Kadernota Harmonisatie Lokale Heffingen Súdwest Fryslân

TitelKadernota beleidsnota Titel Harmonisatie beleidsnota lokale heffingen TitelonderSúdwest titelbeleidsnota (optioneel) Fryslân 2011 onder titel (optioneel) onder titel (optioneel)

Kadernota 0 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010 Samenvatting Belastingsvoorstellen Súdwest Fryslân

De vijf gemeenten Bolsward, Nijefurd, Sneek, Wûnseradiel en Wymbritseradiel hanteren verschillende tarieven voor de gemeentelijke belastingen. Die tarieven moeten daarom voor de nieuwe gemeente Súdwest Fryslân op elkaar afgestemd worden. En dat is beslist een moeilijke opgave vanwege de grote verschillen tussen de gemeenten. Daarbij speelt dat de nieuwe gemeente, net als de andere gemeenten in Nederland, moet gaan bezuinigen. Het Rijk keert de komende jaren minder geld uit. Dat betekent aan de ene kant dat de gemeente kritisch naar de uitgaven kijkt maar ook kritisch naar de inkomsten moet kijken.

Een belangrijk uitgangspunt voor Súdwest Fryslân is dat de fusie niet tot grote verhogingen van de belastingen voor de burgers en bedrijven mag leiden. Dat is voor een belangrijk deel gelukt. De meeste burgers van Súdwest Fryslân zullen gemiddeld bekeken er weinig op achteruit gaan. Voor met name eigenaren van winkels of bedrijven in Wymbritseradiel en Wûnseradiel geldt dat de lasten wel omhoog gaan. Ook de eigenaren van koopwoningen in Sneek gaan iets meer belasting betalen. En dat geldt ook voor de bezoekers (toeristen) van Súdwest Fryslân.

Wettelijk kader De Wet Arhi verplicht ons om de OZB te harmoniseren. Daardoor ontstaan grote effecten in de belastingdruk voor burgers en ondernemers. Door ook de afvalstoffenheffing en rioolheffingen te harmoniseren kunnen die harmonisatie-effecten worden gedempt. Ten behoeve van de eenduidigheid worden ook de overige belastingverordeningen geharmoniseerd.

Om de belastingen in 2011 rechtsgeldig te laten zijn moeten de gemeenteraden van de vijf gemeenten in 2010 de verordeningen vaststellen. De tariefsvoorstellen zullen dus nog dit jaar in de raden aan de orde komen.

Notitie financiële positie De stuurgroep heeft in december 2009 de Vervolgnotitie Financiële positie gemeente Súdwest Fryslân vastgesteld. Ten aanzien van de inkomsten van de gemeente heeft de Stuurgroep het besluit genomen dat: - de OZB slechts verhoogd mag worden met het inflatiepercentage, - de leges en rechten 100% kostendekkend dienen te zijn en - bij de harmonisatie van de overige belastingen het hoogste tarief als uitgangspunt wordt genomen.

Woonlasten Bij het beoordelen van de belastingdruk kijken we naar de OZB, de afvalstoffenheffing en de rioolheffing. We constateren dat er tussen de vijf gemeenten grote verschillen zijn en dat het niet eenvoudig is om op een eenvoudige manier de tarieven te middelen. Daarom zijn de volgende uitgangspunten opgesteld: a. een ongewijzigde belastingdruk voor woningen gaat vóór die van niet-woningen; b. de opbrengstverhouding OZB tussen gebruikers en eigenaren van niet-woningen blijft ongewijzigd; c. de opbrengstverhouding afvalstoffenheffing tussen één- en meerpersoonshuishoudens blijft ongewijzigd en d. een ongewijzigde belastingdruk voor eigenaren van woningen gaat vóór die van gebruikers van woningen.

Kadernota 1 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010 De voorgestelde aanpassingen Individuele heffingen

Begrafenisrechten Er is een groot verschil tussen de tarieven maar ook het onderhoudsniveau van begraafplaatsen. Om die reden blijven de bestaande tarieven per begraafplaats bestaan. Alleen de tarieven van de begraafplaats in Bolsward worden verhoogd omdat de kostendekkendheid daarvan erg laag is.

Brandweerrechten Ondanks de zeer beperkte opbrengst blijft de verordening bestaan. Daardoor kan dienstverlening blijvend in rekening worden gebracht.

Hondenbelasting Deze laten we vervallen uit het oogpunt van efficiency. Het innen van deze belasting weegt nauwelijks op tegen de opbrengsten. Zeker wanneer de nieuwe gemeente controles moet gaan invoeren. Wûnseradiel heeft de hondenbelasting al eerder afgeschaft.

Leges Er is een grote diversiteit in producten, omschrijvingen en tarieven. Bij de tariefstelling wordt gekozen voor het hoogste tarief. Daarbij wordt rekening gehouden met de kostendekkendheid van de tarieven.

Marktgeld De tarieven blijven ongewijzigd.

Parkeerbelasting De tarieven blijven in het kader van de herindeling ongewijzigd.

Precariobelasting Er wordt alleen precario geheven over terrassen. Daarbij wordt een differentiatie aangebracht tussen druk bezochte terrassen en die minder frequent bezocht worden. In afwachting van een nadere differentiatie worden twee tarieven vastgesteld. Een laag tarief voor het grondgebied van Wûnseradiel en Wymbritseradiel en een enigszins hoger tarief voor de overige gemeenten.

Roerende-zaakbelastingen Deze belasting, die vooral geldt voor woonboten en stacaravans, wordt nu geheven in Bolsward en Sneek. We laten de belasting vervallen uit het oogpunt van efficiency. De opbrengst is lager dan de kosten om de belasting te innen.

De voorgestelde aanpassingen Toeristische heffingen

Bruggeld Er komt een standaardtarief van € 1,- voor alle bruggen in Súdwest Fryslân. In de steden en dorpen waar meerdere bruggen achter elkaar liggen komt een tarief van € 2,- per passage.

Forensenbelasting We koppelen de tariefstelling aan de WOZ-waarde. We gaan uit van een gemiddelde opbrengst van € 630,- (nu € 500,-) per woning. In de gemeente Bolsward wordt nu geen forensenbelasting geheven. De uitkering die we uit het Gemeentefonds ontvangen is onder andere gekoppeld aan het aantal inwoners. Voor forensen ontvangen we geen uitkering en daarom koppelen we de hoogte van de aanslag voor forensen aan het gemis aan uitkering uit het gemeentefonds.

Lig- en havengeld Er is een groot verschil in tarieven en voorzieningen in de havens. Bij de tariefstelling is aansluiting gezocht bij het voorzieningenniveau van de havens. Er komen daarom drie verschillende tarieven waarbij € 0,75 per meter wordt geheven voor een standaard ligplaats. Zonder voorzieningen bij de ligplaats is het tarief € 0,50 per meter. Een ligplaats met gratis voorzieningen kost € 1,- per meter.

Kadernota 2 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010 Sluisgeld Er komt een tarief van € 5,- per sluispassage.

Toeristenbelasting Deze belasting koppelen we aan het tarief van de gemeente met de meeste overnachtingen, Nijefurd, tevens het hoogste tarief zoals dat nu geldt binnen de vijf gemeenten, namelijk € 1,-. Het gevolg daarvan is dat een belangrijk deel van de meeropbrengsten uit de belastingen en heffingen uit deze post komt. Voor de gemeente Bolsward is dit een nieuwe belasting.

De voorgestelde aanpassingen Woonlasten

Afvalstoffenheffing. Er komen heffingen voor één- en voor meerpersoonshuishoudens. De meerpersoonshuishoudens betalen 120 procent van wat een eenpersoonshuishouden betaalt. We stellen voor om de egalisatiereserve afvalstoffenheffing voor 2011 volledig in te zetten voor een korting op de afvalstoffenheffing om daarmee de stijging te beperken. Bij deze heffing wordt de compensabele BTW volledig meeberekend. Verder zijn de verwachte kosten voor kwijtschelding en een verlaging van het storttarief in de heffing verwerkt.

Onroerende-zaakbelastingen De tarieven worden verhoogd met een inflatiecorrectie van 2%. We laten een aantal vrijstellingen vervallen. We stellen de opbrengstverhouding tussen woningen en niet- woningen op 55/45. Deze verhouding komt het meest tegemoet aan de wens om de woonlasten zo weinig mogelijk te laten stijgen. De totale woonlasten stijgen gemiddeld 4,56% (inclusief inflatie). De eigenaren van niet-woningen, vooral winkels en bedrijven, in Wymbritseradiel en Wûnseradiel krijgen te maken met een forse belastingverhoging. Dit komt omdat hier nu relatief lage OZB-tarieven gehanteerd worden.

Rioolheffing Dat is nu binnen de vijf gemeenten totaal verschillend geregeld. We stellen voor om zowel de gebruiker als de eigenaar aan te slaan voor deze belasting. Dat geeft de kleinst mogelijke lastenverschuiving tussen gebruikers en eigenaren van woningen. Per zelfstandig object heffen we een vast bedrag per belastingjaar van € 176,-. De tariefsverhouding voor de eigenaar en gebruiker stellen we vast op € 105,- (60%) / € 71,- (40%). De heffing voor niet-woningen stellen we vast op basis van wooneenheden. Dit heeft vooral gevolgen voor grootverbruikers die op deze manier een meer reële aanslag krijgen.

Conclusie voor de woonlastendruk De woonlastendruk in de gemeente Súdwest Fryslân ligt provinciaal gezien voor de eenpersoonshuishoudens op een gemiddeld niveau. Voor meerpersoonshuishoudens bevindt Súdwest Fryslân zich zelfs bij de gemeenten met een relatief lage woonlastendruk.

Basistarieven Wat we hier beschrijven zijn de basistarieven. Deze tarieven geven de richting aan waarop we de belastingverordeningen voor Súdwest Fryslân gaan opstellen. Dat betekent dat bij het vaststellen van de belastingverordeningen de tarieven nog licht kunnen wijzigen.

Kadernota 3 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

Inhoudsopgave

1. Inleiding 5

2. Wettelijk kader 6

3. Effecten bij beperkte harmonisatie (slechts OZB) 8

4. Conclusie uitgangspunt harmonisatie 11

5. Inhoudelijke en financiële kaders 12

6. Individuele heffingen 13 6.1 Begrafenisrechten 14 6.2 Brandweerrechten 15 6.3 Hondenbelasting 16 6.4 Leges 17 6.5 Marktgeld 19 6.6 Parkeerbelasting 20 6.7 Precariobelasting 21 6.8 Roerende-zaakbelastingen 22

7. Toeristische heffingen 23 7.1 Bruggeld 24 7.2 Forensenbelasting 25 7.3 Lig- en havengeld 26 7.4 Sluisgeld 28 7.5 Toeristenbelasting 29 7.6 Positie toeristische heffingen in Fryslân 31

8. Woonlasten 32 8.1 Beoordeling uitgangspunten t.b.v. harmonisatie 33 8.2 Afvalstoffenheffing 35 8.3 Onroerende-zaakbelastingen 36 8.4 Rioolheffingen 38 8.5 Inzet afvalreserve 40 8.6 Effect van de voorstellen op de belastingdruk 44 8.7 Vergelijking woonlasten in Fryslân 42 8.8 Financieel micro-effect woningen 44

9. Financieel macro-effect 48

10. Bijlagen A. Wijzigingen belastingdruk woningen in Bolsward 50 B. Wijzigingen belastingdruk woningen in Nijefurd 51 C. Wijzigingen belastingdruk woningen in Sneek 52 D. Wijzigingen belastingdruk woningen in Wûnseradiel 53 E. Wijzigingen belastingdruk woningen in Wymbritseradiel 54

F. Wijzigingen belastingdruk niet-woningen in Bolsward 55 G. Wijzigingen belastingdruk niet-woningen in Nijefurd 56 H. Wijzigingen belastingdruk niet-woningen in Sneek 57 I. Wijzigingen belastingdruk niet-woningen in Wûnseradiel 58 J. Wijzigingen belastingdruk niet-woningen in Wymbritseradiel 59

Kadernota 4 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

1. Inleiding

Middels deze kadernota zullen wij u voorstellen doen ten aanzien van de harmonisatie van de belastingverordeningen. Het betreft kaderstellende voorstellen die richting geven aan de belangrijkste inhoudelijke keuzes.

Indien u instemt met deze voorstellen, zullen de betreffende belastingverordeningen worden geconcipieerd en ter besluit worden voorgelegd aan de afzonderlijke gemeenteraden. Elke gemeenteraad afzonderlijk zal dus de belastingverordeningen op 29 of 30 november moeten vaststellen. Alleen de verordening onroerende-zaakbelastingen dient door de nieuwe gemeenteraad te worden vastgesteld.

Aangezien de belastingvoorstellen nagenoeg gelijktijdig worden behandeld in de afzonderlijke gemeenteraden, is er tijdens de vergadering geen mogelijkheid om eventuele zienswijzen onderling af te stemmen. Het is derhalve van groot belang om in de volle breedte van Súdwest Fryslân consensus te bereiken over de voorstellen.

Mocht bijvoorbeeld één gemeenteraad een voorstel amenderen of geen besluit willen nemen terwijl de andere gemeenteraden overeenkomstig het voorstel besluiten, dan zal er een belastingenclave binnen Súdwest Fryslân ontstaan met een afwijkend belastingregime. Ook zal dat direct invloed hebben op de begroting van Súdwest Fryslân. Afwijkingen van het voorgestelde tarief of tariefstelling zal namelijk resulteren in een meer- of minderopbrengst.

Kadernota 5 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

2. Wettelijk kader

In samenhang met de Gemeentewet staan in de Wet algemene regels herindeling (Wet Arhi) wettelijke kaders die bij een gemeentelijke herindeling van toepassing zijn. In de Wet Arhi wordt een onderscheid gemaakt tussen de onroerende-zaakbelastingen (OZB), baatbelasting (wordt niet in Súdwest Fryslân geheven) en de overige belastingen.

Onroerende-zaakbelastingen De bestaande verordeningen OZB komen per 1 januari 2011 van rechtswege te vervallen. Het is aan de nieuwe gemeenteraad voorbehouden om een nieuwe verordening vast te stellen. Die verordening moet binnen drie maanden na de herindelingdatum worden vastgesteld en kan met terugwerkende kracht tot het begin van het kalenderjaar in werking treden. Indien niet binnen die drie maanden een verordening wordt vastgesteld, kan er in 2011 geen OZB worden geheven.

Die nieuwe verordening is van toepassing op heel Súdwest Fryslân en heeft dus één set tarieven en vrijstellingen. Het is niet toegestaan verschillende tarieven voor “oude” grondgebieden vast te stellen. Er ontstaat daarom per definitie een harmonisatie-effect.

Overige belastingen De overige belastingverordeningen van de vijf gemeenten blijven op grond van de wet Arhi in beginsel twee jaar van kracht voor het afzonderlijke grondgebied van de voormalige gemeenten. Indien binnen twee jaar geen verordeningen door de “nieuwe” gemeenteraad worden vastgesteld, zullen ze van rechtswege vervallen.

Indien de “oude” gemeenteraden geen geharmoniseerde belastingverordeningen vaststellen, zal er sprake zijn van verschillende belastingregimes binnen Súdwest Fryslân. Tarieven, tariefstellingen, vrijstellingen en zelfs verschillen in heffingen (bijv. hondenbelasting) blijven dan van kracht voor het grondgebied van de voormalige gemeenten. Dit blijft zo totdat de “nieuwe” gemeenteraad besluit om een (geharmoniseerde) verordening vast te stellen. Gezien voornoemde kaders zijn er voor de “nieuwe” gemeenteraad de volgende opties voorhanden:

Inwerkingtreding met terugwerkende kracht (1 januari 2011) De “nieuwe” gemeenteraad kan weliswaar verordeningen vaststellen; hij kan dat formeel niet met terugwerkende kracht doen. Slechts een verlaging van de tarieven kan met terugwerkende kracht worden toegepast. Een mogelijkheid die in de praktijk nog wel eens voorkomt bij het vaststellen van de tarieven OZB. In afwachting van de resultaten van de jaarlijkse WOZ-herwaardering worden dan voorafgaand aan het belastingjaar de tarieven te hoog vastgesteld. Nadat de herwaardering is afgerond, worden de correcte tarieven berekend en wordt gedurende het belastingjaar besloten de tarieven te verlagen.

Een dergelijke pro forma verhoging door de “oude” gemeenteraden zal bij de tarieven voor rechten, bijvoorbeeld de afvalstoffenheffing, resulteren in tarieven die meer dan kostendekkend zijn. Aangezien een dergelijke hoge tariefstelling niet is toegestaan is de “nieuwe” gemeenteraad gedwongen om de tarieven ten behoeve van 2011 te verlagen. De vrijheid in besluitvorming is feitelijk beperkt tot het verplicht terugbrengen van de tarieven tot kostendekkende of lagere tarieven. Het is namelijk niet mogelijk om met terugwerkende kracht een besluit te nemen inzake de tariefstructuur, vrijstellingen etc. Dergelijke aanpassingen dienen vóór 2011 te worden geharmoniseerd.

Gedurende het besluitvormingsproces kunnen er geen aanslagen worden opgelegd. Besluitvorming in maart zal resulteren in een kohier in april of mei terwijl momenteel wordt ingestoken op een kohier in februari. Dit heeft effect op de liquiditeit van de gemeente en zal resulteren in een renteverlies van ongeveer € 23.000,= per rentepunt per maand.

Kadernota 6 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010 Inwerkingtreding gedurende het jaar 2011 Het is mogelijk om gedurende het jaar 2011 een belastingverordening vast te stellen. Zo kan de “nieuwe” gemeenteraad bijvoorbeeld in maart een verordening vast stellen welke met ingang van 1 april 2011 in werking treedt.

In dat geval zijn er tijdens de eerste maanden van het jaar diverse belastingregimes welke later geharmoniseerd worden. Een dergelijke variant is niet mogelijk voor bijvoorbeeld de rioolheffing. Die belastingsoort kent momenteel in twee gemeenten een tariefstructuur met een peildatum (1 januari) voor de eigenaar van een pand. Een dergelijke tariefstructuur gedurende het jaar wijzigen of invoeren is niet mogelijk aangezien het daarmee met terugwerkende kracht wordt ingevoerd.

