ROCKSTER)

PUBLIEKE PUBLIEKE OVER ROSENBOOM THOMAS

SCHICHT KON NIKOLA TESLA SPELEN? SPELEN? TESLA NIKOLA KON SCHICHT

(EN ANDERE ICONISCHE ROLLEN VAN DE DE VAN ROLLEN ICONISCHE ANDERE (EN

- BLIKSEM MENSELIJKE DE DAN ANDERS WIE DUITSLAND LACHT OM DE TERUGKEER VAN ADOLF HITLER ADOLF VAN OM DE TERUGKEER LACHT DUITSLAND DAVID BOWIE DAVID

#382 DECEMBER 2015

WIEDER DA ER IST EIGEN RECHTSSYSTEEM BENJAMIN BARBER EN ERROL MORRIS ONDERVRAGEN AMERIKA ONDERVRAGEN MORRIS EN ERROL BARBER BENJAMIN IDFA ZIJN HEEFT KERK DE KATHOLIEKE EL CLUB OVER LARRAIN PABLO EN ONDERGANG WERKEN OVERMOED

AANGEBODEN DOOR UW FILMTHEATER, NVF & NVB “A MARVEL OF DEADPAN COMEDY” THE WALL STREET JOURNAL

Sigurður Sigurjónsson Theodór Júlíusson RAMS a fi lm by Grímur Hákonarson

OFFICIAL ENTRY - ICELAND BEST FOREIGN LANGUAGE FILM ACADEMY AWARDS 2016

www.imaginefilm.nl 3th VANAF 10 DECEMBER IN DE FILMTHEATERS

Rams_Filmkrant_260x320.indd 1 04-11-15 14:13 DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 3

REDACTIONEEL Toen in de jaren tachtig en negentig de grote Holocaustfilms Shoah, Schindler’s List en La vita è bella ver­ schenen ging dat gepaard met de discussie hoe en of je de Holocaust mag en kunt verbeelden. Son of Saul (sinds vorige maand in de biosco­ pen) maakt die vragen weer actueel. Debute­ rend regisseur László Nemes laat dingen zien die tot dan toe taboe waren, zo gaat de camera met zijn hoofdpersoon mee de gaskamer in. Tegelij­ kertijd laat hij ze níet zien. Want de bijziende ca­ mera focust alleen op het gezicht van zijn hoofdpersoon. Het is een manier om iets te zeg­ gen over de psychologie van kijken: om te over­ leven kunnen we soms niet alles zien. Het beeld drukt zijn eigen ontoereikendheid uit. Verbeelden is niet alleen in beeld brengen, maar ook een vorm vinden om iets in beeld te brengen. En het is iets onstoffelijks: iets wat on­ voorstelbaar wordt geacht toch voorstellen. Al is het maar voor je geestesoog. Misschien wel om­ dat het anders ook makkelijk wordt om je hoofd weg te draaien. In verband met Son of Saul werd nog een an­ dere vraag relevant: hoe moet je eigenlijk over dat onvoorstelbare praten en schrijven? Welke woorden zijn toereikend? Welke schieten te­ kort? Ik las een recensie in een Belgische krant waarin Son of Saul een “dreun van een Holo­ caust­drama” werd genoemd, dat je “de moord­ fabriek van Auschwitz insleurt”, waar je hoort hoe “het gesnauw van de nazicommandanten […] het horrorkabinet orkestreren”. Kun je die woorden gebruiken? Ik aarzel daarover. Nee, ik denk eigenlijk van niet. Ik kan niet in het hoofd van de recensent kij­ ken, maar ik kan me als collega wel voorstellen dat je na het zien van Son of Saul behoefte voelt om de heftige en indringende ervaring die de film is zo te beschrijven dat je woorden recht doen aan wat je tijdens het kijken van de film mee­ maakt. Films die ‘aankomen’ heten tegenwoor­ dig al snel een ‘dreun’ of een ‘beuk’ of een ‘mo­ kerslag’. Het zijn woorden die ik zelf ook wel eens heb gebruikt. Het bezwaar dat ik voel is gevoels­ matig, moreel misschien. Het woord ‘dreun’ is zowel te sterk als te zwak om uit te drukken wat de film doet. Son of Saul is een film die gezien moet wor­ den. Veel mensen denken dat ze er niet tegen zullen kunnen. “Hij lijkt me te zwaar voor de za­ terdagavond”, zei iemand op een zaterdagavond. Zijn we nu zeventig jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog aanbeland op het moment waarop we kunnen zeggen dat we de Holocaust ADOLF HITLER IS TERUG... vanavond even te zwaar vinden? (Ik kan me trouwens vele legitieme redenen voorstellen om IN EEN DUITSE DIJENKLETSER de film niet te willen zien, maar nou net deze even niet.) In een Nederlandse recensie werd over een voorpremière in Pathé geschreven dat “een ER IST WIEDER DA 4 29 groot deel van de bioscoopbezoekers” voortijdig de zaal verliet en dat de film “voor veel rumoer” zorgde. Het is vergelijkbare stoere, sensatiezoekende taal. Het zijn woorden die de blik op de film ver­ troebelen. Het zijn woorden waardoor je een ex­ cuus krijgt aangereikt om niet te hoeven kijken.

DANA LINSSEN @DANALINSSEN DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 4

STEUN DE DE VOLGENDE FILMKRANT VERSCHIJNT OP DONDERDAG 17 DECEMBER FILMKRANT: WORD #382

DONATEUR! Word nu donateur van de Filmkrant en ontvang Citizenfour op dvd!

Word nu donateur van de Filmkrant en ontvang als welkomstgeschenk Citizenfour, de Oscarwinnende documentaire van Laura Poitras over klokkenluider Edward IDFA 2015 Snowden. Bent u zelf al donateur en brengt u een nieuwe donateur De wereld, een familie met een onrustig verleden 4 6 t/m 15 aan? Dan ontvangt u allebei het welkomstgeschenk. *

“Citizenfour laat zien hoe klokkenluiders grote persoonlijke offers brengen om misstanden aan Niet te missen de kaak te stellen. Edward Snowdens onthullin­ gen brachten een gigantische en ongerichte Ga deze maand in ieder geval naar: overheidssurveillance door de Amerikaanse en 1 El club 4 16 Engelse geheime diensten aan het licht”, 2 A Family Affair 4 7 schreef de Filmkrant. “Met de film over klokken­ 3 Pawn Sacrifice 4 26 luider Edward Snowden laat Poitras zien hoe de 4 Steve Jobs 4 25 War on Terror, met een uitdijend systeem van 5 Rams 4 22 grootschalige en geheime surveillance door onze overheden, steeds vaker gericht is op álle digitale communicatie ter wereld.”

* Stort €35,- (of meer) op rekeningnummer NL51 ABNA 0438 6553 70 t.n.v. Stichting Fuur­ land te Amsterdam, o.v.v. ‘nieuwe donateur’ en ERROL MORRIS uw adresgegevens. Deze aanbieding is geldig Veertig jaar fascinatie voor het abnormale 4 12 tot 12 december. Met dank aan Cinema Deli­ catessen. EL CLUB 4 16 MR. DEATH: THE RISE AND FALL OF FRED A. LEUCHTER JR. DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 5

4 15 IDFA Muziekdocumentaires Muziek voor miljoenen ARTIKELEN 4 19 David Bowie en film Wat nou filmkrant.nl cracked actor?! 4 22 IJslandse films Het kan er heet aan toe gaan 4 25 Steve Jobs Onder hoogspanning 4 26 Pawn Sacrifice Speel altijd 4 Filmmakers geven vluchtelingen voor de winst een gezicht Je bent filmmaker en je wilt iets doen voor OH JAMES... vluchtelingen. Wat is er dan logischer dan de Hoe heeft het kunnen gebeuren dat ik genoeg camera oppakken en een film maken? Tien­ van je heb? Als jongetje van tien zag ik je voor tallen filmmakers en BN-ers gaven gehoor het eerst. Je reed met een beeldschone vrouw aan een oproep korte portretten te maken naast je in een lelijke eend door een Griekse van vluchtelingen. Het doel is om er voor de olijfboomgaard, achtervolgd door schurken in kerst minstens twintig op YouTube te plaat­ zwarte Peugeots. Het was de eerste film ‘met sen. Het initiatief is afkomstig van Marjan bloed’ die ik zag. For Your Eyes Only was zeker Sax, voormalig oprichter van Mama Cash en niet je beste optreden maar ik was hooked. als vrijwilliger betrokken bij de groep We Are Roger Moore was op dat moment al veel te oud Here, en producent/regisseur Netty van om je te spelen. Maar hij is altijd mijn favoriete Hoorn. Zij wilden tegenwicht bieden aan het vertolker gebleven, omdat hij zich met charme ongenuanceerde debat rondom de vluchte­ in plaats van brute kracht uit elke situatie lingen, dat doorgaans door weinig meer ge­ redde. Ik kocht bij de Free Record Shop een cd voed wordt dan onderbuikgevoel en borrel­ met de soundtracks van alle Bondfilms. Deze praat. “Wij willen vluchtelingen zichtbaar zette ik zo vaak op dat m’n ouders hem wilden RAMS 4 22 maken, een gezicht geven, en daarmee laten weggooien. Elke keer als ik de openingstune van zien dat ze mensen zijn als jij en ik’, vertelt John Barry hoorde welde een heroïsch gevoel in 4 3 Redactioneel 4 4 Niet te Sax. ‘De opvatting bijvoorbeeld dat de me op en waande ik mezelf geheim agent. Tij­ missen 4 5 Filmkrant.nl Syriërs die hier komen gelukzoekers zijn, dens mijn hele pubertijd hing de poster van RUBRIEKEN 4 5 Het nieuwe kijken Ebele kun je alleen ontkrachten door hun achter­ Tomorrow Never Dies op mijn kamer, met boven Wybenga over James Bond 4 17 Op ooghoogte Mark Cousins over IMAX grond te laten zien en de reden waarom ze de ijskoude ogen van Pierce Brosnan de zilver­ 4 27 Kort Alle andere films 4 32 Agenda plus evenementen, pers en zijn gevlucht.” grijze BMW die je bestuurde met het touch­ sterren 4 41 Boeken Film Programming 4 42 Thuiskijken Alexander screen van je smartphone. Mijn droomauto Nanau, Marlon Brando en Krzysztof Kieslowski 4 45 Word Wide Angle vanaf dat moment. Eindeloos speelden mijn Adrian Martin over Chantal Akerman 4 46 Actie! Op de set van broertjes en ik Goldeneye op onze Nintendo 64. Publieke werken In de tweede klas van de middelbare school was je het onderwerp van mijn spreekbeurt Engels. 4 6 IDFA Tom Fassaert over Ik was een trouwe, aandoenlijke fanboy, teleur­ A Family Affair Geheimen en gesteld in Die Another Day en Quantum of INTERVIEWS familievetes 4 8 IDFA Solace, lyrisch over The World is Not Enough en Benjamin Barber over zijn selectie Een terugkeer naar de gulden is Skyfall. Toen kwam Spectre, je langste en duur­ typisch Jihad 4 11 IDFA Ester Gould over A Strange Love Affair with Ego ste ooit, juichend onthaald in de pers. Ik zag de ‘We verwachten te veel van onszelf’ 4 16 Pablo Larrain over El club film in Londen, in de bioscoop van de Barbican. ‘Een gevangenis zonder deuren’ 4 20 Thomas Rosenboom over Ik was underwhelmed. Publieke werken ‘Ik kan het boek heel makkelijk loslaten’ 4 24 Thomas COCKSUCKER BLUES Bidegain over Les cowboys ‘Schrijver zijn is een beroep, regisseur een hoedanigheid’ 4 Verboden Stones-documentaire op IDFA ‘It’s a fucking good film, Robert, but if it shows in America we’ll never be allowed in the country again’, zei Mick Jagger nadat hij Cocksucker Blues had gezien. Hij liet Robert Franks documentaire over de Amerikaanse tournee in 1972 meteen verbieden. Het le­ verde de film meteen een legendarische sta­ tus op. Toch is hij slechts sporadisch te zien, maar dus wel 28 november tijdens IDFA. 4 Dutch Filmworks neemt distributie titels A-Film over Dutch Filmworks heeft een overeenkomst getekend met A-Film waarmee ze de distri­ Alles zat er in: de schurk, het complot, het BENJAMIN BARBER 4 8 butie overneemt van het sinds vorige maand meisje, de Aston Martin met schietstoel, seks, failliete bedrijf. Het gaat om dat deel van de sadisme, snobisme. De hele formule, met ver­ 4 7 A Family Affair De camera en de catalogus waar nog rechten op zitten. Hoe­ bluffend vakmanschap volkomen voorspelbaar open wond 4 27 Publieke werken veel titels dat zijn is niet duidelijk. Het aantal afgedraaid. Het was bijna een soort samenvat­ RECENSIES Hoogmoed is van alle tijden films dat -A Film in haar zestienjarige be­ ting, drijvend op retro-elementen en herhaling. 4 28 Chorus Waar niemand aan wil denken 600 Miles No pasa nada staan heeft uitgebracht loopt in de honder­ Met in jouw huid een verveelde, nurkse Daniel 4 29 Er ist wieder da Adolf Hitler als knuffelbeer Mon roi Leugens, den. Maar op lang niet al die titels rusten nog Craig. Een kinderfilm, dacht ik zelfs even, toen grote leugens en liefde 4 30 Suffragette Grimmige strijd voor rechten — zoals de Lord of the Rings-cyclus. er weer eens een gebouw zonder duidelijke toe­ vrouwenkiesrecht A Perfect Day Cowboys en dooie koeien in Bosnië DFW gaat per titel kijken of en wat er gere­ dracht ontplofte. De magie is verbroken. Zo’n 4 31 Glass­land Wie zorgt er voor John? Ice and the Sky De Fransman die geld moet worden met licentiehouders. film hoef ik niet nog een keer te zien. Goodbye terug in de tijd ging James. EDO DIJKSTERHUIS EBELE WYBENGA

DE FILMKRANT IS EEN UITGAVE WEBREDACTIE EDO DIJKSTERHUIS (NIEUWS), EVA DE KOCK, SASJA KOETSIER, OMAR LARABI, ADRIAN CONTACT OPNEMEN MET DE UITGEVER VIA INFO@ COLOFON VAN STICHTING FUURLAND, SANCHO RODRIGUEZ, LAURA VAN ZUYLEN | FILMKRANT. MARTIN, JANNA REINSMA, JEROEN STOUT, BAREND DE FILMKRANT.NL | DE FILMKRANT WORDT MEDE MOGELIJK PRINSENGRACHT 770, 1017 LE AMSTERDAM, 020 LIVE GERLINDA HEYWEGEN, FILMKRANT.LIVE@GMAIL. VOOGD, ANDRÉ WAARDEN­ BURG,­ EBELE WYBENGA | DRUK GEMAAKT DANKZIJ EEN FINANCIËLE BIJDRAGE VAN DE 623 0121, [email protected], WWW.FILMKRANT.NL | COM | BUREAU & AGENDA ILONKA BUNDA, AGENDA@ DIJKMAN PRINT BV, DIEMEN | OPLAGE 30.000 | ©2015 NEDERLANDSE­ VERENIGING VAN FILMDISTRIBUTEURS OPRICHTERS JAN HEIJS & HENK RABBERS | ZAKELIJKE FILMKRANT.NL | VORMGEVING­­ BART OOSTERHOORN, STICHTING FUURLAND/DE FILMKRANT, AMSTERDAM | (NVF) EN DE NEDERLANDSE VERENIGING VAN BIOSCOOP­ LEIDING & ADVERTENTIE-ACQUISITIE JAN DOENSE, [email protected] | BEHEER WEBSITE HENK ISSN 0169-8109 | DE FILMKRANT­ HEEFT GEPROBEERD DE ­EXPLOITANTEN (NVB) | DE FILMKRANT WORDT U MEDE [email protected] | HOOFDREDACTIE DANA LINSSEN | RABBERS | COVER TYPEX | FOTOGRAFIE LONA AALDERS, RECHTHEBBENDEN­ VAN HET GEBRUIK­TE BEELD­ AANGEBODEN DOOR UW FILMTHEATER EINDREDACTIE­ MARISKA GRAVELAND, RONALD ROVERS | BOB BRONSHOFF,­ ANTOINE DOYEN, STEPHAN MATERIAAL TE ACHTERHALEN­ EN IN TE LICHTEN.­ MOCHT REDACTIE JOOST BROEREN, JOS VAN DER BURG, HUGO VANFLETEREN | VERDER WERKTEN MEE MARK COUSINS, U DESON­DANKS MENEN DAT U RECHTEN BEZIT OP EEN EMMERZAEL, SACHA GERTSIK, [email protected] JAN PIETER EKKER, BOYD VAN HOEIJ, FRITZ DE JONG, IVO VAN DE GEBRUIKTE BEELDEN, DAN KUNT U ALTIJD DE FILMKRANT FOTO STEPHAN VANFLETEREN #382 DECEMBER 2015 6

Tom Fassaert over A Family Affair GEHEIMEN EN FAMILIEVETES In A Family Affair, de openings­ film van het International Docu­ mentary­­ Filmfestival Amster­ dam, reist Tom Fassaert naar Zuid-Afrika om een film te maken over zijn oma, die er opeens een heel eigen agenda op na blijkt te houden: ‘Ik dacht: ik ben een volwassen­ man, een filmmaker. Ik kan dit aan!’ DOOR SACHA GERTSIK

Met haar 95 jaar is de oma van filmmaker Tom Fassaert (1979, bekend van de documentaire De engel van Doel) niets van het charisma verloren dat haar in de jaren vijftig als fotomodel zo beroemd maakte. In A Family Affair, dit jaar de openingsfilm van het International Documentary Filmfestival Amsterdam (IDFA), reist de kleinzoon af naar Zuid-Afrika om de mythe die zijn oma is te doorgronden. Maar oma heeft hele andere beweegredenen.

Hoe is deze film ontstaan? “Oma was een mythe voor mij: er was een oma, in Zuid-Afrika, waarvan ik verder helemaal niets wist. Dus de fascinatie voor haar was er als kind al, zonder dat ik echt wist wie ze was. Toen we een tijd in Zuid-Afrika woonden, kwam ik natuurlijk meer over haar te weten. Maar toch werd ze nooit een oma. Je kon niet echt een band met haar krijgen. Als persoon leerde ik haar daarna kennen, maar ze bleef toch een soort mythisch figuur waar altijd gedoe mee was. Er was dus iets aantrekkelijks aan haar, maar ook iets afstotends. “Toen mijn vader een boek over haar ging schrijven, besloot ik mee te gaan. Gewoon om te kijken wat er naar boven zou komen. Ik had helemaal geen plan. Het was net na de Filmacademie. Ik zag mezelf films maken zoals De engel van Doel: me ingravend in een onder­ werp, observerend. Ik wilde zeker geen films maken over mezelf of mijn eigen familie. Alsjeblieft zeg! Dat deden andere mensen. Ego-documentaires. Die term alleen al! Zo had ik me mezelf als maker nooit voorge­ steld. Nog altijd voelt dit als een uitzondering op wat ik normaal doe. Maar goed, ik dacht: dit gaat over hen, niet over mij. [Lachend] Terugkijkend voelt dat als een hele naïeve gedachte. DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 7

“Binnen een half jaar liep het spaak tussen mijn va­ ik ben ook nog eens verliefd op jou.’ Eeeeh... Hoe moest Beïnvloedde het maken van deze film ook jouw andere der en oma, het boekproject werd gestopt. Maar toen ik daarop reageren? Als persoon, maar ook als filmma­ familierelaties? “Mijn vader heeft me hier altijd heel wilde ik door! Er was iets gestart, dus ik wilde doorzet­ ker. Mijn reactie was typerend voor mijn vader en mij: ik erg in gesteund. Hij was ook de aanleiding voor mij om ten. Toch voelde het als een mogelijk loyaliteitsconflict dreigde niet weg te gaan of zo. Ik bleef begrijpend.” hieraan te beginnen. Maar mijn familie – vooral mijn toen mijn oma contact met mij zocht. Ze benaderde vader en tante – heeft in 2010 wel besloten geen contact mij natuurlijk omdat mijn vader niet benaderbaar was. Had je gewild dat je anders had gereageerd? “Zeker. Ik meer met mijn oma te hebben. En ik ging daar juist in Mijn vader waarschuwde me ook, voor hoe gewiekst heb best vaak in mijn leven het gevoel dat ik een mak zitten graven. Ik groef dingen op die bewust vermeden ze is. Toch wilde ik dit aangaan, het een kans geven. Ik schaap ben, dat meegaat in situaties waarvan ik pas la­ werden. Toch ging ik door, want ik voelde dat er on­ dacht: ‘Ik ben een volwassen man, een filmmaker. Ik ter besef dat ik mensen daarin volledig over mijn gren­ danks alles bij alle betrokkenen een enorme behoefte kan dit aan!’” zen heen liet gaan. Maar ik was zo overrompeld – door was om dit echt een keer aan te gaan. Zelfs bij mijn oma. haar karakter, het testament. Door alles. En ik wilde er Ook zij wilde aan het einde van haar leven dat de relatie Wat wilde je dan een kans geven: de relatie of de film? ook nog eens een film over maken. Ik verdronk gewoon. met haar kinderen anders zou zijn. “Beide. Dat is het lastige aan het maken van zo’n soort Ik begon redelijk naïef met het uitgangspunt dat ik als “Het is geen eind-goed-al-goed-verhaal. Het klopt film – dat film en realiteit de hele tijd door elkaar gaan een soort buitenstaander een film zou maken over een wat oma aan het begin van de film zegt: je kunt wel lopen en soms zelfs met elkaar botsen. Ik was benieuwd familie, die dan toevallig de mijne is. Maar toen gebeur­ dingen gaan opgraven, zoeken naar die waarheid, maar naar haar als persoon: wie is zij buiten die oppervlakki­ de dit en kon ik er niet meer buiten blijven. Met huid en dat heeft geen zin. Wat brengt het je? Wat inzicht, mis­ ge verhalen die ik al ken? En ik dacht dat er wel een inte­ haar werd ik erin getrokken. schien. Het resultaat is een cliché: I’m sadder but wiser. ressant verhaal in zat. Bovendien vroeg ik me af waarom “Als mens voelde ik dat ik haar duidelijk moest Ik ben er niet vrolijker op geworden…” iedereen de hele tijd ruzie moest maken. En dan ook nog maken dat ik niet hetzelfde voor haar voelde. Dat zie eens op zo’n voor mijn familie nogal typische manier. je ook in de film – ik doe wanhopige pogingen om haar Had je het dan niet moeten doen? “Zeker wel. Door de Niet door het uit te spreken, want dan zou er tenminste dat bij te brengen. ‘Maar oma, je bent mijn oma!’ ‘Ach film hebben alle betrokkenen, inclusief ikzelf, de ruimte nog een echte confrontatie ontstaan, maar door de tele­ hou toch op met je oma, ik weet zeker dat jij je ook an­ gekregen om het eens te hebben over de dingen die hier­ foon niet op te nemen en alles uit de weg te gaan. Van ders voelt.’ ‘Nee!’ ‘Je kunt zeggen wat je wil, maar er is voor onbespreekbaar leken. De gesprekken die ze heb­ dat uit de weg gaan had ik echt genoeg. Ik dacht: gewa­ meer. Ik voel het, ik weet het.’ Hoe reageer je daarop? ben in de film hadden ze natuurlijk ideaal gezien met el­ pend met mijn camera kan ik dit aan. [Lacht] Niet we­ Maar haar bekentenis was niet genoeg reden om haar kaar moeten hebben. Maar al is de film niet bij machte tende wat me te wachten stond... Want ik kwam daar en af te wijzen als mens. Ik ging niet kinderachtig doen en om deze mensen in de realiteit dichter bij elkaar te laten oma richtte al haar pijlen op mij. ‘Jíj bent nu mijn exe­ weglopen bij iemand die me net iets heel persoonlijks komen, dan lukt het tenminste in de film. Hoe treurig cuteur testamentair, jij bent mijn hoofderfgenaam, jij heeft verteld. Dus ging ik door met filmen.” dat ook is.” 5 bent de belangrijkste persoon in mijn leven.’ Wow! ‘O en De camera en de open wond Met A Family Affair kiest IDFA dit jaar cinerende documentaire gemaakt die de vin­ voor een intieme openingsfilm: een zorg­ gers op alle gevoelige plekken van zijn fami­ vuldig geconstrueerd portret waarin Tom liegeschiedenis legt. Er vloeien tranen, er Fassaert zijn eigen gecompliceerde fami­ worden verwijten gemaakt en leugens ver­ liegeschiedenis ontrafelt. teld (vooral door Marianne), maar de familie Fassaert zal uiteindelijk kracht kunnen put­ “Ik ben de zoon van een moeder met een ten uit dit zorgvuldig gemaakte portret. masker”, vertelt de vader van Tom Fassaert Fassaert heeft geluk dat hij uit een familie aan het begin van A Family Affairaan de ca­ komt die een grote waarde hecht aan bewe­ mera. “Haar ontmaskering is ook mijn ont­ gend beeld. Zijn vader maakte als jonge ou­ maskering.” Ook al komt hij dichterbij dan der videoboodschappen om naar zijn moe­ wie dan ook in zijn familie, Fassaert ontmas­ der te sturen en zijn overgrootvader (de kert zijn grootmoeder nooit helemaal, wat vader van Marianne) was een enthousiast de vraag oproept of je überhaupt tot de kern amateurfilmer en fotograaf. A Family Affair van een persoon kan komen. Wel heeft hij bevat dus veel archiefbeelden, die soms ook met deze film een buitengewoon familiepor­ de pijnlijke momenten blijken te hebben tret geschilderd dat nog lang beklijft. A vastgelegd. In sommige beelden zijn de af­ Family Affairdraait volledig om Fassaerts wezigheid van Marianne en het gemis goed grootmoeder Marianne die haar zoontjes van te voelen. Door dat intieme materiaal met familie. Hij presenteert haar na het afscheid juist door zich zo bloot te geven heeft hij mis­ ongeveer drie jaar oud in een weeshuis heeft eigen opnames te combineren heeft Fassaert een mooi ingelijste familiefoto, maar schien een begin gemaakt met het verwerken gestopt. Jaren later werden ze weer opge­ een veelzijdige film over de geschiedenis van Marianne weigert die aan te nemen. Toms van een wond die al generaties dooretterde. haald, maar inmiddels was er iets kapot wat zijn familie gecomponeerd. vriendin staat immers op de foto. Nadat we Zoals Marianne voor haar waarheid kiest, nooit meer heel zou worden. Niet lang Er zit een enorme spanning in A Family al die tijd grootmoeder en kleinzoon hebben doet de filmmaker dat ook: haar masker gaat daarna liet ze haar kinderen weer in de steek Affair.Want hoe open Marianne na verloop zien werken aan het verleden komt dit mo­ nooit helemaal af, spijt heeft ze nooit hele­ om een carrière als fotomodel na te jagen. van tijd ook lijkt te zijn, je gaat twijfelen aan ment extra hard aan. Tegelijk biedt deze maal, maar Fassaert laat zien dat ze in al haar Sindsdien woonde ze in Zuid-Afrika, zo ver alles wat ze zegt. Voor vertrek krijgt Fassaert scène ook een sleutel om Marianne beter te kwetsbaarheid evengoed een mens is. mogelijk verwijderd van haar familie. een waarschuwing van zijn vader: “Je oma is kunnen begrijpen: ze kiest haar eigen waar­ Wat bezielde Marianne om haar kinderen een manipulator.” Zeker als Marianne tijdens heden en ze maakt haar eigen regels. Zo heeft HUGO EMMERZAEL 11111 aan hun lot over te laten? A Family Affairis zijn bezoek beweert dat ze van haar klein­ zij ervoor gekozen om haar kleinzoon al die het resultaat van Fassaerts vijfjarige zoek­ zoon houdt en openlijk met hem begint te tijd zonder vriendin te zien, net zoals ze er­ tocht naar een antwoord van zijn grootmoe­ flirten, wordt het ingewikkeld. Dat Fassaert voor heeft gekozen om weg te kijken van de A Family Affair NEDERLAND/BELGIË/DENEMARKEN, der. Al die tijd had ze gezwegen. “Er is geen tijdens zulke scènes kalm en beheerst blijft, problemen in haar familie. 2015 | REGIE TOM FASSAERT | 108 MINUTEN | DISTRI­ waarheid”, zegt ze aan het einde van de film, getuigt van een sterke persoonlijkheid. Dat Fassaert ervoor koos om dit materiaal BUTIE MOKUM | TE ZIEN OP IDFA EN VANAF 19 NOVEM­ alsof ze al zijn harde werk teniet wil doen. “Je Slechts één keer verliest hij zijn geduld. in de film te verwerken is een moedige keuze. BER | OP 18 NOVEMBER VINDEN ER IN 13 STEDEN komt erachter dat je nergens achter komt.” Het is op het moment dat Marianne weer in Hij had zich als filmmaker en als mens nau­ SPECIALE VOORPREMIÈRES PLAATS | VOOR MEER Toch heeft Fassaert een onthullende en fas­ Nederland is om afscheid te nemen van haar welijks nog meer bloot kunnen geven. Maar INFORMATIE herrie.com DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 8

WELCOME TO LEITH UKRAINIAN SHERIFFS Benjamin Barber vs the World EEN TERUGKEER NAAR DE GULDEN IS TYPISCH JIHAD Benjamin Barber, voormalig adviseur van Clinton en auteur van Jihad vs Mc World en If Mayors Ruled the World, selecteerde voor IDFA vijftien documentaires die zijn ideeën illustreren. Tijdens het festival komt Barber ze toelichten in De Kleine Komedie. DOOR RONALD ROVERS

In 1995 schreef de Amerikaanse politicoloog Benjamin Jihad verwees bij Barber dus niet zozeer naar mos­ Barber Jihad vs McWorld. Dat was halverwege een de­ limfundamentalisme maar naar alle verzet tegen de cennium van grenzeloos optimisme. Francis Fukuyama moderniteit. Een terugkeer naar de gulden en de markt had drie jaar eerder het einde van de geschiedenis aan­ waar die een daalder waard is in een keurig aangeharkt gekondigd, want de mensheid was ideologisch nu wel blanco Nederland met hoge muren eromheen, zoals de uitontwikkeld en de liberale democratie zou naar alle PVV propageert, dat is volgens Barber typisch Jihad. uithoeken van de wereld geëxporteerd worden. Hoewel een stuk minder optimistisch over die export – hij had Sheriff het over een ‘gouden dwangbuis’ – voerde journalist “Die muren zijn een groeiend probleem”, zegt hij vanuit Thomas Friedman in 1999 in zijn boek The Lexus and New York als we hem kort via Skype kunnen spreken. the Olive Tree de ‘Golden Arches Theory of Conflict Voor IDFA selecteerde de voormalig adviseur van pre­ Prevention’ aan, die stelde dat ‘geen twee landen die sident Clinton vijftien documentaires die reflecteren op allebei een McDonald’s hadden, een oorlog met elkaar thema’s uit zijn werk. Dat loopt van het portret Steve hebben gevoerd sinds ze die McDonald’s kregen’. Jobs: the Man in the Machine tot Checks and Balances, Barber was pessimistischer. Wat hij beschreef in over het dagelijks leven op een Algerijnse krantenre­ Jihad vs McWorld, de uitwerking van een artikel dat dactie, en Welcome to Leith, over een vreedzaam ge­ hij in 1992 voor The Atlantic had geschreven, was het hucht in Noord-Dakota waar een nieuwe inwoner een groeiende conflict tussen enerzijds globalisering en beruchte white supremacist blijkt die van het dorp een corporatistische macht over politieke processen en neonazigemeenschap wil maken. Wat opvalt is dat het anderzijds Jihad, traditionele waarden in de vorm van geen macroanalyses zijn over abstracte internationale extreem nationalisme en religieus fundamentalisme. ontwikkelingen, maar bijna allemaal films over lokale BENJAMIN BARBER DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 9

conflicten, zoals het tragikomische Ukrainian Sheriffs, ze niet minder gevaarlijk. En natuurlijk, wat politici over een sheriffsduo in een afgelegen Oekraïens echt moeten doen is niet de verschillen benadrukken, dorp. Tijdens het festival zal Barber na vertoningen maar juist wat we als mensen delen, wat we gemeen­ Barber steeds geïnterviewd worden over zijn selectie in de schappelijk hebben.” Amsterdamse Kleine Komedie. Wat volgens u makkelijker te doen is als mensen en DocLab Twee jaar geleden, in november 2013, was Barber elkaar op lokaal niveau ontmoeten. Niet alleen fysiek, ook al in Amsterdam (en een half jaar later weer op de maar ook via het democratisch proces. “Precies. Op IDFA’s storytelling laboratorium DocLab G8 van de Filosofie in de Beurs van Berlage) om te pra­ lokaal niveau ben je direct betrokken bij problemen selecteerde projecten die op een of andere manier aansluiten bij de thema’s ten met Eberhard van der Laan. Meer nog dan visionair en ben je dus ook meer geïnteresseerd in oplossingen. die Barber aansnijdt. analyticus van een botsing tussen traditie en moderni­ Vanwege de relatieve kleinschaligheid kun je daar mak­ teit is Barber namelijk al minstens vanaf het verschij­ kelijker milieuvervuiling aanpakken, je met anderen The Enemy van oorlogsfotograaf Karim Ben nen van zijn boek Strong Democracy in 1984 bezig met identificeren, oplossingen bedenken voor verkeers­ Khelifa is volgens de maker een project dat nadenken over een democratie waarbij burgers zich congestie of wat zich dan ook aandient. Je staat ook in opereert op de grens van neurowetenschap, kunstmatige intelligentie en non-fictievertel­ meer betrokken voelen. directer contact met het bedrijfsleven. Burgemeesters ling. Twee strijders staan tegenover elkaar, de En dat betekent: lokale democratie. Daarover pu­ overleggen gelukkig ook al intensief op internationaal toeschouwer in het midden. Het publiek wordt bliceerde hij in 2013 If Majors Ruled the World (in niveau om zulke problemen aan te pakken. Het is ook uitgenodigd om uit de rol van passieve buiten­ 2014 vertaald als Als burgemeesters zouden regeren). een effectieve manier om te voorkomen dat mensen staander te stappen en binnen te treden in Sindsdien reist Barber de wereld over om die bood­ zich afkeren van de democratie. En kijk naar de ge­ het hart van conflicten in Afghanistan, Israël, Congo en El Salvador. schap uit te dragen. schiedenis. Haatideologieën overleven nooit op de lan­ Nationale staten en internationale organisaties ver­ ge termijn. Mensen zien altijd weer in dat de oplossing RecoVR Mosul: A Collective Reconstruction liezen zich volgens hem in abstracties en machtspolitiek ligt in samenwerken.” van Laura Chen en Ziv Schneider is een ‘digi­ en blijken niet in staat problemen als klimaatveran­ tale wederopbouw’ van kunst en archeologi­ dering, terrorisme, armoede en de handel in drugs, Twitter sche locaties die sinds de bezetting van de Iraakse stad Mosul op 10 juni 2014 door IS ver­ wapens en mensen op te lossen. Burgemeesters doen In diezelfde geschiedenis zie je dat het steeds weer nietigd werden. Dankzij ‘crowdsourced’ foto’s dat veel beter want die zijn voortdurend bezig met het onnoemelijk veel pijn en levens kost voor mensen dat konden ze digitaal gerestaureerd worden en oplossen van praktische problemen. Steden – waar een inzien. “Dat is waar. Als Jood in Europa in de jaren der­ kun je als bezoeker virtueel door het histori­ steeds groter deel van de wereldbevolking woont – wer­ tig had je niks aan die kennis.” Barber noemt zichzelf sche museum van de stad lopen. ken ook makkelijker samen dan landen. Natiestaten “diep pessimistisch over de korte termijn”. Tegelijk Cue China van Ant Hampton laat de toe­ hebben volgens Barber de neiging om zich tegen elkaar zegt hij dat er altijd wel redenen zijn voor pessimisme. schouwer door de ogen van de onbekende Chi­ af te zetten omdat ze hun soevereiniteit willen bewaren. Zijn niet-aflatende pleidooi om de lokale democratie te nese arbeider kijken die zoveel van de produc­ versterken, zijn “strijd”, noemt hij een vorm van opti­ ten maakt die we hier in het dagelijks leven Politiek van de angst misme. Het ‘Global Parliament of Mayors’, waarin bur­ gebruiken. Muren dus. Barber praat snel want tijd is er niet. gemeesters elkaar ontmoeten om gemeenschappelijke Witness 360 7/7 van Darren Emerson is virtual Interviews moeten tussendoor, op de achterbank van problemen en oplossingen te bespreken, is daar een reality journalistiek die probeert de psycholo­ taxi’s die van of naar een vliegveld rijden. Of zoals nu, concreet resultaat van. gische naweeën van de aanslagen van Al snel via Skype. Stilzitten doet de 76-jarige New Yorker Barbers selectie voor IDFA is ingegeven door de Qaida in Londen op 7 juli 2005 invoelbaar te niet. Aan Fifth Avenue loopt het trouwens ook niet te­ focus op lokale verhalen zegt hij, maar ook “doordat maken. gen middernacht, zoals hier. Terwijl Barber steeds een ze illustreren hoe verschillend mensen reageren als ZIE VOOR MEER INFORMATIE OVER DOCLAB idfa.nl lok van z’n haar opzij veegt, beweegt hij voor de camera de heerlijke nieuwe wereld zich aandient. Zo zie je in van voor naar achter en van links naar rechts, zijn zin­ A Syrian Love Story hoe de burgeroorlog hele hechte THE ENEMY nen onderstrepend met gebaren. banden binnen een familie onder druk zet doordat de De onvrede die zich nu overal in Europa manifes­ een kiest voor strijd en de ander wil vluchten. Die do­ teert in de vorm van weerstand tegen de komst van cumentaires zijn voor mij kaders om de moderniteit te vluchtelingen is volgens hem een gevolg van een fa­ bestuderen.” Over moderniteit gesproken. Zijn boek lende nationale democratie. Mensen voelen zich niet Jihad vs McWorld krijgt in 2016 een update, waarbij de begrepen en niet betrokken. Ik vraag of de politiek van ondertitel How Globalism and Tribalism are Reshaping de angst, waar hij vaak naar verwijst, alleen een instru­ the World wordt vervangen door het meer actuele ISIS ment is van extremistische partijen of dat het een soort on the Internet. Waarom die specifieke ondertitel, ge­ gemeenschappelijke munt is die alle politici gebruiken. zien de wereldomvattende ontwikkelingen die verder “Je ziet het overal misbruikt worden. Het is totaal on­ langskomen? “Het is een prachtig voorbeeld van hoe verantwoord dat Europese regeringen muren willen Jihad en McWorld, dus traditie en moderniteit, niet bouwen om anderen buiten te houden. Niet alleen meer los van elkaar kunnen worden gezien. ISIS ge­ omdat we technologisch en financieel sterk van elkaar bruikt de technologie van vooruitgang en moderniteit afhankelijk zijn en het dus zinloos is om je af te scher­ om het Westen aan te vallen. En dat doen ze effectief. men, maar omdat mensen hun eigen angst door dat Ze verspreiden hun ideologie onder meer via Twitter. gedrag bevestigd en gelegitimeerd zien. Elke ideologie De ironie is dat ze dat ook weer afhankelijk maakt van van muren botst onvermijdelijk met de realiteit.” datzelfde Westen.” Maar zijn die fysieke muren niet slechts een ma­

nifestatie van de muren die mensen al langer in hun ZIE VOOR MEER INFORMATIE OVER DE SELECTIE VAN hoofd aan het bouwen waren? “Zeker, maar dat maakt BARBER idfa.nl CONIJN FILM PRESENTEERT IN SAMENWERKING MET KRO-NCRV IN CO-PRODUCTIE MET CLIN D’OEIL FILMS EN DANISH DOCUMENTARY Highlights December 2015

19 NOVEMBER IN DE BIOSCOOP

EEN DOCUMENTAIRE VAN TOM FASSAERT A FAMILY AFFAIR WAT IS WAAR? WWW.AFAMILYAFFAIR.NL (Martin Scorsese, 2011) Scorsese, (Martin

Hugo

Hugo 3D (Martin Scorsese) Les enfants du paradis Voor deze fantasievolle familiefi lm nam (Marcel Carné) Scorsese het jeugdboek The Invention of Arletty (‘de Franse Marlene Dietrich’) en Hugo Cabret tot uitgangspunt. De jonge Jean-Louis Barrault overdonderden het Hugo woont in een Parijs’ treinstation waar premièrepubliek als de leden van een hij een oude brompot met een theatertroep in het laat-19e-eeuwse Parijs. speelgoedwinkel ontmoet, die de Nu digitaal gerestaureerd (4K). beroemde fi lmmaker Georges Méliès blijkt Vanaf 17 december te zijn. Vanaf 19 december 2015 t/m 3 januari Tentoonstelling 2016 (dagelijks in de kerstvakantie) Michelangelo Antonioni Il maestro del cinema moderno Carol (Todd Haynes) Michelangelo Antonioni (1912-2007) is een Lyrisch ontvangen liefdesdrama over een van de grootste fi lmvernieuwers van de verboden lesbische relatie in de jaren twintigste eeuw. Deze tentoonstelling en vijftig, met Cate Blanchett en Rooney het fi lmprogramma laten zien hoe Mara. Verfi lming van de toentertijd Antonioni de fi lmtaal voorgoed veranderde. vooruitstrevende roman van Patricia 12 september 2015 t/m 17 januari 2016 Highsmith. Sensueel, verfi jnd, adembenemend. Vanaf 17 december

EYE FILMMUSEUM AMSTERDAM Info & tickets eyefi lm.nl vanaf 3 december in de filmtheaters

EYE_AD_FILMKRANT_12-2015.indd 1 09-11-15 15:54 DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 11

