Gaziantep-2040 İl Çevre Düzeni Planı Açıklama Raporu
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Gaziantep-2040 İl Çevre Düzeni Planı Açıklama Raporu A.1. AMAÇ, KAPSAM, DAYANAK 2004 yılı öncesinde Şahinbey ve Şehitkamil ilçelerine bölünmüş haliyle, yalnızca Gaziantep kentinden oluşan Gaziantep Büyükşehir Belediyesi sınırları, 2004 yılında kabul edilen 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ile Valilik merkezli, 20 km. yarıçaplı alanı içerecek biçimde genişletilmiş ve mevcut iki ilçe belediyesine Oğuzeli ilçesi de eklenmiştir. Bu sınırlar içinde kalan belde ve köyler de mahalleye dönüştürülmüştür. 2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı Kanunla sınırlar Gaziantep il sınırlarının tamamını kapsayacak biçimde genişletilmiştir. 30 Mart 2014 tarihinde gerçekleşen yerel yönetim seçimleriyle birlikte, il içindeki tüm köy ve beldeler mahalleye dönüştürülürken, belediye sistemi Büyükşehir Belediyesi ve 9 ilçe belediyesinden oluşur hale getirilmiştir. Gaziantep’in mevcut 1/100.000 ölçekli İl Çevre Düzeni Planı, elde edildiği tarihlerde geçerli olan mevzuat doğrultusunda Gaziantep Büyükşehir Belediyesi ve Gaziantep İl Özel İdaresi arasında yapılan protokol doğrultusunda Gaziantep Büyükşehir Belediyesi tarafından yaptırılmıştır. Mevcut Gaziantep İl Çevre Düzeni Planı Gaziantep Büyükşehir Belediye Meclisi’nin 16.09.2011 tarih ve 359 sayılı kararı ve Gaziantep İl Genel Meclisi’nin 03.11.2011 tarih ve 99 sayılı kararı ile uygun bulunarak onaylanmıştır. İl Çevre Düzeni Planı, yapıldığı tarihte var olan Büyükşehir Belediyesi sınırlarının yanı sıra, il sınırları içindeki diğer alanları da kapsamaktadır. Gaziantep il bütününde var olan tüm yerleşmelere ilişkin gelişmelerin yönlendirilmesinin yanı sıra, il sınırları içindeki doğal ve kültürel değerlerin korunmasını da amaçlayan mevcut çevre düzeni planının ilgili mevzuat düzenlemeleri sonucunda değişen idari yapı ve planın onayından bu yana geçen sürede yaşanan gelişmeler dikkate alınarak revize edilerek yenilenmesi kararlaştırılmıştır. Çevre Düzeni Planı çalışmasının yasal dayanaklarını 644 sayılı “Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname”, 526 sayılı “Büyükşehir Belediye Kanunu”, 5393 sayılı “Belediye Kanunu” ve “Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği” oluşturmaktadır. Gaziantep il çevre düzeni planının revize edildiği sınırlar, il sınırlarının tamamını kapsamaktadır. Hedef yılı 2040 olan ve “Gaziantep-2040 İl Çevre Düzeni Planı” olarak isimlendirilen 1/100.000 ölçekli İl Çevre Düzeni Planı, ilgili kurum görüşleri de alınarak yapılan analiz ve sentez çalışmalarından oluşan Araştırma Raporu verileri kullanılarak hazırlanmış, “Çizili Plan Kararları”, “Plan Notları” ve “Plan Açıklama Raporu” ile bir bütündür. 1 A.2. PLANLAMA YAKLAŞIMI VE VİZYON Gaziantep-2040 İl Çevre Düzeni Planı, Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nda yapılan değişiklik sonrasında, 30 Mart 2014 tarihinden başlayarak Gaziantep Büyükşehir Belediyesi sınırları haline gelen Gaziantep il sınırları içindeki alanların tamamını kapsayacak biçimde hazırlanmıştır. İlgili mevzuat gereğince sınırların tamamını kapsayacak biçimde hazırlanan Gaziantep-2040 İl Çevre Düzeni Planı, 30 Mart 2014 tarihi öncesinde var olan İl Çevre Düzeni Planı’nın