Grupa Nezavisnih Umjetnika (1921. – 1927.)

Total Page:16

File Type:pdf, Size:1020Kb

Grupa Nezavisnih Umjetnika (1921. – 1927.) Rad. Inst. povij. umjet. 23/1999. (199–208) F. Dulibi}: Grupa nezavisnih umjetnika (1921. – 1927.) Frano Dulibi} Filozofski fakultet Sveu~ili{ta u Zagrebu – Odsjek za povijest umjetnosti Grupa nezavisnih umjetnika (1921.–1927.) Izvorni znanstveni rad – Original scientific paper predan 15. 12. 1999. Sa‘etak Provedenim istra‘ivanjem djelovanja Grupe nezavisnih umjetnika Grupe nezavisnih umjetnika u odnosu na Proljetni salon. Grupa neza- (1921.–1927.) odba~eni su neto~ni podaci koji su se navodili u dosa- visnih umjetnika zna~ajna je i zanimljiva skupina likovnih stvaralaca, da{njoj literaturi, a sakupljeni su i obrazlo‘eni novi podaci o Grupi koja je uz sklonost razli~itim oblicima realizama dvadesetih godina u nezavisnih umjetnika, o ~lanovima grupe, o odr‘anim izlo‘bama i Europi, individualnim izrazima poku{avala doprinositi stvaranju na- njihovu zna~enju za mjesta u kojima su odr‘ane. Autor razmatra rad cionalnog likovnog izraza. Podaci o Grupi nezavisnih umjetnika na koje nailazimo u ro ~lanova: Ljubo Babi}, Jeronim Mi{e, Marin Studin, Zlat- enciklopedijskim natuknicama, monografijama i katalozi- ko [ulenti} i Vladimir Varlaj. Iz tiska doznajemo da su sve ma retrospektivnih izlo‘bi ~lanova grupe vrlo su oskudni i ~etiri izlo‘be bile dobro posje}ene i da je velik broj radova neto~ni: gotovo redovito svode se samo na osnovne infor- prodan. Ve}inu izlo‘enih radova moglo se vidjeti i na izlo‘- macije da je Grupa nezavisnih postojala od 1923. do 1925. bi Proljetnog salona odr‘anoj iste godine. godine ({to nije to~no), te popis ~lanova grupe (tako|er ~es- to neto~an).1 Stje~e se dojam da pogre{ni podaci navedeni u Slijede}e 1922. godine Grupa nezavisnih umjetnika samo je knjizi Ljube Babi}a Umjetnost kod Hrvata nisu kasnije pro- jednom izlagala, i to u sklopu V. jugoslavenske izlo‘be u vjeravani.2 Ti podaci preno{eni su iz publikacije u publika- Beogradu, kada je gre{kom izostavljena iz kataloga izlo‘be, ciju, a da rad Grupe nezavisnih umjetnika, koliko nam je a ~lanovi grupe predstavili su se sa svega po jednim do dva 6 poznato, nikada nije cjelovito istra‘en. djela. Kritika nije izdvojeno pisala o njihovim radovima, nego u istoj cjelini s pripadnicima Proljetnog salona, a i Ovim istra‘ivanjem sakupljeni su nepoznati ili zanemareni djela su im bila izlo‘ena u istoj dvorani. podaci o radu Grupe nezavisnih, bez kojih nije mogu}e po- ku{ati ispravno valorizirati rad grupe u kontekstu likovnih Godine 1923. Grupa nezavisnih nije odr‘ala ni jednu izlo‘- zbivanja toga vremena: Grupa nezavisnih umjetnika djelo- bu. Naime, podatak koji se u stru~noj literaturi prenosi iz vala je od 1921. do 1927. godine i u tom razdoblju odr‘ala publikacije u publikaciju da je te godine odr‘ana izlo‘ba trinaest izlo‘bi po manjim mjestima i gradovima Hrvatske i Grupe nezavisnih umjetnika u Muzeju za umjetnost i obrt u Vojvodine, te kao Grupa nezavisnih sudjelovala na V. i VI. Zagrebu nikada nigdje nije potvr|en i sve ukazuje na to da ta jugoslavenskoj izlo‘bi u Beogradu i Novom