In première op het IDFA: A Strange Love Affair with Ego waarin Ester Gould de grens verkent tussen gezonde en ongezonde zelfliefde en ze haar eigen bovenmatige bewondering voor haar zelfverzekerde zus onder de loep neemt. Gould: ‘Veel mensen zien succes als een keuze, waarbij zelfprofilering voorop staat. En dan ben je een loser als iets je niet lukt.’ DOOR MARISKA GRAVELAND

weet niet of ik het helemaal met hem eens ben, dat Ester Gould over A Strange Love Affair with Ego de jeugd ook narcistischer moet zijn om zich beter te kunnen verweren in deze tijd. Je moet jezelf verko­ pen, anders kom je er niet. Wat ik ook om me heen zie gebeuren is dat alles een merk wordt, laatst had zelfs ‘WE VERWACHTEN TE het Mediafonds de cursus ‘De filmmaker als merk’. Marketingtermen zie je overal. De marketing heeft ge­ wonnen.” VEEL VAN ONSZELF’ Plooien Had je zus het idee dat de wereld zich naar haar moest De ogenschijnlijk succesvolle vrouwen in A Strange Love De psycholoog in mijn film hanteert echter niet de plooien? “Ik dacht dat mijn zus de wereld zou verove­ Affair with Egostaan voor een aantal eigenschappen die gangbare definitie. Iedereen is min of meer narcistisch, ren, en dat dacht ze zelf ook. Als je maar hard genoeg de in Schotland geboren Ester Gould (1975; De rekening vindt hij. Hij ziet narcisme als gezonde zelfliefde, wel gelooft dat iets gebeurt, dan gebeurt het ook, vond van Catalijne) zich herinnert van haar zus, die altijd kunnen we last krijgen van narcistische krenking. We ze, maar die overtuiging houdt niet veel rekening met blaakte van zelfvertrouwen. “Mijn interesse in narcis­ lopen elke dag narcistische krenkingen op maar wat het noodlot. Veel mensen zien succes als een keuze, me, grote ego’s en imponerende persoonlijkheden heeft kan gebeuren is dat mensen daar niet goed in door­ waarbij zelfprofilering vooropstaat. En dan ben je een alles met mijn zus te maken. Ik bewonderde haar al van groeien, waardoor die polen van zelftwijfel en zelfover­ loser als iets je niet lukt. Er ligt zoveel nadruk op zelf­ jongs af aan maar ze is later van haar voetstuk gevallen. schatting te ver uit elkaar gaan liggen.” maakbaarheid dat alles wat niet goed gaat ook je eigen Dat gebeurde door wat mijn zus ‘de val’ noemde; in schuld is. Het aantal mensen met psychische proble­ werkelijkheid sprong ze in een waan van een flatgebouw. Twijfel men neemt toe, omdat naar men aanneemt steeds meer Daarna veranderde haar persoonlijkheid totaal, ze was Zou het geen verademing zijn als er in onze samenle­ mensen het moeilijk vinden om de druk aan te kunnen, eerst nergens bang voor, was grenzeloos en van zichzelf ving meer ruimte zou zijn voor kwetsbaarheid en twij­ we verwachten te veel van onszelf. Terwijl zelfrelati­ overtuigd, maar nu vond ze het eng om ’s avonds naar fel? “Mijn zus heeft haar ego opgeblazen, en dat doen vering heel troostend kan zijn. Toen ik laatst een berg­ het station te lopen. Deze gespleten kanten van mijn zus we allemaal tot op zekere hoogte, omdat er inderdaad tocht maakte in Schotland vond ik het troostend dat hebben me lange tijd verward en gefascineerd. Toen las weinig ruimte is voor kwetsbaarheid. Ik weet niet of er dingen zijn die groter zijn dan ikzelf, dat je het niet ik in een van de vele psychiatrische rapporten die er over het steeds erger wordt maar er wordt veel kwetsbaar­ allemaal alleen hoeft te doen. Dat is toch ook een last, haar gemaakt zijn dat iemand dacht dat ze een narcisti­ heid verborgen, ook onder invloed van Facebook en dat je het allemaal zelf moet doen, het is ook heerlijk sche persoonlijkheidsstoornis had. Ik wilde weten hoe dergelijke.” om te denken dat je maar een kleine speler bent in een het nou zat met haar zelfvertrouwen en mijn eigen zelf­ ‘Always giving parties to cover the silences’, zo wordt grotere wereld.” vertrouwen. Hoe kan het dat ze zo zelfverzekerd leek en Mrs. Dalloway toepasselijk geciteerd in de film. “Ik zie In je film geeft de psycholoog een uitweg uit het dan zo eindigde, en wat zegt mijn tomeloze bewonde­ in mijn zus een Virginia Woolf of een Mrs. Dalloway die narcisme. Je kunt namelijk ook tegen jezelf zeggen: ‘Ik ring voor haar eigenlijk over mij? In mijn ogen was mijn misschien wel gedoemd is tot zelfdestructie, gedreven ben goed genoeg.’ “Dat is alleen helaas niet in de mode, zus een heldin, ik bleef ongezond naar haar opkijken en door onrust, verveling en een honger naar de stad. Ze voor bedrijven is het vaak niet voldoende als je ‘goed wilde haar onzekerheid niet zien, terwijl ze daar wel al­ voelde een grote leegte. Dat is iets wat we allemaal her­ genoeg’ hebt gepresteerd. En ook als filmmaker wil je lerlei signalen over afgaf. kennen en wat in mijn film is uitvergroot door de vrou­ natuurlijk niet een middelmatige film afleveren. Maar “Er wordt tegenwoordig heel veel over narcisme ge­ wen wier polen wat extremer zijn.” het is heel gezond als je je even goed of slecht voelt als sproken in sociologische zin, de jeugd is te narcistisch Is er tegenwoordig ook steeds minder ruimte voor de ander, dat je gewoon mag zijn.” enzovoorts, daar heb ik niet veel aan toe te voegen. afwijkingen? “Je zou denken dat er, nu we vrij zijn om Ik wilde het onderwerp vooral onderzoeken omdat ik degene te kunnen zijn die we willen zijn, veel diversiteit mensen met een groot ego altijd heel leuk heb gevon­ zou zijn, maar ik zie juist steeds meer van hetzelfde om A Strange Love Affair with Ego NEDERLAND, 2015 | REGIE ESTER GOULD | 90 MINUTEN | DISTRIBUTIE den. Narcisme komt voort uit een heel laag zelfbeeld, me heen.” CINEMA DELICATESSEN | TE ZIEN OP IDFA EN VANAF 31 waarbij een opgeblazen ego wordt gebruikt om iets te Voelen mensen zich misschien constant beoor­ DECEMBER | LEES VOLGENDE MAAND IN DE FILMKRANT verdoezelen, om zelftwijfel of zelfhaat te verbergen. deeld? “Klinisch psycholoog Jan Derksen zegt, en ik EEN UITGEBREIDE RECENSIE VAN DE FILM DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 12

Errol Morris VEERTIG JAAR FASCINATIE VOOR HET ABNORMALE

ERROL MORRIS THE UNKNOWN KNOWN

De Amerikaanse documentairemaker Errol niet anders, gezien de opmerkelijke band die de twee verwondering voor merkwaardige figuren maakt hem Morris is hoofdgast op het International hebben sinds de jaren zeventig. Herzog daagde Morris bovendien tot een moderne antropoloog. Morris licht Documentary Filmfestival Amsterdam, met uit: als hij zijn debuutfilm wist af te ronden, dan zou hij toe: “Iedereen lijdt aan waanvoorstellingen, bij de een een mini-retro en een Top 10. De Filmkrant zijn schoen opeten. Twee jaar nadat Morris debuteerde extremer dan bij de ander.” Al vanaf het begin van zijn sprak met de man die het voor elkaar kreeg om met Gates Of Heaven (1978) verscheen Werner Herzog carrière weet hij deze extreme gevallen te vinden. met zijn documentaire The Thin Blue Line een Eats his Shoe. moordzaak op te lossen: ‘Ik geloof niet in Holocaustontkenner Fred Leuchter duivelse mensen, maar in duivelse daden.’ Cinema vérité Morris probeert hun handelingen en redenaties te DOOR OMAR LARABI De basis van Morris’ werk ligt in de cinema vérité – begrijpen, zoals bij zakenman Fred Leuchter uit Mr. de documentairestroming waarin de werkelijkheid Death: The Rise And Fall Of Fred A. Leuchter Jr. (1998). Je zou hem het best een regisseur-rechercheur kunnen nauwkeurig wordt geobserveerd, en zo min mogelijk Leuchter bouwt en repareert op verzoek elektrische noemen: de Amerikaanse documentairemaker Errol beïnvloed wordt door de aanwezigheid van camera, stoelen en aanverwante executieapparatuur. Hij ziet Morris (1948). De afgelopen veertig jaar kreeg hij de makers en crew, om zo (nieuwe) feiten en inzichten aan zichzelf als een humanist, omdat zijn apparaten een meest uiteenlopende mensen voor de camera: laco­ het licht te brengen. Aangevuld met de voor hem zo ka­ snelle en pijnloze dood garanderen. Uit de documen­ nieke cipiers, defaitistische ministers van Defensie rakteristieke onconventionele interviewtechnieken en taire ontstaat een ander beeld, van een Holocaust- of onachtzame boerenkinkels. Ze hebben één ding film noir-achtige reconstructies is Morris uitgegroeid ontkennende retoricus met zijn eigen normen - vol­ gemeen: ze zien zichzelf anders dan dat het publiek ze tot een van de belangrijkste Amerikaanse documen­ gens zijn onderzoek zouden de gaskamers niet hebben ziet. Morris ondervraagt ze en zoekt naar de waarheid tairemakers van de laatste dertig jaar. Zijn invloed is bestaan. achter die uiterlijke schijn. Soms met sensationele onder andere zichtbaar in het werk van Andrew Jarecki, Morris benadrukt Leuchters zelfmisleiding en zelf­ gevolgen. Zo staat zijn moorddocu The Thin Blue Line bekend van Capturing the Friedmans (2003) en het on­ bedrog: “Fred woont in een fantasiewereld die hij zelf (1988) nog steeds bekend als een van de weinige films langs gelauwerde The Jinx (2015). heeft gecreëerd. Toen de film vrijwel af was, en ik deze die erin slaagden een politieonderzoek zo over te doen Vanuit zijn kantoor in Boston vertelt Morris aan de aan hem liet zien, bleef hij geloven dat de gaskamers dat de werkelijke dader achter de tralies kwam. Morris telefoon hoe hij graag ongebruikelijke zaken voor het nooit hebben bestaan. Door te suggereren dat er dan is eregast op het komende International Documentary voetlicht brengt, en hoe onalledaagse obsessies hem waarschijnlijk duizenden elektrische stoelen in Berlijn Filmfestival Amsterdam (IDFA), waar de meeste van intrigeren: “Ongetemd irrationeel denken is onderdeel hebben gestaan, bedacht hij een passende oplossing zijn films de afgelopen jaren trouw werden vertoond. van de mens. Ik vergelijk het met mijn jeugd. Als kind voor de grootschalige vernietiging van de mens.” Toch Het is juist de mix van extreme vlieg-op-de-muur- wist je het verschil tussen juist en onjuist, maar in een beschouwt Morris de eigenaardige Leuchter geenszins films (met de Interrotron-camera als beste voorbeeld: woordenwisseling met de buurjongen, die een kop gro­ als dorpsgek. “Hij blijft een merkwaardig wezen, maar een “interviewende camera” waarachter Morris als ter was, verdwenen deze normen naar de achtergrond.” hij is geen idioot, ondanks de idiote dingen die hij zegt.” ondervrager en regisseur helemaal verdween) en Die irrationaliteit staat centraal in Morris werk, dat soms grote ingrepen in de documentairetaal door opgedeeld kan worden in drie soorten films: portretten Irakoorlog ensceneneringen, pathos en drama die zijn werk zo ka­ van unieke individuen, historische rectificaties en true De gedachte dat ook weldenkende mensen irrationeel rakteristiek maakt. IDFA vertoont zes films van Morris, crime. kunnen handelen, is zichtbaar in de historische recti­ van het klassieke moordonderzoek in The Thin Blue In de portretten staan excentriekelingen centraal: ficaties van Morris – films waarin belangrijke histo­ Line (1988) tot het ijselijke The Unknown Known (2013) van de apathische oprichter van een dierenkerkhof rische gebeurtenissen nog eens onder de loep worden over de voormalige Amerikaanse minister van Defensie in Gates of Heaven (1978), de kibbelende pastoor in genomen. In The Unknown Known, over de Irakoorlog, Donald Rumsfeld. Daarnaast heeft de doorgewinterde Vernon, Florida (1981) tot het latere Fast, Cheap & verschuilt voormalig minister van Defensie Donald cineast een top tien samengesteld, met opvallend veel Out of Control (1997), waarin een leeuwentemmer, Rumsfeld zich tijdens interviews continu achter niets­ innovatieve en avantgardistische filmmakers als Luis robotmaker, hovenier en bioloog worden gevat in een zeggende kreten. Met een jongensachtige glimlach Buñuel, Dziga Vertov en Chris Marker. Ook Werner mozaïekvertelling. Uit de films blijkt hoezeer Morris pareert hij gevoelige vragen over de misstanden in Herzog, een van Morris’ boezemvrienden, mag met een epistemoloog is, altijd op zoek naar kennis over de Guantanamo Bay. Alles wordt gevat in definities en zijn Fata Morgana (1971) niet ontbreken. Het kan ook ondoorgrondelijkheid van de mens. Zijn voortdurende procedures. De scène waarin een document over ver­ DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 13

Errol Morris VEERTIG JAAR FASCINATIE VOOR HET ABNORMALE

THE THIN BLUE LINE FAST, CHEAP & OUT OF CONTROL THE FOG OF WAR

hoortechnieken ter sprake komt, spreekt boekdelen. kers voornamelijk observeerden. Ze waren in mindere zijn reclamespots. Als onderdeel van een zorgvuldig Dat gevangenen soms acht tot tien uur moeten staan, mate betrokken bij de martelingen. Sommige foto’s zijn samengestelde verhaalwereld, waarin de hand van de kan volgens hem amper als marteling worden gezien. zelfs op de eerste dag genomen, door soldaten die zich­ regisseur vaak onzichtbaar is. Sterk aangezette klassie­ Op sommige lange werkdagen, moet hij ook lang recht­ zelf beschouwden als onderzoeksjournalisten. Ze von­ ke muziek, gecomponeerd door Phillip Glass, maakt de op staan. den dat de verschrikkingen niet in de doofpot mochten beelden nog ondubbelzinniger. Eigenlijk zijn deze tech­ Het is een verbluffende achteloosheid, waar Morris belanden.” nieken instrumenten van misleiding. Je kan je niet aan ook iets gevaarlijks in ziet: “Voor mij is Rumsfeld de de indruk onttrekken dat Joyce McKinney, in Tabloid personificatie van zelfvoldaanheid. Daarin zit het Foto-analyses (2010) op een vooropgezette manier wordt gepresen­ kwaadaardige element. Je vraagt je af of hij werkelijk Die gedachte valt ook te herkennen in Believing is teerd aan de kijker – telkens wordt benadrukt dat de zo’n onbezonnen blik op de wereld heeft, of dat hij Seeing (2011), een bundel van de foto-analyses die voormalige schoonheidskoningin, die haar verloofde simpelweg niet bereid is om de ernstige implicaties Morris maakte voor The New York Times. Foto’s uit ontvoerde, onbetrouwbaar is. van zijn beleid te onderkennen.” Daarmee verschilt de wereldgeschiedenis worden onderworpen aan een Het meest opvallende element van veel van Morris’ Rumsfeld volgens Morris van die andere minister van minutieus onderzoek, voordat ze worden terugge­ films is de Interrotron, een soort autocue met een lens, Defensie, Robert S. McNamara, die dezelfde functie plaatst in het tijdsgewricht. Zo is Morris altijd aan het waardoor de geïnterviewde rechtstreeks in de camera bekleedde tijdens de Vietnamoorlog en werd geïnter­ schikken en herschikken. De kaarten moeten, zoals kijkt en dus rechtstreeks in de ogen van de kijker. Dat viewd in het met een Oscar bekroonde The Fog of War de Amerikaanse president Franklin Roosevelt ooit zei, levert een reeks ijzingwekkende momenten op, wan­ (2003): “De Vietnamoorlog is niet McNamara’s oorlog, ‘opnieuw worden geschud’. Het is onderdeel van Morris neer McKinney, Rumsfeld en al die anderen achteloos of die van Kennedy. Het is de oorlog van Lyndon B. onuitputtelijke nieuwsgierigheid. Een kwaliteit die hem grijnzen, in reactie op Morris’ ondervraging. Waarom Johnson (Amerikaanse president van 1963 tot 1969), de in de jaren tachtig goed van pas kwam, toen hij als pri­ glimlachen ze? Hebben ze iets te verbergen? Zijn ze on­ werkelijke dirigent.” védetective werkte voordat hij zijn klassieker The Thin wetend? Alhoewel het lijkt alsof we rechtstreeks in hun Blue Line (1988) maakte, een documentaire thriller over ziel kijken, en de personages beter leren kennen, be­ Geschiedenis herschrijven Randall Adams, een onschuldige man die vastzit voor nadrukt Morris het tegendeel: “Ik heb nergens het idee Hieruit blijkt Morris’ gedrevenheid en motivatie om de moord op een politieagent. dat ik ze demystificeer.” Het is alsof de mist rondom de via zijn personages de geschiedenis te herschrijven. Morris vertelt over de geruchtmakende moordzaak: mensen die hij interviewt, nooit is opgetrokken. Alsof “Ik ga terug naar het verleden, om uit te zoeken wat er “Het staat buiten kijf dat een van de twee verdachten hun werkelijke gedachten ongrijpbaar zijn. werkelijk heeft plaatsgevonden.” Zo worden histori­ een politieagent heeft doodgeschoten. Iemand heeft Voordat Morris verdergaat met monteren – hij is sche gebeurtenissen in een nieuwe context geplaatst. een pistool gekocht en iemand heeft de trekker overge­ druk met een Netflix-serie – komt Hannah Ahrendts Morris vertelt hoe foto’s van gemartelde gevangenen in haald.” Morris reageert hiermee op de eeuwigdurende theorie over de banaliteit van het kwaad ter sprake. de Abu Graïb gevangenis in Irak in Standard Operating discussie over waarheidsvinding: “Het idee dat er geen Over hoe onvergeeflijke daden kunnen worden gemas­ Procedure (2008) worden geherinterpreteerd: “Het waarheid is, ligt in onze diepzinnige intuïties over de keerd met een glimlach, en hoe betrokkenen in hun is een ouderwetse wijsheid dat foto’s de waarheid waarheid. Je kan met allerlei aannames komen, bij­ kunstmatig ogende onschuld blijven verwijzen naar vertellen. Niemand had een poging gedaan om de fo­ voorbeeld over het bestaan van parallelle werelden. oorzaken buiten hun macht – de chain of command en to’s te duiden. Ze zijn genomen door soldaten in een Maar in mijn paradigma werd iemand doodgeschoten bevel is bevel. Is het niet zo dat dit van toepassing is oorlogssituatie, en alhoewel ik de oorlog al betreurde in West-Dallas.” Hij citeert Phillip K. Dick: “Realiteit is op veel van zijn personages? Morris kan zich hier niet voordat deze was begonnen, kan ik niet ontkennen dat datgene wat niet verdwijnt wanneer je er niet meer in helemaal in vinden: “Ik geloof niet in duivelse mensen, de situatie een stuk complexer was dan de foto’s doen gelooft.” maar in duivelse daden.” vermoeden.” De cipiers, die in de documentaire nogal harteloos Instrumenten van misleiding overkomen, werden puur op basis van die foto’s publie­ Dan rijst wel de vraag of de gestileerde realiteit van kelijk veroordeeld. De grens tussen goed en fout was Morris, met close-ups, en filmische reconstructies,

nauwgezet afgebakend, maar de realiteit was anders, gefilmd vanuit verschillende hoeken, reëel is. Het zijn ZIE VOOR MEER INFORMATIE OVER HET PROGRAMMA vertelt Morris: “Uiteindelijk blijkt dat de meeste bewa­ cinematografische kwaliteiten, die hij ook etaleert in idfa.nl JACK REYNOR WILL POULTER TONI COLLETTE

MELANCHOLIC BEAUTY… ENTHRALLING CINEMATOPRAPHY… UTTERLY INTENSE PERFORMANCES INDIEWIRE

TRANSCENDENT, FULL OF HOPE, FEAR, FORGIVENESS THE GUARDIAN

A FILM BY GERARD BARRETT

26 NOVEMBER IN DE BIOSCOOP

Film luisteren Wat hoor je eigenlijk als je kijkt? En hoe verandert wat je hoort op haar beurt wat je ziet? Het focusprogramma Sounds Real geeft een verrassende en onthullende kijk op de rol van geluid in de documentaire.

Alexander Dudarev, de vaste geluids- per/ componist Kristian Eidnes Andersen man van de Russische regisseur Victor en zijn compagnon Thomas Jæger (be- Kossakovsky, vergelijkt filmgeluid met de kend van hun werk voor Lars von Trier), rol van geur in de keuken. “Als een gerecht Alex Claude (geluidsontwerper van o.a. niet lekker ruikt, zal het niet smaken, hoe Lebanon en The Gatekeepers), Tom Paul mooi het er ook uit ziet. Als het geluid niet (geluidsontwerper van o.a. Errol Morris) en klopt, zul je de film niet mooi vinden, zelfs Nederlander Michel Schöpping (geluids- al zijn de beelden fantastisch. Dat is stap ontwerper o.a. van ¡Vivan las antipodas! één, maar de echte kookkunst zit hem erin en Het Nieuwe Rijksmuseum). Zij kozen elk dat je niet meer door hebt waarom een twee documentaires met een bijzonder gerecht zó ontzettend lekker is, doordat geluidsontwerp - een van henzelf en een je je niet meer bewust bent van die indi- van een collega - en zullen bij de verto- viduele elementen en kruiden die het zo ningen in EYE, van 20 t/m 24 november, interessant en rijk maken.” vertellen over hun werk in inleidingen en nagesprekken. Dudarev is één van de vijf geluidsmensen die IDFA uitnodigde voor Sounds Real. De Zie voor het volledige programma idfa.nl anderen zijn de Deense geluidsontwer- of download de IDFA app. DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 15

Muziekdocumentaires op IDFA MUZIEK VOOR MILJOENEN Een ontzagwekkende hoeveelheid muziek is met één muisklik toegankelijk. Voor de één een schrikbarende gedachte, voor de ander werkt dat bevrijdend, blijkt uit muziekdocumentaires die tijdens IDFA te zien zijn. DOOR ANDRÉ WAARDENBURG

In Imagine Waking up Tomorrow and All Music Has Disappeared rijdt voormalig The KLF-muzikant Bill Drummond in zijn Landrover van oost naar west over het Engelse platteland. Op verschillende punten van deze vooraf bepaalde route vraagt hij aan mensen of ze tijdelijk lid willen zijn van het gelegenheidskoor The 17. Hij laat ze een noot of strofe zingen en aan het eind van de rit zullen alle opnames een compositie/performance vormen. Het resultaat illustreert Drummonds filoso­ fie: alles is muziek en iedereen is muzikaal. Maar het project is vooral Drummonds prikkelende antwoord op muziekplatforms als iTunes en Spotify, waarop on­ eindig veel muziek altijd beschikbaar is. Want als alles beschikbaar is, wat voor waarde heeft muziek dan nog?

Gratis Je ziet musici en kunstenaars in verschillende docu­ mentaires antwoorden zoeken op het gemak waarmee zoveel muziek in een oogwenk te streamen of te down­ loaden is. Eén reactie is terugkeren naar het verleden. BILL DRUMMOND IN IMAGINE WAKING UP TOMORROW AND ALL MUSIC HAS DISAPPEARED Dit levert een opvallende parallel op met het heden. Net als nu verkeerde de muziekindustrie midden jaren de crisis in de muziekindustrie anno 1926 en die van gens Hot Sugar vol met geluiden, dus waarom er geen twintig in een diepe crisis. Door de opkomst van radio vandaag expliciet gemaakt, maar worden ook intri­ gebruik van maken? Dat hij eigenlijk teruggrijpt op als nieuw medium, daalde de verkoop van 78-toeren­ gerende muzikale verbanden gelegd tussen heden en wat de Musique Concrète-beweging in de jaren vijftig platen schrikbarend. Want waarom nog platen kopen verleden. voorstond, beseft hij niet. Onwetendheid is een zegen. als je via je radiotoestel gratis muziek in je huiskamer kreeg? Als antwoord trokken de twee grootste platen­ Spannende splitscreens Puurheid labels naar het zuiden van de Verenigde Staten, om er De beschikbaarheid van al die muziek leidt bij sommi­ Zowel Bill Drummond als Jack White hebben last met de nieuwste elektrische opnameapparatuur lokale gen misschien tot verlammende keuzestress, anderen van nostalgie. Drummond naar een pre-commerci­ musici op te nemen. In het arme zuiden was de radio zien vooral nieuwe mogelijkheden. De Israëlische eel tijdperk waarin muziek nog geen product was dat nog schaars dus kocht de bevolking nog platen, zeker muzikant/kunstenaar Kutiman samplet uit bestaan­ slechts door duur betaalde professionals kan worden als het muziek betrof die ze zelf maakten: jazz, blues, de YouTube-clips van musicerende amateurs en stelt gemaakt om muziekliefhebbers geld uit de zak te klop­ country, folk, gospel. Negentig jaar later vormen veel daaruit mash-ups samen, zoals voor het ‘Thru You’- pen. Een verlangen naar een paradijselijke tijd waarin van die 78-toerenopnames het muzikale geheugen van project waarmee hij in 2009 plotseling beroemd werd. we massaal zelf muziek maakten en saamhorigheid Amerika. Kutimans mash-ups zijn ook visueel opzienbarend creëerden – eerst rond het vuur, later rond de piano American Epic: The Sessions is een bijproduct van want hij samplet ook uit de bijbehorende beelden en in de huiskamer. White wil terug naar de tijd waar­ de driedelige tv-serie American Epic die gaat over voegt die in spannende splitscreens samen. Zo ontstaat in je zonder verdere fratsen heel direct een opname deze cruciale periode in de Amerikaanse muziekge­ een nieuwe ‘originele’ compositie. In de documentaire maakte. Gewoon door een groep muzikanten rond een schiedenis. Voormalig White Stripes-frontman Jack Thru You Princess zie je de kunstenaar aan het werk: microfoon te zetten. Pure authenticiteit, geen gedoe White, uitvoerend producent van de serie, liet muzi­ dagenlang ploegt hij door duizenden YouTube-clips tot met 48-sporenmixers en eindeloze opnamesessies. Die kanten naar een geluidsstudio komen waarin recent hij iets vindt dat hem raakt. Dat levert wel lastige vra­ puurheid heeft natuurlijk nooit bestaan. Indertijd was gerestaureerde opnameapparatuur uit de jaren twintig gen op: mag je zomaar stukjes film en muziek lenen en de in 1925 ingevoerde elektrische opnametechniek de staat. White vroeg de deelnemers, onder wie Elton gebruiken voor een nieuwe compositie? Hoe creatief is standaard manier van opnemen. Die diende bovendien John, Beck, Stephen Stills, Pokey Lafarge, Taj Mahal en deze toe-eigening? een commercieel doel: zoveel mogelijk platen verko­ Alabama Shakes, liedjes uit de jaren twintig en dertig Wat hij doet, heeft raakvlakken met het werk van pen. Drummond wist met die commercie wel raad. Hij te zingen. Het eindresultaat is meer dan nostalgie. Zo een andere muzikant/producer. In Hot Sugar’s Cold en zijn muzikale partner verbrandden in 1994 op het ontdekt rapper NAS dat wat de Memphis Jug Band bij­ World wordt Hot Sugar (Nick Koenig) gevolgd in zijn hoogtepunt van hun KLF-roem 1 miljoen pond en ver­ na honderd jaar geleden zong een sterke overeenkomst obsessieve zoektocht naar wat geluid eigenlijk is. Hij bieden al jaren heruitgaven van The KLF. Niet alles is vertoont met moderne rapmuziek. Die zongen toen gebruikt geen bestaande muziekinstrumenten maar immers voor de eeuwigheid bedoeld. al opruiende teksten over het wilde urbane straat- en bewerkt omgevingsgeluiden en componeert daarmee gangsterleven. Zo wordt niet alleen de parallel tussen zijn zogenaamde trippy tracks. Het universum zit vol­ ZIE VOOR MEER INFORMATIE idfa.nl DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 16

Het is winter in La Boca, een onooglijk plaatsje aan de Pablo Larraín over El Club Chileense kust. De kleuren van oceaan, land en lucht lopen grauwgrijs in elkaar over. En ook de gelaatskleur van de vier mannen die gespannen staan te wachten of hun windhond Rayo, een en al elegantie en snelheid, de zaterdagse race zal winnen, is asachtig en ziekelijk. Er zit geen bloed meer in. ‘EEN GEVANGENIS Afgezien van die kleine momenten waarop ze ho­ pen dat Rayo voor hen zal ontsnappen, het licht aan de horizon zal bereiken, is er voor deze mannen dan ook geen hoop, geen leven meer. Het zijn vier gewezen priesters, die samen met een non die als hun verzorgster ZONDER DEUREN’ is aangesteld, zijn verbannen naar dit verdoemde nie­ mandsland, dit uitgedoofde vagevuur. Als er op een dag Met zijn nieuwste film El Club laat Pablo Larraín de Chileense een vijfde priester arriveert, en in zijn kielzog een jonge, verwarde man die zichzelf Sandokan noemt die deze va­ geschiedenis even achter zich en kijkt hij naar een groter feno­ der Matías van seksueel misbruik beschuldigt, wordt de meen: de ‘geheime dienst’ van de katholieke kerk. DOOR DANA LINSSEN status quo van hun levens voor even doorbroken. DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 17

IMAX Mark Cousins (The Story of Film, A Story of Children and Film) schrijft maandelijks over films en beeldassociaties. Zijn nieu­ Sinister en grimmig beeld lichtjes te verstoren en zachter te maken. Larraín we film Atomic: Living in Dread and Promi­ se gaat in première op IDFA. Deze maand El Club is de vijfde film van de Chileense regisseur kiest zijn filmmateriaal altijd nauwkeurig in overeen­ schrijft hij over: IMAX-altaarstukken. Pablo Larraín. Nadat hij met het luchtiger en voor een stemming met de inhoud van zijn film. Hij vertelt hoe Oscar voor Beste Buitenlandse Film genomineerde NO vroeger op film gedraaide films per land en continent Als ik me in een van die grote vliegtuigen bevind, (2012, over het referendum dat een einde aan het regi­ van kleur konden verschillen “door het water dat werd hoog in de lucht tijdens een lange vlucht, dan me van Pinochet maakte) zijn losvaste trilogie van films gebruikt om de film schoon te spoelen”. El Club ziet er­ kijk ik uit het raampje in de hoop de kromming van de aarde te zien. Dat we op een bol leven die over de Chileense dictatuur had afgerond, ging dit jaar uit alsof de film in de Grote Oceaan is ondergedompeld, er voor ons plat uitziet, vind ik fascinerend, een op het Filmfestival Berlijn El Club in première. Een te­ een doop in een oerzee die er niet in geslaagd is de zon­ kleine geste in de richting van het metafysische. rugkeer naar de sinistere en grimmige eerste twee delen den van de mannen weg te wassen. Het is iets waar ik aan moet denken als ik van zijn Chili-drieluik: Tony Manero (2008) en Post Maar die grijstinten zitten ook in de dialogen, in de films zie op grote IMAX-schermen. Zes van de 137 Mortem (2010). redeneertrant van de priester-ondervrager en de pries­ doeken in Nederland hebben het IMAX-formaat, in verhouding vijf keer zoveel als in het Verenigd Hoewel voor een buitenstaander de parallellen met ter-aangeklaagden. Niets wordt met zoveel woorden Koninkrijk. Jullie zien je films graag GROOT. de thema’s van die films voor de hand liggen – de wille­ gezegd, alles wordt als hypothese besproken. Misbruik, Precies. Film moet ook groter dan het leven keur van het geweld van de Chileense milities, de angst moord, ontvoering en elk vergrijp eist zijn plek in een zijn. Wat me interesseert is het feit dat sommige en paranoia die gesloten systemen in stand houden theologische rangorde op. Op een subtiele manier voel films op grote schermen tot leven komen, terwijl – beklemtoonde Larraín in Berlijn dat El Club niet in je zo het schuren tussen de wereldlijke en de hemelse andere er juist door worden geminiseerd. De grote minimalistische of realistische filmmakers eerste instantie over Chili gaat. gevoelens van rechtvaardigheid. Garcia vraagt zich af - Ozu, Hou Hsiao-hsien, Bresson, Ken Loach etc. “Dit is niet een typisch Chileens fenomeen. De of de mannen weten waarom ze daar zitten, of ze weten – hoeven hun ideeën niet te versterken op mega­ katholieke kerk heeft overal ter wereld huizen en or­ dat ze iets verkeerd hebben gedaan. Maar het systeem schermen. In tegendeel, de integriteit van hun ganisaties die priesters die in ongenade zijn gevallen stelt de mannen boven de wet, maakt ze onschendbaar. werk komt voort uit de nabijheid van het echte buiten de wereld houden. In Duitsland, in de Verenigde Ook daarin verschilt El Club niet zoveel van Larraíns leven, het ontbreken van gebral en overdrijving. Staten. Het is een organisatie in een organisatie. Een eerdere werk, waarin hij dat soort machtsmechanis­ systeem in een systeem. Hoewel ons beeld van de kerk men blootlegt, en vooral laat zien hoe ook de kleine, momenteel overgeseksualiseerd is, gaat het bovendien onzichtbare luiden erdoor geïnfecteerd zijn. niet alleen om priesters die zich aan seksueel misbruik schuldig hebben gemaakt. Er kunnen tal van redenen Macht van de media zijn om priesters uit de maatschappij te ‘verwijderen’: De grote vraag van de film is natuurlijk, zoals bij elk omdat ze homoseksueel zijn (praktiserend of niet), geloof, waarom de mannen zich bij hun verbanning, verliefd zijn geworden op een vrouw, een overtreding hun gevangenschap neerleggen. Dat heeft met die on­ hebben begaan, oud of geestesziek zijn. Kern van het schendbaarheid te maken. En met het aura dat zelfs verhaal is dat de katholieke kerk er zijn eigen rechtssys­ hun slachtoffers aan ze toekennen. Natuurlijk zit er ook Maar sinds de dagen van de stille film zijn er altijd regisseurs geweest die het doek met teem op nahoudt, met wetten die zich boven de wetten een zelfkastijdend element in, zoals de film ook laat details wilden inpakken of er de ruimte mee wil­ van het strafrecht plaatsen. ” zien. Zelf met perverse trekjes: de mannen verlustigen den boetseren, alsof ze een barokke kathedraal zich ook in de status aparte die ze hebben: niet bin­ aan het bouwen waren. De films van Cecil B. Kleine en grote zonden nen en niet buiten de wereld. Maar het belangrijkste DeMille en Buster Keaton, of Metropolis van Fritz El Club is opgezet als een mix tussen een verhoor en een is waarschijnlijk dat er iets essentieels is veranderd Lang bijvoorbeeld zijn zo episch en zo vormgege­ ven, dat hoe groter het doek is, hoe beter. In de biecht. Het maakt de film spannend als een metafy­ waardoor de kerk en zij zichzelf in een nog grotere hedendaagse film zijn het de films van de sisch rechtbankdrama en fatalistisch als moordonder­ houdgreep hebben: door de komst van massamedia Wachowski’s die uit elkaar spatten van detail in zoek onder spoken. Dit is een film die onrust oproept, lijkt er meer openheid gekomen (denk aan alle mis­ kostuum en set dat je wel een IMAX-scherm vragen, waardoor je de grijze lucht die de hemel bedekt bruikschandalen die de afgelopen tien jaar aan het licht nodig hebt om dat allemaal te kunnen bekijken. aan wilt klagen. Onheilig prikkelend, maar verwarrend zijn gekomen). Maar meer openheid heeft altijd meer En in de jaren vijftig waren het de films van Vin­ cente Minnelli die zo fysiek waren, zo begaan ook. Larraín is niet een regisseur die de makkelijke weg geheimzinnigheid tot gevolg. met voorwerpen, textuur, en ruimte – denk maar kiest, maar de met doornen geplaveide paradijselijke Larraín: “De reden dat deze mannen niet zomaar aan Meet me in St. Louis, die, wederom, niet op route waarop ook zijn toeschouwers aan zielsonderzoek wegvluchten, ergens anders een nieuw leven begin­ een groot genoeg doek bekeken kan worden. moeten doen. Of ze nu religieus zijn of niet. nen, is omdat ze bang zijn. Ze zijn bang om betrapt te Van alle regisseurs echter is er eentje die film Na een dramatische gebeurtenis stuurt de kerk worden. De kerk heeft ze bestraft door ze te isoleren, gebruikt om barokke effecten te creëren. Touch of Evil, The Magnificent Ambersons en The Trial een ‘onderzoeker’, vader Garcia die de vaders Vidal maar het is een gevangenis zonder deuren. Ze kun­ van Orson Welles, om er slechts drie te noemen, (Larraíns vaste acteur Alfredo Garcia), Ortega, nen ieder moment weggaan, maar ze kunnen nergens gebruiken groothoeklenzen, kranen en dollies, Ramírez, Silva en zuster Mónica (Larraíns echtgenote heen. Hun angst is het grootste slot op de deur. Zuster om ons door hun ruimte mee te voeren zoals Antonia Zegers) ondervraagt over de gebeurtenissen, Mónica begrijpt dat. Op een gegeven moment realiseer een vogel door een ruïne vliegt. Ze zweven en en en passant ook hun eigen geloofwaardigheid als je je dat zij daar ook niet zomaar is, dat ook zij een straf schieten door de ruimte. Het gevoel van naar boven kijken, of ergens overheen strekken geeft ‘getuige’ beproeft door ze naar hun eigen daden te vra­ uitzit. Maar zij is de bewaarster van de geheimen. Ze ons een opmerkelijk gevoel van ruimtelijkheid. gen. Langzamerhand wordt duidelijk dat de mannen glimlacht omdat ze iedereen in haar macht heeft. De IMAX-schermen zijn als grootse altaarstuk­ allemaal iets te verbergen hebben, en ook dat sommige priesters, maar ook vader Garcia. Als hij dreigt het huis ken in moderne kathedralen. Dat is iets wat onze van hun vergrijpen misschien wel nooit gestopt zijn. Er te sluiten, dan dreigt zij met de televisie.” barokke regisseurs begrijpen. is in ieder geval een rekkelijke atmosfeer, waarin kleine MARK COUSINS TWITTER @MARKCOUSINSFILM overtredingen zoals drinken en gokken de grotere nei­ ging tot kwaad en zonde in bedwang houden. ATOMIC: LIVING IN DREAD AND PROMISE, DE NIEUWE El Club 11111 CHILI, 2015 | REGIE PABLO Die grijstinten worden natuurlijk weerspiegeld in FILM VAN MARK COUSINS ZAL TE ZIEN ZIJN OP HET LARRAÍN | 98 MINUTEN | MET ROBERTO FARÍAS, INTERNATIONAL DOCUMENTARY FILMFESTIVAL het kleurenpalet van de film, digitaal gedraaid maar ANTONIA ZEGERS, ALFREDO CASTRO | DISTRIBUTIE AMSTERDAM OP 19, 21, 27 EN 27 NOVEMBER | VOOR met oude Russische groothoeklenzen die naar ver­ CINÉART | TE ZIEN VANAF 26 NOVEMBER | LEES HET MEER INFORMATIE idfa.nl luidt nog door Andrei Tarkovski zijn gebruikt, om het HELE INTERVIEW MET LARRAÍN OP filmkrant.nl GEBASEERD OP DE WERELDWIJDE BESTSELLER

26 NOVEMBER IN DE BIOSCOOP

ER IST WIEDER DA_ADV FILMKRANT_260x320mm.indd 1 06-11-15 10:05 DE FILMKRANT GEBASEERD OP DE WERELDWIJDE BESTSELLER #382 DECEMBER 2015 19

Pontius Pilatus, Andy Warhol, Nikola Tesla. En Thomas Jerome Newton, a.k.a. ‘The Man Who Fell to Earth’. Ok, die laatste was een inkoppertje.­ Maar er is natuurlijk niemand anders die al die rollen had kunnen spelen dan David Bowie, vanaf 11 december de hoofdrol in de tentoonstelling­ ‘David Bowie Is’ in het Groninger Museum en bijbehorend mini-filmretro. David Bowie at the Movies Zes hoogtepunten uit zijn grillige filmcarrière. DOOR DANA LINSSEN WAT NOU CRACKED ACTOR?! (Ryuichi Sakamoto, die ook de muziek schreef), die in hem een geestverwant meent te herkennen (beiden zijn aangetast in hun eergevoel), maar ook erotische gevoelens voor hem ontwaart die onder de Japanners zeer taboe zijn. Onvergetelijk: Het klassieke moment uit Merry Christmas, Mr. Lawrence is natuurlijk als Bowie tijdens een executie op Yonoi af­ loopt, hem op beide wangen kust, en daar­ mee zijn eigen lot bezegelt. Maar een andere, subtielere rode draad in het verhaal zijn de bloemen, die jeugdherinneringen aan een laatste restje menselijke waardigheid kno­ THE MAN WHO FELL TO EARTH pen. En dat andere verzetsmoment marke­ THE PRESTIGE ren, als Celliers ze met handenvol in zijn De film: The Man Who Fell to Earth voor mannen en vrouwen, die door steden en mond propt: “Well I’ve tried the Manju, and als tijdsgetuige verfilmde, zo eindeloos kij­ (Nicholas Roeg, 1976) velden dwaalt, en de sterfelijkheid bezingt. I’ve tried the flowers, and I think the flowers ken: het is een personage in wording. De rol: Bowie’s acteerdebuut, staaltje van ge­ Ook letterlijk: Bowie nam een plaat met vijf taste better.” weldige typecasting, en een beetje meer, liedjes uit het toneelstuk op, waaronder The De film: The Prestige want Space Oddity was al een hit geweest, Drowned Girl. (Christopher Nolan, 2006) Bowie’s alter ego Ziggy Stardust was ook al Onvergetelijk: Het cynisme van Baal die de De rol: Nikola Tesla, de Servisch- in de intergalactische ruimte opgedoken, dus verliefde Johannes het advies geeft om niet Amerikaanse idealistische uitvinder (en te­ dat regisseur Nicholas Roeg de androgyne met zijn verloofde Johanna het bed te delen, genpool van de commerciëler ingestelde zanger als alien castte in zijn verfilming van omdat hij niet de moed zal hebben haar te Thomas Alva Edison) van de wisselstroom; het gelijknamige pulpboek is een mooi voor­ verlaten als het met de passie gedaan is. Met in deze goochelfilm die met dubbelgangers beeld van hoe totaalkunstwerk Bowie (des­ tragisch resultaat en dat verdronken meisje en verdubbelingen speelt een mysterieuze noods met terugwerkende kracht) de auteur als gevolg. genius op de achtergrond. is van alles wat hij doet. Dat hij geen noe­ Onvergetelijk: Bowie’s meest kleurloze per­ menswaardige acteerervaring had (hij had MERRY CHRISTMAS, MR. LAWRENCE sonage. Je stelt je weleens voor wat er van weliswaar een mime-opleiding achter de sterren zou zijn geworden als ze hun talent rug) droeg alleen maar bij aan het effect: zijn De film: Basquiat en charisma niet hadden gehad. In het geval houterige wereldvreemdheid was precies (Julian Schnabel, 1996) van Bowie – afgaande op deze rol – waar­ wat Thomas Jerome Newton zo griezelig De rol: Andy Warhol schijnlijk verzekeringsagent. Maar die zicht­ aandoenlijk maakte. Zette de toon voor vele Onvergetelijk: Wat is transformatie? Bowie is bare onzichtbaarheid is precies de kern van onaardse wezens, denk aan Jude Law in A.I. als kunstenaar kameleontisch genoemd, zijn personage in deze film. En zo viel er toch “This is another dimension of David Bowie”, maar is dat wel het goede woord? Als hij met weer een buitenaards wezen uit de aldus de trailer. het grootste gemak van kleur verschoot, lucht. Onvergetelijk: Het moment waarop hij in de dan toch steeds in de kleur die hem het BONUS spiegel kijkt en de alien met afgrijzen zijn meeste aansprak, en niet in die van het ZOOLANDER menselijke gelaat ontdekt. Kom daar maar behang. Ondanks pruik en schmink en eens om Dr. Freud. De film: The Hunger brillenglazen wil hij in Basquait maar niet op (Tony Scott, 1983) Andy Warhol lijken. Dat komt allereerst om­ De film: Baal De rol: Bowie als eeuwenoude vampier die dat Warhol natuurlijk niet op zichzelf leek, (Alan Clarke, 1982) toch niet het eeuwige leven blijkt te hebben. maar ook omdat Bowie helemaal niet in staat De rol: Beetje vergeten rariteit in Bowie’s fil­ Inspiratie voor Tilda Swinton in Jim is om in een rol te verdwijnen. Hij moet zijn mografie, maar het is niet moeilijk om te be­ Jarmusch’ Only Lovers Left Alive. zelfbedachte rollen en personages kunnen grijpen wat Bowie in de BBC-verfilming van Onvergetelijk: Het gruwelijke moment wórden. Juist daarom kun je naar zijn rol in De film: Zoolander Bertolt Brechts stuk aantrok. Portret van een waarop Bowie in enkele uren honderden ja­ het regiedebuut van schilder Julian Schna­ (Ben Stiller, 2001) geniale outsider-dichter, onweerstaanbaar ren ouder wordt, voorafgegaan door de pa­ bel, die min of meer zijn eigen herinneringen De rol: Cameo als zichzelf (die de rivalise­ niek als hij zijn eerste rimpel in de spiegel rende catwalkmodellen Ben Stiller en Owen ontdekt wat aan de spiegelscène in The Man BASQUIAT Wilson wel even zal leren hoe ze een ‘walk- Who Fell to Earth doet denken. Vampiers ho­ off’, een catwalkwedstrijdje moeten houden). ren niet aangeraakt te worden door de tijd, Onvergetelijk: Het moment waarop hij uit het en Bowie’s imago was zeker in de jaren tach­ publiek opstaat, zijn zonnebril afzet alsof het tig ook geconstrueerd rond een uncanny Zorro’s masker is: “If nobody has any objec­ beeld van eeuwige jeugd. tions I believe I might be of service”.