güncel gelişmeler doğrultusunda revize edilmesiyle oluşturulmuştur. Gaziantep-2040 İl Çevre Düzeni Planı kararları, yürürlükte olan 1/100.000 ölçekli Gaziantep İl Çevre Düzeni Planı kararlarına genel olarak uyularak, güncel sorunlara çözüm üretilmesi, plan dönemi içinde oluşması olası sorunların engellenmesi ve Gaziantep il sınırları içindeki alanların planlı gelişiminin sağlanması düşüncesiyle ele alınarak hazırlanmıştır. Bu kapsamda, il içindeki gelişmeye yönelik kararların yanı sıra doğal ve kültürel değerlerin korunmasına yönelik kararlar da plana yönelik yaklaşımın temel unsurlarındandır. Vizyon: “Güçlü, Bölgesel Merkez Gaziantep” Tarihin ilk çağlarından bugüne, bulunduğu konumla bölgesel merkez olagelmiş olan Gaziantep kenti, günümüzde de bu özelliğini sürdürmektedir. Büyükşehir Belediyesi Kanunu ile sınırları genişletilen Gaziantep’in mevcut İl Çevre Düzeni Planı ve 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planı kararlarının üretilmesi aşamasında, sahip olduğu niteliklerin daha da belirginleştirilmesi, desteklenmesi ve geliştirilmesi ile “güçlü bölgesel merkez” vizyonuna uygun biçimde planlanması amaçlanmıştır. 1/100.000 ölçekli Gaziantep-2040 İl Çevre Düzeni Planı ile; bir yandan gelecekte yaşaması olası nüfusun yaşam alanlarının çağdaş bir yaklaşımla planlanması ve kentsel topraklarda spekülasyonu önleyecek düzeyde planlı konut alanı üretiminin sağlanması amaçlanırken, diğer yandan kentte yaşayan nüfus artışına paralel olarak yeni çalışma alanlarının oluşturulması ve bununla birlikte, kentsel alan düzenlemelerinin yapılması aşamasında, Gaziantep’in sahip olduğu doğal ve kültürel değerlerin de plan kararlarıyla korunması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, planlama kararlarını yönlendirecek aşağıdaki temel kararlar benimsenmiştir. Gaziantep kentinin sahip olduğu “sanayide öncü” bölgesel kent olma özelliği sürdürülecek ve desteklenecektir. Sanayide yüksek teknoloji kullanımı desteklenecek, sanayinin çevresel etkilerini en aza indirecek biçimde yönetilmesi sağlanacaktır. 2 İlin çevre illerle, limanlarla karayolu ve demiryolu bağlantıları güçlendirilecek, sanayi alanında ve lojistik alanda yaşanan gelişmelere uygun biçimde, güçlü lojistik merkez oluşumu desteklenecektir. Kent içi toplu ulaşımda, modern toplu taşıma sistemleri ve raylı sistem kullanımının yaygınlaştırılması desteklenecektir. Yaşam alanlarının niteliğinin yükseltilmesi, afet risklerinin en aza indirilmesi, kaçak yapılaşmayı alternatif olmaktan çıkaracak, risklerden uzak, ucuz konut yapımı ve sağlıklı konut bölgelerinin oluşumu sağlanacaktır. Gaziantep’in sahip olduğu kültürel ve doğal değerlere kontrollü erişimin sağlanması, ziyaretlerinin kolaylaştırılması, tanıtımının güçlendirilmesi, konaklama olanaklarının arttırılması desteklenecektir. Kentin bölgesel merkez olma özelliği öne çıkarılacak, özellikle ticaret, eğitim ve sağlık alanında kamusal ve özel yatırımlar desteklenecektir. Bölgesel merkez işlevinin uluslararası boyutunun geliştirilmesi düşüncesinden hareketle, uluslararası fuar ve kongre merkezi işlevleri düzenlenecektir. Güçlü bölgesel merkez vizyonunun bir gereği olarak, sağlık ve eğitim yatırımları, yeni üniversite yerleşkeleri, olimpik park, hipodrom vb. yeni spor tesisleri, bir yandan yaşam