a s. Servo -a (tamén fig.). Nella poesia medie- vacacións. # fine settimana: fin de semana. vale l’amante si dichiarava servo della donna. Na settimanale I adx. Semanal. Ho aumentato a mio poesía medieval o amante declarábase servo da figlio la paga settimanale. Aumenteille ó meu fillo a dama. Lo tirannizzava come se fosse il suo servo. paga semanal. II s. Semanario. È un settimanale Tiranizábao coma se fose o seu servo. sportivo. É un semanario deportivo. sesso s.m. 1 Sexo. Oggi ci diranno il sesso del settore s.m. Sector (tamén fig.). L’esercizio richiede- nascituro. Hoxe diránno-lo sexo do neno que vai va di delimitare il settore del cerchio compreso nacer. Parlano sempre di sesso. Falan sempre de nell’angolo C. O exercicio requiría delimita-lo sec- sexo. 2 Sexo, xenitais. Gli uomini della tribù tor do círculo comprendido no ángulo C. Le eserci- coprono il sesso con un perizoma. Os homes da tazioni militari cominceranno nel settore A del tribo cobren o sexo cun taparrabos. campo. Os exercicios militares comezarán no sector sessuale adx. Sexual. Ho assistito a un corso di edu- A do campo. Questo tipo di studi è stato sviluppato cazione sessuale. Asistín a un curso de formación nel settore della ricerca molecolare. Este tipo de sexual. estudios foi desenvolvido no sector da investigación sessualità s.f. inv. Sexualidade. Vive la sua sessualità molecular. in modo problematico. Vive a súa sexualidade de severità s.f. inv. Severidade, dureza, rigor. Ha educa- forma problemática. to i figli con troppa severità. Educou os fillos con seta s.f. Seda. Mi sono comprata una camicetta di demasiada severidade. seta. Comprei unha blusa de seda. ♦ Para referirse severo -a adx. Severo -a. Il professore di matematica á ‘seta, frecha’ en italiano emprégase o termo saet- sembra una persona molto severa. O profesor de ta. matemáticas parece unha persoa moi severa. Gli setacciare v. tr. [aux. avere] 1 Peneirar. Abbiamo lanciò uno sguardo severo. Lanzoulle unha mirada setacciato la farina per separarla dalla crusca. severa. Peneirámo-la fariña para separala do farelo. 2 (fig.) sezione s.f. 1 (Xeom.) Sección. Calcolare la sezione Rexistrar, cachear. La polizia ha setacciato la zona del cono tracciando una retta che passa per i punti F ma non è riuscita a trovare i ladri. A policía rexistrou e G. Calcula-la sección do cono trazando unha a zona pero non conseguiu atopa-los ladróns. OBS.: recta que pase polos puntos F e G. Il professore di v. irreg. V. táboa 2. disegno tecnico ci ha chiesto di tracciare una sezio- setaccio s.m. Peneira. I cercatori d’oro usavano il ne longitudinale dell’edificio. O profesor de deseño setaccio per separare il minerale dalla terra. Os bus- técnico pediunos que trazasemos unha sección lon- cadores de ouro usaban a peneira para separa-lo xitudinal do edificio. 2 Grupo. Quando facevo le mineral da terra. scuole elementari ero nella sezione A. Cando cursa- sete s.f. Sede (tamén fig.). Ho sete, berrei una birra. ba o ensino primario estaba no grupo A. 3 Teño sede, bebería unha cervexa. Quell’uomo ha Delegación. Il partito socialista ha la sua sede cen- sete di potere. Aquel home ten sede de poder. ♦ Para trale a Roma e sezioni in tutt’Italia. O partido socia- referirse ó ‘sete’ en italiano emprégase o termo lista ten a súa sede central en Roma e delegacións sette. en toda Italia. setta s.f. Secta. I membri della setta ubbidivano cie- sfacciato -a adx. 1 Descarado -a, desvergonzado -a. camente alla loro guida. Os membros da secta obe- Che gente sfacciata! Si intromette in tutto. ¡Que decían cegamente o seu guía. xente descarada! Entremétese en todo. 2 settembre s.m. Setembro. Andrò in vacanza a settem- Rechamante. Questo rosso è troppo sfacciato. Este bre. Irei de vacacións en setembro. vermello é demasiado rechamante. settentrionale I adx. Do norte. Parlava con accento sfamare I v. tr. [aux. avere] Quita-la fame. Lotta per settentrionale. Falaba con acento do norte. II s. sfamare il Terzo Mondo. Loita por lle quita-la fame (Persoa) do norte. È andato a vivere a Parma e ha ó Terceiro Mundo. II v. refl. [aux. essere] Fartarse sposato una settentrionale. Foi vivir a Parma e (despois de pasar fame). Si sono sfamati con dei casou cunha do norte. panini e sono ripartiti per il viaggio. Fartáronse con bocadillos e volveron emprende-la viaxe. settentrione s.m. Norte. Bolzano è nel settentrione d’Italia. Bolzano está no norte de Italia. OBS.: sfarzo s.m. Ostentación. Hanno organizzato le nozze emprégase coa maiúscula para referirse ó conxunto con grande sfarzo. Organizaron a voda con grande das rexións do norte de Italia. ostentación. 511 sfogo sfarzoso -a adx. Ostentoso -a. E stata una festa sfilza s.f. Sarta (tamén fig.). Una sfilza di fichi sec- troppo sfarzosa per i miei gusti. Foi unha festa chi. Unha sarta de figo secos. Era molto arrabbiato demasiado ostentosa para o meu gusto. e gli ha detto una sfilza di improperi. Estaba moi enfadado e díxolle unha sarta de improperios. sfaticato -a adx. Vago -a, folgazán -ana. È uno sfati- cato, non ha voglia di studiare né di lavorare. É un sfinire I v. tr. [aux. avere] Esgotar, extenuar. La cam- vago, non ten ganas de estudiar nin de traballar. minata in montagna l’ha sfinito. A camiñada pola montaña esgotouno. II v. intr. pron. [aux. essere] sfatto -a adx. Desfeito -a. Era giovane ma aveva il Esgotarse. Si è sfinito a forza di fare ginnastica. corpo sfatto a causa delle molte gravidanze. Era Esgotouse a forza de facer ximnasia. OBS.: io sfinis- nova pero tiña o corpo desfeito a causa dos moitos co, tu sfinisci. embarazos. sfiorare v. tr. 1 Rozar (tocar). Mi è bastato sfiorare sfavorevole adx. Desfavorable. Il suo comportamen- quel pezzo di vetro per tagliarmi. Bastoume rozar to ha suscitato un’impressione sfavorevole nei pro- aquel anaco de cristal para cortarme. 2 (fig.) Tratar fessori. O seu comportamento causou unha impre- superficialmente. Alla riunione hanno solo sfiorato sión desfavorable nos profesores. gli argomenti di cui mi interessava parlare. Na reu- sfera s.f. 1 Esfera (tamén fig.). Il raggio della sfera nión só trataron superficialmente os temas dos que misurava sei centimetri. O raio da esfera medía seis me interesaba falar. centímetros. La lampada era costituita da una sfera sfiorire v. intr. [aux. essere] Murchar, rechumir, di carta. A lámpada estaba constituída por unha mirrar (tamén fig.). Le rose sono già sfiorite. As esfera de papel. Fa parte delle alte sfere della politi- rosas xa murcharon. Era molto bella ma cominciava ca. Forma parte das altas esferas da política. 2 (fig.) a sfiorire. Era moi guapa pero comezaba a murchar. Esfera, órbita. La sua sfera di interessi è molto OBS.: io sfiorisco, tu sfiorisci. vasta. A súa esfera de intereses é moi vasta. # sfera celeste: esfera celeste; sfera di cristallo: bóla de sfocato -a adx. Desenfocado -a. Non siamo riusciti a cristal. vedere il film perché le immagini erano sfocate. Non conseguimos ve-lo filme porque as imaxes esta- sfida s.f. Desafío, reto. Accettò la sfida dell’amico e ban desenfocadas. si mise a correre. Aceptou o desafío do amigo e púxose a correr. sfogare I v. tr. [aux. avere] Desafogar (manifestar). Sfogò la sua rabbia rompendo un bicchiere. sfidare v. tr. [aux. avere] 1 Desafiar, retar. Sfidò la Desafogou a súa rabia rompendo un vaso. II v. intr. sorella a una gara in bicicletta. Desafiou a irmá a pron. [aux. essere] Desafogarse. Si è sfogato rac- unha competición en bicicleta. 2 Desafiar. Sfidò la contandomi i suoi problemi. Desafogouse contándo- morte per salvare i naufraghi. Desafiou a morte me os seus problemas. OBS.: io sfogo, tu sfoghi; v. para salva-los náufragos. irreg. V. táboa 6. sfiducia s.f. Desconfianza, receo. La sua sfiducia mi sfoglia s.f. Follado. Per fare questa torta è necessario offende. A súa desconfianza oféndeme. preparare prima la sfoglia. Para facer esta torta é sfigurare I v. tr. [aux. avere] Desfigurar, deformar. necesario preparar primeiro o follado. # pasta sfo- La cicatrice le ha sfigurato il viso. A cicatriz desfi- glia: follado. guroulle o rostro. II v. intr. [aux. avere] Quedar mal sfogliare v. tr. [aux. avere] Follear. Sono andato a sfo- (causar unha mala impresión). Non aveva un vesti- gliare il giornale ma non ho trovato l’articolo di cui to adatto e non è andato alla festa per paura di sfi- mi hai parlato. Fun follea-lo xornal pero non atopei gurare. Non tiña un vestido axeitado e non foi á festa o artigo do que me falaches. OBS.: v. irreg. V. táboa por medo a quedar mal. 7. sfilare I v. tr. [aux. avere] 1 Desenfiar. Sfila l’ago. sfogo s.m. 1 Desafogo. Per me è stato uno sfogo par- Desenfía a agulla. 2 Quitar (roupa e sim.). Sfilò i lare con te. Para min foi un desafogo falar contigo. pantaloni per mettersi una gonna. Quitou os panta- 2 Saída (de gas é líquidos). Hanno fatto uno sfogo lóns para pór unha saia. II v. intr. pron. [aux. esse- per il gas. Fixeron unha saída para o gas. 3 (fam.) re] 1 Desenfiarse. La collana si è sfilata. O colar Erupción (da pel). Il sole le ha provocato uno sfogo desenfiouse. 2 Esfiañar. Il tessuto si è sfilato. O sul collo. O sol provocoulle unha erupción no colo. tecido esfiañou. III v. intr. [aux. avere / essere] OBS.: pl. sfoghi. Desfilar. I soldati hanno sfilato davanti al capitano. sfondare I v. tr. [aux. avere] 1 Desfondar (romper). È Os soldados desfilaron diante do capitán. salito in piedi sulla sedia e l’ha sfondata. Púxose de sfilata s.f. Desfile. La sfilata delle truppe è durata pé na cadeira e desfondouna. 2 Derrubar, abater. due ore. O desfile das tropas durou dúas horas. Sfondò la porta con un calcio. Derrubou a porta # sfilata di moda: desfile de modelos. dunha patada. II v. intr. [aux. avere] Ter éxito. Ha sfondare 512

sfondato nel mondo dello spettacolo. Tivo éxito no Ho sfregato la portiera della macchina contro il mundo do espectáculo. III v. intr. pron. [aux. essere] muro. Rasquei a porta do coche contra o muro. II v. Derrubarse, esboroarse. La cassa si è sfondata per refl. [aux. essere] Cofarse, rañarse, refregarse. La il troppo peso. A caixa derrubouse polo exceso de mucca si sfregava contro la porta della stalla. A vaca peso. cofábase contra a porta da corte. # sfregarsi le sfondato -a part. pas. de sfondare e adx. 1 mani / gli occhi: freta-las mans / os ollos. OBS.: io Desfondado -a (roto). Il secchio era sfondato. O sfrego, tu sfreghi; v. irreg. V. táboa 6. caldeiro estaba desfondado. 2 Derrubado -a, abati- sfregio s.m. 1 Cicatriz (deformante, na cara). L’uomo do -a (botado abaixo). Abbiamo trovato la porta aveva uno sfregio sul viso. O home tiña unha cica- sfondata e l’appartamento vuoto. Atopámo-la porta triz na cara. 2 (fig.) Afronta, aldraxe. L’ha insultato derrubada e o apartamento baleiro. # ricco sfonda- a modo di sfregio. Insultouno a xeito de afronta. to: riquísimo. sfrenato -a adx. Desenfreado -a. La sua ambizione sfondo s.m. Fondo (parte afastada do lugar de refe- sfrenata l’ha portato alla rovina. A súa ambición rencia; tamén fig.). Nella foto si vede mia moglie e desenfreada levouno á ruína. sullo sfondo la nostra casa. Na foto vese a miña muller e ó fondo a nosa casa. Questo film ha per sfruttamento s.m. Explotación. Lo sfruttamento di sfondo la Guerra Fredda. Este filme ten como fondo questo terreno ha dato dei buoni guadagni. A explo- a Guerra Fría. tación deste terreo deu boas ganancias. Si sono arricchiti grazie allo sfruttamento dei lavoratori. sformare I v. tr. [aux. avere] Deformar, desfigurar. Enriquecéronse gracias á explotación dos traballa- Hai già sformato le scarpe nuove. Xa deformáche-los dores. zapatos novos. II v. intr. pron. [aux. essere] Deformarse, desfigurarse. Il maglione si è sforma- sfruttare v. tr. [aux. avere] Explotar (tamén fig.). to dopo il primo lavaggio. O xersei deformouse des- Hanno sfruttato questa miniera per molti anni. pois do primeiro lavado. Explotaron esta mina durante moitos anos. Ha sfrut- tato gli operai approfittando del loro bisogno di sfortuna s.f. Mala sorte. Quest’anno ha avuto molta lavorare. Explota os obreiros aproveitándose da súa sfortuna, gli è andato tutto storto. Este ano tivo moi necesidade de traballar. Ha saputo sfruttare la situa- mala sorte, saíulle todo mal. zione per progredire. Soubo explota-la situación sfortunato -a adx. Desafortunado -a, desgraciado -a. para progresar. È un uomo sfortunato negli affari. É un home desa- sfuggire I v. tr. [aux. avere] Escapar de. È riuscito a fortunado nos negocios. sfuggire le persone che lo inseguivano. Conseguiu sforzare I v. tr. [aux. avere] Forzar (levar ó extremo, escapar das persoas que o seguían. II v. intr. [aux. estragar). Hai sforzato troppo il motore e adesso essere] Escapar (tamén fig.). È sfuggito alla polizia devi portare l’auto dal meccanico. Forzaches dema- arrampicandosi sui tetti. Escapou da policía gabe- siado o motor e agora tes que leva-lo coche ó mecá- ando polos tellados. Mi è sfuggito un commento che nico. I ladri hanno sforzato la porta dell’apparta- l’ha offesa. Escapóuseme un comentario que a ofen- mento. Os ladróns forzaron a porta do apartamento. deu. Non le sfugge nulla. Non lle escapa nada. II v. intr. pron. [aux. essere] Esforzarse. Si è sforza- to di parlare in pubblico. Esforzouse por falar en sfuggita (di-) loc. adv. De paso. L’ho vista di sfuggi- público. ta mentre andavo a lezione. Vina de paso mentres ía á clase. sforzo s.m. Esforzo. Grazie ai vostri sforzi siamo riusciti a finire in tempo il lavoro. Gracias ós vosos sfumare I v. tr. [aux. avere] Esvaecer, esvaer, disipar. esforzos fomos capaces de rematar a tempo o traba- Per ottenere questo effetto è necessario sfumare le llo. diverse tonalità di colore. Para obter este efecto é necesario esvaece-los distintos tons de cor. II v. intr. sfrattare v. tr. [aux. avere] Desafiuzar (a un arrenda- [aux. essere] Esvaecerse, esvaerse, desvanecerse tario). Il padrone di casa ha sfrattato gli inquilini. O (tamén fig.). Durante le ultime ore del mattino l’in- dono da casa desafiuzou os inquilinos. tensa foschia ha cominciato lentamente a sfumare. sfratto s.m. Desafiuzamento. Ieri mi è arrivato lo Durante as últimas horas da mañá a intensa bréte- sfratto, devo lasciare quest’alloggio entro sei mesi. ma comezou a esvaecerse lentamente. I nostri idea- Onte chegoume o desafiuzamento, teño que deixar li sono sfumati con il passare della giovinezza. Os esta vivenda dentro de seis meses. nosos ideais esvaecéronse co pasar da xuventude. sfregare I v. tr. [aux. avere] 1 Refregar, fregar, fretar. sfumatura s.f. Matiz (tamén fig.). La tappezzeria che Se sfreghi con forza questi due pezzi di legno puoi ho scelto ha delle bellissime sfumature di azzurro. A ottenere fuoco. Se refregas con forza estes dous ana- tapicería que elixín ten uns fermosísimos matices de cos de madeira podes obter lume. 2 Rascar, raspar. azul. A seconda del contesto, questa parola acquista 513 sguardo

diverse sfumature di significato. Segundo o contex- sgombro -a I adx. 1 Libre, baldeiro -a (despexado). to, esta palabra adquire distintos matices de signifi- La cucina è sgombra e possiamo metterci i mobili cado. nuovi. A cociña está libre e podemos mete-los mobles novos. 2 (fig.) Libre (despexado). Final- sfuriata s.f. Arrebato, arranque, arrouto. Soppor- mente sono riuscito ad avere la mente sgombra da tavano con pazienza le sfuriate della zia. Soportaban preoccupazioni. Finalmente conseguín te-la mente con paciencia os arrebatos da tía. # fare una sfu- libre de preocupacións. II s.m. 1 Desaloxamento. riata: botar unha reprimenda. Dovettero procedere allo sgombro dell’edificio. sfuso -a adx. 1 Solto -a (que non forma parte dun Tiveron que proceder ó desaloxamento do edificio. 2 conxunto). Ho comprato due bottiglie d’acqua sfuse, Xarda, cabala, rincha. Lo sgombro è un pesce perché la confezione da sei pesava troppo. Comprei comune nel Mediterraneo. A xarda é un peixe común no Mediterráneo. dúas botellas de auga soltas, porque o envase de seis pesaba demasiado. 2 A granel. In questo sgomento I s.m. Abatemento, desalento, desánimo. negozio vendono del vino sfuso. Neste comercio Quando seppe la notizia lo guardò con sgomento. venden viño a granel. Cando soubo a noticia mirouno con abatemento. II adx. Abatido -a (desanimado). Dalla sua espressio- sgabello s.m. Banqueta. È salito sullo sgabello per ne sgomenta capii che era successo qualcosa. Pola prendere un libro. Subiu sobre a banqueta para súa expresión abatida comprendín que lle pasara coller un libro. algo. sgabuzzino s.m. Rocho (cuarto). Il bambino si era sgonfiare I v. tr. [aux. avere] Desinchar. Ho sgonfia- nascosto nello sgabuzzino. O neno escondérase no to il pallone. Desinchei o balón. Questa crema mi ha rocho. sgonfiato le caviglie. Esta crema desinchoume os nocellos. II v. intr. pron. [aux. essere] Desincharse. sganciare I v. tr. [aux. avere] 1 Desenganchar. Hanno Le ruote della bicicletta si sono sgonfiate. As rodas sganciato la locomotiva dagli altri convogli. da bicicleta desincháronse. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. Desengancharon a locomotora dos outros vagóns. 2 (fig., fam.) Soltar. Sgancia il denaro che ci devi. sgonfio -a adx. Desinchado -a. Non si può giocare Solta os cartos que nos debes. II v. intr. pron. [aux. con il pallone sgonfio. Non se pode xogar co balón desinchado. essere] 1 Desengancharse. Queste bretelle non vanno bene, si sganciano sempre. Estes tirantes non sgorgare v. intr. [aux. essere] Manar, brotar. L’acqua están ben, desengánchanse sempre. 2 (fig., fam.) sgorga dalla sorgente. A auga mana do manancial. Librarse, zafarse. Finalmente sono riuscita a sgan- OBS.: io sgorgo, tu sgorghi; v. irreg. V. táboa 6. ciarmi da quel seccatore. Finalmente conseguín sgradevole adx. Desagradable. In questa stanza c’è librarme daquel pesado. OBS.: v. irreg. V. táboa 2. un odore sgradevole. Neste cuarto hai un olor desa- sgarbato -a adx. Groseiro -a, basto -a, ordinario -a. gradable. Quella ragazza è sgarbata e poco gentile. Aquela sgraziato -a adx. Desleixado -a (no aspecto). Si rapaza é groseira e pouco amable. muove in modo sgraziato ma cambierà, è ancora un adolescente. Móvese de xeito desleixado pero cam- sgarbo s.m. Grosería. Non rispondere è uno sgarbo. biará, é aínda un adolescente. Non responder é unha grosería. # fare uno sgarbo: dar un desplante. sgridare v. tr. [aux. avere] Rifar, berrar. Ha sgridato i bambini perché giocavano a pallone in giardino. sgargiante adx. Rechamante. Ha comprato un vesti- Rifoulles ós nenos porque xogaban co balón no xar- to di un rosso sgargiante. Mercou un vestido dun dín. vermello rechamante. sguaiato -a adx. Ordinario -a, groseiro, vulgar. È una sgocciolare I v. intr. [aux. essere] Gotear, pingar. Il ragazza sguaiata, grida continuamente. É unha bucato del vicino mi sgocciolava sulla testa. A boga- rapaza ordinaria, berra continuamente. da do veciño goteábame na cabeza. II v. tr. [aux. sguardo s.m. Mirada, ollada. Gli ha rivolto uno avere] Mollar. Hai sgocciolato tutte le scale con il sguardo di tenerezza. Lanzoulle unha mirada de ten- tuo ombrello. Mollaches tódalas escaleiras co rura. Aveva uno sguardo inquietante. Tiña unha paraugas. OBS.: io sgocciolo; v. irreg. V. táboa 1. mirada inquietante. # al primo sguardo: a primei- sgombrare v. tr. [aux. avere] 1 Desaloxar. Hanno già ra ou simple vista; dare uno sguardo: botar unha sgombrato l’ufficio dell’ex-direttore. Xa desaloxa- ollada. ron o despacho do ex-director. 2 Librar, baleirar sgusciare I v. intr. [aux. essere] Escapar, fuxir. Il (despexar). Prima di studiare devo sgombrare la gatto è riuscito a sgusciare dalla presa del cane. O scrivania. Antes de estudiar teño que libra-lo escri- gato conseguiu escapar da collida do can. II v. tr. torio. [aux. avere] Descascar, depenar, escascar. Bisogna sgusciare 514

sgusciare le uova sode e tagliarle a pezzettini. É record. Teño a seguranza de bate-la marca. # agen- necesario descasca-los ovos cocidos e cortalos en te di pubblica sicurezza: axente de policía; cintu- anacos pequenos. # sgusciare via: escapar. OBS.: v. re di sicurezza: cintos de seguridade; congegno / irreg. V. táboa 3. dispositivo di sicurezza: dispositivo de seguridade; shampoo s.m. inv. Xampú. Devi provare questo Pubblica Sicurezza: Policía (seguridade pública); shampoo al miele. Tes que probar este xampú ó mel. uscita di sicurezza: saída de urxencia. # fare uno shampoo: lava-la cabeza. sicuro -a I adx. 1 Seguro -a. Questa automobile è si pron. pers. átono Se. Si lava. Lávase. Si vogliono molto sicura: tiene bene la strada e ha una carrozze- molto bene. Quérense moito. Si vergognano per ciò ria resistente. Este automóbil é moi seguro: agárra- che hanno fatto. Avergóñanse do que fixeron. Si è se ben á estrada e ten unha carrocería resistente. 2 fatto male cadendo della bicicletta. Mancouse ó Seguro -a, certo -a, fixo -a. Sono sicura di avere caer da bicicleta. Si dice che sia un bravo professo- passato l’esame. Estou segura de que pasei o exame. re. Dise que é un bo profesor. Questi vestiti si porta- 3 Seguro -a (que é decidido). È una persona sicura vano negli anni ’60. Estes vestidos levávanse nos di sé. É unha persoa segura de si mesma. 4 Seguro anos sesenta. OBS.: posponse ós pron. átonos mi, ti, -a, fiable. È una notizia vera, l’ho saputa da fonte ci, vi, gli. Anteponse e asume a forma se diante dos sicura. É unha noticia certa, sóubena dunha fonte pronomes átonos la, le, li, lo e da partícula ne. E segura. II adv. Seguro, seguramente. Vieni a teatro? úsase en posición proclítica cos verbos de modo Sicuro! ¿Vés ó teatro? ¡Seguro! # andare a colpo finito e en posición enclítica cos verbos de modo sicuro: ir a tiro fixo; andare sul sicuro: ir sobre infinitivo, participio e xerundio. seguro; camminare sul sicuro: camiñar sobre seguro; dare per sicuro che...: dar por feito que...; sì I adv. Si. Vieni a cena con noi? Sì. ¿Ves cear con- nosco? Si. Questa sì che è una bella notizia. Esta si dare qualcosa per sicuro: ter algo por seguro; di que é unha boa noticia. II s.m. inv. Si. La sposa pro- sicuro: seguramente; essere / mostrarsi sicuri del nunciò un esitante sì. A noiva pronunciou un titube- fatto proprio: ser / mostrarse seguro de si mesmo; ante si. mettere al sicuro: poñer en lugar seguro. sia conx. 1 Ben, ou. Possiamo usare l’inchiostro sia siepe s.f. Sebe. Il giardino è circondato da una siepe. blu sia nero. Podemos usa-la tinta ben azul ben O xardín está circundado por unha sebe. negra. 2 Tanto (nunha correlación). Mi piace il sigaretta s.f. Cigarro (pequeno). Fumo dieci sigaret- mare sia d’inverno che d’estate. Gústame o mar te al giorno. Fumo dez cigarros ó día. tanto de inverno como de verán. sigaro s.m. Puro, cigarro. Dopo la cena abbiamo sicché conx. Polo que. Prendeva sempre brutti voti, fumato un sigaro. Despois da cea fumamos un puro. sicché sono dovuto andare a parlare agli insegnanti. Sacaba sempre malas notas, polo que tiven que ir sigillare v. tr. [aux. avere] 1 Selar (pór un selo). Ho falar cos profesores. sigillato un pacco. Selei un paquete. 2 Precintar. Ha sigillato il recipiente dell’olio. Precintou o recipien- siccità s.f. inv. Seca, secura. Quest’anno il raccolto è te do aceite. stato scarso a causa della siccità. Este ano a colleita foi escasa a causa da seca. sigillo s.m. 1 Selo (cuño). Questo era il sigillo della famiglia Visconti. Este era o selo da familia siccome conx. Como, posto que. Siccome faceva Visconti. 2 Precinto. La polizia ha messo i sigilli al freddo siamo entrati in un bar. Como ía frío entra- locale. A policía púxolle o precinto ó local. ♦ Para mos nun bar. referirse ó ‘sixilo’ en italiano pódense emprega-los siciliano -a I adx. Siciliano -a. La cassata è un gela- termos segreto ou cautela. to tipicamente siciliano. A ‘cassata’ é un xeado tipi- sigla s.f. Sigla. A.V.I.S. è la sigla dell’associazione camente siciliano. II s. 1 Siciliano -a (persoa). dei donatori del sangue italiani. A.V.I.S. é a sigla da Luigi Pirandello è un siciliano molto famoso in tutto asociación de doadores de sangue italianos. il mondo. Luigi Pirandello é un siciliano moi famo- so en todo o mundo. 2 (m. sing.) Siciliano (dialec- significare v. tr. [aux. avere] 1 Significar. Scusa, non to). I poeti della corte di Federico II scrissero in sici- capisco cosa significa questa parola. Perdoa, non liano. Os poetas da corte de Federico II escribiron entendo qué significa esta palabra. 2 Significar, en siciliano. implicar, supoñer. Ottenere quel lavoro per lui si- gnifica molto. Obter aquel traballo significa moito sicurezza s.f. Seguranza, seguridade. Per maggiore para el. OBS.: io significo, tu significhi; v. irreg. V. sicurezza si consiglia di allacciare le cinture. Para táboas 1 e 5. maior seguranza aconséllase abrocha-los cintos. Mi dà fastidio la sua eccessiva sicurezza. Amólame a significativo -a adx. Significativo -a. Dopo il suo súa excesiva seguranza. Ho la sicurezza di battere il intervento ci fu un silenzio molto significativo. 515 simultaneo

Despois da súa intervención houbo un silencio moi Símbolo. Il simbolo del sodio è Na. O símbolo do significativo. sodio é Na. significato s.m. 1 Significado. Spiegaci il significato simile I adx. Similar, semellante, parecido -a. Quel del tuo disegno. Explícano-lo significado do teu cappello è simile al mio. Aquel sombreiro é similar debuxo. L’unione tra significato e significante è ó meu. Non voglio avere a che fare con persone arbitraria. A unión entre significado e significante é simili. Non quero ter que ver con persoas similares. arbitraria. 2 Significado, significación. Questo II s. (espec. en pl.) Semellante (próximo). Amare i regalo ha per me ha un significato speciale. Este propri simili. Ama-los semellantes. regalo ten para min un significado especial. similitudine s.f. 1 Similitude, semellanza, parecido. signore -ora s. 1 Señor -ora. Ho lasciato il messag- Non vedo nessuna similitudine tra questi due esem- gio a una signora che era in portineria. Deixeille a pi. Non vexo ningunha similitude entre estes dous mensaxe a unha señora que estaba na portería. È un exemplos. 2 Símil. Dobbiamo analizzare le similitu- vero signore, sa come comportarsi in ogni situazio- dini di questa poesia. Temos que analiza-los símiles ne. É un verdadeiro señor, sabe cómo comportarse desta poesía. en cada situación. 2 (m.) Señor. Alberico da simmetria s.f. Simetría. Mi piace la simmetria di Romano era il signore di Treviso. Alberico da questo disegno. Gústame a simetría deste debuxo. Romano era o señor de Treviso. 3 (m.) Señor simpatia s.f. Simpatía. Mi ha ispirato simpatia appe- (Deus). Prega il Signore Dio Tuo. Prega ó Señor na l’ho conosciuta. Inspiroume simpatía tan pronto Deus teu. # comportarsi da signore: comportarse como a coñecín. La sua simpatia lo aiuta ad entrare coma un señor; egregio signore: distinguido señor. in contatto con molte persone. A súa simpatía axú- OBS.: abréviase o termo italiano en sig. ou sig.ra dalle a relacionarse con moitas persoas. diante de nomes propios, nomes comúns, títulos e similares. En xénero m., diante dun nome ou dun simpatico -a adx. Simpático -a. Il nuovo vicino è apelido, signore transfórmase en signor. molto simpatico. O novo veciño é moi simpático. # inchiostro simpatico: tinta simpática. OBS.: m. pl. signorile adx. Señorial. Questa era una villa signori- simpatici, f. pl. simpatiche. le. Este era un chalé señorial. Quella donna ha dei modi veramente signorili. Aquela muller ten manei- simpatizzare v. intr. [aux. avere] Simpatizar. ras autenticamente señoriais. All’inizio non ci sopportavamo, poi poco a poco abbiamo simpatizzato. Ó principio non nos soporta- silenzio s.m. Silencio. In quel luogo regnava il silen- bamos, despois pouco a pouco simpatizamos. Da zio. Naquel lugar reinaba o silencio. I familiari qualche anno simpatizza con i partiti di destra. della vittima chiesero ai giornalisti di rispettare il Dende hai uns anos simpatiza cos partidos da derei- loro silenzio. Os familiares da víctima pedíronlles ta. ós xornalistas que respectasen o seu silencio. # fate silenzio!: ¡silencio! simulare v. tr. [aux. avere] Simular, aparentar, finxir. Ha simulato per anni un sentimento che non prova- silenzioso -a adx. Silencioso -a, silendeiro -a. I gatti va. Simulou durante anos un sentimento que non sono animali silenziosi. Os gatos son animais silen- sentía. OBS.: io simulo; v. irreg. V. táboa 1. ciosos. Le nuove stampanti sono molto silenziose. As novas impresoras son moi silenciosas. simulazione s.f. Simulación. È una maestra di simu- lazione, finge sempre. É unha mestra na simula- sillaba s.f. Sílaba. La parola camicia è composta da ción, finxe sempre. Con questo nuovo programma tre sillabe. A palabra camisa está composta por tres per computer puoi fare una simulazione di volo. sílabas. Con este novo programa de ordenador podes facer simboleggiare v. tr. [aux. avere] Simbolizar. Con unha simulación de voo. questo spettacolo hanno voluto simboleggiare il simultaneo -a adx. Simultáneo -a. Questi due movi- rifiuto della guerra. Con este espectáculo quixeron menti artistici sono simultanei. Estes dous move- simboliza-lo rexeitamento da guerra. OBS.: v. irreg. mentos artísticos son simultáneos. Ha fatto una tra- V. táboa 4. duzione simultanea. Fixo unha traducción simbolico -a adx. Simbólico -a. Hanno liberato una simultánea. colomba bianca come gesto simbolico. Liberaron sincerità s.f. inv. Sinceridade. Dimmi ciò che pensi unha pomba branca como xesto simbólico. OBS.: m. con sincerità. Dime o que pensas con sinceridade. pl. simbolici, f. pl. simboliche. sincero -a adx. 1 Sincero -a, franco -a, veraz. Non è simbolo s.m. 1 Símbolo, emblema, representación. Il mai stato sincero con me, mi ha raccontato molte nastro rosso è il simbolo della lotta contro l’AIDS. menzogne. Nunca foi sincero comigo, contoume A fita vermella é o símbolo da loita contra a sida. 2 moitas mentiras. 2 Sincero -a. Con sincero dolore vi sincerità 516

esprimo le mie condoglianze. Con sincera dor Sinistro -a. Quell’uomo aveva un aspetto sinistro. exprésovo-las miñas condolencias. Aquel home tiña un aspecto sinistro. sincronia s.f. Sincronía. Le due ballerine si muove- sinonimo -a I s.m. Sinónimo. È meglio sostituire vano con perfetta sincronia. As dúas bailarinas questo sostantivo con un sinonimo. É mellor substi- movíanse nunha sincronía perfecta. Sincronia e dia- tuír este substantivo por un sinónimo. II adx. cronia sono due concetti linguistici. Sincronía e dia- Sinónimo -a. Cerca i termini sinonimi e antonimi di cronía son dous conceptos lingüísticos. questa voce. Busca os termos sinónimos e antóni- mos desta voz. sincronico -a adx. Sincrónico -a. Analizzate questo testo da un punto di vista sincronico. Analizade este sintesi s.f. inv. Síntese. Dovete fare una sintesi scritta texto desde un punto de vista sincrónico. OBS.: m. pl. di questo articolo. Tedes que facer unha síntese sincronici, f. pl. sincroniche. escrita deste artigo. # in sintesi: en resumo. sincronizzare v. tr. [aux. avere] Sincronizar. sintetico -a adx. Sintético -a. Ha fatto un discorso Dobbiamo sincronizzare gli orologi. Temos que sin- sintetico e preciso. Fixo un discurso sintético e pre- croniza-los reloxos. ciso. Bisogna comprare un detersivo adatto a lavare i tessuti sintetici. É necesario comprar un deterxen- sindacale adx. Sindical. La manifestazione sindacale te apropiado para lava-los tecidos sintéticos. OBS.: avrà luogo nella piazza centrale. A manifestación m. pl. sintetici, f. pl. sintetiche. sindical terá lugar na praza central. sintetizzare v. tr. [aux. avere] Sintetizar. Il suo inter- sindacato s.m. Sindicato. I sindacati sono stati creati vento si può sintetizzare in poche parole. A súa per difendere i diritti dei lavoratori. Os sindicatos intervención pódese sintetizar en poucas palabras. foron creados para defende-los dereitos dos traba- lladores. sintomo s.m. Síntoma. Il mal di gola è un sintomo della faringite. A dor de gorxa é un síntoma da fa- sindaco -essa s. Alcalde -esa. Il sindaco ha delegato rinxite. La sua aggressività è sintomo di insicurezza. le sue funzioni al vicesindaco. O alcalde delegou as A súa agresividade é síntoma de inseguridade. súas funcións no tenente de alcalde. sintonia s.f. 1 Sintonía. Dimmi la sintonia di Radio 3. sinfonia s.f. Sinfonía. Beethoven ha composto nove Dime a sintonía de Radio 3. 2 (fig.) Sintonía, har- sinfonie. Beethoven compuxo nove sinfonías. monía. Lei è sempre stata in sintonia con sua madre. singhiozzare v. intr. [aux. avere] Saloucar, salaiar. Ela sempre estivo en sintonía coa súa nai. Singhiozzava come un bambino e ho cercato di con- sintonizzare v. tr. [aux. avere] Sintonizar (tamén solarlo. Saloucaba coma un neno e intentei consola- fig.). Non riesco a sintonizzare la radio nazionale. lo. Non consigo sintonizar a radio nacional. Hanno singhiozzo s.m. 1 Salouco, impo. Se vuoi farti passa- provato a sintonizzare tutte le iniziative. Tentaron re il singhiozzo devi bere dei sorsi d’acqua senza sintonizar tódalas iniciativas. respirare. Se queres que che pase o salouco tes que sinuoso -a adx. Sinuoso -a. Guardava il sinuoso pro- beber sorbos de auga sen respirar. 2 Salouco, filo delle colline. Miraba o sinuoso perfil dos outei- salaio. Questi singhiozzi non mi faranno impietosi- ros. re. Estes saloucos non farán que me apiade. sipario s.m. Pano (do teatro). Il pubblico continuò ad singolare I adx. 1 Singular, senlleiro -a. L’ho rico- applaudire anche dopo la chiusura del sipario. O nosciuto per il suo singolare modo di camminare. público continuou aplaudindo aínda despois do Recoñecino polo seu singular modo de camiñar. 2 peche do pano. (Gram.) Singular. ‘Labbro’ ha numero singolare e sirena s.f. 1 Serea. Il canto della sirena ipnotizzava i genere maschile. ‘Beizo’ ten número singular e marinai. O canto da serea hipnotizaba os mariñei- xénero masculino. II s.m. Singular. Il, lo, e la sono ros. 2 Sirena. La sirena dell’ambulanza ha svegliato singolari. Il, lo e la son singulares. il bambino. A sirena da ambulancia espertou o singolo -a I adx. Cada. Bisogna valutare i singoli casi neno. uno per uno. É necesario valorar cada caso un por siringa s.f. Xiringa. Ha così paura delle iniezioni che un. II s.m. Individuo (ser humano). Si devono tute- si sente male quando vede una siringa. Ten tanto lare i diritti del singolo. Téñense que tutela-los medo das inxeccións que se pon mal cada vez que ve dereitos do individuo. # camera singola: cuarto unha xiringa. OBS.: pl. siringhe. individual. sistema s.m. 1 Sistema. La lingua è un sistema di sinistro -a adx. 1 Esquerdo -a, sinistro -a. Scrivo con segni. A lingua é un sistema de signos. 2 Sistema, la mano sinistra. Escribo coa man esquerda. 2 (fig.) método. Il sistema educativo di questa scuola mi 517 smagliante

sembra troppo rigido. O sistema educativo desta cordóns dos zapatos porque me incharon os pés. 2 escola paréceme demasiado ríxido. OBS.: pl. siste- Desabotoar, desabrochar. Questo vestito ha i botto- mi. ni così piccoli che è molto difficile da slacciare. sistemare I v. tr. [aux. avere] 1 Arranxar, ordenar. Este vestido ten os botóns tan pequenos que é moi Prima di andare via devi sistemare la tua stanza. difícil de desabotoar. II v. intr. pron. [aux. essere] 1 Antes de marchar tes que arranxa-lo teu cuarto. 2 Desatarse, desamalloar, desagulletar. Si sono slac- Arranxar, amañar, solucionar. Dovresti sistemare i ciati i fiocchi del vestito. Desatáronse os lazos do tuoi problemi con il capoufficio. Terías que arran- vestido. 2 Desabotoar, desabrochar. Si è slacciato la xa-los teus problemas co xefe. 3 Aloxar, albergar. giacca perché faceva troppo caldo. Desabotoou a Non sappiamo ancora dove ci sistemeranno questo chaqueta porque ía demasiada calor. OBS.: v. irreg. fine settimana. Aínda non sabemos onde nos aloxa- V. táboa 2. rán esta fin de semana. 4 Colocar, empregar. Ha slancio s.m. Impulso, pulo (tamén fig.). Prese lo slan- sistemato la figlia in una ditta di trasporti. Colocou cio e saltò il falò senza bruciarsi. Colleu impulso e a filla nunha empresa de transportes. 5 (fig.) saltou a cacharela sen queimarse. Ebbe uno slancio Axusta-las contas. Se non studi ti sistemerò io. Se di passione e la baciò. Tivo un impulso de paixón e non estudias heiche de axustar eu as contas. II v. bicouna. intr. pron. [aux. essere] 1 Aloxarse, hospedarse. Dove vi siete sistemate durante le vacanze? ¿Onde sleale adx. Desleal. Si è dimostrato una persona vos aloxastes durante as vacacións? 2 Colocarse, bugiarda e sleale. Mostrouse como unha persoa empregarse. Si è sistemato nel negozio del suocero. mentireira e desleal. Colocouse na tenda do sogro. slealtà s.f. inv. Deslealdade. Dopo tanti anni di amici- sistematico -a adx. Sistemático -a. Ha fatto uno stu- zia non mi aspettavo tanta slealtà da parte tua. dio sistematico del fenomeno. Fixo un estudio siste- Despois de tantos anos de amizade non esperaba mático do fenómeno. Rifiuta ogni proposta in modo tanta deslealdade pola túa parte. sistematico. Rexeita calquera proposta de forma sis- slegare I v. tr. [aux. avere] Deslear, desatar, desligar. temática. OBS.: m. pl. sistematici, f. pl. sistematiche. Mi dai una mano a slegare questo pacco? ¿Bótasme sistemazione s.f. 1 Colocación, disposición, distribu- unha man para deslear este paquete? II v. intr. pron. ción. Non mi piace la sistemazione di questi mobili. [aux. essere] Desatarse (soltarse). Il cane si è slega- Non me gusta a colocación destes mobles. 2 to dalla catena. O can desatouse da cadea. OBS.: io Aloxamento, pousada. Prima di trasferirmi a Roma slego, tu sleghi; v. irreg. V. táboa 6. vorrei trovare una buona sistemazione. Antes de slitta s.f. Zorra. La slitta era trainata da sei cani. A trasladarme a Roma terei que buscar un bo aloxa- zorra era arrastrada por seis cans. mento. 3 Colocación, emprego. Finalmente mio fra- tello ha trovato una buona sistemazione. Finalmente slittare v. intr. [aux. avere / essere] 1 Patinar (esva- o meu irmán atopou unha boa colocación. rar). L’automobile ha slittato sul ghiaccio. O coche sito s.m. 1 Enderezo (de internet). Qual è il sito di patinou no xeo. 2 (fig.) Inclinarse (desviarse). Le questa ditta nella rete? ¿Cal é o enderezo desta elezioni politiche testimoniano che il paese sta slit- empresa na rede? 2 Lugar, posto, sitio. Questo è un tando a destra. As eleccións políticas confirman que sito archeologico molto interessante. Este é un lugar o país se está inclinando á dereita. OBS.: úsase o arqueolóxico moi interesante. aux. avere na acep. 1 e, espec., o aux. essere na acep. 2. situare v. tr. [aux. avere] Situar (determina-la situa- ción). Hanno situato l’ufficio informazioni nel cen- smacchiare v. tr. [aux. avere] Quita-las manchas. Ho tro della città. Situaron a oficina de información no comprato un nuovo prodotto per smacchiare il buca- centro da cidade. OBS.: io situo; v. irreg. V. táboa 1. to. Merquei un novo producto para quitarlle as man- chas á bogada. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. situazione s.f. Situación. Il paese è in una situazione di crisi politica. O país está nunha situación de crise smagliante adx. 1 Luminoso -a. Ammirava il verde política. Mi sono trovata in una situazione molto smagliante del prato. Admiraba o verde luminoso do complicata. Atopeime nunha situación moi compli- prado. 2 (fig.) Resplandecente, brillante, relucente. cada. # essere all’altezza della situazione: estar á Si è innamorato di lei per il suo sorriso smagliante. altura das circunstancias. ♦ Para referirse á ‘situa- Namorouse dela polo seu sorriso resplandecente. ción, localización’ en italiano emprégase o termo smaltire v. tr. [aux. avere] 1 Dixerir (comida). posizione. Dobbiamo camminare un po’ per smaltire il pranzo. slacciare I v. tr. [aux. avere] 1 Desatar, desamarrar, des- Temos que camiñar un pouco para dixeri-lo xantar. lear. Ho dovuto slacciare le stringhe delle scarpe per- 2 (fig.) Pasar (superar). Quando smaltirai tutta ché mi si sono gonfiati i piedi. Tiven que desata-los questa rabbia, ne parleremo. Cando che pase toda smaltire 518

esta rabia, falaremos. # smaltire una sbornia: smodato -a adx. Desmedido -a, desmesurado -a. Ha durmi-la mona. OBS.: io smaltisco, tu smaltisci. mangiato e bevuto in modo smodato e ora si sente smalto s.m. Esmalte. Ho comprato lo smalto per le male. Comeu e bebeu de xeito desmedido e agora unghie. Comprei o esmalte para as uñas. Ho paura séntese mal. che questo dentifricio rovini lo smalto dei denti. smog s.m. inv. Contaminación, polución. L’aumento Teño medo de que este dentífrico estrague o esmal- dello smog è un grave problema ambientale. O te dos dentes. aumento da contaminación é un grave problema smania s.f. Ansia, afán, devezo. Aveva la smania di ambiental. arrivare presto e guidava velocissimo. Tiña a ansia smontare I v. tr. [aux. avere] 1 Desmontar, desarmar. de chegar axiña e conducía moi velozmente. Le sue Dovrò smontare tutto il motore per vedere dov’è il smanie di successo lo rendono antipatico. As súas problema. Terei que desmontar todo o motor para ansias de éxito fano antipático. ver ónde está o problema. 2 (fig.) Desanimar. La smarrimento s.m. 1 Perda. Ha denunciato lo smarri- notizia che mi hai dato mi ha smontato. A noticia mento dei documenti. Denunciou a perda dos docu- que me deches desanimoume. II v. intr. [aux. essere] mentos. 2 Turbación. Ebbe un attimo di smarrimen- 1 Descender, baixar (apearse). Quando arrivarono to perché non sapeva cosa rispondere. Tivo un allo zoo i bambini smontarono dall’autobus veloce- momento de turbación porque non sabía qué res- mente. Cando chegaron ó zoo os nenos descenderon ponder. do autobús rapidamente. 2 Cambia-la quenda. Questo medico smonta oggi alle nove. Este médico smarrire I v. tr. [aux. avere] Perder, extraviar. Ho cambia a quenda hoxe ás nove. III v. intr. pron. smarrito le chiavi di casa. Perdín as chaves da casa. [aux. essere] (fig.) Desanimarse. Malgrado la noti- II v. intr. [aux. essere] Perderse, extraviarse. Si è zia che gli diedero non si smontò. A pesar da noti- smarrita perché non conosceva la città. Perdeuse cia que lle deron non se desanimou. # smontare da porque non coñecía a cidade. OBS.: io smarrisco, tu cavallo: desmontar do cabalo; smontare di guar- smarrisci. dia / di servizio: acaba-la garda / o servicio. smascherare v. tr. [aux. avere] Desenmascarar. smorfia s.f. 1 Xesto, aceno. Sul suo viso è apparsa Hanno già smascherato il famoso falsificatore di una smorfia di dolore. No seu rostro apareceu un quadri. Xa desenmascararon o famoso falsificador xesto de dor. 2 Carantoña. Mi faceva ridere con le de cadros. OBS.: io smaschero; v. irreg. V. táboa 1. sue smorfie. Facíame rir coas súas carantoñas. 3 smentire I v. tr. [aux. avere] 1 Desmentir. Il (fig.) Melindre. Nonostante tutte queste smorfie non Presidente ha smentito la notizia delle sue dimissio- riuscirai a convincermi. A pesar de todos estes ni. O Presidente desmentiu a noticia sobre a súa melindres non conseguirás convencerme. dimisión. 2 (Der.) Retractarse. L’accusato smentì la sua prima dichiarazione. O acusado retractouse da smorfioso -a adx. Melindroso -a. È un bambino súa primeira declaración. II v. intr. pron. [aux. esse- smorfioso e viziato. É un neno melindroso e con- re] Retractarse. Le prove erano così evidenti che sentido. # fare la smorfiosa: coquetear cos rapaces. dovette smentirsi. As probas eran tan evidentes que smorto -a adx. 1 Pálido -a, descolorido -a, esbran- tivo que retractarse. OBS.: io smentisco, tu smenti- cuxado -a. Si vede che hai la febbre perché hai la sci. faccia smorta. Vese que tes febre porque te-la cara smentita s.f. Retractación. Il Presidente del Governo pálida. 2 Pálido -a, claro -a. Non mi piace quella ha dovuto fare una smentita pubblica. O Presidente camicia, è di un giallo troppo smorto. Non me gusta do Goberno tivo que facer unha retractación públi- aquela camisa, é dun amarelo demasiado pálido. ca. smuovere I v. tr. [aux. avere] 1 Mover (cambiar de smeraldo s.m. Esmeralda. Le ha regalato una collana lugar). Mi dai una mano per smuovere questo mobi- di smeraldi. Regaloulle un colar de esmeraldas. le? ¿Bótasme unha man para mover este moble? 2 (fig.) Modificar (cambiar). Non riuscirai a smuove- smettere I v. tr. [aux. avere] Deixar, abandonar. Ha re i suoi principi. Non conseguirás modifica-los smesso quell’attività. Deixou aquela actividade. II seus principios. II v. intr. pron. [aux. essere] 1 v. intr. [aux. avere] Deixar de. Ha smesso di piove- Moverse (cambiar de lugar). Stanno sistemando re. Deixou de chover. Ti sei deciso a smettere di quella vecchia casa perché le fondamenta si sono fumare? ¿Decidícheste a deixar de fumar? # smet- smosse. Están arranxando aquela casa vella porque terla: deixar de facer algo. OBS.: v. irreg. V. táboa os cimentos se lle moveron. 2 (fig.) Modificar (cam- 50. biar). Malgrado tutto ciò che gli abbiamo detto non smisurato -a adx. Desmesurado -a, desmedido -a. si smuoverà dalla sua decisione. A pesar de todo o Provava un amore smisurato per i figli. Sentía un que lle dixemos non modificará a súa decisión. desmesurado amor polos fillos. OBS.: v. irreg. V. táboa 51. 519 soffiare snello -a adx. Esvelto -a. È una ragazza alta e snella. società a responsabilità limitata: sociedade limita- É unha rapaza alta e esvelta. da; società per azioni: sociedade anónima. snob I adx. inv. Snob. È gente molto snob, mi sento a socievole adx. Sociable. È una persona molto socie- disagio in loro compagnia. É xente moi snob, sínto- vole, fa amicizia con tutti. É unha persoa moi socia- me a desgusto na súa compañía. II s.m. inv. Snob. È ble, fai amizade con todos. uno snob e si dà moltissime arie. E un snob e dáse socio -a s. Socio -a. Devo cercare un socio per avvia- moitísimos aires. re una nuova azienda. Teño que buscar un socio sobbalzo s.m. 1 Salto, brinco, chouto. Si è spaventa- para poñer en marcha unha nova empresa. # socio to per un sobbalzo del pullman. Asustouse por un fondatore: socio fundador; socio sostenitore: socio salto do autocar. 2 Sobresalto. Udì dei passi nel benfeitor. garage ed ebbe un sobbalzo. Escoitei pasos no gara- xe e tiven un sobresalto. soddisfacente adx. Satisfactorio -a. Si era lamentato perché l’igiene dell’hotel non era soddisfacente. sobrietà s.f. inv. Sobriedade. Per il colloquio è meglio Lamentárase porque a hixiene do hotel non era che tu ti vesta con sobrietà, senza dare nell’occhio. satisfactoria. Para o coloquio é mellor que te vistas con sobrie- dade, sen chama-la atención. soddisfare v. tr. e intr. [aux. avere] Satisfacer. Il risul- tato dell’indagine ha soddisfatto le nostre aspettati- sobrio -a adx. 1 Sobrio -a, parco -a. È una persona ve. O resultado da investigación satisfixo as nosas sobria, ha bisogno di poco per vivere. É unha persoa expectativas. OBS.: v. irreg. V. táboa 24. sobria, necesita pouco para vivir. 2 Sobrio -a. Sono sobrio, non ho bevuto neanche un bicchiere di vino. soddisfazione s.f. Satisfacción. Con molta soddisfa- Estou sobrio, non bebín nin un vaso de viño. zione apprese di aver vinto un premio. Con moita satisfacción soubo que gañara un premio. socchiudere v. tr. [aux. avere] Entornar (arrimar). Socchiudi un po’ la porta perché non entri tanta sodo -a I adx. Macizo -a (compacto). È una bambina luce. Entorna un pouco a porta para que non entre paffuta e soda. É unha nena repoluda e maciza. II tanta luz. Socchiudeva gli occhi a causa del vento. adv. Duro. Ha lavorato sodo per raggiungere questi Entornaba os ollos a causa do vento. OBS.: v. irreg. risultati. Traballou duro para conseguir estes resul- V. táboa 31. tados. # darle / prenderle sode: dar / recibir unha malleira; dormire sodo: durmir profundamente; soccombere v. intr. Sucumbir. L’esercito nemico soc- uovo sodo: ovo duro; venire al sodo: ir ó miolo. combette dopo un mese di dura battaglia. O exérci- to inimigo sucumbiu despois dun mes de dura bata- sofà s.m. inv. Sofá. Mi piace molto il tessuto del vo- lla. OBS.: carece de part. pas. e de tempos stro sofà. Gústame moito o tecido do voso sofá. compostos. sofferenza s.f. Sufrimento, padecemento. Il suo viso soccorrere v. tr. e intr. [aux. avere] Socorrer, axudar, esprime sofferenza. O seu rostro expresa sufrimen- auxiliar. Molti passanti intervennero per soccorrere to. i feriti. Moitos transeúntes interviñeron para soco- soffermare I v. tr. [aux. avere] Deter, parar. Soffermò rre-los feridos. OBS.: v. irreg. V. táboa 35. un attimo lo sguardo sul nuovo arrivato. Detivo un soccorso s.m. Socorro, axuda, auxilio. Dopo l’inci- intre a mirada no que acababa de chegar. II v. intr. dente mi prestarono soccorso tre agenti di polizia. pron. [aux. essere] Pararse, deterse. Mi sono soffer- Despois do accidente prestáronme socorro tres mata a parlare con un collega. Pareime a falar cun axentes de policía. # pronto soccorso: primeiros compañeiro. # soffermarsi su un aspetto: deterse auxilios. nunha cuestión. sociale adx. Social. La disoccupazione è un grave soffiare I v. tr. [aux. avere] 1 Soprar (tamén fig.). Ha problema sociale. O paro é un grave problema soffiato l’aria con il mantice. Soprou aire co fol. Un social. # assistente sociale: asistente social; capita- componente della banda ha soffiatto alla polizia le sociale: capital social. l’informazione. Un componente da banda soproulle società s.f. inv. 1 Sociedade, colectividade. Vorrei un á policía a información. 2 Comer (nas damas). Se lavoro che mi permettesse di essere utile alla socie- lasci quella pedina lì te la soffierò. Se deixas esa tà. Querería un traballo que me permitise serlle útil ficha aí comereicha. 3 (fig.) Limpar (roubar). Sono á sociedade. 2 Sociedade, entidade. Sono membro andata in bagno e quando sono ritornata mi avevano di una società sportiva. Son membro dunha socieda- soffiato la borsa. Fun ó baño e cando volvín limpá- de deportiva. 3 Sociedade (asociación). Abbiamo ranme o bolso. II v. intr. [aux. avere] Soprar. Ha sof- deciso di costituire una società per gestire l’impre- fiato con forza sulle candele e le ha spente. Soprou sa. Decidimos constituír unha sociedade para xes- con forza as candeas e apagounas. Da est soffiava tiona-la empresa. # alta società: alta sociedade; un forte vento. Polo leste sopraba un forte vento. # soffice 520

soffiarsi il naso: asoarse; soffiare sul fuoco (tamén soggetto -a I adx. 1 Exposto -a (baixo o efecto). È un fig.): aviva-lo lume. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. bambino soggetto alle malattie respiratorie. É un neno exposto ás enfermidades respiratorias. 2 soffice adx. 1 Brando -a, mol. Ho comprato un cu- Sometido -a. La zona è stata soggetta all’esercito scino soffice. Comprei un coxín brando. 2 Suave, francese. A zona estivo sometida ó exército francés. lene. Ho comprato una maglia molto soffice. II s.m. 1 Tema, asunto, materia. Il produttore non Comprei un xersei moi suave. conosceva ancora il soggetto del film. O productor soffio s.m. Sopro. Con un soffio spense le candele. non coñecía aínda o tema do filme. 2 Suxeito. In Dun sopro apagou as candeas. Un soffio di vento questo caso il participio deve concordare con il sog- rinfrescò l’aria. Un sopro de vento refrescou o aire. getto. Neste caso o participio debe concordar co # in un soffio: nun santiamén. suxeito. Ha dei problemi di relazione, è un soggetto difficile. Ten problemas para relacionarse, é un soffitta s.f. Faio, faiado (espacio). La soffitta è il suxeito difícil. luogo preferito dai topi. O faio é o lugar preferido polos ratos. soggezione s.m. Apuro, embarazo. Provo soggezione quando parlo con lui. Sinto apuro cando falo con el. soffitto s.m. Teito (interior). Questa casa ha dei sof- # mettere in soggezione: cohibir. fitti molto alti. Esta casa ten os teitos moi altos. soggiornare v. intr. [aux. avere] Residir, vivir, habi- soffocante adx. Sufocante. Un fumo soffocante inva- tar. Durante le vacanze hanno soggiornato in una se la casa. Un fume sufocante invadiu a casa. casa in campagna. Durante as vacacións residiron soffocare I v. tr. [aux. avere] 1 Asfixiar, afogar, esga- nunha casa no campo. nar. L’assasino soffocò la vittima con un cuscino. O soggiorno s.m. 1 Estadía, estancia, permanencia. Il asasino asfixiou a víctima cun coxín. 2 Sufocar, mio soggiorno di ricerca a Roma è stato molto pro- apagar, extinguir. Hanno soffocato il fuoco con duttivo per la mia tesi. A miña estadía de investiga- delle coperte. Sufocaron o lume cunhas mantas. II v. ción en Roma foi moi productiva para a miña tese. intr. e intr. pron. [aux. essere] Sufocarse, abafar, 2 Cuarto de estar. Il vostro soggiorno è molto acco- apagar. Apri la finestra, qui si soffoca dal caldo. gliente. O voso cuarto de estar é moi acolledor. Abre a ventá, aquí sufocámonos coa calor. OBS.: io soffoco, tu soffochi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. soglia s.f. Soleira, limiar. Quando arrivò si fermò sulla soglia e non volle entrare. Cando chegou detí- soffriggere v. tr. [aux. avere] Refogar. Ho fatto sof- vose na soleira e non quixo entrar. # varcare la friggere le cipolle e la pancetta. Refoguei as cebolas soglia: traspasa-la soleira. e o touciño entrefebrado. OBS.: v. irreg. V. táboa 49. sogliola s.f. Linguado. La sogliola è un pesce dal soffrire I v. tr. [aux. avere] 1 Sufrir, padecer. Durante corpo appiattito. O linguado é un peixe de corpo l’infanzia ha sofferto la fame. Durante a infancia aplanado. sufriu a fame. 2 Sufrir, soportar. Non può soffrire il sognare v. tr. [aux. avere] Soñar (tamén fig.). Questa caldo. Non pode sufri-la calor. 3 Soportar, aturar, notte ho sognato di volare. Esta noite soñei que aguantar. Non posso soffrire tua sorella perché è voaba. Da anni sogno di vedere New York. Desde una presuntuosa. Non podo soporta-la túa irmá por- hai anos soño con ver Nova York. # sognare ad que é unha presuntuosa. II v. intr. [aux. avere] occhi aperti: soñar esperto. Sufrir, padecer. Quell’uomo ha sofferto molto. Aquel home sufriu moito. Soffre di reumatismi. sognatore -trice s. Soñador -ora. Ha molta immagi- Sofre de reumatismo. OBS.: v. irreg. V. táboa 85. nazione, è un sognatore. Ten moita imaxinación, é un soñador. sofisticato -a part. pas. de sofisticare e adx. 1 Adulterado -a. Non è un buon vino perché è sofisti- sogno s.m. 1 Soño. Questa notte ho fatto un bellissi- cato con altre sostanze. Non é un bo viño porque mo sogno. Esta noite tiven un soño belísimo. 2 (fig.) está adulterado con outras substancias. 2 Soño, ilusión, desexo. Avevo l’intenzione di orga- Sofisticado -a. Ha dei gusti troppo sofisticati. Ten nizzare quel viaggio, ma è stato solo un sogno. Tiña uns gustos demasiado sofisticados. Si tratta di un a intención de organizar aquela viaxe pero foi só un meccanismo a orologeria molto sofisticato. Trátase soño. # una casa di sogno: unha casa de soño. dun mecanismo de reloxería moi sofisticado. soia s.f. Soia. Questo piatto si prepara con olio di soia. soggettivo -a adx. Subxectivo -a, parcial. Il tuo punto Este prato prepárase con aceite de soia. di vista è troppo parziale e soggettivo. O teu punto solare adx. Solar. Un’eccessiva esposizione ai raggi de vista é demasiado parcial e subxectivo. # propo- solari è pericolosa per la pelle. Unha excesiva expo- sizione soggettiva: proposición subordinada en fun- sición ós raios solares é perigosa para a pel. # pan- ción de suxeito. nello solare: placa solar. ♦ Para referirse ó ‘soar, 521 solo

terreo edificable’ en italiano emprégase a expresión solito -a I adx. 1 Acostumado -a. Ci vediamo davan- terreno edificabile. ti al solito bar. Vémonos diante do bar acostumado. solcare v. tr. [aux. avere] Sucar, asucar, derregar. Il 2 Mesmo -a (persoa). Sei sempre il solito bugiardo. contadino ha solcato il campo. O campesiño sucou E-lo mesmo mentireiro de sempre. II s.m. Costume, o campo. OBS.: io solco, tu solchi; v. irreg. V. táboa hábito. Non è mio solito mancare agli appuntamen- 5. ti. Non é o meu costume faltar ás citas. # come al solito: coma sempre; di solito: normalmente. solco s.m. Suco, rego. Il contadino ha fatto un solco con l’aratro. O campesiño fixo un suco co arado. solitudine s.f. Soidade. Non mi preoccupa che non OBS.: pl. solchi. vengano perché mi piace la solitudine. Non me pre- ocupa que non veñan porque me gusta a soidade. soldato s.m. Soldado. I soldati stavano compiendo gli esercizi di tiro con il fucile. Os soldados estaban sollecitare v. tr. [aux. avere] 1 Apurar, aburar, apre- realizando as prácticas de tiro co fusil. # fare il sol- surar. L’hanno sollecitato perché venisse al più pres- dato: face-lo servicio militar. to. Apurárono para que viñese canto antes. 2 Instar. Lo sollecitò a prendere l’iniziativa. Instouno a soldo s.m. (espec. en pl.) Carto, diñeiro. Non ho toma-la iniciativa. OBS.: io sollecito; v. irreg. V. soldi. Non teño cartos. # non avere un soldo / esse- táboa 1. ♦ Para referirse a ‘solicitar’ en italiano re senza un soldo: non ter un pataco; essere pieno pódense emprega-los termos chiedere ou domanda- di soldi: ter moitos cartos; non valere un soldo: non valer un peso. re. sole s.m. Sol. Finalmente è uscito il sole. Finalmente sollecito -a adx. Solícito -a. È un impiegato punti- saíu o sol. # alla luce del sole: abertamente; il tra- glioso e sollecito. É un empregado puntilloso e solí- monto del sole: ocaso; occhiali da sole: lentes de cito. sol; prendere il sole: toma-lo sol. solletico s.m. Cóxegas, celigras, deligras. Se gli fai il solenne adx. 1 Solemne. Lo fecero dottore honoris solletico si mette a ridere come un matto. Se lle fas causa con una cerimonia solenne. Fixérono doutor cóxegas ponse a rir coma un tolo. # patire / soffri- honoris causa cunha cerimonia solemne. 2 (fig.) re il solletico: ter cóxegas. Grande. Ha detto una solenne sciocchezza. Dixo sollevamento s.m. Elevación. Il terremoto ha provo- unha grande estupidez. cato il sollevamento di una parte del terreno. O solennità s.f. inv. Solemnidade. La cerimonia venne terremoto provocou a elevación dunha parte do celebrata con solennità. A cerimonia foi celebrada terreo. # sollevamento pesi: levantamento de pesos. con solemnidade. sollevare I v. tr. [aux. avere] 1 Erguer, alzar, levantar. solidale adx. Solidario -a. Si dichiarò solidale con le Non posso sollevare da solo questa cassa perché è proposte dei manifestanti. Declarouse solidario troppo pesante. Non podo erguer eu só esta caixa coas propostas dos manifestantes. porque é demasiado pesada. 2 (fig.) Aliviar. La noti- zia del suo ritorno la sollevò. A noticia do seu retor- solidarietà s.f. inv. Solidariedade. Hanno convocato una manifestazione per esprimere la loro soliedarie- no aliviouna. II v. intr. pron. [aux. essere] 1 tà ai parenti delle vittime. Convocaron unha mani- Erguerse, levantarse. Quando si è sollevato si è reso festación para expresa-la súa solidariedade cos conto che aveva una ferita al ginocchio. Cando se familiares das víctimas. ergueu decatouse de que tiña unha ferida no xeon- llo. 2 Rebelarse. Gli studenti si sono sollevati contro solido -a I adx. 1 Sólido -a. Studia le alterazioni di il Rettore. Os estudiantes rebeláronse contra o alcuni corpi solidi. Estudia as alteracións dalgúns Rector. corpos sólidos. 2 Sólido -a, forte. È una costruzione molto solida. É unha construcción moi sólida. 3 (fig.) sollievo s.m. Alivio. Accolse con sollievo la notizia Sólido -a, firme. Mi ha dato un solido appoggio della partenza della zia. Acolleu con alivio a noticia quando ne avevo bisogno. Deume un sólido apoio da marcha da tía. # tirare un respiro di sollievo: cando o necesitei. II s.m. Sólido. Abbiamo imparato lanzar un suspiro de alivio. a disegnare i solidi. Aprendemos a debuxa-los sóli- solo -a I adx. 1 Só soa (sen compañía). Vive sola da dos. molti anni. Vive soa dende hai moitos anos. Ha un solitario -a I adx. Solitario -a, senlleiro -a. È un solo figlio. Ten un só fillo. 2 Só, soamente. Questo ragazzo chiuso e solitario. É un rapaz reservado e è un locale riservato ai soli soci. Este é un local solitario. II s.m. Solitario (xogo). Mia nonna fa reservado só ós socios. II s. Único -a. Sei il solo di moltissimi solitari con le carte. Miña avoa fai moi- cui mi fido. E-lo único de quen me fío. III adv. Só, tísimos solitarios coas cartas. # verme solitario: a soamente. Sono venuto solo per vederti. Vin só para solitaria. verte. # da solo: só (sen compañía). soltanto 522 soltanto adv. Só, soamente. Volevo fare soltanto una sommario -a I adx. Sumario -a, breve, sucinto -a. È domanda. Quería facer só unha pregunta. una condanna ingiusta perché è stata emessa dopo solubile adx. Soluble. Ho comprato un barattolo di un sommario esame degli indizi. É unha condena inxusta porque se emitiu despois dun exame suma- caffè solubile. Comprei un bote de café soluble. rio dos indicios. II s.m. Sumario (resumo). Nel soluzione s.f. 1 Solución. La soluzione di questo pro- sommario, alla fine del telegiornale, ripeteremo la blema è facile. A solución deste problema é fácil. notizia. No sumario, ó final do telexornal, repetiré- 2 Solución, disolución. Ha preparato una soluzione mo-la noticia. di acqua e zucchero. Preparou unha solución de sommergere v. tr. [aux. avere] Somerxer, mergullar. auga e azucre. # soluzione chimica: solución quí- Le onde hanno sommerso i resti della nave naufra- mica; soluzione di continuità: interrupción. gata. As olas somerxeron os restos da nave naufra- solvente I adx. 1 Disolvente. Ha usato una sostanza gada. OBS.: v. irreg. V. táboa 31. solvente. Usou unha substancia disolvente. 2 sommerso -a part. pas. de sommergere e adx. Solvente (con cartos). Questo cliente è solvente. Somerxido -a. Abbiamo visto la nave sommersa Este cliente é solvente. II s.m. Disolvente. Ho usato vicino alla spiaggia. Vímo-la embarcación somerxi- un solvente per eliminare la colla dalle pareti. Usei da cerca da praia. # economia sommersa: econo- un disolvente para elimina-la cola das paredes. mía somerxida. somaro -a I s. 1 (m.) Burro, asno. Il carico fu tra- sommo -a adx. Sumo -a (tamén fig.). L’ha ascoltata sportato con dei somari. A carga foi transportada con somma attenzione. Escoitouna con suma aten- por burros. 2 (fig.) Burro -a, parvo -a, torpe. Sei un ción. Il sommo Pontefice. O sumo Pontífice. # in somaro, non sai neanche le tabelline! ¡Es un burro, sommo grado: en sumo grao; per sommi capi: non sabes nin sequera a táboa de multiplicar! II deténdose só nos puntos máis importantes, en xeral. adx. Burro -a, parvo -a, torpe. È l’alunno più soma- ro che abbia mai avuto. É o alumno máis burro que sonaglio s.m. Axóuxere, cascabel. Gli hanno regalato tiven xamais. un cane di stoffa con un sonaglio al collo. Regaláronlle un can de trapo cun axóuxere no pes- somigliante adx. Semellante, similar, parecido -a. La cozo. # serpente a sonagli: serpe de crótalos. OBS.: copia del quadro è poco somigliante all’originale. A para referirse ó ‘axóuxere, ruxerruxe (dos nenos)’ copia do cadro é pouco semellante ó orixinal. en italiano emprégase espec. o diminutivo sonagli- somiglianza s.f. Semellanza, parecido. Colpisce no. molto la somiglianza delle due sorelle. Sorprende sondaggio s.m. Sondaxe. Hanno realizzato un son- moito a semellanza entre as dúas irmás. daggio sulla percentuale di italiani che parlano in somigliare I v. intr. [aux. avere / essere] Asemellarse, dialetto. Realizaron unha sondaxe sobre a porcenta- parecerse, semellarse. Il bambino somiglia molto al xe de italianos que falan en dialecto. nonno. O neno aseméllase moito ó avó. II v. refl. sonno s.m. Sono. Ho sonno, vado a dormire. Teño recíp. [aux. essere] Asemellarse, parecerse, seme- sono, vou durmir. # cadere / cascare dal sonno / llarse. I due fratelli non si somigliano per niente. Os essere morto di sonno: caer de sono; far venire dous irmáns non se asemellan para nada. OBS.: v. sonno / mettere sonno: aburrir; perdere il sonno: irreg. V. táboa 7. perde-lo sono por algo ou alguén. somma s.f. 1 Suma. La somma di tutte queste cifre è sonoro -a I adx. 1 Sonoro -a. Onde sonore. Ondas 1312. A suma de todos estes números é 1312. I rega- sonoras. La sua voce sonora risuonava per tutta la li mi sono costati una somma notevole. Os regalos casa. A súa voz sonora resoaba por toda a casa. La custáronme unha suma considerable. 2 (fig.) d è una consonante sonora. O d é unha consoante Substancia (o esencial). Questa è la somma di sonora. 2 (fig.) Pomposo -a, ampuloso -a. Fece un quanto ho detto ieri. Esta é a substancia do que sonoro discorso. Deu un pomposo discurso. II s.m. dixen onte. Banda sonora. Un famoso tecnico si è occupato del sommare v. tr. [aux. avere] (Mat.) Sumar (tamén sonoro del film. Un famoso técnico ocupouse da fig.). Bisogna sommare gli importi di quest’anno a banda sonora do filme. # colonna sonora: banda quelli dell’anno scorso. Cómpre suma-los importes sonora. deste ano ós do ano pasado. Se sommi tutto il lavo- sopportare v. tr. [aux. avere] 1 Soportar, soster. ro che hai fatto per lui in questi anni ti renderai Questa trave non sopporta più il peso del tetto. Esta conto che non ti è stato riconoscente. Se sumas todo trabe xa non soporta o peso do teito. 2 Soportar, o traballo que fixeches por el nestes anos daraste resistir. È abituato ad andare in montagna e soppor- conta de que non cho agradeceu. # tutto sommato: ta bene il freddo. Está afeito a ir á montaña e sopor- en definitiva. ta ben o frío. 3 Soportar, aturar, tolerar. Non sop- 523 sorgente

porto le persone chiacchierone. Non soporto as per- plicacións durante a operación. OBS.: v. irreg. V. soas charlatanas. táboa 11. sopprimere v. tr. [aux. avere] Suprimir, eliminar soprannaturale adx. Sobrenatural, prodixioso -a. (tamén fig.). Hanno soppresso l’insegnamento della Quell’uomo riesce a prevedere il futuro, sembra che filosofia dai nuovi programmi. Suprimiron o ensino abbia delle doti soprannaturali. Aquel home é capaz de filosofía dos novos programas. Hanno tentato di de adiviña-lo futuro, parece ter dotes sobrenaturais. sopprimere l’unico testimone dell’omicidio. Ha una forza soprannaturale. Ten unha forza sobre- Intentaron elimina-la única testemuña do homici- natural. dio. soprannome s.m. 1 Sobrenome, alias. Il soprannome sopra I adv. Arriba, enriba. È una casa a due piani: che mi danno in famiglia è Topolino. O sobrenome sopra ci sono le camere da letto, sotto la cucina. É que me dan na familia é Ratiño. 2 Alcume. Al lavo- unha casa de dúas plantas: arriba están os dormi- ro è conosciuto con il soprannome di Talpa. No tra- torios, abaixo a cociña. II prep. 1 Enriba de, enci- ballo é coñecido co alcume de Toupa. ma de, sobre. Metti il barattolo sopra il frigorifero. soprano s. Soprano. Voleva diventare soprano lirico. Pon o tarro enriba do frigorífico. 2 Por riba de Quería chegar a ser soprano lírica. È un’eccellente (tamén fig.). Ho messo un maglione sopra il vestito. soprano. É unha soprano excelente. OBS.: empréga- Puxen un xersei por riba do vestido. Questo lavoro se en m. e en f. mi piace perché non ho nessuno sopra di me. Este soprattutto adv. Sobre todo. Vorrei parlare soprattutto traballo gústame porque non teño a ninguén por della nostra situazione. Querería falar sobre todo da riba de min. 3 (fig.) Sobre. Ha scaricato le sue re- nosa situación. OBS.: existe tamén a variante gráfi- sponsabilità sopra il suo collega. Descargou as súas ca sopratutto. responsabilidades sobre o seu colega. 4 (fig.) Máis de. E già sopra i quarant’anni. Ten xa máis de coren- sopravvalutare v. tr. [aux. avere] Sobrevalorar. Non ta anos. # al di sopra: por riba; al di sopra di ogni sopravvalutare le tue forze, proponiti degli obiettivi sospetto: fóra de toda sospeita; amare sopra ogni più modesti. Non sobrevalóre-las túas forzas, pro- cosa: amar sobre tódalas cousas; averne fin sopra ponte uns obxectivos máis modestos. OBS.: io i capelli: estar farto de algo ou alguén; bere sopra sopravvaluto / sopravvaluto; v. irreg. V. táboa 1. a qualcosa / berci sopra: beber por riba de algo; sopravvivere v. intr. [aux. essere] Sobrevivir. Al tele- dormire sopra a qualcosa / dormirci sopra: apra- giornale hanno detto che almeno cinquanta persone zar unha decisión para pensar con calma o que hai sono sopravvissute all’incidente aereo. No telexor- que facer; essere al di sopra delle parti: ser impar- nal dixeron que polo menos cincuenta persoas cial; essere di sopra: estar enriba; essere sopra sobreviviron ó accidente aéreo. OBS.: v. irreg. V. pensiero: estar distraído; passare sopra a qualco- táboa 77. sa / passarci sopra: pasar por alto; sopra citato: sordo -a I adx. Xordo -a (tamén fig.). Ha un figlio antes citado; tornare sopra a qualcosa / tornarci sordo. Ten un fillo xordo. La lettera ‘p’ è una conso- sopra: volver sobre un asunto; vedi sopra (nun nante sorda. A letra ‘p’ é unha consoante xorda. È texto): véxase máis arriba. OBS.: únese ós pron. sordo alla mia richiesta di aiuto. É xordo ante a mediante a prep. di (sopra di te). miña petición de axuda. II s. Xordo -a. È diventato sopracciglio s.m. Cella, sobrecella. Quell’uomo ha i sordo dopo una malattia all’orecchio. Quedou xordo capelli completamente bianchi ma le sopracciglia despois dunha enfermidade de oídos. # dolore ancora nere. Aquel home ten o pelo completamente sordo: dor xorda; fare il sordo: facerse o xordo. branco pero as cellas aínda negras. OBS.: pl. soprac- sorella s.f. Irmá. Mia sorella ha sette anni più di me. cigli e tamén fai o pl. f. sopracciglia, referíndose A miña irmá ten sete anos máis ca min. OBS.: o m. é este último ás dúas cellas dunha persoa. fratello. sopraffare v. tr. [aux. avere] Vencer (dominar; tamén sorgente s.f. 1 Manancial. La sorgente di questo fig.). I nemici hanno sopraffatto i nostri soldati. Os fiume si trova in alta montagna. O manancial deste inimigos venceron os nosos soldados. La stanchezza río atópase en alta montaña. 2 (Fís.) Fonte. mi ha sopraffatto. O cansazo venceume. OBS.: v. Sorgente luminosa. Fonte luminosa. # andare alla irreg. V. táboa 24. sorgente di un fatto: chegar á orixe dun feito. sopraggiungere v. intr. [aux. essere] 1 Chegar de sorgere I v. intr. [aux. essere] 1 Xurdir, alzarse. La repente. È sopraggiunto alla celebrazione quando casa sorge sulla collina. A casa xorde sobre o outei- ormai nessuno lo aspettava. Chegou de repente á ro. 2 Saír (o sol, a lúa...). In questa stagione il sole celebración cando xa ninguén o agardaba. 2 sorge alle sette del mattino. Nesta estación o sol sae Sobrevir. Sono sopraggiunte delle complicazioni ás sete da mañá. 3 (fig.) Xurdir, aparecer. Mi è durante l’intervento chirurgico. Sobreviñeron com- sorto un sospetto. Xurdiume unha sospeita. II s.m. sorgere 524

