Waalweelde West
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
WaalWeelde West Intergemeentelijke en provinciale ontwerp-structuurvisie vastgesteld door het college van Gedeputeerde Staten van Gelderland en de colleges van Burgemeester en Wethouders van de gemeenten Lingewaal, Neerijnen en Zaltbommel. Gedeputeerde Staten van Gelderland, dd. 13 januari 2015 Burgemeester en Wethouders gemeente Lingewaal, dd. 13 januari 2015 Burgemeester en Wethouders gemeente Neerijnen, dd. 12 januari 2015 Burgemeester en Wethouders gemeente Zaltbommel, dd. 13 januari 2015 2 structuurvisie WaalWeelde West Inhoudsopgave Beleidstekst 5 Hoofdstuk 1 Inleiding 6 1.1 Aanleiding 6 1.2 Opgave 8 1.3 Afbakening gebied 8 1.4 Planmethodiek 8 1.5 Planproces 9 1.6 Planhorizon 10 1.7 Positionering 11 Hoofdstuk 2 Gebiedsuitwerkingen 13 2.1 Stiftsche Uiterwaarden 13 2.2 Kop van Heerewaarden 15 2.3 Hoogwatergeul Varik-Heesselt 17 2.4 Heesseltsche Middelplaat 19 2.5 Heesseltsche Uiterwaarden 19 2.6 Rossumsche Waard 21 2.7 Hurwenensche Uiterwaarden 21 2.8 Bitumarin-terrein 23 2.9 Rijswaard 24 2.10 Buitenstad Zaltbommel 25 2.11 Kerkewaard 26 2.12 Crobsche Waard 27 2.13 Gamerensche Waarden 28 2.14 Breemwaard 29 2.15 Herwijnensche Boven- en Benedenwaard 30 2.16 Ruijterwaard 31 2.17 Brakel 33 2.18 Reservering Uitbreiding Bedrijventerrein Zeiving 37 2.19 Vurensche Buitenwaarden 38 2.20 Bedrijventerrein Xella 39 2.21 Dorpsbebouwing Vuren 39 2.22 Heuffterrein 39 2.23 Munnikenland 41 2.24 Bedrijventerrein Poederoijen 42 Hoofdstuk 3 Opgave en visie 44 3.1 Rivier en veiligheid 44 3.2 Natuur 50 3.3 Wonen 56 3.4 Werken 59 3.5 Landschap en cultuurhistorie 61 3.6 Recreatie en toerisme 64 3.7 Klimaat 67 3.8 Ruimtelijke kwaliteit 68 Hoofdstuk 4 Context 72 4.1 Rivier en veiligheid 72 4.2 Natuur 78 3 structuurvisie WaalWeelde West 4.3 Wonen 81 4.4 Werken 85 4.5 Landschap en cultuurhistorie 89 4.6 Recreatie en toerisme 93 4.7 Klimaat 97 4.8 Ruimtelijke kwaliteit 98 Hoofdstuk 5 Verantwoording 102 5.1 Inhoudsvorming (reken- en tekenproces) 102 5.2 MER 103 Hoofdstuk 6 Maatschappelijke haalbaarheid 111 Hoofdstuk 7 Uitvoeringsprogramma 114 7.1 Programmatisch kader 114 7.2 Fasering, financiering, rolverdeling 115 7.3 Doorwerking 125 7.4 Compensatie 126 7.5 Kostenverhaal 128 Hoofdstuk 8 Natuur- en veiligheidsbeheer 132 8.1 Natuurbeheer 132 8.2 Veiligheidsbeheer, Beheer- en Ontwikkelplan Rijkswateren 132 8.3 Integraal uiterwaardenbeheer 133 4 structuurvisie WaalWeelde West Beleidstekst 5 structuurvisie WaalWeelde West Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Aanleiding In 1993 en 1995 rees het waterpeil van de Waal en de andere Nederlandse rivieren tot een gevaarlijk hoog niveau. Op sommige plaatsen stroomde het water zelfs over de dijken. Circa 250.000 mensen werden geëvacueerd, maar dijkdoorbraken bleven gelukkig uit. Om te voorkomen dat er in de toekomst vaker (bijna-)overstromingen plaatsvinden is er vanaf midden jaren '90 steeds meer aandacht voor het verbeteren van de hoogwaterveiligheid. Het hoge water in 1993 en 1995 is aanleiding geweest voor het opstellen van het Deltaplan Grote Rivieren. Dit plan is in september 1995 vastgesteld. Hierdoor konden de noodzakelijke dijkversterkingen in het rivierengebied versneld