Abant’ta zaman Time in Abant Evliya Çelebi 400 yaşında Evliya Çelebi is 400 years old Anadolu’nun mahçup ve güzel şehri Karaman Karaman, shy and pretty city of Anatolia biletbankilan23x27,5:Mizanpaj 1 1/31/11 6:59 PM Sayfa1

Dünya’nın biletini kesiyoruz! 1.938 Seyahat Acentesi BiletBank sistemi üzerinden son dört yılda 3.280.000 adet sorunsuz işlem gerçekleştirdi ve toplam 1.838.396 adet uçak bileti düzenledi.

Teknolojimize ortak olun.

• 797 Havayolu ve . r a p i d o j n s c m

Low-Cost taşıyıcı w • Online Rezervasyon- Biletleme-İptal-Değişiklik • 7/24/365 Çağrı Merkezi • Kendi Web Sitenizde Online Bilet Satış İmkanı (iframe) • BKM Denetimde Güvenli Kredi Kartı İşlemleri • Servis Ücreti Belirleme ve Taksitli Satış İmkanı

Üyelik için: www.biletbank.com / [email protected] ‹çindekiler Contents Sayı: 316 / Ekim 2011 • Issue: 316 / 2011 October

36 06 İstanbul’un mücevher kutusu Abant’ta zaman The jewellery box of İstanbul Time in Abant

44 And the Oscar goes to... And the Oscar goes to...

46 Orkide cenneti Anadolu Orchid heaven Anatolia

52 Robotun Cizreli babası Father of robot from Cizre

28 56 Anadolu’nun mahçup ve güzel Orada hâlâ yaz şehri Karaman It’s still summer there Karaman, shy and pretty city of Anatolia 58 Lufthansa Haberler Lufthansa News

60 Kısa Haberler News 14 62 Evliya Çelebi 400 yaşında THY Haberler Evliya Çelebi is 400 years old THY News

Sorumlu Yaz› ‹şleri Müdürü/Managing Editor TÜRSAB Feyyaz YALÇIN Tel: (0.212) 259 84 04 Faks: (0.212) 259 06 56 Dikilitaş Mah. Aş›k Kerem Sk.No: 42 Yay›n Yönetmeni/Editor 34349 Beşiktaş-‹stanbul/Türkiye Ayşim ALPMAN www.tursab.org.tr/e-mail:[email protected] TÜRSAB ad›na Yay›n Koordinatörü TÜRSAB Editoryal ve Görsel Haz›rl›k TÜRK‹YE SEYAHAT ACENTALARI B‹RL‹⁄‹ Publication Coordinator on behalf of TÜRSAB Editorial and Visual Preparation taraf›ndan ayl›k olarak yay›nlan›r Arzu ÇENG‹L

Published monthly by Görsel Yönetmen/Art Director ASSOCIATION OF TURKISH TRAVEL AGENCIES Özgür AÇIKBAŞ ISSN 1300-3364 Çeviri/Translation Yerel Süreli Yay›n/Local Periodical BRONZ YAYIN Kemal PARLAR • Tel: (0.212) 244 85 37-38 Faks: (0.212) 244 85 34 Bask›/Printing: Müka Matbaa TÜRSAB ad›na Sahibi Pürtelaş mah. Güneşli sk. No:22 D:1 Owner on behalf of TÜRSAB Tel: (0.212) 549 68 24 34433 Cihangir-‹stanbul/Türkiye Başaran ULUSOY Bask› Tarihi/Print Date: Ekim/October 2011 [email protected]

TÜRSAB DERG‹, Bas›n Konseyi üyesi olup, Bas›n Meslek ‹lkeleri’ne uymaya söz vermiştir. TÜRSAB DERG‹’de yay›nlanan yaz› ve fotoğraflardan kaynak gösterilmeden al›nt› yap›lamaz. TÜRSAB MAGAZINE is a member of the Turkish Press Council and has resolved to abide by the Press Code of Ethics. None of the articles and photographs published in the TÜRSAB MAGAZINE maybe quoted without mentioning of resource. BAŞYAZI editorial

TÜRKİYE’NİN ÇITASI KALİTEDE DE YÜKSELDİ

TURKEY’S BAR HAS ALSO BEEN RAISED IN QUALITY

Turizmin en verimli dönemini, Temmuz-Ağustos-Eylül aylarını We have just left behind us the months of July-August-September, the most geride bıraktık. Bu sektördeki her kurum ve kişi gibi, gözümüz yine productive period in tourism. Our eyes were on the entry / exit data, i.e. yabancı konuklarımızın giriş/çıkış verilerinde, yani ‘sayılarında’ on ‘the numbers’, just as every other person and establishment’s in this oldu. Sonuçlar, beklendiği gibi iyi ve yüzde 10 dolayında bir sector were. The results, as good as expected and with an increase around artışla yüzümüzü güldüren bir seviyedeydi. Ve daha Ağustos 10 percent, were at the level to put on a smile on our faces. And just at the sonunda 21 milyon turist çıtası aşılmıştı. end of August the level of 21 million tourists was exceeded. Bütün bunlar gerçekten de turizm adına, Türkiye adına çok All this are in fact great news for tourism, great news for Turkey. But as güzel haberler. Ancak, elinizdeki derginin sonraki sayfalarında you will be reading towards the end of the magazine you are now holding okuyacağınız üzere, haberler bununla sınırlı değil. in your hand, the news isn’t limited to just that. From Artık, turizmde sayı yani ‘nicelik’ gibi, kalite yani now on, we are putting our name on the map in terms of ‘nitelik’ açısından da adımızı duyuruyoruz. Gerçekçi ‘quality’ as well as ‘quantity’. ve kapsamlı bir oylama ile verilen Avrupa Seyahat Turkey received many first places in this year’s European Ödülleri’nde bu yıl Türkiye çok sayıda birincilik Travel Awards after a realistic and wide ranging voting aldı. Ödüllerin kimileri, Ölü Deniz gibi tabiatın system. Some of the awards were received by the wealth bahşettiği zenginlikle geldi. Ancak pek çoğu turizm deigned by the nature such as Ölü Deniz. But many of the yatırımcısının, Türk tasarımcısı ve çalışanının awards were deserved with the efforts of tourism investors, çabasıyla hakkedildi. Turkish designers and labourers. Hepimiz farkındayız; yakın zamana kadar We are all aware; until recently, we were all just proud sadece tabiatın zenginliği ile övünürdük. Yurt of the natural wealth. Abroad, we were only associated dışında sadece bu çerçevede çağrı yapardık. with in that particular respect. And that by confessing Üstelik kendi aramızda, ‘o zenginliği pek de iyi to ourselves ‘we haven’t been able to protect that wealth koruyamadığımızı’ itiraf ederek. Oysa bugün, hem so successfully’. But today, we learnt how to protect our tabiat varlığımızı korumayı öğrendik. Bu sayede, BAŞARAN ULUSOY natural assets. As a result, we won an award with Ölü Deniz Turizm Oscarları’nda Avrupa’nın en ünlü kıyılarını TÜRSAB Başkan› who left behind famous beaches of Europe at the Tourism geride bırakan Ölü Deniz ile ödül aldık. Hem de The President of TÜRSAB Oscars. And, we also won many first places in categories butik otelden, balayı için önerilen otele kadar pek ranging from boutique hotels to hotels recommended for çok dalda birincilik kazandık. honeymoons. Bunun anlamı, o ödüller için oy kullanan ‘uzman turistleri’ This means that we have been able satisfy ‘expert tourists’ who have memnun etmiş olduğumuzdur. Düşünün, dünyayı gezen, her voted for those awards. Think about it, we received votes / approval from yıldızlı otel hakkında fikri olan, hiçbir ayrıntıyı gözden kaçırmayan a section of people who go around the world, have an opinion about every ve dolayısıyla ‘zor beğenen’ bir kesimin oyu / onayı alındı. starred hotel, who do not miss a single detail and therefore is ‘hard to Kuşkusuz, onların oyları ile seçilen otellerimiz, kıyılarımız, kongre please’. Without a doubt, our hotels, beaches, congress centres voted by merkezlerimiz dünyanın her köşesinde portföylere girdi. their votes have entered portfolios in every corner of the world. Ödül alanları ve elbette tüm turizm sektörünü bu başarıdan dolayı I congratulate those who received an award and of course the whole kutluyorum. Ve “daha nicelerine!” diyorum. tourism sector for this success. And I say “To many more successes!”.

TÜRSAB DERGİ | EKİM 2011 3 Şimdi Artısı Var Özel Müzeler, Tiyatrolar, Operalar, Etkinlikler ve daha neler neler...

GEZİ travel

Abant’ta zamaN İlkbahar, sonbahar, hele de kış... Gündoğumu, günbatımı ya da mehtap... Yanyana dizili dağların ortasında, her mevsim bir başka renge bürünen, sessiz, duru bir göl. Her ışıkta farklı, ama hep güzel... Bolu ilinde yer alan Abant Gölü, iç turizmin yıllardır vazgeçilmez klasiğini oluşturuyor

2 Tijen Burultay  Rasim Konyar

Time in Abant Spring, autumn, especially winter... Sunrise, sunset or moonlight... Surrounded with ranges of mountains, wrapped in different colours every season, a quiet, calm lake. Different in each light, but always beautiful... Abant Lake in Bolu province has been a classic for years in domestic tourism that just can’t be given up

Abant Gölü’nde gün doğumu Sunrise over Abant Lake

6 TÜRSAB DERGİ | EKİM 2011

as beech, tamarisk, oak, ash tree, hornbeam, willow, juniper, scotch pine, larch and fir trees. An indispensible stage for landscape photographers, Abant is a poem of colourful harmony created by light tricks, especially in spring months. Warm tones of scotch pine dominates Abant in Autumn. Running from brown to yellow, from orange to red, these colours create different scenery every hour, every day. Light beams and pockets of fog quietly descending in the early hours of morning meet with the full moon on clear moonlit nights... The lake, frozen in winter months, surrenders itself to yellow and white lilies at the start of summer. In short, Abant is a passionate painting that has not aged, and isn’t tiring.