(sing.) Amencer, alborexar, clarear. Partiremo al sorteggiare v. tr. [aux. avere] Sortear, rifar. Hanno sorgere del sole. Marcharemos ó amencer. OBS.: v. sorteggiato il numero vincitore della lotteria. irreg. V. táboa 11. Sortearon o número vencedor da lotería. OBS.: v. ♦ sorpassare v. tr. [aux. avere] Adiantar (pasar diante). irreg. V. táboa 4. Para referirse a ‘sortear, esqui- var’ en italiano emprégase o termo schivare. In questo tratto di strada è vietato sorpassare. Neste tramo da estrada está prohibido adiantar. L’altro sorveglianza s.f. Vixilancia. Gli hanno affidato la concorrente ha sorpassato il campione. O outro par- sorveglianza della casa. Confiáronlle-la vixilancia ticipante adiantou o campión. da casa. sorpasso s.m. Adiantamento (acción de pasar dian- sorvegliare v. tr. [aux. avere] 1 Vixiar, asexar, esprei- te). Guida come un pazzo: fa dei sorpassi molto tar. La moglie lo sorvegliava perché temeva che la pericolosi. Conduce coma un tolo: fai uns adianta- tradisse. A muller vixiábao porque tiña medo de que mentos moi perigosos. a traizoase. 2 Vixiar (controlar). Doveva sorveglia- re la buona riuscita del lavoro. Tiña que vixia-lo bo sorprendere I v. tr. [aux. avere] 1 Sorprender. La resultado do traballo. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. pioggia lo sorprese mentre tornava a casa. Sorprendeuno a choiva volvendo á casa. Ci ha sor- sospendere v. tr. [aux. avere] 1 Suspender, colgar. Mi preso la sua disinvoltura. Sorprendéuno-la súa des- piacerebbe sospendere queste piante al soffitto. envoltura. 2 Sorprender, coller, pillar. Sorpresero i Gustaríame suspender estas plantas do teito. 2 (fig.) ladri mentre entravano nella villetta. Sorprenderon Suspender, interromper. Hanno dovuto sospendere os ladróns mentres entraban na casa. II v. intr. pron. le lezioni perché il riscaldamento non funzionava. [aux. essere] Sorprenderse, marabillarse, asom- Deberon suspende-las clases porque a calefacción brarse. Si è sorpreso per il prezzo del biglietto. non funcionaba. 3 (fig.) Suspender (expulsar tem- Sorprendeuse polo prezo do billete. OBS.: v. irreg. V. poralmente). L’hanno sospeso da scuola a causa del táboa 26. suo comportamento. Suspendérono da escola a causa do seu comportamento. OBS.: v. irreg. V. táboa sorpresa s.f. Sorpresa. Ha voluto fargli una sorpresa 26. ♦ Para referirse a ‘suspender (unha materia)’en e non li ha avvisati del suo arrivo. Quixo darlles italiano emprégase o termo bocciare (o profesor) ou unha sorpresa e non os avisou da súa chegada. # di essere stato bocciato (o alumno). sorpresa: por sorpresa. sospensione s.f. 1 Suspensión, interrupción. La so- sorreggere I v. tr. [aux. avere] Soster, aguantar. spensione delle ricerche fu causata dal maltempo. A L’infermiera sorreggeva il malato perché non cades- suspensión das buscas foi causada polo mal tempo. se. A enfermeira sostiña o enfermo para que non 2 Suspensión (expulsión temporal). Quell’assenza caese. II v. refl. [aux. essere] Sosterse (manterse en ingiustificata causò la sua sospensione dall’impie- equilibrio). Era così stanco che non si sorreggeva in go. Aquela inxustificada ausencia provocou a súa piedi. Estaba tan canso que non se sostiña de pé. suspensión do emprego. # la sospensione di una OBS.: v. irreg. V. táboa 49. macchina (Mec.): a suspensión dun coche. sorridere v. intr. [aux. avere] Sorrir (tamén fig.). sospeso -a part. pas. de sospendere e adx. 1 Sorrise quando la vide arrivare. Sorriu cando a viu Suspendido -a, colgado -a. L’alpinista è rimasto sos- chegar. La vita gli sorride. A vida sorrille. OBS.: v. peso alla corda. O alpinista quedou suspendido pola irreg. V. táboa 31. corda. 2 (fig.) Suspendido -a, interrompido -a. sorriso s.m. Sorriso. Un sorriso di gioia le illuminò il Dobbiamo riprendere la chiacchierata sospesa l’al- viso. Un sorriso de alegría iluminoulle o rostro. # tro giorno. Temos que retoma-la charla suspendida avere sempre il sorriso sulle labbra: ser moi o outro día. 3 (fig.) Suspendido -a (expulsado tem- sorrinte. poralmente). Per adesso sei sospeso, potrai tornare fra una settimana. Por agora estás suspendido, sorso s.m. Sorbo. Ha bevuto un sorso d’acqua. Bebeu poderás volver dentro dunha semana. # ponte so- un sorbo de auga. # in / di un sorso: dun trago. speso: ponte colgante; stare / tenere in sospeso: sorta s.f. Tipo (clase). Tu conosci ogni sorta di gente. estar / manter en vilo. ♦ Para referirse á cualifica- Ti coñeces todo tipo de xente. ción de ‘suspenso’ empréganse os termos bocciato sorte s.f. Sorte, destino, fortuna. Speriamo che la (persoa) ou bocciatura (nota). prossima volta la sorte ci sia più favorevole. sospettare I v. tr. [aux. avere] Sospeitar. Sospettavano Esperemos que a próxima vez a sorte nos sexa máis che fosse lui l’autore del furto. Sospeitaban que fora favorable. ♦ Para o sentido máis divulgado do el o autor do roubo. Non sospettavo che mi aveste termo galego ‘sorte’ en italiano emprégase a voz mentito. Non sospeitaba que me mentisedes. II v. fortuna. intr. [aux. avere] Sospeitar, desconfiar. Gli investi- 525 sotterraneo

gatori sospettano del socio della vittima. Os investi- lo un po’. O tema do teu artigo é moi substancioso, gadores sospeitan do socio da víctima. poderías desenvolvelo un pouco. sospetto -a I adx. Sospeitoso -a. Hanno fermato tre sostegno s.m. 1 Sostén, soporte, apoio. Questa trave persone sospette. Pararon a tres persoas sospeito- serve da sostegno del tetto. Esta trabe serve de sos- sas. II s.m. Sospeita. Ho il sospetto che non raccon- tén do teito. 2 (fig.) Apoio. Mia figlia è stata il mio ti la verità. Teño a sospeita de que non conta a ver- unico sostegno quando sono stata malata. A miña dade. # avere / nutrire dei sospetti: ter sospeitas; filla foi o meu único apoio cando estiven enferma. destare sospetto: levantar sospeita; guardare sostenere v. tr. [aux. avere] 1 Soster, soportar. Le qualcuno con sospetto: mirar a alguén receosa- colonne di marmo sostenevano la volta. As colum- mente. nas de mármore sostiñan a bóveda. 2 (fig.) Manter, sospettoso -a adx. Desconfiado -a. È una persona soster. Mangia questo panino, ti sosterrà. Come este sospettosa, non si fida di nessuno. É unha persoa bocadillo, manterate. 3 (fig.) Custear, pagar. Ha desconfiada, non se fía de ninguén. ♦ Para referir- sostenuto le spese della festa. Custeou os gastos da se a ‘sospeitoso’ en italiano emprégase o termo so- festa. 4 (fig.) Soster, defender, manter. Il presidente spetto. ha continuato a sostenere la sua tesi anche se gli altri soci non erano d’accordo. O presidente seguiu sos- sospingere v. tr. [aux. avere] Empurrar, apuxar, tendo a súa tese aínda que os outros socios non empuxar (tamén fig.). Le onde sospingevano il estaban de acordo. # sostenere la candidatura di canotto. As ondas empurraban a canoa. Lo sospin- qualcuno: apoia-la candidatura de alguén; soste- geva l’ambizione. Empurrábao a ambición. OBS.: v. nere una parte: representar un papel; sostenere irreg. V. táboa 11. un esame: realizar un exame. OBS.: v. irreg. V. táboa sospirare I v. intr. [aux. avere] Suspirar. Sospirava 73. perché sentiva la sua mancanza. Suspiraba porque sostenitore -trice I s. Defensor -ora. Questo politico sentía a súa falta. II v. tr. [aux. avere] Suspirar por. è un sostenitore della nuova riforma economica. Sospirava il ritorno dell’amica. Suspiraba pola volta Este político é un defensor da nova reforma econó- da amiga. mica. II adx. (Socio -a) que paga unha cota supe- sospiro s.m. Suspiro. Quando lo vide ritornare diede rior con respecto á cota establecida. (aprox.) un sospiro di sollievo. Cando o viu volver deu un Benfeitor -ora. Mio padre è socio sostenitore suspiro de alivio. dell’associazione da molti anni. Meu pai é socio benfeitor da asociación desde hai moitos anos. sosta s.f. 1 Parada, alto, paraxe. Il pullman farà una sosta a Genova. O autocar fará unha parada en sostituire I v. tr. [aux. avere] 1 Substituír, cambiar, Xénova. 2 Pausa (descanso). Per superare il concor- trocar. Ho sostituito il vecchio materasso con uno so dovrò studiare senza sosta. Para aproba-la oposi- ortopedico. Substituín o vello colchón por un orto- ción terei que estudiar sen pausa. # divieto di sosta: pédico. 2 Substituír. Oggi il professore di filosofia prohibido estacionar. ha sostituito per due ore quello di italiano. Hoxe o profesor de filosofía substituíu durante dúas horas ó sostantivo s.m. Substantivo. L’aggettivo concorda de italiano. II v. refl. [aux. essere] Substituír. Si è con il sostantivo in genere e numero. O adxectivo sostituita alla sorella nelle cure della casa. Substituíu concorda co substantivo en xénero e número. a irmá nas tarefas domésticas. OBS.: io sostituisco, sostanza s.f. 1 Substancia. È una sostanza liquida tu sostituisci. simile all’olio. É unha substancia líquida parecida sostituzione s.f. Substitución, cambio. La sostituzio- ó aceite. Non sono d’accordo con la sostanza del ne di quel pezzo della macchina ci ha richiesto suo discorso. Non estou de acordo coa substancia pochi minuti. A substitución daquela peza do coche do seu discurso. 2 (pl.) Patrimonio. Ha dilapidato le levounos uns poucos minutos. ♦ Para referirse á sostanze famigliari in poco tempo. Dilapidou o ‘substitución, suplencia’ en italiano emprégase o patrimonio familiar en pouco tempo. # in sostanza: termo supplenza. en resumo. sotterraneo -a I adx. Subterráneo -a. Siamo arrivati sostanziale adx. Substancial. Non ci sono sostanzia- attraverso un passaggio sotterraneo. Chegamos a li differenze fra i nostri punti di vista. Non hai dife- través dunha pasaxe subterránea. II s.m. Soto. rencias substanciais entre os nosos puntos de vista. Abbiamo visitato i sotterranei del castello. Visitámo-los sostanzioso -a adx. Substancioso -a (tamén fig.). sotos do castelo. Dopo questa faticosa giornata ho bisogno di una sotterrare v. tr. [aux. avere] 1 Enterrar, sepultar, cena sostanziosa. Despois desta fatigosa xornada soterrar. L’hanno sotterrato nel cimitero vicino a necesito unha cea substanciosa. L’argomento del casa. Enterrárono no cemiterio cerca da casa. 2 tuo articolo e molto sostanzioso, potresti sviluppar- Enterrar, soterrar. Abbiamo sotterrato il tesoro e sotterrare 526

voi dovrete trovarlo. Enterrámo-lo tesouro e vós marine della zona. A través do casco transparente teredes que atopalo. poden verse as grutas submarinas da zona. II s.m. sottile adx. 1 Delgado -a, fino -a. Ha tagliato una sot- Submarino. Il sottomarino fu colpito da una bomba. tile fetta di pane. Cortou unha delgada rebanda de O submarino foi alcanzado por unha bomba. pan. 2 Estreito -a. Ha le spalle larghe e la vita sotti- sottomettere I v. tr. [aux. avere] Someter, dominar. I le. Ten os ombros anchos e a cintura estreita. 3 conquistatori sottomisero le popolazioni indigene. Suave. Parlava con voce sottile. Falaba con voz Os conquistadores someteron as poboacións indíxe- suave. 4 Lixeiro -a, leve, suave. Spirava un vento nas. II v. intr. pron. [aux. essere] Someterse (dobre- sottile. Sopraba un vento lixeiro. 5 (fig.) Agudo -a, garse). Si sottomise alla volontà della madre. sutil, perspicaz. Ha fatto un’osservazione sottile e Someteuse á vontade da nai. OBS.: v. irreg. V. táboa intelligente. Fixo unha observación aguda e inteli- 50. xente. # andare per il sottile: prestar atención ás minucias. sottoporre I v. tr. [aux. avere] Someter (expoñer). Il medico lo sottopose ad accurati esami per accertare sottintendere v. tr. [aux. avere] Sobreentender. Ha l’origine della malattia. O médico someteuno a coi- lasciato sottintendere la sua disapprovazione. dadosas análises para descubri-la orixe da enfermi- Deixou sobreentende-la súa desaprobación. OBS.: v. dade. Il presidente sottopose la sua proposta al con- irreg. V. táboa 26. siglio d’amministrazione. O presidente someteu a sottinteso -a I adx. Implícito -a. È una frase con il súa proposta ó consello de administración. II v. intr. soggetto sottinteso. É unha frase co suxeito implíci- pron. [aux. essere] Someterse, exporse. Si è sotto- to. II s.m. Insinuación (alusión). Di’ le cose chiare, posto a dei duri allenamenti. Someteuse a duros senza sottintesi. Di as cousas claras, sen insinua- adestramentos. OBS.: v. irreg. V. táboa 17. cións. sottoscritto -a I part. pas. de sottoscrivere e adv. sotto I adv. Abaixo, embaixo. Sotto c’è la cucina. Abaixo asinante. La sottoscritta Laura Cernetti si Abaixo está a cociña. II prep. 1 Baixo, baixo de, so. compromette a mantenere le condizioni del contrat- La valigia è sotto l’armadio. A maleta está baixo o to. A abaixo asinante Laura Cernetti comprométese armario. 2 Por debaixo de. Ho messo una camicia a mante-las condicións do contrato. II s. Abaixo sotto la maglia. Puxen unha camisa por debaixo do asinante. Il sottoscritto chiede di essere ammesso xersei. 3 Baixo (tamén fig.). Ha nuotato a lungo sot- alla lista di collocamento. O abaixo asinante solici- t’acqua. Nadou moito tempo baixo a auga. Sotto ta ser admitido na lista de colocación. un’umile apparenza si nascondeva una persona sottosopra adv. Patas arriba. Per cercare le chiavi ha molto ambiziosa. Baixo unha humilde aparencia messo sottosopra tutta la casa. Para busca-las cha- agachábase unha persoa moi ambiciosa. È sotto ves puxo patas arriba toda a casa. processo. Está baixo proceso. Ha agito sotto l’effet- to dell’alcol. Actuou baixo o efecto do alcol. 4 Por sottosuolo s.m. Subsolo. Stanno cercando petrolio nel debaixo de. La temperatura è scesa sotto lo zero. A sottosuolo di questa zona. Están buscando petróleo temperatura descendeu por debaixo de cero. 5 Polo no subsolo desta zona. pola, durante. Ci siamo incontrati sotto Natale. sottosviluppato -a adx. Subdesenvolvido. Quella Encontrámonos polo Nadal. # al di sotto: por regione appartiene a una zona sottosviluppata del debaixo, no fondo; avere qualcosa sotto gli occhi / paese. Aquela rexión pertence a unha zona subde- il naso: ter algo diante; c’è sotto qualcosa: haber senvolvida do país. algo sospeitoso; essere al di sotto della media: estar por debaixo da media; finire sotto una mac- sottosviluppo s.m. Subdesenvolvemento. La condi- china: ser atropelado por un coche; mettere sotto zione di sottosviluppo di quel paese è dovuta alla qualcuno: atropelar; qui sotto (nun texto): máis carenza di materie prime. A condición de subdesen- abaixo; sott’aceto, sott’olio: en vinagre, en aceite; volvemento daquel país é debida á carencia de sotto chiave: baixo chave; sotto sotto (tamén fig.): materias primas. no fondo. sottotitolo s.m. Subtítulo. Nel sottotitolo si raccoglie sottolineare v. tr. [aux. avere] 1 Subliñar. Ho sottoli- il tema del libro. No subtítulo recóllese o tema do neato alcune frasi del libro. Subliñei algunhas frases libro. Preferisco vedere i film con i sottotitoli piut- do libro. 2 (fig.) Subliñar, destacar, salientar. Ha tosto che quelli doppiati. Prefiro ve-los filmes cos sottolineato gli aspetti negativi dell’operazione. subtítulos que os dobrados. Subliñou os aspectos negativos da operación. OBS.: sottovalutare v. tr. [aux. avere] Subestimar. Non devi io sottolineo; v. irreg. V. táboa 1. sottovalutare il tuo lavoro. Non debes subestima-lo sottomarino -a I adx. Submarino -a. Attraverso lo teu traballo. OBS.: io sottovaluto / sottovaluto; v. scafo trasparente si possono vedere le grotte sotto- irreg. V. táboa 1. 527 spaesato sottoveste s.f. Biso. Il vestito è trasparente e devo barzellette sozze. Non me gustan os seus chistes usare una sottoveste. O vestido é transparente e teño porcos. que usar un biso. spaccare I v. tr. [aux. avere] Crebar, partir, romper. sottovoce adv. En voz baixa. Parlo sottovoce per non Senza volere ho spaccato la lampada nuova. Sen svegliare i bambini. Falo en voz baixa para non querer crebei a lámpada nova. II v. intr. pron. [aux. esperta-los nenos. essere] Crebarse, partir, romper. È caduto l’orolo- gio e si è spaccato. Caeu o reloxo e crebouse. # sottrarre I v. tr. [aux. avere] 1 Apartar, afastar. Ha spaccare il capello in quattro: ser moi preciso; fatto salire la bambina in macchina per sottrarla agli spaccare il minuto: ser puntual; spaccare la fac- sguardi dei curiosi. Fixo subi-la nena no coche para cia: parti-la cara; un sole che spacca le pietre: un apartala das miradas dos curiosos. 2 Subtraer (rou- sol de xustiza. OBS.: io spacco, tu spacchi; v. irreg. V. bar). Mi hanno sottratto dei documenti importantis- táboa 5. simi. Subtraéronme uns documentos importantísi- mos. 3 (Mat.) Restar, subtraer. A questa cifra devi spaccatura s.f. 1 Creba, fenda, fendedura. Questa sottrarre 10 unità. A esta cifra teslle que restar 10 trave non è sicura perché ha diverse spaccature. Esta unidades. II v. refl. [aux. essere] Subtraerse. Si è viga non é segura porque ten varias crebas. 2 (fig.) sottratto all’assedio dei giornalisti passando dalla Ruptura. Le diverse opinioni sul referendum hanno porta di servizio. Subtraeuse do asedio dos xorna- provocato una spaccatura all’interno del partito. As listas pasando pola porta de servicio. OBS.: v. irreg. distintas opinións sobre o referendo provocaron V. táboa 16. unha ruptura dentro do partido. sottrazione s.f. 1 Resta, subtracción. Il maestro ha spacciare I v. tr. [aux. avere] Poñer en circulación. Li spiegato le sottrazioni. O mestre explicou as restas. hanno arrestati per aver spacciato banconote false. 2 Subtracción (roubo). La sottrazione dei documen- Arrestáronos por poñer en circulación billetes fal- ti è stata realizzata di nascosto. A subtracción dos sos. II v. refl. [aux. essere] Facerse pasar por. documentos foi realizada ás agachadas. L’hanno fatto entrare perché si è spacciato per un impiegato del Comune. Fixérono entrar porque se sovrano -a I adx. Soberano -a. Il popolo sovrano ha fixo pasar por un empregado do concello. # dare eletto un nuovo presidente. O pobo soberano elixiu qualcuno per spacciato: desafiuzar a un enfermo; un novo presidente. II s. Soberano -a. Il sovrano spacciare droga: vender droga (a pequena escala). inaugurò la cerimonia. O soberano inaugurou a OBS.: v. irreg. V. táboa 2. cerimonia. spaccio s.m. Venda (ó público). A causa dello sciope- sovrapporre v. tr. [aux. avere] 1 Superpoñer, super- ro, lo spaccio delle merci ha subito un ritardo. Por por, sobrepoñer. Per ottenere quest’immagine causa da folga, a venda das mercancías sufriu un abbiamo sovrapposto due diapositive. Para obter atraso. # spaccio di alimentari: ultramarinos; esta imaxe superpuxemos dúas diapositivas. 2 spaccio di droga: venda de droga. Sobrepoñer, sobrepor, antepoñer. Non devi sovrap- spacco s.m. 1 Rachadura, rachadela, roto. Sono porre al lavoro i tuoi interessi personali. Non debes caduto e mi sono fatto uno spacco nella giacca. Caín sobrepoñer ó traballo os teus intereses persoais. e fixen unha rachadura na chaqueta. 2 Abertura (na OBS.: v. irreg. V. táboa 17. roupa). Indossava una gonna con lo spacco laterale. sovrumano -a adx. Sobrehumano -a. Riuscì ad arri- Levaba unha saia coa abertura lateral. OBS.: pl. vare alla fine del percorso facendo uno sforzo spacchi. sovrumano. Conseguín chegar ó final do percorrido spaccone -a s. Farfallán -ona, fanfarrón -ona. Che facendo un esforzo sobrehumano. spaccone! Si crede il più furbo di tutti. ¡Que farfa- sovversivo -a I adx. Subversivo -a. Le sue dichiara- llán! Crese o máis listo de todos. zioni sovversive hanno suscitato molte polemiche. spada s.f. Espada. Lottavano con delle spade di ferro. As súas declaracións subversivas suscitaron moitas Loitaban cunhas espadas de ferro. # difendere a polémicas. II s.m. Subversivo. La polizia lo control- spada tratta: defender moi enerxicamente. la perché è considerato un sovversivo. A policía con- spaesato -a adx. Desarraigado -a (fóra de lugar). Mi trólao porque é considerado un subversivo. sentivo spaesato nella nuova città in cui mi ero tra- sovvertire v. tr. [aux. avere] Alterar (perturbar). È sferito. Sentíame desarraigado na nova cidade á stato condannato per aver sovvertito l’ordine pubbli- que me trasladara. co. Foi condenado por altera-la orde pública. spaghetti s.m. pl. Espaguetes, spaghetti. In questo sozzo -a adx. 1 Porco -a, cocho -a, sucio -a. Hai la ristorante cucinano gli spaghetti in molti modi camicia sozza d’unto. Te-la camisa porca de graxa. diversi. Neste restaurante cociñan os espaguetes de 2 (fig.) Porco -a (obsceno). Non mi piacciono le sue moitas maneiras distintas. spaghetti 528 spagnolo -a I adx. Español -a. La guerra civile spa- pron. [aux. essere] Expandirse, estenderse. Dalla gnola iniziò nel 1936. A guerra civil española cucina si spandeva un buon profumo di arrosto. comezou no 1936. II s. 1 Español -a (persoa). Gli Desde a cociña expandíase un rico olor a asado. spagnoli votarono la loro attuale Costituzione nel OBS.: v. irreg. V. táboa 44. 1978. Os españois votaron a súa Constitución spanna s.f. Palmo, cuarta. La spanna è un’unità di actual no 1978. 2 (m. sing.) Español, castelán. Lo misura che corrisponde alla lunghezza della mano spagnolo è parlato in molti paesi dell’America aperta. O palmo é unha unidade de medida que se latina. O español fálase en moitos países da corresponde coa lonxitude da man aberta. # essere América latina. alto una spanna: ter pouca altura. spalancare I v. tr. [aux. avere] Abrir de par en par. sparare v. tr. Disparar, tirar. Stava per sparare quan- Ho spalancato la porta per fare entrare i mobili. do lo trattenne la polizia. Estaba a piques de dispa- Abrín de par en par a porta para que entrasen os rar cando o detivo a policía. # spararle grosse: mobles. II v. intr. pron. [aux. essere] Abrirse de par decir mentiras; spararsi un colpo: pegarse un tiro. en par. La finestra si è spalancata a causa della corrente d’aria. A fiestra abriuse de par en par a sparatoria s.f. Tiroteo. Dopo il furto ci fu una spara- causa da corrente de aire. # spalancare gli occhi / toria tra i rapinatori e la polizia. Tralo roubo houbo la bocca: abrir moito os ollos / a boca. OBS.: io spa- un tiroteo entre os atracadores e a policía. lanco, tu spalanchi; v. irreg. V. táboa 5. spargere I v. tr. [aux. avere] 1 Espallar, esparexer, spalare v. tr. [aux. avere] Padexar. Ho spalato la neve ciscar. Hanno sparso del sale sulla strada per scio- che c’era davanti alla porta. Padexei a neve que gliere il ghiaccio. Espallaron sal sobre a estrada había diante da porta. para derrete-lo xeo. 2 (fig.) Espallar, difundir, divulgar. L’ho pregato di spargere la notizia. spalla s.f. Ombro, ombreiro. Ho portato uno zaino Pregueille que espallase a noticia. II v. intr. pron. molto pesante e ora mi fanno male le spalle. Levei [aux. essere] Espallarse, difundirse, divulgarse. Si unha mochila moi pesada e agora dóenme os è sparso il rumore che ti vuoi dimettere dall’incari- ombros. # alzare le spalle / stringersi nelle spalle: co. Espallouse o rumor de que queres dimitir do encolle-los ombros; avere la famiglia sulle spalle: cargo. OBS.: v. irreg. V. táboa 31. te-la familia ó cargo; avere le spalle quadrate: ser unha persoa decidida e forte; gettarsi qualcosa die- sparire v. intr. [aux. essere] Desaparecer. Non trovo tro le spalle: desentenderse de algo; guardarsi alle più le chiavi della macchina, sono sparite. Xa non spalle / guardarsi le spalle: garda-las costas; met- atopo as chaves do coche, desapareceron. Quando tere qualcuno con le spalle al muro: poñer a abbiamo bisogno del tuo aiuto sparisci sempre. alguén contra a parede; mettersi / caricarsi qual- Cando necesitámo-la túa axuda desapareces sem- cosa sulle spalle: botar algo ó lombo; portare a pre. OBS.: io sparisco, tu sparisci. spalle: levar a ombros; prendere / colpire alle sparlare v. intr. [aux. avere] Criticar. Hanno sparlato spalle: atacar polas costas / a traizón; ridere alle tutta la sera di una coppia di loro amici. Criticaron spalle di qualcuno: burlarse de alguén; vivere alle toda a noite a unha parella de amigos seus. spalle di qualcuno: vivir a conta de alguén; volta- re le spalle a qualcuno: volverlle as costas a sparo s.m. Disparo, tiro. Quando sentirono lo sparo si alguén. affacciarono alla finestra. Cando oíron o disparo asomáronse á fiestra. # polvere da sparo: pólvora. spallina s.f. 1 Ombreira. Ho cucito delle spalline alla nuova camicia. Cosinlle unhas ombreiras á camisa sparso -a part. pas. de spargere e adx. 1 Solto -a. nova. 2 Tirante (tira da roupa). Le spalline del reg- Aveva lasciato dei fogli sparsi sul tavolo. Deixara (el giseno mi hanno lasciato il segno. Os tirantes do / ela) uns folios soltos sobre a mesa. 2 Espallado - suxeitador deixáronme a marca. a, ciscado -a. Ha lasciato i vestiti sparsi per tutta la stanza. Deixou os vestidos espallados por todo o spalmare v. tr. [aux. avere] 1 Untar (estender unha cuarto. substancia). Ha spalmato la marmellata sul pane. Untou a marmelada no pan. 2 Aplicar. Devi spal- spartire v. tr. [aux. avere] 1 Repartir, distribuír, par- mare questa pomata sul braccio che ti fa male. Tes tir. Hanno spartito equamente l’eredità. Repartiron que aplicar esta pomada no brazo que che doe. de forma xusta a herdanza. 2 (fig.) Ter que ver. Non voglio aver nulla da spartire con lui. Non quero ter spandere I v. tr. [aux. avere] 1 Estender, espallar, nada que ver con el. OBS.: io spartisco, tu spartisci. esparexer. Devi spandere questo liquido sulla super- ficie che vuoi pulire. Tes que estender este líquido sparviero s.m. Gabián. Lo sparviero è un uccello pola superficie que queres limpar. 2 Expandir, rapace. O gabián é unha ave rapaz. estender. Il falò spandeva un gradevole calore. A spasimo s.m. Espasmo, convulsión. Chiamò il medi- fogueira expandía unha agradable calor. II v. intr. co perché aveva dei dolorosi spasimi allo stomaco. 529 specifico

Chamou o médico porque sentía uns dolorosos spazzola s.f. Cepillo (para quita-lo po ou peitearse). espasmos no estómago. Ho bisogno di una nuova spazzola per i capelli. Necesito un cepillo novo para o pelo. Le spazzole spassarsela v. intr. pron. [aux. essere] (fam.) Pasalo delle scarpe sono in quel cassetto. Os cepillos dos ben. Mentre io stavo lavorando, loro se la spassava- zapatos están nese caixón. no al mare. Mentres eu estaba traballando, eles pasábano ben na praia. spazzolino s.m. Cepillo (para os dentes, uñas ou sim.). Ha comprato uno spazzolino da denti elettri- spasso s.m. Diversión, divertimento, entretemento. È co. Comprou un cepillo de dentes eléctrico. uno spasso sentirlo raccontare le barzellette. É unha diversión oílo contar chistes. # andare a spasso: ir specchiarsi I v. refl. [aux. essere] Mirarse no espello. de paseo; essere a spasso: estar no paro; essere uno Mi sono specchiato e mi sono accorto di essere spet- spasso: ser unha persoa divertida. tinato. Mireime no espello e decateime de que esta- ba despeiteado. II v. intr. pron. [aux. essere] spavaldo -a adx. Fachendoso -a (botado para adian- Reflectirse (na auga). Le montagne si specchiavano te). È un ragazzo troppo spavaldo e sicuro di sé. É nel lago. As montañas reflectíanse no lago. OBS.: v. un rapaz demasiado fachendoso e seguro de si irreg. V. táboa 7. mesmo. speciale adx. Especial. Questo bambino ha dei pro- spaventapasseri s.m. inv. Espantallo. Abbiamo fatto blemi familiari e deve essere trattato con speciale uno spaventapasseri per impedire che gli uccelli attenzione. Este neno ten problemas familiares e mangiassero il grano. Fixemos un espantallo para debe tratarse con especial atención. evitar que os paxaros comesen o trigo. specialità s.f. inv. 1 Especialidade, rama. La sua spe- spaventare I v. tr. [aux. avere] Asustar. Il rumore ha cialità è l’allergologia. A súa especialidade é a aler- spaventato i bambini. O ruído asustou os nenos. II goloxía. 2 Especialidade. Ha vinto nella specialità v. intr. pron. [aux. essere] Asustarse. Si spaventò dei centro metri piani. Venceu na especialidade dos sentendo dei passi nel giardino. Asustouse ó sentir cen metros lisos. Questo piatto è la specialità della uns pasos no xardín. casa. Este prato é a especialidade da casa. spavento s.m. Susto. Era impallidito per lo spavento. specializzare I v. refl. [aux. essere] Especializarse. Si Estaba pálido polo susto. è specializzato in pediatria. Especializouse en pediatría. II v. tr. [aux. avere] Especializar. Ha deci- spaventoso -a adx. Espantoso -a, horrible, tremendo so di specializzare la sua impresa nel riciclaggio -a. Ho visto un incidente spaventoso. Vin un acci- della carta. Decidiu especializa-la súa empresa na dente espantoso. reciclaxe de papel. spaziale adx. Espacial. Quell’astronauta parteciperà specializzazione s.f. Especialización. Ha fatto un al suo primo volo spaziale. Ese astronauta partici- corso di specializzazione in didattica delle lingue. pará na súa primeira viaxe espacial. Fixo un curso de especialización en didáctica das spazio s.m. Espacio. Questo tavolo occupa troppo linguas. spazio. Esta mesa ocupa demasiado espacio. Hanno specie s.f. inv. Especie. Alcune specie animali sono in lanciato un’astronave nello spazio. Lanzaron unha via d’estinzione. Algunhas especies animais están astronave ó espacio. Ho ricevuto sei telefonate nello en vías de extinción. Alla festa c’era gente di ogni spazio di un’ora. Recibín seis chamadas telefónicas specie. Na festa había xente de tódalas especies. # no espacio dunha hora. fare specie (fam.): sorprender; una specie di: unha especie de. spazioso adx. Espacioso -a. Il salone è luminoso e molto spazioso. O salón é luminoso e moi espacio- specificare v. tr. [aux. avere] Especificar, concretar, so. precisar. Devi specificare qual è l’obiettivo della tua ricerca. Tes que especificar cál é o obxectivo da túa spazzare v. tr. [aux. avere] Varrer (tamén fig.). Ho investigación. OBS.: io specifico, tu specifichi; v. passato due ore a spazzare le foglie dal cortile. Pasei irreg. V. táboas 1 e 5. dúas horas varrendo as follas do patio. Questo vento spazzerà via tutte le nuvole. Este vento varre- specifico -a adx. Específico -a. Per sostenere questa rá tódalas nubes. tesi devi portare degli argomenti specifici. Para sos- ter esta tese tes que achegar argumentos específi- spazzatura s.f. Lixo. Ho buttato la spazzatura nel cas- cos. OBS.: m. pl. specifici, f. pl. specifiche. sonetto. Botei o lixo no contedor. speculazione s.f. 1 Especulación, conxectura, hipó- spazzino -a s. Varredor -ora. Domani incomincia lo tese. Ci ha spiegato le sue speculazioni filosofiche. sciopero degli spazzini. Mañá comeza a folga dos Explicóuno-las súas especulacións filosóficas. 2 varredores. Especulación. La speculazione edilizia ha rovinato speculazione 530

questa zona della città. A especulación inmobiliaria sperduto -a adx. Perdido -a (arredado). Siamo arri- arruinou esta zona da cidade. vati in un luogo sperduto. Chegamos a un lugar per- spedire v. tr. [aux. avere] 1 Enviar, mandar. Ho spe- dido. Il primo giorno di scuola mia sorella sembra- dito una lettera a mia sorella. Envieille unha carta a va sperduta fra tutti quei bambini. O primeiro día de miña irmá. 2 (fam.) Mandar, enviar. L’ho spedito a escola miña irmá parecía perdida entre todos aque- les nenos. fare la spesa. Mandeino face-la compra. OBS.: io spedisco, tu spedisci. spericolato -a adx. Temerario -a, destemido -a. Non spedito -a adx. Lixeiro -a, rápido -a. Camminavano mi piace viaggiare con lui perché guida in modo con passo spedito. Camiñaban a paso lixeiro. spericolato. Non me gusta viaxar con el porque con- duce de xeito temerario. spedizione s.f. 1 Envío. Al costo dei libri bisogna aggiungere le spese di spedizione. Ó custo dos sperimentale adx. Experimental. La dimostrazione libros hai que engadirlle os gastos de envío. 2 della sua ipotesi scientifica è avvenuta grazie a una Expedición. Hanno organizzato una spedizione ricerca sperimentale. A demostración da súa hipóte- nella foresta amazzonica. Organizaron unha expedi- se científica produciuse gracias a unha investiga- ción á selva amazónica. ción experimental. spegnere I v. tr. [aux. avere] Apagar. Hanno spento il sperimentare v. tr. [aux. avere] Experimentar, fuoco. Apagaron o lume. Spegni la luce prima di ensaiar, probar. È necessario sperimentare ancora uscire. Apaga a luz antes de saír. II v. intr. pron. questa medicina prima di lanciarla sul mercato. É [aux. essere] 1 Apagarse. Il fuoco si è spento a necesario experimentar aínda este fármaco antes de causa della pioggia. O lume apagouse a causa da lanzalo ó mercado. chuvia. La lavatrice si è spenta. A lavadora apagou- spermatozoo s.m. Espermatozoide. Il suo liquido se. 2 (fig.) Morrer, falecer, finar. Si è spento sere- seminale era povero di spermatozoi. O seu líquido namente. Morreu serenamente. OBS.: v. irreg. V. seminal era pobre en espermatozoides. táboa 11. sperperare v. tr. [aux. avere] Desbaratar, malgastar, spendere v. tr. [aux. avere] 1 Gastar. Spendo un terzo dilapidar. Ha sperperato tutti i suoi risparmi com- del mio stipendio per pagare l’affitto. Gasto unha prando stupidaggini. Desbaratou tódolos seus afo- terceira parte do meu soldo para paga-lo aluga- rros comprando parvadas. OBS.: io sperpero; v. mento. 2 (fig.) Levar (precisar tempo). Ha speso due irreg. V. táboa 1. anni per finire la tesi. Levoulle dous anos acaba-la tese. # spendere un occhio della testa: custar un spesa s.f. Gasto (económico). Non abbiamo abbastan- ollo da cara. OBS.: v. irreg. V. táboa 26. za soldi per affrontare questa spesa. Non temos sufi- cientes cartos para afrontar este gasto. # a spese di: spensierato -a adx. Despreocupado -a, descansado - a conta de; fare la spesa: face-la compra; fare a. Conduce una vita allegra e spensierata. Leva unha spese: ir de compras; imparare a proprie spese: vida alegre e despreocupada. sufrir algo en carne propia; non badare a spese: spento -a part. pas. de spegnere e adx. Apagado -a non reparar en gastos. (tamén fig.). Preferisco chiacchierare con la luce spesso -a I adx. Groso -a (espeso). Non si sentono spenta. Prefiro charlar coa luz apagada. Questo rumori perché questa casa ha dei muri molto spessi. verde è un po’ spento, cerchiamo un colore più viva- Non se senten ruídos porque esta casa ten uns ce. Este verde é un pouco apagado, busquemos unha muros moi grosos. II adv. A miúdo. Ci incontriamo cor máis viva. spesso al bar. Encontrámonos a miúdo no bar. speranza s.f. Esperanza. Ha ancora la speranza di spessore s.m. Grosor. Mi colpì lo spessore delle pare- ottenere quel lavoro. Ten aínda a esperanza de con- ti. Asombroume o grosor das paredes. seguir aquel traballo. (ext.) Aiutami, sei la mia unica speranza. Axúdame, e-la miña única esperan- spettacolare adx. Espectacular. È stato un incidente za. (ext.) Quell’attore era una delle speranze del spettacolare ma nessuno si è fatto male. Foi un acci- cinema italiano. Aquel actor era unha das esperan- dente espectacular pero ninguén se mancou. zas do cine italiano. spettacolo s.m. 1 Espectáculo. Lo spettacolo teatrale sperare I v. tr. [aux. avere] Esperar (ter esperanza). non mi è piaciuto. O espectáculo teatral non me Spero di avere presto tue notizie. Espero ter axiña gustou. Abbiamo assistito allo spettacolo dell’eclis- noticias túas. II v. intr. [aux. avere] Confiar, espe- si di luna. Asistimos ó espectáculo da eclipse de lúa. rar. Sperava nella vittoria. Confiaba na victoria. ♦ 2 Sesión (dun filme ou sim.). Stasera vado al cinema Para referirse a ‘esperar, agardar’ en italiano allo spettacolo delle otto. Esta noite vou ó cine á emprégase o termo aspettare. sesión das oito. 531 spiegare spettatore -trice s. Espectador -ora. Alcuni spettato- terreo. # spianare il cammino a qualcuno: achan- ri si alzarono prima che lo spettacolo fosse finito. za-lo camiño a alguén; spianare la pasta: estira-la Algúns espectadores levantáronse antes de que o pasta / masa. espectáculo finalizase. spiare v. tr. [aux. avere] Espiar, asexar, espreitar. spettegolare v. intr. [aux. avere] Rexoubar, murmurar. Spiava i movimenti della figlia per sapere dove Non fanno altro che spettegolare sui vicini. Non fan andava tutti i pomeriggi. Espiaba os movementos da máis que rexoubar dos veciños. OBS.: io spettegolo; v. filla para saber ónde ía tódalas tardes. OBS.: v. irreg. V. táboa 1. irreg. V. táboa 8. spettinare I v. tr. [aux. avere] Despeitear, desguede- spiccare I v. tr. [aux. avere] (Der.) Emitir. Il giudice llar. Il vento l’ha spettinata. O vento despeiteouna. ha spiccato un mandato di cattura contro il direttore II v. intr. pron. [aux. essere] Despeitearse, desgue- di quella ditta. O xuíz emitiu un mandato de captu- dellarse. Si è spettinata togliendosi il cappello. ra contra o director daquela empresa. II v. intr. Despeiteouse ó saca-lo sombreiro. OBS.: io spettino; [aux. avere] Destacar, sobresaír. Spicca fra tutti per v. irreg. V. táboa 1. la sua forte personalità. Destaca entre todos pola spettro s.m. 1 Espectro, fantasma (tamén fig.). súa forte personalidade. # spiccare il bollore: rom- Secondo la leggenda, nel castello di notte si aggira- per a ferver; spiccare il volo: botar a voar; spicca- no degli spettri. Segundo a lenda, no castelo pola re un salto: dar un salto. OBS.: io spicco, tu spicchi; noite vagan os espectros. Lo spettro della carestia v. irreg. V. táboa 5. incombeva sulla popolazione. O espectro da cares- spicchio s.m. Cuarteirón. Dammi solo uno spicchio tía planaba sobre a poboación. 2 (Fís.) Espectro. della tua arancia. Dame só un cuarteirón da túa Spettro acustico. Espectro acústico. Spettro solare. laranxa. # spicchio d’aglio: dente de allo. Espectro solar. spicciare I v. tr. [aux. avere] Despachar (apurar). spezie s.f. pl. Especias. Per dare più sapore alla carne Devo spicciare una commissione e poi vengo da te. alla griglia devi aggiungere delle spezie. Para darlle Teño que despachar un recado e despois vou onda máis sabor á carne á grella tes que lle engadir espe- ti. II v. intr. pron. [aux. essere] Apurarse, bulir, cias. espelirse. Spicciatevi, altrimenti arriveremo tardi. spezzare I v. tr. [aux. avere] Partir, cortar. Ha spez- Apurádevos, senón chegaremos tarde. OBS.: v. irreg. zato il tronco con un’ascia. Partiu o tronco cunha V. táboa 2. ♦ Para referirse a ‘espichar, cravar’ en machada. II v. intr. pron. [aux. essere] Partir, rom- italiano pódense emprega-los termos conficcare ou per. La trave si è spezzata a causa del peso eccessi- piantare. vo. A viga partiu a causa do excesivo peso. # spez- spiccicare v. tr. [aux. avere] (fig.) Falar. Non ha spic- zare il cuore: facer sufrir a alguén; spezzare una cicato una parola in tutta la sera. Non falou unha lancia in favore di qualcuno: romper unha lanza palabra en toda a noite. OBS.: io spiccico, tu spicci- por alguén. chi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. spia s.f. 1 Espía. Questo libro racconta la storia di spicciolo I adx. Solto (moeda). Hai dei soldi spiccio- James Bond, la famosa spia. Este libro conta a his- li per fare una telefonata? ¿Tes diñeiro solto para toria de James Bond, o famoso espía. 2 Confidente facer unha chamada? II s.m. Cambio (moeda (delator). Hanno promesso di ridurgli la pena se fa solta). Ho bisogno di spiccioli per pagare i franco- la spia alla polizia. Prometéronlle reducirlle a pena bolli. Necesito cambio para paga-los selos. se fai de confidente para a policía. 3 Piloto (indica- dor luminoso). Si è accesa la spia del termosifone. spiegare I v. tr. [aux. avere] 1 Despregar. La barca ha Acendeuse o piloto do radiador. 4 (fig.) Indicio. Il spiegato le vele. A barca despregou as velas. basso livello culturale dei bambini è una spia del L’esercito spiegò le truppe intorno alla fortezza. O cattivo sistema educativo. O baixo nivel cultural dos exército despregou as tropas ó redor da fortaleza. 2 nenos é un indicio do cativo sistema educativo. (fig.) Explicar. Per favore, spiegami questo teorema. Por favor, explícame este teorema. II v. intr. pron. spiacevole adx. Desagradable. Dopo quella spiacevo- [aux. essere] Explicarse. Per favore, spiegati le discussione non l’ho più rivisto. Despois daquela meglio, non riesco a capire cosa vuoi dire. Por favor, desagradable discusión non o volvín ver. explícate mellor, non consigo entende-lo que queres spiaggia s.f. Praia. Oggi siamo stati in spiaggia tutto dicir. Adesso si spiega il suo strano comportamento. il giorno. Hoxe estivemos na praia todo o día. # l’ul- Agora se explica o seu estraño comportamento. tima spiaggia: a derradeira esperanza. OBS.: io spiego, tu spieghi; v. irreg. V. táboa 6. spianare v. tr. [aux. avere] Achanzar, achaiar, apla- spiegazione s.f. Explicación. Non ho capito la spie- nar. Prima di seminare i fiori devi spianare il terre- gazione della professoressa. Non entendín a expli- no. Antes de sementa-las flores tes que achanza-lo cación da profesora. Non ha voluto darci nessuna spiegazione 532

spiegazione del suo modo di agire. Non quixo dar- poderás ver unha pequena igrexa. II v. intr. pron. nos ningunha explicación sobre o seu modo de [aux. essere] Chegar (avanzar; tamén fig.). Nel no- actuar. stro viaggio ci siamo spinti fino alla punta estrema spietato -a adx. Desapiadado -a, cruel. È stata spie- della Sicilia. Na nosa viaxe chegamos ata a punta tata nel giudicarlo, lui non si merita tante critiche. extrema de Sicilia. La sua presunzione si è spinta Foi desapiadada ó xulgalo, el non merece tantas crí- fino al punto di ignorare i nostri consigli. A súa pre- ticas. sunción chegou ó punto de ignora-los nosos conse- llos. OBS.: v. irreg. V. táboa 11. spiga s.f. Espiga. Ho raccolto delle spighe di grano. Recollín unhas espigas de trigo. # a spiga: en forma spinta s.f. 1 Empurrón, empuxón, apuxón. Gli ha de espiga. OBS.: pl. spighe. dato una spinta ed è caduto. Deulle un empurrón e caeu. 2 (fig.) Impulso, pulo (estímulo). Sua madre spigliato -a adx. Desenvolvido -a. Tua sorella è una gli ha dato la spinta per presentarsi alla gara. Súa ragazza spontanea e spigliata. Túa irmá é unha nai deulle o impulso para presentarse á competi- rapaza espontánea e desenvolvida. ción. 3 (fig.) Recomendación (enchufe). Ha avuto spigola s.f. Robaliza. La spigola è un pesce marino bisogno di una spinta per passare il concorso. dalla carne molto saporita. A robaliza é un peixe Necesitou unha recomendación para aproba-la opo- mariño de carne moi saborosa. sición. spigolo s.m. Esquina (dun obxecto). Attento a non spiovente adx. Inclinado -a. Quella casa ha il tetto battere contro gli spigoli del mobile. Ten coidado de spiovente. Aquela casa ten o tellado inclinado. non golpear contra as esquinas do moble. spiraglio s.m. 1 Fenda, fendedura, greta. Dallo spira- spigoloso -a adx. 1 Anguloso -a. Aveva un viso spi- glio entrava uno spiffero di aria fredda. Pola fenda goloso. Tiña un rostro anguloso. 2 (fig.) Arisco -a, entraba unha corrente de aire frío. 2 Raio (feixe de desagradable. Ha un carattere spigoloso e chiuso. luz). Era tutto buio, non c’era neanche uno spiraglio Ten un carácter arisco e pechado. di luce. Estaba todo escuro, non había nin sequera spilla s.f. 1 Alfinete. Portava una spilla d’oro sulla un raio de luz. # uno spiraglio di speranza: unha cravatta. Levaba un alfinete de ouro na gravata. 2 pequena posibilidade. Broche. Aveva una spilla sul risvolto sinistro della spirale s.f. Espiral. Ha disegnato una spirale. giacca. Tiña un broche na solapa esquerda da cha- Debuxou unha espiral. queta. spirare v. intr. [aux. avere] 1 Soprar (ventar). Spirava spillo s.m. Alfinete. Ha puntato l’orlo con gli spilli. una leggera brezza. Sopraba unha lixeira brisa. 2 Marcou a dobra cos alfinetes. # spillo da balia / di Expirar, falecer. È spirato senza accorgersene. sicurezza: imperdible; tacchi a spillo: tacóns de Expirou sen darse conta. agulla. spirito s.m. 1 Espírito. Bisogna coltivare i valori dello spina s.f. 1 Espiña, espiño, pico. Mi sono punta con spirito. É necesario cultiva-los valores do espírito. le spine delle rose. Piqueime coas espiñas das rosas. 2 Enchufe. Bisogna cambiare la spina della radio Temeva gli spiriti maligni. Temía os espíritos malig- perché escono alcuni fili che potrebbero produrre nos. Si è sempre distinto per il suo spirito di giusti- un cortocircuito. Hai que cambia-lo enchufe da zia. Sempre destacou polo seu espírito de xustiza. radio porque saen algúns cables que poderían pro- Lo spirito della nostra iniziativa era molto diverso. ducir un curtocircuíto. 3 Espiña (do peixe). Questo O espírito da nosa iniciativa era moi distinto. 2 pesce ha molte spine. Este peixe ten moitas espiñas. Humor. È una donna divertente, piena di spirito. É # spina dorsale: espiña dorsal. unha muller divertida, chea de humor. 3 Alcohol. Abbiamo comprato un fornello a spirito. spinacio s.m. Espinaca. Gli spinaci sono molto ricchi Compramos un fornelo de alcohol. # fare dello spi- di vitamine A e C. As espinacas son moi ricas en rito: ser gracioso; presenza di spirito: presencia de vitaminas A e C. ánimo; spirito di patata: humor sen gracia. spingere I v. tr. [aux. avere] 1 Empurrar, apuxar, spiritoso -a I adx. Gracioso -a, chistoso -a. Racconta empuxar (tamén fig.). Abbiamo spinto la macchina sempre storie spiritose. Sempre conta historias gra- per alcuni metri. Empurrámo-lo coche algúns ciosas. II s. Gracioso -a, chistoso -a. Uno spiritoso metros. Non sopporto la gente che spinge nelle ti ha messo del sale nel caffè. Un gracioso púxoche code. Non soporto a xente que empurra nas colas. sal no café. # fare lo spiritoso: facerse o gracioso. La disperazione l’ha spinto a rubare. A desespera- ción empurrouno a roubar. 2 Dirixir (a vista). Se spirituale adx. Espiritual. La lettura di un bel libro è spingi lo sguardo ancora più lontano potrai vedere un piacere spirituale. A lectura dun bo libro é un una chiesetta. Se diríxe-la mirada aínda máis lonxe pracer espiritual. 533 sposare splendere v. intr. [aux. essere / avere] Resplandecer, ouse a causa da emigración. OBS.: io spopolo; v. brillar, lucir (tamén fig.). Il sole splendeva alto nel irreg. V. táboa 1. cielo. O sol resplandecía alto no ceo. I suoi occhi sporcare I v. tr. [aux. avere] Ensuciar, manchar, lixar splendevano dalla felicità. Os seus ollos resplande- (tamén fig.). Ho sporcato la tovaglia. Ensuciei o cían de felicidade. OBS.: raro nos tempos compostos. mantel. Quest’accusa sporca il suo nome. Esta acu- splendido -a adx. Espléndido -a, excelente, magnífi- sación ensucia o seu nome. II v. refl. [aux. essere] co -a. C’è uno splendido sole. Hai un espléndido Ensuciarse, mancharse, lixarse. Mi sono sporcata sol. Mi ha fatto uno splendido regalo. Fíxome un cambiando la ruota. Ensucieime cambiando a roda. espléndido regalo. OBS.: io sporco, tu sporchi; v. irreg. V. táboa 5. splendore s.m. 1 Esplendor, resplandor, brillo sporcizia s.f. Sucidade. Mi dà fastidio la sporcizia (tamén fig.). Ci colpì lo splendore dell’argenteria. della sua casa. Moléstame a sucidade da súa casa. Sorprendéuno-lo esplendor da prata. L’attore era sporco -a adx. 1 Sucio -a, manchado -a. Ho le mani nello splendore dei suoi anni. O actor estaba no sporche d’inchiostro. Teño as mans sucias de tinta. esplendor dos seus anos. 2 (fig.) Preciosidade (per- soa). Che splendore di bambina! ¡Que preciosidade 2 (fig.) Sucio -a, delictuoso -a. Non voglio avere de nena! niente a che fare con questa sporca faccenda. Non quero ter nada que ver con este sucio asunto. II s.m. spogliare I v. tr. [aux. avere] 1 Denudar, espir. La sing. Sucidade. Non capisco come fai a vivere nello mamma spogliò il bambino e lo mise a dormire. A sporco. Non entendo cómo podes vivir na sucidade. nai denudou o fillo e púxoo a durmir. 2 Desposuír. # avere la coscienza sporca: te-la conciencia sucia; La sentenza del tribunale l’ha spogliato di tutti i suoi avere la fedina penale sporca: ter antecedentes beni. A sentencia do tribunal desposuíuno de tódo- penais; barzelletta sporca: chiste verde; denaro los seus bens. II v. refl. [aux. essere] Denudarse, sporco: diñeiro sucio; riciclare denaro sporco: espirse. Si è spogliato e si è messo in pigiama. branquear diñeiro. Denudouse e púxose en pixama. III v. intr. pron. [aux. essere] 1 Desprenderse (prescindir). Si è spo- sporgere I v. tr. [aux. avere] Asomar. Non sporgere la gliato di tutto in favore dei figli. Desprendeuse de testa fuori dal finestrino, è pericoloso. Non asóme-la todo en favor dos fillos. 2 (fig.) Liberarse. Spogliati cabeza fóra da fiestra, é perigoso. II v. intr. [aux. dei tuoi pregiudizi e cerca di capire la situazione. essere] Asomar. Attenzione! Dal muro sporge un Despréndete dos teus prexuízos e intenta entende-la tubo rotto. ¡Atención! Do muro asoma un tubo roto. situación. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. III v. refl. [aux. essere] Asomarse. Se ti sporgi troppo corri il rischio di cadere. Se te asomas moito córre-lo spolverare v. tr. [aux. avere] 1 Limpa-lo po. Sto spol- risco de caer. # sporgere querela: presentar unha verando i mobili. Estoulles limpando o po ós querela. OBS.: v. irreg. V. táboa 11. mobles. 2 Esparexer, espallar (unha substancia en po). Ho spolverato la torta di zucchero a velo. sport s.m. inv. Deporte. Il medico gli ha consigliato di Esparexín sobre a torta o azucre en po. praticare qualsiasi tipo di sport. O médico aconse- lloulle practicar calquera tipo de deporte. spontaneità s.f. inv. Espontaneidade. La sua sponta- neità mi fa sentire molto a mio agio. A súa esponta- sportello s.m. 1 Porta (pequena). Allo sportello della neidade faime sentir a gusto. dispensa manca la maniglia. Á porta da despensa fáltalle o picaporte. 2 Portelo (de atención ó públi- spontaneo -a adx. Espontáneo -a. Mi è piaciuto il co). Questa fattura la deve pagare allo sportello a suo gesto di spontanea generosità. Gustoume o seu fianco. Esta factura ten que pagala no portelo do xesto de espontánea xenerosidade. Questo bambino lado. è allegro e spontaneo. Este neno é alegre e espontá- neo. Bisogna tentare di ridurre la vegetazione spon- sportivo -a I adx. Deportivo -a. Fra tutti i giornali tanea di questa zona. Hai que intentar reduci-la preferisce quelli sportivi. Entre tódolos xornais pre- vexetación espontánea desta zona. # di mia / tua / fire os deportivos. II s. Deportista. È una sportiva sua spontanea volontà: pola miña / túa / súa pro- molto brava, ha vinto tre medaglie d’oro nella sua pia vontade. specialità. É unha deportista moi boa, gañou tres medallas de ouro na súa especialidade. spopolare I v. tr. [aux. avere] Despoboar. La guerra ha spopolato l’intera regione. A guerra despoboou a sposare I v. tr. [aux. avere] Casar con. Ha sposato un rexión enteira. II v. intr. [aux. avere] Ter éxito. Il suo suo compagno di scuola. Casou cun compañeiro da ultimo disco ha spopolato negli Stati Uniti. O seu escola. II v. intr. pron. [aux. essere] Casar. Si sono último disco tivo éxito nos Estados Unidos. III v. sposati il 9 maggio. Casaron o 9 de maio. # sposa- intr. pron. [aux. essere] Despoboarse. Il paese si è re una causa: abrazar unha causa; sposare un’i- spopolato a causa dell’emigrazione. A vila despobo- dea: abrazar unha idea. sposo 534 sposo -a s. 1 Noivo -a (que vai casar ou casou hai spregiudicatezza s.f. Falta de prexuízos. È stata pouco). Lo sposo era vestito di scuro, come il padre molto criticata a causa della sua spregiudicatezza. della sposa. O noivo estaba vestido de escuro, como Foi moi criticada pola súa falta de prexuízos. o pai da noiva. 2 (m.) Esposo, home, marido. Il suo spregiudicato -a adx. Sen prexuízos. È una ragazza sposo è molto bello. O seu esposo é moi guapo. 3 (f.) spregiudicata. É unha moza sen prexuízos. Esposa, dona, muller. Ti presento la mia sposa. Preséntoche a miña esposa. 4 (m. pl.) Noivos (que spremere v. tr. [aux. avere] Espremer, premer. Ho casaron hai pouco). Gli sposi sono partiti per la luna spremuto le arance. Espremín as laranxas. # spre- di miele. Os noivos marcharon de lúa de mel. # mersi il cervello / le meningi: pensar moi concen- abito da sposa: vestido de noiva. tradamente en algo. spostamento s.m. Desprazamento. Lo spostamento spremuta s.f. Zume (natural). Ho bevuto una spre- dei mobili mi ha stancato molto. O desprazamento muta d’arancia. Bebín un zume de laranxa. dos mobles cansoume moito. Il suo spostamento è sprofondare I v. intr. [aux. essere] 1 Afundir, afun- dovuto a un cambiamento di lavoro. O seu despra- dirse. Questo tratto di strada è sprofondato a causa zamento é debido a un cambio de traballo. del terremoto. Este treito de estrada afundiuse a spostare I v. tr. [aux. avere] Desprazar. Aiutami a spos- causa do terremoto. Non potevamo camminare per- tare i mobili del salotto. Axúdame a despraza-los ché sprofondavamo nella neve. Non podiamos cami- mobles do salón. II v. refl. [aux. essere] Desprazarse. ñar porque afundiamos na neve. 2 (fig.) Afundirse, Ci siamo spostati per lasciare libero il passaggio. sumirse. È sprofondato in una grave depressione e Desprazámonos para deixar libre o paso. III v. intr. non riesce a riprendersi. Afundiuse nunha grave pron. [aux. essere] Moverse (cousas). Chi ha messo depresión e non consegue repoñerse. II v. refl. [aux. qui questi libri? Non possono essersi spostati da soli. essere] Deixarse caer (sobre algo). Era stanchissi- ¿Quen puxo aquí estes libros? Non puideron mover- mo e si è sprofondato nella poltrona. Estaba cansí- se sós. simo e deixouse caer na cadeira de brazos. spray I s.m. inv. Spray. Hanno vietato alcuni tipi di sproporzionato -a adx. 1 Desproporcionado -a. Le spray perché rovinano la fascia d’ozono. Prohibiron sue braccia sono sproporzionate rispetto alla statura. algúns tipos de spray porque danan a capa de Os seus brazos son desproporcionados con respecto ozono. II adx. En spray. Ha comprato un deodoran- á estatura. 2 (fig.) Desproporcionado -a, desmesu- te spray. Comprou un desodorizante en spray. rado -a. Mi ha chiesto una cifra sproporzionata. Pediume unha cifra desproporcionada. sprecare I v. tr. [aux. avere] Malgastar. Non faccio tante fotocopie perché non mi piace sprecare carta. sproporzione s.m. Desproporción. Nei suoi quadri Non fago moitas fotocopias porque non me gusta mi ha colpito la sproporzione delle figure. Nos seus malgastar papel. II v. intr. pron. [aux. essere] Perde- cadros impresionoume a desproporción das figuras. lo tempo (en traballos de pouca importancia). sproposito s.m. Despropósito. È stato uno sproposito Invece di coltivare il suo talento si spreca in lavori organizzare un viaggio per così pochi giorni. Foi un inutili. En lugar de cultiva-lo seu talento perde o despropósito organizar unha viaxe para tan poucos tempo en traballos inútiles. # sprecare il fiato: gas- días. # fare / commettere uno sproposito: facer / tar saliva; sprecare il tempo: perde-lo tempo. OBS.: cometer unha tolada; parlare / rispondere a spro- io spreco, tu sprechi; v. irreg. V. táboa 5. posito: falar por falar. spreco s.m. Estrago (dispendio). È necessario evitare sprovveduto -a adx. Incauto -a (sen malicia). Era un lo spreco delle risorse energetiche. É necesario po’sprovveduto e non ha capito il gioco di parole. evita-lo estrago dos recursos de enerxía. OBS.: pl. Era un pouco incauto e non comprendeu o xogo de sprechi. palabras. sprecone -a adx. Gastador -ora. Sei una sprecona, sprovvisto -a adx. Desprovisto -a, desabastecido -a. compri la verdura e poi la fai marcire nel frigorife- In quel negozio sono sprovvisti del tipo di quaderni ro! Es unha gastadora, cómpra-la verdura e despois che cerco. Naquela tenda están desprovistos do tipo déixala podrecer no frigorífico. de caderno que busco. # prendere / cogliere qual- spregevole adx. Desprezable, indesexable. È una per- cuno alla sprovvista: coller a alguén desprevido. sona spregevole, ingannerebbe anche sua madre. É spruzzare v. tr. [aux. avere] Asperxir. Ho spruzzato unha persoa desprezable enganaría mesmo a súa un po’ d’acqua sulle rose. Asperxín un pouco de nai. auga sobre as rosas. spregiare v. tr. [aux. avere] Desprezar, menosprezar. spruzzo s.m. Salpicadura (aspersión). Gli spruzzi Spregia le nostre abitudini. Despreza os nosos cos- delle onde mi hanno bagnato. As salpicaduras das tumes. OBS.: v. irreg. V. táboa 4. ondas molláronme. 535 squarcio spudorato -a adx. Desvergonzado -a, desvergoñado drilla de traballadores fará o edificio para a nova -a. Il suo atteggiamento spudorato è senza limiti. A escola. 3 (Dep.) Equipo. La squadra nazionale di súa actitude desvergonzada non ten límites. pallacanestro parteciperà alle Olimpiadi. O equipo nacional de baloncesto participará nas Olimpíadas. spugna s.f. Esponxa. Ha lavato la macchina con una 4 (Mil.) Escuadra (pelotón). Apparteneva a una spugna. Lavou o coche cunha esponxa. # asciugama- squadra di mitraglieri. Pertencía a unha escuadra de no di spugna: toalla de rizo; bere come una spugna: ametralladoras. # squadra mobile: patrulla móbil. beber moito; gettare la spugna (fig.): tira-la toalla, darse por vencido; passare la spugna / dare un colpo squalifica s.f. (Dep.) Descualificación. La squalifica di spugna su qualcosa: olvida-lo pasado e empezar di un famoso campione di nuoto è stata la notizia de novo. più diffusa in questi giorni. A descualificación dun famoso campión de natación foi a noticia máis spumante s.m. Viño espumoso tipicamente italiano. difundida nestes días. (aprox.) Champaña. L’abbiamo festeggiato con un bicchiere di spumante. Festexámolo cunha copa de squalificare I v. tr. [aux. avere] 1 (Dep.) champaña. Descualificar. Un giocatore della Juventus è stato squalificato per le prossime due partite. Un xogador spuntare I v. tr. [aux. avere] 1 Despuntar. Hai fatto da Juventus foi descualificado para os próximos cadere la matita e così l’hai spuntata. Deixaches dous partidos. 2 Descualificar, desacreditar. Il suo cae-lo lapis e despuntáchelo. 2 Corta-las puntas comportamento superficiale l’ha squalificato agli (do pelo). La parrucchiera mi ha spuntato i capelli. occhi di tutti. O seu comportamento superficial des- A peiteadora cortoume as puntas do pelo. II v. intr. cualificouno ós ollos de todos. OBS.: io squalifico, tu [aux. essere] 1 Despuntar. È spuntata l’erba. squalifichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. Despuntou a herba. 2 Despuntar, asomar (un astro). È spuntato il sole. Despuntou o sol. 3 squallido -a adx. Miserento -a, miserable. Questa Asomar. Da dietro l’albero spuntò un coniglio. De stanza è squallida, bisogna ridipingerla. Esta estan- ♦ detrás da árbore asomou un coello. III v. intr. pron. cia é miserenta, é necesario volvela pintar. Para [aux. essere] Perde-la punta. Le forbici si sono referirse a ‘escuálido’ en italiano emprégase o spuntate. A tesoira perdeu a punta. # lo spuntare termo macilento. del sole: o amencer; spuntarla: saír vencedor. squallore s.m. Abandono (desidia, miseria). Lo squa- spuntino s.m. Refrixerio (comida). È meglio fare uno llore della sua casa mi riempie di tristezza. O estado spuntino alle sei perché oggi ceneremo molto tardi. de abandono da súa casa éncheme de tristeza. É mellor tomar un refrixerio ás seis porque hoxe squalo s.m. Quenlla. Nei nostri mari non esiste il cearemos moi tarde. pericolo degli squali. Nos nosos mares non existe o perigo das quenllas. spunto s.m. Pretexto. Le tue parole mi hanno dato lo spunto per parlare dell’argomento. As túas palabras squama s.f. Escama. Le squame di questo pesce sono déronme o pretexto para falar do tema. grandi e resistenti. As escamas deste peixe son gran- des e resistentes. OBS.: este termo é menos culto ca sputare I v. tr. [aux. aver] Cuspir, chuspir. Il bambi- scaglia. no ha sputato la medicina. O neno cuspiu o medica- mento. II v. intr. [aux. avere] 1 Cuspir, chuspir. Non squarciare I v. tr. [aux. avere] Rachar, resgar. Mi fa che tossire e sputare. Non fai máis que tusir e cus- hanno squarciato la giacca di pelle nel tentativo di pir. 2 Esgarrar, esputar. Ha sputato per terra in rubarla. Racháronme a chaqueta de pel ó intentar segno di sfida. Esgarrou no chan en sinal de desa- roubala. II v. intr. pron. [aux. essere] Rachar, res- fío. # sputare il rospo: desembuchar; sputare nel gar. La valigia si è squarciata perché era vecchia. A piatto in cui si mangia: ser desagradecido; sputa- maleta rachou porque estaba vella. OBS.: v. irreg. V. re sangue: suar para conseguir algo; sputare sen- táboa 2. tenze: ser pedante; sputare veleno: estar cargado squarcio s.m. 1 Rachadela, rachón, rachadura. Il de veleno. coltello produsse un profondo squarcio nel tessuto. sputo s.m. Esgarro, gargallo. Lo sputo del rivale lo O coitelo produciu unha profunda rachadela no colpì in faccia. O esgarro do rival golpeouno na tecido. 2 Pasaxe (literaria). Ci lesse uno squarcio cara. # essere attaccato / appiccicato con lo sputo: del suo nuovo romanzo. Leunos unha pasaxe da súa estar algo colgado / pegado de mala maneira. nova novela. squadra s.f. 1 Escuadro. Nel disegno tecnico la squa- squartare v. tr. [aux. avere] Despezar, cuartear, des- dra è un elemento indispensabile. No debuxo técni- facer. Il macellaio ha squartato il vitello. O carni- co o escuadro é un elemento indispensable. 2 ceiro despezou o tenreiro. Cuadrilla (de traballadores). Questa squadra di squilibrare v. tr. [aux. avere] 1 Desequilibrar, desni- operai farà l’edificio per la nuova scuola. Esta cua- velar. Fai attenzione! Il peso sta squilibrando la bici- squartare 536

cletta. ¡Pon atención! O peso está desequilibrando a le: organización teatral ou compañía, subvenciona- bicicleta. 2 Desequilibrar. Le spese eccessive hanno da publicamente, que traballa de forma estable squilibrato il bilancio. Os gastos excesivos desequi- nunha cidade. libraron o balance. stabilimento s.m. Fábrica (instalacións industriais). squilibrato -a I part. pas. de squilibrare e adx. Questa è la zona degli stabilimenti tessili. Esta é a Desequilibrado -a. Ha seguito una dieta squilibrata zona das fábricas téxtiles. # stabilimento balneare: e adesso non sta bene. Seguiu unha dieta desequili- zona acotada da praia onde se poden alugar hama- brada e agora non está ben. II s. Desequilibrado -a, cas, parasoles, etc.; stabilimento termale: balnea- tolo -a. Quell’uomo è uno squilibrato. Ese home é rio. un desequilibrado. stabilire I v. tr. [aux. avere] 1 Establecer, implantar. squilibrio s.m. Desequilibrio. Dopo la morte della Abbiamo stabilito delle regole. Establecemos unhas moglie cominciò a dare segni di squilibrio. Despois regras. 2 Establecer, instalar. Ho stabilito la mia da morte da muller comezou a dar sinais de dese- residenza a Ferrara. Establecín a miña residencia en quilibrio. È ancora notevole lo squilibrio economico Ferrara. 3 Decidir, resolver. Hanno stabilito di par- fra le diverse zone del paese. É aínda notable o des- tire la prossima settimana. Decidiron marcha-la vin- equilibrio económico entre as diversas zonas do deira semana. II v. refl. [aux. essere] Establecerse, país. instalarse. Si è stabilito a Roma. Estableceuse en squillare v. intr. [aux. essere / avere] Soar (o teléfono Roma. OBS.: io stabilisco, tu stabilisci. e sim.). Volevo dormire ma il telefono continuava a staccare I v. tr. [aux. avere] 1 Despegar, desapegar, squillare. Quería durmir pero o teléfono seguía descolar. Ha staccato il francobollo dalla cartolina. soando. Despegou o selo da postal. 2 Descolgar, despendu- squillo s.m. Timbre (do teléfono e sim.). Mi è sem- rar. Ho staccato l’attaccapanni dalla parete. brato di sentire lo squillo del telefono. Pareceume Descolguei o colgadoiro da parede. 3 (Electr.) senti-lo timbre do teléfono. # ragazza squillo: pros- Cortar. Hanno staccato la corrente. Cortaron a tituta. corrente. 4 (Dep.) Avantaxar. Il maratoneta ha stac- squisitezza s.f. Exquisitez. Per questa cena ci ha pre- cato gli avversari. O corredor da maratón avanta- parato delle squisitezze. Para esta cea preparounos xou os adversarios. II v. intr. [aux. avere] 1 unhas exquisiteces. Destacar, resaltar. Il bianco stacca sul rosso. O branco destaca sobre o vermello. 2 (fam.) Acabar, squisito -a adx. 1 Exquisito -a. Ho assaggiato un rematar, terminar (no traballo). Alle cinque stacca dolce squisito. Probei un doce exquisito. 2 Exquisito dal lavoro. Ás cinco acaba de traballar. III v. intr. -a, refinado -a. Il padrone di questa libreria è un pron. [aux. essere] 1 Separarse (afastarse). Si è uomo dai modi squisiti. O dono desta librería é un staccato dagli amici. Separouse dos amigos. 2 home de modais exquisitos. Soltarse (caer). Si è staccato un bottone della giac- sradicare v. tr. [aux. avere] Desenraizar, desarraigar. ca. Soltouse un botón da chaqueta. OBS.: io stacco, La forza del vento ha sradicato un albero. A forza do tu stacchi; v. irreg. V. táboa 5. vento desenraizou unha árbore. OBS.: io sradico, tu stacco s.m. 1 Distancia. Quando parlava, lo stacco fra sradichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. le parole mi innervosiva. Cando falaba, a distancia sradicato -a part. pas. de sradicare e adx. entre as palabras poñíanme nervioso. 2 Contraste. Desenraizado -a, desarraigado -a (tamén fig.). Un Tra i due colori c’è troppo stacco. Entre as dúas albero sradicato bloccava la strada. Unha árbore cores hai demasiado contraste. # stacco pubblicita- desenraizada bloqueaba a estrada. Dopo essere vis- rio: pausa para a publicidade. OBS.: pl. stacchi. suto tanti anni all’estero, nella sua città si sente sra- stadio s.m. (Dep.) Estadio. La partita si è svolta allo dicato. Despois de ter vivido tantos anos no estran- stadio San Siro di Milano. O partido xogouse no xeiro, na súa cidade séntese desenraizado. estadio San Siro de Milán. stabile I adx. Estable (tamén fig.). Non salire su quel- stagionale adx. 1 Estacional. L’influenza è una la scala, è poco stabile. Non subas a aquela escalei- malattia stagionale. A gripe é unha enfermidade ra, é pouco estable. Vivo a casa di amici, non ho un estacional. 2 Temporal, transitorio -a. Ha trovato un domicilio stabile. Vivo na casa duns amigos, non lavoro stagionale in un albergo. Atopou un traballo teño un domicilio estable. Nei prossimi giorni il temporal nun hotel. tempo si manterrà stabile. Nos próximos días o tempo manterase estable. II s.m. Inmoble. stagionare v. tr. [aux. avere] Curar (un alimento). L’amministratore dello stabile ha convocato l’as- Fanno stagionare il formaggio. Deixan cura-lo quei- semblea degli inquilini. O administrador do inmoble xo. ♦ Para referirse a ‘estacionar, aparcar’ en ita- convocou a asemblea dos inquilinos. # teatro stabi- liano emprégase o termo parcheggiare. 537 stanza stagione s.f. 1 Estación. La stagione che preferisco è stampato le dita. Deulle unha labazada tal que lle la primavera. A estación que prefiro é a primavera. estampou os dedos. 2 Imprimir, imprentar. Hanno 2 Temporada, tempada, época. La stagione della già stampato gli opuscoli. Xa imprimiron os folletos. vendemmia. A temporada da vendima. 3 II v. intr. pron. [aux. essere] Quedar gravado -a. Le Temporada, tempada (cultural). La stagione teatra- sue parole mi si sono stampate nella memoria. As le comincia in ottobre. A temporada teatral comeza súas palabras quedáronme gravadas na memoria. en outubro. # abito di mezza stagione: vestido de stampo s.m. 1 Molde, forma. Ho bisogno di uno entretempo; bassa / alta stagione: temporada baixa stampo rettangolare per cuocere questo dolce. / alta; frutto di stagione: froita de temporada; frut- Necesito un molde rectangular para cociñar este to fuori stagione: froita non propia do tempo. ♦ doce. 2 (fig.) Ralea. Non devi uscire con gente di Para referirse á ‘estación (lugar)’ en italiano quello stampo. Non debes saír con xente desa ralea. emprégase o termo stazione. # di vecchio stampo: anticuado. stagnare v. intr. [aux. avere] 1 Estancar(se). L’acqua stancare I v. tr. [aux. avere] 1 Cansar, fatigar. La stagna nella risaia. A auga estanca no arrozal. 2 camminata l’ha stancato. A camiñada cansouno. 2 (fig.) Pararse (non desenvolverse). La loro attività Cansar, aburrir, fartar. Le sue critiche continue ci commerciale stagnava da mesi. A súa actividade hanno stancati. As súas continuas críticas cansáron- comercial parouse dende hai algúns meses. ♦ Para nos. II v. intr. pron. [aux. esser] 1 Cansar(se), fati- referirse a ‘estañar’en italiano emprégase preferen- temente o termo ristagnare. gar(se). Mi sono stancato perché portavo uno zaino molto pesante. Canseime porque levaba unha stagno s.m. 1 (Quím.) Estaño. Ha usato dello stagno mochila moi pesada. 2 Cansarse, aburrirse, fartar- per saldare i tubi. Usou estaño para solda-los tubos. se. Mi sono stancato di ascoltare le vostre scioc- 2 Estanque, encoro. Di solito passeggiamo vicino chezze. Canseime de escoita-las vosas parvadas. allo stagno di Villa Panfili. Normalmente paseamos OBS.: io stanco, tu stanchi; v. irreg. V. táboa 5. preto do estanque de Vila Panfili. # compartimenti stagni: compartimentos estancos. stanchezza s.f. Cansazo, canseira. Sentì una grande stanchezza e preferì ritirarsi dalla gara. Sentiu un stagnola s.f. Papel de aluminio. Quando andrai a fare gran cansazo e preferiu retirarse da competición. la spesa ricordati di comprare la carta stagnola. Cando vaias face-la compra lémbrate de mercar stanco -a adx. 1 Canso -a, fatigado -a. Dopo il lavo- papel de aluminio. ro era sempre molto stanco. Despois do traballo estaba sempre moi canso. 2 Canso -a, aburrido -a, stalla s.f. Corte. La sera chiudiamo le mucche nella farto -a. Sono stanco dei suoi rimproveri. Estou stalla. Pola noite fechámo-las vacas na corte. canso dos seus reproches. OBS.: m. pl. stanchi, f. pl. stamattina adv. Esta mañá. Stamattina sono arrivato stanche. tardi a scuola. Esta mañá cheguei tarde á escola. standard I s.m. inv. (fig.) Nivel. Il loro standard di stambecco s.m. Cabra montesa. Sulle Alpi vivono vita era più elevato rispetto alla media. O seu nivel molti stambecchi. Nos Alpes viven moitas cabras de vida era máis elevado respecto da media. II adx. montesas. OBS.: pl. stambecchi. inv. Estándar. La pronuncia standard non prevede questo rafforzamento consonantico. A pronuncia stampa s.f. 1 Imprenta. È necessario correggere estándar non prevé este reforzo consonántico. questi errori di stampa. É necesario corrixir estes erros de imprenta. 2 Impresión (acción de impri- stanotte adv. Esta noite. Il loro aereo arriverà stanot- mir). La stampa di questi titoli sembra un po’ sfoca- te all’una. O seu avión chegará esta noite á unha. ta. A impresión destes títulos parece un pouco stanza s.f. 1 Cuarto, peza. Ho affittato un alloggio di borrosa. 3 Prensa (publicacións). La stampa di cinque stanze, due bagni e cucina. Aluguei unha sinistra ha criticato il suo discorso. A prensa de vivenda con cinco cuartos, dous baños e cociña. 2 esquerdas criticou o seu discurso. 4 Gravado (Lit.) Estancia. La stanza è una strofa molto usata (reproducción). Ho comprato una stampa dai trovatori. A estancia é unha estrofa moi usada dell’Ottocento. Comprei un gravado do século XIX. polos trobadores. # conferenza stampa: conferencia de prensa; esse- re in corso di stampa: estar no prelo; libertà di stare v. intr. [aux. essere] 1 Estar. Dove sei stato? stampa: liberdade de prensa. ¿Onde estiveches? Adesso sto meglio. Agora estou mellor. Sono stata due mesi in Belgio. Estiven dous stampante s.f. Impresora. Ho comprato un computer meses en Bélxica. 2 Estar, quedar. Ti sta molto bene e una stampante. Comprei un ordenador e unha questa gonna. Estache moi ben esta saia. # gli sta impresora. bene!: ¡estalle ben merecido!; lascia stare: deixa as stampare I v. tr. [aux. avere] 1 Estampar, imprimir cousas como están; non stare in sé dall’allegria: (marcar). Gli ha dato un tale ceffone che gli ha non caber de gozo; non starci: caber, estar de acor- stare 538

do; sta a te (decidere): tócache a ti (decidir); stare tensi piace molto il baseball. Ós estadounidenses allo scherzo: segui-la broma; stare per fare qual- gústalles moito o béisbol. cosa: estar a piques de facer algo. OBS.: v. irreg. V. statura s.f. 1 Estatura, altura. Era un uomo di alta ♦ táboa 25. Para referirse a algúns valores de statura. Era un home de estatura alta. 2 (fig.) Nivel ‘estar’ en italiano emprégase o termo essere. (intelectual ou moral). Tutti noi conoscevamo la sua starnutire v. intr. [aux. avere] Esbirrar, espirrar. In statura intellettuale. Todos nós coñeciámo-lo seu primavera starnutisce continuamente perché è aller- nivel intelectual. gico al polline. Na primavera esbirra continuamen- statuto s.m. Estatuto. Lo statuto di questa società è te porque é alérxico ó pole. OBS.: io starnutisco, tu stato approvato dalla maggioranza. O estatuto desta starnutisci. sociedade foi aprobado pola maioría. starnuto s.m. Esbirro, espirro. Trattenere gli starnuti stazionario -a adx. Estacionario -a. Le condizioni danneggia i timpani. Aguanta-los esbirros dana os del malato sono stazionarie. As condicións do enfer- tímpanos. mo son estacionarias. stasera adv. Esta noite. Stasera vado al cinema. Esta stazione s.f. Estación (lugar). Il mio treno arriva alla noite vou ó cine. stazione alle 15.30. O meu tren chega á estación ás statale I adx. 1 Estatal. Ha studiato l’organizzazione 15.30. # stazione di servizio: estación de servicio. dell’apparato statale. Estudiou a organización do stecca s.f. 1 Pastilla (alimento). Per Natale ho com- aparato estatal. 2 Público -a (non privado). È una prato delle stecche di torrone. Polo Nadal comprei scuola statale. É unha escola pública. II s. unhas pastillas de turrón. 2 Variña. Col vento mi si Funcionario -a. Oggi gli statali iniziano lo sciope- è rotta una stecca dell’ombrello. Co vento rompeu- ro. Hoxe os funcionarios comezan a folga. # strada me unha variña do paraugas. 3 Taco (do billar). Ho statale: estrada nacional. comprato una nuova stecca per giocare a biliardo. statico -a adx. Estático -a, inmóbil (tamén fig.). Merquei un novo taco para xogar ó billar. 4 Cartón Questo quadro ritrae una figura statica. Este cadro (de tabaco). Fuma una stecca di sigarette alla setti- mana. Fuma un cartón de cigarros á semana. # representa unha figura estática. È necessaria un’ini- prendere una stecca (Mús.): cantar dando unha ziativa per ravvivare questa statica situazione. É nota en falso; una stecca di cioccolato: unha libra necesaria unha iniciativa para reavivar esta estáti- de chocolate. OBS.: pl. stecche. ca situación. OBS.: m. pl. statici, f. pl. statiche. stella s.f. Estrela (tamén fig.). Nelle notti estive si statistico -a I adx. Estatístico -a. Per risolvere questo vedono molte stelle. Nas noites de verán vense moi- problema è necessario uno studio statistico. Para tas estrelas. È considerata da tutti una stella del rock. resolver este problema é necesario un estudio esta- É considerada por todos unha estrela do rock. # tístico. II s.f. Estatística. Abbiamo esposto i risulta- avere buona / cattiva stella: nacer con / sin estrela; ti delle nostre statistiche. Expuxémo-los resultados portare qualcuno alle stelle: enxalzar a unha per- das nosas estatísticas. OBS.: m. pl. statistici, f. pl. soa; salire alle stelle: estar polas nubes (prezo); stel- statistiche. la cadente: estrela fugaz; vedere le stelle: ve-las stato s.m. Estado. La casa è in uno stato pietoso. A estrelas. casa está nun estado penoso. Si è dichiarato lo stato stellato -a adx. Estrelado -a, estrelecido -a. di emergenza. Declarouse o estado de emerxencia. Guardammo a lungo il cielo stellato. Contemplamos Il governo si occupa dell’amministrazione dello durante moito tempo o ceo estrelado. stato. O goberno encárgase da administración do Estado. Con quel matrimonio ha migliorato il suo stemma s.m. 1 Escudo de armas, brasón. Nello stem- stato. Con aquela voda mellorou o seu estado. Un ma della mia famiglia c’è l’aquila. No escudo de corpo in stato solido. Un corpo en estado sólido. # armas da miña familia está a aguia. 2 Emblema, capo dello stato: xefe do estado; essere in stato símbolo. Lo stemma di questa città è un toro. O interessante: estar embarazada; stato civile: esta- emblema desta cidade é un touro. do civil; stato d’animo: estado de ánimo; umile stendere I v. tr. [aux. avere] 1 Estender, estirar. Dopo stato: de baixa condición social. un’intera giornata in piedi, finalmente ho steso le gambe. Despois de toda unha xornada en pé, final- statua s.f. Estatua. Al centro della piazza c’è la sta- mente estendín as pernas. 2 Estender, espallar. Mia tua di Vittorio Emanuelle II. No centro da praza está madre ha steso un po’ di pittura bianca sulle mac- a estatua de Vittorio Emanuele II. chie della parete. A miña nai estendeu un pouco de statunitense I adx. Estadounidense. La bandiera sta- pintura branca sobre as manchas da parede. 3 tunitense ha 50 stelle. A bandeira estadounidense Tender, estender. Oggi non possiamo stendere il ten 50 estrelas. II s. Estadounidense. Agli statuni- bucato fuori perché sta piovendo. Hoxe non pode- 539 stima

mos tende-la bogada fóra porque está chovendo. 4 investire un cane. Tiven que virar inesperadamente Deitar. Ebbe un piccolo svenimento e lo stesero sul para non atropelar un can. divano. Tivo un pequeno esvaecemento e deitárono sterzata s.f. (Autom.) Viraxe (tamén fig.). L’autista ha sobre o sofá. 5 (fig.) Redactar. Devo ancora stende- dovuto fare una sterzata per evitare una moto. O re questa lettera per il direttore. Aínda teño que conductor tivo que facer unha viraxe para evitar redactar esta carta para o director. II v. refl. [aux. unha moto. A causa della crisi il governo ha dovuto essere] Deitarse. Si è steso sul letto perché era dare una brusca sterzata alla sua politica economica. molto stanco. Deitouse na cama porque estaba moi A causa da crise o goberno tivo que dar unha brus- canso. # stendere il verbale: levantar acta. OBS.: v. ca viraxe á súa política económica. irreg. V. táboa 26. sterzo s.m. (Autom.) Dirección. Faccio fatica a par- stenografia s.f. Taquigrafía. Ho fatto un corso di ste- cheggiare perché lo sterzo della mia auto è molto nografia per prendere appunti più velocemente. duro. Cústame traballo aparcar porque a dirección Fixen un curso de taquigrafía para coller apunta- do meu coche é moi dura. mentos máis velozmente. stesso -a I adx. demostr. 1 Mesmo -a. Viviamo nello stentare v. intr. [aux. avere] Custar traballo. Stento a stesso quartiere. Vivimos no mesmo barrio. 2 Propio crederti, mi sembra una storia pazzesca. Cústame -a, mesmo -a. La regista stessa pronunciò un di- traballo crerte, paréceme unha historia de tolos. scorso alla fine della proiezione. A propia directora stento (a-) A penas (case non). Stavo così male che de cine pronunciou un discurso ó final da proxec- sono riuscito a stento a fare le scale. Estaba tan mal ción. II pron. demostr. 1 Mesmo -a (persoa). Da que conseguín a penas subi-las escaleiras. quando l’hanno licenziato non è più lo stesso. sterco s.m. Esterco. Lo sterco di mucca serve per Dende que o despediron xa non é o mesmo. 2 (m. concimare i campi. O esterco de vaca serve para sing.) Mesmo (cousa). Gli è successo lo stesso. esterca-los campos. OBS.: pl. sterchi. Sucedeulle o mesmo. # è lo stesso: é o mesmo; fa lo stesso: non importa; lo stesso: igualmente; se stes- stereotipato -a adx. Estereotipado -a. Parla con frasi so: si mesmo. stereotipate. Fala con frases estereotipadas. stesura s.f. Redacción. Dobbiamo andare dal notaio stereotipo s.m Estereotipo. Mio fratello è il perfetto per la stesura del contratto di vendita. Temos que ir stereotipo dell’uomo di affari. Meu irmán é o per- ó notario para a redacción do contrato de venda. Ha fecto estereotipo do home de negocios. impiegato tre anni a completare la prima stesura del sterile adx. Estéril, infecundo -a (tamén fig.). Ha suo romanzo. Empregou tres anos para completa-la fatto delle analisi e ha scoperto di essere sterile. primeira redacción da súa novela. Fixo unhas análises e descubriu que era estéril. Non stile s.m. Estilo. È un quadro di stile neoclassico. É un ho più voglia di ascoltare le vostre sterili chiacchie- cadro de estilo neoclásico. Scia con uno stile re. Non teño ganas de escoita-las vosas estériles perfetto. Esquía cun estilo perfecto. # in grande charlas. stile: ó grande. sterilità s.f. inv. Esterilidade. È rimasta incinta dopo stilista s. Deseñador -ora. Giorgio Armani è uno sti- aver fatto una cura contro la sterilità. Quedou emba- lista italiano molto conosciuto all’estero. Giorgio razada despois de facer un tratamento contra a este- Armani é un deseñador italiano moi coñecido no rilidade. estranxeiro. OBS.: m. pl. stilisti. sterilizzare v. tr. [aux. avere] Esterilizar. Hanno fatto stima s.f. 1 Taxación. Hanno fatto la stima di tutti i sterilizzare la gatta. Fixeron esteriliza-la gata. loro beni. Fixeron a taxación de tódolos seus bens. Bisogna far bollire il biberon per sterilizzarlo. É 2 Estima (consideración). Ho molta stima per lui necesario ferve-lo biberón para esterilizalo. perché è serio e sincero. Téñolle moita estima por- sterminare v. tr. [aux. avere] Exterminar. Questo que é serio e sincero. veleno ha sterminato tutti i topi della zona. Este stimare v. tr. [aux. avere] 1 Estimar, taxar, valorar. veleno exterminou tódolos ratos da zona. OBS.: io Questi terreni sono stati stimati pochi milioni. Estes stermino; v. irreg. V. táboa 1. terreos foron estimados en poucos millóns. 2 sterminio s.m. Exterminio. Fa parte di una associa- Considerar, crer, estimar. Lo stimavo più serio. zione ecologista che lotta contro lo stermino delle Considerábao máis serio. 3 Estimar, apreciar. Tutti foche. Forma parte dunha asociación ecoloxista que lo stimano per la sua saggezza. Todos o estiman pola loita contra o exterminio das focas. # campo di súa sabedoría. sterminio: campo de concentración. stimolante I adx. Estimulante (tamén fig.). Deve sterzare v. intr. [aux. avere] (Autom.) Virar, xirar (o prendere una medicina stimolante per avere appeti- volante). Ho dovuto sterzare all’improvviso per non to. Ten que tomar unha medicina estimulante para stimare 540

ter apetito. È un lavoro duro ma molto stimolante. É stoffa s.f. Tea (tecido). Ho comprato della stoffa un traballo duro pero moi estimulante. II s.m. verde per foderare il divano. Comprei tea verde para Estimulante. Quando lavora molto prende degli sti- tapiza-lo sofá. # avere la stoffa di: ter madeira de molanti. Cando traballa moito toma estimulantes. (persoa). stimolare v. tr. [aux. avere] 1 Estimular, alentar, ani- stolto -a I adx. Necio -a. È una donna stolta perché è mar. L’hanno stimolato a continuare gli studi. ignorante ma si crede molto colta. É unha muller Estimulárono para que continuase os estudios. 2 necia porque é unha ignorante pero cre que é moi Estimular. Il nuoto stimola l’appetito. A natación culta. II s. Necio -a. Di fronte a persone tanto sagge estimula o apetito. OBS.: io stimolo; v. irreg. V. táboa si sentì uno stolto. Fronte a persoas tan sabias sen- 1. tiuse un necio. stimolo s.m. 1 Estímulo, acicate, aliciente. Ha biso- stomaco s.m. Estómago (tamén fig.). Ho dei forti gno di stimoli per applicarsi nello studio. Necesita dolori allo stomaco. Teño fortes dores de estómago. estímulos para aplicarse no estudio. 2 (fig.) Il ragazzo ha molto stomaco se riesce a sopportare Aguillón (estímulo). Sentiva gli stimoli della fame. quella situazione. O rapaz ten moito estómago se Sentía o aguillón da fame. consegue soportar esa situación. # avere qualcosa sullo stomaco: non dixerir algo; avere qualcuno stingere I v. tr. [aux. avere] Destinxir, destinguir, des- sullo stomaco (fig.): non tragar a alguén; avere uno corar. Scusami, ti ho stinto la gonna senza volerlo. stomaco di ferro: ter un estómago de ferro; dare di Perdoa, destinxinche a saia sen querer. II v. intr. stomaco: vomitar. OBS.: pl. stomachi / stomaci. pron. [aux. essere] Destinxir, destinguir, descorar. Ho lavato i pantaloni blu in lavatrice e si sono stinti. stonare I v. tr. [aux. avere] Desentoar, desafinar. Il cantante ha stonato le prime note. O cantante desen- Lavei os pantalóns azuis na lavadora e destinxiron. toou nas primeiras notas. II v. intr. [aux. avere] OBS.: v. irreg. V. táboa 11. ♦ Para referirse a ‘extin- Desentoar, discordar. Il colore della camicia stona- guir’ en italiano emprégase o termo estinguere. va con i pantaloni. A color da camisa desentoaba co stipendio s.m. Soldo, salario, paga. I sindacati hanno pantalón. negoziato con la direzione un aumento di stipendio storcere v. tr. [aux. avere] Torcer. Durante la lite ha per i lavoratori. Os sindicatos negociaron coa direc- storto una mano al suo rivale. Durante a pelexa tor- ción un aumento de soldo para os traballadores. # ceulle unha man ó seu rival. # storcere il naso / le stipendio lordo: salario bruto; stipendio netto: labbra / la bocca: torce-lo fociño; storcersi un soldo. piede: descompoñer un pé. OBS.: v. irreg. V. táboa stipulare v. tr. [aux. avere] Estipular (acordar). 10. Finalmente hanno stipulato il contratto di vendita. stordimento s.f. Atordamento. Il colpo gli causò un Finalmente estipularon o contrato de venda. OBS.: io forte stordimento. O golpe causoulle un forte ator- stipulo; v. irreg. V. táboa 1. damento. stirare I v. tr. [aux. avere] Pasa-lo ferro. Ho stirato stordire v. tr. [aux. avere] Atordar. Lo stordirono con tutte le camicie. Paséille-lo ferro a tódalas camisas. del cloroformio. Atordárono con cloroformo. La II v. refl. [aux. essere] (fam.) Estirarse, estarricar- notizia mi stordì. A noticia atordoume. OBS.: io stor- se, espreguizarse. Quando è sceso dalla macchina si disco, tu stordisci. è stirato perché era intorpidito. Cando baixou storia s.f. 1 Historia. Studio storia medievale. Estudio do coche estirouse porque estaba entumecido. historia medieval. Questo evento ha cambiato il # stirare le braccia: estarricarse. corso della Storia. Este evento cambiou o curso da stiro (ferro da-) loc. s. Ferro de pasar. Questo ferro Historia. La storia della mia famiglia è molto com- da stiro è vecchio e macchia la biancheria. Este ferro plicata. A historia da miña familia é moi complica- de pasar está vello e mancha a roupa branca. da. 2 Historia, conto, fábula (rumor). Non dargli stirpe s.f. Liñaxe, estirpe. Appartiene a un’antica stir- retta, racconta un mucchio di storie. Non lle fagas pe fiamminga. Pertence a unha antiga liñaxe fla- caso, conta un montón de historias. 3 Conto, histo- ria. Ti leggo la storia di Cappuccetto Rosso? menga. ¿Léoche o conto de Carapuchiña Vermella? # è la stitichezza s.f. (Med.) Estrinximento. Mangiare ver- solita storia: é o de sempre; inventarsi delle storie: dura evita la stitichezza. Comer verdura evita o contar trolas; non fare tante storie!: ¡non poñas estrinximento. tantos atrancos! stivale s.m. Bota (que cobre a perna). Mettiti gli sti- storico -a I adx. Histórico. Metodo storico. Método vali perché oggi pioverà molto. Pon as botas porque histórico. È un personaggio storico. É un personaxe hoxe choverá moito. histórico. È una data storica, importante per noi due. 541 strapazzare