worden uitgevoerd. Met de afronding van de dijkversterkingen langs de Rijntakken kan een hoeveelheid water van maximaal 15.000 m³/s die bij Lobith ons land binnen stroomt vrijwel overal veilig via de rivieren worden afgevoerd naar de zee. In 2001 zijn de maatgevende rivierafvoeren vervolgens verder verhoogd van 15.000 m³/s naar 16.000 m³/s voor de Rijn bij Lobith. Om deze in 2001 vastgestelde extra hoeveelheid water door de rivieren af te kunnen voeren, zijn extra maatregelen nodig. Daarbij is gekozen voor een trendbreuk in de wijze van bescherming tegen overstromingen: er is zoveel mogelijk ingezet op maatregelen die de rivier meer ruimte geven en hoge waterstanden voorkomen. Dijkverhoging wordt alleen ingezet op trajecten waar rivierverruiming niet mogelijk is of waar het gezien de totale opgave niet financierbaar is. Door deze keuze is een gedeeltelijke herinrichting van het rivierengebied onontkoombaar. Deze lijn is uitgewerkt in de Planologische Kernbeslissing Ruimte voor de Rivier (hierna: PKB Ruimte voor de Rivier). De PKB Ruimte voor de Rivier is in 2006 door het kabinet vastgesteld. Er worden drie doelen genoemd in deze PKB: in 2015 kan een afvoer van 16.000 m³/s veilig door de Rijntakken, waartoe de Waal behoort, stromen; door de maatregelen die hiervoor nodig zijn, verbetert de ruimtelijke kwaliteit van het rivierengebied; de extra ruimte die de rivier in de loop van de eeuw nodig kan hebben als klimaatveranderingen verder doorzetten, blijft daardoor beschikbaar. Op basis van de PKB Ruimte voor de Rivier zijn ook langs de Waal verschillende maatregelen nodig (onder andere kribverlaging en dijkverleggingen bij Lent en Munnikenland) die vóór 2015 uitgevoerd moeten zijn. De verandering van het klimaat zorgt er echter voor dat de maatregelen uit de PKB Ruimte voor de Rivier niet voldoende zijn om ook in de toekomst rivierveiligheid in ons land te kunnen waarborgen. De klimaatverandering zal naar verwachting leiden tot een toename van de afvoeren door onze grote rivieren en tot een stijging van de zeespiegel. Hogere waterstanden zijn hiervan het gevolg. Gelijktijdig met het proces dat heeft geleid tot deze structuurvisie heeft op Rijksniveau het Deltaprogramma vorm gekregen. Het Deltaprogramma beoogt zowel de huidige als de toekomstige generaties te beschermen tegen wateroverlast en te zorgen dat de komende eeuw over voldoende zoetwater kan worden beschikt. Naast het creëren van veiligheid wordt ook ingezet op 6 structuurvisie WaalWeelde West het aantrekkelijker maken van ons land. Naar aanleiding van deze doelen is WaalWeelde aangewezen1 als pilot binnen het Deltaprogramma (Deelprogramma Rivieren). Ontstaan van het programma WaalWeelde In 2006 is een samenwerking tussen belangenorganisaties, bedrijven, beambten en bestuurders (de 4 B's) ontstaan. Naast de veiligheidsmaatregelen tegen hoogwater liggen er langs de Waal namelijk opgaven op het gebied van natuur (Gelders Natuurnetwerk en Groene Ontwikkelingszone, voorheen de Ecologische Hoofdstructuur(EHS)), Natura 2000 en de Nadere Uitwerking Rivierengebied (NURG). Ook spelen er belangen op het gebied van bedrijvigheid, wonen, recreatie en toerisme, cultuurhistorie en landschap. Het doel van deze samenwerking is om de vele opgaven en belangen langs de Waal met elkaar te verknopen. Zodoende is de “WaalWeelde initiatiefgroep” ontstaan die samen met de Radboud Universiteit Nijmegen de samenwerking tussen de betrokken partijen verder vorm heeft gegeven. Na verloop van tijd ontstaat er behoefte aan meer sturing op het proces en aan inhoudelijke afbakening. In 2008 neemt daarom de provincie Gelderland de regie van het programma WaalWeelde op zich. Plannen worden van onderop in samenwerking met de regio ontwikkeld. Naast het vergroten van de veiligheid tegen overstromingen, óók na 2015, worden kansen en mogelijkheden in het kader van onder meer landschap, natuur, recreatie en bedrijvigheid meegewogen in de visie voor de uiterwaarden van de Waal. Door deze integrale aanpak ontstaat er bovendien meer draagvlak voor de benodigde ingrepen langs de rivier. Het programma WaalWeelde is uitgegroeid tot een breed samenwerkend netwerk met een robuust bestuur en programmateam. Als onderdeel van het WaalWeelde-programma vindt sinds 2010 samenwerking plaats tussen de provincie, vier gemeenten (Lingewaal, Maasdriel, Neerijnen en Zaltbommel) en een consortium van private partijen in het westelijk gelegen cluster “WaalWeelde West”. In dit gebied is er een sterke wens om ruimtelijk-economische ontwikkelingen op de hoogwatervrije terreinen te realiseren in combinatie met rivierverruimende maatregelen en natuurontwikkeling. Alleen door de ontwikkelingen in samenhang te bekijken en vorm te geven, zijn de ruimtelijk-economische ontwikkelingen mogelijk. Om deze reden is in WaalWeelde West gewerkt aan de voorliggende intergemeentelijke én provinciale structuurvisie WaalWeelde West. Bij dit structuurvisieproces zijn naast de gemeenten en de provincie ook diverse andere partijen nauw betrokken (de zogenaamde 4 B's van WaalWeelde West). Deze partijen stellen de structuurvisie echter niet vast. De belangrijkste betrokken partijen bij de totstandkoming zijn: Rijkswaterstaat (RWS), Waterschap Rivierenland, Dienst Landelijk Gebied (DLG), het Ministerie van Infrastructuur & Milieu (IenM), het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I), beherende organisaties zoals Staatsbosbeheer (SBB) en Stichting Geldersch Landschap en Kasteelen, belangenorganisaties zoals Land- en Tuinbouworganisatie Nederland (LTO Nederland), het consortium van bedrijven in WaalWeelde West en de Verrekijkers. 7 structuurvisie WaalWeelde West 1.2 Opgave WaalWeelde West is een integrale gebiedsopgave. De belangrijkste opgave is het creëren van een veilige leefomgeving op het gebied van hoogwaterveiligheid nu en in de toekomst. Hierbij is alleen gekeken naar rivierverruimende maatregelen. Dijkverhogingen en overige aanvullende maatregelen komen in het kader van deze structuurvisie pas in beeld op het moment dat rivierverruimende maatregelen onvoldoende effect hebben op de waterstand. In het Deltaprogramma (Rivieren), is daarentegen wél onderzocht op welke locaties aanvullende maatregelen zoals dijkversterkingen noodzakelijk zijn. In dit Deltaprogramma wordt ingezet op een optimale mix van rivierverruiming en dijkwerken. Niet alleen voor hoogwaterveiligheid maar ook voor natuur zijn er belangrijke opgaven. Het behoud en de ontwikkeling van