So much to do! While walking or sledging over Abant ‘ta bahar (üstte) ve kış aylarında buz tutan göl (sağda) frozen Abant Lake in winter months Spring in Abant (above) and the lake, frozen in winter months (right) is not safe, water pedaloo and boat trips in summer months result in hours of fun. 7 kilometres long amilla Paglia “Doğa kayın, ılgın, meşe, dişbudak, Camilla Paglia says that “Nature trekking path around the lake is her şeyin anası ve gürgen, söğüt, ardıç, sarıçam, is the mother and creator of all”. ideal for walking, jogging, phaeton var edicisidir” der. karaçam ve köknar gibi ağaç According to her nature existed rides, horse riding and sledging. Ona göre doğa, her türleri ile süslüdür. before everything else, it has a Örmeci Village that can be reached şeydenC önce var olandır, kendine Peyzaj fotoğrafçılarının unique function and its own rules. by following the dirt track road and has bir işleyişi ve yasaları vardır. vazgeçilmez sahnesi Abant, While the culture created by its highlands offer a colourful route İnsanoğlunun yarattığı kültür, özellikle bahar aylarında ışık humans had severed the links with for those who want a different trek doğayla olan bağını büyük oyunlarının yarattığı rengarenk nature to a large extent, ‘going as well as for fans of paragliding. ölçüde koparmış olsa da yorgun bir şiirdir. Sonbaharda ise sarıçam away to a place without the noise For those interested in the nature, bir haftanın veya yılın ardından ağaçlarının sıcak tonları hakim of the city’ adorns our dreams setting off to discover the flowers hayallerimizi hemen ‘şehrin olur Abant’a. Kahveden sarıya, after a tiring week or a year. of the area offers a great pastime. gürültüsünden uzakta bir yerlere turuncudan kızıla koşan renkler That’s why Abant Lake situated Accompanied with a guide book, gitmek’ süsler. Bolu’nun 34 her gün, her saat farklı bir görüntü 34 kilometres southwest of Bolu you can play a game of run and kilometre güneybatısında bulunan yaratır. Günün erken saatlerinde is preferred and is one of the chase with types of plants ‘we know Abant Gölü de bu yüzden tercih usul usul gezinen ışık hüzmeleri ile most popular touristic resorts of yet haven’t seen’ we’ve seen yet we edilen ve Türkiye’nin en ünlü sis bulutları, mehtaplı gecelerde Turkey... With different colours it don’t know’, such as rhododendron, turistik merkezlerindendir... Yılın dolunayla buluşur... Kış aylarında wraps itself in every season of the japonica, holly... her mevsiminde büründüğü farklı buz tutan göl, yaz başında sarı year, with light tricks and striking You can taste fruits such as renkleri, ışık oyunları ve çarpıcı ve beyaz nilüferlere teslim olur. beauty it gives the privilege of hazelnut, raspberry, rosehip, güzelliğiyle tekrar tekrar keşfetme Özetle Abant, yıllardır eskimeyen, discovery over and over again. strawberry, medlar in season, you ayrıcalığını tattırır. bıktırmayan, tutkulu bir tablodur. can pick herbs such as mint, nettle. A beautiful and rich flora Güzel ve zengin bir flora Yapacak çok şey var! Taken under protection in 1988 as Wildlife 1988 yılında ‘Tabiat Parkı’ olarak Kış ayları boyunca kar altında a ‘Nature Park’, Abant Lake and The forest surrounding the lake is koruma altına alınan Abant kalan ve buz tutan Abant Gölü its surrounds have a rich wild life host to animals such as rabbits, Gölü ve çevresi, endemik bitki üzerinde yürümek veya kızak along with endemic plant species. foxes, jackal, wolves, boars, roe, türlerinin yanısıra zengin yaban kaymak güvenli değilse de yaz Its flora shows diversity due to squirrel and weasels and creates hayatına sahip. İklim, arazi yapısı aylarında su bisikleti ve sandal factors caused by differences in an ideal habitation area for deer. ve yükseklik farkı gibi faktörler gezileri eğlenceli saatler yaratır. climate, terrain and altitude and is That’s why the Deer Breeding nedeniyle çeşitlilik gösteren florası 7 kilometre boyunca gölü adorned with species of trees such Station in the area is an interesting

8 TÜRSAB DERGİ | EKİM 2011 çevreleyen yol; yürüyüş, koşu, fayton gezisi, at binme ve kızak için idealdir. Stabilize yolu takip ederek çıkılan Örmeci Köyü ve yaylası ise hem farklı bir gezi, hem de yamaç paraşütü tutkunları için renkli bir rota çizer. Doğayla ilgilenenler için bölgedeki çiçekleri keşfe çıkmak başlıbaşına bir oyun yaratır. Rehber bir kitap eşliğinde ormangülü, papazkülahı, çobanpüskülü gibi ‘bilip de görmediğimiz, görüp de bilmediğimiz’ bitki türleri ile kovalamaca oynayabilirsiniz... Mevsiminde fındık, ahududu, kuşburnu, çilek, muşmula gibi yemiş ve meyvelerden tadıp; nane, ısırgan gibi otları toplayabilirsiniz.

Yaban yaşam Göl çevresindeki ormanlar, tavşan, tilki, çakal, kurt, ayı, domuz, karaca, sincap ve gelincik gibi hayvanları ağırlıyor ve geyikler için de son derece uygun bir ortam yaratıyor. Bu nedenle de bölgedeki Geyik Üretme İstasyonu ilginç bir ziyaret noktası oluşturuyor. Yılın belirli dönemlerinde ücret karşılığında, olta balıkçılığına izin veriliyor ve alabalık ya da benekli mercan avlanabiliyor. Kuş gözlemi yapmak istiyorsanız, biyoçeşitlilik bu alanda da zengin. Tek yapmanız gereken bir dürbün ve kuş türleri hakkında bilgi içeren yardımcı bir kitap edinmek. Böylelikle yakınlarınızla keyifli bir aktivite gerçekleştirebilirsiniz. Kıpır kıpır karatavuklar, şarkılarını gece söyleyen utangaç bülbüller, hayat dolu ispinozlar, küçük sürüler halinde uçan saka, toygar, alakabak gibi ötücü kuşlar, ormanın bildik sakinlerinden. Sabırlı bir gözlemci, şahin, doğan, atmaca ya da baykuş görme şansına ulaşabilir. Yaban kazı, yaban ördeği, balıkçıl, sakarmeke, karabatak ve turna gibi su kuşlarını sazlık ve nilüferlerin arasında süzülürken izleme keyfi, zamanla ilişkinizi kovalamacadan çıkartıp, ‘kadranlarla ölçülemeyecek bir aralığın da olduğunu’ hatırlatacaktır. Nilüfer çiçeği (üstte) ve Abant’ta mehtap (solda) Water lily (above) and moonlight over Abant (left)

Yöresel lezzetler place to visit. Rod fishing at Local delights Göl çevresinde konaklanabilecek certain times of the year is Five star hotels, boutique hotels, beş yıldızlı otellerin yanında butik allowed for a fee and trout and pensions, camping sites or wooden oteller, pansiyonlar, kamping red coral can be fished. village houses around the lake offer alanları ya da ahşap köy evleri If you want to do bird-spotting, different choices for visitors. misafirlere farklı seçenekler sunuyor. the biodiversity is rich in this area You can attend sucuk (sausage) Gün boyu sıcacık ateşin karşısında too. All you have to do is to obtain bread-wine parties beside a warm sucuk ekmek-şarap partilerine a pair of binoculars and a guide fire throughout the day, or if you katılabilir, dilerseniz mangalda book containing the species of wish you can enjoy a grill. Local ızgara keyfi yaşayabilirsiniz. Taze birds. That way, you can have a delights which start with fresh kaymak, tereyağ, bal, peynir fun time with your folks. Fidgety cream, butter, honey, cheese and ve yumurta ile başlayan yöresel blackbirds, nightingales who egg are further flourished with lezzetler, köylülerin yaptığı tarhana sing their songs at night, finches tarhana (cereal made with wheat ve orman meyvelerinden yapılmış that are full of life, singing birds and yoghurt) made by the villagers reçeller ile zenginleşiyor. Denizden such as goldfinch, lark, magpie and jam made from the fruits of the yüksekliği 1.325 metre olan ve that fly in small flocks are known forest. Famous Bolu cuisine which yeraltı sularıyla beslenen bu tektonik habitants of the forest. A patient includes Abant Trout, which grows gölde yetişen Abant Alabalığı ile observer may have the chance to in this tectonic lake, 1325 metres Bolu’nun ünlü mutfağı ise damak see a hawk, a falcon or an owl. above the sea level and is fed with tadınıza sesleniyor. The pleasure of watching wild underground water, appeals to your Hala “Başka ne yapabilirim?” goose, wild duck, kingfisher, coot, palate. diyorsanız, yaklaşık yarım saat cormorant and pike among the If you are still asking “What else can uzaklıkta bulunan ve geleneksel reeds and lotus, will take your I do?” then you can visit Mudurnu Türk Mimarisi’nin muhteşem relationship with time away from and Göynük housing magnificent örneklerini barındıran Mudurnu ve the run and chase game and will examples of Turkish Architecture, Göynük’ü ziyaret edebilir, Gölcük remind you that ‘there is such a only half an hour away, you can Gölü’nde doğanın bir başka yüzünü gap that cannot be measured by discover another facet of nature in keşfedebilirsiniz. the quadrant of a watch’. Gölcük Lake. Yeni Hilton Garden Inn İstanbul Golden Horn’u keşfedin!