De film: Merry Christmas, David Bowie Is VAN 11 DECEMBER T/M 13 MAART Mr. Lawrence 2016 GRONINGER MUSEUM | Bowie on Screen MET: (Nagisa Oshima, 1983) ABSOLUTE BEGINNERS, BASQUIAT, CHRISTIANE F. WIR De rol: Majoor Jack ‘Strafer’ Celliers. Plaats KINDER VON BAHNHOF ZOO, THE HUNGER, LABYRINTH, van handeling: Japans krijgsgevangenkamp THE LINGUINI INCIDENT, THE MAN WHO FELL TO EARTH, 26 NOVEMBER IN DE BIOSCOOP op Java, 1942. Celliers trekt de aandacht van MERRY CHRISTMAS, MR. LAWRENCE | INFORMATIE OP BAAL de jonge, ambitieuze commandant Yonoi davidbowie-groningen.nl

ER IST WIEDER DA_ADV FILMKRANT_260x320mm.indd 1 06-11-15 10:05 DE FILMKRANT FOTO LONA AALDERS #382 DECEMBER 2015 20

Thomas Rosenboom over Publieke werken ‘IK KAN HET BOEK HEEL MAKKELIJK LOSLATEN.’ Thomas Rosenboom schreef in 1999 de bestseller Publieke werken, over twee mannen met grote plannen die hun eigen ondergang veroorzaken. Joram Lürsen verfilmde deze monumen­ tale roman over glorieus streven en de honger naar erkenning. Rosenboom: “Gefrustreerd zijn is misschien wel het recept voor de eeuwige jeugd.” DOOR MARISKA GRAVELAND DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 21

Wie langs de Prins Hendrikkade in Amsterdam loopt, rist, vind ik dat aan het eind van de film de viool die lopen. Gefrustreerd zijn is misschien wel het recept kan iets vreemds opvallen. De gevel van het Victoria Vedder moest taxeren weer terugkomt in het verhaal. voor de eeuwige jeugd. Dat is het enige wat je echt jong Hotel omvat twee oude panden waar het hotel precies Wat ik zo knap vind aan het scenario is dat de geest van houdt, je hoop om toch nog eens ergens succes in te omheen is gebouwd. Het merkwaardige verhaal hier­ het oorspronkelijke verhaal en de hoofdlijnen helemaal behalen.” achter vormt de grondstof van Thomas Rosenbooms behouden zijn, hoewel er hier en daar echt rigoureus is verfilmde roman Publieke werken (1999), winnaar van ingekort. Hierdoor kunnen de scènes die overblijven in Gekraakte garage de Libris Literatuurprijs, waarin de Amsterdamse vi­ alle rust uitgespeeld worden. Alles krijgt zijn tijd.” Rosenboom schreef eerder een boek waarin film zelf oolbouwer Vedder eind 19de eeuw niet wil wijken voor “Ik heb de film regelmatig met tranen in de ogen en schijnroem een prominente rol spelen, De rode lo- het in aanbouw zijnde Victoria Hotel. Hij hoopt zijn bekeken. Een van de ontroerendste scènes in de film per, waarin een voormalig roadie een underground huis voor veel geld te verkopen aan de steeds wanhopi­ vind ik het moment waarop Vedder en Anijs naar het filmhuis begint in een gekraakte garage in Zevenaar. ger wordende hoteleigenaars. Samen met zijn neef, de turfstekersgehucht toe gaan om het goede nieuws te Als de Night of Terror die hij organiseert op een fiasco apotheker Anijs uit Hoogeveen, vat hij het plan op om brengen over de aanstaande tocht naar Amerika. Maar uitloopt, vat hij het plan op om gewone mensen op met de eventuele opbrengst van de verkoop een groep als de apotheker vraagt wie van hen naar Amerika wil de rode loper voor zijn filmhuis te filmen, waarna ze arme turfstekers uit Drenthe een lening te geven, zodat om een nieuw leven te beginnen, duurt het een hele zichzelf gelijk terug kunnen zien op het grote doek. Het ze de overtocht naar Amerika kunnen maken. Ze zien tijd voordat de eerste jongeren hun hand op steken. Je wordt een enorm succes. “Mensen hebben volgens mij dit als een sociale investering maar willen ook eindelijk begrijpt zo goed dat ze niet durven, dat ze wantrouwig veel meer zin om naar zichzelf te kijken dan naar een eens meetellen met de grote jongens. Vol mededogen zijn geworden door al die ellende daar. Ze zijn als een verzonnen film. Je wilt gezien worden. En toch is het beschrijft Rosenboom hoe de twee mannen zich door vogel in een kooi die er helemaal niet uit wil als de deur niet alleen ijdelheid, het is ook de hoop dat door gezien hun zucht naar erkenning steeds verder vastdraaien in wordt opengezet. Want niemand ging naar het veen, te worden je aan je eenzaamheid kan ontsnappen, dat hun goede bedoelingen. je kwam er terecht, als een vallende tak, en dan is het andere mensen je waarderen.” De tragedie begint allemaal met een kleine misre­ slechts een kwestie van tijd voordat de tak zelf veen Rosenboom weet vooraf alleen wat er gaat gebeuren kening. “Vioolbouwer Vedder maakt eigenlijk maar wordt. Maar de turfstekers kunnen weer mens wor­ in zijn romans, maar niet wat het allemaal gaat bete­ een klein fout door bij de onderhandelingen te veel te den.” kenen. “Het is niet zo dat ik tot schrijven ben gekomen vragen voor zijn huis”, zegt Thomas Rosenboom (1956) omdat ik denk dat ik iets weet wat anderen niet weten in de stationsrestauratie met uitzicht op het Victoria Gymschoenen en dat ik dan een boek wil schrijven waar dat in staat. Hotel. “Hij wil maximaal profiteren van de situatie en “Ik ben geen historicus en wilde niet laten zien hoe Ik denk niet dat ik de mens dieper doorgrond dan an­ denkt dat ze niet om hem en zijn huis heen kunnen. de maatschappij is veranderd aan het eind van de 19de deren, het gaat me altijd om het verhaal. Je hebt ook Vedder kan het niet laten om tegen Anijs op te schep­ eeuw, ik begon gewoon met een menselijk verhaal. Ik schrijvers die een overtuiging, een inzicht of een filo­ pen dat hij als een ‘echte zakenman’ in onderhandeling hou er persoonlijk niet zo van als romanpersonages sofie hebben en dat dan willen uitdragen in een boek. is met een grote hotelonderneming, wat heel menselijk worden voorgesteld als slachtoffer van krachten buiten Of ze zijn heel erg in zichzelf geïnteresseerd, worstelen is, een beetje opscheppen is niet verkeerd. Maar dan henzelf. Ik vind het interessanter als mensen in een daarmee en willen dat laten zien. Dat heb ik helemaal bedenken ze een plan om dat toekomstige geld te in­ verhaal hun eigen ondergang veroorzaken. Niet als niet, ik probeer gewoon een mooi verhaal in elkaar te vesteren in de arme turfstekers, en vanaf dat moment slachtoffer maar juist door actief te handelen. Ik kan zetten. De verstoorde vaderzoonrelatie is denk ik het kan hij niet meer met zijn prijs zakken zonder elders me wel heel goed voorstellen dat je vermalen wordt enige autobiografische element in mijn romans, dat een enorme teleurstelling te veroorzaken. Vedder is niet door de tijd, misschien overkomt mij dit ook wel als zit echt diep bij mij, het heeft ergens te maken met een koppig of geldbelust, hij wil alleen maar waarmaken over tien jaar niemand meer romans leest en ik een va­ gebrek aan goedkeuring van mijn vader. Ik was zo bang wat hij heeft beloofd. Waardoor je als lezer hoopt dat riant op de kantklosster wordt.” voor dat onderwerp dat ik het lange tijd heb vermeden, dit hem toch eens echt gaat lukken. Dat hij ook een Dat Rosenbooms personages allemaal streven naar totdat mijn ogen werden geopend naar aanleiding van keer iets heeft waar hij trots op is. Hij voelt dat hij het iets groters, met al hun overmoed en dadendrang, moet Gewassen vlees, mijn roman die zich afspeelt in de 18de allemaal niet meer kan bijbenen en dan wil je je op een een schrijver niet vreemd voorkomen. “Natuurlijk eeuw met een totaal fictieve verhaallijn – wat kan er ander gebied toch laten gelden.” herken ik dat. Er waren weinig andere dingen waarin ik verder afstaan van een man van 35 dan dat, dacht ik Vedder en Anijs raken steeds verder geïsoleerd van kon uitblinken toen ik jong was, ik had een hele gezon­ toen. Maar jaren later ging mijn toenmalige vrouw mee hun omgeving, juist door hun brandende ambitie om de geldingsdrang en wilde niet eindigen als ‘de beste naar mijn ouders en zag hoe mijn vader en ik met elkaar eindelijk eens met iets groots te komen. Vedder en schrijver van Nijmegen’ maar me meten met de meest omgingen, en zo ontdekte ze dat Gewassen vlees ei­ Anijs zijn zoals de ooievaars in Rosenbooms roman, die getalenteerden. Nu heb ik dat niet meer, er zitten wei­ genlijk een heel autobiografisch boek is. Dat had ik zelf in de vishal worden aangetrokken door de vislucht, wat nig voordelen aan het ouder worden maar het kwijtra­ nooit gezien. Daarna ben ik vaderzoonrelaties in mijn ze uiteindelijk fataal wordt, zoals het lonkende geld de ken van die bewijsdrang is er een van. Je kunt je alleen werk wel heel bewust uit de weg gegaan. Ik geloof niet mannen naar de afgrond voert. “Ze willen er eindelijk maar van die bewijsdrang bevrijden als je zelf vindt dat dat er een hoofdpersoon in mijn andere boeken is met een keer toe doen als onbeduidend persoon, en gaan je succes hebt. Anders blijf je maar hopen om ergens bij een vader of een zoon. Als ik daaraan begin dan zink ik dan hun minderwaardigheidsgevoel compenseren. Ze te horen, zoals Vedder en Anijs. er in weg, ben ik bang.” denken het paradijs binnen te stappen maar het wordt “Als je jong bent, dan hoef je je niet heel jeugdig “In mijn verhalen komen wel vaak wrede elementen een nachtmerrie.” te kleden want iedereen kan toch wel zien dat je jong voor terwijl ik daar zelf helemaal niet tegen kan, ik heb bent, maar op mijn leeftijd ga je toch en beetje langig wat dat betreft een klein hart. Het schrijven van die Vogel in een kooi haar dragen en op gymschoenen lopen, kijk, ik heb ze wrede passages is een technische en stilistische aan­ Joram Lürsen (Alles is liefde, Bloedlink) verfilmde de ook aan. Maar ik hoef me nu niet meer interessanter gelegenheid, tijdens het schrijven voel ik niet zo veel. bestseller. Rosenboom heeft zich niet met de verfil­ voor te doen dan ik ben.” Ook Rosenbooms proza is ka­ Maar daarvoor en daarna des te meer.” ming van Publieke werken bemoeid. “Ik kan het boek ler geworden na het bloemrijke Publieke werken. “Toen Ook Publieke werken bevat een paar behoorlijk heel makkelijk loslaten.” Veel passages uit de roman ik jong was wilde ik stilistisch excelleren maar nu heb wrede passages. De film begint zelfs met een ver­ Publieke werken doen zelf al filmisch aan, zoals de pro­ ik daar geen zin meer in, het is me enorm tegen gaan krachtingsscène, die in het boek pas later voorkomt. loog waarin de tocht van de turfstekers naar een beter staan. Nu wil ik met eenvoudigere middelen toekun­ “Doordat de film nu zo heftig begint, ben je er als kijker veengebied beeldend wordt beschreven. “Als ik een nen.” wel gelijk bij. De scenarist is tegen allerlei composi­ verhaal heb uitgedacht dan zie ik geen woorden voor De jeugdige overmoed werd al subtiel verbeeld in tieproblemen aangelopen waarvoor hij dit soort op­ me maar scènes, als een soort film. Die beelden probeer een vroeg, kort verhaal van Rosenboom, De jongen met lossingen heeft bedacht, en ik ben hem heel dankbaar ik dan zo op te roepen dat de lezer ze ook voor zich ziet. de viool, waarin de jongen Timon aandachtig naar een voor de vrijheid die hij heeft genomen. Ik heb altijd het Film kan eigenlijk dichterbij mijn gedachten komen dan beukelaar kijkt waarvan het onderste, oude deel mach­ volste vertrouwen gehad in de regisseur, de scenarist en mijn eigen teksten.” tig en zwaar is en het bovenste, jonge deel zich uitleeft de producent. Maar ik dacht wel eens: als de film maar De scenarist van Publieke werken, Frank Ketelaar, is in mateloze vormen, net zoals de jeugdige schrijver niet beter wordt dan het boek.” de roman grotendeels trouw gebleven maar heeft uiter­ die nog veel aftakkingen nodig denkt te hebben, of de aard ook een aantal veranderingen aangebracht. “Een personages uit Publieke werken die nog wel gewichtig LEES DE RECENSIE VAN PUBLIEKE WERKEN OP PAGINA hele mooie toevoeging, echt een vondst van de scena­ doen. “Dat komt omdat ze nog met die frustratie rond­ 27 VAN DEZE KRANT DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 22

Grímur Hákonarson over Rams ‘IN REYKJAVIK VINDEN ZE DIT OOK AL EEN VRIJ EXOTISCH VERHAAL’ De tweede speelfilm van de IJslandse regisseur Grímur Hákonarson is een schot in de roos en won de Un Certain Regard-prijs in Cannes. In Rams komt de vete tussen twee vrijgezelle schapenhouders tot een hoogtepunt. ‘Ik wilde laten zien wat er gebeurt als je plotseling het levensonderhoud van de boeren wegneemt.’ DOOR BOYD VAN HOEIJ

“Ik wilde graag een film over landelijk IJsland maken”, vertelt Grímur Hákonarson op het filmfestival van Karlovy Vary, “en dan vooral een film die realistisch was over het leven op het IJslandse platteland. Daar zijn een aantal films over gemaakt die ik niet erg ge­ loofwaardig vond en ik wilde dat beeld graag een beetje bijstellen. Ik heb bijvoorbeeld veel tijd gestoken in het transformeren van mijn acteurs in boeren; ze moesten échte boeren lijken.” De regisseur kent het plattelandsleven in zijn geboor­ teland dan ook goed: “Mijn ouders komen van het platte­ land en mijn opa was wel een beetje zoals de broers in de film. Misschien niet zo koppig, haha. Er is ook een speci­ aal soort band tussen schapenhouders in IJsland, die wil­ de ik ook laten zien. In de film speelt alles zich af in één vallei waar alleen maar schapenfokkers wonen, een vallei die vlak bij de hooglanden ligt, waar ze de schapen mee naartoe kunnen nemen, dus dat is heel natuurgetrouw en het maakt het verhaal ook heel compact.” Het verhaal van Rams gaat over twee vrijgezelle schapenhouders die in naast elkaar gelegen boerderij­ boeren, dat is een heel ander verhaal. Vooral mannen heb­ en wonen. “Op het platteland is het vrij normaal dat ben het vaak te druk met hun werk om aan dingen zoals twee broers of twee zussen samen op hetzelfde stuk daten te denken. Voor hen is de enige manier om iemand land wonen maar dat ze niet met elkaar praten”, aldus te ontmoeten een advertentie in de boerenkrant te zetten Hákonarson. “Vaak is dat om hele banale redenen: ru­ voor een ‘huishoudster’. Het feit dat Gummi en Kiddi in de zie over geld of land, of soms heeft een van de twee een film vrijgezel zijn maakt het verhaal dramatischer; ze zijn “Naast het verhaal van de liefdesrelatie en kan de ander dat niet verkroppen. Deze op elkaar aangewezen, of ze het willen of niet.” dreigende teloorgang van configuratie had meteen ook al tragikomische elemen­ Net als voor de IJslandse regisseur Dagur Kári (zie het ten, dus dat vond ik interessant. En het gegeven van interview op p. 23) speelt ook voor Hákonarson humor een gemeenschap en dat twee broers heeft ook altijd een mythische dimensie; een belangrijke rol: “In het scenario maar ook op de set van de hernieuwde ken­ het zou een metafoor kunnen zijn voor twee groepen of probeer ik altijd een beetje humor toe te voegen, maar twee landen. Rams gaat uiteindelijk over twee dingen: Rams blijft uiteindelijk toch een drama. Het is een se­ nismaking van twee wat er tussen de broers speelt en wat er om hen heen in rieus verhaal en het is belangrijk dat de humor niet alle broers is Rams ook een de vallei gebeurt. Het is denk ik heel interessant om stil aandacht opeist. Het moet subtiel blijven. Met humor is te staan bij wat er gebeurt als je plotseling het levenson­ het een beetje hetzelfde als met de filmmuziek; het is on­ studie naar de invloed van derhoud van de boeren wegneemt. In het scenario heb ik dersteunend maar het moet niet al te overheersend zijn. isolement op menselijk geprobeerd deze twee verhalen samen te brengen.” Uiteindelijk hoop ik dat je door de film geraakt wordt.” “Het is denk ik een heel IJslands verhaal, maar alles gedrag. En naar de band Vrijgezel is relatief”, zegt de regisseur. “De mensen in Reykjavik tussen mens en schaap. “Als IJslanders hebben we een speciale relatie met vinden dit ook al vrij exotisch, haha. Ik heb de film op het schapen”, zegt de regisseur. “Schapen hebben een spe­ platteland laten zien en de mensen herkennen de perso­ Hákonarson laveert tus­ ciale status, omdat er gezegd wordt dat ze het IJslandse nages en het verhaal en zeggen dat het heel realistisch is, sen drama en komedie, volk te eten hebben gegeven sinds we hier voet aan land dus daar ben ik erg blij om. Maar ik denk dat het verhaal hebben gezet. Ze zijn bijna heilig, zoals de koeien in van twee broers ook iets universeels heeft. Als je in Japan tussen realisme en sur­ India; schapen lopen overal los en het gebeurt vaak dat woont en een broer hebt, begrijp je het ook.” realisme.” je op de snelweg rijdt en dan moet stoppen omdat er IJSLAND, 2015 | REGIE GRÍMUR HÁKONARSON | 11111 ineens een paar schapen voorbij komen.” Rams MET SIGURÐUR SIGURJÓNSSON, THEODÓR JÚLÍUSSON, Ivo De Kock over Rams | Lees de volledige “Natuurlijk heb je op het platteland ook ‘normale’ fa­ CHARLOTTE BØVING | 93 MINUTEN | DISTRIBUTIE recensie op filmkrant.nl milies, met een flatscreen-tv, mobiele telefoons, een part­ IMAGINE | TE ZIEN VANAF 10 DECEMBER | LEES DE ner en kinderen”, zegt Hákonarson. “Maar de vrijgezelle RECENSIE OP filmkrant.nl DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 23

Dagur Kári over Virgin Mountain

“Ook halverwege de STILLE MANNEN veertig kun je nog puber zijn, laat deze innemende tragi­ko­me­die zien. Een man maakt zich eindelijk los van zijn nieuwsgierige moeder en droomt van een toekomst met een nieuwe vriendin, die manisch-­ depressief blijkt te zijn.” 111231 Mariska Graveland over Virgin Mountain | Lees de volledige recensie op filmkrant.nl

Wat me opviel tijdens het draaien is hoe zeker hij was van zichzelf. Hij is technisch altijd perfect, vraagt nooit om feedback. Hij speelt de scène en verlaat daarna de set. Hij heeft nooit gevraagd of het goed was.”

Golflengte Met zijn band Slowblow schreef Kári ook de score. “Het allerleukste aan het maken van een film is het componeren van de muziek”, zegt de regisseur hierover. “Muziek overstijgt alle rationele gedachten, je kunt alleen aanvoelen of het werkt of niet. Dat is fascinerend maar maakt het ook moeilijk, omdat je het niet echt Dagur Kári keerde voor zijn nieuwe film weer gaat over iemand die in zijn kindertijd is blijven hangen kunt analyseren als het niet werkt. De grootste uitda­ terug naar IJsland, waar hij ook zijn debuutfilm en het beeld van Gunnar op zo’n wagentje verbeeldde ging was om alles in evenwicht te houden, niet alleen Nói albinói filmde. Virgin Mountain draait om dat erg mooi. Hij heeft een normale, volwassen baan qua muziek maar in het algemeen. Normaal gesproken een 43-jarige man die in zijn kindertijd is maar dat autootje ziet er natuurlijk uit als een speel­ heb je een gebied waarin je je als verhalenverteller kunt blijven hangen. ‘Ik vind humor makkelijker dan goedwagentje.” bewegen, maar dat gebied was bij Virgin Mountain vrij drama, maar alleen humor is niet genoeg.’ klein. Als ik maar iets te veel deed dan was heel het ver­ DOOR BOYD VAN HOEIJ ‘Ja’ haal uit balans maar als ik net iets te weinig deed dan De regisseur ontwikkelde de film zelfs specifiek voor leek het alsof er niets gebeurde.” Virgin Mountain is alweer de vierde speelfilm van Kári, Jónsson: “Ik kende Gunnar niet persoonlijk toen ik het Verrassend genoeg voor zo’n stille filmmaker is het die in Denemarken film studeerde (in IJsland is er geen scenario schreef en heb ’m ook helemaal niet vooraf beginpunt van elk verhaal voor Kári de humor: “Ik vind filmschool). Het verhaal gaat over een atypische held: gecontacteerd. Achteraf gezien was dat natuurlijk stom humor makkelijker dan drama, maar alleen humor is de zwaarlijvige, vrij stille Fúsi, die 43 jaar oud is maar van me, want ik had deze film nooit met iemand anders niet genoeg, dus daarna heb ik het tegenovergestelde nog steeds bij zijn moeder woont en nog graag met zijn kunnen maken. Maar het is gelukkig goed afgelopen,” ervan nodig om alles in balans te houden. Het moet speelgoedsoldaatjes speelt. zegt de regisseur, zachtjes lachend. een werkelijkheid opleveren die je wel herkent maar die “Het allereerste gegeven was een verlangen om met De regisseur is vol lof over zijn hoofdrolspeler: “Om tegelijkertijd op nét een andere golflengte opereert. Ik Gunnar Jónsson, die de hoofdrol speelt, te werken,” eerlijk te zijn denk ik dat Gunnar een van de beste ac­ vind het zelf heerlijk om naar komedies te kijken, maar zegt de regisseur, die zelf ook een vrij stille man is, op teurs is waarmee ik ooit gewerkt heb. Mensen die weten het zijn nooit verhalen die me bijblijven. En intellectu­ het filmfestival van Karlovy Vary. “‘Gussi’ is geen pro­ dat hij nooit naar de toneelschool is gegaan, denken ele filmhuisdrama’s zonder humor, zoals de films van fessionele acteur. Hij speelde vijftien jaar geleden een misschien dat dit personage heel dicht bij hemzelf ligt Tarkovski, daar kan ik echt niets mee. Ik bewonder ze populaire sidekick in een televisiekomedie en ik dacht maar dat is absoluut niet het geval; ik heb het voor hem maar ze raken me niet; als er maar één goede grap in toen al dat hij veel meer in zijn mars had. Sindsdien geschreven toen ik hem nog helemaal niet kende. Maar zou zitten dan zou dat voor mij die hele wereld kunnen droomde ik ervan om ooit een film te maken waarin hij Gussi heeft zich het personage helemaal eigen gemaakt.” ontsluiten maar nu blijf ik buiten zulke films staan. de hoofdrol speelde.” Op de vraag wat Jónsson zei toen hij uiteindelijk het Ikzelf probeer altijd de mogelijkheid te creëren dat ie­ Daarvoor heb je natuurlijk een personage met een scenario onder ogen kreeg komt Kári met een verras­ mand lacht maar tegelijkertijd ook emotioneel geraakt verhaal nodig en dat vond Kári terwijl hij zich op een send antwoord: “Hij zei ‘ja’, maar niet veel meer. Onze wordt.” vliegveld zat te vervelen: “Ik zat op een vlucht te wach­ relatie is eigenlijk vanaf het begin heel erg stil geweest. ten en zag die kleine autootjes die ze gebruiken om de Ik denk dat er een soort wederzijds begrip is, en dat is Virgin Mountain IJSLAND, 2015 | REGIE DAGUR KÁRI | MET GUNNAR JÓNSSON, ILMUR KRISTJÁNSDÓTTIR, bagage naar de vliegtuigen te brengen. In mijn gedach­ het. Op de een of andere manier voelde het niet goed SIGURJÓN KJARTANSSON | 94 MINUTEN | SEPTEMBER ten zette ik Gunnar op zo’n autootje en plotseling rolde om te proberen alles hardop te analyseren. Eigenlijk ken FILM | TE ZIEN VANAF 19 NOVEMBER | LEES DE er een personage met een verhaal uit. Virgin Mountain ik hem nu niet veel beter dan voordat ik de film maakte. RECENSIE OP filmkrant.nl DE FILMKRANT FOTO ANTOINE DOYEN #380 OKTOBER 2015 24

Als de vaste scenarioschrijver van Jacques Audiard, van Un prophète tot recente Gouden Palm- winnaar Dheepan, maakte Thomas Bidegain naam in de filmhuiswereld. Zijn eerste film als regisseur is een moderne hommage aan het westerngenre waarin de Taliban de indianen vervangen: ‘Bij een reportage gaat het om de feiten, bij mij gaat het om de emoties erachter.’ DOOR BOYD VAN HOEIJ

“De belangrijkste reden om te gaan regisseren is om­ met haar moslimvriend, een jihadsympathisant, naar wachtingspatronen en zelfbespiegeling: de vader denkt dat ik zelf met acteurs wilde werken”, steekt Thomas het Midden-Oosten vertrokken. “Het idee was om het een cowboy te zijn maar de zoon wordt in Pakistan past Bidegain van wal als ik hem eind april, nog een aantal tegenovergestelde te doen van wat het journaal doet”, écht een cowboy, en zelfs, tegen het einde van de film, weken voor de première in het Directors’ Fortnight- legt Bidegain uit. “Bij een reportage gaat het om de fei­ een indiaan, denk ik.” programma in Cannes, spreek in Parijs. “Ik wilde met ten, bij mij gaat het om de emoties erachter. Net zoals hen kunnen werken aan alle dingen die juist niet in een ik dicht bij de acteurs wil blijven wil ik ook dicht bij de Aanmoedigingen scenario staan. Bij de films van Jacques Audiard volg personages blijven. Er is geen ironie of filter, het moet Zoals de titel al een beetje suggereert, is de film een ik het maakproces van heel dichtbij. Ik schrijf nieuwe juist allemaal heel direct en in het heden blijven.” update van westerns zoals The Searchers. “Ik kom uit scènes tijdens het draaien, geef gedetailleerd commen­ Het verhaal begint in 1994 en eindigt vele jaren Baskenland en toen ik klein was en met mijn broer wes­ taar op de rushes en ben betrokken bij de montage. later, “ongeveer wanneer ze Bin Laden uiteindelijk zul­ terns keek zei hij: ‘Let goed op de indianen, zij zijn de Maar een groot deel van de film wordt ‘geschreven’ met len vinden”, aldus de regisseur. “De film gaat over een Basken,’” zegt Bidegain. “In dit verhaal over een Franse de acteurs tijdens het draaien.” queeste en daarvoor is tijd nodig. Als de zoektocht drie countryvader die op zoek gaat naar zijn dochter in het Op de vraag waarom juist dít verhaal uitermate ge­ weken duurt, ga je je geen existentiële vragen stellen. Midden-Oosten, zijn de moslims de nieuwe indianen. schikt leek voor zijn regiedebuut heeft de nieuwbakken De tocht gaat nu zelfs over van vader op een ondertus­ En als debuterend regisseur is het fijn als je terug kunt regisseur een simpel antwoord: “Omdat het niet direct sen volwassen zoon. Tegelijkertijd wilden we een film vallen op bepaalde genrecodes, dat geeft je alvast een op een film voor Jacques leek, of voor Bertrand Bonello maken die constant in het heden plaatsvindt en waarin beetje houvast.” (voor wie hij de biopic Saint Laurent schreef, BvH). Dus niet elke scène zich wéér een week later afspeelt; als er Bidegain zegt zich nu weer even te willen concen­ vandaar dat ik dacht: misschien betekent dit, dat het een tijdssprong aan te pas komt, is het gelijk vijf jaar la­ treren op het schrijven. Het grootste verschil tussen iets voor mij is? Ik ben al lang scenarist en vond dit ook ter. Om de rest in te vullen, moet je dus af en toe zinnen een scenarioschrijver en een regisseur? “Schrijver wel een echte ‘schrijversfilm’, met die enorme ellipsen, laten vallen zoals: ‘Ben jij die Franse vader die vorig jaar zijn is een beroep, regisseur zijn is een hoedanigheid. met een verhaal verspreid over drie generaties, met in Jemen was?’ Dan weet de kijker direct dat hij overal Je moet constant en helemaal in de emotie van het een intieme en persoonlijke geschiedenis van een gezin gezocht heeft.” verhaal zitten maar tegelijkertijd ook weten hoe je dat dat een heel klein deeltje uitmaakt van ‘De Recente De zoektocht van Alain wordt dus gevolgd door die communiceert aan iedere persoon met wie je werkt. Geschiedenis’, dus een klein verhaal in een veel groter van Kid, zijn zoon, en daardoor dringen vergelijkingen Elke acteur heeft aanmoedigingen en aanbevelingen op verhaal.” tussen de twee mannen zich direct op. “Ik ben zelf maat nodig.” een zoon en heb ook een zoon van achttien, dus wat Tienerdochter je als kind van je ouders meekrijgt en wat je als ouders Les cowboys FRANKRIJK, 2015 | REGIE THOMAS Het verhaal gaat over Alain, een Franse countryfan voor je kinderen overhebt, maar ook wanneer je ze los BIDEGAIN | 114 MINUTEN | MET FRANÇOIS DAMIENS, FINNEGAN OLDFIELD, ANTONIA CAMPBELL-HUGHES, en vader, gespeeld door de Waalse acteur François moet laten, dat zijn allemaal kwesties die ik goed ken”, JOHN C. REILLY | DISTRIBUTIE LUMIÈRE | TE ZIEN Damiens, die een zoektocht begint naar zijn tiener­ zegt Bidegain. “Alain, bijvoorbeeld, kan zijn dochter VANAF 26 NOVEMBER | LEES DE RECENSIE OP dochter. Zij is plotseling verdwenen en is waarschijnlijk absoluut niet loslaten. Daarnaast gaat de film over ver­ filmkrant.nl DE FILMKRANT #380 OKTOBER 2015 25

Danny Boyle heeft tot nu toe de beste film over de legendarische CEO van Apple gemaakt, maar Steve Jobs trekt alsnog te weinig bezoekers in Amerika. Kennen we Steve te goed? DOOR HUGO EMMERZAEL Steve Jobs

Nergens geldt ‘de een zijn dood is de ander zijn brood’ onenigheid met Sony moest Fincher die plannen la­ gedestilleerd in dit scherpe scenario dat eigenlijk be­ zo letterlijk als in Hollywood. Niet voor niets zijn er ten varen. Universal nam de film over en Danny Boyle staat uit drie scènes van veertig minuten. sinds het overlijden van Apple-oprichter Steve Jobs in kwam aan boord. Het heeft de film waarschijnlijk goed 2011 al vijftien films over de man van de Macintosh en gedaan, want de snelle, ritmische dialogen van Sorkin Think Different de iPhone uitgekomen. Niet dat iedereen daar op zit te passen beter bij de intense, hyperactieve stijl van Boyle Sorkin en Boyle weten als de beste de hoogspanning in wachten: Steve Jobs, de nieuwe film van Danny Boyle dan bij de gelikte cameravoeringen van Fincher. het leven van Steve Jobs op het witte doek te brengen. met Michael Fassbender in de hoofdrol, presteert on­ Iets wat niet gezegd kan worden van Alex Gibney, die dermaats aan de kassa. Zijn we na het Ashton Kutcher- Keuzestress met The Man in the Machine een extreem futloze do­ vehikel Jobs (2013), de Alex Gibney-documentaire Steve Rondom de hoofdrolspeler was er ook al keuzestress. cumentaire over de Apple-CEO heeft gemaakt. Na het Jobs: The Man in the Machine (2015) en talloze anonie­ Voor de hand liggende acteurs als Christian Bale die schokkende Going Clear: Scientology and the Prison of me tv-documentaires klaar met het verhaal van Jobs? met een beetje make-up al akelig in de buurt zouden Belief is zijn laatste film een extra grote teleurstelling. Boyles film oogstte (terecht) lovende kritieken in komen van Jobs, weigerden. Dat uiteindelijk de altijd Het is alsof Gibney een populair onderwerp heeft ge­ Amerika, maar bezoekers blijven veelal weg. Jammer, fantastische Michael Fassbender is gecast bleek een nomen voor een snel succesje. De film vertelt het hef­ want het door Aaron Sorkin neergepende scenario, vloek en een zegen te zijn: Fassbender speelt Jobs bril­ tige leven van Jobs in al zijn compleetheid, maar treedt gebaseerd op de bestsellende biografie van Walter jant, weet precies zijn intensiteit en uitstraling over nooit uit de beruchte ‘en toen’-modus. Jobs’ credo Isaacson, weet als geen ander de essentie van Jobs te te brengen, maar heeft tegelijkertijd weinig uiterlijke ‘Think different’ is Gibney helaas in zijn eigen film ver­ vangen: hij is een snelle denker, prater en doener, die gelijkenis met de CEO die in ons collectief geheugen is geten na te leven. zich nooit laat vertragen door de mensen om hem heen. gegrift. Het is uiteindelijk niet zo moeilijk om een film over Of het nou zijn ex-CEO, dochter of beste vriend is, Zelfs Ashton Kutcher leek in Jobs meer op de echte Steve Jobs te maken. Je hoeft alleen maar de camera ongeacht hun problemen gaat de egocentrische Jobs Steve, maar die miste weer de kracht van Fassbenders op de pijnlijke plekken te richten en je hebt al meer altijd door. “We zijn een computerbedrijf”, schreeuwt spel. Bovendien is die film niets meer dan een saaie dan genoeg drama. Maar je film laten slagen is blijk­ hij tijdens de chaotische voorbereidingen op de eerste opsomming van sentimentele ‘best of’-momenten. baar een heel ander verhaal. De markt van Steve Jobs- Macintosh-presentatie in 1984. “We zijn altijd op tijd!” Sorkin vermijdt dit klassieke probleem van de biogra­ verfilmingen lijkt haast net zo competitief als de markt Nu Steve Jobs weinig geld in het laatje brengt, lijkt het fiefilm tenminste door het verhaal zich te laten afspelen waar de Apple-CEO zelf in werkte. Al weet Apple nog steeds meer alsof de film zelf niet op tijd is geweest om tijdens de voorbereidingen op drie belangrijke presen­ elk jaar een net wat nieuwere versie van de iPhone aan het grote publiek te vangen. De concurrentie was im­ taties: die van de Macintosh in 1984, de mislukte NEXT miljoenen mensen te slijten, in de filmwereld werkt dat mers al zo groot. Bovendien werd deze productie vanaf in 1988 en de iMac in 1998. Achter de schermen zien niet zo, daar is één film vaak voldoende. Het is zonde het begin geplaagd door problemen. Een succes zat er we dan steeds hoe het Apple-circus in elkaar zit. Jobs dat de betere films daar soms onder moeten lijden. dus misschien nooit echt in. rent van hot naar her, terwijl privé- en zakenleven door In 2014 zou David Fincher nog op de regiestoel elkaar lopen en opborrelen tot aan het kookpunt. Jobs van Steve Jobs plaatsnemen om opnieuw met scena­ maakt ruzie met de moeder van zijn dochter, ontkent Steve Jobs 11111 VERENIGDE STATEN, 2015 | rioschrijver Aaron Sorkin te werken. Eerder had het stel zelfs een hele tijd haar vader te zijn, stelt zijn jeugd­ REGIE DANNY BOYLE | MET MICHAEL FASSBENDER, met The Social Network een kaskraker gemaakt over vriend en medeoprichter van Apple Steve Wozniak te­ KATE WINSLET, SETH ROGEN | 122 MINUTEN | Facebooks problematische oprichting en nu zouden leur en vecht een lange vete met voormalig Apple-CEO DISTRIBUTIE UNIVERSAL PICTURES | TE ZIEN VANAF 3 ze de chaos rondom Apple dramatiseren, maar door John Sculley uit. Haast al het drama uit Jobs’ leven is DECEMBER DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 26

De Derde Wereldoorlog op het schaakbord. Oftewel, Bobby Fischer – Boris Spassky, de tweekamp om de wereldtitel 1972 in Reykjavik, op het hoogtepunt van de Koude Oorlog. Pawn Sacrifice is een meeslepende Pawn Sacrifice biopic over het meest onnavolgbare schaakwonder uit de geschiedenis. DOOR JEROEN STOUT SPEEL ALTIJD VOOR DE WINST