Sadu.3 Izlo‘be su izlo‘ba Grupe nezavisnih umjetnika nije odr‘ana, a neto~an ostvarile zamjetan komercijalni u~inak (velik broj izlo‘enih podatak o toj izlo‘bi objavljen u knjizi Ljube Babi}a (Um- slika je prodan). Inicijator, a pretpostavljamo i organizator dje- jetnost kod Hrvata) kasnije je samo preno{en u druge publi- lovanja grupe od po~etaka do kraja bio je Ljubo Babi}.4 kacije.7 Dosada nije na|en ni jedan osvrt na tu izlo‘bu u tisku, niti su kod ijednog navodnog sudionika te izlo‘be prona|eni bilo kakvi podaci o toj izlo‘bi.8 Kronologija Grupa nezavisnih nije bila aktivna 1922. i 1923. godine, a ~lanovi grupe izlagali su na izlo‘bama Proljetnog salona Prvu pojavu imena Nezavisna grupa umjetnika nalazimo u (Babi} i Varlaj 1922., 1923.; [ulenti} 1922.) ili radili na sa- kra}oj obavijesti o otvaranju izlo‘be u Zorin-domu u Kar- mostalnim izlo‘bama (Mi{e 1922. u Slavonskom brodu; Stu- lovcu, objavljenu u Obzoru 6. 11. 1921.5 U studenom i pro- din 1922. u Londonu).9 [ulenti} je 1923. na putovanjima po sincu 1921. godine pedesetak radova izlo‘eno je u Karlov- Holandiji i Ju‘noj Americi. Nemamo podataka o tome da li se cu, a potom i na izlo‘bama u Koprivnici, Sisku i Vara‘dinu. mogla zamijetiti eventualna izdvojenost ~lanova Grupe Na prve ~etiri izlo‘be Grupu nezavisnih sa~injavalo je pete- nezavisnih na izlo‘bama Proljetnog salona. 199 F. Dulibi}: Grupa nezavisnih umjetnika (1921. – 1927.) Rad. Inst. povij. umjet. 23/1999. (199–208) Ljubo Babi}, Evica, izlo‘eno na izlo‘bi Grupe nezavisnih 1924. u Splitu, prema reprodukciji u »Hrvatskoj rije~i«, prilogu »Ars Croatica«. Vlasni{tvo nepoznato Ljubo Babi}, Evica, exhibited in 1924 at the Independent Artists Group exhibition in Split Te 1923. godine Vladimir Luna~ek objavio je tekst u »Obzo- ske, uz ostale potvrde uspjeha tih izlo‘bi: od vrlo dobre posje- ru« pod naslovom Iz na{eg umjetni~kog svijeta, u kojem pi{e }enosti do materijalnog efekta: otkupljena su 22 rada.11 o lo{em polo‘aju na{ih umjetnika u dru{tvu i na~inima da se Me|u izlo‘bama Grupe nezavisnih najve}i publicitet dobila taj polo‘aj popravi. Isti~e i da bi »...valjalo polaziti i u ve}e je izlo‘ba odr‘ana u Salonu Gali}, u Splitu 1924. godine. 10 gradove na{e pokrajine...« s putuju}om izlo‘bom. Mo‘da Tada su se Grupi nezavisnih pridru‘ili Vladimir Beci} i Ivan je to trebao biti poticaj za Grupu nezavisnih, koja se vrlo Me{trovi}. Izlo‘ba odr‘ana u Salonu Gali} pobudila je veli- vjerojatno ve} pripremala za niz izlo‘bi {to su 1924. i 1925. ko zanimanje i publike i kritike. »Hrvatska rije~« pratila je godine bile odr‘ane po ve}im i manjim mjestima Hrvatske i izlo‘bu od otvaranja do zatvaranja, iznosila podatke o pos- Vojvodine. je}enosti i prodanim djelima, te objavila zaseban prilog pod U svibnju i lipnju 1924. Grupa nezavisnih odr‘ala je izlo‘be naslovom Ars Croatica posve}en Grupi nezavisnih. Taj pri- u Novom Sadu i Somboru. Na tim izlo‘bama Grupi nezavis- log mo‘emo shvatiti i kao katalog izlo‘be s nekoliko teksto- nih pridru‘ili su se Kljakovi} i Kr{ini}. U Novom Sadu izlo- va o izlo‘bi i izlaga~ima, te s popisom stotinu izlo‘enih dje- ‘ena je 71 slika, 9 Kr{ini}evih