konforunun yükseltilmesi, diğer yandan turizm kapasitesinin arttırılması amacıyla geliştirilecektir. Başta Antepfıstığı, Zeytin ve Bağ alanları olmak üzere, tarımsal üretim alanlarının korunması, yapılaşma baskısının azaltılması, tahribatın önlenmesi ile tarımsal üretimi destekleyecek tesislerin kuruluşu kolaylaştırılacaktır. Ülkenin en önemli doğal alanları arasında yer alan, endemik türleri barındıran ekolojik niteliği yüksek alanların, ormanların, meraların, sulak alanların ve jeolojik miras alanlarının korunması güvence altına alınacaktır. Yerleşim alanlarında sel ve taşkın oluşumlarının engellenmesi, kentsel alanlarda hava kalitesinin arttırılması, ısı adası oluşumlarının en aza indirilmesi, erozyonun önlenmesi, yaşayanların rekreasyon olanaklarının arttırılması amacıyla kent çevresinde yeşil kuşak oluşumu desteklenecek, ağaçlandırılacak alanlar yaygınlaştırılacaktır. 3 4 1. Ülke ve Bölge İçinde Gaziantep 1.1. COĞRAFİ KONUM Gaziantep İli, Akdeniz Bölgesi’nden Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ne geçiş alanında yer almaktadır. İlin doğuda kalan kısmı Güneydoğu Anadolu Bölgesi içinde, İslahiye, Nurdağı İlçeleri ile Şahinbey İlçesinin bir bölümü ise Akdeniz Bölgesinde kalmaktadır. İlk çağlardan bu yana insanlığın yerleşik yaşama geçtiği Mezopotamya bölgesinin bir parçası olan Gaziantep, ulaşım açısından da stratejik konuma sahiptir. İstatistiki bölgeler açısından bakıldığında ise Gaziantep İli, Adıyaman ve Kilis illeri ile birlikte Düzey-2 bölgelerden TRC1 istastiki bölge sınırları içinde konumlanmaktadır. Gaziantep, yüzölçümü açısından Türkiye topraklarının yaklaşık % 1’ini kaplamaktadır. İI merkezinin denizden yüksekliği 850 metre olmakla birlikte, İl sınırları içindeki alanlar 250 ile 1250 metre rakımları arasındadır. Yüzey alanının yaklaşık % 52'sini dağlar, % 27'sini ise ovalar kaplamaktadır. Gaziantep il sınırları içinde kalan alanların büyüklüğü 6870,83 km2 olarak belirlenmiştir. Diğer yandan, Harita Genel Komutanlığı tarafından Türkiye Mülkî İdare Bölümler Haritası üzerinden yapılmış olan hesaplamaya göre ise il sınırları içindeki alanın büyüklüğü 6803 km² olarak belirlenmiştir.12 Gaziantep il sınırları, doğuda Fırat Vadisi, kuzeyde Pazarcık Ovaları, batıda Amanos Dağları’ndan oluşan doğal sınırlarla belirlenmiştir. Gaziantep İli, kuzeyde Kahramanmaraş ile Pazarcık İlçesi, kuzeydoğusunda Adıyaman İline bağlı Besni ilçesi, güneyde Suriye Devleti ile Kilis İli, güneybatıda Hatay ilinin Hassa İlçesi, doğuda Şanlıurfa İline bağlı Birecik ve Halfeti İlçeleri ve Fırat Nehri ile çevrelenmiştir. Gaziantep İli içindeki alanların havza sınırları açısından konumuna bakıldığında, ilin büyük bölümü “Fırat Havzası” içinde yer alırken bazı kesimlerin ise Asi ve Ceyhan olarak adlandırılan havzalar içinde yer aldığı görülmektedir. Merkez kenti oluşturan Şahinbey ve Şehitkamil ilçelerinin büyük bölümü ile Araban, Yavuzeli, Nizip, Karkamış ve Oğuzeli ilçelerinin tamamı Fırat Havzası içinde kalmaktadır. Diğer yandan Gaziantep il sınırları içindeki ilçelerden, batı yönündeki İslahiye İlçesi’nin tümü ile Nurdağı İlçesi’nin güneybatı bölümü ve merkez kent ilçelerinden Şahinbey İlçesi’nin batısında küçük bir bölümü Asi Havzası içinde yer almaktadır. Asi Havzası, Gaziantep İli içindeki bu alanlarla birlikte Hatay