Hilton Garden Inn, Türkiye’de açtı¤ı ve gelecekte açaca¤ı birçok oteliyle, seyahatlerinizin tüm dünyada oldu¤u gibi baflarılı ve keyifli geçmesi için hizmetinizde.

• ÜCRETS‹Z ‹NTERNET ER‹fi‹M‹ • ÜCRETS‹Z 7/24 buSiNESS CENTER • ÜCRETS‹Z FiTNESS CENTER • RESTauRaNT & baR • ‹STE⁄‹N‹ZE GÖRE KaHVaLTi • GaRDEN SLEEP SYSTEMTM aYaRLaNaN YaTaK

OTELLER: Konya • Kütahya • fianlıurfa • İstanbul Golden Horn • Çok yakında Mardin’de

Hilton Garden Inn İstanbul Golden Horn Sütlüce Mah. ‹mrahor Cad. Dutluk Sok. Beyo¤lu 34445 ‹stanbul Tel: 0 212 314 50 00 Faks: 0 212 314 50 50 hilton.com.tr

©2011 Hilton Worldwide Her mevsim renkli aktiviteler sunan Abant’ta mangal keyfi, at binme ve fayton gezileri başta gelir Activities such as barbecue pleasure, horse riding and phaeton rides lead the way in Abant offering colourful activities in all seasons

İstanbul Haritaları 1422-1922 - A. Y. Kubilay, Denizler Kitabevi, Mart 2010 1696 tarihli İstanbul haritası Map of İstanbul dated 1696

14 TÜRSAB DERGİ | EKİM 2011 TARİH history

Evliya Çelebi 400 yaşında Bir gezgin, bir ulak, bir savaşçı, bir evliya... 50 yıl süren bir seyahatin 10 cilde sığan notları... Ve anlattıklarının 400 yıldır eksilmeyen etkisi... Bu yıl, Evliya Çelebi’yi anma ve ‘hatırlama’ yılı

2 Sevinç Akyazılı

Evlİya Çelebİ is 400 years old A traveller, a messenger, a warrior, a saint... Notes from a 50 years long journey that fits into 10 volumes... and the undiminished effect of his stories over 400 years... This year is the year to commemorate and ‘remember’ Evliya Çelebi

TÜRSAB DERGİ | EKİM 2011 15 Evliya Çelebi tasviri (yanda), vliya Çelebi, Sultan IV. Murat (altta) sadece Osmanlı’nın A depiction of Evliya Çelebi (side), değil, dünyanın Sultan Murat IV (below) yetiştirdiği en büyük Egezginlerden. Geride bıraktığı ‘Seyahatname’siyle, ardından gelen tarihçilere, dilbilimcilere, sosyologlara, sanat tarihçilerine ışık tuttu; adı doğduğu büyüdüğü toprakları aşıp dünyaya mal oldu. Bu yıl Evliya Çelebi ismi ayrı bir özenle anılıyor. Doğumunun 400’üncü yılında adına yaraşır kutlamalar düzenlendi, düzenleniyor. Örnek vermek gerekirse, Avrupa Konseyi’nin Strasburg’daki merkezinde açılan bir sergide, Evliya Çelebi, ‘tarihe damgasını vuran 20 kişi’ arasında gösterildi. UNESCO, 2011 yılını, ‘Evliya Çelebi yılı’ ilan etti. Dünyanın en büyük arama motoru olan Google Evliya Çelebi’nin 400’üncü yaşını, ana sayfasına koyduğu özel bir logo ile kutladı. Türkiye’de yapılan etkinlikleri saymaya bile gerek yok. Pek çok resmi ve özel yayınevi Evliya Çelebi ve hayatını anlatan eserler bastı. Hakkında sempozyumlar düzenlendi, gezdiği gördüğü yerleri anlatan sergiler açıldı. Hatta O’nun yol göstericiliğinde Herşey dil sürçmesiyle başladı Evliya Çelebi is hazırlanan haritalar izleyiciyle Yetenekleri genç yaşta keşfedilen one of the greatest buluştu. Biz de bu sayımızda, Evliya Çelebi, Sultan IV. Murat’ın travellers, not just of O’nun 400 yıl önce attığı hizmetine girdi. Ancak rivayet the Ottoman but of the adımların izini sürerek bu büyük o ki, bir rüya ile hayatı / kaderi whole world. He shed gezgini anmak istedik. değişti. light to historians, Evliya Çelebi, Seyahatnamesi’nin linguists, sociologists, Eğitimi Enderun’dan girişinde anlattığına göre, bir art historians who Evliya Çelebi, İstanbul’un gece rüyasında Hz. Muhammed’i followed him with his Unkapanı semtinde ayrıcalıklı gördü. İslam Peygamberi, ‘the Seyahatname’ bir ailenin çocuğu olarak 25 Eminönü’ndeki Ahi Evran (the travelogue) he Mart 1611’de dünyaya geldi. Camii’nde etrafında 12 imam, left behind; His name Ailenin ayrıcalığı, babasının dervişler ve Kerbela şehitleriyle outgrew the land he görevinden ileri geliyordu. Aslen birlikte oturuyor, dua ediyordu. was born and bread Kütahyalı olan ve İstanbul’a Peygamberi rüyada da olsa in and belonged to the yerleşen babası Derviş Mehmed görme lütfuna erişen ve heyecana whole world. Zilli, sarayda kuyumcubaşı kapılan Evliya Çelebi, ‘Şefaat This year, Evliya olarak görev yapmaktaydı. ya Resulullah’ diyeceği yerde Çelebi is remembered with a special in Strasbourg, Evliya Çelebi was Evliya Çelebi de bu nedenle iyi kazayla dili sürçtü ve ‘Seyahat ya reason. On the 400th anniversary of listed among ’20 people who made a bir eğitim aldı. Önce mahalle Resulullah’ dedi. Bunun üzerine his birth, celebrations befitting his mark on history’. UNESCO declared mektebine, ardından medreseye de hayatının sonuna kadar name have been organised and are year 2011 ‘the year of Evliya gitti, eğitimini Enderun’da, yani sürecek yolculuklarına başladı. continued to be organised. Çelebi’. Google, the world’s biggest Saray’da devam ettirdi. Hat, Evliya Çelebi, önce yaşadığı şehri If we have to give an example, search engine, celebrated Evliya tezhip ve nakış öğrendi, musiki dolaşmaya başladı. 1635 yılından in an exhibition opened in the çelebi’s 400th birthday with a special ve yabancı dil dersleri aldı. itibaren İstanbul’u ilçe ilçe, headquarters of the European Union logo on its main page.

16 TÜRSAB DERGİ | EKİM 2011

Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Evliya Çelebi anısına yapılan İstanbul Haritası Map of İstanbul, created by the Ministry of Culture and Tourism in commemoration of Evliya Çelebi

district by district. He penned all he observed and heard, especially the mysterious events, in his own plain yet impressive style. He wrote about every detail, from where the names of the districts of İstanbul hail from to mysterious Byzantine buildings and to charms protecting the city. That’s how the first volume of the Seyahatname was published. But neither the journey of Evliya Çelebi semt semt dolaştı. Gördüklerini, There is no need to list the events Everything began with a slip nor his Seyahatname would be duyduklarını, özellikle de in Turkey. Many official and private of the tongue limited to İstanbul. gizemli olayları kendine özgü publishers released products Evliya Çelebi whose skills were He got on his horse and began his duru ama etkileyici üslupla about Evliya Çelebi and his life. discovered at an early age great journey beyond the borders kaleme aldı. İstanbul’un semt Symposiums were organised about entered the service of Sultan of İstanbul which would take him isimlerinin nereden geldiğinden, him, exhibitions displaying the Murat IV. But the legend has it across different continents. Bizans’ın gizemli yapılarına, places he visited and saw were that his life / fate was altered kentin koruyucusu olan tılsımlara opened. So much so that maps with a dream. He became a messenger, kadar pek çok ayrıntıyı kaleme prepared following his guidance According to the prologue in his took part in wars aldı. Seyahatname’nin birinci were made public. In this issue, travel book, Every Çelebi dreamt He travelled to Bursa, İzmit and cildi böyle ortaya çıktı. Fakat we wanted to celebrate this great about Mohammed the Prophet Trabzon in 1640. He visited Evliya Çelebi’nin seyahatleri de, voyager by following his foot steps one night. Crimean Khan Giray in 1645. Seyahatnamesi de İstanbul’la from 400 years ago. The Prophet of Islam was sitting He travelled with statesmen he sınırlı kalmayacaktı. Atına atladı and praying in Ahi Evran Mosque became acquainted with, became a ve İstanbul’un sınırlarını aşıp, His education is from the in Eminönü, surrounded by 12 messenger and carried letters. He farklı kıtalara ulaşacak büyük Enderun imams, dervishes and Karbala donned a sword, took part in battles, yolculuğuna başladı. Evliya Çelebi was born in 25th martyrs. faced death in numerous occasions. March 1611 in Unkapanı district in Achieving the honour of seeing But these dangerous journeys gave Ulak oldu, savaşlara katıldı İstanbul to a privileged family. The the prophet even in his dreams him the opportunity to discover 1640’da Bursa, İzmit ve privilege of the family emanated and getting excited, Evliya Çelebi more places. Trabzon’u gezdi. 1645 yılında from his father’s position. His uttered the words ‘Seyahat He wrote about Yanya in 1645, East Kırım Hanı Giray’ın yanına father, Derviş Mehmed Zili was ya Resulallah’ (begging travel of Anatolia, the land that is today’s gitti. Yakınlık kurduğu devlet originally from Kütahya and had from the messenger of the God) Georgia and Azarbaijan in 1646. He büyükleriyle birlikte yolculuklar settled in İstanbul as the head instead of ‘Şefaat ya Resullallah’ returned to İstanbul in 1648. But his yaptı, ulak oldu mektuplar taşıdı. jeweller of the palace. Evliya (begging forgiveness from the return wasn’t for long. Kılıç kuşandı, savaşlara katıldı, Çelebi received a good education messenger of the God). As a This time he first went to Damascus. sayısız defa ölüm tehlikesi atlattı. as a result. First he attended the result he began his journeys that He then turned the route of his Ama bu tehlikeli yolculuklar onu neighbourhood school, then he went would last him until the end of journey to the west in 1651. He durduramadı. Aksine tutkusunu to madrasah, then he continued his his life time. travelled to see Sophia, Austria, büyüttü. 1645’te Yanya, 1646’da education in the Enderun, i.e. at the First, Evliya Çelebi started to Albania, Thessaly, Heraklion, da Anadolu’nun doğusu, Palace. He learned scripture, gilding wander around the city he lived Gümülcine and Thessalonica. günümüzdeki Gürcistan ve and embroidery, took music and in. From 1635 onwards he went He wrote about the climate, the Azerbaycan topraklarını kaleme foreign language lessons. around İstanbul town by town, geography, the lifestyle of people,