É unha data histórica, importante para nó-los dous. bomba provocou unha masacre. 2 (fig., fam.) II s. Historiador -ora. È uno storico che si occupa Desfeita, desastre. Agli esami c’è stata una strage, della seconda guerra mondiale. É un historiador que hanno bocciato più della metà degli studenti. Nos se dedica á Segunda Guerra Mundial. OBS.: m. pl. exames houbo unha desfeita, suspenderon máis da storici, f. pl. storiche. metade dos estudiantes. storta s.f. Escordadura. Ho preso un storta giocando stranezza s.f. Rareza. Siamo ormai abituati alle sue a calcio. Fixen unha escordadura xogando ó fútbol. stranezze. Estamos xa afeitos ás súas rarezas. OBS.: storto -a adx. Torto -a (non dereito). Una delle linee para referirse a ‘estrañeza’ en italiano emprégase o che hai tracciato è storta. Unha das liñas que traza- termo stupore. ches estaba torta. # fare la bocca storta: torce-lo straniero -a I adx. Estranxeiro -a. In questa univer- fociño; guardare storto: mirar mal; mi e andato sità ci sono molti studenti stranieri. Nesta universi- tutto storto: saíronme as cousas mal. dade hai moitos estudiantes estranxeiros. II s. stoviglie s.f. pl. Vaixela. Devo comprare delle stovi- Estranxeiro -a (persoa). Quell’albergo è molto fre- glie per la nuova casa. Teño que mercar unha vaixe- quentato dagli stranieri. Ese hotel é moi visitado la para a casa nova. # lavare le stoviglie: lava-los polos estranxeiros. ♦ Para referirse ó ‘estranxeiro, pratos; lavastoviglie: lavalouza. exterior’ en italiano emprégase o termo estero. strabico -a adx. Estrábico -a. È strabico dalla nasci- strano -a adx. 1 Estraño -a, raro -a, infrecuente. ta. É estrábico dende o nacemento. OBS.: m. pl. stra- Abbiamo sentito uno strano rumore. Sentimos un bici, f. pl. strabiche. ruído estraño. 2 Estraño -a, raro -a, extravagante. stracciare v. tr. [aux. avere] 1 Rachar, resgar. Il bam- Gli piace parlare in modo strano. Gústalle falar de bino è caduto dalla bicicleta e ha stracciato la nuova xeito estraño. camicia. O neno caeu da bicicleta e rachou a cami- straordinario -a I adx. Extraordinario -a, sorpren- sa nova. 2 (fig.) Esnaquizar. Nella gara di atletica il dente, prodixioso -a. È un fatto davvero straordina- campione ha stracciato gli avversari. Na competi- rio che lui sia arrivato puntuale. É un feito realmen- ción de atletismo o campión esnaquizou os adversa- te extraordinario que el chegase puntual. 2 rios. # stracciarsi le vesti: racha-las vestiduras. Extraordinario -a, fabuloso -a, excepcional. Il suo OBS.: v. irreg. V. táboa 2. nuovo disco ha avuto uno straordinario successo. O straccio s.m. 1 Trapo, pano. Prendimi uno straccio seu novo disco tivo un éxito extraordinario. II s.m. per togliere la polvere. Cólleme un trapo para Extraordinario. Cosa ci trovi di straordinario? ¿Que limpa-lo po. 2 Farrapo, galdrapo, cerello. Quel atopas de extraordinario? # edizione straordina- mendicante era vestito di stracci. Ese mendigo esta- ria: número especial (dun xornal); ore di straordi- ba vestido con farrapos. # essere ridotto a uno nario: horas extraordinarias; treno straordinario: straccio: quedar desfeito (persoa); sentirsi uno tren especial. straccio: sentirse moi canso, desfeito. strapazzare I v. tr. [aux. avere] Maltratar. Oggi il straccione s.m. Farrapeiro, farrapento. Si veste capo aveva il nervoso e ha strapazzato tutti. Hoxe o come uno straccione. Viste como un farrapeiro. xefe estaba nervioso e maltratounos a todos. II v. strada s.f. Estrada. Per arrivare a Mattie devi prende- refl. [aux. essere] 1 Matarse (esforzarse). Non ti re la strada provinciale per Susa. Para chegar a strapazzare per finire il lavoro, abbiamo ancora una Mattie tes que colle-la estrada provincial para Susa. settimana. Non te mates para remata-lo traballo, # andare / essere fuori strada: andar / ir descami- temos aínda unha semana. 2 Pasarse (coa saúde). ñado; andare per la propria strada: segui-lo pro- Mi sono strapazzata, avrei dovuto mangiare meglio pio camiño; donna di strada: prostituta; essere e dormire di più. Paseime, debería ter comido sulla buona strada: ir por bo camiño; essere sulla mellor e durmido máis. cattiva strada: ir por mal camiño; fare strada: strappare I v. tr. [aux. avere] 1 Arrancar, arrebatar. facer camiño; ragazzi di strada: rapaces da rúa; tagliare la strada a qualcuno: cortarlle o paso a Quell’uomo ha cercato di strapparmi la borsa. Aquel alguén; trovarsi sulla strada: quedar na rúa; uomo home intentou arrancarme o bolso. 2 (fig.) della strada: home da rúa. Arrancar, quitar, sacar. Dopo due ore di domande sono riuscita a strappargli la verità. Despois de dúas stradale adx. Vial (da estrada). L’automobile ha horas de preguntas conseguín arrancarlle a verda- sbandato perché il fondo stradale era bagnato. O de. II v. intr. pron. [aux. essere] Rachar, resgar. La automóbil derrapou porque o pavimento vial estaba gonna si è strappata perché era troppo stretta. A saia mollado. # polizia stradale: policía de tráfico. rachou porque era demasiado estreita. # strappare strage s.f. 1 Masacre, matanza. Lo scoppio della gli applausi: arranca-los aplausos; strappare le bomba ha provocato una strage. O estoupido da lacrime: arranca-las bágoas. strappare 542 strappo s.m. 1 Tirón. Gliel’ho tolto con un forte strazio s.m. Padecemento, sufrimento (tamén fig.). strappo. Quiteillo cun forte tirón. 2 Rachadura, Nessuno riusciva a mitigare lo strazio di quella rachón, roto. Quando è caduto a terra si è fatto uno donna. Ninguén conseguía mitiga-lo padecemento strappo nei pantaloni. Cando caeu ó chan fíxolles daquela muller. Questo spettacolo è uno strazio. unha rachadura ós pantalóns. # dare uno strappo a Este espectáculo é un padecemento. qualcuno: levar a alguén no coche; fare uno strega s.f. Bruxa (tamén fig.). Nel secolo XVII bru- strappo alla regola: facer unha excepción. ciarono molte donne ritenute streghe. No século strascico s.m. 1 Cola (de vestido). La sposa portava XVII queimaron moitas mulleres consideradas bru- un abito con lo strascico. A noiva levaba un vestido xas. Quella donna è una strega, è antipatica con tutti. de cola. 2 (fig.) Secuela (consecuencia). Soffrì per Aquella muller é unha bruxa, é antipática con molti mesi gli strascichi della malattia. Sufriu todos. # caccia alle streghe: caza de bruxas. OBS.: durante moitos meses as secuelas da enfermidade. # pl. streghe. rete a strascico: redes de arrastre. OBS.: pl. strasci- stregare v. tr. [aux. avere] 1 Embruxar, enfeitizar, chi. enmeigar. La mela che mangiò Biancaneve era stata strategia s.f. 1 Estratexia. La strategia che usarono fu stregata dalla regina. A mazá que comeu Brancaneve determinante per vincere la guerra. A estratexia que fora embruxada pola raíña. 2 (fig.) Enfeitizar, usaron foi determinante para gaña-la guerra. 2 engaiolar, encantar. Si è fatto stregare dai tuoi (fig.) Estratexia, táctica. Quella ditta ha elaborato bellissimi occhi. Deixouse enfeitizar polos teus fer- una strategia molto intelligente per vendere i suoi mosísimos ollos. OBS.: io strego, tu streghi; v. irreg. prodotti. Aquela empresa elaborou unha estratexia V. táboa 6. moi intelixente para vende-los seus productos. stregone s.m. Bruxo, feiticeiro, meigo. Lo stregone strategico -a adx. Estratéxico -a. Le truppe si sono svolge la funzione di indovino e guaritore all’inter- collocate in un posto strategico. As tropas colocá- no della tribù. O feiticeiro desempeña a función de adiviño e menciñeiro dentro da tribo. ronse nun lugar estratéxico. OBS.: m. pl. strategici, f. pl. strategiche. strepito s.m. Estrépito, estrondo. Ho sentito uno stre- pito e sono corso fuori per vedere cosa succedeva. strato s.m. 1 Capa (cobertura). Uno spesso strato di Escoitei un estrépito e corrín fóra para ve-lo que polvere copriva i mobili. Unha capa espesa de po acontecera. cubría os mobles. 2 Estrato. Abbiamo studiato i diversi strati geologici. Estudiámo-los diferentes strepitoso -a adx. 1 Estrepitoso -a, estrondoso -a. Il estratos xeolóxicos. (ext.). Ha cercato di ottenere il pubblico lo accolse con applausi strepitosi. O públi- consenso dei diversi strati sociali. Intentou obte-lo co acolleuno con aplausos estrepitosos. 2 (fig.) consenso dos diferentes estratos sociais. Estrepitoso -a. Il suo ultimo romanzo ha avuto un successo strepitoso. A súa última novela tivo un stravagante adx. Extravagante, estrafalario -a, éxito estrepitoso. estraño -a. Gli piace vestirsi in modo stravagante per attirare l’attenzione. Gústalle vestir de xeito stress s.m. inv. Tensión (angustia, nervios). Ha la- extravagante para chama-la atención. sciato il lavoro perché gli provocava molto stress. Deixou o traballo porque lle provocaba moita ten- stravaganza s.f. Extravagancia. La cosa che mi ha sión. colpito di lei è la stravaganza del suo abbigliamen- to. O que me chamou a atención dela é a extrava- stressare v. tr. [aux. avere] Angustiar, agoniar. I con- gancia da súa indumentaria. tinui viaggi di lavoro l’hanno stressato. As continuas viaxes de traballo angustiárono. stravolgere v. tr. [aux. avere] 1 Trastornar (turbar). L’incidente l’ha stravolto. O accidente trastornouno. stretta s.f. Apertón (de mans). Si salutarono cordial- 2 Terxiversar. Non gli si può raccontare niente per- mente con una stretta di mano. Saudáronse cordial- ché stravolge tutto ciò che gli si dice. Non se lle mente cun apertón de mans. pode contar nada porque terxiversa todo o que se stretto -a I adx. 1 Estreito -a (de pouca largura). lle di. OBS.: v. irreg. V. táboa 11. Abita in una via stretta. Vive nunha rúa estreita. 2 Estreito -a, apertado -a, xusto -a. Questa gonna mi stravolto adx. Descomposto -a (alterado). Aveva la sta stretta. Esta saia quédame estreita. 3 Pegado -a. faccia stravolta dallo spavento. Tiña a cara descom- Stavano stretti gli uni agli altri per riscaldarsi. posta polo susto. Estaban pegados uns ós outros para quentarse. 4 straziante adx. 1 Lacerante. Non sopportavo quel Suxeito -a, firme, fixo. Teneva la borsa stretta fra le dolore straziante. Non soportaba aquela dor lace- mani. Tiña o bolso suxeito entre as mans. 5 rante. 2 Arrepiante. All’improvviso si sentì un urlo Achegado -a. Inviteremo solo i parenti più stretti. straziante. De repente sentiuse un berro arrepiante. Invitaremos soamente os parentes mais achegados. 543 strozzare

6 Estricto -a, rigoroso -a. È necessario attenersi allo e vermellas. # strisce pedonali: paso de peóns. stretto significato di questa frase. É necesario atin- OBS.: pl. strisce. xirse ó estricto significado desta frase. 7 Pechado - strisciare I v. intr. [aux. avere] 1 Arrastrarse. I vermi a (de características marcadas). Parla in genovese strisciano. Os vermes arrástranse. 2 Rozar. Uscendo stretto. Fala en xenovés pechado. II s.m. Estreito. dal garage ho strisciato contro la parete e ho rigato Ha attraversato lo stretto di Messina. Atravesou o la macchina. Saíndo do garaxe rocei contra a pare- estreito de Mesina. # a denti stretti: de mala gana; de e rasquei o coche. II v. tr. [aux. avere] 1 essere alle strette: estar en situación difícil; pren- Arrastrar. Non strisciare i piedi, ché si rovinano le dere una curva stretta: coller unha curva pechada. scarpe. Non arrástre-los pés, que se estragan os stridente adx. Estridente (tamén fig.). Non sopporto zapatos. 2 Raiar. Ho strisciato la fiancata della mac- i suoni stridenti. Non aturo os sons estridentes. La china e devo portarla a riverniciare. Raiei o lateral combinazione di questi due colori mi sembra piut- do coche e teño que levalo a vernizar outra vez. tosto stridente. A combinación destas dúas cores OBS.: v. irreg. V. táboa 3. paréceme máis ben estridente. strizzare v. tr. [aux. avere] Retorcer, torcer. Prima di stridere v. intr. 1 Rechiar, renxer, rinchar. Il vecchio stenderlo devi strizzarlo altrimenti non si asciuga. cancello stride quando si apre. A vella cancela Antes de estendelo tes que retorcelo senón non seca. rechía cando se abre. 2 (fig.) Desentoar, discordar. # strizzare l’occhio: chisca-lo ollo. Non puoi combinare questa maglia con questi pan- taloni, i due colori stridono. Non podes combinar strofa s.f. Estrofa. Il sonetto si compone di quattro esta camiseta con estes pantalóns, as dúas colores strofe: due quartine e due terzine. O soneto com- ponse de catro estrofas: dous cuartetos e dous ter- desentoan. OBS.: carece de tempos compostos. cetos. OBS.: tamén existe a variante strofe. strillare v. intr. [aux. avere] Berrar, gritar. I bambini strillavano in giardino e io non potevo lavorare. Os strofinare v. tr. [aux. avere] Cofar, fregar. Dopo aver nenos berraban no xardín e eu non podía traballar. dato la cera bisogna strofinare con forza. Despois de da-la cera hai que cofar con forza. strillo s.m. Berro, grito. Gli strilli si sentono perfino in strada. Os berros escóitanse incluso na rúa. stronzo -a I adx. (fig., vulg.) Merdento -a. Mi hanno detto che è un ragazzo stronzo. Dixéronme que é un stringa s.f. Amalló, amalloa, agulleta. Volevo delle rapaz merdento. II s. 1 (fig., vulg.) Merdento -a. Sei stringhe blu per queste scarpe. Quería uns amallós uno stronzo! Non ti voglio più vedere. ¡Es un mer- azuis para estes zapatos. OBS.: pl. stringhe. dento! Non quero verte máis. 2 (m., vulg.) Cagallón. stringere I v. tr. [aux. avere] 1 Apertar (cinguir). Ho pestato uno stronzo mentre passeggiavo in cam- Questo vestito mi stringe troppo. Este vestido apér- pagna. Pisei un cagallón cando paseaba polo tame demasiado. 2 (fig.) Establecer, estipular. campo. Hanno stretto un accordo segreto. Estableceron un strozzare I v. tr. [aux. avere] Esganar, estrangular. acordo secreto. 3 Estreitar. Devo portare questi pan- Hanno già arrestato l’assassino che strozzava le sue taloni dal sarto perché me li stringa un po’. Teño que vittime. Xa detiveron o asasino que esganaba as levar estes pantalóns ó xastre para que mos estreite súas víctimas. II v. intr. pron. [aux. essere] 1 un pouco. II v. intr. [aux. avere] Apertar (apremar). Esganarse, estrangularse. Il cane è morto strozzan- Dobbiamo fare in fretta, il tempo stringe. Temos que dosi con la catena. O can morreu esganándose coa darnos présa, o tempo aperta. III v. refl. [aux. esse- cadea. 2 Esganarse, atragoarse, torgarse. Si è re] Apertarse. Si strinsero per entrare tutti nella strozzato con una spina di pesce. Esganouse cunha fotografia. Apertáronse para entrar todos na foto- espiña de peixe. grafía. # stringere i denti: aperta-los dentes; strin- gere i freni a qualcuno (fig.): atar curto a alguén; struccare I v. tr. [aux. avere] Desmaquillar. stringere la mano a qualcuno: estreita-la man de L’estetista le ha struccato gli occhi e poi glieli ha alguén; stringere qualcuno tra le braccia: estrei- truccati di nuovo. O esteticista desmaquilloulle os tar a alguén entre os brazos; stringersi nelle spalle: ollos e despois maquilloullos de novo. II v. refl. encolle-los ombreiros; stringi, stringi: a fin de con- [aux. essere] Desmaquillarse. Alla fine dello spet- tas. OBS.: v. irreg. V. táboa 72. tacolo l’attrice si è struccata. Ó final do espectáculo a actriz desmaquillouse. OBS.: io strucco, tu struc- striscia s.f. 1 Tira. Ho bisogno di una striscia di lino chi; v. irreg. V. táboa 5. bianco per finire le tende. Faime falla unha tira de liño branco para remata-las cortinas. 2 Tira de struggere I v. tr. [aux. avere] (fig.) Consumir (facer viñetas. Mi piacciono molto le strisce di Mafalda. sufrir). Una grande passione lo strugge. Unha gran Gústanme moito as tiras de viñetas de Mafalda. 3 paixón consómeo. II v. intr. pron. [aux. essere] (fig.) Raia, lista. Ho comprato una camicia a strisce bian- Derreterse. Si struggeva d’amore per lei. Derretíase che e rosse. Merquei unha camisa de raias brancas de amor por ela. OBS.: v. irreg. V. táboa 49. struccare 544 strumentale adx. (Mús.) Instrumental. Hanno fatto Despacho. Abbiamo un appuntamento alle cinque un arrangiamento strumentale molto originale. nello studio dell’avvocato. Temos cita ás cinco no Fixeron un arranxo instrumental moi orixinal. ♦ despacho do avogado. 4 Consulta (local). Devo Para referirse ó ‘instrumental (conxunto de instru- andare allo studio oculistico per graduare meglio gli mentos)’ en italiano emprégase o termo strumenta- occhiali. Teño que ir á consulta do oculista para rio. graduar mellor as lentes. # borsa di studio: bolsa de estudios; provveditore agli studi: delegado de strumento s.m. 1 Instrumento, aparato, utensilio. educación. Gli strumenti del dentista sono sterilizzati. Os ins- trumentos do dentista están esterilizados. 2 studioso -a I adx. Estudioso -a, aplicado -a. Un Instrumento (tamén fig.). Hanno fatto un’esposizio- ragazzo studioso. Un rapaz estudioso. II s. ne di strumenti musicali antichi. Fixeron unha expo- Estudioso -a, aplicado -a. È uno studioso di Storia sición de instrumentos musicais antigos. Mi ha dell’Arte. É un estudioso da Historia da Arte. usato come strumento per i suoi loschi progetti. stufa s.f. Estufa. Ho comprato una nuova stufa a gas. Usoume como instrumento para os seus escuros Merquei unha estufa de gas. proxectos. stufare I v. tr. [aux. avere] Fartar, cansar, encher. Mi struttura s.f. Estructura. Questo edificio ha una ha stufato la sua presunzione. Fartoume a súa pre- struttura molto solida. Este edificio ten unha estruc- sunción. II v. refl. [aux. essere] Fartarse, cansarse, tura moi sólida. La professoressa ci ha dato uno encherse. Si è stufato di aspettare e se ne è andato. schema con la struttura del corpo umano. A profeso- Cansouse de esperar e marchou. ra deunos un esquema coa estructura do corpo humano. Devi spiegare la struttura del romanzo che stufo -a adx. Farto -a, canso -a, cheo -a. Sono stufo hai letto. Tes que explica-la estructura da novela di sopportarla. Estou farto de aguantala. que liches. stupefacente I adx. Asombroso -a. Il risultato della gara è stato stupefacente. O resultado da competi- strutturare v. tr. [aux. avere] Estructurar. Ha struttu- ción foi asombroso. II s.m. Estupefaciente. La poli- rato la sua tesi in modo chiaro. Estructurou a súa zia ha trovato un grande quantitativo di stupefacenti tese de maneira clara. nel magazzino. A policía atopou unha gran cantida- struzzo s.m. Avestruz. Le piume di struzzo hanno un de de estupefacientes no almacén. grande valore. As plumas de avestruz teñen un gran stupefare v. tr. [aux. avere] Abraiar, asombrar, pas- valor. # avere uno stomaco da struzzo: ter un estó- mar. Il mago ha stupefatto il pubblico con un nuovo mago capaz de dixerilo todo; fare lo struzzo: fuxir numero di magia. O mago abraiou o público cun dos problemas. novo número de maxia. OBS.: v. irreg. V. táboa 24. stucco s.m. 1 Masilla. Dobbiamo comprare dello stupendo -a adx. Estupendo -a, excelente, formida- stucco per tappare i buchi della parete. Temos que ble. Ho letto un libro stupendo. Lin un libro estu- comprar masilla para tapa-los buracos da parede. 2 pendo. Estuco. In questa villa ci sono delle decorazioni di stucco molto belle. Nesta casa hai decoracións de stupidaggine s.f. Estupidez, parvada, idiotez. Non la estuco moi bonitas. # restare di stucco: quedar de sopporto, non fa che dire stupidaggini. Non a sopor- pedra. OBS.: pl. stucchi. to, non fai máis que dicir estupideces. studente -essa s. Estudiante. Venti studenti si sono stupido -a I adx. Estúpido -a, idiota. È stata una con- iscritti al corso di grammatica. Vinte estudiantes versazione stupida e non siamo arrivati a nessuna matriculáronse no curso de gramática. conclusione. Foi unha conversación estúpida e non chegamos a ningunha conclusión. II s. Estúpido -a, studiare v. tr. [aux. avere] 1 Estudiar. Ho studiato idiota. Smettila di fare lo stupido! ¡Deixa de face-lo musica per dieci anni. Estudiei música durante dez estúpido! anos. 2 Estudiar, considerar, analizar. Abbiamo studiato attentamente il problema. Estudiamos aten- stupire I v. tr. [aux. avere] Sorprender (asombrar). Il tamente o problema. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. suo comportamento ha stupito tutti. O seu compor- tamento sorprendeunos a todos. II v. intr. pron. studio s.m. 1 Estudio. Dedica molte ore allo studio. [aux. essere] Sorprenderse, admirarse, asombrarse. Dedica moitas horas ó estudio. Sta lavorando nel La sua telefonata mi stupì. A súa chamada de telé- suo studio. Está traballando no seu estudio. Il pro- fono sorprendeume. OBS.: io stupisco, tu stupisci. gramma è trasmesso dagli studi televisivi di Roma. O programa transmitiuse desde os estudios de tele- stupore s.m. Estupor, perplexidade. La guardò con visión de Roma. 2 Estudio, análise, exame. Hanno stupore. Mirouna con estupor. sottoposto ad un attento studio il progetto. stuzzicadenti s.m. inv. Escarvadentes. Sono finiti gli Someteron a un atento estudio o proxecto. 3 stuzzicadenti. Acabáronse os escarvadentes. 545 succhiare stuzzicare v. tr. [aux. avere] 1 Escaravellar, furgar. Subordina tutto al suo interesse personale. Stuzzicava i denti con uno stecchino. Escaravellaba Subordina todo ó seu interese persoal. OBS.: io sub- os dentes cunha variña. 2 (fig.) Amolar, enfastiar. ordino; v. irreg. V. táboa 1. Mi stuzzica con le sue battute finché non mi arrab- subordinazione s.f. Subordinación. Pretende la tota- bio. Amólame coas súas chanzas ata que me enfado. # stuzzicare l’appetito: abri-lo apetito; stuzzicare le subordinazione dei suoi impiegati. Pretende a total subordinación dos seus empregados. la curiosità: esperta-la curiosidade. OBS.: io stuzzi- co, tu stuzzichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. ‘Siccome’ è una congiunzione di subordinazione. ‘Siccome’ é unha conxunción de subordinación. su I prep. 1 Sobre, enriba de, encima de (tamén fig.). La foto dei miei genitori è sullo scaffale. A foto dos succedere I v. intr. [aux. essere] 1 Suceder, acontecer, meus pais está sobre o estante. Le colpe del nonno ocorrer. Il fatto che stai raccontando è successo sono ricadute sui nipoti. As culpas do avó recaeron molti anni fa. O feito que estás contando sucedeu sobre os netos. 2 En (sobre). Stava seduta sul pavi- hai moitos anos. 2 Suceder, seguir. Ha un equilibrio mento. Estaba sentada no chan. 3 A (con algúns v. instabile: a momenti di grande allegria succedono de movemento). Siamo saliti sul treno per Bergamo. periodi di depressione. Ten un equilibrio inestable: Subimos ó tren para Bérgamo. 4 Sobre (acerca de). a momentos de moita alegría sucédenlles períodos Questa professoressa ha scritto un libro su Foscolo. de depresión. 3 Suceder. Quando il re morì, il figlio Esta profesora escribiu un libro sobre Fóscolo. 5 gli succedette al trono. Cando o rei morreu suce- Sobre, arredor de (valor aprox.). La padrona dell’a- deulle o fillo no trono. II v. refl. recíp. [aux. essere] zienda è una donna sulla quarantina. A dona da Sucederse. I loro scambi commerciali si succedono empresa é unha muller duns corenta anos. 6 En con frequenza. Os seus intercambios comerciais (materia). È un’incisione su rame del ’700. É un sucédense con frecuencia. OBS.: na acep. 1, v. irreg. gravado en cobre do 1700. II adv. Arriba. Vai su in V. táboa 38. soffitta a chiudere le finestre. Vai arriba ó faiado pecha-las fiestras. # contare su qualcuno: contar successione s.f. 1 Sucesión, cadea, serie. In questo con alguén; credere sulla parola: crer sen probas; film è interessante la veloce successione delle giurare su qualcuno o qualcosa: xurar por alguén scene. Neste filme é interesante a veloz sucesión das ou algo; in su: cara arriba, en adiante; lavoro su escenas. 2 Sucesión (testamento). Dobbiamo anda- ordinazione: traballo de encarga; mettere su: re dal notaio per firmare l’atto di successione. montar, inimizar; mettere su la pentola: poñe-la Temos que ir ó notario para asina-la acta de suce- pota ó lume; star sulle sue: ser reservado; su!: sión. ¡veña!, ¡arriba!, ¡ánimo!; su con la vita!: ¡ánimo!; successivo -a adx. Seguinte. Ha fatto l’analisi del su due piedi: de súpeto; su misura: á medida; su sangue il giorno successivo. Fixo a análise do san- per giù: máis ou menos; sul momento: no momen- gue o día seguinte. Non mangeremo qui, ma nel ri- to; sul serio: en serio; tirare su: levantar, criar; storante successivo. Non comeremos aquí, senón no venire su dal nulla: chegar a ser alguén da nada. restaurante seguinte. OBS.: únese ós art. determ. il, lo, la, i, gli, le, for- mando as prep. articuladas sul, sullo, sulla, sui, successo s.m. Éxito. Il suo ultimo disco ha avuto sugli, sulle. Únese ós pronomes persoais mediante a molto successo. O seu último disco tivo moito éxito. preposición di (su di lui). ♦ Para referirse ó ‘suceso’ en italiano emprégase o termo avvenimento. subire v. tr. [aux. avere] Sufrir, padecer. Tu ti com- porti male e noi dobbiamo subirne le conseguenze. succhiare v. tr. [aux. avere] Chupar, chuchar. Ti compórtaste mal e nós temos que sufri-las conse- Succhiava con golosità il latte condensato. Chupaba cuencias. OBS.: io subisco, tu subisci. ♦ Para refe- con gula o leite condensado. # succhiare il sangue rirse a ‘subir (ascender)’ en italiano emprégase o a qualcuno: aproveitarse dalguén. OBS.: v. irreg. V. termo salire. táboa 7. subito adv. Axiña, de contado, de seguida. Vengo succo s.m. 1 Zume. Berrei un succo di pesca. Bebería subito! ¡Veño axiña! un zume de melocotón. 2 (fig.) Miolo, cerna, sublime adx. Sublime (tamén fig.). Ho sentito una núcleo. Ma qual è il succo del discorso? ¿Pero cal é musica magnifica, sublime. Oín unha música mag- o miolo do tema? # succhi gastrici: zumes gástri- nífica, sublime. È un sublime scrittore. É un escritor cos. OBS.: pl. succhi. sublime. succoso -a adx. 1 Con moito zume. Queste pere sono subordinare v. tr. [aux. avere] Subordinar. I miei dolci e succose. Estas peras son doces e con moito genitori hanno subordinato le loro vacanze ai risul- zume. 2 (fig.) Substancioso -a. Il suo intervento è tati dei miei esami. Os meus pais subordinaron as stato molto succoso. A súa intervención foi moi súas vacacións ó resultado dos meus exames. substanciosa. succo 546 succube adx. Dependente (de alguén). Non fa niente sufficienza. Non a podo soportar, sempre asume di sua iniziativa, è succube di suo fratello. Non fai unha actitude de suficiencia. 2 Suficiente (nota nada por iniciativa propia, é dependente do seu académica). Nell’esame di matematica ho raggiun- irmán. to a malapena la sufficienza. No exame de matemá- succulento -a adx. Suculento -a. Ci ha preparato un ticas alcancei con gran dificultade o suficiente. # a pranzo succulento. Preparounos un xantar suculen- sufficienza: dabondo. to. suffisso s.m. Sufixo. In italiano -ino è di solito un succursale s.f. Sucursal. La nostra banca ha venti suffisso diminutivo. En italiano -ino é normalmente succursali nella provincia di Bologna. O noso banco un sufixo diminutivo. ten vinte sucursais na provincia de Boloña. suggerimento s.m. Suxestión, proposición, proposta. sud s.m. inv. Sur. La Calabria è una regione dell’Italia Posso darti un suggerimento? ¿Podo facerche unha del Sud. Calabria é unha rexión da Italia do sur. suxestión? sudare v. tr. e intr. [aux. avere] Suar (tamén fig.). Ha suggerire v. tr. [aux. avere] 1 Suxerir. Gliel’ho sug- sudato perché era troppo coperto. Suou porque esta- gerito varie volte ma non ha voluto ascoltarmi. ba demasiado abrigado. Ha sudato la sua parte, ma Suxerinllo varias veces pero non quixo escoitarme. è riuscito a finire il lavoro. Suou o seu, pero conse- Le sue parole mi hanno suggerito un’idea. As súas guiu acaba-lo traballo. # sudare sette camicie: tra- palabras suxeríronme unha idea. 2 (fig.) Soprar ballar duramente. (dicir). Ho superato l’esame perché mi hanno sug- gerito l’ultima risposta. Aprobei o exame porque me sudata s.f. Gran sudación. Sono andato a correre e sopraron a derradeira resposta. OBS.: io suggerisco, ho fatto una sudata. Fun correr e fixen unha gran tu suggerisci. sudación. suggestione s.f. Suxestión (acción de suxerir). Le sue sudicio -a adx. 1 Sucio -a, porco -a. Il bambino è parole hanno avuto una tale forza di suggestione che arrivato a casa tutto sudicio. O neno chegou á casa ho fatto subito ciò che mi ha consigliato. As súas todo sucio. 2 (fig.) Sucio -a, delictuoso -a. Non palabras tiveron tal forza de suxestión que fixen fidarti di lui; si è sempre dedicato a sudici affari. axiña o que me aconsellara. ♦ Para referirse á Non te fíes del, sempre se dedicou ós negocios ‘suxestión, proposta’ en italiano emprégase o termo sucios. suggerimento. sudiciume s.m. Sucidade. Dovresti lavare la tua mac- suggestivo -a adx. Suxestivo -a. Su quest’isola ci china, è piena di sudiciume. Deberías lava-lo teu sono dei posti molto suggestivi. Nesta illa hai luga- coche, está cheo de sucidade. res moi suxestivos. suddito -a s. Súbdito -a. Negli stati monarchici tutti i sughero s.m. Cortiza. Ha tappezzato la parete con dei cittadini sono sudditi del re. Nos estados monárqui- fogli di sughero. Tapizou a parede con láminas de cos tódolos cidadáns son súbditos do rei. cortiza. sudorazione s.f. Sudación. La sudorazione aiuta ad sugo s.m. 1 Zume. Questi pomodori sono ricchi di eliminare tossine. A sudación axuda a eliminar toxi- sugo. Estes tomates son ricos en zume. 2 Salsa, nas. mollo, prebe. Ho preparato un sugo per gli spaghet- sudore s.m. Suor (tamén fig.). Una goccia di sudore ti. Preparei unha salsa para os spaghetti. 3 (fig.) gli colava dalla fronte. Unha gota de suor caíalle Miolo, cerna, núcleo. Il sugo di quello che ha detto pola fronte. Mi è costato molto sudore superare l’e- non l’ha capito nessuno. O miolo do que dixo non o same. Custoume moita suor aproba-lo exame. # entendeu ninguén. # senza sugo: insulso. OBS.: pl. essere in un bagno di sudore: estar empapado en sughi. suor. sugoso -a adx. Con moito zume. Ha preso dei pomo- sue, suoi V. suo. dori maturi e sugosi. Colleu uns tomates maduros e con moito zume. sufficiente I adx. Suficiente, abondo. Abbiamo por- tato una quantità di cibo sufficiente per tre settima- suicida I s. Suicida. Il suicida aveva già tentato di ne. Levamos unha cantidade de comida suficiente togliersi la vita varie volte. O suicida xa tentara para tres semanas. II s.m. Suficiente (nota acadé- matarse varias veces. II adx. Suicida. Lo sorveglia- mica). Ha preso sufficiente in tre materie. Sacou vano perché aveva tendenze suicide. Vixiábano por- un suficiente en tres materias. # giudizio/voto que tiña tendencias suicidas. OBS.: m. pl. suicidi. sufficiente: nota de suficiente. suicidarsi v. refl. [aux. essere] Suicidarse. Nessuno sufficienza s.f. 1 Suficiencia (pedantería). Non pensava che si sarebbe suicidato. Ninguén pensaba posso soffrirla, assume sempre un atteggiamento di que se suicidaría. 547 superiore suicidio s.m. Suicidio. Il commissario ritiene che sia le nostre possibilità. Esta tarefa supera as nosas stato un suicidio. O comisario considera que foi un posibilidades. 3 Superar, vencer. Per fortuna ha suicidio. superato la crisi depressiva. Por sorte superou a suino -a I s.m. Porco, marrán, cocho. Ci dedichiamo crise depresiva. 4 Adiantar (na conducción). È proi- all’allevamento dei suini. Adicámonos á crianza de bito superare in curva. Está prohibido adiantar en porcos. II adx. Porcino -a. In questa macelleria si curva. # superare un esame: aprobar un exame. vende molta carne suina. Nesta carnicería véndese OBS.: io supero; v. irreg. V. táboa 1. moita carne porcina. superbia s.f. Soberbia, altiveza, arrogancia. La suo -a I adx. pos. sing. 1 Seu súa (del). Mi ha presta- superbia gli impedisce di riconoscere i suoi difetti. to i suoi dischi. Prestoume os seus discos. Le sue A soberbia impídelle recoñece-los seus defectos. parole mi hanno convinto. As súas palabras conven- superbo -a adx. 1 Soberbio -a, arrogante. È un uomo céronme. Adora suo nonno. Adora o seu avó. 2 (f.) colto e intelligente ma molto superbo. É un home Súa. Sua Maestà, Sua Eccellenza. A súa Maxestade, culto e intelixente pero moi soberbio. 2 Soberbio -a, a súa Excelencia. II pron. pos. sing. Seu súa. Il mio excelente, magnífico -a. Il ristorante è caro ma la vestito è più bello del suo. O meu vestido é mais cena è stata superba. O restaurante é caro pero a cea bonito có seu. # ha detto la sua: dixo a súa opinión; foi soberbia. i suoi: os pais, a familia (de nacemento); ne ha fatta una delle sue: fixo unha das súas; ogni cosa superficiale adx. Superficial (tamén fig.). Lo strato va fatta suo tempo: cada cousa ten que facerse no superficiale del mobile è di legno, ma il resto è di compensato. A capa superficial do moble é de seu momento; stare sulle sue: ser testán. OBS.: m. pl. suoi, f. pl. sue. madeira, pero o resto é de conglomerado. È un ragazzo sciocco e superficiale, speriamo che cre- suocero -a s. Sogro -a. Spesso le nuore non vanno scendo maturi. É un rapaz parvo e superficial, espe- d’accordo con le suocere. A miúdo as noras non remos que crecendo madure. están de acordo coas sogras. superficie s.f. 1 Superficie (tamén fig.). La superficie suola s.f. Sola. Ho comprato delle scarpe con la suola del lago è coperta di ghiaccio. A superficie do lago di vero cuoio. Comprei uns zapatos coa sola de está cuberta de xeo. Ti fermi sempre alla superficie coiro auténtico. delle cose, non ti interessa approfondire ciò che suolo s.m. 1 Chan. Si sentì male e cadde improvvisa- studi. Quédaste sempre na superficie das cousas, mente al suolo. Sentiuse mal e caeu de repente ó non che interesa profundar no que estudias. 2 (Mat.) chan. 2 Solo, terra. Hanno fatto uno studio per Superficie, área. Calcolare la superficie del rettan- determinare la fertilità del suolo. Fixeron un estudio golo. Calcula-la superficie do rectángulo. para determina-la fertilidade do solo. superfluo -a adx. Superfluo -a. Durante i saldi spen- suonare I v. tr. [aux. avere] 1 Tocar, tanguer (un ins- de molti soldi in cose superflue. Durante os saldos trumento). Suona molto bene il pianoforte. Toca moi gasta moitos cartos en cousas superfluas. ben o piano. 2 Tocar, interpretar (unha peza). superiore I adx. 1 Superior. Abita al piano superiore. Stanno suonando una polca. Están tocando unha Vive no piso superior. 2 Superior, mellor. I suoi voti polca. 3 Tocar. Ho suonato il campanello e sono sono superiori alla media. As súas notas son supe- venuti ad aprire. Toquei o timbre e viñeron abrir. II riores á media. Non ho mai capito perché si sente v. intr. [aux. avere] Soar (producir un son). La sve- superiore agli altri. Nunca entendín por qué se sente ♦ glia non suona più. O espertador xa non soa. superior ós demais. II s.m. Superior. Devo consul- Para referirse a ‘soar (fig.)’ en italiano pódense tare i miei superiori. Teño que consulta-los meus emprega-los termos sapere ou risultare. superiores. # essere superiore a: estar por riba de suono s.m. Son. Mi sono svegliato al suono del cam- (algo ou alguén). panello. Espertei co son do timbre. superiorità s.f. inv. Superioridade. La vostra superio- suora s.f. Monxa, freira. Si è fatta suora a 16 anni. rità rispetto agli altri concorrenti è indiscutibile. A Fíxose monxa ós 16 anos. OBS.: diante de nomes vosa superioridade con respecto ós demais concur- propios apocópase en suor (suor Francesca). santes é indiscutible. superamento s.m. Superación. Questa decisione supermercato s.m. Supermercado. I supermercati indica il superamento della precedente linea politi- fanno concorrenza ai piccoli negozi. Os supermer- ca. Esta decisión indica a superación da anterior cados fanlles competencia ás pequenas tendas. liña política. superstite I s. Supervivente, sobrevivente. È l’unico superare v. tr. [aux. avere] 1 Superar, pasar. Mio fra- superstite dell’incidente. É o único supervivente do tello mi supera in altezza. Meu irmán supérame en accidente. II adx. Supervivente, sobrevivente. Dopo altura. 2 Superar, exceder. Questo compito supera il naufragio, i passeggeri superstiti vennero soccorsi superiorità 548

con gli elicotteri. Despois do naufraxio, os pasaxei- supporto s.m. Soporte, apoio, sostén (tamén fig.). La ros superviventes foron socorridos cos helicópteros. lampada è sorretta da un supporto di legno. A lám- pada está suxeita por un soporte de madeira. Senza superstizione s.f. Superstición. Molte antiche supers- il supporto dei miei genitori non sarei riuscito a fini- tizioni sopravvivono ancora oggi. Moitas vellas re la tesi. Sen o apoio dos meus pais non consegui- supersticións sobreviven aínda hoxe. ría remata-la tese. # supporto magnetico: soporte superstizioso -a adx. Supersticioso -a. Sono super- magnético. stiziosa: non vado mai a cene in cui si è in tredici a surgelare v. tr. [aux. avere] Conxelar (alimentos). La tavola. Son supersticiosa: nunca vou a ceas nas que domenica cucino e poi surgelo le pietanze per tutta sexamos trece na mesa. la settimana. O domingo cociño e despois conxelo supplementare adx. Suplementario -a. Faremo dei os pratos para toda a semana. corsi supplementari per coloro che vogliono appro- surgelato -a I adx. Conxelado -a (alimento). Ho fondire l’argomento. Faremos cursos suplementa- comprato del pesce surgelato. Comprei peixe conxe- rios para aqueles que queren profundar no tema. # lado. II s.m. Producto conxelado. Sono andato nel (Dep.) tempo supplementare: prórroga. reparto surgelati per prendere tre scatole di gelato. supplemento s.m. 1 Suplemento. Se vogliamo una Fun á zona dos productos conxelados para coller camera a tre letti dobbiamo pagare un supplemento. tres caixas de xeado. Se queremos un cuarto con tres camas temos que surrogato s.m. Sucedáneo. La margarina è un surro- pagar un suplemento. 2 Suplemento, anexo. Ho gato del burro. A margarina é un sucedáneo da comprato il nuovo supplemento culturale del manteiga. ‘Corriere della Sera’. Comprei o novo suplemento cultural do ‘Corriere della Sera’. suscettibile adx. 1 Susceptible. Si tratta di prezzi su- scettibili di aumenti. Trátase de prezos susceptibles supplente I adx. Suplente, substituto -a. È venuto un de aumento. 2 Susceptible, puntilloso -a. È molto assessore supplente. Veu un asesor suplente. II s. suscettibile, si offende per niente. É moi susceptible, Suplente, substituto -a. La supplente d’italiano è oféndese por nada. molto giovane. A suplente de italiano é moi nova. suscitare v. tr. [aux. avere] Suscitar, provocar, causar. supplenza s.f. Substitución, suplencia. Il professore Le sue dichiarazioni hanno suscitato uno scandalo. di matematica è stato incaricato della supplenza. O As súas declaracións provocaron un escándalo. profesor de matemáticas foi o encargado da substi- OBS.: io suscito; v. irreg. V. táboa 1. tución. suspense s.f. sing. Suspense. Mi piacciono i film con supplica s.f. Súplica. Le sue suppliche non sono state suspense. Gústanme as películas con suspense. ascoltate. As súas súplicas non foron escoitadas. OBS.: pronúnciase /sës’pens/. OBS.: pl. suppliche. sussidio s.m. Subsidio. Ha ottenuto il sussidio di supplicare v. tr. [aux. avere] Suplicar, implorar, disoccupazione. Conseguiu o subsidio de desempre- rogar. Ti supplico di ascoltarmi. Suplícoche que me go. # sussidi didattici / bibliografici / audiovisivi: escoites. OBS.: io supplico, tu supplichi; v. irreg. V. apoios didácticos / bibliográficos / audiovisuais. táboas 1 e 5. sussulto s.m. Sobresalto. Quando sentì suonare il supplire v. intr. [aux. avere] Suplir. Supplisce con la telefono ebbe un sussulto. Cando oíu soa-lo teléfo- precisione alla mancanza di originalità. Suple coa no tivo un sobresalto. precisión a falta de orixinalidade. OBS.: io suppli- sussurrare v. tr. [aux. avere] 1 Murmurar, rumorear. sco, tu supplisci. Mi ha sussurrato la soluzione dell’esercizio. supplizio s.m. Suplicio, tormento, tortura (tamén Murmuroume a solución do exercicio. 2 (fig.) fig.). Prima che lo trovassero ha patito per giorni il Murmurar (rexoubar). Si sussurrano cose orribili supplizio della fame e la sete. Antes de que o atopa- su quella famiglia. Murmúranse cousas horribles ran padeceu durante días o suplicio da fame e a sobre esa familia. sede. Per lei è stato un supplizio vedere che il figlio sussurro s.m. Murmurio, rumor. Mi è sembrato di stava così male. Para ela foi un suplicio ver que o sentire un sussurro. Pareceume sentir un murmurio. fillo estaba tan mal. svagare I v. tr. [aux. avere] Entreter, distraer. Lo spet- supporre v. tr. [aux. avere] Supoñer, supor, figurar- tacolo mi ha svagato. O espectáculo entretívome. II se. Suppongo che lei la pensi diversamente. Supoño v. refl. [aux. essere] Entreterse, distraerse. Mi sono que ela pensará doutra maneira. OBS.: v. irreg. V. svagato guardando la televisione. Entretívenme táboa 17. ♦ Para referirse a ‘supoñer, implicar’ en mirando a televisión. OBS.: io svago, tu svaghi; v. italiano emprégase o termo implicare. irreg. V. táboa 6. 549 sventura svago s.m. Distracción, entretemento, diversión. Ho sveglio -a adx. 1 Esperto -a. Quando sono arrivati era studiato troppo, ho bisogno di un po’ di svago. ancora sveglio. Cando chegaron estaba aínda esper- Estudiei demasiado, necesito un pouco de distrac- to. 2 Esperto -a, alento -a, espelido -a. È un ragaz- ción. È un piccolo paese con pochi svaghi. É unha zo sveglio e intelligente. É un rapaz esperto e inte- pequena aldea con poucas distraccións. # prender- lixente. si uno svago: distraerse. OBS.: pl. svaghi. svelare I v. tr. [aux. avere] Desvelar, revelar, descu- svalutare v. tr. [aux. avere] 1 Desvalorizar, depreciar. brir. Mi ha svelato un segreto. Desveloume un Le azioni su cui avevo investito si sono svalutate del segredo. II v. refl. [aux. essere] Mostrarse, amosar- 2%. As accións nas que investira desvalorizáronse se, manifestarse. Si è svelato per quel bugiardo che nun 2%. 2 (fig.) Menosprezar, desprezar. Non sva- è. Mostrouse como o mentireiro que é. lutare il tuo lavoro, secondo me hai ottenuto dei svelto -a adx. Rápido -a, lixeiro -a. Il nuovo camerie- risultati interessanti. Non menospréce-lo teu traba- re è molto svelto nel servire ai tavoli. O novo cama- llo, na miña opinión obtiveches uns resultados inte- reiro é moi rápido servindo as mesas. La ragazza resantes. OBS.: io svaluto / svaluto; v. irreg. V. táboa camminava con passo svelto. A rapaza camiñaba 1. con paso rápido. # alla svelta: con rapidez; svelto svalutazione s.f. Desvalorización. La svalutazione di mano: mans lixadas. ♦ Para referirse a ‘esvelto’ della moneta ha causato una grave crisi. A desvalo- en italiano emprégase o termo snello. rización da moeda causou unha grave crise. svendere v. tr. [aux. avere] Liquidar, saldar (vender). svanire v. intr. [aux. essere] 1 Desaparecer (deixar de Hanno svenduto tutta la merce e poi hanno chiuso il ser visto). Lo stavo seguendo quando improvvisa- negozio. Liquidaron toda a mercancía e despois mente è svanito tra la folla. Estábao seguindo cando pecharon o negocio. de repente, desapareceu entre a multitude. 2 (fig.) svendita s.f. Liquidación, saldo (venda). Ho compra- Esvaecerse (desaparecer). Sono svanite tutte le spe- to un bel vestito in una svendita. Merquei un bonito ranze. Esvaecéronse tódalas esperanzas. OBS.: io vestido nunha liquidación. svanisco, tu svanisci. svenimento s.m. Esvaecemento, desmaio. Ho avuto svantaggio s.m. 1 Desvantaxe. È partita in svantaggio uno svenimento perché avevo la pressione bassa. rispetto ai compagni. Partiu en desvantaxe con res- Sufriu un esvaecemento porque tiña a tensión baixa. pecto ós compañeiros. 2 Desvantaxe, inconvenien- svenire v. intr. [aux. essere] Esvaecerse, desmaiarse. te. È una persona che vede soltando gli svantaggi. É È svenuto in mezzo alla strada. Esvaeceuse no unha persoa que ve só as desvantaxes. medio da rúa. OBS.: v. irreg. V. táboa 32. svariato -a adx. Vario -a, diverso -a. Organizzano sventolare I v. tr. [aux. avere] Axitar, abalar, abanar. spettacoli di svariato tipo. Organizan espectáculos Sventolava il fazzoletto per salutarci. Axitaba o de varios tipos. pano para despedirnos. II v. intr. [aux. avere] svedese I adx. Sueco -a. L’economia svedese è una Ondear. La bandiera sventolava sul tetto. A bandei- delle più sviluppate d’Europa. A economía sueca é ra ondeaba no tellado. III v. refl. [aux. essere] unha das máis desenvolvidas de Europa. II s. 1 Abanarse, abanicarse. Si sventolava con il cappel- Sueco -a (persoa). Molti svedesi vanno in vacanza lo. Abanábase co sombreiro. OBS.: io sventolo; v. in Spagna. Moitos suecos van de vacacións a irreg. V. táboa 1. España. 2 (m. sing.) Sueco (lingua). Lo svedese è sventura s.f. Desgracia, desventura, infortunio. È parlato anche in alcune zone della Finlandia. O molto noioso, passa ore a raccontarti le sue sventu- sueco fálase tamén nalgunhas zonas de Finlandia. re. É moi aburrido, pasa horas contándoche as súas sveglia s.f. 1 Espertador. Prestami la sveglia, la mia desgracias. # compagno di sventure: compañeiro si è rotta. Préstame o espertador, o meu estragouse. de fatigas. 2 Hora de erguerse. Domani mattina la sveglia è svestire I v. tr. [aux. avere] Espir, denudar. Ha sve- alle sei. Mañá pola mañá a hora de erguerse é ás stito il figlio e l’ha messo a letto. Espiu o fillo e seis. meteuno na cama. II v. refl. [aux. essere] Espirse, svegliare I v. tr. [aux. avere] Espertar (tamén fig.). denudarse. Si è svestito e si è fatto un bagno. Parliamo piano, non voglio svegliare il bambino. Espiuse e bañouse. Falemos baixo, non quero esperta-lo neno. sviare v. tr. [aux. avere] 1 Desviar. A causa dell’inci- Quell’odore sveglia l’appetito. Ese olor esperta o dente hanno sviato il traffico su una strada seconda- apetito. II v. intr. pron. [aux. essere] Espertar. ria. A causa do accidente desviaron o tráfico nunha Stamattina mi sono svegliata alle sei. Esta mañá estrada secundaria. 2 (fig.) Distraer, entreter. Il suo espertei ás seis. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. arrivo mi ha sviato dai miei propositi. A súa chega- svestire 550

da distraeume dos meus propósitos. OBS.: v. irreg. V. svogliato -a adx. Desganado -a, apático -a. È un táboa 8. ragazzo svogliato ed è difficilissimo farlo studiare. sviluppare I v. tr. [aux. avere] 1 Desenvolver (tratar, É un rapaz desganado e é dificilísimo facelo estu- mellorar). Ha sviluppato l’argomento della sua tesi con grande competenza. Desenvolveu o tema da súa diar. tese con moita competencia. Questi esercizi svilup- pano la memoria. Estes exercicios desenvolven a svolgere I v. tr. [aux. avere] 1 Desenrolar, desenvol- memoria. 2 (Fot.) Revelar. Ho fatto sviluppare le ver. Svolgi la tela e tagliane un pezzo. Desenrola o fotografie di quest’estate. Revelou as fotografías deste verán. II v. intr. pron. [aux. essere] 1 tecido e córtalle un pedazo. 2 (fig.) Desenvolver. Ho Desenvolverse (mellorar). Gli esseri viventi nasco- svolto l’argomento con precisione. Desenvolveu o no, si sviluppano e muoiono. Os seres vivos nacen, desenvólvense e morren. 2 Producirse. Grazie agli tema con precisión. Svolge bene il suo lavoro. aiuti economici l’industria di quel paese si è note- Desenvolve ben o seu traballo. II v. intr. pron. [aux. volmente sviluppata. Gracias ás axudas económicas a industria daquel país desenvolveuse notablemen- essere] Desenvolverse, suceder, ocorrer. Mi ha spie- te. Si è sviluppata un’epidemia a causa della siccità. gato come si sono svolti i fatti. Explicoume cómo se Produciuse unha epidemia a causa da seca. desenvolveron os feitos. OBS.: v. irreg. V. táboa 11. sviluppo s.m. 1 Desenvolvemento, crecemento, expansión. Lo sviluppo economico ha portato a un svolgimento s.m. Desenvolvemento. Spiegami lo notevole incremento delle esportazioni. O desenvol- vemento económico levou a un notable incremento svolgimento della vicenda. Explícame o desenvolve- das exportacións. 2 Desenvolvemento. Lo sviluppo mento da cuestión. di questo romanzo mi sembra molto interessante. O desenvolvemento desta novela paréceme moi intere- svolta s.f. Xiro, viraxe (tamén fig.). Devi girare alla sante. 3 (Fot.) Revelado. Per lo sviluppo del rullino ci vorrà almeno un’ora. Para o revelado do carrete prima svolta a sinistra. Tes que virar no primeiro será necesaria alomenos unha hora. # età dello svi- xiro á esquerda. Questa notizia segna una svolta luppo: idade de crecemento. nella storia del nostro paese. Esta noticia marca un svista s.f. Despiste. L’errore è dovuto a una svista dell’impiegato. O erro debeuse a un despiste do xiro na historia do noso país. empregado. svoltare v. tr. [aux. avere] Xirar, virar, torcer. svitare v. tr. [aux. avere] Desaparafusar. Per smon- tarlo bisogna prima svitare tutti i bulloni. Para des- Dobbiamo andare sempre dritto e poi svoltare a de- montalo é necesario desaparafusar antes tódalas stra. Temos que ir sempre dereitos e logo xirar á porcas. dereita. svizzero -a I adx. Suízo -a. Il paesaggio svizzero è molto montagnoso. A paisaxe suíza é moi montaño- svuotare v. tr. [aux. avere] Baleirar, baldeirar. Ho sa. II s. Suízo -a. Gli svizzeri non fanno parte della svuotato la borsa per lavarla. Baleirei o bolso para Comunità Europea. Os suízos non forman parte da Comunidade Europea. lavalo. T

tabaccaio -a s. 1 Estanqueiro -a (de tabaco). Il tabac- taccuino s.m. Caderno (pequeno). Mi segno sul tac- caio disse che il prezzo delle sigarette era salito. O cuino tutti gli impegni della giornata. Apunto no estanqueiro dixo que o prezo dos cigarros subira. 2 caderno tódolos compromisos da xornada. (m.) Estanco (de tabaco). I sigari sono in vendita tacere I v. intr. [aux. avere] Calar (tamén fig.). dal tabaccaio. Os cigarros están á venda no estanco. L’imputato tacque per la vergogna. O acusado calou tabacco s.m. Tabaco. Il tabacco da pipa è più aroma- pola vergoña. I rumori della foresta tacquero all’im- tico di quello delle sigarette. O tabaco de pipa é provviso. Os ruídos do bosque calaron de súpeto. II máis aromático có dos cigarros. OBS.: pl. tabacchi. v. tr. [aux. avere] Calar, omitir. Date la circostanze tabella s.f. Táboa, lista. Puoi consultare la tabella dei spiacevoli, è meglio tacere l’accaduto. Dadas as prezzi. Podes consulta-la táboa de precios. # tabel- circunstancias desagradables, é mellor cala-lo la di marcia: programa de actividades. sucedido. OBS.: v. irreg. V. táboa 12. tabellone s.m. Taboleiro. Tutti gli avvisi e gli annun- tacito -a adx. Tácito -a. Fra di loro si avvertiva una ci del giorno sono esposti sul tabellone. Tódolos tacita intesa. Entre eles advertíase un tácito enten- avisos e os anuncios do día están expostos no tabo- demento. leiro. taciturno -a adx. Taciturno -a, calado -a, reservado tabù I s.m. inv. Tabú. Per lui, parlare della morte è -a. È difficile cavargli una parola di bocca: è così violare un tabù. Para el, falar da morte é violar un taciturno! É difícil sacarlle unha palabra da boca: tabú. II adx. inv. Tabú. Il sesso è ancora un argo- ¡é tan taciturno! mento tabù per molte persone. O sexo aínda é un tafano s.m. Tabán. Il tafano è un insetto volante dalla tema tabú para moitas persoas. puntura fastidiosa. O tabán é un insecto voador de taccagneria s.f. Avaricia. Risparmiare sullo stretto picadura molesta. necessario è indice di taccagneria. Aforrar no estric- taglia s.f. 1 Talle, estatura. È un signore di mezza tamente necesario é índice de avaricia. taglia. É un señor de talle medio. 2 Talle (medida taccagno -a adx. Cutre, amarrado -a, agarrado -a. convencional). Mia sorella ha la mia stessa taglia. A Quel taccagno non ci paga mai un caffè. Ese cutre miña irmá ten o meu mesmo talle. 3 Recompensa nunca nos paga un café. (monetaria, por captura). Offrivano una grossa taglia per il bandito. Ofrecían unha gran recompen- tacchino s.m. Pavo. A Natale si mangia il tacchino sa polo bandido. ♦ Para referirse á ‘talla, corta’ ripieno. No Nadal cómese o pavo recheo. # diven- emprégase o termo taglio e para ‘talla (acción e tare rosso come un tacchino: poñerse colorado; efecto de esculpir ou entallar)’ intaglio. fare il tacchino: chulearse. tagliacarte s.m. inv. Abrecartas. Uso il tagliacarte tacco s.m. Tacón, taco. Le scarpe con il tacco basso che mi hai regalato per aprire la corrispondenza. sono più comode. Os zapatos de tacón baixo son Uso o abrecartas que me regalaches para abri-la máis cómodos. # alzare / battere i tacchi: fuxir dun correspondencia. sitio; tacchi a spillo: tacóns altos e finos. OBS.: pl. tacchi. ♦ Para referirse ó ‘taco (de forma regular)’ tagliando s.m. Resgardo. Bisogna conservare il en italiano emprégase o termo tassello, para ‘taco tagliando per ritirare la merce. É necesario conser- (de comida)’ dado, para ‘taco (de papel)’ block- va-lo resgardo para retira-la mercadoría. # taglian- notes, para ‘taco, parva’ spuntino e para ‘taco (de do dell’automobile: recibo do automóbil conforme billar)’ stecca. pasou a revisión correspondente. tagliare 552 tagliare I v. tr. [aux. avere] 1 Cortar, tallar. Prendi un confección; vino da taglio: viño de alta graduación, coltello più affilato per tagliare la bistecca. Colle un usado para darlles forza ós viños febles. coitelo máis afiado para corta-lo bisté. 2 Cortar tailleur s.m. inv. Traxe de chaqueta (para muller). (ferir). Mi sono tagliato facendomi la barba. Indossava un tailleur classico di lana. Vestía un traxe Corteime afeitando a barba. 3 Cortar, censurar. La de chaqueta clásico de la. OBS.: pronúnciase /ta’jo- censura aveva tagliato molte sequenze del film. A eur/. censura cortara moitas secuencias do filme. 4 Cortar, interromper. Il comando ha tagliato i rifor- talare V. abito. nimenti al fronte. O comando cortoulle os subminis- tale I adx. 1 (indef.) Tal. Tale decisione deve essere tros á fronte. 5 Cortar, partir. Un viale alberato studiata. Tal decisión debe ser estudiada. Avevo una tagliava la strada principale. Unha avenida con tale stanchezza che mi addormentai. Tiña tal cansa- árbores cortaba a estrada principal. 6 Cortar, acur- zo que adormecín. È venuto a trovarti un tale Mario. tar. Guidava come un pazzo, tagliava tutte le curve. Veute ver un tal Mario. 2 (dem.) Ese -a. Mi piace il Conducía coma un tolo, cortaba tódalas curvas. II paese di mia nonna; in tale luogo trascorrevo le v. intr. [aux. avere] Cortar, atallar. Per fare prima, vacanze. Gústame a vila da miña avoa; nese lugar tagliammo per i campi. Para chegarmos antes, cor- pasaba as vacacións. II pron. indef. Fulano -a, tamos polas leiras. # tagliar fuori: deixar fóra; individuo -a. C’è un tale che vuole parlarvi. Hai un tagliare corto: cortar polo san; tagliare i ponti: fulano que vos quere falar. Quel tale mi ha final- rompe-las relacións con alguén; tagliare il tra- mente telefonato. Aquel fulano finalmente telefo- guardo: cruza-la meta; tagliare il vino: mesturar noume. # il / la tal dei tali: fulano -a de tal; tale... un viño forte con outro máis feble; tagliare la tale...: de tal... tal...; tale che / da (consec.): tal que; corda: escapar; tagliare la testa al toro: tomar un tal quale (fam.): un certo. unha decisión terminante; tagliare le carte: corta- talento s.m. Talento, aptitude, dote. Questo studente las cartas (de xogar); un freddo che taglia la fac- ha un grande talento per la matematica. Este estu- cia: un frío moi intenso. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. diante ten un gran talento para as matemáticas. tagliatelle s.f. pl. Tallaríns. Le tagliatelle ai funghi talismano s.m. Talismán, amuleto. Il talismano è un sono un primo piatto molto gustoso. Os tallaríns oggetto magico portafortuna. O talismán é un con cogomelos son un primeiro prato moi saboroso. obxecto máxico que dá boa sorte. tagliente I adx. Afiado -a. Per la carne avrei bisogno tallonare v. tr. [aux. avere] Pisa-los talóns. La polizia di un coltello tagliente. Para a carne necesitaría un lo tallonava. A policía pisáballe os talóns. coitelo afiado. II s.m. Gume. Il tagliente del coltello è pericoloso. O gume do coitelo é perigoso. # lingua tallone s.m. 1 Talón (do pé ou do calcetín). Nella tagliente: lingua afiada. corsa in pianura si poggia a terra sempre prima il tallone. Na carreira en sitio chan sempre se apoia taglio s.m. 1 Corta, talla. Le guardie forestali control- en terra primeiro o talón. Devo cucire il tallone di lano il taglio dei boschi. Os gardas forestais contro- questa calza. Debo cose-lo talón desta media. 2 lan a corta dos bosques. 2 Corte. Mi sono fatto un Recibo (xustificante). Vado a prendere il tallone che taglio al dito con il temperino. Fixen un corte no mi hanno dato per ritirare la merce. Vou colle-lo dedo coa navalla. Il taglio del tuo abito è impecca- recibo que me deron para retira-la mercadoría. # bile. O corte do teu vestido é impecable. 3 Tallo tallone d’Achille: talón de Aquiles. ♦ Para referir- (corte). Quel taglio se lo è fatto con la motosega. se ó ‘talón, cheque’ en italiano emprégase o termo Ese tallo fíxoo coa motoserra. 4 Estilo (enfoque). assegno. Ha dato un taglio giornalistico a tutto il racconto. Deulle un estilo xornalístico a todo o conto. 5 talora adv. Ás veces. Quando si fa un viaggio, talora Pedazo, cacho. Per un buon arrosto occorre un si incontrano persone davvero originali. Cando se taglio di carne speciale. Para un bo asado precísase fai unha viaxe, ás veces atópanse persoas verdadei- un pedazo de carne especial. 6 Corte, fío, gume. Il ramente orixinais. taglio della sciabola deve essere affilato. O corte do talpa s.f. Toupa, toupo, toupeira. La talpa scava sabre ten que estar afiado. 7 Valor (económico dun gallerie nel terreno. A toupa escava galerías no billete). Ha preteso il pagamento in banconote di terreo. # essere cieco come una talpa / vederci piccolo taglio. Pretendía o pagamento en billetes de come una talpa: ser moi miope. pouco valor. # arma a doppio taglio: arma de dobre fío; arma da taglio: arma branca; dare un talvolta adv. Ás veces. Talvolta riesco a tornare a casa taglio (fig.): cortar bruscamente algo (un conto, presto, ma è raro. Ás veces consigo volver á casa unha conversación); mettere di taglio: poñer de cedo, pero é raro. canto; pizza al taglio: pizza que se vende en por- tamburello s.m. 1 Pandeireta. Il tamburello è uno cións; scuola di taglio e cucito: escola de corte e strumento molto usato nelle musiche folkloristiche. 553 tappezzare

A pandeireta é un instrumento moi usado nas músi- de receitas. II pron. indef. 1 (pl.) Moitos -as, muitos cas folclóricas. 2 Raqueta feita con madeira e -as. Tanti hanno assistito all’incidente. Moitos pre- coiro, que serve para lanza-la pelota. senciaron o accidente. 2 (m. sing.) Moito, muito. Ho tamburo s.m. 1 Tambor (musical; do revólver). Le tanto da raccontarti. Teño moito que contarche. 3 popolazioni primitive comunicavano a distanza con (m. sing.) Tanto (cantidade indeterminada). Mi pagano un tanto al mese. Páganme un tanto ó mes. il suono del tamburo. As poboacións primitivas III adv. 1 Tanto, moito. Leggere tanto stanca gli comunicábanse a distancia co son do tambor. Il occhi. Ler tanto cansa os ollos. 2 Soamente, unica- tamburo di questa pistola contiene otto pallottole. O mente. Tanto per cominciare, ecco un aperitivo. tambor desta pistola contén oito balas. 2 Ciborio. Il Soamente para empezar, velaquí un aperitivo. IV tamburo di questa chiesa è stato disegnato da conx. Total. Non preoccuparti, tanto poi tutto andrà Bernini. O ciborio desta igrexa foi deseñado por bene. Non te preocupes, total despois todo sairá Bernini. ben. # né tanto né poco: nin tanto nin tan pouco; tamponare v. tr. [aux. avere] 1 Taponar. L’infermiere ogni tanto / di tanto in tanto: de vez en cando; ha tamponato la ferita con delle garze. O enfermeiro tante grazie: moitas gracias; tanti auguri: moitas taponou a ferida con gasas. 2 Chocar co vehículo felicidades; tanti saluti: moitos saúdos; tanto per de diante. # tamponare una falla: poñer un reme- fare/dire: por facer/dicir algo; tanto più... tanto dio provisional a unha dificultade imprevista. meno: canto máis... menos; tanto... quanto: tanto... tampone s.m. Tampón. Mi fermarono l’emorragia como; uno come / dei tanti: un de tantos. nasale con un tampone. Detivéronme a hemorraxia tappa s.f. 1 Alto, parada. Faremo tappa al rifugio nasal cun tampón. Nell’ufficio usiamo tamponi di prima di affrontare la scalata. Faremos un alto no diverso colore per i timbri. Na oficina usamos tam- refuxio antes de afronta-la escalada. 2 Etapa. In póns de diversa cor para os timbres. ♦ Para referir- due tappe raggiungeremo il porto. En dúas etapas se ó ‘tampón (compresa)’ en italiano emprégase alcanzarémo-lo porto. La prima tappa del Giro preferentemente o termo assorbente interno, aínda d’Italia si è conclusa senza incidenti. A primeira que tamén se pode usa-la voz da entrada. etapa do ‘Giro’ de Italia concluíu sen incidentes. # tana s.f. 1 Tobo, tobeira. La talpa scava la sua tana bruciare le tappe: proceder moi rapidamente; sottoterra. A toupa cava o seu tobo baixo terra. 2 corsa a tappe: carreira por etapas. (fig.) Gorida, guarida. La tana dei briganti era na- tappare I v. tr. [aux. avere] Tapar (cubrir). Ho tappa- scosta in mezzo al bosco. A gorida dos bandidos to le bottiglie di vino col sughero. Tapei as botellas estaba escondida no medio do bosque. 3 (fig.) de viño co tapón de cortiza. II v. refl. [aux. essere] Cortello. Che schifo! Vive in una casa che è una Encerrarse. Con quel freddo si era tappato in casa tana. ¡Que noxo! Vive nunha casa que é un cortello. fino a primavera. Con aquel frío encerrárase na # la tana del lupo: a boca do lobo. casa ata a primaveira. # tappare la bocca a qual- cuno: taparlle a boca a alguén; tappare la fine- tanfo s.m. Tufo, tafo. In questa cantina c’è un tanfo stra: axusta-la fiestra; tapparsi le orecchie, il naso, insopportabile. Nesta bodega hai un tufo insoporta- la bocca: non querer escoitar, ulir, falar. ♦ Para ble. referirse a ‘tapar (abrigar ou ocultar)’ en italiano tangente I adx. Tanxente. Due linee parallele non emprégase o termo coprire, para ‘tapar (obstruir)’ saranno mai tangenti. Dúas liñas paralelas non otturare e para ‘tapar (encher)’, riempire. serán nunca tanxentes. II s.f. Comisión ilegal. Quel tapparella s.f. Persiana. Chiudi bene le tapparelle per funzionario è stato condannato per aver preso una non far entrare la luce. Pecha ben as persianas para tangente. Aquel funcionario foi condenado por que non entre a luz. coller unha comisión ilegal. # partire per / pren- dere la tangente: escapar / saír pola tanxente. tappeto s.m. Alfombra. Sul pavimento della sala abbiamo steso un tappeto persiano. Sobre o chan da tangenziale s.f. Circunvalación. Sarebbe meglio sala estendemos unha alfombra persa. # andare al prendere la tangenziale per evitare il traffico del tappeto: caer no ring; mettere / mandare al tap- centro. Sería mellor colle-la circunvalación para peto: derribar un púxil ó outro; tappeto di fiori: evita-lo tráfico do centro. alfombra de flores; tappeto erboso: céspede; tap- tangibile adx. Tanxible. Voleva una dimostrazione peto verde: tapete verde e local onde se xoga. tangibile del suo affetto. Quería unha demostración tappezzare v. tr. [aux. avere] 1 Tapizar. Abbiamo tanxible do seu afecto. fatto tappezzare la poltrona del nonno. Fixemos tanto -a I adx. 1 Tanto -a (cantidade). Dopo tanta tapiza-la cadeira de brazos do avó. 2 Empapelar. fatica, meriti proprio un riposo. Despois de tanta Abbiamo tappezzato le pareti della stanza con una fatiga, realmente mereces un repouso. 2 Moito -a, carta a fiori. Empapelámo-las paredes do cuarto muito -a. Ho tanti libri di ricette. Teño moitos libros cun papel de flores. (ext.) I manifesti tappezzavano tappezzeria 554

le vie del centro. Os anuncios empapelaban as rúas está matriculado en Turín. OBS.: io targo, tu targhi; do centro. v. irreg. V. táboa 6. tappezzeria s.f. Tapicería. Ho scelto una tappezzeria tariffa s.f. Tarifa. A quanto ammonta la tariffa mini- rosa per la camera da letto. Elixín unha tapicería ma del telefono? ¿A canto ascende a tarifa mínima rosa para o cuarto de durmir. Sono andato nella tap- do teléfono? pezzeria qui di fronte per scegliere la carta da para- ti. Fun á tapicería que hai en fronte para elixi-lo tarlo s.m. (pop.) Corta, traza. Devi restaurare questo papel pintado. # fare tappezzeria: asistir a un baile mobile roso dai tarli. Tes que restaurar este moble sen bailar. comido pola corta. # il tarlo del dubbio: a sombra da dúbida; il tarlo della gelosia: o tormento dos tappo s.m. 1 Tapón, rolla. Il tappo dello spumante è celos. finito sotto il tavolo. O tapón do cava foi parar debaixo da mesa. 2 (fig.) Taco (persoa de pequena tarma s.f. Couza. Le tarme fanno i buchi nei vestiti. estatura). Come fa quel tappo a giocare a pallaca- As couzas fan buratos na roupa. nestro? ¿Como fai aquel taco para xogar ó balon- tarmarsi v. intr. pron. [aux. essere] Encouzarse. Il cesto? legno vecchio si tarma facilmente. A madeira vella tara s.f. Tara. Il peso netto più la tara danno il peso encóuzase facilmente. lordo. O peso neto maila tara suman o peso bruto. I tartaro s.m. 1 Sarrio, charrizo. Uso un dentifricio figli nacquero con una tara ereditaria. Os fillos contro il tartaro. Uso un dentífrico contra o sarrio. 2 naceron cunha tara hereditaria. # fare la tara a Tártaro -a. Gengis Khan fu il feroce re dei tartari. O quello che dice qualcuno: elimina-las esaxera- Xenxis Khan foi o feroz rei dos tártaros. # salsa tar- cións do que di alguén; vendere a netto di tara: tara: salsa tártara. vender sen conta-la tara. tartaruga s.f. 1 Tartaruga, sapoconcho. La tartaruga tarantola s.f. Tarántula. La tarantola è un ragno dal ha un robusto guscio. A tartaruga ten unha forte morso velenoso. A tarántula é unha araña de pica- coiraza. 2 Material obtido do escudo óseo do ani- dura velenosa. mal. # camminare come la tartaruga, a passi di tardare v. intr. [aux. avere] Tardar, demorarse. Tardai tartaruga: camiñar moi lentamente, a paso de tar- ad andare dal medico perché i disturbi erano legge- taruga; essere lento come una tartaruga: ser lento ri. Tardei en ir ó médico porque as molestias eran coma unha tartaruga. OBS.: pl. tartarughe. lixeiras. I soccorsi tardano ad arrivare. Os auxilios tardan en chegar. tartufo s.m. Trufa. Il tartufo bianco è una delle spe- cialità gastronomiche del Piemonte. A trufa branca tardi adv. Tarde. Oggi arriverò tardi a casa. Hoxe é unha das especialidades gastronómicas do chegarei tarde á casa. È tardi per tornare indietro. É Piemonte. tarde para volver atrás. # a più tardi!: ¡ata logo!; al più tardi: o máis tardar; fare tardi: chegar tasca s.f. 1 Peto, bolso. Mi si è scucita la tasca dei tarde; fino a tardi: ata tarde; presto o tardi: antes pantaloni. Descoséuseme o peto dos pantalóns. 2 ou despois; sul tardi: á tardiña. (ext.) Compartimento (dunha bolsa ou maleta). L’accendino è nella tasca interna della borsa. O tardivo -a adx. Tardío -a (que chega tarde). Un rime- acendedor está no compartimento interior do bolso. dio tardivo può pregiudicare la salute della pianta. 3 Manga (utensilio de cociña). Riempi la tasca di Un remedio tardío pode prexudica-la saúde da crema per decorare la torta. Enche a manga de planta. crema para decora-la torta. # avere in tasca qual- tardo -a adx. 1 (fig.) Torpe, tardo -a. Dopo l’aneste- cuno: terlle manía a alguén; conoscere qualcuno sia si sentiva un po’ tardo di riflessi. Despois da come le proprie tasche: coñecer a alguén moi ben; anestesia sentíase un pouco torpe de reflexos. 2 non mi entra nulla in tasca: non saco nada, non Avanzado -a (no tempo). Era tarda sera quando si gaño nada; riempirsi le tasche: gañar moitos car- incontrarono. Era noite avanzada cando se encon- tos; starsene con le mani in tasca: estar de brazos traron. # tardo di comprendonio: curto de enten- cruzados; vuotarsi le tasche: gastalo todo. OBS.: pl. demento; tardo Medioevo: baixa Idade Media. tasche. ♦ Para referirse á ‘tasca, taberna’ en italia- targa s.f. Placa. Il sindaco ha messo una targa com- no emprégase o termo osteria. memorativa sul basamento della statua. O alcalde tascabile I adx. De peto. Voglio un’edizione tascabi- puxo unha placa conmemorativa na base da esta- le di quest’opera. Quero unha edición de peto desta tua. # targa automobilistica / di circolazione: obra. II s.m. Libro de peto. Questa casa editrice ha matrícula (dun vehículo). OBS.: pl. targhe. una raccolta di tascabili molto interessante. Esta targare v. tr. [aux. avere] Matricular en (un vehícu- editorial ten unha colección de libros de peto moi lo). La mia macchina è targata Torino. O meu coche interesante. 555 tè tassa s.f. 1 Imposto, tributo. Le tasse sono in continuo tatto s.m. 1 Tacto. Questo tessuto è più ruvido al tatto aumento. Os impostos van en continuo aumento. 2 di quell’altro. Este tecido é máis áspero ó tacto ca Taxa. Non abbiamo ancora pagato la tassa di iscri- aqueloutro. 2 (fig.) Tacto, delicadeza, tento. Cerca zione all’università. Aínda non pagámo-la taxa de di avere tatto con lui quando lo informerai dell’inci- matriculación na universidade. dente. Procura ter tacto con el cando o informes do tassello s.m. Taco (de madeira ou pedra). Devo fare accidente. un tassello per riparare la superficie del tavolo. Teño tatuaggio s.m. Tatuaxe. I tatuaggi veri si imprimono que facer un taco para repara-la superficie da sulla pelle per sempre. As tatuaxes auténticas már- mesa. canse na pel para sempre. tassì V. taxi. tatuare v. tr. [aux. avere] Tatuar. Vuole farsi tatuare tassista s. Taxista. Il tassista mi aspettava all’ingres- una farfalla sulla gamba. Quere que lle tatúen unha so dell’albergo. O taxista esperábame á porta do bolboreta na perna. OBS.: io tatuo; v. irreg. V. táboa hotel. OBS.: m. pl. tassisti. 1. tasso s.m. 1 (Econ.) Tipo. Il tasso di interesse è stato tavola s.f. 1 Mesa (moble). Abbiamo apparecchiato la abbassato dalla Banca d’Italia. O tipo de xuro foi tavola con la tovaglia di lino. Puxémo-la mesa co baixado polo Banco de Italia. 2 Índice (nivel). Il mantel de liño. 2 Táboa (peza de madeira). Mi sono tasso di natalità nei paesi occidentali è sempre più costruito uno scaffale con delle tavole di legno. basso. O índice de natalidade nos países occiden- Fixen un andel cunhas táboas de madeira. 3 Cadro tais é cada vez máis baixo. 3 Porco teixo, teixo, tei- pintado sobre madeira. # buona tavola: boa coci- xugo. Il tasso passa l’inverno in letargo. O porco ña; mettere le carte in tavola: aclara-las cousas; teixo pasa o inverno en letargo. tavola a vela: táboa de surf; tavola calda: bar ou tastare v. tr. [aux. avere] Apalpar, palpar. Tastò le tas- restaurante que pode servir comidas na barra; tavo- che per vedere se aveva portato con sé le chiavi. la del falegname: banco de carpinteiro; tavola Apalpou os petos para ver se levara consigo as cha- pitagorica: táboa de pitágoras; tavola rotonda: ves. # tastare il polso: toma-lo pulso; tastare il mesa redonda. terreno (fig.): sondar, indagar. tavolo s.m. Mesa (para usos específicos). Il tavolo del tastiera s.f. Teclado. Suono gli strumenti a tastiera in salotto ha il piano di cristallo. A mesa da sala ten a una piccola orchestra. Toco os instrumentos de superficie de cristal. # tavolo da gioco: mesa de teclado nunha pequena orquestra. Le mani del dat- xogo; tavolo operatorio: mesa de operacións. tilografo scorrevano veloci sulla tastiera del compu- taxi s.m. inv. Taxi. Ho preso il taxi per andare alla sta- ter. As mans do mecanógrafo movíanse veloces zione. Collín o taxi para ir á estación. OBS.: tamén sobre o teclado do ordenador. existe a variante tassì. tasto s.m. Tecla. I tasti del pianoforte sono bianchi e tazza s.f. Cunca. Prendi il piattino da mettere sotto la neri. As teclas do piano son brancas e negras. tazza. Colle o pratiño para poñer debaixo da cunca. Questo tasto della macchina da scrivere si è incep- Prenderò volentieri una tazza di cioccolata calda. pato. Esta tecla da máquina de escribir bloqueouse. Tomarei de boa gana unha cunca de chocolate # toccare un brutto tasto / un tasto delicato / un tasto falso: tocar un tema delicado ou inoportuno. quente. # tazza da caffè: cunca para o café (uso); tazza di caffè: cunca con café (contido). tattica s.f. 1 Táctica, estratexia. Il nemico aveva adot- tato la tattica della guerriglia. O inimigo adoptara a te pron. pers. sing. 1 Ti. Per te sarebbe meglio anda- táctica da guerrilla. La nostra squadra ha vinto la re? ¿Para ti sería mellor marchar? Non è come te e partita grazie alla sua tattica offensiva. O noso equi- come me. Non é coma ti e coma min. Conosci te po gañou o partido gracias á súa táctica ofensiva. 2 stesso. Coñécete a ti mesmo. 2 (seguido dos pron. lo, Táctica (actitude). Devo trovare la tattica giusta per la, li, le ou ne) Che. Te lo spedisco per posta. convincerlo. Teño que encontra-la táctica xusta Envíocho por correo. Non so se te ne hanno parlato. para convencelo. OBS.: pl. tattiche. Non sei se che falaron diso. # con te: contigo; pove- ro te: pobre de ti; secondo te: dende o teu punto de tattico -a adx. Táctico -a. Decisero di cambiare la di- vista. sposizione tattica delle truppe. Decidiron cambia-la disposición táctica das tropas. La sua indifferenza era tè s.m. Té. La pianta del tè si coltiva nei climi caldi. A un errore tattico. A súa indiferencia era un error tác- planta do té cultívase nos climas cálidos. Volete tico. OBS.: m. pl. tattici, f. pl. tattiche. caffè o tè? ¿Queredes café ou té? tattile adx. Táctil. Quella pomata stimola la sensibili- teatrale adx. Teatral (tamén fig.). Il palcoscenico è lo tà tattile. Esa pomada estimula a sensibilidade tác- spazio teatrale per eccellenza. O escenario é o espa- til. cio teatral por excelencia. Ha fatto un’apparizione teatrale 556

teatrale alla festa. Fixo unha aparición teatral na telai delle finestre sono di legno. Neste edificio os festa. marcos das fiestras son de madeira. # telaio da teatro s.m. 1 Teatro. Questa sera al teatro municipale ricamo: bastidor de bordar; telaio di un mobile: rappresentano una commedia di Pirandello. Esta armazón dun moble. tarde no teatro municipal representan unha comedia telefonare I v. intr. [aux. avere] Telefonar (chamar de Pirandello. Le origini del teatro italiano risalgo- por teléfono). Ti telefono appena arrivo a casa. no al XIII secolo. As orixes do teatro italiano Telefónoche en canto chegue a casa. II v. tr. [aux. remóntanse ó século XIII. 2 (fig.) Teatro, escenario. avere] Telefonar (comunicar por teléfono). Ci Il teatro della battaglia era una valle desolata. O tea- hanno telefonato l’ora dell’arrivo. Telefonáronno-la tro da batalla era un val desolado. # andare a tea- hora da chegada. OBS.: io telefono; v. irreg. V. táboa tro: ir ó teatro; gente di teatro: xente do mundo do 1. teatro; teatro di posa (cine): estudio de tomas inte- telefonico -a adx. Telefónico -a. Cerca il numero riores. sull’elenco telefonico. Busca o número na lista tele- tecnica s.f. Técnica. Ha imparato la tecnica della pit- fónica. # cabina telefonica: cabina telefónica; tura ad olio. Aprendeu a técnica da pintura ó óleo. carta telefonica: tarxeta telefónica. OBS.: m. pl. Lo sviluppo della scienza e della tecnica è impor- telefonici, f. pl. telefoniche. tante. O desenvolvemento da ciencia e da técnica é telefono s.m. Teléfono. Alzò la cornetta del telefono importante. OBS.: pl. tecniche. per rispondere. Levantou o auricular do teléfono tecnico -a I adx. Técnico -a. Se non conosci le nozio- para responder. ni tecniche di base, non puoi riparare il motore. Se telegramma s.m. Telegrama. Le ho mandato un tele- non coñéce-las nocións técnicas de base, non podes gramma di auguri. Mandeille un telegrama de felici- repara-lo motor. È scritto con un linguaggio troppo tación. OBS.: pl. telegrammi. tecnico. Está escrito cunha linguaxe demasiado téc- nica. II s. Técnico -a (especialista). La manutenzio- televisione s.f. 1 Televisión. Alla televisione non ne della sala macchine è affidata ai tecnici. O man- danno niente di interessante. Na televisión non dan temento da sala de máquinas confíaselles ós nada interesante. 2 Televisión, televisor. Guardava técnicos. OBS.: m. pl. tecnici, f. pl. tecniche. la televisione in bianco e nero. Vía a televisión en branco e negro. tedesco -a I adx. Alemán -ana. L’economia tedesca è la più forte d’Europa. A economía alemana é a máis televisivo -a adx. Televisivo -a. L’impianto televisivo forte de Europa. II s. 1 Alemán -ana (persoa). I era guasto. A instalación televisiva estaba avariada. tedeschi sono grandi viaggiatori. Os alemáns son # programma televisivo: programa de televisión. grandes viaxeiros. 2 (m. sing.) Alemán (lingua). Il tema s.f. 1 Tema, asunto. Il tema della riunione era tedesco appartiene alla famiglia linguistica germa- l’orario di lavoro. O tema da reunión era o horario nica. O alemán pertence á familia lingüística xer- de traballo. 2 Redacción (acción e resultado). mánica. OBS.: m. pl. tedeschi, f. pl. tedesche. All’esame ho fatto un tema sulla fame nel mondo. tegame s.m. Cazola, cazarola, tarteira. I fagioli No exame fixen unha redacción sobre a fame no vanno cotti in un tegame di terracotta. As fabas mundo. 3 (Mús., Gram.) Tema. Il violino riprende il cócense nunha cazola de barro. tema melodico del concerto. O violín retoma o tema melódico do concerto. Dal tema di una parola si tegola s.f. Tella. È caduta una tegola dal tetto. Caeu ottengono i vari derivati. Do tema dunha palabra unha tella do tellado. # tegola in testa (fig.): sor- obtéñense os distintos derivados. OBS.: pl. temi. presa desagradable. tematico -a adx. Temático -a. La costante tematica di teiera s.f. Teteira. Occorre riscaldare la teiera prima questa poesia è il paesaggio. A constante temática di usarla per il tè. É necesario quenta-la teteira desta poesía é a paisaxe. La vocale tematica della antes de usala para o té. 1.ª coniugazione è a. A vocal temática da 1.ª conxu- tela s.f. 1 Tea, tecido. Hai dei bellissimi pantaloni di gación é a. OBS.: m. pl. tematici, f. pl. tematiche. tela. Tes uns bonitos pantalóns de tea. 2 Lenzo temerario -a adx. Temerario -a, destemido -a. Il (cadro). Sono dei dipinti su tela del XVII secolo. cavaliere temerario affrontò le belve a mani nude. O Son unhas pinturas sobre lenzo do século XVII. # cabaleiro temerario afrontou as bestas só coas calare la tela (fig.): rematar un asunto; tela cerata: mans. hule; tela di ragno: arañeira. temere I v. tr. [aux. avere] Temer. Non bisogna teme- telaio s.m. 1 Tear. Mia nonna lavorava con il telaio. A re gli aerei, è il modo più sicuro di viaggiare. Non miña avoa traballaba co tear. 2 (Autom.) Chasis. Il hai que teme-los avións, é o modo máis seguro de telaio della macchina è rovinato. O chasis do coche viaxar. Non temo le tue minacce. Non temo as túas está desfeito. 3 Marco, cadro. In questo palazzo i ameazas. II v.intr. [aux. avere] Temer (por). Da 557 temporale