reljefa i dvije biste, te 4 Studi- la. nova drvoreza. Babi} je me|u ostalim prisutan s venecijan- Gotovo sav dalmatinski tisak pisao je o izlo‘bi. Kritike u skim motivima i autoportretom, Kljakovi} s temama kao {to tisku izazvale su polemike. Zanimljive su bile (i duhovite) je Pastir i Satir i nimfa, Mi{e s portretima, [ulenti} s kra- reakcije na izlo‘ene Varlajeve krajolike, za koje su neki smat- jolicima iz [panjolske i sjeverne Afrike, a Varlaj s krajolicima rali da je isuvi{e zaokupljen vlastitim likovnim izrazom te iz Hrvatske. »Obzor« je donio sa‘etke nekoliko kritika koje da stoga ne prikazuje dalmatinske motive onakvima kakvi- su se vrlo pohvalno izrazile o radovima umjetnika iz Hrvat- ma ih vide Dalmatinci.12 200 Rad. Inst. povij. umjet. 23/1999. (199–208) F. Dulibi}: Grupa nezavisnih umjetnika (1921. – 1927.) Jerolim Mi{e, Bri{kula, izlo‘eno na izlo‘bi Grupe nezavisnih 1924. u Splitu, prema Vladimir Beci}, Dijete, izlo‘eno na izlo‘bi Grupe ne- reprodukciji u »Hrvatskoj rije~i«, prilogu »Ars Croatica«. Vlasni{tvo nepoznato zavisnih 1924. u Splitu, prema reprodukciji u »Hr- Jerolim Mi{e, Briscola, exhibited in 1924 at the Independent Artists Group exhibition vatskoj rije~i«, prilogu »Ars Croatica«. Vlasni{tvo in Split nepoznato Vladimir Beci}, The Child, exhibited in 1924 at the Independent Artists Group exhibition in Split Tekst pod naslovom Hrvatstvo i umjetnost objavljen u »Hr- mjestima (Stari Be~ej, Senta, Velika Kikinda, Novi Be~ej i vatskoj rije~i« potvr|uje da je izlo‘ba Grupe nezavisnih izaz- Veliki Be~kerek) na poticaj prof. Laze Popovi}a sa zagreba~- vala mnoge diskusije, koje su imale i politi~ku pozadinu. kog sveu~ili{ta. Izlo‘eno je ukupno 83 djela, a najzastuplje- O~ito je da su polemike toliko uzele maha te su na kraju niji bili su Beci} s 22, Varlaj 19 i Mi{e s 18 djela. Bla‘ujski nagnale Grupu nezavisnih da objavi Izjavu nezavisne grupe motivi prevladavali su me|u Beci}evim djelima, sakralni kod u listu »Novo doba« koju su potpisali Mi{e i Studin. Izjavom Kljakovi}a, portreti te splitski i bra~ki motivi u Mi{ea, krajo- su se ogradili od »svih politi~kih programa« te na kraju is- lici s doma}im i inozemnim motivima kod [ulenti}a i motivi taknuli: »... jedini je na{ cilj da nam izlo‘be budu ozbiljne i planine Klek i Dalmacije u Varlaja. Grupa nezavisnih mogla valjane«.13 Beogradska »Demokratija« iznosi podatak da je je biti nezavisna u pogledu likovnog usmjerenja, ali te{ko je to sedma izlo‘ba Grupe nezavisnih, {to potvr|uje njezin kon- bilo izbje}i politi~ka previranja jer je dio tiska za splitske tinuitet djelovanja od 1921. godine,14 a po zatvaranju izlo‘- izlo‘be iznimno isticao hrvatsko opredjeljenje grupe, a u be »Hrvatska rije~« je me|u ostalim iznijela podatke da je vojvodini jugoslavensko. Nije nam poznato koliko je djela s izlo‘bu posjetilo oko 1000 ljudi i da je otkupljeno preko 20 vojvo|anske turneje Grupe nezavisnih prodano. Idu}e, 1926. 15 djela. godine ~lanovi Grupe nezavisnih zajedno s drugim hrvat- Nakon Splita Grupa nezavisnih izlo‘ila je svoja djela u Zo- skim umjetnicima sudjeluju na me|unarodnoj izlo‘bi u Phi- rin domu u Karlovcu.