18 TÜRSAB DERGİ | EKİM 2011 aldı. 1648’de ise İstanbul’a döndü. Kendi dilini yarattı! Ama bu dönüş de uzun sürmedi. Evliya Çelebi’nin, döneminin Bu kez önce Şam’a gitti. Ardından seyyahlarından ayrılmasını, yolculuğunun rotasını 1651’de yazdığı satırların günümüze batıya çevirdi. Sofya, Avusturya, kadar ulaşmasını, ününün Arnavutluk, Teselya, Kandiye, dünyaya yayılmasını Gümülcine ve Selanik’i gezdi, sağlayan, gözlem ve yazım gördü. O toprakların iklimini, yeteneğiydi. coğrafyasını, insanının Çelebi’nin yaşayışını, yaşadığı yemeklerini, dönemde, sırlarını ve pek çok efsanelerini başka kaleme aldı. seyyah da imkanları Evliya elverdiğince Çelebi’nin geziyor, görüyor 20 yaşında seyahatnameler başladığı, yazıyordu. Ancak Anadolu’dan Evliya Çelebi’nin Arabistan’a, yazdıkları o kadar Mısır’dan, Avusturya’ya kadar güçlü ve etkileyiciydi ki, gezi, uzanan, neredeyse dünyanın seyahat yazıları anlamına gelen yarısını kapsayan seyahatleri, 50 seyahatname kavramı Evliya yıl sürdü. Defalarca ölüm tehlikesi Çelebi adıyla özdeşleşti. atlatan Evliya Çelebi’nin son Çünkü, O sadece, gezdiği yerleri gezisi Mısır’a oldu. 1682 Yılında bir ya da birkaç özelliği ile ele hayata veda etti. Ölümünün almamış, insana dair her şeyi, nerede gerçekleştiğine dair sade, anlaşılır ve nüktedan bir kesin bilgiler bulunmuyor. Kimi üslupla anlatmıştı. Anlatırken kaynaklara göre, İstanbul yolunda, de, bir dönemin tarihini kimi kaynaklara göre İstanbul’a kayda geçirmişti. Belki de bu vardıktan sonra gözlerini yumdu. yüzden 400 yıl geçtiği halde Geride 10 ciltlik muhteşem bir eser Seyahatname hala çok ilginç, çok bırakarak... öğretici ve ilham verici...

the food, the secrets and his peers at the time, allowing his legends of those lands. text to reach today, spreading Evliya Çelebi’s travels his fame throughout the world, from Anatolia to Arabia, was his writing and observation from Egypt to Austria skills. Many other travellers were covering almost half the travelling as much as their sources world took 50 years after would allow, observing and writing starting at the age of 20. their travel books at the same time The last journey of Evliya as Çelebi. But what Evliya Çelebi Çelebi, who several times wrote was so powerful and effective faced danger of death, that the concept of a seyahatname was to Egypt. There is no which meant a travel book became certain record regarding synonymous with Evliya Çelebi. where he died. According Because he hadn’t just dealt with to some sources he died a few things in places he had on route to İstanbul and visited but wrote about everything according to other records about people in a plain, fluent and he died after arriving humorous style. in İstanbul. Leaving a And while doing so, he recorded the magnificent 10 volume of history of a period. Perhaps that’s Evliya Çelebi üzerine araştırmalar yapan Kültür ve Turizm memoirs behind him... why the Seyahatname is still very Bakanlığı uzmanları Seyahatname’de anlatılan mekanları ayrıntılarıyla ve o günün koşullarına uygun şekilde haritalandırdı interesting, very illuminating and Experts from Ministry of Culture and Tourism who stuied Evliya He created his own language! inspiring despite 400 years that has Çelebi have prepared a detailed map of places mentioned in the Seyahatname, appropriate to the conditions of the time. What separated Evliya Çelebi from passed...

TÜRSAB DERGİ | EKİM 2011 19 Atlarını onun izinden sürüyorlar

Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi, geçen asırlara rağmen ilham vermeye devam etti. Osmanlı tarihçisi Dr. Carolin Finkel ve beraberindeki 8 kişilik ekip de eserin etkisi altında kalanlardan. Üstelik o kadar etkilenmişler ki, atlarına atlayıp Evliya Çelebi’nin hac yolculuğunu yüzyıllar sonra tekrarlamaya karar vermişler. Tabii ki, koşullar aynı değil. Finkel ve ekibi, ünlü gezginin Üsküdar’dan başladığı yolculuğa, Yalova’nın Hersek Köyü’nden başlamak zorunda kalmış. Niyetleri, Mekke’ye ulaşabilmek. Üstelik bu Finkel’in ilk denemesi de değil. Carolin Finkel ve arkadaşı Kate Clowe daha önce üç kez tekrarladılar aynı yolculuğu. Bu yolculuklar sonunda da, ’Evliya Çelebi Yolunda’ isimli İngilizce bir kitap yazdılar.

They ride their horses on his trail

The Seyahatname by Evliya Çelebi continued to provide inspirations despite passing of centuries. Ottoman historian Dr. Carolin Finkel and her 8-strong team that accompanies her are some of those who are influenced by the book. In fact, they were affected so much that they decided to get on their horses and repeat the hajj journey by Evliya Çelebi centuries later. Of course, the conditions are not the same. Finkel and her team had to start the journey in Hersek Village in Yalova rather than in Üsküdar where the traveller had originally set off from. Besides, this is not Finkel’s first attempt. Dr. Carolin Finkel Carolin Finkel and her friend Kate Clowe attempted the same journey three Dr. Carolin Finkel times previously. They published a book called ‘On Evliya Çelebi’s Route’, written in English, at the end of these journeys.

20 TÜRSAB DERGİ | EKİM 2011 furla dergi ilan 23x27,5 conv.pdf 1 30.09.2011 10:35:21

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K RÖPORTAJ reportage

Fatih Türkmenoğlu: Hayatım yollarda geçiyor Evliya Çelebi 400 yaşında. Arkasında dünyaca ünlü seyahatnamesini bıraktı. Birde onun izinden giden her çağın seyyahlarını, Fatih Türkmenoğlu onlardan biri TÜRSAB Dergiye konuştu kendi seyahatnamesini anlattı

2 Aylin Şen  Rasim Konyar

Fatih Türkmenoğlu: My life is spent on the road Evliya çelebi is 400 years old. He left behind his famous travelogue. Also, being one of the travellers of every age who followed his footsteps, Fatih Türkmenoğlu, spoke to TÜRSAB Magazine to talk about his own travelogue profesyonel seyyah. insanı yansıtmam lazım. Turistik Gezmeyi çok seviyor. bir gezideki gezgin, “Bugün sadece Ama gezerken ‘işini’ uzanmak, uyumak, biraz da kitap yapıyor. CNN TÜRK’te okumak istiyorum.” diyebilir. Ya Oyayınlanan ‘Hayat Gezince Güzel’ da sadece yüzebilir, ilgi alanları programının sunucusu ve gezi doğrultusunda hareket edebilir. yazarı Fatih Türkmenoğlu ile gezip Hatta yazı için gittiğim zamanlarda, gördüklerini, sevip şaşırdıklarını ben de biraz olsun kendi istediğim konuştuk. gibi yaşayabiliyordum. Ama televizyon için gezdiğimiz zaman, TÜRSAB: Meslek gereği böyle bir şans yok. Ekip her an gezmek, sanırım ‘turistik’ hazır, her an yüksek moralli olmak gezilerden çok farklıdır. zorunda. Her an hareket halinde, Herkes size özeniyor, ama çekim halinde olmazsak, program işin zorluklarını da siz çıkmıyor ne yazık ki. Bir program yaşıyorsunuz... yapıyorum ve bizim işte insanın Fatih Türkmenoğlu: Kesinlikle kötü olma hakkı yok. Yine de, doğru söylüyorsunuz. ‘İş icabı sonuçta iyi ki geziyorum, iyi ki açık gezmek’, her şeyden önce çoğu havadayım; çoğunlukla halime Fatih Türkmenoğlu zaman ‘gezme’ hissi yaratmıyor. şükrediyorum. ‘Eyvah, bıktı, Fatih Türkmenoğlu Yapılması gereken bir iş var sıkıldı’ gibi bir yanlış anlaşılma önümde; başarıyla kapatılması durumu yaratmak istemem. Bunun He is a professional traveller. He loves there is no program being produced. gereken bir dosya... Benim alternatifi ne? Stüdyoda program travelling very much. But he is doing I am producing a program and in our için her yer, ayrı bir ‘case’. yapmak mı? Onu da yaparım, ama his “job” while he is travelling. We line, we have no right to be bad. Yet Neşesiyle, hüznüyle, tarihiyle, şimdilik gezmeyi, insanlar arasında, discussed his travels, observations, it is good that I am travelling, it ia ilginç insanlarıyla, yapılacak sokaklarda, denizlerde, dağ things he liked and amazed him with good that I am in open air; I am often aktiviteleriyle, orayı ve oradaki başlarında olmayı tercih ederim... the presenter of ‘Hayat Gezince Güzel’ grateful for what I do. I do not want to (Life’s pretty when travelling) and give the wrong impression of ‘Oh no, Muğla travel writer Fatih Türkmenoğlu. He is fed up, he is bored’. What is the Muğla alternative to that? To make a program TÜRSAB: I would have thought in the studio? I would do that too, but that travelling as part of for now I prefer to travel, prefer to be your work is very different among people, on streets, at sea, on from travelling as a ‘tourist’. mountain peaks... Everybody envies you but you are the one who experiences the TÜRSAB: Are you going through difficulties thrown up by the job... some sort of a ‘professional Fatih Türkmenoğlu: You are deformation’? absolutely right. Often, ‘travelling for Fatih Türkmenoğlu: I am not so business does not give you the feeling sure; perhaps, a little... Our production of ‘touring’. There is something before team, especially our producer Anıl me that I have to do; A chapter that Gökalp always teases me. “Fatih, needs to be closed off successfully... you forget the road we passed jut For me, each place is a different ‘case’. a couple of hours ago”, he says. I I need to reflect that place and its then exaggerate the situation and people with their joy, sadness, history, say “Hey Anıl, I’ve just heard of a interesting characters, activities to do. place, ‘I think its called Ayvalık’, it’s A person on a touristic trip may well a rather different place, let’s go and say “Today, I just want to lay, sleep, film there”... I have a bit of that in me. and read a little”. I can film a place we’ve seen dozens Or he may just have a swim, pursue of times yet again and in a completely his interest. In fact, at times I could different way. I very much respect live a little bit of how I like when I my job, I can completely focus on the travel to write an article. But when situation, on that moment, on that you travel for television you have no place. I think of nothing else but the such luck. The team always needs to job, I don’t even answer my phone on be ready, and spirits must always be the days we shoot... I wouldn’t call it high. If we are not always on the move, a deformation but there are situations always shooting than unfortunately when we say ‘we need to shoot an