Als we beginnen met de opening… Alsof daar een eensluidend antwoord op is. De titel, bedoel je? Die is Fischeriaans, geniaal. (…) Wat? Hoezo? Alsof een pionoffer van doorslaggevende Waarom stelde hij al die eisen voorafgaand aan de wed­ invloed is geweest tijdens die tweekamp. strijd? Waarom kwam hij niet opdagen voor de tweede Het gaat niet om die tweekamp, het gaat om Bobby partij? Omdat hij bang was te verliezen? Of juist om te Fischer zelf. Hij was de pion die werd geofferd. Ze wis­ winnen, zoals wordt geopperd in de film? ten dat hij de druk niet aankon, ze wisten dat hij psy­ (…) chiatrische hulp nodig had. In plaats daarvan… Juist omdat er geen antwoorden worden gegeven doet De CIA die Fischer inzet als pion in de strijd tegen het de film recht aan de complexiteit van zijn psyche. oprukkend communisme… Hmmm… Het was de tijd van Vietnam. Laten we nog even teruggaan naar de opening. De film Dat is veel te eenzijdig. Alsof zij hem paranoïde hebben begint als Fischer met 2-0 achterstaat. Hij zit in zijn gemaakt. hotelkamer, versteend door achterdocht. Hij schroeft Fischer zelf was ook altijd aan het schaken op meta­ zijn telefoon open op zoek naar een microfoontje, hij niveau. De KGB, de zionisten… Als ze hem nou naar de verhangt schilderijen, wantrouwt elke tafellamp. Hij psychiater hadden gestuurd in plaats van naar IJsland? dreigt ook de derde partij te laten lopen. Dat is toch Dat zou het einde van zijn genialiteit zijn geweest. Juist Rocky die in de touwen hangt, het moment vlak voor omdat hij niet helemaal spoorde, was hij onnavolgbaar de grote ommekeer? Hét cliché van alle Amerikaanse op het bord. Psychiatrische hulp zou een klap in het ge­ sportfilms? zicht van elke schaakliefhebber zijn geweest. Dan zou Je zal toch moeten toegeven dat ze erin zijn geslaagd hij nooit die geweldige zesde partij in Reykjavik hebben een meeslepende film te maken voor een groot publiek. gespeeld. Met een vette soundtrack, Liev Schreiber als übercoole Dat laat de film toch zien!? Goed, misschien had er een Boris Spassky… Zelfs de schaakpartijen zijn opwindend vraagteken achter de titel moeten staan. om naar te kijken. Fischer wordt mij te veel als een gekje neergezet. Je ziet helemaal niets van wat er op het bord gebeurt. Hij zag in alles een complot. Je zit alleen maar naar die koppen te kijken. En soms terecht. De Russen spanden tegen hem samen, Schaken is een psychologisch steekspel. Dat is wat de speelden met opzet remise tegen elkaar. Dat verzon hij film laat zien. niet. Met Toby Maguire als Fischer… Ik bedoel, Spiderman… Maar dat hij zelfs in gekuch uit het publiek een actie Je hebt nu eenmaal een naam nodig om zo’n project van van de KGB zag om hem uit zijn concentratie te halen. de grond te krijgen... En die paranoia is de schuld van zijn moeder, die met Hij speelt zo nadrukkelijk dat hij paranoïde is. jan en alleman het bed in dook? Je bent aan het muggenziften. Je loopt te klagen dat dit Dat wordt toch nergens beweerd? een viersterrenfilm is en geen vijf. Het wordt wel gesuggereerd. Misschien. Maar Fischer speelde altijd voor de winst. Het zou een rol gespeeld kunnen hebben. Toch? Net En zo hoort het ook in de bioscoop. Film is geen kunst­ als de jacht van de FBI op de communisten. Ook mama vorm om op remise te spelen. Fischer werd in de gaten gehouden. Dat doet iets met zo’n jongen. Pawn Sacrifice 11111 VERENIGDE STATEN, 2014 | REGIE EDWARD Wat willen ze nou met die film? ZWICK | 114 MINUTEN | MET TOBY MAGUIRE, LIEV SCHREIBER, PETER Was hij het slachtoffer van de CIA? Of van zijn moeder? SARSGAARD, PAUL MARSHALL | DISTRIBUTIE EONE | TE ZIEN VANAF 3 Was hij überhaupt een slachtoffer? DECEMBER DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 27

Publieke werken

ze twee vliegen in één klap: het geld dient een mooi sociaal doel, maar het idee is ook financieel aantrekke­ lijk, omdat de turfstekers de leningen met rente zullen terugbetalen. Klein probleem: Vedder heeft het geld HOOGMOED IS VAN nog niet. Ander probleem: Anijs speelt doktertje. Hij pleegt medische ingrepen waartoe hij niet bevoegd is en waarvan hij geen verstand heeft. Natuurlijk gaat het gruwelijk mis, want dat gaat het altijd met Rosenbooms ALLE TIJDEN personages. Schuldenlast Publieke werken gaat over twee mannen die uit een mengeling van sociaal gevoel en het verlangen om mee te spelen met de elite de realiteit uit het oog verliezen. Geobsedeerd door sociale status en prestige stappen ze blind in valkuilen. Wie Rosenbooms roman heeft gelezen, weet dat de schrijver geen genade voor ze heeft. Dat scenarist Frank Ketelaar en regisseur Joram Lürsen minder hardvochtig zijn, is nobel, maar jammer. Want ze bezorgen een van de neven daardoor een on­ geloofwaardig einde. Maar er valt ook veel goeds over Publieke werken te zeggen. Het negentiende-eeuwse Amsterdam en het Drentse platteland komen prachtig tot leven, al ogen sommige van de in plaggenhutten levende armoedzaaiers, zoals een schattig jongetje met blonde krullen, nogal weldoorvoed. Dat de personages in modern Nederlands praten en niet in Rosenbooms archaïsche taal is begrijpelijk want daardoor stapt de kijker makkelijker het drama in. Doordat de makers de overvolle roman moesten uit­ benen krijgt het sociologische aspect minder aandacht. Dat de twee neven voor alle dromers staan die kansen Zelfoverschatting voert twee neven naar de tiende eeuw binnen. dachten te grijpen tijdens de economische boom aan ondergang in de verfilming van Thomas Daar treft hij in Amsterdam vioolbouwer Walter het einde van de negentiende eeuw, mag de kijker zelf Rosenbooms historische roman Publieke Vedder aan (Gijs Scholten van Aschat), die zich rijk concluderen. Het is niet moeilijk om eigentijdse versies werken. DOOR JOS VAN DER BURG rekent als zijn huisje tegenover het Centraal Station op van Vedder en Anijs te vinden: mannen die tien jaar de plek blijkt te staan waar het Victoria Hotel gebouwd geleden net voor de financiële crisis met geleend geld Amsterdam 1888. Het Centraal Station is in aanbouw gaat worden. De man komt met een absurd hoge vraag­ gingen beleggen in de rotsvaste overtuiging dat ze rijk en staat in de steigers. Het oogt verbluffend realistisch. prijs, maar weet zeker dat de hotelbouwers uiteindelijk zouden worden. Mannen die nu een loden schuldenlast Alsof de makers van Publieke werken ergens oude kleur­ over de brug zullen komen. Als hij aan zijn neef Chris met zich meedragen. Publieke werken is een eeuwig opnamen van de bouw van het station vandaan hebben Anijs (prachtrol van Jacob Derwig), een apotheker in actuele film.

gehaald, wat niet kan omdat het medium nog niet was Hoogeveen, suggereert dat hij het geld al heeft, stelt Publieke werken 111231 NEDERLAND, 2015 | uitgevonden. Leve de digitalisering, want daardoor deze voor om het te lenen aan straatarme Drentse turf­ REGIE JORAM LÜRSEN | 115 MINUTEN | DISTRIBUTIE stapt de kijker in Publieke werken moeiteloos de negen­ stekers die naar Amerika willen emigreren. Zo slaan SEPTEMBER FILM | TE ZIEN VANAF 10 DECEMBER

Lance Armstrong en de rest van de US Postal Service-equipe hun overwinningen te danken hadden aan verboden middelen. Voordat Oprah KORT Winfrey Armstrong in haar show interviewde, kocht The Sunday Times een paginagrote adver­ tentie in The Chicago Tribune – Winfrey woont The Hunger Games: Mockingjay - Part 2 in Chicago – waarin de krant tien vragen sugge­ Francis Lawrence | Laatste deel van de revolu­ reerde die Winfrey zou kunnen stellen. The Pro- tionaire avonturen van Katniss Everdeen, gram is gebaseerd op het boek Seven Deadly waar­in de onderdrukte bevolking van Panem Sins, dat Walsh (door Armstrong ‘the little troll’ definitief in opstand komt tegen president genoemd) over de ontmaskering van Arm­ Snow. Hoewel de rebellen het grootste deel van THE HUNGAR GAMES: MOCKINGJAY - PART 2 strongs dopingprogramma schreef. het land al in handen hebben, moet de beweeg­ TE ZIEN VANAF 19 NOVEMBER lijke Katniss nog één laatste obstakel overwin­ The Program nen: het veroveren van The Capitol. De film was Stephen Frears | Biografisch drama over de Je suis mort, mais J’ai des amis niet te zien voordat deze editie naar de drukker Ierse sportjournalist David Walsh van The Sun- Guillaume Malandrin, Stéphane Malandrin | I’m ging. Zie filmkrant.nl voor een recensie wanneer day Times die er (samen met collega Paul Kim­ Dead But I Have Friends is de Engelse titel van de film verschijnt. TE ZIEN VANAF 18 NOVEMBER mage) steeds meer van overtuigd raakte dat deze Belgische tragikomedie over vriendschap THE PROGRAM DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 28

Ripstein, die tijdens de Berlinale een prijs 600 Miles ontving voor Beste Debuut, portretteert Arnulfo als een onzekere man die zijn plek zoekt in een spijkerharde wereld. Op het ene ‘No pasa nada’ moment is hij nog het kind dat stoeit met een leeftijdsgenoot; op het andere probeert hij Tim Roth als ervaren Amerikaanse poli­ zich te laten gelden tegenover zijn oom, een tieman die ontvoerd wordt door een jonge ijskoude kartelbaas. Hij hoort er nooit hele­ en onzekere Mexicaanse wapensmokke­ maal bij: te zacht, vooral, te veel bezig met laar. Dan verwacht je vuurwerk. hoe hij eruitziet. Arnulfo friemelt voortdu­ rend aan het knopje in zijn linkeroor, alsof hij Debutant Gabriel Ripstein zegt in interviews het net heeft laten zetten. Voor de spiegel te­ CHORUS de clichés van de misdaadfilm te willen ver­ kent hij een doodskop op zijn bovenarm, mijden, maar 600 Miles is natuurlijk niet de “What you looking at, you fag?” dreigt hij te­ eerste roadmovie waarin het vooral om de gen zijn spiegelbeeld. “You wanna kiss me?” Chorus personages draait. Ook arthouse kent clichés: Harris voelt Arnulfo’s onzekerheden goed de manier waarop de film eindigt en de shots aan en probeert contact te maken met zijn waarin we minutenlang achter het achter­ jonge ontvoerder. Waar niemand aan wil denken hoofd van de hoofdpersonages aanlopen mo­ Dat klinkt interessanter dan het is. Los gen zo langzamerhand wel zo gekwalificeerd van enkele onwaarschijnlijkheden in het Het uitgangspunt is even simpel als on­ beeld. In de paniekerige ogen van Irène en worden. Zeker in het begin van 600 Miles script, zoals de klungelige arrestatiepoging draaglijk: hoe ga je als ouder om met het het stille lijden van Christophe. Subtiel be­ dringt de herinnering aan Gus van Sants in het begin: de film is wel érg understated. gewelddadige verlies van een kind? In doeld, maar in de uitwerking bijna melodra­ Elephant zich op. Waarom anders zouden die Veel lange scènes, vanuit één camerastand­ Chorus onderzoekt François Delisle hoe matisch. Mooi, maar te dik aangezet voor dit zenuwachtige Amerikaanse jongeman en zijn punt, waarin stiltes en alledaagse gesprekjes twee ouders bij elkaar worden gebracht heftige onderwerp. Mexicaanse vriend Arnulfo (Kristyan Ferrer) meer lijken te moeten betekenen dan ze door de culminatie van het verdriet dat ze Toch raken de beelden. Harde overgangen zoveel aanvalswapens kopen? daadwerkelijk overbrengen. 600 Miles is niet tien jaar geleden uit elkaar dreef. tussen langgerekte scènes trekken je mee in Scènes waarin Amerikaanse adolescenten geslaagd als drama over twee mannen die de wereld van deze eenzame mensen. Een li­ zonder veel problemen moordtuig aanschaf­ met elkaar opgescheept zitten. De film werkt Tien jaar geleden verdween hun zoontje. Ze chaam overgeleverd aan golven, een micro­ fen blijven schokkend, maar gelukkig kijken wel als statement over een wereld waarin dreven uit elkaar: Irène (Fanny Mallette) ver­ foon in het licht. Betoverend. Een litteken als we niet naar de aanloop tot weer een school­ geen plaats is voor kwetsbaarheid of onerva­ loor zichzelf in haar zang, Christophe het bewijs van de geboorte, lege bladzijden schietpartij. Onschuldig is het handeltje van renheid. “Todo bien”, probeert Arnulfo ie­ (Sébastien Ricard) vertrok naar Mexico om in een kinderschrift als het bewijs van een Arnulfo echter ook niet. Hij koopt wapens in dereen steeds maar gerust te stellen, “no een leven te leiden op comfortabele afstand dood. Dat werkt. de VS en smokkelt die de grens over voor een pasa nada.” Niets aan de hand. Toch jammer van de realiteit. Ver van elkaar verwijderd, Helaas doet het dat alleen op visueel ni­ Mexicaans drugskartel. dat dat ook het gevoel is dat je aan deze film zijn ze nog altijd in de greep van het verlies. veau. Nooit komen we echt dicht bij Irène en Dat schijnt praktijk te zijn. 600 Miles overhoudt: een kundig debuut, maar geen Wanneer een pedofiel de moord op hun Christophe, de uitleggerige voice-over ten speelt zich af tegen de achtergrond van reden tot opwinding. zoontje bekent, is Christophe de eerste die spijt. Zo wordt duidelijk dat een film over Operation Fast and Furious. Het Bureau of Irène belt. “Zonder jou kan ik dit niet.” onderdrukte gevoelens tot het uitblijven van Alcohol, Tobacco, Firearms and Explosives BAREND DE VOOGD 11111 Christophe komt terug, van het warme een emotionele reactie kan leiden. Chorus is (ATF) liet tussen 2009 en 2011 ongehinderd strand naar het ijzingwekkend koude mooi, maar te beredeneerd. Behalve het uit­ wapentuig verkopen aan Mexicaanse smok­ 600 Miles VERENIGDE STATEN/MEXICO, 2015 | REGIE Montreal. Herenigd, gedwongen de gruwe­ gangspunt is alles een constructie. Een kelaars als Arnulfo, in de hoop zo de verant­ GABRIEL RIPSTEIN | 85 MINUTEN | TIM ROTH, KRISTYAN lijke dood van hun kind onder ogen te zien, mooie, symmetrische constructie: een man woordelijk drugskartels op te kunnen spo­ FERRER | DISTRIBUTIE AMSTELFILM | TE ZIEN VANAF 3 reageren ze verschillend maar toch ook het­ en een vrouw, koud en warm, een moeder en ren. De ‘gecontroleerde doorvoer’ werd een DECEMBER zelfde. Niet in staat hun zo lang ingehouden een vader, zwart en wit. Maar toch een con­ fiasco. Tweeduizend wapens belandden in verdriet de vrije loop te laten, dreigen ze zich structie en dat blijf je voelen. Het verhindert Mexico; naar schatting zijn veertienhonderd erin te verliezen. Tot ze troost lijken te vin­ dat je je met de personages identificeert en daarvan nog altijd vermist. den in elkaar. verandert een pijnlijke geschiedenis in me­ Tim Roth speelt in 600 Miles de rol van Delisle, die naast regie en scenario ook lodrama. Misschien maar goed ook. Die pijn ATF-agent Hank Harris. Hij komt Arnulfo camera en montage op zich nam, kiest er­ echt voelen lijkt me onverdraaglijk. op het spoor, maar een poging de jongeman voor dit verhaal te vertellen in zwart-wit. Al te arresteren loopt verkeerd af. Harris raakt is dat niet helemaal accuraat: zijn zwart-wit SACHA GERTSIK 11111 gewond. In paniek propt Arnulfo de agent bestaat voornamelijk uit grijstinten. Bijna achterin in zijn auto en steekt de Mexicaanse nergens botst het zwart met wit om een sterk Chorus CANADA, 2015 | REGIE FRANÇOIS DELISLE | grens over. De titel verwijst naar de zeshon­ contrast te creëren. Behalve in de gevoelens 96 MINUTEN | MET SÉBASTIEN RICARD, FANNY derd mijl die ze samen afleggen naar de stad van de personages. Zo onuitgesproken als die MALLETTE, GENEVIÈVE BUJOLD | TE ZIEN VANAF 3 Culiacán, halverwege de Mexicaanse west­ gevoelens blijven, zo aanwezig zijn ze in het DECEMBER kust. 600 MILES

en verlies met Marie-Renée André, Jacky Lam­ drukker ging. Zie filmkrant.nl voor een recensie Y’aura t’il de la neige à Noël? bert en Bouli Lanners. Een trio overjarige rock­ wanneer de film verschijnt. Sandrine Veysset | Gaat het sneeuwen met muzikanten gaat toeren door Quebec, met hun TE ZIEN VANAF 19 NOVEMBER kerst?, zoals de vertaling luidt, “is een ongepo­ dode zanger onder de arm, in een urn. De film lijst portret van een ongewone boerenfamilie was niet te zien voordat deze editie naar de The Good Dinosaur gesitueerd in de jaren zeventig”, schreef de Peter Sohn | 3D Disney-animatie over de Filmkrant in 1996 toen Veyssets debuut voor vriendschap tussen een kleine dino en een het eerst in Nederland werd uitgebracht. “De Neanderthalerjongetje dat met z’n wilde lokken film begint met een idyllisch plaatje van onbe­ en grote ogen verdacht veel op een eenentwing­ zonnen spelende kinderen in een hooiberg bij ste-eeuwse deugniet lijkt. Samen beleven ze een boerderij. De boerin voedt de zeven kinde­ spectaculaire avonturen. ren vrijwel in haar eentje op. Pas wanneer een TE ZIEN VANAF 25 NOVEMBER rode vrachtwagen het terrein op rijdt, wordt Burnt duidelijk dat er ook een vader is. Deze autori­ John Wells | Bradley Cooper is een voormalige BURNT taire, jaloerse, chauvinistische man fungeert topkok die aan drugs en divagedrag ten onder als de boze stiefmoeder die de rust komt ver­ ging, maar besluit om af te kicken. Want dat is alles goed gaat – drie Michelinsterren kan win­ storen.” Door EYE in een gerestaureerde versie the American way. Hij gaat terug naar Londen nen. Moet ’ie wel van de poedersuiker afblijven. uitgebracht. TE ZIEN VANAF 26 NOVEMBER THE GOOD DINOSAUR en krijgt de leiding over een restaurant dat – als TE ZIEN VANAF 26 NOVEMBER DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 29

verblijft. En ja, het is een revalidatiecentrum, Mon roi dus misschien, wacht even, geneest ze niet alleen lichamelijk maar ook, ja zeg het maar, geestelijk. Plus, ok, ze houdt van mooie kop­ Leugens, pen, en hoe realistisch is dat, want Cassel kun je ook anderhalf uur op een terras koffie laten drinken. Blijft ook iedereen kijken. grote leugens Dat kun je allemaal gelikt en bezwaarlijk vinden, maar Tony’s groeiende verwarring over de keuzes die ze de afgelopen tien jaar en liefde maakte voelt oprecht. En misschien nog wel belangrijker: films die op een groot publiek ER IST WIEDER DA Vincent Cassel en Emmanuelle Bercot mikken, geven vrouwen zelden zoveel ruimte zijn weerbarstige geliefden in Maiwenns om na te denken. Zowel mentaal als qua tijd. relatiedrama Mon roi. Bang dat het publiek daar niet op zit te Er ist wieder da wachten. Maiwenn geeft die ruimte wel. Over de liefde wordt gelukkig veel onzin ver­ Tony’s zelfreflectie is hier de belangrijkste teld want het is geen exacte wetenschap. Het spanningsboog. Zij is het onderwerp, ook al Adolf Hitler als knuffelbeer gevaar is wel dat je psychotische symptomen is ze in haar herinneringen vooral het lijdend gaat vertonen als je dat allemaal serieus voorwerp. Die herinneringen zijn het verhaal In de Duitse Hitlerkomedie en satire Er ist Er ist wieder da was een bestseller en nu is neemt. Zeker als je alleen maar romkoms en wij denken met haar mee: waren dit de wieder da mogen we lachen om Hitler als er de film van regisseur David Wnendt die kijkt. Dan ga je serieus proberen in een rela­ groeipijnen van een serieuze relatie? Was het hij na zeventig jaar weer in Duitsland op­ eerder met de verfilming van Charlotte tie jezelf te blijven. Of denken dat het be­ eigenlijk ooit een serieuze relatie? duikt. Roches roman Feuchtgebiete de controverse scheiden, huiselijke type altijd de veilige zocht. De Duitsers gaan er massaal voor naar keuze is – kom er maar in Ted Bundy – of dat RONALD ROVERS 11111 Mogen we lachen om Hitler? Zeventig jaar na de bioscoop (na vier weken bijna twee mil­ Meg Ryan en Hugh Grant het als acteurs ver de oorlog vinden de Duitsers dat het mag. joen bezoekers), wat ook nu weer veel zegt zouden gaan schoppen. Mon roi FRANKRIJK, 2015 | REGIE MAIWENN | 126 Anderen vonden dat al eerder. Mel Brooks over de behoefte om te kunnen lachen om Niks van die tegelwijsheden in Maiwenns MINUTEN | DISTRIBUTIE CINÉART | TE ZIEN VANAF 3 ging al in 1967 in The Producers vrolijk aan de Hitler. Om dat te kunnen bij deze film is ge­ Mon roi. Vier jaar na Polisse schreef de DECEMBER | ZIE filmkrant.nl VOOR HET INTERVIEW haal met de dictator door hem in een musical voel voor kluchtigheid wel een voorwaarde, Franse filmmaakster/actrice samen met MET MAIWENN (Springtime for Hitler) op te voeren (“Make a want de komedie staat in de traditie van de Etienne Comar (die met Xavier Beauvois Of great big smile/Everyone Sieg Heil!”). De Duitse dijenkletser. Wie dat accepteert, ziet Gods and Men schreef) dit doorleefde ver­ leukste Hitlerparodie is van Monty Python een film die een akelige waarheid inwrijft. haal over liefde en afhankelijkheid en de be­ uit 1970. In de sketch Hitler in England Wanneer Hitler na de ontdekking dat hij ‘the reidheid om niet alleen de ander maar ook woont John Cleese na de oorlog als Hitler in real thing’ is, ervan wordt beschuldigd dat hij jezelf in de ogen te kijken en pijnlijke beslis­ een bed & breakfast in een Engels stadje, een monster is, vraagt hij of dat dan ook singen te nemen. waar hij aan de lokale verkiezingen meedoet geldt voor alle Duitsers die hem aan de Dat liefde problematisch is, ligt al in de (“I’m not a racist”). macht hielpen. Waren dat ook allemaal taal besloten. ‘Tombée amoureux’, zeggen de Sinds een paar jaar kunnen ook de Duitsers monsters? Waarom kreeg hij zoveel steun? In Fransen. Voor iemand vallen, zeggen we hier. om Hitler lachen. Dat ze het meteen massaal dat historische licht zijn de gesprekjes van Dat overkomt Tony (Emmanuele Bercot) en doen, wijst op het grote verlangen om het ta­ Hitler met gewone Duitsers verontrustend. Georgio (Vincent Cassel) wanneer ze elkaar boe te doorbreken. Het begon drie jaar gele­ Duidelijk afgekeken van Sacha Baron Cohen, in een Parijse nachtclub ontmoeten. Allebei den met de lichtvoetige satirische roman Er is die als Borat de troebele opvattingen van rond de veertig, allebei al een paar keer over wieder da van Timur Vermes. Daarin wordt ogenschijnlijk keurige Amerikanen bloot­ een ander gestruikeld. Al was Georgio Hitler zeventig jaar na zijn dood wakker in legde, gaan Duitsers op straat en in de kroeg meestal degene die duwde. En ook nu hou je Berlijn, waar hij wordt aangezien voor een tegen de imitatie-Hitler tekeer over de te­ het gevoel dat hij zich nooit helemaal over­ dwaas die Hitler perfect kan imiteren. Het loorgang van hun land. Natuurlijk ligt de geeft, ook al verandert hun verliefdheid in leidt tot kluchtige fish out of the water-peri­ schuld bij de buitenlanders. Op de aftiteling een serieuze verhouding. Het verhaal van kelen, zoals Hitlers verbazing over een Turkse van de film zien we Marie Le Pen en Geert Mon roi wordt door Tony verteld, die na een kledingstomerij in Berlijn. Is het Osmaanse Wilders langskomen. Subtiel is Er ist wieder skiongeluk in een revalidatiecentrum haar Rijk doorgedrongen tot Duitsland? Als de da niet, maar de waarschuwing is duidelijk. dagen slijt met salades en fysiotherapie en media Hitler ontdekken, wordt hij een tv- terugkijkt op de tien jaar dat ze met Georgio ster. Bewonderaars zien in hem een knuffel­ JOS VAN DER BURG 11111 samen is. beer en een leuke gek, met wie ze graag selfies Maar goed, het is een film van Maiwenn en maken. Vermes wilde laten zien dat een die wil het er nog wel eens dik bovenop leggen Hitlerfiguur ook in onze tijd kan opstaan, Er ist wieder da | DUITSLAND, 2015 | REGIE DAVID – zoals met het gezellige gebabbel in het reva­ vooral als de media een handje helpen door WNENDT | 116 MINUTEN | DISTRIBUTIE DUTCH FILM lidatiecentrum waar Tony steeds amicaler extremisten salonfähig te maken. WORKS | TE ZIEN VANAF 28 NOVEMBER omgaat met het dozijn modelnozems dat daar MON ROI

verhalen van meer dan tweeduizend mannen en Antboy en de wraak van de rode furie vrouwen, afkomstig uit zestig landen. Uit al die Ask Hasselbalch | Antboy is het tweede deel getuigenissen ontstond deze ruim drie uur over de avonturen van een dertienjarige Deense durende documentaire met emotionele verha­ superheld die in het fictieve stadje Middelund len over tegenslagen en overwinningen, geluk de misdaad bestrijdt. Dankzij de beet van een en verdriet. Met als centrale vraag: wat maakt spin kreeg de kleine Pelle niet alleen super­ ons tot mensen, wat delen we met elkaar? krácht maar ook superplas. Waardoor niet TE ZIEN VANAF 26 NOVEMBER alleen criminelen worden bestreden maar By the Sea helaas ook de ene na de andere toiletpot aan Angelina Jolie | Frankrijk, midden jaren zeventig. diggelen gaat. TE ZIEN VANAF 26 NOVEMBER Angelina Jolie speelt de voormalige danseres Vanessa, Brad de Amerikaanse schrijver Roland. Bridge of Spies Samen trekken ze over de velden en door de Steven Spielberg | Barend de Voogd schreef BY THE SEA appelboomgaarden, maar de afstand tussen vorige maand in de Filmkrant over de verfilming hen lijkt alleen maar te groeien. Tot ze in een van een weinig bekende maar bizarre spionnen­ Human slaperig kustplaatsje belanden en bevriend ruil in het Berlijn anno 1962: “Inhoudelijk is Yann Arthus-Bertrand | Filmmaker en kunste­ raken met de flamboyante bewoners. [Spielbergs] visie op grote historische gebeur­ naar Arthus-Bertrand verzamelde drie jaar lang TE ZIEN VANAF 26 NOVEMBER tenissen zelden opmerkelijk (The Color Purple, BRIDGE OF SPIES DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 30

Suffragette herinnert vooral aan de per­ Die dan maar verdoofd moet worden met ge­ soonlijke offers die zijn gebracht. Na afloop drogeerde worstjes. van een verboden bijeenkomst wordt Maud Door te schakelen tussen oorlogsgruwelen niet gearresteerd, maar afgeleverd voor haar en bizarre ontmoetingen wil regisseur eigen deur – per boevenwagen. “Laat hun Fernando León de Aranoa de absurditeit van mannen maar met ze afrekenen”, zegt de ver­ oorlog voelbaar maken. De toon schippert antwoordelijke inspecteur. De uitspraak tussen de cynische berusting van Robert symboliseert de rechteloosheid waar die ge­ Altmans M*A*S*H en de morbide satire van neratie vrouwen mee te kampen had. Dat is David O. Russells Three Kings. Het levert een niet iets om zelfgenoegzaam over te zijn. Het onevenwichtige film op die veel vergt van de is iets om stil van te worden. internationale sterrencast. Tim Robbins heeft het makkelijk als de adrenalinejunkie SASJA KOETSIER 11111 die zich wapent tegen oorlogsellende met SUFFRAGETTE roekeloos rijgedrag, galgenhumor en snoei­ Suffragette GROOT-BRITANNIË, 2015 | REGIE SARAH harde punkmuziek. Benicio Del Toro is min­ GAVRON | 106 MINUTEN | MET CAREY MULLIGAN, der geloofwaardig als de hulpverlener die te Suffragette HELENA BONHAM CARTER, MERYL STREEP | DISTRI­ veel gezien heeft en er een punt achter wil BUTIE PARADISO | TE ZIEN VANAF 3 DECEMBER zetten. Een naar Lost in Translation knip­ ogende scène waarin zijn Amerikaanse ver­ Grimmige strijd voor loofde hem via de veldtelefoon belt over de kleur van de slaapkamer (zalmroze of beige?) A Perfect Day zet het contrast tussen oorlogsontwrichting vrouwenkiesrecht en het burgerlijke thuisfront moddervet aan. Onevenwichtig is ook het prominente ge­ Bij suffragettes denken mensen vaak aan voltrekt in Maud Watts (Carey Mulligan), Cowboys en bruik van muziek. Een vanuit de lucht ge­ ontevreden welgestelde vrouwen die zin een fictieve arbeidster die betrokken raakt bij filmde dwaaltocht door het barre landschap hadden in een relletje. Sarah Gavrons het militante verzet. Mauds ontdekkingsreis wordt effectief gekoppeld aan Venus in Furs Suffragette doet recht aan de burger­ in de wereld van geheime bijeenkomsten en dooie koeien van de Velvet Underground, maar als later de rechtenbeweging en de grimmige strijd protestacties is grotendeels handheld ge­ oorlogsdramatiek er wordt ingeramd met het voor vrouwenkiesrecht. filmd, in een poging om ons ervan te weer­ hippielijfliedWhere Have All the Flowers houden de film genoegzaam te bekijken als in Bosnië Gone levert dat uitsluitend vals sentiment Het tekent de beperkte aandacht voor vrou­ het relaas van een voorbije strijd. op. De filmmakers zagen ervan af om de ge­ wengeschiedenis dat Winifred Banks, de fri­ Mulligan is een innemende heldin, scha­ De internationale sterrencast met Tim forceerd cynische titel te ondersteunen met vole werkgeefster van Mary Poppins, nog kelend tussen kwetsbare twijfel en even Robbins en Benicio Del Toro heeft het niet Lou Reeds gelijknamige nummer. Al spookt steeds het populaire archetype van de suf­ kwetsbare vastberadenheid. Hoogtepunt in makkelijk in dit onevenwichtige relaas het zinnetje ‘you just keep me hanging on’ fragette belichaamt: welgesteld, zorgeloos het scenario van Abi Morgan is de verklaring over een groep hulpverleners tijdens de natuurlijk wel steeds door de film: vanaf het en dol op een opstootje. Dat de strijd voor die Maud aflegt tegenover de liberale minis­ oorlog in Bosnië. openingsbeeld met dat bungelende lijk tot vrouwenkiesrecht (women’s suffrage) ruim ter David Lloyd George. Ze vertelt in haar ei­ het slot, waarin we terugkeren naar die put een eeuw geleden honderdduizenden men­ gen beperkte vocabulaire haar levensge­ Bosnië, medio jaren negentig. De burger­oor­ en waarin de zinloosheid van alle goedbe­ sen uit alle lagen van de bevolking op de been schiedenis. Geen woord is politiek. Politiek log loopt op z’n einde maar in het conflictge­ doelde hulpinspanningen er nog een keer bracht, de politie alles uit de kast trok om de is het feit dát ze spreekt, en dat de minister bied waar we een groepje hulpverleners vol­ wordt ingewreven. beweging de kop in te drukken en zeker dui­ luistert. Anders dan het motto van de gen, is daar weinig van te merken. Gewa­­pen­ FRITZ DE JONG 112311 zend vrouwen een gevangenisstraf uitzaten Women’s Social and Political Union, ‘Deeds ­de milities maken er de dienst uit en het berg­ voor hun aandeel in de protestacties, zijn Not Words’, zijn het juist deze woorden die in achtige landschap ligt bezaaid met mijnen. A Perfect Day SPANJE, 2015 | REGIE FERNANDO feiten die het woord ‘suffragette’ snel van Maud de vlam van verzet doen ontbranden. In het fraaie openingsshot wordt een lijk LEÓN DE ARANOA | 106 MINUTEN | MET BENICIO DEL zijn suikerspinachtige bijklank zouden moe­ Maar de film laat ook zien hoe de fysieke in­ uit een waterput gehesen. De camera is op­ TORO, TIM ROBBINS, MÉLANIE THIERRY | DISTRIBUTIE ten ontdoen. Suffragette van Sarah Gavron zet van de actievoersters – het vernielen van gesteld onder het bungelende lichaam. SEPTEMBER FILMS | TE ZIEN VANAF 12 NOVEMBER (Brick Lane, 2007) zet die grimmige kanten bezit als actiemiddel, het incasseren van het Daarboven zien we een hoopvolle cirkel van van de strijd op de voorgrond en laat zien wat gewelddadige politieoptreden tegen demon­ stralend daglicht. Die hoop verdwijnt als het deze burgerrechtenbeweging betekende voor stranten en de hongerstakingen in de gevan­ touw knapt. Het enige touw. De hulpverle­ al die vrouwen die niet de geschiedenisboek­ genis – de beweging de zichtbaarheid gaf die ners hebben maximaal 24 uur voordat de jes haalden. nodig was om de discussie over vrouwen­ voor de lokale bevolking zo belangrijke wa­ De officiële geschiedenis, waarin de rechten tot buiten het domein van de politiek terbron definitief vergiftigd is. hoofdrolspelers inderdaad vooral dames uit te brengen; zelfs al waren de publieke reac­ Hierop volgt een moeizame zoektocht de gegoede klasse zijn, dient hier als achter­ ties op de luidruchtige en ‘onvrouwelijke’ naar een touw die voert langs koeienkarkas­ grond voor de persoonlijke revolutie die zich vrouwen overwegend negatief. sen die op de weg zijn gelegd om ingegraven mijnen te verstoppen, en langs dubieuze ke­ rels die water verkopen tegen woekerprijzen. In een compleet aan flarden geschoten FILMKRANT.LIVE VERZORGT IN NOVEMBER EEN INTRODUCTIE BIJ Suffragette | dorpje vinden ze hun felbegeerde touw, op FILMTHEATER ALKMAAR, 22 DECEMBER 19.30 UUR | DOOR GERLINDA HEYWEGEN aanwijzing van een jongetje. Alleen zit dat touw vast aan een schuimbekkende hond. A PERFECT DAY

Saving Private Ryan, zelfs Schindler’s List) al Hallo bungalow dan ze denken. Met Lies Visschedijk, Eva van kreeg zijn laatste film, Lincoln, drie jaar na de Anne de Clerq | Komedie over drie vrouwen die der Gucht en Anne-Marie Jung. verkiezing van Barack Obama, wat meer urgen­ hun leven als medewerksters in een bloedeloos TE ZIEN VANAF 3 DECEMBER tie. Wat Bridge of Spies over de Koude Oorlog te vakantiepark helemaal zat zijn. Wat doe je dan? The Night Before zeggen heeft is oppervlakkig en allang gemeen­ De parkmanager chanteren. Dat blijkt lastiger Jonathan Levine | De jaarlijkse drankorgie van goed, maar Donovan — de man overleed in 1970 drie vrienden op kerstavond dreigt in het slop te — is beslist een prachtig portret. Ondanks, of raken dus gaan ze in New York op zoek naar de juist dankzij [Tom] Hanks’ hoekige loopje, onge­ heilige graal onder de kerstfeesten. lukkige blik en sarcasme, een echte stand up TE ZIEN VANAF 3 DECEMBER guy. Hoe hij dan zijn jas verloor in Oost-Berlijn? Dummie de mummie 2 SNOOPY EN CHARLIE BROWN: DE PEANUTS FILM ‘You know... spy stuff.’” Pim van Hoeve | Goos en Dummie gaan op zoek TE ZIEN VANAF 26 NOVEMBER naar een geheimzinnig beeldje dat de mummie man Mega Mindy op tegen haar oude vrienden Fashion Chicks kan helpen net zo beroemd te worden als zijn van Team Rox. TE ZIEN VANAF 9 DECEMBER Jonathan Elbers | Voor 6 jaar en ouder. Door een vader de farao. TE ZIEN VANAF 9 DECEMBER optreden tijdens Fashion Week worden Lizzy en Snoopy en Charlie Brown: De Peanuts Film haar blog instafamous. Victoria Wolff, oprichter Mega Mindy vs. Rox Steve Martino | 3D-animatie van Charles M. van Wolff Fashion, wil Lizzy inzetten voor haar Matthias Temmermans | Om een magische Schulz’ beroemde strip Peanuts. Snoopy neemt modebedrijf. ZIEN VANAF 2 DECEMBER FASHION CHICKS helm in handen te krijgen zet de sluwe Water­ het op tegen zijn aartsvijand de Rode Baron en DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 31

Ice and the Sky De Fransman die terug in de tijd ging Glacioloog Claude Lorius kijkt terug in de tijd in Ice and the Sky, een documentaire over zijn baanbrekend onderzoek op Ant­arctica. En doet een oproep.

