Vooronderzoek Conventionele Explosieven Dijkverbetering Tiel-Waardenburg Gemeenten Tiel En Neerijnen
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Vooronderzoek Conventionele Explosieven Dijkverbetering Tiel-Waardenburg Gemeenten Tiel en Neerijnen Datum: 13 juli 2020 Kenmerk: 15P108 definitief rapport versie 6 15P108 VO Dijkverbetering Tiel-Waardenburg definitief rapport versie 6 d.d. 14 juli 2020 1 Distributielijst - Waterschap Rivierenland - Bombs Away B.V. Opdrachtgever: Opgesteld: Geaccordeerd: Kenmerk en status: Dhr. J. van Minnebruggen Dhr. B. van Wiggen MA Drs. Th. van den Berg 15P108 Bosch en Slabbers Bombs Away B.V. Bombs Away B.V. Definitief rapport versie 6 Handtekening: Handtekening: Handtekening: Datum: 14 juli 2020 Bombs Away BV Postbus 1148 Maliebaan 74 3500 BC Utrecht 3581 CV Utrecht www.bombsaway.nl [email protected] KvK: 53705165 BTW: 850983666B01 15P108 VO Dijkverbetering Tiel-Waardenburg definitief rapport versie 6 d.d. 14 juli 2020 2 Inhoudsopgave 1 Inleiding ........................................................................................................................ 5 1.1 Aanleiding .......................................................................................................... 5 1.2 Doel vooronderzoek .......................................................................................... 5 1.2.1 Uitgangspunt ..................................................................................................... 5 1.2.2 Werkwijze vooronderzoek ................................................................................. 6 1.3 Scope onderzoeksgebied Dijkverbetering Tiel-Waardenburg ........................ 6 1.4 Projectteam ........................................................................................................ 7 1.5 Leeswijzer .......................................................................................................... 8 2 Geraadpleegde bronnen .............................................................................................. 9 2.1 Verantwoording bronnenmateriaal ................................................................... 9 2.2 Reeds uitgevoerde onderzoeken ...................................................................... 9 2.3 Literatuur .......................................................................................................... 10 2.4 Archiefonderzoek in Nederland ...................................................................... 10 2.4.1 Archieven Regionaal Archief Rivierenland (RAR) Tiel .................................. 10 2.4.2 Provinciaal archief Gelderland (GA) ............................................................... 17 2.4.3 Nationaal Archief in Den Haag (NA) ............................................................... 18 2.4.4 Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie Amsterdam (NIOD) ......... 18 2.4.5 Nederlands Instituut voor Militaire Historie Den Haag (NIMH) ..................... 19 2.4.6 Semi-statisch Archief (SSA)............................................................................ 19 2.4.7 Studiegroep Luchtoorlog 1939-1945 (SGLO) ................................................. 19 2.4.8 Heemkundekringen, historische verenigingen en lokale deskundigen ....... 19 2.5 Archiefonderzoek in het buitenland ............................................................... 20 2.5.1 The National Archives UK te Londen (TNA UK) ............................................. 20 2.5.2 National Archives and Records Administration te Washington (NARA) ..... 20 2.5.3 Bundesarchiv-Militärarchiv te Freiburg (BaMa) ............................................. 20 2.6 Luchtfoto-onderzoek ....................................................................................... 20 3 Resultaten inventarisatie ........................................................................................... 22 3.1 Inleiding ............................................................................................................ 22 3.2 Mobilisatieperiode ........................................................................................... 22 3.3 Meidagen 1940 ................................................................................................. 22 3.4 Duitse bezettingsjaren..................................................................................... 23 3.5 Bevrijdingsjaar 1944-1945 ............................................................................... 25 3.6 Naoorlogse periode – heden ........................................................................... 33 3.7 Luchtfoto-analyse ............................................................................................ 37 3.8 Leemten in kennis ........................................................................................... 