TÜRSAB DERGİ | EKİM 2011 23 TÜRSAB: Bir nevi ‘profesyonel TÜRSAB: Türkiye içinde activity on this program’ or ‘we need film between 40 and 55 new episodes deformasyon’ yaşıyor musunuz görmediğiniz yer kaldı mı? to find a solid portrait’. In short, during the summer season. We film peki? Fatih Türkmenoğlu: Hala var. there is a fiction of my inner voice on an episode a day; We write the script Fatih Türkmenoğlu: Pek emin Yozgat’ı, Bitlis’i, Iğdır’ı göremedim that program which everybody thinks every night, do the voice over in the değilim; belki, çok az... Şimdi hala. Hep, “Bir neden olsa da that it develops naturally. Maybe amateur studio in the hotel room. We bizim programın ekibi, özellikle de gitsek.” diye düşünüyorum. Yıllardır that is the result of being a seasoned hand over the script and the tapes to prodüktörümüz Anıl Gökalp benle sıra da fırsat da gelmedi maalesef. professional; Or is it a deformation the courier early next morning and hep dalga geçer. “Fatih Abi, iki saat as you refer to? I hope it is not head for the next destination... Such önce geçtiğimiz yolu unutuyorsun” TÜRSAB: Ülkemizde en çok perceived as such! intense work had almost glued me der. Ben de olayı abartırım, “Aa sevdiğiniz yerler nereler? to the regions we’ve been filming in. Anıl, yeni bir yer duydum, adı Fatih Türkmenoğlu: Herhalde TÜRSAB: Is there a place in I have many doors to knock, people Ayvalık’mış herhalde. Çok değişik bir gezi programcısının en çok Turkey that you haven’t seen to call in a lot of places. I now feel bir yermiş, gidelim çekelim” zorlandığı sorulardan biri bu. O yet? a ‘local’ in many towns. I become derim... Bende böyle bir durum, kadar uzun zamandır, ve o denli Fatih Türkmenoğlu: Yes, still. I a ‘local’ in the Aegean region, for bir miktar var. On kez çektiğimiz yoğun bir şekilde yapıyorum ki bu still haven’t seen Yozgat, Bitlis, Iğdır. example. Seferihisar, Urla, Ayvalık, yeri, yeniden ve bambaşka bir işi... Düşünün, son yedi senedir I always think “we should make up Bozcaada, Gündoğan, Gümüşlük, şekilde tekrar çekebiliyorum. İşime sürekli; yazları üç ay boyunca da a reason to go there”. Unfortunately, Selimiye, Bozburun, Datça... As I çok saygı duyuyorum, kendimi günlük. Sanıyorum günlük gezi neither the opportunity nor their turn mention these places, I can feel the tamamen olaya, o ana, o yere programı formatı, bizim yaptığımız has materialised for years. smell of each place, remember the kilitliyorum. İşten başka hiçbir şekliyle, dünyanın hiçbir yerinde friendships in those places one by şey düşünmem, çekim günlerinde yok. Yaz sezonunda 40-55 arası TÜRSAB: Where in our country one... Now, as I say the Aegean, do telefonla bile konuşmam... Belki yeni bölüm çekiyoruz. Bir günde bir do you like the most? not think that I am less unhappy in deformasyon demem, ama ‘bu bölüm bitiyor; her gece metin yazıp, Fatih Türkmenoğlu: Perhaps this Eastern Black Sea region. We were programda aktivite çekmek lazım’ otel odasında kurduğumuz amatör is one of the most difficult questions around Ayder Highlands recently veya ‘sıkı bir portre yok, bulalım’ stüdyoda ses okuyoruz. Ertesi for the presenter of a travel program. and at the end of the third day we gibi şeyler oluyor. Yani o akışkan, sabah erkenden kurye şirketine I have been doing this job for were being invited to the homes of kendiliğinden geliştiği zannedilen metni ve kasetleri teslim edip, bir such a long time and with such a the locals, we were almost setting up programın içinde, inceden bir sonraki noktaya gidiyoruz... Bu hectic schedule... Think about it; games of backgammon. There have iç sesimin kurgusu var. Bu da kadar yoğun çalışma, beni çekim Continuously for the last seven years; been people in the streets that we belki artık iyice profesyonel olma yaptığımız bölgelere yapıştırdı everyday during the 3 months long exchange greetings with... Another durumu; yoksa dediğiniz gibi neredeyse. Birçok yerde çalacak summer period. I don’t think that the thing is that I tried to deal with my deformasyon mu? Umarım böyle kapım, arayacak insanım var. Artık daily travel program format we do personal issues on the road as I am algılanmaz! pek çok kasabada, kendimi ‘oralı’ exists anywhere else in the world. We always on the go.

Ayvalık Ayvalık

24 TÜRSAB DERGİ | EKİM 2011 hissederim. Tüm Ege’de ‘oralı’ olurum mesela. Seferihisar, Urla, Ayvalık, Bozcaada, Gündoğan, Gümüşlük, Selimiye, Bozburun, Datça... Her birini söylerken, şimdi bile, her birinin ayrı ayrı kokusu, oradaki dostluklarım aklımdan geçiyor... Şimdi Ege diyorum diye, zannetmeyin ki Doğu Karadeniz’de daha az mutluyum. Geçenlerde Ayder Yaylası ve civarındaydık, üçüncü gün sonunda evlere yemeğe çağrılmaya, kahvede tavlaya oturmaya başladık neredeyse. Sokakta selamlaştığımız insanlar oluştu... Bir de ben hep yolda olduğum için, her işimi de yolda halletmeye alıştım.