GLASSLAND Hoe komt het toch dat we weten dat het kli­ maat sneller dan ooit verandert maar we niet feur maakt hij lange nachten. tot actie kunnen overgaan? Die verlamming Glassland “Wie gaat er zorgen voor nieuwe borden?” blijkt menselijk, betogen boeken als George vraagt hij wanneer Jean haar woede over de Marshalls Don’t Even Think About It. Onder verdwenen alcoholvoorraad op het servies invloed van rampscenario’s zijn we ons ang­ Wie zorgt er heeft uitgeleefd. Het is duidelijk wie hier de stig en schuldig gaan voelen. En wie zich be­ ouder en wie het kind is. Griezelig wordt het dreigd voelt, is geneigd om het probleem te wanneer John uit zijn rol stapt en met een tas ontkennen, in defaitisme te vervallen of de ICE AND THE SKY voor John? vol drank thuiskomt om samen met Jean een woede op de boodschapper te richten. Als je feestje te bouwen. Zij danst en hij kijkt. Maar bang bent, word je minder vindingrijk en wil peditie naar Antarctica en werd daarna be­ Een jongvolwassen zoon moet het leven niet met de gêne van een zoon die z’n moeder je vasthouden aan de status quo. Klimaat­ kend om zijn baanbrekende bewijs voor de van zijn alcoholistische moeder zien te uit haar dak ziet gaan. Zijn blik is volkomen activisten die via helse toekomstbeelden op relatie tussen broeikasgassen en de gemid­ redden. In dit sterke Ierse drama is de onbeschaamd: “This tainted love you’ve de urgentie van het probleem hameren, sor­ delde temperatuur op aarde. Door als eerste druk van die veel te grote last goed te given / I give you all a boy could give you”, teren onbedoeld een averechts effect. allerlei ijslagen aan te boren, ging Lorius let­ voelen. zingt Marc Almond op de soundtrack. De 82-jarige Franse glacioloog Claude terlijk terug in de tijd. De stokoude luchtbel­ Glassland is Gerard Barretts tweede film. Lorius, die centraal staat in de documentaire len in het ijs bevatten lichte waterstof (bij Wil je thee, dan roep je je moeder. Zo een­ Zijn debuut Pilgrim Hill leverde hem twee Ice and the Sky, wijst op de eigen verant­ koud weer) of juist zware waterstof (bij warm voudig is het voor Shane, een twintiger die jaar geleden de Ierse Rising Star Award op. woordelijkheid van mensen en wil ze zo tot weer), waardoor Lorius exact kon afleiden nog thuis woont. Shane is nog een kind, en Dat hij voor de rol van Jean nu al een interna­ actie aanzetten. “Nu je weet dat het klimaat welke temperatuur heerste op de dag dat de het contrast met zijn vriend John kon niet tionale ster als Toni Colette kon contracteren verandert: wat ga je eraan doen?” vraagt hij. sneeuw viel. Op archiefbeelden is te zien hoe groter zijn: John weet nooit of hij zijn alco­ onderstreept de belofte die hij vertegen­ Helaas is het zonder concrete handreikingen emotioneel hij is wanneer de eerste luchtbel holverslaafde moeder Jean thuis zal aantref­ woordigt, maar voor Glassland is het eigen­ onwaarschijnlijk dat Lorius de kijker in be­ naar boven wordt gehaald. Lorius is regel­ fen, en in welke toestand. Op een ochtend lijk geen winst. Niet alleen kreeg Colette het weging krijgt. Misschien zou het helpen als matig teruggekeerd naar zijn geliefde Ant­ vindt hij haar bewusteloos in haar eigen Dublinse accent niet onder de knie, ook haar we de relatie tussen mens en natuur anders arc­tica. Op schitterende oude filmbeelden, braaksel. In het ziekenhuis blijkt dat dit niet zelfbewuste acteerstijl valt uit de toon bij het benaderen. Nu zien we de mens vooral als scherp en kleurig, zien we de wetenschapper de eerste keer is, maar misschien wel een van sterke naturalisme van de film. Dat natura­ bedreiging. Zelden voelen we ons onderdeel en z’n collega’s in de extreme koude werken de laatste: ze is gestaag op weg zich dood te lisme is Barretts grootste kapitaal, die nu van de natuur. Misschien kan de nieuwe na­ – ‘De witte oorlog in het zuiden’ zoals pool­ drinken. Zonder veel compassie wordt John werkt aan een Amerikaans-Canadese co­ tuurbeweging Next Nature Network daar reiziger Shackleton het al noemde in zijn belast met de taak om zijn moeders leven te productie met Charlize Theron als producer. verandering in brengen. Die wil weg van het reisverslag Mijn Zuidpooltocht­ . Lorius denkt redden. Glasslands maakt Johns verstik­ Het is te hopen dat hij het weet te behouden romantische beeld van een paradijselijke na­ dat de mens op zijn best is als hij met tegen­ kende situatie voelbaar in shots die weinig in zijn klim naar de top. tuur die beter was voordat de mens ver­ spoed wordt geconfronteerd. Laten we ho­ overzicht bieden: de kadrering of de nabij­ scheen. De mens is onderdeel van de natuur. pen dat hij gelijk heeft. heid van de camera vestigen subtiel de aan­ SASJA KOETSIER 11111 Evolutie gaat door en de natuur verandert dacht op wat we niet zien. Ook de sound­ mee. Next Nature Network wil technologie MARISKA GRAVELAND 111231 track en de vaak abrupte montage-over­­­­ Glassland IERLAND, 2014 | REGIE GERARD BARRETT | juist inzetten voor een natuurlijker wereld. gangen maken duidelijk dat John op de rand 89 MINUTEN | MET JACK REYNOR, TONI COLETTE, WILL Claude Lorius is als glacioloog bij uitstek Ice and the Sky FRANKRIJK, 2015 | REGIE LUC van een inzinking staat. Hij is niet alleen ver­ POULTER | DISTRIBUTIE JUST FILM | TE ZIEN VANAF 26 iemand die de mens op een grotere tijdschaal JACQUET | 89 MINUTEN | DISTRIBUTIE CINEMIEN | TE zorger maar ook kostwinner: als taxichauf­ NOVEMBER plaatst. In 1956 vertrok hij op zijn eerste ex­ ZIEN VANAF 12 NOVEMBER

In the Heart of the Sea Holland kan nu al op de post en de Platina Film galows op Curaçao, muziek, criminelen, roman­ Ron Howard | Avonturenfilm met Chris Hems­ kan ook vast klaar worden gezet voor deze bezo­ tiek en tante Judeska. TE ZIEN VANAF 10 DECEMBER worth en Cillian Murphy over het zinken van de pen komedie met cabaretier Jandino Asporaat walvisjager Essex in 1821 die Herman Melville in de hoofdrol en cameo’s van Jörgen Raymann, Krampus inspireerde tot het schrijven van Moby Dick. Sergio IJssel en Humberto Tan. Het heeft alles Michael Dougherty | Dougherty’s kerstfilm Vijftien maanden na vertrek uit Nantucket werd wat een film moet hebben: oplichting met bun­ begint als een grofgebekte kerstkomedie maar de Essex herhaaldelijk geramd door een enorme verandert gaandeweg in een (niet al te grieze­ potvis, toen de bemanning in het zuiden van de lige) horrorfilm. 12 jaar en ouder volgens de Kijk­ Grote Oceaan op walvissen aan het jagen was. wijzer. Krampus is de schaduw van Sinterklaas, Het schip zonk en de bemanning vluchtte in drie een demon die niet langskomt om pakjes te kleine bootjes. Uit angst voor kannibalen – wat bezorgen maar om dingen mee te nemen. Vooral later een misvatting bleek – vermeden ze de mensen. Een jongetje met een rotkerstmis meest nabijgelegen eilanden en zetten koers roept de demon per ongeluk op waarna zijn IN THE HEART OF THE SEA naar de kust van Zuid-Amerika. Drieduizend mijl familie een onvergetelijke kerst beleeft. verderop. TE ZIEN VANAF 10 DECEMBER TE ZIEN VANAF 10 DECEMBER Charlie Brown wordt verliefd op Little Red-Hai­ red Girl, die net in de buurt is komen wonen. Bon Bini Holland RONALD ROVERS TE ZIEN VANAF 9 DECEMBER Jelle de Jonge | De Gouden Film voor Bon Bini KRAMPUS @RONALDROVERS DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 32

meglio gioventù deel 1 + deel 2 (incl. ring: 020-553 5100 | debalie.nl 4 Kriterion Italiaans buffet) zo 15 nov, 15.00 | Ice and The Sky vanaf do 12 nov | The Roetersstraat 170 | 020‑623 1709 | Mia madre do 19 en za 21 nov, 20.30 Man Who Is Tall Happy? do 12 en vr kriterion.nl | Raadpleeg de website | vr 20 nov, 21.30 | di 24 nov, 13.30 | 13 nov | The Future of Love Thema: voor het volledige programma Mustang do 12 , ma 16 en wo 18 nov, Het Huwelijk + de filmBeginners za O.a. verwacht The End of the Tour 20.30 | di 17 nov, 13.30 | Paradise 21 nov | Thema: Virtuele Liefde + de vanaf do 12 nov | Rams vanaf do 10 Trips do 17, za 19 en di 22 dec, 20.30 filmHer za 19 dec | Duivelse Dilem- dec | Star Wars: The Force Awakens | vr 18 dec, 21.30 | Que Horas Ela Vol- ma’s #1 We noemen haar Isa za 28 vanaf do 16 dec ta? vr 11 dec, 21.30 | ma 14 en di 15 nov | Cineville Filmquiz zo 13 dec 4 Lab111 Agenda dec, 20.30 | Les souvenirs vr 4 dec, 4 Filmhuis Cavia Arie Biemondstraat 111 | 020-616 De Filmkrant is niet verantwoordelijk voor onjuiste vermel­ 21.30 | zo 6, ma 7 en wo 9 dec, 20.30 Van Hallstraat 52-1 | 020-681 1419 9994 | [email protected] | lab111.nl | dingen of programmawijzigingen. De volgende Filmkrant | zo 13 dec, 14.30 | Theeb vr 4 dec, | filmhuiscavia.nl | Aanvang: 20.30 Raadpleeg de website voor het verschijnt op donderdag 17 december. 19.30 | di 8 dec, 13.30 | do 10 en zo | Raadpleeg de website voor het volledige programma 13 dec, 20.30 | Underdog vr 18 dec, volledige programma Ex Pats Cinema A Pigeon Sat on a 19.30 | zo 20 en wo 23 dec, 20.30 | Autumn Sonata (Herfst Sonate) zo Branch Reflecting on Existence do denieuwebibliotheek.nl/hetnieu- X + Y ma 28 t/m wo 30 dec, 20.13 | 29 nov, 15.00 | Berliner Tagebuch do 26 nov | Prins do 12 nov | White God Alkmaar wefilmhuis Filmcursussen Berlijn wo 25 nov, 19 en vr 20 nov, 20.30 | De Bomen do 10 dec 4 Filmhuis Alkmaar 45 Years vr 13 en di 17 nov, 19.30 | 20.00 | Rome wo 2 dec, 20.00 Volksnoise do 26 en vr 27 nov, 20.30 4 Melkweg Cinema Verdronkenoord 12 | 072-520 2022 | wo 18 nov, 11.00 | Being John Malko- | Verführung: Die grausame Frau Lijnbaansgracht 234a | Info en filmhuisalkmaar.nl | Raadpleeg de vich vr 27 nov, 19.30 | Holland – Na- (Seduction - The Cruel Woman) do reserveringen: 020-531 8181 | melk- site voor het actuele programma tuur in de Delta di 1 dec, 19.30 | wo Amersfoort 12 en vr 13 nov, 20.30 weg.nl | Raadpleeg de website voor 2 dec, 11.00 | Die laatste zomer vr 4 4 Filmtheater De Lieve Vrouw 4 Cinecenter het actuele programma en di 8 dec, 19.30 | wo 9 dec, 11.00 | Lieve Vrouwestraat 13 | 033‑422 Lijnbaansgracht 236 | 020-623 IDFA & Melkweg Muziekdocumen­ Almelo Life vr 20 en di 24 nov, 19.30 | wo 25 6555 | lievevrouw.nl | Programma 6615 (vanaf 15.45) | cinecenter.nl | taires en livemuziek of Q&A’s vr 20 4 Filmhuis Almelo nov, 11.00 | Marguerita vr 18 en di 22 wordt wekelijks aangevuld, zie Programmering is onder voorbe- nov t/m zo 22 nov Elisabethhof 4 | Informatie/reser- dec, 19.30 | wo 23 dec, 11.00 | A Per- website houd, raadpleeg ook de website 4 Rialto veren 0546-850 264 | filmhuisal- fect Day di 29 dec, 19.30 | wo 30 dec, Premières en nieuwe films 600 Verwacht The End of the Tour van­ Zo vertelt Ovash­ Ceintuurbaan 338 | 020‑676 8700 | melo.nl | Aanvang: 20.15 11.00 | Youth vr 11 en di 15 dec, 19.30 | Miles vanaf do 3 dec | A Walk in the af do 12 nov | Ice and the Sky vanaf rialtofilm.nl 45 Years vr 11 dec | Amy wo 11 nov | wo 16 dec, 11.00 | Matinee voorstel- Woods vanaf do 17 dec | Carol vanaf do 12 nov | Mon Roi vanaf do 3 dec | A vili zijn verhaal: hij Premières 600 Miles vanaf do 3 dec Dheepan vr 13 nov | The Diary of a ling Gluckauf za 19 dec, 13.00 do 17 dec | Ice and the Sky vanaf do 3 Perfect Day vanaf do 12 nov | Carol vanaf do 17 dec | Chorus van­ Teenage Girl vr 4 dec | Im Labyrinth dec | Mon roi vanaf do 3 dec | Publie- 4 Eye Filmmuseum slaat je er niet af do 3 dec | El Club vanaf do 26 nov des Schweigens wo 16 dec | Irrati- Alphen a/d Rijn ke Werken vanaf do 10 dec | Rams IJpromenade 1 | 020-589 1400 | eye­ | Corn Island vanaf do 17 dec | Our onal Man vr 20 nov | Que Horas Ela vanaf do 10 dec | Suffragette vanaf film.nl | Programma is onder voorbe­ mee om het hoofd, Little Sister vanaf do 17 dec | Rams Volta? wo 25 nov | Victoria vr 27 nov 4 Parkfilmhuis do 3 dec | Nog te zien El club | A Fa- houd, raadpleeg de website voor het vanaf do 10 dec | Klassiekers Jour | Youth (La giovinezza) vr 18 dec Cornelis Geellaan 2 (Park Rijn- mily Affair | Je suis mort, mais j’ai actuele programma maar brokkelt de de fête di 1 en di 8 dec | Les enfants stroom) | 0172-493 737 | parkfilm- des amis | Maryland | A Perfect Day Premières El club vanaf do 26 nov | du paradis di 15, di 22 en di 29 dec huis.nl | Son of Saul | Youth (la giovinezza) | Verwacht Our Little Sister | Y aura context subtiel | Cracking the Frame A Ballerina’s Almere 45 Years vr 11 dec, 19.30 | za 12, wo Europese Dag van de Korte Film ma t’il de la neige à Noël? | Michelange- Tale wo 16 dec, 19.30 | Filmclub Ca- 4 Corrosia Stad/Theater, Expo & 16 en do 24 dec, 20.30 | di 15 dec, 21 dec, 19.30 | Movies that Matter lo Antonioni Programma L’avven- door zijn film. Ook rol vr 18 dec, 11.00 | Podium A Stran- Film 15.30 | Amy do 3, za 5 en di 8 dec, Drone zo 13 dec, 16.30 | Film & Ar- tura za 14 nov, 16.30 | La note ma 16 ge Love Affair with Ego za 19 dec, Stadhuisplein 2 | 036-521 5929 | 20.30 | Holland – Natuur in de Del- chitectuur Fallingwater do 17 dec, nov, 16.30 | Mübii Japan – 90 jaar Ja- wanneer een ge­ 16.00 (regisseur aanwezig) corrosia.nl ta do 26 nov, za 28 nov, ma 21 dec 19.30 | CineSingle Carol zo 20 dec, panse Cinema Funeral Parade of Ro- 4 Filmtheater De Uitkijk Cool do 19 nov, 20.00 | Lobi Singi do en zo 27 dec, 20.30 | vr 27 nov, 19.30 12.00 | Klassieker Les enfants du ses ma 16 nov, 19.30 | Love Hotel zo wonde soldaat Prinsengracht 452 | 020-223 2416 | 26 nov, 20.00 Yo, también do 3 dec, | di 1 dec, 13.30 | di 22, di 29 en wo paradis ma 21 dec, 21.00 | Y’aura t’il 15 nov, 21.30 | wo 18 nov, 19.15 | Ma- uitkijk.nl | Raadpleeg de website 20.00 | Special: 3 korte films over 30 dec, 15.00 | Irrational Man vr de la neige à Noël ma 7 dec, 19.15 borosi ma 30 nov, 19.30 | Pigs and vlucht naar het ei­ voor het volledige programma de Indonesische identiteit Indië op 20 nov, 19.30 | zo 22 t/m di 24 nov, Battleships do 12 nov, 19.15 | The Café Cineville nov: Paolo Sorrentino een bord, Perjalanan en Selalu do 10 20.30 | Masaan vr 27 nov, 21.30 | zo Sting of Death wo 11 en zo 15 nov, landje, en zich boo Le consequenze dell’amore vr 13 nov dec, 20.00 29 nov, ma 30 nov en di 1 dec, 20.30 Amsterdam 19.15 | IDFA wo 18 t/m zo 29 nov | | Il divo vr 20 nov | La grande bellezza 4 Het nieuwe filmhuis/De nieuwe | La meglio gioventù deel 1 vr 13 nov, 4 Cinema De Balie Avond met Dudarev & Kossakovs- tjes vol soldaten vr 27 nov | Café Cineville dec: Dans bibliotheek 20.00 | za 14 nov, 14.00 | La meglio Kleine-Gartmanplantsoen 10 | ky (IDFA) Russian Dream za 24 nov, Billy Elliot vr 11 dec, 23.00 | Dirty Stadhuisplein 101 | 036-548 6000 | gioventù deel 2 za 14 nov, 20.00 | La Informatie: 020-553 5151 | Reserve- 21.15 | Tishe! za 24 nov 19.15 | Cine- aandienen die Dancing vr 4 dec, 23.00 | Rize vr 18 ma Concert Der Golem, wie er in die dec, 23.00 | Cine Latina Hoje quero Money spelen bankiers, speculan­ Welt kam zo 15 nov, 16.00 | Cinema hem zoeken, zoekt voltar Sozinho wo 9 dec, 21.00 | Los ten en beleggers monopolie met Egzotik: An Original Horror Night hongos wo 2 dec, 21.00 | XXY wo 25 Scandinavische misdaden andermans geld. Het klinkt bekend A Nightmare on Elmstreet + Fri- Ovashvili het niet nov, 21.00 | Y tu mamá también wo in de oren. Fans van de Deense se­ day the 13th vr 13 nov 20.00 | EYE 18 nov | Special Against a Perfect Dat Scandinavische crimeseries en een moord moet oplossen door een rie The Bridge (Broen in het Deens) on Art Multus #2: Dance on Piano di in grootse actie Sky wo 16 dec, 21.00 | Europese dag –films al jarenlang ‘top of the bill’ sneeuwstorm vast te zitten. Waar kunnen in een marathonvertoning 17 nov, 19.30 | Water Children di 17 van de Korte Film wo 21 dec, 21.00 zijn is een open deur. Wie de stel­ houdt de moordenaar zich schuil? het hele derde seizoen van The nov, 17.00 | The Royal Opera House maar in tergend | Korte film Wurzel do 3 dec, 19.30 ling toch nog bewezen wil zien, Ook in Modus geen gebrek aan Bridge 3 zien. De tien afleveringen Live Viscera / Afternoon of a Faun / (met live dans) | Uitkort do 10 dec, moet de vierde editie van het Crime sneeuw, maar ook niet aan lijken, beginnen met de moord op een Tchaikovsky pas de deux / Carmen opgebouwde 21.00 | Klassieker La dolce vita elke Festival niet overslaan. In het want in Stockholm wordt opmer­ Deense feministe in Malmö. De do 12 nov, 19.15 zo nog in nov, 21.00 | Grease elke zo weekend van 28 en 29 november kelijk veel gestorven. Een psycho­ Zweedse rechercheur Saga Norén 4 Het Ketelhuis spanning. in dec, 21.00 (zo 6 met sing a long) zijn in het Louis Hartlooper Com­ loge ziet een patroon. In het moet met een nieuwe Deens colle­ Westergasfabriekterrein | Pazza- plex de nieuwste (nog niet uitge­ Deense Norskov komt een recher­ ga samenwerken, omdat acteur nistraat 4 | 020-684 0090 | ketel- 11111 Apeldoorn zonden) Scandinavische misdaad­ cheur in een loyaliteitsconflict als Kim Bodnia, als Martin Rohde haar huis.nl Joost Broeren over Corn Premières Hallo bungalow vanaf do 4 Filmtheater/Podium Gigant series te zien. Tussen de vertonin­ bij drugsmisdaden mogelijk fami­ vaste partner in The Bridge 1 en 2, Island in de Filmkrant gen van alle ‘Nordic Noir’ leggen lieleden zijn betrokken. Beschermt geen zin meer had in de serie. Als 3 dec | Publieke Werken vanaf do 10 Nieuwstraat 377 | 055‑521 6346 | Scandinavische acteurs, produ­ hij zijn familie of zegeviert het dat maar goed gaat. dec | Rams vanaf do 10 dec | Vlees- gigant.nl verlangens vanaf do 3 dec | Nog te 600 Miles do 17 t/m wo 23 dec | Ca- centen en scenaristen uit waarom recht? In het door de Deen Jeppe LOUISHARTLOOPERCOMPLEX.NL zien Les Cowboys | A Family Affair | rol do 17 t/m do 31 dec | Die laat- Scandinavië zo goed scoort met Gjervig Gram, coscenarist van FACEBOOK.COM/ The Good Dinosaur | Hotel Transsyl- ste zomer do 3 t/m vr 11 dec | Les en- crimeseries. Uitlaatklep­ voor bra­ Borgen, geregisseerde Follow the LUMIERECRIMESERIES ve burgers in de keurigste landen vanië II | Marguerite | I nostri ragaz- fants du paradis za 26 dec | Hard to ter wereld? Of gewoon een succes­ zi (Het diner) | The Paradise Suite | be a God zo 15 t/m wo 18 nov | He Na- vol exportproduct? Hoe dan ook, A Perfect Day | Le tout nouveau tes- med me Malala zo 6 dec | Holland - dat Scandina­vische crimeseries tament | Virgin Mountain | IDFA In­ Natuur in de Delta nog t/m zo 29 nov kunnen concurreren met ternational Documentary Film Festi­ | How to Change the World (o.v.b.) zo Amerikaanse series is een mooi val wo 18 t/m zo 29 nov | Het Schim- 20 dec | Ixcanul do 12 t/m wo 18 nov David en Goliath-verhaal. De menrijk Filmjournalist Hans Beere­ | J.Kessels do 26 t/m zo 29 nov, di 1 Scandina­vische kracht zit in origi­ kamp eert recent overleden filmper­ en wo 2 dec| Knight of Cups nog t/m nele verhalen, filmische kwaliteit, soonlijkheden met fragmenten en zo 15 nov | The Lobster nog t/m wo sociaal-maatschappelijke betrok­ mooie woorden zo 13 dec, 17.00 | Gay 18 nov | Marguerite do 19 t/m za 28 kenheid en authentieke persona­ Film Night di 15 dec, 21.15 | Deut- nov, di 1 en wo 2 dec | Nelsons No.5 ges. Op het Crime Festival zijn eer­ sches Kino Dora oder Die sexuellen zo 15 t/m wo 18 nov | I Nostri Ragaz- ste afleveringen te zien van nieuwe Neurosen unserer Eltern di 15 dec, zi do 12 t/m wo 18 nov | N-The Mad- series. In Trapped van de IJslander 19.30 | Europese Dag van de Kor- ness of Reason zo 13 dec | Our Litt- Baltasar Kormákur (van het berg­ te Film ma 21 dec, 13.00 en 19.00 | le Sister do 17 t/m wo 30 dec | Pawn beklimdrama Everest) komt een re­ Amongst Friends De maandelijkse Sacrifice do 31 dec | A Perfect Day do chercheur in het dorp waarin hij THE BRIDGE Sneak Preview met Personal Touch 24 dec | The Program di 1 t/m wo 16 ma 21 dec, 21.15 dec | Publieke werken do 10 t/m do DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 33

veel films gemaakt, waarin ze 18.45 | Klassiekers An Autumn Af- Rams vanaf do 10 dec | Suffraget- wordt opgevoerd als een amorele, ternoon ma 30 nov, 20.00 | Equi- te vanaf do 3 dec | Movies that Mat- William Kentridge en Lulu verleidelijke mannenverslindster. nox Flower ma 16 nov, 20.00 | Sneak ter Drone di 8 dec, 19.15 | FilmOntbijt Interessanter zijn de interpretaties Preview Verrassende voorpremière elke zo, 11.00 ontbijt en 12.00 film | De expositie afgelopen zomer in maakte landgenoot Friedrich waarin zij een projectiescherm is elke di, 20.30 Sneak Preview Verrassende voor­ EYE van het werk van de Zuid- Cerha de opera af. Het personage voor op hol geslagen mannenfan­ première elke di, 21.15 | Filmcursus Afrikaanse kunstenaar William Lulu, een dodelijke femme fatale, tasieën. William Kentridge sluit Capelle a/d IJssel Déjà vu do 3 en do 17 dec, 19.30 | Film Kentridge was zo’n groot succes is bedacht door Frans Wedekind. daar in zijn operaversie bij aan. In & Filosofie 3: Horizon Thema: Be­ dat die werd verlengd. Wie geïnte­ De Duitse schrijver voerde haar op een interview zei hij Lulu niet te 4 Isalatheater grenzing wo 2 dec, 19.30 resseerd is in ander werk van Ken­ in zijn toneelstukken Erdgeist willen opvoeren als een meedo­ Stadsplein 5 | 010-458 6300 | isa- tridge, die ook actief is als theater- (1895) en Die Büchse der Pandora genloze femme fatale, maar als een latheater.nl | Aanvang: 20.00 | Den Haag en operaregisseur, kan 21 novem­ (1904) als een voor mannen on­ vrouw, die ‘hard to get’ speelt, Raadpleeg de website voor het ber terecht in Pathébioscopen in weerstaanbare vrouw die hen de waardoor ze voor mannen een des volledige programma 4 Filmhuis Den Haag dertien steden. Te zien en horen is dood injaagt. Daar zijn ze weer: te aantrekkelijker prooi is. Lulu is 45 Years di 1 dec | The Intern di 15 Spui 191 | 070‑365 6030/345 9900 dan een live-uitvoering van de Eros and Thanatos. Over Lulu zijn niet de eerste live-opera in Pathé, dec | Marguerite di 22 dec | Spectre | filmhuisdenhaag.nl | Raadpleeg de door Kentridge geregisseerde ope­ want tien geleden startte de bio­ do 24 en zo 27 dec website voor het programma ra Lulu. De door Alban Berg tussen scoopketen met dit initiatief. Het 4 Nutshuis 1929 en 1935 geschreven 4,5 uur viert dit jubileum 13 december met Delft Riviervismarkt 5 | 070-345 9090 | durende opera wordt uitgevoerd een herhaling van The Magic Flute, nutshuis.nl door de New Yorkse Metropolitan de ingekorte versie van Mozarts 4 Filmhuis Lumen Joe Strummer: The Future is Unwrit- Opera (The Met). De Oostenrijker Die Zauberflöte, de eerste opera Doelenplein 5 | 015‑214 0226 | film- ten wo 18 en za 21 nov | Lemmy wo 2 Berg werkte vanaf 1929 aan de van The Met die tien jaar geleden huis-lumen.nl | Raadpleeg de web- en za 5 dec | Marley wo 9 en za 12 dec opera maar liet deze bij zijn dood in live te zien was in bioscopen. site voor de exacte data en tijden | Searching For Sugar Man wo 16 en 1935 onvoltooid achter. In 1979 LULU PATHE.NL/OPERA Carol vanaf do 17 dec | Les enfants za 19 dec | Those Who Feel the Fire du paradis vanaf do 24 dec | Hu- Burning za 14 nov | Wattstax wo 25 man vanaf do 10 dec | Ice and the en za 28 nov | Eastern Neighbours 31 dec | A Royal Night Out do 26 t/m Hadid: Leeuwin tussen de Leeuwen nov, 16.00 | Die laatste zomer do 12 Sky vanaf do 24 dec | Ixcanul van­ De crematoria van Film Festival Montenegrijns diner + ma 30 nov | Son of Saul do 3 t/m wo zo 29 nov nov, 21.15 | vr 13 nov, 11.00 en 18.45 af do 10 dec | The Lobster vanaf do verrassingsfilm do 12 nov | The Ser- 9 dec | Le tout nouveau testament | za 14, do 19 en za 21 nov, 18.45 | di 24 dec | Rams vanaf do 10 dec | Son Auschwitz draai­ bian Lawyer vr 13 nov (met nage- do 19 t/m ma 30 nov en di 1 dec | Vir- Borne 17 nov, 14.15 | vr 20 nov, 16.00 | zo of Saul vanaf do 17 dec | Post Apart- sprek met de Servische advocaat uit gin Mountain do 10 t/m za 12 dec | A 22 nov, 20.00 | vr 27 nov, 10.45 en heid Cinema Zuid Afrikaans Filmfes­ en op volle kracht, de documentairefilm) | Een terug- Walk in the Woods do 17 t/m wo 30 4 Filmhuis Borne 18.45 | za 28 nov, 21.30 | Life do 19, tival do 3 t/m zo 6 dec met o.a. Dis ek blik op Srebrenica met o.a. Zomer in dec | The Wolfpack zo 29 nov (één­ Marktstraat 23 | Informatie/reser- za 21 en do 26 nov, 21.30 | vr 20 nov, Anna | Miners Shot Down | Necktie dus er moet ge­ Srebrenica za 14 nov malige vertoning) | Y’aura t’il de la veren 074-265 7200 | kulturhus- 10.45 en 18.45 | zo 22 nov, 16.00 | wo Youth | The Wooden Camera | Mo- neige à Noël zo 6 dec | Youth (la gio- borne.nl 25 nov, 20.30 | vr 27 nov, 21.15 | za vies that Matter Drone do 10 dec, werkt worden. vinezza) do 19 nov t/m do 24 dec | Il capitale umano wo 18 nov | The 28 nov, 15.45 | zo 29 nov, 20.00 | The 19.30 | Deutsches Kino Dora oder die Den Helder Film gemist?! 45 Years ma 7 t/m Imitation Game wo 16 dec | La jaula Lobster vr 13 nov, 21.15 | di 17 nov, sexuellen Neurosen unserer Eltern Geen tijd om op 4 Cinema Zevenskoop ma 28 dec | Movies that Matter Dro- de oro wo 9 dec | Mommy wo 25 nov | 20.00 | wo 18 nov, 20.30 | Margue- do 17 dec, 19.30 | Klassieker Man Julianaplein 43 | 0223‑610 941 | ne di 15 dec Still Life wo 2 dec rite zo 15 nov, 15.45 | di 17 nov, 14.00 With the Movie Camera ma 21 dec adem te komen. http://cinemazevenskoop.wix. | I nostri ragazzi vr 20 nov, 11.00 en | High Tea met film Les enfants du com/recent | Aanvang: 20.30 | 19.00 | za 21 nov, 19.00 | ma 23 nov, paradis za 26 dec | Last Minute Lu- Die cyclus van Raadpleeg de website voor het Arnhem Breda 20.30 | The Paradise Suite do 19 en men do 31 dec volledige programma 4 Focus Filmtheater 4 Chassé Cinema za 21 nov, 21.15 | vr 20 en zo 22 nov, werkzaamheden Life do 19 t/m ma 23 nov | Les souve- Korenmarkt 42 | 026‑442 4283 | Claudius Prinsenlaan 8 | 076-530 15.45 | wo 25 nov, 20.00 | Sworn Vir- Den Bosch nirs do 12 t/m ma 16 nov | Slow West focusarnhem.nl | Raadpleeg de 3131 | chasse.nl gin do 12 nov, 21.30 | vr 13 nov, 19.00 demystificeert de do 26 t/m ma 30 nov | The Wolfpack website voor het volledige pro- Premières Carol vanaf do 17 dec | El | za 14 nov, 16.00 | zo 15 en ma 16 4 Verkadefabriek zo 29 nov gramma club vanaf do 26 nov | Les enfant du nov, 20.30 | Treffpunkt Erasmus do Boschdijkstraat 45 | 073-681 8160 | Holocaust. Maakt Verwachte premières Les cowboys paradis vanaf do 17 dec | A Family Af- 12 nov, 19.00 | vr 13 nov, 21.30 | zo verkadefabriek.nl | Raadpleeg Deventer vanaf do 26 nov | Ice and the Sky fair vanaf do 19 nov | Mon Roi van­ 15 nov, 16.00 | Youth (la giovinez- verder de website het ontastbare vanaf do 12 nov | Life vanaf do 24 dec af do 3 dec | Our Little Sister vanaf za) vr 13 nov, 10.45 en 15.45 | za 14 Premières Carol vanaf do 17 dec | 4 Filmhuis De Keizer | The Wolfpack vanaf do 19 nov | Fo- do 17 dec | Publieke Werken vanaf do en vr 20 nov, 21.15 | zo 15, wo 18 en Les enfants du paradis vanaf do 17 tastbaar. Doordat Keizerstraat 78 | 0570‑618 822 | cus on Me Bye zo 15 nov, 16.15 | Tar- 10 dec | Rams vanaf do 10 dec | Voor- ma 23 nov, 20.00 | za 21, vr 27 en zo dec | Our Little Sister vanaf do 17 filmhuisdekeizer.nl | Raapleeg nation zo 29 nov, 16.15 | Déjà vu? première A Family Affair wo 18 nov 29 nov, 15.45 | wo 25 nov, 14.30 | do dec | Pawn Sacrifice vanaf do 3 dec de kijker de mass­ verder de website Klassiekerreeks Invasion of the (gelijk met de opening van het IDFA) 26 nov, 18.45 | za 28 nov, 13.00 en | Publieke Werken vanaf do 10 dec | Carol do 17 t/m wo 30 dec | Corn Is- Body Snatchers ma 16 en ma 23 nov | Janis, Little Girl Blue di 22 en zo 26 avernietiging niet land vr 13 en di 17 nov, 14.30 | vr 13 | Tokyo Story ma 30 nov | Openings- dec | Nog te zien Youth | FilmVer- ADVERTORIAL nov, 21.45 | za 14 en za 21 nov, 19.30 | film IDFA A Family Affair wo 18 nov, haalConcert Chargall ma 7 dec, 19.15 één keer, maar zo 15 nov, 16.45 | di 17 nov, 20.00 | wo 21.15 | Cracking the Frame She’s the | Ozu Retrospectief Late Autumn Drone in Movies that 18 nov, 17.45 | vr 20 nov, 14.00 | zo 22 Best Thing in it wo 25 nov, 19.15 wo 9 dec, 19.15 | Cracking The Frame meerdere malen en wo 25 nov, 20.30 | di 24 nov, 17.15 Iris ma 21 dec, 19.20 | Royal Opera Matter On Tour | Die laatste zomer do 26 nov, di 1 en Assen House Cavalleria Rusticana (recor­ meemaakt, komt wo 2 dec, 20.30 | vr 27 nov, 19.30 | za ded) ma 14 dec, 19.00 | Royal Opera De Verenigde Staten voeren in veel sneller ontwikkelt dan het in­ 28 nov, 21.30 | zo 29 nov, 16.45 | ma 4 Bioscoop De Nieuwe Kolk House Ballet The Nutcracker (recor­ Pakistan al jaren drone-aanvallen ternationaal recht, is het nog altijd hij dichterbij dan 30 nov, 20.00 | di 1 dec, 14.30 | He Weiersstraat 1 | 088-012 8560 | ded) zo 20 dec, 10.30 | Europese Dag uit met vele burgerslachtoffers. De schimmig wanneer de inzet van Named Me Malala vr 20 nov, 14.30 asserfilmliga.nl | Aanvang: 20.30 van de Korte Film ma 21 dec | Boek spannende documentaire Drone drones legitiem is. Desondanks ooit. en 19.30 | za 21 nov, 19.00 | zo 22 nov, Dheepan ma 23 en di 24 nov | Du- in Beeld Publieke Werken ma 14 dec, onthult met welk leed en onrecht voert de CIA in Pakistan al jaren 16.45 | wo 25 nov, 17.45 | The Ice and rak ma 14 en di 15 dec | In grazio di 19.30 | Ontbijtfilm zo 27 dec, 10.45 | dit gepaard gaat. Niet alleen nabe­ drone-aanvallen met vele burger­ 11111 the Sky vr 11 t/m wo 23 dec | Ixca- Dio ma 30 nov en di 1 dec | Irrational Dansfilm Les disparates – Le film do staanden en mensenrechtenadvo­ slachtoffers. Omar Larabi over Son of Saul nul vr 4 t/m wo 9 dec | Je suis mort, Man ma 7 en di 8 dec | Mr. Holmes 26 nov, 19.15 | Dedicated to Dance vr mais j’ai des amis zo 27 t/m wo 30 caten doen hun verhaal, maar ook In december brengt Movies that in de Filmkrant ma 16 en di 17 nov 27 nov, 19.00 | Voorfilm in de maand de jonge dronepiloten, die vanuit Matter On Tour Drone naar vijftien dec | The Lobster vr 18 t/m wo 30 dec december Felix de gamewereld worden gerekru­ steden door heel Nederland, met | The Paradise Suite do 26 nov en di 1 Bergen teerd om van achter een scherm voorafgaand een inleiding of na dec, 20.00 | vr 27 en za 28 nov, 19.00 hun aanvallen uit te voeren. afloop een nagesprek. | zo 29 nov, 16.15 | di 1 dec, 14.00 | wo 4 Fth CineBergen/Zwarte Schuur Bussum 2 dec, 17.15 | A Perfect Day do 12, zo Doordat dronetechnologie zich MOVIESTHATMATTER.NL Eeuwigelaan 7 | 072-589 6310 | 4 Filmhuis Bussum 15, wo 18 en do 19 nov, 20.30 | vr 13, cinebergen.nl | Raadpleeg verder de Brediusweg 1 | 035-693 8694 | di 17 en di 24 nov, 14.00 | vr 13 nov, website voor het actuele program- filmhuisbussum.nl | Raadpleeg 19.30 | za 14 en vr 20 nov, 21.45 | di 17 ma voor het volledige programma de en di 24 nov, 17.45 | za 21 nov, 21.30 | Une Enfance vr 27, zo 29 en ma 30 website zo 22 en wo 25 nov, 20.00 | Pasolini nov | Holland - Natuur in de Delta vr 45 Years za 14 nov, 15.45 | wo 18 vr 18 t/m wo 23 dec | Pawn Sacrifice 13, zo 15, ma 16 en di 17 nov | The In- nov, 14.30 | za 21, vr 27 en za 28 nov, do 3 t/m wo 16 dec | The Program vr tern vr 20, zo 22 en ma 23 nov | Ix- 16.00 | zo 29 nov, 13.00 | ma 30 nov, 18 t/m wo 23 dec | Publieke Werken canul vr 13 en wo 18 nov | Die Laat- 20.30 | Corn Island do 26 nov, 21.15 do 10 t/m wo 23 dec | Que Horas Ela ste Zomer vr 20, zo 22 en di 24 nov | vr 27 en za 28 nov, 19.00 | zo 29 Volta? vr 27 nov, 14.00 en 21.30 | za | Life do 12, za 14 en zo 15 nov | The nov, 20.30 | Une enfance do 12 nov, 28 nov, 19.30 | zo 29 nov, 20.00 | di 1 Lobster do 19 en wo 25 nov | The Pa- 16.00 | vr 13 nov, 16.00 | za 14 en do dec, 17.15 | wo 2 dec, 17.45 | Rams do radise Suite vr 27 en za 28 nov | Son 19 nov, 19.00 | vr 21 nov, 21.30 | zo 22 24 t/m wo 30 dec | Seymour: An In- of Saul do 26 en zo 29 nov | Klassie- nov, 20.30 | di 24 nov, 20.00 | Ixca- troduction vr 4 t/m wo 9 dec | Son of ker Invasion of the Body Snatchers nul do 26 nov, 19.00 | vr 27 nov, 11.00 DRONE Saul do 19, ma 23 en di 24 nov, 20.00 za 21 nov | Film & Architectuur Zaha en 21.30 | za 28 nov, 21.15 | zo 29 | vr 20 nov, 21.30 | za 21 nov, 21.45 | DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 34