Recommended publications
  • Modernist Sculpture and Culture: Historiographical Approaches and Critical Analyses
    International scientific conference: Modernist Sculpture and Culture: Historiographical Approaches and Critical Analyses Faculty of Humanities and Social Sciences, University of Split 1 International scientific conference: Modernist Sculpture and Culture: Historiographical Approaches and Critical Analyses CONFERENCE PROGRAMME AND BOOK OF ABSTRACTS Faculty of Humanities and Social Sciences, University of Split Split, October 26-27, 2017 CONFERENCE PROGRAMME AND BOOK ORGANIZATION BOARD: OF ABSTRACTS Dalibor Prančević, Dora Derado, Božo Kesić CONTENTS — — ORGANIZER: ADMINISTRATIVE ASSISTANCE: University of Split, Faculty of Humanities and Jelena Novaković Social Sciences, Department of Art History — — PARTNER INSTITUTION: International scientific conference: Ivan Meštrović Museums, Split Modernist Sculpture and Culture: — Historiographical Approaches and KEYNOTE SPEAKERS: CONFERENCE INTRODUCTORY NOTE Critical Analyses (The conference is part Penelope Curtis Modernist Sculpture and Culture: Historiographical Approaches 5 of the research project Manifestations of Catherine Moriarty and Critical Analyses Modern Sculpture in Croatia: Sculpture on — the Crossroads between Socio-political PARTICIPANTS: Pragmatism, Economic Possibilities and Darija Alujević CONFERENCE PROGRAMME 7 Aesthetical Contemplation, which is fully Hans Bloemsma supported by the Croatian Science Foundation Margarida Brito Alves PROJECT INTRODUCTORY NOTE under the project no. IP-2016-06-2112) Dora Derado Split, October 26-27, 2017 Sanja Horvatinčić Dalibor Prančević: — Nataša
    [Show full text]
  • Grupa Nezavisnih Umjetnika (1921. – 1927.)
    Rad. Inst. povij. umjet. 23/1999. (199–208) F. Dulibi}: Grupa nezavisnih umjetnika (1921. – 1927.) Frano Dulibi} Filozofski fakultet Sveu~ili{ta u Zagrebu – Odsjek za povijest umjetnosti Grupa nezavisnih umjetnika (1921.–1927.) Izvorni znanstveni rad – Original scientific paper predan 15. 12. 1999. Sa‘etak Provedenim istra‘ivanjem djelovanja Grupe nezavisnih umjetnika Grupe nezavisnih umjetnika u odnosu na Proljetni salon. Grupa neza- (1921.–1927.) odba~eni su neto~ni podaci koji su se navodili u dosa- visnih umjetnika zna~ajna je i zanimljiva skupina likovnih stvaralaca, da{njoj literaturi, a sakupljeni su i obrazlo‘eni novi podaci o Grupi koja je uz sklonost razli~itim oblicima realizama dvadesetih godina u nezavisnih umjetnika, o ~lanovima grupe, o odr‘anim izlo‘bama i Europi, individualnim izrazima poku{avala doprinositi stvaranju na- njihovu zna~enju za mjesta u kojima su odr‘ane. Autor razmatra rad cionalnog likovnog izraza. Podaci o Grupi nezavisnih umjetnika na koje nailazimo u ro ~lanova: Ljubo Babi}, Jeronim Mi{e, Marin Studin, Zlat- enciklopedijskim natuknicama, monografijama i katalozi- ko [ulenti} i Vladimir Varlaj. Iz tiska doznajemo da su sve ma retrospektivnih izlo‘bi ~lanova grupe vrlo su oskudni i ~etiri izlo‘be bile dobro posje}ene i da je velik broj radova neto~ni: gotovo redovito svode se samo na osnovne infor- prodan. Ve}inu izlo‘enih radova moglo se vidjeti i na izlo‘- macije da je Grupa nezavisnih postojala od 1923. do 1925. bi Proljetnog salona odr‘anoj iste godine. godine ({to nije to~no), te popis ~lanova grupe (tako|er ~es- to neto~an).1 Stje~e se dojam da pogre{ni podaci navedeni u Slijede}e 1922.
    [Show full text]
  • Ex Libris K. Strajnić
    KNJIŽNICA INSTITUTA ZA POVIJEST UMJETNOSTI Ul. grada Vukovara 68/3 10000 ZAGREB Ex libris K. Strajnić Str. 1 0 OPĆENITO.UKLJUČUJUĆI:ZNANOST I ZNANJE,INFORMACIJE, 06 KORPORACIJE.DRUŠTVA.KONGRESI . IZLOŽBE KS 06.064 Exposicion internacional Barcelona 06.064 Exposicion internacional Barcelona : seccion del Reino de los Serbios, Croatas y Eslovenos. - [Zagreb? : s.n.], 1929 (Zagreb : S.A. Zagreb). - [26] str. : pretežno ilustr. ; 25 cm. - Ex libris K. Strajnić. KS 06.064 art QUADRIENNALE Nazionale d'Arte di Roma 06.064 L'arte contemporanea in Jugoslavia : la mostra / Quadriennale Nazionale d'Arte di Roma ; [introduzione Zoran Krzisnik]. - Roma : Palazzo delle Esposizioni, 1962. - 48 str. : 65 ilustr. ; 21 cm. - Ex libris K. Strajnić. - Katalog izložbe. KS 06.064 col COLLECTION Henry Kahnweiller 06.064 Collection Henry Kahnweiller : tableaux modernes / [Leonce Rosenberg, expert]. - 3e vente. - Paris : [s. n.], 1921. - 34 str. : ilustr. ; 28 cm. - Ex libris K. Strajnić. - Podaci o odgovornosti preuzeti s omota. KS 06.064 exp EXPOSITION des artistes Yougoslaves 06.064 Exposition des artistes Yougoslaves : au Petit Palais de la Ville de Paris, du 12 avril au 15 mai 1919 / avec une preface de M. Andre Michel. - Paris : Ville de Paris, 1919. - 27 str. : [32] ilustr. ; 25 cm. - Ex libris K. Strajnić. KS 06.064 exp EXPOSITION universelle de Paris 06.064 Guide pour la collection historique installee dans le pavillon de la Hongrie / Exposition universelle de Paris en 1900 ; [avant-propos Emeric de Szalay]. - 2e éd. - Budapest : [s.n.], 1900. (Budapest : Imprimerie de la cour imp. et roy. Victor Hornyánszky). - 36 str. : 23 cm. - Ex libris K. Strajnić. 061 KORPORACIJE.