TÜRSAB: Peki dünyada sizi en çok etkileyen yerler? Fatih Türkmenoğlu: Avrupa’yı seviyorum, ama sadece gezmek için. O kasıntı, saatlerle sınırlı, kurallarla örtülü yaşamları çok TÜRSAB: Kimbilir gezerken ne TÜRSAB: So, how about places in restaurants, music, streets, lake shore; sıkıcı buluyorum. İtalya’nın bazı çok anı biriktiriyorsunuzdur... the world that impressed you the it is my city. şehirlerinde kendimden geçerim Fatih Türkmenoğlu: Bazen oturup most? mesela. Yine, evvelki seneydi, düşününce, yaşadıklarıma ben Fatih Türkmenoğlu: I like Europe, TÜRSAB: Who knows how much ayakkabım patladı yürürken. de inanamıyorum... Ekvator’dan but only for travelling. I find that memories you gather... Sora sora bir tamirci buldum çıktık, bir gün sonra askeri darbe swaggering, bounded with hours, Fatih Türkmenoğlu: I can’t believe it Floransa’da. Dükkanın kapısında oldu, havaalanı kapatıldı. Okyanus covered with rule lifestyle very boring. myself when I sit down and think about bir tabela: Pazar ve pazartesileri üzerinde giderken, yolculardan I am beside myself in some of those things I lived through... We flew out of kapalı; onun dışındaki günler biri tuvalete çocuk bezi atmış; tüm Italian cities, for instance. Again, last Ecuador and a day later there was a 10:00-13:00 ve 16:00-18:00 tuvaletler iptal oldu ve Karayipler’de year I had a problem with my shoe. I military coup and the airport was shut. saatleri arasında açık. Çarşamba üç gün mahsur kaldık... Bali’ye found a shoe repairer in Florence after A passenger threw a nappy down the ve cumartesileri öğleden gittik; tsunami ve depremlerle asking around. A sign on the door: toilet while flying over the ocean and sonraları tamamen kapalı. O gün burnumuzdan geldi. Hindistan’dan Closed on Sundays and Mondays; all toilets were out of order; as a result de Çarşamba öğleden sonra... dönerken, sistemde benim vize Open between 10:00-13:00 and we were stranded in the Caribbean Şimdi bu bakış açısı beni delirtir! numaramı bulamadılar, iki saat 16:00-18:00 on other days. Closed on for three days... We went to Bali; We Yunanistan’da da aynı durum soğuk ter döktürdüler bana... Wednesday and Saturday afternoons. had a terrible time with tsunamis and var. Adamlar çalışmamak, Londra’da otel rezervasyonumda And that was on a Wednesday earthquakes. They couldn’t find my sadece iyi yemek yiyip, aşk bir sorun olmuş, Wimbeldon afternoon... visa number in the system on the way yaşayıp, şarkılar söylemek için zamanı, Heathrow’a geri dönüp Now, this viewpoint makes me crazy! out of India, they made me sweat cold dünyaya gelmişler sanki... Bu gece havalimanında uyudum. The same situation is in Greece too. for two hours... There was a problem yüzden, ABD’yi çok severim Foça’da iş arasında “yüzeceğim” It is almost as if they are brought with a hotel reservation in London ve orada çok rahat ederim. diye tutturdum; deniz kestanelerine to this earth to eat good food, fall in during Wimbledon so I had to return Herkes çalışkan, dükkanlar basmışım, hem de iki ayağımla! İki love, sing songs and not to work... For to Heathrow and sleep at the airport. I uzun saatler boyunca açık, hafta yürüyemedim... Darıca’da, that reason, I like USA and I am very insisted on swimming between filming fiyatlar çok makul; üstelik en iyi hayvanat bahçesinde midillileri comfortable there. Everyone works in Foça; I stepped on sea urchins İtalyan, Yunan, Türk lokantaları seviyordum; bir tanesi dönüp hart hard, shops are open longer hours, with both feet! I couldn’t walk for two da Amerika’da. Birçok şeyi diye elimi ısırdı. Gözümden yaşlar and prices are reasonable; What’s weeks... I was stroking ponies at the bulabildiğim, aynı anda geldi, elimi Allah’tan bıraktı, ama more, the best Greek, Italian, Turkish zoo in Darıca; One of them turned sayısız uyaranla gelişebildiğim bir ay davul gibi bir elle dolaştım! restaurants are in America. I like around and bit my hand. I had tears yerleri seviyorum. Chicago, bu Yaşadıklarım ve bana yazılanlarla places where I can find many things in my eye, my hand was saved by the bağlamda, vazgeçemediğim gezilerim çok renkli oluyor, çok anı while at the same time develop myself God, but I walked around with a hand bir şehir. Mimarisi, alışverişi, birikiyor. Yurt dışından programı with numerous stimulants. Chicago, swollen like a drum for a month! With lokantaları, müziği, caddeleri, izleyip mesaj yazanlar beni çok in that respect, is a place I can never things I experience and letters sent göl kıyısı; orası benim şehrim. mutlu ediyor. Bana mesaj yazmak give up. Its architecture, shopping, to me, my trips are quite colourful. I

TÜRSAB DERGİ | EKİM 2011 25 Chicago Chicago için bilgisayar kursuna giden büyütmeden, birkaç saatlik okuma can never forget the letter from an 80 Not too much but only a couple of 80 yaşındaki hanımefendinin yeter. Böylece ‘nokta atışı’ yapmak year old lady who went to a computer hours of reading is sufficient. That mektubunu; kemoterapinin çok daha kolay olur... Bir de course so that she could write to me; way ‘target hitting’ becomes much sıkıntısını günlük Hayat Gezince geçenlerde bir hanımefendi çok the gentleman who said that he forgets easier... A lady sent a great message Güzel’le attığını söyleyen güzel mesaj yazmıştı, “İnsan nasıl about the stress of chemo therapy recently, “people travel as they live”, beyefendiyi, “Eşinize teşekkür yaşıyorsa öyle gezer” demişti. by watching the daily Hayat Sevince she said. I agree absolutely; Travel of ederim, sizi özgür bıraktığı için, Kesinlikle katılıyorum; hayatı renkli, Güzel, the letter from an academic who an environmentally conscious person yoksa bu programları izleyemezdik” hızlı, eğlenceli, derin, çevreci olan wrote “I thank your wife for letting you whose life is colourful, fast, full of fun, diyen akademisyenin mektubunu insanın gezisi de öyle olur. Sonuçta free, otherwise we wouldn’t be able to deep is the same as that person’s life. unutamam. sahne değişse de, oyuncu aynı! watch these programs”. At the end of the day, the player is the same even if the stage is different! TÜRSAB: Gezmek isteyenlere TÜRSAB: Son olarak, “Eksik TÜRSAB: What do you suggest for neler önerirsiniz? kaldı, gitmek isterim” dediğiniz those who want to travel? TÜRSAB: Lastly, is there a place Fatih Türkmenoğlu: Gezmek bir yer var mı? Nereye ya da Fatih Türkmenoğlu: Travelling is a you think “that’s not on my list, I bir ruh halidir, o rüzgar gelmişse nerelere gitmek istersiniz? state of mind, if that wind is blowing want to go”? Where do you want “Hiç durmasınlar” derim... Zaman Fatih Türkmenoğlu: than I’d say “never stop”... If the time to go? ayarlanmışsa, uygun fiyatlı geziler İnanamayacaksınız ama, ben hala has been put aside, reasonable price Fatih Türkmenoğlu: You won’t her zaman bulunabilir, yaratılabilir. Çek Cumhuriyeti’ni görmedim; trips can always be found, can be believe me but I still haven’t been Ben para biriktirmek için kışlarını Prag’ı çok merak ediyorum. created. I know families who spend to the Czech Republic; I am curious Hindistan’ın ılıman bölgelerinde Herhalde “Nasılsa yakın, gitmek the winter in warm regions of India in about Prague. I think I always geçiren aileleri bile tanıyorum. çok kolay, çok tur var” diye order to save money. All that’s needed postponed it thinking “It’s not far, Gereken sadece biraz ‘macera’ hep erteledim... Bir de nedense is a little bit of a spirit of ‘adventure’ it is easy to go, there are many ve ‘keşfetme ruhu’... Bir tek, hep Uruguay takıntım vardır. and ‘discovery’... I just want to mention tours”... I don’t know why but I gezerken gördüğüm bir yanlıştan Gittiğim, gördüğüm, sevdiğim a single wrong thing I always witness have an obsession about Uruguay. I bahsetmek isterim: Bazıları, yerleri defalarca ziyaret etmeyi while travelling: Some people want to enjoy revisiting places I went to, saw gezideyken, evlerindeki rahatı da severim. Böylelikle seyahatlerimi take their home comforts with them on and liked several times. That way yanlarında götürmek istiyorlar. derinleştirdiğimi, oraları çok daha their travels. There is no such thing. I feel that I deepen my journeys, I Öyle bir şey yok. Bakış açısını iyi anladığımı hissederim. Dükkan You need to change your outlook, understand those places better. I get biraz değiştirmek, zorlukları göze sahiplerini tanırım, bir kafenin brave the difficulties and realise that to know the shop keepers, I become a almak, onların geçici olduğunu müdavimi olurum, üç-beş laf they are temporary and not have hang regular at a cafe, I form friendships bilip takılmamak lazım. Gezilerde ettiğim ahbaplıklar kurarım... Yurt ups about them. You need to get tired, with people I have short conversations biraz yorulmak, terlemek, çalışmak içinde istediğim her yere gidiyorum sweat, work a little on your travels. with... I am grateful that I can go lazım. Bir gezgin eğer okumazsa, Allah’a şükür; bir tek yeni yerler If a traveller doesn’t read and know anywhere in this country; If I visit gittiği yerleri bilmezse, o gezi olarak Prag ve Uruguay’ı da about the place he is visiting than that Prague and Uruguay as the only new tamamlanmamış sayılır. O kadar gördüm mü, iş tamam! journey is considered to be incomplete. places than the job is complete!

26 TÜRSAB DERGİ | EKİM 2011

GEZİ travel

Anadolu’nun mahçup ve güzel şehri Karaman Yunus Emre’nin, Mevlana’nın yurdu mu diyelim? Yoksa Hititler’in, Romalılar’ın Selçuklular’ın vatanı mı? Aziz Pavlus’un ziyaret mekanı mı? Yoksa, yılkı atlarının, yaban koyunlarının diyarı mı? Karaman bunların hepsi ve çok daha fazlası

