Kerkenbeleidsplan Sint-Truiden Sint-Truiden Een Toekomstgerichte Oriëntering Van De Parochie- En Hulpkerken in Sint-Truiden
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Centraal Kerkbestuur Kerkenbeleidsplan Sint-Truiden Sint-Truiden Een toekomstgerichte oriëntering van de parochie- en hulpkerken in Sint-Truiden Kerkenbeleidsplan Sint-Truiden 2017 1 Inhoud 3 Niet-prioritaire parochiekerken en hulpkerken 3.11 Aalst, Onze-Lieve-Vrouw Onbevlekte Ontvangenis 3.12 Engelmanshoven, Sint-Jan-Baptist 1 Inleiding 3.13 Gelinden, Sint-Quintinus 1.1 Parochiekerken in Vlaanderen 3.14 Gorsem, Onze-Lieve-Vrouw Tenhemelopneming 1.2 Parochiekerken in Sint-Truiden 3.15 Halmaal, Sint-Pieter en Sint-Paulus 1.3 Methodiek van dit plan 3.16 Kerkom, Sint-Martinus 1.4 Definities 3.17 Melveren, Salvator Mundi 3.18 Ordingen, Sint-Harlindis en Relindis 2 Prioritaire parochiekerken * 3.19 Sint-Truiden, Sint-Gangulfus (Sint-Gangulfus) 2.0 Selectiecriteria in 2014 3.20 Sint-Truiden, Sint-Martinus (Sint-Marten) 2.1 Bevingen, Sint-Lambertus 3.21 Sint-Truiden, Sint-Niklaas en Sint-Pieter (Sint-Pieter) 3.22 Wilderen-Duras, Onze-Lieve-Vrouw Bezoeking 0. Identificatie 1. Beschrijving a) Cultuurhistorische waarde 4 Types neven- en herbestemmingen b) Architecturale mogelijkheden 4.1 Erfgoeddepot ontsloten c) Bouwfysische toestand 4.2 Uniek verblijven 2. Situering in de ruimtelijke omgeving 4.3 Columbarium - overdekte begraafplaats 3. Beschrijving van het actueel gebruik en de actuele functie 4.4 Gemeenschapsruimte 4. a) Onderbouwde visie op het toekomstig gebruik en de toekomstige functie 4.5 Buurtrestaurant 4. b) Plan van aanpak hoe de toekomstige invulling met nevenfuncties of herbestemming 4.6 Antenne of servicepunt publieke dienstverlening ervan zal worden onderzocht 4.7 Bibliotheek en studieruimte Met referentievoorbeelden 2.2 Brustem, Sint-Laurentius 2.3 Groot-Gelmen, Sint-Martinus 2.4 Kortenbos, Onze-Lieve-Vrouw Tenhemelopneming (Basiliek) 5 Synthese en visie 2.5 Runkelen, Sint-Andreas 2.6 Sint-Truiden, Onze-Lieve-Vrouw Tenhemelopneming (Collegiale) 6 Vervolgtraject en herziening 2.7 Sint-Truiden, Sint-Augustinus (Nieuw-Sint-Truiden) 2.8 Sint-Truiden, Sint-Jacobus (Schurhoven) 2.9 Velm Sint-Martinus 7 Wetgeving en toelagen 2.10 Zepperen, Sint-Genoveva 7.1 Premies voor kerkgebouwen beschermd als monument 7.2 Subsidies voor niet-beschermde kerkgebouwen 7.3 Subsidies voor erfgoeddepots 7.4 Subsidies voor plattelandsontwikkeling Kerkenbeleidsplan Sint-Truiden 2017 2 8 Bronnen 8.1 Databestanden on line 8.2 Publicaties en rapporten 8.3 Mondelinge 9 Bijlagen (digitaal) 9.1 Parochiekerkenplan Sint-Truiden, Centraal Kerkbestuur Sint-Truiden 2014 9.2 Bie PLEVOETS, Mariana CRUZ DIAZ en Koenraad VAN CLEEMPOEL, Screening niet- prioritaire kerken in functie van hun potentieel voor her- en nevenbestemming Sint- Truiden, Onderzoeksgroep herbestemming ArcK, Faculteit Architectuur en Kunst, UHasselt, 2016 9.3 Inspiratienota Kerkenbeleidsplannen, Agentschap Onroerend Erfgoed, Brussel, 2016 9.4 Financieel meerjarenplan besturen van de eredienst Sint-Truiden 2013-2019 10 Goedkeuringen 10.1 Goedkeuring door het Bisdom Hasselt als representatief orgaan van de erkende eredienst 10.2 Goedkeuring door de gemeenteraad van de Stad Sint-Truiden als voogdijoverheid. 