Het is praktisch onuitvoerbaar om bij een dergelijke insteek al aanslagen op te leggen gedurende het besluitvormingsproces. Alle aanslagen zullen namelijk na wijziging van de tarieven moeten worden verminderd en er zullen nieuwe aanslagen moeten worden opgelegd. Indien de aanslagen later worden opgelegd zal dit effect hebben op de liquiditeit van de gemeente en resulteren in renteverlies.

Een dergelijke procedure zal een grote impact hebben op de omvang van het werk op de afdeling belastingen. Gedurende het jaar moeten alle tarieven, belastingkenmerken, belastingplichten en aanslagen aangepast worden. Daarnaast heeft het invloed op de conversie van de huidige vijf belastingdatabases naar één.

Inwerkingtreding per 2012 of 2013 Het is zonder formele problemen mogelijk om de belastingverordeningen met ingang van 2012 of 2013 te harmoniseren. Het effect van die harmonisatie zal dan op een later tijdstip worden gevoeld. Het effect van de verplichte OZB-harmonisatie (Bijlage A) in 2011 blijft echter bestaan.

Praktisch gezien zal ook deze optie veel werk met zich meebrengen. Het is niet onlogisch te denken dat de conversie van de vijf belastingadministraties naar één, bij deze optie kan uitblijven. In dat geval worden de aanslagen vanuit de afzonderlijke databases gedraaid. Een conversie is echter wel (gedeeltelijk) nodig aangezien alle onroerende zaken in Súdwest Fryslân een nieuwe unieke sleutel krijgen welke een belangrijke en verplichte rol speelt bij de communicatie met formele afnemers van de belastinggegevens (Rijk en waterschap).

Conclusie wettelijk kader Gezien het wettelijk kader wordt Súdwest Fryslân geconfronteerd met een verplichte OZB-harmonisatie per 1 januari 2011. Die verplichte harmonisatie heeft een behoorlijk groot effect op de belastingdruk voor burgers en bedrijven.

Het is niet mogelijk om een inhoudelijke harmonisatie met terugwerkende kracht door de “nieuwe” gemeenteraad uit te laten voeren. Slechts tariefsverlagingen kunnen met terugwerkende kracht worden doorgevoerd.

Harmonisatie van de verordeningen gedurende 2011 kan niet of slechts met grote uitvoeringstechnische problemen worden uitgevoerd. Dit zal resulteren in renteverlies en grote aantallen (duizenden) mutaties welke middels extra conversieslagen of handmatig moeten worden doorgevoerd.

Harmonisatie van de verordeningen per 2012 of uiterlijk 2013 is formeel geen probleem. Praktisch resulteert het in een inefficiënte belastingheffing waarbij het waarschijnlijk nodig is vijf verschillende belastingadministraties bij te houden.

Kadernota 7 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

3. Effecten bij beperkte harmonisatie (slechts OZB)

Zoals aangegeven in het hoofdstuk “wettelijk kader” dient de OZB in ieder geval te worden geharmoniseerd. Er is dus altijd een harmonisatie-effect door de fusie. In dit hoofdstuk wordt uitgewerkt welk effect die OZB-harmonisatie heeft in het geval er geen nadere harmonisatie van belastingverordeningen is.

Woningen Bij de woningen is er een zeer groot verschil te zien als tarieven worden geharmoniseerd. Voornaamste reden is de rioolheffing die in drie varianten wordt geheven. In Wymbritseradiel wordt de rioolheffing van de eigenaar geheven, in Sneek van zowel de gebruiker als de eigenaar en bij de overige drie gemeenten slechts van de gebruikers. Ook zijn er behoorlijk grote verschillen in de gebruikte tarieven voor de OZB.

In onderstaande tabellen is inzicht gegeven in de effecten (eigen woningbezitters) bij éénpersoonshuishoudens in een woning van € 100.000, en meerpersoonshuishoudens in een woning van € 200.000 en € 450.000.

Bolsward OZB-harmonisatie Volledige harmonisatie Woning, € 100.000, éénpers. € 5,00 -€ 16,59 Woning, € 200.000, meerpers. € 10,00 -€ 83,73 Woning, € 450.000, meerpers. € 24,00 -€ 69,73

Nijefurd OZB-harmonisatie Volledige harmonisatie Woning, € 100.000, éénpers. € 4,00 -€ 79,00 Woning, € 200.000, meerpers. € 8,00 -€ 71,00 Woning, € 450.000, meerpers. € 20,00 -€ 59,00

Sneek OZB-harmonisatie Volledige harmonisatie Woning, € 100.000, éénpers. -€ 9,00 € 44,24 Woning, € 200.000, meerpers. -€ 19,00 € 11,84 Woning, € 450.000, meerpers. -€ 43,00 -€ 12,16

Wûnseradiel OZB-harmonisatie Volledige harmonisatie Woning, € 100.000, éénpers. € 22,00 -€ 68,12 Woning, € 200.000, meerpers. € 44,00 -€ 34,12 Woning, € 450.000, meerpers. € 100,00 € 21,88

Wymbritseradiel OZB-harmonisatie Volledige harmonisatie Woning, € 100.000, éénpers. € 22,00 -€ 60,50 Woning, € 200.000, meerpers. € 44,00 -€ 25,50 Woning, € 450.000, meerpers. € 101,00 € 31,50

Kadernota 8 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010 Uit voornoemde tabellen blijkt dat de verplichte OZB-harmonisatie resulteert in een matige tariefsverhoging in Bolsward en Nijefurd en in een behoorlijke tariefsverhoging in Wûnseradiel en Wymbritseradiel. Huishoudens in Sneek krijgen een (behoorlijk) lagere aanslag. Reden daarvoor is dat Sneek tot nu toe hoge tarieven voor de OZB kent en Wûnseradiel en Wymbritseradiel tot nu toe relatief lage OZB-tarieven kent. Bolsward en Nijefurd hebben momenteel binnen Súdwest Fryslân gemiddelde tarieven.

Bij een volledige harmonisatie is het beeld behoorlijk anders geworden. De extreme belastingverhogingen zijn geëlimineerd. Slechts de goedkopere woningen in Sneek en de duurdere woningen in Wûnseradiel en Wymbritseradiel krijgen een matige tariefsverhoging voor de kiezen. Alle andere huishoudens krijgen een (behoorlijke) verlaging van de aanslag.

Kadernota 9 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010 Niet-woningen Zoals uit onderstaande tabel blijkt, is het harmonisatie-effect voor niet-woningen veel grilliger dan dat voor woningen. Reden daarvoor ligt voornamelijk in het verschil van de tarieven voor de OZB. Sneek kent ongeveer twee maal hogere tarieven voor de niet-woningen dan in Wûnseradiel en Wymbritseradiel. Middeling van die tarieven heeft vooral voor die gemeenten grote gevolgen.

Voor de meeste gemeenten is het effect van een volledige harmonisatie gunstiger dan bij slechts een OZB-harmonisatie. Vooral bij de niet-woningen die volgend jaar meer moeten betalen is de stijging enigszins gedempt.

Niet-woningen Bolsward OZB- harmonisatie Volledige harmonisatie

Winkel, € 400.000,= -€ 66 -€ 32 Winkel, € 800.000,= -€ 133 -€ 99 Jachthaven, € 600.000,= -€ 100 -€ 746 Hotel, € 700.000,= -€ 117 -€ 114 Agrarisch bedrijf, € 450.000,= -€ 74 -€ 180 ,

Niet-woningen Nijefurd OZB- harmonisatie Volledige harmonisatie

Winkel, € 400.000,= -€ 111 -€ 153 Winkel, € 800.000,= -€ 222 -€ 264 Jachthaven, € 600.000,= -€ 167 -€ 580 Hotel, € 700.000,= -€ 195 -€ 5.403 Agrarisch bedrijf, € 450.000,= -€ 125 € 9

Niet-woningen Sneek OZB- harmonisatie Volledige harmonisatie

Winkel, € 400.000,= -€ 531 -€ 487 Winkel, € 800.000,= -€ 1.063 -€ 1.019 Jachthaven, € 600.000,= -€ 797 -€ 577 Hotel, € 700.000,= -€ 931 -€ 7 Agrarisch bedrijf, € 450.000,= -€ 598 -€ 378

Niet-woningen Wûnseradiel OZB- harmonisatie Volledige harmonisatie

Winkel, € 400.000,= € 377 € 324 Winkel, € 800.000,= € 753 € 700 Jachthaven, € 600.000,= € 564 € 459 Hotel, € 700.000,= € 658 € 345 Agrarisch bedrijf, € 450.000,= € 423 € 546

Niet-woningen Wymbritseradiel OZB- harmonisatie Volledige harmonisatie

Winkel, € 400.000,= € 399 € 342 Winkel, € 800.000,= € 796 € 739 Jachthaven, € 600.000,= € 597 € 716 Hotel, € 700.000,= € 695 € 1.518 Agrarisch bedrijf, € 450.000,= € 447 € 566

Kadernota 10 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

4. Conclusie uitgangspunt harmonisatie

De jaarlijkse belastingaanslag zal voor het grootste deel van de burgers van Súdwest Fryslân de eerste kennismaking zijn met onze nieuwe gemeente. De burger verwacht van de nieuwe gemeente dat het een efficiënt werkende organisatie is waarbij de belangen van de burger voorop staan. Men verwacht ook dat gemeente Súdwest Fryslân er op 1 januari 2011 “staat“.

Ten aanzien van belastingheffing zal men verwachten dat die eenduidig, uniform en doelmatig is. Inwoners en bedrijven gaan er vanuit dat men vanaf 1 januari 2011 op gelijke wijze worden betrokken in de belastingheffing. Het is daarom ook ons streven om al die “zichtbare” belastingenverordeningen te harmoniseren. Het is moeilijk uit te leggen dat er na 1 januari verschillen zijn in tarieven, tariefstructuren en zelfs in de te heffen belastingen. Zo zal zonder een volledige harmonisatie de forensenbelasting, hondenbelasting, roerende-zaakbelastingen en toeristenbelasting niet worden geheven in de gehele gemeente Súdwest Fryslân maar slechts in delen daarvan.

Naar aanleiding van de fusie wordt Súdwest Fryslân geconfronteerd met een verplichte harmonisatie van de tarieven onroerende-zaakbelastingen. Die harmonisatie resulteert in grote wijzigingen in de belastingdruk voor woningen en niet-woningen. Reden daarvoor is het grote verschil in tarieven tussen de afzonderlijke gemeenten. Die grote wijzigingen in belastingdruk zullen bij de voorgestelde volledige harmonisatie in een groot aantal gevallen worden gedempt. Zo wordt de grote lastenverzwaring voor woningen in Wûnseradiel en Wymbritseradiel voor een groot deel teniet gedaan. Ook omwille van het dempende effect op de wijzigingen in belastingdruk, staan wij een volledige harmonisatie voor.

Zonder een volledige harmonisatie zal de burger tweemaal met een groot effect worden geconfronteerd. Eerst in 2011 vanwege de verplichte OZB-harmonisatie en vervolgens in tweede instantie in 2012 of uiterlijk per 1 januari 2013. In sommige gevallen zal dit zich manifesteren door een verlaging van de belastingaanslag in 2011 en vervolgens een forse verhoging in 2012.

De keuze om de harmonisatie van de verordeningen per 2011 door de “nieuwe” gemeenteraad uit te laten voeren is naar onze mening niet uitvoerbaar. Slechts tariefsverlagingen kunnen met terugwerkende kracht worden doorgevoerd. Inhoudelijke harmonisatie van verordeningen kan niet met terugwerkende kracht per 1 januari 2011 plaatsvinden. Wijzigingen gedurende het jaar 2011 kunnen niet of slechts met grote uitvoeringstechnische problemen worden uitgevoerd. Dit zal resulteren in renteverlies en grote aantallen (duizenden) mutaties welke middels extra conversieslagen of handmatig moeten worden doorgevoerd. Harmonisatie per 2012 of uiterlijk 2013 zal resulteren in een inefficiënte belastingheffing.

Concluderend stellen wij u voor om alle belastingverordeningen vóór 1 januari 2011 te harmoniseren.

Kadernota 11 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

5. Inhoudelijke en financiële kaders

Het doel van deze harmonisatieslag is een eenduidige, uniforme en doelmatige belastingheffing waarbij aandacht is geschonken aan het beperken van de administratieve lastendruk voor ondernemers. Uitgangspunt is een consistente tariefstelling waarbij een lastendrukverschuiving tussen verschillende groepen belastingplichtigen zoveel mogelijk wordt beperkt.

Qua financieel kader is aansluiting gezocht bij de Vervolgnotitie Financiële positie gemeente Súdwest Fryslân welke op december 2009 door ons is vastgesteld. In die notitie is als uitgangspunt genomen dat: - de OZB slechts verhoogd mag worden met het inflatiepercentage (2%), - de leges en rechten 100% kostendekkend dienen te zijn en - bij de harmonisatie van de overige belastingen het hoogste tarief als uitgangspunt wordt genomen.

Voornoemde notitie is ter kennis gebracht van de werkgroep raad financiën welke vervolgens middels een memo heeft aangegeven “ dat men van mening is dat het verhogen van de opbrengsten van de belastingen (categorie B) zeker ook een politiek gevoelig onderwerp is! ”. De werkgroep ging derhalve niet bij voorbaat akkoord met de opbrengstverhogende maatregelen. In latere overleggen is aangegeven dat deze maatregelen tijdens de behandeling van de begroting of de belastingvoorstellen nogmaals aan de orde zouden worden gebracht.

Kadernota 12 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

6. Individuele heffingen

In deze nota wordt een onderscheid gemaakt tussen heffingen die betrokken worden in de zogenaamde woonlastenberekening (hoofdstuk 8), heffingen die geheven worden van niet-ingezetenen/toeristen (hoofdstuk 7) en individuele heffingen, zoals opgenomen in dit hoofdstuk.

Er zijn in Súdwest Fryslân acht individuele heffingen, te weten: - Begrafenisrechten - Brandweerrechten - Hondenbelasting - Leges - Marktgelden - Parkeerbelasting - Precariobelastingen - Roerende-zaakbelastingen

Kadernota 13 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

6.1 Begrafenisrechten

Vier van de vijf fusiegemeenten beheren één of meerdere openbare begraafplaatsen. De gemeente Wûnseradiel heeft geen openbare begraafplaats. De opbrengst aan rechten voor de vier gemeenten bedraagt voor 2010 circa € 534.000, terwijl de lasten op ongeveer € 861.000 uitkomen.

Gemeente Opbrengsten Kosten Kostendekkendheid Saldo Bolsward € 70.000 € 259.000 27% € 189.000 Nijefurd € 124.500 € 161.800 77% € 37.300 Sneek € 264.500 € 354.500 75% € 90.000 Wymbritseradiel € 74.600 € 86.000 87% € 11.400 Totaal € 533.600 € 861.300 62% € 327.700

Uit bovenstaande tabel blijkt dat er slechts een kostendekkendheid is van 62%. Ondanks dat de tarieven voor de meest gangbare dienstverlening niet uit de pas lopen met die van andere gemeenten, is de kostendekkendheid in Bolsward aan de lage kant. Dit wordt waarschijnlijk veroorzaakt door de relatief hoge toerekening van personeelskosten.

Harmonisatie van de verschillende tarieven is erg lastig. Er zijn grote verschillen die te maken hebben met de geboden service (zoals onderhoudsniveau), de wijze van kostentoerekening en politieke keuzes die in het verleden zijn gemaakt. Alvorens de tarieven te gaan harmoniseren ligt het in de rede om eerst een beleid te ontwikkelen voor de begraafplaatsen in de nieuwe gemeente. Daarbij bestaat de mogelijkheid dat Súdwest Fryslân, door een efficiëntere inzet van personeel en materieel, een kostenbesparing kan realiseren. In dat nieuwe beleid dient ook een harmonisatieslag te worden gemaakt met betrekking tot de dienstverlening. Zodra hierover duidelijkheid bestaat, is het totaal van de kostenkant inzichtelijk en kan vervolgens, indien gewenst, naar kostendekkende tarieven toegewerkt worden.

Wachtende op het nieuwe beleid en de inhoudelijke invulling van het onderhoudsprogramma, stellen wij u voor om één nieuwe verordening op te stellen met daaronder per begraafplaats een aparte tarieventabel. In de meerjarenbegroting van Sneek is in 2011 een inkomstenverhoging voorzien van € 10.000,-. Bij de behandeling van de belastingvoorstellen 2010 in Wymbritseradiel is een extra verhoging toegepast, waardoor in die gemeente volledige kostendekkendheid gerealiseerd is. Gezien het relatief grote tekort in de gemeente Bolsward stellen wij voor om daar een tariefsstijging van 10% door te voeren.

Wel kan op het terrein van de administratieve dienstverlening, zoals de rechten voor inschrijvingen, geharmoniseerd worden. In die gevallen wordt aansluiting gezocht bij het hoogste tarief. Ook stellen wij u voor om de kortingen die worden verleend voor het begraven van kinderen zoveel mogelijk te harmoniseren. Naar onze mening is het niet gewenst dat binnen de nieuwe gemeente voor het begraven van een kind op de ene begraafplaats een korting wordt gegeven van (omgerekend) 50% op het volwassenentarief, terwijl dat op een andere begraafplaats 25% is. Wij stellen voor om daarbij aansluiting te zoeken bij het gemiddelde kortingspercentage, hetgeen dan voor alle begraafplaatsen zou gaan gelden.

Voorstel: a. middels tarieventabellen per begraafplaats aansluiting te behouden bij de huidige tariefstellingen; b. de tarieven op de begraafplaats Bolsward met 10% te verhogen; c. een reeds geraamde meeropbrengst van € 10.000 in Sneek te verwerken in de tarieven; d. tarieven t.b.v. administratieve dienstverlening te harmoniseren; keuze hoogste tarief; e. kortingen voor het begraven e.d. van kinderen te harmoniseren; keuze gemiddelde tarief; f. in 2011 nieuw beleid te ontwikkelen voor de begraafplaatsen.