quando è partito per la guerra temo per lui. Dende secondo tempo. Marcou un gol xusto ó final do que marchou para a guerra temo por el. segundo tempo. 2 Tempo, época. È giunto finalmen- temperamatite s.m. inv. Afialapis, aguzalapis. te il tempo delle vacanze. Por fin chegou o tempo Questo temperamatite fa una punta perfetta. Este das vacacións. 3 Tempo, tempero. Non ti precipita- afialapis deixa unha punta perfecta. re, ogni cosa va fatta a tempo debito. Non te preci- pites, cada cousa hai que facela ó seu debido tempo. temperamento s.m. Temperamento. Il cerbiatto ha 4 Parte (dun espectáculo). Alla fine del primo un temperamento mite e timoroso. O cervato ten un tempo molti spettatori avevano lasciato la sala. Ó temperamento manso e temeroso. Fa sempre quello final da primeira parte moitos espectadores deixa- che gli dicono gli altri: manca di temperamento. Fai rán a sala. # a suo tempo: no (ó) seu tempo; sempre o que lle din os outros: carece de tempera- acquistare / guadagnare tempo: gañar tempo; mento. adeguarsi ai tempi / andare coi tempi / essere temperatura s.f. Temperatura. L’acqua bolle quando all’altezza dei tempi: axeitarse ás esixencias do raggiunge una certa temperatura. A auga ferve tempo actual; ai miei tempi: nos meus tempos; al cando alcanza unha certa temperatura. Ieri avevi la tempo che Berta filava: nos tempos de temperatura molto alta. Onte tiñas a temperatura Maricastaña; al tempo dei Romani / delle moi alta. D’estate le temperature sono più alte. No Crociate, etc.: no tempo dos romanos, das verán as temperaturas son máis altas. Cruzadas, etc.; al tempo dei tempi / nella notte dei tempi: moito tempo atrás; buttare via tempo e tempesta s.f. 1 Tempestade, temporal. La tempesta di quattrini: perde-lo tempo e os cartos; contratto a ieri ha sradicato due alberi. A tempestade de onte tempo determinato: contrato temporal; che tempo arrancou dúas árbores. 2 (fig.) Tempestade, tor- fa?: ¿que tempo vai?; dare tempo al tempo: dar menta. Dopo che lui l’ha insultato si è scatenata la tempo ó tempo; darsi al bel tempo: dedicarse á boa tempesta. Despois de que el o insultase desencade- vida; dopo poco tempo: despois de pouco tempo; è ouse a tempestade. tempo che: xa é hora de que; essere a tempo: estar tempestivo -a adx. Oportuno -a (axeitado). L’inter- en tempo; fare il bello e il brutto tempo (fig.): vento tempestivo dei pompieri contenne l’incendio. facer e desfacer; fare in tempo: chegar a tempo; ha A oportuna intervención dos bombeiros contivo o fatto il suo tempo: xa quedou desfasado; il tempo incendio. è denaro: o tempo vale cartos; il tempo non passa mai: o tempo non dá pasado; impiego a tempo tempestoso -a adx. 1 Tempestuoso -a. È pericoloso pieno: emprego a tempo completo; in ogni tempo: uscire in barca quando il mare è tempestoso. É peri- sempre; lascia il tempo che trova: non paga a pena; goso saír en barca cando o mar está tempestuoso. 2 non c’è tempo da perdere: non hai tempo que per- (fig.) Tempestuoso -a, tormentoso -a. Non offender- der; parlare del brutto e del cattivo tempo: falar ti, ha un carattere un po’ tempestoso. Non te ofen- do tempo; passare / ingannare / ammazzare il das, ten un carácter un pouco tempestuoso. tempo: pasa-lo tempo; per ogni cosa ci vuole il suo tempia s.f. Tempa, sen, vidalla. A volte, con il mal di tempo: cada cousa ó seu tempo; riguadagnare il testa pulsano le vene delle tempie. Ás veces, coa dor tempo perduto: recupera-lo tempo perdido; riman- de cabeza palpitan as veas das tempas. # avere le dare a miglior tempo: deixar algo para outra oca- tempie bianche: ter unha certa idade. sión; speriamo in tempi migliori: esperemos que tempio s.m. Templo (tamén fig.). I riti sacri sono cele- cheguen tempos mellores; sprecare / buttare via il brati nel tempio. Os ritos sagrados celébranse no tempo: perde-lo tempo; tempo da cani / da lupi: templo. Quello è il tempio di Santa Maria Maggiore. mal tempo; tempo fa: hai tempo; tempo permet- Aquel é o templo de Santa María Maior. La Scala è tendo: se o tempo meteorolóxico o permite. il tempio della musica. A Scala é o templo da músi- temporale I adx. 1 Temporal, transitorio -a. È stato ca. un rapporto temporale, di breve durata. Foi unha tempo s.m. 1 Tempo. Non ho idea di quanto tempo sia relación temporal, de breve duración. 2 (Gram.) trascorso. Non teño idea de cánto tempo transcorre- Temporal. ‘Quando’ è un avverbio temporale. ra. L’orologio scandisce il tempo. O reloxo marca o ‘Cando’ é un adverbio temporal. II s. 1 Temporal, tempo. Devi calcolare i tempi di lavorazione, distri- tempestade. L’aereo non ha decollato a causa del buzione e trasporto. Tes que calcula-los tempos de temporale. O avión non engalou a causa do tempo- elaboración, distribución e transporte. È arrivato il ral. 2 (fig.) Tempestade, tormenta. Ogni volta che bel tempo. Chegou o bo tempo. La sinfonia classica litigano scoppia il temporale. Cada vez que pelexan ha quattro tempi. A sinfonía clásica ten catro tem- estala a tempestade. pos. Coniugate il verbo essere nei tempi presente e tenace adx. 1 (fig.) Tenaz, constante, persistente. È futuro. Conxugade o verbo ser nos tempos presente un atleta molto tenace, che sacrifica tante cose per e futuro. Ha segnato un goal proprio allo scadere del l’allenamento. É un atleta moi tenaz, que sacrifica tenace 558

moitas cousas polo adestramento. 2 Resistente tenebroso -a adx. Tenebroso -a (tamén fig.). A notte (material). Le corde usate dagli alpinisti sono molto fonda raggiunse la casa tenebrosa e sinistra. No tenaci. As cordas usadas polos alpinistas son moi medio da noite chegou á casa tenebrosa e sinistra. resistentes. ♦ Para referirse ás ‘tenaces (instrumen- Hanno scoperto le loro tenebrose macchinazioni. to)’ en italiano emprégase o termo tenaglie, para Descubriron as súas tenebrosas maquinacións. # ‘tenaces, pinzas (dos crustáceos)’ chele ou tenaglie. fare il bel tenebroso (fig.): facerse o misterioso. tenacia s.f. Tenacidade, constancia, persistencia. Ha tenente s.m. Tenente. Ottenne il grado di tenente per raggiunto il suo scopo con tenacia e determinazione. il suo valore in battaglia. Obtivo o grao de tenente Alcanzou o seu obxectivo con tenacidade e determi- polo seu valor na batalla. nación. tenere I v. tr. [aux. avere] 1 Aguantar, ter, soster. tenaglie s.f. pl. Tenaces, tenazas (ferramenta). Non Tienimi la valigia un momento, per favore. puoi estrarre quei chiodi con le mani: prendi le tena- Aguántame a maleta un momento, por favor. 2 Ter glie. Non podes tirar eses cravos coas mans: colle (manter, conter, sentir). Tengo le finestre aperte per as tenaces. cambiare l’aria. Teño as fiestras abertas para reno- va-lo aire. Questo recipiente tiene mezzo litro circa. tenda s.f. 1 Cortina. Ho messo delle tende ricamate Este recipiente ten case medio litro. Il teatro terrà alle finestre della mia stanza. Púxenlles unhas cor- duecento posti. O teatro terá douscentos postos. tinas bordadas ás fiestras do meu cuarto. 2 Toldo. L’ho sempre tenuta come sorella. Tívena sempre La tenda del bar faceva ombra sulla terrazza. O como irmá. 3 Quedar con (algo). Se ti piace il toldo do bar facía sombra sobre a terraza. 3 Tenda maglione, puoi tenerlo. Se che gusta o xersei, podes de campaña. Siamo andati in vacanza in tenda. quedar con el. 4 Manter, soster. Io tengo sempre la Fomos de vacacións coa tenda de campaña. # pian- mia parola. Eu manteño sempre a miña palabra. 5 tare le tende: acampar; tenda a ossigeno: cámara Ocupar (encher un espacio). Il grande arazzo tene- de osíxeno; tenda canadese: tenda de campaña (de va tutta la parete di destra. O gran tapiz ocupaba sección triangular). ♦ Para referirse á ‘tenda, toda a parede da dereita. 6 Seguir por, continuar comercio’ en italiano emprégase o termo negozio. por, manter (unha dirección). Tieni la destra. Sigue tendenza s.f. 1 Tendencia, inclinación. Ha la tenden- pola dereita. 7 Dar (ofrecer ó público). Domani za ad evitare qualsiasi discussione. Ten tendencia a terrò una conferenza sul Medievo. Mañá darei unha evitar calquera discusión. 2 Tendencia, corrente. conferencia sobre a Idade Media. 8 Gardar. Non manifesta mai le sue tendenze politiche. Nunca Prendilo, tienilo tu. Tómao, gárdao ti. II v. intr. manifesta as súas tendencias políticas. [aux. avere] 1 Resistir, aguantar. Il gruppo di testa della maratona non terrà a lungo. O grupo de cabe- tendere I v. tr. [aux. avere] Tender, estender. Hanno za do maratón non resistirá moito tempo. 2 Cerrar, teso un cavo tra i due balconi. Tenderon un cable pechar (un tapón ou unha tapa). Questo tappo non entre os dous balcóns. Mi tese la mano per salutar- tiene bene. Este tapón non cerra ben. 3 (fig.) mi. Tendeume a man para saudarme. II v. intr. [aux. Sosterse, manterse. Le tue ragioni non tengono. As avere] 1 Tender. Tendiamo ad una maggiore traspa- túas razóns non se sosteñen. 4 Ser afeccionado de. renza nei rapporti con gli utenti. Tendemos a unha Anche se perde, tengo per la Nazionale. Aínda que maior transparencia nas relacións cos usuarios. Ha perda, son afeccionado do equipo nacional. 5 un carattere che tende alla malinconia. Ten un Interesar (dar importancia). Tiene più alla forma carácter que tende á melancolía. Il tempo tende a che alla sostanza. Interésalle máis a forma cá subs- migliorare. O tempo tende a mellorar. 2 Tender, tancia. Tengo a precisare che nessuno dei membri aproximarse. Il cielo ha sfumature che tendono al della società è mio parente. Interésame precisar que grigio. O ceo ten matices que tenden ó gris. # ten- ningún dos membros da sociedade é parente meu. dere le reti, un tranello, una trappola: tende-las III v. refl. [aux. essere] 1 Agarrarse (suxeitarse). redes, unha trampa; tendere l’orecchio: aplica-la Tenetevi al corrimano. Agarrádevos ó pasamáns. 2 orella; tendere troppo la corda (fig.): tensar dema- Manterse, permanecer. Con tanta gente, è impor- siado a corda. OBS.: v. irreg. V. táboa 26. tante tenersi vicini. Con tanta xente, é importante manterse cerca. 3 Cinguirse, limitarse. Non devi far tendine s.m. Tendón. Uno sforzo brusco può ledere i altro che tenerti alle prescrizioni mediche. Non tes tendini. Un esforzo brusco pode lesiona-los ten- que facer outra cousa que cinguirte ás prescricións dóns. médicas. 4 Conterse, reprimirse. Si teneva a stento tenebre s.f. pl. Tebras (tamén fig.). Non un lume ri- dal ridergli in faccia. Contíñase a duras penas para schiarava le tenebre che avvolgevano la città. Nin non rir na súa cara. 5 Considerarse (crerse). Si unha luz iluminaba as tebras que envolvían a cida- teneva onorato dell’incarico affidatogli. de. Vivevano nelle tenebre dell’ignoranza. Vivían Considerábase honrado polo encargo que se lle nas tebras da ignorancia. encomendara. # non c’è scusa che tenga: non hai 559 teologico

excusa que valla; tenerci: ter especial interese; tentacolo s.m. Tentáculo. I tentacoli della piovra tenere a bada qualcuno: ter vixiado a alguén; hanno ventose. Os tentáculos do polbo teñen vento- tenere a battesimo: facer de padriño / madriña; sas. tenere a mente: ter na mente; tenere compagnia: tentare v. tr. [aux. avere] 1 Tentar. Tutto quel cibo lo acompañar; tenere d’occhio: ter de ollo (a alguén); tentava, ma era deciso a non cedere. Toda aquela tenere duro: manterse firme, resistir; tenere il filo comida tentábao, pero estaba decidido a non ceder. del discorso: non divagar; tenere il piede in due 2 Tentar, intentar. Tentarono di fuggire attraverso i staffe: xogar a dúas bandas; tenere il posto: reser- boschi. Tentaron fuxir polos bosques. 3 Probar va-lo posto; tenere in ostaggio: manter como refén; (experimentar). Stanno tentando una nuova cura. tenere la lingua a posto: cala-la boca; tenere le Están probando unha nova cura. # tentare la sorte: distanze: mante-las distancias; tenere qualcuno in arriscar; tentar non nuoce: por probar non pasa pugno (fig.): ter collido a alguén; tenere un segre- nada. to: gardar un segredo; tenere una nota: soster unha nota; tenersi a galla: manterse a flote; tenersi a un tentativo s.m. Intento, tentativa. Cerca di fare alme- metodo: seguir un método; tenersi ai fatti: aterse no un tentativo, non arrenderti subito. Trata de facer ós feitos; tenersi ai patti: respecta-los pactos; polo menos un intento, non te rindas en seguida. tenersi al consiglio di qualcuno: consultar con tentazione s.f. Tentación. Quel quadro rappresenta le alguén; tenersi al corrente / aggiornato: manterse tentazioni di Cristo nel deserto. Aquel cadro repre- ó corrente; tenersi al largo: navegar seguindo a senta as tentacións de Cristo no deserto. Non riesco costa de lonxe; tenersi buono qualcuno: ter a a resistere alla tentazione di mangiare. Non son quen alguén de amigo por interese; tenersi sulle sue: ♦ de resisti-la tentación de comer. # cadere / indurre mostrarse ofendido. OBS.: v. irreg. V. táboa 73. in tentazione: caer na tentación. Para referirse a ‘ter, posuír’en italiano emprégase o termo avere. tentoni (a-) adv. Ás apalpadelas, ás apalpadas, ás atoutiñadas. Il film era già cominciato e abbiamo tenerezza s.f. Tenrura, cariño, dozura. Quando la cercato un posto a tentoni. O filme xa empezara e rivide lo invase un’immensa tenerezza. Cando a vol- buscamos un posto ás apalpadelas. veu ver invadiuno unha inmensa tenrura. # fare tenerezza: inspirar tenrura. tenue adx. 1 Tenue, sutil (pouco espeso). Una tenue nebbia impediva di distinguere i contorni delle mon- tenero -a I adx. 1 Tenro -a (brando -a, novo -a). tagne. Unha néboa tenue impedía distingui-los con- Questa carne è così tenera che non bisogna quasi tornos das montañas. 2 Tenue, claro -a, pálido -a. masticarla. Esta carne é tan tenra que case non hai D’estate questa pianta ha dei fiori di un rosa tenue. que masticala. Ha due bambini in tenera età. Ten No verán esta planta ten unhas flores dun rosa dous nenos de tenra idade. 2 Tenro -a, cariñoso -a, tenue. 3 (fig.) Tenue. Ci sostiene ancora un tenue doce. Fa il duro, ma in fondo è un uomo molto tene- filo di speranza. Aínda nos sostén un tenue fío de ro. Faise o duro, pero no fondo é un home moi tenro. esperanza. 4 (fig.) Cativo -a (pouco). Con quell’af- II s.m. 1 Parte tenra. Mangia solo il tenero di que- fare ha ottenuto un tenue guadagno. Con aquel sta frutta, il resto non è buono. Come só a parte negocio obtivo unha ganancia cativa. # intestino tenra desta froita, o resto non está bo. 2 Amor, cari- tenue: intestino delgado. ño. Tra loro due secondo me c’è del tenero. Entre eles dous para min que hai amor. teologia s.f. Teoloxía. La teologia studia Dio e le cose divine. A teoloxía estudia a Deus e as cousas divi- tennis s.m. inv. Tenis. Mi ha sfidato in una partita a nas. tennis. Desafioume a un partido de tenis. teologico -a adx. Teolóxico -a, teologal. Il dogma teo- tenore s.m. 1 Tenor. Caruso fu un famoso tenore ita- logico della Trinità è al centro del pensiero cristiano. liano. Caruso foi un famoso tenor italiano. 2 Teor, O dogma teolóxico da Trinidade está no centro do estilo, índole. Per mantenere questo tenore di vita pensamento cristián. OBS.: m. pl. teologici, f. pl. teo- devo lavorare molto. Para manter este teor de vida logiche. teño que traballar moito. teoria s.f. Teoría. La teoria della relatività ha rivolu- tensione s.f. 1 Tensión (tamén fig.). La tensione delle zionato la scienza. A teoría da relatividade revolu- corde del violino è regolata sul cavigliere. A tensión cionou a ciencia. La mia teoria dei rapporti umani das cordas do violín regúlase na cabeza. Non riesce nasce dall’esperienza. A miña teoría sobre as rela- a superare la tensione dell’esame. Non consegue supera-la tensión do exame. C’è grande tensione in cións humanas nace da experiencia. famiglia. Hai unha gran tensión na familia. 2 teorico -a I adx. Teórico -a. I principi teorici della (Elec.) Tensión, voltaxe. Hanno tagliato i cavi matematica hanno delle applicazioni pratiche. Os dell’alta tensione e non c’è più luce. Cortaron os principios teóricos da matemática teñen aplicacións cables de alta tensión e xa non hai luz. prácticas. II s. Teórico -a. È una teorica della bio- teoria 560

genetica. É unha teórica da bioxenética. OBS.: m. pl. temporal; portare a termine: levar a cabo; ridurre teorici; f. pl. teoriche. ai minimi termini: reducir á mínima expresión; teorizzare v. tr. [aux. avere] Teorizar. Copernico è senza mezzi termini: sen andar con medias tintas; stato il primo a teorizzare l’eliocentrismo. termine di paragone: termo de comparación; vol- Copérnico foi o primeiro en teorizar sobre o helio- gere al termine: estar a piques de acabar. centrismo. Ha teorizzato fino a perdere il senso terminologia s.f. Terminoloxía, nomenclatura. La della realtà. Teorizou ata perde-lo sentido da reali- terminologia scientifica è molto complessa. A ter- dade. minoloxía científica é moi complexa. teppista s. Delincuente, facinoroso -a, malfeitor - termite s.f. Térmite, formiga brava. Le termiti si ora. È stato assalito e derubato da una banda di tep- nutrono di legno. As térmites aliméntanse de madei- pisti. Foi asaltado e roubado por unha banda de ra. OBS.: tamén existe a variante de acento termite. delincuentes. OBS.: m. pl. teppisti. termometro s.m. Termómetro. Che freddo! Quanti tergicristallo s.m. Limpaparabrisas. Il tergicristallo è gradi segna il termometro? ¡Que frío! ¿Cantos indispensabile quando piove, per la visibilità in graos marca o termómetro? auto. O limpaparabrisas é indispensable cando termosifone s.m. Radiador. Questo termosifone non chove, para a visibilidade no automóbil. OBS.: pl. riscalda perché è guasto. Este radiador non quenta tergicristalli. porque está avariado. termale adx. Termal. Le acque termali sono benefi- che per la salute. As augas termais son beneficiosas terra I s.f. 1 Terra. La Terra gira attorno al Sole. A para a saúde. # cure termali: curas termais; stabi- Terra xira arredor do Sol. Non ne troverai uno ugua- limento termale: establecemento termal. le su tutta la terra. Non atoparás un igual en toda a terra. Una striscia di terra unisce la penisola al con- terme s.f. pl. Termas, balneario. L’estate scorsa ho tinente. Unha liña de terra une a península ó conti- fatto una cura di fanghi alle terme di Montecatini. O nente. Ho nostalgia della mia terra. Teño morriña da verán pasado fixen unha cura de lodos nas termas miña terra. Attenzione all’impianto elettrico: man- de Montecatini. cano le prese di terra. Coidado coa instalación eléc- terminale I adx. 1 Que sinala o límite (espacial). trica: faltan as tomas de terra. 2 Terra, terreo. Dove è il cippo terminale di questa proprietà? Bisogna arare la terra prima di seminare. Cómpre ¿Onde está o marco que sinala o límite desta pro- ara-la terra antes de sementar. 3 Chan (solo). Mi piedade? 2 Terminal (final). La partita è nella sua sono seduto per terra. Sentei polo chan. 4 Terra, fase terminale. O partido está na súa fase terminal. solo. Devo comprare la terra per i gerani. Teño que La clinica ha un reparto per pazienti terminali. A clí- comprar terra para os xeranios. II adx. Baixo -a (a nica ten unha unidade para pacientes terminais. II nivel da rúa). Abitiamo al piano terra. Vivimos na s.m. Terminal (eléctrico ou informático). Il termina- planta baixa. # abbandonare / lasciare questa le di messa a terra è collegato con i fusibili. O ter- terra: morrer; avere una gomma a terra: ter unha minal de toma de terra está unido ós fusibles. I ter- roda picada; avere un po’ di terra al sole: ter un minali di questo computer sono collegati a una rete terreo pequeno; ci corre quanto dal cielo alla informatica internazionale. Os terminais deste orde- terra: hai moita diferencia; essere / stare a terra nador están conectados a unha rede informática (fig.): estar mal animicamente; essere terra terra: internacional. ter escasa capacidade intelectual e cultural; muo- vere cielo e terra: facer todo o posible; non sta né termine s.m. 1 Termo, final, remate. La stazione è in cielo, né in terra: é incrible, inaceptable; pren- proprio al termine di questa via. A estación está dere terra: aterrar; rimanere a terra: quedar en xusto ó termo desta rúa. 2 Termo, prazo. I termini terra; scendere a terra: baixar dun vehículo; sen- per la presentazione delle domande scadono fra una tirsi mancare la terra sotto i piedi: sentirse perdi- settimana. Os termos para a presentación das do; sdraiarsi in / per terra: deitarse no chan; spe- demandas finalizan dentro dunha semana. 3 Termo. dizione via terra: expedición por vía terrestre; Hanno risolto la questione nei termini che ti ho de- stare coi piedi sulla / per terra: ser realista; terra scritto. Resolveron a cuestión nos termos que che ferma: terra firme; (fare) terra bruciata: (deixar) describín. Molti termini della lingua italiana deriva- un territorio abandonado ó inimigo, despois de des- no dal latino. Moitos termos da lingua italiana deri- truír todo o que podía ter algunha utilidade; tocca- van do latín. 4 Límite (linde). I termini della mia re terra: chegar; volare terra terra: voar a moi proprietà sono segnati da quei pioppi laggiù. Os límites da miña propiedade están sinalados por pouca altura. aqueles chopos alá abaixo. # a rigor di termini: en terracotta s.f. 1 Barro cocido. Ho comprato dei vasi rigor; complemento di termine: complemento de di terracotta. Comprei uns testos de barro cocido. 2 obxecto indirecto; contratto a termine: contrato Terracota. In quel museo ci sono alcune terrecotte 561 tessera

dei Della Robbia. Naquel museo hai algunhas terra- territorio s.m. Territorio. Oltre il fiume il territorio si cotas dos Della Robbia. OBS.: pl. terrecotte. fa montuoso. Máis aló do río o territorio faise mon- tañoso. # i territori d’oltremare: os territorios de terrazza s.f. 1 Terraza, eirado, azotea. In estate ultramar; territorio nazionale: territorio nacional. ceniamo all’aperto sulla terrazza di casa mia. No verán ceamos ó aire libre na terraza da miña casa. terrone s.m. (despec.) Italiano do sur da península. 2 Terraza. La terrazza del bar era riparata da una OBS.: hoxe en desuso. ♦ Para referirse ó ‘terrón, grande tenda. A terraza do bar estaba protexida por leiba’ en italiano emprégase o termo zolla, para un gran toldo. ‘terrón de azucre’ zolletta. terrazzo s.m. Terraza, eirado. D’estate ci piace stare terrore s.m. Terror, arrepío, pavor. Quei film così con gli amici sul terrazzo. No verán gústanos estar violenti mi incutono terrore. Eses filmes tan violen- cos amigos na terraza. tos provócanme terror. terremoto s.m. 1 Terremoto, sismo. Il terremoto ha terrorismo s.m. Terrorismo. L’esplosione di quella devastato città e paesi. O terremoto devastou cida- bomba è stato un atto di terrorismo. A explosión des e vilas. 2 (fig.) Fervellasverzas, bulebule, ferve- daquela bomba foi un acto de terrorismo. doiro. Quel bambino è un terremoto. Ese neno é un terrorista s. Terrorista. Corpi speciali di polizia fervellasverzas. hanno impedito l’azione dei terroristi. Corpos espe- terreno -a I s.m. 1 Terreo, terra. Davanti alla casa si ciais da policía impediron a acción dos terroristas. estende un terreno sabbioso che arriva in spiaggia. OBS.: m. pl. terroristi. Diante da casa esténdese un terreo areoso que teschio s.m. Caveira. In quella grotta hanno trovato chega á praia. 2 Terreo (extensión). Questo terreno molti teschi di uomini primitivi. Naquela gruta in pendio rimase incolto per molti anni. Este terreo encontraron moitas caveiras de homes primitivos. en pendente quedou sen cultivar por moitos anos. 3 tesi s.f. inv. Tese. Una tesi deve sempre essere verifi- (fig.) Terreo, área, eido. La Giurisprudenza è un cata e dimostrata. Unha tese ten que ser sempre terreno in cui non sono specializzato. O Dereito é un verificada e demostrada. # tesi di dottorato: tese de terreo no que non estou especializado. II adx. doutoramento; tesi di laurea: memoria de licencia- Terreal, terrestre. Francesco d’Assisi abbandona i tura. beni terreni in cerca della spiritualità. Francisco de Asís abandona os bens terreais na procura da espi- teso -a part. pas. de tendere e adx. 1 Tendido -a. Il ritualidade. # guadagnare / perdere terreno: mendicante aveva la mano tesa verso i passanti. O gañar / perder posicións; piano terreno / pianter- mendigo tiña a man tendida cara ós transeúntes. 2 reno: planta baixa (dun edificio); preparare il Tenso -a (tirante). Quell’impiegato è sempre molto teso davanti al capo. Ese empregado está sempre terreno: prepara-lo terreo; studiare il terreno: moi tenso diante do xefe. # avere i nervi tesi: estar estudia-lo terreo; terreno di gioco: campo de xogo. moi inquedo; essere teso come le corde di un vio- terrestre adx. 1 Terrestre. La circonferenza massima lino: poñerse moi tenso; rapporti tesi: relacións della superficie terrestre è di circa 40.000 chilome- tensas. ♦ Para referirse a ‘teso, ríxido’ en italiano tri. A circunferencia máxima da superficie terrestre emprégase o termo rigido e para ‘teso, cheo de é duns 40.000 quilómetros. La flotta si è indebolita, fachenda’ orgoglioso ou presuntuoso. dovremo far conto sulle forze terrestri. A flota debi- tesoro s.m. Tesouro (tamén fig.). C’era un tesoro na- litouse, teremos que contar coas forzas terrestres. scosto nella grotta. Había un tesouro escondido na Gli animali terrestri respirano con i polmoni. Os gruta. Che gentile venirmi a prendere! Sei un teso- animais terrestres respiran polos pulmóns. 2 ro. ¡Que amable virme buscar! Es un tesouro. # chi Terreal, terrestre. Dio pose Adamo ed Eva nel trova un amico trova un tesoro: quen ten un amigo Paradiso terrestre. Deus puxo a Adán e a Eva no ten un tesouro. Paraíso terreal. tessera s.f. 1 Tarxeta, carné, carta. Devo rinnovare la terribile adx. 1 Terrible, horrible, tremebundo -a. tessera d’abbonamento al tram. Teño que renova-la Dopo la battaglia il campo presentava una scena tarxeta de abono ó tranvía. 2 Tesela. Con queste tes- terribile. Despois da batalla o campo presentaba sere il mosaico è completo. Con estas teselas o unha escena terrible. 2 (fig.) Terrible (extraordina- mosaico está completo. # tessera di riconoscimen- rio). Ho un terribile mal di testa. Teño unha terrible to: tarxeta de identificación; tessera magnetica: dor de cabeza. tarxeta magnética. territoriale adx. Territorial. L’imbarcazione tunisina tessere v. tr. [aux. avere] 1 Tecer. Ci hanno messo fu intercettata fuori dalle acque territoriali italiane. molto tempo a tessere questa tela. Tardaron moito A embarcación tunesina foi interceptada fóra das tempo en tecer esta tea. 2 (fig.) Tecer, maquinar, augas territoriais italianas. urdir. Non fidarti di lui, è sempre occupato a tesse- tessere 562

re inganni. Non te fíes del, está sempre ocupado testardaggine s.f. Obstinación. Si rifiuta di cedere tecendo enganos. # tessere le lodi di qualcuno: all’evidenza solo per testardaggine. Rexeita ceder á facer loanzas de alguén. OBS.: v. irreg. V. táboa 65. evidencia só por obstinación. tessile I adx. Téxtil. Si occupa di prodotti tessili. testardo -a I adx. Testán -ana, teimudo -a, cabezón - Dedícase ós productos téxtiles. II s. Empregado da ona. Non riuscirai a fargli cambiare idea: è così te- industria téxtil. stardo! Non conseguirás facelo cambiar de idea: ¡é tan testán! II s.m. Persoa testana. I testardi finisco- tessitura s.f. Tecedura (operación de tecer). Conosce no per diventare ottusi. As persoas testanas acaban perfettamente il processo di tessitura. Coñece per- por volverse obtusas. # essere testardo come un fectamente o proceso da tecedura. ♦ Para referirse mulo: ser testán coma unha mula. á ‘tesitura’ en italiano pódense emprega-los termos disposizione ou situazione. testata s.f. 1 Cabeceira. La testata del letto di mia nonna era in ferro battuto. A cabeceira do leito da tessuto s.m. 1 Tecido, tea. Il tessuto di questa giacca miña avoa era de ferro forxado. Sulle maggiori te- è molto caro. O tecido desta chaqueta é moi caro. 2 state nazionali era riportata la stessa notizia. Nas (Biol.) Tecido. Il tessuto muscolare è molto resisten- maiores cabeceiras nacionais citaban a mesma te. O tecido muscular é moi resistente. 3 (fig.) noticia. 2 Cabezada (golpe). Il soffitto è molto Estructura (disposición). Il tessuto urbano di questa basso, state attenti a non dare una testata. O teito é città è medievale. A estructura urbana desta cidade moi baixo, estade atentos a non dar unha cabezada. é medieval. 3 Culata (dun motor). Ho dovuto cambiare la testa- testa s.f. Cabeza (testa, mente, cabeceira). Ho girato ta del motore perché era fusa. Tiven que cambia-la la testa per vedere che cosa era successo. Xirei a culata do motor porque estaba fundida. # missile a cabeza para ver qué pasara. Ho la testa piena di testata nucleare: mísil con cabeza nuclear; testata progetti. Teño a cabeza chea de proxectos. Il vagone di un argine, di un ponte: extremo dun dique, ristorante è in testa al treno. O vagón restaurante dunha ponte. está na cabeza do tren. # a testa: por cabeza; a testa testicolo s.m. Testículo. I testicoli fanno parte dell’ap- alta: coa cabeza ben alta; a testa bassa: con ver- parato sessuale maschile. Os testículos forman parte gonza; andare il sangue alla testa: anoxarse; avere do aparato sexual masculino. / mettersi / ficcarsi in testa qualcosa / qualcuno: meter(se) algo ou alguén na cabeza; avere la testa testimone s. Testemuña. Mi hanno interrogato in fra le nuvole: andar nas nubes; avere la testa sulle qualità di testimone. Interrogáronme en calidade de spalle: te-la cabeza no seu sitio; chinare la testa: testemuña. Siete tutti testimoni che non mento. agacha-las orellas; dalla testa ai piedi: da cabeza Sodes todos testemuñas de que non minto. # testi- ós pes; fare di testa propria: actuar por conta pro- moni di nozze: testemuñas dunha voda (que en pia; fare testacoda: dar unha volta de campá; fare Italia fan as veces dos padriños). una testa così: fartar; lavata di testa: reprimenda; testimonianza s.f. Testemuño. Sono stati accusati di mal di testa: dor de cabeza; mettere la testa a falsa testimonianza. Foron acusados de falso teste- posto / a partito: senta-la cabeza; picchiare la muño. Questo favore è testimonianza del suo affet- testa contro un muro (fig.): bater coa cabeza na to. Este favor é testemuño do seu afecto. parede; tener testa: opoñerse; testa calda: persoa testimoniare v. tr. e intr. [aux. avere] Testemuñar, tes- de carácter impulsivo; testa d’aglio: cabeza de tificar (tamén fig.). Testimonierò soltanto quello che allo; testa di cavolo / di rapa / di legno: parvo; ho visto. Vou testemuñar só o que vin. Non hanno testa di turco: cabeza de turco; testa e croce: cara testimoniato sull’incidente. Non testemuñaron sobre e cruz; testa quadra: cabeza cadrada; testa vuota: o accidente. Questi fatti testimoniano la vostra persoa desmemoriada; togliersi di testa: quitar buona volontà. Estes feitos testemuñan a vosa boa algo da cabeza. vontade. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. testamentario -a adx. Testamentario -a. Ti nominerò testo s.m. Texto. Il testo originale è in lingua - mio esecutore testamentario. Voute nomea-lo meu se. O texto orixinal está en lingua francesa. Su executor testamentario. quest’antologia potrai trovare tutti i testi classici testamento s.m. Testamento (tamén fig.). I giudici della letteratura italiana. Nesta antoloxía poderás hanno stabilito la validità del testamento. Os xuíces encontrar tódolos textos clásicos da literatura ita- estableceron a validez do testamento. Quelle poesie liana. # fare testo: ser modelo de autoridade indis- rappresentano il suo testamento spirituale. Esas cutible; libro di testo: libro de texto; testo a fronte: poesías representan o seu testamento espiritual. # edición bilingüe; testo unico: recopilación de tóda- Antico / Nuovo Testamento: Antigo / Novo Testa- las normas lexislativas que atinxen unha determina- mento. da materia. 563 tingere tetro -a adx. 1 Tétrico -a, fúnebre, lúgubre. Il prigio- der unha acción perigosa; essere una tigre: ser niero fu condotto nei tetri sotterranei del castello. O unha persoa agresiva. prisioneiro foi conducido ós tétricos subterráneos timbrare v. tr. [aux. avere] Timbrar (cuñar). Il docu- do castelo. 2 Tétrico -a, sombrío -a, sombrizo -a. mento non è pronto perché non l’hanno ancora tim- Con questi vestiti hai un aspetto tetro. Con estas brato. O documento non está listo porque aínda non roupas tes un aspecto tétrico. o timbraron. # timbrare il cartellino: fichar (no tetta s.f. Teta. Il bebè si era addormentato mentre traballo). poppava dalla tetta della madre. O bebé adormecé- timbro s.m. 1 Timbre, selo, cuño. Su questo scritto rase mentres mamaba da teta da nai. manca il timbro. Neste escrito falta o timbre. 2 tetto s.m. 1 Tellado. Devo far riparare il tetto perché Timbre (calidade sonora). Ogni strumento musica- mi piove in casa. Teño que facer repara-lo tellado le ha un timbro diverso. Cada instrumento musical porque me chove na casa. 2 Teito. Sul tetto del vei- ten un timbre distinto. # timbro di voce: timbre de colo portavano delle lunghe antenne. No teito do voz; timbro postale: timbre postal. ♦ Para referir- vehículo levaban unhas antenas longas. 3 (ext.) se ó timbre (da porta ou sim.)’ en italiano empréga- Casa. Si è ritrovato senza neanche un tetto per dor- se o termo campanello. mire. Atopouse sen sequera unha casa para durmir. timidezza s.f. Timidez. La timidezza gli impedisce di # un senzatetto: unha persoa sen casa onde durmir. parlare in pubblico. A timidez impídelle falar en ♦ Para referirse ó ‘teito (dun cuarto)’ en italiano público. emprégase o termo soffitto. timido -a I adx. Tímido -a. È un ragazzo così timido tettoia s.f. Cuberta, cubrición. Gli utensili da giardi- che arrossisce in pubblico. É un rapaz tan tímido no erano sotto la tettoia del cortile. Os utensilios de que se pon colorado en público. Salutò i presenti xardín estaban baixo a cuberta do curral. con un timido cenno del capo. Saudou os presentes ti pron. pers. sing. 1 Te. Ti vedo molto in forma. cun tímido aceno da cabeza. II s. Tímido -a. I timi- Véxote moi en forma. È un bel posto, ti ci voglio di sono spesso persone molto sensibili. Con fre- cuencia os tímidos son persoas moi sensibles. portare. É un sitio bonito, quérote levar alí. 2 Che. La lettera che ti ho spedito non è mai arrivata? ¿A timo s.m. Tomiño. Ti preparo una tisana di foglie di carta que che mandei nunca chegou? OBS.: cando timo. Prepároche unha infusión de follas de tomiño. vai seguido de lo, la, li, le ou ne, substitúese por te. timone s.m. Temón. La violenza dell’uragano ha tiepido -a adx. 1 Tépedo -a, morno -a, temperado -a. spezzato il timone della barca. A violencia do fura- La zuppa si è raffreddata, ma è ancora tiepida. A cán rompeu o temón do barco. sopa enfriou, pero está aínda tépeda. 2 (fig.) timore s.m. 1 Temor, medo. Ho un grande timore Tépedo -a, frouxo -a. È stato un po’ tiepido nel suo delle armi da fuoco. Téñolles un gran temor ás intervento, non era interessato. Estivo un pouco armas de fogo. 2 Temor (respecto). Bisogna aver tépedo na súa intervención, non estaba interesado. timore delle leggi. É necesario ter temor das leis. # tifare v. intr. [aux. avere] Ser afeccionado de (espec. essere senza timore di Dio (fig.): non ter escrúpu- dun equipo deportivo). Quasi tutti gli spettatori allo los. stadio tifavano per i campioni. Case tódolos espec- timpano s.m. 1 Tímpano. L’esplosione mi ha leso i tadores do estadio eran afeccionados dos campións. timpani. A explosión lesionoume os tímpanos. 2 tifo s.m. 1 Tifo. Si ammalò di tifo, ma riuscì a guari- Timbal. Suona i timpani nella banda municipale. re. Enfermou de tifo, pero conseguiu curar. 2 (fam.) Soa os timbais na banda municipal. # essere duro Afección (inclinación). Faccio il tifo per una squa- di timpani: ser duro de oído; rompere i timpani: dra di calcio. Teño afección por un equipo de fútbol. deixar xordo por exceso de ruído. tifoso -a s. 1 Enfermo -a de tifo. Alcuni tifosi erano tingere v. tr. [aux. avere] 1 Tinxir, tinguir. Potresti tin- in un reparto isolato. Algúns enfermos de tifo esta- gere quella stoffa di verde? ¿Poderías tinguir ese ban nunha sección illada. 2 Seareiro -a. I tifosi tecido de verde? 2 Colorar, colorear. Il tramonto hanno invaso il campo alla fine della partita. Os sea- tinge il cielo di rosso. O solpor colora o ceo de encarnado. OBS.: v. irreg. V. táboa 11. reiros invadiron o campo ó final do partido. tino s.m. 1 Cuba. Durante la vendemmia pigiavano tiglio s.m. Tileiro. Il tiglio ha le foglie a cuore e i fiori l’uva nei tini. Durante a vendima pisaban a uva nas bianchi e profumati. O tileiro ten as follas con forma cubas. 2 Caldeira (para a tinxidura). I tessuti ven- de corazón e as flores brancas e perfumadas. gono immersi nei tini per la tintura. Os tecidos son tigre s.f. Tigre. La tigre è un animale feroce. O tigre somerxidos nas caldeiras para a tintura. ♦ Para é un animal feroz. # avere il cuore da tigre: ser referirse ó ‘tino, siso’en italiano emprégase o termo unha persoa moi cruel; cavalcare la tigre: empren- buonsenso. tino 564 tinta s.f. Cor. Queste ragazze cambiano spesso la tinta tirare I v. tr. [aux. avere] 1 Tirar (cara a un). Tira dei loro capelli. Estas rapazas cambian con fre- forte verso di te per chiudere la porta. Tira forte cuencia a cor dos seus cabelos. # a / in tinta unita: cara a ti para pecha-la porta. 2 Tirar de, puxar de, de cor lisa. ♦ Para referirse á ‘tinta (de escribir)’en turrar de. I buoi tiravano il carro. Os bois tiraban do italiano emprégase o termo inchiostro. carro. 3 Tirar, afastar, apartar. Tira più in là le sedie, così facciamo spazio. Tira máis alá as cadei- tintoria s.f. Tinturería. Domani andrò a ritirare la ras, así facemos sitio. 4 Tirar, quitar, sacar (tamén maglia in tintoria. Mañá irei recolle-lo xersei na tin- fig.). L’oste è in cantina, a tirare il vino dalle botti. O turería. taberneiro está na adega, tirando o viño dos barrís. tintura s.f. 1 Tinguidura, tintura. La tintura della È ora di tirare le conclusioni del discorso. É hora de seta ha in Cina una grande tradizione. A tinguidura tira-las conclusións do discurso. 5 Tirar, guindar, da seda ten en China unha gran tradición. 2 Tintura lanzar. Tirava sassi sulla superficie del lago. Tiraba (substancia colorante). La porpora era una tintura pedras na superficie do lago. 6 Estirar, estender. per stoffe usata dagli antichi. A púrpura era unha Tira bene le lenzuola prima di stenderle. Estira ben tintura para tecidos usada polos antigos. # tintura as sabas antes de tendelas. 7 Disparar, tirar. Tirò un di iodio: tintura de iodo. colpo di fucile nella boscaglia. Disparou un tiro de fusil na boscaxe. 8 Trazar (debuxar). Ho tirato una tipico -a adx. Típico -a, característico -a. Lo sbadi- linea a metà del foglio. Tracei unha liña na metade glio è un tipico gesto di noia e di sonno. O bocexo é do folio. 9 Imprimir, imprentar. Quante copie del un típico xesto de aburrimento e de sono. OBS.: m. manifesto avete tirato? ¿Cantas copias do cartel pl. tipici, f. pl. tipiche. imprimistes? II v. intr. [aux. avere] 1 (fig.) Tentar tipo s.m. 1 Cuño (dunha moeda). Il tipo della nuova (tirar). Tuo cugino tira sempre a imbrogliare. O teu moneta dell’euro è stato scelto tra moltissime pro- primo tenta sempre embrollar. 2 Soprar (o vento). poste. O cuño da nova moeda do euro elixiuse entre Tira un vento impetuoso sulla tolda della nave. moitísimas propostas. 2 Tipo. Ha comprato un paio Sopra un vento impetuoso sobre a cuberta da nave. di guanti sul tipo di quelli che usi tu. Comprou un 3 (fig.) Estar en expansión. Il settore turistico tira di par de luvas do tipo das que usas ti. I lineamenti del più nei paesi di mare. O sector turístico está máis en suo viso ricordano il tipo orientale. Os trazos do seu expansión nas vilas marítimas. 4 Tirar (funcionar). rostro recordan o tipo oriental. La Commedia Quest’auto non tira più, devo comprarne una nuova. dell’Arte si avvale dei tipi delle maschere popolari. Este automóbil xa non tira, teño que comprar un A Comedia da Arte sérvese dos tipos das máscaras novo. 5 Apertar (unha peza de roupa). Quel vestito populares. 3 (pop.) Tipo -a, tío -a. Ti aspetta un tipo ti tira sui fianchi. Este vestido apértache nas cadei- che chiede di tuo fratello. Espérate un tipo que pre- ras. 6 Tirar, disparar. I pellirossa erano molto abili gunta polo teu irmán. 4 Tipo de imprenta. Per que- a tirare con l’arco. Os peles vermellas eran moi sto documento usiamo tipi composti a mano. Para hábiles tirando co arco. III v. refl. [aux. essere] este documento usamos tipos de imprenta compos- (fig.) Tirarse (saír). Il tuo compagno si tira sempre tos a man. # che tipo!: ¡qué tío!; essere un tipo: ser da parte nei momenti decisivi. O teu compañeiro orixinal; la famiglia tipo: a familia modelo; tipo da sempre se tira para atrás nos momentos decisivos. # spiaggia: persoa excéntrica. tirare a campare: tratar de saír adiante sen proble- mas; tirare a indovinare: tentar de adiviñar; tirare tiranneggiare v. tr. [aux. avere] Tiranizar. Il maestro a sorte: botar a sortes; tirare avanti: tirar para tiranneggiava gli allievi. O mestre tiranizaba os adiante; tirare calci: dar patadas; tirare dritto alumnos. OBS.: v. irreg. V. táboa 4. (fig.): face-lo posible para chegar á meta; tirare i tirannia s.f. Tiranía (tamén fig.). La tirannia del remi in barca (fig.): desistir; tirare in ballo: men- governatore si estendeva sulle terre d’oltremare. A cionar; tirare in lungo: alongar excesivamente; tiranía do gobernador estendíase ás terras de ultra- tirare in secco un’imbarcazione: varar unha mar. Il fratellino più piccolo subiva la tirannia delle embarcación; tirare l’acqua al proprio mulino: sorelle maggiori. O irmanciño máis pequeno sufría leva-la auga ó propio muíño; tirare la carretta a tiranía das irmás maiores. (fig.): tirar para adiante con moitos traballos; tira- re le orecchie a qualcuno (fig.): rifarlle a alguén; tiranno -a I s. Tirano -a (tamén fig.). Pisistrato fu tirare qualcuno per i capelli (fig.): forzar a alguén tiranno di Atene nel VII secolo a.C. Pisístratos foi a facer algo; tirare su i figli: sacar adiante os fillos; tirano de Atenas no século VII a.C. Gli insorti mise- tirare una corda / una molla: tensar unha corda / ro in fuga il tiranno della città. Os insurxentes puxe- un resorte; tirare via: quitar; tirarsela da gran ron en fuga o tirano da cidade. Il tempo è tiranno. O signore: presumir de gran señor; tirarsi dietro tempo é tirano. II adx. Tirano -a. Con i figli si com- qualcuno: levar a alguén con un; tirarsi indietro: porta come un padre tiranno. Cos fillos compórtase botarse atrás; tirarsi su i capelli: recolle-lo pelo; coma un pai tirano. tirarsi su: recuperarse física ou moralmente. 565 tocco tirchieria s.f. Mesquindade (do cutre). Solo per tir- per strada. É capaz de conta-la súa vida ó primeiro chieria non si compera un abito nuovo. Só por mes- fulano que atopa pola rúa. 2 Tipo -a, tío -a. Ha tele- quindade non compra un traxe novo. fonato un tizio di cui non ricordo il nome. Telefonou tirchio -a adx. Amarrado -a, cutre, agarrado -a. Non un tipo do que non recordo o nome. # Tizio, Caio e fare il tirchio, regalagli qualcosa. Non sexas ama- Sempronio: Fulano, Mengano e Citano. rrado, regálalle algo. tizzone s.m. Tizón (chamizo). Con le molle prese un tiro s.m. 1 Tirón. Con un forte tiro riuscì a strappare tizzone dal camino e accese il sigaro. Coas tenaces la fune. Cun forte tirón conseguiu arrinca-la corda. colleu un tizón da cheminea e acendeu o puro. # tiz- 2 Tiro, disparo. Il cacciatore ha abbattuto con un zone d’inferno: persoa malvada. solo tiro la preda. O cazador abateu cun só tiro a toccare I v. tr. [aux. avere] 1 Tocar (apalpar, estar a presa. 3 (Dep.) Tiro. Il portiere parò il tiro. O por- carón, alcanzar...). Non toccare le rose, potresti teiro parou o tiro. # a un tiro di fucile: moi cerca; pungerti. Non tóque-las rosas, poderíaste picar. Il animale da tiro: besta de tiro; brutto tiro: mala tuo cappotto tocca per terra. O teu abrigo toca coa xogada; essere a tiro: estar a tiro; tiro al piattello: terra. Non sopporto che tocchino le mie cose quan- tiro ó prato; tiro mancino / birbone: falcatruada; do non ci sono. Non soporto que toquen as miñas un tiro di sigaretta: unha calada de cigarro. cousas cando non estou. La pianta è cresciuta così tirocinio s.m. Práctica (aprendizaxe). Sta facendo tanto che ormai tocca il tetto. A planta creceu tanto tirocinio presso uno studio notarile mentre si prepa- que xa toca o teito. 2 (fig.) Tocar, atanguer. Questo ra agli esami di stato. Está facendo práctica nunha problema tocca tutti noi allo stesso modo. Este pro- notaría mentres se prepara para os exames de esta- blema tócanos a todos nós do mesmo xeito. 3 Tocar, do. mencionar. Preferirei non toccare certi argomenti. Preferiría non tocar certos temas. II v. intr. [aux. tisana s.f. Tisana, infusión. Per rilassarmi prenderò essere] 1 Tocar (en sorte, estar obrigado). Proprio a una tisana. Para relaxarme tomarei unha tisana. me è dovuta toccare questa sfortuna? ¿Xusto a min titolare I adx. Titular. È il magistrato titolare dell’in- me tivo que tocar esta desgracia? Tocca sempre a chiesta. É o maxistrado titular da investigación. II s. lui pagare nei posti più cari. Tócalle sempre a el Titular (persoa). Da quest’anno è diventato titolare pagar nos sitios máis caros. 2 Tocar, corresponder. della cattedra di Letteratura Latina. Dende este ano Tocca a te decidere se andare oppure no. Tócache a converteuse en titular da cátedra de Literatura ti decidir se ir ou non. # non toccare cibo / libro: Latina. III v. tr. [aux. avere] Titular. Come titolerai non comer / non ler; toccare con mano: intentar questo libro? ¿Como titularás este libro? ♦ Para descubri-la verdade; toccare fondo (tamén fig.): referirse ó ‘titular (dun xornal)’ en italiano empré- facer pé (na auga), tocar fondo; toccare il cielo con gase o termo titolo. un dito: estar no séptimo ceo; toccare il cuore di qualcuno: conmover a alguén. OBS.: io tocco, tu titolo s.m. 1 Título. Il successo di un libro dipende tocchi. OBS.: v. irreg. V. táboa 5. ♦ Para referirse a spesso dal titolo. O éxito dun libro a miúdo depende ‘tocar (un instrumento, unha peza musical, o tim- do título. I titoli nobiliari venivano concessi dal re. bre...)’ en italiano emprégase o termo suonare. Os títulos nobiliarios concedíaos o rei. Ha vinto il titolo di campione del mondo. Gañou o título de tocco I adx. (fig.) Tocado -a. Non far caso alle sue campión do mundo. Ho i titoli necessari per parteci- stranezze: è un po’ tocco. Non fagas caso das súas pare a quel concorso. Teño os títulos necesarios cousas raras: está un pouco tocado. II s.m. 1 Toque para participar nesa oposición. 2 Titular (do xor- (acción e efecto de tocar). Lo svegliò con un tocco nal). La notizia non attirava l’attenzione con quel leggero sulla guancia. Espertouno cun toque lixeiro titolo. A noticia non chamaba a atención con aquel na meixela. 2 (Mús.) Execución, interpretación. titular. 3 (fig.) Requisito, condición. Ha tutti i titoli Aveva un tocco perfetto nel modo di suonare il pia- per fare carriera nella sua professione. Ten tódolos noforte. Tiña unha execución perfecta no modo de requisitos para facer carreira na súa profesión. # a toca-lo piano. 3 Toque, retoque. Nei suoi quadri si titolo di: a título de; titoli di Stato: títulos do riconosce il tocco del maestro. Nos seus cadros Estado; titoli di testa / di coda: títulos de cabecei- recoñécese o toque do mestre. 4 Golpe. Bussò con ra / finais; titolo di studio: titulación. tre tocchi alla porta. Petou con tres golpes na porta. 5 Badalada. Mi piace contare i tocchi della campa- titubare v. intr. [aux. avere] Titubear, dubidar. na. Gústame conta-las badaladas da campá. 6 Tituberà di fronte ad una scelta così importante. Cacho, anaco. Prese un bel tocco di parmigiano. Titubeará fronte a unha decisión tan importante. Colleu un bo cacho de parmesano. 7 Barrete. OBS.: io titubo; v. irreg. V. táboa 1. Nell’aula del tribunale gli avvocati indossavano la tizio -a s. 1 Fulano -a, individuo -a. È capace di rac- toga e il tocco. Na sala do tribunal os avogados contare la propria vita al primo tizio che incontra levaban posta a toga e o barrete. # gli ultimi tocchi: togliere 566

os últimos toques; suonare il tocco: da-la unha do tomba s.f. 1 Tumba, sepultura. Seppellirono il padre mediodía. OBS.: pl. tocchi. nella tomba di famiglia. Enterraron o pai na tumba togliere I v. tr. [aux. avere] 1 Quitar, sacar, tirar. È da familia. 2 (fig.) Lugar escuro e tétrico. # avere meglio togliere la lampada dal tavolo. É mellor un piede nella tomba: estar cos pés na cova; esse- quita-la lámpada da mesa. 2 Sacar, quitar. Sapere re muto come una tomba: estar calado coma un che la corsa era truccata mi ha tolto il gusto della peto. vittoria. Saber que a carreira estaba amañada tonaca s.f. Hábito (dunha orde relixiosa). La tonaca sacoume o gusto da victoria. Devi togliere dal tota- dei gesuiti è nera. O hábito dos xesuitas é negro. # le un 20% di spese. Tes que sacar do total un 20% gettare la tonaca (alle ortiche): colga-los hábitos; de gastos. 3 Quitar, afastar, arredar. Cerca di indossare / vestire la tonaca: entrar nunha orde toglierlo da quella situazione imbarazzante. Trata de relixiosa. OBS.: pl. tonache. quitalo desa situación embarazosa. 4 Quitar (evi- tonalità s.f. inv. Tonalidade. Mi piacciono le diverse tar). Anche se sei guarito, ciò non toglie che devi tonalità dell’azzurro. Gústanme as distintas tonali- stare attento. Aínda que xa estás curado, iso non dades do azul. quita que teñas que ter coidado. II v. refl. [aux. esse- re] Quitarse, sacarse (apartarse). Togliti di mezzo, tondo -a adx. 1 Redondo -a. Il pallone è di forma se non vuoi essere investito. Quítate do medio, se tonda. O balón é de forma redonda. 2 Redonda (tipo non queres que te atropelen. # togliere il saluto: de letra). Questo libro è stampato a caratteri tondi. retira-lo saúdo; togliere la parola a qualcuno: qui- Este libro está impreso en letras redondas. # cifra tarlle a palabra a alguén; togliere la parola di tonda: números redondos (cando se quere axustar bocca: saca-la palabra da boca; togliere la vita: unha cantidade de cartos); dire qualcosa chiaro e matar; togliere via: levar fóra; togliersi d’impac- tondo: dicir algo sen rodeos; girare in tondo: xirar cio: saír dun apuro; togliersi la vita: suicidarse; arredor. togliersi qualcuno dai piedi: sacar a alguén do tonfo s.m. Ruído xordo que fai unha persoa ou unha medio; togliersi un’idea dalla testa: quitar unha cousa cando cae na auga. idea da cabeza; togliersi una spina dal cuore: sacar unha espiña do corazón; togliersi una voglia: tonico -a I adx. Tónico -a. L’accento tonico determi- na la musicalità dei versi. O acento tónico determi- satisfacer un capricho. OBS.: v. irreg. V. táboa 74. na a musicalidade dos versos. II s.m. Tónico, toni- toilette s.f. inv. 1 Toucador (moble). Sul piano della ficante. Ho bisogno di un tonico per riprendermi. toilette spiccavano il pettine e la spazzola d’argento. Necesito un tónico para repoñerme. OBS.: m. pl. Na superficie do toucador resaltaban o peite e o tonici, f. pl. toniche. cepillo de prata. 2 Servicio, retrete. Mi scusi, dov’è tonnellata s.f. Tonelada. Una tonnellata equivale a la toilette? Desculpe, ¿onde está o servicio? # fare mille chili. Unha tonelada equivale a mil quilos. # toilette: amañarse (vestirse, peitearse e enfeitarse). tonnellata di stazza: tonelaxe. OBS.: pronúnciase /tua’let/. tonno s.m. Atún. I tonni sono pesci di due o tre metri toletta V. toilette. di lunghezza e la loro carne è molto pregiata. Os tollerante adx. Tolerante. È tollerante con le vostre atúns son peixes de dous ou tres metros de longo e a idee, ma non le condivide. É tolerante coas vosas súa carne é moi apreciada. ideas, pero non as comparte. tono s.m. Ton (músical, da voz, da cor, carácter). Il fa tolleranza s.f. 1 Tolerancia, transixencia. La tolle- è un tono più alto del mi. O fa é un ton máis alto có ranza è fondamentale nelle società multietniche. A mi. Il tono della sua voce è così acuto da irritarmi. tolerancia é fundamental nas sociedades multiétni- O ton da súa voz é tan agudo que me irrita. Questo cas. 2 Tolerancia. Ho poca tolleranza per i climi pittore usa colori dai toni soffusi. Este pintor usa freddi e umidi. Teño pouca tolerancia ós climas cores de tons difusos. Un atteggiamento di questo fríos e húmidos. 3 Espacio, lapso. La direzione ha tono fa pensare che sia antipatico. Un comporta- stabilito una tolleranza di mezz’ora per l’entrata mento deste ton fai pensar que é antipático. # dare degli impiegati. A dirección estableceu un espacio il tono: de media hora para a entrada dos empregados. da-la entoación; darsi un tono: fachendearse; tollerare v. tr. [aux. avere] 1 Tolerar, admitir, aturar. essere in / fuori tono: entoar / desentoar; rispon- Tollero tutto, tranne la violenza. Toléroo todo, dere a tono: responder axeitadamente; scendere / menos a violencia. 2 Tolerar, soportar. Deve fare calare di tono: perder forzas. attenzione ai cibi pesanti perché non li tollera molto tonsilla s.f. Amígdala. Il mal di gola è spesso provo- bene. Ten que ter coidado coas comidas pesadas cato dall’infiammazione delle tonsille. A dor de porque non as tolera moi ben. OBS.: io tollero; v. gorxa con frecuencia vén provocada pola inflama- irreg. V. táboa 1. ción das amígdalas. 567 toro tonsillite s.f. Amigdalite. Avevo mal di gola per via na FIAT. 2 (m. sing.) Turinés (dialecto). Il torinese della tonsillite. Tiña dor de gorxa por mor da amig- è legato da forti affinità lessicali al francese. O turi- dalite. nés está ligado por fortes afinidades léxicas ó fran- cés. topo s.m. Rato. Il topo è un mammifero roditore. O rato é un mamífero roedor. # topo d’albergo, di tormentare I v. tr. [aux. avere] Atormentar, angus- treno: ladrón de hoteis, de trens; topo di bibliote- tiar, agoniar. Il dolore della ferita mi tormentava. A ca: rata de biblioteca. dor da ferida atormentábame. Lo tormentava il pen- siero di non poterla più vedere. Atormentábao o toppa s.f. 1 Remendo, mendo, peza. Dovrò cucirti pensamento de non podela ver máis. II v. refl. [aux. delle toppe sui gomiti della giacca. Terei que coser- essere] Atormentarse, angustiarse, agoniarse. Devi che uns remendos nos cóbados da chaqueta. 2 smetterla di tormentarti così. Tes que deixar de ator- Cerradura, fechadura, pechadura. Infilò la chiave mentarte dese xeito. nella toppa del vecchio portone. Meteu a chave na cerradura do vello portal. # metterci una toppa: tormento s.m. 1 Tormento (gran sufrimento físico ou poñer remedio. ♦ Para referirse á ‘toupa’ en italia- moral). Le punture gli provocavano un tormento no emprégase o termo talpa. insopportabile. As picadas provocábanlle un tor- mento insoportable. 2 Tormento, calvario, castigo. torace s.m. Tórax. Il torace dei pugili è molto pos- Subire le sue ingiurie senza replicare è stato un vero sente. O tórax dos púxiles é moi potente. Le ali degli tormento. Soporta-las súas inxurias sen replicar foi insetti partono dal torace. As ás dos insectos saen do un verdadeiro tormento. # dare tormento (fig.): tórax. amolar. torbido -a adx. 1 Turbio -a, avolto -a, revolto -a. Il tornare v. intr. [aux. essere] 1 Volver, regresar, retor- fondo sabbioso del lago rende l’acqua torbida. O nar. Devo tornare a casa a cambiarmi le scarpe. fondo areoso do lago volve a auga turbia. 2 (fig.) Teño que volver á casa cambia-los zapatos. Sono Turbio -a (que ten mala intención). Il suo sguardo appena tornato dal cinema. Acabo de volver do cine. torbido mi mette a disagio. A súa mirada turbia 2 Volver (repetir). Tornerà a farvi visita la prossima faime sentir incómodo. # pescare nel torbido: apro- settimana. Volverá para visitárvo-la próxima sema- veitarse dunha situación turbia para sacar proveito. na. 3 Facerse, resultar. Il suo aiuto mi torna utile. A torcere v. tr. [aux. avere] 1 Torcer, retorcer. Torceva súa axuda fáiseme útil. 4 Cadrar (encaixar). I conti lo straccio fino a cavarne l’ultima goccia d’acqua. non tornano. As contas non cadran. # tornare a Torcía o trapo ata sacarlle a derradeira gota de bomba (fig.): retoma-lo fío dun discurso; tornare auga. 2 Torcer, curvar, domear. Devi torcere il filo con il pensiero a qualcosa: traer á memoria; tor- metallico per farne un uncino. Tes que torce-lo nare daccapo / al punto di partenza (fig.): volver arame para facer un gancho. # dare del filo da tor- empezar; tornare in gola (tamén fig.): non dixerir; cere (fig.): poñer obstáculos; non torcere un capel- tornare in sé: volver en si; tornare indietro: vol- lo (fig.): non facer mal a ninguén; torcere il collo: verse atrás; tornare su un argomento: volver sobre retorce-lo pescozo; torcersi dal dolore / dal ridere: un tema; tornare sui propri passi / sulle proprie retorcerse coa dor / coa risa; torcersi le mani: decisioni: dar marcha atrás. lamentarse dunha ocasión perdida. OBS.: io torco, tu torneo s.m. Torneo (tamén fig.). Il cavaliere parteci- torci; v. irreg. V. táboa 10. pava al torneo. O cabaleiro participaba no torneo. torcia s.f. 1 Fachuzo, facho. Passami la torcia, qui è Nel torneo di calcio ci siamo classificati primi. No buio. Pásame o fachuzo, aquí está escuro. 2 Candea torneo de fútbol clasificámonos de primeiros. (de gran tamaño). La processione del Venerdì Santo toro s.m. 1 Touro. Il toro è il maschio della vacca. O avanzava illuminata dalle torce fumanti. A procesión touro é o macho da vaca. 2 (Astrol.) Tauro, touro. Il do Venres Santo avanzava alumeada polas candeas Toro è compreso fra l’Ariete ed i Gemelli. Tauro fumegantes. # torcia elettrica: lanterna. OBS.: pl. está entre Aries e Xémini. # essere forte come un torce. toro: ser unha persoa robusta; prendere il toro per torcicollo s.m. Cabalo, cabaleiro. Ho un torcicollo le corna: afrontar directamente un problema; così forte che non riesco a muovere la testa. Teño un tagliare la testa al toro: tomar unha decisión ter- cabalo tan forte che non son quen de move-la cabe- minante. za. torpore s.m. Torpor. L’uso prolungato del farmaco torinese I adx. Turinés -esa. Il paesaggio torinese è può provocare torpore e sonnolenza. O uso prolon- dominato dalla stupenda cerchia delle Alpi. A paisa- gado do fármaco pode provocar torpor e somnolen- xe turinesa está dominada pola magnífica cadea cia. dos Alpes. II s. 1 Turinés -esa (persoa). Molti tori- torre s.f. Torre. La torre del campanile è la parte più nesi lavorano alla FIAT. Moitos turineses traballan antica di questa chiesa. A torre do campanario é a torpore 568

parte máis antiga desta igrexa. Torre degli scacchi. tortura con congetture e ipotesi fantasiose. Torre do xadrez. Torre di controllo. Torre de control. Tortúrase con conxecturas e hipóteses fantásticas. torrente s.m. Torrente (tamén fig.). Gli piaceva pe- torvo -a adx. Torvo -a. Il giudice fissava l’imputato scare nelle acque limpide dei torrenti. Gustáballe con sguardo torvo e implacabile. O xuíz fitaba o pescar nas augas límpidas dos torrentes. Quello acusado cunha mirada torva e implacable. non è stato un breve intervento, ma un torrente di parole. Aquela non foi unha breve intervención, tosare v. tr. [aux. avere] Tosquiar, rapar. Il pastore senón un torrente de palabras. tosa le pecore per ricavarne lana. O pastor tosquía as ovellas para obter la. torrido -a adx. Tórrido -a, abrasador -ora. In quel- l’isola tropicale c’è un clima torrido. Naquela illa toscano -a I adx. Toscano -ana. I colli toscani sono tropical hai un clima tórrido. coltivati a olivi e vigne. Os outeiros toscanos están torsolo s.m. Carozo, carolo (dalgunhas froitas). Nel cultivados con oliveiras e viñas. II s. 1 Toscano - piatto non rimasero che i torsoli delle mele. No ana (persoa). Si dice dei toscani che abbiano lo spi- prato non quedaron máis cós carozos das mazás. # rito mordace e arguto. Dise dos toscanos que teñen starsene lì come un torsolo: quedar no sitio coma o espírito mordaz e agudo. 2 (m. sing.) Toscano un parvo. (dialecto). Il toscano fu la base per la scelta lingui- stica del Manzoni. O toscano foi a base para a elec- torta s.f. Torta. Ho preparato una torta di cioccolato per il tuo compleanno. Preparei unha torta de cho- ción lingüística de Manzoni. colate para o teu aniversario. # dividersi la torta: tosse s.f. Tose. Con il raffreddore mi è venuta anche reparti-los beneficios. la tosse. Co catarro veume tamén a tose. # tosse asi- tortellini s.m. pl. Tortellini. I tortellini sono un piatto nina: tose ferina. tipico bolognese. Os tortellini son un prato típico tossicità s.f. inv. Toxicidade. Questi studi confermano boloñés. la tossicità di alcuni farmaci. Estes estudios confir- torto -a I part. pas. de torcere e adx. Torto -a, torci- man a toxicidade dalgúns fármacos. do -a. Ma non vedi che ha le gambe torte! ¡Pero non tossico -a adx. Tóxico -a, velenoso -a. Le acque del ves que ten as pernas tortas! II s.m. 1 Inxustiza. fiume erano inquinate da sostanze tossiche. As Sembra rassegnato a subire i torti dei potenti. Parece resignado a padece-las inxustizas dos poderosos. 2 augas do río estaban contaminadas por substancias Culpa. Il detenuto ha confessato i suoi torti. O deti- tóxicas. OBS.: m. pl. tossici, f. pl. tossiche. do confesou as súas culpas. # a torto o a ragione: tossire v. intr. [aux. avere] Tusir. Tutti tossivano per il sen razón ou con ela; avere torto: enganarse; dare fumo che riempiva la stanza. Todos tusían polo fume torto a qualcuno: levarlle a contraria a alguén; que enchía o cuarto. OBS.: io tossisco / tosso, tu tos- fare torto a qualcuno: actuar inxustamente con sisci / tossi. alguén; fare un torto: cometer unha inxustiza; non hai tutti i torti: non andas sen razón; passare dalla tostare v. tr. [aux. avere] Torrar, tostar. Hai tostato parte del torto: actuar de modo inxusto. delle fette di pane? ¿Torraches unhas rebandas de pan? tortora s.f. Rula. La tortora ha il capo grigio e le zampe rosse. A rula ten a cabeza gris e as patas totale I adx. Total, pleno -a, completo -a. Ti promet- encarnadas. to il mio appoggio totale. Prométoche o meu apoio tortuoso -a adx. Tortuoso -a (tamén fig.). Per rag- total. II s.m. Total, totalidade. Il totale delle spese giungere la cima bisogna percorrere un sentiero tor- ammonta a un milione. O total das compras ascen- tuoso. Para alcanza-lo cume é necesario percorrer de a un millón. un carreiro tortuoso. Il tuo è un ragionamento tor- totalità s.f. inv. Totalidade, total. La totalità dei pre- tuoso. O teu é un razoamento tortuoso. senti all’assemblea ha rifiutato la proposta. A totali- tortura s.f. 1 Tortura. Subì le torture del nemico. dade dos presentes na asemblea rexeitou a propos- Sufriu as torturas do inimigo. 2 (fig.) Tortura, cal- ta. vario, castigo. Sentirlo cantare è una vera e propria tortura. Sentilo cantar é unha auténtica tortura. # totocalcio s.m. inv. Quiniela (de fútbol). Ha vinto un mettere alla tortura: torturar. miliardo al totocalcio. Gañou mil millóns na quinie- la. torturare I v. tr. [aux. avere] Torturar (tamén fig.). Fu torturato con ogni mezzo, ma non parlò. tovaglia s.f. Mantel. Il giorno della festa hanno usato Torturárono con tódolos medios, pero non falou. Lo la tovaglia di lino e i tovaglioli ricamati. O día da torturano i rimorsi. Tortúrano os remordementos. II festa usaron o mantel de liño e os panos de mesa v. refl. [aux. essere] Torturarse, atormentarse. Si bordados. 569 tradizionale tovagliolo s.m. Pano de mesa. Le posate e i tovaglio- ciato il progetto di questo ponte. O enxeñeiro trazou li si dispongono di fianco ai piatti. Os cubertos e os o proxecto desta ponte. Rapidamente ha tracciato panos de mesa dispóñense ó lado dos pratos. uno schema dell’argomento. Rapidamente trazou un tozzo -a I adx. Achaparrado -a. È una persona dalla esquema do argumento. OBS.: v. irreg. V. táboa 2. corporatura tozza. É unha persoa de complexión tracolla s.f. Correa (tira de coiro). Preferisco usare achaparrada. II s.m. Cacho, anaco (de pan). Quel una borsa a tracolla per avere le mani libere. Prefiro poveretto aveva solo un tozzo di pane per sfamarsi. usar un bolso con correa para te-las mans libres. # Aquel pobriño tiña só un cacho de pan para saca-la borsa a tracolla: bolso en bandoleira; portare a fame. tracolla: levar en bandoleira. tra V. fra. tracollo s.m. 1 Crac, creba. Ha subito un tracollo traballare v. intr. [aux. avere] 1 Abanear(se), abalar- finanziario da cui difficilmente si riprenderà. Sufriu se, balancearse. Quella sedia traballa, bisogna un crac financeiro do que dificilmente se recupera- aggiustarla. Esa cadeira abanéase, haina que ama- rá. 2 Caída, baixada. Dopo la malattia, la sua salu- ñar. 2 (fig.) Vacilar (fluctuar). Le sue convinzioni te ha avuto un tracollo. Despois da enfermidade, a cominciano a traballare. As súas conviccións empe- súa saúde tivo unha caída. zan a vacilar. ♦ Para referirse a ‘traballar’ en ita- tradimento s.m. Traizón. I continui tradimenti hanno liano emprégase o termo lavorare. fatto fallire il matrimonio. As continuas traizóns traboccare v. intr. [aux. essere / avere] 1 fixeron fracasa-lo matrimonio. # a tradimento: á Desbordarse, rebordar. Bollendo il latte traboccò traizón; mangiar il pane a tradimento: comer de dalla pentola. Ó ferver, o leite desbordouse da pota. moca. 2 (fig.) Estar repleto. La piazza traboccava di gente tradire I v. tr. [aux. avere] 1 Traizoar (tamén fig.). Ha per il concerto. A praza estaba repleta de xente para tradito i suoi amici, nessuno ha più fiducia in lui. o concerto. # far traboccare la bilancia: inclina-la Traizoou os seus amigos, xa ninguén confía nel. Se balanza; la goccia che fa traboccare il vaso: a gota la memoria non mi tradisce, ho già visto quel signo- que colma o vaso. OBS.: io trabocco, tu trabocchi; v. re un’ora fa. Se a memoria non me traizoa, xa vin irreg. V. táboa 5. aquel señor hai unha hora. 2 (fig.) Traizoar, delatar, trabocchetto s.m. 1 Trapela, trapa (trampa). L’antico descubrir. Il tremito delle mani tradiva la sua ansia. castello aveva molti cunicoli e trabocchetti. O anti- O tremor das mans traizoaba a súa ansiedade. II v. go castelo tiña moitos pasadizos e trapelas. 2 (fig.) refl. [aux. essere] Delatarse, descubrirse. Si è tradi- Trampa, argucia, artimaña. Mi hanno teso un tra- to tentando di nascondere le prove della sua colpe- bocchetto. Tendéronme unha trampa. # domanda volezza. Delatouse intentando esconde-las probas trabocchetto: pregunta con trampa. da súa culpabilidade. # tradire un segreto: descu- brir un segredo; tradire un testo: terxiversar un traccia s.f. 1 Sinal, pegada. L’aereo lascia una traccia texto. OBS.: io tradisco, tu tradisci. luminosa in cielo. O avión deixa un sinal luminoso no ceo. 2 Pegada, pasada, pisada (tamén fig.). I cac- traditore -trice I s. Traidor -ora. Chi si vende al ciatori seguivano le tracce dell’orso. Os cazadores nemico è un traditore. O que se vende ó inimigo é un seguían as pegadas do oso. Sulle tracce del padre, traidor. II adx. 1 Traidor -ora. Hanno scoperto lo ne imitava l’esempio e ne seguiva gli insegnamenti. scienziato traditore che era fuggito con i documenti. Tralas pegadas do pai, imitaba o seu exemplo e Descubriron o científico traidor que fuxira cos seguía as súas ensinanzas. 3 Vestixio, indicio documentos. 2 (fig.) Traizoeiro -a. Il suo sguardo (tamén fig.). Nell’area studiata si riscontrano tracce traditore seduceva tutti. A súa mirada traizoeira del passaggio dei Mori. Na área estudiada atópanse seducía a todos. # alla traditora: á traizón; vino vestixios do paso dos Mouros. Nel suo carattere non traditore: viño que parece lixeiro pero que chega a vi è più traccia dell’antica ritrosia. No seu carácter emborrachar. xa non hai vestixios da antiga aspereza. 4 Esbozo, tradizionale adx. Tradicional. Nelle feste popolari si bosquexo. Prima di mettersi a scrivere sull’argo- indossano gli abiti tradizionali. Nas festas populares mento, è bene prepararsi una traccia. Antes de vístense os traxes tradicionais. poñerse a escribir sobre o tema, é bo preparar un esbozo. # essere sulla buona traccia: seguir unha tradizione s.f. Tradición. A Pasqua, si mangia l’a- boa pista; far sparire le tracce: facer desaparece- gnello per tradizione. Pola Pascua, cómese cordeiro las pegadas / pistas. OBS.: pl. tracce. por tradición. tracciare v. tr. [aux. avere] 1 Trazar, describir. Su tradurre I v. tr. [aux. avere] 1 Traducir. Il testo è stato questa cartina è tracciato il percorso da seguire. tradotto dal francese in italiano. O texto foi traduci- Neste mapa está trazado o percorrido a seguir. 2 do do francés ó italiano. 2 Trasladar. Il colpevole fu Trazar (debuxar; tamén fig.). L’ingegnere ha trac- tradotto in carcere. O culpable foi trasladado ó cár- tradizione 570

cere. II v. refl. [aux. essere] Transformarse, mudar- del tragico greco Eschilo. Os Sete contra Tebas son se, tornarse. La sua grande gioia si traduceva in obra do tráxico grego Esquilo. Il tragico è che sia lacrime. A súa grande alegría transformábase en stato condannato ingiustamente. O tráxico é que bágoas. # tradurre a senso: traducir libremente; fose condenado inxustamente. OBS.: m. pl. tragici, f. tradurre all’impronta: traducir sen diccionario; pl. tragiche. tradurre alla lettera: traducir ó pé da letra; tradu- tragitto s.m. Traxecto. Hanno effettuato il tragitto in rre in atto: poñer en práctica; tradurre in parole povere: falar claro; tradurre un’idea: levar a cabo autobus. Efectuaron o traxecto en autobús. algo; tradurre un sentimento: expresar un senti- traguardo s.m. 1 Meta, chegada. Il ciclista superò il mento. OBS.: v. irreg. V. táboa 18. traguardo dopo un’ardua salita. O ciclista cruzou a traduttore -trice s. Traductor -ora. Ti conviene cer- meta despois dunha ardua subida. 2 (fig.) Meta, care un buon traduttore per le opere di Shakespeare. obxectivo, fin. Il traguardo che mi sono posto non Convenche buscar un bo traductor para as obras de sarà facile da raggiungere. A meta que me propuxen Shakespeare. non será fácil de acadar. traduzione s.f. Traducción. La traduzione di quel traiettoria s.f. Traxectoria, curso, rumbo. L’aereo romanzo mi ha occupato per due anni. A traducción seguì la traiettoria di volo prevista. O avión seguiu a daquela novela tívome ocupado durante dous anos. traxectoria de voo prevista. # traiettoria di un proiettile: traxectoria dun proxectil. trafficare v. intr. [aux. avere] 1 Comerciar. Suo padre traffica in vini. O seu pai comercia con viños. 2 trainare v. tr. [aux. avere] Remolcar. La gru trainava Trasfegar (traballar). Cosa traffichi per casa? ¿Que l’automobile guasta. O guindastre remolcaba o trasfegas pola casa? 3 Traficar. Trafficavano con automóbil avariado. OBS.: io traino / traino; v. irreg. merce rubata. Traficaban con mercancía roubada. V. táboa 1. OBS.: io traffico, tu traffichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. tralasciare v. tr. [aux. avere] 1 Interromper, suspen- traffico s.m. 1 Tráfico, tránsito, circulación (move- der. Hanno tralasciato gli studi per dedicarsi allo mento de vehículos). Il centro delle grandi città è sport. Interromperon os estudios para dedicarse ó bloccato dal traffico automobilistico. O centro das deporte. 2 Omitir. Tralascia i preliminari e vieni al grandes cidades está bloqueado polo tráfico auto- sodo. Omite os preliminares e vai ó conto. OBS.: v. mobilístico. 2 Tráfico (comercio). Il traffico com- irreg. V. táboa 3. merciale condiziona l’economia di uno Stato. O trá- traliccio s.m. Torre (estructura metálica). Il terremo- fico comercial condiciona a economía dun Estado. to ha buttato giù un traliccio dell’alta tensione. O trafiggere v. tr. [aux. avere] 1 Traspasar, atravesar. terremoto tirou unha torre de alta tensión. Trafisse il nemico con una lunga lancia. Traspasou tram s.m. inv. Tranvía. Il tram è un mezzo di loco- o inimigo cunha longa lanza. 2 (fig.) Ferir, magoar. mozione cittadino. O tranvía é un medio de locomo- La tua indifferenza la trafisse profondamente. A túa ción urbano. indiferencia feriuna fondamente. OBS.: v. irreg. V. táboa 49. trama s.f. 1 (Lit.) Trama, intriga. La trama di questo traforo s.m. Túnel. Dovremo attraversare il traforo romanzo è molto complessa. A trama desta novela é del Monte Bianco. Teremos que atravesa-lo túnel do moi complexa. 2 (fig.) Trama, maquinación, confa- Monte Branco. bulación. La polizia ha scoperto una trama per assassinare il presidente. A policía descubriu unha tragedia s.f. 1 Traxedia. La tragedia classica è costi- trama para asasina-lo presidente. 3 Trama (fíos que tuita da cinque atti. A traxedia clásica está constitu- forman un tecido). La trama e l’ordito si intrecciano ída por cinco actos. 2 (fig.) Traxedia, catástrofe. La nel tessuto. A trama e o urdido entrecrúzanse no morte di suo padre è stata una tragedia. A morte do tecido. seu pai foi unha traxedia. # farne una tragedia (di qualcosa): dramatizar (por algo). tramandare v. tr. [aux. avere] Transmitir (legar). È una leggenda che si tramanda di padre in figlio. É traghetto s.m. Transbordador. Il traghetto per la unha lenda que se transmite dos pais ós fillos. Grecia parte alle 9 di sera. O transbordador para Grecia parte ás 9 da noite. # nave traghetto: barco tramare v. tr. [aux. avere] Tramar, maquinar, urdir. transbordador. Stanno tramando qualcosa alle sue spalle. Están tra- mando algo ás súas costas. tragico -a I adx. Tráxico -a (tamén fig.). Lo stile tra- gico è molto aulico. O estilo tráxico é moi elevado. trambusto s.m. Barullo, alboroto, algarabía. C’è un La tragica vicenda si concluse con un omicidio. O gran trambusto nella stazione della metropolitana tráxico suceso concluíu cun homicidio. II s.m. all’ora di punta. Hai un gran barullo na estación do Tráxico (tamén fig.). I Sette contro Tebe sono opera metro en hora punta. 571 transigere tramezzino s.m. Sándwich. Ho fatto merenda con un trancio s.m. Cacho, anaco (espec. pizza, peixe ou tramezzino di formaggio e prosciutto. Merendei cun doce). Mangerò un trancio di pizza. Comerei un sándwich de queixo e xamón. cacho de pizza. tramite prep. Por medio de, a través de. Ho trovato trangugiare v. tr. [aux. avere] 1 Engulir, tragar, devo- lavoro tramite un annuncio sul giornale. Encontrei rar. Era così affamato che trangugiò tutto in pochi traballo por medio dun anuncio no xornal. # fare / minuti. Estaba tan famento que enguliu todo en agire da tramite: facer / actuar como intermedia- poucos minutos. 2 (fig.) Aturar, soportar, tolerar. rio. ♦ Para referirse ó ‘trámite, xestión’ en italiano Certe ingiustizie sono difficili di trangugiare. emprégase o termo pratica. Algunhas inxustizas son difíciles de aturar. OBS.: v. irreg. V. táboa 4. tramontare v. intr. [aux. essere] 1 Poñerse (o sol). Il sole tramonta dietro le colline. O sol ponse tralos tranne prep. Excepto, agás, salvo. Tranne la carne, outeiros. 2 (fig.) Declinar, decaer. La sua fulgida posso mangiare di tutto. Excepto a carne, podo carriera comincia a tramontare. A súa fulgurante comer de todo. # tranne che: a menos que. carreira empeza a declinar. tranquillante s.m. Tranquilizante, sedante. Il medi- co gli aveva prescritto dei tranquillanti per i suoi tramonto s.m. 1 Solpor, crepúsculo, ocaso. Sulla nervi. O médico prescribíralle uns tranquilizantes spiaggia si ammirava un magnifico tramonto. Na para os nervios. praia admirábase un magnífico solpor. 2 (fig.) Declive, crepúsculo, decadencia. La perdita delle tranquillità s.f. inv. Tranquilidade, calma, quietude. tradizioni simboleggiava il tramonto di quella civil- La tranquillità della campagna aiuta a rilassarsi. A tà. A perda das tradicións simbolizaba o declive tranquilidade do campo axuda a relaxarse. daquela civilización. # essere al tramonto della tranquillizzare I v. tr. [aux. avere] Tranquilizar, vita: estar no ocaso da vida; essere sul viale del aquietar, calmar. Trovare lavoro l’ha tranquillizzato tramonto: estar na recta final da vida, dunha pro- sul suo futuro. Encontrar traballo tranquilizouno fesión... sobre o seu futuro. II v. intr. pron. [aux. essere] tramortire I v. tr. [aux. avere] Facer perde-lo senti- Tranquilizarse, aquietarse, calmarse. Quando hanno visto che stavamo bene si sono tranquillizza- do. Lo tramortì con un colpo alla testa. Fíxolle ti. Cando viron que estabamos ben tranquilizáronse. perde-lo sentido cun golpe na cabeza. II v. intr. [aux. essere] Desmaiarse, desvanecerse. Appena tranquillo -a adx. 1 Tranquilo -a, plácido -a, quedo visto è tramortito dall’emozione. Tan pronto como o -a. La notte era calda e tranquilla. A noite era cálida viu desmaiouse pola emoción. OBS.: io tramortisco, e tranquila. 2 Tranquilo -a, apracible -a, pacífico - tu tramortisci. a (persoa). È una ragazza tranquilla che evita ogni litigio. É unha rapaza tranquila que evita tódalas trampolino s.m. 1 Trampolín. I nuotatori si tuffano discusións. dal trampolino. Os nadadores lánzanse dende o trampolín. 2 (fig.) Oportunidade, ocasión. Quella transatlantico -a I adx. Transatlántico -a. Mi piace- gara è stata un buon trampolino di lancio. Aquela rebbe fare un viaggio transatlantico. Gustaríame competición foi unha boa oportunidade de lanza- facer unha viaxe transatlántica. II s.m. mento. Transatlántico. I miei nonni si imbarcarono su un transatlantico per le Americhe. Os meus avós trance s.f. inv. Transo (estado de éxtase anímico). Il embarcaron nun transatlántico cara a América. medium è entrato in trance. O médium entrou en OBS.: m. pl. transatlantici, f. pl. transatlantiche. transo. OBS.: pronúnciase /trans/. transenna s.f. Barreira (obstáculo de metal). Hanno trancia s.f. 1 Máquina cortadora. La trancia è usata sbarrato la strada con delle transenne. Bloquearon a per i lavori meccanici. A máquina cortadora úsase estrada cunhas barreiras. para os traballos mecánicos. 2 Anaco, cacho transigere v. intr. [aux. avere] 1 Transixir. È una fac- (espec. peixe ou doce). Dàmmi una trancia di nasel- cenda su cui non transigerò. É un asunto sobre o que lo. Dáme un anaco de pescada. OBS.: pl. trance. non vou transixir. 2 Chegar a un acordo. L’avvocato tranciare v. tr. [aux. avere] 1 Rebandar. Hanno tran- di famiglia si occupò di transigere. O avogado da ciato il pesce surgelato. Rebandaron o peixe conxe- familia ocupouse de chegar a un acordo. # transi- lado. Quella macchina trancia i blocchi di metallo. gere con la propria coscienza: non cumprir coa Esa máquina rebanda os bloques de metal. 2 propia conciencia; transigere la lite: chegar a un Cortar. Il ladro ha tranciato la rete metallica per acordo nun litixio. OBS.: io transigo, tu transigi; v. introdursi nel recinto. O ladrón cortou a rede metá- irreg. V. táboa 42. lica para introducirse no recinto. OBS.: v. irreg. V. transitare v. intr. [aux. essere] Transitar. In quel táboa 2. momento transitavano pochi passanti. Naquel transitare 572

momento transitaban poucos transeúntes. OBS.: io trapianto s.m. Transplante. Il trapianto di organi transito; v. irreg. V. táboa 1. umani è un grande passo avanti per la medicina. O transito s.m. Circulación, tránsito. Il divieto di tran- transplante de órganos humanos é un gran paso adiante para a medicina. Il trapianto degli alberi da sito riguarda solo certi veicoli. A prohibición de cir- frutta avviene in autunno. O transplante de árbores culación aféctalles só a certos vehículos. # transito froiteiras acontece no outono. delle merci / dei turisti: tránsito de mercadorías / de turistas; transito di un pianeta / di un satellite: trappola s.f. Trampa Abbiamo messo in cantina una paso dun planeta / dun satélite; treno in transito: trappola per topi. Puxemos na adega unha trampa tren de paso; uccelli di transito: aves migratorias. para ratos. # cadere in / tendere una trappola (fig.): caer nun / preparar un engano. transitorio -a adx. 1 Transitorio -a (momentáneo). Si tratta di un effetto transitorio che sparirà tra pochi trapunta s.f. Edredón. In inverno mettiamo sul letto giorni. Trátase dun efecto transitorio que desapare- la trapunta di lana. No inverno poñemos no leito o cerá dentro de poucos días. 2 Transitorio -a, provi- edredón de la. sional, temporal. La chiusura del centro storico è un trarre v. tr. [aux. avere] 1 Arrastrar. Occorre trarre la provvedimento transitorio. O peche do centro histó- barca a riva. Cómpre arrastra-la barca á orela. 2 (fig.) rico é unha medida transitoria. Sacar, librar. Mi ha tratto d’impiccio con una telefo- trapanare v. tr. [aux. avere] 1 Tradear. Ha trapanato nata. Sacoume do enredo cunha chamada de teléfono. la parete per appendere il quadro. Tradeou a parede 3 Quitar, sacar, tirar. Trasse la spada dal fodero. para colga-lo cadro. 2 Perforar (o dentista). Il den- Quitou a espada da vaíña. 4 Conseguir, obter, acadar. tista dovrà trapanarmi un dente. O dentista terá que Non trarrai nessun beneficio da questa vendita. Non perforarme un dente. OBS.: io trapano; v. irreg. V. conseguirás ningún beneficio desta venda. # trarre a táboa 1. sé: tirar cara a un; trarre a sorte: botar a sortes; tra- rre avanti: prolongar; trarre esempio: tomar como trapano s.m. 1 Trade, trado. Con il trapano ho fatto exemplo; trarre i dadi: tira-los dados; trarre in erro- alcuni fori nel muro. Co trade fixen algúns furados re: levar a error; trarre in inganno: levar a engano; no muro. 2 Trade especial empregado polo dentista trarre in salvo: poñer a salvo; trarre le conseguen- para empastar unha peza dental. ze: saca-las consecuencias; trarre origine: orixinar; trapassare v. tr. [aux. avere] 1 Traspasar, atravesar. Il trarre qualcuno di senno: poñer a alguén fóra de si; proiettile gli ha trapassato il fegato. O proxectil trarre su: levantar; trarre via: sacar; trarsi avanti / traspasoulle o fígado. 2 Traspasar, atravesar, cru- indietro: ir cara a adiante / atrás; trarsi da una dif- zar. Bisogna trapassare il confine in giornata. ficoltà: saír dunha dificultade; trarsi in disparte: Cómpre traspasa-la fronteira no día. 3 (fig.) poñerse a un lado. OBS.: v. irreg. V. táboa 16. Superar, exceder. Ciò trapassa i limiti della mia trasalire v. intr. [aux. essere / avere] Estremecerse, competenza. Iso supera os límites da miña compe- arreguizarse. Trasalì a quell’apparizione così tencia. # trapassare il cuore (fig.): aflixir profun- improvvisa. Estremeceuse ante aquela aparición damente. tan repentina. OBS.: io trasalisco, tu trasalisci. trapelare v. intr. [aux. essere] Filtrarse (tamén fig.). trasandato -a adx. Desleixado -a, abandonado -a. Il Il sole trapelava dalle persiane. O sol filtrábase suo stile trasandato si riflette anche nel linguaggio polas persianas. Nonostante il riserbo, la notizia tra- che usa. O seu estilo desleixado reflíctese mesmo na pelò. A pesar da reserva, a noticia filtrouse. linguaxe que usa. trapezio s.m. Trapecio. Il trapezio è una figura geo- trasbordare v. tr. [aux. avere] Transbordar. I portua- metrica quadrangolare con due lati paralleli. O tra- li trasbordano le merci dalla nave ai camion. Os esti- pecio é unha figura xeométrica cuadrangular con badores transbordan as mercadorías do barco ós dous lados paralelos. Il numero al trapezio è un camións. classico del circo. O número do trapecio é un clási- trasbordo s.m. Transbordo. I passeggeri effettueran- co do circo. no il trasbordo da un aereo all’altro. Os pasaxeiros trapezista s. Trapecista. Il trapezista volteggiava efectuarán o transbordo dun avión ó outro. sotto il tendone del circo. O trapecista daba voltas trascendentale adx. 1 (Filos.) Transcendental, trans- baixo o toldo do circo. OBS.: m. pl. trapezisti. cendente. La trinità divina è un mistero tra- trapiantare v. tr. [aux. avere] Transplantar. Quel scendentale. A trindade divina é un misterio trans- medico ha trapiantato diversi reni con successo. Ese cendental. 2 Transcendental, fundamental, capital. médico transplantou varios riles con éxito. Ho tra- Il tuo non è un problema trascendentale, puoi farce- piantato i gerani in un vaso più grande. Transplantei la da solo. O teu non é un problema transcendental, os xeranios a un testo máis grande. podes resolvelo só. 573 traslocare trascendere I v. intr. [aux. avere / essere] Excederse. Francia. # fare domanda di trasferimento: solici- Ha trasceso nel bere e si è ubriacato. Excedeuse no ta-lo traslado. beber e emborrachouse. II v. tr. [aux. avere] trasferire I v. tr. [aux. avere] 1 Trasladar. Hanno tras- Transcender (ir máis alá). Il suo ermetismo tra- ferito la sede in centro. Trasladaron a sede ó centro. scende la mia capacità di comprensione. O seu her- 2 (Der.) Transferir. Hanno trasferito gli atti del pro- metismo transcende a miña capacidade de com- cesso alla Procura di Napoli. Transferiron as actas prensión. # trascendere a vie di fatto: recorrer a do proceso ó Tribunal de Nápoles. II v. refl. [aux. métodos expeditivos. OBS.: v. irreg. V. táboa 26. essere] Trasladarse, mudarse. Ci siamo trasferiti in trascinare I v. tr. [aux. avere] 1 Arrastrar (tamén campagna. Trasladámonos ó campo. OBS.: io trasfe- fig.). Trascinava a fatica l’enorme baule. Arrastraba risco, tu trasferisci. con fatiga o enorme baúl. Trascinava la folla dietro trasferta s.f. Viaxe (por mor do traballo). Quest’an- sé. Arrastraba a multitude detrás de si. 2 Cativar, no ha dovuto fare diverse trasferte per lavoro. Este seducir, encantar. Quell’attrice trascina tutti con la ano tivo que facer varias viaxes de traballo. # gio- sua simpatia. Esa actriz cativa a todos coa súa sim- care in trasferta (Dep.): xogar fóra da casa; inden- patía. II v. refl. [aux. essere] Arrastrarse. nità di trasferta: gastos de viaxe; vincere la tras- Gravemente ferito, si trascinava a fatica fuori dalla ferta (Dep.): gañar fóra da casa. trincea. Gravemente ferido, arrastrábase con fatiga fóra da trincheira. III v. intr. pron. [aux. essere] trasformare I v. tr. [aux. avere] Transformar, cam- Prolongarse, alongarse. È una controversia che si biar, mudar. La televisione ha trasformato le abitu- dini familiari. A televisión transformou os costumes trascina da tempo. É unha controversia que se pro- familiares. II v. intr. pron. [aux. essere] Transfor- longa dende hai tempo. # trascinare qualcuno marse, converterse, trocarse. Questo bambino si è sulla cattiva strada: arrastrar a alguén polo mal trasformato in un bel ragazzo. Este neno transfor- camiño. OBS.: io trascino. mouse nun bo mozo. trascorrere I v. tr. [aux. avere] Pasar (transcorrer). trasformazione s.f. 1 Transformación, cambio. Nel Trascorremmo un pomeriggio tranquillo in riva al giro di pochi giorni la mia vita ha subito una tra- lago. Pasamos unha tarde tranquila na beira do sformazione radicale. No prazo de poucos días a lago. II v. intr. [aux. essere] Transcorrer, pasar. Il miña vida sufriu unha transformación radical. 2 tempo trascorre inesorabilmente. O tempo transco- (Quím.) Reacción. In laboratorio abbiamo effettua- rre inexorablemente. # trascorrere un libro: botar- to alcune trasformazioni chimiche. No laboratorio lle unha ollada a un libro. OBS.: v. irreg. V. táboa 35. efectuamos algunhas reaccións químicas. trascrivere v. tr. [aux. avere] Transcribir. Abbiamo trasgredire v. tr. e intr. [aux. avere] Transgredir, trascritto delle iscrizioni latine. Transcribimos infrinxir, contravir. Hanno trasgredito gli ordini. unhas inscricións latinas. # trascrivere in bella Transgrediron as ordes. Non trasgredirò alla legge. copia: pasar a limpo. OBS.: v. irreg. V. táboa 69. Non transgredirei a lei. OBS.: io trasgredisco, tu tras- trascrizione s.f. Transcrición. È un esperto nella tras- gredisci. crizione di testi in lingua araba. É un experto na trasgressione s.f. Transgresión, infracción (tamén transcrición de textos en lingua árabe. # trascrizio- fig.). La trasgressione del codice stradale può pro- ne fonetica: transcrición fonética. vocare gravi incidenti. A transgresión do código de trascurare I v. tr. [aux. avere] 1 Descoidar, desaten- circulación pode provocar graves accidentes. Si der. Ha trascurato l’educazione dei figli. Descoidou vestiva così come forma di trasgressione. Vestíase a educación dos fillos. 2 Esquecer(se). Non trascu- así como forma de transgresión. reremo nessun particolare. Non esqueceremos nin- traslocare I v. tr. [aux. avere] Trasladar. Abbiamo tras- gún detalle. Avete trascurato di avvertirla. locato i mobili in un’altra stanza. Trasladámo-los Esquecéstesvos de avisala. II v. refl. [aux. essere] mobles a outro cuarto. II v. intr. [aux. avere] Abandonarse, desleixarse. Da quando è morta la Mudarse, trasladarse (de casa). Fammi avere il moglie, si trascura. Dende que lle morreu a muller, nuovo indirizzo appena avrete traslocato. Dáme o abandónase. novo enderezo tan pronto como vos mudedes. OBS.: trascuratezza s.f. Deixamento, desleixo, abandono. io trasloco, tu traslochi; v. irreg. V. táboa 5. Per la trascuratezza del personale, si è sfiorato l’in- trasloco s.m. Mudanza, muda. Quando farai il tra- cidente. Por deixamento do persoal, estiveron a sloco nella nuova casa? ¿Cando fara-la mudanza á piques de ter un accidente. nova casa? OBS.: pl. traslochi. trasferimento s.m. Traslado (cambio de lugar). Non trasmettere v. tr. [aux. avere] 1 Transmitir. Sono l’abbiamo più visto, dopo il suo trasferimento in usanze che si trasmettono da una generazione all’al- Francia. Non o vimos máis, logo do seu traslado a tra. Son usos que se transmiten dunha xeración á trasloco 574

outra. 2 Enviar, mandar. Devo trasmettere urgente- trasversale: vinganza mafiosa dirixida a unha per- mente un telegramma. Teño que enviar urxente- soa danando os seus intereses ou os familiares. mente un telegrama. 3 Emitir (un programa). trattamento s.m. 1 Tratamento, trato. In quell’alber- La televisione trasmetterà la partita di calcio. A tele- go ho ricevuto un trattamento molto cordiale. visión emitirá o partido de fútbol. # trasmettere Naquel hotel recibín un tratamento moi cordial. 2 una malattia: transmitir unha enfermidade; (Med.) Tratamento. Il trattamento antistaminico per trasmettere via cavo / via radio / via satellite: l’allergia mi provocava sonnolenza. O tratamento transmitir por cable / por radio / por satélite. OBS.: antihistamínico para a alerxia provocábame somno- v. irreg. V. táboa 50. lencia. # programma di trattamento di testi: pro- trasmissione s.f. 1 Transmisión. La trasmissione di cesador de textos; trattamento di riguardo: trata- questa malattia è ereditaria. A transmisión desta mento de cortesía (maneira de dirixirse a unha enfermidade é hereditaria. 2 Programa (de televi- persoa). sión ou radio). Sto ascoltando una trasmissione di musica classica. Estou escoitando un programa de trattare I v. tr. [aux. avere] Tratar. Hanno trattato música clásica. questioni di pubblico interesse. Trataron cuestións de interese público. In questo ristorante trattano trasparente adx. Transparente (tamén fig.). bene la clientela. Neste restaurante tratan ben a L’acquamarina è una pietra trasparente. A augamari- clientela. In questo stabilimento si tratta la lana per ña é unha pedra transparente. Il significato delle l’industria tessile. Neste establecemento trátase a la sue parole mi sembra trasparente. O significado das para a industria téxtil. II v. intr. [aux. avere] Tratar. súas palabras paréceme transparente. Questo libro tratta di tecnica commerciale. Este trasparenza s.f. Transparencia (tamén fig.). La tra- libro trata de técnica comercial. Il lavoro è più gra- sparenza di quel cristallo è purissima. A transparen- devole se si tratta con gente fidata. O traballo é máis cia dese cristal é purísima. Osserva la massima tra- agradable se se trata con xente de fiar. # trattarsi sparenza nelle sue attività. Observa a máxima bene: coidarse. ♦ Para referirse a ‘tratar de ti / de transparencia nas súas actividades. vostede’ en italiano emprégase a expresión dare del trasparire v. intr. [aux. essere] 1 Transparentar. Le tu / del lei, para ‘tratar, ter amizade’ frequentare. nuvole lasciavano trasparire la luce del sole. As trattativa s.f. Negociación. Abbiamo iniziato le trat- nubes deixaban transparenta-la luz do sol. 2 (fig.) tative per l’acquisto della casa. Iniciámo-las nego- Transparentarse. Dallo sguardo le traspariva un’im- ciacións para a compra da casa. mensa allegria. Na mirada transparentábaselle trattato s.m. Tratado. Ha scritto un trattato di filoso- unha inmensa alegría. OBS.: v. irreg. V. táboa 79. fia. Escribiu un tratado de filosofía. Gli stati euro- traspirare v. intr. [aux. essere] Transpirar. Il sudore pei hanno firmato un trattato di collaborazione. Os traspira dalla pelle. A suor transpira pola pel. estados europeos firmaron un tratado de colabora- traspirazione s.f. Transpiración. La traspirazione ción. può provocare fastidiosi odori. A transpiración pode tratteggiare v. tr. [aux. avere] 1 Trazar con guións. provocar olores desagradables. Sulle cartine stradali le linee ferroviarie sono trat- trasportare v. tr. [aux. avere] 1 Transportar. teggiate in nero. Nos mapas de estradas as liñas Dobbiamo trasportare tutta la legna in cantina. ferroviarias están trazadas con guións en negro. 2 Temos que transportar toda a leña á bodega. 2 (fig.) (fig.) Trazar, describir. Il conferenziere ha tratteg- Trasladar (coa fantasía). Le favole di Andersen ci giato nel suo discorso la situazione politica attuale. trasportano in un mondo incantato. As fábulas de O conferenciante trazou no seu discurso a situación Andersen trasládannos a un mundo encantado. # política actual. OBS.: v. irreg. V. táboa 4. lasciarsi trasportare (fig.): deixarse levar. trattenere I v. tr. [aux. avere] Reter (impedir ou des- trasporto s.m. Transporte. Il trasporto delle merci contar). Il lavoro l’ha trattenuta in ufficio fino a sarà fatto per via marittima. O transporte das mer- tardi. O traballo retívoa na oficina ata tarde. Mi cadorías farase por vía marítima. # mezzi di tra- trattengono una parte dello stipendio per la pensio- sporto: medios de transporte; trasporto aereo / ne. Retéñenme unha parte do soldo para a pensión. terrestre: transporte aéreo / terrestre; trasporto II v. intr. pron. [aux. essere] Quedar (permanecer). funebre: enterro; trasporto pubblico: transporte I miei genitori si sono trattenuti a pranzo. Os meus público; un trasporto d’ira / di contentezza: un pais quedaron para o xantar. # trattenere il respi- arrebato de ira / de alegría. ro: conte-la respiración. OBS.: v. irreg. V. táboa 73. trasversale adx. Transversal. Se vuoi evitare l’ingor- trattino s.m. Guión, trazo. Il trattino introduce di go prendi una strada trasversale. Se queres evita-lo solito il discorso diretto nei romanzi. Normalmente atasco colle unha estrada transversal. # vendetta o guión introduce o discurso directo nas novelas. 575 travolgere tratto s.m. 1 Trazo, risco. Il tratto di quel pittore è traverso -a I adx. Transversal. Per arrivare dovrai riconoscibile per le linee sfumate. O trazo daquel prendere la prima via traversa a destra. Para chegar pintor é recoñecible polas liñas esvaecidas. 2 terás que colle-la primeira rúa transversal á derei- Treito. Un tratto di mare separa la Sicilia dalla ta. II s.f. 1 Traveseiro. Nel trasloco si è rotta una Calabria. Un treito de mar separa Sicilia de traversa del letto. Na mudanza rompeu un traveseiro Calabria. 3 (pl.) Trazos (faccións). Dai tratti del da cama. 2 Rúa transversal. Per andare in cartoleria viso si capiva la sua origine slava. Polos trazos do devi prendere la seconda traversa a sinistra. Para ir rostro adiviñábase a súa orixe eslava. # a tratti: a á papelería tes que colle-la segunda rúa transversal cachos; a un tratto / d’un tratto: de súpeto; tratto á esquerda. # andare di traverso: (tamén fig.) atra- a tratto: a cada pouco, de treito en treito. goarse; di / per traverso: do / ó través; guardare qualcosa / qualcuno di traverso: mirar algo / trattore s.m. Tractor. Tornava dai campi guidando il alguén de través / de esguello; per diritto e per tra- trattore. Volvía dos campos conducindo o tractor. verso: polas boas ou polas malas; prendere qual- trattoria s.f. Establecemento público no que se ser- cosa di traverso: tomar algo a mal. ven comidas, que pode corresponder a un restau- travestire I v. tr. [aux. avere] 1 Disfrazar. L’hanno tra- rante de categoría media, a un mesón ou a unha vestito da soldato perché potesse accedere alla base casa de comidas. aerea. Disfrazárono de soldado para que puidese trauma s.m. 1 Traumatismo. Subì un trauma cranico acceder á base aérea. 2 (fig.) Disfrazar, disimular. battendo la testa contro il marciapiede. Sufriu un A forza di travestire la realtà, non si distingue più il traumatismo cranial ó bater coa testa contra a bei- falso dal vero. A forza de disfraza-la realidade, xa rarrúa. 2 (fig.) Trauma. La perdita dei genitori era non se distingue o falso do verdadeiro. II v. refl. stata un trauma per lui. A perda dos pais fora un [aux. essere] Disfrazarse. Il famoso attore si è tra- trauma para el. vestito per passare inosservato tra la gente. O famo- traumatizzare v. tr. [aux. avere] Traumatizar. Quella so actor disfrazouse para pasar desapercibido entre cattiva notizia lo aveva traumatizzato. Aquela mala a xente. noticia traumatizárao. travestito -a I part. pas. de travestire e adx. travagliare v. tr. [aux. avere] Aflixir, magoar. I rimor- Disfrazado -a. La spia era travestita da artista. A si gli travagliavano la coscienza. Os remorsos aflixí- espía ía disfrazada de artista. II s. Travestí. anlle a conciencia. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. ♦ Para Frequentava gli ambienti dei travestiti. Saía polos referirse a ‘traballar’en italiano emprégase o termo ambientes dos travestís. lavorare. traviare I v. tr. [aux. avere] Perverter, corromper. I travaglio s.m. Aflicción, afliximento, desconsolo. È cattivi esempi traviano i giovani. Os malos exemplos una persona tormentata da travagli fisici e morali. É perverten a xente nova. II v. intr. pron. [aux. essere] unha persoa atormentada por afliccións físicas e Perverterse, corromperse. Si è traviato frequentan- morais. # il travaglio del parto: as dores de parto. do quel gruppo. Perverteuse andando con aquel ♦ Para referirse ó ‘traballo’ en italiano emprégase grupo. OBS.: v. irreg. V. táboa 8. o termo lavoro. travisare v. tr. [aux. avere] Terxiversar. Quella donna travasare v. tr. [aux. avere] 1 Trasfegar, trousar. travisa sempre i fatti. Esa muller terxiversa sempre Hanno travasato il vino dalla botte alle bottiglie. os feitos. Trasfegaron o viño do barril ás botellas. 2 travolgente adx. Arrebatador -ora. È stato un amore Transvasar. Bisogna travasare l’olio che è appena passionale e travolgente. Foi un amor pasional e arrivato. Hai que transvasa-lo aceite que acaba de arrebatador. chegar. travolgere v. tr. [aux. avere] Arrastrar (levar consi- trave s.f. Trabe, viga. Le travi di quel soffitto sono go). Una valanga di neve ha travolto un gruppo di molto antiche. As trabes daquel teito son moi antigas. sciatori. Un alude de neve arrastrou un grupo de # non vedere la trave nel proprio occhio: ve-lo esquiadores. # essere travolti dagli avvenimenti: argueiro no ollo alleo e non a viga no seu. ser arrastrados polos acontecementos. OBS.: v. traversare v. tr. [aux. avere] Cruzar, atravesar. irreg. V. táboa 11. Bisogna aspettare il semaforo verde per traversare la treccia s.f. Trenza, trinca. Mia sorella si raccoglie i strada. Hai que espera-lo semáforo en verde para capelli in una lunga treccia. Miña irmá recolle o cruza-la estrada. pelo nunha longa trenza. # treccia di agli / cipolle: traversata s.f. Travesía. Colombo fu il primo a com- restra de allos / cebolas. OBS.: pl. trecce. piere la traversata dell’oceano Atlantico. Colón foi o tregua s.f. Tregua (tamén fig.). Gli eserciti concorda- primeiro en realiza-la travesía do océano Atlántico. rono una tregua per Natale. Os exércitos acordaron treccia 576

unha tregua polo Nadal. C’è stata una breve tregua partita di calcio dalla tribuna. Vin o partido de fút- fra i partiti politici. Houbo unha breve tregua entre bol dende a tribuna. os partidos políticos. # senza tregua: sen interrup- tribunale s.m. 1 Tribunal (xudicial). Il tribunale ha ción. condannato l’imputato. O tribunal condenou o acu- tremare v. intr. [aux. avere] 1 Tremer, tremar (tamén sado. 2 Tribunais (a xustiza). Ci rivedremo in tribu- fig.). Sta tremando dal freddo. Está tremendo co nale e deciderà la giustizia. Volverémonos ver nos frío. Tremo se penso a quello che poteva succedere. tribunais e decidirá a xustiza. ♦ Para referirse ó Tremo se penso no que podía suceder. 2 Tremer, tre- ‘tribunal, comisión (non xudicial)’ en italiano mar, trepidar. La terra tremava sotto i nostri piedi. A emprégase o termo commissione (tribunal examina- terra tremía baixo os nosos pés. # tremare come dor: commissione d’esame). una foglia: tremer coma unha vara verde. triciclo s.m. Triciclo. Prima che mi comprassero la tremendo -a adx. 1 Tremendo -a, espantoso -a, terri- bicicletta avevo un triciclo. Antes de que me com- ble. Abbiamo corso un tremendo pericolo durante prasen a bicicleta tiña un triciclo. l’incendio. Corremos un tremendo perigo durante o trifoglio s.m. Trevo. I trifogli hanno le foglioline a incendio. 2 Tremendo -a, enorme, colosal. Ho un forma di cuore. Os trevos teñen as folliñas en forma mal di testa tremendo. Teño unha dor de cabeza tre- de corazón. menda. triglia s.f. Salmonete, barbo. Le triglie sono pesci di tremito s.m. Calafrío. I suoi tremiti erano provocati colore rosso. Os salmonetes son peixes de cor dalla febbre. Os seus calafríos estaban provocados encarnada. # fare l’occhio di triglia (a qualcuno): pola febre. mirar (a alguén) con ollos namorados. tremolio s.m. Tremor. Assorti contemplavano il tre- trimestre s.m. Trimestre. Ogni trimestre devo pagare molio della fiamma. Absortos contemplaban o tre- una rata dell’alloggio. Cada trimestre teño que mor da chama. pagar un prazo do piso. tremore s.m. Tremor. Ero nervosa e non potevo evi- trincea s.f. Trincheira. I soldati scavarono una trin- tare il tremore delle mani. Estaba nerviosa e non cea. Os soldados escavaron unha trincheira. podía evita-lo tremor das mans. trincerare I v. tr. [aux. avere] Atrincheirar. Gli treno s.m. Tren. Il treno ha sostituito il trasporto a assediati trincerarono la città. Os asediados atrin- cavallo. O tren substituíu o transporte a cabalo. cheiraron a cidade. II v. intr. pron. [aux. essere] Atrincheirarse (tamén fig.). I nemici si trincerarono trepidare v. intr. [aux. avere] Tremer co medo. intorno al ponte. Os inimigos atrincheiráronse arre- Trepidavo aspettando il risultato dell’esame. Tremía dor da ponte. L’accusato si trincerò nel silenzio. O co medo esperando o resultado do exame. OBS.: io acusado atrincheirouse no silencio. OBS.: io trincero. trepido; v. irreg. V. táboa 1. trio s.m. 1 Terceto, trío. Suona in un trio di archi. treppiede s.m. Trípode. Ho montato la cinepresa sul Toca nun terceto de corda. 2 Trío. Al circo ho visto treppiede. Montei a cámara de cine sobre o trípode. un trio di giocolieri molto abili. No circo vin un trío OBS.: tamén se di treppiedi. de malabaristas moi hábiles. triangolo s.m. 1 Triángulo. Il teorema di Pitagora si trionfare v. intr. [aux. avere] Triunfar (consegui-la può applicare solo al triangolo rettangolo. O teore- victoria; tamén fig.). Gli eserciti di Napoleone trion- ma de Pitágoras só se pode aplicar ó triángulo rec- farono sui campi di battaglia. Os exércitos de tángulo. Ho messo il triangolo per segnalare il gua- Napoleón triunfaron nos campos de batalla. sto della mia automobile. Puxen o triángulo para Quell’imprenditore ha trionfato nei suoi affari. sinala-la avaría do meu automóbil. 2 (Mús.) Aquel empresario triunfou nos seus negocios. OBS.: Ferriños, triángulo. Suono il triangolo nella banda io trionfo. municipale. Toco os ferriños na banda municipal. # il triangolo industriale: as tres cidades industriais trionfo s.m. 1 Triunfo, victoria. La vittoria della máis importantes da Italia do Norte: Milán, Turín e squadra italiana fu un vero trionfo. A victoria do equipo italiano foi un verdadeiro triunfo. 2 (fig.) Xénova. Triunfo, éxito. Il trionfo di questa ricerca è stato tribù s.f. inv. Tribo, clan. Molti popoli nomadi sono celebrato con una grande festa. O triunfo desta organizzati in tribù. Moitos pobos nómadas están investigación celebrouse cunha gran festa. # porta- organizados en tribos. # tribù ebraiche: tribos re in trionfo: levar ó lombo. hebreas; tribù giovanili: grupos xuvenís. trippa s.f. 1 (fam.) Bandullo. Sono ingrassato, guar- tribuna s.f. Tribuna. Il conferenziere salì sulla tribu- da che trippa ho messo su. Engordei, mira qué ban- na. O conferenciante subiu á tribuna. Ho visto la dullo saquei. 2 Prato similar ós callos, cociñado 577 trottare

cos intestinos dos bovinos e preparado de distintos sull’ultima sillaba. A palabra aguda ten o acento na xeitos. última sílaba. 4 (Ling.) Apocopado -a. Le parole triste adx. 1 Triste. Si sentiva triste perché non pote- tronche diventano più brevi. As palabras apocopa- va aiutarlo. Sentíase triste porque non lle podía axu- das vólvense máis breves. II s.m. Tronco. Il tronco dar. 2 Triste, melancólico -a. Ha sempre avuto uno dell’albero era pieno di resina. O tronco da árbore sguardo triste. Sempre tivo unha mirada triste. estaba cheo de resina. Nell’incidente patì diverse ferite alla testa e al tronco. No accidente sufriu tristezza s.f. Tristeza, pena. La brutta notizia provocò varias feridas na cabeza e no tronco. # in tronco: de una profonda tristezza in tutti noi. A mala noticia repente e sen explicación. OBS.: m. pl. tronchi, f. pl. provocou unha profunda tristeza en todos nós. tronche. tritare v. tr. [aux. avere] Triturar, picar. Per prepara- trono s.m. Trono (asento; tamén fig.). Il re e la regi- re quel piatto occorre tritare gli ingredienti. Para na sedettero sul trono. O rei e a raíña sentaron no preparar ese prato é preciso tritura-los ingredientes. trono. Sul trono italiano sedette a lungo la famiglia triviale adx. Groseiro -a, basto -a, ordinario -a. Mi dei Savoia. No trono italiano sentou durante moito infastidisce il suo linguaggio triviale e volgare. tempo a familia dos Saboia. Il pugile Cassius Clay Fastíame a súa linguaxe groseira e vulgar. ♦ Para conservò a lungo il trono dei pesi massimi. O púxil referirse a ‘trivial’ en italiano emprégase o termo Cassius Clay conservou durante moito tempo o banale. trono dos pesos pesados. trivialità s.f. inv. Grosería. La trivialità di certi episo- tropico s.m. Trópico. I paesi sulla linea dei tropici di rende sgradevole questo film. A grosería de cer- hanno un clima caldo. Os países sobre a liña dos tos episodios fai desagradable este filme. ♦ Para trópicos teñen un clima cálido. # tropico del referirse á ‘trivialidade’ en italiano emprégase o Cancro, del Capricorno: trópico de Cáncer, de termo banalità. Capricornio; vivere ai tropici: vivir nos países tro- picais. trofeo s.m. Trofeo. Lo scudo del nemico fu il suo tro- feo di guerra. O escudo do inimigo foi o seu trofeo troppo -a I adx. indef. Demasiado -a. Usciamo, c’è de guerra. Quella squadra di calcio ha vinto molti troppo rumore. Saiamos, hai demasiado ruído. II trofei. Ese equipo de fútbol gañou moitos trofeos. pron. indef. 1 (pl.) Demasiados -as. Siete troppi, dovremo fare due turni. Sodes demasiados, teremos troia s.f. 1 (vulg.) Pendanga, puta, paxara. Si sono que facer dúas quendas. 2 Demasiado -a (cantida- accapigliate quando l’ha chiamata troia. Rifaron de esaxerada). Sono dolci pesanti, non mangiarne cando lle chamou pendanga. 2 Cocha, marrá, troppi. Son doces fortes, non comas demasiados. III porca. La troia allatta i suoi maialini. A cocha alei- adv. Demasiado, de máis. Ho speso troppo per i ta os seus porquiños. regali di Natale. Gastei demasiado para os regalos tromba s.f. 1 Trompeta. Louis Armstrong fu uno dei de Nadal. # chi troppo vuole nulla stringe: quen più grandi suonatori di tromba. Louis Armstrong foi moito aperta nada colle; di troppo: de máis; dire un dos máis grandes intérpretes de trompeta. 2 una parola di troppo: dicir unha palabra de máis; (Mús.) Trompa. Suona la tromba in un’orchestra. essere di troppo: estar de máis; il troppo stroppia: Toca a trompa nunha orquestra. # partire in trom- moita cantidade cansa; troppo bello: moi bonito; ba: empezar algo con moito entusiasmo; squillo di troppo gentile!: ¡moi amable!; troppo poco: moi tromba: toque de trompeta; tromba d’aria: torna- pouco. do; tromba delle scale: oco da escaleira; tromba di trota s.f. Troita. La trota è un pesce que vive nelle Eustachio / di Falloppio: trompa de Eustaquio / de acque dei fiumi, torrenti e laghi. A troita é un peixe Falopio; tromba marina (Met.): tromba. que vive nas augas dos ríos, torrentes e lagos. troncare v. tr. [aux. avere] 1 Cortar, tallar. Ha tronca- trottare v. intr. [aux. avere / essere] Trotar (tamén to il filo di ferro con le cesoie. Cortou o arame coas fig.). Ogni mattina porto il mio cavallo a trottare. tesoiras de podar. 2 (fig.) Cortar, interromper. Dopo Tódalas mañás levo o meu cabalo a trotar. Abbiamo quel litigio, ha troncato i rapporti con tutti i suoi trottato per raggiungere l’autobus. Trotamos para amici. Despois daquela liorta, cortou as relacións alcanza-lo autobús. con tódolos seus amigos. OBS.: io tronco, tu tronchi; v. irreg. V. táboa 5. trotto s.m. Trote. Il cavallo andava al trotto. O caba- lo andaba ó trote. # corse al trotto: carreiras ó tronco -a I adx. 1 Truncado -a. Le antiche rovine romane sono piene di colonne tronche. As antigas trote. ruínas romanas están cheas de columnas truncadas. trottola s.f. Buxaina. Da bambino giocavo sempre 2 (fig.) Interrompido -a, cortado -a. Ha lasciato il con una trottola di legno. De neno xogaba sempre discorso tronco. Deixou o discurso interrompido. 3 cunha buxaina de madeira. # girare come una trot- (Ling.) Agudo -a. La parola tronca ha l’accento tola: dar moitas voltas, ser un bulebule. trotto 578 trovare I v. tr. [aux. avere] 1 Encontrar, atopar truppa s.f. 1 Tropa (soldados). Le truppe di fanteria (tamén fig.). Ho trovato il lavoro adatto a me. furono mandate al fronte. As tropas de infantería Encontrei o traballo axeitado para min. In te ha tro- foron mandadas á fronte. 2 (ext.) Tropa, bandada. vato un vero amico. En ti encontrou un verdadeiro Una truppa di scolari è scesa dall’autobus. Unha amigo. 2 Encontrar, localizar. Ho trovato il cagnoli- tropa de escolares baixou do autobús. no che cercavate. Encontrei o cadelo que buscaba- tu pron. pers. sing. Ti. Tu sei l’amico più caro che ho. des. 3 Encontrar (ter unha determinada impresión Ti e-lo amigo máis querido que teño. # a tu per tu: ou opinión). Ti trovo in forma! ¡Encóntrote en cara a cara; dare del tu a qualcuno: tratar de ti a forma! 4 Considerar, pensar. Trovo che hai fatto la alguén. scelta giusta. Considero que fixéche-la elección xusta. II v. intr. pron. [aux. essere] Encontrarse, tubare v. intr. [aux. avere] Rular. I piccioni tubavano atoparse. I naufraghi si trovarono in condizioni di- vicino alla finestra. As pombas rulaban preto da sperate. Os náufragos encontráronse en condicións fiestra. # tubare come due tortorelle: murmurar desesperadas. # andare a trovare qualcuno: ir ver palabras doces (os namorados). a alguén; trovarsi bene / male: encontrarse ben / tubercolosi s.f. inv. Tuberculose. La tubercolosi col- mal. pisce soprattutto i polmoni. A tuberculose afecta truccare I v. tr. [aux. avere] 1 Caracterizar (maqui- especialmente ós pulmóns. llar). Per esigenze di copione, l’attrice è stata truc- tuberosa s.f. Nardo. Le tuberose hanno un odore cata da anziana. Por esixencias do guión, caracteri- molto intenso. Os nardos teñen un olor moi intenso. zaron a actriz de anciá. 2 Maquillar. Truccheranno gli invitati alla trasmissione televisiva. Maquillarán tubo s.m. Tubo. Hanno sostituito i tubi di piombo con os invitados da transmisión de televisión. 3 (fig.) quelli di plastica. Substituiron os tubos de chumbo Amañar (trucar). Hai truccato le carte, ma non hai polos de plástico. L’idraulico ha riparato il tubo del vinto la partita. Amañáche-las cartas, pero non lavandino. O fontaneiro reparou o tubo do lavabo. # gañáche-la partida. II v. refl. [aux. essere] non capire un tubo (fam.): non entender nada; non 1 Disfrazarse. Gli ispettori si erano truccati da fare un tubo (fam.): non facer nada; tubo di scari- operai. Os inspectores disfrazáranse de obreiros. co: desaugadoiro. ♦ Para referirse ó ‘tubo (de pas- 2 Maquillarse. Si trucca poco perché non le piace tillas, de dentífrico...)’ en italiano emprégase o attirare l’attenzione. Maquíllase pouco porque non termo tubetto. lle gusta chama-la atención. OBS.: io trucco, tu tue, tuoi V. tuo. trucchi; v. irreg. V. táboa 5. tuffare I v. tr. [aux. avere] Mergullar, somerxer. Ho trucco s.m. 1 Caracterización (maquillaxe). L’arte tuffato le mani nell’acqua per ricuperare l’anello. del trucco è fondamentale nel mondo dello Mergullei as mans na auga para recupera-lo anel. spettacolo. A arte da caracterización é fundamental II v. refl. [aux. essere] 1 Lanzarse (á auga). Alcuni no mundo do espectáculo. 2 Maquillaxe. Porta in bagnanti si tuffarono dallo scoglio. Algúns bañistas borsa uno specchietto per rittoccarsi il trucco. Leva lanzáronse desde o con. 2 (fig.) Mergullarse. Mi no bolso un espelliño para retoca-la maquillaxe. Ho sono tuffato nel lavoro per dimenticare i problemi comprato un trucco troppo scuro. Comprei unha familiari. Mergulleime no traballo para esquece-los maquillaxe demasiado escura. 3 (fig.) Amaño problemas familiares. # tuffarsi a capofitto: mer- (trampa). Sono riusciti a ingannarlo con un abile gullarse en algo por completo; tuffarsi nella mi- trucco. Conseguiron enganalo cun hábil amaño. schia: mergullarse na algarada. 4 Truco. I prestigiatori preferiscono non svelare i propri trucchi. Os prestidixitadores prefiren non tuffo s.m. Salto. Il nuotatore ha eseguito un tuffo per- desvela-los propios trucos. # farsi il trucco: maqui- fetto dal trampolino. O nadador realizou un salto llarse; togliersi il trucco: desmaquillarse. OBS.: pl. perfecto dende o trampolín. Il portiere ha deviato il trucchi. pallone con un gran tuffo. O porteiro desviou o balón cun gran salto. # fare un tuffo: lanzarse á truffa s.f. 1 Calote, engano. La sua ingenuità l’ha auga; provare un tuffo al cuore: dar un salto o portato ad essere vittima di una truffa. A súa inxe- corazón. ♦ Para referirse ó ‘tufo’, en italiano nuidade levouno a ser víctima dun calote. 2 (fig.) emprégase o termo puzzo. Roubo, ladroízo. Il prezzo di quei pantaloni è una truffa! ¡O prezo deses pantalóns é un roubo! ♦ Para tulipano s.m. Tulipán. Il tulipano è il fiore tipico referirse á ‘trufa (cogomelo)’ en italiano emprégase dell’Olanda. O tulipán é a flor típica de Holanda. o termo tartufo. tumore s.m. Tumor. Le analisi indicarono che il truffare v. tr. [aux. avere] Estafar (roubar). Gli hanno paziente aveva un tumore all’intestino. As análises truffato molto denaro. Estafáronlle moito diñeiro. indicaron que o paciente tiña un tumor no intestino. 579 tutto tumulto s.m. 1 Tumulto. Il tumulto della folla era (m. sing.) Turco (lingua). Il turco appartiene alla assordante. O tumulto da multitude era enxordecedor. famiglia linguistica altaica. O turco pertence á fami- 2 Revolta, rebelión. Esplosero diversi tumulti allo lia lingüística altaica. # fumare como un turco: stesso tempo. Estalaron varias revoltas ó mesmo fumar coma un carreteiro. OBS.: m. pl. turchi, f. pl. tempo. # avere il cuore in tumulto (fig.): te-lo cora- turche. zón axitado. turismo s.m. Turismo. L’industria del turismo è molto tumultuoso -a adx. 1 Tumultuoso -a, tempestuoso - fiorente. A industria do turismo è moi prospera. a. La corrente del fiume era tumultuosa. A corrente turista s. Turista. A Firenze giungono turisti da tutto do río era tumultuosa. 2 (fig.) Tumultuoso -a (axi- tado). Quando la rivide fu travolto da sentimenti il mondo. A Florencia chegan turistas de todo o tumultuosi. Cando a volveu ver foi arrastrado por mundo. OBS.: m. pl. turisti. sentimentos tumultuosos. turistico -a adx. Turístico -a. Rimini è un famoso tunica s.f. Túnica. Gli antichi sacerdoti vestivano una centro turistico italiano. Rímini é un famoso centro tunica bianca. Os antigos sacerdotes vestían unha turístico italiano. OBS.: m. pl. turistici, f. pl. turisti- che. túnica branca. OBS.: pl. tuniche. tunnel s.m. inv. 1 Túnel. Un lungo tunnel sotto la turno s.m. Quenda, rolda. In molte fabbriche si lavo- Manica collega la Francia all’Inghilterra. Un longo ra a turno. En moitas fábricas trabállase por quen- túnel baixo o canal da Mancha une Francia con da. Inglaterra. 2 (fig.) Escravitude. È uscito da poco dal tuta s.f. Funda (peza de roupa). Il meccanico aveva tunnel della droga. Saíu hai pouco da escravitude da la tuta sporca di olio. O mecánico tiña a funda sucia droga. de aceite. # tuta spaziale: traxe espacial; tuta da tuo -a I adx. pos. Teu túa. Hai dimenticato il tuo ginnastica / sportiva: chándal. ombrello. Esquecíche-lo teu paraugas. Tua madre è tutela s.f. 1 Tutela. Sono state varate leggi a tutela molto esigente. A túa nai é moi esixente. II pron. dell’ambiente. Aprobaron leis en tutela do ambien- pos. Teu túa. Sua moglie ha lo stesso vestito della te. 2 Tutela, titoría. Quel ragazzo è stato messo sotto tua. A súa muller ten o mesmo vestido cá túa. # i la tutela dell’assistente sociale. Ese rapaz foi posto tuoi: os pais, a familia (de nacemento). OBS.: m. pl. baixo a tutela do asistente social. tuoi, f. pl. tue. tuttavia conx. Sen embargo, así a todo, con todo. tuono s.m. (Met.) Trono. Il rumore dei tuoni mi fa Eravamo stanchi, tuttavia continuammo il cammino. venire i brividi. O ruído dos tronos faime vir cala- Estabamos cansos, sen embargo continuámo-lo fríos. # voce di tuono: voz atronadora. camiño. tuorlo s.m. Xema (do ovo). Aggiungere all’impasto tutto -a I adx. indef. Todo -a. Tutti gli uomini sono due tuorli d’uovo. Engadir á masa dúas xemas de mortali. Tódolos homes son mortais. È tornata dalla ovo. palestra tutta sudata. Volveu do ximnasio toda turbamento s.m. Turbación. Quando ripensa alle sue suada. II pron. indef. Todo. Ho visto tutto di perso- disgrazie cade in preda a un profondo turbamento. na. Vin todo en persoa. Tutti approvarono la deci- Cando volve pensar nas súas desgracias cae víctima sione. Todos aprobaron a decisión. III adv. dunha profunda turbación. Totalmente. Ci disse tutto il contrario. Díxonos turbare I v. tr. [aux. avere] 1 Turbar, perturbar. totalmente o contrario. IV s.m. Totalidade, total. Il Hanno turbato il normale svolgimento della riunio- tutto ti verrà a costare poco. A totalidade virache ne con i loro schiamazzi. Turbaron o normal desen- custar pouco. # a tutt’oggi: ata o de agora; capace volvemento da reunión cos seus alborotos. 2 Turbar, di tutto: capaz de todo; con tutte le forze: con conturbar. Quel libro l’ha molto turbato. Ese libro tódalas forzas; con tutto il cuore: con todo o cora- turbouno moito. II v. intr. pron. [aux. essere] zón; del tutto: totalmente; di tutto punto: comple- Turbarse, conturbarse. Mi sono turbato quando tamente, perfectamente; essere tutto casa / fami- l’ho sentito parlare a quel modo. Turbeime cando o glia / studio / chiesa: mostrar unha total dedicación sentín falar daquel modo. á casa / á familia / ó estudio / á igrexa; essere tutto di un pezzo: ser incorruptible, inflexible; essere turchese s.f. Turquesa. Mi ha regalato un anello con tutto naso, bocca...: te-lo nariz, a boca... moi gran- una turchese. Regaloume un anel cunha turquesa. des; essere tutto occhi / orecchie: estar atentísimo; turco -a I adx. Turco -a. L’impero turco si sfaldò alla in tutti i modi: a calquera prezo; in tutto: en total; fine della prima guerra mondiale. O imperio turco pensarle / inventarle / trovarle tutte: pensar / disgregouse ó final da primeira guerra mundial. II inventar / encontrar tódalas posibles astucias; s. 1 Turco -a (persoa). I turchi sono di religione prima di tutto: antes de nada; questo è tutto / ecco musulmana. Os turcos son de relixión musulmana. 2 tutto: non teño nada máis que dicir; tutto ad un tuttora 580

tratto: de súpeto; una volta per tutte: dunha vez

por todas. tuttora adv. Aínda, inda. È un modello vecchio, ma

tuttora valido. É un modelo vello, pero aínda válido. U

ubbidiente adx. Obediente, dócil. È un bambino uccel di bosco: botarse ó monte; libero come un molto ubbidiente, fa ciò che gli si dice senza prote- uccello: libre coma un paxaro; uccello del malau- stare. É un neno moi obediente, fai o que se lle di gurio: ave de mal agoiro. sen protestar. uccidere I v. tr. [aux. avere] Matar. L’hanno ucciso ubbidienza s.f. Obediencia. L’ubbidienza di questo con una pistola. Matárono cunha pistola. Queste cane lascia a desiderare, non viene mai quando lo si preoccupazioni mi uccidono. Estas preocupacións chiama. A obediencia deste can deixa moito que mátanme. II v. refl. [aux. essere] Matarse, suicidar- desexar, non vén nunca cando o chaman. se. Si è ucciso quando ha scoperto di essere malato. Matouse cando descubriu que estaba enfermo. OBS.: ubbidire v. intr. [aux. avere] Obedecer (ordes). v. irreg. V. táboa 31. Quella scimmia ubbidisce a tutti gli ordini del suo padrone. Aquel mono obedece tódalas ordes do seu udienza s.f. Audiencia. I cittadini hanno chiesto amo. OBS.: io ubbidisco, tu ubbidisci. udienza al sindaco. Os cidadáns pedíronlle audien- cia ó alcalde. Il giudice ha rinviato la data dell’u- ubicare v. tr. [aux. avere] Situarse, colocarse. Il dienza. O xuíz aprazou a data da audiencia. ♦ Para nuovo edificio sarà ubicato vicino al fiume. O novo referirse á ‘audiencia, auditorio’ en italiano empré- edificio situarase preto do río. OBS.: io ubico, tu ubi- gase o termo uditorio para ‘audiencia (tv. e sim.)’ chi; emprégase nas formas pasivas; v. irreg. V. tábo- audience. as 1 e 5. udire v. tr. [aux. avere] Oír, escoitar, sentir. Ha udito ubriacare I v. tr. [aux. avere] Emborrachar, embebe- delle voci. Oíu unhas voces. OBS.: v. irreg. V. táboa dar. Quel vino mi ha ubriacato. Ese viño emborra- 46. choume. II v. intr. pron. [aux. essere] Embo- rracharse, embebedarse. Si ubriaca quando beve udito s.m. Oído (sentido). Ha perso l’udito quando ♦ liquori. Emborráchase cando bebe licores. OBS.: io era piccolo. Perdeu o oído de pequeno. Para refe- ubriaco, tu ubriachi; v. irreg. V. táboa 5. rirse ó ‘oído (órgano)’ en italiano emprégase o termo orecchio. ubriachezza s.f. Embriaguez. L’hanno arrestato in stato di ubriachezza. Arrestárono en estado de ufficiale I adx. Oficial. È già stata resa ufficiale la embriaguez. data del concorso. Xa se fixo oficial a data das opo- sicións. Il Presidente della Repubblica è in visita ubriaco -a I adx. Borracho -a, bébedo -a. Abbiamo ufficiale negli Stati Uniti. O Presidente da aiutato un ragazzo ubriaco a tornare a casa. República está en visita oficial nos Estados Unidos. Axudámoslle a un rapaz borracho a volver á casa. La premiazione dei vincitori avrà carattere ufficiale. II s. Borracho -a. Mi sono spaventato perché un A entrega de premios dos vencedores terá un carác- ubriaco mi seguiva. Asusteime porque un borracho ter oficial. II s. Oficial (do exército). È un ufficiale me seguía. # ubriaco fradicio: borracho coma unha dell’esercito. É un oficial do exército. # pubblico cuba. OBS.: m. pl. ubriachi, f. pl. ubriache. ufficiale: funcionario; ufficiale giudiziario: algua- uccello s.m. 1 Paxaro. Le rondini sono uccelli migra- cil. tori. As andoriñas son paxaros migratorios. 2 (fig., ufficio s.m. 1 Oficina. Ogni giorno arrivo in ufficio vulg.) Pito (pene). Hanno arrestato l’esibizionista alle otto del mattino. Tódolos días chego á oficina che mostrava l’uccello nel parco. Detiveron o exhi- ás oito da mañá. 2 Despacho (lugar). Si è chiuso nel bicionista que ensinaba o pito no parque. # a volo proprio ufficio e non vuole che nessuno lo disturbi. d’uccello: a vista de paxaro; essere / diventare Pechouse no seu despacho e non quere que ninguén UFO 582

o moleste. # difensore d’ufficio: avogado de oficio; a última palabra; notizia dell’ultima ora: noticia de ufficio di collocamento: oficina de emprego; uffi- última hora. cio funebre: oficio fúnebre; ufficio stampa: gabi- ♦ ululare v. intr. [aux. avere] Ouvear, oulear. I lupi ulu- nete de prensa. Para referirse ó ‘oficio, profesión’ lavano durante la notte. Os lobos ouveaban durante en italiano emprégase o termo mestiere. a noite. OBS.: io ululo; v. irreg. V. táboa 1. UFO s.m. inv. Ovni. Alcune persone credono di aver umanità s.f. inv. 1 Humanidade, caridade. Era visto degli UFO atterrare sul nostro pianeta. conosciuto e amato per la sua grande umanità. Era Algunhas persoas cren que viron ovnis aterrar no coñecido e querido pola súa grande humanidade. 2 noso planeta. Humanidade (os seres humanos). Un passo avanti uguaglianza s.f. Igualdade. Predica l’uguaglianza fra nella lotta contro il cancro sarebbe una conquista gli uomini. Predica a igualdade entre os homes. per tutta l’umanità. Un paso adiante na loita contra o cancro sería unha conquista para toda a humani- uguagliare I v. tr. [aux. avere] 1 Igualar. Ha ugua- dade. gliato la lunghezza delle tende. Igualou o longo das cortinas. Ha uguagliato il suo precedente record. umanitario -a adx. Humanitario -a. Il suo spirito Igualou a súa marca precedente. 2 Igualar, aplanar, umanitario l’ha portato a fare il medico nei paesi del alisar. Hanno uguagliato il terreno per farne un par- Terzo Mondo. O seu espírito humanitario levouno a cheggio. Igualaron o terreo para construir un apar- traballar como médico nos países do Terceiro cadoiro. II v. intr. pron. [aux. essere] Igualarse. I Mundo. risultati dei due candidati si sono uguagliati. Os umano -a I adx. Humano -a. Questo disegno raffi- resultados dos dous candidatos igualáronse. OBS.: v. gura il corpo umano. Este debuxo representa o irreg. V. táboa 7. corpo humano. Concediamogli almeno quest’umana uguale I adx. Igual. Le nostre camicie sono uguali. debolezza! ¡Concedámoslle polo menos esta debili- As nosas camisas son iguais. Due più tre è uguale a dade humana! Nonostante la sua apparente severità quattro più uno. Dous mais tres é igual a catro mais è una persona molto umana e generosa. A pesar da un. II adv. Igual. Le due sorelle sono alte uguali. As súa aparente severidade é unha persoa moi humana dúas irmáns son igual de altas. III s. (espec. en pl.) e xenerosa. II s.m. sing. Humano. Ha riformulato le Igual. Nel suo campo non ha uguali. No seu campo definizioni dell’umano e del divino. Reformulou as non ten igual. definicións do humano e do divino. ♦ Para referirse ós ‘humanos’ en italiano emprégase a expresión ulivo V. olivo. esseri umani. ulteriore adx. Ulterior, posterior. Il caso non è chiu- umidità s.f. inv. Humidade, humedén. In quella casa so, si dovranno fare ulteriori indagini. O caso non c’era moltissima umidità. Naquela casa había moi- está pechado, deberanse facer ulteriores investiga- tísima humidade. cións. umido -a adx. Húmido -a. Se sto in ambienti umidi ultimare v. tr. [aux. avere] Ultimar. Dobbiamo anco- mi viene il mal di gola. Se estou en ambientes húmi- ra ultimare il lavoro. Aínda temos que ultima-lo tra- dos póñome mal da gorxa. # in umido: cociñado só ballo. OBS.: io ultimo; v. irreg. V. táboa 1. ou con aceite, tomate e verduras. ultimo -a I adx. 1 Último -a (recente; tamén fig.). Sai umile adx. Humilde, modesto -a. Nonostante sia di l’ultima notizia? ¿Sábe-la última noticia? Vuole umili origini è riuscito ad arrivare molto in alto. sempre avere l’ultima parola. Sempre quere te-la Aínda que sexa de orixes humildes conseguiu che- última palabra. 2 Último -a, derradeiro -a. La zeta è gar moi alto. Il vostro compagno ha un carattere l’ultima lettera dell’alfabeto. O ceta é a última letra timido e umile. O voso compañeiro ten un carácter do alfabeto. II s. Último -a (derradeiro ou inferior ós tímido e humilde. demais). Nella maratona è arrivato fra gli ultimi. No maratón chegou entre os últimos. Fino a poco tempo umiliante adx. Humillante, vexatorio -a. Ci siamo fa era l’ultima della classe. Ata hai pouco tempo era trovati in una situazione umiliante. Atopámonos a última da clase. # all’ultima moda: á ultima nunha situación humillante. (moda); all’ultimo / in ultimo: por último; all’ulti- umiliare I v. tr. [aux. avere] Humillar. L’ha umiliata mo momento: no último momento; dalla prima davanti a tutti perché non aveva consegnato il lavo- all’ultima parola: da primeira á última palabra; ro in tempo. Humillouna diante de todos porque non esalare l’ultimo respiro: exhala-lo último suspiro; entregara o traballo a tempo. II v. refl. [aux. essere] essere l’ultima ruota del carro: se-lo menos impor- Humillarse, abaixarse. Si è umiliato andando a tante; fino all’ultimo: ata o final; in ultima istan- chiedere scusa, anche se non era stata colpa sua. za: en última instancia; l’ultimo del mese: o último Humillouse indo pedir perdón, aínda que non fora día do mes; non è detta l’ultima parola: non se dixo culpa súa. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. 583 unisono umiliazione s.f. Humillación. Ha dovuto sopportare unguento s.m. Ungüento, untura. Gli ha preparato l’umiliazione di chiedere in prestito dei soldi. Tivo un unguento da applicare sulla ferita. Preparoulle que soporta-la humillación de pedir prestados car- un ungüento para aplicar sobre a ferida. tos. unico -a I adx. 1 Único -a (tamén fig.). Questo sem- umiltà s.f. inv. Humildade, modestia. Si è presentata bra essere l’unico modo per convincerlo. Este pare- al nuovo capo con deferenza e umiltà. Presentouse ó ce se-lo único xeito de convencelo. È di una simpa- novo xefe con deferencia e humildade. Vestivano tia unica. É dunha simpatía única. 2 Único -a, con umiltà, ma erano sempre puliti. Vestían con exclusivo -a. L’ha pagato molto caro perché era un humildade, pero estaban sempre limpos. modello unico. Pagouno moi caro porque era un modelo único. II s. Único -a. Sei l’unica ad avere umore s.m. Humor. Umore acqueo. Humor acuoso. fiducia in lui. E-la única que confía nel. # figlio Oggi sono di cattivo umore. Hoxe estou de mal unico: fillo único; strada a senso unico: estrada de humor. sentido único. OBS.: m. pl. unici; f. pl. uniche. umorismo s.m. Humor (alegría). Non capisci gli unificare I v. tr. [aux. avere] Unificar. La moneta scherzi, hai decisamente poco senso dell’umorismo. unica è uno dei passi per unificare l’Europa. A Non enténde-las bromas, decididamente tes pouco moeda única é un dos pasos para unificar Europa. sentido do humor. II v. intr. pron. [aux. essere] Unificarse. I due parti- umoristico -a adx. Humorístico -a. Questa rappre- ti si sono unificati. Os dous partidos unificáronse. sentazione è uno spettacolo umoristico sulle abitu- OBS.: io unifico, tu unifichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. dini degli italiani. Esta representación é un espectá- unificazione s.f. Unificación. L’unificazione del culo humorístico sobre os costumes dos italianos. paese è avvenuta di recente. A unificación do país OBS.: m. pl. umoristici, f. pl. umoristiche. produciuse recentemente. un V. uno. uniforme I adx. 1 Uniforme, regular, igual. Bisogna unanime adx. Unánime. Hanno manifestato un una- stendere il colore in modo uniforme su tutta la nime giudizio. Manifestaron un xuízo unánime. superficie. Cómpre estende-la cor de xeito uniforme unanimità s.f. inv. Unanimidade. Il tribunale l’ha sobre toda a superficie. 2 Uniforme, constante, prosciolto all’unanimità. O tribunal exculpouno por igual. In autostrada si può mantenere una velocità unanimidade. uniforme. Na autostrada pódese manter unha velo- cidade uniforme. II s.f. Uniforme. Queste uniformi uncino s.m. Gancho. Per ripescare la giacca caduta appartengono alla Marina. Estes uniformes perten- nel fiume abbiamo usato un palo con un uncino in cen á Mariña. punta. Para recupera-la chaqueta que caera ó río unione s.f. Unión. L’unione di queste due pezzi fa tivemos que usar un pao cun gancho na punta. funzionare il meccanismo. A unión destas dúas ungere I v. tr. [aux. avere] Untar (engraxar). Bisogna pezas fai funciona-lo mecanismo. # unione mone- ungere lo stampo con il burro. Temos que unta-lo taria: unión monetaria. molde con manteiga. II v. refl. [aux. essere] unire I v. tr. [aux. avere] 1 Unir, xuntar. Bisogna Untar(se). Ungiti con la crema prima di esporti al unire questi due pezzi con la colla. Hai que unir sole. Úntate coa crema antes de poñerte ó sol. Mi estes dous pedazos coa cola. 2 Unir. Per portare a sono unta il vestito con l’olio della pizza. Untei o termine il lavoro hanno unito le loro forze. Para vestido co aceite da pizza. OBS.: v. irreg. V. táboa 11. remata-lo traballo uniron as súas forzas. Questa ungherese I adx. Húngaro -a. Il gulasch è un tipico nuova strada unirà le due città. Esta nova estrada piatto ungherese. O gulasch é un prato típico hún- unirá as dúas cidades. II v. refl. [aux. essere] garo. II s. 1 Húngaro -a (persoa). Il marito di mia Unirse. Si unirono in matrimonio. Uníronse en sorella è ungherese. O marido da miña irmá é hún- matrimonio. III v. intr. pron. [aux. essere] 1 Unirse garo. 2 (m. sing.) Húngaro (lingua). Quest’estate ho (sumarse). Si unirono al gruppo un’ora più tardi. fatto un corso di ungherese. Este verán fixen un cur- Uníronse ó grupo unha hora máis tarde. 2 Unirse, siño de húngaro. xuntarse. I due fiumi di uniscono nella valle. Os unghia s.f. Uña, unlla. Devo tagliarmi le unghie. dous ríos únense no val. Gli alleati si uniscono con- Teño que corta-las uñas. # c’è mancata un’unghia: tro il nemico. Os aliados uníronse contra o inimigo. faltou pouco; difendersi con i denti e con le OBS.: io unisco, tu unisci. unghie: defenderse con uñas e dentes; mettere / unisono -a adx. Unísono -a. Hanno risposto all’uni- tirare fuori le unghie: ensina-los dentes / sono alla domanda. Responderon ó unísono á pre- regaña-los dentes. gunta. unità 584 unità s.f. inv. 1 Unidade. L’unità del paese dipendeva ser constante. OBS.: como adx. ou art. úsase uno dall’equilibrio politico. A unidade do país dependía diante das palabras que comezan por s líquido, x, z, do equilibrio político. Il metro è un’unità di misura. gn, pn, ps; úsase un diante das palabras que come- O metro é unha unidade de medida. Il numero 36 è zan polo resto das consoantes e por vocal. A forma formato da tre decine e sei unità. O número 36 está feminina una úsase diante de tódalas consoantes e formado por tres decenas e seis unidades. 2 un’ diante das palabras que comezan por vocal. O Unidade, harmonía. L’unità di quella famiglia era pl. do art. indet. é dei, degli, delle. veramente invidiabile. A unidade daquela familia uomo s.m. 1 Home. L’uomo è il mammifero più evo- era verdadeiramente envexable. # unità sanitaria luto. O home é o mamífero máis evolucionado. È un locale (USL): centro de saúde, ambulatorio. uomo ancora giovane. É un home aínda novo. 2 unitario -a adx. 1 Conxunto -a. Dobbiamo fare uno Home, adulto. Com’è cresciuto tuo figlio, ormai è sforzo unitario per superare queste divergenze. diventato un uomo! ¡Como creceu o teu fillo, xa está Temos que facer un esforzo conxunto para superar- feito un home! 3 Home, marido, compañeiro. Il mio mos estas diverxencias. 2 Unitario -a. Queste inizia- uomo lavora la mattina in una ditta. O meu home tive fanno parte di un progetto unitario per la salva- traballa pola mañá nunha empresa. # da uomo: de guardia dei beni culturali. Estas iniciativas forman home; da uomo a uomo: de home a home; essere parte dun proxecto unitario para a salvagarda dos uomo da: ser home a / de / para; l’uomo della stra- bens culturais. da: o home da rúa; l’uomo delle pulizie / del gas / unito -a part. pas. de unire e adx. Unido -a (tamén della luce / del telefono: o home da limpeza / do fig.). Prima di nascere, il bambino è unito alla gas / da luz / do teléfono; uomo a mare / in mare!: mamma dal cordone ombelicale. Antes de nacer, o ¡home á auga!; uomo alla mano: home cordial e neno está unido á nai polo cordón umbilical. Sono dispoñible; uomo d’affari: home de negocios; due fratelli molto uniti. Son dous irmáns moi uni- uomo d’azione: home de acción; uomo di classe: dos. # tinta unita: cor lisa. home con clase; uomo di cuore: home xeneroso; uomo di fiducia: home de confianza; uomo di let- universale adx. Universal. Un’enciclopedia di Storia universale. Unha enciclopedia de Historia univer- tere: home de letras; uomo di mare: home de mar; sal. (ext.). Gode del consenso universale. Goza do uomo di mondo: home de mundo; uomo di parola: consenso universal. # erede universale: herdeiro home de palabra; uomo di scienza: home de cien- universal; gruppo sanguigno universale: grupo cia; uomo di Stato: home de Estado; uomo d’ono- sanguíneo universal; suffragio universale: sufraxio re: home de honor; uomo d’oro / una perla d’uo- universal. mo: home excepcional; OBS.: fai o pl. irreg. uomini. università s.f. inv. Universidade. Mi sono iscritto uovo s.m. Ovo. Nel nido c’erano tre uova. No niño all’università. Matriculeime na universidade. había tres ovos. Ho mangiato un uovo con patate fritte. Comín un ovo con patacas fritas. # cercare il universitario -a I adx. Universitario -a. È professore pelo nel uovo: ser unha persoa demasiado meticu- universitario. É profesor universitario. II s. losa; rompere le uova nel paniere: desbarata-los Universitario -a. Gli universitari sono in sciopero. proxectos de alguén; uovo alla coque: ovo pasado Os universitarios están en folga. por auga; uovo all’occhio di bue: ovo frito; uovo in universo s.m. 1 Universo. Questa è un’ipotesi sull’o- camicia: ovo escalfado; uovo sbattuto: ovo batido; rigine dell’universo. Esta é unha hipótese sobre a uovo sodo: ovo cocido. OBS.: fai o pl. irreg. f. uova. orixe do universo. 2 (ext.) Universo, mundo. uragano s.m. Furacán. L’uragano ha causato molte L’universo dei bambini è popolato da esseri fanta- vittime. O furacán causou moitas víctimas. stici. O universo dos nenos está poboado de seres fantásticos. urbanizzare v. tr. [aux. avere] Urbanizar. Vogliono urbanizzare la periferia della città. Queren urbani- univoco -a adx. Unívoco -a. È un termine con un za-los arredores da cidade. senso univoco. É un termo cun sentido unívoco. OBS.: m. pl. univoci, f. pl. univoche. urbanizzazione s.f. Urbanización (núcleo de poboa- ción). Nella zona est della città hanno costruito una uno -a I adx. Un unha. Ho comprato uno zaino. nuova urbanizzazione. Na zona leste da cidade Comprei unha mochila. II s. Un unha. Uno più uno construíron unha nova urbanización. fa due. Un mais un son dous. III art. indet. sing. Un unha. Ho conosciuto un ragazzo molto simpatico. urbano -a adx. Urbano -a. Nei centri urbani non si Coñecín un rapaz moi simpático. IV pron. indef. Un può superare il limite dei 50 km all’ora. Nos centros unha. Ho incontrato uno che ti conosce. Atopei un urbanos non se pode supera-lo límite dos 50 km por que te coñece. Se uno vuole fare una dieta deve hora. # nettezza urbana: recollida do lixo; vigili essere costante. Se un quere facer unha dieta debe urbani: gardas urbanos. 585 usufrutto urgente adx. Urxente. Ho un urgente problema da levan. # si usa: adóitase; usa e getta: de usar e risolvere. Teño un problema urxente que resolver. tirar. Mi hanno consegnato una lettera urgente per te. uscio s.m. 1 Porta (de entrada). Si è fermato sull’u- Entregáronme unha carta urxente para ti. scio e non voleva entrare. Detívose na porta e non urgenza s.f. Urxencia. In caso d’urgenza chiamami quería entrar. 2 Limiar, soleira. Mi aspettava sedu- in ufficio. En caso de urxencia chámame á oficina. to sull’uscio. Agardábame sentado no limiar. # d’urgenza: urxente, urxentemente; fare urgenza ♦ uscire v. intr. [aux. essere] 1 Saír, irse, marchar. Non a qualcuno: meterlle présa a alguén. Para refe- sappiamo ancora a che ora usciremo domani. Aínda rirse á ‘área de urxencias (dun hospital)’ en italia- non sabemos a qué hora sairemos mañá. 2 Saír no emprégase pronto soccorso. (tamén fig.). Stiamo uscendo dal tunnel. Estamos urina s.f. Urina. Il medico mi ha detto di fare l’anali- saíndo do túnel. Finalmente sono riuscita a uscire da si dell’urina. O médico díxome de facer unha análi- questa brutta situazione. Finalmente conseguín saír se de urina. OBS.: tamén existe a variante orina. desta mala situación. Il romanzo uscirà la settimana prossima. A novela sairá a próxima semana. # stare urinare v. intr. [aux. avere] Ouriñar. Dopo l’opera- per uscire: estar a piques de saír; uscire con qual- zione non poteva alzarsi per urinare. Despois da cuno: saír / andar con alguén; uscire di senno: operación non podía levantarse para ouriñar. OBS.: tolear; uscire sul mercato: saír ó mercado. OBS.: v. tamén existe a variante orinare. irreg. V. táboa 48. urlare v. intr. [aux. avere] Gritar, berrar. I bambini uscita s.f. 1 Saída. L’uscita dei bambini dalla scuola è urlavano come matti. Os nenos gritaban coma tolos. sempre caotica. A saída dos nenos da escola é sem- urlo s.m. Grito, berro. Non sopporto gli urli dei nostri pre caótica. Ci vediamo all’uscita del cinema. vicini. Non soporto os gritos dos nosos veciños. Vémonos na saída do cine. 2 Saída, ocorrencia. Ha OBS.: fai o pl. f. le urla o m. gli urli. avuto un’uscita molto spiritosa. Tivo unha saída moi graciosa. # via di uscita: escapatoria. urtare I v. tr. [aux. avere] 1 Golpear. Mentre cammi- navo per la strada mi hanno urtato e mi hanno fatto usignolo s.m. Reiseñor, rousinol. Il canto dell’usi- cadere. Indo pola rúa golpeáronme e fixéronme gnolo è molto dolce. O canto do reiseñor é moi caer. 2 (fig.) Molestar, incomodar. Ci sono molte doce. cose in lui che mi urtano. Hai moitas cousas nel que uso s.m. 1 Uso, emprego. Queste fotocopie sono ad me molestan. II v. intr. [aux. avere] Chocar, topar. uso esclusivo dei professori. Estas fotocopias son Ha urtato contro una pietra e si è fatta male a un para uso exclusivo dos profesores. Non capisco bene piede. Chocou contra unha pedra e mancouse nun le istruzioni per l’uso di questo elettrodomestico. pé. III v. refl. recíp. [aux. essere] Chocar, topar. Le Non entendo ben as instruccións para o uso deste due macchine si sono urtate al semaforo. Os dous electrodoméstico. 2 Uso, costume, usanza. È un uso coches chocaron no semáforo. # urtare i nervi: molto antico della nostra regione. É un uso moi anti- poñer dos nervios a alguén. go da nosa rexión. # ad uso di: para uso de; con uso urto s.m. 1 Golpe. A causa dell’urto si è rotta gli cucina: con dereito a cociña, fatto ad uso e consu- occhiali. Por mor do golpe rompéronlle as lentes. 2 mo: feito para uso específico de; fuori uso: fóra de Choque, encontrón. Oggi sull’autostrada ho visto uso. un urto tra un autobus e un camion. Hoxe na auto- ustionarsi v. refl. [aux. essere] Queimar(se). Si è estrada vin un choque entre un autobús e un camión. ustionato una mano con l’acqua bollente. Queimou 3 (fig.) Choque, tropezo, enfrontamento. L’urto tra unha man con auga fervendo. il capo e la segretaria è stato molto violento. O cho- que entre o xefe e a secretaria foi moi violento. # usuale adx. Usual, habitual. Mi ha trattato con la sua essere / mettersi in urto con qualcuno: estar a mal usuale gentilezza. Tratoume coa súa usual amabili- con alguén. dade. usanza s.f. Usanza, costume, uso. Ogni paese ha le usufruire v. intr. [aux. avere] Beneficiarse. I lavora- sue usanze particolari. Cada país ten as súas usan- tori di quella ditta usufruiscono di una speciale ridu- zas particulares. # all’usanza: ó xeito de. zione di orario. Os traballadores daquela empresa benefícianse dunha reducción horaria especial. usare I v. tr. [aux. avere] 1 Usar, empregar, utilizar. OBS.: io usufruisco, tu usufruisci. Non mi lascia mai usare la sua macchina. Nunca me deixa usa-lo seu coche. 2 Ter por costume. Mio usufrutto s.m. Usufructo. Mio nonno ha quelle terre padre usa andare a fare una passeggiata la sera. O in usufrutto. O meu avó ten aquelas terras en usu- meu pai ten por costume dar un paseo pola noite. II fructo. v. intr. [aux. avere] Levarse, estilarse. Le gonne così usura s.f. Usura. Gli ha prestato dei soldi a usura. corte non usano più. As saias tan curtas xa non se Prestoulle cartos con usura. usura 586 usuraio -a s. Usureiro -a, logreiro -a. È un usuraio, determinada acción; unire l’utile al dilettevole: ha guadagnato molto prestando soldi ad alto interes- uni-lo útil co pracenteiro. se. É un usureiro, gañou moito prestando cartos a alto xuro. utilità s.f. inv. Utilidade. Per il mio lavoro la posta elettronica è di grande utilità. Para o meu traballo o usurpare v. tr. [aux. avere] Usurpar. L’hanno accusa- correo electrónico é de grande utilidade. to di usurpare il potere. Acusárono de usurpa-lo poder. utilizzare v. tr. [aux. avere] Utilizar, empregar, usar. utensile I adx. Útil. Il trapano e il tornio sono mac- Per leggere questo romanzo ho dovuto utilizzare il chine utensili. O trade e o torno son aparellos útiles. dizionario. Para ler esta novela tiven que utiliza-lo II s. 1 Utensilio, útil. Ho bisogno degli utensili per diccionario. lavorare il legno. Necesito os utensilios para traba- lla-la madeira. 2 Aparello, aparato. Devo cambiare utilizzazione s.f. Utilización. Per una corretta utiliz- alcuni utensili della cucina. Teño que cambiar zazione di questo computer si devono leggere prima algúns aparellos da cociña. le istruzioni. Para unha correcta utilización deste utente s. Usuario -a. Gli utenti dei mezzi di traspor- ordenador débense ler antes as instruccións. to sono stati avvertiti dello sciopero. Os usuarios utopia s.f. Utopía. Ciò che hai detto è molto bello, dos medios de transporte foron advertidos da folga. però è un’utopia. O que dixeches é moi bonito, pero utero s.m. Útero, matriz. Deve fare un’ecografia per é unha utopía. controllare l’utero. Ten que facer unha ecografía para controla-lo útero. utopico -a adx. Utópico -a. È un progetto molto attraente, ma utopico. É un proxecto moi atractivo, utile I adx. Útil. Questa lampada mi è molto utile. pero utópico. OBS.: m. pl. utopici, f. pl. utopiche. Esta lámpada éme moi útil. È una persona molto efficiente e sa rendersi utile in ogni circostanza. É uva s.f. Uva. L’uva è un frutto molto dolce. A uva é unha persoa moi eficiente e sabe facerse útil en cal- unha froita moi doce. # uva sultanina: uva pasa. quera circunstancia. II s.m. (Econ.) Beneficio, ganancia. Da questo accordo ricaveremo un forte uvetta s.f. (Uva) pasa. L’uvetta è uno degli ingredien- utile. Deste acordo obteremos un gran beneficio. # ti del panettone. A pasa e un dos ingredientes do tempo utile: prazo de tempo establecido para unha ‘panettone’. V

vacanza s.f. Vacación. Ti trovo stanco, dovresti pren- divagar. OBS.: io vago, tu vaghi; v. irreg. V. táboa 6. derti una piccola vacanza. Atópote canso, deberías ♦ Para referirse a ‘vagar, folgar’ en italiano empré- coller unhas pequenas vacacións. gase o termo oziare. vacca s.f. Vaca. In India le vacche sono sacre. Na vagina s.f. Vaxina. La vagina è l’organo genitale fem- India as vacas son sagradas. # tempo di vacche minile. A vaxina é o órgano xenital feminino. grasse: tempo de vacas gordas; tempo di vacche vaglia s.m. inv. Xiro (de correos). Il pagamento per magre: tempo de vacas fracas. OBS.: pl. vacche. l’abbonamento alla rivista va effettuato tramite vaccinare v. tr. [aux. avere] Vacinar (tamén fig.). vaglia. O pagamento para a subscrición á revista Ogni anno si fanno vaccinare contro l’influenza. débese facer por medio dun xiro. # emettere / ri- Tódolos anos vacínanse contra a gripe. Quella delu- scuotere un vaglia: emitir / percibir un xiro; vaglia sione lo aveva vaccinato. Aquela desilusión vaciná- postale / bancario: xiro postal, letra. rao. vagone s.m. Vagón. Il treno ha due vagoni di prima vaccinazione s.f. Vacinación. Prima di partire per classe e otto di seconda. O tren ten dous vagóns de l’Africa abbiamo fatto tutte le vaccinazioni prescrit- primeira clase e oito de segunda. # vagone letto: te. Antes de marchar para África fixemos tódalas coche cama; vagone merci: vagón de mercancías; vacinacións prescritas. vagone postale: vagón postal; vagone ristorante: vagón restaurante. vaccino -a I s.m. Vacina. Si è tagliata e, per precau- zione, le hanno fatto il vaccino antitetanico. vaiolo s.m. Varíola. Aveva la pelle del viso rovinata Cortouse e, por precaución, puxéronlle a vacina dalle tracce del vaiolo. Tiña a pel da cara estragada antitetánica. II adx. Vacún -úa. Questo formaggio è polas marcas da varíola. fatto con latte vaccino. Este queixo está feito con valanga s.f. 1 Avalancha, alude. L’aumento della leite vacún. temperatura aumenta il rischio di valanghe. O vacillare v. intr. [aux. avere] 1 Vacilar. Vacillava sulle aumento da temperatura aumenta o risco de ava- gambe come se avesse bevuto. Vacilábanlle as per- lancha. 2 (fig.) Morea, montón. Ricevettero una nas coma se bebese. La fiamma vacillò e poi si valanga di lettere. Recibiron unha morea de cartas. spense. A chama vacilou e despois apagouse. 2 (fig.) OBS.: pl. valanghe. Cambalear (perder forza). Il governo vacilla. O valere I v. intr. [aux. essere] 1 Valer. Il suo parere vale goberno cambalea. # vacillare la memoria: perder molto. A súa opinión vale moito. Il documento vale memoria. ♦ Para referirse a ‘vacilar, dubidar’ en solo per una trentina di giorni dopo il suo rilascio. O italiano emprégase o termo titubare. documento vale só por uns trinta días despois da súa emisión. 2 Valer, servir. A che vale arrabbiarsi? vagabondo -a I adx. Vagabundo -a, vadío -a. Ha fatto ¿De que vale enfadarse? II v. tr. [aux. avere] 1 per anni una vita vagabonda. Fixo durante anos Valer, custar. Quel quadro vale un patrimonio. unha vida vagabunda. II s. Vagabundo -a. È rimas- Aquel cadro vale un patrimonio. Quel ritardo gli to impressionato dall’alto numero di vagabondi e di valse una bella sgridata. Aquel atraso valeulle unha senzatetto. Quedou impresionado polo alto número boa reprimenda. 2 Equivaler. Per me, una proposta de vagabundos e de persoas sen fogar. vale l’altra. Para min unha proposta equivale á vagare v. intr. [aux. avere] Vagar, deambular, errar. outra. III v. intr. pron. [aux. essere] Valerse de, ser- L’hanno trovato che vagava per la città. Atopárono virse de, utilizar. Ci siamo valsi dei suoi consigli. cando vagaba pola cidade. # vagare con la mente: Valémonos dos seus consellos. # farsi valere: darse valeriana 588

a valer; non vale la pena: non vale a pena; non de valores; scala dei valori: escala de valores; valere un accidente / una cicca / un fico secco / un valori bollati: pólizas. soldo: non valer un peso; vale a dire: é dicir; vale- valorizzare I v. tr. [aux. avere] Valorar, avaliar, taxar. re un occhio della testa / un tesoro: custar un ollo L’insegnante sapeva valorizzare le doti di ciascun da cara; vale tanto oro quando pesa: vale o que ragazzo. O profesor sabía valora-los dotes de cada pesa en ouro; il gioco non vale la candela: non vale rapaz. II v. intr. pron. [aux. essere] Valorizarse, a pena; vale più la pratica che la grammatica: a revalorizarse. La collezione di monete si è valoriz- experiencia é a nai da ciencia. OBS.: v. irreg. V. zata nel tempo. A colección de moedas valorizouse táboa 75. co tempo. valeriana s.f. Valeriana. Quando non riesce a dormi- valuta s.f. Divisa (moeda). Prima di partire, siamo re prende un’infusione di valeriana. Cando non con- passati in banca per il cambio di valuta. Antes de segue durmir toma unha infusión de valeriana. marchar, pasamos polo banco para o cambio de valico s.m. Paso, pasaxe (de montaña). Il valico è divisa. stato interrotto da una frana. O paso foi cortado por valutare v. tr. [aux. avere] 1 Valorar, taxar, avaliar. I un desprendemento. OBS.: pl. valichi. danni causati dall’incendio non sono ancora stati validità s.f. inv. 1 Validez. La validità di questo ragio- valutati. Os danos causados polo incendio aínda namento è evidente. A validez deste razoamento é non se valoraron. 2 (fig.) Valorar (considerar). Non evidente. 2 Validez, valor. La patente in Italia ha hai valutato bene l’offerta. Non valoraches ben a validità decennale. O permiso de conducir en Italia oferta. Prima di decidere devi valutare i pro e i con- ten validez por dez anos. tro. Antes de decidir debes valora-las vantaxes e as valido -a adx. Válido -a. Il nuovo apprendista è un desvantaxes. 3 (fig.) Apreciar, estimar. Valuti trop- valido aiuto per il nostro studio legale. O novo po quella persona e non è così brava. Aprecias aprendiz é unha válida axuda para o noso bufete. demasiado aquela persoa e non é tan boa. OBS.: io L’invito a cena è ancora valido? ¿A invitación a cear valuto / valuto; v. irreg. V. táboa 1. aínda é válida? La garanzia non è valida senza lo valvola s.f. Válvula. La pentola a pressione ha una scontrino. A garantía non é válida sen o ticket. valvola di sicurezza che regola la fuoriuscita del valigia s.f. Maleta. Ho fatto la valigia e sono corsa vapore. A ola a presión ten unha válvula de seguri- alla stazione. Fixen a maleta e corrín á estación. dade que regula a saída do vapor. # valvola cardia- OBS.: pl. valigie ou valige. ca: válvula cardíaca; valvola di sfogo: válvula de escape. valle s.f. Val. Hanno vinto un viaggio nella valle del Nilo. Gañaron unha viaxe ó val do Nilo. # a valle: valzer s.m. inv. Valse. Le coppie ballavano un valzer. cara a abaixo; per monti e per valli: por todas par- As parellas bailaban un valse. tes. vampiro s.m. Vampiro (tamén fig.). Il romanzo di valore s.m. 1 Valor. Il museo ha acquistato pezzi di Bram Stoker, Dracula, ha fatto del vampiro un sog- grande valore. O museo adquiriu pezas de gran getto letterario. A novela de Bram Stoker, ‘Drácula’, valor. I genitori trasmettono ai figli i valori in cui fixo do vampiro un tema literario. È un vero vampi- credono. Os pais transmítenlles ós fillos os valores ro, ha succhiato loro tutto fino all’ultima lira. É un nos que cren. Si comporta come se la vita non aves- verdadeiro vampiro, chupoulles todo ata a última se più alcun valore. Compórtase como se a vida xa lira. # donna vampiro: vampiresa. non tivese ningún valor. Senza la firma, il contratto vandalismo s.m. Vandalismo. Alcuni giovani sono non ha valore. Sen a sinatura o contrato non ten stati arrestati con l’accusa di vandalismo. Algúns valor. L’IVA è l’imposta sul valore aggiunto. O IVE mozos foron detidos pola acusación de vandalismo. é o imposto sobre o valor engadido. 2 Prestixio, vandalo s.m. Vándalo -a (tamén fig.). I vandali sac- sona, renome. È un medico di valore. É un médico cheggiarono Roma nel V secolo. Os vándalos de prestixio. 3 Valor, valentía, intrepidez. I soldati saquearon Roma no século V. Guarda come hanno hanno difeso le posizioni con valore. Os soldados defenderon as posicións con valor. 4 (en pl.) ridotto la macchina quei vandali! ¡Mira como dei- Obxectos de valor. La direzione dell’albergo non xaron o coche aqueles vándalos! risponde dei valori non depositati nella cassaforte. A vaneggiare v. intr. [aux. avere] Delirar, desvariar dirección do hotel non responde dos obxectos de (tamén fig.). Ha vaneggiato tutta la notte per la feb- valor non depositados na caixa forte. 5 (pl.) bre. Delirou toda a noite a causa da febre. Tu vaneg- Valores. Ha investito parte in titoli di stato e parte in gi: non ti ho mai detto che ti avrei portato con me! valori mobiliari. Investiu parte en títulos do estado e Ti deliras: ¡nunca che dixen que te levaría comigo! parte en valores mobiliarios. # borsa valori: bolsa OBS.: v. irreg. V. táboa 4. 589 vaso vangelo s.m. Evanxeo. Predicava il Vangelo. os trinta. # varcare la soglia: pasa-la porta. OBS.: io Predicaba o Evanxeo. I Vangeli di Matteo e di Luca varco, tu varchi; v. irreg. V. táboa 5. descrivono l’infanzia di Gesù. Os Evanxeos de varco s.m. Pasaxe, paso (burato). L’esplosione ha Mateo e de Lucas describen a infancia de Xesús. aperto un varco nel muro. A explosión abriu unha (ext.) Quel libro è stato il suo vangelo. Aquel libro pasaxe no muro. # aprirsi un varco: abrirse cami- foi o seu evanxeo. ño; aspettare qualcuno al varco: espera-la ocasión vaniglia s.f. Vainilla. Prendo un gelato alla vaniglia. para vingarse. OBS.: pl. varchi. Tomo un xeado de vainilla. variante s.f. Variante. Il modello di auto è stato pro- vanità s.f. inv. 1 Vaidade, presunción, orgullo. Una dotto in tre varianti. O modelo de automóbil foi pro- vanità eccessiva le faceva passare ore davanti allo ducido en tres variantes. Il termine ‘sopratutto’ è specchio. Unha vaidade excesiva facíalle pasar una variante di ‘soprattutto’. O termo ‘sopratutto’ é horas diante do espello. Tutti hanno le loro piccole unha variante de ‘soprattutto’. vanità. Todos teñen as súas pequenas vaidades. 2 variazione s.f. Variación. Non c’è stata variazione nel Vaidade (invalidez, ineficacia). Il predicatore parla- prezzo della benzina. Non houbo variación no prezo va della vanità dei beni terreni. O predicador falaba da gasolina. da vaidade dos bens terreais. varicella s.f. Varicela. La varicella si manifesta con vanitoso -a adx. Vaidoso -a, presuntuoso -a, orgullo- piccole bolle sierose su tutto il corpo. A varicela so -a. È un vanitoso e adora i complimenti. É un vai- maniféstase con pequenas vexigas serosas por todo doso e adora os cumprimentos. o corpo. vano -a I s.m. 1 Cuarto, peza. Affittasi alloggio di varietà s.f. inv. 1 Variedade, diversidade. Nel giardi- quattro vani. Alúgase vivenda de catro cuartos. 2 no si mescolava una varietà di colori e di profumi. Oco. Nel vano sotto la finestra abbiamo sistemato la No xardín mesturábase unha variedade de cores e cassettiera. No oco debaixo da fiestra colocámo-la de perfumes. 2 Variedade, clase, casta. Non cono- cómoda. II adx. 1 Van va, inútil, baldío -a. Gli sfor- scevo questa varietà di orchidea. Non coñecía esta zi dei soccorritori per trovare naufraghi ancora in variedade de orquídea. vita sono risultati vani. Os esforzos dos socorristas para atopar náufragos aínda con vida resultaron vario -a adx. 1 Variado -a (distinto). È curioso di vans. 2 Van va, frívolo -a, superficial. Mi annoiano tutto e coltiva interessi molto vari. Sente curiosida- i discorsi vani. Abúrrenme as conversacións vas. # de por todo e cultiva intereses moi variados. 2 Vario parole vane: palabras inútiles; speranze vane: -a. Al concerto di musica rock c’erano persone di esperanzas vas. varia età. No concerto de música rock había perso- as de varias idades. L’ho visto varie volte ultima- vantaggio s.m. Vantaxe. È arrivata prima con un buon mente. Vino varias veces ultimamente. # varie ed vantaggio sulle avversarie. Chegou de primeira eventuali: varios (punto dunha reunión no que se cunha boa vantaxe sobre as adversarias. È un van- tratan temas diferentes). taggio conoscere tante persone. É unha vantaxe coñecer tantas persoas. # trarre vantaggio: sacar vasca s.f. 1 Bañeira, baño. Fece correre l’acqua nella proveito. vasca e aggiunse il bagnoschiuma. Puxo a corre-la auga na bañeira e engadiu o xel de baño. 2 vantare I v. tr. [aux. avere] Presumir de, alardear de. Estanque (tanque). Al centro del giardino c’è una La famiglia vanta antenati illustri. A familia presu- vasca di pesci rossi. No centro do xardín hai un me de antepasados ilustres. II v. refl. [aux. essere] estanque de peixes vermellos. # fare una vasca: Presumir de, alardear de. Si vantava scioccamente percorre-la lonxitude da piscina; vasca da bagno: dei suoi successi amorosi. Presumía estupidamente bañeira. OBS.: pl. vasche. dos seus éxitos amorosos. vaselina s.f. Vaselina. La vaselina è una crema lubri- vapore s.m. Vapor. Il vapore ha appannato lo specchio ficante. A vaselina é unha crema lubrificante. del bagno. O vapor empanou o espello do baño. # a vasellame s.m. Louza (utensilios de cociña). Nei pen- tutto vapore: a toda marcha; cuocere al vapore: sili trovi il vasellame da cucina. Nos armarios cocer ó vapor; treno a vapore: tren de vapor. atópa-la louza para a cociña. vaporetto s.m. Embarcación de motor empregada vaso s.m. Vaso. Faceva collezione di vasi cinesi. para o transporte de viaxeiros e mercancías, espec. Coleccionaba vasos chineses. I vasi sanguigni for- en lagos ou ríos. mano il sistema circolatorio. Os vasos sanguíneos varcare v. tr. [aux. avere] 1 Atravesar (pasar). forman o sistema circulatorio. # vaso da fiori: flo- Abbiamo varcato il confine in barca. Atravésamo-la reiro; vaso da notte: penico. ♦ Para referirse ó fronteira en barco. 2 (fig.) Pasar (superar). Non ‘vaso (de beber)’en italiano emprégase o termo bic- aveva ancora varcato la trentina. Aínda non pasara chiere. vassoio 590 vassoio s.m. Bandexa. Posò sul tavolo un vassoio di rias e os vexetais en xeral. # olio vegetale: aceite pasticcini. Pousou enriba da mesa unha bandexa de vexetal. pasteis. vegetare v. intr. [aux. avere] Vexetar (persoa). vasto -a adx. 1 Vasto -a, extenso -a. Dalla cima della Vegetava come se niente avesse più importanza per collina si ammira un vasto panorama. Dende o lui. Vexetaba coma se xa nada tivese importancia cumio do outeiro admírase un vasto panorama. 2 para el. OBS.: io vegeto; v. irreg. V. táboa 1. (fig.) Vasto -a. Ha una vasta cultura. Ten unha vasta vegetariano -a I adx. Vexetariano -a. Hanno aperto cultura. # su vasta scala: por xunto. un nuovo ristorante vegetariano. Abriron un novo ve V. vi. restaurante vexetariano. II s. Vexetariano -a. I vegetariani rigorosi non consumano nemmeno il vecchiaia s.f. Vellez. Ha avuto una vecchiaia serena, latte e le uova. Os vexetarianos rigorosos non con- circondato dai figli e dai nipoti. Tivo unha vellez somen nin sequera o leite e os ovos. tranquila, rodeado dos fillos e dos netos. # il basto- ne della vecchiaia: o báculo da vellez. vegetazione s.f. Vexetación. La casa era immersa in una rigogliosa vegetazione. A casa estaba inmersa vecchio -a I adx. Vello -a. Sei nato prima di me, non nunha vexetación frondosa. sapevo che fossi più vecchio. Naciches antes ca min, veglia s.f. 1 Vela (vixilia). Ha fatto un’intera notte di non sabía que foses máis vello. È una vecchia storia, veglia accanto a lui. Estivo toda a noite de vela onda forse un giorno te ne parlerò. É unha vella historia, el. 2 Vixilia. Centinaia di persone hanno partecipa- quizais un día che falarei dela. II s. Vello -a, ancián to alla veglia per la pace. Centos de persoas partici- -á. I vecchi del paese passano i pomeriggi sulle pan- paron na vixilia pola paz. # veglia funebre: velorio. chine della piazza o al bar. Os vellos da vila pasan as tardes nos bancos da praza ou no bar. vegliare I v. tr. [aux. avere] Velar. In ospedale ci alter- navamo per vegliare il malato. No hospital turnabá- vedere I v. tr. [aux. avere] Ver. Si vedeva in lontanan- monos para vela-lo enfermo. II v. intr. [aux. avere] za il mare. Víase ó lonxe o mar. Mi piacerebbe vede- Velar. Ha vegliato tutta la notte in attesa del figlio. re questo film. Gustaríame ver este filme. La pro- Velou toda a noite na espera do fillo. OBS.: v. irreg. fessoressa non ha ancora visto gli esami. A V. táboa 7. profesora aínda non viu os exames. Vuoi vedere che veicolo s.m. Vehículo (tamén fig.). La bicicletta è un sono arrivati prima di noi! ¡Queres ver que chega- veicolo ecologico. A bicicleta é un vehículo ecolóxi- ron antes ca nós! II v. refl. recíp. [aux. essere] Verse. co. Molti animali domestici sono veicolo di infezio- Ci vediamo domani. Vémonos mañá. # dare a vede- ni. Moitos animais domésticos son vehículo de re: aparentar; farsi vedere: facerse notar; farsi infeccións. vedere dal medico: ir ó médico; non aver nulla a che vedere: non ter nada que ver; non poter vede- vela s.f. Vela. Sognava di comprarsi una barca a vela. re qualcuno: non poder ver a alguén; non vederci Soñaba con comprar un barco de vela. La scorsa dalla fame: ter moita fame; non vedere l’ora: non estate hanno fatto un corso di vela. O verán pasado ve-lo momento; occhio non vede, cuore non duole: fixeron un curso de vela. # a gonfie vele (tamén ollos que non ven, corazón que non sente; si vede fig.): a toda vela; ammainare le vele: arria-las che: é evidente que; stare a vedere: estar á espec- velas, calare / issare le vele: baixar / iza-las velas. tativa; vederci chiaro: telo claro; vedere la luce: velare I v. tr. [aux. avere] 1 Velar, ocultar. Le nubi nacer; vedere per credere: ver para crer; vedere velavano il sole. As nubes velaban o sol. 2 (fig.) qualcuno di buon occhio: ver a alguén con bos Nubrar, anubrar (ofuscar). Un’ombra di stanchezza ollos; vedi tu: ti verás. OBS.: v. irreg. V. táboa 76. le velò lo sguardo. Unha sombra de cansazo nubroulle a mirada. II v. intr. pron. [aux. essere] vedovo -a s. Viúvo -a. Da quando è rimasto vedovo, (fig.) Nubrarse, anubrarse (ofuscarse). Il suo volto non esce quasi più. Desde que quedou viúvo, xa case si velò di pena. A súa faciana nubrouse coa pena. non sae. veleno s.m. Veleno (tamén fig.). L’arsenico è un vele- veduta s.f. 1 Vista, paisaxe, panorama. Arrivò una no potente. O arsénico é un veleno potente. Ci lan- cartolina con una veduta di Capri. Chegou unha ciò uno sguardo pieno di veleno. Lanzounos unha postal cunha vista de Capri. 2 (pl.) Mira, meta. È mirada chea de veleno. # schizzare / sputare vele- una persona di ampie vedute. É unha persoa de no: despedir / lanzar veleno. amplas miras. velenoso -a adx. Velenoso -a (tamén fig.). Ha man- vegetale I adx. Vexetal. Sto preparando un brodo giato dei funghi velenosi ed è finito all’ospedale. vegetale. Estou preparando un caldo vexetal. II s.m. Comeu cogomelos velenosos e acabou no hospital. Vexetal, planta. Le piacciono i carciofi, le carote e i Erano famose le sue battute velenose. Eran famosos vegetali in genere. Gústanlle as alcachofas, as ceno- os seus comentarios velenosos. 591 veneziano veliero s.m. Veleiro. Per hobby costruisce modellini di non renderse doadamente; vendere fumo: prometer antichi velieri. Por afección constrúe maquetas de enganosamente; vendere il proprio corpo: prosti- antigos veleiros. tuírse; vendere l’anima al diavolo: vender mesmo velluto s.m. Veludo. Indossava pantaloni di velluto. a propia nai; vendesi / si vende / vendonsi: vénde- Levaba uns pantalóns de veludo. # essere un vellu- se. to (fig.): ser moi suave; velluto a coste: pana de vendetta s.f. Vinganza. La mafia gli ha ucciso il raias; velluto liscio: pana lisa. figlio per vendetta. A mafia matoulle o fillo en vin- velo s.m. 1 Veo. Aveva il viso coperto da un velo. Tiña ganza. # covare la vendetta: incuba-la vinganza; o rostro cuberto por un veo. 2 Capa fina (cobertu- gridare vendetta: clamar vinganza. ra). Ho solo un velo di trucco. Teño só unha capa vendicare I v. tr. [aux. avere] Vingar. Decise di ven- fina de maquillaxe. C’è un velo di nebbia. Hai unha dicare la morte dell’amico. Decidiu vinga-la morte capa fina de néboa. # prendere / lasciare il velo: do amigo. II v. intr. pron. [aux. essere] Vingarse. Ha tomar / colga-los hábitos; stendere un velo pieto- aspettato per anni il momento di vendicarsi dei torti so: correr un tupido veo; velo nuziale: veo de noiva; subiti. Agardou durante anos o momento de vingar- velo pendulo: veo do padal; zucchero a velo: azu- se das ofensas sufridas. OBS.: io vendico, tu vendi- cre en po. chi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. veloce adx. Veloz, lixeiro -a, rápido -a. Nella corsa è vendita s.f. Venda. Il giornale pubblica l’elenco degli veloce, ma non ha resistenza. Na carreira é veloz, alloggi in affitto e in vendita. O xornal publica a pero non ten resistencia. La vacanza è stata troppo lista das vivendas en aluguer e en venda. # mettere veloce. As vacacións foron demasiado veloces. in vendita: poñer á venda; vendita a rate: venda a velocità s.f. inv. Velocidade. Ridusse la velocità prima prazos. di entrare in paese. Reduciu a velocidade antes de venerare v. tr. [aux. avere] Venerar. In questa chiesa entrar na vila. # cambio di velocità: cambio de si venera la Madonna Immacolata. Nesta igrexa velocidade; gara di velocità: competición de veloci- venérase a Virxe Inmaculada. Ha sempre venerato dade. sua madre. Sempre venerou a súa nai. OBS.: io vene- vena s.f. 1 Vea (tamén fig.). Il sangue scorre nelle ro; v. irreg. V. táboa 1. vene. O sangue corre polas veas. La sua vena poe- venerdì s.m. inv. Venres. In Italia i superstiziosi cre- tica si è manifestata precocemente. A súa vea poéti- dono che il venerdì 17 porti male. En Italia os ca manifestouse precozmente. 2 Filón, vea, veta. supersticiosos cren que o venres 17 trae mala sorte. Hanno trovato una vena d’oro. Atoparon un filón de # gli manca un venerdì: fáltalle unha fervedura; ouro. # essere / sentirsi in vena: sentirse inspirado; Venerdì Santo: Venres Santo. non avere sangue nelle vene: non ter sangue nas veneto -a I adx. 1 Véneto -a. Il viaggio prevede anche veas; tagliarsi le vene: corta-las veas; vene varico- una visita alle ville venete. A viaxe tamén prevé se: varices. unha visita ás vilas vénetas. 2 Veneciano -a. La vendemmia s.f. Vendima. Ai primi di ottobre si farà repubblica veneta commerciava con il Levante. A la vendemmia. A primeiros de outubro farase a ven- república veneciana comerciaba co Levante. II s. 1 dima. Véneto -a (persoa). I veneti sono stati annessi vendemmiare v. intr. e tr. [aux. avere] Vendimar. Non all’Italia nel 1866. Os vénetos foron anexionados a possiamo ancora vendemmiare perché l’uva è trop- Italia en 1866. 2 (m. sing.) Véneto (dialecto). po acerba. Non podemos vendimar aínda porque a Alcune commedie di Goldoni sono scritte in veneto. uva está demasiado verde. L’intera famiglia ha ven- Algunhas comedias de Goldoni están escritas en demmiato la vigna. A familia enteira vendimou a véneto. viña. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. veneziano -a I adx. Veneciano -a. La gondola è la vendere I v. tr. [aux. avere] Vender. Avevano bisogno tipica imbarcazione veneziana. A góndola é a típica di soldi e hanno venduto il terreno a bassissimo embarcación veneciana. II s. 1 Veneciano -a (per- prezzo. Tiñan necesidade de cartos e venderon o soa). I veneziani hanno uno splendido carnevale. Os terreo a baixísimo prezo. II v. refl. [aux. essere] venecianos teñen un espléndido entroido. 2 (m. (fig.) Venderse. È molto sicura di sé e sa vendersi sing.) Veneciano (dialecto). Molti personaggi di bene. Está moi segura de si e sabe venderse ben. # Goldoni parlano veneziano. Moitos personaxes de avere pazienza / ragione da vendere: ter moita Goldoni falan veneciano. # veneziana: persiana paciencia / razón; vendere al migliore offerente: regulable. vender ó mellor postor; vendere al minuto / all’in- venezuelano -a I adx. Venezolano -a. La capitale grosso: vender polo miúdo / por xunto; vendere venezuelana è Caracas. A capital venezolana é all’asta: vender nunha poxa; vendere cara la pelle: Caracas. II s. Venezolano -a. Abbiamo conosciuto venezuelano 592

due venezuelani di Cumana. Coñecemos dous vene- ventilazione s.f. Ventilación. Dev’esserci un guasto zolanos de Cumana. nell’impianto di ventilazione. Debe haber unha ava- ría na instalación da ventilación. In questa stanza venire v. intr. [aux. essere] 1 Vir. Verrò da te più tardi. non c’è ventilazione sufficiente. Neste cuarto non Virei á túa casa máis tarde. Vieni qui subito. Ve n hai ventilación suficiente. aquí axiña. 2 Vir, proceder, provir. Viene da una famiglia agiata. Vén dunha familia acomodada. vento s.m. Vento. Un forte vento ha sradicato vari Molti termini scientifici vengono dal greco. Moitos alberi. Un forte vento arrancou varias árbores. # termos científicos veñen do grego. 3 Ir. buttare al vento: desperdiciar; chi semina vento Probabilmente verrò in Germania questa estate. raccoglie tempesta: quen sementa ventos recolle Probablemente vaia a Alemaña este verán. 4 (fam.) tempestades; dire ai quattro venti: divulgar algo; Saír (ter resultado). L’esercizio non mi viene. O fare / farsi vento: abanicarse; giacca a vento: ano- exercicio non me sae. La fotografia non è venuta. A rak; lottare con i mulini a vento: loitar contra o fotografía non saíu. 5 Dar (ter resultado). Che risul- imposible; mulino a vento: muíño de vento; parla- tato ti viene? Mi viene 650. ¿Que resultado che dá? re al vento: falar sen ser escoitado; parole al Dáme 650. 6 (fam.) Lembrarse, acordarse. Dice che vento: palabras perdidas; qual buon vento ti porta?: ¿que te trae por aquí? non le viene, che non si ricorda di nulla. Di que non se lembra, que non se acorda de nada. 7 Dar ganas ventosa s.f. Ventosa. I polipi hanno i tentacoli coper- de, recordar. Mi viene da piangere. Danme ganas de ti di ventose. Os polbos teñen os tentáculos cuber- chorar. # nei giorni / nei mesi / negli anni a veni- tos de ventosas. La freccia del bambino aveva sulla re: nos días / nos meses / nos anos vindeiros; non punta una ventosa. A frecha do neno tiña na punta tutto il male vien per nuocere: non hai mal que por unha ventosa. ben non veña; ora viene il bello: agora ben o bo; ventoso -a adx. Ventoso -a. Era una giornata ventosa quanto viene?: ¿canto custa?; venire a capo di che agitava gli alberi e sollevava la polvere. Era un qualcosa: conseguir algo; venire ai fatti: vir ós fei- día ventoso que axitaba as árbores e levantaba o po. tos; venire ai ferri corti: estar a rabear; venire al ventre s.m. Ventre, barriga. È andato dal medico per- dunque: ir ó conto; venire alla luce: saír á luz; ché aveva il ventre gonfio. Foi ó médico porque tiña venire alle mani: chegar ás mans; venire al o ventre inchado. mondo: nacer; venire al nocciolo: ir ó conto; veni- re a noia: aburrir; venire a patti: chegar a un acor- venturo -a adx. Vindeiro -a, próximo -a. L’anno ven- do; venire a sapere qualcosa: chegar a saber algo; turo sarà bisestile. O ano vindeiro será bisesto. venire in mente: ter unha idea, ocorrerse; venire verbo s.m. Verbo. ‘Essere’ e ‘avere’ sono verbi ausi- meno: desmaiarse; venire su: medrar; venir giù: liari. ‘Essere’ e ‘avere’ son verbos auxiliares. # non baixar; venir via: marchar. OBS.: v. irreg. V. táboa dire verbo: non dicir palabra. 32. verde I adx. 1 Verde . I tavoli da gioco sono coperti da venoso -a adx. Venoso -a. Il sistema arterioso e quel- un panno verde. As mesas de xogo están cubertas lo venoso determinano la circolazione del sangue. O por un pano verde. Il grano è ancora verde. O trigo sistema arterial e o venoso determinan a circula- aínda está verde. 2 (fig.) Mozo -a, novo -a. Goditi i ción do sangue. tuoi anni verdi, non avere tanta fretta di crescere. Goza dos teus anos mozos, non teñas tanta présa ventaglio s.m. 1 Abano, abanador, abanico. La si- por medrar. II s.m. 1 Verde (cor). Il verde è il colo- gnora agitava un ventaglio di pizzo. A señora axita- re della speranza. O verde é a cor da esperanza. 2 ba un abano de encaixe. 2 (fig.) Abano, abanico. Ci Campo (vexetación). Il mio sogno è avere una caset- hanno offerto un ventaglio di proposte. ta in mezzo al verde. O meu soño é ter unha casiña Ofrecéronnos un abano de propostas. # aprirsi a no medio do campo. # essere al verde, rimanere al ventaglio: abrirse en forma de abano. verde: estar sen unha cadela; essere verde dalla ventilare v. tr. [aux. avere] 1 Ventilar, airear. rabbia: botar lume; fagiolino verde: feixón verde; i Spalancò le finestre per ventilare la stanza. Abriu de Verdi: os Verdes (partido político); ridere verde: rir par en par as fiestras para ventila-lo cuarto. 2 (fig.) con disimulo; zona verde: zona verde. Propoñer, propor, suxerir. Le hanno ventilato la verdura s.f. Verdura. I medici consigliano una dieta possibilità di una promozione. Propuxéronlle a ricca di verdure crude. Os médicos aconsellan unha posibilidade dun ascenso. # ventilare il grano: dieta rica en verduras crúas. # minestra di verdu- aventa-lo trigo. OBS.: io ventilo; v. irreg. V. táboa 1. ra: sopa de verdura. ventilatore s.m. Ventilador. Se hai molto caldo puoi vergine I adx. Virxe (tamén fig.). Giunse vergine al accendere il ventilatore. Se tes moita calor podes matrimonio. Chegou virxe ó matrimonio. Si inoltra- acende-lo ventilador. rono nella foresta vergine. Adentráronse na foresta 593 versione

virxe. II s.f. 1 Virxe. L’affresco rappresenta la vernice s.f. Verniz. Ho bisogno di vernice, pennello e Vergine con il Bambino. O fresco representa a Virxe solvente. Necesito verniz, pincel e disolvente. co Neno. Il Minotauro esigeva sacrifici annuali di verniciare v. tr. [aux. avere] Vernizar, envernizar. giovinetti e di vergini. O Minotauro esixía sacrifi- Non appoggiarti al cancello perché l’hanno appena cios anuais de mozos e de virxes. 2 (Astrol.) Virgo, verniciato. Non te apoies na cancela porque a aca- virxe. Se è nato ai primi di settembre è della ban de vernizar. OBS.: v. irreg. V. táboa 2. Vergine. Se naceu a primeiros de setembro é Virgo. # olio extravergine di oliva: aceite extra virxe de vero -a adx. Verdadeiro -a, auténtico -a. Il bracciale oliva; pura lana vergine: pura la virxe. è di perle vere. A pulseira é de perlas verdadeiras. Sono un vero stupido a farmi ingannare così. Son un verginità s.f. inv. Virxindade. In certe società la ver- verdadeiro estúpido ó deixarme enganar así. # ginità della sposa è un requisito fondamentale. dipingere dal vero: pinta-la realidade; dire il vero: Nalgunhas sociedades a virxindade da esposa é un dici-la verdade; fosse vero!: ¡oxalá fose verdade!; requisito fundamental. non è vero?: ¿non é verdade?; non mi sembra vero: non me parece verdade; se gli occhi mi dico- vergogna s.f. Vergoña, vergonza. La vergogna ci fa no il vero: se non me engano; tant’è vero che: tanto arrossire. A vergoña fainos poñer colorados. é así que. vergognarsi v. intr. pron. [aux. essere] Avergoñarse, verosimile adx. Verosímil. Ti pare verosimile che sia avergonzarse. Si vergognò di averla offesa e le partito senza avvisare nessuno? ¿Paréceche verosí- scrisse un biglietto di scuse. Avergoñouse de ofen- mil que marchase sen avisar a ninguén? dela e escribiulle unha nota de desculpa. Non mi sono mai vergognata tanto in vita mia. Nunca me verruca s.f. Verruga, espulla. Ti sarai preso le verru- avergoñei tanto na miña vida. che in piscina. Collería-las verrugas na piscina. OBS.: pl. verruche. vergognoso -a adx. Vergoñoso -a, vergonzoso -a. Parlava con il viso basso, tutta vergognosa. Falaba versamento s.m. Ingreso (de cartos). I partecipanti co rostro baixo, toda vergoñosa. È vergognoso trat- dovranno effettuare il versamento della quota di tare così un anziano. É vergoñoso tratar así a un iscrizione sul conto bancario indicato. Os partici- pantes deberán efectua-lo ingreso da cota de inscri- ancián. ción na conta bancaria indicada. verifica s.f. 1 Comprobación. I bilanci saranno sotto- versante s.m. Vertente. Il versante nord della mon- posti a verifica. Os balances serán sometidos a tagna è molto ripido. A vertente norte da montaña é comprobación. 2 Proba, exame. Domani il profes- moi pendente. sore farà una verifica scritta. Mañá o profesor fará unha proba escrita. OBS.: pl. verifiche. versare v. tr. [aux. avere] 1 Verter (envorcar). Mentre parlavamo ha versato il vino della bottiglia nei no- verificare v. tr. [aux. avere] Comprobar, revisar, veri- stri bicchieri. Mentres falabamos verteu o viño da ficar. Dovete essere precisi perché verificheranno botella nos nosos vasos. 2 Verter, derramar. Il ogni dichiarazione. Tedes que ser exactos porque cameriere è inciampato e le ha versato l’aranciata comprobarán tódalas declaracións. OBS.: io verifi- addosso. O camareiro tropezou e verteulle a laran- co, tu verifichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. xada enriba. 3 Depositar (no banco). Vado in banca verità s.f. inv. 1 Verdade. Stai dicendo la verità o è a versare dei soldi e vi raggiungo. Vou ó banco una bugia? ¿Estás dicindo a verdade ou é unha depositar cartos e alcánzovos. # versare fiumi di mentira? 2 Veracidade, verdade, autenticidade. inchiostro: escribir moito; versare lacrime: verter ♦ Hanno accertato la verità delle nostre affermazioni. lágrimas. Para referirse a ‘versar (tratar)’ en ita- Aseguraron a veracidade das nosas afirmacións. # liano emprégase o termo trattare. essere la bocca della verità: ser moi sincero; in versificazione s.f. Versificación. I futuristi adottaro- verità: en verdade; per dire la verità: a dicir ver- no una versificazione libera. Os futuristas adopta- dade; verità incontestabile: verdade irrefutable. ron unha versificación libre. verme s.m. Verme, bichoco, ronco. Ho buttato quasi versione s.f. 1 Traducción (escrita). Per domani tutte le ciliege perché erano piene di vermi. Tirei abbiamo una versione dal greco. Para mañá temos case tódalas cereixas porque estaban cheas de ver- unha traducción do grego. 2 Versión. I testimoni mes. # avere i vermi: ter lombrigas; comportarsi hanno dato versioni diverse dei fatti. As testemuñas come un verme: comportarse como un ser despre- deron versións distintas dos feitos. Dal racconto sarà ciable; essere nudo come un verme: estar comple- tratta una versione cinematografica. Do conto fara- tamente espido; sentirsi un verme: sentirse inferior, se unha versión cinematográfica. avergoñarse; strisciare come un verme: compor- verso I prep. Cara a. Guarda verso destra. Mira cara tarse servilmente; verme solitario: tenia. á dereita. 2 Arredor de, ó redor de, derredor de. verso 594

Verranno a prenderti verso le dieci. Virante recoller mento para os coches. # una vita / un vitino da arredor das dez. II s.m. 1 Verso. Il dodecasillabo è vespa: unha cintura / cinturiña de avespa. un verso di dodici sillabe. O dodecasílabo é un vestaglia s.f. Bata de casa. Ha indossato una vestaglia verso de doce sílabas. 2 (pl.) Poesía, poema. Non sul pigiama. Puxo unha bata de casa sobre o pixa- c’è un editore che voglia pubblicare i tuoi versi. Non ma. hai un editor que queira publica-las túas poesías. 3 Son (dos animais). Sapeva imitare tutti i versi degli veste s.f. 1 Roupa. Aveva le vesti stracciate. Tiña as uccelli. Sabía imitar tódolos sons dos paxaros. 4 roupas rotas. 2 Vestimenta. Gli apparve nelle vesti Grito, berro, brado. Piantala di fare quei versi. Para di un povero. Aparecéuselle coa vestimenta dun de dar eses gritos. 5 Sentido (dirección). Se segui il pobre. # in veste di: en calidade de, vestido de; verso in cui scorre il fiume, arriverai presto a un veste da camera: bata de casa; veste talare: sota- villaggio. Se ségue-lo sentido no que discorre o río, na; vesti liturgiche: roupa para a liturxia; veste chegarás pronto a unha aldea. 6 Modo, maneira, editoriale: presentación editorial; veste tipografi- xeito. Non c’è verso di farlo ragionare. Non hai ca: presentación tipográfica. modo de facelo razoar. # fare il verso a qualcuno: vestiario s.m. Vestiario (dunha persoa). Approfitta arremedar a alguén; prendere per il verso giusto: dei saldi per rinnovare il vestiario. Aproveita os sal- tomar (algo ou alguén) polo lado positivo. dos para renova-lo vestiario. # capi di vestiario: vertebra s.f. Vértebra. È caduto di schiena incrinan- pezas de roupa. ♦ Para referirse ó ‘vestiario (para dosi una vertebra. Caeu de costas rompendo unha cambia-la roupa)’ en italiano emprégase o termo vértebra. spogliatoio, para ‘vestiario, gardarroupa’ guardaro- ba. verticale I adx. Vertical. Si arrampicano su una pare- te quasi verticale. Gabean por unha parede case vestigio s.m. Vestixio. Contemplava le vestigia della vertical. II s.f. Vertical. La ginnasta esegue una ver- grandezza passata. Contemplaba os vestixios da ticale sulle paralelle. A ximnasta fai unha vertical grandeza pasada. OBS.: fai o pl. vestigi ou vestigia nas paralelas. (f.). vertice s.m. 1 (Mat.) Vértice. Chiamiamo ‘a’, ‘b’ e ‘c’ vestire I v. tr. [aux. avere] 1 Vestir. Vesto i bambini e i vertici del triangolo. Denominamos ‘a’, ‘b’ e ‘c’ os li accompagno a scuola. Visto os nenos e acompá- vértices do triángulo. 2 Cume, cima (tamén fig.). Il ñoos á escola. Vestiva un abito leggero. Vestía un gatto era proprio sul vertice della scala. O gato esta- traxe lixeiro. 2 Sentar (un vestido). Questa marca di ba xustamente no cume da escaleira. Il vertice dei pantaloni veste molto bene. Esta marca de panta- capi di stato è stato rinviato. O cume dos xefes de lóns senta moi ben. II v. intr. [aux. essere] Vestir(se). estado foi posposto. # essere al vertice della carrie- Veste sempre di scuro. Viste sempre de escuro. Mia ra / della fama: estar na cima da carreira / da figlia non sa ancora vestirsi da sola. A miña filla non fama; incontro / riunione al vertice: conferencia sabe aínda vestirse soa. Si veste dai migliori sarti. cumio. Viste nos mellores xastres. vertigine s.f. Vertixe. Non può salire lassù perché sof- vestito s.m. 1 Traxe. Mio fratello ha l’armadio pieno fre di vertigini. Non pode subir alí arriba porque di vestiti. Meu irmán ten o armario cheo de traxes. padece vertixe. 2 Vestido. Indossava un vestito di seta. Levaba un vestido de seda. # vestito da cerimonia / da sera / vescica s.f. 1 Vexiga, vincha. Un indebolimento della da sposa: traxe de cerimonia / de noite / de noiva. vescica gli causava problemi di ritenzione urinaria. Unha debilitación da vexiga causáballe problemas veterinario -a s. 1 Veterinario -a. Hanno dovuto por- de retención urinaria. 2 Ampola, bocha, vincha. Le tare il cane dal veterinario. Tiveron que leva-lo can scarpe nuove le hanno fatto venire una vescica. Os ó veterinario. 2 (f.) Veterinaria. Dopo essersi laure- zapatos novos fixéronlle sair unha ampola. OBS.: pl. ata in Veterinaria, ha aperto una clinica per animali. vesciche. Despois de licenciarse en Veterinaria, abriu unha clínica para animais. vescovo s.m. Bispo. Il vescovo ha ordinato sacerdoti i sette diaconi. O bispo ordenou sacerdotes os sete vetrata s.f. Vidreira. Il soggiorno ha una vetrata che diáconos. dà sul terrazzo. A sala de estar ten unha vidreira que vespa s.f. 1 Avespa, vespa, avéspora. La puntura della dá á terraza. Nella Sainte-Chapelle di Parigi si pos- vespa è dolorosa e in qualche caso può provocare la sono ammirare vetrate dai colori straordinari. Na morte. A picadura da avespa é dolorosa e nalgún Sainte-Chapelle de París pódense admirar vidreiras caso pode provoca-la morte. 2 Motocicleta, moto. de colores extraordinarias. Ho comprato una vespa perché diventa impossibile vetrina s.f. Escaparate. Siamo andate in centro a trovare parcheggio per le auto. Merquei unha moto- guardare un po’ di vetrine. Fomos ó centro para cicleta porque resulta imposible atopar estaciona- mirar uns poucos escaparates. # mettersi in vetrina 595 vicenda

(fig.): estar de escaparate; vetrina in allestimento: via di: en vías de; in via provvisoria: de xeito pro- escaparate en preparación. visional; la Via Crucis: a Via Crucis; la via della vetro s.m. 1 Cristal. Attenti, c’è ancora qualche coccio seta, del tabacco, della droga: a ruta da seda, do di vetro. Coidado, aínda hai algún anaco de cristal. tabaco, da droga; per via aerea: por vía aérea; per 2 Vidro. L’isola di Murano è famosa per il suo vetro. via di: por medio de; per via orale, endovenosa: A illa de Murano é famosa polo seu vidro. por vía oral, intravenosa; pronti... via!: ¡prepara- dos, listos...xa!; segnale di via: sinal de saída; via di vetta s.f. Cumio, cume, cima (tamén fig.). Sulla vetta accesso: vía de acceso; via di mezzo: camiño inter- della montagna c’è ancora il sole. No cumio da mon- medio; via di scampo: vía de escape; via dicendo: taña aínda hai sol. La squadra era in vetta alla clas- etcétera; via via che: a medida que; via di uscita: sifica. O equipo estaba no cumio da clasificación. saída; vie respiratorie: vías respiratorias. vettura s.f. Vagón. I passeggeri sono pregati di salire viabilità s.f. inv. Transitabilidade. La costruzione di in vettura. Rógaselles ós pasaxeiros que suban ó nuove corsie stradali dovrebbe garantire un migliora- vagón. # vetture di prima e di seconda classe: mento della viabilità. A construcción de novos carrís vagóns de primeira e de segunda clase. viarios debería garantir unha mellora da transitabi- vezzeggiativo s.m. Diminutivo cariñoso. I nonni, lidade. curvi sulla culla, si profondevano in vezzeggiativi. viaggiare I v. intr. [aux. avere] Viaxar. Ha viaggiato Os avós, curvados sobre o berce, prodigábanse en molto in Europa. Viaxou moito por Europa. L’auto diminutivos cariñosos. viaggiava ai 140 chilometri all’ora. O coche viaxaba vi I pron. pers. atono 1 Vos. Vi salutano e sperano di a 140 quilómetros por hora. II v. tr. [aux. avere] vedervi presto. Saúdanvos e esperan vervos axiña. Percorrer. Hanno viaggiato mezzo mondo. Per ora non posso dirvi altro. Por agora non podo Percorreron medio mundo. OBS.: v. irreg. V. táboa 4. dicirvos máis. 2 Lles (vostedes). Signori, permettete- viaggio s.m. Viaxe. In giugno faremo un viaggio in mi di presentarvi il Dottor Musatti. Señores, permí- Cornovaglia. En xuño faremos unha viaxe a tanme presentárlle-lo doutor Musatti. II adv. lugar. Cornualles. Con tre viaggi abbiamo fatto il trasloco. Alí. Gli piaceva quel posto perché vi aveva abitato da Con tres viaxes fixémo-la mudanza. # essere in viag- piccolo. Gustáballe aquel lugar porque alí vivira de gio: estar de viaxe; mettersi in viaggio: saír de pequeno. OBS.: este termo carece a miúdo de traduc- viaxe; l’ultimo viaggio: a morte; viaggio d’affari / ción (ho provato entrambi i detersivi e non vi trovo di piacere / di studio: viaxe de negocios / de pracer nessuna differenza: provei ámbolos dous deterxentes / de estudios. e non atopo ningunha diferencia). como pron. dian- te de la, le, li, lo ou ne substitúese por ve. viale s.m. 1 Avenida, bulevar. Le vie e i viali della città erano sporchi perché c’era lo sciopero dei netturbini. via I s.f. 1 Rúa. È piacevole passeggiare per le vie del As rúas e as avenidas da cidade estaban sucias por- centro. É agradable pasear polas rúas do centro. 2 que había folga de varredores. 2 Paseo (alameda). Il Camiño. Si sono persi e un signore ha dovuto indi- parco è attraversato da viali alberati. O parque está care loro la via. Perdéronse e un señor tívolles que atravesado por paseos con árbores. indica-lo camiño. 3 (fig.) Vía, camiño. Un master prestigioso apre molte vie. Un máster prestixioso vibrare I v. tr. [aux. avere] Dar (golpear con forza). Il abre moitas vías. 4 (fig.) Maneira, modo, xeito. Ha pugile vibrò un pugno con forza. O boxeador deu tentato ogni via per convincerlo a rimanere. Tentou unha puñada con forza. II v. intr. [aux. avere] (fig.) tódalas maneiras para convencelo de que quedase. 5 Vibrar (entusiasmarse; resoar). Vibravano di passio- (fig.) Solución. Non ci resta altra via. Non nos queda ne. Vibraban coa paixón. Una nota vibrò nell’aria. outra solución. II adv. Fóra. Puoi portare via tutti Unha nota vibrou no aire. questi aggeggi? ¿Podes levar fóra todos estes chis- vibrazione s.f. Vibración. Il terremoto è stato prece- mes? OBS.: intensifica o sentido do v. ou engade un duto da forti vibrazioni. O terremoto foi precedido de matiz de afastamento. Va via, non voglio più vederti! fortes vibracións. ¡Vaite, non te quero ver máis! Metti via quel giorna- le. Saca de aí ese xornal. III interx. Veña. Via, non vicenda s.f. Acontecemento, feito, suceso. La triste pensarci più! Vedrai che le cose miglioreranno. vicenda ha commosso la gente. O triste acontece- ¡Veña, non o penses máis! Verás como as cousas mento conmoveu a xente. # a vicenda: reciproca- mellorarán. # cacciar via: botar (a alguén); e così mente; vicenda giudiziaria: asunto xudicial. via: etcétera; chi lascia la via vecchia per la nuova viceversa adv. 1 Viceversa. Era lei che doveva chia- sa quel che lascia ma non sa quel che trova: máis mare me e non viceversa. Era ela quen debía cha- vale o malo coñecido có bo por coñecer; collega- marme a min e non viceversa. 2 (fam.) En cambio. mento via satellite: conexión vía satélite; dare il Speravano di avviare nuove assunzioni, viceversa via: da-la saída; dare via libera: dar vía libre; in dovranno ridurre il personale. Esperaban levar a viceversa 596

cabo novas contratacións, en cambio deberán redu- Gli occhi vigili della madre non perdevano di vista i ci-lo persoal. bambini. Os ollos vixiantes da nai non perdían de vicinanza s.f. 1 Proximidade. La tua vicinanza mi dà vista os nenos. # vigile del fuoco: bombeiro; vigile sicurezza. A túa proximidade dáme seguridade. 2 urbano / vigile: garda municipal. (pl.) Arredores, veciñanza. Abitiamo nelle vicinan- vigilia s.f. 1 (Relix.) Vixilia. Eravamo tutti riuniti per ze della stazione. Vivimos nos arredores da esta- la vigilia di Natale. Estabamos todos reunidos para ción. a vixilia do Nadal. 2 Véspera. Alla vigilia dell’in- vicino -a I adx. Próximo -a (tamén fig.). Le vacanze tervento chirurgico era molto nervosa. A véspera da operación estaba moi nerviosa. # fare la vigilia: sono vicine. As vacacións están próximas. Si sedet- ♦ te vicino al fuoco. Sentou próximo ó lume. Vi siamo facer vixilia (abstinencia). Para referirse á ‘vixi- vicini in questo momento di dolore. Estamos próxi- lia (acción de estar en vela)’ en italiano emprégase mos a vós neste momento de dor. II s.m. Veciño. espec. o termo veglia. Abbiamo un vicino rumoroso. Temos un veciño rui- vigliaccheria s.f. Covardía. Che vigliaccheria pren- doso. III adv. Cerca, preto. Vieni più vicino, non ti dersela con un ragazzino! ¡Que covardía tomala cun sento. Ven máis cerca, non te sinto. # da vicino: de rapaciño! cerca; stare vicino a qualcuno: estar cerca de vigliacco -a I adx. Covarde. È un atteggiamento alguén, apoiar a alguén; vicino a: preto de. vigliacco tirarsi indietro al primo ostacolo. É unha vicolo s.m. Canella (rúa). Nel centro storico si intrec- actitude covarde botarse para atrás ó primeiro obs- ciano vicoli stretti e oscuri. No centro histórico táculo. II s. Covarde. Non fare il vigliacco, digli che entrecrúzanse canellas estreitas e escuras. # trovar- non puoi farlo. Non sexas covarde, dille que non o si in un vicolo cieco (tamén fig.): atoparse nunha podes facer. OBS.: m. pl. vigliacchi, f. pl. vigliacche. canella sen saída. vigna s.f. Viña. La vigna è stata danneggiata dalla videocassetta s.f. Videocasete. Ha una collezione di grandine. A viña foi estragada pola sarabia. film registrati su videocassetta. Ten unha colección vigneto s.m. Viñedo. I vigneti in settembre sono cari- de filmes gravados en videocasete. chi di uva. Os viñedos en setembro están cargados videogioco s.m. Videoxogo. Passi troppo tempo in de uvas. quella sala di videogiochi. Pasas demasiado tempo vigore s.m. 1 Vigor, fortaleza, forza. È tornato dalle naquela sala de videoxogos. OBS.: pl. videogiochi. vacanze pieno di salute e di vigore. Voltou das vaca- videoregistratore s.m. Vídeo (aparello). Vorremmo cións cheo de saúde e de vigor. 2 Vigor, enerxía. Il sostituire sia il televisore che il videoregistratore. vigore della vostra protesta ha sorpreso il pubblico. Quereriamos cambiar tanto o televisor coma o O vigor da vosa protesta sorprendeu o público. # in vídeo. vigore: en vigor. vietare v. tr. [aux. avere] 1 Prohibir. Il medico gli ha vile I adx. 1 Vil, infame. Non ha mai dimostrato vietato le sigarette. O médico prohibiulle os ciga- paura, né egoismo, né altri sentimenti vili. Non amo- rros. 2 Impedir. Non abbiamo molte possibilità, ma sou nunca medo, nin egoísmo, nin outros sentimen- niente ci vieta di tentare ugualmente. Non temos tos viles. 2 Ruín, cativo -a, malo -a. Il ferro è un moitas posibilidades, pero nada nos impide intenta- metallo vile. O ferro é un metal ruín. II s. Vilán, vilá lo igualmente. # senso vietato: dirección prohibida; (ruín). È da vili usare la forza contro i più deboli. É sosta vietata: prohibido parar; vietato l’accesso / il de viláns usa-la forza contra os máis débiles. # di transito / vietata l’affissione: prohibido o acceso / vile condizione: de baixa condición. a circulación / fixar carteis. villa s.f. 1 Chalé. La zona residenziale è piena di ville vigente adx. Vixente. Devi aggiornarti sulla normati- con piscina. A zona residencial está chea de chalés va vigente. Débeste poñer ó día sobre a normativa con piscina. 2 Vila (pazo). Vicino a Vicenza abbia- vixente. mo visitato alcune ville palladiane. Preto de Vicenza vigilare I v. tr. [aux. avere] Vixiar (controlar). Chiese visitamos algunhas vilas de Paladio. OBS.: para alu- dir á ‘casa (vivienda unifamiliar)’ emprégase a a un collega di vigilare la classe durante la sua ♦ assenza. Pediulle a un compañeiro que lle vixiase a miúdo o dim. villetta. Para referirse á ‘vila clase durante a súa ausencia. II v. intr. [aux. avere] (lugar)’ en italiano emprégase o termo paese. Velar (vixiar). Vigilano affinché la manifestazione villaggio s.m. Aldea, lugar. Ci ha portati in un tipico si svolga senza incidenti. Velan para que a manifes- villaggio di pescatori. Levounos a unha típica aldea tación se desenvolva sen incidentes. OBS.: io vigilo; de pescadores. # villaggio olimpico / residenziale / v. irreg. V. táboa 1. turistico: cidade olímpica / residencial / turística. vigile I s. Garda. Il vigile ha fermato il traffico. O villano -a I s. Groseiro -a, basto -a, ordinario -a. Il garda parou o tráfico. II adx. Vixiante, vixilante. marito, villano come sempre, ha ignorato gli ospiti 597 vipera

per tutta la cena. O marido, groseiro coma sempre, xogadores da Fiorentina visten unha camiseta viole- ignorou os invitados durante toda a cea. II adx. ta. Groseiro -a, basto -a, ordinario -a. Ci ha dato una violare v. tr. [aux. avere] 1 Violar, incumprir, infrin- risposta villana e se ne è andato. Deunos unha res- xir. Hanno violato la legge. Violaron a lei. 2 posta groseira e marchou. # villan rifatto: piollo ♦ Profanar, violar. Di notte, alcune tombe sono state resucitado. Para referirse ó ‘vilán (ruín)’ en ita- violate. Pola noite, algunhas tumbas foron profana- liano emprégase o termo vile. das. OBS.: io violo; v. irreg. V. táboa 1. ♦ Para refe- villeggiatura s.f. Veraneo. Quest’anno non andremo rirse a ‘violar, forzar sexualmente’ pódense empre- in villeggiatura. Este ano non iremos de veraneo. ga-los termos violentare ou stuprare. viltà s.f. inv. Vileza, infamia. Per viltà ha lasciato che violentare v. tr. [aux. avere] Violar (forzar a realiza-lo il compagno venisse accusato al suo posto. Por vile- acto sexual). L’uomo è accusato di aver violentato za deixou que o compañeiro fose acusado no seu una turista. O home está acusado de violar unha lugar. # viltà d’animo: baixeza moral. turista. ♦ Para referirse a ‘violentar (abrir á forza)’ vimine s.m. (espec. en pl.) Vimbio, vime, vimia. La en italiano emprégase o termo forzare, para ‘violen- biancheria da stirare è nella cesta di vimini. A roupa tar (poñer nunha situación incómoda)’ infastidire. para lle pasa-lo ferro está na cesta de vimbio. violento -a adx. 1 Violento -a, agresivo -a. È un vincere I v. tr. [aux. avere] Vencer, gañar. La prima uomo molto violento. É un home moi violento. 2 tappa è stata vinta dalla squadra tedesca. A primeira Violento -a (intenso). Ci ha sorpreso un violento etapa foi vencida polo equipo alemán. II v. intr. acquazzone. Sorprendeunos unha violenta chapa- [aux. avere] 1 Gañar, vencer. Alle ultime elezioni ha rrada. 3 (fig.) Forte (intenso). Non mi piacciono i vinto il nostro partito. Nas últimas eleccións gañou colori violenti. Non me gustan as cores fortes. o noso partido. 2 (fig.) Vencer, gañar. Devi soltanto violenza s.f. Violencia. Ci sono ancora troppi episodi vincere la paura. Soamente debes vence-lo medo. # di violenza domestica. Aínda hai demasiados episo- vinca il migliore: que gañe o mellor; vincere un dios de violencia doméstica. # far uso della violen- posto: gañar un posto. OBS.: v. irreg. V. táboa 10. za: facer uso da violencia; subire una violenza: vincitore -trice s. 1 Vencedor -ora, gañador -ora. Dopo sufrir violencia. la lotta il vincitore ricevette un applauso. Tra-la loita violino s.m. Violín. Ti ho registrato le Sonate di Bach o vencedor recibiu un aplauso. 2 Gañador per violino. Graveiche as Sonatas de Bach para vio- -ora, vencedor -ora. Al vincitore del concorso sarà lín. È stata primo violino alla Filarmonica di consegnato il premio in una cerimonia ufficiale. Berlino. Foi primeiro violín na Filharmónica de Ó gañador do concurso entregaráselle o premio Berlín. nunha cerimonia oficial. violoncello s.m. Violoncello. Alla radio trasmettono vincolare I v. tr. [aux. avere] Atar (impedir). Il lavoro un concerto per violoncello di Saint-Saëns. Na radio lo vincola troppo. O traballo átao demasiado. II v. transmiten un concerto para violoncello de Saint- refl. [aux. essere] Vincularse. Non vuole vincolarsi Saëns. Lei è il secondo violoncello. Ela é o segundo a nessuno. Non se quere vincular a ninguén. OBS.: ; violoncello. ♦ io vincolo; v. irreg. V. táboa 1. Para referirse a viottolo s.m. Vieiro, carreira, verea. Lasciarono la ‘vincular (pór en relación)’ en italiano pódense strada principale per inoltrarsi in un viottolo. emprega-los termos associare ou legare. Deixaron a estrada principal para introducirse nun vincolo s.m. Vínculo, enlace, nexo. Li unisce un vin- vieiro. colo affettivo molto forte. Úneos un vínculo afecti- vipera s.f. Víbora (tamén fig.). È prudente calzare vo moi forte. # vincoli di sangue: vínculos de san- scarpe alte per proteggersi dal morso delle vipere. É gue; vincoli matrimoniali: vínculos matrimoniais. prudente calzar zapatos altos para protexerse da vino s.m. Viño. Preferite vino bianco o rosso? mordedura das víboras. Non accetta i rimproveri e ¿Preferides viño branco ou tinto? # dire pane al mi si è rivoltata contro come una vipera. Non acep- pane e vino al vino: ó pan pan e ó viño viño; vino ta os reproches e volveuse contra min coma unha dolce / secco: viño doce / seco. víbora. Quella donna ha la lingua di una vipera. viola I s.f. Violeta. Nel sottobosco c’era un profumo Aquela muller ten a lingua dunha víbora. intenso e dolce di viole. No sotobosque había un virare v. intr. [aux. avere] Virar, revirar (rumbo). Il perfume intenso e doce de violetas. 2 Viola. La viola motoscafo non ha virato in tempo e ha urtato contro è uno strumento musicale un poco più grande del lo scoglio. A lancha motora non virou a tempo e violino. A viola é un instrumento musical un pouco chocou contra o escollo. ♦ Para referirse a ‘virar, máis grande có violín. II adx. inv. Violeta. I calcia- xirar’ en italiano emprégase o termo girare, para tori della Fiorentina indossano una maglia viola. Os ‘virarse, volverse’ girarsi. virare 598 virgola s.f. Vírgula, coma. La virgola è il segno di angustia. # visibile ad occhio nudo: que se pode interpunzione che equivale alla più breve delle ver a simple vista. pause. A vírgula é o signo de puntuación que equi- visibilità s.f. inv. Visibilidade. La nebbia riduceva la vale á máis breve das pausas. # non cambiare visibilità. A néboa reducía a visibilidade. neanche una virgola: non cambiar nada (nun texto). visione s.f. 1 Visión, vista. Per il dolore gli è mancata la visione per qualche secondo. Coa dor faltoulle a virgolette s.f. pl. Comiñas. Usiamo le virgolette, ad esem- visión durante algúns segundos. 2 (fig.) Visión, pio, per evidenziare un vocabolo. Empregámo-las comi- idea, imaxe. Hai una visione distorta dei fatti. Tes ñas, por exemplo, para destacar unha palabra. unha visión equivocada dos feitos. # avere delle virile adx. Viril. La barba gli dà un aspetto più virile. visioni: ter visións; prendere visione di qualcosa: A barba dálle un aspecto máis viril. examinar algo; prima / seconda visione: primeira / virilità s.f. inv. Virilidade. Faceva di tutto per dimo- segunda sesión (cine, tv...). strare la sua forza e la sua virilità. Facía de todo visita s.f. 1 Visita. Ogni sabato riceve la visita dei para demostra-la súa forza e a súa virilidade. nipoti. Cada sábado recibe a visita dos netos. Con virtù s.f. inv. 1 Virtude (moral). Per noi è sempre la scuola faremo la visita del Museo di Arte stato un esempio di virtù. Para nós sempre foi un Moderna. Coa escola farémo-la visita ó Museo de exemplo de virtude. La virtù della moderazione non Arte Moderna. 2 (Med.) Recoñecemento. Il medico è comune. A virtude da moderación non é común. 2 gli ha fatto una visita approfondita. O médico fíxolle Virtude, propiedade. Conosce tutte le virtù delle un recoñecemento profundo. # biglietto da visita: piante. Coñece tódalas virtudes das plantas. # fare tarxeta; fare una visita a qualcuno: visitar a di necessità virtù: axeitarse; in virtù di: en virtude alguén; in visita: de visita; ora di visita: hora de de. visita; visita a domicilio: visita a domicilio; visita guidata: visita turística con guía; visita medica: virtuale adx. Virtual. La realtà virtuale consente di consulta médica. simulare ambienti e oggetti in modo sorprendente. A realidade virtual permite simular ambientes e visitare v. tr. [aux. avere] 1 Visitar. Abbiamo visitato obxectos de xeito sorprendente. alcune sale del Louvre. Visitamos algunhas salas do Louvre. 2 (Med.) Recoñecer, explorar. La dottores- virtuoso -a I adx. Virtuoso -a. Il suo comportamento sa lo stava visitando. A doutora estábao recoñecen- è sempre stato onesto e virtuoso. O seu comporta- do. OBS.: io visito; v. irreg. V. táboa 1. mento foi sempre honesto e virtuoso. II s. Virtuoso -a. Mi fido di lei perché è una donna virtuosa e pru- viso s.m. Rostro, faciana. Il profilo del suo viso mi dente. Fíome dela porque é unha muller virtuosa e ricordava quello impresso sulle antiche monete gre- prudente. A sei anni era già un virtuoso del violino. che. O perfil do seu rostro recordábame o estampa- Ós seis anos xa era un virtuoso do violín. do nas antigas moedas gregas. # far buon viso a cattivo gioco / a cattiva sorte: a mal tempo, boa virus s.m. inv. Virus. Non si conoscono farmaci in cara. grado di contrastare questo virus. Non se coñecen fármacos capaces de combater este virus. visone s.m. 1 Visón. Il visone è molto pregiato per la sua pelliccia. O visón é moi apreciado pola súa pel. viscere s.f. pl. Entrañas (tamén fig.). Gli antichi trae- 2 Abrigo de visón. Hanno rubato tutto: argenteria, vano auspici interrogando le viscere degli animali gioielli, visoni. Roubárono todo: prata, xoias, abri- sacrificati. Os antigos obtiñan presaxios examinan- gos de visón. do as entrañas dos animais sacrificados. La sonda scende nelle viscere della terra. A sonda descende vista s.f. 1 Vista, visión. Gli si è indebolita la vista ma ás entrañas da terra. non vuole mettere gli occhiali. Debilitóuselle a vista pero non quere poñer lentes. 2 Vista, paisaxe, pano- vischio s.m. Visgo. Il vischio è una pianta parassita rama. Dal terrazzo si gode di una splendida vista. dalle piccole bacche bianche. O visgo é unha planta Dende a terraza gózase dunha espléndida vista. # a parasita con pequenas bagas brancas. prima vista: a primeira vista; avere in vista qual- viscido -a adx. 1 Viscoso -a, apegañento -a. Al tatto cosa: ter previsto algo; conoscere qualcuno di era viscido come un’anguilla. Ó tacto era viscoso vista: coñecer a alguén de vista; essere in vista: ser coma unha anguía. 2 (fig.) Suíño -a, falso -a. famoso, far vista di: simular; guardare a vista: ter Quell’individuo è viscido. Aquel individuo é suíño. de ollo; pagabile a vista: pago ó portador; perdere visibile adx. 1 Visible. Sposta il cartello in modo che di vista: perder de vista; sottrarsi alla vista: sacar- sia più visibile. Move o cartel de xeito que sexa máis se de diante. visible. 2 (ext.) Visible, apreciable. Era in preda a visuale I s.f. Vista, panorama. Aveva un palco cen- una visibile angoscia. Era presa dunha visible trale con una visuale perfetta sul palcoscenico. Tiña 599 vivo

un palco central cunha vista perfecta do escenario. todos ó restaurante para celebra-la victoria do equi- II adx. Visual, óptico -a. Da questo angolo visuale, po. # cantare vittoria: cantar victoria. il campo di osservazione è ristretto. Dende este vivace adx. 1 Vivo -a (intenso). I bambini prediligo- ángulo visual, o campo de observación é restrinxi- no i colori vivaci. Os nenos prefiren as cores vivas. do. 2 Vivo -a, agudo -a, espelido -a. Ha un’intelligenza visualizzare v. tr. [aux. avere] Visualizar (na mente). vivace. Ten unha viva intelixencia. Mentre raccontavi riuscivo a visualizzare perfetta- vivacità s.f. inv. Viveza (intensidade). L’eccessiva mente la scena. Mentres o contabas conseguía vivacità finisce per stancare. A excesiva viveza visualizar perfectamente a escena. acaba por cansar. La vivacità delle luci risplendeva vita s.f. 1 Vida. C’è vita su altri pianeti? ¿Hai vida nella notte. A viveza das luces resplandecía na noutros planetas? La guerra ha distrutto molte gio- noite. vani vite. A guerra destruíu moitas vidas novas. Il vivaio s.m. Viveiro, criadeiro. I vivai permettono di quartiere del porto è pieno di vita. O barrio do porto coltivare fiori tutto l’anno. Os viveiros permiten cul- está cheo de vida. Sto leggendo la vita di Alfieri. tivar flores todo o ano. In questo vivaio allevano Estou lendo a vida de Alfieri. 2 Vida, existencia. Ha rombi. Neste viveiro crían rodaballos. avuto una vita piena di amarezze. Tivo unha vida vivere I v. intr. [aux. essere / avere] Vivir. Dante è vis- chea de amarguras. 3 Cintura, van. In vita portava suto dal 1265 al 1321. Dante viviu dende o 1265 ó un cordone da francescano. Na cintura levaba un 1321. Hanno vissuto sempre in campagna. Sempre cordón de franciscano. # avere la vita facile: ter viviron no campo. II v. tr. [aux. avere] Vivir. Insieme unha vida fácil; carcere a vita: cadea perpetua; vissero molti anni felici. Xuntos viviron moitos anos darsi alla bella vita: darse á boa vida; essere anco- felices. Abbiamo vissuto momenti di panico. ra in vita: estar aínda vivo; essere in fin di vita: Vivimos momentos de pánico. # amare il quieto estar a piques de morrer; fare la vita: prostituírse; vivere: gustarlle a un a tranquilidade; cessare di guardagnarsi la vita: gaña-la vida; lo conosco da vivere: morrer; vivere alla giornata: vivir ó día; una vita: coñézoo dende sempre; rendere la vita vivere di rendita: vivir de rendas; voglia di vivere: difficile: complica-la vida; vita mia: meu amor. ganas de vivir. OBS.: v. irreg. V. táboa 77. ♦ Para vitale adx. Vital (tamén fig.). Sopravvivrà perché la referirse a ‘vivir, residir’ en italiano emprégase o pallottola non ha leso nessun organo vitale. termo abitare. Sobrevivirá porque a bala non danou ningún órga- vivo -a I adx. 1 Vivo -a (tamén fig.). I pompieri hanno no vital. Vincere è per lui una questione vitale. estratto dalle macerie una donna ancora viva. Os Gañar é para el unha cuestión vital. bombeiros sacaron de entre os cascallos unha vitalità s.f. inv. Vitalidade. È anziano ma conserva la muller aínda viva. Molte antiche tradizioni sono tut- vitalità propria di un ragazzo. É máis ben ancián tora vive. Moitas tradicións antigas están aínda pero conserva a vitalidade propia dun rapaz. vivas. Il bambino ci guardava con occhi vivi e curio- si. O neno mirábanos con ollos vivos e curiosos. 2 vitamina s.f. Vitamina. Gli agrumi contengono molta Vivo -a, forte, intenso -a. La discussione è stata vitamina C. Os cítricos conteñen moita vitamina C. molto viva. A discusión foi moi viva. Gli occhiali vite s.f. 1 Vide, videira, cepa. Sulle colline toscane si scuri proteggono gli occhi dalla luce troppo viva. As coltivano viti. Nos outeiros toscanos cultívanse lentes escuras protexen os ollos da luz demasiado vides. 2 Parafuso. Questa ferramenta ha certamente viva. II s.m. pl. Vivos. Dopo la strage si contarono i le viti che cerchi. Esta ferraxería ten seguramente os vivi e i morti. Despois do accidente contáronse os parafusos que buscas. # allentare, stringere una vivos e os mortos. # argento vivo: azougue; a viva vite: afrouxar, apertar un parafuso. forza: á forza; a viva voce: de viva voz; calce viva: cal vivo; farsi vivo: deixarse ver; mangiarsi qual- vitello -a s. 1 Becerro -a, pucho -a, vitelo -a. La cuno vivo: comer vivo a alguén, rifar moito; nel mucca ha partorito un vitello. A vaca pariu un bece- vivo della questione: no centro da cuestión; non rro. 2 (m.) Vitela, carne de tenreira. Ho comprato c’è anima viva: non haber ninguén; più morto che del vitello tenerissimo. Merquei vitela moi tenra. vivo: máis morto ca vivo; vivo e vegeto: vivo e cole- # piangere come un vitello: chorar como un neno. ando. vittima s.f. Víctima. È sceso il numero delle vittime viziare v. tr. [aux. avere] Malcriar. I nonni qualche degli incidenti stradali. Baixou o número de víctimas volta viziano i nipotini. Os avós ás veces malcrían dos accidentes de tráfico. # fare la vittima: facerse os netiños. OBS.: v. irreg. V. táboa 7. a víctima. vizio s.m. 1 Vicio. Ha più vizi che virtù. Ten máis vittoria s.f. Victoria. Siamo andati tutti al ristorante vicios ca virtudes. 2 Vicio, vezo. Ha il vizio di fare per festeggiare la vittoria della squadra. Fomos troppe domande. Ten o vicio de facer demasiadas viziare 600

preguntas. 3 (Med.) Deficiencia, defecto, eiva. Le ter gana de saír. 2 Mancha de nacemento. Ha una hanno riscontrato un leggero vizio cardiaco. voglia sul collo. Ten unha mancha de nacemento no Atopáronlle unha lixeira deficiencia cardíaca. 4 colo. # contro voglia: a desgana; di mala voglia: de Defecto, fallo, tacha. La merce che ha un vizio di mala gana; levarsi la voglia: quita-la gana; hai fabbricazione è venduta a metà prezzo. A mercancía voglia!: ¡tes boa gana!; una voglia matta: unha que ten un defecto de fabricación véndese a metade gana tola. de prezo. Il procedimento è stato annullato per un voi pron. pers. 1 Vós. Voi due finirete male frequen- vizio di forma. O proceso foi anulado por un defec- tando quella gente. Vó-los dous acabaredes mal to de forma. # i sette vizi capitali: os sete pecados andando con aquela xente. Cercavo proprio voi. capitais; il lupo perde il pelo ma non il vizio: o Buscábavos xustamente a vós. Si è parlato di voi in raposo non perde as mañas; l’ozio è il padre dei ufficio. Falouse de vós na oficina. 2 Vostede. Voi vizi: o ocio é o pai de tódolos vicios; prendere il siete dello stesso parere, signora? ¿Vostede é da vizio: colle-lo vicio; togliersi il vizio: perde-lo mesma opinión, señora? # dare del voi: tratar de vicio. vostede. vizioso -a adx. Vicioso -a. Ha fama di persona disso- luta e viziosa. Ten sona de persoa disoluta e vicio- volante I s.m. Volante. Tieni le mani sul volante e non sa. # circolo vizioso: círculo vicioso. distrarti. Mantén as mans no volante e non te dis- traias. II adx. Voante, voador -ora. I ragazzi assicu- vocabolario s.m. 1 Diccionario. Ho comprato un rano di aver avvistato un oggetto volante. Os rapa- vocabolario della lingua francese, perché il diziona- ces aseguran ter avistado un obxecto voante. # asso rio bilingue non è sufficiente. Comprei un dicciona- del volante: ás do volante; cervo volante: vacalou- rio de lingua francesa, porque o diccionario bilin- ra; stare al volante: estar ó volante; traguardo güe non é suficiente. 2 Vocabulario, léxico. La volante: meta voante. maggior parte di questi studenti ha un vocabolario molto povero. A meirande parte destes estudiantes volare v. intr. [aux. avere / essere] 1 Voar. Il falco può ten un vocabulario moi pobre. volare ad altissima quota. O falcón pode voar a moita altura. Voleremo con una compagnia aerea vocale s.f. Vocal. Le vocali dell’italiano sono a, e, i, o, nazionale. Voaremos cunha compañía aérea nacio- u. As vocais do italiano son a, e, i, o, u. # corde nal. 2 (fig.) Correr (apurar). Volo a casa, mi stanno vocali: cordas vocais; vocale aperta / chiusa / aspettando. Corro á casa, estanme esperando. 3 lunga / breve: vocal aberta / pechada / longa / (fam.) Caer. È volato dalle scale e si è rotto una co- breve. stola. Caeu polas escaleiras e rompeu unha costela. vocazione s.f. Vocación. La vocazione religiosa lo volentieri adv. De boa gana, a gusto. Se ti potrò aiu- indusse a prendere i voti. A vocación relixiosa indu- tare, lo farò volentieri. Se te podo axudar, fareino de ciuno a toma-los votos. (ext.). Ha una spiccata voca- boa gana. Ti fermi con noi a cena? Volentieri. zione per la musica. Ten unha destacada vocación ¿Quedas connosco a cear? De boa gana. para a música. volere I v. tr. [aux. avere] Querer. Volle sapere la veri- voce s.f. Voz. La sua voce è grave e rauca. A súa voz é tà. Quixo sabe-la verdade. Vuoi bere qualcosa? grave e rouca. Mina è una delle grandi voci della ¿Queres beber algo? Non vorrei disturbare. Non canzone italiana. Mina é unha das grandes voces da querería molestar. Fai come vuoi. Fai como queiras. canción italiana. Aveva portato un piccolo diziona- Quanto vuole per quel tappeto? ¿Canto quere por rio con diecimila voci. Levara un pequeno dicciona- esa alfombra? II s.m. Desexo. Ha seguito il volere rio con dez mil voces. ‘Ho’ è voce del verbo ‘avere’. della madre. Seguiu o desexo da nai. # capace di ‘Teño’é unha voz do verbo ‘ter’. # a bassa voce / ad intendere e di volere: en plenas facultades; ci alta voce: en voz baixa / en voz alta; avere voce in vuole un bel coraggio: hai que ter valor; chi trop- capitolo: ter influencias importantes; a viva voce: po vuole nulla stringe: quen moito abarca pouco de viva voz; a voce: oralmente; corre voce: corren aperta; se Dio vuole: se Deus quere; volerci: ser rumores; dar sulla voce a qualcuno: rifarlle a necesario, oportuno; volersi bene: quererse (reci- alguén; dare una voce a qualcuno: chamar a procamente). OBS.: v. irreg. V. táboa 21. alguén; dar voce a un sentimento: expresar un sentimento; fare la voce grossa: enfadarse; la voce volgare I adx. Vulgar. Veste in modo vistoso e volga- della coscienza: a voz da conciencia; sotto voce: en re. Viste de xeito vistoso e vulgar. II s.m. Lingua voz baixa; spargere la voce: extende-lo rumor; un vulgar. Dante ha scritto sia in latino che in volgare. fil di voce: un fío de voz; voci di bilancio: voz do Dante escribiu tanto en latín como en vulgar. presuposto; voci di corridoio: rumores. volgarità s.f. inv. Vulgaridade. Lo spettacolo era di voglia s.f. 1 Gana. Eravamo troppo stanchi per aver una volgarità insopportabile. O espectáculo era voglia di uscire. Estabamos demasiado cansos para dunha vulgaridade insoportable. Quando litigano si 601 volume

scambiano volgarità. Cando rifan intercámbianse volta s.f. 1 Vez (ocasión). L’ho visto solo un paio di vulgaridades. volte. Vino só un par de veces. Che sia l’ultima volta che arrivi così tardi! ¡Que sexa a última vez que che- volgere I v. tr. [aux. avere] Volver (dirixir). Volse lo gas tan tarde! 2 Bóveda. Sulla volta della cupola è sguardo verso di noi e sorrise. Dirixiu a mirada cara affrescata l’Ascensione della Vergine. Na bóveda da a nós e sorriu. II v. intr. [aux. avere] 1 Dobrar, virar, cúpula está pintada ó fresco a Ascensión da Virxe. # xirar. Il viale volge a sinistra. A avenida dobra á a sua volta: á súa vez; a volte / certe volte: ás veces esquerda. 2 Tirar, tender. Ha gli occhi di un azzurro / algunhas veces; alla volta di ...: en dirección a ...; che volge al viola. Ten os ollos dun azul que tira ó c’era una volta: había unha vez; due / tre alla violeta. III v. refl. [aux. essere] 1 Volverse, virarse. volta: dous / tres á vez; gli ha dato di volta il cer- Si volse ancora indietro per salutare. Volveuse de vello: toleou; il più delle volte: a meirande parte novo cara a atrás para saudar. 2 Dedicarse. Si vol- das veces; non pensarci due volte: non pensalo sero a studi teologici. Dedicáronse ós estudios teo- dúas veces; piantala una buona volta!: ¡para lóxicos. # volgere al peggio: empeorar; volgere al dunha vez!; questa è la volta buona: esta é a defi- termine: cumprirse; volgere in fuga qualcuno: nitiva; una volta o l’altra: antes ou despois; una facer fuxir a algúen. OBS.: v. irreg. V. táboa 11. volta per sempre: dunha vez por todas; una volta volo s.m. 1 Voo. Passava ore ad osservare il volo degli tanto: por unha vez; volta per volta: pouco a uccelli. Pasaba horas observando o voo dos paxa- pouco. ros. Il pilota e tutto l’equipaggio si augurano che voltare I v. tr. [aux. avere] 1 Virar, xirar. Voltammo la abbiate avuto un piacevole volo. O piloto e toda a barca per tornare a riva. Virámo-lo barco para vol- tripulación esperan que tivesen un voo agradable. 2 tar á beira. 2 Da-la volta (xirar). Se volti la pagina, (fam.) Caída. Ha fatto un bel volo: è una fortuna che vedrai le illustrazioni. Se lle dá-la volta á páxina, non si sia rotto niente. Tivo unha boa caída: é unha vera-las ilustracións. 3 Dobrar, virar, xirar. C’è una sorte que non rompese nada. # capire al volo: colle- cartoleria proprio qui se voltate l’angolo. Hai unha las no aire; prendere al volo: coller no aire; pren- papelería xustamente aquí, se dobráde-la esquina. dere il volo: fuxir; prendere le occasioni al volo: II v. intr. [aux. avere] Dobrar, virar, xirar. Il vigile aproveita-la ocasión sen dubidar. dice che bisogna voltare a destra. O garda municipal volontà s.f. inv. 1 Vontade, albedrío, arbitrio. È sem- di que hai que dobrar á dereita. III v. refl. [aux. pre riuscita ad imporre la sua volontà a tutti. essere] Virarse, volverse. Voltati e non guardare. Conseguiu sempre impoñérlle-la súa vontade a Vírate e non mires. Si voltava e rivoltava nel letto. todos. 2 Vontade, intención. Non basta avere buona Virábase e volvíase virar na cama. # volta gabba- volontà, bisogna agire. Non basta ter boa vontade, na: virachaquetas; voltare le spalle a qualcuno o a hai que actuar. # agire di propria volontà: actuar qualcosa: volverlle as costas a algo ou a alguén; de vontade propia; a volontà: a vontade; forza di voltare pagina (fig.): pasa-la páxina; voltarsi indietro: volverse atrás. volontà: forza de vontade; le ultime volontà: as últimas vontades; volontà ferrea: vontade de ferro. volto s.m. Faciana, rostro. Il suo volto sereno riflette- va una pace interiore. A súa faciana serena reflectía volontario -a I adx. 1 Voluntario -a, consciente. Il paz interior. movimento di alcuni muscoli non è volontario. O movemento dalgúns músculos non é voluntario. 2 volubile adx. Voluble, inconstante, inestable. Da gio- Voluntario -a. Ha prestato servizio volontario nella vane era volubile e passava da un amore all’altro. De Croce Rossa. Prestou servicio voluntario na Cruz novo era voluble e pasaba dun amor ó outro. Vermella. II s. Voluntario -a. Il professore ha chie- volume s.m. 1 Volume. Calcoliamo il volume del soli- sto se c’erano volontari per fare l’esercizio alla do. Calculámo-lo volume do sólido. Ho telefonato ai lavagna. O profesor preguntou se había voluntarios vicini perché ascoltavano musica a un volume spa- para face-lo exercicio no encerado. Ha collaborato ventoso. Chamei por teléfono os veciños porque come volontaria durante l’incendio. Colaborou escoitaban a música a un volume espantoso. 2 como voluntaria durante o incendio. Volume, tomo. È uscita una nuova enciclopedia volpe s.f. 1 Raposo -a, golpe. La volpe, inseguita dai della musica in trenta volumi. Saíu unha nova enci- cani, si è infilata nella tana. O raposo, perseguido clopedia da música en trinta volumes. # a basso / ad polos cans, meteuse no tobo. 2 Pel de raposo. alto volume: a baixo / alto volume; a tutto volume: Indossava un giaccone di volpe azzurra. Vestía un a todo volume. chaquetón de pel de raposo azul. # caccia alla voluminoso -a adx. Voluminoso -a. Un pacco volu- volpe: a caza do raposo; essere una vecchia volpe: minoso occupava tutto il bagagliaio dell’auto. Un ser unha persoa moi astuta; essere una volpe: ser paquete voluminoso ocupaba todo o maleteiro do un raposo. coche. voluminoso 602 vomitare v. tr. e intr. [aux. avere] Vomitar, golsar, voto s.m. 1 Voto, sufraxio. Il sindaco è stato rieletto trousar. Si è sentito male e ha vomitato la cena. con un’alta percentuale di voti. O alcalde foi reeli- Sentiuse mal e vomitou a cea. Soffriva di mal di xido cunha alta porcentaxe de votos. 2 Nota, cuali- mare e qualche volta vomitava. Sufría mareos e ficación, puntuación. Ha sempre avuto ottimi voti a algunhas veces vomitaba. OBS.: io vomito; v. irreg. V. táboa 1. scuola. Tivo sempre unhas notas estupendas na vomito s.m. Vómito. Il dottore le ha prescritto uno escola. 3 Promesa. Ho fatto voto di non fumare. sciroppo contro il vomito. O médico receitoulle un Fixen a promesa de non fumar. # a pieni voti: coas xarope contra o vómito. mellores notas; fare voto di (Relix.): face-lo voto vongola s.f. Ameixa (molusco). Prepareremo degli de; prendere i voti: toma-los hábitos. spaghetti alle vongole. Prepararemos uns espague- vulcano s.m. Volcán. I villaggi alle pendici del vulca- tes con ameixas. no temono una nuova eruzione. As aldeas das ladei- voracità s.f. inv. Voracidade. Tuo figlio ha mangiato ras do volcán temen unha nova erupción. # avere la tutto con incredibile voracità. O teu fillo comeuno todo cunha incrible voracidade. testa come un vulcano: ter moitas ideas; star sedu- ti su un vulcano: estar nunha situación de perigo. vortice s.m. 1 Remuíño. Questo fiume è pieno di vor- tici. Este río está cheo de remuíños. 2 (fig.) Ímpeto vulnerabile adx. Vulnerable. Achille era vulnerabile (forza irrisistible). Si abbandonarono al vortice solo nel tallone. Aquiles era vulnerable só no talón. della danza. Abandonáronse ó ímpeto da danza. Mi Devi avere pazienza perché è molto vulnerabile e sono lasciato prendere dal vortice degli avvenimen- ti. Deixeime levar polo ímpeto dos acontecementos. piange per un nonnulla. Debes ter paciencia porque é moi vulnerable e chora por nada. vostro -a I adx. pos. 1 Voso -a. Abbiamo sempre ammirato la vostra tenacia. Sempre admirámo-la vuotare v. tr. [aux. avere] Baleirar, baldeirar. I ladri vosa tenacidade. Faremo di tutto per ritrovare vostra hanno vuotato la cassaforte e sono fuggiti. Os figlia. Faremos de todo para atopa-la vosa filla. 2 ladróns baleiraron a caixa forte e fuxiron. # vuota- Seu súa (de vostedes). Vi prego di scusarmi se ho trascurato la vostra richiesta. Prégolles que me des- re il sacco: dicir todo o que un tiña dentro. culpen se descoidei a súa petición. II pron. pos. 1 vuoto -a I adx. Baleiro -a, baldeiro -a. Amava fer- Voso -a. La nostra proposta è simile alla vostra. A marsi nel teatro vuoto, dopo lo spettacolo. nosa proposta é similar á vosa. 2 Seu súa (de vos- tedes). Signori, abbiate un po’ di pazienza: dopo il Gustáballe quedar no teatro baleiro, despois do mio turno arriverà il vostro. Señores, teñan un espectáculo. II s.m. 1 (sing.) Baleiro, baldeiro. pouco de paciencia: despois do meu turno chegará L’hanno visto fermarsi sul ponte e poi lanciarsi nel o seu. vuoto. Vírono deterse na ponte e despois tirarse ó votare I v. tr. [aux. avere] Votar. Gli studenti hanno baleiro. 2 (pl.) Envase. Se compri della birra, ricor- votato i loro rappresentanti. Os estudiantes votaron dati di restituire i vuoti. Se compras cervexa, lém- os seus representantes. II v. intr. [aux. avere] Votar. brate de devolve-los envases. # a mani vuote: coas Domani si vota per le elezioni regionali. Mañá vóta- se para as eleccións rexionais. III v. refl. [aux. esse- mans baleiras; assegno a vuoto: cheque sen fondos; re] Entregarse, consagrarse. Da quando gli è nato il a stomaco vuoto: co estómago baleiro; avere la figlio, si è votato totalmente alla famiglia. Desde pancia vuota: estar sen comer; avere la testa que lle naceu o fillo, entregouse totalmente á fami- vuota: ser unha cabeza oca; farsi il vuoto intorno: lia. face-lo baleiro arredor; girare a vuoto: dar voltas votazione s.f. 1 Votación. La votazione è avvenuta per sen facer nada; mandare a vuoto qualcosa: malo- alzata di mano. A votación fíxose a man alzada. 2 Cualificación, nota, puntuación. Ha avuto la vota- grar algo; sotto vuoto: ó baleiro (envasado); un zione più alta della classe. Tivo a cualificación máis vuoto d’aria: un golpe de aire; un vuoto di memo- alta da clase. ria: un lapso. W

wafer s.m. inv. Galleta rechea de crema. OBS.: pro- western s.m. inv. Filme do oeste. In questo western lo núnciase /’vafer/. sceriffo non cattura i banditi. Neste filme do oeste o water s.m. inv. Váter (inodoro). Si è rotto lo sciac- shérif non captura os bandidos. # film western: quone del water. Rompeu a cisterna do váter. OBS.: filme do oeste. pronúnciase /’vater/. whisky s.m. inv. Whisky. Non regge l’alcol e le basta week-end s.m. inv. Fin de semana. Nei week-end un whisky per ubriacarsi. Non aguanta o alcohol e facciamo gite fuori città. Nas fins de semana face- chégalle un whisky para se emborrachar. mos excursións fóra da cidade. OBS.: pronúnciase /ui’kend/.

X

xenofobia s.f. Xenofobia. Nonostante gli interventi, xenofobo -a adx. Xenófobo -a. L’ondata xenofoba continuano gli episodi di xenofobia e di razzismo. A mette in pericolo la sicurezza degli stranieri. A onda pesar das intervencións, continúan os episodios de xenófoba pon en perigo a seguridade dos estranxei- xenofobia e de racismo. ros.

Y

yacht s.m. inv. Iate. Ha fatto una breve crociera sullo yogurt s.m. inv. Iogur. In frigo troverai yogurt natura- yacht di un amico. Fixo un breve cruceiro no iate li e alla frutta. Na neveira encontrarás iogures natu- dun amigo. OBS.: pronúnciase /jtc /. rais e de froitas.

Z

zabaione s.m. Crema doce feita con xema de ovo, zattera s.f. Balsa (embarcación). I naufraghi hanno azucre e viño de Marsala. resistito vari giorni su una zattera. Os náufragos zafferano s.m. Azafrán. Compra una bustina di zaf- resistiron varios días nunha balsa. ferano per il risotto. Merca un sobre de azafrán para zavorra s.f. Lastre. Stanno caricando la zavorra della o arroz. nave. Están cargando o lastre do barco. Hanno zaffiro s.m. Zafiro. Aveva un grande zaffiro al dito. usato un sacco di pietre come zavorra perché il Tiña un gran zafiro no dedo. corpo andasse a fondo. Empregaron unha morea de pedras como lastre para que o corpo afondase. # zaino s.m. Mochila, macuto. Abbiamo riempito gli zaini per l’escursione. Enchémo-las mochilas para a essere una zavorra: ser unha carga (persoas). excursión. zebra s.f. Cebra. La zebra ha un mantello a strisce zampa s.f. Pata. Il gatto si sta leccando una zampa. O bianche e nere. A cebra ten unha pelame de franxas gato está lambendo unha pata. # camminare a brancas e negras. quattro zampe: camiñar a catro patas; pantaloni a zecca s.f. Carracha. Quel povero cane è tormentato zampa di elefante: pantalóns de pata ancha; dalle zecche. Aquel pobre can está atormentado zampe di gallina: patas de galo. OBS.: non alude ás polas carrachas. OBS.: pl. zecche. extremidades inferiores dos obxectos, para o que se utiliza o termo gamba. zelante adx. Dilixente (activo). Abbiamo un segreta- rio molto zelante e con lui l’ufficio funziona a mera- zampillare v. intr. [aux. avere] Abrollar, manar, bro- viglia. Temos un secretario moi dilixente e con el a tar. L’acqua della sorgente zampillava tra le rocce. A oficina funciona de marabilla. auga do manancial abrollaba entre as rochas. zelo s.m. Celo (dilixencia). Quest’impiegato lavora zampillo s.m. Chorro. Dalle fontane si alzavano alti zampilli. Das fontes levantábanse altos chorros. con zelo perché gli piace il suo mestiere. Este empregado traballa con celo porque lle gusta o seu zanna s.f. Dente (grande e longo). Hanno fermato i oficio. bracconieri con un carico di zanne di elefante. Detiveron os cazadores furtivos cunha carga de zerbino s.m. Felpudo. Pulitevi le scarpe sullo zerbi- dentes de elefante. no. Limpade os zapatos no felpudo. zanzara s.f. Mosquito. Le zone calde e umide sono zero s.m. Cero. Qualsiasi numero moltiplicato per infestate di zanzare. As zonas quentes e húmidas zero dà zero. Calquera número multiplicado por están infestadas de mosquitos. # essere fastidioso cero dá cero. Ha consegnato il compito in bianco e come una zanzara: ser moi pesado (referido a per- si è preso uno zero. Entregou o traballo en branco e soa). puxéronlle un cero. # essere a zero: estar a cero, sen zappa s.f. Sacho, sacha. Ha fatto un solco con la cartos; essere sotto zero: estar baixo cero; essere zappa. Fixo un suco co sacho. # darsi la zappa sui uno zero assoluto: ser un cero á esquerda; sparare piedi: prexudicarse a si mesmo. a zero: disparar a matar; tagliare i capelli a zero: corta-lo pelo ó cero. zappare v. tr. [aux. avere] Sachar. Stanno zappando per preparare la terra alla semina. Están sachando zigomo s.m. Pómulo. La fotomodella si stava metten- para prepara-la terra para a sementeira. Domani do del fard sugli zigomi. A modelo estaba botando zapperò l’orto. Mañá sacharei a horta. colorete nos pómulos. zinco 610 zinco s.m. sing. Zinc, cinc. Lo strato di zinco proteg- masaxe. # zona calda: punto quente; zona depres- ge la lamiera. O estrato de zinc protexe a chapa. sa: zona deprimida; zona disco: zona azul. zingaro -a s. 1 Zíngaro -a. Alle porte della città c’è zoo s.m. inv. Zoo. Non ama gli zoo né gli animali in una accampamento di zingari. Ás portas da cidade cattività. Non lle gustan os zoos nin os animais en hai un campamento de zíngaros. 2 Xitano -a. Una catividade. zingara mi ha letto la mano. Unha xitana leume a zoppicare v. intr. [aux. avere] Coxear (tamén fig.). Ha man. preso una storta e zoppica leggermente. Tivo unha zio -a s. Tío -a. Non ha zii perché i suoi genitori sono torcedura e coxea lixeiramente. È bravo nelle mate- figli unici. Non ten tíos porque os seus pais son rie umanistiche ma zoppica in matematica. É bo nas fillos únicos. materias humanísticas pero coxea en matemáticas. zitella s.f. 1 Solteira. La sorella maggiore si è sposa- # chi va con lo zoppo impara a zoppicare: cóllen- ta, mentre la seconda è rimasta zitella. A irmá maior se as mañas da persoa coa que se anda. OBS.: io casou, mentres que a segunda quedou solteira. 2 zoppico, tu zoppichi; v. irreg. V. táboas 1 e 5. (despect.) Solteirona. Sei una vecchia zitella: non zoppo -a I adx. Coxo -a (tamén fig.). L’incidente l’ha fai altro che criticare tutto. Es unha vella solteirona: lasciato zoppo dal piede destro. O accidente deixou- non fas máis ca criticalo todo. no coxo do pé dereito. A me tocca sempre la sedia zittire v. tr. [aux. avere] Facer calar. Un’occhiata del zoppa. A min sempre me toca a cadeira coxa. II s. maestro bastava a zittirci. Unha ollada do mestre Coxo -a. C’era uno zoppo che voleva attraversare la strada. Había un coxo que quería atravesa-la rúa. bastaba para nos facer calar. OBS.: io zittisco, tu zit- tisci. zotico -a adx. Basto -a, groseiro -a, ordinario -a. Non zitto -a adx. Calado -a (tamén fig.). Zitti, che arriva so cosa ci trovi in quello zotico. Non sei qué lle ato- qualcuno! ¡Calados, que chega alguén! Davanti a pas a aquel basto. OBS.: m. pl. zotici, f. pl. zotiche. una simile ingiustizia non devi stare zitta. Diante zucca s.f. 1 Cabaza, cabazo. A mezzanotte la carroz- dunha inxustiza semellante non debes estar calada. za di Cenerentola tornò ad essere una zucca. A # far stare zitto: facer calar a alguén. medianoite a carroza de Cinsenta converteuse zoccola s.f. (vulg.) Paxara, pendanga, puta. Dice che nunha cabaza. 2 Cabaza, cabaceira. Hanno man- non uscirebbe mai con una simile zoccola. Di que giato fiori di zucca fritti. Comeron flores de cabaza nunca sairía cunha paxara semellante. fritas. 3 (fig., fam.) Cachola, croca, testa. Mettitelo nella zucca: non c’è altra soluzione. Méteo na zoccolo s.m. 1 Pezuño. I cavalli vengono ferrati per- cachola: non hai outra solución. OBS.: pl. zucche. ché non si danneggino gli zoccoli. Os cabalos férranse para que non se manquen nos pezuños. 2 zuccherare v. tr. [aux. avere] Azucrar. Non zucche- Zoca, galocho, chanca. Gli zoccoli sono la calzatu- rargli il caffè perché lo prende amaro. Non lle azú- ra tipica del costume tradizionale olandese. As zocas cre-lo café porque o toma amargo. OBS.: io zucche- son o calzado típico do traxe tradicional holandés. ro; v. irreg. V. táboa 1. 3 Chancleta. Per andare in spiaggia la gente usa zuccheriera s.f. Azucreiro. Sul vassoio c’erano già spesso zoccoli o sandali. Para ir á praia a xente usa tazze, teiera e zuccheriera. Na bandexa xa estaban a miúdo chancletas ou sandalias. 4 Zócolo, rodapé. as cuncas, a teteira e o azucreiro. Abbiamo chiamato il falegname per riparare lo zoc- zuccherino s.m. Terrón (de azucre). Il cameriere si è colo di legno e il parquet. Chamámo-lo carpinteiro dimenticato di portarmi uno zuccherino con il caffè. para arranxa-lo zócolo de madeira e o parqué. O camareiro esqueceuse de traerme un terrón co zodiaco s.m. Zodíaco. I segni dello zodiaco sono café. dodici. Os signos do zodíaco son doce. OBS.: pl. zucchero s.m. Azucre. Ha sostituito lo zucchero con zodiaci. un dolcificante senza calorie. Substituíu o azucre zolfo s.m. Xofre. Dal cratere esalava un forte odore di por un adozante sen calorías. # zucchero a velo: zolfo. O cráter exhalaba un forte olor a xofre. azúcar de lustre; zucchero caramellato: azucre zolla s.f. Terrón, leiba. L’aratro smuove le zolle. O caramelizado; zucchero di canna: azúcar de cana. arado remove os terróns. # zolletta: terrón de azu- zucchina s.f. Cabaciña. Ho preso un piatto di zucchi- cre. ne in carpione. Tomei un prato de cabaciñas en zona s.f. Zona. La zona del porto è molto antica. A escabeche. OBS.: existe tamén a variante zucchino. zona do porto é moi antiga. La crema va applicata zuffa s.f. Pelexa, liorta, agarrada. Il monello uscì sulla zona dolorante con un leggero massaggio. A dalla zuffa con un occhio pesto. O pícaro saíu da crema débese aplicar na zona dorida cunha lixeira pelexa cun ollo mazado. 611 zuppo zuppa s.f. Sopa. In inverno prepariamo spesso la zuppiera s.f. Sopeira. Portò in tavola la zuppiera zuppa di pasta e fagioli. Polo inverno preparamos a fumante. Levou á mesa a sopeira fumegante. miúdo sopa de pasta e fabas. # se non è zuppa è zuppo -a adx. Empapado -a. Siamo stati sorpresi pan bagnato: é o mesmo que sexa unha cousa ou dall’acquazzone e siamo tornati a casa zuppi. Fomos outra; zuppa inglese: doce feito con capas de bis- sorprendidos polo chuvasco e volvemos á casa coito enchoupadas en licor alternando con capas de empapados. crema ou chocolate.