2  Sevinç Akyazılı

Karaman, shy and pretty city of Anatolia Shall we refer to it as the land of Yunus Emre, Mevlana? or as the land of Hittites, Romans, Seljuk? or is it the visiting place of St Pavlus? perhaps the land of loose horses, wild sheep? Karaman is all of those and much more nadolu’nun görüp fotoğraflamak mümkün. Karaman has the most fertile soil in much of its beauty. It waited with a shy en bereketli Karaman, bütün bu özellikleriyle Anatolia while at the same time it is manner for many years for its beauty to topraklarına sahip Anadolu’nun masum ve utangaç the capital of love, tolerance and even be discovered. Now we are going to tell illerinden Karaman, güzellerinden birini andırıyor. Turkish language... yes, the firman you about this fertile land and its story aynıA zamanda, sevginin, Çünkü görkemli tarihine, doğal that announced Turkish as the official as much as our space allows us to. hoşgörünün, hatta Türkçe’nin çeşitliliğine, verimli topraklarına language of the land of Anatolia had We said that “The known history of başkenti... Evet, Türkçe’nin rağmen güzelliklerini pek been written in Karaman. Karaman stretches back to 10 thousand Anadolu topraklarında resmi paylaşmamış. Biraz utangaç Mevlana had buried his mother in this years ago”. We understand this from dil ilan edilmesini sağlayan bir edayla güzelliklerinin land, Yunus Emre had declared to the barrows surrounding the city like a ferman Karaman’dan yazılmış. keşfedilmesini uzun yıllar world from here that love for the world necklace. The oldest finding from the Mevlana annesini bu topraklara beklemiş. Şimdi bu bereketli equates to praying. Karaman has been barrows is dated back to 8000 BC. defnetmiş, Yunus Emre dünyaya toprakları ve öyküsünü satırlara host to many civilizations from Hittites Flints and obsidian tools unearthed as sevginin ibadete eşdeğer sığdırabildiğimiz kadarıyla to Romans, from Byzantine to Seljuk a result of excavations are displayed olduğunu buradan bildirmiş. anlatacağız. during its 10 thousand year old history. in Karaman Museum alongside many Karaman, 10 bin yıllık tarihi “Karaman’ın bilinen tarihi 10 bin That is why visitors to Karaman feel as other historical artefacts. What’s more boyunca Hititler’den Romalılar’a yıl öncesine dayanıyor.”demiştik. though they are turning the pages of is that entry to Karaman Museum Bizanslılar’dan Selçuklular’a Bunu, kentin çevresini adeta history with every step they take. But where countless historical artefacts kadar pek çok medeniyete ev bir gerdanlık gibi süsleyen the beauty of Karaman isn’t just limited belonging to Neolithic Age, Hittite, sahipliği yapmış. Bu nedenle höyüklerden anlıyoruz. to its historical buildings and cultural Rome, Seljuk and Ottoman Empire are Karaman’ın ziyaretçileri, attıkları Höyüklerden çıkan buluntuların heritage. This pretty and prolific city is displayed is free. her adımda yaşayan bir tarih en eskisi M.Ö. 8000 yılına a natural life heaven at the same time. kitabının sayfalarını çeviriyormuş tarihleniyor. Kazı çalışmaları It is possible to watch and photograph Jesus’ disciple was also there! hissini yaşıyor. Ancak Karaman’ın sonucu elde edilen çakmak taşı loose horses roaming freely in the Derbe Barrow near the village güzellikleri sadece tarihi yapılar ve obsidyen aletler, pek çok nature, wild sheep and flutters of of Ekinközü is a major source of ve kültürel miraslarla sınırlı diğer tarihi eser gibi Karaman butterfly while wandering around excitement for the archaeological world değil. Bu güzel ve verimli kent, Müzesi’nde sergileniyor. Üstelik the fertile pastures, green valleys of in itself. It is thought that the barrow, aynı zamanda bir doğal yaşam içinde, Neolitik Dönem’e, Karaman. where excavation will commence in July cenneti. Karaman’ın verimli Hitit, Roma, Bizans, Selçuklu With all these features Karaman 2012, is host to findings as important ovalarında, yemyeşil vadilerinde ve Osmanlı imparatorluklarına resembles an innocent and shy beauty as the findings in Çatal Höyük. gezinirken, doğada özgürce kadar pek çok döneme ait sayısız of Anatolia. Because, despite its Furthermore this area is important gezen yılkı atlarını, yaban tarihi eserin sergilendiği Karaman splendid history, natural diversity and not just for the Antique Ages but also koyunlarını ve kelebek gruplarını Müzesi’ne giriş de ücretsiz. fertile land, Karaman hasn’t shared out for the birth of Christianity. Because İsa’nın havarisi de oradaydı! Pavlus, one of Jesus’ disciples, visited while on the other side you have the Ekinözü Köyü yakınlarındaki the City of Derbe three times in years opportunity to understand the reason Derbe Höyüğü ise, arkeoloji 47, 50 and 53. This city which was for King Hartapus making sacrifices to dünyası için başlıbaşına bir visited by St Pavlus in the Byzantine ‘storm god of the skies’ where the harsh heyecan kaynağı. Temmuz period and mentioned in the Bible was storms are cold enough to make you 2012’de kazılarına başlanacak turned into episcopacy. This is why shiver to the bone even on the hottest höyüğün, Çatal Höyük kadar there are remains of many churches, days of summer. önemli bulgulara ev sahipliği monasteries dated back to 4th-9th yaptığı düşünülüyor. Üstelik bu century BC in Karaman which was also Unrivalled harmony of the bölge sadece Antik Dönem için called Laranda in the past. nature and human değil, Hıristiyanlığın doğuşu The people of the region turned açısından da büyük önem taşıyor. Hittite and Byzantine nested releasing of horses into the nature they Çünkü Hz. İsa’nın havarilerinden together could no longer afford to look after Pavlus, Derbe Kenti’ni M.S. 47, One of the interesting findings in the rather than killing them into a tradition Pavlus 50 ve 53 yıllarında üç kez ziyaret region is the Hittite hieroglyphics about 100-150 years ago. Freed to the Pavlus etmiş. Bizans döneminde de Aziz situated on Mahalaç Mound on mountains and left to their own fate, Pavlus’un ayak bastığı ve İncil’de Karadağ. Being displayed as if in these horses were shown mercy by the adı geçen bu kent, bir piskoposluk defiance of passing centuries on this Mother Nature. merkezine dönüşmüş. Bu nedenle magnificent hill, reached after a climb of No longer able to carry a load, waiting geçmişte Laranda olarak anılan 2 thousand 800 metres from the plains for a certain death, these animals found Karaman’da, M.S-4-9’uncu yüzyıla of Karaman is the devotional script life on the plains of Karaman once tarihlenen pek çok kilise, manastır written by the Hittite King Hartapus again, even started to breed. That’s kalıntısı bulunuyor. dedicated to the Storm God of the Skies. how ‘yılkı horses’ who roam freely in Right next to the Hittite scripture is the mountains have first appeared. If Hitit ve Bizans iç içe a Byzantine cistern rising above in you are lucky enough during your visit Bölgedeki ilginç bulgulardan all its splendour. This region is also to the region, these horses may appear biri de Karadağ üzerindeki the breeding ground of many species in herds. Mahalaç Tepesi’nde bulunan in Karaman, including ladybirds. On Another natural treasure of the region Hitit Hiyeroglifi. Karaman’ın the one side hundreds of ladybirds fly are butterflies. Many different species düzlüklerinden 2 bin 800 metre among the Hittite scripture, Byzantine of Anatolia can be found here. Another tırmanılarak ulaşılan bu görkemli cisterns and you can feel that you can interesting species which live here tepede, Hitit Kralı Hartapus’un, touch the clouds with your hands, is: Anatolian wild sheep. Thought to Göklerin Fırtına Tanrısı’na ithafen yazdırdığı adak yazısı asırlara Hitit hiyeroglifi meydan okurmuşçasına gözler Hittite hieroglyph önüne seriliyor. Hitit yazıtlarının tam yanında bir Bizans sarnıcı tüm görkemiyle yükseliyor. Üstelik bu bölge, uğurböcekleri de dahil pek çok türün Karaman’daki üreme bölgesi. Bir yanda yüzlerce uğurböceği, Hitit yazıtları, Bizans sarnıçları arasında dururken, bulutları elinizle dokunabileceğiniz kadar yakınınızda hissediyor, diğer yandan da yılın en sıcak günlerinde bile iliklerinize kadar üşümenize yol açan sert rüzgarın etkisiyle, Kral Hartapus’un niçin ‘göklerin fırtına tanrısına’ adaklar adadığını anlama fırsatını yakalıyorsunuz.

Doğanın ve insanın eşsiz uyumu Bölgenin sakinleri yaklaşık 100- 150 yıl kadar önce bakamadıkları emektar atlarını öldürmek yerine doğaya salıvermeyi bir geleneğe dönüştürmüş. Dağlara salınıp,