38 3.9 Inventarisatiekaart ........................................................................................... 38 4 Analyse gegevens ...................................................................................................... 43 4.1 Indicaties .......................................................................................................... 43 4.1.1 Hoeveelheid CE ............................................................................................... 43 4.1.2 Verschijningsvorm CE..................................................................................... 43 4.2 Horizontale afbakening ................................................................................... 44 4.3 Verticale afbakening ........................................................................................ 52 4.3.1 Diepteligging CE .............................................................................................. 54 4.3.2 Leemten in kennis ........................................................................................... 55 4.4 Naoorlogse ontwikkelingen ............................................................................ 55 5 Conclusie en Advies .................................................................................................. 63 5.1 Conclusie ......................................................................................................... 63 5.1.1 Aan te treffen CE.............................................................................................. 63 5.1.2 Horizontale afbakening verdachte gebieden ................................................. 63 5.1.3 Verticale afbakening verdachte gebieden ...................................................... 63 5.1.4 Naoorlogse ontwikkelingen ............................................................................ 64 15P108 VO Dijkverbetering Tiel-Waardenburg definitief rapport versie 6 d.d. 14 juli 2020 3 5.2 Advies ............................................................................................................... 64 5.3 Formulering effectcriteria per thema .............................................................. 64 5.4 Toelichting versie 3 definitieve rapportage ................................................... 66 5.5 Toelichting versie 5 definitieve rapportage ................................................... 67 5.6 Toelichting versie 6 definitieve rapportage ................................................... 68 6 Bijlagen ....................................................................................................................... 69 Bijlage 1 Overzicht beoordelen/evalueren inventarisatie (WSCS-OCE 2012) ...... 70 Bijlage 2 Vaststellen verdacht gebied en afbakening in vooronderzoek ............. 72 Bijlage 3 Dekking geraadpleegde luchtfoto’s ........................................................ 74 Afbeelding voorblad: de Waal(ban)dijk net ten noorden van Opijnen in 1945. Noord is boven. Bron: col. nr. WAG (016) sortieref. R4/2291 fotonr. 4042 d.d. 16 april 1945. 15P108 VO Dijkverbetering Tiel-Waardenburg definitief rapport versie 6 d.d. 14 juli 2020 4 1 INLEIDING 1.1 Aanleiding De aanleiding van het vooronderzoek zijn de voorgenomen (grond)werkzaamheden in het kader van het verbeteren van het dijkvak tussen de A2 bij Waardenburg en het Inundatiekanaal bij Tiel, omdat enkele dijkvakken zijn afgekeurd. Het waterschap heeft ervoor gekozen om het gehele dijktraject tussen Tiel en Waardenburg in een keer aan te pakken en anticipeert op deze manier op het vaststellen van de nieuw normering 2017. Het is niet bekend of er rekening gehouden dient te worden met het aantreffen van conventionele explosieven (CE) uit de Tweede Wereldoorlog in deze gebieden. Indien er CE aanwezig zijn in de bodem van de te onderzoeken gebieden, dan bestaat de mogelijkheid op een ongecontroleerde detonatie van een of meerdere CE. Op basis van de Arbo-wetgeving en de Openbare Orde en Veiligheid dienen alle risico’s vooraf de voorgenomen werkzaamheden in kaart te worden gebracht waarbij de risico’s zoveel mogelijk moeten worden ingeperkt. Aan de hand van dit vooronderzoek CE is bepaald of er sprake is van een risico op het aantreffen van CE alsmede waar er een risico is op het aantreffen hiervan. In opdracht van Bosch en Slabbers te Middelburg heeft Bombs Away B.V. te Utrecht een vooronderzoek uitgevoerd voor het project Dijkverbetering Tiel-Waardenburg (Gelderland) naar de aanwezigheid van CE uit de Tweede Wereldoorlog. 1.2 Doel vooronderzoek Het doel van dit vooronderzoek CE is het vaststellen of er in de geraadpleegde bronnen indicaties zijn waaruit blijkt dat (delen van) het onderzoeksgebied tijdens de Tweede Wereldoorlog betrokken is (zijn) geweest bij oorlogshandelingen waardoor er (mogelijk) CE op/in de bodem zijn achtergebleven. Indien er indicaties zijn dat (delen van) het onderzoeksgebied