Financiële gevolgen: Structurele meeropbrengst van € 7.000

Kadernota 14 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010 6.2 Brandweerrechten

De gemeenten Bolsward en Wûnseradiel werken op het gebied van de brandweer samen met de gemeente Littenseradiel. Nijefurd werkt intergemeentelijk samen met Gaasterlân-Sleat en de gemeenten Wymbritseradiel en Sneek hebben ook een samenwerkingsverband. Uitgezonderd Nijefurd hebben de overige vier fusiegemeenten hun eigen verordening Brandweerrechten. De fusiegemeenten hebben in hoofdzaak de modelverordening van de VNG gevolgd. Onderlinge verschillen zijn er nauwelijks. Ook de tarieventabellen verschillen niet noemenswaardig van elkaar.

Niet alle werkzaamheden van de brandweer zijn aan te merken als een dienst. Op grond van de Brandweerwet 1985 moet men onderscheid maken in de verrichtingen van de gemeentelijke brandweer in enerzijds hulpverlening en anderzijds dienstverlening. Voor verrichtingen in het kader van hulpverlening kunnen géén rechten worden geheven; voor verrichtingen in het kader van dienstverlening kunnen wel rechten worden geheven. Te denken valt aan: - het beschikbaarstellen van personeel voor bewakings- en controlediensten; - behandeling brandslangen (o.a. reinigen); - beschikbaarstellen van materieel anders dan voor hulpverlening; - beschikbaarstellen van materiaal (brandslangen, persluchttoestellen e.d.) en - overige diensten die ook door het part. bedrijfsleven kunnen worden verricht (bijv. schoonmaken van een verontreinigd wegdek).

In voorkomende gevallen worden de in rekening gestelde leges voor een gebruiksvergunning als vergoeding gezien voor door de brandweer verrichte dienstverlening. In die gevallen beperkt dat zich echter tot administratieve werkzaamheden.

Gemeente Geraamde opbrengst Bolsward € 5.000 Nijefurd p.m. Sneek € 14.000 Wûnseradiel p.m. Wymbritseradiel p.m.

In sommige gevallen is de tariefstelling gebonden aan samenwerkingsverbanden met externe gemeenten. In dat geval zullen de tarieven ongewijzigd blijven. Verwijzend naar de financiële kaders stellen wij u voor om in de overige gevallen, waarbij geen sprake is van samenwerking, het hoogste tarief vast te stellen, tenzij dat tarief meer dan kostendekkend is.

Voorstel: a. de Brandweerrechten in de nieuwe gemeente te handhaven; b. de modelverordening VNG als leidraad aan te houden; c. de tariefstelling voor de diverse dienstverleningen te bepalen op het hoogste huidige tarief (kostendekkend) van de vijf fusiegemeenten.

Financiële gevolgen: Nihil

Kadernota 15 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

6.3 Hondenbelasting

De hondenbelasting wordt door hondenbezitters veelal gezien als een bestemmingsbelasting en daarmee (soms) als excuus gebruikt om hondenpoep op straat te laten liggen. “We betalen er immers voor”, is de gedachte van die hondenbezitters. De hondenbelasting moet echter als algemeen dekkingsmiddel worden gezien en heeft dus geen directe relatie met voorzieningen die de gemeente treft t.b.v. honden.

Op Wûnseradiel na wordt er in elke gemeente hondenbelasting geheven met een gezamenlijke opbrengst van € 155.000. De perceptiekosten voor deze belasting, rekening houdend met reguliere controles op het bezit van honden, zijn begroot op zo’n € 67.000 (43%). Dat houdt in dat er slechts een netto-opbrengst is van € 88.000.

Begrote Begrote opbrengst Gemeente Jaarlijkse controle Kosten 43% opbrengst -/- kosten Nijefurd Ja € 38.000 €21.660 Sneek Nee € 56.000 €31.920 Bolsward Nee € 23.000 €13.110 Wymbritseradiel Nee € 38.000 €21.660 Totaal € 66.650 € 155.000 € 88.350

Gezien de beperkte inkomsten, het feit dat controle op de hondenbelasting in een landelijk gebied zoals Súdwest Fryslân nauwelijks uitvoerbaar dan wel met hoge perceptiekosten gepaard zal gaan en dat de belasting verantwoordelijkheidsgevoel wegneemt bij hondenbezitters, stellen wij u voor de belasting te laten vervallen.

Voorstel: a. de hondenbelasting met ingang van 2011 te laten vervallen.

Financiële gevolgen: Structurele minderopbrengst van € 155.000

Kadernota 16 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

6.4 Leges

De huidige legesverordeningen zijn allen gebaseerd op de modelverordening van de VNG maar kennen een groot aantal verschillende producten, afwijkende omschrijvingen en tariefsverschillen. Harmonisatie van deze verordening is echter nodig om te voorkomen dat per 1 januari 2011 producten binnen de Súdwest Fryslân voor verschillende prijzen worden aangeboden.

Gemeente Bouwgerelateerde leges Overige leges Totale begrote opbrengst Bolsward € 185.000 € 165.500 € 350.500 Nijefurd € 321.525 € 161.760 € 483.285 Sneek € 665.000 € 610.530 € 1.275.530 Wûnseradiel € 280.000 € 156.000 € 436.000 Wymbritseradiel € 249.050 € 170.700 € 419.750 Totaal € 1.700.575 € 1.264.490 € 2.965.065

Producten Een groot aantal producten kent een gelijke omschrijving in de afzonderlijke verordeningen en een nagenoeg gelijk tarief. Bij de harmonisatie zal dat geen problemen opleveren. Ook zijn er producten die gemeente eigen zijn, bijvoorbeeld het trouwen op een bepaalde bijzondere locatie. Ook die producten leveren geen probleem op. Het trouwen op die bepaalde locatie blijft mogelijk tegen het tarief zoals dat gold in 2010.

Een groot aantal producten kent echter verschillende omschrijvingen (tariefstellingen) terwijl het in principe een gelijk product betreft. De ene gemeente werkt bijvoorbeeld met een vast bedrag terwijl de andere gemeente een staffel in de tarifering heeft aangebracht. In die gevallen zal een keuze moeten worden gemaakt. Bij het maken van die keuze stellen wij voor om bij de productomschrijvingen en wijze van tarifering zoveel mogelijk aan te sluiten bij die van de modelverordening van de VNG. Dit bevordert de eenduidigheid van producten zodat vergelijking tussen gemeenten beter mogelijk is. Dat is niet alleen een landelijk politieke wens, maar kan ook intern nuttige informatie opleveren.

Tariefstelling Verwijzend naar de financiële kaders, dienen de leges 100% kostendekkend te zijn. De kostendekkendheid van tarieven is echter op dit moment van de fusie niet of nauwelijks te berekenen. De kosten van een product worden namelijk veelal bepaald door de inzet van personeel. Die inzet is door het opzetten van een nieuwe organisatiestructuur zeer moeilijk in te schatten. Wij stellen dan ook voor om de kostendekkendheid van alle producten in het jaar 2011 te toetsen. Het is te verwachten dat de organisatie dan zodanig is gesetteld dat de kostendekkendheid van producten op nauwkeurige wijze kan worden bepaald.

Kadernota 17 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010 Gezien de huidige ondoorzichtigheid van de kostendekkendheid, zal niet onverkort aansluiting worden gezocht bij het hoogste tarief. Slechts indien nagenoeg zeker is dat het hoogste tarief niet boven de kosten van dat product uitstijgt, zal daarvoor worden gekozen. Daarbij zal zoveel als mogelijk de mening van de inhoudelijke vakafdeling worden meegenomen. Bij de tariefstelling zal waar mogelijk het tarief worden geïndexeerd met het inflatiepercentage van 2%.

Gezien de omvang van het aantal producten is het lastig het effect van de harmonisatie te kwantificeren. Voorzichtigheidshalve ramen wij een meeropbrengst van € 150.000.

Voorstel: a. bij de productomschrijvingen en tarifering zoveel als mogelijk aan te sluiten bij de modelverordening van de VNG; b. bij het bepalen van de tarieven aansluiting te zoeken bij het hoogste tarief van de afzonderlijke gemeenten, tenzij de inhoudelijke vakafdeling van mening is dat een andere tarief de kostendekkendheid beter benadert; c. de kostendekkendheid van de producten in de legesverordening in 2011 te beoordelen.

Financiële gevolgen: Structurele meeropbrengst van € 50.000

Kadernota 18 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

6.5 Marktgelden

Alleen Bolsward en Sneek kennen nu een verordening marktgeld. Zoals uit onderstaande tabel blijkt, zijn deze markten niet kostendekkend. Ondanks die constatering zijn de tarieven de laatste jaren niet aangepast. Reden daarvoor is een afname in kwaliteit en kwantiteit van de markt. Daardoor is de opbrengst de laatste jaren gedaald. Deze ontwikkeling is aanleiding om de voortgang van de markt in Sneek, als onderdeel van het binnenstadsbeleid, de komende jaren te onderzoeken. In afwachting van dat onderzoek zijn de tarieven ongewijzigd gebleven.

Aantal meters Gemeente Tarief terras Opbrengst Kosten terras Bolsward 1 1 - weekmarkt(en) €`0,74 per m 94 m € 3.760 - andere en incidentele markten € 6.560 € 10.320 € 32.934 Sneek - 2 markten per week € 1,00 per m 1 400 - 500 m 1 € 20.128 € 56.778 Totaal € 30.448 € 89.712

De huidige tariefstructuren laten het niet toe om zonder grote wijzigingen de verordeningen te harmoniseren. Het is naar onze mening niet gewenst om zonder afweging over de toekomst van de markten in Súdwest Fryslân, tarieven of tariefstructuren belangrijk aan te passen. Wij stellen u derhalve voor om de huidige tarieven/tariefstructuren ongewijzigd te laten. Wel stellen wij u voor om de verordening te harmoniseren.

Voorstel: a. de verordening te harmoniseren; b. de tarieven te handhaven; c. Op een later tijdstip (2011 of later) de tarieven te evalueren en te harmoniseren.

Financiële gevolgen: Geen

Kadernota 19 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

6.6 Parkeerbelastingen

In het kader van parkeerregulering kan de gemeente parkeerbelasting heffen. Dit komt voor in Bolsward, Nijefurd en Sneek. Gezien de begrote opbrengsten moet de parkeerbelasting in Súdwest Fryslân zeker gehandhaafd blijven. Wij stellen u voor om de tariefstelling en de plekken waarop parkeerbelasting betaald moet worden ongewijzigd te laten.

Gemeente Begrote opbrengst Bolsward € 172.500 Nijefurd € 107.875 Sneek € 2.127.050 Totaal € 2.407.425

In de gemeenten Bolsward en Sneek is het parkeerregime gefiscaliseerd. Dat houdt in dat in het geval iemand onvoldoende parkeergeld heeft betaald, een gemeentelijke naheffingsaanslag (parkeerboete) wordt opgelegd. De opbrengst van die parkeerboetes komt in de gemeentekas. Overigens houdt dat ook in dat de gemeente is belast met de afwikkeling van bezwaar en beroep.

In Nijefurd is het parkeerregime niet gefiscaliseerd en wordt, indien onvoldoende parkeergeld is betaald, een strafrechtelijke boete opgelegd (Mulderfeit). De opbrengst daarvan gaat naar het Rijk (CJIB). Ook bezwaar en beroep gaat via het CJIB.

Aangezien Bolsward en Sneek het parkeerregime al hebben gefiscaliseerd, stellen wij u voor om dat ook in geheel Súdwest Fryslân te doen.

Voorstel: a. ongewijzigde tariefstelling; b. het parkeerregime in de gehele gemeente fiscaliseren.

Financiële gevolgen: Geen

Kadernota 20 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

6.7 Precariobelasting

Elk van de 5 fusiegemeenten heft momenteel precariobelasting. De gemeenten Nijefurd en Sneek heffen alleen precariobelasting ten behoeve van het hebben van een terras. In Wûnseradiel wordt tevens voor het uitstallen van goederen op gemeentegrond een precariobelasting geheven. De gemeenten Bolsward en Wymbritseradiel hebben een uitvoerig aantal maatstaven en tarieven opgenomen in de tarieventabel bij de verordening. Er wordt echter niet over alle grondslagen belasting geheven. Dit uit zich tevens uit de beperkte opbrengst van de precariobelasting.

2 2 Begrote Aantal m Prijs per m Opbrengst Opbrengst Gemeente opbrengst terras terras terras overig 2010 Bolsward 414 € 20,60 € 8.500 nihil € 8.500 Nijefurd 838 € 26,60 € 21.963 - € 21.963 Sneek 1.055 € 22,08 € 22.800 - € 22.800 Wûnseradiel 860 € 12,95 € 10.600 € 1.400 € 12.000 Wymbritseradiel 1 141 € 13,61 € 8.250 € 8.250 Totaal 3.308 € 63.863 € 9.650 € 73.513

1 Wymbritseradiel: de begrote opbrengst betreft het bedrag aan precariobelasting exclusief terrassen. Bij het afgeven van een terrasvergunning wordt slechts een bedrag aan leges in rekening gebracht.

Bij de afweging of een belasting al dan niet moet worden geheven, hechten wij er aan om niet alleen het financiële belang te laten gelden, maar ook te beoordelen of dat belang in verhouding staat tot de administratieve last voor burgers en bedrijven. In het geval van de precariobelasting is die verhouding niet altijd verdedigbaar. Wij stellen u dan ook voor om de heffing te beperken tot het hebben van een (horeca-)terras op gemeentegrond op basis van de verleende (terras-)vergunning. Gezien het financiële voordeel dat uitbaters hebben bij het kunnen plaatsen van terrassen op gemeentegrond, is het verdedigbaar dat de gemeente middels de precariobelasting een tegemoetkoming daarvoor vraagt. Aansluiting bij een vergunningenbestand bevordert een doelmatige uitvoering van de heffing. Ook gelet op de controle en de handhaving. Een aantal fusiegemeenten handelt al overeenkomstig.

Wij zijn van mening dat bij de tariefstelling een differentiatie moet plaatsvinden waarbij de omvang van het gebruik een rol speelt. Druk bezochte terrassen worden dan meer belast dan de terrassen waar zo nu en dan gebruik van wordt gemaakt. Een dergelijke differentiatie is echter voor 2011 niet meer te implementeren. Om die reden stellen wij voor om nu een eenvoudige differentiatie toe te passen en gedurende 2011 met een voorstel te komen voor een nadere differentiatie van de tarieven.

Wij stellen u dan ook voor om het tarief voor terrassen op het grondgebied van de gemeenten Wûnseradiel en Wymbritseradiel vast te stellen op € 15 per m 2 en het tarief voor het grondgebied van de overige gemeenten vast te stellen van € 22,50 per m2. Gezien de tarieven van Harlingen € 30,00 en Leeuwarden / zone 1 € 34,00 betreft het concurrerende en verdedigbaar tarieven.

Voorstel: a. de precariobelasting in de nieuwe gemeente te handhaven; b. de heffing te beperken tot het hebben van een terras op gemeentegrond; c. voor het grondgebied van Wûnseradiel en Wymbritseradiel het tarief per m 2 voor 2011 vast te stellen op € 15,00; d. voor het grondgebied van Bolsward, Nijefurd en Sneek het tarief per m 2 voor 2011 vast te stellen op € 22,50; e. in 2011 een voorstel te doen betreffende een nadere differentiatie van de tarieven.

Financiële gevolgen: Structurele minderopbrengst van € 6.500

Kadernota 21 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

6.8 Roerende-zaakbelastingen

Bij de invoering van de onroerende-zaakbelastingen is het de bedoeling geweest deze belastingen te laten steunen op een zo breed mogelijk draagvlak. Woonwagens en woonboten en een klein aantal andere bedrijfsmatige objecten, vielen door hun juridische status (roerende zaken) buiten deze belastingheffing. Omdat gebruikers en eigenaren van deze “roerende zaken” net als andere burgers belang hebben bij de collectieve voorzieningen in de gemeente, biedt de Gemeentewet sinds 1997 de mogelijkheid om ook van deze zaken belasting te heffen. De heffingsmethodiek voor de roerende- zaakbelastingen is nagenoeg gelijk aan die van de onroerende-zaakbelastingen.

Alleen Bolsward en Sneek kennen de roerende-zaakbelastingen en hebben die meer op principiële gronden ingevoerd dan op financiële gronden. De totale begrote opbrengst voor 2010 is een bedrag van € 2.150. De kosten bestaan uit de herwaardering van de woonschepen.

Begrote opbrengst Gemeente Begrote opbrengst Kosten minus kosten Bolsward € 250 € 90 € 160 Sneek € 1.900 € 425 € 1.475 Totaal € 2.150 € 515 € 1.635

Gezien de omvang van de geraamde opbrengsten en de daaraan verbonden kosten stellen wij u voor om de roerende-zaakbelastingen af te schaffen.

Voorstel: a. de roerende-zaakbelastingen met ingang van 2011 te laten vervallen.

Financiële gevolgen: Structurele minderopbrengst van € 2.150

Kadernota 22 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

7. Toeristische heffingen

In Súdwest Fryslân zijn er vijf heffingen die worden toegerekend aan niet-ingezetenen / toeristen. Het betreft het: - Bruggeld - Forensenbelasting - Lig- en havengeld - Sluisgeld - Toeristenbelasting

Uitgangspunt bij de tariefstelling voor Súdwest Fryslân is dat die transparant voor de gebruikers is en op eenduidige wijze wordt gebruikt. Verschillende tarieven voor bruggen, sluizen en havens dienen zoveel mogelijk worden voorkomen. Daarnaast is het gewenst om handzame tarieven vast te stellen zodat de invordering van de belastingen eenvoudig kan worden uitgevoerd.

Gezien de grote verschillen tussen de tarieven bruggeld, lig- en havengeld en toeristenbelasting, is gekozen voor een integrale afweging waarbij de positie van Súdwest Fryslân ten opzichte van de omliggende watersportgemeenten een grote rol speelt. Die afweging speelt geen rol bij de voorgestelde tariefstelling voor forensenbelasting.

Kadernota 23 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

7.1 Bruggeld

In vier van de vijf gemeenten (behalve Bolsward) wordt bruggeld geheven. In drie van de betreffende gemeenten wordt een tarief per brug gehanteerd. In de gemeente Sneek en een deel van Nijefurd wordt één tarief per drie opeenvolgende bruggen gehanteerd.

In alle vier gemeenten waar bruggeld wordt geïnd, is het mogelijk om een abonnement aan te schaffen. In de ene gemeente kan de watersporter een abonnement per brug aanschaffen, terwijl in de andere gemeente de abonnementen voor de gehele gemeente (exclusief een aantal uitzonderingen) gelden.

Het bruggeld varieert van € 0,70 tot € 2,00 per brugpassage met een gemiddelde tarief van € 1,50.

Tarief Bruggeld 2010 Per passage Abonnement Opbrengsten Bolsward - - - Nijefurd 1 € 0,70 € 96,00 € 62.000 - Nijhuzumerbrug € 1,50 € 28,50 - - Stavoren € 2,00 - - Sneek 2 € 2,00 € 20,00 € 40.000 - Buiten bedieningstijden € 150,00 - - Wûnseradiel 3 € 1,50 € 75,00 € 51.000 Wymbritseradiel 4 € 1,25 € 12,50 € 77.500 Totaal € 230.500

1 Abonnement per gemeente, excl. Nijhuzemerbrug (abonnement per brug) en Stavoren 2 Passage per drie vlak opeen volgende bruggen in de binnenstad 3 Abonnement per gemeente, excl. sluis 4 Abonnement per brug

Het uniformeren van de tarieven bruggeld naar bijvoorbeeld € 1,50 per brug, brengt met zich mee dat er grote tariefswijzigingen plaatsvinden. In Sneek gaat het tarief dan van € 2,00 naar € 4,50. In Stavoren van € 2,00 naar € 1,50. Dergelijke grote tariefswijzigingen zijn naar onze mening niet gewenst. Om toch tot enige uniformiteit te komen, stellen wij voor om het tarief per brug vast te stellen op € 1,= en het tarief voor meerdere bruggen in één stad vast te stellen op € 2,=. Die laatste situatie doet zich voor in Bolsward, Workum en Sneek. In die gevallen betaalt de inkomende passant slechts bij de buitenste brug, zijnde de entree van de stad. Bij de overige bruggen hoeft dan niet meer te worden betaald. Ook niet wanneer de passant binnen de stadsgrachten keert en weer terug vaart. Deze tariefstelling resulteert in gelijke of goedkopere tarieven voor de passant. Ook voor Workum, dat voor de drie bruggen een tarief van € 0,70 per brug kent, wordt een volledige doorvaart enigszins goedkoper.

Voorstel: a. Het bruggeld vast te stellen op een bedrag van - € 1,00 per brugpassage - € 2,00 per doorvaart van meerdere bruggen in een stad.

Financiële gevolgen: Structurele minderopbrengst van € 38.000

Kadernota 24 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

7.2 Forensenbelasting

Kort gezegd wordt de forensenbelasting geheven van personen die, zonder hoofdverblijf te hebben in onze gemeente, een woning in bezit hebben. Het betreft veelal woningen die voor recreatief gebruik in bezit zijn. De betreffende eigenaren profiteren in ruime mate van allerlei voorzieningen in de gemeente zonder dat zij tot de inwoners van de gemeente behoren en om die reden niet worden betrokken in de uitkering van het gemeentefonds op basis van inwonerschap.

In vier van de vijf gemeenten (Bolsward niet) wordt forensenbelasting geheven. De totale begrote opbrengst voor 2010 is een bedrag van € 588.000. De gemiddelde aanslag bedraagt € 500. Bij de heffing wordt in de meeste gevallen gebruik gemaakt van de WOZ-waarde als heffingsmaatstaf waarbij gebruik wordt gemaakt van staffels. Bij Wûnseradiel betreft het een vast bedrag per woning.

Gemeente Aantal aanslagen Gemiddelde aanslag Begrote opbrengst Nijefurd 386 € 624 € 241.000 Sneek 35 € 228 € 8.000 Wûnseradiel 210 € 325 € 68.000 Wymbritseradiel 545 € 497 € 271.000 Totaal 1176 € 500 € 588.000

Hoewel er geen formele koppeling is tussen de rechtsgrond van de forensenbelasting en de uitkering uit het gemeentefonds, is de betreffende koppeling naar onze mening wel steekhoudend. Uitgaande van een gemiddelde bewoning door twee personen, bedraagt de uitkering € 630 per woning. Omdat forensen niet het hoofdverblijf hebben in de gemeente, wordt deze uitkering misgelopen. Het is daarom naar onze mening verdedigbaar om bij de tariefstelling aansluiting te zoeken bij het voornoemde bedrag van € 630. Dat bedrag komt overeen met de gemiddelde aanslag van Nijefurd.

Het betreft een behoorlijke verhoging ten opzichte van de huidige gemiddelde aanslag ad € 500. We merken daar echter bij op dat het in bezit hebben van een 2 e woning veronderstelt dat er sprake is van een behoorlijke financiële draagkracht. Gezien die veronderstelde draagkracht is een stapsgewijze verhoging naar onze mening niet nodig en ook niet gewenst. Een dergelijke verhoging zorgt er namelijk voor dat de forensen in Nijefurd de komende jaren minder gaan betalen en door de jaren heen weer op het huidige niveau komen.

Qua tariefstelling stellen wij u voor om aansluiting te zoeken bij de WOZ-waarde van de woning gelijk zoals bij de onroerende-zaakbelastingen. Daarmee wordt aangesloten bij het draagkrachtbeginsel.

Voorstel: a. bij de tariefstelling voor 2011 uit te gaan van een gemiddelde opbrengst van € 630 per woning; b. als heffingsmaatstaf een percentage van de WOZ-waarde te gebruiken.

Financiële gevolgen: Structurele meeropbrengst van € 165.000

Kadernota 25 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

7.3 Lig- en havengeld

Zoals uit onderstaande tabel blijkt wordt in alle gemeenten liggeld/havengeld geheven. In Wymbritseradiel wordt het havengeld geïnd door de diverse dorpsbelangen, welke slechts een deel daarvan hoeven af te dragen aan de gemeente.

Met betrekking tot het lig-/havengeld wordt er in de gemeenten Nijefurd en Sneek onderscheid gemaakt in A- en B-locaties. In de gemeente Sneek wordt onder een A-locatie, een locatie verstaan inclusief het gebruik van voorzieningen. De B-locaties zijn locaties, waar weinig tot geen voorzieningen zijn. In de gemeente Nijefurd zijn er voorzieningen aanwezig op de A-locaties, maar moet de watersporter daarvoor betalen. Op de B-locaties in Nijefurd zijn geen voorzieningen aanwezig. De gemeenten die geen onderscheid maken in A- en B-locaties kunnen worden aangeduid als locaties inclusief voorzieningen, maar tegen betaling.

De gemeente Bolsward hanteert het hoogste tarief, maar heft geen toeristenbelasting en bruggeld. De gemeente Nijefurd hanteert het laagste tarief met € 0,65 voor de A-locaties en € 0,40 voor de B-locaties.

Tarief 2010 Locatie Tarief per m 1 Opbrengst Bolsward € 1,35 € 41.000 Nijefurd A € 0,65 € 219.000 B € 0,40 Sneek A € 0,70 € 150.000 B € 0,60 Wûnseradiel € 0,75 € 90.000 Wymbritseradiel - € 15.000 Totaal € 515.000

De totale geraamde opbrengsten komen uit op € 515.000,= met een gemiddeld tarief van circa € 0,63 per strekkende meter.

Zoals hiervoor aangegeven kennen we in de diverse gemeenten en havens verschillende voorzieningenniveaus. Het is naar onze mening verdedigbaar om bij de tariefstelling aan te sluiten bij die voorzieningenniveau. Dat gebeurt per slot van rekening ook bij campings en hotels. Gezien de diverse voorzieningenniveaus stellen wij voor om onderscheid te maken in A-, B- en C-locaties, waarbij:

A-locaties, ligplaatsen met voorzieningen inclusief gebruik € 1,00 per m 1
B-locaties, ligplaatsen met voorzieningen tegen betaling € 0,75 per m 1
C-locaties, ligplaatsen zonder voorzieningen € 0,50 per m 1

Daarbij opgemerkt dat de B-locaties het meest voorkomen in Súdwest Fryslân.

De bovengenoemde tarieven zijn gebaseerd op de pleziervaart. Voor de vrachtschepen, vissersboten en woonboten zullen andere tarieven worden toegepast. Bij de beoordeling van die tarieven zal zoveel als mogelijk aansluiting worden gezocht bij de huidige tarieven.

Kadernota 26 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

Momenteel geldt in alle vijf gemeenten dat de watersporter een abonnement kan aanschaffen voor een gemeentelijke ligplaats. In de ene gemeente is dit abonnement plaatsgebonden en in de andere gemeente is deze geldig in de gehele gemeente. Er wordt voorgesteld om vanaf 1 januari 2011 in eerste instantie alleen plaatsgebonden abonnementen te verschaffen. In de komende jaren kan worden beoordeeld of het, ter bevordering van de eigen watersporters, een optie is om een abonnement voor de gehele gemeente beschikbaar te stellen.

Voorstel: a. Drie verschillende tarieven met betrekking tot het lig-/havengeld te hanteren:
€ 1,00 per strekkende meter voor een A locatie;
€ 0,75 per strekkende meter voor een B locatie;
€ 0,50 per strekkende meter voor een C locatie; b. In 2011 beoordelen of een abonnement in Súdwest Fryslân haalbaar is.

Financiële gevolgen: Structurele meeropbrengst van € 76.000

Kadernota 27 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

7.4 Sluisgeld

Alleen in Nijefurd en Wûnseradiel wordt sluisgeld in rekening gesteld. Er zijn drie sluizen in de nieuwe gemeente aanwezig, de sluisprijzen variëren van € 3,00 tot € 5,00. Dit is een gemiddeld tarief van € 4,00 per sluis.

Tarief Bruggeld 2010 Sluisgeld Opbrengsten Nijefurd € 3,00 / € 5,00 € 32.000 Wûnseradiel € 4,00 € 16.000 Totaal € 48.000

Wij stellen u voor om het sluisgeld vast te stellen op het hoogste tarief dat in de twee gemeenten gehanteerd wordt, zijnde € 5,- per sluispassage. Het aantal sluizen in de gemeente, maar ook in het aangrenzende gebied zijn gering. Vandaar dat er wordt verwacht dat de aanpassing van het sluisgeldtarief weinig invloed heeft op de watersport.

Voorstel: a. het tarief sluisgeld op € 5,- per sluispassage vast te stellen.

Financiële gevolgen: Structurele meeropbrengst van € 12.000

Kadernota 28 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

7.5 Toeristenbelasting

Op Bolsward na wordt in alle huidige gemeenten toeristenbelasting geheven. Bij de toeristenbelasting kan een onderscheid worden gemaakt in landtoeristenbelasting (verblijf in hotels, campings etc.) en watertoeristenbelasting (verblijf op boten).

Er zijn grote verschillen in tarief tussen de diverse gemeenten. Sneek kent een tarief van € 0,60 per persoon per overnachting; in Nijefurd dient € 1,00 te worden betaald per overnachting. Het gemiddelde tarief van de vier gemeenten is € 0,83 per persoon per overnachting. Naast een vast bedrag per overnachting kent de belastingverordening ook forfaitaire tarieven. In dat geval wordt uitgegaan van een bepaalde bezettingsgraad van de accommodatie en wordt aan de hand daarvan de aanslag bepaald. De totale begrote opbrengst in 2011 bedraagt € 1.705.000.

Begrote Gemeente Tarief Landtoeristenbelasting Watertoeristenbelasting opbrengst Nijefurd € 1,00 € 620.000 € 373.000 € 993.000 Sneek € 0,60 € 144.000 - € 144.000 Wûnseradiel € 0,75 € 235.000 € 108.000 € 343.000 Wymbritseradiel € 0,65 € 225.000 - € 225.000 Totaal € 1.705.000

Een tariefstelling van € 0,85 per overnachting is voldoende om de begrote opbrengst van 2010 te halen. In dat geval zal het tarief van Nijefurd, de gemeente met verreweg de grootste opbrengst, behoorlijk lager worden. Gezien het financiële kader dat door ons is vastgesteld en het feit dat de gemeente met het grootste aantal toeristische overnachtingen (Nijefurd) dat tarief al hanteert, stellen wij een tarief voor van € 1 per overnachting.

Hoewel een aantal omliggende gemeenten een lager bedrag aan toeristenbelasting heffen, is het naar onze mening niet te verwachten dat de voorgestelde tariefstelling een negatief effect op onze positie als toeristische gemeente zal veroorzaken.

Harlingen € 0,50 Skarsterlân € 0,65

Lemsterland € 0,80

Boarnsterhim € 1,00 Súdwest Fryslân € 1,00

Gaasterlan-Sleat € 1,00

0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20

Kadernota 29 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

Bij de voorgestelde tariefstelling is de meeropbrengst ten opzichte van 2010 € 355.000. Daarbij is nog geen rekening gehouden met de nieuwe aanslagen voor Bolsward. Ten aanzien van de forfaitaire tarieven stellen wij voor om zoveel als mogelijk aansluiting te zoeken bij de huidige uitgangspunten. Daarmee worden grote lastenverschuivingen voorkomen.

Voorstel: a. het tarief van de toeristenbelasting vast te stellen op € 1 per overnachting; b. bij het vaststellen van de forfaitaire tarieven aansluiting te zoeken bij de bestaande uitgangspunten.

Financiële gevolgen: Structurele meeropbrengst van € 355.000

Kadernota 30 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

7.6 Positie toeristische heffingen in Fryslân

Bij de beoordeling van de tarieven bruggeld, sluisgeld, lig- en havengeld en toeristenbelasting is het naar onze mening ook van belang de positie van Súdwest Fryslân ten opzichte van de omliggende gemeenten te beschouwen. Naar onze mening kan onze positie het beste worden beoordeeld aan de hand van een praktijkvoorbeeld.

In onderstaande tabel zijn de belastingen weergegeven voor: - een week (7 nachten) vakantie, - met vier personen, - in een boot van 9 meter en - varend door zeven bruggen.

Gemeente Toeristenbelasting Liggeld Bruggeld Totaal Boarnsterhim € 28,00 € 47,25 € 7,70 € 82,95 Skarsterlân € 18,20 € 66,15 - € 84,35 Lemsterland € 22,40 € 69,30 € 14,00 € 105,70 Gaasterlân-Sleat 1 € 28,00 - € 14,00 - Súdwest Fryslân A-locatie € 28,00 € 63,00 € 7,00 € 98,00 B-locatie (basis) € 28,00 € 47,25 € 7,00 € 82,25 C-locatie € 28,00 € 31,50 € 7,00 € 66,50

1 Gaasterlân-Sleat heeft geen gemeentelijke haven

Wanneer alle watersporttarieven bij elkaar worden opgeteld, kan er worden geconstateerd dat de gemeente Súdwest Fryslân met de voorgestelde tariefstelling concurrerend is met die van omliggende gemeenten. Het tarief voor een week vakantie waarbij wordt aangelegen bij een B-locatie (meest voorkomend) kost € 82,25. Dat ligt onder de prijs van de gemeenten Boarnsterhim, Skarsterlân en Lemsterland.

Ook ten opzichte van commerciële jachthavens zijn de tarieven concurrerend. Een in 2009 uitgevoerde quick scan onder jachthavens in Boarnsterhim, Wymbritseradiel, Sneek en Nijefurd bracht naar voren dat het gemiddelde tarief in die jachthavens € 1,12 bedroeg en daarmee ruim boven het voorgestelde tarief havengeld ligt. Daarbij opgemerkt dat er een groot verschil is tussen de aangeboden voorzieningen in de jachthavens.

Kadernota 31 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

8. Woonlasten

Onderstaande drie heffingen beïnvloeden de belastingdruk en worden veelal gebruikt voor de vergelijking van de belastingdruk voor woningen en niet-woningen. Het betreft algemene heffingen waarvoor nagenoeg iedere burger en bedrijf een aanslag krijgt.

- Afvalstoffenheffing - Onroerende-zaakbelastingen - Rioolheffingen

De heffingen worden hieronder afzonderlijk besproken. Ten aanzien van de afvalstoffenheffing, onroerende-zaakbelastingen en rioolheffingen merken wij op dat die heffingen niet alleen afzonderlijk, maar ook integraal zijn beoordeeld. Een belastingplichtige is immers genegen te kijken naar de totale belastingaanslag die hij/zij moet betalen. De diverse aanslagregels hebben daarbij minder waarde.

Kadernota 32 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

8.1 Beoordeling verhoudingen belastingdruk

Bij de beoordeling van de belastingdruk wordt normaliter de OZB, afvalstoffenheffing en rioolheffing betrokken. Het betreft algemene heffingen waarvoor nagenoeg iedere burger en bedrijf een aanslag krijgt. Gezien de grote verschillen in tarieven en heffingstechnieken tussen de gemeenten onderling, is het niet mogelijk gebleken om op eenvoudige wijze de tarieven te middelen. Een dergelijke werkwijze zou resulteren in ongewenste tariefstellingen en lastenverschuivingen. Om die reden is een aantal verhoudingen beoordeeld: a. opbrengstverhouding woningen / niet-woningen; b. opbrengstverhouding gebruikers / eigenaren niet-woningen; c. opbrengstverhouding één- en meerpersoonshuishouden; d. woonlastenverhouding gebruikers / eigenaren woningen.

Het pakket van voorstellen voorziet naar onze mening op de beste wijze in het uitgangspunt dat de zoveel als mogelijk wijzigingen in de belastingdruk moeten worden voorkomen. Het wijzigen in één van de voornoemde verhoudingen resulteert gelijk in grote verschillen in belastingdruk tussen woningen en niet-woningen, gebruikers en eigenaren of één- en meerpersoonshuishoudens. a. Opbrengstverhouding woningen / niet-woningen De harmonisatie van de belastingtarieven resulteert in een groot aantal verschuivingen in de lastendruk. De meest opvallende is de zeer grote verhoging (bijna 50%) van de totaalaanslag voor niet-woningen in Wûnseradiel en Wymbritseradiel. Voornaamste oorzaak daarvan zijn de huidige, relatief lage OZB-tarieven in die gemeenten. Door de harmonisatie zullen de tarieven flink worden opgetrokken hetgeen resulteert in een verhoging van de aanslag.

Een dergelijke verhoging kan teniet worden gedaan door een verschuiving in de opbrengst- verhouding tussen woningen en niet-woningen. Daarbij kan alleen de tariefsdifferentiatie van de OZB een rol spelen. De afvalstoffenheffing heeft namelijk slechts betrekking op woningen en binnen de rioolheffingen zijn de mogelijkheden voor tariefsdifferentiatie van ondergeschikt belang.

Een verschuiving in de opbrengstverhouding binnen de OZB ten gunste van de niet-woningen gaat ten koste van de woningen. Het volledig teniet doen van de belastingdrukverhoging voor niet- woningen in Wûnseradiel en Wymbritseradiel resulteert in een belastingverhoging voor nagenoeg alle woningen in Súdwest Fryslân (Sneek ongeveer 17% verhoging), hetgeen ongewenst is.

Naar onze mening dient het belang van de woningen hoger geprioriteerd te worden dan die van de niet-woningen. Een (integrale) lastenverhoging van maximaal 5% voor woningen is daarbij in onze ogen nog acceptabel. Rekening houdend met de inflatiecorrectie van 2% voor de OZB (besluit stuurgroep) en de gevormde egalisatiereserve van € 25 per aansluiting is het mogelijk om het aandeel van de woningen in de totale opbrengst OZB te verhogen van 52% naar 55%. Daarmee zullen de totale woonlasten van een gemiddelde woning in Sneek, zijnde de gemeente waar de woningen worden geconfronteerd met de grootste woonlastenstijging, met 4,56% (incl. inflatie) stijgen. Bij kleinere woningen in Sneek (waarde € 100.000) stijgen de totale woonlasten overigens met meer dan 13%.

De voorgestelde relatief kleine (3%) verschuiving in de opbrengstverhouding heeft overigens een behoorlijk positief effect op de aanslag voor niet-woningen. Zo zal de aanpassing voor een niet- woning met een waarde van € 700.000 voor Wymbritseradiel resulteren in een verlaging van de totaalaanslag met € 146. Er blijft echter sprake van een zeer forse belastingverhoging voor niet- woningen in Wûnseradiel en Wymbritseradiel.

Kadernota 33 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010 b. Opbrengstverhouding gebruikers / eigenaren niet-woningen Vier van de vijf gemeenten (Wûnseradiel niet) kennen bij de OZB een tariefsdifferentiatie tussen de gebruikers en eigenaren van niet-woningen met een verhouding van ongeveer 100/125. Die verhouding was voorheen opgenomen in de Gemeentewet. Een dergelijke verhouding is momenteel niet meer voorgeschreven. Toch zijn wij van mening dat de betreffende tariefsdifferentiatie in stand moet worden gehouden. Daarmee wordt voorkomen dat er een (grote) lastenverschuiving tussen de gebruikers en eigenaren van niet-woningen plaatsvindt. Wij stellen u voor om de oorspronkelijke verhouding tussen gebruikers en eigenaren van 100/125 te gebruiken. c. Opbrengstverhouding één- en meerpersoonshuishouden De afvalstoffenheffing kent een tariefsdifferentiatie waarbij een onderscheid wordt gemaakt tussen de omvang van huishoudens. De afzonderlijke gemeenten kennen verschillende opbrengstverhoudingen, oplopend van 100/113 tot 100/137. Getracht wordt om zoveel als mogelijk een lastenverschuiving tussen één- en meerpersoonshuishoudens te voorkomen. Dat uitgangspunt resulteert in een verhouding van 100/120. d. Woonlastenverhouding gebruikers / eigenaren woningen De harmonisatie van tarieven resulteert ook in grote wijzigingen in belastingdruk tussen de verschillende gemeenten. Niet alleen bij het vergelijken van de totale woonlasten maar ook in de verhouding tussen gebruikers en eigenaren. Bij die laatste verhouding spelen de rioolheffingen een belangrijke rol omdat die zowel van de eigenaar als van de gebruiker kunnen worden geheven.

Drie gemeenten kennen momenteel alleen een belastingplichtige gebruiker voor rioolheffingen, één gemeente heft slechts van de eigenaar en één gemeente heft van zowel de gebruiker als eigenaar. De verhouding tussen gebruikers en eigenaren bij koopwoningen speelt een ondergeschikte rol aangezien de eigenaar en gebruiker gelijk zijn. Het zal de belanghebbende niet veel uitmaken of hij/zij de aanslag als eigenaar of gebruiker krijgt, het te betalen bedrag blijft gelijk. Bij huurwoningen is die verhouding echter wel van groot belang. Het al dan niet heffen van rioolheffingen voor eigenaren en de omvang ervan heeft grote consequenties voor woningstichtingen die duizenden woningen in bezit hebben.

Gezien de grillige verhoudingen tussen de gemeenten onderling zal elke tariefstelling resulteren in grote verschillen tussen de aanslagen. Om die reden is aansluiting gezocht bij de gemeente met het grootste aantal huurwoningen. De voorgestelde tariefsdifferentiatie voorziet in een nagenoeg ongewijzigde aanslag voor de eigenaren van woningen in Sneek (meer dan 50% van de huurwoningen). Daarmee zal de kleinst mogelijke lastenverschuiving tussen gebruikers en eigenaren van woningen plaatsvinden. Voornoemd uitgangspunt resulteert in een opbrengst- verhouding OZB tussen gebruikers en eigenaren van 40 / 60.

Kadernota 34 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

8.2 Afvalstoffenheffing

De afvalstoffenheffing wordt bij particulieren in rekening gebracht ter dekking van de kosten die worden gemaakt ten behoeve van de afvalverwijdering. De begrote opbrengst is zo’n € 8.065.000. Er is een behoorlijk verschil in tarieven maar ook in de gebruikte tariefstelling. Alle gemeenten kennen twee tarieven. Bij drie gemeenten is het laagste tarief voor éénpersoons- huishoudens; bij twee gemeenten is het laagste tarief voor de één- en tweepersoonshuishoudens. Het hoge tarief is voor de meerpersoonshuishoudens.

Tarief 1 – 2 Tarief Begrote Gemeente Differentiatie personen meerpersonen Opbrengst Bolsward 2 € 243,00 119,9% € 291,24 € 1.005.270 Nijefurd 1 € 217,00 116,6% € 253,00 € 1.131.824 Sneek 1 € 166,20 137,5% € 228,60 € 3.205.720 Wûnseradiel 1 € 214,00 113,1% € 242,00 € 1.102.108 Wymbritseradiel 2 € 202,00 113,4% € 229,00 € 1.621.220 Gemiddeld € 208,44 120,1% € 248,77 € 8.066.142

1 tarief éénpersoonshuishouden en meerpersoonshuishouden 2 tarief één- + tweepersoonshuishouden en meerpersoonshuishouden

Er bestaat een grote diversiteit aan tariefstellingen in het land. Naar onze mening is het op dit moment niet gepast om over te gaan op grote wijzigingen in de tariefstelling. Elke afwijkende variant zal namelijk resulteren in lastenverschuivingen en staat haaks op ons uitgangspunt om een zo consistent mogelijke lastendruk te handhaven. Wij stellen u daarom voor om in de verordening twee tarieven op te nemen waarbij aansluiting wordt gezocht bij de variant die het meeste wordt gebruikt (3 gemeenten / 68% van de aansluitingen). Het betreft de variant met één- en meerpersoonshuishoudens.

Daarbij stellen wij u voor om de tarieven vast te stellen naar de verhouding 100/120. Die verhouding komt overeen met de gemiddelde (ongewogen) tariefsdifferentiatie van de huidige gemeenten. Aangezien vier van de vijf gemeenten onder die verhouding zitten, is niet gekozen voor het gewogen gemiddelde van 100/125.

Naar onze mening dient de afvalstoffenheffing volledig kostendekkend te zijn. Wij stellen u dan ook voor om de compensabele BTW en de kwijtschelding in de heffing te betrekken. Het voornoemde vertegenwoordigt een toerekenbare kostenpost van zo’n € 580.000. Gezien het aantal aansluitingen resulteert dit in een hogere aanslag van zo’n € 16 per huishouden. Gebaseerd op de begrotingen van 2010 zal dit resulteren in een tarief van € 201 voor éénpersoonshuishoudens en € 241 voor meerpersoonshuishoudens.

Voorstel: a. de compensabele BTW en de kwijtschelding in de heffing te betrekken; b. de tariefstelling te baseren op een één- en meerpersoonshuishouden; c. de tariefsverhouding tussen één- en meerpersoonshuishoudens vast te stellen op 100/120.

Financiële gevolgen: Structurele meeropbrengst van € 580.000

Kadernota 35 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

8.3 Onroerende-zaakbelastingen

De vijf afzonderlijke gemeenten kennen grote verschillen tussen de gebruikte tarieven voor onroerende-zaakbelastingen. Dat heeft deels te maken met de gewenste opbrengst van de betreffende gemeente, maar ook met het gemiddelde waardeniveau van de woningen en niet- woningen. Zo heeft de stedelijke gemeente Sneek een lage gemiddelde waarde voor woningen door de aanwezigheid van een groot huursegment. Bij een lage gemiddelde waarde zal het tarief hoger moeten worden vastgesteld om een vergelijkbare opbrengst te genereren. De totale begrote opbrengst OZB in de vijf gemeenten is een bedrag van ongeveer € 13.369.000 (excl. ondernemersfonds Bolsward).

Tarief eigenaar Tarief gebruiker Tarief eigenaar Gemeente Begrote opbrengst woning niet-woning niet-woning Bolsward 0,0941% 0,1475% 0,1824% € 1.392.000 Nijefurd 0,0950% 0,1500% 0,1910% € 1.892.000 Sneek 0,1089% 0,1983% 0,2479% € 6.490.000 Wûnseradiel 0,0773% 0,1057% 0,1136% € 1.513.000 Wymbritseradiel 0,0771% 0,0952% 0,1187% € 2.082.000 Totaal € 13.369.000

Zoals eerder aangegeven zijn wij van mening dat de opbrengst van de onroerende-zaakbelastingen gecorrigeerd dient te worden met het inflatiepercentage, door ons vastgesteld op 2%. Daarmee wordt een meeropbrengst verkregen van zo’n € 270.000.

Gelet op de onderlinge tariefsverschillen zal de harmonisatie van verordeningen onvermijdelijke gevolgen hebben voor de lastendruk. Er is slechts ruimte om een keuze te maken in de verhouding tussen: - de opbrengst van woningen en niet-woningen en - de opbrengst van gebruikers en eigenaren van niet-woningen.

Verhouding opbrengst woningen en niet-woningen Bij de beoordeling van de tariefstelling zijn we eerst uitgegaan van het principe dat de verhouding tussen de opbrengst van woningen en niet-woningen gelijk dient te blijven. In dat geval zullen de eigenaren van woningen in Wymbritseradiel en Wûnseradiel 22% meer OZB gaan betalen. Bolsward en Nijefurd kennen een nagenoeg ongewijzigde tariefstelling en de eigenaren van woningen in Sneek zullen aanmerkelijk (14%) minder OZB betalen. Bij niet-woningen zijn de verschillen aanmerkelijk groter. Ook bij deze categorie zijn de verschillen in Bolsward en Nijefurd niet noemenswaardig. Sneek kent echter een zeer forse daling van de aanslag OZB met zo’n 25%. De gebruikers en eigenaren van niet-woningen in Wûnseradiel en Wymbritseradiel zullen meer dan 50% extra OZB moeten betalen.

Voornoemde stijgingspercentages, vooral voor niet-woningen in Wûnseradiel en Wymbritseradiel, zijn niet gewenst. Binnen de kaders van de OZB is er echter maar één optie om de belastingdruk bij niet-woningen te verlichten. Dat is door het huidige aandeel van de niet-woningen (48%) in de totale opbrengst van de OZB te verkleinen. Het aandeel voor woningen zal dan echter moeten stijgen.

Een dergelijke verschuiving van lasten tussen woningen en niet-woningen dient naar onze mening niet alleen gebaseerd te zijn op de aanslagen OZB, maar ook op de totale belastingdruk, zijnde de OZB, afvalstoffenheffing en rioolrechten. In dat kader verwijzen wij u naar hoofdstuk 4 en 5 van deze nota waarbij de belastingdruk voor woningen en niet-woningen nader worden beschouwd. Gezien die belastingdruk zijn wij van mening dat een opbrengstverschuiving tussen woningen en niet-woningen van 3% verdedigbaar is. Het aandeel van de niet-woningen in de totale opbrengst OZB wordt daarmee 45%.

Kadernota 36 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010 Opbrengstverhouding gebruikers en eigenaren van niet-woningen Vier van de vijf gemeenten (Wûnseradiel niet) kennen een tariefsdifferentiatie tussen de gebruikers en eigenaren van niet-woningen met een verhouding van rond de 100/125. Die verhouding is gelijk aan hetgeen voorheen in de Gemeentewet was opgenomen. Hoewel die verhouding niet meer verplicht is, zijn wij van mening dat de betreffende tariefsdifferentiatie in stand moet worden gehouden. Daarmee wordt voorkomen dat er een (grote) lastenverschuiving tussen de gebruikers en eigenaren van niet-woningen plaatsvindt. Wij stellen u voor om bij de tariefstelling rekening te houden met de oorspronkelijke verhouding tussen gebruikers en eigenaren van 100/125.

Vrijstellingen Naast een aantal verplichte vrijstellingen die zijn opgenomen in de Gemeentewet, hebben alle gemeenten ook facultatieve vrijstellingen in de belastingverordeningen staan. Een deel van die facultatieve vrijstellingen is nagenoeg overal in Nederland ingevoerd. Het betreft vrijstellingen voor onroerende zaken zoals gemeentelijk straatmeubilair, plantsoenen etc. die niet voor de afnemers (rijksbelastingdienst en waterschappen) hoeven te worden gewaardeerd. Het zou in dat kader inefficiënt zijn om die gemeentelijke eigendommen alleen te taxeren voor de onroerende- zaakbelastingen, zonder dat het netto inkomsten genereert. Ook begraafplaatsen, urnentuinen en crematoria zijn vrijwel overal in Nederland facultatief vrijgesteld. Reden hiervoor is de koppeling aan de verplichte vrijstelling voor de openbare eredienst.

Naast voornoemde vrijstellingen stellen wij u voor ook de dorpshuizen, wijk- en buurtcentra, verenigingsgebouwen, niet-commerciële sportaccommodaties (binnen en buiten), volkstuinen, speeltuinen en jeugdsozen vrij te stellen. Voornoemde opsomming sluit voor het grootste deel aan bij de reeds bestaande vrijstellingen. Slechts de vrijstellingen voor onroerende zaken die worden gebruikt voor de publieke dienst van de gemeenten (buiten de eerder genoemde straatmeubilair, plantsoenen etc.) en welke in eigendom en beheer zijn bij recreatieschappen zullen vervallen. Het handhaven van voornoemde vrijstellingen kan ten opzichte van de huidige tarieven budgettair neutraal worden meegenomen en geeft derhalve geen opwaartse druk aan het tarief.

Voorstel: a. de opbrengst van de OZB met het inflatiepercentage (2%) te verhogen; b. het aandeel niet-woningen in de totale opbrengst OZB te verkleinen van 48% naar 45%; c. de opbrengstverhouding tussen gebruikers en eigenaren vast te stellen op 100/125; d. naast een aantal “efficiencyvrijstellingen” ook dorpshuizen, wijk- en buurtcentra, verenigingsgebouwen, niet-commerciële sportaccommodaties (binnen en buiten), volkstuinen, speeltuinen en jeugdsozen vrij te stellen.

Financiële gevolgen: Structurele meeropbrengst van € 270.000

Kadernota 37 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

8.4 Rioolheffingen

Met ingang van 2010 kent de Gemeentewet een rioolheffing in de plaats van de rioolrechten. Middels deze nieuwe rioolheffing kan de gemeente niet alleen de kosten voor het doelmatig werken van riolering verhalen op de burgers maar ook de kosten die worden gemaakt ten aanzien van het afvoeren van hemelwater en beheersen van grondwater.

Tarief Tarief Begrote Gemeente Tarief gebruiker eigenaar meerpersonen Opbrengst Vast bedrag + prijs per Bolsward € 98,94 - 3 € 798.066 m Bedrijven – aantal Nijefurd € 218,00 - € 1.400.310 closets Sneek € 41,16 € 91,40 Vaste bedragen € 2.578.153 Vast bedrag per Wûnseradiel € 228,12 - € 1.063.902 wooneenheid Wymbritseradiel - € 232,50 Vast bedrag € 1.603.320 Totaal € 7.443.751

Kostendekkendheid Gelijk als bij de afvalstoffenheffing zullen de tarieven voor rioolheffing zoveel als mogelijk kostendekkend dienen te zijn. Niet alle fusiepartners maken echter (geheel) gebruik van de mogelijkheid om de compensabele BTW als kostencomponent toe te rekenen. Daarnaast worden ook nog niet alle kosten die betrekking hebben op het hemelwater en grondwater in de heffing betrokken. Reden daarvoor is dat er vooralsnog geen goed inzicht bestaat in de betreffende kosten. Dat inzicht zal komen als voor de nieuwe gemeente een totaal rioleringsplan opgesteld is. Wij stellen voor om op dat moment een geactualiseerde tariefstelling tegen het licht te houden waarbij ook de toerekening van compensabele BTW wordt betrokken. Gezien de huidige begrotingen is het basistarief voor de rioolheffing een bedrag van € 188.

Belastingplichtige De rioolheffing kent grote verschillen in tarieven en tariefstelling. Harmonisatie van de verordeningen zal dan ook grote gevolgen hebben afhankelijk van de keuzes die worden gemaakt. Voor eigen woningen zal het niet uitmaken of men als gebruiker of eigenaar wordt aangeslagen. Het totaalbedrag van de aanslag verandert immers niet. Bij huurwoningen of verhuurde bedrijfspanden speelt die keuze wel een belangrijke rol.