di 24 nov, 14.30 | wo 25 nov, 17.15 | voor het volledige programma 10 dec, 20.30 | vr 11 dec, 21.45 | di | Far From the Madding Crowd di 1 Suffragettes do 3 t/m wo 16 dec | Le Carol vanaf do 17 dec | El club van­ 15 dec, 14.00 | Y’aura t’il de la nei- en wo 2 dec tout nouveau testament do 12, zo 15 af do 26 nov | Les enfants du para- ge à Noël vr 18 dec, 15.30 | za 19 dec, en wo 18 nov, 20.00 | vr 13 en za 14 dis vanaf do 17 dec | Our Little Sister 21.45 | zo 20 en ma 21 dec, 20.30 | za nov, 21.30 | di 17 nov, 17.15 | zo 27 t/m vanaf do 17 dec | A Perfect Day van­ 26 dec, 21.45 | Youth do 3, ma 7, di 8, Harderwijk Nog meer over film weten? wo 30 dec | The Wolfpack vr 27 nov, af do 12 nov | Pawn Sacrifice van­ wo 9 en zo 27 dec, 20.30 | zo 6 dec, 4 Filmhuis Harderwijk/ De Filmkrant komt live in de 14.30 en 21.45 | za 28 nov, 21.45 | zo af do 3 dec | The Program vanaf do 16.00 | vr 11 dec, 19.00 | vr 18 dec, Catharinakapel filmtheaters. Filmkrantme­ 29 nov, 20.30 | di 1 dec, 17.45 | wo 2 19 nov | Publieke Werken vanaf do 10 21.45 | Architectuur Filmfestival Ex Klooster 1 | 0341-419 500 | film- dewerkers verzorgen elke dec, 20.00 | Youth (la giovinezza) zo dec | Rams vanaf do 10 dec | Suffrag- Machina za 14 nov, 21.45 | Hemelse huisharderwijk.nl maand Intro’s bij speciaal 15 nov, 16.15 | wo 18 nov, 17.15 | De- ette vanaf do 3 dec | Virgin Moun- modder zo 15 nov, 11.00 | Koolhaas Dior and I za 19 en ma 21 dec, 20.15 | geselecteerde films en daar­ venter Dansdagen Geronimo ma 16 tain vanaf do 19 nov | A Walk in the Houselife zo 15 nov, 15.30 | Margaret The Intern zo 6 en ma 7 dec, 20.15 | naast inleidingen, lezingen, nov, 20.30 | Rondeel Cinema Water- Woods vanaf do 17 dec | Movies that Staal-Kropholler za 14 nov, 19.00 | di 8 dec, 14.00 | Irrational Man zo 15 Q&A’s en workshops bij an­ mark di 17 nov, 20.30 | Leve de Bo- Matter Drone ma 21 dec Visual Acoustics: The Modernism of en ma 16 nov, 20.15 | di 17 nov 14.00 dere films uit het actuele dem! Bodemboeren + Dansen met 4 Filmhuis De Zwarte Doos Julius Shulman zo 15 nov, 13.00 | La isla minima za 12 en ma 14 dec, aanbod en filmprogramma’s. gehoornde dames zo 22 nov, 16.15 TU/e terrein | 040-247 5348 of 20.15 | Mia madre zo 13 dec, 20.15 | | Klassieker Invasion of the Body 040-2474900 (di t/m do) | de- di 15 dec 14.00 | Paradise Trips za 21 Snatchers ma 23 en ma 30 nov, zwartedoos.nl Groningen en ma 23 nov, 20.15 | Timbuktu zo 20.30 | Y’aura t’Il de la neige a Noël Citizenfour di 1 dec, 19.30 | Dheepan 4 Groninger Forum 22 nov, 20.15 | di 24 nov 14.00 | Vic- ma 7 en ma 14 dec | Gay Film Night ma 7 t/m wo 9 dec, 20.00 | The Di- Hereplein 73 | 050-312 0433 | gro- toria za 28 en ma 30 nov, 20.15 | di 1 Perfect Obedience di 24 nov, 20.30 ary of a Teenage Girl ma 16 t/m wo ningerforum.nl | Raadpleeg de dec 14.00 | Wild zo 20 dec, 20.15 | di Sneak Preview Verrassende voor­ 18 nov, 20.00 | Everest 3D ma 14 t/m website voor het complate pro- 22 dec, 14.00 première di 8 dec | Benefietvoorstel- wo 16 dec, 20.00 | Those Who Feel gramma ling Stichting Vluchtelingenwerk the Fire Burning ma 30 nov, 19.30 | Verwachte premières Le club van­ Human zo 13 dec Victoria ma 23 t/m wo 25 nov, 20.00 af do 26 nov | Corn Island vanaf do 12 Heemskerk nov | Les cowboys vanaf do 26 nov 4 Fh Heemskerk/Gebouw de Cirkel Diemen Emmen | Mon roi vanaf do 3 dec | Our Litt- Cirkel 1 | 0251‑214 720 | filmhuis- le Sister vanaf do 17 dec | A Perfect Lanthimos laat je heemskerk.nl | Aanvang: 20.00 SON OF SAUL 4 Filmtheater De Omval 4 Filmhuis Emmen Day vanaf do 12 nov | Publieke Wer- 45 Years zo 13 dec | Holland – Na- Ouddiemerlaan 104 | 020-600 Westeinde 70 | 0591-668 250 | ken vanaf do 10 dec | Rams van­ afvragen door tuur in de Delta zo 15 nov | J. Kessels 1897 | theaterdeomval.nl filmhuisemmen.nl | Raadpleeg af do 10 dec | Suffragette vanaf do 3 zo 6 dec | Mia madre zo 22 nov | X + Holland – Natuur in de Delta do 19 verder de website voor het actuele dec | Specials The Hunger zo 27 dec, welke onuitge­ Y zo 29 nov nov, 20.00 | zo 22 nov, 11.30 | di 24 programma 16.00 | Is the Man Who is Tall Hap- nov, 14.00 en 20.00 | Life do 26 nov, Hard to be a God ma 16 nov, 20.35 | py? wo 18 nov | Merry Christmas Mr. sproken regels 20.00 | di 1 dec, 14.00 en 20.00 | The Ilo Ilo wo 18 nov, 19.00 | La isla míni- Lawrence vr 18 dec, 20.00 | zo 20 Heerlen Lobster do 3 dec, 20.00 | di 8 dec, ma ma 23 nov, 20.15 | wo 25 nov, dec, 16.00 | IDFA Groningen vr 27 t/m ons leven eigenlijk 4 Filmhuis De Spiegel 14.00 en 20.00 | Mustang di 12 nov, 19.00 zo 29 nov | Ciné-club Love ma 30 De Bongerd 18 | 5e verdieping Glas- 20.00 | di 17 nov, 14.00 en 20.00 | nov | Y’aura t’il de la neige à Noël? wordt geregeerd, paleis | 045‑577 2209 | filmhuisde- Spectre do 17 en di 22 dec, 20.00 | Goes ma 14 dec, 19.30 | Cinemadiner In- spiegel.nl zo 20 dec, 11.00 | Youth do 10 dec, touchables wo 16 dec, 18.30 | Royal en waarom we die Amy do 10 t/m za 12 dec, 20.00 | zo CAROL 20.00 | di 15 dec, 14.00 en 20.00 4 ’t Beest Opera House Live Cavalleria Rus- 13 dec, 14.00 | Fidelio ma 23 nov, Beestenmarkt 3 | 0113‑228 142 | ticana + Pagliacci do 10 dec, 20.15 | klakkeloos aanne­ 20.00 | Good Morning zo 15 nov, Doetinchem tbeest.nl ? Raadpleeg verder de The Nutcracker wo 16 dec, 20.15 14.00 (met lezing) | The Grand Buda- website voor het complete pro- 4 RKZ Bios men. En hoe we pest Hotel zo 22 nov, 20.00 | Irrati- 4 Filmhuis/Gruitpoort gramma Emmastraat 15-s101 | 050‑526 onal Man do 12 t/m za 14 nov, 20.00 Hofstraat 2 | 0314-340 943 | gruit- 45 Years vr 20, di 24 en wo 25 nov | 2482 | rkzbios.nl | Raadpleeg verder ons laten knech­ | ma 16 nov, 20.00 | Knight of Cups poort.nl De Herberg do 12, vr 13 en zo 15 nov de website voor het actuele pro- do 3 t/m za 5 dec, 20.00 | Late Au- 45 Years do 12, za 14, ma 16 en di 17 | Het is een schone dag geweest do gramma ten door groeps­ tumn na 7 dec, 20.00 (met lezing) | nov, 20.30 | za 14 nov, 16.00 | di 17 19 nov | Holland – Natuur in de Del- Felix et Meira za 14 en ma 16 nov, La meglio gioventù zo 6 dec, 14.00 | nov, 14.00 | Auf der anderen Seite za ta do 26 nov, vr 27 nov, di 1 dec en wo 20.30 | Je suis mort mais j’ai des druk. Hij laat je in­ Mia madre vr 20 en za 21 nov, 20.00 21 nov, 20.30 | The Cut vr 20 en wo 2 dec | Mia madre di 17 en wo 18 nov | amis za 21 en ma 23 nov, 20.30 | | zo 22 en ma 23 nov, 14.00 | Réalité 25 nov, 20.30 | Felix & Meira do 19 Knight of Cups do 3 en za 5 dec 35-jarig bestaan RKZbios 600 Miles zien wat je door zo 27 dec, 14.00 | ma 28 dec, 20.00 | SUFFRAGETTE en di 24 nov, 20.30 | di 24 nov, 14.00 za 38 nov, 20.00 | Paradise Trips za Stoedjent ma 14 dec, 20.00 | Tu dors | Gegen die Wand za 21 nov, 16.00 | Gouda 28 nov, 22.00 | Postman’s White gedachteconditi­ Nicole do 19 nov, 20.00 | Victoria zo 4 Natlab | Eindhoven Good Bye Lenin! ma 30 nov, 20.30 | Nights ma 30 nov, 20.30 | Que Horas 29 nov, 14.00 | ma 30 nov, 20.00 | Wenen en/in Film | Zie voor data Masaan do 26 en za 28 nov, 20.30 4 Filmhuis Ela Volta? zo 29 nov, 20.30 | Smu- onering allemaal The Wolfpack do 17 dec, 20.00 en info natlab.nl | Filmkrant.Live Lethmaetstraat 45 | 0182‑522 200 | tfish (live muziek in de bioscoop- cursus m.m.v. Jos van der Burg, Dordrecht filmhuisgouda.nl zaal) zo 29 nov, 16.00 op de mouw ge­ Helmond Dana Linssen en Laura van Zuylen 45 Years di 1 dec, 14.00 | zo 6, ma 4 Vera Zienema 4 Cinema The Movies 14, wo 23 en di 29 dec, 20.30 | za 19 Oosterstraat 44 | 050‑313 4681 | speld kunt krijgen, 4 De Cacaofabriek 4 Filmtheater | Voorschoten Nieuwstraat 60-62 | Info & reser- dec, 19.00 | Die laatste zomer wo 2 vera-groningen.nl | Raadpleeg de Cacaokade 1 | 0492‑529 009 (di Story of Film | 4 en 11 december | veren: 078-720 0777 (vanaf 11.00) | dec, 20.30 | vr 4 dec, 19.00 | di 8 dec, website voor het complete pro- een van de rede­ t/m do van 9.00 tot 17.00) | cacao- Filmkrant.Live cursus door Dana themoviesdordrecht.nl | Raadpleeg 14.00 | He Named Me Malala vr 20 gramma fabriek.nl/film | Raadpleeg de Linssen de website voor het actuele pro- nov, 19.00 | zo 22 nov, 16.00 | wo 25 Celluloid Tuesday met double bill nen waardoor je website voor het actuele program- gramma nov, 20.30 | Die laatste zomer do 26 Nói albinói (19.30) + Wilde Mossels ma 4 Gigant | Apeldoorn en zo 29 nov, 20.30 | za 28 nov, 19.00 (21.30) di 17 nov | bij zijn films vaak Son of Saul | 8 december | Drachten | Life vr 20 en za 28 nov, 21.45 | zo 22 Docu From Caligari to Hitler di 24 Hengelo Filmkrant.Live Intro door Omar nov, 11.00 | ma 23 en di 24 nov, 20.30 nov zo ongemakkelijk Larabi 4 Schouwburg De Lawei | vr 27 nov, 15.30 | zo 29 nov, 16.00 | 4 Filmhuis Hengelo Burgemeester Wuiteweg 24 | lawei. The Lobster do 12 en di 17 nov, 20.30 Haarlem op je stoel zit. Beursstr 44 | 074-255 6789 | film- 4 Cinecenter | Amsterdam nl/film | Reserveer via de website of | vr 13 nov, 21.45 | za 14 nov, 21.45 | huishengelo.nl Carol | 11 december 21.00 uur | bel 0512 335 050 ma 16 en wo 18 nov, 20.30 | Margue- 4 Filmschuur 111123 Amy do 26 nov, vr 27 nov en do 3 dec, Filmkrant.Live intro door Gerlinda Une enfance do 12 t/m za 14 nov, rite vr 11 dec, 15.30 | za 12 dec, 19.00 Lange Begijnestraat 9 | 023-517 Mariska Graveland over The 20.15 | Dheepan vr 18, wo 23 en wo Heywegen 20.30 | Marguerite do 17 t/m za 19 | zo 13 dec, 11.00 | do 17 en di 22 dec, 3910 | filmschuur.nl | Raadpleeg 30 dec, 20.15 | The Duke of Burgun- dec, 20.30 | Mustang wo 16 en wo 23 20.30 | zo 20 dec, 16.00 | di 29 dec, verder de website voor het complete Lobster in de Filmkrant dy vr 11 en wo 16 dec, 20.15 | Irratio- 4 Filmtheater | Alkmaar dec, 20.30 | A Perfect Day do 3 t/m 14.00 | Mustang vr 13 nov, 15.30 | di programma nal Man za 28 nov en wo 2 dec, 20.15 Suffragette | 22 december 19.30 za 5 dec, 20.30 | Que Horas Ela Vol- 17 nov, 14.00 | za 21 nov, 19.00 | zo O.a. verwacht Carol vanaf do 10 dec | vr 11 dec, 16.00 | La isla minima vr 4 uur | Filmkrant.Live intro door ta? wo 18 en wo 25 nov, 20.30 | Slow 22 nov, 20.30 | Nelson No. 5 vr 18 en | Pawn Sacrifice vanaf do 3 dec | en wo 9 dec, 20.15 | Mia madre do 17 Gerlinda Heywegen West wo 2 en wo 9 dec, 20.30 | Suf- za 26 dec, 19.00 | zo 20 dec, 11.00 | Rams vanaf do 10 dec | Openings- en za 19 dec, 20.15 | vr 18 dec, 16.00 | fragette do 10 t/m za 12 dec, 20.30 zo 27 dec, 16.00 | I nostri ragazzi do film IDFA A Family Affair wo 18 nov, Mr. Holmes za 21 en wo 25 nov, 20.15 Raadpleeg ook de agenda van | Le tout nouveau testament do 26 19 en ma 30 nov, 20.30 | vr 20 nov, 21.15 (ook te zien op do 19, za 21 en di | vr 27 nov, 16.00 | Victoria do 19 en vr uw filmtheater | Voor meer t/m za 28 nov, 20.30 | Youth (la gio- 15.30 | za 21 nov, 21.45 | di 24 nov, 24 nov) | Klassieker Invasion of the 20 nov, 20.15 | We Come as Friends informatie en boekingen vinezza) do 19 t/m za 21 nov, 20.30 | 14.00 | vr 27 nov, 19.00 | zo 29 nov, Bodysnatchers ma 30 nov, 19.30 do 10 en za 12 dec, 20.15 [email protected] Filmclub Dark Blood zo 13 dec, 15.00 11.00 | The Paradise Suite di 1, ma 7, | L’enfer zo 22 nov, 15.00 zo 13 en di 15 dec, 20.30 | vr 4 en za 12 dec, 21.45 | Rams do 24, ma 28 en Hardenberg Hilversum wo 30 dec, 20.30 | zo 27 dec, 11.00 | 4 Filmhuis Hardenberg 4 Filmtheater Eindhoven Tokyo Story zo 13 dec, 14.30 | wo 16 Badhuisplein 3 | 0523-280 353 | Herenplein 5 | 035‑623 5466 | 4 Plaza Futura/Natlab dec, 20.30 | di 22 dec, 14.00 | Le tout filmhuishardenberg.nl | Aanvang: filmtheaterhilversum.nl | Raad- Kastanjelaan 500 | 040‑294 6848 | nouveau testament vr 4 dec, 15.30 20.00 pleeg de website voor het actuele natlab.nl | Raadpleeg de website | za 5 dec, 19.00 | zo 6 dec, 11.00 | do La famille Berliers di 17 en wo 18 nov programma DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 35

ren zich afspeelt, geeft bij de verto­ fect Day vanaf do 12 nov | The Pro- levering 4 (slot): Susanne Bier en ning van deze film een lezing. Petra gram vanaf do 19 nov | Virgin Moun- Deense cinema vr 13 nov, 19.30 | Die Gluren bij de buren Lataster Czisch is aanwezig bij tain vanaf do 19 nov | Y’aura t’il de Blechtrommel do 26 nov, 19.30 | Droomland DDR. Filmhuis Zeve­ la neige à Noël? zo 29 nov | Gay Film Speciaal Sideways do 17 dec, 20.00 Buren zijn in alle culturen en tijden het motto ‘Oost-West: een muur naar richt zich niet op het verle­ Perfect Obedience di 17 nov | Ope- (met voorafgaand Californische een favoriet gespreksonderwerp. tussen buren’ in de Duitse geschie­ den, maar op het heden. Onder de ningsfilm IDFA A Family Affair wo 18 wijnproeverij + hapjes. Let op: re­ Ze doen alles net even anders dan denis van de vorige eeuw. Te zien titel ‘Hier und Heute, jonge men­ nov | Klimaatfilmcyclus Merchants serveren hiervoor is noodzakelijk en wij, dus zijn ze een beetje raar. Wat zijn Das Leben der Anderen (Florian sen zoeken hun plek in het Duits­ of Doubt ma 16 nov | This Changes moet vóór di 15 dec) voor onze buren in de straat geldt, Henckel von Donnersmarck, land van nu’, toont het vier films Everything ma 23 nov geldt ook voor buurlanden: waar­ 2006), Good Bye, Lenin! (Wolfgang over het leven van Duitse jongeren. Nieuwegein om doen ze niet gewoon precies Becker, 2003), Das Versprechen De films zijn:Kreuzweg (Dietrich Middelburg zoals wij? Hoog tijd voor een min­ (Margarethe von Trotta,1995), Brüggemann, 2014), Victoria 4 FTN/Wolff Nieuwegein der egocentrische blik, vinden de Droomland DDR (Petra Lataster (Sebastian Schipper, 2015), Fack Ju 4 Cinema Middelburg Passage 102 | 030‑604 5678 | organisatoren van het festival Czisch, 2003) en Westwind (Robert Göthe (Bora Dagtekin,­ 2013) en Achter de Houttuinen 30 | 0118‑613 filmtheaternieuwegein.tk | Aan- Kijken bij de buren, dat van 20 no­ Thalheim, 2011). Hubertus Knabe, Kriegerin (David Wnendt, 2011). 482 | cinemamiddelburg.nl vang: 20.15 | Raadpleeg de website 45 Years do 3 en wo 9 dec, 20.00| vr vember t/m 6 december wordt ge­ directeur van het in de vroegere LUXORZUTPHEN.NL voor het actuele programma 4 dec, 21.30 | za 5 dec, 19.00 | Hol- 45 Years di 24 nov | houden in Filmhuis Zevenaar, Stasi-gevangenis gevestigde mu­ GRUITPOORT.NL land - Natuur in de delta vr 4, zo 6 en Luxor Filmtheater in Zutphen en seum waarin Das Leben der Ande­ FILMHUISZEVENAAR.NL De Gruitpoort in Doetichem. Het zo 13 dec, 15.00 | di 8 en do 10 dec, Nijmegen festival, dat de blik op Duitsland 20.00 | vr 11 en za 12 dec, 19.00 | The richt, is verdeeld over drie week­ Lesson wo 2 dec, 20.00 | The Lob- 4 Lux ends. Elk theater neemt één week­ ster vr 11 dec, 15.00 en 21.30 | za 12 Mariënburg 38-39 | 024-381 6859 | end voor zijn rekening en diept een dec, 21.30 | ma 14, do 17 en wo 23 lux-nijmegen.nl onderwerp uit. De Gruitpoort bijt dec, 20.00 | vr 18 dec, 19.00 | A Per- Premières El Club vanaf do 26 nov in het weekend van 21 t/m 23 nov. fect Day vr 18, ma 28 en wo 30 dec, | Maryland vanaf do 19 nov | Virgin de spits af met een retrospectief 15.00 | za 19 dec, 21.30 | di 22 en di Mountain vanaf do 19 nov | FilmOnt- van de Duits-Turkse filmmaker 29 dec, 20.00 | Que Horas Ela Vol- Het niveau van de bijt elke zo, 9.30 ontbijt en 11.00 film Fatih Akin. Onder de titel ‘Liefde, ta? di 1 en ma 7 dec, 20.00 | vr 4 dec, | Sneak Preview Verrassende voor­ dood, de duivel en een luchtig toe­ 19.00 | za 5 dec, 21.30 | Youth vr 18 Japanse anima­ première elke di, 21.30 | Movies that tje’ is zijn ‘Turkse trilogie’ (Gegen dec, 21.30 | za 19 dec, 19.00 | zo 20 Matter Drone ma 7 dec, 19.30 | Lux- die Wand, Auf der anderen Seite en en di 29 dec, 15.00 | do 24, ma 28 en tieklassieker Gra- Classics La dolce vita zo 15 nov, het niet in Nederland uitgebrachte wo 30 dec, 20.00 | Movies that Mat- 12.00 | Les enfants du paradis zo 20 The Cut) te zien, maar ook zijn vro­ ter Drone di 15 dec, 20.00 | Avond ve of the Fireflies dec, 12.00 | Il generale della rovere lijke muziekfilm Soul Kitchen. van de Franse film Les souvenirs wo zo 22 nov, 12.00 | The Importance of Luxor Filmtheater Zutphen ver­ 16 dec, 20.00 | Europese Dag van de (Isao Takahata, being Earnest zo 6 dec, 12.00 | Psy- diept zich van 27 t/m 29 nov. onder FACK JU GÖTHE Korte Film ma 21 dec, 20.00 | Klas- choanalyse & Film Hadewijch wo 18 sieker La dolce vita zo 27 dec, 14.00 1988), over twee nov, 19.30 | FilmCursus Van Woord naar Beeld Far From the Madding Difret di 17 nov | Dior And I vr 18 dec weeskinderen in Crowd di 17 nov, 19.30 | Publieke Hoogeveen Leusden | The Farewell Party di 8 dec | Infini- Middelharnis Werken di 15 dec | FilmKring Premiè­ 4 Luxor-Theater 4 De Filmtuin tely Polar Bear di 24 nov | Testament 4 Fh Middelharnis (Het Diekhuus) een kapotgebom­ refilm met korte inleiding di 17 nov en JT Hoogeveen, van Echtenplein | De Smidse 1b | 033-495 3107 | de- of Youth di 15 dec | X + Y di 1 dec Beneden Zandpad 7 | 0187-482 400 di 15 dec, 12.00 | FilmFlirt do 19 nov, 0528-234 000 | filmhuishoogeveen. tuininleusden.nl | Vertoning van | hetdiekhuus.nl | Aanvang: 20.00 bardeerd Japan in 17.30 diner en om 19.15 de filmLe nl sept t/m mei Maastricht Clouds of Sils Maria do 19 nov | Dal- tout nouveau testament | do 17 dec The Dark Horse ma 16 nov | A Pigeon Bon Dieu ma 16 en di 17 nov, 20.00 las Buyers Club do 10 dec | Fury wo de Tweede We­ titel nog niet bekend | Roze Borrel Sa ton a Branch Reflecting Existen- | Il capitale umano ma 14 en di 15 4 Lumière 25 nov, 20.00 | Jurassic World wo 18 Perfect Obedience zo 22 nov, 14.15 | ce di 24 en ma 30 nov | Still Alice di 8 dec, 20.00 | Gooische vrouwen 2 Bogaardenstraat 40b | 043‑321 nov, 20.00 | Machan do 3 dec, 20.00 reldoorlog, haalt zo 13 dec titel nog niet bekend | Lux- en ma 14 dec zo 20 dec, 15.30 | Siddharth do 10 4080 | lumiere.nl | Pak van mijn Hart wo 9 dec, 20.00 Docs N – The Madness of Reason wo dec, 20.00 | Una via a Palermo zo 22 O.a. verwacht El Club vanaf do 26 | Still Alice do 26 nov, 20.00 | Winter Cafard niet, maar 2 dec | Pixadores wo 25 nov | IDFA@ Hoorn nov, 15.30 nov | Corn Island vanaf do 12 nov Nomads do 17 dec, 20.00 LUX Marathon Het beste van Inter­ | The Dark Horse zo 22 nov | Gras- dat het oorlogs­ national Documentary Filmfestival 4 Cinema Oostereiland Lisse sland vanaf do 26 nov | Ice and the Neerijnen Amsterdam, za 28 en zo 29 nov Krententuin 25 | 0229-232 296 | Sky vanaf do 26 nov | He Named me drama soms aan cinemaoostereiland.nl | Raadpleeg 4 Filmhuis/Cultureel Centrum Malala vanaf do 19 nov | Is the Man 4 Stroomhuis Neerijnen Oirschot de site voor het actuele programma ’t Poelhuys Who is Tall Happy? vanaf do 12 nov Van Pallandtweg 1 | 06-1347 3992 | deze aangrijpende Vivaldistraat 4 | 0252‑213 458 | | Maryland vanaf do 19 nov | Mer- stroomhuisneerijnen.nl 4 Filmclub/Rabotheater De Enck filmhuis-lisse.nl | Aanvang: 20.30 chants of Doubt ma 16 nov | A Per- Filmcyclus Europese Cinema Af­ animatieklassie­ De Loop 67 | 0499-572 691 | deenck. Kampen nl 4 Filmhuis tuurfotograaf Julius Shulman ker doet denken, La jaula de oro ma 14 dec | Nebras- Burgwal 84 | Reserveren via website (1910-2009), die voor alle grote ka di 17 nov | filmhuiskampen.nl | Raadpleeg de Architectuur Film Festival Amerikaanse architecten (Frank is alleen al een ge­ website voor het volledige pro- Gehry, Frank Lloyd Wright, Mies Oldenzaal gramma Met architectuur is het net als met mannelijke boegbeelden, met van der Rohe) werkte. Koolhaas weldig compli­ 45 Years vr 27 en za 28 nov | Die voetbal: iedereen heeft er verstand Berlage voorop. Ze ontwierp vil­ Houselife (Ila Béka, Louise Lemoin) 4 Filmhuis/Stadstheater De Bond laatste zomer vr 18 en za 19 dec | La van. En er een oordeel over. Wie la’s, maar ook de gevelwanden in onderzoekt of er in een door Rem ment. Molenstraat 25 | 0541-511 094 | isla minima vr 13 en za 14 nov | Life vr zijn mening met argumenten wil de Amsterdamse Holendrecht­ Koolhaas ontworpen, architecto­ filmhuisoldenzaal.nl | 4 en za 5 dec | Slow West vr 11 en za onderbouwen, moet het vijfde straat. In Hemelse modder gaat nisch briljante villa ook te leven 11111 Dancing Arabs di 1 dec | Minions zo 12 dec | Theeb vr 20 en za 21 nov Architectuur Film Festival op 14 en filmmaker Ton van der Lee op zoek valt. De futuristische speelfilmEx Jos van der Burg in de 13 dec | Woman in Gold di 22 en wo 23 dec 15 nov. in Filmhuis Gouda bezoe­ naar de oorsprong van het bouwen Machina (Alex Garland) staat op Filmkrant Leeuwarden ken. Op het festival, dat het Film­ met leem. De zoektocht brengt het programma, omdat hij zich af­ huis samen met Architectuur­­ hem naar Timboektoe in Mali. speelt in een droomhuis van hout, Oss 4 Slieker Film centrum grAP organiseert, zijn Visual Acoustics: The Modernism beton en ‘zelfdenkend’ glas. Wilhelminaplein 92 | Reserveringen vier documentaires en een speel­ of Julius Shulman (Eric Bricker) 4 Cultuurpodium Groene Engel 058‑205 0320 (tijdens kassa-uren) film te zien. De films worden inge­ toont de werkwijze van architec­ FILMHUISGOUDA.NL Kruisstraat 15 | 0412-405 504 | | sliekerfilm.nl | Raadpleeg de web- leid door architectuur- en film­ groene-engel.nl | raadpleeg de site voor het volledige programma kenners. Het doel van het festival website voor het complete pro- Carol vanaf do 17 dec | Pawn Sacri- is de diversiteit in de architectuur­ gramma fice vanaf do 3 dec | Rams vanaf do wereld te laten zien. Het festival Life zo 22 t/m di 24 nov | The Paradi- 10 dec | Suffragette vanaf do 3 dec | opent met de documentaire Vanuit se Trips zo 15 t/m di 17 nov Nog te zien A Family Affair | De gro- den gezichthoek der bruikbaarheid te zwaen | Je suis mort, mais j’ai des (Wilma Kuijvenhoven en Magda Oudenbosch amis | Le tout nouveau testament | Augusteijn). De film is een ode aan Virgin Mountain | Youth de Amsterdamse School, in het 4 Filmtheater Fanfare bijzonder aan Margaret Staal- Utopiazaal (Markland College) | Lelystad Kropholler (1891- 1966), de eerste Pagnevaartweg 7 | 0165‑314 503 | vrouwelijke architect in Neder­ filmtheaterfanfare.nl | Raadpleeg 4 Filmtheater/Agora land. Staal was een exponent van de website voor het complete pro- Agorabaan 12 | 0320-239 239 | de Amsterdamse School, maar ten gramma agora-lelystad.nl | Aanvang: 20.15 onrechte minder bekend dan de KOOLHAAS HOUSELIFE 45 Years do 26 nov, 20.15 | Dheepan Ilo Ilo di 17 nov do 10 dec, 20.15 | Holland – Natuur in DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 36

te worden. Krakers wisten dat te res over gentrification. Films als Stadskanaal fants du Paradis zo 20, di 22, za 26 voorkomen en er na overleg met de Creativity and the capitalist socie- en di 29 dec | Ice and the Sky van­ Rebellenclub eigenaar en de gemeente een legaal ty illustreerden dat de kritische 4 Filmliga Stadskanaal af do 12 nov | Is the Man Who is Tall Wie weet dat de letters in de naam woon-werkpand van te maken. geest en rebelsheid nog niet zijn Menistenplein 9 | 0599‑610 777 | Happy? vanaf do 12 nov | Je suis van de Groningse RKZ Bios staan Met collectieve voorzieningen, verdwenen uit de RKZ Bios. Dat smoky.nl | Aanvang: 20.15 mort, mais j’ai des amis vanaf do 19 voor Rooms Katholiek Ziekenhuis? waaronder een filmzaal. Dit jaar blijkt ook uit de reguliere filmpro­ Boychoir di 15 dec | The Farwell Par- nov | Maryland vanaf do 19 nov | N Zo begon het pand in 1925, waarna bestaat RKZ vijfendertig jaar. grammering, want die richt zich op ty di 8 dec | Fidelio, l’Odyssée d’Ali- – The Madness of Reason za 21, zo het in 1979 na de bouw van een Afgelopen september is het feest bijzondere en gedurfde films. Dit ce di 1 dec | Ilo Ilo di 24 nov | La loi du 22 en zo 29 nov en wo 2 dec (19.15) nieuw ziekenhuis gesloopt dreigde gevierd met kritische documentai­ jaar stonden onder meer O apósto- marché di 17 nov | Our Little Sister vanaf do 17 dec | lo (Fernando Cortizo), Jauja The Postman’s White Nights vanaf (Lisandro­ Alonso), Fidelio, l’odys- Tiel do 5 nov | Rams vanaf do 10 dec | The sée d’Alice (Lucie Borleteau), Le Wakhan Front vanaf do 31 dec | Stu- grand cahier (János Szász), Ich Seh, 4 Filmtheater Agnietenhof dium Generale Particle Fever ma 7 Ich Seh (Severin Fiala, Veronika St. Agnietenstraat 2 | 0344-673 dec, 19.00 | Roze Maandag Perfect Franz), Love (Gaspard Noé) en 500 | agnietenhof.nl Obedience ma 16 nov, 19.15 | Tat­ Marketa Lazarová (Frantisek Die laatste zomer do 26 nov, 20.00 too ma 21 dec, 19.15 | Hoogt Classic Vlácil) op het programma. Dat het | Une enfance di 24 en wo 25 nov, Y’aura t’il de la neige à Noël? zo 29 filmtheater volledig door vrijwilli­ 20.30 | Holland – Natuur in de Del- nov en za 5 dec | International Queer gers wordt gerund mag ook bijzon­ ta zo 15 nov, 10.00 | Life di 8 en wo & Migrant Film Festival ma 14 dec der heten in 2015. Misschien zijn 9 dec, 20.30 | Suffragette di 1 dec, | Special Vleesverlangen za 12 dec, de degenen die de RKZ Bios over­ 10.30 | di 15 en wo 16 dec, 20.30 | Le 17.15 (met Q&A) eind houden de laatsten der Mohi­ tout nouveau testament di 1 en wo 4 Louis Hartlooper Complex kanen, maar zij kunnen moed put­ 2 dec, 20.30 | Youth di 17 en wo 18 Tolsteegbrug 1 | 030‑232 0452 | ten uit de geschiedenis: er leven nov, 20.30 hartlooper.nl | Raadpleeg de web- nog steeds Mohikanen in de site voor het wekelijkse programma 4 Springhaver 1 en 2 FIDELIO, L’ODYSSÉE D’ALICE Verenigde Staten. RKZBIOS.NL Tilburg Youth zet de lijn Springweg 50 | 030‑231 3789 | 4 Cinecitta Raadpleeg de wekelijkse filmladder de Delta do 12 nov, 20.15 | zo 15 nov, | Aanvang: 20.00 16 nov | Le tout nouveau testament Willem II straat 29 | 06-8369 8775 | van Sorrentino’s en Uitloper 14.00 | Mustang do 19 nov, 20.15 | Dheepan do 17 t/m za 19 dec | Dope zo 27 t/m di 29 dec | Matinee voor- cinecitta.nl | Raadpleeg de website Filmzondag Seymour: An Introduc- do 26 en vr 27 nov | La famille Bé- stelling Marguerite ma 7 dec, 15.00 voor het actuele programma succesfilmLa tion zo 29 nov, 15.00 (met High Tea) lier do 12 t/m za 14 nov | Irrational | Paradise Trips ma 16 nov, 15.00 Veendam Man do 3 en vr 4 dec | La loi du mar- | Europese Dag van de Korte Film Uden grande bellezza 4 Filmhuis vanBeresteyn Purmerend ché do 19 en vr 20 nov | Réalité do 10 ma 21 dec Museumplein 5a | 0598-317 730 | en vr 11 dec 4 Filmhuis De Pul (2013) door: een vanberesteyn.nl 4 Filmhuis Purmerend Soest Kapelstraat 13 | 0413-265 091 | 45 Years ma 14 dec | Boychoir ma 21 Kerkstraat 11 | 0299-416 506 (re- filmpul.com | Raadpleeg verder de ode aan Federico dec | The Farewell Party ma 23 nov | serveringen via internet) | film- Schiedam 4 Filmhuis Artishock website voor het complete pro- Holland - Natuur in de Delta ma 28 huispurmerend.nl 4 Wenneker Cinema Steenhoffstraat 46a | 06-4387 0112 gramma Fellini, inventieve dec | Ida di 8 dec | La loi du marché 45 Years za 12 dec, 20.30 | di 15 dec, Vijgensteeg 2 | 010-473 3000 | wen- | artishock-soest.nl | Aanvang: 45 Years do 17 dec, 20.00 | vr 18 dec, ma 7 dec | Woman in Gold ma 16 nov | 13.30 en 20.30 | The Farewell Party nekercinema.nl 20.15 10.00 | Mustang do 3 dec, 20.00 | metaforen, focus Youth ma 30 nov za 21 en di 24 nov, 20.30 | Gluckauf 45 Years do 17 t/m za 19 dec, 20.30 45 Years ma 7 en wo 9 dec | Amy zo The Paradise Suite do 10 dec, 20.00 vr 11 dec, 20.30 | Holland – Natuur in | zo 20 dec, 15.00 | Amy vr 13 en 29 nov | Irrational Man ma 16 en wo op de upperclass Veenendaal de Delta vr 4 en di 8 dec, 20.30 | The (o.v.b.) za 14 nov, 20.30 | wo 18 nov, 18 nov | La isla minima ma 23 en wo Utrecht Intern vr 18 en za 19 dec, 20.30 | La 15.00 | Dheepan do 19 t/m za 21 nov, 25 nov | Mia madre ma 30 nov en wo en oudere mannen 4 Filmhuis Veenendaal loi u marché vr 13 nov, 20.30 | Meet 20.30 | Holland – Natuur in de Delta 2 dec | Mustang ma 21 en wo 23 dec | 4 ’t Hoogt Kees Stipplein 72 (Spectrum) | Me in Venice za 14 nov, 20.30 | di 17 vr 18, za 19 en do 24 dec, 21.00 | wo I nostri ragazzi ma 28 en wo 30 dec | Hoogt 4 | 030‑232 8388 | hoogt.nl die ons rondlei­ Alleen info 06-5388 3412 | film- nov, 13.30 en 20.30 | Mustang za 28 23 en wo 30 dec, 15.00 | Irrational Slow West ma 14 en wo 16 dec Premières en nieuwe films Carol huisveenendaal.nl | Raadpleeg de nov, 20.30 | di 1 dec, 13.30 en 20.30 Man do 19 en vr 20 nov, 21.00 | zo 22 vanaf do 17 dec | Chorus vanaf do 3 den. Ergens is het website voor het actuele program- | Pas son genre vr 27 nov, 20.30 | La en wo 25 nov, 15.00 | J. Kessels do 24 dec | Corn Island vanaf do 3 dec | Les ma tête haute vr 20 nov, 20.30 dec en za 2 jan, 20.30 | zo 27 dec en cowboys vanaf do 26 nov | Les en- jammer dat de re­ Veense Filmdagen Alleman vr 13 zo 3 jan, 15.00 | The Lesson do 3 t/m nov, 15.00 | Amy za 14 nov, 21.30 | za 5 dec, 20.30 | zo 6 dec, 15.00 | Life ADVERTORIAL gisseur La grande Le concert do 12 nov, 20.00 | Le me- Roermond do 4, za 5, do 10 en za 12 dec, 21.00 | raviglie za 14 nov, 16.00 | O Apósto- 4 ECI Cultuurfabriek wo 9, zo 13 en wo 16 dec, 15.00 | Mia Rialto in november bellezza éérst lo vr 13 nov, 22.00 | Soof zo 15 nov, ECI 13 | 0475-317 171 | ecicultuurfa- madre do 10 t/m za 12 dec, 20.30 16.00 | Ventoux za 14 nov, 19.00 | We briek.nl | Raadpleeg de website voor | Mustang do 12 nov, 20.30 | zo 15 maakte; dat is een Are Your Friends vr 13 nov, 19.00 | En het actuele programma nov, 15.00 | Praia do futuro di 8 dec, verder 45 Years za 28 nov, 20.00 | zo Mia madre vanaf do 12 nov | X + Y 20.30 | Suikerzoet Filmfestival do mijlpaal in de film­ 6 dec, 14.30 | Holland - Natuur in de vanaf do 12 nov | Filmfestival As 26 t/m zo 29 nov Delta za 21 nov, za 5 dec en wo 9 dec, Equals Dear White People za 14 nov, geschiedenis. 20.00 | zo 29 nov, 14.30 | Que Horas 14.00 en 19.45 | zo 15 nov, 16.00 | Ga- Schijndel Ela Volta? zo 22 nov, 14.30 brielle za 14 nov, 16.15 | Loi du mar- 111123 ché zo 15 nov, 16.15 en 20.00 | di 17 4 Filmclub Schijndel/City Theater Laura van Zuylen in de nov, 20.15 | Open Up to Me za 14 nov, Hoofdstraat 145 | 073-547 4837 | Venlo 14.15 | zo 15 nov, 19.45 | De Poolse schijndelfilm.nl Filmkrant 4 Filmtheater De Nieuwe Scene droom za 14 nov, 20.00 | Verstand op La famille Bélier di 1 dec, 20.30 Nieuwstraat 13 | 077‑351 8183 | nul za 14 nov, 16.30 4 Het Gasthuis nieuwescene.nl Lidwinahof 70 45 Years do 12 nov t/m wo 2 dec | Rotterdam Themafilms Muziek-film: Jongens­ Blade Runner + kortfilmMischa vr 18 koor di 8 dec, 20.00 | Muziekfilm: A BALLERINA’S TALE en za 19 dec | The Lesson do 10 t/m 4 Lantaren Venster Stopt succes? di 15 dec, 20.00 | Mu­ wo 23 dec | Life do 26 nov t/m wo 16 Otto Reuchlinweg 996 (Gebouw ziekfilm: Muziek en passie di 22 dec, Rialto Podium A Strange Love Affair With Ego | dec | Marguerite do 17 dec t/m wo 6 New Orleans, Wilhelmina Pier) | 20.00 Cracking the Frame: A Ballerina’s Zaterdag 19 december om 16.00 jan | Mia madre do 3 t/m wo 16 dec | 010‑277 2277 | lantarenvenster.nl | Tale | Maandelijks kunstfilm­ uur | Eenmalige vertoning van dit Refugiado do 24 dec t/m wo 6 jan | Raadpleeg de website voor het Sittard programma | Woensdag 16 decem­ persoonlijke filmessay. Regisseur Slow West do 12 t/m wo 25 nov | Kli- actuele programma ber om 19.30 uur | Eenmalige Ester Gould verkent de grenzen maatfilmcyclus Merchants of Doubt Premières El club vanaf do 19 nov 4 Filmhuis Het Domein vertoning van deze bijzondere van de steeds narcistischer getinte di 17 nov | This Changes Everything | Ice and the Sky vanaf do 12 nov | Kapittelstraat 6 | 046-451 4384 | documentaire over de Afro- samenleving, waarin zelfover­ di 24 nov | Kerstklassieker zo 27 dec Much Loved vanaf do 12 nov | A Per- filmhuishetdomein.nl | Aanvang: Amerikaan­ se­ balletdanseres Misty schatting en egocentrisme eerder (Raadpleeg t.z.t. de website voor fect Day vanaf do 12 nov | Virgin 20.00 Copeland en hoe zij omgaat met regel dan uitzondering zijn. Ze on­ de titel) Mountain vanaf do 19 nov | Sneak 45 Years vr 27 en za 28 nov | Amy vr het gebrek aan diversiteit in de derzoekt de toenemende maat­ Preview Verrassende voorpremière 20 en za 21 nov | Die laatste zomer professionele balletwereld. De schappelijke obsessie met onszelf Vlaardingen elke ma, 21.30 ma 14 en di 15 dec | Une enfance vr 18 getalenteerde danseres vertelt hoe en neemt het beeld dat mensen van en za 19 dec | Life zo 29 en ma 30 nov ze met haar afwijkende lichaams­ zichzelf op de sociale media schet­ 4 Filmtheater Het Zeepaard Schagen | Marguerite vr 4 en za 5 dec | Mus- bouw maar vurige passie voor dans sen onder de loep. Regisseur Ester Veerplein 134e (JT Bioscoop, kleine tang zo 20 en di 22 dec | I nostri ra- opklom in de wereld van klassiek Gould wordt na afloop geïnter­ zaal) | [email protected] | het- 4 Fth De Luxe/Scagon Theater gazzi vr 11 t/m zo 13 dec | Paradise ballet die wordt gedomineerd door viewd door Hanneke Groenteman. zeepaard.nl (info & reserveren) Trips vr 13 en za 14 nov | Pasolini zo 6 45 Years do 26 nov, 20.30 | zo 29 Torenstraat 1B (Cultuurhuis M18) | blanke dansers. RIALTOFILM.NL 0224-213 162 | filmtheaterdeluxe.nl t/m di 8 dec | Refugiado zo 15 en ma nov, 16.15 | Dheepan do 12 nov, 20.30 DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 37