11 Managementsamenvatting Kerkenbeleidsplan Sint-Truiden 2017 3 1.1 De kerkfabrieken zijn een eeuwenoude en tegelijk modern opgevatte vorm van Parochiekerken in Vlaanderen zelforganisatie op lokaal vlak. De karikaturale verwijzing naar tijd van is terecht: deze Franse organisator van de civiele maatschappij wou komaf maken met de chaos van de revolutie en uit persoonlijke ambitie vrede sluiten met de Paus. Ter Ongeveer 1800 rooms-katholieke parochiekerken zijn er momenteel nog in Vlaanderen. compensatie van de al te gelde gemaakte kloosters en ander kerkelijk vastgoed werden Eén op tien is niet meer in gebruik voor zijn oorspronkelijk doel, vele hebben momenteel de genaaste parochiekerken terug ter beschikking gesteld. De bedienaars kregen een nog één viering per week en bijna de helft is dicht buiten dat eredienstmoment. Nochtans staatswedde. Een verkozen zou voortaan instaan voor het tijdelijke, dit wil vormt de parochiekerk in vele woonkernen het zichtbare centrum. De belangrijkste zeggen het wereldlijke van de lokale eredienst. Een bijzonder Belgisch compromis tussen waarden van deze bewust opvallende constructies liggen op het vlak van religie, liberalen en katholieken zorgde in de 19de eeuw ervoor dat deze beheersvorm meer dan (kunst)geschiedenis, bouwkunde, stedenbouw, landschap en sentiment-nostalgie. Méér twee eeuwen bleef bestaan. In 2004 werd er zelfs een vernieuwd Vlaams decretaal kader dan een derde van de kerken geniet bescherming als monument. Maar daarbuiten is nog voor geschapen. Het van tekorten door de gemeente, bepaald sinds het eens bijna één vijfde deels beschermd en haast alle prijken in de lijst van vastgesteld Concordaat van Napoleon, blijft zo een feit. Uiteraard komt dit systeem door de bouwkundig erfgoed. ontkerkelijking onder druk. Het onevenwicht tussen de grote kosten aan deze veelal historische gebouwen (met hoge energiefactuur en duur ambachtelijk werk voor De sterke vermindering van de eredienstpraktijk stelt het dure beheer, onderhoud, onderhoud en ontwerp/restauratie) en hun effectief gebruik zorgt voor een herstelling en restauratie ter discussie. Het zogenaamde nevengebruik voor concerten, spanningsveld. Het draagvlak verkleint en het woord voor gelovigen is babbel met drankje en tentoonstellingen is immers erg beperkt gebleven, omdat de al vaak gevallen. oudere gebruikers nog veel schroom ervaren vanuit de strenge regels uit hun jeugdjaren. Ook de bedienaars schikken zich strikt naar de onderrichtingen vanuit de bevoegde Ook de hogere overheid draagt een deel van de financiële last: erfgoedpremies tot 80%. bisschop. Sneller dan algemeen verwacht echter staat ruim een kwart tot een derde van Minister Bourgeois poneerde in 2011 de noodzaak om per gemeente door het lokale de parochiekerken voor een gedeeltelijke of volledige herbestemming. Centraal Kerkbestuur een visie op langere termijn uit te tekenen met een onderscheid tussen prioritaire en niet-prioritaire kerken. De expertise van het Centrum voor Religieuze Hergebruik is een uiting van het duurzaamheidsprincipe dat ingeburgerd is geraakt in Kunst en Cultuur (Parkabdij Heverlee) bood ondersteuning, onder meer door een brede onze ecologisch bewuste maatschappij. De volumineuze kerkgebouwen met hun