Wordt gekozen voor een aanslag voor het gebruik, dan zal de gebruiker van een huurwoning in bijvoorbeeld Wymbritseradiel in één keer de gehele heffing voor de kiezen krijgen. De aanslag voor de huurder zal daardoor met meer dan 70% stijgen. Woningstichtingen zullen dan een enorm voordeel behalen. Als gekozen wordt voor een aanslag voor het eigendom, dan zullen de woningstichtingen worden benadeeld en de huurders voordeel behalen. In onderstaande tabellen wordt inzicht gegeven in het resultaat van voornoemde tariefstellingen voor de woningstichtingen.

Volledig bij gebruiker Volledig bij eigenaar

Eigenaar € 0 Eigenaar € 176 Gebruiker € 176 Gebruiker € 0 Elkien -€ 281.360 Elkien € 508.528 Wonen Zuidwest Friesland € 2.140 Wonen Zuidwest Friesland € 96.300 Woonfriesland -€ 28.103 Woonfriesland € 150.185 de Wieren -€ 265.458 de Wieren € 199.886 Accolade -€ 264.353 Accolade € 199.055

Om dergelijke grote lastenverschuivingen te voorkomen, stellen wij voor om zowel bij de gebruiker als bij de eigenaar rioolheffing in rekening te brengen.

Kadernota 38 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010 Tariefdifferentiatie Vanuit het principe “de vervuiler betaalt” zijn wij van mening dat er een tariefsdifferentiatie tussen woningen en grootverbruikers gewenst is. Het is naar onze mening niet acceptabel dat grote campings, hotels, verpleeghuizen etc. evenveel betalen als een woning. Een tariefsdifferentiatie kan op verschillende wijzen worden ingericht. De uitvoering daarvan moet echter uitvoerbaar en efficiënt zijn. Om die reden stellen wij voor om de variant van Wûnseradiel te gebruiken. Deze heeft de heffing gebaseerd op wooneenheden (objectcategorieën).

Het betreft een globale aansluiting bij het gebruik. Een hotel met 20 kamers komt bijvoorbeeld overeen met twee wooneenheden (is tweemaal het tarief). De inventarisatie van de objecten aan de hand van de gekozen categorisering is een eenmalige klus. De jaren daarna zal slechts nieuwbouw en een aantal mutaties moeten worden geïnventariseerd. De variant van Wûnseradiel zal naar verwachting resulteren in een opbrengst van € 500.000. Dat bedrag resulteert in een verlaging van het basistarief met € 12. Het eerder genoemde basistarief van € 188 kan daardoor worden verlaagd naar € 176

Tariefstelling Naar onze mening dient bij de tariefstelling te worden gekozen voor de variant waarbij zoveel als mogelijk een lastenverschuiving wordt voorkomen tussen de huurders en eigenaren van woningen. Om die reden stellen wij voor om een tariefsverhouding vast te stellen van 60/40 voor respectievelijk de eigenaar en gebruiker.

Eigenaar 60% / Gebruiker 40% Eigenaar € 105 Gebruiker € 71

Elkien € 189.880 Wonen Zuidwest Friesland € 58.315 Woonfriesland € 78.262 de Wieren € 12.162 Accolade € 12.112

Het resultaat voor de woningstichtingen, zoals opgenomen in bovenstaande tabellen, heeft niet alleen betrekking op de rioolheffing maar op de gehele belastingdruk (rioolheffing + onroerende-zaakbelasting)

Voorstel: a. kostendekkendheid van de tarieven te bepalen na vaststelling van een nieuw rioleringsplan; b. de grootverbruikers extra aan te slaan afhankelijk van het aantal wooneenheden (variant Wûnseradiel). c. een tariefsverhouding voor de eigenaar en gebruiker vast te stellen op 60/40

Financiële gevolgen: Structurele meeropbrengst van € 410.000 waarvan € 135.000 incidenteel. De gemeente Sneek heeft dat bedrag namelijk al vanaf 2012 opgenomen in de meerjarenbegroting

Kadernota 39 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

8.5 Inzet afvalreserve

Tijdens de bijeenkomst van 21 september 2009 hebben de portefeuillehouders van Financiën ingestemd met de vorming van een egalisatiereserve voor de nieuwe gemeente. Met behulp van een dergelijke egalisatiereserve is het mogelijk om de effecten van de harmonisatie te dempen.

Bij de beoordeling hoe de egalisatiereserve afvalstoffenheffing moet worden ingezet, is aansluiting gezocht bij de gemeente waarbij de gebruikers het meest worden geconfronteerd met een lastenverhoging. Zonder heffingskorting zal de gebruiker van een gemiddelde woning in Wymbritseradiel € 83 meer betalen dan in 2010, zijnde een stijging van 36%. Om die reden stellen wij u voor de egalisatiereserve volledig in te zetten voor het drukken van de woonlasten voor 2011.

De wijze waarop de afvalreserve kan worden ingezet is naar onze mening beperkt. Zo is het niet mogelijk om de afvalreserve in te zetten voor slechts een deel van de belastingplichtigen. Het dient een objectieve inzet te zijn waarbij alle belastingplichtigen in Súdwest Fryslân gelijk zijn.

Objectief bezien zou een differentiatie van de heffingskorting naar éénpersoons- en meerpersoonshuishoudens te verdedigen zijn, mits de éénpersoonshuishoudens een lagere korting krijgen dan de meerpersoonshuishoudens. Die éénpersoonshuishoudens hebben immers de afgelopen jaren ook minder bijgedragen aan de vorming van de afvalreserve.

Het is naar onze mening niet toegestaan om éénpersoonshuishoudens meer korting te geven om daarmee een ongewenst effect voortkomend uit de harmonisatie tegen te gaan. Die extra heffingskorting resulteert namelijk in een lagere korting voor meerpersoonshuishoudens. En in het geval van de meerpersoonshuishoudens in Wymbritseradiel moet geconcludeerd worden dat een deel van die inwoners wordt geconfronteerd met de grootste lastenstijging.

Overigens is een differentiatie naar onze mening ook niet gewenst. Elke differentiatie resulteert in een verschuiving van belastingdruk. In het geval dat éénpersoonshuishoudens worden ontzien, zal dat direct resulteren in een toename van het aantal meerpersoonshuishoudens dat wordt geconfronteerd met een belastingverhoging. Slechts een hogere heffingskorting voor alle belastingplichtigen resulteert in een afname van het aantal belastingplichtigen dat in 2011 een hogere aanslag krijgt. In dat geval zal in de begroting 2011 ruimte moeten worden gezocht.

Het voornoemde bedrag van € 845.000 aan inzet afvalreserve resulteert in een verlaging van de aanslag met een bedrag van € 25. Met de inzet van die € 845.000 is de volledige afvalreserve uitgeput en zullen de huishoudens in 2012 worden geconfronteerd met een netto verhoging van de aanslag met € 25. Naar onze mening is dat een ongewenste situatie. Om die reden is in de conceptbegroting van 2012 een bedrag van € 425.000 opgenomen ten behoeve van de afvalreserve. Daarmee zullen de aanslagen met een bedrag van € 12,50 worden verminderd.

Kadernota 40 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

8.6 Effect van de voorstellen op de belastingdruk

Zoals eerder aangegeven is het uitgangspunt van onderhavige voorstellen dat lastendrukverschuivingen tussen verschillende groepen belastingplichtigen zoveel mogelijk wordt beperkt. Ondanks de mogelijkheden die de verschillende heffingstechnieken en tariefstellingen bieden, is dat slechts ten dele gelukt. De mogelijkheden om tot een “rustige” harmonisatie te komen zijn te beperkt gebleken.

Zoals uit de bijlagen blijkt, zijn de eigenaren/gebruikers van koopwoningen in Sneek de enigen die met een lastenverhoging worden geconfronteerd. Bij de overige gemeenten gaat de belastingdruk voor woningen omlaag. Tussen de gebruikers en eigenaren van woningen zijn echter grote lastenverschuivingen waarneembaar. Zo betaalt een eigenaar van een gemiddelde woning in Bolsward € 115 meer terwijl de huurder van die woning bijna € 200 minder betaalt. Dergelijke verschuivingen zijn onontkoombaar gebleken.

Woningen In de bijlagen zijn per gemeente de woonlasten vergeleken van: - woningen met een waarde van € 100.000 bewoond door een éénpersoonshuishouden; - woningen met een gemiddelde waarde, bewoond door een tweepersoonshuishouden; - woningen met een gemiddelde waarde, bewoond door een meerpersoonshuishouden; - woningen met een waarde van € 202.000 (gemiddelde waarde SWF), meerpersoonshuishouden; - woningen met een waarde van € 450.000, bewoond door een meerpersoonshuishouden.

De gemiddelde waarde van een woning verschilt per gemeente (zie bijlagen). Naar onze mening verdient een vergelijking op basis van de gemiddelde gemeentelijke waarde de voorkeur boven die waarbij wordt uitgegaan van een vaste waarde van bijvoorbeeld € 202.000 (gemiddelde waarde Súdwest Fryslân). Een dergelijke vaste waarde suggereert dat deze een bepaald type woning representeert. Daar is echter geen sprake van. Een woning in Bolsward kan een behoorlijk hogere of lagere waarde hebben dan een vergelijkbaar type woning gelegen in Sneek of Workum.

Niet-woningen In de bijlagen F tot en met J zijn per gemeente de woonlasten vergeleken van: - winkel met 2 closetten, 200 m 3 waterverbruik en een waarde van € 400.000; - winkel met 2 closetten, 200 m 3 waterverbruik en een waarde van € 800.000; - jachthaven met 10 closetten, 3000 m 3 waterverbruik en een waarde van € 600.000; - hotel met 40 closetten, 3500 m 3 waterverbruik en een waarde van € 700.000.

Verhouding woonlasten in Fryslân In bijlagen K en L zijn de woonlasten voor Súdwest Fryslân vergeleken met die van de andere gemeenten in Fryslân. Daaruit blijkt dat de totale woonlasten in de nieuwe gemeente niet bovenmatig hoog zijn. Bij de éénpersoonshuishoudens neemt onze gemeente een gemiddelde 14 e plek in waarbij de goedkoopste gemeente op de 1 e plek staat. Bij de meerpersoonshuishoudens neemt onze gemeente een keurige 5 e plek in. In het overzicht zijn zowel de huidige gemeenten als Súdwest Fryslân opgenomen.

Kadernota 41 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

8.7 Vergelijking woonlasten in Fryslân

Jaarlijks worden de woonlasten van huishoudens in kaart gebracht door het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO). Daarbij worden de woonlasten bepaald door het cumuleren van de OZB, rioolheffingen en afvalstoffenheffing.

De voorliggende belastingvoorstellen resulteren in een gemiddelde aanslag voor éénpersoonshuishouden van € 551 en voor meerpersoonshuishoudens van € 591 in 2011. In onderstaande tabellen zijn vergelijkingen gemaakt met de woonlasten van de andere gemeenten in Fryslân van 2010. Een enigszins scheef lopende vergelijking. Aannemende dat de tarieven in de andere Friese gemeenten volgend jaar stijgen, zal de positie van Súdwest Fryslân ten opzichte van de andere gemeenten nog iets gunstiger worden.

In onderstaande tabel zijn de woonlasten voor éénpersoonshuishoudens met de andere gemeenten in Fryslân vergeleken. Súdwest Fryslân neemt een 14 e plek in waarbij de goedkoopste gemeente op de 1 e plek staat.

Ameland € 430 Gaasterlan-Sleat € 481 Ooststellingwerf € 488 Opsterland € 497 Bolsward € 502 Vlieland € 503 Sneek € 513 Heerenveen € 520 Schiermonnikoog € 521 Terschellinig € 526 Het Bildt € 530 Lemsterland € 531 Kollumerland c.a. € 547 Dongeradeel € 550 Tytsjerksteradiel € 551 Sudwest Fryslan € 551 Harlingen € 556 Westellingwerf € 563 Leeuwarden € 564 M enaldumadeel € 567 Smallingerland € 570 Skasterlan € 586 Dantumadiel € 587 Wunseradiel € 600 Achtkarspelen € 603 Nijefurd € 615 Ferwerderadiel € 616 Granekeradeel € 619 Wymbritseradiel € 620 Littenseradiel € 639 Leeuwarderadeel € 674 Boarnsterhim € 783

€ 0 € 100 € 200 € 300 € 400 € 500 € 600 € 700 € 800 € 900

Kadernota 42 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010 Uit onderstaande tabel blijkt dat het beeld voor meerpersoonshuishoudens nog gunstiger is. Súdwest Fryslân neemt in die vergelijking de 5 e plaats in.

Ameland € 518 Terschellinig € 526 Sneek € 575 Dongeradeel € 581 Skasterlan € 586 Sudwest Fryslan € 591 Gaasterlan-Sleat € 591 Harlingen € 598 Smallingerland € 606 Bolsward € 617 Heerenveen € 620 Opsterland € 620 Leeuwarden € 625 Wunseradiel € 629 Lemsterland € 630 Tytsjerksteradiel € 631 Kollumerland c.a. € 632 Het Bildt € 634 Dantumadiel € 639 Vlieland € 643 Wymbritseradiel € 647 Nijefurd € 651 Westellingwerf € 659 Granekeradeel € 666 Ooststellingwerf € 676 M enaldumadeel € 679 Achtkarspelen € 682 Ferwerderadiel € 689 Littenseradiel € 693 Schiermonnikoog € 733 Leeuwarderadeel € 774 Boarnsterhim € 831

€ 0 € 100 € 200 € 300 € 400 € 500 € 600 € 700 € 800 € 900

Kadernota 43 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

8.8 Financieel micro-effect woningen

De harmonisering van de belastingverordeningen heeft door de diversiteit in tarieven en tariefstructuren behoorlijke invloed op het micro-effect, te weten de belastingdruk voor de diverse belanghebbenden. Voor de woningen moet daarbij verschil worden gemaakt tussen huurders, eigenwoningbezitters en woningcorporaties.

Huurders Zoals blijkt uit de tabellen op de volgende pagina, gaan de huurders van woningen in Bolsward, Nijefurd en Wûnseradiel er allen op vooruit bij het effectueren van de huidige voorstellen. De vermindering van de aanslagen ten opzichte van 2010 loopt uiteen van € 127 voor éénpersoonshuishoudens tot € 199,= voor een meerpersoonshuishouden in Bolsward.

Voor de huurders in Sneek en Wymbritseradiel pakken de voorstellen echter minder goed uit. Zo’n 3000 huishoudens in Sneek krijgen een matige verhoging van de aanslag van € 17 (6% verhoging). Voor ruim 4000 huishouden in Sneek en Wymbritseradiel bedraagt de stijging van de aanslag zo’n € 40, zijnde een verhoging van zo’n 20%. Een klein aantal huishoudens in Wymbritseradiel betalen volgend jaar € 58,= meer, zijnde een verhoging van 42%.

De stijging voor huishoudens in Wymbritseradiel is nagenoeg in het geheel toe te wijzen aan de rioolheffingen die tot nu toe in die gemeente door de eigenaren wordt betaald. In Sneek wordt zowel de afvalstoffenheffing als de rioolheffing voor gebruikers duurder.

De omvang van het voornoemde negatieve effect voor huishoudens in Sneek en Wymbritseradiel wordt enigszins beperkt door het kwijtscheldingsbeleid in die gemeenten. Een aanzienlijk deel van de huurders, ruim 900 in Sneek en een kleine 100 in Wymbritseradiel krijgt jaarlijks kwijtschelding. Die huishoudens hoeven de belastingaanslag niet te betalen en worden dus ook niet geconfronteerd met een belastingverhoging.

Kadernota 44 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

Bolsward aantal huishoudens Effect in euro's aantal huishoudens positief negatief woonlasten éénpersoonshuishoudens 878 -€ 127 woonlasten tweepersoonshuishoudens 524 -€ 150 woonlasten meerpersoonshuishoudens 291 -€ 199

Nijefurd aantal huishoudens Effect in euro's aantal huishoudens positief negatief woonlasten éénpersoonshuishoudens 798 -€ 188 woonlasten meerpersoonshuishoudens 695 -€ 184

Sneek aantal huishoudens Effect in euro's aantal huishoudens positief negatief woonlasten éénpersoonshuishoudens € 40 3.031 woonlasten meerpersoonshuishoudens € 17 2.934

Wunseradiel aantal huishoudens Effect in euro's aantal huishoudens positief negatief woonlasten éénpersoonshuishoudens 482 -€ 195 woonlasten meerpersoonshuishoudens 482 -€ 183

Wymbritseradiel aantal huishoudens Effect in euro's aantal huishoudens positief negatief woonlasten één- en tweepersoonshuishoudens € 45 1.176 woonlasten meerpersoonshuishoudens € 58 242

Totaal huurders 4.150 2.934 4.449

Noot: Bovengenoemde aantallen zijn niet geheel waarheidsgetrouw maar benaderen de werkelijke omvang. Reden hiervoor is de complexiteit van de koppeling tussen meerdere administraties en het gemis van een aanduiding huurwoning/koopwoning in de administraties.

Groen gearceerd (lagere aanslag) / oranje (matige verhoging aanslag) / rood gearceerd (behoorlijke verhoging aanslag)

Kadernota 45 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

Eigen woningbezitters Bij de eigen woningbezitters is het beeld gunstiger dan bij de huurders van woningen. Nagenoeg alle eigen woningbezitters in Bolsward, Nijefurd, Wûnseradiel en Wymbritseradiel krijgen bij effectuering van de huidige voorstellen een lagere aanslag. Voor een groot deel van de Sneker huishoudens hebben deze belastingvoorstellen een beperkt nadelig effect. Zo’n 5200 huishoudens betalen weliswaar meer dan vorig jaar, het absolute bedrag is slechts zo’n € 14 (4,6%). Dat is niet veel meer dan de afgelopen jaren, waarbij de aanslag rioolheffingen naast een trendmatige verhoging een extra verhoging van € 7,50 kende. Voor de overige huishoudens in Sneek betreft het een verhoging van zo’n € 44 (10%).

Een klein aantal huishoudens in Wymbritseradiel met een relatief dure woning betalen ook een hogere aanslag. Het betreft echter slechts een bedrag van € 21,= per € 100.000 woningwaarde boven het genoemde omslagpunt van € 367.000 / € 310.000. Een meerpersoonshuishouden, wonend in een woning van € 510.000, betaalt bijvoorbeeld € 42 meer dan vorig jaar.

Bolsward aantal huishoudens Omslagpunt aantal huishoudens positief negatief woonlasten éénpersoonshuishoudens 515 € 390.000 4 woonlasten tweepersoonshuishoudens 960 € 848.000 woonlasten meerpersoonshuishoudens 1.033 € 1.728.000

Nijefurd aantal huishoudens Omslagpunt aantal huishoudens positief negatief woonlasten éénpersoonshuishoudens 718 € 1.850.000 woonlasten meerpersoonshuishoudens 2.657 € 1.750.000

Sneek aantal huishoudens Omslagpunt aantal huishoudens positief negatief woonlasten éénpersoonshuishoudens 30 € 570.000 2.273 woonlasten meerpersoonshuishoudens 1.553 € 325.000 5.217

Wûnseradiel aantal huishoudens Omslagpunt aantal huishoudens positief negatief woonlasten éénpersoonshuishoudens ? € 410.000 woonlasten meerpersoonshuishoudens ? € 352.000

Wymbritseradiel aantal huishoudens Omslagpunt aantal huishoudens positief negatief woonlasten één- en tweepersoonshuishoudens 2.787 € 367.000 445 woonlasten meerpersoonshuishoudens 1.581 € 310.000 593

Totaal eigen woningbezitters 11.834 6.259 2.273

Omslagpunt: In Bolsward, Nijefurd, Wymbritseradiel en Wunseradiel zijn de eigen woningbezitters goedkoper uit dan in 2010. Eigen woningbezitters met een woning welke duurder is dan het omslagpunt zijn duurder uit dan 2010. In Sneek zijn de eigen woningbezitters duurder uit dan in 2010. Eigen woningbezitters met een woning welke duurder is dan het omslagpunt zijn goedkoper uit dan 2010.

Noot: Bovengenoemde aantallen zijn niet geheel waarheidsgetrouw maar benaderen de werkelijke omvang. Groen gearceerd (lagere aanslag) / oranje (matige verhoging aanslag) / rood gearceerd (behoorlijke verhoging aanslag)

Kadernota 46 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010 Woningcorporaties Uit onderstaande tabellen blijkt dat de woningcorporaties in Sneek, met een aantal van zo’n 5300 woningen nagenoeg geen verhoging van de aanslag krijgen. Woonfriesland krijgt een structurele verhoging van de aanslag met zo’n € 80.000,=. Het betreft een gemiddelde verhoging van € 77,26 per woning. Voor Wonen Zuidwest Friesland is het effect in absolute zin kleiner (zo’n € 60.000); het betreft echter een verhoging per woning van € 112. Voor Elkien is het resultaat in absolute zin het meest ongunstig (zo’n € 190.000); het betreft een verhoging van € 51,76 per woning.

Accolade Aantal Effect Effect Effect Totaal effect huishoudens OZB rioolheffing per woning Sneek 2.633 -€ 9,00 € 13,60 € 4,60 € 12.112

Totaal effect -€ 23.697,00 € 35.808,80 € 4,60 € 12.112

Effect Elkien Aantal Effect OZB rioolheffing Effect Totaal effect huishoudens per woning Bolsward 2.067 € 5,00 € 105,00 € 110,00 € 227.370 Sneek 26 -€ 9,00 € 13,60 € 4,60 € 120 Wunseradiel 925 € 22,00 € 105,00 € 127,00 € 117.475 Wymbritseradiel 1.470 € 22,00 -€ 127,50 -€ 105,50 -€ 155.085

Totaal effect € 12.540,00 € 219.761,10 € 51,76 € 189.880

Effect de Wieren Aantal Effect OZB rioolheffing Effect Totaal effect huishoudens per woning Sneek 2.644 -€ 9,00 € 13,60 € 4,60 € 12.162

Totaal effect -€ 23.796,00 € 35.958,40 € 4,60 € 12.162

Effect Wonen Zuidwest Aantal Effect OZB rioolheffing Effect Totaal effect Friesland huishoudens per woning Nijefurd 535 € 7,00 € 105,00 € 112,00 € 59.920

Totaal effect € 3.745,00 € 56.175,00 € 112,00 € 59.920

Effect Woonfriesland Aantal Effect OZB rioolheffing Effect Totaal effect huishoudens per woning Nijefurd 705 € 4,00 € 105,00 € 109,00 € 76.845 Sneek 308 -€ 9,00 € 13,60 € 4,60 € 1.417

Totaal effect € 48,00 € 78.213,80 € 77,26 € 78.262

Kadernota 47 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

9. Totaal financieel macro-effect

De voornoemde voorstellen resulteren in het volgende macro-effect:

Begrote opbrengst Belastingsoort Effect Effect 2010

Begrafenisrechten € 534.000 € 7.000 1,3% Brandweerrechten € 19.000 - Nihil Hondenbelasting 1 € 155.000 - € 155.000 Vervallen Leges € 2.965.000 € 50.000 1,7% Marktgelden € 30.500 - Ongewijzigd Parkeerbelasting € 2.407.000 - Ongewijzigd Precariobelasting € 73.500 - € 6.500 -/- 8,8% Roerende-zaakbelastingen € 2.000 - € 2.000 Vervallen Totaal individuele heffingen € 6.186.000 - € 106.500 -/- 1,7%

Bruggeld € 230.500 - € 38.000 -/- 16,5% Forensenbelasting € 588.000 € 165.000 28% Havengeld € 515.000 € 76.000 14,8% Sluisgeld € 48.000 € 12.000 25,0% Toeristenbelasting € 1.705.000 € 355.000 20,8% Totaal toeristische heffingen € 3.086.500 € 570.000 18,5%

Onroerende-zaakbelastingen € 13.369.000 € 270.000 2,0% Rioolheffingen 2 € 7.443.000 € 410.000 5,5% Afvalstoffenheffing € 8.066.000 € 580.000 7,2% Totaal woonlasten (bruto) € 28.878.000 € 1.260.000 4,4 Afvalreserve - € 845.000 Totaal woonlasten (netto) € 28.878.000 € 415.000 1,4%

Totaal generaal (netto) € 38.150.500 € 878.500 2,3%

1 Het betreft hier de bruto-opbrengst. Indien de hondenbelasting blijft, zal zo’n € 67.000 moeten worden geïnvesteerd t.b.v. controlewerkzaamheden. 2 In de meeropbrengst rioolheffingen is een bedrag verdisconteerd van € 270.000 zijnde het gevolg van een besluit van de gemeenteraad van Sneek in 2006 om het tarief kostendekkend te maken.

Kadernota 48 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010 Het geheel aan belastingvoorstellen genereert een meeropbrengst van € 1.723.500. Het betreft belastingverhogingen met een waarde van € 1.925.000 met daar tegenover het laten vervallen van de verordeningen roerende-zaakbelastingen en hondenbelasting en een verlaging van de precariobelasting en bruggelden, welke een gezamenlijke bruto opbrengst hebben van € 201.500.

Bij de beoordeling van deze meeropbrengsten dient naar onze mening een onderscheid te worden gemaakt tussen de individuele heffingen, de toeristische heffingen en de heffingen die worden betrokken in de woonlasten. Daarmee kan het effect voor de eigen burgers beter beoordeeld worden.

Individuele heffingen De voorstellen betreffende de individuele heffingen hebben effect op de belastingdruk voor de eigen burgers van Súdwest Fryslân. Het betreft echter alleen producten en diensten die op aanvraag worden geleverd, zoals de leges, parkeerbelastingen etc. Zonder dienstverlening van zijde van de gemeente wordt de burger niet betrokken in de heffingen.

Macro gezien resulteert het geheel van die belastingmaatregelen in een lagere opbrengst van € 106.500. Dit is voornamelijk te danken aan de afschaffing van de hondenbelasting. Daar tegenover staat een verhoging van de leges met zo’n € 50.000.

Toeristische heffingen De voorstellen t.a.v. de heffingen die terecht komen bij de niet-ingezetenen/toeristen voorzien in een behoorlijk forse verhoging van het havengeld, de forensenbelasting en de toeristenbelasting. Daar tegenover staat een verlaging van het bruggeld.

Bij de toeristenbelasting is aansluiting gezocht bij het tarief van de gemeente waarbij verreweg het grootste aantal overnachtingen is. Een lager tarief zou een verlaging van het tarief in Nijefurd behelzen. Bij de tariefstelling van het bruggeld, sluisgeld en lig- en havengeld is een integrale afweging gemaakt waarbij ook de toeristenbelasting is betrokken. Naar onze mening is het totale pakket van toeristische heffingen nog steeds concurrerend met omliggende gemeenten en commerciële bedrijven.

De forensenbelasting wordt geheven van degenen die een tweede woning hebben in Súdwest Fryslân. Daarvan mag verwacht worden dat ze financiële draagkracht hebben en de tariefsverhoging slechts een beperkt budgettair effect heeft.

Van de totale voorgestelde extra inkomsten van € 1.723.500 wordt € 570.000, zijnde 33%, opgebracht door niet- ingezetenen van de gemeente.

Woonlasten Bij alle belangrijke vergelijkingen worden de OZB, rioolheffing en afvalstoffenheffing betrokken in het bepalen van de belastingdruk. Die onderliggende belastingvoorstellen hebben een aanzienlijk effect op die belastingdruk. Vooral de stijging van de tarieven van de rioolheffingen en afvalstoffenheffing is significant. Die verhoging is gestoeld op het uitgangspunt dat de tarieven kostendekkend dienen te zijn. Daarbij opgemerkt dat de voorgestelde tarieven rioolheffingen vooralsnog niet volledig kostendekkend zijn.

De bruto meeropbrengst uit deze belastingen bedraagt € 1.260.000. Zoals aangegeven wordt een bedrag van € 845.000 uit de afvalreserve gebruikt om de belastingdruk voor woningen te ledigen. Dat resulteert in een netto meeropbrengst van € 415.000. Gezien de totale opbrengst van deze drie heffingen ad € 28.878.000 betreft het een macro-effect van 1,4%. Een percentage dat ruim onder het inflatiepercentage van 2 ligt en daardoor naar onze mening verdedigbaar is.

Het totale effect van de belastingvoorstellen op de inwoners van Súdwest Fryslân (individuele heffingen en woonlasten) bedraagt € 308.500 bij een begrote opbrengst van € 35.064.000, zijnde een stijging van 0,88%.

Kadernota 49 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

Bijlage A. Wijzigingen belastingdruk woningen in Bolsward

Toelichting: in onderstaande bijlagen staan de gearceerde kolommen voor: - geel resultaat vergelijking gebruikersaanslag 2010 en 2011 (huurder) - oranje resultaat vergelijking eigenarenaanslag 2010 en 2011 (woningstichting) - groen resultaat vergelijking totaalaanslag 2010 en 2011 (koopwoning)

Bolsward GB - 2010 GB - 2011 ZG - 2010 ZG - 2011 Totaal

Woningwaarde € 100.000,= Afvalstoffenheffing € 243,00 € 201,00 Omvang huishouden: 1 Rioolrechten € 130,59 € 71,00 € 0,00 € 105,00 OZB € 94,00 € 99,00 Korting -€ 25,00 € 373,59 € 247,00 -€ 126,59 € 94,00 € 204,00 € 110,00 -€ 16,59 -34% 117% -3,55%

Woningwaarde Afvalstoffenheffing € 243,00 € 241,00 gemiddeld Bolsward Rioolrechten € 194,49 € 71,00 € 0,00 € 105,00 € 180.000,= OZB € 169,00 € 179,00 Omvang huishouden: 2 Korting -€ 25,00 € 437,49 € 287,00 -€ 150,49 € 169,00 € 284,00 € 115,00 -€ 35,49 -34% 68% -5,85%

Woningwaarde Afvalstoffenheffing € 291,24 € 241,00 gemiddeld Bolsward Rioolrechten € 194,49 € 71,00 € 0,00 € 105,00 € 180.000,= OZB € 169,00 € 179,00 Omvang huishouden: meer Korting -€ 25,00 € 485,73 € 287,00 -€ 198,73 € 169,00 € 284,00 € 115,00 -€ 83,73 -41% 68% -12,79%

Woningwaarde Afvalstoffenheffing € 291,24 € 241,00 gemiddeld SWF Rioolrechten € 194,49 € 71,00 € 0,00 € 105,00 € 202.000,= OZB € 190,00 € 200,00 Omvang huishouden: meer Korting -€ 25,00 € 485,73 € 287,00 -€ 198,73 € 190,00 € 305,00 € 115,00 -€ 83,73 -41% 61% -12,39%

Woningwaarde € 450.000,= Afvalstoffenheffing € 291,24 € 241,00 Omvang huishouden: meer Rioolrechten € 194,49 € 71,00 € 0,00 € 105,00 OZB € 423,00 € 447,00 Korting -€ 25,00 € 485,73 € 287,00 -€ 198,73 € 423,00 € 552,00 € 129,00 -€ 69,73 -41% 30% -7,67%

Kadernota 50 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

Bijlage B. Wijzigingen belastingdruk woningen in Nijefurd

Toelichting: in onderstaande bijlagen staan de gearceerde kolommen voor: - geel resultaat vergelijking gebruikersaanslag 2010 en 2011 (huurder) - oranje resultaat vergelijking eigenarenaanslag 2010 en 2011 (woningstichting) - groen resultaat vergelijking totaalaanslag 2010 en 2011 (koopwoning)

Nijefurd GB - 2010 GB - 2011 ZG - 2010 ZG - 2011 Totaal

Woningwaarde € 100.000,= Afvalstoffenheffing € 217,00 € 201,00 Omvang huishouden: 1 Rioolrechten € 218,00 € 71,00 € 0,00 € 105,00 OZB € 95,00 € 99,00 Korting -€ 25,00 € 435,00 € 247,00 -€ 188,00 € 95,00 € 204,00 € 109,00 -€ 79,00 -43% 115% -14,91%

Woningwaarde Afvalstoffenheffing € 253,00 € 241,00 gemiddeld Nijefurd Rioolrechten € 218,00 € 71,00 € 0,00 € 105,00 € 206.000,= OZB € 195,00 € 204,00 Omvang huishouden: 2 Korting -€ 25,00 € 471,00 € 287,00 -€ 184,00 € 195,00 € 309,00 € 114,00 -€ 70,00 -39% 58% -10,51%

Woningwaarde Afvalstoffenheffing € 253,00 € 241,00 gemiddeld Nijefurd Rioolrechten € 218,00 € 71,00 € 0,00 € 105,00 € 206.000,= OZB € 195,00 € 204,00 Omvang huishouden: meer Korting -€ 25,00 € 471,00 € 287,00 -€ 184,00 € 195,00 € 309,00 € 114,00 -€ 70,00 -39% 58% -10,51%

Woningwaarde Afvalstoffenheffing € 253,00 € 241,00 gemiddeld SWF Rioolrechten € 218,00 € 71,00 € 0,00 € 105,00 € 202.000,= OZB € 191,00 € 200,00 Omvang huishouden: meer Korting -€ 25,00 € 471,00 € 287,00 -€ 184,00 € 191,00 € 305,00 € 114,00 -€ 70,00 -39% 60% -10,57%

Woningwaarde € 450.000,= Afvalstoffenheffing € 253,00 € 241,00 Omvang huishouden: meer Rioolrechten € 218,00 € 71,00 € 0,00 € 105,00 OZB € 427,00 € 447,00 Korting -€ 25,00 € 471,00 € 287,00 -€ 184,00 € 427,00 € 552,00 € 125,00 -€ 59,00 -39% 29% -6,57%

Kadernota 51 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

Bijlage C. Wijzigingen belastingdruk woningen in Sneek

Toelichting: in onderstaande bijlagen staan de gearceerde kolommen voor: - geel resultaat vergelijking gebruikersaanslag 2010 en 2011 (huurder) - oranje resultaat vergelijking eigenarenaanslag 2010 en 2011 (woningstichting) - groen resultaat vergelijking totaalaanslag 2010 en 2011 (koopwoning)

Sneek GB - 2010 GB - 2011 ZG - 2010 ZG - 2011 Totaal

Woningwaarde € 100.000,= Afvalstoffenheffing € 166,20 € 201,00 Omvang huishouden: 1 Rioolrechten € 41,16 € 71,00 € 91,40 € 105,00 OZB € 108,00 € 99,00 Korting -€ 25,00 € 207,36 € 247,00 € 39,64 € 199,40 € 204,00 € 4,60 € 44,24 19% 2% 10,88%

Woningwaarde Afvalstoffenheffing € 228,60 € 241,00 gemiddeld Sneek Rioolrechten € 41,16 € 71,00 € 91,40 € 105,00 € 190.000,= OZB € 206,00 € 189,00 Omvang huishouden: 2 Korting -€ 25,00 € 269,76 € 287,00 € 17,24 € 297,40 € 294,00 -€ 3,40 € 13,84 6% -1% 2,44%

Woningwaarde Afvalstoffenheffing € 228,60 € 241,00 gemiddeld Sneek Rioolrechten € 41,16 € 71,00 € 91,40 € 105,00 € 190.000,= OZB € 206,00 € 189,00 Omvang huishouden: meer Korting -€ 25,00 € 269,76 € 287,00 € 17,24 € 297,40 € 294,00 -€ 3,40 € 13,84 6% -1% 2,44%

Woningwaarde Afvalstoffenheffing € 228,60 € 241,00 gemiddeld SWF Rioolrechten € 41,16 € 71,00 € 91,40 € 105,00 € 202.000,= OZB € 220,00 € 200,00 Omvang huishouden: meer Korting -€ 25,00 € 269,76 € 287,00 € 17,24 € 311,40 € 305,00 -€ 6,40 € 10,84 6% -2% 1,87%

Woningwaarde € 450.000,= Afvalstoffenheffing € 228,60 € 241,00 Omvang huishouden: meer Rioolrechten € 41,16 € 71,00 € 91,40 € 105,00 OZB € 490,00 € 447,00 Korting -€ 25,00 € 269,76 € 287,00 € 17,24 € 581,40 € 552,00 -€ 29,40 -€ 12,16 6% -5% -1,43%

Kadernota 52 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

Bijlage D. Wijzigingen belastingdruk woningen in Wûnseradiel

Toelichting: in onderstaande bijlagen staan de gearceerde kolommen voor: - geel resultaat vergelijking gebruikersaanslag 2010 en 2011 (huurder) - oranje resultaat vergelijking eigenarenaanslag 2010 en 2011 (woningstichting) - groen resultaat vergelijking totaalaanslag 2010 en 2011 (koopwoning)