| zo 15 nov, 16.15 | Une enfance do 3 26 nov | He Named Me Malala vanaf vr 13, zo 15 en di 17 nov, 20.15 | di 17 dec, 20.30 | zo 6 dec, 16.15 | Life do do 5 nov | The Hunger Games: Moc- nov, 10.30 | Gegen die Wand ma 30 10 dec, 20.30 | zo 13 dec, 16.15 | Mar- kingjay – Part 2 vanaf wo 18 nov | nov, 20.15 | Gluckauf zo 13 dec, 14.30 Post Apartheid Cinema guerite do 17 dec, 20.30 | zo 20 dec, The Program vanaf do 19 nov | Spec- | wo 16 dec, 20.15 | Good Bye Len- 16.15 | Youth (la giovinezza)do 19 tre vanaf do 29 okt | Paranormal Ac- in! di 1 dec, 20.15 | Holland - Natuur De Zuid-Afrikaanse cinema be­ makers laat zich niet meer onder nov, 20.30 | zo 22 nov, 16.15 tivity: The Ghost Dimension 3D za 31 in de Delta di 1 dec, 10.30 | di 1 en wo staat toch uit films over blanke on­ één noemer vangen. Er zijn zoveel okt | The Hunger Games Marathon 2 dec, 14.30 | wo 2 dec, 20.15 | Ixca- derdrukkers en zwarte slachtoffers (etnische) groepen – Zuid-Afrika Vlissingen Mockingjay deel 1 en deel 2 di 17 nov nul di 15 dec, 10.30 | vr 11 dec, 20.15 in de getto’s? Plus historische films kent alleen al elf officiële talen – | J. Kessels do 12 nov, 19.30 | vr 13, over Mandela? Zo was het lange die ieder vanuit het eigen perspec­ 4 Cine City Zaandam ma 16 en di 17 nov, 14.30 | ma 16 nov, tijd, met als gevolg een clichébeeld tief naar de werkelijkheid kijken, Spuikomweg 1 | Zie de bioscooplad- 20.15 | Kreuzweg di 8 dec, 14.30 | vr 4 over Zuid-Afrika. Dat afgelopen dat er nauwelijks nog een gemeen­ der en de agenda in de dagbladen 4 Filmtheater De Fabriek dec, 20.15 | Kriegerin di 8 dec, 10.30 zomer op World Cinema Amster­ schappelijke deler is. De overkoe­ Jan Sijbrandsteeg 12 | 075‑631 1993 | zo 6 dec, 20.15 | The Last Wolf vr 20 dam de Zuid-Afrikaanse speelfilm pelende strijd van onderdrukte te­ Wageningen | Reserveren via belbios | de-fa- en zo 22 nov, 20.15 | di 24 nov, 14.30 | Necktie Youth opzien baarde, was gen onderdrukker, zwart tegen briek.nl | Raadpleeg verder de web- Life ma 14 en do 17 dec, 14.30 | zo 13, illustratief voor onze gebrekkige blank, is vervangen door een veel­ 4 Filmhuis Movie W site voor het actuele programma di 15 en za 19 dec, 20.15 | The Paradi- kennis over de Zuid-Afrikaanse ci­ heid aan visies. Gemarginaliseerde Generaal Foulkesweg 42a (‘t Ven- Carnotstraat 17 vr 13 en zo 15 nov | se Suite di 22 dec, 10.30 | zo 20 t/m nema. Dat in Necktie Youth rijke etnische groepen, maar ook de ster) | moview.nl | Raadpleeg de Dheepan do 19 t/m zo 22 nov, di 24 di 22 dec, 20.15 | Paradise Trips do zwarte jongeren zich net zo ver­ LHBT-gemeenschap, kunnen nu website voor het complete en actue- nov, vr 27 t/m ma 30 nov en wo 2 dec 19, vr 20 en ma 23 nov, 14.30 | do 19, veeld met drugs en seks door het ook met films van zich laten horen. le programma | The Diary of a Teenage Girl vr 13 t/m za 21 en ma 23 nov, 20.15 | di 24 nov, leven slepen als rijke blanke jonge­ Daarbij ligt het gevaar van een The Invasion of the Body Snatchers ma 16 en wo 18 nov | Mia madre do 19 10.30 | The Purple Rose of Caïro zo ren, hadden we niet eerder gezien doelgroepencinema, waarin ieder­ vr 13 nov, 20.30 | Mia madre do 12, za t/m ma 23 nov, wo 25 nov, vr 27 t/m 15 nov, 14.30 | wo 18 nov, 20.15 | Soul in films. Zwarte jongeren waren al­ een voor eigen parochie preekt, op 14, wo 18, vr 20 en wo 25 nov, 20.30 | ma 30 nov en wo 2 dec | Refugiado Kitchen wo 25 nov, 20.15 | Le tout tijd slachtoffers, geen decadente de loer. Is er nog iets gemeen­ zo 22 nov, 16.00 | Que Horas Ela Vol- do 26 (met inleiding) t/m zo 29 nov nouveau testament di 29 dec, 10.30 lapzwansen. Necktie Youth- schappelijks dat Zuid-Afrikanen ta? do 26 en za 28 nov, 20.30 | Slow en di 1 dec | Ricki and the Flash do 12 | do 24 en ma 28 dec, 20.15 | Ver- regisseur Sibs Shongwe-La Mer bindt? De vraag zal ongetwijfeld West zo 22, vr 27 en zo 29 nov, 20.30 t/m ma 16 en wo 18 nov | Seymour: giss mein nicht wo 9 dec, 14.30 | di had genoeg van de clichés en film­ aan bod komen op het festival, dat | Victoria zo 15 nov, 16.00 | ma 16, An Introduction vr 27 t/m zo 29 nov 8 dec, 20.15 | Das Versprechen do 3 Helemaal in het de de werkelijkheid van zijn rijke onder meer films vertoont van Zola do 19, za 21 en di 24 nov, 20.30 | The | Theeb do 12, za 14 en di 17 nov | Vi- dec, 20.15 | Victoria ma 7 dec, 14.30 kennissen- en vriendenkring. Zijn Maseko (The Life and Times of Sara Wolfpack zo 15 en di 17 nov, 20.30 ctoria za 14, zo 15, di 17, zo 22, ma 23 | za 5 en ma 7 dec, 20.15 | Westwind begin van zijn film laat zien dat de Zuid-Afri­ Baartman), Ntshavheni Wa Luruli en wo 25 nov | The Wolfpack vr 20 do 3 dec, 14.30 | Das Wochenende vr kaan­se werkelijkheid zich niet (The Wooden Camera & Elelwani) Weesp t/m zo 22 nov, do 26 nov, zo 29 nov 11 dec, 14.30 | do 10 dec, 19.30 | Y’au- loopbaan maakte meer laat vangen in een blank- en Rehad Desai (Miners Shot en di 1 dec | KunstFilmFabriek Mona ra t’il de la neige à Noël zo 20 dec, zwart tegenstelling. Ook het film­ Down). Laatstgenoemde film is een 4 Theater City Of Wesopa Lisa is Missing vr 13 nov 14.30 | wo 23 dec, 20.15 Adrei Konchalovs­ festival ‘Post Apartheid Cinema: A documentaire over de dood door Herengracht 23 | 0294-458 093 | focus on South African Film’, van 3 politiekogels van vierendertig sta­ wesopa.nl | Aanvang: 20.00 Zaltbommel Zierikzee ky beroemde Tsje­ t/m 9 december in Filmhuis kende mijnwerkers in 2012. Op het Crimson Peak do 10 dec | Everest do Lumen in Delft, richt de blik op de festival zijn ruim tien filmmakers 17 dec | Holland – Natuur in de Delta 4 Filmtheater Cinemaarten 4 Filmtheater Zierikzee chov-verfilmin­ veranderende Zuid-Afrikaanse ci­ aanwezig. do 3 en zo 6 dec In Theater de Poorterij Nieuw- Korte Nobelstraat 37-39 | 0111-411 nema. De nieuwe generatie film­ FILMHUIS-LUMEN.NL straat 2 | Reserveren via e-mail 223 | fizi.nl | Raadpleeg de website gen, en met die Winterswijk [email protected] | Aanvang voor het actuele programma 20.15 Russische toneel­ 4 Filmhuis/Servicetheater 45 Years di 15 dec | The Farewell Par- Zoetermeer Skopein ty di 1 dec | Paradise Trips di 22 dec | schrijver lijkt hij Meddosestr 4-8 | 054-352 1515 | Que Horas Ela Volta? di 8 dec 4 Filmhuis Cameo filmhuiswinterswijk.nl | Aanvang: Theaterplein 10 | filmhuiscameo.nl nu ook zijn leven af 21.00 | Raadpleeg de website voor Zevenaar | Aanvang: 20.00 | Raadpleeg de het complete programma website voor het actuele program- te sluiten: met hu­ The Farewell Party di 24 nov | Mr. 4 Filmhuis Zevenaar ma Holmes di 17 nov | Victoria di 1 dec | X Wittenburgstr 14 | 0316-331 527 | Doctor Zhivago vr 13 nov | La isla morvolle, mens­ + Y di 8 dec Reserveringen 0316-344 250 (na minima di 24 nov | La tête hau- MINERS SHOT DOWN 19.15) | filmhuiszevenaar.nl te di 17 nov lievende observa­ Woerden 45 Years do 10, di 15, wo 16 en vr 18 dec, 14.30 | za 12, ma 14, do 17 en vr ties van mensen di 22 dec, 20.30 | za 19 dec, 21.00 | 4 AnnexCinema 18 dec, 20.15 | Amy za 26, zo 27, di 29 Zutphen zo 20 dec, 15.00 | Hard to be a God Zwolle Rosmolenlaan 1 | 0348-436 510 | en wo 30 dec, 20.15 | Auf der ande- 4 Filmtheater Luxor die ergens in een ma 30 nov, 19.30 | Holland - Natuur 4 Filmtheater Fraterhuis annexcinema.nl | Raadpleeg de ren Seite di 24 nov, 20.15 | The Cut Houtmarkt 64 | 0575‑513 750 | in de Delta do 24 en di 29 dec, 20.30 Blijmarkt 25 | Reserveren via web- website voor het actuele program- do 26 nov, 20.15 | Fack ju Göthe zo luxorzutphen.nl dorpje zijn achter­ | vr 25 en zo 27 dec, 15.00 | Irratio- site | filmtheaterfraterhuis.nl | ma 6 dec, 14.00 | wo 9 dec, 20.15 | Fe- L’Chaim! – To Life! vr 18 dec, 17.00 | nal Man vr 11 dec, 17.00 | za 12 dec, Raadpleeg verder de website voor Verwacht Bridge of Spies vanaf do lix & Meira do 12, wo 18 nov, 14.30 | wo 23 dec, 20.30 | Dheepan do 17 en gebleven, terwijl 15.00 en 18.30 | Jauja vr 11 en ma 14 het complete programma dec, 20.30 | Knight of Cups za 5 dec, 45 Years vr 13 en vr 27 nov, 14.00 | nele De Boskampi’s. Ook de LHBT- de jeugd vertrekt, 20.30 | zo 6 dec, 15.00 | Margueri- ma 16 en zo 22 nov, 14.30 | vr 20 en gemeenschap is met negen films te za 19 dec, 16.30 | ma 21 en ma 28 za 21 nov, 19.00 | di 24 nov, 20.30 | Gratis Suikerzoet niet vergeten, waaronder de klas­ naar de stad, naar dec, 20.30 | za 26 dec, 15.00 | Ma- wo 25 nov, 16.30 | ma 30 nov, 19.45 siekers My Beautiful Laundrette saan do 3, ma 7 en wo 9 dec, 20.30 | wo 2 dec, 16.00 | Amour Fou za 14 Gratis naar een filmfestival? Dat god noch gebod gelooft. Ook het (Stephen Frears, 1985) en Midnight elders, outer | Mr Turner za 26 dec, 20.00 | Para- nov, 13.30 | El Club do 26 nov en wo 2 kan nog steeds op het Suikerzoet met niets te vergelijken A Pigeon Cowboy (John Schlesinger, 1969). dise Trips do 31 dec, 15.00 | Que Ho- dec, 20.30 | vr 27 en za 28 nov, 19.00 Film Festival in Schiedam. Op het Sat on a Branch Reflecting on Recente films in het programma space desnoods. ras Ela Volta? do 26 nov, 20.30 | vr | zo 29 nov, 20.00 | ma 30 nov en di jaarlijkse festival, waarvan de elfde Existence van Roy Anderson is te zijn onder meer Open Up to Me 27 nov, 17.00 | Slow West zo 27 en 1 dec, 14.30 | Corn Island vr 13, za 14, editie van 26 t/m 29 november op zien. Met tien kinderfilms is ook (Simo Halinen, 2013), The Imita­ 11111 wo 30 dec, 20.30 | di 29 dec, 14.30 zo 15, vr 20 en za 21 nov, 19.30 | ma dertien locaties in het centrum van aan kinderen gedacht. Te zien zijn tion Game (Morten Tyldum, 2014) Dana Linssen over The | Trois souvenir de ma jeunesse vr 4 16 en ma 23 nov, 14.00 | di 17 en di en zo 6 dec, 20.30 | di 8 dec, 14.30 | 24 nov, 19.45 | zo 22 nov, 12.00 | He Schiedam wordt gehouden, zijn de onder meer Wiplala, Shaun het en Love is Strange (Ira Sachs, Postman’s White Nights in film gratis toegankelijk. Centrale schaap, Jack bestelt een broertje en 2014). Youth vr 18 en zo 20 dec, 20.30 | di Named Me Malala do 12 nov, 19.45 22 dec, 14.30 | Vintage Cinema 35 | vr 13 nov, 13.30 | zo 15 nov, 12.00 locatie is Wenneker Cinema, maar Cinderella. En natuurlijk het origi­ SUIKERZOETFILMFESTIVAL.NL de Filmkrant er zijn ook films te zien in onder Das Leben der Anderen vr 27 nov, | wo 18 nov, 16.00 | How To Chan- meer de Bibliotheek, de Grote 20.00 (met lezing) | Droomland DDR ge The World vr 13 nov, 16.00 | zo 15 Kerk, Pand Paulus en de Koren­ zo 29 nov, 15.00 (met lezing) | Good nov, 16.30 | wo 18 nov, 13.30 | Ice And beurs. Op het programma staan Bye Lenin za 28 mov, 16.00 | Transi- The Sky vr 27 nov, 16.00 | zo 29 nov, zo’n vijftig films, die uiteenlopen berian di 1 en di 15 dec, 20.30 | Fes- 16.30 | wo 2 dec, 13.30 | Ixcanul vr 20 van grote publieksfilms tot kleine tival Auf der anderen Seite di 1 dec, nov, 13.30 | zo 22 nov, 19.30 | ma 23 arthousefilms. Dat wil zeggen 14.30 | The Cut wo 2 dec, 20.30 | nov, 20.30 | wo 25 nov, 16.00 | Jour- Gooische vrouwen 2, maar ook Taxi Fack ju Göthe (Eng ondertiteld) di 8 ney to the Shore vr 27 nov, 13.30 | Teheran van Jafar Panahi. Tegen­ dec, 20.30 | Das Versprechen (Eng zo 29 nov, 11.15 | ma 30 nov, 14.00 | over Ricki and the Flash met Meryl ondertiteld) za 28 nov, 20.30 | Vic- Kunst...begin drrr niet an do 12 en Streep als rockzangeres, staat het toria do 10 en zo 13 dec, 20.30 | zo 13 ma 23 nov, 14.30 | wo 18 nov, 19.00 ingetogen Canadese drama Felix et dec, 21.00 | di 15 dec, 14.30 | West- | Mia madre vr 13 en za 14 nov, 19.00 Meira, over de opbloeiende relatie wind (Eng ondertiteld) zo 29 nov, | zo 15 nov, 11.15 | di 17 nov, 20.30 | van een getrouwde jonge Joodse 20.30 | vr 4 dec, 17.00 wo 18 nov, 16.30 | do 19 en vr 20 nov, vrouw in een benauwend huwelijk 14.00 | ma 23 nov, 19.45 | N - The met een eenzame veertiger, die in MY BEAUTIFUL LAUDRETTE Madness of Reason vr 20 nov, 16.00 | zo 22 nov, 16.30 | wo 25 nov, 13.30 DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 38

du marché (Stéphane Brizé) be­ Jeugdfilm wo 2 dec | Nog te zien Antboy en de landt een ontslagen vijftiger in de wraak van de rode furie 6+ Wallace’ overtui­ Gelijk, gelijker, gelijkst gure wereld van hopeloze sollicita­ Overzicht van vertoningen ties om uiteindelijk in een akelig van kinder‑ en jeugdfilms in Apeldoorn ging dat de media “Allen die zich in Nederland be­ kleur in het doen en laten van de bewakingsbaantje terecht te ko­ de Nederlandse filmtheaters vinden, worden in gelijke gevallen studenten een grote rol. Over men. Naast films zijn er op het fes­ en filmhuizen. Adressen van 4 Filmtheater/Podium Gigant bijna per definitie gelijk behandeld.” De Grondwet is vooroordelen en discriminatie bij tival workshops en gastlessen. De de betreffende theaters zijn Casper & Emma: Een vrolijk kerst- er duidelijk over maar de praktijk is geestelijk gehandicapten gaat het fototentoonstelling ‘Ik mag er zijn’ te vinden in het eerste deel feest 4+ za 19 t/m za 26 dec | Mini en alles vervormen helaas nog steeds anders. Over de in Gabrielle (Louise Archambault, van Lilith Love daagt onder het van deze agendarubriek. de muggen 4+ za 19 t/m zo 27 dec | kloof tussen theorie en praktijk or­ 2014). Het drama toont de proble­ motto ‘oordelen, beoordelen, ver­ De kleine prins 6+ zo 27 dec wat de literatuur ganiseren filmtheaters De Nieuwe men van een jonge vrouw in een oordelen, vooroordelen’ de kijker Alphen a/d Rijn Scene in Venlo en ECI inrichting als ze een liefdesrelatie uit om bij foto’s van mensen vast te Bergen probeert te zeg­ Cultuurfabriek in Roermond in sa­ krijgt. In Open Up to Me (Simo stellen wie gediscrimineerd wor­ 4 Parkfilmhuis menwerking met Antidiscrimina­ Halinen, 2013) heeft een transgen­ den. Kun je dat aan iemand zien? Casper & Emma: Een vrolijk kerst- 4 Fth CineBergen/Zwarte Schuur gen, wordt hier feest 4+ ma 21, di 22 en ma 28 dec, Phantom Boy 6+ zo 22 nov | De tie­voorziening Limburg het film­ der het zwaar te verduren. In het ECICULTUURFABRIEK.NL 13.30 | De kleine prins 6+ ma 21, wo Sneeuwkoningin 2 (3D) 6+ zo 15 nov festival As Equals. Op 14 en 15 nov. sociaal-realistische drama La loi NIEUWSCENE.NL volop bevestigd. gaat het met films, gastlessen en 23 en ma 28 dec, 15.00 | Shaun het workshops over vooroordelen en schaap 5+ wo 23, di 29 en wo 30 Breda Wie echt iets wil discriminatie. Het festival opent dec, 13.30 met De Poolse droom, een docu­ 4 Chassé Cinema weten over Wal­ mentaire van Karin Kooijman over Amersfoort Antboy: De wraak van de rode furie drie hoogopgeleide Poolse vrou­ 8+ zo 29 nov, 12.30 | De lange weg lace en zijn ge­ wen met ambitieuze plannen in 4 Filmtheater De Lieve Vrouw naar het noorden 8+ vanaf do 10 dec Nederland, maar die vastlopen in Casper & Emma: Een vrolijk Kerst- | Mini en de muggen 4+ wo 18, zo 22 dachtegoed kan slecht betaalde baantjes. Een ont­ feest 4+ za 5 dec, 13.50 | Mini en de en wo 25 nov 14.15 | Europese Dag hutsend maar ook komisch voor­ muggen 4+ za 5 dec, 15.45 | Europe- van de Korte JeugdFilm ma 21 dec beter de biografie beeld van de kloof tussen theorie se Dag van de Korte JeugdFilm ma (voor kids vanaf 4 jaar) en praktijk is de onafhankelijke 21 dec, 14.00 Every Story is a Amerikaanse filmDear White Bussum People (Justin Simien, 2014) over Amsterdam Ghosty Story van zwarte en blanke studenten op een 4 Filmhuis Bussum universiteit. Officieel is iedereen 4 Eye Filmmuseum Holly en de zwaan 6+ za 14 en zo 15 D.T. Max lezen. Of gelijk, maar in de praktijk speelt DE POOLSE DROOM Cinemini (2 tot 6 jaar) Heksendrank nov, 13.00 | Mini en de muggen 4+ en drakenvuur zo 15 en zo 22 nov, za 14, zo 15, za 21 en zo 22 nov, 13.30 nog beter: neem 10.30 | Minuscule zo 29 nov, 10.30 | | wo 18 nov, 14.45 | Phantom Boy | The Paradise Suite vr 20 en za 21 14.00 | vr 13 en za 14 nov, 21.30 | zo wacht Carol | Publieke Werken | Verwacht Antboy 2 - De wraak van 6+ za 21, zo 22, za 28 en zo 29 nov, twee weken vrij, nov, 21.30 | zo 22 nov, 20.00 | di 24 15 nov, 17.00 | ma 16 nov, 20.30 | wo Rams | Suffragette | A Walk In The de rode furie 8+ | IDFA Junior Och­ 13.30 | wo 25 nov, 14.45 nov, 14.00 | wo 25 nov, 19.45 | A Per- 18 nov, 19.45 | Youth (la giovinez- Woods | Fraterhuis Academie Het tend 8+ ma 30 nov, 10.30-12.30 | Ju­ zet de telefoon op fect Day do 26 nov, 14.00 | vr 27 nov, za) vr 13, za 14, vr 20 en za 21 nov en vak regisseur en het proces van film­ nior Middag 10+ ma 30 nov, 13.30 Delft 21.30 | za 28 nov, 20.30 | zo 29 nov, wo 2 dec, 16.30 | zo 15 en do 19 nov, maken za 14 nov (door Eddy Terstall) -15.30 | stil en duik onder 12.00 | di 1 dec, 19.45 | The Program 14.30 | wo 18 en wo 25 nov, 14.00 | | De impact van technologie op mens 4 Het Ketelhuis 4 Filmhuis Lumen vr 27 en za 28 nov, 16.30 | zo 29 nov, zo 22 nov, 11.15 | do 26 nov, 19.45 | en cultuur aan de hand van recen­ Dummie de Mummie en de Sfinx van Antboy: Wraak van de rode furie 8+ met Infinite Jest. 14.30 | ma 30 nov, 20.30 | wo 2 dec, vr 27 en za 28 nov, 21.00 | zo 29 nov, te films za 21 nov (door Jos de Mul) | Shakaba 6+ vanaf do 10 dec | Snoopy vanaf do 26 nov | Kerst bij de lieve- 14.00 | Roger Waters - The Wall do 17.00 | di 1 dec, 20.30 | Virgin Moun- De korte film za 28 nov (door Douwe en Charlie Brown: The Peanuts Film heersbeestjes 4+ vanaf do 24 dec 11111 19 nov, 19.45 | Son of Saul do 12 en tain do 19 en wo 25 nov, 20.30 | vr 20 Dijkstra & Bart Jansen) | Café Zinne- 8+ vanaf do 10 dec | Shaun het schaap 4+ vanaf do 19 Edo Dijksterhuis over The wo 18 nov, 20.30 | vr 13 en za 14 nov, en za 21 nov, 21.00 | zo 22 nov, 17.00 ma The Invasion Of The Body Snat- 4 Rialto nov | When Marnie was there 8+ 21.00 | zo 15 nov, 20.00 | ma 16 nov, | di 24 en do 26 nov, 14.30 | vr 27 en chers za 28 nov, 22.30 Speciaal Workshop pepernoten bak­ vanaf do 31 dec End of the Tour in de 19.45 | di 17 nov, 14.30 | Le tout nou- zo 29 nov, 19.30 | za 28 nov, 18.30 | ken met Bakker Holtkamp (14.00) + Filmkrant veau testament do 12 en di 17 nov, di 1 dec, 14.00 | wo 2 dec, 19.45 | Ver- Het Paard van Sinterklaas (15.00) Bor Beekman de Volkskrant der Burg van Jos Het Parool Busch Gerhard Cinema.nl/VPRO de Graaf Belinda van Trouw Gawie Keyser Amsterdammer De Groene Dana Linssen Handelsblad NRC Nientied André nu.nl Rovers Ronald De Filmkrant/Trouw Floortje Smit de Volkskrant Waardenburg André Handelsblad NRC Ab Zagt Dagblad Algemeen Zwol Coen van Handelsblad NRC

Cafard 11111 11111 11111 11111 11111 111231 11111 11111 11111 11111 11111 11111 Corn Island 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 111231 11111 11111 The End of the Tour 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 111231 11111 11111 A Family Affair 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 The Gift 11111 11111 11111 11111 11111 123111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 He Named Me Malala 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 Ice and the Sky 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 The Last Witch Hunter 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 No Escape 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 A Perfect Day 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 The Paradise Suite 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 The Postman’s White Nights 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 Ramon en het paard van Sinterklaas 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 Regression 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 Sleeping With Other People 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 Solace 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 Son of Saul 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 Spectre 11111 11111 111231 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 Le tout nouveau testament 11111 11111 11111 111231 11111 11111 11111 11111 11111 111231 11111 11111 Youth 11111 11111 11111 111123 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111

is zeer goed | is goed | is redelijk | is matig | is slecht | is zeer slecht | is niet gezien DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 39

Den Bosch Hengelo Schiedam 4 Verkadefabriek 4 Filmhuis Hengelo 4 Wenneker Cinema Lezersacties november Antboy: Wraak van de rode furie 8+ De kleine prins 6+ wo 23 dec, wo 30 Hotel Transsylvania 2 8+ za 19, ma vanaf do 26 nov | Frozen 6+ vanaf do dec en za 2 jan, 14.00 21 en di 22 dec, 15.00 | zo 20 dec, The Look of Silence Amy 10 dec | De lange weg naar het noor- 13.00 | The Legend of Longwood 8+ Na de met De documen­ den 8+ vanaf do 10 dec | Taartrovers Middelburg zo 15 en zo 22 nov, 13.00 | Pan 8+ do prijzen overla­ taire Amy ver­ Film Festival zo 27 dec t/m zo 3 jan 24, ma 28en di 29 dec, 15.00 | zo 27 den documen­ telt het le­ (beh. do 31 dec) Spelen en filmkijken 4 Cinema Middelburg dec, 13.00 | za 2 jan, 15.00 | zo 3 jan, taire The Act vensverhaal Mini en de muggen 4+ ma 21 t/m wo 13.00 | De sneeuwkoningin 2 6+ zo 6 of Killing van zangeres Deventer 23 dec, 14.00 en zo 13 dec, 13.00 (2012) vervolgt Amy Wine­ regisseur Op­ house, onge­ 4 Filmhuis De Keizer Middelharnis Utrecht penheimer twijfeld één Antboy: Wraak van de rode furie met The Look van de groot­ 8+ wo 9 t/m wo 30 dec | Casper & 4 Fh Middelharnis (Het Diekhuus) 4 ’t Hoogt of Silence zijn ste muziekico­ Emma: Een vrolijk kerstfeest 4+ wo Pyjamaontbijt & Film Finn 8+ wo 23 Antboy: Wraak van de rode furie 8+ onderzoek nen van deze 9 t/m wo 23 dec | Nog te zien Mini en dec 8.30 - 10.30 vanaf do 26 nov | Verwacht Casper & naar de Indonesische omgang eeuw. Haar succes had echter ook de muggen 4+ wo 18, zo 22 en wo 25 Emma 4+ | De Gruffalo 3+ met de massamoord op een mil­ een keerzijde en veroorzaakte een nov, 14.30 | Phantom Boy 6+ wo 18 Nijmegen joen (vermeende) communisten mediacircus dat, in combinatie nov, 14.00 Veendam in 1965 en 1966. “In The Look of met haar roerige relaties en een 4 Lux Silence doorbreekt de broer van rock-‘n-roll levensstijl, zijn tol Diemen The Good Dinosaur 6+ vanaf wo 4 Filmhuis vanBeresteyn een van hun slachtoffers het eiste. Op 23 juli 2011 overleed 25 nov Binnenstebuiten 6+ wo 23 dec, zwijgen en zoekt de confrontatie Amy Winehouse. Ze was 27 jaar 4 Filmtheater De Omval 14.00 | De club van Sinterklaas & met de moordenaars”, schreef de oud. “Gebruikmakend van de­ De club van Sinterklaas & de ver- Oldenzaal de verdwenen schoentjes 4+ zo 29 Filmkrant. “Adi Rukun is geboren zelfde stijl als in zijn veelgeprezen dwenen schoentjes 4+ zo 29 nov, nov, 13.30 in 1968, twee jaar na de moord op documentaire Senna, over de ge­ 11.00 4 Filmhuis/Stadstheater De Bond Ondanks het spel zijn broer Ramli. Door zijn werk lijknamige Formule 1-coureur, Minions 6+ zo 13 dec Veenendaal als rondreizende optometrist had laat [regisseur Asif] Kapadia zijn Doetinchem dat hij speelt met hij een goede dekmantel om bij hoofdpersoon via archiefbeelden Oudenbosch 4 Filmhuis Veenendaal hen aan de deur te kloppen. Bo­ zoveel mogelijk voor zichzelf 4 Filmhuis/Gruitpoort De club van Sinterklaas & het spre- de fundamenten vendien werkt het aanmeten van spreken. Interviews met belang­ Ramon en het paard van Sinterklaas 4 Filmtheater Fanfare kende paard 4+ zo 15 nov, 13.30 brillenglazen als een sterk sym­ rijke mensen in haar leven zorgen 4+ za 14, wo 18 en za 21 nov, 14.00 | vr De club van Sinterklaas & de ver- (Veense Filmdagen) van het christen­ bool: hij wil deze mannen ook voor context, maar ze komen niet 20 nov, 15.00 dwenen schoentjes 4+ zo 22 nov, hun verleden helder laten zien, in beeld”, schreef de Filmkrant. 14.00 | Holland – Natuur in de Delta Woerden dom, wordt Van hij zoekt historische klaarheid.” “Slim verbindt Kapadia deze ge­ Drachten 6+ zo 15 nov 14.00 | Hotel Transsyl- Ter gelegenheid van de home en- tuigenissen over Winehouse’s le­ vania 2 8+ zo 13 dec, 14.00 4 AnnexCinema Dormael nergens tertainmentrelease van The Look ven aan de teksten van haar 4 Schouwburg de Lawei The Good Dinosaur 3D 6+ vanaf wo of Silence op 17 november stelt meest bekende nummers, zoals Apenstreken 6+ za 26 dec, 15.00 | De Purmerend 25 nov blasfemisch. Het Cinema Delicatessen vijf dvd’s be- Back to Black en Rehab.” Ter gele- sneeuwkoningin 2 6+ zo 6 dec, 15.00 schikbaar voor lezers van de Film- genheid van de home entertain- | Peuterpret Kikker zo 29 nov, 11.00 | 4 Filmhuis Purmerend Zevenaar verhaal drijft juist krant. mentrelease van Amy stelt Twin Knofje zo 27 dec, 11.00 Beestenboot 6+ zo 13 dec, 13.30 | Pics vijf dvd’s beschikbaar voor Trippel Trappel Dierensinterklaas 4+ 4 Filmhuis Zevenaar op een slimme ba­ lezers van de Filmkrant. Gouda zo 22 nov, 13.30 Phantom Boy 6+ di 29 en wo 30 dec, 14.30 | De sneeuwkoningin 6+ ma lans tussen slap­ 4 Filmhuis Rotterdam 21 t/m wo 23 dec, 14.30 | Solan en Theeb De Fazantenmoordenaars Piepkuikens 4+ wo 23 dec, zo 27 dec Ludwig en de Sneeuwmachine 4+ do stick en drama, Het is 1916. In Na De Vrouw en za 2 jan, 13.30 | Solan en Ludwig 4 Lantaren Venster 24 en ma 28 dec, 14.30 Europa woedt in de Kooi ver­ en de sneeuwmachine 5+ zo 20, za The Good Dinosaur 6+ vanaf wo 25 verpersoonlijkt de Eerste We­ schijnt nu De 26 en wo 30 dec en zo 3 jan, 13.30 nov elke za, zo en wo middag | Phan- Zwolle reldoorlog. Fazanten- tom Boy 6+ in nov elke za, zo, en wo door de koddige Het Otto­ moordenaars, Heemskerk middag | De sneeuwkoningin 2 6+ in 4 Filmtheater Fraterhuis maanse Rijk is opnieuw ge­ nov elke za, zo en wo middag Holland - Natuur in de Delta 6+ za Poelvoorde en de in verval. De baseerd op de 4 Fh Heemskerk/Gebouw de Cirkel 14 nov, 15.45 | zo 15 nov, 14.00 | De jonge Theeb internationaal De club van Sinterklaas & de ver- vijf en de piratenschat 6+za 21 nov, talentvolle Groy­ leeft in een bekende serie dwenen schoentjes 4+ zo 22 nov, 15.45 | zo 22 nov, 14.00 | za 28 nov, bedoeïenengemeenschap in de Q van de 14.00 16.15 ne, die ondanks woestijn. Na de dood van zijn va­ Deense bestsellerauteur Jussi Ad­ der leert zijn oudere broer Hus­ ler-Olsen. Detective Mørck, haar jonge leeftijd sein hem onafhankelijk en vol­ hoofd van de afdeling onopgelos­ wassen te worden. “Theeb is een te moordzaken, vindt op een dag Amsterdam Indonesian Filmweek de meest volwas­ klassieke avonturenfilm­­ met een dossier uit 1987 op zijn bu­ westerninvloeden”, schreef de reau over de dubbele moord op De Nederlandse filmbelangstelling Bramantyo, 2013) gaan. De biopic 2014) komen acht jongeren toeval­ sen rol krijgt toe­ Filmkrant. “Maar Theebs kwets­ een broer en een zus. Als na enige voor Indonesië is op zijn zachtst portretteert hem vanaf zijn kin­ lig tegelijkertijd op het idee om een baarheid geeft aan al die avontu­ tijd één van de verdachten zich gezegd gering. Dat is vreemd in het derjaren tot aan de uitroeping van bank te beroven. In het sociale dra­ bedeeld. ren op leven en dood wel een aangeeft, lijkt de zaak opgelost. licht van de geschiedenis. Of is het de republiek Indonesië in 1945. ma Siti (Eddie Cahyono, 2104) pijnlijk scherp randje. In zijn wit­ Het wordt echter snel duidelijk verleden er juist verantwoordelijk Het drama The Absence of the Sun staat een vrouw er alleen voor als 111123 te tuniek en met die stoffige haar­ dat er grove fouten zijn gemaakt voor dat we Indonesië in ons col­ (Lucky Kuswandi, 2014) portret­ haar man, een visser, door een on­ Omar Larabi over Le tout dos boven dat zachte kinderge­ waarbij rijke, invloedrijke perso­ lectief bewustzijn verdringen? teert drie vrouwen in Jakarta in een geluk verlamd raakt. Om haar ge­ nouveau testament in de zicht doet hij denken aan een nen een rol spelen. Juist als Amsterdam Indonesian Filmweek melancholieke nacht. Alle zijn op zin te onderhouden verkoopt ze donkerharige versie van Mørck een nieuw spoor ontdekt, gaat de verdringing van 25 t/m 29 zoek naar houvast in de stedelijke overdag crackers en ’s nachts zich­ Filmkrant Saint-Exupéry’s kleine prins.” moet hij van hogerhand de zaak november in LAB111 te lijf. Op het jungle. In de humoristische actie­ zelf. INDONESIANFILMWEEK.NL Theeb is de debuutfilm van de in laten rusten. De laconieke Mørck programma staan vijf Indonesi­­ filmComic 8 (Anggy Umbara, LAB111.NL Engeland geboren Naji Abu No­ laat zich evenwel niet kennen en sche films, variërend van commer­ war en werd in Venetië bekroond schakelt naar een hogere versnel­ ciële kaskrakers tot arthousefilms. als beste film in de Orrizonte en ling, waardoor de spanningen Na de filmvertoningen zijn er op het Londen Film Festival als flink oplopen. Ter gelegenheid van Q&A’s met de makers. Het festival Beste Debuutfilm. Ter gelegenheid de home entertainmentpremière opent met Filosofi kopi (Angga van de home entertainmentrelease van De Fazantenmoordenaars Dwimas, 2015), over de twee eige­ van Theeb stelt ABC Homescreen stelt Lumière, dé specialist op het naren van een koffiezaak, die door vijf dvd’s beschikbaar voor lezers gebied van Scandinavische mis- een zakenman worden uitgedaagd van de Filmkrant. daadseries, vijf dvd’s beschikbaar om de beste kop koffie ooit ge­ voor lezers van de Filmkrant. maakt te bereiden. De uitdaging brengt hen in het reine met hun Interesse? verleden. Groot succes in Indo­ Stuur een email met naam en adres naar [email protected] en geef daarin nesië. Wie wil weten hoe Indone­ aan voor welke actie u belangstelling hebt. N.B. Slechts één actie per in­ siërs aankijken tegen Soekarno, de zender en wie het eerst komt, die het eerst maalt. Deze actie loopt tot 12 eerste president van Indonesië, december. Winnaars ontvangen bericht en over de uitslag kan niet ge­ moet naar Soekarno (Hanung THE ABSENCE OF THE SUN correspondeerd worden. HUMBERT BALSAN présente

FRANÇOIS EN JOHN HUMBERT BALSAN présente HUMBERT BALSAN DAMIENS C. REILLY présente “THIS IS AN EXCITING DEBUT IN EVERY SENSE OF THE WORD.” HUMBERT BALSAN présente SCREENDAILY

LES COWBOYS EEN FILM VAN THOMAS BIDEGAIN 26 NOVEMBER IN DE BIOSCOOP www.lumiere.be 3gtd

SANDRINE VEYSSET © 1996 OGNON PICTURES © 2008 KSAND FILMS. Tous droits réservés. Tous VEYSSET © 1996 OGNON PICTURES 2008 KSAND FILMS. SANDRINE VANAF 26 NOVEMBER IN DE FILMTHEATERS SANDRINE VEYSSET © 1996 OGNON PICTURES © 2008 KSAND FILMS. Tous droits réservés. Tous VEYSSET © 1996 OGNON PICTURES 2008 KSAND FILMS. SANDRINE PEINTURE AFFICHE : PEINTURE AFFICHE :

IEDEREEN KAN HE DARK STAR I FILM het gouden Paul Ruven & Marian Batavier

T! SANDRINE VEYSSET © 1996 OGNON PICTURES © 2008 KSAND FILMS. Tous droits réservés. Tous VEYSSET © 1996 OGNON PICTURES 2008 KSAND FILMS. SANDRINE DEE DARK STAR SANDRINE VEYSSET © 1996 OGNON PICTURES © 2008 KSAND FILMS. Tous droits réservés. Tous VEYSSET © 1996 OGNON PICTURES 2008 KSAND FILMS. SANDRINE PEINTURE AFFICHE : PEINTURE AFFICHE : ZIN hoe verkoop hoe verzin je het? je het?

DARK STAR UN FILM DE SANDRINE VEYSSET

DARK STAR HUMBERT BALSAN pRéSENTE "Y’AURA T’IL DE LA NEIGE À NOËL ?" AvEc UNDOMINIQUE FILM REYMOND DANIEL DE DUvAL SANDRINEJESSIcA MARTINEZ ALEXANDRE ROGER VEYSSET XAvIER cOLONNA FANNY ROcHETIN FLAvIE cHIMÈNES JéRéMY cHAIX GUILLAUME MATHONNET HUMBERT BALSAN pRéSENTE "Y’AURA T’IL DE LA RNEIGEéALISATION À NOËL, ScéNARIO ?" AETvE DIALOGUESc DOMINIQUE SANDRINE REYMOND vEYSSET DANIEL cO-ADA DUpTATIONvAL ANTOINETTEJESSIcA MARTINEZ DE ROBIEN ALEXANDRE IMAGE Hé ROGERLÈNE LOU XAvARTIER cMONTAGEOLONNA NELLY FANNY QUETTIER ROcHETIN DécORS FLA JAvIEcK c DUBUSHIMÈNES JéRéMY cHAIX GUILLAUME MATHONNET RéALISATION, ScéNARIO ET cDIALOGUESOSTUMES NATHALIE SANDRINE RAOUL vEYSSET 1er ASSISTANTcO-ADApTATION KéTAL ANTOINETTE GUENIN cONSEILLER DE ROBIEN ARTISTIQUE IMAGE é HLIEéLÈNE pOIc LOUARDv UNEART p MONTAGERODUcTION NELLY OGNON QUETTIER pIcTURES DécORS JAcK DUBUS er AvEc LA pARTIcIpATION DU ccNOSTUMESc ET DE NATHALIEcANAL+ RAOUL AvEc LA p1ARTI ASSISTANTcIpATION KDEé TALLA c AISSEGUENIN cENTRALE cONSEILLER D’A ARTISTIQUEcTIvIT ééSLIE SO pcOIIALEScARD DU UNE p ERSONNELpRODUcTION OGNON DES INDUSTRIES pIcTURES éLEcTRIQUE ET GAZIÈRE AvEc LA pARTIcIpATION DU cNc ET DE cANAL+ AvEc LA pARTIcIpATION DE LA cAISSE cENTRALE D’AcTIvITéS SOcIALES DU pERSONNEL DES INDUSTRIES éLEcTRIQUE ET GAZIÈRE RESTAUR é A v E c LE SOUTIEN DU c N c p AR DIGIMAGE c LASSI c S RESTAUR é A v E c LE SOUTIEN DU c N c p AR DIGIMAGE c LASSI c S

VERSION RESTAURÉE 4K INÉDITE en speciale adressen. Als extra een hoofdstuk over Nederlandse gouden film-ide ë testen en omwerken tot een gouden film-idee. GEHEIM VANboek HET HOLLYWOOD deze unieke handleiding over hoe je idee kunt baar maken. Danfilm-idee bestaat. kun je het ook zelf verzinnen, heel eenvoudig en daarna verkoop - THE FLOWER GUY en verkocht het voor 2,5 miljoen dollar. discreet aan maitresses bloemen aflevert van overspelige filmsterren. Hij noemde het 1985 per ongeluk is ingevroren in ijs, ontdooit nu en denkt dat alles nog als in 1985 is zinnetje maar goud is. doen. En het maakt ook niets uit of je nog nooit iets in de film gedaan hebt. Als dat te kopen, vaak voor miljoenen dollars. hebt is een gouden film-idee.Dan staat Hollywoodom dat ene zinnetje in de rij van je RIJK DOOR 1 ZIN: HET GOUDEN FILMIDEE staat volRIJK DOOR 1 ZIN: HET metsucces-voorbeelden, tips, trucs, Hollywood-kenners Paul Ruven en Marian Batavier schreven na hun succesvolle als je weetHet uit welke lijkt simpel, en dat is het ook, elementen een gouden Dezelfde man las in de krant een artikel over een bloemen-man, die in het geheim Een man verkocht het volgende zinnetje voor 600.000 dollar: “Een die politieagent, er niets Je eens voor hoeft naar Hollywood, je kunt het gewoon vanuit je luie stoel Iedereen kan door 1 zinnetjeworden. schatrijk Vandaag nog. Het enige dat je nodig UNUN FILMFILM DEDE SANDRINESANDRINE VEYSSETVEYSSET VERSION RESTAURÉE 4K INÉDITE Nederlands Fonds de Film. voor werd mogelijk gemaakthet van door een bijdrage uitgave Deze €19,95. baar voor september daar verkrijg - half vanaf de Theatrebookshop; van Een uitgave Het gouden filmidee”. “Rijk door 1 zin. en Marian Batavier: Paul boek van Ruven Het nieuwe HUMBERTHUMBERT BALSAN BALSAN p RpéRSENTEéSENTE "Y’AURA "Y’AURA T’IL T’IL DE DE LA LA NEIGE NEIGE À ÀNOËL NOËL ?" ?" Av AEvcE DOMINIQUEc DOMINIQUE REYMOND REYMOND DANIEL DANIEL DU DUvALvAL JESSI JESSIcAc AMARTINEZ MARTINEZ ALEXANDRE ALEXANDRE ROGER ROGER XA XAvIERvIER c OLONNAcOLONNA FANNY FANNY RO ROcHETINcHETIN FLA FLAvIEvIE c HIMcHIMÈNESÈNES J éJRééRMYéMY c HAIXcHAIX GUILLAUME GUILLAUME MATHONNET MATHONNET RéRALISATIONéALISATION, S,cé ScéNARIONARIO ET ETDIALOGUES DIALOGUES SANDRINE SANDRINE v EYSSETvEYSSET cO c-OADA-ADApTATIONpTATION ANTOINETTE ANTOINETTE DE DE ROBIEN ROBIEN IMAGE IMAGE H éHLÈNEéLÈNE LOU LOUvARTvART MONTAGE MONTAGE NELLY NELLY QUETTIER QUETTIER D écDécORSORS JA JAcKc KDUBUS DUBUS cOSTUMEScOSTUMES NATHALIE NATHALIEYY AURA AURA RAOUL2gat RAOUL2gat T2gat TIL-AFF IL-AFF1 er1 ASSISTANTer ASSISTANT 120x160.indd 120x160.indd K éKTALéTAL GUENIN GUENIN 1 1cONSEILLER cONSEILLER ARTISTIQUE ARTISTIQUE é LIEéLIE p OIpOIcTEDIGITAALARDcDIGITAALARD UNE UNE p RODUp RODUZIENZIENcTIONcTION OGNON OGNON p IpcI TUREScGERESTAUREERDETURESGERESTAUREERDE VANAFVANAF 2624 NOVEMBERNOVEMBER KLASSIEKERKLASSIEKER 01/10/201501/10/2015 18:51 18:51 AvAEvcE LAc LA p ARTIpARTIcIpcATIONIpATION DU DU c NccN cET ETDE DE c ANAL+cANAL+ Av AEvcE LAc LA p ARTIpARTIcIpcATIONIpATION DE DE LA LA c AISSEcAISSE c ENTRALEcENTRALE D’A D’AcTIcTIvITvITéSé SSO SOcIALEScIALES DU DU p ERSONNELpERSONNEL DES DES INDUSTRIES INDUSTRIES é LEéLEcTRIQUEcTRIQUE ET ET GAZIÈRE GAZIÈRE STUDENTENFILM WON. OSCAR VOOR BESTE BUITENLANDSE O.A. MEE AAN ‘ALASKA’, DAT EEN EN MARIAN BATAVIER WERKTEN BEKENDE FILMMAKERS PAUL RUVEN RESTAURRESTAURé é A v A Ev cE cLE LE SOUTIEN SOUTIEN DU DU c Nc Nc cp ARp AR DIGIMAGE DIGIMAGE c LASSIc LASSIc Sc S

poster_YauratildelaNeigeaNoel_A2_eerstEYE.indd 1 29-10-15 13:42 poster_YauratildelaNeigeaNoel_A2_eerstEYE.inddVERSION RESTAURÉE1 4K INÉDITE 29-10-15 13:42 LEES HET VERSION RESTAURÉE 4K INÉDITE VANDAAG! en. in Y AURA T IL-AFF 120x160.indd 1 01/10/2015 18:51 .”

