50 Yillik Aydin'lanma
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ EDEBİYAT FAKÜLTESİ 50 YILLIK AYDIN’LANMA AYDIN İL NÜFUSUNUN SOSYAL VE DEMOGRAFİK ANALİZİ (1950- 1975-2000) LİSANS BİTİRME ÇALIŞMASI MELTEM AKSU 0341030017 Bölümü: Antropoloji Ana Bilim Dalı: Sosyal Antropoloji Temmuz 2009 ÖNSÖZ İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Antropoloji Bölümü ‘’Bitirme Çalışması’’ olan bu proje, 1950, 1975 ve 2000 yılı nüfus sayımlarından yararlanılarak Aydın İli’ nin sosyal ve demografik analizinin yapılmasına yöneliktir. Çalışma ikinci el kaynaklardan yararlanılarak hazırlanmış, başlangıcından neredeyse sonuna kadar bir grup çalışması şeklinde devam etmiş, büyük emek, sabır ve uzun uğraşlar sonunda başarıyla vücut bulmuştur. ‘’Başarı; sık sık gülmek ve çok sevmektir; akıllı insanların saygısını ve çocukların sevgisini kazanmaktır; dürüst eleştirmenlerin onayını almak; sahte dostların arkadan vurmalarına dayanmaktır; güzeli sevmektir. Herkeste en iyiyi bulmaktır. Karşılık beklemeyi hiç düşünmeden kendiliğinden vermektir. Geride ister sağlıklı bir çocuk, ister kurtarılmış bir ruh, ister bir parça yeşil bahçe, ister iyileştirilen bir sosyal durum bırakarak dünyanın iyileşmesine katkıda bulunmaktır. Gönlünce eğlenmek ve gülmek; kendinden geçerek şarkı söylemektir. Tek bir kişi bile olsa, birinin sizin varlığınızdan ötürü rahat nefes aldığını bilmektir. İşte bu başarılı olmaktır. ‘ diye tanımlamıştır transandantalizminin (deneyüstücülük) en önemli temsilcisi olan Ralph Waldo Emerson ‘başarı’ kavramını. i Bu kavramı gerek eğitim sürecim boyunca gerekse yapmama imkân verdikleri bitirme çalışması süresince gerçekten yaşayarak anlamamı sağlamış olan sayın hocalarım İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Antropoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Taylan AKKAYAN’ a ve Prof. Dr. Yüksel KIRIMLI’ ya sonsuz teşekkürlerimi sunarım. Ayrıca çalışma boyunca desteklerini ve sabırlarını daima hissettiğim sevgili aileme, canım ablam Çiğdem Aksu’ya, büyük bir özveriyle çalışan ve yardımlarını esirgemeyen Bengi Selvi’ ye ve tüm grup arkadaşlarıma, iyi-kötü her anımda daima yanımda olan, bir an olsun yokluğunu hissetmediğim güzel arkadaşım Elif Odabaşı’ na ve moralimi sürekli yüksek tutan, benle aynı sıkıntıları sabırla yaşayan Emre Fidancı’ ya çok teşekkür ederim. Meltem AKSU Temmuz 2009 ii İÇİNDEKİLER Sayfa ÖNSÖZ .......................................................................................................... i İÇİNDEKİLER ............................................................................................ iii YAZI İÇİNDE GEÇEN HARİTAVE ŞEKİL LİSTESİ……………….. viii YAZI İÇİNDE GEÇEN GRAFİKLER LİSTESİ…………………… ix YAZI İÇİNDE GEÇEN TABLOLAR LİSTESİ ..................................... xii TABLOLAR LİSTESİ ................................................................................. xiv FOTOĞRAFLAR LİSTESİ ..................................................................... xxvii GİRİŞ............................................................................................................. 1 1.METODOLOJİ.......................................................................................... 3 1.1.Araştırma Yöntem ve Teknikleri.............................................................. 3 1.2.Çalışmada Kullanılan Veri Kaynağı: Nüfus Sayımları........................... 5 1.3 .Araştırmanın Aşamaları.................................................................... 6 1.3.1. Konu Seçimi…………………………….................................... 6 1.3.2. Ön Araştırma................................................................................ 7 1.3.3. Literatür Taraması.......................................................... 9 1.3.4. Konunun Sınırlandırma........................................................ 9 1.3.4.1. Coğrafi Sınırlandırma........................................... 10 1.3.4.2. Zaman Sınırlandırması................................... 10 1.3.5. Konunun Kapsamı.............................................................. 11 1.3.6. Temel Birimlerin Belirlenmesi ve Seçimi..................................... 11 1.3.7. Tablo Yapım Aşaması........................................................... 12 1.3.8. Yazıyla Anlatım ve Raporun Hazırlanması........................... 15 iii 2.KENTLEŞME 16 2.1. Kent Kavramı………………………………………………………. 16 2.2. Kente Özgü Temel Kriterler……………………………………….. 17 2.3. Kentleşme 18 2.4. Kentleşmenin Nedenleri 19 3.AYDIN GENEL BİLGİLERİ 21 3.1. Aydın Tarihi....................................................................................... 21 3.2. Aydın Coğrafi Konumu...................................................................... 22 3.3. Aydın İdari Yapısı............................................................................ 23 3.4. Aydın İlçeleri İtibariyle Genel Özellikleri........................................ 