Wûnseradiel GB - 2010 GB - 2011 ZG - 2010 ZG - 2011 Totaal

Woningwaarde € 100.000,= Afvalstoffenheffing € 214,00 € 201,00 Omvang huishouden: 1 Rioolrechten € 228,12 € 71,00 € 0,00 € 105,00 OZB € 77,00 € 99,00 Korting -€ 25,00 € 442,12 € 247,00 -€ 195,12 € 77,00 € 204,00 € 127,00 -€ 68,12 -44% 165% -13,12%

Woningwaarde Afvalstoffenheffing € 242,00 € 241,00 gemiddeld Wûnseradiel Rioolrechten € 228,12 € 71,00 € 0,00 € 105,00 € 200.000,= OZB € 154,00 € 198,00 Omvang huishouden: 2 Korting -€ 25,00 € 470,12 € 287,00 -€ 183,12 € 154,00 € 303,00 € 149,00 -€ 34,12 -39% 97% -5,47%

Woningwaarde Afvalstoffenheffing € 242,00 € 241,00 gemiddeld Wûnseradiel Rioolrechten € 228,12 € 71,00 € 0,00 € 105,00 € 200.000,= OZB € 154,00 € 198,00 Omvang huishouden: meer Korting -€ 25,00 € 470,12 € 287,00 -€ 183,12 € 154,00 € 303,00 € 149,00 -€ 34,12 -39% 97% -5,47%

Woningwaarde Afvalstoffenheffing € 242,00 € 241,00 gemiddeld SWF Rioolrechten € 228,12 € 71,00 € 0,00 € 105,00 € 202.000,= OZB € 156,00 € 200,00 Omvang huishouden: meer Korting -€ 25,00 € 470,12 € 287,00 -€ 183,12 € 156,00 € 305,00 € 149,00 -€ 34,12 -39% 96% -5,45%

Woningwaarde € 450.000,= Afvalstoffenheffing € 242,00 € 241,00 Omvang huishouden: meer Rioolrechten € 228,12 € 71,00 € 0,00 € 105,00 OZB € 347,00 € 447,00 Korting -€ 25,00 € 470,12 € 287,00 -€ 183,12 € 347,00 € 552,00 € 205,00 € 21,88 -39% 59% 2,68%

Kadernota 53 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

Bijlage E. Wijzigingen belastingdruk woningen in Wymbritseradiel

Toelichting: in onderstaande bijlagen staan de gearceerde kolommen voor: - geel resultaat vergelijking gebruikersaanslag 2010 en 2011 (huurder) - oranje resultaat vergelijking eigenarenaanslag 2010 en 2011 (woningstichting) - groen resultaat vergelijking totaalaanslag 2010 en 2011 (koopwoning)

Wymbritseradiel GB - 2010 GB - 2011 ZG - 2010 ZG - 2011 Totaal

Woningwaarde € 100.000,= Afvalstoffenheffing € 202,00 € 201,00 Omvang huishouden: 1 Rioolrechten € 0,00 € 71,00 € 232,50 € 105,00 OZB € 77,00 € 99,00 Korting -€ 25,00 € 202,00 € 247,00 € 45,00 € 309,50 € 204,00 -€ 105,50 -€ 60,50 22% -34% -11,83%

Woningwaarde Afvalstoffenheffing € 202,00 € 241,00 gemiddeld Wymbritseradiel Rioolrechten € 0,00 € 71,00 € 232,50 € 105,00 € 237.000,= OZB € 183,00 € 236,00 Omvang huishouden: 2 Korting -€ 25,00 € 202,00 € 287,00 € 85,00 € 415,50 € 341,00 -€ 74,50 € 10,50 42% -18% 1,70%

Woningwaarde Afvalstoffenheffing € 229,00 € 241,00 gemiddeld Wymbritseradiel Rioolrechten € 0,00 € 71,00 € 232,50 € 105,00 € 237.000,= OZB € 183,00 € 236,00 Omvang huishouden: meer Korting -€ 25,00 € 229,00 € 287,00 € 58,00 € 415,50 € 341,00 -€ 74,50 -€ 16,50 25% -18% -2,56%

Woningwaarde Afvalstoffenheffing € 229,00 € 241,00 gemiddeld SWF Rioolrechten € 0,00 € 71,00 € 0,00 € 105,00 € 202.000,= OZB € 155,00 € 200,00 Omvang huishouden: meer Korting -€ 25,00 € 229,00 € 287,00 € 58,00 € 155,00 € 305,00 € 150,00 € 208,00 25% 97% 54,17%

Woningwaarde € 450.000,= Afvalstoffenheffing € 229,00 € 241,00 Omvang huishouden: meer Rioolrechten € 0,00 € 71,00 € 232,50 € 105,00 OZB € 346,00 € 447,00 Korting -€ 25,00 € 229,00 € 287,00 € 58,00 € 578,50 € 552,00 -€ 26,50 € 31,50 25% -5% 3,90%

Kadernota 54 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

Bijlage F. Wijzigingen belastingdruk niet-woningen in Bolsward

Toelichting: in onderstaande bijlagen staan de gearceerde kolommen voor: - geel resultaat vergelijking gebruikersaanslag 2010 en 2011 (huurder) - oranje resultaat vergelijking eigenarenaanslag 2010 en 2011 (eigenaar) - groen resultaat vergelijking totaalaanslag 2010 en 2011 (eigen pand)

Bolsward GB - 2010 GB - 2011 Verschil ZG - 2010 ZG - 2011 Verschil Totaal

Niet-woning Rioolrechten € 142,00 € 71,00 € 0,00 € 105,00 Categorie: winkel OZB € 590,00 € 557,00 € 729,00 € 696,00 Aantal closetten: 2 € 732,00 € 628,00 -€ 104,00 € 729,00 € 801,00 € 72,00 -€ 32,00 Waterverbruik: 200 m3 -14% 10% -2,19% € 400.000

Niet-woning Rioolrechten € 142,00 € 71,00 € 0,00 € 105,00 Categorie: winkel OZB € 1.180,00 € 1.114,00 € 1.459,00 € 1.392,00 Aantal closetten: 2 € 1.322,00 € 1.185,00 -€ 137,00 € 1.459,00 € 1.497,00 € 38,00 -€ 99,00 Waterverbruik: 200 m3 -10% 3% -3,56% € 800.000

Niet-woning Rioolrechten € 998,64 € 142,00 € 0,00 € 210,00 Categorie: jachthaven OZB € 885,00 € 835,00 € 1.094,00 € 1.044,00 Aantal closetten: 10 € 1.883,64 € 977,00 -€ 906,64 € 1.094,00 € 1.254,00 € 160,00 -€ 746,64 Waterverbruik: 3000 m3 -48% 15% -25,07% € 600.000

Niet-woning Rioolrechten € 1.053,16 € 426,00 € 0,00 € 630,00 Categorie: hotel OZB € 1.032,00 € 974,00 € 1.277,00 € 1.218,00 Aantal closetten: 40 € 2.085,16 € 1.400,00 -€ 685,16 € 1.277,00 € 1.848,00 € 571,00 -€ 114,16 Waterverbruik: 3500 m3 -33% 45% -3,40% € 700.000

Niet-woning Rioolrechten € 458,64 € 142,00 € 0,00 € 210,00 Categorie: agrarisch bedrijf OZB € 663,00 € 626,00 € 820,00 € 783,00 Aantal closetten: 2 € 1.121,64 € 768,00 -€ 353,64 € 820,00 € 993,00 € 173,00 -€ 180,64 Waterverbruik: 500 m3 -32% 21% -9,30% € 450.000

Kadernota 55 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

Bijlage G. Wijzigingen belastingdruk niet-woningen in Nijefurd

Toelichting: in onderstaande bijlagen staan de gearceerde kolommen voor: - geel resultaat vergelijking gebruikersaanslag 2010 en 2011 (huurder) - oranje resultaat vergelijking eigenarenaanslag 2010 en 2011 (eigenaar) - groen resultaat vergelijking totaalaanslag 2010 en 2011 (eigen pand)

Nijefurd GB - 2010 GB - 2011 Verschil ZG - 2010 ZG - 2011 Verschil Totaal

Niet-woning Rioolrechten € 218,00 € 71,00 € 0,00 € 105,00 Categorie: winkel OZB € 600,00 € 557,00 € 764,00 € 696,00 Aantal closetten: 2 € 818,00 € 628,00 -€ 190,00 € 764,00 € 801,00 € 37,00 -€ 153,00 Waterverbruik: 200 m3 -23% 5% -9,67% € 400.000

Niet-woning Rioolrechten € 218,00 € 71,00 € 0,00 € 105,00 Categorie: winkel OZB € 1.200,00 € 1.114,00 € 1.528,00 € 1.392,00 Aantal closetten: 2 € 1.418,00 € 1.185,00 -€ 233,00 € 1.528,00 € 1.497,00 -€ 31,00 -€ 264,00 Waterverbruik: 200 m3 -16% -2% -8,96% € 800.000

Niet-woning Rioolrechten € 765,00 € 142,00 € 0,00 € 210,00 Categorie: jachthaven OZB € 900,00 € 835,00 € 1.146,00 € 1.044,00 Aantal closetten: 10 € 1.665,00 € 977,00 -€ 688,00 € 1.146,00 € 1.254,00 € 108,00 -€ 580,00 Waterverbruik: 3000 m3 -41% 9% -20,63% € 600.000

Niet-woning Rioolrechten € 6.264,00 € 426,00 € 0,00 € 630,00 Categorie: hotel OZB € 1.050,00 € 974,00 € 1.337,00 € 1.218,00 Aantal closetten: 40 € 7.314,00 € 1.400,00 ######### € 1.337,00 € 1.848,00 € 511,00 -€ 5.403,00 Waterverbruik: 3500 m3 -81% 38% -62,46% € 700.000

Niet-woning Rioolrechten € 218,00 € 142,00 € 0,00 € 210,00 Categorie: agrarisch bedrijf OZB € 675,00 € 626,00 € 859,00 € 783,00 Aantal closetten: 2 € 893,00 € 768,00 -€ 125,00 € 859,00 € 993,00 € 134,00 € 9,00 Waterverbruik: 500 m3 -14% 16% 0,51% € 450.000

Kadernota 56 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

Bijlage H. Wijzigingen belastingdruk niet-woningen in Sneek

Toelichting: in onderstaande bijlagen staan de gearceerde kolommen voor: - geel resultaat vergelijking gebruikersaanslag 2010 en 2011 (huurder) - oranje resultaat vergelijking eigenarenaanslag 2010 en 2011 (eigenaar) - groen resultaat vergelijking totaalaanslag 2010 en 2011 (eigen pand)

Sneek GB - 2010 GB - 2011 Verschil ZG - 2010 ZG - 2011 Verschil Totaal

Niet-woning Rioolrechten € 41,16 € 71,00 € 91,40 € 105,00 Categorie: winkel OZB € 793,00 € 557,00 € 991,00 € 696,00 Aantal closetten: 2 € 834,16 € 628,00 -€ 206,16 € 1.082,40 € 801,00 -€ 281,40 -€ 487,56 Waterverbruik: 200 m3 -25% -26% -25,44% € 400.000

Niet-woning Rioolrechten € 41,16 € 71,00 € 91,40 € 105,00 Categorie: winkel OZB € 1.586,00 € 1.114,00 € 1.983,00 € 1.392,00 Aantal closetten: 2 € 1.627,16 € 1.185,00 -€ 442,16 € 2.074,40 € 1.497,00 -€ 577,40 -€ 1.019,56 Waterverbruik: 200 m3 -27% -28% -27,54% € 800.000

Niet-woning Rioolrechten € 41,16 € 142,00 € 91,40 € 210,00 Categorie: jachthaven OZB € 1.189,00 € 835,00 € 1.487,00 € 1.044,00 Aantal closetten: 10 € 1.230,16 € 977,00 -€ 253,16 € 1.578,40 € 1.254,00 -€ 324,40 -€ 577,56 Waterverbruik: 3000 m3 -21% -21% -20,56% € 600.000

Niet-woning Rioolrechten € 41,16 € 426,00 € 91,40 € 630,00 Categorie: hotel OZB € 1.388,00 € 974,00 € 1.735,00 € 1.218,00 Aantal closetten: 40 € 1.429,16 € 1.400,00 -€ 29,16 € 1.826,40 € 1.848,00 € 21,60 -€ 7,56 Waterverbruik: 3500 m3 -2% 1% -0,23% € 700.000

Niet-woning Rioolrechten € 41,16 € 142,00 € 91,40 € 210,00 Categorie: agrarisch bedrijf OZB € 892,00 € 626,00 € 1.115,00 € 783,00 Aantal closetten: 2 € 933,16 € 768,00 -€ 165,16 € 1.206,40 € 993,00 -€ 213,40 -€ 378,56 Waterverbruik: 500 m3 -18% -18% -17,69% € 450.000

Kadernota 57 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

Bijlage I. Wijzigingen belastingdruk niet-woningen in Wûnseradiel

Toelichting: in onderstaande bijlagen staan de gearceerde kolommen voor: - geel resultaat vergelijking gebruikersaanslag 2010 en 2011 (huurder) - oranje resultaat vergelijking eigenarenaanslag 2010 en 2011 (eigenaar) - groen resultaat vergelijking totaalaanslag 2010 en 2011 (eigen pand)

Wûnseradiel GB - 2010 GB - 2011 Verschil ZG - 2010 ZG - 2011 Verschil Totaal

Niet-woning Rioolrechten € 228,12 € 71,00 € 0,00 € 105,00 Categorie: winkel OZB € 422,00 € 557,00 € 454,00 € 696,00 Aantal closetten: 2 € 650,12 € 628,00 -€ 22,12 € 454,00 € 801,00 € 347,00 € 324,88 Waterverbruik: 200 m3 -3% 76% 29,42% € 400.000

Niet-woning Rioolrechten € 228,12 € 71,00 € 0,00 € 105,00 Categorie: winkel OZB € 845,00 € 1.114,00 € 908,00 € 1.392,00 Aantal closetten: 2 € 1.073,12 € 1.185,00 € 111,88 € 908,00 € 1.497,00 € 589,00 € 700,88 Waterverbruik: 200 m3 10% 65% 35,38% € 800.000

Niet-woning Rioolrechten € 456,24 € 142,00 € 0,00 € 210,00 Categorie: jachthaven OZB € 634,00 € 835,00 € 681,00 € 1.044,00 Aantal closetten: 10 € 1.090,24 € 977,00 -€ 113,24 € 681,00 € 1.254,00 € 573,00 € 459,76 Waterverbruik: 3000 m3 -10% 84% 25,96% € 600.000

Niet-woning Rioolrechten € 1.368,72 € 426,00 € 0,00 € 630,00 Categorie: hotel OZB € 739,00 € 974,00 € 795,00 € 1.218,00 Aantal closetten: 40 € 2.107,72 € 1.400,00 -€ 707,72 € 795,00 € 1.848,00 € 1.053,00 € 345,28 Waterverbruik: 3500 m3 -34% 132% 11,90% € 700.000

Niet-woning Rioolrechten € 228,12 € 142,00 € 0,00 € 210,00 Categorie: agrarisch bedrijf OZB € 475,00 € 626,00 € 511,00 € 783,00 Aantal closetten: 2 € 703,12 € 768,00 € 64,88 € 511,00 € 993,00 € 482,00 € 546,88 Waterverbruik: 500 m3 9% 94% 45,04% € 450.000

Kadernota 58 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010

Bijlage J. Wijzigingen belastingdruk niet-woningen in Wymbritseradiel

Toelichting: in onderstaande bijlagen staan de gearceerde kolommen voor: - geel resultaat vergelijking gebruikersaanslag 2010 en 2011 (huurder) - oranje resultaat vergelijking eigenarenaanslag 2010 en 2011 (eigenaar) - groen resultaat vergelijking totaalaanslag 2010 en 2011 (eigen pand)

Wymbritseradiel GB - 2010 GB - 2011 Verschil ZG - 2010 ZG - 2011 Verschil Totaal

Niet-woning Rioolrechten € 0,00 € 71,00 € 232,50 € 105,00 Categorie: winkel OZB € 380,00 € 557,00 € 474,00 € 696,00 Aantal closetten: 2 € 380,00 € 628,00 € 248,00 € 706,50 € 801,00 € 94,50 € 342,50 Waterverbruik: 200 m3 65% 13% 31,52% € 400.000

Niet-woning Rioolrechten € 0,00 € 71,00 € 232,50 € 105,00 Categorie: winkel OZB € 761,00 € 1.114,00 € 949,00 € 1.392,00 Aantal closetten: 2 € 761,00 € 1.185,00 € 424,00 € 1.181,50 € 1.497,00 € 315,50 € 739,50 Waterverbruik: 200 m3 56% 27% 38,07% € 800.000

Niet-woning Rioolrechten € 0,00 € 142,00 € 232,50 € 210,00 Categorie: jachthaven OZB € 570,00 € 835,00 € 712,00 € 1.044,00 Aantal closetten: 10 € 570,00 € 977,00 € 407,00 € 944,50 € 1.254,00 € 309,50 € 716,50 Waterverbruik: 3000 m3 71% 33% 47,31% € 600.000

Niet-woning Rioolrechten € 0,00 € 426,00 € 232,50 € 630,00 Categorie: hotel OZB € 666,00 € 974,00 € 831,00 € 1.218,00 Aantal closetten: 40 € 666,00 € 1.400,00 € 734,00 € 1.063,50 € 1.848,00 € 784,50 € 1.518,50 Waterverbruik: 3500 m3 110% 74% 87,80% € 700.000

Niet-woning Rioolrechten € 0,00 € 142,00 € 232,50 € 210,00 Categorie: agrarisch bedrijf OZB € 428,00 € 626,00 € 534,00 € 783,00 Aantal closetten: 2 € 428,00 € 768,00 € 340,00 € 766,50 € 993,00 € 226,50 € 566,50 Waterverbruik: 500 m3 79% 30% 47,43% € 450.000

Kadernota 59 Harmonisatie lokale heffingen Súdwest Fryslân 2011 Versie 27 oktober 2010