bevraging per kerkfabriek. Deze hielden het veilig bij softe opzettelijk bovenmenselijke schaal moeten dus bij uitstek onderzocht worden op nevenbestemmingen. De bisschoppen namen een erg voorzichtig en behoudend hergebruik. Maar hun erfgoedwaarden en hun religieuze symboliek dreigen daarmee standpunt in, zeker naar ontwijding toe. Een sacrale ruimte zou best in elke te verloren te gaan. Beide getuigen van onze eeuwenlange collectieve geschiedenis en bestemmen parochiekerk blijven. kunnen niet genegeerd worden, omdat onze wortels bepalen wie we zijn. De Minister, stads- en gemeentebesturen, vastgoedontwikkelaars en architectenbureaus Sinds de sixties en Vaticanum II is een proces van laïcisering gestart dat volgens sommigen willen echter dat meer ingrijpende, concrete stappen worden gezet. In hun ambitieuze de is van de naar onze streken uitgevoerde Franse Revolutie rond 1800. Die toekomstfantasie zien ze zwembaden, skateparken, indoor speeltuinen, exclusieve lofts, nieuwe maatschappijvorm ging uit van strikte scheiding tussen Kerk en Staat. Momenteel cohousing De experimenten in niet-Roomse christelijke landen gaan daarin immers erg is de vroegere katholieke samenleving niet meer vanzelfsprekend, de belijdende gelovigen ver. Een speciaal Projectbureau bij de Vlaamse Bouwmeester voert betoelaagde verzeilen zelfs in de marge van het seculiere leven, met een zondagspraktijk van nog haalbaarheidsonderzoeken uit naar herbestemming. Een interdisciplinaire aanpak is de amper 6%. Religieuze beleving wordt bovendien sterk multicultureel. Toch aarzelen ook enige juiste: (kerk)juridisch, sociaal, kunsthistorisch, economisch, planologisch Een niet-gelovigen om tot kerkensloop te beslissen. Kerken zijn eeuwenlang ankerpunten in enorme taak die de lokale Centrale Kerkbesturen en kerkfabrieken enkel via een mensenleven geweest en vlaggenschepen van een breed gedeeld geloof in expertenconsult en inschakeling studiebureaus aan kunnen. Eind december 2016 kregen bovennatuurlijke zingeving. Doop, huwelijk, vormsel, priesterwijding en begrafenis zijn de kerkfabrieken met restauratieplan in een lange premiewachtrij een wake-up call van sterke levensrituelen of . Het moet uiteindelijk mogelijk zijn om de kerken te de Minister: uiterlijk 1 oktober 2017 is een heus Kerkenbeleidsplan volgens het behouden voor de gemeenschap, ook los van het pastorale. Plekken van stilte, bezinning oorspronkelijk opzet verplicht om deze dossiers nog in de rij te kunnen behouden. en rustige ontmoeting. Kerkenbeleidsplan Sint-Truiden 2017 4 Parochie- en hulpkerken Sint-Truiden xxx = prioritaire kerk * = federatiekerk 1. Bevingen 2. Brustem* 4 3. Groot-Gelmen 4. Kortenbos* 6 5. Nieuw Sint-Truiden 6. Runkelen TRUDO 7. ST Schurhoven 8. ST OLV Collegiale* 17 9. Velm* 14 10. Zepperen 22 10 11. Aalst 19 7 12. Engelmanshoven 5 208 13. Gelinden 18 14. Gorsem 15. Halmaal 21 16. Kerkom 17. Melveren 15 1 18. Ordingen 2 19. ST Sint-Gangulfus KANA 20. ST Sint-Marten VELM 21. Sint-Pieter 22. Wilderen 9 11 3 16 SINT-TRUIDEN: 107 km2 12 40.000 inwoners 3 federaties: 13 TRUDO, VELM en KANA Kerkenbeleidsplan Sint-Truiden 2017 5 1.2 Vooral in het zuidelijke deel van Sint-Truiden, Droog-Haspengouw, vormen de kerktorens bakens in de geconcentreerde valleidorpen. Dat