Y AURA T IL-AFF 120x160.indd 1 adv_YauratildelaneigeaNoel_Filmkrant_118x148.indd 1 01/10/2015 18:51 11/9/15 11:19 AM

FILMIDEE

Paul Ruven & Marian Batavier Marian & Ruven Paul het gouden het

www.twinfi lm.nl

6 november 2015 | nr. 322 Het blad van/voor muziekliefhebbers MrMOVIE EN DE FILMKRANT PRESENTEREN 322 DEDE VANAF 6 NOVEMBER DE IN ONZE WINKELS COMPLETECOMPLETECOMPLETE FILMAGENDAFILMAGENDAFILMAGENDA VANVANVAN NEDERLANDNEDERLANDNEDERLAND NO RISK DISC: www.platomania.eu • www.sounds-venlo.nl rMOVIE.NL PAUW www.kroese-online.nl • www.platenhuis-het-oor.nl www.velvetmusic.nl • www.waterput.nl www.de-drvkkery.nl NU DIRECT TOEGANKELIJK VIA FILMKRANT.NL EN M DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 41 Boeken

Film Programming Boeken kort

Film Rhythm After Sound LEA JACOBS | 2015, UNIVERSITY OF CALIFORNIA PRESS | € 35,99 De introductie van geluid in film CURATOREN VAN DE CINEMA eind jaren twintig bracht een hoop ellende met zich mee. Car­ Wie zijn toch die mensen die altijd onze films rières werden verwoest, zoals uitkiezen? Het zijn de filmprogrammeurs! Hun geestig verbeeld wordt in Singin’ inzicht en smaak zijn bepalend voor wat het in the Rain, en critici voorspel­ publiek in de zaal te zien krijgt. den het einde van de cinema. In de praktijk bleken de mogelijk­ DOOR JANNA REINSMA heden van geluid vooral technische obstakels op de set op te leveren. Want hoe incorporeer je Filmprogrammeurs zijn voor bioscopen en filmfestivals het geluid zo dat je een vloeiend, geloofwaardig wat curatoren zijn voor musea en kunstfestivals: ze audiovisueel verhaal vertelt? Filmmakers fungeren als aan het zicht onttrokken poortwachters. moesten leren hoe de vertelstructuur met Door te bepalen wat er vertoond wordt, en wanneer, muziek, tekst, dialogen en overig geluid kon worden versterkt. Jacobs beschrijft aan de hand hebben ze echter een enorme invloed. Zo vertoont van vier casestudy’s (over Eisenstein, Disney, IDFA dit jaar ruim driehonderd films – een duizeling­ Lubitsch en Hitchcock) hoe het ritme en het wekkend aantal, maar niets vergeleken bij de 3250 films tempo van films veranderden door de introduc­ waar de programmacommissie haar selectie uit moest tie van het geluid. Een boek voor de connais­ maken. Behalve selecteren doen programmeurs, of het seur.

nu op festivals of in de filmtheaters is, nog meer: ze Dreaming of Cinema SPECTATORSHIP, SURREAL­ plaatsen de gekozen films als het goed is in context of ISM, AND THE AGE OF DIGITAL MEDIA | ADAM LOWEN­ een betekenisvol verband, waardoor de films op elkaar STEIN | 2015, COLUMBIA UNIVERSITY PRESS | € 29,99 gaan inwerken. Door middel van inleidingen of nage­ Collegereeks Hoe zullen film en nieuwe media sprekken kunnen de films bovendien verder worden Bosma heeft duidelijk veel verstand van filmprogram­ zich in de toekomst tot elkaar verhouden? Ze zijn volgens toegelicht. mering, maar hij heeft een nogal academisch, bij vlagen Adam Lowenstein onlosmakelijk zelfs schools, werk geschreven. Het boek is merkbaar met elkaar verbonden; boven­ Inleiding op het vak een omgewerkte collegereeks, en de samenhang tussen dien was film zelf ooit een nieuw Wie is de mysterieuze filmprogrammeur, en wat de hoofdstukken is niet altijd even duidelijk. Zo wordt medium. In de fascinatie die wij doet hij? Het onlangs verschenen Film Programming eerst uitgelegd hoe je filmprogrammering wetenschap­ nu hebben voor digitale media herkent hij de opgewonden interesse van de – Curating for Films, Festivals and Archives (Peter pelijk kan onderzoeken, voordat er grondig is ingegaan Surrealisten voor cinema. Lowenstein is in dit Bosma, 2015) biedt een inleiding op het vak. In de eer­ op wat filmprogrammering eigenlijk precies inhoudt. verband vooral geïnteresseerd in het toeschou­ ste drie hoofdstukken verkent Bosma de werkpraktijk, Hoewel Bosma concludeert dat de filmkunst be­ werschap dat digitale media voortbrengt. In elk doet hij suggesties voor wetenschappelijk onderzoek schermd moet worden tegen commerciële belangen, hoofdstuk komt een ander model toeschouwer naar historische en hedendaagse filmprogrammering heeft hij zelf ook nogal de mond vol van termen als tevoorschijn, van posthuman en interactief tot geglobaliseerd. en bespreekt hij cinefilie en de eigen smaak als drijfveer corporate identity, unique selling points, return on in- of inspiratiebron voor de programmeur. Verder schetst vestment, key performance indicators en critical success Midi-Minuit Fantastique Volume 2 MICHAEL hij het netwerk waarin de programmeur moet opereren, factors. Prima om ook de zakelijke en commerciële CAEN EN NICOLAS STANZICK | 2015, ROUGE PROFOND | waarin distributeurs, rechthebbenden en concurrenten kanten van het programmeren te belichten, maar deze 752 PAGINA’S | € 60 een veel grotere (belemmerende) rol blijken te spe­ marketingtoon krijgt iets te vaak de overhand ten koste Het Franse Midi-Minuit Fantastique was het eerste len dan vaak wordt aangenomen. Daarna volgen drie van de creatieve kanten van het programmeren. Europese tijdschrift dat zich hoofdstukken over het programmeren voor filmthea­ Die blijven dan ook onderbelicht. Het zou geweldig exclusief richtte op genre­ ters en festivals en het cureren voor filmarchieven, en zijn als dit boek werd aangevuld met een casestudy cinema. Van 1962 tot 1971 wordt er afgerond met casestudy’s over het program­ van een groot en complex filmfestival, om te laten zien verschenen 24 dikke nummers, meren van de stille film Menschen am Sonntag (1930) dankzij en ondanks welke inzichten, obstakels en rom­ die nu in vier volumes integraal worden heruitgegeven. Niet als facsimilé: het – laat je die begeleiden door muziek van toen of door melige werkelijkheid zo’n indrukwekkend blokken­ materiaal is met behoud van de sfeer van de een nieuwe score? – en het cureren van vernieuwende schema, waaruit de toeschouwer dan weer zijn eigen originele uitgaves opnieuw gereproduceerd, wat filmtentoonstellingen zoals de openingstentoon­ keuzes maakt, heeft kunnen ontstaan. Helaas is daar met name het overvloedige beeldmateriaal ten stelling van EYE, die noch in een black box (filmzaal) nog maar weinig onderzoek naar gedaan. Bosma sug­ goede komt. Een eigenzinnig blad was het, met noch in een white cube (een klassieke expositieruimte) gereert zelf al een reeks goede vragen voor onderzoek sterke voel­sprieten voor de erotische aspecten van de fantastische film. In dit tweede deel plaatshad. In zijn conclusie blikt Bosma vooruit naar de naar de ambities, idealen en keuzes van festivalpro­ onder andere aandacht voor Italianen Riccardo toekomst van film en filmprogrammering, en betoogt grammeurs. Hopelijk pakt hij of een van zijn collega’s Freda en Mario Bava, Fransman Georges Franju hij vurig waarom het zien van films in bioscopen nog of studenten de handschoen op. en de Engelse Hammer Studios. Met een altijd belangrijk en relevant is, ook in tijden waarin we inleiding van scream queen Barbara Steele. nieuwe ervaringen binnen ons eigen smaakpalet op een Film Programming CURATING FOR CINEMAS, SAMENSTELLING ANNE DE LOOS, INTERNATIONAL presenteerblaadje krijgen aangereikt, en schermen ons FESTIVALS, ARCHIVES | PETER BOSMA | 2015, THEATRE & FILM BOOKS, LEIDSEPLEIN 26, 1017 PT overal omringen, van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds COLUMBIA UNIVERSITY PRESS, NEW YORK/LONDEN | AMSTERDAM, T 020-622 6489, WWW.THEATREAND­ laat. 142 PAGINA’S | € 22,99 FILMBOOKS.COM DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 42 Thuiskijken

ben geroepen: ‘Niet doen!’, dan zou ik een belerend vin­ Alexander Nanau over Toto and His Sisters gertje hebben opgestoken. En hoewel het heel heftig overkomt om Toto te zien spelen naast de junkies, was het in werkelijkheid niet zo’n vreselijk moment, want ze ontfermen zich ook over hem. Waarom zou ik me men­ ‘DE KINDEREN HEBBEN gen in een situatie die voor Toto vertrouwd is? Het doel op de lange termijn is dat hij zelf leert dat dit niet nor­ maal is. Ik had een enorme discussie met iemand die zei dat ik de camera moest stoppen om het kind te helpen. ZICHZELF BEVRIJD’ Ik vind dat een bekrompen opvatting. Ter plekke ingrij­ pen is niet altijd beter dan helpen op de lange termijn, door er echt en langdurig voor de jongen te zijn. “Wanneer de camera niet draaide, was ik ook een vriend voor hen. Als je het leven van een kind binnen­ treedt word je vanzelf een rolmodel. Ik denk dat de lange theoretische discussie over de documentaire – in welke mate je het onderwerp van je film beïnvloedt – passé is. We weten al uit de natuurkunde dat een object verandert zodra we er alleen al naar kijken, het onzekerheidsprincipe van Heisenberg. Dus natuurlijk beïnvloed je elkaar.”

Andreea heeft zelf ook een filmcamera, is dat haar manier om aan de omstandigheden te ontsnappen? “Ja, ik was benieuwd wat er zou gebeuren als de kinde­ ren hun eigen omgeving konden laten zien, dus gaf ik ​​ drie maanden lang een filmworkshop in de jeugdclub. We keken films van Kiarostami, en vervolgens leerde ik hen enkele filmtechnieken. Andreea was zeer enthousi­ ast en getalenteerd en gebruikte haar ​​camera als een dagboek. Die jeugdclub is een particulier initiatief, dat In de indringende documentaire Toto and His Toto en zijn zussen moeten te veel verantwoordelijk­ niet gesteund wordt door de overheid. De man die de Sisters moeten een Roemeense jongen en zijn heid op een te jonge leeftijd op hun schouders nemen, club heeft opgericht, Valerio, is zelf een Roma, hij komt twee zussen zichzelf zien te redden, terwijl hun wat doet dat met een kind? “Sommigen ontsnappen uit een zeer slecht milieu, maar was slim genoeg om te moeder een straf van zeven jaar uitzit voor maar blijven altijd kwetsbare kanten hebben omdat nie­ gaan studeren in het buitenland. Hij werkte voor IBM drugshandel. Hun appartement in de sloppen­ mand voor hen zorgde, anderen komen vast te zitten in maar besloot terug te gaan naar Roemenië om de andere wijken is uitgegroeid tot een soort clubhuis de donkere kant van het leven. Maar zonder hulp van de Roma te helpen. Er lopen honderden kinderen zoals voor heroïneverslaafden. Regisseur Alexander buitenwereld lukt het vaak niet om iets van hun leven te Toto rond in die club en ze hebben allemaal hun talenten Nanau: ‘Inmiddels weten de kinderen: ik ben maken. In dit geval was er de lokale jeugdclub die zich ontdekt. De burgemeester van Parijs wil nu het model beter dan dat.’ DOOR MARISKA GRAVELAND over hen ontfermde, die een deur opent en een nieuwe van de jeugdclub overnemen.” horizon en nieuwe rolmodellen laat zien. We hebben Voor de tienjarige Toto en zijn oudere zussen zijn de voorbeelden nodig waar we ons aan kunnen optrekken. Hoe gaat het nu met Toto en zijn zussen? “Ana zit in de meest schokkende situaties normaal. Zo blijft Toto ge­ Geef de kinderen een keuze, dan zien ze dat er een alter­ gevangenis en heeft hiv, maar we hebben ervoor kunnen woon doorspelen terwijl een junkie naast hem een shot natief is. Wanneer de moeder uit de gevangenis komt, zorgen dat ze een goede hiv-behandeling krijgt, en de zet. Toto heeft de grootste kans om uit zijn omgeving kiezen ze er dan ook verrassend genoeg voor om niet bij gevangenis is eigenlijk best een goede beschermende te ontsnappen, omdat hij zijn talent voor hiphopdans haar te gaan wonen. De moeder gaf altijd het slechte omgeving voor haar. Ik ben bang dat ze zichzelf als ze heeft ontdekt. Zijn oudste zus Ana is drugsverslaafd voorbeeld: ‘We zijn allemaal hetzelfde, we gaan naar de vrijkomt te gronde zal richten. Met Toto gaat het prima, en op drift geraakt. De middelste zus Andreea heeft de gevangenis, dat is hoe wij leven’, en inmiddels weten ze: en Andreea woont samen met haar vriend buiten het zware rol van surrogaatmoeder op zich genomen. De nee, ik ben beter dan dat.” getto. Ze zijn niet meer afhankelijk van de defaitistische Duits-Roemeense regisseur Alexander Nanau, die een houding van hun moeder, ze hebben zichzelf bevrijd. Emmy Award won voor The World According to Ion B., In de documentaire zien we dat een man een heroïne­ Maar waarschijnlijk komen ze zichzelf later nog wel te­ vermijdt melodrama door de broer en zussen rustig te shot zet terwijl Toto vlak naast hem zit. Wat doe je als gen, als ze op zoek gaan naar hun wortels, of als ze kin­ observeren onder de grimmige omstandigheden waar­ je zoiets ziet, als filmmaker? “Voor het publiek is de deren krijgen, en ze zich tot het verleden moeten ver­ aan zij zich hebben moeten aanpassen. Het is ook een impact van die scène heel groot, maar doordat ik zo lang houden. Maar in ieder geval hebben ze nu een beter groter verhaal over zovele kinderen in het nauw die zelf met de kinderen optrok besefte ik dat dit voor hen de startpunt in het leven.” proberen om de normaliteit te herstellen en een uit­ normale gang van zaken was en greep ik niet in. Ik wilde

weg te vinden. De Filmkrant sprak regisseur Alexander immers hun leefwereld laten zien, vanuit hun perspec­ Toto and His Sisters | 11111 ROEMENIË, 2014 Nanau op het Golden Apricot Film Festival in Armenië. tief, op hun ooghoogte. De kinderen wisten precies hoe | REGIE ALEXANDER NANAU | TE ZIEN OP HBO VANAF 24 ze de naalden moesten ontwijken. Als ik dan zou heb­ NOVEMBER DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 43

Listen To Me Marlon BRANDO OVER BRANDO Nadat Marlon Brando het gebouw definitief al dat gemompel en die nadrukkelijke pauzes, doet er verlaten had, werden driehonderd tapes niet zoveel toe. Brando en tijdgenoten als Montgomery ontdekt die de acteur zelf had ingesproken. In Clift en James Dean werden het symbool van de rebel­ Listen to Me Marlon vertelt de acteur zelf zijn se held die begin jaren vijftig in opstand komt tegen levens­verhaal. DOOR ANDRÉ WAARDENBURG vaderfiguren en andere autoriteiten – het begin van de jeugdcultuur. De ‘bad boys’ waren knap, sexy en Na zijn dood in 2004 bleek acteerkanon Marlon Brando stoer, maar schrokken tegelijkertijd niet terug voor ongeveer driehonderd uur aan tapes te hebben inge­ gekwelde emotionele uitbarstingen (“you’re tearing sproken, van triviale kattebelletjes tot intense zelf­ me apart”, schreeuwde Dean in Rebel Without a Cause) hypnoses. Dit materiaal werd door de erven Brando die grensden aan neurose. Op die momenten bleek hun beschikbaar gesteld aan de makers van Listen to Me nonchalance een innerlijke verscheurdheid te mas­ Marlon, waardoor zij in staat waren de acteur postuum keren. Ze waren zowel mannelijk als vrouwelijk – wat zijn eigen levensverhaal te laten doen. Met geduldig regisseur Elia Kazan ooit de biseksualiteit van Brando monnikenwerk selecteerde regisseur Stevan Riley on­ noemde. Hun paradoxale acteerstijl is ook weleens geveer negentig minuten uit die driehonderd uur. Het mooi getypeerd als ‘krachtige kwetsbaarheid’. Brando’s beeld waaronder deze lange stream-of-consciousness Oscar-winnende rol in On the Waterfront (1954) is er de geplaatst werd, bestaat zowel uit archiefbeelden – perfecte illustratie van. In een vaak aangehaalde scène filmclips, interviews, tv-nieuwsitems – als shots die wandelen Edie (Eva Marie Saint) en Terry (Brando) over langs de in een filmstudio minutieus nagebouwde ver­ een verlaten schoolplein. Als Edie een van haar witte BRANDO OP DE SET VAN GUYS AND DOLLS trekken glijden van Brando’s (inmiddels afgebroken) handschoenen per ongeluk laat vallen, raapt Brando huis in Beverly Hills. Het opmerkelijkste middel dat die op. Als hij op een schommel gaat zitten, trekt hij doener. Uiteindelijk krijgt hij er toch vrede mee: “It’s Riley inzet, is ook het meest unheimische. Tien jaar op een gegeven moment haar handschoen eventjes making stuff up, but that’s ok.” Regisseur Riley verkiest voor zijn dood liet Brando een digitale scan van zijn aan. Hoewel de scène grotendeels geïmproviseerd was, het om Brando’s zelfanalyse, daar had hij geen thera­ gezicht maken die nu door Riley met de nieuwste tech­ zag regisseur Kazan er wel degelijk de invloed van de peut bij nodig vond hij, ongegeneerd met ons te delen. nieken tot 3D-model is gemaakt en door een acteur via Actor’s Studio in. Method actors gebruiken vaak voor­ Of dat kies is, moet iedereen voor zichzelf uitmaken. motion capture-technieken bezield wordt. Het is alsof werpen die een psychologische subtekst illustreren, Zelf zegt hij er over in de documentaire: “My soul is a Brando van gene zijde tot je spreekt. Brando’s gedigita­ ze onthullen iets wat verborgen had moeten blijven. private place.” Hij verweet Bernardo Bertolucci niet liseerde hoofd citeert Shakespeare maar voorspelt ook Kazan: “The glove was his way of holding her (…) he was voor niets dat hij zich door hem misbruikt voelde toen dat acteurs door dit soort technieken in de toekomst able to express through the glove something he couldn’t de Italiaanse regisseur hem in Last Tango in Paris overbodig zullen zijn. express to her directly.” Ex-bokser Terry, een stoere (1972) uitdaagde van hoofdpersoon Paul een soort zelf­ kerel die sensueel aan een vrouwenhandschoen plukt portret te maken – zie vooral Pauls emotionele mono­ Biseksualiteit en deze zelfs even aantrekt, wordt zo een personage dat loog tegen zijn opgebaarde vrouw. Daardoor is Listen to Me Brando een fascinerend do­ ver verwijderd is van macho-acteurs als James Cagney, Het gedeelte over Brando’s activisme in de jaren cument geworden. De kijker komt dicht bij de acteur Humphrey Bogart en John Garfield – de generatie tegen zestig en zeventig, zijn opkomen voor gelijke rechten die altijd zeer gehecht was aan zijn privacy. Riley wie Brando & co zich (onbewust) afzetten. van zowel zwarte Amerikanen als Native Americans, structureert zijn film ruwweg in drie periodes: Brando levert krachtige momenten op die onverminderd actu­ als kwetsbaar kind, als gelauwerd acteur en als oude Misbruikt eel blijken: “I hate people trampling on other people.” En man die terugkijkt op zijn leven. Het is het verhaal Jammer genoeg gaat het in Listen to Me Marlon veel te in de categorie leuk om te weten: hij vond Candy (1968) van een rebel die de (film)wereld verovert met method weinig over acteren, een vak waar we Brando steeds cy­ de slechtste film waarin hij ooit speelde. Dat maakt acting, een frisse manier van acteren die waarachtiger nischer over horen worden: “It’s lying for a living.” Dat nieuwsgierig.

en realistischer is dan het spel van zijn voorgangers. acteren voor de zich minderwaardig voelende Brando Listen to Me Marlon GROOT-BRITTANNIË, 2015 | Dat veel van die naturalistischer bedoelde rollen er een manier was om aandacht te krijgen en bewonderd REGIE STEVAN RILEY | 103 MINUTEN | VANAF 11 tegenwoordig juist behoorlijk kunstmatig uitzien, met te worden, is welbeschouwd ook een beetje een dood­ NOVEMBER TE KOOP OP DVD EN BLU-RAY

Het beste uit het interna­ A New Leaf Tabu: A Story of the South Burroughs: The Movie Videodrome Tokyo Tribe tionale aanbod voor thuis­ “One of the funniest movies of Seas Regisseur Howard Brookner In David Cronenbergs profeti­ Extravagant gangsterepos en kijkers deze maand, gese­ our unfunny age”, schreef Een van de laatste echte stille mocht als filmstudent vijf jaar sche koortsdroom komt een hiphopmusical ineen. In lecteerd door Boudisque Roger Ebert over deze roman­ films (er zitten zelfs geen tus­ in de kringen van William Bur­ tv-programmeur (James barokke longshots brengt (www.boudisque.nl). tische komedie van Elaine May sentitels in), tevens de laatste roughs filmen om de schrijver Woods) onder de invloed van Shion Sono een gang war in over een man die in zes weken van F.W. Murnau. Een exotisch in beeld te brengen. Onder een obscuur televisiepro­ beeld en vertelt daarbij in rap­ met een rijke vrouw moet en poëtisch werk over een ver­ anderen Fran­cis Bacon, Her­ gramma. Realiteit en fantasie vorm een klassiek verhaal over trouwen om de schulden bij boden liefde op een eiland bij bert Huncke en Patti Smith lopen vervolgens in elkaar over goed en kwaad. Hij zet het wel zijn oom af te kunnen lossen. Tahiti. Murnau schoot de film passeren de revue. Jim Jar­ en langzaam verandert de film dik aan: de schurken ge­bruiken Een onmogelijke missie, want samen met de documentaire­ musch, toentertijd een mede­ in een nachtmerrie van body slaven als levend meu­bilair en wie trouwt er nou op zulke pio­nier Robert J. Flaherty student van Brookner, ver­ horror en gewelddadige ero­ schieten heel Tokyo aan gort slechte gronden? BLU-RAY (Nanook of the North). zorgde de geluids­ opnames.­ tiek. ‘The new flesh’: nu op met een gepimpte tank. (R2/B) | MASTERS OF CINEMA BLU-RAY (R1/A) | KINO LORBER BLU-RAY (R1/A) | CRITERION blu-ray! BLU-RAY (R2/B) | ARROW BLU-RAY (R1/A) | XLRATOR MEDIA DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 44

Kieslowski’s Dekalog GIJ ZULT KIJKEN De mooiste televisieserie is niet voor Netflix of HBO maar voor de Poolse communistische staatstelevisie geproduceerd. Krzysztof Kies­ lowski’s Dekalog moet je dan ook niet binge­ watchen. Elke aflevering heeft tijd nodig om te bezinken. DOOR HUGO EMMERZAEL

Toen Krzysztof Kieslowski met advocaat Krzysztof Piesiewicz het scenario voor de tiendelige serie Dekalog schreef, was het idee aanvankelijk om elk deel aan een andere regisseur uit te besteden. Wat een zegen is het dat Kieslowski toch geen afstand nam van dit meester­ lijke project, want je voelt zijn menselijke aanraking in elk shot van de serie: in de kille beelden van een groot grijs flatgebouw in Warschau, in alle krappe interieurs van het gebouw en op elk gezicht van diens inwoners bespeur je een soort magische aanwezigheid van een filmmaker die perfectie benadert. Hoewel Kieslowski in elk deel een ander verhaal met andere personages ver­ telt en haast elk deel heeft laten schieten door een ande­ re cameraman, vormt zijn serie een betoverend geheel. Dekalog is een rijke microkosmos waarin de filmmaker onderzocht wat het betekent om mens te zijn.

Tien geboden Het uitgangspunt was sterk: via de tien geboden een loep leggen op de Poolse samenleving aan het einde van de jaren tachtig. Bij het ene deel is het lastig om te achterhalen aan welk gebod wordt gerefereerd, bij het andere valt het niet te missen. In deel vijf wordt ‘gij zult niet doden’ onderzocht. Later werkte Kieslowski dat deel uit tot de speelfilm A Short Film About Killing. De verhaallijn is hetzelfde: een getroebleerde jongeman pleegt een zinloze moord en een advocaat probeert hem te behoeden voor een even zinloze doodstraf. Waar het Kieslowski om te doen was, zijn de grijze mo­ in Polen op bureaucratische wijze van ouder kunnen Daar komt de ethiekprofessor ook achter. Zij heeft rele zones waarin juist en onjuist en mens en crimineel wisselen), dus de vraagt dient zich aan: wie steelt hier een Amerikaans-Poolse collega op bezoek die tijdens in elkaar overlopen. van wie? het college met een eigen moreel dilemma komt. Ze Na het aangrijpende einde lukt het niet om zomaar vertelt over een christelijk gezin dat een jong joods nog een deel te kijken. Deze serie moet je niet binge- Studenten meisje zou opvangen tijdens de Duitse bezetting, maar watchen: elk deel vraagt om tijd en reflectie. De serie Zulke complexe vragen doemen vaker op in Dekalog. uiteindelijk weigerde op religieuze gronden. Al snel raakt aan alle onderwerpen die ons menselijk maken: In deel acht, misschien wel het hoogtepunt van de blijkt dat dit verhaal over de professor gaat. Haar col­ liefde en haat, schuld en onschuld, leven en dood. En in serie, reflecteert Kieslowski op de verhalen die hij ons lega is uit Amerika teruggekomen om de vrouw te ont­ elke aflevering laten Kieslowksi en Piesiewicz zien dat voorschotelt. We zitten in de collegebanken, waar een moeten die vroeger weigerde haar leven te redden. Toch het ene niet zonder het andere kan. Neem deel zeven, professor Ethiek morele dilemma’s bespreekt. Een van blijkt het geen eenvoudige kwestie van goed en fout, waarin “gij zult niet stelen” als leidmotief is genomen. haar studenten vertelt een verhaal dat Kieslowski eer­ want de professor had ook haar eigen complexe rede­ De diefstal gaat hier niet om een levenloos object, maar der al, in deel twee van de serie, aan ons liet zien: over nen om het meisje niet in huis te nemen. Kieslowski en om de affectie van een kind. Studente Majka probeert een man met kanker en een vrouw die het lot van haar Piesiewicz nodigen de kijker met Dekalog dus uit om als haar dochter Ania, die zij als tiener kreeg, terug te ste­ ongeboren baby baseert op zijn welzijn. Uit dit deel een soort studenten Ethiek een mening te vormen over len van haar eigen moeder Ewa (Ania’s grootmoeder). blijkt dat sommige gebeurtenissen zijn doorgedrongen de dilemma’s waar de personages zich mee geconfron­ Ewa heeft al haar liefde aan Ania gegeven, in plaats in het collectief geheugen van de inwoners van dat gro­ teerd zien.

van aan Majka. Uit wanhoop neemt Majka wraak. Ania te flatgebouw in Warschau. Zo wordt alsmaar duide­ Dekalog 11111 POLEN, 1989 | REGIE KRZYSZTOF staat echter geregistreerd als Ewa’s dochter (een van lijker dat de verhalen die Kieslowski en Piesiewicz ons KIESLOWSKI | VERKRIJGBAAR OP DVD (MOSKWOOD de personages verbaast zich over het feit dat baby’s voorschotelen zich niet in een vacuüm voltrekken. MEDIA) DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 45

LOPENDE VROUW Samen met Mikio Naruse was Chantal Akerman (1950- De Australische filmcriticus Adrian Martin locatie van een specifieke boom in een speciaal bos ver­ 2015) de grootste filmdichter van de handeling van het kijkt naar opvallende discussies en tendensen geten, waar ze de woorden van een lang verloren gebed lopen. Haar personages verbeelden alle mogelijke va­ rond filmmakers. DOOR ADRIAN MARTIN moeten uitspreken… riaties op die handeling. Ze marcheren in rechte lijnen Die parabel had te maken met Akermans intense of zwerven vrolijk doelloos rond. Ze beklimmen trap­ besef van haar Joods-zijn. Zoals haar medescenarist pen, ze komen binnen of gaan naar buiten door deuren dez-vous d’Anna (1978), Toute une nuit (1982) en Nuit en vriend Henry Bean recent getuigde: “Ze was, zo leek die aan straten grenzen. Hun bescheiden tred kan, in et jour (1991). Vaak onderbrak ze de heerlijke afzon­ het soms, voor alles een Jood, zelfs voordat ze een per­ de juiste artificiële, gestileerde context, veranderen dering van een wandeling met het plezier of de gruwel soon was, en ze was meer een persoon dan alle mensen in performancekunst (zoals de choreografie van Pina van een ontmoeting. Plotselinge, onverwachte banden die ik ooit gekend heb” (forward.com/culture/322320/ Bausch, over wie ze een film maakte) of in musicaldans met vreemden kunnen leiden tot een teruggetrokken, our-lives-with-and-without-chantal-akerman/). en -zang (Golden Eighties, 1986). hyperdefensieve, bijna verlamde staat van zijn: de Jood zijn had voor haar niet zoveel te maken met ei­ Soms worden haar vrouwelijke wandelaars flaneurs burleske heldin in The Man with the Suitcase (1983), ge­ genheid, maar eerder met een gevoel – een beproeving (zoals door Benjamin bezongen), die verborgen won­ speeld door Akerman zelf, trekt zich terug in een kleine zelfs – van je ergens thuis voelen, dat veel verder ging deren vinden, weggestopt in de hoeken en nissen van kamer en verandert de ruimte in haar heiligdom en dan alleen haar persoonlijke identiteit. Het was, zoals de steden waar ze wonen. Dan weer dreunen ze langs controlekamer. Toch was Akerman ondanks dat alles in het leven en de filosofie van Simone Weil, een decre- als automaten. Heel soms gedragen ze zich gespannen, ook een romanticus – van een nadrukkelijk moderne atie, een uitwissen van het zelf. Het gaf haar toegang gemeen zelfs, vooral als ze bekeken en gevolgd worden soort, voor wie de grenzen tussen de geslachten fluïde tot alle spoken en kwellingen van het verleden – haar door mannen, zoals in La captive (1999). In Akermans zijn – en in de ontmoetingen met voorbijgangers in familieverleden, het verleden van haar volk, het verle­ werk staat lopen zowel voor de realiteit van het be­ haar films klinken de muziek en magie door van toeval, den van de wereld en haar eigen verleden. Het zit alle­ nauwde alledaagse, als voor de belofte van euforische hoop en verlangen. maal in haar laatste film, No Home Movie. bevrijding – vrijheid of dood, stap voor stap. Het nauwgezette onderzoek naar beeldende vormen In de jaren zeventig beschreef criticus Meg Morley De manier waarop Akerman deze wandelaars filmt, en de ijle, rondzwevende emoties die ze los kunnen in profetische woorden het vaak wrede, verontrusten­ zei ze halverwege de jaren negentig, dient er altijd toe maken, was voor Akerman geen theoretische abstrac­ de, ruwe effect van Akermans kunst als een “onderbro­ uitdrukking te geven aan “de verhouding tussen film en tie. Ze internaliseerde en projecteerde, alsof het haar ken circulatie”, een “onmogelijkheid van dialoog, zowel lichaam, tijd als het belangrijkste element in film, tijd lot was, een visie op de twintigste-eeuwse wereld­ tussen de personages op het scherm, als tussen de toe­ en energie”. Haar veelgeprezen Jeanne Dielman (1975) burger: ontheemd, nomadisch, “mensen zo wazig als schouwers en de film”. Deze vrouw loopt niet meer op was het manifest voor deze nieuwe esthetiek. Maar ikzelf”, zei ze bij het terugdenken aan haar ervaring aarde. Maar het geluid van haar voetstappen, het ritme haar intens geladen minimalisme ging emoties niet uit als een weggelopen Belgisch meisje dat terechtkwam en de energie die loskomen bij de bewegingen die ze de weg. Het vond juist een nieuwe weg naar het voelen. in het Soho van de jaren zeventig. Aan het begin van met zoveel liefde naar het scherm bracht, kunnen ons Lopen kun je niet los zien van Akermans kijk op Histoires d’Amérique (1988) vertelt Akerman de para­ nog steeds bereiken, vastpakken en door elkaar schud­ intimiteit in de moderne wereld, in films als Les ren- bel van opeenvolgende generaties die steeds meer de den. 5 DE FILMKRANT #382 DECEMBER 2015 46 Actie!

Van Teylingenweg 132, 3471 GH Kamerik 9 december 2014, 11.45 uur

Op het smalle weggetje staan twee verkeers­ begeleiders in fluorescerende hesjes; ze doen niet veel om het verkeer tegen te houden. In de berm, naast twee oranje-wit gestreepte pylonnen en een knalgeel bord met ‘attentie filmopnamen’, staan wat mensen te keuvelen – distributeur September Film heeft niet al­ leen de pers uitgenodigd om een kijkje te ne­ men bij de opnamen van Publieke werken, Joram Lürsens verfilming van de gelijkna­ mige bestseller van Thomas Rosenboom, maar ook een aantal bioscoopexploitanten. Topkapi-producent Arnold Heslenfeld ver­ telt dat hij een snor laat staan, “uit solidari­ teit met hoofdolspeler Jacob Derwig”. Het is koud, op de sloot langs de weg ligt een dun laagje ijs. En veel is er niet te zien. De opnamen zijn op een pad in het weiland, een oorloofd medisch handelen ernstig in de Ook de koetsier is Hongaars. Hij spreekt OP DE KOETS OP DE TRAILER: JACOB DERWIG (MET ZWARTE BOLHOED), meter of honderd verderop. Iets met een nesten heeft gewerkt en op zoek is naar een geen woord Engels, met handen en voeten DAARACHTER GIJS SCHOLTEN VAN ASCHAT (LINKS) EN RIFKA LODEIZEN (RECHTS, IN HET BLAUW) koetsje op een trailer, heeft een van de bio­ uitweg voor zichzelf en zijn vrouw Martha maakt regisseur Joram Lürsen (bontmuts en scoopexploitanten horen zeggen. Een brom­ (Rifka Lodeizen), beraamt hij een plan. Met snor, ook uit solidariteit) duidelijk wat er van mer rijdt langs een van de verkeersbegelei­ tragische gevolgen. hem wordt verwacht. Publieke werken NEDERLAND, 2015 | SCENARIO ders, die met zijn hand omhoog staat. Meer dan de helft van de opnamen van het “Dit is een scène die de scenarist heeft FRANK KETELAAR, NAAR DE ROMAN VAN THOMAS ROSEN­ Een half uur later – film is wachten – historische epos vindt plaats in Hongarije, toegevoegd”, zegt Thomas Rosenboom, die BOOM | REGIE JORAM LÜRSEN | PRODUCTIE TOPKAPI roept er iemand “Attentie voor opnamen! waar op een enorme set een stuk van verderop een shaggie stond te draaien. “Met FILMS, FRANS VAN GESTEL, ARNOLD HESLENFELD EN Camera loopt!” Juist op dat moment rijdt er Amster­dam is nagebouwd (een deel van het mijn volledige instemming. Ik vind het mooi LAURETTE SCHILLINGS | IN COPRODUCTIE MET MENUET een meisje op een knetterende scooter voor­ Victori­a Hotel en het Stationsplein worden dat iemand anders creativiteit toevoegt.” Dat (BELGIË), I’M FILM EN MYTHBERG FILMS (HONGARIJE) | bij, maar even later schijnt er dan toch te digitaal gereconstrueerd). Maar deze scène, hij er vandaag bij is, en dat hij eerder ook al UITVOEREND PRODUCENT HAN VAN DER WERFF | CAMERA worden gefilmd. “We zijn gestopt”, zegt de­ waarin Vedder Anijs en Martha opzoekt in op de set in Boedapest was, is niet om de boel MARK VAN ALLER | MONTAGE PETER ALDERLIESTEN | zelfde stem een dikke minuut later. Hoogeveen, kon gewoon in Nederland, ex­ in de gaten te houden. Terwijl hij nog een PRODUCTION DESIGN HUBERT POUILLE | KLEDING LINDA Publieke werken speelt zich af in het pliceert Heslenfeld. ferme trek van zijn shaggie neemt: “Ik heb BOGERS | MAKE UP MARIËL HOEVENAARS EN HENNESIEN Amsterdam van 1888, waar de vioolbouwer Vanuit de verte komt de trailer met het met iedereen gesproken, met de regisseur, de VAN WALDERVEEN | MUZIEK MERLIJN SNITKER (TITEL­ Vedder (Gijs Scholten van Aschat) met lede koetsje erop in een sukkelgangetje dichterbij. scenarist, de producent en de acteurs, en ik MUZIEK UITGEVOERD DOOR JANINE JANSEN) | MET GIJS ogen moet toezien dat zijn huisje, gelegen De koets is ingevlogen uit Hongarije, net als vertrouw ze. Ik bemoei me er verder niet SCHOLTEN VAN ASCHAT, JACOB DERWIG, RIFKA LODEIZEN tegenover het net opgeleverde Centraal het prachtige zwarte paard dat nu nog werk­ mee. Ik verbeeld me niet dat ik verstand heb | KLEUR, 115 MINUTEN | OMROEP VPRO | DISTRIBUTIE Station, moet wijken voor het geplande loos staat toe te kijken. “Dat had door de vo­ van film.” SEPTEMBER FILM | TE ZIEN VANAF 10 DECEMBER 2015 | Victoria Hotel. Met zijn neef Anijs (Derwig), gelgriep nog heel wat voeten in aarde”, ver­ JAN PIETER EKKER LEES OOK HET INTERVIEW MET THOMAS ROSENBOOM apotheker te Hoogeveen, die zich door onge­ telt Topkapi-producent Frans van Gestel. FOTO BOB BRONSHOFF OP PAGINA 20 EN DE RECENSIE OP PAGINA 27

DE FILMKRANT #383 VERSCHIJNT OP DONDERDAG 17 DECEMBER Volgende maand STAR WARS: EPISODE VII - THE FORCE AWAKENS CAROL THE DANISH GIRL A WALK IN THE WOODS THE WAKHAN FRONT LES ENFANTS DU PARADIS MANNENHARTEN 2 POINT BREAK DADDY’S HOME SKETCHES OF SIBERIA LOUDER OUR LITTLE SISTER TALES THAN BOMBS OUT OF NATURE JOY THE HATEFUL EIGHT A STRANGE LOVE AFFAIR WITH EGO ELSER EL BOTÓN DE NÁCAR JHERONIMUS BOSCH - TOUCHED BY THE DEVIL BESTE ACTRICE FILMFESTIVAL CANNES 2015

‘Energised and emotional rollercoaster of a love story’ THE TELEGRAPH

‘Heartbreaking... Cassel has never been better’ THE VARIETY

VINCENT EMMANUELLE CASSEL BERCOT MON ROI EEN FILM VAN MAÏWENN VANAF 3 DECEMBER IN DE BIOSCOOP 3th

ZILVEREN BEER JURY GRAND PRIX INTERNATIONAAL FILMFESTIVAL BERLIJN 2015 EL CLUB EEn film VAN Pablo Larraín

★★★★★ ‘Terrific’ Guardian ‘Original and brilliantly acted’ variety ‘startlingly fresh and suprising’ indiewire

VANAF 26 NOVEMBER IN DE BIOSCOOP www.cineart.nl /cineartnederland /CineartNL /CineartNL 4gt

Filmkrant Mon Roi.El Club.indd 1 06-11-15 14:16 Vanaf 12 november in de filmtheaters

CORN ISLAND 42, BE 2300 Turnhout vzw, Michael De Cock, Warandestraat MOOOV V.U.

Director: George Ovashvili films facing the world