    [Show full text]
  • Skulpture Alem Korkut. Sculptures
    Skulpture Alem Korkut. Sculptures 14 godina Gradske galerije Bihać / 14 years of City Gallery Bihać 14. 06. - 30. 06. 2012. Gradska galerija Bihać 05. 07. - 20. 07. 2012. Collegium Artisticum Sarajevo Skulpture Alem Korkut. Sculptures Općina Bihać Ministarstvo obrazovanja, nauke, kulture i sporta Unsko-sanski kanton Ministarstvo kulture i sporta Federacija Bosne i Hercegovine CIP - Katalogizacija u publikaciji Nacionalna i univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine, Sarajevo Realizaciju izložbe Alem Korkut. Skulpture omogućili su: 730 Korkut A.(083.824) Gradska galerija Bihać Gradska galerija Collegium Artisticum Sarajevo GRADSKA galerija (Bihać) Alem Korkut : skulpture ; Alem Korkut : Općina Bihać sculptures / Gradska galerija, Bihać, Ministarstvo kulture Republika Hrvatske 14.06.-30.06.2012. ; [predgovor i koncept Ministarstvo obrazovanja, nauke, kulture i sporta Unsko-sanski kanton kataloga, foreword and catalogue concept Irfan Hošić ; prijevod na engleski, English translation Ministarstvo kulture i sporta Federacija Bosne i Hercegovine / Merima Zulić]. - Bihać : Gradska galerija ; Realization of the exhibition Alem Korkut. Sculptures was enabled by: Sarajevo : Collegium Artisticum, 2012. - 56 str. : City Gallery Bihać ilustr. ; 30 cm City Gallery Collegium Artisticum Sarajevo Tekst uporedo na bos. i engl. jeziku. - Municipality Bihać Biografija: str. [54-55]. - Bilješke uz tekst. Ministry of Culture Republic of Croatia ISBN 978-9958-9416-3-4 Ministry of Education, Science, Culture and Sport Canton Una-Sana 1. Collegium Artisticum
    [Show full text]
  • Mapping Croatia in United Kingdom Collections
    MAPPING CROATIA IN UNITED KINGDOM COLLECTIONS by Flora Turner-Vučetić Juraj Čulinović also known as Giorgio Schiavone The Virgin and Child, tempera on wood, about 1456–60 The National Gallery © The National Gallery, London MAPPING CROATIA IN UNITED KINGDOM COLLECTIONS To find a work of art by one’s compatriot in a major world museum is always an exciting moment. It is a link with your homeland and it is also another link with the country you visit or in which you have settled. This was my experience back in 1977 when I was a visiting curator at the V&A. I was researching the work of Horacio Fortezza, a Renaissance artist, often described as Italian but who never left his Croatian hometown, Šibenik. His best works are in the British Museum and in the Victoria and Albert Museum. These two museums have in their collections some remarkable exhibits linked to Croatia. There are also masterpieces in the National Gallery, the Royal Collections and in museums and collections throughout the country. The presence of these works of art show us that links between Britain and Croatia are stronger and more pervasive that is generally known. The movement of artefacts and exchange of ideas has being ongoing for centuries. Even early British art collectors recognised the artistic value of Croatian Renaissance masters and collected their works. But some of them were then known – and some still today – only in association with Venice, or other European artistic centres where they worked and by their Italianate names. They were often called Schiavone, which simply means from the Slavic region, or Dalmata, from Dalmatia.
    [Show full text]