24 4.AYDIN NÜFUSUNUN DEMOGRAFİK YAPISI 30 4.1. Nüfus Büyüklüğü ve Nüfus Artışı....................................................... 30 4.2. Nüfus Artış Hızı................................................................................... 34 4.3. Nüfusun Cinsiyet Yapısı........................................... 35 4.4. Aydın Nüfusunun Şehir ve Köy Yerleşmelerine Göre Dağılımı....... 37 4.5. Aydın Nüfusunun Kır ve Kent Yerleşmelerine Göre Dağılımı.......... 38 4.6. Aydın’ın İlçelere Göre Nüfus Özellikleri........................................ 43 5. YAŞ YAPISI………………………………………………………… 50 5.1. Cinsiyet İtibariyle Yaş Grupları 50 5.2. Kır ve Kent Nüfusunun Yaş Yapısı....................................................... 51 5.3. Bağımlılık Oranı ………………………............................................... 52 5.4. Aydın Nüfusunun Yaş Piramidi……..................................................... 55 iv 5.1.NÜFUSUN DOĞUM YERİ ÖZELLİKLERİ………………………. 59 5.1.1.Doğum Yerleri ve Göç........................................................................... 59 5.1.2. Dış Göç................................................................................................. 60 5.1.3.İç Göç …………………………………………………………............ 63 5.2. SAKAT NÜFUSUN ÖZELLİKLERİ 69 5.2.1.Türkiye ve Aydın’da Sakat Nüfus Oranları........................................ 70 5.2.2.Sakatlık Türleri.................................................................................... 74 5.3. NÜFUSUN MEDENİ HAL YAPISI ………………………… 81 5.3.1.Medeni Hal Yapısının Tanımı ve Önemi............................................ .. 81 5.3.2.Nüfusun Yaş Gruplarına Göre Medeni Hali………………………….. 85 5.3.2.1. Hiç Evlenmemiş Nüfusun Cinsiyet Yapısı.................................... 85 5.3.2.2. Evli Nüfusunun Cinsiyet Yapısı.................................................... 86 5.3.2.3.Boşanmış Nüfusunun Cinsiyet Yapısı........................................... 87 5.3.2.4. Eşi Ölmüş Nüfusun Cinsiyet Yapısı……..................................... 88 5.4. NÜFUSUN EĞİTİM DURUMU 91 5.4.1.Eğitimin Anlamı ve Kapsamı................................................................ 91 5.4.2.Türkiye Nüfusunun Okuryazarlık Durumu......................................... 92 5.4.2.1.Türkiye Nüfusunun Cinsiyet İtibariyle Okuryazarlık Durumu....... 93 5.4.3. Aydın Nüfusunun Okuryazarlık Durumu....................................... 94 5.4.3.1.Aydın Nüfusunun Cinsiyet İtibariyle Okuryazarlık Durumu........ 95 5.4.4.Kurumsal Eğitim.................................................................................... 98 5.4.4.1. Türkiye ve Aydın Nüfusunun Kurumsal Eğitim Durumu............ 99 5.4.5.Aydın Nüfusunun Eğitim Seviyesi................................................... 100 v 5.5.DOĞURGANLIK 105 5.5.1.Doğurganlığın Önemi ........................................................................... 105 5.5.2.Eğitim ve Doğurganlık...................................................................... 107 5.5.3. Mezuniyet Seviyesi İtibariyle Kadın Nüfus ve Canlı Çocuk-Kadın Oranları....................................................................................................... 109 5.5.4.Doğumla İlgili Tanım ve Hesaplamalar............................................... 110 6.EKONOMİK NİTELİKLER 116 6.1.İşgücünde Olan Nüfus............................................................................. 116 6.2.İşgücünde Olmayan Nüfus.................................................................... 121 6.3.İşgücünde Olan Nüfusun Cinsiyet Yapısı............................................... 124 6.4.İşgücünde Olan Nüfusun İşsizlik Sorunu.............................................. 126 6.5.İşgücünde Olan Nüfusun Yaş Yapısı................................................... 127 6.6. Nüfusun Çalışmakta Olduğu Ekonomik Faaliyet Alanları...................... 128 7. HANEHALKI VE KONUT NİTELİKLER.................................... 133 7.1. Türkiye ve Aydın Hanehalkı Yapısı....................................................... 134 7.2. Aydın’ da Hanehalkının Konut Nitelikleri.............................................. 135 8. SONUÇ ..................................................................................................... 145 8.1.Özet .............................................................................. 145 8.2.Bulgular ve Yorum………………………………………………… 151 8.3. Sonuç ve Öneriler 154 vi BİBLİYOGRAFYA ..................................................................................... 156 BİYOGRAFİ ................................................................................................ 165 FOTOĞRAFLAR TABLOLAR vii Yazı İçinde Geçen Harita ve Şekil Listeleri Haritalar Sayfa 22 Harita: 1 Aydın İli Coğrafi Konumu 42 Harita: 2 Türkiye Kentlerinin Kentleşme Düzeyleri, 2000 44 Harita: