Te Runanganui O Ngati Porou RIPOATA a TAU 2018 Nga Rarangi Korero Maimai Aroha Contents
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Te Runanganui o Ngati Porou RIPOATA A TAU 2018 Nga Rarangi Korero Maimai Aroha Contents 1 Nga Kaitiaki o Te Runanganui o Ngati Porou Te Runanganui o Ngati Porou Elected Representatives 3 Mana Whakahaere Organisational Structure 5 Te Kaupapa Rautaki Strategic Plan 7 Te Whakatoputanga o Nga Piuta Group Financial Performance at a Glance 9 Nga Korero a te Tiamana Chairman’s Report 11 Te Ripoata a te Kaihautu Chief Executive’s Report 13 Whanau Oranga 15 Toitu Ngati Porou Heni Whakamaungarangi Tawhiwhirangi Josephine Oriwia Tangaere 17 Ngati Porou Hauora Mema Poari o Te Runanganui o Ngati Porou Kaimahi o Te Runanganui o Ngati Porou Ngati Porou Holding Company 19 Haere e te koka o te Wiwi Nati, o to iwi Moe mai e te tuahine, e te hoa, e Josie. 25 Te Ngako o Nga Korero mo Nga Piuta a Ngati Porou. Moe mai i roto i te aroha o te Kaihanga. Financial highlights and commentary Takahia koe i te ara whanui ki te Runga Rawa, Okioki koe i te okiokitanga o nga matua ki o matua tipuna. tipuna i te taha o to tama. 35 Kaimahi Ka mihi, ka tangi hei konei ra e TRONPnui staff E Heni, hei konei ra. Cover: Ko Hikurangi te Maunga, Ko Waiapu te Awa, Ko Ngati Porou te Iwi. Potikirua Wharekahika 1 Nga Kaitiaki o Te Runanganui o Ngati Porou 2 Te Araroa Te Runanganui o Ngati Porou Elected Representatives 3 4 5 6 Rohenga Representatives Marae Wharenui 7 Whangaokeno Potikirua ki Rei Kohere Ani Pahuru-Huriwai 1. Potaka Te Pae o nga Pakanga 8 Te Whanau a Tarahauiti, Te Whanau-a- 2. Hinemaurea Tuwhakairiora Whangaokena 15 1 Te Whanau a Hunaara, Tuwhakairiora, Te Aotaki, 3. Punaruku Te Pikitanga o Kauwhakatuakina 14 13 4. Paerauta (Tutua) Tamakoro Ngutu Awa Te Whanau a Hinerupe, Te Aopare, Hinerupe. 9 5. Hinerupe Hinerupe 10 12 Te Whanau a Rerewa. 11 6. Matahi o te Tau Matahi o te Tau Tikitiki 16 7. Awatere Te Aotaihi 17 8. Te Kahika (Hurae) Hurae 18 20 19 Whangaokena ki Patrick Tangaere Matanuku Mahuika 9. Putaanga Putaanga Ngai Tane. Rakaimataura, Hinerupe 10. Kaiwaka Te Kapenga 27 21 Waiapu 26 25 24 2 (Ki Waiapu). 11. Rahui Rongomaianiwaniwa Ruatoria 12. Taumata o Tapuhi Te Aokairau 28 22 13. Hinepare Tairawhiti 30 14. Ohinewaiapu Ohinewaiapu 23 Hikurangi 29 15. Karuai Te Rehu o Karuai 33 31 32 40 Pohautea ki Lilian Tangaere-Baldwin Heni Tawhiwhirangi 16. Tikapa Pokai 39 17. Te Horo Rakaitemania 38 Te Onepoto Ngati Horowai, Te Aitanga Whanau a Rahuiokehu, 3 a Mate, Ngai Tane, Mahaki, Karuai, Hinerupe. 18. Waiomatatini Porourangi Te Puia Te Whanau a Umuariki. 19. Kakariki Rakaihoea 20. Tinatoka Tinatoka 34 35 Tokomaru Bay Te Onepoto ki Mei Reedy-Taare Tui Warmenhoven 21. Reporua Tu Auau 22. Umuariki Umuariki Rahuimanuka Te Aitanga a Mate, Ngati Rangi, Whanau a 36 4 Te Whanau a Rakairoa. Umuariki, Ngati Uepohatu, 23. Ruataupare Ruataupare 37 Ngati Horowai, Whanau 24. Mangahanea Hinetapora a Karuai, Te Whanau a 25. Uepohatu Uepohatu Ruataupare, Te Whanau a 26. Rauru (Taumata o Mihi) Rauru Nui a Toi 41 Te Aotawarirangi, 27. Te Heapera (Mangarua) Te Heapera Te Whanau a Apanui. Rahuimanuka ki Selwyn Parata Te Rau Kupenga 28. Kariaka Ngati Porou 29. Hiruharama Kapohanga a Rangi Mataahu Te Aitanga a Mate, Te Aowera, Te Aitanga 5 Te Aowera, Te Whanau a a Mate. 30. Te Aowera Te Poho o Te Aowera 31. Whareponga Te Poho o Materoa 43 Rakairoa, Ngati Horowai, 42 32. Rongohaere (Pahou) Rongohaere 44 Whanau a Ruataupare, 46 Ngati Uepohatu. 33. Rongoitekai (Penu) Rongo i te kai Tolaga Bay 45 Mataahu ki Koroumatai Kody Na Raihania 34. Te Ariuru Te Poho o Te Aotawarirangi Pewhairangi 35. Waiparapara Te Poho o Te Tikanga Kokoronui Te Whanau a Ruataupare, 6 Te Whanau a Ruataupare, Te Whanau a 36. Pakirikiri Te Hono ki Rarotonga Te Whanau a Iritekura, Te Aotawarirangi 37. Tuatini Huiwhenua Ngati Ira, Te Whanau a 38. Iritekura Iritekura Apanui. 39. Taharora Mihi-Koinga 40. Te Kiekie Hau 47 Kokoronui ki Maui Tangohau Kelly Blackman 41. Anaura Hinetamatea Whangara 42. Hinemaurea ki Mangatuna Hinemaurea Te Toka a Taiau Nga hapu o Hauiti. Te Whanau a 7 Te Rangipureora, 43. Okuri Okuri Ngati Kuranui, Ngati Ira. 44. Puketawai Te Amowhiu 45. Hauiti Ruakapanga 46. Te Poho o Rawheoro Te Whare Wananga o Te Rawheoro 47. Whangara Waho te Rangi me Whitireia Te Toka a 48. Te Poho o Rawiri Te Poho o Rawiri Taiau 48 Gisborne 1 Te Runanganui o Ngati Porou Ripoata a Tau 2018 Te Runanganui o Ngati Porou Ripoata a Tau 2018 2 Te Runanganui o Ngati Porou Trustee Mana Whakahaere Limited Te Runanganui o Ngati Porou Trustee Limited Organisational Structure represents the collective interests of Ngati Porou iwi members, and is made up of 14 directors. The board exercises strategic governance over its subsidiaries – Toitu Ngati Toitu Ngati Porou board Porou, Ngati Porou Holding Company Ltd and Left to right: Lilian Tangaere-Baldwin (Chairperson – appointed Ngati Porou Hauora. The Chief Executive Officer April 2017), Amos Forrester, Rei Kohere, Wiki Gilvray and Amohaere Ngati Porou Houkamau. is responsible for operational activities on behalf of Te Runanganui o Ngati Porou. Ngati Porou Holding Company Limited Te Runanganui o Ngati Porou Trustee Limited Ngati Porou Holding Company Ltd is the economic and wealth generation arm of Te Runanganui o Ngati Porou. Its five board members were appointed by Te Runanganui o Ngati Porou. Ngati Porou Holding Company Ltd looks after Ngati Porou Seafoods Group and Pakihiroa Farms Limited. It also manages the investment and forestry assets on behalf of Te Runanganui o Ngati Porou. Toitu Ngati Porou Charitable Trust Toitu Ngati Porou is the cultural development and charitable distribution arm of Te Runanganui o Ngati Porou. It has five board members who were appointed by the Te Ngati Porou Hauora board Runanganui o Ngati Porou board. Left to right: Kylee Potae, Lois McCarthy Robinson, Teepa Wawatai (Chairperson) Ngati Porou Hauora Charitable Trust and Rose Kahaki (NPH CEO). Insert: Huti Ngati Porou Hauora provides health services Puketapu-Watson, Dr Julia Carr. to Ngati Porou/East Coast communities. It has five board members who were appointed by the Te Runanganui o Ngati Porou board. Left to right: Kelly Blackman, Heni Tawhiwhirangi, Maui Tangohau, Mei Reedy-Taare, Matanuku Mahuika, Kody Pewhairangi, Rei Kohere (Deputy Chair), Selwyn Parata (Chairman), Tui Warmenhoven, Patrick Tangaere, Ani Pahuru-Huriwai, Te Rau Kupenga, Lilian Tangaere-Baldwin and Na Raihania. Ngati Porou Seafoods Group and Pakihiroa Farms Limited Ngati Porou Seafoods Group and Pakihiroa Farms Limited are commercial subsidiaries of Ngati Porou Holding Company Ltd. They are each governed by their own boards who are Toitu Ngati Porou appointed by Ngati Porou Holding Company Ltd. Charitable Trust Te Runanganui o Ngati Porou Group Ngati Porou Holding Te Runanganui o Ngati Porou Group Corporate Services Company Ltd Corporate Services Ngati Porou Hauora Te Runanganui o Ngati Porou Group Corporate Charitable Trust Services provides operational support to Te Ngati Porou Pakihiroa Runanganui o Ngati Porou and its subsidiaries. Seafoods Group Farms Ltd Whanau Oranga Matauranga Whanau Oranga and Matauranga Whanau Oranga and Matauranga deliver Ngati Porou Holding Company board social service and education services to Ngati Left to right: Tiwana Tibble, Kristen Kohere, Diana Puketapu, Matanuku Porou/East Coast communities on behalf of Mahuika (Chairperson) and Whaimutu Dewes. Te Runanganui o Ngati Porou. 3 Te Runanganui o Ngati Porou Ripoata a Tau 2018 Te Runanganui o Ngati Porou Ripoata a Tau 2018 4 Te Kaupapa K2: The Ngati Porou rohe and kaitiaki historical archives; and to their own WO5: More Ngati Porou households are proactive on future impacts such registration details. are achieving higher qualifications A TATAU POU / OUR GOALS Rautaki as climate change and risks to local and employment. Strategic Plan bio-security. M5: Ngati Porou education and industry sectors are creating more K3: Ngati Porou hapu and qualified workers for more skilled communities have a strong network jobs and careers within the Ngati KEY WHAI RAWA Rangatira (R) of kaitiaki over their environmental Porou economy WR1: Ngati Porou has access to Kaitiaki (K) resources. improved infrastructure, information, Matauranga (M) M6: A Ngati Porou talent database options and partnerships to achieve Whanau Oranga (WO) K4: Ngati Porou hapu have and directory is connecting Ngati higher value use of their lands and Whai Rawa (WR) structures, plans and monitoring Porou people to their marae, hapu, resources. systems in place to manage their iwi and taurahere initiatives. customary fisheries and takutai WR2: The Ngati Porou economy resources. includes more opportunities Whanau Rangatira Matauranga Whairawa Kaitiaki RANGATIRA for commerce based on IT; and K5: Ngati Porou hapu are nurturing WHANAU ORANGA supported by effective R&D. R1: Ngati Porou hapu have greater Te Mana o te Wai through freshwater authority, capability and capacity to WO1: Ngati Porou whanau are more TE REO O NGATI POROU ME ONA TIKANGA catchment plans and engagement in connected to each other and to their WR3: TRONPnui Group businesses protect and manage their customary council decision-making. land, marine and freshwater shared identity as Ngati Porou. are leading and supporting resources. Ngati Porou workforce & career K6: The Waiapu Accord with the WO2: Ngati Porou whanau are living development initiatives in our region. Crown is enabling Waiapu Koka R2: Ngati Porou taurahere have healthier lives and ensuring the Huhua – the long-term vision to physical and emotional well-being of WR4: The Treaty settlement and other increased capacity to connect with restore the Waiapu Catchment. A TATAU KAUPAPA and support Ngati Porou whanau as their members, young and old. commercial assets held by TRONPnui Ngati Porou. Group are all generating profits and K7: Effective erosion control WO3: Ngati Porou East Coast whanau gains in line with the Group’s SIPO Our Vision measures have been established for and communities have access to (Statement of Investment & Policy R3: Ngati Porou hapu and whanau the Waiapu and all other affected have greater capacity to foster and sustainable and meaningful primary Objectives).