Antropónimos

Ada ...... Ada Adelaide...... Adelaida Adele...... Adela Adolfo ...... Adolfo Adriano, Adriana ...... Adrián, Adriá Agata ...... Ádega Agnese...... Inés Agostino, Agostina ...... Agostiño, Agostiña Alberto, Albertina ...... Alberte, Alberta Aldo, Alda...... Aldo, Alda Alessandro, Alessandra...... Alexandre, Alexandra Alessio, Alessia ...... Aleixo, Aleixa Alfonso, Alfonsina...... Afonso, Afonsa Alfredo, Alfreda ...... Alfredo, Alfreda Alice ...... Alicia Amalia ...... Amalia Ambrogio ...... Ambrosio Amedeo...... Amadeo Amelia ...... Amelia Andrea, Andreina ...... Andrés, Andrea Angelica...... Anxélica Angelo, Angela ...... Anxo, Anxa Anna ...... Ana Annibale ...... Aníbal Annunziata...... Anunciación Anselmo ...... Anselmo Antonio, Antonia ...... Antón, Antona Arturo ...... Artur Assunta ...... Asunción Augusto, Augusta...... Augusto, Augusta Aurelio, Aurelia ...... Aurelio, Aurelia Barbara ...... Bárbara Bartolomeo...... Bertomeu ANTROPÓNIMOS 614

Basilio...... Basilio Battista ...... Bautista Beatrice...... Beatriz Benedetto, Benedetta...... Benedicto, Benedicta Beniamino ...... Benxamín Benigno...... Benigno Berenice ...... Berenice Bernardo ...... Bernaldo Berta ...... Berta Biagio ...... Brais Bianca...... Branca Brigida ...... Bríxida Bruno ...... Bruno Callisto ...... Calisto Camillo, Camilla ...... Camilo, Camila Candido, Candida...... Cándido, Cándida Carlo, Carla ...... Carlos, Carla Carlotta ...... Carlota Carmelo, Carmela ...... Carmelo, Carmela Carmen ...... Carme Carmine ...... Carmelo Carolina ...... Carolina Casimiro ...... Casimiro Caterina ...... Catarina Cecilia ...... Icía Celestino ...... Celestino Cesare...... César Chiara ...... Clara Clara ...... Clara Claudio, Claudia ...... Clodio, Clodia Clemente...... Clemente Clotilde ...... Clotilde Concetta ...... Concepción 615 ANTROPÓNIMOS

Corrado ...... Conrado Cosimo ...... Cosme Costantino ...... Constantino Costanzo ...... Constancio Cristiano, Cristiana ...... Cristián, Cristiá Cristina ...... Cristina Cristoforo ...... Cristovo Daniele, Daniela ...... Daniel, Daniela Danilo, Danila ...... Daniel, Danila Dante ...... Dante Dario, Daria ...... Darío, Daría Davide ...... David Deborah ...... Déborah Diana ...... Diana Diego ...... Diego Dino, Dina ...... Dino, Dina Domenico, Domenica ...... Domingos, Dominga Donatella...... Donatela Donato ...... Donato Doroteo, Dorotea...... Doroteo, Dorotea Edmondo ...... Edmundo Edoardo...... Duarte Egidio ...... Exidio Elena...... Helena Eleonora ...... Leonor Elisa ...... Elisa Elisabetta...... Sabela Elvira ...... Elvira Emanuele, Emanuela ...... Manuel, Manuela Emilio, Emilia ...... Emilio, Emilia Emma ...... Enma Ennio ...... Enio Enrico, Enrica...... Henrique, Henriqueta ANTROPÓNIMOS 616

Enzo, Enza...... Lourenzo, Lourenza Erminia ...... Herminia Ernesto, Ernestina...... Ernesto, Ernesta Ester...... Ester Ettore ...... Héitor Eugenio, Eugenia ...... Uxío, Uxía Eusebio ...... Eusebio Eva ...... Eva Evaristo...... Evaristo Ezio ...... Ezio Fabiano ...... Fabián Fabio ...... Fabio Fabrizio, Fabrizia ...... Fabricio, Fabricia Faustino ...... Faustino Fausto ...... Fausto Fedele...... Fidel Federico, Federica ...... Federico, Federica Felice ...... Fiz Felicita ...... Felícitas Ferdinando, Ferdinanda ...... Fernando, Fernanda Filippo...... Filipe Flavio, Flavia ...... Flavio, Flavia Flora ...... Flora Francesco, Francesca ...... Francisco, Francisca Franco, Franca ...... Francisco, Francisca Fulvio, Fulvia ...... Fulvio, Fulvia Gabriele, Gabriella ...... Gabriel, Gabriela Gaetano...... Caetano Gemma ...... Xema Gennaro ...... Xenaro Genoveffa ...... Xenoveva Gerardo ...... Xeraldo Germano ...... Xermán 617 ANTROPÓNIMOS

Gerolamo ...... Xerome Giacinto ...... Xacinto Giacomo...... Santiago Gilberto ...... Xilberte Giorgio, Giorgia ...... Xurxo, Xurxa Giovanni, Giovanna ...... Xoán, Xoana Girolamo ...... Xeromo Giuditta ...... Xudite Giuliano, Giuliana ...... Xián, Xiana Giulio, Giulia ...... Xulio, Xulia Giuseppe, Giuseppina...... Xosé, Xosefa Giustino ...... Xustino Goffredo ...... Godofredo Grazia ...... Engracia Gregorio ...... Gregorio Gualtiero ...... Guterre Guglielmo, Guglielmina ...... Guillerme, Guillermina Guido ...... Guido Gustavo...... Gustavo Ignazio ...... Ignacio Ilario, Ilaria...... Hilario, Hilaria Immacolata ...... Inmaculada Ines ...... Inés Innocente ...... Inocente Innocenzo...... Inocencio Iolanda...... Iolanda Ippolito ...... Hipólito Irene...... Irea Isabella ...... Isabel Isidoro...... Isidoro Italo...... Ítalo Ivo ...... Ivo Jacopo ...... Santiago ANTROPÓNIMOS 618

Lamberto ...... Lamberto Laura...... Laura Leonardo...... Leonardo Letizia ...... Ledicia Lidia...... Lidia Lino...... Lino Livio, Livia ...... Livio, Livia Loredana...... Loredana Lorenzo, Lorenza...... Lourenzo, Lourenza Luca ...... Lucas Lucia ...... Lucía Luciano, Luciana...... Luciano, Luciana Luigi, Luigia ...... Luís, Luísa Luisa ...... Luísa Maddalena ...... Madalena Marcello, Marcella ...... Marcelo, Marcela Marco...... Marcos Margherita ...... Margarida Mario, Maria ...... Mario, María Marisa...... Marisa Marta ...... Marta Martino, Martina ...... Martiño, Martiña Massimiliano ...... Maximiliano Massimo ...... Máximo Matilde...... Matilde Matteo ...... Mateo Mattia ...... Matías Maurizio, Maurizia ...... Mauricio, Mauricia Mauro, Maura...... Mauro, Maura Michele, Michela ...... Miguel, Micaela Milena...... Milena Mirella...... Mireia Modesto ...... Modesto 619 ANTROPÓNIMOS

Monica...... Mónica Nadia ...... Nadia Natale, Natalia ...... Nadal, Natalia Nicola, Nicoletta...... Nicolao, Nicolasa Nicolò ...... Nicolás Norberto ...... Norberto Olga ...... Olga Orazio ...... Horacio Oreste...... Orestes Orlando...... Orlando Orsola ...... Úrsula Oscar ...... Oscar Ottavio, Ottavia ...... Octavio, Octavia Paolo, Paola...... Paulo, Paula Pasquale, Pasqualina ...... Pascual, Pascuala Patrizio, Patrizia ...... Patricio, Patricia Piero, Piera...... Pero, Petra Pietro...... Pedro Pio...... Pío Placido...... Plácido Primo ...... Primo Prospero ...... Próspero Quintino...... Quintín Rachele ...... Raquel Raffaele, Raffaella ...... Rafael, Rafaela Raimondo ...... Reimundo Regina ...... Rexina Remigio...... Remixio Renato, Renata ...... Renato, Renata Riccardo ...... Ricardo Rinaldo ...... Reinaldo Rita ...... Rita Roberto, Roberta ...... Roberto, Roberta ANTROPÓNIMOS 620

Rocco...... Roque Rodolfo ...... Rodolfo Rolando ...... Roldán Romolo ...... Rómulo Romualdo ...... Romualdo Rosa ...... Rosa Rosario, Rosaria ...... Rosario Ruggero ...... Roxelio Sabino, Sabina ...... Sabino, Sabina Sabrina...... Sabrina Salvatore ...... Salvador Samuele ...... Samuel Sara ...... Sara Saverio...... Xavier Sebastiano ...... Sebastián Secondo ...... Segundo Serafino...... Serafín Sergio...... Serxio Severino ...... Severino Severo ...... Severo Silvano, Silvana...... Silvano, Silvana Silverio ...... Silverio Silvio, Silvia ...... Silvio, Silvia Simeone ...... Simeón Simone, Simona...... Simón, Simona Simonetta ...... Simona Sofia...... Sofía Sonia ...... Sonia Speranza ...... Esperanza Stefano, Stefania ...... Estevo, Estevaíña Stella ...... Estela Susanna...... Susana Teodoro, Teodora ...... Teodoro, Teodora 621 ANTROPÓNIMOS

Teresa ...... Tareixa Tommaso ...... Tomé Torquato ...... Trocado Tullio ...... Tulio Ubaldo ...... Ubaldo Ugo ...... Hugo Umberto...... Humberto Urbano...... Urbán Valentino, Valentina ...... Valentín, Valentina Valerio, Valeria ...... Valerio, Valeria Vanessa ...... Vanesa Venanzio ...... Venancio Veronica ...... Verónica Vincenzo ...... Vicente Violetta ...... Violeta Virgilio...... Virxilio Virginia ...... Virxinia Vitale ...... Vidal Vittorio, Vittoria...... Vitorio, Vitoria Walter ...... Guterre Zaccaria ...... Zacarías

Topónimos italianos

NOMES DE REXIÓNS Aosta: Aosta Abruzzi: Abruzos Arezzo: Arezo Basilicata: Basilicata Ascoli Piceno: Áscoli Piceno Calabria: Calabria Asti: Asti Campania: Campania Avellino: Avelino Emilia – Romagna: Emilia-Romaña Bari: Bari Friuli – Venezia Giulia: Belluno: Beluno Friúl – Venecia Xulia Benevento: Benevento Lazio: Lacio Bergamo: Bérgamo Liguria: Liguria Bologna: Boloña Lombardia: Lombardía Bolzano: Bolzano Marche: Marcas Brescia: Brexia Molise: Molise Brindisi: Bríndisi Piemonte: Piemonte Cagliari: Cállari Puglia: Pulla Caltanissetta: Caltaniseta Sardegna: Sardeña Campobasso: Campobaso Sicilia: Sicilia Capri: Capri Toscana: Toscana Carrara: Carrara Trentino – Alto Adige: Caserta: Caserta Trentino – Alto Adixio Catania: Catania Umbria: Umbría Catanzaro: Catanzaro Valle D’Aosta: Val de Aosta Chieti: Quieti Veneto: Véneto Como: Como Cosenza: Cosenza NOMES DE CIDADES Cremona: Cremona Agrigento: Agrixento Crotone: Crotona Alessandria: Alexandría Cuneo: Cúneo Ancona: Ancona Enna: Ena TOPÓNIMOS ITALIANOS 624

Ferrara: Ferrara Palermo: Palermo Firenze: Florencia Parma: Parma Foggia: Foxia Pavia: Pavía Frosinone: Frosinone Perugia: Peruxia Genova: Xénova Pesaro: Pésaro Gorizia: Goricia Pescara: Pescara Grosseto: Groseto Piacenza: Placencia Imperia: Imperia Pisa: Pisa Ischia: Isquia Pistoia: Pistoia Isernia: Isernia Pompei: Pompeia L’ A quila: L’Aquila Pordenone: Pordenone La Spezia: La Spezia Potenza: Potenza Latina: Latina Ragusa: Ragusa Livorno: Livorno Ravenna: Ravena Lecce: Lece Reggio Calabria: Rexio Calabria Lucca: Luca Reggio Emilia: Rexio Emilia Macerata: Macerata Rieti: Rieti Mantova: Mantua Roma: Roma Massa: Masa Rovigo: Rovigo Matera: Matera Salerno: Salerno Messina: Mesina San Marino: San Marino Milano: Milán Sassari: Sásari Modena: Módena Savona: Savona Napoli: Nápoles Siena: Siena Novara: Novara Siracusa: Siracusa Nuoro: Nuoro Sondrio: Sondrio Oristano: Oristano Taranto: Tarento Padova: Padua Teramo: Téramo 625 TOPÓNIMOS ITALIANOS

Terni: Terni Tevere: Tíber Trapani: Trápani Ticino: Ticino Trento: Trento Volturno: Volturno Treviso: Treviso Trieste: Trieste LAGOS Torino: Turín Bolsena: Bolsena Udine: Údine Bracciano: Braciano Urbino: Urbino Como: Como Varese: Varese Garda: Garda Venezia: Venecia Iseo: Iseo Vercelli: Verceli Lugano: Lugano Verona: Verona Maggiore: Maior Vicenza: Vicenza Orta: Orta Viterbo: Viterbo Trasimeno: Trasimeno Varese: Varese RÍOS Viverone: Viverone Adda: Ada Adige: Adixio MONTES Arno: Arno Alpi: Alpes Bradano: Brádano Appennini: Apeninos Brenta: Brenta Cervino: Cervino Dora: Dora Dolomiti: Dolomitas Isonzo: Isonzo Monte Bianco: Mont Blanc Ombrone: Ombrone Monte Rosa: Monte Rosa Piave: Piave Monviso: Monviso Po: Po Sangro: Sangro Tanaro: Tánaro TOPÓNIMOS ITALIANOS 626

Paremias e locucións

A brigante brigante e mezzo: A pillo, pillo e medio A buon intenditor poche parole: A bo entendedor poucas razóns abondan A caval donato non si guarda in bocca: A cabalo regalado non lle míre-lo dentado Acqua cheta rompe i ponti: Da auga mansa líbrame Señor, que da corrente xa me libro eu Acqua passata non macina più: Auga pasada non moe o muíño Ad ognuno la sua croce: Cada un ten a súa cruz A goccia a goccia si scava la pietra: Pouco a pouco vaise lonxe Aiutati che Dio (il ciel) t’aiuta: Deus non axuda ó que non se axuda Al bisogno si conosce l’amico: En longos camiños coñécense os amigos Al buio tutti i gatti sono bigi: De noite tódolos gatos son pardos Al cuore non si comanda: O amor non ten cancelas A mali estremi estremi rimedi: A grandes males, grandes remedios Al muro basso ognuno ci si appoggia: Da árbore caída todos fan leña A nemico che fugge ponti d’oro: Ó inimigo que foxe, ponte de prata Anno nevoso anno fruttuoso: Ano nevento ano farturento Anno nuovo vita nuova: Ano novo, vida nova A ogni uccello suo nido è bello: A cada paxariño gústalle o seu niño A rubar poco si va in gallera, a rubar tanto si fa carriera: Á forca van os desgraciados, que inda non vin un rico pendurado A tutto c’è rimedio fuorchè la morte: Todo ten remedio menos a morte Bacco, tabacco e Venere riducono l’uomo in cenere: Tabaco, viño e muller botan un home a perder Batti il ferro quando (finchè) è caldo: Hai que limpar cando vai vento Bisogna far buon viso a cattivo gioco: A mal tempo boa cara Botte buona fa buon vino: Fustalla boa, lavada e limpa fai medio viño Buon sangue non mente: O que ós seus se parece honra merece PAREMIAS E LOCUCIÓNS 629

Buon tempo e mal tempo non dura tutto il tempo: Non hai mal que cen anos dure, nin quen o ature Buon vino fa buon sangue: O bo viño cría bo sangue Cadere dalla padella nella brace: Saír dun souto e meterse noutro Campa, cavallo mio, che l’erba cresce: Paciencia ratos, que ardeu o muíño Can che abbaia non morde: Can ladrador pouco mordedor Chi ben comincia è alla metà dell’opra: Traballo comezado é medio remata- do Chi cerca trova: O que busca sempre atopa Chi dice donna dice danno: Pola muller entrou o mal no mundo Chi di spada ferisce a spada perisce: Non hai quen faga mal que despois non o veña pagar Chi di speranza vive disperato muore: O que espera desespera Chi dorme non piglia pesci: Á raposa durmida non lle cae nada na boca nin na barriga Chi è causa del suo mal pianga se stesso: O que causa o seu propio mal, que non lles bote as culpas ós demais Chi fa da sé fa per tre: É mellor facelo que mandalo Chi ha avuto ha avuto e chi ha dato ha dato: Ó feito peito Chi ha denti non ha pane e chi ha pane non ha denti: Deus dalle pan ó que non ten dentes Chi ha farina non ha la sacca: Deus dalle pan ó que non ten dentes Chi ha tempo non aspetti tempo: Non deixes para mañá o que poidas facer hoxe Chi la dura la vince: De tanto porfiar, un día ha cadrar Chi la fa l’aspetti: Quen fai mal agarde outro tal Chi lascia la via vecchia per la nuova sa quel che lascia ma non sa quel che trova: Máis vale malo coñecido que bo por coñecer Chi mal semina mal raccoglie: Quen mal anda mal acaba Chi muore giace e chi vive si dà pace: O morto quere a mortalla e o vivo a faramalla Chi non comincia non finisce: O que non se comeza nunca se acaba 630 PAREMIAS E LOCUCIÓNS

Chi non ha buona testa ha buone gambe: O que non ten cabeza ten que ter pés Chi non mangia ha già mangiato: Non come Marta desde que está farta Chi non risica non rosica: O que non arriscou, nin perdeu nin ganou Chi non semina non raccoglie: Quen non sementa non colleita Chiodo scaccia chiodo: Un cravo saca outro cravo Chi pecora si fa, il lupo se la mangia: A quen se fai de mel, cómeno as abe- llas Chi perde ha sempre torto: O que debe non ten razón Chi più ha più vuole: Canto máis se ten máis se quere Chi più spende meno spende: O caro é ás veces barato e o barato adoita saír caro Chi ride il venerdì piange la domenica: Atrás das risas veñen os choros Chi rompe paga: Ninguén as fai que non as pague máis cedo ou máis tarde Chi semina vento raccoglie tempesta: Quen sementa ventos recolle tempes- tades Chi si contenta gode: O que se contenta co que ten vive feliz Chi si scusa si accusa: Excusatio non petita acusatio manifesta Chi tace acconsente: Quen cala consente Chi tanto e chi niente: Uns tanto e outros tan pouco Chi tardi arriva male alloggia: O que chega tarde non oe misa nin come carne Chi troppo vuole nulla stringe: Quen moito enfeixa, pouco ata Chi trova un amico trova un tesoro: Quen ten un amigo, ten un tesouro Chi va al mulino s’infarina: O que anda entre a fariña sempre leva a muíña Chi va con lo zoppo impara a zoppicare: Quen con lobos anda a ouvear aprende Chi va piano va sano e va lontano: Pasiño a pasiño faise o camiño Cielo a pecorelle acqua a cantinelle: Ceo apedrado, agro mollado Con fuoco non si scherza: O lume a carón da estopa, ven o diaño e sopra Con niente non si fa niente: Non se collen troitas coas bragas enxoitas Corpo sazio non crede a digiuno: A panza chea mellor se aconsella Cosa fatta capo ha: Ó feito brazo e peito PAREMIAS E LOCUCIÓNS 631

Dagli amici mi guardi Dio, dai nemici mi guardo io: Dos amigos gárdeme Deus, que dos inimigos xa me gardo eu Dai tempo al tempo: Dar tempo ó tempo é de bo senso Dal frutto si conosce l’albero: Polo canto coñécese o paxaro Da una rapa non si cava sangue: No río que non ten peixes non hai que bota- las redes Del senno di poi ne son piene le fosse: Certas son as trazas despois das des- gracias Di carnevale ogni scherzo vale: O día de Entroido, sonche mudo e xordo Dimmi con chi vai e ti dirò chi sei: Dime con quen andas e direiche as túas mañas Di notte tutti i gatti son neri: De noite tódolos gatos son pardos Dio li fa e poi li accoppia: Deus os dá e eles se xuntan È più la spesa che l’impresa: Vaise o comido polo servido Errare è umano perseverare è di diavolo: Dos homes é errar e dos burros ornear Fa il bene e scordati, fa il male e pensaci: Fai ben sen mirar a quen, fai mal e gárdate Fatta la legge trovato l’inganno: Quen fai a lei fai a trampa Fidarsi é bene, non fidarsi è meglio: Desconfía e acertarás Finché c’e vita c’è speranza: Mentres hai vida hai esperanza Fortunato in amor non giochi a carte: Afortunado no xogo, desafortunado en amores Gallina che canta ha fatto l’uovo: Galiña que cacarexa algo venta ou ovo deixa Gallina vecchia fa buon brodo: Galiña vella fai bo caldo Gioco di mano, gioco di villano: Xogos de mans, xogos de viláns Gli estremi si toccano: Os extremos tócanse Gobba a ponente, luna crescente, gobba a levante luna calante: Lúa de min- guante, cornos para diante; lúa no crecente, cornos para oriente I guai della pentola li sa il mestolo: O que anda no medio sabe de qué vai o conto 632 PAREMIAS E LOCUCIÓNS

Il buon giorno si conosce dal mattino: A traza dunha cousa vese xa dende o comezo Il buon vino si vende senza frasca: A cuba de bo viño non necesita bandeira Il diavolo fa le pentole ma non i coperchi: O demo sempre deixa o rabo fóra Il diavolo non è così brutto come si dipinge: Non é o demo tan feo como o pinta o medo Il gioco non vale la candela: Custa máis o prebe cós peixes Il lupo perde il pelo ma non il vizio: O raposo perde a forza pero non as mañas Il mondo è bello perché è vario: Na variedade está o gusto Il mondo non fu fatto in un giorno: Non se fixo o mundo nun día Il mulino non macina senz’acqua: O pan non se fai sen fariña Il pesce grosso mangia il piccolo: O peixe grande come o pequeno Il ricco quando vuole, il povero quando può: Quen pode, puxa e o que non pode, tarruxa Il riso abbonda sulle labbre degli sciocchi: Rir moito é de parvos Il riso fa buon sangue: Corazón alegre, home san Il sangue non è acqua: O sangue tira Il silenzio è d’oro e la parola è d’argento: Un é dono do que cala e escravo do que di Il tempo guarisce tutti i mali: O tempo todo trae e todo leva Il troppo stroppia: O pouco agrada e o moito enfada Impara l’arte e mettila da parte: O saber non ocupa lugar I panni sporchi si lavano in famiglia: Os panos sucios lávanse na casa I più tirano i meno: ¿Onde vas, tolo? -Onde van todos L’abito non fa il monaco: O hábito non fai o monxe La corda troppo tesa si spezza: Non sexa tanto tirar da corda, que rompa L’acqua corre al mare: Corre o ouro para o tesouro La fame caccia il lupo dal bosco: A fame bota o lobo ó monte La fame è cattiva consigliera: A fame é mala conselleira La lingua batte dove il dente duole: Sempre vai a lingua onde doe a moa La mala erba non muore mai: Mala herba nunca morre PAREMIAS E LOCUCIÓNS 633

La mala nuova la porta il vento: A mala nova axiña chega La miglior difesa è l’attacco: A mellor defensa é o ataque La notte porta consiglio: O mellor conselleiro é a almofada, que dá sempre o consello e non cobra nada La pianta si conosce dal frutto: As obras de cada un logo din quén é L’apparenza inganna: As aparencias enganan L’appetito vien mangiando: Comer e rañar todo é empezar La superbia va a cavallo e torna a piedi: O que cuspe cara a arriba cáelle na cara La verità vien sempre a galla: A verdade sempre triunfa La via dell’inferno è lastricata di buone intenzioni: De boas intencións está o inferno cheo Le bugie hanno le gambe corte: Cóllese antes un mentireiro ca un coxo L’eccezione conferma la regola: A excepción confirma a regra Le disgrazie non vengono mai sole: As desgracias nunca veñen soas Le ore del mattino hanno l’oro in bocca: O que madruga ve o seu e o alleu Le vie della provvidenza sono infinite: Os camiños do Señor son infinitos L’occasione fa l’uomo ladro: A ocasión fai o home ladrón L’occhio del padrone ingrassa il cavallo: A vista do amo engorda o cabalo Lontano dagli occhi, lontano dal cuore: Lonxe dos ollos, lonxe do corazón L’ospite e il pesce dopo tre dì rincresce: O hóspede e o peixe ós tres días feden L’ozio è il padre di tutti i vizi: As cabras, co vicio, dan cos cornos no cu L’unione fa la forza: A unión fai a forza L’uomo per la parola e il bue per le corna: O home coñécese pola palabra e os bois polos cornos L’uomo propone e Dio dispone: O home propón e Deus dispón Lupo non mangia lupo: Toda a carne come o lobo, menos a súa, que a lambe Mal comune mezzo gaudio: Mal de moitos, consolo de parvos Male non fare, paura non avere: Non as fagas, non as temas Meglio essere invidiati che compatiti: Mellor que che teñan envexa que cari- dade 634 PAREMIAS E LOCUCIÓNS

Meglio l’uovo oggi che la gallina domani: Máis vale paxaro na man, que cento voando Meglio poco che niente: É mellor pouco que nada Meglio soli che male accompagnati: Máis vale só que mal acompañado Meglio tardi che mai: Máis vale tarde que nunca Meglio un asino vivo che un dottore morto: Máis vale un burro vivo que un sabio morto Moglie e buoi dei paesi tuoi: O que lonxe vai casar trampa leva ou trampa vai buscar Molto fumo e poco arrosto: Non son tantas as noces coma as voces Morto un papa se ne fa un altro: Rei morto, rei posto Natale coi tuoi, Pasqua con chi vuoi: As festas do ano por onde quixeres, as Navidás coas túas mulleres Nel dubbio astieniti: Sempre que teñas dúbida, ten a lingua muda Nelle sventure si conosce l’amico: Os amigos coñécense nas ocasións Nel regno dei ciecchi anche un guercio è re: Na terra dos cegos o torto é o rei Nessuna nuova buona nuova: A ausencia de noticias son boas noticias Non c’è due senza tre: Non hai dous sen tres Non c’è pane senza pena: O que algo quere algo lle custa Non c’è peggior sordo di chi non vuol sentire: Non hai peor xordo que o que non quere oír Non c’è regola senza eccezioni: Non hai regra sen excepción Non c’è rosa senza spine: Non hai rosa sen espiñas Non destare il can che dorme: Can que dorme déixase durmir Non è tutto oro quel che luce: Non é ouro todo o que reloce Non nominar la corda (la fune) in casa dell’impiccato: Non menta-la corda na casa do aforcado Non rimandare a domani quello che puoi fare oggi: Non deixes para mañá o que poidas facer hoxe Non si può avere la botte piena e la moglie ubriaca: Non se pode estar nas campás e na procesión Non tutte le ciambelle riescono col buco: Non sempre vai a auga ó rego PAREMIAS E LOCUCIÓNS 635

Non tutto il male vien per nuocere: Non hai mal que por ben non veña Non vendere la pelle dell’orso prima di averlo ucciso: Non poñe-lo carro diante dos bois Occhio non vede cuore non sente: Ollos que non ven, corazón que non sente Oggi a me domani a te: Hoxe por min, mañá por ti Ogni bel gioco dura poco: O bo dura pouco Ogni lasciata è persa: Pasou o día, pasou a romería Ogni medaglia ha il suo rovescio: Cada sardiña ten a súa espiña Ogni promessa è debito: O prometido é débeda Ogni simile ama il suo simile: Cada pardal co seu igual Ognuno tira l’acqua al suo mulino: Cada un tira a auga para o seu muíño O mangi questa minestra o salti questa finestra: Ou parir ou rebentar, non hai outro camiño por onde botar. Paese che vai usanza che trovi: Cada país ten o seu uso, e cada roca o seu fuso Paga il giusto per il peccatore: Xogan os burros e pagan os arrieiros Passata la festa gabbato lo santo: Pasou o día pasou a romaría Patti chiari amicizia lunga: Entre bos amigos boas contas Peccato confessato è mezzo perdonato: Confesa-la culpa é medio perdón Quando il gatto non c’è i topi ballano: Cando non está o gato esténdense os ratos Quando si è in ballo bisogna ballare: O que entra no baile ten que bailar Quel ch’è fatto è reso: Quen fai mal agarde outro tal Ride ben chi ride l’ultimo: O que ri último ri mellor Roma no fu fatta in un giorno: Non se gañou Zamora nunha hora Rosso di sera, buon tempo si spera; rosso di mattina mal tempo s’avvicina: Sol alaranxado, tempo secado; sol madrugueiro, auga no quinteiro Sbagliando s’impara: Facendo e desfacendo vai a meniña aprendendo Scherza coi fanti e lascia stare i santi: Cos santos e co lume non hai chanzas Se non è zuppa è pan bagnato: Se non é boi é vaca Se son rose fioriranno, se son spine pungeranno: O que sexa soará Tale il padre tale il figlio: A racha, queira ou non queira, ha saír á madeira 636 PAREMIAS E LOCUCIÓNS

Tanto va la gatta al lardo che ci lascia lo zampino: Tanto vai o cántaro á fonte que unha vez rompe Tentar non nuoce: Por probar nada se perde Tra i due litiganti il terzo gode: A río revolto, ganancia de pescadores Tra il dire e il fare c’è di mezzo il mare: Do dito ó feito, hai un bo treito Tra moglie e marito non mettere il dito: Entre o marido e a muller non méta- la culler Troppi cuochi guastano la cucina: Canto menos vulto máis claridade Tutte le strade portano a Roma: Tódolos camiños levan a Roma Tutti i fiumi vanno al mare: Tódolos ríos van ó mar Tutti i gusti son gusti: Sobre gustos non hai disputas Tutti i nodi vengono al pettine: Non hai cousa segreda que tarde ou cedo non se sepa. Tutto è bene quel che finisce bene: Ben está o que ben acaba Tutto il mondo è paese: En todas partes cocen fabas e nalgunhas caldeiradas Una mano lava l’altra e tutte e due lavano il viso: Unha man lava a outra e as dúas a cara Una rondine non fa primavera: Unha mosca soa non fai verán Una volta per uno non fa male a nessuno: O traballo ben repartido toca a pouco Uomo avvisato mezzo salvato: Home precabido vale por dous Vale più la pratica che la grammatica: O boi vello polo uso ara Vivi e lascia vivere: Vive e deixa vivir PAREMIAS E LOCUCIÓNS 637

Compendio de gramática italiana FONOLOXêA E ORTOGRAFêA

1. O ALFABETO ITALIANO a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, v, w, x, y, z

letra nome valor fonético exemplo a a /a/ mercato b bi /b/ bambino c ci /k/ diante de a , o, u, cane, coro, cucina dunha consoante ou a chiesa final de palabra cena, ciao /t ∫ / diante de e, i d di /d/ dardo e e //ε bello /e/ selva f effe /f/ favore g gi /g/ diante de a , o, u, gatto, goccia, gusto dunha consoante ou a ghiro final de palabra gelo, gioco /d / diante de e, i h acca hanno i i /i/ riga, necessario j i lunga /j/ nas palabras italianas Jacopo ou italianizadas / / nas voces francesas jour /d / nas voces inglesas juke-bok k cappa/ kappa /k/ karatè l elle /l/ lieto m emme /m/ madre n enne /n/ nuoto o o // bosco /o/ come p pi /p/ padre q qu /k/ quando r erre /r/ rana s esse /s/ ó comezo de solo, cassa, scala, palabra, cando é dobre aspetto, estetica, e diante das consoantes fosforo c (/k/), p, t, f /z/ entre dúas vocais e casa, sgusciare, diante de g, b, d, v, l, r, asbesto, cisma m, n t ti /t/ tanto u u /u/ uso /w/ átona seguida luogo dunha vocal COMPENDIO DE GRAMÁTICA ITALIANA 640

v vu, vi /v/ vietato w vu doppia /v/ nas voces wafer estranxeiras italianizadas e máis nas voces alemanas /w/ nas voces inglesas windsurf x ics /ks/ xenofobo y i greca, ypsilon /i/ whisky /j/ yatch z zeta /ts/ senza, pozzo /dz/ zero, mezzo

grupos consonánticos valor fonético exemplo gn / / bagno gl (diante de e, i) /ʎ / aglio sc (diante de e, i) //∫ scena

2. AS VOCAIS En italiano hai cinco vocais: a, e, i, o, u. O e e mailo o tónicos poden ser abertos ou pechados, se son átonos son sempre pechados. Hai palabras que aínda que se escriban do mesmo xeito, cambian de significado segundo a vocal sexa aberta ou pechada. e aberto (è) e pechado (é) egli accètta (el acepta) l’accétta (acéptao/acéptaa) il collèga (o colega) egli colléga (el relaciona) èsca! (Ásaia!) l’ésca (o cebo) egli lègge (el le) la légge (a lei) egli mènte (el mente) la ménte (a mente) la mèsse (o cereal) le mésse (as misas) la pèsca (o pexego) la pésca (a pesca) i vènti (os ventos) il vénti (o número vinte) o aberto (ò) o pechado (ó) le bòtte (os golpes) la bótte (o barril) còlto (recollido) cólto (culto) il fòro (o foro) il fóro (o furado) le fòsse (as fosas) egli fósse (el fose) indòtto (inculto) indótto (inducido) la ròcca (a fortaleza) la rócca (a roca de fiar) la ròsa (a rosa) rósa (roída) il volto (o volto) il vólto (o rostro)

3. AS CONSOANTES En italiano é moi frecuente que se dupliquen as consoantes, reforzando deste xeito o seu son. Como sucede coa variación de significado entre o uso das vocais abertas ou pechadas, o emprego das consoantes simples ou dobres pode facer varia-lo sentido das palabras. 641 COMPENDIO DE GRAMATICA ITALIANA

base (base) basse (baixas) beve (bebe, beber) bevve (bebeu) bruto (bruto) brutto (feo) cade (cae) cadde (caeu) camino (cheminea) cammino (camiño) casa (casa) cassa (caixa) copia (copia) coppia (parella) eco (eco) ecco (velaí) fumo (fume) fummo (fomos) lega (liga) legga (lea, ler) mira (mira) mirra (mirra) mogio (amoucado) moggio (celamín) papa (Papa) pappa (papa) pena (pena, dor) penna (pluma) polo (polo xeográfico) pollo (polo, pito) poro (poro) porro (porro) sano (san) sanno (saben) sete (sede, beber) sette (sete) tufo (concreción caliza) tuffo (salto) vale (forma de saúdo) valle (val)

4. A ACENTUACIÓN Segundo o acento das palabras, estas poden ser agudas (virtù), graves (amica), esdrúxulas (tito- lo) e sobresdrúxulas (esercitano). No italiano unicamente levan acento as palabras agudas rematadas en vocal (carità, tribù), os monosílabos rematados en ditongo acentuado na derradeira vocal (può, più, già, ciò) -excepto qui e qua- e tamén algúns monosílabos para diferenciarse: ché (porque) che (que) dà (dá) da (de) è (é) e (e) là (aló) la (a) lì (alí) li (os, pron.) né (nin) ne (pron. partitivo) sé (si) se (se) sì (si) si (se) tè (té) te (ti, te)

En italiano os acentos gráficos son dous: grave (`) e agudo («). O acento grave, o máis frecuen- te, indica as vocais abertas e o agudo as pechadas. Respecto do e, emprégase o acento agudo en ché, perché (e nalgún outro composto de ché), né, sé, temé, etc. O acento circunflexo (^) pódese atopar en grafías antigas, hoxe xa fóra de uso, para indicar segundo os casos unha asimilación (vizî, actual vizii), unha contracción (tôrre por togliere) ou unha apócope (guatâr por guatarono). COMPENDIO DE GRAMÁTICA ITALIANA 642

5. A ELISIÓN E A APÓCOPE A elisión da vocal final dunha palabra diante da vocal inicial da palabra seguinte é moi frecuen- te: quest’uomo (questo), dov’è? (dove), l’albero, un’arancia, bell’albero, sant’Anna, sant’Antonio, anch’io, etc. É obrigatoria cos artigos determinados lo, la e cos artigos contractos correspondentes, co artigo indeterminado una, con bello, santo, grande, questo, quello, nessuno. É facultativa coa pre- posición di, e cos pronomes átonos mi, ti, ci, vi, si, lo, la e é obrigatoria nas locucións formadas con ci ( c’è, c’era, c’entra, etc.). A apócope consiste na perda da vocal ou da sílaba final dunha palabra, sen indicación gráfica, aínda que a palabra seguinte comece por consoante. É obrigatoria: -Con alcuno, ciascuno, nessuno e buono seguidos dunha palabra que empece por consoante dis- tinta de s líquido ou z ou por unha vocal: nessun amico, ciascun uomo, buon giorno. -Con bello e quello seguidos dunha consoante distinta de s líquido ou z: un bel ragazzo, quel ragazzo. -Con signore (diante de nomes propios, apelidos, nomes de profesións); con dottore, professore, ingegnere, etc. (diante de nomes propios e apelidos); con frate, suora (diante de nomes propios): sig- nor Mario, signor Rossi, signor giudice, dottor Paolo, professor Russo, fra Cristoforo, suor Paola. A apócope é facultativa cando as vocais e e o en posición final de palabra están precedidas por unha consoante líquida ou nasal (l, m, e sobre todo n e r); son contento, siam felici, qual è, tal gene- re. Tamén podemos atopa-la apócope en moitas locucións: amor proprio, ancor oggi, ben fatto, fil di ferro, in fin dei conti, a fior di pelle, mal disposto, Mar Ligure, in particolar modo, a spron bat- tuto, etc.

6. O D EUFÓNICO Para evitar un hiato ás veces desagradable ó oído, engádese a miúdo un d á conxunción e ou á preposición a e con menor frecuencia á conxunción o, cando estas van seguidas doutra vocal. Non é obrigatorio: bravo ed onesto, vigore ed energia, ad est, ad ovest, lavorare od oziare.

7. A DIVISIÓN SILÁBICA Unha vocal inicial seguida dunha consoante constitúe ela soa unha sílaba (e-sta-te). Unha con- soante simple forma sílaba coa vocal seguinte (co-sa). Nos grupos consonánticos non se separan os grupos gráficos (ch, gh, gl, gn, sc, cia, cio, ciu) e, polo tanto, forman a sílaba coa vocal seguinte (ghi- ro, a-scel-la). Non se separan os grupos consonánticos constituídos por b, c, d, f, g, p, t ou v con l ou r (af-fre-sco, ru-blo). Non se separa o grupo formado por s e mais outra consoante (slo-gan). Sepáranse os grupos de dúas consoantes iguais (ag-gres-so-re). Sepáranse os grupos constituídos por dúas consoantes calquera (lm, rc, cz, db, dv), normalmente palabras cultas ou estranxeiras, coa fina- lidade de non facer comeza-la sílaba cun nexo non admitido nas palabras do léxico corrente (el-mo). Nos grupos de tres ou máis consoantes a división realízase en xeral entre a primeira e a segunda con- soante (pol-tro-na), pero se o encontro entre a segunda e a terceira consoante dá lugar a un nexo non tolerado, a división dáse entre a segunda e a terceira consoante (feld-spa-to). No encontro de vocais ou ditongos pódense separar só as vocais que forman hiato, non os ditongos ou tritongos. Para as palabras compostas sempre é aconsellable segui-las regras que se aplican nas palabras simples, pero tamén se poden separar prefixo e base. Respecto do apóstrofe a final de liña, hai tres posibilidades: 643 COMPENDIO DE GRAMATICA ITALIANA

dell’-oro, del-l’oro e dell’o-ro (quizais a terceira menos aconsellable). O que non é posible facer é reintegra-la vocal elidida (*dello-o-ro).

8. OS SIGNOS DE PUNTUACIÓN E OS SIGNOS ORTOGRÁFICOS

. punto, punto fermo, punto e daccapo , virgola ; punto e virgola : due punti ... puntini di sospensione “ virgolette ‘ apostrofo ? punto interrogativo ! punto esclamativo ( ) parentesi tonde [ ] parentesi quadre

MORFOLOXêA 1. O ARTIGO DETERMINADO

masculino feminino singular il, lo, l’ la, l’ plural i, gli le

A forma do artigo determinado italiano varía dependendo da palabra seguinte.

Para o masculino: Il e i empréganse cos substantivos masculinos, diante de palabras que empezan por con- soante (agás x, y, z, s líquido, i semiconsoante e os grupos consonánticos gn, pn, ps, sc): il signore/ i signori, il gatto / i gatti. Lo e mais gli úsanse cos nomes masculinos, diante de palabras que empezan por vocal, x, y, z, s líquido, gn, pn, ps, sc e diante de j: lo studente/ gli studenti, lo zaino/ gli zaini, lo gnomo/ gli gnomi, lo psicologo/ gli psicologi, lo xilofono/ gli xilofoni, lo iato/ gli iati. L’ e gli úsanse diante de palabras que empezan por vocal: l’alfabeto/ gli alfabeti. COMPENDIO DE GRAMÁTICA ITALIANA 644

Para o feminino: La e le empréganse con tódolos substantivos femininos que empezan por consoante: la studentessa / le studentesse, la rivista/ le riviste. L’ e mais le úsanse con tódolos substantivos femininos que empezan por vocal. O artigo la elídese en l’, agás diante das semivocais i, j lunga: l’amica/ le amiche, la iena/ le iene. Pola contra, a forma le non se elide.

2. O ARTIGO INDETERMINADO

masculino feminino singular un, uno una, un’

Indicamos unicamente a forma singular do artigo indeterminado porque para o plural utilízase o artigo partitivo. O artigo indeterminado masculino: Un emprégase cando a palabra que segue comeza por vocal (agás as semivocais i, j) ou por unha consoante distinta de x, y, s líquido, gn, pn, ps, sc: un ragazzo, un uomo, un ideale. Esta forma nunca leva apóstrofe. Uno utilízase cando a palabra que segue comeza por s líquido, z, ps, pn, gn, x, sc ou polas semi- vocais i, j: uno studente, uno zaino, uno psicologo, uno gnomo, uno xilofono, uno sci, uno iato. O artigo indeterminado feminino: Una úsase cando a palabra que segue comeza por consoante, polas semivocais i, j ou por unha vocal: una studentessa, una dottoressa. Un’. A forma una pódese elidir en un’, cando está seguida por unha vocal: un’ ora, un’a- mica; aínda que tamén se pode emprega-la forma sen elisión: una ora, una amica. Para o artigo indeterminado plural úsanse as formas do partitivo del, dello, della, dei, degli, delle: ho incontrato degli amici, ho comprato delle mele.

3. OS ARTIGOS CONTRACTOS As preposicións a, da, di, in, su e o artigo determinado únense dando lugar ás chamadas prepo- sizioni articolate ou artigos contractos.

il lo l’ la i gli le a al allo all’ alla ai agli alle da dal dallo dall’ dalla dai dagli dalle di del dello dell’ della dei degli delle in nel nello nell’ nella nei negli nelle su sul sullo sull’ sulla sui sugli sulle

Non se empregan as preposicións con e per neste tipo de contraccións, aínda que ás veces pode- mos atopar en certos usos as formas col (con + il) e coi (con + i), mentres son exclusivamente lite- rarias e raras as formas pel (per + il) e pei (per + i). Os artigos contractos seguen, polo que respecta á elisión, as mesmas normas có artigo. 645 COMPENDIO DE GRAMATICA ITALIANA

4. QUELLO, BELLO, BUONO, GRANDE E SANTO Quello e bello seguen as regras do artigo determinado.

il lo l’ i gli la le quel quel quello quell’ quelli quegli quella quelle bel bel bello bell’ belli begli bella belle

Buono úsase coma o artigo indeterminado: buon giorno, buon uomo, buono straniero, buon’a- mica. Grande convertense en gran diante de consoante e en grand’ diante de vocal: un gran giorno, un grand’uomo, una grand’amica. Santo segue o mesmo uso que grande: San Giovanni, San Paolo, Sant’Antonio, Sant’Agnese. Diante de s líquido emprégase a forma completa: Santo Stefano, Santa Stella. Pola contra, dise: Santo Padre, santo cielo!, tutto il santo giorno.

5. O SUBSTANTIVO O xénero Regularmente, son de xénero masculino os nomes dos seres animados de sexo masculino (il padre, il gatto, lo scrittore). E son de xénero feminino os nomes dos seres animados de sexo femi- nino (la madre, la gatta, la scrittrice). En determinados casos, son de xénero feminino algunhas acti- vidades ou profesións que tradicionalmente eran masculinas (la guardia, la recluta, la guida, la spia) e viceversa (il soprano). Xeralmente son de xénero masculino: Os nomes rematados en -o: il libro, il quadro, con excepcións coma la mano, la radio, la foto, la eco. Os nomes das árbores: il melo, il pino, l’arancio, con excepcións coma la vite. Os nomes dos metais: l’oro, l’argento, il ferro. Os nomes dos días: il lunedì, il sabato, agás la domenica, e os nomes dos meses: il pros- simo gennaio. Os nomes dos montes e dos ríos: il Monviso, il Tevere. Xeralmente son de xénero feminino: Os nomes rematados en -a: la bambina, la casa, la civetta, con excepcións coma il papa, il vaglia, il programma, il dramma. Os nomes das froitas: la mela, la pesca, la banana, pero il limone, il fico. Os nomes dos continentes e dos estados: l’America, l’Italia. Con excepcións coma gli Stati Uniti, il Belgio. Os nomes rematados en -i: la crisi, la tesi. Os nomes rematados en -tà ou -tù: la verità, la tribù. Son de xénero masculino e/ ou feminino: Algúns substantivos, como: il cantante/ la cantante, il nipote/ la nipote. COMPENDIO DE GRAMÁTICA ITALIANA 646

Algúns substantivos que terminan en -a: un artista/ un’artista, il pediatra/ la pediatra. Os nomes con desinencia en -e poden ser de xénero masculino, il ponte, il fiume, ou femi- nino, la felce, la lite. Formación do feminino

masculino feminino -o il bambino -a la bambina -e il cameriere -a la cameriera il professore -essa la professoressa il lettore -tricela lettrice

Algúns substantivos con forma diferente en masculino e feminino:

masculino feminino uomo donna marito moglie padre madre fratello sorella genero nuora cane cagna toro vacca

O número

singular masculino plural masculino -o posto -i posti -co tedesco -chi tedeschi -go ago -ghi aghi -a un problema -i dei problemi -e un fiore -i dei fiori

Excepcións: amico/ amici, nemico/ nemici, greco/ greci... Nos substantivos que terminan en -io non acentuado, o -i do tema fúndese coa desinencia: il podio/ i podi, il dominio/ i domini, l’ozio/ gli ozi. Se o substantivo remata en -ìo, o plural é regular: il rinvio/ i rinvii, il mormorio/ i mormorii, l’addio/ gli addii.

singular feminino plural feminino -a una ragazza -e delle ragazze -ca un’amica -che delle amiche -ga una collega -ghe delle colleghe -e una questione -i delle questioni -cia una farmacia -cie delle farmacie -gia una bugia -gie delle bugie 647 COMPENDIO DE GRAMATICA ITALIANA

As palabras rematadas en -cia/ -gia, co i tónico, como viamos, fan o plural regular, mentres que se o i é átono poden ter dous plurais: rematarán en -cie e -gie se diante do c ou do g hai unha vocal: la camicia/ le camicie, la valigia/ le valigie. rematarán en -ce e -ge se diante do c ou do g hai unha consoante: la provincia/ le provin- ce, la spiaggia/ le spiagge.

Plurais irregulares Nalgúns casos o cambio de número comporta transformacións notables no corpo da palabra: il dio gli dei l’uomo gli uomini il bue i buoi Algúns substantivos rematados en -o presentan plurais anómalos, coa desinencia en -a: il dito le dita l’uovo le uova un paio due paia un migliaio due migliaia Outros destes substantivos terminados en -o presentan dous plurais: un en -i, de xénero masculi- no e outro en -a de xénero feminino, con distintos significados: il braccio i bracci (dun obxecto) le braccia (do home) il fondamento i fondamenti (dunha teoría) le fondamenta (dunha casa) il gesto i gesti (xestos) le gesta (fazañas) il grido i gridi (dos animais) le grida (dos homes) il labbro i labbri (dunha ferida) le labbra (da boca) il membro i membri (compoñentes) le membra (do corpo) il muro i muri (da casa) le mura (murallas) l’osso gli ossi (dos animais) le ossa (do corpo humano) il corno i corni (instrumento) le corna (dos animais) A formación do plural dos substantivos compostos presenta moitas variacións. Velaquí un esque- ma: 1) Subst. + subst.: l’arcobaleno / gli arcobaleni 2) Subst. + adxect.: la cassaforte / le casseforti 3) Adxect. + subst.: il francobollo / i francobolli 4) Ver. + substantivo: il grattacapo / i grattacapi 5) Ver. + ver.: il dormiveglia / i dormiveglia 6) Adver./ prep. + subst.: il sottopassaggio / i sottopassaggi, il retroterra / i retroterra.

Substantivos invariables Son invariables As palabras agudas: una tribù/ delle tribù, il caffè/ i caffè, il tabù, i tabù. As palabras rematadas en -i: una tesi/ delle tesi, una crisi/ delle crisi, un alibi/ degli alibi. COMPENDIO DE GRAMÁTICA ITALIANA 648

Os monosílabos: un tè/ dei tè, un re/ dei re, la gru/ le gru. Os substantivos de orixe estranxeira, que terminan en consoante: un film/ dei film, un tram/ dei tram, un bar/ dei bar. Palabras apocopadas en singular: una moto/ delle moto, una foto/ delle foto, una biro/ delle biro. Substantivos rematados en -ie: la serie/ le serie, la specie/ le specie, la barbarie/ le barbarie; excepto voces coma: la moglie/ le mogli, la superficie/ le superfici, l’effigie/ le effigi. Algúns substantivos masculinos rematados en -a: il boia/ i boia, il capoccia/ i capoccia, il cine- ma/ i cinema, il gorilla/ i gorilla, il lama/ i lama, il messia/ i messia, il paria/ i paria, il pigiama/ i pigiama, il sosia/ i sosia, il vaglia/ i vaglia.

6. O ADXECTIVO Polo xeral, os adxectivos seguen as normas dos substantivos na formación do feminino e do plu- ral. Tendo en conta as súas terminacións, en italiano existen tres clases ou grupos de adxectivos: Con catro terminacións: bello - bella/ belli - belle Con dúas terminacións: verde/ verdi. Cunha terminación, invariable: pari, dispari, impari, blu, pop, folk, etc. Tamén os substantivos usados coma adxectivos para indicar cores: rosa, viola, marrone, nocciola, etc. Os adxectivos referidos a xentilicios rematados en -ese, que en galego son variables en xénero e número, na lingua italiana varían só no número: un ragazzo cinese e una ragazza cinese fronte a un rapaz chinés e unha rapaza chinesa.

Os graos de comparación ¥ Comparativo de superioridade: più... di/che Para o segundo termo da comparación, úsase a forma di diante dun nome ou dun pronome non rexidos por preposición ou dun adverbio: Francesca è più giovane di Paola, era più intelligente di te, è più simpatico di prima. A forma che emprégase diante dun nome ou pronome rexidos por preposición, cando se compa- ran dous substantivos con respecto á cantidade, ou cando se comparan dúas accións verbais, dous adxectivos ou dous adverbios rematados en -mente: è più gentile che sensibile, ho più libri che rivis- te, a Londra piove più che a Napoli, mi piace più camminare che correre, agisce più impulsivamen- te che intelligentemente. ¥ Comparativo de inferioridade: meno... di/che Presenta a mesma forma có comparativo de superioridade, coa substitución da forma più por meno: è meno gentile che sensibile, ho meno libri che riviste, mi piace meno camminare che corre- re, a Napoli piove meno che a Londra. ¥ Comparativo de igualdade: tanto... quanto/così... come Paola è tanto giovane quanto Francesca, Mario è così alto come te. Non se poden efectuar cruces entre os elementos de ambas correlacións: *tanto... come / *così... quanto. Pódese omiti-lo primeiro elemento adverbial da correlación: Paola è alta quanto Luisa, Giovanni è simpatico come te. 649 COMPENDIO DE GRAMATICA ITALIANA

¥ Superlativo relativo Fórmase co artigo determinado máis os adverbios più/ meno... di, segundo se trate de establece- la superioridade ou a inferioridade: Nicola è il più alto di tutti, questo è il paese più grande della zona, Danila è la meno simpatica delle tue amiche. Se segue unha oración encontraremos più/ meno... che co verbo en subxuntivo: è il più bel film che abbia visto. ¥ Superlativo absoluto Pódese formar de varios xeitos: Co sufixo -issimo: Laura è simpaticissima. Molto, assai, tanto + adxectivo: è molto intelligente. Cos prefixos ultra-, stra-, arci-, super-: ultraveloce, stracarico, arcinoto. Repetindo o adxectivo: una casa piccola piccola, una pioggia fitta fitta. Reforzando o adxectivo positivo con outro adxectivo de significado análogo, formando superla- tivos lexicalizados: buio pesto, stanco morto, bagnato fradicio, pieno zeppo, innamorato cotto, ricco sfondato. Pódense incluír tamén as secuencias formadas por adxectivo + da + infinitivo: pazzo da legare, brutto da morire, bello da impazzire.

¥ Comparativos e superlativos especiais Os adxectivos grande, piccolo, buono, cattivo, ademais dos graos de comparación regulares (più grande, il più/meno grande, grandissimo, etc.), presentan formas irregulares no comparativo de superioridade e no superlativo:

grao positivo de superioridade superlativo relativo superlativo absoluto buono migliore il migliore ottimo cattivo peggiore il peggiore pessimo grande maggiore il maggiore massimo piccolo minore il minore minimo

7. OS DEMOSTRATIVOS Adxectivos demostrativos En italiano úsanse só dous grados de deíxe, questo (‘este’) para indica-lo que está cerca de quen fala e quello (‘ese’, ‘aquel’) para indica-lo que está afastado de quen fala e/ ou cerca do que escoi- ta. A forma codesto, que correspondería ó noso ‘ese’, úsase só na Toscana e tamén se pode atopar na lingua literaria. Questo sofre as mesmas variacións ca un adxectivo de catro terminacións. En singular e diante de vocal perde a vocal final e apostrófase á palabra seguinte: COMPENDIO DE GRAMÁTICA ITALIANA 650

singular plural masculino diante de consoante questo questi diante de vocal quest’ questi feminino diante de consoante questa queste diante de vocal quest’ queste

Na lingua escrita hai unha forte tendencia a non elidi-la vocal final cando a palabra seguinte comeza por vocal: questo uomo. Na fala coloquial úsase moito a forma reducida ‘sto, ‘sta, ‘sti, ‘ste que convén evitar en usos formais.

Os pronomes demostrativos

singular plural masculino feminino neutro masculino feminino questo questa ciò questi queste quello quella ciò quelli quelle

Existen as formas do singular questi e quegli, que se empregan só cando se refiren a pronomes masculinos singulares en función de suxeito. Trátase de formas literarias que se usan na lingua escri- ta e na oral en situación formais: Dante e Boccaccio sono due grandi scrittori, quegli (Dante) più mistico, questi (Boccaccio) più allegro e umano. É frecuente reforza-lo valor locativo dos demostrativos mediante adverbios de lugar: questo qui, quella lì, questa stoffa qui. Como demostrativo neutro, úsase a forma ciò (quello che): ciò che mi dici non mi piace affatto.

8. OS POSESIVOS A diferente categoría dos adxectivos e pronomes posesivos vén determinada pola presencia ou ausencia dun substantivo coa función de núcleo do sintagma no que se integra o posesivo. Adxectivos posesivos

singular plural masculino feminino masculino feminino il mio la mia i miei le mie il tuo la tua i tuoi le tue il suo la sua i suoi le sue il Suo la Sua i Suoi le Sue il nostro la nostra i nostri le nostre il vostro la vostra i vostri le vostre il loro la loro i loro le loro 651 COMPENDIO DE GRAMATICA ITALIANA

As formas de 3ª persoa empréganse tamén no tratamento de cortesía: il Suo medico (de vostede). Neste caso pódese emprega-la maiúscula, se o trato é de moito respecto. Debemos ter moi presente que en italiano existen dúas formas distintas para un ou varios posuido- res: suo fratello (del, dela)/ il loro fratello (deles, delas).

Usos do artigo co posesivo O posesivo vai sempre acompañado do artigo: la mia macchina, il mio registratore. Mentres que en galego os nomes de parentesco poden levar ou non artigo, o italiano normalmente non o emprega en singular: mia madre, mio zio, suo nonno, pero si o fai no plural: i miei genitori, i miei fratelli, le mie cugine. Os nomes de parentesco en singular con algunha especificación ou con variantes afectivas con- servan o artigo: il mio fratellino, il mio caro cugino. A forma loro vai sempre precedida do artigo: le loro sorelle, la loro macchina. Non se usa o artigo co posesivo nas seguintes locucións: a casa mia, a casa tua, a casa sua, per conto mio, per colpa mia, a modo mio. Ademais das formas que acabamos de ver, outros adxectivos poden asumir ou reforzar a función do posesivo: Proprio Substitúe os posesivos de 3» persoa ou serve de posesivo xenérico facultativamente, cando o suxei- to está representado por un pronome indefinido e obrigatoriamente en frases impersoais, cando o suxeito é indeterminado: essi hanno i propri interessi, ognuno ha un proprio ideale, non sempre si riconoscono i propri sbagli. Tamén pode reforza-lo posesivo: nel tuo proprio interesse. Altrui É un adxectivo posesivo de valor indeterminado: non mi interesso dei fatti altrui.

9. OS PRONOMES O pronome persoal

pronomes complemento pronome suxeito formas átonas formas tónicas io mi, me me tu ti, te te lui (egli, esso) gli (c.i.), lo (c.o.), lui lei (ella, essa) le (c.i.), la (c.o.), lei Lei (Ella) si, se sé noi ci, ce noi voi vi, ve voi loro(essi) gli/loro (c.i.), li (c.o.), loro, essi loro (esse) gli/loro (c.i.), le (c.o.), loro, esse si, se sé

A forma de cortesía do pronome directo é La, tanto para o masculino como para o feminino: Dottore/ Dottoressa, La ringrazio. Para o plural de cortesía emprégase a forma Vi, para ámbolos dous COMPENDIO DE GRAMÁTICA ITALIANA 652 xéneros: Signori/ Signore, Vi porgo i saluti del Direttore. Cómpre subliñar que o complemento direc- to de persoa en italiano non vai precedido da preposición a: non ascoltare lui, aiutala. Nos tempos compostos, o participio concorda cos pronomes persoais directos: Hai comprato i biglietti? Si, li ho comprati. As formas lo e la poden perde-la vocal, se van seguidas dunha palabra que á súa vez empece por vocal, mesmo precedida de h: l’ho persa. Cos verbos modais (potere, dovere, volere), os pronomes pódense colocar despois do infinitivo: vi posso aspettare ou posso aspettarvi. A forma la pódese empregar nun bo número de locucións: pensarla, smetterla/ piantarla/ finir- la, saperla lunga, farla finita, pagarla, capirla, darla vinta, darla a bere/ farla, averla vinta, scam- parla bella. No singular, fronte a unha única forma lle en galego, o italiano presenta a forma gli para o mas- culino e le para o feminino. Ho dato dei soldi a Giovanni, gli ho dato dei soldi. Ho dato dei soldi a Paola, le ho dato dei soldi. Para o plural usamos en ámbolos dous casos a forma gli ou a forma loro, esta última posposta ó verbo. Ho prestato la macchina ai miei amici, gli ho prestato la macchina (ou ho prestato loro la macchina). A forma loro tende a ser substituída, sobre todo na fala, por gli, que polo tanto vaise empregar tanto para o singular masculino como para o plural de ámbolos dous xéneros. Gli ho pres- tato la macchina (a Giovanni), gli ho prestato la macchina (ai ragazzi) (ou alle ragazze). A forma de cortesía é Le, tanto para o masculino como para o feminino singular: Signore/ Signora, Le racconterò il fatto. As formas de cortesía do plural son: Vi e Loro (este último suma- mente formal e posposto ó verbo): Vi racconterò il fatto, racconterò Loro il fatto. È moi importante subliñar que o italiano rexeita os pleonasmos pronominais, ós que o galego recorre con frecuencia: a min gústame ir ó cine. Debemos evitar formas como *a me mi piace, por- que son incorrectas. O correcto sería a me piace (ou ben mi piace). Co infinitivo e cos verbos modais (potere, dovere, volere e sapere) as formas átonas poden colo- carse antes ou despois do verbo modal: vorrei aiutarti / ti vorrei aiutare.

Os pronomes combinados Cando os pronomes de complemento directo e indirecto átonos coinciden na secuencia lineal da frase dan lugar a unha única forma, a do pronome combinado.

complemento indirecto complemento directo pronomes combinados mi + lo, la, li, le, ne me lo, me la, me li, me le, me ne ti + lo, la, li, le, ne te lo, te la, te li, te ne ci + lo, la, li, le, ne ce lo, ce la, ce li, ce le, ce ne vi + lo, la, li, le, ne ve lo, ve la, ve li, ve le, ce ne 653 COMPENDIO DE GRAMATICA ITALIANA

pronome de terceira pronome de terceira persoa non reflexivo persoa reflexivo gli + lo = glielo si + lo = se lo gli + la = gliela si + la = se la gli + li = glieli si + li = se li gli + le = gliele si + le = se le gli + ne = gliene si + ne = se ne

O participio pasado dos tempos compostos concorda en xénero e número con lo, la, li, le e ne das formas combinadas: Chi gli ha regalato questi fiori? Glieli ho regalati io.

Usos das partículas CI e NE Carecen de equivalencia no galego. Ci ten seis valores fundamentais: Pronome persoal átono de 1ª persoa plural, en calidade de complemento directo: Giovanni ci ha ascoltato e de complemento indirecto: Paola ci ha detto la verità. Pronome reflexivo de 1» persoa de plural: ci facciamo la doccia prima di uscire. Partícula adverbial (de movemento e de lugar): Vai all’Università? Sì, ci vado. Vieni con me alla posta? Sì, ci vengo. Sei mai stato ad Assisi? No, non ci sono mai stato. Valor pronominal (a ciò, in ciò, su ciò): Paola, credi a ciò che ha detto Giovanni? Sì, ci credo. Posso contare sul tuo aiuto? Sì, ci puoi contare. Uso idiomático de ci: uníndose con determinados verbos, ci modifica o significado orixinario dos mesmos, dando lugar a un novo valor semántico: esserci (‘haber’, ‘encontrarse’) c’è un topo in cantina, ci sono due topi in cantina. volerci (‘facer falla’): per andare a Ferrara in macchina ci vogliono tre ore. metterci (‘tardar’): ci metto mezz’ora per andare a casa in pullman. avercela (‘tomala con alguén’): ce l’hai con lui? farcela (‘ser quen de’): finalmente ce l’ho fatta! Uso pleonástico: averci: hai il libro d’italiano? No, non ce l’ho. vederci: con questa nebbia non ci vedo bene. sentirci: non urlare in quel modo, ci sento bene! Ne ten cinco valores fundamentais: Pronome partitivo e posesivo: guarda quei dischi: ne compro uno o non ne compro nessuno? Partícula adverbial (que indica afastamento dun lugar): Sei stato a scuola? Sì, ne vengo proprio adesso. Con este valor, ne aparece nos verbos pronominais andarsene e starsene, para indicar move- mento e situación: Starai a casa per molto tempo? No, me ne andrò tra poco. Gli piace così tanto quel quadro, che se ne starebbe delle ore a guardarlo. COMPENDIO DE GRAMÁTICA ITALIANA 654

Con valor pronominal (di ciò): Sai quello che è successo? No, e non me ne importa. Cosa ne pensi di questo libro? Non ne penso niente.

Uso pleonástico: di questo problema non me ne importa nulla, libri non ne abbiamo, che ne pensi della mia nuova macchina?

Uso idiomático de ne:

vederne, sentirne, dirne... delle belle (‘ver, oír, dicir... cousas sorprendentes’): se le cose vanno avanti così, ne vedremo delle belle!

farne di tutti i colori (‘armarla boa’): quando era giovane, ne ha fatte di tutti i colori.

valerne la pena (‘paga-la pena’): ho dovuto faticare, ma ne è valsa la pena.

non poterne più (‘non poder máis’): sono proprio stanco: non ne posso più!

averne fin sopra i capelli (‘estar ata as orellas’): sono stufo di questo lavoro: ne ho fin sopra i capelli.

10. ADXECTIVOS E PRONOMES INDEFINIDOS

Adxectivos indefinidos

singular plural masculino feminino masculino feminino ogni -- qualche -- qualsiasi -- qualunque -- certo certa certi certe

Ogni é unha forma invariable e singular, que sempre precede o nome, equivale ás veces ó distri- butivo galego cada, e outras ó iterativo todos. Para o plural úsase tutti, tutte: ogni giorno compro il giornale, ogni otto ore devo prendere la pastiglia.

Qualche emprégase só en singular (para o plural úsase alcuni, alcune), sendo invariable no xéne- ro: qualche volta vado in montagna, hai qualche amico in Italia?

Qualunque e qualsiasi son invariables. Se preceden o nome teñen valor singular: qualsiasi/ qua- lunque persona può averlo detto. Se seguen o nome este poderá ir en singular ou en plural: compra due bottiglie qualsiasi. 655 COMPENDIO DE GRAMATICA ITALIANA

Pronomes indefinidos

singular masculino feminino uno una ognuno ognuna qualcuno qualcuna qualcosa chiunque niente/nulla

Uno úsase en singular no xénero masculino e feminino: è venuto uno che voleva parlarti. Ognuno é a correspondente forma pronominal do adxectivo ogni. Admite variación de xénero pero non de número, é singular: ognuno deve assumere le proprie responsabilità. Qualcuno, correspondente pronominal de qualche, admite variacións de xénero, pero non de número. Refírese só a persoas, mentres que con valor de neutro úsase qualcosa: mi ha cercato qual- cuno? Qualcosa é o correspondente pronominal de qualche, non ten variación de xénero e número e úsase con valor neutro: qualcosa è andato male. Chiunque é a forma pronominal correspondente a qualunque/ qualsiasi. É invariable en xénero e número, e só se refire a persoas: chiunque può farlo. Niente/ nulla son invariables en xénero e número, e teñen valor neutro. Nulla utilízase máis na lingua escrita. Se a frase empeza pola negación non, seguen ó verbo, sen que o sentido do enuncia- do cambie: niente mi spaventa, nulla è perduto, non disse nulla.

Adxectivos e pronomes indefinidos

singular plural masculino feminino masculino feminino alcuno alcuna alcuni alcune altro altra altri altre molto molta molti molte parecchio parecchia parecchi parecchie tanto tanta tanti tante troppo troppa troppi troppe poco poca pochi poche quanto quanta quanti quante tutto tutta tutti tutte ciascuno ciascuna tali nessuno nessuna tale COMPENDIO DE GRAMÁTICA ITALIANA 656

Alcuno úsase só en singular e en frases negativas. Diante dun substantivo masculino que non empece por s- líquido, z-... apocópase en alcun: quest’estate non ho letto alcun romanzo. Alcuni, en cambio, emprégase en frases de sentido positivo: ti faccio alcuni esempi, ho conosciuto alcune ragazze. Altro é variable en xénero e número. No singular vai precedido do artigo, pero cando ten valor neutro pode prescindir deste: ho comprato un’altra moto, non voglio altro. Tutto é variable en xénero e número. Como adxectivo precede o substantivo e mailo artigo. Ademais pódese unir ós numerais: ho sentito tutto, tutti i giorni vado in piscina, tutte e quattro siamo andati in montagna. Tale como adxectivo é invariable en xénero, pero non en número. Precedido do artigo ou do adxectivo demostrativo ten a función de pronome: tale comportamento non mi piace, un tale è venuto a cercarti. Ciascuno é invariable en número, pero non en xénero. Diante dun substantivo masculino que non empece por s líquido, z-... apocópase en ciascun: ho regalato un libro a ciascun amico, ha dato un consiglio a ciascuno, ciascuno studente deve compilare il modulo. Nessuno é variable en xénero e úsase sempre en singular. Diante dun substantivo masculino que non empece por s líquido, z-... apocópase en nessun. Se o enunciado comeza pola negación non, este indefinido segue o verbo, mentres nas frases interrogativas non require negación: nessun uomo potrebbe sopportarlo, nessuno potrà fermarmi, non mi potrà fermare nessun ostacolo, non ho visto nessuno, c’è nessuno?

11. OS NUMERAIS Os numerais son adxectivos que indican unha cantidade numérica precisa. Os ordinais son varia- bles en número e xénero, mentres os cardinais son invariables (agás uno, que ten a forma feminina). Son anticuadas as formas cento e uno, cento e due, etc. A conxunción é obrigatoria despois de milione e miliardo ( un milione e centomila). Para os ordinais de 11¼ a 19¼ existen tamén as formas cultas: decimoprimo (e undecimo), deci- mosecondo (e duodecimo), decimoterzo... decimonono. Aínda que son máis raras, existen tamén outras formas para as decenas e os compostos: vigesimo, trigesimo, quadragesimo... papa Giovanni XXIII = Giovanni ventitreesimo / ventesimo terzo / vigesimo terzo. 657 COMPENDIO DE GRAMATICA ITALIANA

cardinais ordinais 0 zero 1 uno, una 1¼ primo 2 due 2¼ secondo 3 tre 3¼ terzo 4 quattro 4¼ quarto 5 cinque 5¼ quinto 6 sei 6¼ sesto 7 sette 7¼ settimo 8 otto 8¼ ottavo 9 nove 9¼ noveno 10 dieci 10¼ decimo 11 undici 11¼ undicesimo 12 dodici 12¼ dodicesimo 13 tredici 13¼ tredicesimo 14 quattordici 14¼ quattordicesimo 15 quindici 15¼ quindicesimo 16 sedici 16¼ sedicesimo 17 diciassette 17¼ diciassettesimo 18 diciotto 18¼ diciottesimo 19 diciannove 19¼ diciannovesimo 20 venti 20¼ ventesimo 21 ventuno 21¼ ventunesimo 22ventidue 22¼ ventidueesimo 23 ventitrè 23¼ ventitreesimo 24 ventiquattro 24¼ ventiquattresimo 25 venticinque 25¼ venticinquesimo 26 ventisei 26¼ ventiseiesimo 27 ventisette 27¼ ventisettesimo 28 ventotto 28¼ ventottesimo 29 ventinove 29¼ ventinovesimo 30 trenta 30¼ trentesimo 31 trentuno 31¼ trentunesimo 40 quaranta 40¼ quarantesimo 50 cinquanta 50¼ cinquantesimo 60 sessanta 60¼ sessantesimo 70 settanta 70¼ settantesimo 80 ottanta 80¼ ottantesimo 90 novanta 90¼ nonagesimo /novantesimo 100 cento 100¼ centesimo 101 cent(o)uno 101¼ centounesimo 102 centodue 102¼ centoduesimo 110 centodieci 110¼ centodecimo 120 centoventi 120¼ centoventesimo 200 duecento 200¼ duecentesimo 300 trecento 300¼ quattrocentesimo 1000 mille 1000¼ millesimo 1001 milleuno 1001¼ millesimo primo milleunesimo 1002 milledue 1002¼ millesimo secondo milleduesimo 2000 duemila 2000¼ duemillesimo 3000 tremila 3000¼ tremillesimo 4000 quattromila 4000¼ quattromillesimo 10 000 diecimila 10.000¼ diecimillesimo 20 000 ventimila 20.000¼ ventimillesimo 21 000 ventunmila 21.000¼ ventunmillesimo 100 000 centomila 100.000¼ centomillesimo 1 000 000 un milione 1.000.000¼ milionesimo 1 000 000 000 un miliardo 1.000.000¼ miliardesimo COMPENDIO DE GRAMÁTICA ITALIANA 658

Os séculos indícanse co ordinal: il secolo I (primo) a.C.; il secolo II (secondo) a.C.... A partir do século XIII, úsase normalmente o numeral cardinal abreviado: il Duecento (século XIII); il Trecento (século XIV); il Quattrocento (século XV); il Cinquecento (século XVI); il Seicento (século XVII); il Settecento (século XVIII); l’Ottocento (século XIX); il Novecento (século XX).

12. ADXECTIVOS E PRONOMES RELATIVOS Che É invariable no xénero e no número e úsase sempre despois dun nome ou dun pronome. Emprégase exclusivamente como suxeito ou como complemento directo e non precisa preposición ou artigo. Il ragazzo che ti ho appena presentato è inglese, il film che ho visto è molto commovente, la ragazza che canta è italiana. Existe un único caso no que pode ir precedido do artigo, con valor neutro: mio figlio non è anco- ra tornato, il che (cosa che, ciò che) mi preoccupa. Tamén atopámo-las formas neutras ciò che e que- llo che: ciò/quello che ti dico è vero. Cui É invariable no xénero e no número e emprégase como complemento indirecto con preposición e sen artigo: Paola è la ragazza di cui ti ho parlato. Existe un único caso no que se emprega co arti- go, con valor posesivo: quella è la signora il cui figlio lavora all’estero. Coa función de complemento indirecto, pódese usar sen a preposición a: ho conosciuto il ragaz- zo cui (ou a cui) hai prestato la macchina. Coa función de complemento de lugar, pódese substituír por dove: la camera in cui (ou dove) lavora, è piccola. Quale As formas che e cui poden ser substituídas por quale. Trátase dun pronome que pode variar en xénero e número e sempre vai precedido polo artigo determinado: le tue amiche, le quali mi hai pre- sentato; il tuo amico, il quale mi hai presentato. Cando substitúe á forma cui aparece precedido da preposición correspondente: l’amico con il quale (con cui) sei uscito, la persona per la quale (per cui) faccio questo. Sen embargo, esta forma úsase pouco na fala, só se emprega cando se queren evitar ambigüida- des semánticas Chi O pronome chi é invariable, refírese só a persoas e úsase só en singular. Carece de antecedente e pode indicar un suxeito indeterminado. Pódese usar como suxeito chi canta è mia sorella ou como complemento (pode ir precedido de preposición, nunca de artigo) a chi scrivi? É moi común con valor indefinido, en expresións proverbiais e idiomáticas: chi (colui, quello che) semina vento raccoglie tempesta.

Adxectivos e pronomes interrogativos Son adxectivos e pronomes: Che, quale, quanto Che film hai visto? Quale giornale compri? Quanto pane hai comprato? É só pronome: 659 COMPENDIO DE GRAMATICA ITALIANA

Chi Chi ti ha scritto? Con chi sei uscito?

13. O ADVERBIO Adverbios de modo Son moi numerosos e pódense formar dos seguintes xeitos: Mediante o sufixo -mente (nos adxectivos da 1» clase, engádese ó feminino): intelligente inte- lligentemente; chiara chiaramente. Cando se xuntan dous ou máis adverbios dese tipo, ningún deles sofre apócope, usándose todos na súa forma íntegra: gli parlò chiaramente e semplicemente. Utilizando a forma masculina do adxectivo: la strinse forte. Mediante locucións adverbiais formadas por unha preposición e un substantivo ou adxectivo: a caso, in genere, per esempio, di continuo, di nascosto, in breve.

Adverbios de lugar Tamén son moi abundantes. Os mai comúns son: Os que indican, como o demostrativo questo, un lugar cercano ó que fala: qui, qua, quaggiù, quassù. Os que indican, como o demostrativo quello, un lugar afastado do que fala: là, laggiù, lassù, ivi, quivi. Adverbios coma vicino, presso, lontano, accanto, dappertutto, fuori, dentro, dietro, indietro, davanti, dinanzi, avanti, intorno, attorno, sotto, sopra, su, giù, via. Dovunque, ovunque, donde, onde. As partículas ci, vi e ne con valor adverbial.

Adverbios de tempo Os máis comúns son: allora, ora, adesso, ormai, subito, prima, poi, dopo, sempre, spesso, soven- te, talora, talvolta ancora, finora, già, mai, presto, tardi, ieri, oggi, domani, dopodomani, stamani.

Adverbios de cantidade Os máis importantes son: As formas do adxectivo indefinido en masculino singular (poco, alquanto, parecchio, tanto, quanto, altrettanto, molto, più, meno, troppo) ou as do pronome indefinido negativo (nulla, niente), empregados ambos con valor adverbial. As formas adverbiais orixinais como: abbastanza, assi, piuttosto, almeno appena, quasi, affatto. Algunhas formas rematadas en -mente: grandemente, minimamente, talmente. Outros adverbios empregados para engadir ou subliñar algo: inoltre, pure, perfino, ancora, addi- rittura. COMPENDIO DE GRAMÁTICA ITALIANA 660

Adverbios de afirmación, negación e dúbida De afirmación: certo, certamente, esattamente, sicuro, sicuramente, appunto, proprio, davvero, indubbiamente. De negación: non e tódolos adverbios que o reforzan, neppure, nemmeno, neanche, mica. De dúbida: forse, probabilmente, eventualmente, magari, possibilmente, quasi, circa.

14. A PREPOSICIÓN As preposicións propias son : a, con, da, di, fra/tra, in, per, su, senza e tranne. A preposición di pódese elidir diante doutra vocal, aínda que a elisión é facultativa: d’Italia, d’oro. As preposicións impropias (outras partes da oración empregadas como preposición) son: avanti, innanzi, dietro, dopo, lungo, verso, vicino. Existen tamén as locucións preposicionais: nel mezzo di, per mezzo di, in base a, in quanto, a proposito di, al di là, a fianco di, conformemente a... As preposicións a, di, da, in , su, con e per, unidas ó artigo determinado, forman os chamados artigos contractos (preposizioni articolate, vid. artigos contractos).

Uso das preposicións As preposicións úsanse en italiano para introduci-los seguintes complementos: a Complemento indirecto: l’ho detto a Mario Complemento circunstancial expresando os seguintes valores: lugar ‘onde’ (con algúns nomes comúns, cidades, vilas e illas pequenas): a casa, a letto, a messa, a scuola, a lezione, abito a Torino. tempo: partiamo alle nove. medio: ritorno a casa a piedi. prezo e medida: ho comprate le arance a duemila lire il chilo. idade: è morto a cinquant’anni. modo: devi impararlo a memoria. distancia: abita a cento chilometri. con Introduce varios complementos circunstanciais cos seguintes valores: compañía: vado a casa con Paola. modo: studia con impegno. calidade: un ragazzo con i capelli biondi. causa: con questo sole preferisco stare a casa. 661 COMPENDIO DE GRAMATICA ITALIANA

da Introduce varios complementos circunstanciais cos seguintes valores: lugar a/de/en/por onde: vado da lui/ dai miei genitori/ dal medico, vengo da Ravenna, mi fermo da te/ dai miei genitori/ dal medico, passerò da Pavia. tempo: vivo a Santiago da nove anni. calidade: è un uomo dalla barba lunga. complemento axente: questa casa è stata costruita dai miei nonni. causa (sempre co artigo): tremava dal freddo. separación: le Alpi dividono l’Italia dalla Francia. orixe: il Po nasce dal Monviso. finalidade: automobile da corsa, occhiali da sole, costume da bagno. valor ou prezo: ho comperato un appartamento da duecento milioni. modo: oggi ho mangiato da re. medio: lo riconosco dai vestiti. O adxectivo solo adoita ir acompañado da preposición da: vive da solo. di Introduce varios complementos circunstanciais cos seguintes valores: especificación: la moto di Mario è nuova. tempo (coas partes do día, os días, as estacións agás a primavera): d’inverno vado in montagna/ di notte non dormo bene. denominación: la città di Roma è molto bella. calidade: è un ragazzo di grande intelligenza. partitivo: verrà scelto solo uno di voi. orixe e procedencia: la mia famiglia è nativa del Piemonte. materia: mi ha regalato una penna d’oro. causa: muoio di sonno. idade: è un uomo di cinquant’anni. argumento: mi piace discutere di calcio. prezo: ho comprato una villa di trecento milioni. lugar de/ por onde: non sono ancora uscito di casa, si entra di qui e si esce di là. in Introduce varios complementos circunstanciais cos seguintes valores: lugar en/a onde: con nomes de grandes illas, nacións, rexións e continentes: vado in Sicilia, in Francia, in Toscana, in Australia. cos nomes de rúas, prazas, comercios, partes da casa, etc.: Cristina abita in Corso Vittorio, vado in merceria, sono in cucina. COMPENDIO DE GRAMÁTICA ITALIANA 662

modo: viveva nell’angoscia. medio (con medios de transporte mecánicos): mi piace viaggiare in treno. materia: statue in bronzo. tempo: sono nata nel 1970. cantidade: verremo in dieci. per Introduce varios complementos circunstanciais cos seguintes valores: lugar por onde: il Po passa per Torino. finalidade: lottano per la libertà. medio: fammi sapere qualcosa per lettera. tempo: ho studiato per tre ore, l’appuntamento è per domani. prezo: l’ho venduto per poche lire. modo: l’ha detto per scherzo. Nas expresións: per terra, per le scale, per strada. su Introduce varios complementos circunstanciais cos seguintes valores: lugar sobre o que: il libro è sul tavolo. argumento: una conferenza su Leopardi. aproximación (de idade, prezo e medida): è morto sui cinquant’anni, costa sulle diecimila lire, pesa sui sessanta chili. Emprégase tamén nas expresións: su due piedi, sull’istante, sul serio. tra e fra Introduce varios complementos circunstanciais cos seguintes valores: partitivo: è il migliore fra tutti. tempo: verrò a casa fra una settimana. aproximación: avrà tra i sessanta e i settant’anni.

15. O VERBO O presente de indicativo Pode expresar un feito, unha situación ou unha forma de ser que se verifica no momento no que se fala (oggi è una bella giornata). Tamén pode indicar unha acción habitual que se repite con regu- laridade no tempo, ou un feito que se produce con frecuencia (il treno per Roma parte alle nove, d’estate vado al mare). Ademais pódese referir a un feito real ou que se repite de xeito natural ou independentemente de particulares circunstancias (il topo è un roditore, la Terra ruota intorno al sole). E, por último, pode sinalar un feito que se quere colocar fóra do tempo (tanto va la gatta al lardo che ci lascia lo zampino). 663 COMPENDIO DE GRAMATICA ITALIANA

1ª conxugación 2ª conxugación 3ª conxugación 3» incoactiva parlare temere partire finire parlo temo parto finisco parli temi parti finisci parla teme parte finisce parliamo temiamo partiamo finiamo parlate tem ete part ite fin ite parlano tem ono part ono fin iscono

A terceira persoa do plural do presente de indicativo é sempre esdrúxula: parlano, temono, par- tono, finiscono. Así mesmo moitos verbos da primeira conxugación presentan formas esdrúxulas ou sobresdrúxulas en catro persoas do presente de indicativo (tamén no presente de subxuntivo e impe- rativo). Pres. indic: abito, abiti, abita, abitiamo, abitate, abitano. Algúns verbos da terceira conxugación, os chamados verbos incoactivos, engaden o morfema - isc- entre o tema e a desinencia, nas tres primeiras persoas de singular e na terceira de plural. Tal é o caso do verbo capire e dunha grande parte dos verbos da 3ª conxugación (finire, costruire, proibi- re, preferire, pulire, stabilire, restituire, spedire, sparire). Esta particularidade atópase só no presen- te (indicativo, subxuntivo e imperativo), xa que en tódolos outros modos e tempos conxúganse como os demais verbos. pres. indic.: capisco, capisci, capisce, capiamo, capite, capiscono. pres. subxun.: capisca, capisca, capisca, capiamo, capite, capiscano. pres. imper.: capisci, capisca, capiamo, capite, capiscano.

Verbos rematados en -care e -gare Os verbos que rematan en -care e -gare introducen un h despois de c ou g se vai seguido de i; dese xeito mantense o son velar, que no infinitivo precede á desinencia: giocare, pagare (gioco, gio- chi, gioca, giochiamo, giocate, giocano e pago, paghi, paga, paghiamo, pagate, pagano).

Verbos rematados en -iare,-sciare,-ciare,-giare Os verbos que rematan nestas terminacións perden o i do tema diante das desinencias que empe- zan por i: studiare, lasciare, cominciare, mangiare (studi, lasci, cominci, mangi).

Verbos rematados en -cere,-scere,-gere Estes verbos cambian o son da consoante do tema segundo a vocal da desinencia: conservan o son palatal do infinitivo diante de e ou i, pero convérteno en velar diante de o. vincere: vinco, vinci, vince, vinciamo, vincete, vincono. crescere: cresco, cresci, cresce, cresciamo, crescete, crescono. giungere: giungo, giungi, giunge, giungiamo, giungete, giungono. COMPENDIO DE GRAMÁTICA ITALIANA 664

O pretérito perfecto composto de indicativo (it. passato prossimo) Pode expresa unha acción pasada moi próxima ó presente (stamattina sono andato all’universi- tà). Tamén pode indicar unha acción pasada da que aínda duran os efectos no presente (Mario si è trasferito a Ferrara dieci anni fa). Na lingua falada, sobre todo no rexistro familiar, emprégase en relación cun tempo pasado (l’anno scorso siamo andati al mare). Úsase a miúdo como tempo rela- tivo en relación cunha acción do pasado (appena mi ha visto, se ne è andato). Fórmase co presente de indicativo dos auxiliares avere ou essere e co participio pasado do verbo conxugado.

Pretérito perfecto composto con auxiliar avere:

parlare temere finire ho parlato ho temuto ho finito hai parlato hai temuto hai finito ha parlato ha temuto ha finito abbiamo parlato abbiamo temuto abbiamo finito avete parlato avete temuto avete finito hanno parlato hanno temuto hanno finito

Pretérito perfecto composto con auxiliar essere:

andare cadere partire sono andato/a sono caduto/a sono partito/a sei andato/a sei caduto/a sei partito/a è andato/a è caduto/a è partito/a siamo andati/e siamo caduti/e siamo partiti/e siete andati/e siete caduti/e siete partiti/e

Pretérito perfecto composto dos verbos avere e essere:

avere essere ho avuto sono stato/a hai avuto sei stato/a ha avuto è stato/a abbiamo avuto siamo stati/e avete avuto siete stati/e hanno avuto sono stati/e

O pretérito perfecto de indicativo (it. passato remoto) Este tempo, pouco empregado en italiano, indica unha acción ou un feito acaecido no pasado, xa concluído no pasado e sen consecuencia no presente: nel 1348 a Firenze molte persone morirono di peste, andai a trovarlo tanti anni fa. 665 COMPENDIO DE GRAMATICA ITALIANA

parlare temere finire essere avere parl-ai tem-ei (-etti) part-ii fui ebbi parl-asti tem-esti part-isti fosti avesti parl-ò tem-é (-ette) part-ì fu ebbe parl-ammo tem-emmo part-immo fummo avemmo parl-aste tem-este part-iste foste aveste

Como excepcións, os verbos rematados en -dere e -ndere (chiedere, chiudere, decidere, dividere, perdere, rendere, rispondere, etc.) e en -cere e -gere (dipingere, giungere, piangere, vincere, etc.) conxúganse do xeito seguinte: acce-si convin-si accend-esti convinc-esti acce-se convin-se accend-emmo convinc-emmo accend-este convinc-este acce-sero convin-sero

a) Outros verbos presentan unha conxugación especial: bere: bevvi, bevesti, bevve, bevemmo, beveste, bevvero cadere: caddi, cadesti, cadde, cademmo, cadeste, caddero conoscere: conobbi, conoscesti, conobbe, conoscemmo, conosceste, conobbero sapere: seppi, sapesti, seppe, sapemmo, sapeste, seppero tenere: tenni, tenesti, tenne, tenemmo, teneste, tennero venire: venni, venisti, venne, venimmo, veniste, vennero volere: volli, volesti, volle, volemmo, voleste, vollero. fare: feci, facesti, fece, facemmo, faceste, fecero dare: diedi (detti), desti, diede (dette), demmo, deste, diedero (dettero) stare: stetti, stesti, stette, stemmo, steste, stettero dire: dissi, dicesti, disse, dicemmo, diceste, dissero leggere: lessi, leggesti, lesse, leggemmo, leggeste, lessero mettere: misi, mettesti, mise, mettemmo, metteste, misero scrivere: scrissi, scrivesti, scrisse, scrivemmo, scriveste, scrissero vedere: vidi, vedesti, vide, vedemmo, vedeste, videro vivere: vissi, vivesti, visse, vivemmo, viveste, vissero

O pretérito imperfecto ou copretérito de indicativo Pode expresar unha acción pasada vista no seu desenvolvemento (stamattina quando sei arriva- ta, dormivo ancora), tamén unha acción habitual no pasado (tutti i mercoledì andavo in palestra) ou unha condición ou estado atmosféricos, físicos, emotivos... (il sole splendeva, Mario era alto e magro, ero contento di uscire con Francesca). Así mesmo pódese referir a unha acción contempo- ránea respecto doutra pasada (l’ho conosciuto quando frequentavo l’università), a unha hipótese (se te ne andavi, ti seguivo) ou servir para pedir algo con educación (scusi, volevo sapere dov’è Via Verdi). COMPENDIO DE GRAMÁTICA ITALIANA 666

parlare temere partire essere avere parlavo temevo partivo ero avevo parlavi temevi partivi eri avevi parlava temeva partiva era aveva parlavamo temevamo partivamo eravamo avevamo parlavate temevate partivate eravate avevate parlavano temevano partivano erano avevano

Algúns verbos forman o imperfecto a partir da forma do antigo infinitivo latino:

fare-facevo dire-dicevo condurre-conducevo bere-bevevo tradurre-traducevo comporre-componevo

Respecto do galego hai que ter en conta que a consoante que segue á vocal temática non é bila- bial, senón labiodental e aparece representada pola consoante v (e non b coma en galego). En italia- no non se dá a identidade formal, propia do galego, entre a 1» e a 3» persoa do singular (parlavo/va, fronte ó galego: falaba/ba). Dende o punto de vista de marca acentual, coma en galego, as dúas pri- meiras persoas de plural levan o acento sobre a sílaba seguinte á que contén a vocal temática (par- lavamo, parlavate). A terceira persoa de plural volve ó acento temático, dando lugar a voces esdrú- xulas (cantavano, vedevano).

O pretérito pluscuamperfecto ou antepretérito de indicativo (it. trapassato prossimo) Expresa unha acción do pasado, anterior a outra igualmente pasada. Por este motivo, emprégase en relación con tempos coma o pretérito imperfecto simple ou composto: ero stanco perché avevo studiato tutto il giorno, ero appena arrivato a casa, quando mi telefonarono.

parlare temere partire essere avere avevo parlato avevo temuto ero partito/a ero stato/a avevo avuto avevi parlato avevi temuto eri partito /a eri stato/a avevi avuto avevamo parlato avevamo temuto eravamo partiti /e eravamo stati/e avevamo avuto avevate parlato avevate temuto eravate partiti /e eravate stati/e avevate avuto avevano parlato avevano temuto erano partiti /e erano stati/e avevano avuto

O pretérito pluscuamperfecto composto ou antepretérito composto de indicativo (it. tra- passato remoto) Este tempo xa case non se emprega na fala e, na escrita, o seu uso é excepcional. Atópase uni- camente nas proposicións temporais, indicando unha acción precedente á principal: quando fu tor- nato in sé si trovò da solo in ospedale. 667 COMPENDIO DE GRAMATICA ITALIANA

parlare temere partire essere avere ebbi parlato ebbi temuto ebbi partito/a fui stato/a ebbi avuto avesti parlato avesti temuto avesti partito /a fosti stato/a avesti avuto ebbe parlato ebbe temuto ebbe partito /a fu stato/a ebbe avuto avemmo parlato avemmo temuto avemmo partiti /e fummo stati/e avemmo avuto aveste parlato aveste temuto aveste partiti /e foste stati/e aveste avuto ebbero parlato ebbero temuto ebbero partiti /e furono stati/e ebbero avuto

O futuro de indicativo Este tempo pode expresar un feito que aínda non aconteceu (domani partirò per le vacanze, non finirò il lavoro prima di venerdì) e tamén pode ser substituído polo presente de indicativo acompa- ñado dun adverbio temporal (domani parto per Santiago). Pode indicar unha orde (una volta arrivato, aspettarai il mio arrivo), unha aproximación (pese- rà venti chili), unha dúbida (dove sarà Marco?), unha concesión (avrai anche ragione, ma adesso esageri), unha exclamación (non penserai che sia stato io!) ou formar parte dun período condicio- nal referido ó futuro (se mi scriverai, ti risponderò). Ademais pódese empregar nas frases subordinadas temporais introducidas por quando, que indi- can unha acción simultánea con respecto á expresada polo verbo principal, tamén en futuro (quan- do finirò questo lavoro, sarò contento). Úsase tamén coas partículas finché, fino a che e appena (appena mi telefonerà, gli racconterò tutto; finché non mi dirai la verità, non ti farò uscire).

parlare temere partire parlerò temerò partirò parlerai temerai partirai parlerà temerà partirà parleremo temeremo partiremo parlerete temerete partirete parleranno temeranno partiranno

essere avere sarò avrò sarai avrai sarà avrà saremo avremo sarete avrete

Nos verbos da primeira conxugación a vocal temática a cambia a e: cantare canterò. Na terceira persoa de plural aparece o dobre nn (partiranno). Os verbos que no infinitivo rematan en -care e -gare presentan no tempo futuro unha irregulari- dade gráfica, para mante-lo son velar do /k/ e /g/ introdúcese un h: dimenticherò, pagherò. Os verbos en -ciare,-sciare e -giare suprimen o i do tema ante o e da desinencia: lascerò, mangeremo. COMPENDIO DE GRAMÁTICA ITALIANA 668

O futuro composto de indicativo Expresa unha acción que se debe terminar antes de que se realice outra. Neste sentido úsase só en relación co futuro (simple), a pesar de que na fala se emprega esta última forma nas dúas oracións (non appena l’avrò visto, gli dirò tutto; non appena lo vedrò, gli dirò tutto). Tamén pode expresar unha probabilidade referida ó pasado (saranno state le cinque di mattina).

parlare temere partire avrò parlato avrò temuto sarò partito/a avrai parlato avrai temuto sarai partito /a avrà parlato avrà temuto sarà partito /a avremo parlato avremo temuto saremo partiti /e avrete parlato avrete temuto sarete partiti /e avranno parlato avranno temuto saranno partiti /e

O futuro do pretérito ou pospretérito de indicativo Expresa un desexo ou unha intención (mi piacerebbe molto venire con voi al cinema, quasi quasi partirei anch’io), unha eventualidade (potresti regalarle dei fiori), unha afirmación da que se dubi- da (prenderei un altro caffé) ou unha petición educada (vorrei un tè; scusi, signore, saprebbe dirmi dov’è la stazione?). Tamén pode expresar unha certa dúbida (non so se Marco riuscirebbe a convin- cerlo, secondo la stampa il governo cadrebbe) ou unha acción condicionada por outra (non ho il suo numero di telefono, altrimenti te lo darei). No interior dun período hipotético indica un feito que se verificaría no presente se se dese outro con anterioridade (se studiassi di più, saresti promosso).

parlare temere partire essere avere parlerei temerei partirei sarei avrei parleresti temeresti partiresti saresti avresti parlerebbe temerebbe partirebbe sarebbe avrebbe parleremmo temeremmo partiremmo saremmo avremmo parlereste temereste partireste sareste avreste parlerebbero temerebbero partirebbero sarebbero avrebbero

O futuro do pretérito composto ou pospretérito composto de indicativo Indica unha opinión ou unha suposición referidas ó pasado (non avresti dovuto farlo; a quanto si dice, lo avrebbe detto lui), unha acción que non se puido realizar (ieri sarei venuta volentieri a teatro, ma ero molto stanca; avrei voluto comprare quel libro, ma era troppo caro) ou unha acción posterior a outra tamén pasada, nunha frase subordinada (mi disse che mi sarebbe venuto a trovare, pensavo che sarebbe tornato presto).

parlare temere partire essere avere avrei parlato avrei temuto sarei partito/a sarei stato/a avrei avuto avresti parlato avresti temuto saresti partito/a saresti stato/a avresti avuto avrebbe parlato avrebbe temuto sarebbe partito/a sarebbe stato/a avrebbe avuto avremmo parlato avremmo temuto saremmo partiti/e saremmo stati/e avremmo avuto 669 COMPENDIO DE GRAMATICA ITALIANA

Presente de subxuntivo Sinala unha dúbida (che sia arrabiato con noi?), un desexo (la fortuna t’accompagni!), invita- ción ou exhortación (signora, si accomodi) ou unha concesión (sia pure colpevole, ma non dovresti trattarlo così!). Nas proposicións subordinadas expresa a contemporaneidade da acción respecto ó tempo pre- sente ou futuro da proposición principal (desidero che tu resti qui, tutti penseranno che io sia matto). Indica tamén a posterioridade da acción, concorrendo coa forma de futuro do indicativo (spero che tu venga presto).

parlare temere partire finire essere avere parli tema parta finisca sia abbia parli tema parta finisca sia abbia parli tema parta finisca sia abbia parliamo temiamo partiamo finiamo siamo abbiamo parliate temiate partiate finiate siate abbiate

Ó se-las tres persoas do singular iguais, cando o subxuntivo forma parte dunha proposición dependente é necesario indica-lo pronome persoal suxeito: sono contento che tu sia qui e non *sono contento che sia qui.

Pretérito perfecto composto de subxuntivo Emprégase para expresar unha dúbida ou unha posibilidade respecto ó pasado, sobre todo en forma de pregunta (che abbia saputo del nostro problema?). Tamén se usa nas proposicións subor- dinadas para expresa-la anterioridade respecto a un presente ou un futuro da proposición principal (credo che Paola se ne sia andata, Giovanni crederà che tu non abbia voluto vederlo).

parlare temere partire avere essere abbia parlato abbia temuto sia partito /a abbia avuto sia stato /a abbia parlato abbia temuto sia partito /a abbia avuto sia stato /a abbia parlato abbia temuto sia partito /a abbia avuto sia stato /a abbiamo parlato abbiamo temuto siamo partiti /e abbiamo avuto siamo stati /e abbiate parlato abbiate temuto siate partiti /e abbiate avuto siate stati /e

Ó se-las tres persoas do singular iguais, cando o subxuntivo forma parte dunha proposición dependente é necesario indica-lo pronome persoal suxeito: sono sorpreso che tu mi abbia scritto e non *sono sorpreso che mi abbia scritto.

Pretérito de subxuntivo Expresa un desexo difícil ou imposible de realizar (magari potessimo arrivare in anticipo! Oh, se accettase di uscire con me!) ou unha dúbida relacionada cun feito anterior (che fosse la verità?). Nas proposicións subordinadas indica a contemporaneidade respecto ó tempo pasado ou futuro da proposición principal (credevo che vivesse da sola, sarebbe bene che tu studiassi di più, avrei volu- to che Giovanni mi cercasse appena a casa). Emprégase tamén no período hipotético (se stessi bene, ti accompagnerei a teatro). COMPENDIO DE GRAMÁTICA ITALIANA 670

parlare temere partire essere avere parlassi temessi partissi fossi avesti parlasse temesse partisse fosse ebbe parlassimo temessimo partissimo fossimo avemmo parlaste temeste partiste foste aveste

Pretérito composto de subxuntivo Expresa unha posibilidade ou un desexo non realizados no pasado (ah, se avessi studiato di più!). Nas proposicións subordinadas indica anterioridade respecto a un tempo pasado da proposición prin- cipal (credevo che avessi detto la verità), ou hipótese (vorrei che tu gli avessi detto la verità, avrei preferito che tu avessi deciso con più calma). Tamén se emprega no período hipotético (se fossi venu- to a teatro con noi, ti saresti annoiato).

parlare temere partire essere avere avessi parlato avessi temuto fossi partito /a fossi stato /a avessi avuto avessi parlato avessi temuto fossi partito /a fossi stato /a avessi avuto avesse parlato avesse temuto fosse partito /a fosse stato /a avesse avuto avessimo parlato avessimo temuto fossimo partiti /e fossimo stati /e avessimo avuto aveste parlato aveste temuto foste partiti /e foste stati /e aveste avuto avessero parlato avessero temuto fossero partiti /e fossero stati /e avessero avuto

Imperativo Sinala unha orde, un mando, unha suxestión, unha invitación ou unha prohibición. Venite qui subito! Per favore, aiuta quella signora. Siediti qui.

parlare temere partire finire parla (tu) temi parti finisci parli (lui, lei) tema parta finisca parliamo (noi) temiamo partiamo finiamo parlate (voi) temete partite finite parlino (loro) temano partano finiscano

Para as persoas 3ª de singular e 1ª e 3ª de plural úsanse as formas correspondentes do subxunti- vo presente. Signora, si accomodi. Vengano pure avanti, signori. Diamo una mano a quelle ragaz- ze. En moitos casos, sobre todo na recomendacións escritas, para expresar unha orde utilízase o infi- nitivo, que funciona como imperativo impersoal. Conservare al riparo dalla luce. Circolare! O imperativo negativo de 2ª persoa singular fórmase co infinitivo precedido por non. Non fumare.

Formas non persoais

INFINITIVO Como verbo, o infinitivo presente ou pasado, precedido pola preposición di, úsase para indicar contemporaneidade ou anterioridade respecto do verbo da proposición principal, dependendo de ver- 671 COMPENDIO DE GRAMATICA ITALIANA

bos ou locucións verbais que indican opinión (pensare, credere, supporre), desexo (augurarsi, spe- rare), temor (temere, avere paura, preoccuparsi), dúbida (dubitare, non sapere), vontade (desidera- re, volere, preferire), espera (sperare, attendere), emocións (essere felice, dispiaciuto, contento), cando o suxeito da proposición principal e da subordinada é o mesmo. Penso di stare bene. Penso di averlo visto. Mi auguro di stare bene. Mi auguro di essere arrivato in tempo. Temo di non capirti. Temo di non averlo aiutato. Dubito di saperlo. Dubito di averlo capito. Preferisco farlo subito. Preferisco averlo dimenticato. Spero di spiegarti bene tutto. Spero di essere stato chiaro. Sono felice di essere qui. Sono felice di averti rivisto. Emprégase tamén o infinitivo presente para expresar unha orde, suxestión, etc., en lugar do impe- rativo: non calpestare le aiuole, mescolare gli ingredienti per cinque minuti. Ás veces nas frases inte- rrogativas e exclamativas utilízase o infinitivo presente para aumenta-los efectos emotivos: Che pen- sare? Io venire con te? Nas narracións, precedido por ecco e a, para destacar un feito ou unha acción: proprio in quel momento ecco arrivare Mario in macchina, tutti tacevano ma noi a gridare a squar- ciagola. No uso substantival, como suxeito: lavorare stanca. Precedido polo artigo ou o artigo contracto: l’aver imparato bene l’inglese mi è stato molto utile, tra il dire e il fare c’è di mezzo il mare. Infinitivo presente parl-are, tem-ere, part-ire Infinitivo pasado avere amato, avere venduto, essere partito/a

XERUNDIO Expresa o xeito de cumprirse unha acción (la ragazza entrò correndo), o medio co que se cum- pre esta acción (leggendo s’impara), a ocasión ou circunstancia de tempo na que sucede (andando a lavorare, incontro sempre tuo fratello), a causa que a determina (sapendo come stavano le cose, ho preferito tacere), un feito que se opón á acción indicada polo verbo principal (pur avendo lavorato tutto il giorno, non ho sonno) ou a acción necesaria para que se verifique un feito (solo studiando, potrai farcela agli esami).

Xerundio presente parl-ando, tem-endo, part-endo A perífrase stare + xerundio simple indica unha acción durativa, que se prolonga no tempo: Giovanni sta dormendo. A perífrase andare + xerundio simple expresa unha acción progresiva, considerada no seu des- envolvemento: la malata andava migliorando di giorno in giorno. A perífrase venire + xerundio simple sinala unha acción progresiva, considerada no seu desen- volvemento gradual: Mario si venne accorgendo di alcune scorrettezze. COMPENDIO DE GRAMÁTICA ITALIANA 672

Xerundio pasado avendo amato, avendo venduto, essendo partito/a Expresa unha acción anterior á indicada na principal (essendo partita Paola, sono rimasto solo). Sen embargo, cómpre subliñar que o xerundio pasado se usa pouco na fala e só se substitúe por sub- ordinadas explícitas ou proposicións coordinadas (dato che Paola è partita, sono rimasto solo ou Paola è partita e sono rimasto solo).

PARTICIPIO Participio presente parl-ante, tem-ente, part-ente Como verbo corresponde, en significado, a unha proposición relativa que expresa unha acción contemporánea á indicada na principal: udimmo un lamento invocante (che invocava) aiuto. Como adxectivo corresponde a un atributo do nome: sto leggendo un libro interessante. Na lingua burocrática pode ter tanto valor adxectival como verbal: il Dottor Bianchi facente fun- zione di direttore.

Participio pasado parl-ato, tem-uto, part-ito En calidade de adxectivo funciona como atributo do nome e corresponde a unha proposición rela- tiva co verbo en tempo pasado, a unha proposición temporal ou a unha proposición causal: i nemici sconfitti (dopo essere stati sconfitti) scapparono, i carabinieri hanno catturato il bandito evaso (che era evaso), i ragazzi appena entrati (che sono appena entrati) sono amici miei. Como verbo, unido a un substantivo ou a un pronome, úsase frecuentemente como elemento cen- tral de distintas proposicións subordinadas temporais, causais, concesivas ou de relativo, que expre- san unha acción ou un feito anterior ó que indica a principal: risolto quel problema (dopo che quel problema era stato risolto) tutto si chiarì; spaventati dalle urla (poiché erano stati spaventati dalle urla), uscirono a vedere cosa fosse successo. Sempre co seu valor verbal, cando se une cos verbos auxiliares essere ou avere serve para forma- los tempos compostos do verbo, con essere ou venire, serve para construír tódolos tempos da voz pasiva: sono tornati a casa, avevo spedito la lettera, le villette sono già state vendute. Algúns verbos italianos presentan dous participios pasados (como veduto/visto).

PARTICIPIOS PASADOS IRREGULARES rematados en -so accendere-acceso dividere-diviso rendere-reso attendere-atteso mordere-morso ridere-reso chiudere-chiuso offendere-offeso scendere-sceso correre-corso perdere-preso spendere-speso decidere-deciso persuadere-persuaso uccidere-ucciso difendere-difeso prendere-preso valere-valso 673 COMPENDIO DE GRAMATICA ITALIANA

rematados en -sso discutere-discusso mettere-messo muovere-mosso promettere-promesso succedere-successo rematados en -to accorgersi-accorto morire-morto scegliere-scelto aprire-aperto nascere-nato soffrire-sofferto bere-bevuto nascondere-nascosto spegnere-spento chiedere-chiesto offrire-offerto spingere-spinto cogliere-colto piacere-piaciuto togliere-tolto coprire-coperto piangere-pianto vedere-visto/veduto dipingere-dipinto porre-posto venire-venuto essere-stato rispondere-risposto vincere-vinto giungere-giunto risolvere-risolto rematados en -tto correggere-corretto friggere-fritto scrivere-scritto cuocere-cotto leggere-letto stringere-stretto dire-detto produrre-prodotto tradurre-tradotto distruggere-distrutto proteggere-protetto fare-fatto rompere-rotto

Uso dos auxiliares essere e avere co participio pasado Para forma-lo tempo verbal do pretérito perfecto composto (it. passato prossimo) emprégase un auxiliar (essere ou avere) e mais o participio pasado do verbo conxugado. A continuación indicámo- lo uso de cada un dos dous auxiliares. Essere Co verbo essere: sono stata a Roma. Cos verbos en forma pasiva: quella macchina è stata venduta. Cos verbos reflexivos: mi sono appena lavata i capelli. Cos verbos intransitivos, especialmente, os de permanencia (stare, rimanere, restare), de move- mento (partire-arrivare, andare-venire, tornare-uscire, salire-scendere, cadere), que indican cambio de condición (diventare, morire, nascere), impersoais (bisognare, piacere, dispiacere, sembrare, succedere): ieri sono rimasto a casa, sono arrivata in ritardo all’aeroporto, sono nata nel 1936, mi è dispiaciuto di non averlo salutato. Avere Cos verbos transitivos: ho visto un bel film, mi ha raccontato una brutta storia. Con algúns verbos intransitivos que indican unha actividade física: ho camminato per tre ore. COMPENDIO DE GRAMÁTICA ITALIANA 674

Verbos conxugados ás veces con essere e avere Hai verbos que se conxugan con avere como transitivos e con essere como intransitivos (finire, guarire, suonare, salire, saltare, scendere, sfuggire, bruciare, correre): sono corso subito da lui, ho corso per due ore Algúns verbos que expresan fenómenos meteorolóxicos conxúganse con avere para indica-la duración da acción e con essere para expresa-la acción: ha nevicato per tutto il giorno, ieri è nevi- cato. Outros verbos (vivere, durare, emigrare, appartenere) conxúganse con ámbolos dous auxiliares: con essere para indicar unha acción terminada, con avere para indicar unha acción considerada no seu desenvolvemento: il nonno è vissuto fino a ottant’anni, ha vissuto una vita da gran signore. A complexidade da cuestión obriga a consultas frecuentes.

A concordancia co participio pasado Cos verbos conxugados con essere, o participio pasado concorda en xénero e número co suxei- to: Giovanni è partito per Santiago, Paola è partita per Bari. Cos verbos reflexivos aparentes e cos verbos pronominais seguidos por un complemento obxec- to, o participio pasado concorda en xénero e número co suxeito ou co complemento directo: Paolo si è lavato i capelli, Paolo si è lavati i capelli. Cando o auxiliar é avere, o participio pasado permanece invariable: Lui ha comprato i libri; Loro hanno comprato i libri. Sen embargo, é obrigatoria a concordancia co pronome persoal comple- mento directo da terceira persoa: lo, la, li, le. Hai visto Paola? Sì, l’ho vista. Hai comprato i bigliet- ti? Sì, li ho comprati.

A voz pasiva A voz pasiva fórmase coa axuda do verbo auxiliar essere e mailo participio do verbo correspon- dente. O complemento axente introdúcese mediante a preposición da: i ladri furono inseguiti dai carabinieri. Aínda que esta é a construcción máis usual, existen outras formas de expresala: venire/ andare+ participio: qui vengono sprecati troppi soldi, andarono fatte alcune riforme. si + verbo en forma activa (pasiva-reflexa): si dissero tante sciocchezze in quella seduta!

Os verbos reflexivos Na conxugación reflexiva os verbos están precedidos polos pronomes mi, ti, si, ci, vi, si. O pro- nome de terceira persoa é o mesmo para singular e plural (si): io mi lavo tu ti lavi lui / lei si lava noi ci laviamo voi vi lavate essi si lavano 675 COMPENDIO DE GRAMATICA ITALIANA

No indicativo, subxuntivo e condicional, as partículas pronominais preceden o verbo (io mi lavo, che io mi lavi, io mi laverei); nas formas nominais e no imperativo presente as partículas están colo- cadas despois do verbo, fundidas con el ou, nos tempos compostos, co auxiliar essere: lavarsi, lava- tosi, lavandosi, essersi lavato, làvati! Nas formas negativas da 2» persoa singular e plural do impe- rativo presente, as partículas pronominais poden ir indiferentemente antes ou despois do verbo: non ti lavare ou non lavarti; non vi lavate ou non lavatevi. Nos tempos compostos os verbos reflexivos conxúganse co auxiliar essere: io mi sono lavato / -a tu ti sei lavato / -a lui / lei si è lavato / -a noi ci siamo lavati / -e voi vi siete lavati / -e essi si sono lavati / -e

Verbos impersoais Expresan unha acción o unha condición que non se poden atribuír a persoas ou cousas determi- nadas, xa que logo úsanse só na 3ª persoa singular e tamén nas formas nominais. Considéranse como propiamente impersoais os verbos que indican fenómenos meteorolóxicos: albeggiare, annottare, diluviare, grandinare, imbrunire, lampeggiare, nevicare, piovere, piovviginare, tuonare, e as locu- cións fare bello, fare caldo, fare freddo. Nos tempos compostos cos verbos deste tipo pódese usar tanto o auxiliar essere como avere: è piovuto / ha piovuto. Hai tamén verbos e algunhas locucións persoais, que con frecuencia se usan sen suxeito e, polo tanto, asumen a forma impersoal. Trátase dalgúns verbos e locucións que expresan necesidade, conveniencia, aparencia ou pracer: accadere, avvenire, bisognare, capitare, convenire, importare, necessitare, occorrere, parere, sem- brare, essere necessario, essere facile, essere giusto. E tamén verbos como credere, dire, mormora- re, ritenere, pensare, empregando a 3» persoa singular, precedida da partícula si: si dice che com- preranno un’altra casa. Empréganse tamén locucións como va bene, va male, sta bene, è bene, è male. Calquera verbo pode ser impersoal antepoñéndolle a partícula si, en función de suxeito indefini- do e xenérico, coa 3» persoa singular do verbo: si vive, si muore, si parte, si dorme. No caso dos ver- bos reflexivos e pronominais, que xa teñen esa partícula, engádese entón a partícula ci: ci si diverte, ci si lava.

Táboas de verbos

Verbos auxiliares

Infinito semplice Infinito composto Gerundio semplice Gerundio composto Participio passato Participio presente avere avere avuto avendo avendo avuto avuto avente Indicativo Presente Passato prossimo Imperfetto Trapassato prossimo ho ho avuto avevo avevo avuto hai hai avuto avevi avevi avuto ha ha avuto aveva aveva avuto abbiamo abbiamo avuto avevamo avevamo avuto avete avete avuto avevate avevate avuto hanno hanno avuto avevano avevano avuto Passato remoto Trapassato remoto Futuro semplice Futuro anteriore ebbi ebbi avuto avrò avrò avuto avesti avesti avuto avrai avrai avuto ebbe ebbe avuto avrà avrà avuto avemmo avemmo avuto avremo avremo avuto aveste aveste avuto avrete avrete avuto ebbero ebbero avuto avranno avranno avuto Congiuntivo Presente Passato Imperfetto Trapassato abbia abbia avuto avessi avessi avuto abbia abbia avuto avessi avessi avuto abbia abbia avuto avesse avesse avuto abbiamo abbiamo avuto avessimo avessimo avuto abbiate abbiate avuto aveste aveste avuto abbiano abbiano avuto avessero avessero avuto Condizionale Imperativo Presente Passato avrei avrei avuto --- avresti avresti avuto abbi avrebbe avrebbe avuto abbia avremmo avremmo avuto abbiamo avreste avreste avuto abbiate avrebbero avrebbero avuto abbiano TÁBOAS DE VERBOS 678

Infinito semplice Infinito composto Gerundio semplice Gerundio composto Participio passato Participio presente essere essere stato/a/i/e essendo essendo stato/a/i/e stato/a/i/e --- Indicativo Presente Passato prossimo Imperfetto Trapassato prossimo sono sono stato/a ero ero stato/a sei sei stato/a eri eri stato/a è è stato/a era era stato/a siamo siamo stati/e eravamo eravamo stati/e siete siete stati/e eravate eravate stati/e sono sono stati/e erano erano stati/e Passato remoto Trapassato remoto Futuro semplice Futuro anteriore fui fui stato/a sarò sarò stato/a fosti fosti stato/a sarai sarai stato/a fu fu stato/a sarà sarà stato/a fummo fummo stati/e saremo saremo stati/e foste foste stati/e sarete sarete stati/e furono furono stati/e saranno saranno stati/e Congiuntivo Presente Passato Imperfetto Trapassato sia sia stato/a fossi fossi stato/a sia sia stato/a fossi fossi stato/a sia sia stato/a fosse fosse stato/a siamo siamo stati/e fossimo fossimo stati/e siate siate stati/e foste foste stati/e siano siano stati/e fossero fossero stati/e Condizionale Imperativo Presente Passato sarei sarei stato/a --- saresti saresti stato/a sii sarebbe sarebbe stato/a sia saremmo saremmo stati/e siamo sareste sareste stati/e siate sarebbero sarebbero stati/e siano 679 TÁBOAS DE VERBOS

Verbos regulares Primeira conxugación

Infinito semplice Infinito composto Gerundio semplice Gerundio composto Participio passato Participio presente cant are avere cantato cantando avendo cantato cantato cantante Indicativo Presente Passato prossimo Imperfetto Trapassato prossimo canto ho cantato cantavo avevo cantato canti hai cantato cantavi avevi cantato canta ha cantato cantava aveva cantato cantiamo abbiamo cantato cantavamo avevamo cantato cantate avete cantato cantavate avevate cantato cantano hanno cantato cantavano avevano cantato Passato remoto Trapassato remoto Futuro semplice Futuro anteriore cantai ebbi cantato canterò avrò cantato cantasti avesti cantato canterai avrà cantato cantò ebbe cantato canterà avrai cantato cantammo avemmo cantato canteremo avremo cantato cantaste aveste cantato canterete avrete cantato cantarono ebbero cantato canteranno avranno cantato Congiuntivo Presente Passato Imperfetto Trapassato canti abbia cantato cantassi avessi cantato canti abbia cantato cantassi avessi cantato canti abbia cantato cantasse avesse cantato cantiamo abbiamo cantato cantassimo avessimo cantato cantiate abbiate cantato cantaste aveste cantato cantino abbiano cantato cantassero avessero cantato Condizionale Imperativo Presente Passato canterei avrei cantato --- canteresti avresti cantato canta canterebbe avrebbe cantato canti canteremmo avremmo cantato cantiamo cantereste avreste cantato cantate canterebbero avrebbero cantato cantino TÁBOAS DE VERBOS 680

Segunda conxugación

Infinito semplice Infinito composto Gerundio semplice Gerundio composto Participio passato Participio presente temere avere temuto temendo avendo temuto temuto temente Indicativo Presente Passato prossimo Imperfetto Trapassato prossimo temo ho temuto temevo avevo temuto temi hai temuto temevi avevi temuto teme ha temuto temeva aveva temuto temiamo abbiamo temuto temevamo avevamo temuto temete avete temuto temevate avevate temuto temono hanno temuto temevano avevano temuto Passato remoto Trapassato remoto Futuro semplice Futuro anteriore temei/temetti ebbi temuto temerò avrò temuto temesti avesti temuto temerai avrà temuto temé/temette ebbe temuto temerà avrai temuto tememmo avemmo temuto temeremo avremo temuto temeste aveste temuto temerete avrete temuto temerono/temettero ebbero temuto temeranno avranno temuto Congiuntivo Presente Passato Imperfetto Trapassato tema abbia temuto temessi avessi temuto tema abbia temuto temessi avessi temuto tema abbia temuto temesse avesse temuto temiamo abbiamo temuto temessimo avessimo temuto temiate abbiate temuto temeste aveste temuto temano abbiano temuto temessero avessero temuto Condizionale Imperativo Presente Passato temerei avrei temuto --- temeresti avresti temuto temi temerebbe avrebbe temuto tema temeremmo avremmo temuto temiamo temereste avreste temuto temete temerebbero avrebbero temuto temano

Infinito semplice vendere En tódolos outros tempos conxúgase como temere 681 TÁBOAS DE VERBOS

Terceira conxugación (regular)

Infinito semplice Infinito composto Gerundio semplice Gerundio composto Participio passato Participio presente partire essere partito/a/i/e partendo essendo partito/a/i/e partito/a/i/e partente/i Indicativo Presente Passato prossimo Imperfetto Trapassato prossimo parto sono partito/a partivo ero partito/a parti sei partito/a partivi eri partito/a parte è partito/a partiva era partito/a partiamo siamo partiti/e partivamo eravamo partiti/e partite siete partiti/e partivate eravate partiti/e partono sono partiti/e partivano erano partiti/e Passato remoto Trapassato remoto Futuro semplice Futuro anteriore partii fui partito/a partirò sarò partito/a partisti fosti partito/a partirai sarai partito/a partì fu partito/a partirà sarà partito/a partimmo fummo partiti/e partiremo saremo partiti/e partiste foste partiti/e partirete sarete partiti/e partirono furono partiti/e partiranno saranno partiti/e Congiuntivo Presente Passato Imperfetto Trapassato parta sia partito/a partissi fossi partito/a parta sia partito/a partissi fossi partito/a parta sia partito/a partisse fosse partito/a partiamo siamo partiti/e partissimo fossimo partiti/e partiate siate partiti/e partiste foste partiti/e partano siano partiti/e partissero fossero partiti/e Condizionale Imperativo Presente Passato partirei sarei partito/a --- partiresti saresti partito/a parti partirebbe sarebbe partito/a parta partiremmo saremmo partiti/e partiamo partireste sareste partiti/e partite partirebbero sarebbero partiti/e partano TÁBOAS DE VERBOS 682

Terceira conxugación (incoactiva, -isc-)

Infinito semplice Infinito composto Gerundio semplice Gerundio composto Participio passato Participio presente agire avere agito agendo avendo agito agito/a/i/e agente/i Indicativo Presente Passato prossimo Imperfetto Trapassato prossimo agisco ho agito agivo avevo agito agisci hai agito agivi avevi agito agisce ha agito agiva aveva agito agiamo abbiamo agito agivamo avevamo agito agite avete agito agivate avevate agito agiscono hanno agito agivano avevano agito Passato remoto Trapassato remoto Futuro semplice Futuro anteriore agii ebbi agito agirò avrò agito agisti avesti agito agirai avrà agito agì ebbe agito agirà avrai agito agimmo avemmo agito agiremo avremo agito agiste aveste agito agirete avrete agito agirono ebbero agito agiranno avranno agito Congiuntivo Presente Passato Imperfetto Trapassato agisca abbia agito agissi avessi agito agisca abbia agito agissi avessi agito agisca abbia agito agisse avesse agito agiamo abbiamo agito agissimo avessimo agito agiate abbiate agito agiste aveste agito agiscano abbiano agito agissero avessero agito Condizionale Imperativo Presente Passato agirei avrei agito --- agiresti avresti agito agisci agirebbe avrebbe agito agisca agiremmo avremmo agito agiamo agireste avreste agito agite agirebbero avrebbero agito agiscano 683 TÁBOAS DE VERBOS

Verbos con peculiaridades gráfico-fonéticas

Infinito semplice (1) considerare (2) lanciare (3) lasciare (4) mangiare (5) leccare (6) piegare Gerundio semplice considerando lanciando lasciando mangiando leccando piegando Participio passato considerato/a/i/e lanciato/a/i/e lasciato/a/i/e mangiato/a/i/e leccato/a/i/e piegato/a/i/e Indicativo Presente considero lancio lascio mangio lecco piego consideri lanci lasci mangi lecchi pieghi considera lancia lascia mangia lecca piega consideriamo lanciamo lasciamo mangiamo lecchiamo pieghiamo considerate lanciate lasciate mangiate leccate piegate considerano lanciano lasciano mangiano leccano piegano Imperfetto consideravo lanciavo lasciavo mangiavo leccavo piegavo consideravi lanciavi lasciavi mangiavi leccavi piegavi considerava lanciava lasciava mangiava leccava piegava consideravamo lanciavamo lasciavamo mangiavamo leccavamo piegavamo consideravate lanciavate lasciavate mangiavate leccavate piegavate consideravano lanciavano lasciavano mangiavano leccavano piegavano Passato remoto considerai lanciai lasciai mangiai leccai piegai considerasti lanciasti lasciasti mangiasti leccasti piegasti considerò lanciò lasciò mangiò leccò piegò considerammo lanciammo lasciammo mangiammo leccammo piegammo consideraste lanciaste lasciaste mangiaste leccaste piegaste considerarono lanciarono lasciarono mangiarono leccarono piegarono Futuro semplice considererò lancerò lascerò mangerò leccherò piegherò considererai lancerai lascerai mangerai leccherai piegherai considererà lancerà lascerà mangerà leccherà piegherà considereremo lanceremo lasceremo mangeremo leccheremo piegheremo considererete lancerete lascerete mangerete leccherete piegherete considereranno lanceranno lasceranno mangeranno leccheranno piegheranno Congiuntivo Presente consideri lanci lasci mangi lecchi pieghi 1», 2», 3» consideriamo lanciamo lasciamo mangiamo lecchiamo pieghiamo 4» consideriate lanciate lasciate mangiate lecchiate pieghiate 5» considerino lancino lascino mangino lecchino pieghino 6» Imperfetto considerassi lanciassi lasciassi mangiassi leccassi piegassi 1», 2» considerasse lanciasse lasciasse mangiasse leccasse piegasse 3» considerassimo lanciassimo lasciassimo mangiassimo leccassimo piegassimo 4» consideraste lanciaste lasciaste mangiaste leccaste piegaste 5» considerassero lanciassero lasciassero mangiassero leccassero piegassero 6» Condizionale (presente) considererei lancerei lascerei mangerei leccherei piegherei considereresti lanceresti lasceresti mangeresti leccheresti piegheresti considererebbe lancerebbe lascerebbe mangerebbe leccherebbe piegherebbe considereremmo lanceremmo lasceremmo mangeremmo leccheremmo piegheremmo considerereste lancereste lascereste mangereste lecchereste pieghereste considererebbero lancerebbero lascerebbero mangerebbero leccherebbero piegherebbero Imperativo considera lancia lascia mangia lecca piega 2» consideri lanci lasci mangi lecchi pieghi 3» consideriamo lanciamo lasciamo mangiamo lecchiamo pieghiamo 4» considerate lanciate lasciate mangiate leccate piegate 5» considerino lancino lascino mangino lecchino pieghino 6» TÁBOAS DE VERBOS 684

Infinito semplice (7) cambiare (8) inviare (9) giocare (10) vincere (11) cingere (12) piacere Gerundio semplice cambiando inviando giocando vincendo cingendo piacendo Participio passato cambiato/a/i/e inviato/a/i/e giocato/a/i/e vinto/a/i/e cinto/a/i/e piaciuto Indicativo Presente cambio invio gi(u)oco vinco cingo piaccio cambi invii gi(u)ochi vinci cingi piaci cambia invia gi(u)oca vince cinge piace cambiamo inviamo giochiamo vinciamo cingiamo piac(c)iamo cambiate inviate giocate vincete cingete piacete cambiano inviano gi(u)ocano vincono cingono piacciono Imperfetto cambiavo inviavo giocavo vincevo cingevo piacevo cambiavi inviavi giocavi vincevi cingevi piacevi cambiava inviava giocava vinceva cingeva piaceva cambiavamo inviavamo giocavamo vincevamo cingevamo piacevamo cambiavate inviavate giocavate vincevate cingevate piacevate cambiavano inviavano giocavano vincevano cingevano piacevano Passato remoto cambiai inviai giocai vinsi cinsi piacqui cambiasti inviasti giocasti vincesti cingesti piacesti cambiò inviò giocò vinse cinse piacque cambiammo inviammo giocammo vincemmo cingemmo piacemmo cambiaste inviaste giocaste vinceste cingeste piaceste cambiarono inviarono giocarono vinsero cinsero piacquero Futuro semplice cambierò invierò giocherò vincerò cingerò piacerò cambierai invierai giocherai vincerai cingerai piacerai cambierà invierà giocherà vincerà cingerà piacerà cambieremo invieremo giocheremo vinceremo cingeremo piaceremo cambierete invierete giocherete vincerete cingerete piacerete cambieranno invieranno giocheranno vinceranno cingeranno piaceranno Congiuntivo Presente cambi invii gi(u)ochi vinca cinga piaccia 1», 2», 3» cambiamo inviamo giochiamo vinciamo cingiamo piac(c)iamo 4» cambiate inviate giochiate vinciate cingiate piac(c)iate 5» cambino inviino gi(u)ochino vincano cingano piacciano 6» Imperfetto cambiassi inviassi giocassi vincessi cingessi piacessi 1», 2» cambiasse inviasse giocasse vincesse cingesse piacesse 3» cambiassimo inviassimo giocassimo vincessimo cingessimo piacessimo 4» cambiaste inviaste giocaste vinceste cingeste piaceste 5» cambiassero inviassero giocassero vincessero cingessero piacessero 6» Condizionale (presente) cambierei invierei giocherei vincerei cingerei piacerei cambieresti invieresti giocheresti vinceresti cingeresti piaceresti cambierebbe invierebbe giocherebbe vincerebbe cingerebbe piacerebbe cambieremmo invieremmo giocheremmo vinceremmo cingeremmo piaceremmo cambiereste inviereste giochereste vincereste cingereste piacereste cambierebbero invierebbero giocherebbero vincerebbero cingerebbero piacerebbero Imperativo cambia invia gi(u)oca vinci cingi piaci 2» cambi invii gi(u)ochi vinca cinga piaccia 3» cambiamo inviamo giochiamo vinciamo cingiamo piac(c)iamo 4» cambiate inviate giocate vincete cingete piacete 5» cambino inviino gi(u)ochino vincano cingano piacciano 6» 685 TÁBOAS DE VERBOS

Infinito semplice (13) mescere (14) compiere (15) accecare Gerundio semplice mescendo compiendo accecando Participio passato mesciuto/a/i/e compiuto/a/i/e accecato/a/i/e Indicativo Presente mesco compio acc(i)eco mesci compi acc(i)echi mesce compie acc(i)eca mesciamo compiamo accechiamo mescete compi[e]te accecate mecono compiono acc(i)ecano Imperfetto mescevo compivo accecavo mescevi compivi accecavi mesceva compiva accecava mescevamo compivamo accecavamo mescevate compivate accecavate mescevano compivano accecavano Passato remoto mescei/mescetti comp-ii/ei accecai mescesti compiesti accecasti mescé/mescette comp-ì/ié accecò mescemmo compi[e]mmo accecammo mesceste compi[e]ste accecaste mescerono/mescettero compi[e]rono accecarono Futuro semplice mescerò compirò accecherò mescerai compirai accecherai mescerà compirà accecherà mesceremo compiremo accecheremo mescerete compirete accecherete mesceranno compiranno accecheranno Congiuntivo Presente mesca compia acc(i)echi 1», 2», 3» mesciamo compiamo accechiamo 4» mesciate compiate accechiate 5» mescano compiano acc(i)echino 6» Imperfetto mescessi compissi accecassi 1», 2» mescesse compisse accecasse 3» mescessimo compissimo accecassimo 4» mesceste compiste accecaste 5» mescessero compissero accecassero 6» Condizionale (presente) mescerei compirei accecherei mesceresti compiresti accecheresti mescerebbe compirebbe accecherebbe mesceremmo compiremmo accecheremmo mescereste compireste accechereste mescerebbero compirebbero accecherebbero Imperativo mesci compi acc(i)eca 2» mesca compia acc(i)echi 3» mesciamo compiamo accechiamo 4» mescete compite accecate 5» mescano compiano acc(i)echino 6» TÁBOAS DE VERBOS 686

Verbos rematados en —rre Verbos servís

Infinito semplice (16) trarre (17) porre (18) dedurre (19) dovere (20) potere (21) volere Gerundio semplice traendo ponendo deducendo dovendo potendo volendo Participio passato tratto/a/i/e posto/a/i/e dedotto/a/i/e dovuto/a/i/e potuto/a/i/e voluto/a/i/e Indicativo Presente traggo pongo deduco devo/debbo posso voglio trai poni deduci devi puoi vuoi trae pone deduce deve può vuole traiamo poniamo deduciamo dobbiamo possiamo vogliamo traete ponete deducete dovete potete volete traggono pongono deducono devono/debbono possono vogliono Imperfetto traevo ponevo deducevo dovevo potevo volevo traevi ponevi deducevi dovevi potevi volevi traeva poneva deduceva doveva poteva voleva traevamo ponevamo deducevamo dovevamo potevamo volevamo traevate ponevate deducevate dovevate potevate volevate traevano ponevano deducevano dovevano potevano volevano Passato remoto trassi posi dedussi dovei/dovetti potei/potetti volli traesti ponesti deducesti dovesti potesti volesti trasse pose dedusse dové/dovette poté/potette volle traemmo ponemmo deducemmo dovemmo potemmo volemmo traeste poneste deduceste doveste poteste voleste trassero posero dedussero doverono/dovettero poterono/potettero vollero Futuro semplice trarrò porrò dedurrò dovrò potrò vorrò trarrai porrai dedurrai dovrai potrai vorrai trarrà porrà dedurrà dovrà potrà vorrà trarremo porremo dedurremo dovremo potremo vorremo trarrete porrete dedurrete dovrete potrete vorrete trarranno porranno dedurranno dovranno potranno vorranno Congiuntivo Presente tragga ponga deduca deva/debba possa voglia 1», 2», 3» traiamo poniamo deduciamo dobbiamo possiamo vogliamo 4» traiate poniate deduciate dobbiate possiate vogliate 5» traggano pongano deducano devano/debbano possano vogliano 6» Imperfetto traessi ponessi deducessi dovessi potessi volessi 1», 2» traesse ponesse deducesse dovesse potesse volesse 3» traessimo ponessimo deducessimo dovessimo potessimo volessimo 4» traeste poneste deduceste doveste poteste voleste 5» traessero ponessero deducessero dovessero potessero volessero 6» Condizionale (presente) trarrei porrei dedurrei dovrei potrei vorrei trarresti porresti dedurresti dovresti potresti vorresti trarrebbe porrebbe dedurrebbe dovrebbe potrebbe vorrebbe trarremmo porremmo dedurremmo dovremmo potremmo vorremmo trarreste porreste dedurreste dovreste potreste vorreste trarrebbero porrebbero dedurrebbero dovrebbero potrebbero vorrebbero Imperativo trai poni deduci ------vogli 2» tragga ponga deduca ------voglia 3» traiamo poniamo deduciamo ------vogliamo 4» traete ponete deducete ------vogliate 5» traggano pongano deducano ------vogliano 6» 687 TÁBOAS DE VERBOS

Verbos irregulares

Infinito semplice (22) andare (23) dare (24) fare (25) stare (26) accendere (27) assumere Gerundio semplice andando dando facendo stando accendendo assumendo Participio passato andato/a/i/e dato/a/i/e fatto/a/i/e stato/a/i/e acceso/a/i/e assunto/a/i/e Indicativo Presente vado/vo do faccio/fo sto accendo assumo vai dai fai stai accendi assumi va dà fa sta accende assume andiamo diamo facciamo stiamo accendiamo assumiamo andate date fate state accendete assumete vanno danno fanno stanno accendono assumono Imperfetto andavo davo facevo stavo accendevo assumevo andavi davi facevi stavi accendevi assumevi andava dava faceva stava accendeva assumeva andavamo davamo facevamo stavamo accendevamo assumevamo andavate davate facevate stavate accendevate assumevate andavano davano facevano stavano accendevano assumevano Passato remoto andai diedi/detti feci stetti accesi assunsi andasti desti facesti stesti accendesti assumesti andò diede/dette fece stette accese assunse andammo demmo facemmo stemmo accendemmo assumemmo andaste deste faceste steste accendeste assumeste andarono diedero/dettero fecero stettero accesero assunsero Futuro semplice andrò darò farò starò accenderò assumerò andrai darai farai starai accenderai assumerai andrà darà farà starà accenderà assumerà andremo daremo faremo staremo accenderemo assumeremo andrete darete farete starete accenderete assumerete andranno daranno faranno staranno accenderanno assumeranno Congiuntivo Presente vada dia faccia stia accenda assuma 1», 2», 3» andiamo diamo facciamo stiamo accendiamo assumiamo 4» andiate diate facciate stiate accendiate assumiate 5» vadano diano facciano stiano accendano assumano 6» Imperfetto andassi dessi facessi stessi accendessi assumessi 1», 2» andasse desse facesse stesse accendesse assumesse 3» andassimo dessimo facessimo stessimo accendessimo assumessimo 4» andaste deste faceste steste accendeste assumeste 5» andassero dessero facessero stessero accendessero assumessero 6» Condizionale (presente) andrei darei farei starei accenderei assumerei andresti daresti faresti staresti accenderesti assumeresti andrebbe darebbe farebbe starebbe accenderebbe assumerebbe andremmo daremmo faremmo staremmo accenderemmo assumeremmo andreste dareste fareste stareste accendereste assumereste andrebbero darebbero farebbero starebbero accenderebbero assumerebbero Imperativo vai/va’ dai/da’ fai/fa’ stai/sta’ accendi assumi 2» vada dia faccia stia accenda assuma 3» andiamo diamo facciamo stiamo accendiamo assumiamo 4» andate date fate state accendete assumete 5» vadano diano facciano stiano accendano assumano 6» TÁBOAS DE VERBOS 688

Infinito semplice (28) bere (29) cadere (30) chiedere (31) chiudere (32) venire (33) comprimere Gerundio semplice bevendo cadendo chiedendo chiudendo venendo comprimendo Participio passato bevuto/a/i/e caduto/a/i/e chiesto/a/i/e chiuso/a/i/e venuto/a/i/e compresso/a/i/e Indicativo Presente bevo cado chiedo chiudo vengo comprimo bevi cadi chiedi chiudi vieni comprimi beve cade chiede chiude viene comprime beviamo cadiamo chiediamo chiudiamo veniamo comprimiamo bevete cadete chiedete chiudete venite comprimete bevono cadono chiedono chiudono vengono comprimono Imperfetto bevevo cadevo chiedevo chiudevo venivo comprimevo bevevi cadevi chiedevi chiudevi venivi comprimevi beveva cadeva chiedeva chiudeva veniva comprimeva bevevamo cadevamo chiedevamo chiudevamo venivamo comprimevamo bevevate cadevate chiedevate chiudevate venivate comprimevate bevevano cadevano chiedevano chiudevano venivano comprimevano Passato remoto bevvi/bevei/bevetti caddi chiesi chiusi venni compressi bevesti cadesti chiedesti chiudesti venisti comprimesti bevve/bevé/bevette cadde chiese chiuse venne compresse bevemmo cademmo chiedemmo chiudemmo venimmo comprimemmo beveste cadeste chiedeste chiudeste veniste comprimeste bevvero/beverono/bevettero caddero chiesero chiusero vennero compressero Futuro semplice berrò cadrò chiederò chiuderò verrò comprimerò berrai cadrai chiederai chiuderai verrai comprimerai berrà cadrà chiederà chiuderà verrà comprimerà berremo cadremo chiederemo chiuderemo verremo comprimeremo berrete cadrete chiederete chiuderete verrete comprimerete berranno cadranno chiederanno chiuderanno verranno comprimeranno Congiuntivo Presente beva cada chieda chiuda venga comprima 1», 2», 3» beviamo cadiamo chiediamo chiudiamo veniamo comprimiamo 4» beviate cadiate chiediate chiudiate veniate comprimiate 5» bevano cadano chiedano chiudano vengano comprimano 6» Imperfetto bevessi cadessi chiedessi chiudessi venissi comprimessi 1», 2» bevesse cadesse chiedesse chiudesse venisse comprimesse 3» bevessimo cadessimo chiedessimo chiudessimo venissimo comprimessimo 4» beveste cadeste chiedeste chiudeste veniste comprimeste 5» bevessero cadessero chiedessero chiudesserio venissero comprimessero 6» Condizionale (presente) berrei cadrei chiederei chiuderei verrei comprimerei berresti cadresti chiederesti chiuderesti verresti comprimeresti berrebbe cadrebbe chiederebbe chiuderebbe verrebbe comprimerebbe berremmo cadremmo chiederemmo chiuderemmo verremmo comprimeremmo berreste cadreste chiedereste chiudereste verreste comprimereste berrebbero cadrebbero chiederebbero chiuderebbero verrebbero comprimerebbero Imperativo bevi cadi chiedi chiudi vieni comprimi 2» beva cada chieda chiuda venga comprima 3» beviamo cadiamo chidiamo chiudiamo veniamo comprimiamo 4» bevete cadete chiedete chiudete venite comprimete 5» bevano cadano chiedano chiudano vengano comprimano 6» 689 TÁBOAS DE VERBOS

Infinito semplice (34) connettere (35) correre (36) crescere (37) cuocere (38) discutere (39) distinguere Gerundio semplice connettendo correndo crescendo c(u)ocendo discutendo distinguendo Participio passato connesso/a/i/e corso/a/i/e cresciuto/a/i/e cotto/a/i/e discusso/a/i/e distinto/a/i/e Indicativo Presente connetto corro cresco cuocio discuto distinguo connetti corri cresci cuoci discuti distingui connette corre cresce cuoce discute distingue connettiamo corriamo cresciamo c(u)ociamo discutiamo distinguiamo connettete correte crescete c(u)ocete discutete distinguete connettono corrono crescono cuociono discutono distinguono Imperfetto connettevo correvo crescevo c(u)ocevo discutevo distinguevo connettevi correvi crescevi c(u)ocevi discutevi distinguevi connetteva correva cresceva c(u)oceva discuteva distingueva connettevamo correvamo crescevamo c(u)ocevamo discutevamo distinguevamo connettevate correvate crescevate c(u)ocevate discutevate distinguevate connettevano correvano crescevano c(u)ocevano discutevano distinguevano Passato remoto connettei corsi crebbi cossi discussi distinsi connettesti corresti crescesti c(u)ocesti discutesti distinguesti connetté corse crebbe cosse discusse distinse connettemmo corremmo crescemmo c(u)ocemmo discutemmo distinguemmo connetteste correste cresceste c(u)oceste discuteste distingueste connetterono corsero crebbero cossero discussero distinsero Futuro semplice connetterò correrò crescerò c(u)ocerò discuterò distinguerò connetterai correrai crescerai c(u)ocerai discuterai distinguerai connetterà correrà crescerà c(u)ocerà discuterà distinguerà connetteremo correremo cresceremo c(u)oceremo discuteremo distingueremo connetterete correrete crescerete c(u)ocerete discuterete distinguerete connetteranno correranno cresceranno c(u)oceranno discuteranno distingueranno Congiuntivo Presente connetta corra cresca cuocia discuta distingua 1», 2», 3» connettiamo corriamo cresciamo c(u)ociamo discutiamo distinguiamo 4» connettiate corriate cresciate c(u)ociate discutiate distinguiate 5» connettano corrano crescano cuociano discutano distinguano 6» Imperfetto connettessi corressi crescessi c(u)ocessi discutessi distinguessi 1», 2» connettesse corresse crescesse c(u)ocesse discutesse distinguesse 3» connettessimo corressimo crescessimo c(u)ocessimo discutessimo distinguessimo 4» connetteste correste cresceste c(u)oceste discuteste distingueste 5» connettessero corressero crescessero c(u)ocessero discutessero distinguessero 6» Condizionale (presente) connetterei correrei crescerei c(u)ocerei discuterei distinguerei connetteresti correresti cresceresti c(u)oceresti discuteresti distingueresti connetterebbe correrebbe crescerebbe c(u)ocerebbe discuterebbe distinguerebbe connetteremmo correremmo cresceremmo c(u)oceremmo discuteremmo distingueremmo connettereste correreste crescereste c(u)ocereste discutereste distinguereste connetterebbero correrebbero crescerebbero c(u)ocerebbero discuterebbero distinguerebbero Imperativo connetti corri cresci cuoci discuti distingui 2» connetta corra cresca cuocia discuta distingua 3» connettiamo corriamo cresciamo c(u)ociamo discutiamo distinguiamo 4» connettete correte crescete c(u)ocete discutete distinguete 5» connettano corrano crescano cuociano discutano distinguano 6» TÁBOAS DE VERBOS 690

Infinito semplice (40) dolere (41) erigere (42) esigere (43) esistere (44) espandere (45) evolvere Gerundio semplice dolendo erigendo esigendo esistendo espandendo evolvendo Participio passato doluto/a/i/e eretto/a/i/e esatto/a/i/e esistito/a/i/e espanso/a/i/e // espanto/a/i/e evoluto/a/i/e Indicativo Presente dolgo erigo esigo esisto espando evolvo duoli erigi esigi esisti espandi evolvi duole erige esige esiste espande evolve doliamo/dogliamo erigiamo esigiamo esistiamo espandiamo evolviamo dolete erigete esigete esistete espandete evolvete dolgono erigono esigono esistono espandono evolvono Imperfetto dolevo erigevo esigevo esistevo espandevo evolvevo dolevi erigevi esigevi esistevi espandevi evolvevi doleva erigeva esigeva esisteva espandeva evolveva dolevamo erigevamo esigevamo esistevamo espandevamo evolvevamo dolevate erigevate esigevate esistevate espandevate evolvevate dolevano erigevano esigevano esistevano espandevano evolvevano Passato remoto dolsi erissi esigei/esigetti esistei/esistetti espandei/espandetti/espansi evolsi dolesti erigesti esigesti esistesti espandesti evolvesti dolse erisse esigé/esigette esisté/esistette espandé/espandette/espanse evolse dolemmo erigemmo esigemmo esistemmo espandemmo evolvemmo doleste erigeste esigeste esisteste espandeste evolveste dolsero erissero esigerono/esigettero esisterono/esistettero espanderono/espandettero/espansero evolsero Futuro semplice dorrò erigerò esigerò esisterò espanderò evolverò dorrai erigerai esigerai esisterai espanderai evolverai dorrà erigerà esigerà esisterà espanderà evolverà dorremo erigeremo esigeremo esisteremo espanderemo evolveremo dorrete erigerete esigerete esisterete espanderete evolverete dorranno erigeranno esigeranno esisteranno espanderanno evolveranno Congiuntivo Presente dolga/doglia eriga esiga esista espanda evolva 1», 2», 3» doliamo/dogliamo erigiamo esigiamo esistiamo espandiamo evolviamo 4» doliate/dogliate erigiate esigiate esistiate espandiate evolviate 5» dolgano erigano esigano esistano espandano evolvano 6» Imperfetto dolessi erigessi esigessi esistessi espandessi evolvessi 1», 2» dolesse erigesse esigesse esistesse espandesse evolvesse 3» dolessimo erigessimo esigessimo esistessimo espandessimo evolvessimo 4» doleste erigeste esigeste esisteste espandeste evolveste 5» dolessero erigessero esigessero esistessero espandessero evolvessero 6» Condizionale (presente) dorrei erigerei esigerei esisterei espanderei evolverei dorresti erigeresti esigeresti esisteresti espanderesti evolveresti dorrebbe erigerebbe esigerebbe esisterebbe esperebbe evolverebbe dorremmo erigeremmo esigeremmo esisteremmo espanderemmo evolveremmo dorreste erigereste esigereste esistereste espandereste evolvereste dorrebbero erigerebbero esigerebbero esisterebbero espanderebbero evolverebbero Imperativo duoli erigi esigi esisti espandi evolvi 2» dolga/doglia eriga esiga esista espanda evolva 3» doliamo/dogliamo erigiamo esigiamo esistiamo espandiamo evolviamo 4» dolete erigete esigete esistete espandete evolvete 5» dolgano erigano esigano esistano espandano evolvano 6» 691 TÁBOAS DE VERBOS

Infinito semplice (46) udire (47) fondere (48) uscire (49) leggere (50) mettere (51) muovere Gerundio semplice udendo fondendo uscendo leggendo mettendo m(u)ovendo Participio passato udito/a/i/e fuso/a/i/e uscito/a/i/e letto/a/i/e messo/a/i/e mosso/a/i/e Indicativo Presente odo fondo esco leggo metto muovo odi fondi esci leggi metti muovi ode fonde esce legge mette muove udiamo fondiamo usciamo leggiamo mettiamo m(u)oviamo udite fondete uscite leggete mettete m(u)ovete odono fondono escono leggono mettono muovono Imperfetto udivo fondevo uscivo leggevo mettevo m(u)ovevo udivi fondevi uscivi leggevi mettevi m(u)ovevi udiva fondeva usciva leggeva metteva m(u)oveva udivamo fondevamo uscivamo leggevamo mettevamo m(u)ovevamo udivate fondevate uscivate leggevate mettevate m(u)ovevate udivano fondevano uscivano leggevano mettevano m(u)ovevano Passato remoto udii fusi uscii lessi misi mossi udisti fondesti uscisti leggesti mettesti m(u)ovesti udì fuse uscì lesse mise mosse udimmo fondemmo uscimmo leggemmo mettemmo m(u)ovemmo udiste fondeste usciste leggeste metteste m(u)oveste udirono fusero uscirono lessero misero mossero Futuro semplice udirò fonderò uscirò leggerò metterò m(u)overò udirai fonderai uscirai leggerai metterai m(u)overai udirà fonderà uscirà leggerà metterà m(u)overà udiremo fonderemo usciremo leggeremo metteremo m(u)overemo udirete fonderete uscirete leggerete metterete m(u)overete udiranno fonderanno usciranno leggeranno metteranno m(u)overanno Congiuntivo Presente oda fonda esca legga metta muova 1», 2», 3» udiamo fondiamo usciamo leggiamo mettiamo m(u)oviamo 4» udiate fondiate usciate leggiate mettiate m(u)oviate 5» odano fondano escano leggano mettano muovano 6» Imperfetto udissi fondessi uscissi leggessi mettessi m(u)ovessi 1», 2» udisse fondesse uscisse leggesse mettesse m(u)ovesse 3» udissimo fondessimo uscissimo leggessimo mettessimo m(u)ovessimo 4» udiste fondeste usciste leggeste metteste m(u)oveste 5» udissero fondessero uscissero leggessero mettessero m(u)ovessero 6» Condizionale (presente) udirei fonderei uscirei leggerei metterei m(u)overei udiresti fonderesti usciresti leggeresti metteresti m(u)overesti udirebbe fonderebbe uscirebbe leggerebbe metterebbe m(u)overebbe udiremmo fonderemmo usciremmo leggeremmo metteremmo m(u)overemmo udireste fondereste uscireste leggereste mettereste m(u)overeste udirebbero fonderebbero uscirebbero leggerebbero metterebbero m(u)overebbero Imperativo odi fondi esci leggi metti muovi 2» oda fonda esca legga metta muova 3» udiamo fondiamo usciamo leggiamo mettiamo m(u)oviamo 4» udite fondete uscite leggete mettete m(u)ovete 5» odano fondano escano leggano mettano muovano 6» TÁBOAS DE VERBOS 692

Infinito semplice (52) nascere (53) nascondere (54) nuocere (55) parere (56) perdere (57) piovere Gerundio semplice nascendo nascondendo n(u)ocendo parendo perdendo piovendo Participio passato nato/a/i/e nascosto/a/i/e n(u)ociuto/a/i/e parso/a/i/e perso/a/i/e // perduto/a/i/e piovuto/a/i/e Indicativo Presente nasco nascondo n(u)occio paio perdo --- nasci nascondi nuoci pari perdi --- nasce nasconde nuoce pare perde piove nasciamo nascondiamo n(u)ociamo paiamo perdiamo --- nascete nascondete n(u)ocete parete perdete --- nascono nascondono n(u)occiono paiono perdono --- Imperfetto nascevo nascondevo n(u)ocevo parevo perdevo --- nascevi nascondevi n(u)ocevi parevi perdevi --- nasceva nascondeva n(u)oceva pareva perdeva pioveva nascevamo nascondevamo n(u)ocevamo parevamo perdevamo --- nascevate nascondevate n(u)ocevate parevate perdevate --- nascevano nascondevano n(u)ocevano parevano perdevano --- Passato remoto nacqui nascosi nocqui parvi persi/perdei/perdetti --- nascesti nascondesti n(u)ocesti paresti perdesti --- nacque nascose nocque parve perse/perdé/perdette piovve nascemmo nascondemmo n(u)ocemmo paremmo perdemmo --- nasceste nascondeste n(u)oceste pareste perdeste --- nacquero nascosero nocquero parvero persero/perderono/perdettero --- Futuro semplice nascerò nasconderò n(u)ocerò parrò perderò --- nascerai nasconderai n(u)ocerai parrai perderai --- nascerà nasconderà n(u)ocerà parrà perderà pioverà nasceremo nasconderemo n(u)oceremo parremo perderemo --- nascerete nasconderete n(u)ocerete parrete perderete --- nasceranno nasconderanno n(u)oceranno parranno perderanno --- Congiuntivo Presente nasca nasconda n(u)occia paia perda piova (3») 1», 2», 3» nasciamo nascondiamo n(u)ociamo paiamo/pariamo perdiamo --- 4» nasciate nascondiate n(u)ociate paiate perdiate --- 5» nascano nascondano n(u)occiano paiano perdano --- 6» Imperfetto nascessi nascondessi n(u)ocessi paressi perdessi --- 1», 2» nascesse nascondesse n(u)ocesse paresse perdesse piovesse 3» nascessimo nascondessimo n(u)ocessemo paressimo perdessimo --- 4» nasceste nascondeste n(u)oceste pareste perdeste --- 5» nascessero nascondessero n(u)ocessero paressero perdessero --- 6» Condizionale (presente) nascerei nasconderei n(u)ocerei parrei perderei --- nasceresti nasconderesti n(u)oceresti parresti perderesti --- nascerebbe nasconderebbe n(u)ocerebbe parrebbe perderebbe pioverebbe nasceremmo nasconderemmo n(u)oceremmo parremmo perderemmo --- nascereste nascondereste n(u)ocereste parreste perdereste --- nascerebbero nasconderebbero n(u)ocerebbero parrebbero perderebbero ---

Imperativo nasci nascondi nuoci --- perdi --- 2» nasca nasconda n(u)occia --- perda piova 3» nasciamo nascondiamo n(u)ociamo --- perdiamo --- 4» nascete nascondete n(u)ocete --- perdete --- 5» nascano nascondano n(u)occiano --- perdano --- 6» 693 TÁBOAS DE VERBOS

Infinito semplice (58) provvedere (59) redigere (60) redimere (61) espellere (62) retrocedere (63) rimanere Gerundio semplice provvedendo redigendo redimendo espellendo retrocedendo rimanendo Participio passato prov~visto/a/i/e/veduto/a/i/e redatto/a/i/e redento/a/i/e espulso/a/i/e retroc~eduto/a/i/e // esso/a/i/e rimasto/a/i/e Indicativo Presente provvedo redigo redimo espello retrocedo rimango provvedi redigi redimi espelli retrocedi rimani provvede rediga redime espelle retrocede rimane provvediamo redigiamo redimiamo espelliamo retrocediamo rimaniamo provvedete redigete redimete espellete retrocedete rimanete provvedono redigono redimono espellono retrocedono rimangono Imperfetto provvedevo redigevo redimevo espellevo retrocedevo rimanevo provvedevi redigevi redimevi espellevi retrocedevi rimanevi provvedeva redigeva redimeva espelleva retrocedeva rimaneva provvedevamo redigevamo redimevamo espellevamo retrocedevamo rimanevamo provvedevate redigevate redimevate espellevate retrocedevate rimanevate provvedevano redigevano redimevano espellevano retrocedevano rimanevano Passato remoto provvidi redassi/redigei/redigetti redensi espulsi retrocessi/retrocedei/retrocedetti rimasi provvedesti redigesti redimesti espellesti retrocedesti rimanesti provvide redasse/redigé/redigette redense espulse retrocesse/retrocedé/retrocedette rimase provvedemmo redigemmo redimemmo espellemmo retrocedemmo rimanemmo provvedeste redigeste redimeste espelleste retrocedeste rimaneste provvidero redassero/redigerono/redigettero redensero espulsero retrocessero/retrocederono/retrocedettero rimasero Futuro semplice provvederò redigerò redimerò espellerò retrocederò rimarrò provvederai redigerai redimerai espellerai retrocederai rimarrai provvederà redigerà redimerà espellerà retrocederà rimarrà provvederemmo redigeremo redimeremo espelleremo retrocederemo rimarremo provvederete redigerete redimerete espellerete retrocederete rimarrete provvederanno redigeranno redimeranno espelleranno retrocederanno rimarranno Congiuntivo Presente provveda rediga redima espella retroceda rimanga 1», 2», 3» provvediamo redigiamo redimiamo espelliamo retrocediamo rimaniamo 4» provvediate redigiate redimiate espelliate retrocediate rimaniate 5» provvedano redigano redimano espellano retrocedano rimangano 6» Imperfetto provvedessi redigessi redimessi espellessi retrocedessi rimanessi 1», 2» provvedesse redigesse redimesse espellesse retrocedesse rimanesse 3» provvedessimo redigessimo redimessimo espellessimo retrocedessimo rimanessimo 4» provvedeste redigeste redimeste espelleste retrocedeste rimaneste 5» provvedessero redigessero redimessero espellessero retrocedessero rimanessero 6» Condizionale (presente) provvederei redigerei redimerei espellerei retrocederei rimarrei provvederesti redigeresti redimeresti espelleresti retrocederesti rimarresti provvederebbe redigerebbe redimerebbe espellerebbe retrocederebbe rimarrebbe provvederemmo redigeremmo redimeremmo espelleremmo retrocederemmo rimarremmo provvedereste redigereste redimereste espellereste retrocedereste rimarreste provvederebbero redigerebbero redimerebbero espellerebbero retrocederebbero rimarrebbero Imperativo provvedi redigi redimi espelli retrocedi rimani 2» provveda rediga redima espella retroceda rimanga 3» provvediamo redigiamo redimiamo espelliamo retrocediamo rimaniamo 4» provvedete redigete redimete espellete retrocedete rimanete 5» provvedano redigano redimano espellano retrocedano rimangano 6» TÁBOAS DE VERBOS 694

Infinito semplice (64) ripercuotere (65) ripetere (66) rompere (67) sapere (68) scindere (69) scrivere Gerundio semplice riperc(u)otendo ripetendo rompendo sapendo scindendo scrivendo Participio passato ripercosso/a/i/e ripetuto/a/i/e rotto/a/i/e saputo/a/i/e scisso/a/i/e scritto/a/i/e Indicativo Presente ripercuoto ripeto rompo so scindo scrivo ripercuoti ripeti rompi sai scindi scrivi ripercuote ripete rompe sa scinde scriva riperc(u)otiamo ripetiamo rompiamo sappiamo scindiamo scriviamo riperc(u)otete ripetete rompete sapete scindete scrivete ripercuotono ripetono rompono sanno scindono scrivono Imperfetto riperc(u)otevo ripetevo rompevo sapevo scindevo scrivevo riperc(u)otevi ripetevi rompevi sapevi scindevi scrivevi riperc(u)oteva ripeteva rompeva sapeva scindeva scriveva riperc(u)otevamo ripetevamo rompevamo sapevamo scindevamo scrivevamo riperc(u)otevate ripetevate rompevate sapevate scindevate scrivevate riperc(u)otevano ripetevano rompevano sapevano scindevano scrivevano Passato remoto ripercossi ripetei ruppi seppi scissi scrissi riperc(u)otesti ripetesti rompesti sapesti scindesti scrivesti ripercosse ripeté ruppe seppe scisse scrisse riperc(u)otemmo ripetemmo rompemmo sapemmo scindemmo scrivemmo riperc(u)oteste ripeteste rompeste sapeste scindeste scriveste ripercossero ripeterono ruppero seppero scissero scrissero Futuro semplice riperc(u)oterò ripeterò romperò saprò scinderò scriverò riperc(u)oterai ripeterai romperai saprai scinderai scriverai riperc(u)oterà ripeterà romperà saprà scinderà scriverà riperc(u)oteremo ripeteremo romperemo sapremo scinderemo scriveremo riperc(u)oterete ripeterete romperete saprete scinderete scriverete riperc(u)oteranno ripeteranno romperanno sapranno scinderanno scriveranno Congiuntivo Presente ripercuota ripeta rompa sappia scinda scriva 1», 2», 3» riperc(u)otiamo ripetiamo rompiamo sappiamo scindiamo scriviamo 4» riperc(u)otiate ripetiate rompiate sappiate scindiate scriviate 5» ripercuatono ripetano rompano sappiano scindano scrivano 6» Imperfetto riperc(u)otessi ripetessi rompessi sapessi scindessi scrivessi 1», 2» riperc(u)otesse ripetesse rompesse sapesse scindesse scrivesse 3» riperc(u)otessimo ripetessimo rompessimo sapessimo scindessimo scrivessimo 4» riperc(u)oteste ripeteste rompeste sapeste scindeste scriveste 5» riperc(u)otessero ripetessero rompessero sapessero scindessero scrivessero 6» Condizionale (presente) riperc(u)oterei ripeterei romperei saprei scinderei scriverei riperc(u)oteresti ripeteresti romperesti sapresti scinderesti scriveresti riperc(u)oterebbe ripeterebbe romperebbe saprebbe scinderebbe scriverebbe riperc(u)oteremmo ripeteremmo romperemmo sapremmo scinderemmo scriveremmo riperc(u)otereste ripetereste rompereste sapreste scindereste scrivereste riperc(u)oterebbero ripeterebbero romperebbero saprebbero scinderebbero scriverebbero Imperativo ripercuoti ripeti rompi sappi scindi scrivi 2» ripercuota ripeta rompa sappia scinda scriva 3» riperc(u)otiamo ripetiamo rompiamo sappiamo scindiamo scriviamo 4» riperc(u)otete ripetete rompete sappiate scindete scrivete 5» ripercuatono ripetano rompano sappiano scindano scrivano 6» 695 TÁBOAS DE VERBOS

Infinito semplice (70) sedere (71) solere (72) stringere (73) tenere (74) togliere (75) valere Gerundio semplice sedendo solendo stringendo tenendo togliendo valendo Participio passato seduto/a/i/e solito/a/i/e stretto/a/i/e tenuto/a/i/e tolto/a/i/e valso/a/i/e Indicativo Presente siedo/seggo soglio stringo tengo tolgo valgo siedi suoli stringi tieni togli vali siede suole stringe tiene toglie vale sediamo sogliamo stringiamo teniamo togliamo valiamo sedete solete stringete tenete togliete valete siedono/seggono sogliono stringono tengono tolgono valgono Imperfetto sedevo solevo stringevo tenevo toglievo valevo sedevi solevi stringevi tenevi toglievi valevi sedeva soleva stringeva teneva toglieva valeva sedevamo solevamo stringevamo tenevamo toglievamo valevamo sedevate solevate stringevate tenevate toglievate valevate sedevano solevano stringevano tenevano toglievano valevano Passato remoto sedei/sedetti solei strinsi tenni/tenetti/tenei tolsi valsi sedesti solesti stringesti tenesti togliesti valesti sedé/sedette solé strinse tenne/tenette/tené tolse valse sedemmo solemmo stringemmo tenemmo togliemmo valemmo sedeste soleste stringeste teneste toglieste valeste sederono/sedettero solerono strinsero tennero/tenettero/tenerono tolsero valsero Futuro semplice sederò (sarò solito/a) stringerò terrò toglierò varrò sederai (sarai solito/a) strigerai terrai toglierai varrai sederà (sarà solito/a) stringerà terrà toglierà varrà sederemo (saremo soliti/e) stringeremo terremo toglieremo varremo sederete (sarete soliti/e) stringerete terrete toglierete varrete sederanno (saranno soliti/e) stringeranno terranno toglieranno varranno Congiuntivo Presente sieda/segga soglia stringa tenga tolga valga 1», 2», 3» sediamo sogliamo stringiamo teniamo togliamo valiamo 4» sediate sogliate stringiate teniate togliate valiate 5» siedano/seggano sogliano stringano tengano tolgano valgano 6» Imperfetto sedessi solessi stringessi tenessi togliessi valessi 1», 2» sedesse solesse stringesse tenesse togliesse valesse 3» sedessimo solessimo stringessimo tenessimo togliessimo valessimo 4» sedeste soleste stringeste teneste toglieste valeste 5» sedessero solessero stringessero tenessero togliessero valessero 6» Condizionale (presente) sederei (sarei solito/a) stringerei terrei toglierei varrei sederesti (saresti solito/a) stringeresti terresti toglieresti varresti sederebbe (sarebbe solito/a) stringerebbe terrebbe toglierebbe varrebbe sederemmo (saremmo soliti/e) stringeremmo terremmo toglieremmo varremmo sedereste (sareste soliti/e) stringereste terreste togliereste varreste sederebbero (sarebbero soliti/e) stringerebbero terrebbero toglierebbero varrebbero Imperativo siedi (sii solito/a) stringi tieni togli vali 2» sieda/segga (sia solito/a) stringa tenga tolga valga 3» sediamo (siamo soliti/e) stringiamo teniamo togliamo valiamo 4» sedete (siate soliti/e) stringiate tenete togliete valete 5» siedano/seggano (siano soliti/e) stringano tengano tolgano valgano 6» TÁBOAS DE VERBOS 696

Infinito semplice (76) vedere (77) vivere (78) assalire (79) comparire (80) convertire (81) cucire Gerundio semplice vedendo vivendo assalendo comparendo convertendo cucendo Participio passato visto/a/i/e // veduto/a/i/e vissuto/a/i/e assalito/a/i/e compar~so/a/i/e // ito/a/i/e conver~tito/a/i/e//so/a/i/e cucito/a/i/e Indicativo Presente vedo/veggo vivo assalgo/assalisco comparisco/compaio converto cucio vedi vivi assali/assalisci comparisci/compari converti cuci vede vive assale/assalisca comparisce/compare converte cuce vediamo viviamo assaliamo compariamo convertiamo cuciamo vedete vivete assalite comparite convertite cucite vedono/veggono vivono assalgono/assaliscono compariscono/compaiono convertono cuciono Imperfetto vedevo vivevo assalivo comparivo convetivo cucivo vedevi viveva assalivi comparivi convetivi cucivi vedeva vivevi assaliva compariva convetiva cuciva vedevamo vivevamo assalivamo comparivamo convertivamo cucivamo vedevate vivevate assalivate comparivate convetivate cucivate vedevano vivevano assalivano comparivano convetivano cucivano Passato remoto vidi vissi assalii comparii/comparvi/comparsi convertii/conversi cucii vedesti vivesti assalisti comparisti convertisti cucisti vide visse assalì comparì/comparve/comparse convertì/converse cucì vedemmo vivemmo assalimmo comparimmo convertimmo cucimmo vedeste viveste assaliste compariste convertiste cuciste videro vissero assalirono comparirono/comparvero/comparsero convertirono/conversero cucirono Futuro semplice vedrò vivrò assalirò comparirò/comparrò convertirò cucirò vedrai vivrai assalirai comparirai/comparrai convertirai cucirai vedrà vivrà assalirà comparirà/comparrà convertirà cucirà vedremo vivremo assaliremo compariremo/comparremo convertiremo cuciremo vedrete vivrete assalirete comparirete/comparrete convertirete cucirete vedranno vivranno assaliranno compariranno/comparranno convertiranno cuciranno Congiuntivo Presente veda viva assalga/assalisca comparisca/compaia converta cucia 1», 2», 3» vediamo viviamo assaliamo compariamo convertiamo cuciamo 4» vediate viviate assaliate compariate convertiate cuciate 5» vedano vivano assalgono/assaliscono compariscano/compaiano convertano cuciano 6» Imperfetto vedessi vivessi assalissi comparissi convertissi cucissi 1», 2» vedesse vivesse assalisse comparisse convertisse cucisse 3» vedessimo vivessimo assalissimo comparissimo convertissimo cucissimo 4» vedeste viveste assaliste comparisti convertiste cuciste 5» vedessero vivessero assalissero comparissero convertissero cucissero 6» Condizionale (presente) vedrei vivrei assalirei comparirei convertirei cucirei vedresti vivresti assaliresti compariresti convertiresti cuciresti vedrebbe vivrebbe assalirebbe comparirebbe convertirebbe cucirebbe vedremmo vivremmo assaliremmo compariremmo convertiremmo cuciremmo vedreste vivreste assalireste comparireste convertireste cucireste vedrebbero vivrebbero assalirebbero comparirebbero convertirebbero cucirebbero Imperativo vedi vivi assali compari/comparisci converti cuci 2» veda viva assalga/assalisca comparisca/compaia converta cucia 3» vediamo viviamo assaliamo compariamo convertiamo cuciamo 4» vedete vivete assaliate comparite convertite cucite 5» vedano vivano assalgono/assaliscono compariscano/compaiano convertano cuciano 6» 697 TÁBOAS DE VERBOS

Infinito semplice (82) dire (83) salire (84) morire (85) offrire Gerundio semplice dicendo salendo morendo offrendo Participio passato detto/a/i/e salito/a/i/e morto/a/i/e offerto/a/i/e Indicativo Presente dico salgo muoio offro dici sali muori offri dice sale muore offre diciamo saliamo moriamo offriamo dite salite morite offrite dicono salgono muoiono offrano Imperfetto dicevo salivo morivo offrivo dicevi salivi morivi offrivi diceva saliva moriva offriva dicevamo salivamo morivamo offrivamo dicevate salivate morivate offrivate dicevano salivano morivano offrivano Passato remoto dissi salii morii offrii/offersi dicesti salisti moristi offristi disse salì morì offrì/offerse dicemmo salimmo morimmo offrimmo diceste saliste moriste offriste dissero salirono morirono offrirono/offersero Futuro semplice dirò salirò morirò/morrò offrirò dirai salirai morirai/morrai offrirai dirà salirà morirà/morrà offrirà diremo saliremo moriremo/morremo offriremo direte salirete morirete/morrete offrirete diranno saliranno moriranno/morranno offriranno Congiuntivo Presente dica salga muoia offra 1», 2», 3» diciamo saliamo moriamo offriamo 4» diciate saliate moriate offriate 5» dicano salgano muoiano offrano 6» Imperfetto dicessi salissi morissi offrissi 1», 2» dicesse salisse morisse offrisse 3» dicessimo salissimo morissimo offrissimo 4» diceste saliste moriste offriste 5» dicessero salissero morissero offrissero 6» Condizionale (presente) direi salirei morirei/morrei offrirei diresti saliresti moriresti/morresti offriresti direbbe salirebbe morirebbe/morrebbe offrirebbe diremmo saliremmo moriremmo/morremmo offriremmo direste salireste morireste/morreste offrireste direbbero salirebbero morirebbero/morrebbero offrirebbero Imperativo dì/di’ sali muori offri 2» dica salga muoia offra 3» diciamo saliamo moriamo offriamo 4» dite salite morite offrite 5» dicano salgano muoiano offrano 6»

Este libro terminouse de imprimir en Santiago de Compostela o 4 de novembro de 2000, cincocentos trinta anos despois do pasamento de Afonso de Ulloa en Venecia.