TÜRSAB DERGİ | EKİM 2011 31 bir anlamda ölüme terk edilen Kale, Karamanoğlu Beyliği’ne ait Taşkale’deki kaya ambarları bu atlara, doğa ana merhamet pek çok yapıdan kalan devşirme Rock store rooms in Taşkale göstermiş. Artık yük taşıyamaz taşlarla süslenmiş ve kenti kuşbakışı hale gelen, ölümü beklenilen seyretme imkanı sunuyor... hayvanlar Karaman’ın bereketli Bölgenin en önemli yapılarından dağlarında, düzlüklerinde tekrar biri, Yunus Emre Camii. Taptuk hayata dönmüş, hatta çiftleşmiş. Emre’nin ve Yunus Emre’nin Bu sayede özgürce dağlarda gezen türbeleri burada bulunuyor. ‘yılkı atları’ çıkmış ortaya. Bu atlar, Aktekke diğer adıyla Mader-i bölgede yapılacak geziler sırasında Mevlana Camii de Karaman’ın şanslıysanız sürüler halinde bir diğer önemli ziyaret noktası. karşınıza çıkıyor. Bölgenin diğer Hazret-i Mevlana’nın annesinin, bir doğal hazinesi ise, kelebekler. kardeşlerinin ve 21 yakınının Anadolu’daki pek çok kelebek türü türbeleri burada bulunuyor. 1370 burada yaşıyor. Bu topraklarda yılında yapılan cami bölgenin en yaşayan bir başka ilginç tür ise; önemli dini duraklarından birini Anadolu yaban koyunu. Evcil oluşturuyor. koyunların atası olduğu düşünülen be the forefathers of domestic ve erkeklerinde bir çift boynuz Görsel bir şölen: Tartan evi! sheep whose males have a pair bulunan bu zayıf koyun türü de Bu topraklar üzerinde yaşayıp of horns, this slim type of sheep bölgede yaşayan hayvanlardan hayat bulan pek çok uygarlığın also live in this region. It is not biri. Bölgede doğayla uyum geride bıraktığı izleri biraz olsun just plants and animals who live içinde yaşayan sadece bitkiler ve tanımaya çalıştık. Ya geleneksel in the region in harmony with the hayvanlar değil. Karaman’ın gerek mimari? Tartan Evi, Karaman’daki nature. Karaman’s residents, old eski gerekse yeni sakinleri doğanın Anadolu sivil mimarisinin en or young, have become experts in kendilerine sunduğu nimetleri güzel, en zarif örneklerinden using what nature has offered to kullanmak konusunda ustalaşmış. biri. Karamanoğulları dönemine them. Every single yellow stone Bölgedeki sarı renkli kayaların her dayanan köklü bir aile olan in the region have been expertly Taşkale’nin halk oyunlarında Orta biri insan eliyle ustaca oyulmuş, Tartanlar’ın 70’li yıllara kadar Asya şamanizminin izleri açıkça carved, shaped. Cave settlements şekillendirilmiş. Manazan’daki 5 içinde yaşadığı konak, bir süre görülüyor (üstte), Tartan Evi (altta) over 5 stories in Manazan are the most Traces of Cenral Asian shamanism is katlı mağara yerleşimi bunun en önce müzeye dönüştürülmüş. clearly visible in folk dances of Taşkale interesting example of this. ilginç örneklerini oluşturuyor. Tartan Evi’nin turizme (above), Tartan House (below) kazandırılmasındaki en büyük rol Atatürk’s fellow Atatürk’ün hemşerileri burada ise, bu evde doğan son isim olan countrymen are here Taşkale ise, Roma döneminde Remzi Tartan’a ait. Ata yadigarı Taşkale is famous for its storage kayaların içine oyulan ve halen evini devlete bağışlayan Remzi chambers carved into rocks and still kullanılan ambar odacıklarıyla being used. The people of Taşkale who ünlü. Metrelerce yükseklikteki have been using the storage rooms kayalara oydukları ambarları carved into rocks several metres yüzlerce yıldır kullanan Taşkaleliler high for centuries are as colourful as de en az bölgenin coğrafi yapısı the geographical make up and the ve doğal hayatı kadar renkli natural life of the region. A branch insanlar. Moğol akınlarından kaçıp of Oğuz dynasty who was escaping Anadolu’ya sığınan bir Oğuz boyu from Mongolian attacks had settled in Taşkale’ye yerleşmiş. Bölgenin Taşkale. Traces of Shamanism from yerel halk oyunlarında Orta Central Asia are clearly evident in the Asya şamanizminin izleri açıkça local folk dances of the region. The görülüyor. Bölge halkı Atatürk’ün people of the region proudly state that ailesinin, Fatih Sultan Mehmet the family of Atatürk were relocated to Dönemi’nde, pek çok Taşkaleli Thessalonica as ‘evlad-ı fatihan’ (child aile gibi, ‘evlad-ı fatihan’ olarak of the conqueror) during the reign of Selanik’e gönderildiğini söylüyor, Fatih Sultan Mehmet (The Conqueror) Atatürk’ün hemşerisi olduklarını like many families from Taşkale, they gururla dile getiriyor. proudly speak out that Atatürk is their Kentin Osmanlı ve Selçuklu fellow countryman. yapıları da saymakla, anlatılmakla Ottoman and Seljuk period buildings of bitmez güzellikte. Bunların the city are more numerous and prettier başında ise Fatih Sultan Mehmet than words can describe. Leading them döneminde yapılan kale geliyor. is the castle built during the period of

32 TÜRSAB DERGİ | EKİM 2011 TÜRSAB Heyeti Karaman’daydı

Anadolu’nun güzelliklerini, keşfedilmemiş turizm hazinelerini Selçuklu, Osmanlı, ve Antik Dönem miraslarını yerinde inceledi. ortaya çıkartmak için inceleme gezileri düzenleyen TÜRSAB Gördükleri doğal ve tarihi güzelliklerin yanı sıra bölge halkının heyetinin son durağı Karaman oldu. Karaman Ticaret Odası’nın güleryüzlü karşılamasından da etkilenen heyet, kentin turizme daveti üzerine 23-25 Eylül tarihleri arasında kente giden heyet, kazandırılması yönünde çalışmalara başladı.

TÜRSAB Delegation was in Karaman

The last stop of the TÜRSAB delegation that organise study tours to visited Seljuk, Ottoman and Antique Age heritages in situ. Impressed by uncover the beauty of Anatolia, to bring out undiscovered treasures of the smiling faces of the people of the region as well as region’s natural tourism was in Karaman. Visiting the city on 23rd-25th September after and historical beauties, the delegation started to work in order to open an invitation from Karaman Chamber of Commerce, the delegation the city up for tourism.

Tartan, şimdilerde bir turizm Fatih Sultan Mehmet (The Conqueror). A visual feast: Tartan House! Donating the heirloom house to gönüllüsü olarak çalışıyor. Evin The castle had been built with stones We tried to get to know traces left the state, Remzi Tartan works as a bulunduğu sokağın, turizme gathered from many buildings that by many civilizations that lived and tourism volunteer nowadays. He is kazandırılması için çaba sarf belonged to Karamanoğlu Principality prospered on this land. But what working hard to open the street to ediyor. and offers bird’s eye view of the city... about traditional architecture? tourism where the house is situated. Bu verimli toprakların ziyaretçileri, Yunus Emre Mosque is one of the Tartan House is one of the most Visitors of this fertile land witness doğanın mucizelerine tanıklık most important buildings of the beautiful, most elegant examples the miracles of nature, tracing 10 ediyor, 10 bin yıllık tarihin izini region. Tombs of Taptuk Emre and of Anatolian civil architecture in thousand years of history. They have sürüyor. Bir yandan sevginin, Yunus Emre are located here. Aktekke, Karaman. The mansion where the the opportunity to observe memories ibadete eşdeğer olduğunu which is also called Meder-i Mevlana well established Tartan family whose left by Yunus Emre, Mevlana who söyleyen Mevlana’nın, Yunus Mosque, is another important visiting roots go back to Karamanoğulları claimed that love is equal of praying. Emre’nin bıraktığı anılarını görme point of Karaman. Tombs of the period lived up until 1970s had In short, Karaman is whispering fırsatı buluyor. Kısacası Karaman, mother of Mevlana, his brothers and recently been converted to a stories where the yellow colour of buğdayın sarısının, tarlaların 21 other relatives of him are here. The museum. The biggest role played in wheat is mixed in with the green yeşiline, elmanın kırmızısının mosque, built in 1370, is one of the opening Tartan House to tourism colours of fields, the red colour of gökyüzünün mavisine, bulutun most important religious stops of the belongs to Remzi Doğan who was apples mixed in with the blue colour beyazına karıştığı öyküler fısıldıyor. region. the last person born in this house. of the sky, white colour of clouds.

TÜRSAB DERGİ | EKİM 2011 33

İSTANBUL ARKEOLOJİ MÜZELERİ KOLEKSİYONUNDAN SILOA YAZITI*

* Kudüs’te Aynı-Silvan çeşmesi suyunun kaynak noktasındaki yeraltı kanalında meydana çıkarılan bu yazıt, Fenike alfabesiyle yazılmış en eski İbrani metnidir. Yazıtta tarif edilen kanal, suların şehir dışındaki Ceyhun kaynağından şehir içinde Ana Sponsor Aynı-Silvan’ın bulunduğu noktaya gelmesini sağlıyordu.

İstanbul Arkeoloji Müzeleri TÜRSAB’ın desteğiyle yenileniyor

İstanbul Arkeoloji Müzeleri Osman Hamdi Bey Yokuşu Sultanahmet İstanbul • Tel: 212 527 27 00 - 520 77 40 • www.istanbularkeoloji.gov.tr TARİH history

İSTANBUL’UN MÜCEVHER KUTUSU Bir apartman... Ama bir apartmandan çok daha fazlası... Üç yüzyıla yayılan tarihiyle, ismiyle, sakinleriyle ve özellikleriyle bir benzeri yok. Doğan Apartmanı öyküsüyle sizi de büyüleyecek

 Kadir Deniz

THE JEWELLERY BOX OF İSTANBUL An Apartment... But more than just an apartment... It is unique with its history of over three centuries, its name, its residents and its features. Doğan Apartment will fascinate you with its story

36 TÜRSAB DERGİ | EKİM 2011

kan Bayülgen’i mutlaka tanıyorsunuzdur. Alman Birliği’nin babası Bismarck’ın adını da Oduymuş olmalısınız. Ya Doğan Kardeş? Yaşınız 60’lara dayanmışsa içiniz burkularak hatırlayacaksınız. Üç farklı yüzyıldan bu üç ilginç ismi buluşturan bir apartmanı anlatacağız bu sayıda. Ancak, takdimden de anlaşılacağı üzere, bir apartmandan çok daha fazlasını bulacaksınız. 1860’lardan günümüze bir tarih yolculuğuna çıkacaksınız.

19. Yüzyıl: Bismarck’ın elçisi İstanbul’da Tarih 1860’lar. Avrupa, sonunda Osmanlı İmparatorluğu’nu da parçalayacak bir çalkantı içinde. Prusya Kralı, Bismarck’ı şansölye -yani bugünün karşılığıyla başbakan- olarak atamış. Bismarck da, Alman Birliği’ni kurmak üzere ‘Kan ve Kılıç’ sloganıyla yola koyulmuş. Toprak üstüne toprak, ülke üstüne ülke fethinde. Osmanlı ise, ‘hala’ her ülkenin ‘müttefik’ olarak yanında görmek istediği bir imparatorluk. Tarihin bu en karmaşık ve heyecanlı döneminde, Bismarck İstanbul’da bir elçilik binası kurulması için talimat veriyor. 1864 sonlarına doğru, Galatasaray’daki 3 bin 700 metrekarelik arsa, üzerindeki iki katlı geleneksel Türk konağı ile birlikte satın alınıyor. Konak, elçiliğe uygun biçimde dayanıp döşenirken, Bismarck da Avrupa’yı kasıp kavuruyor. Ülkeler peşpeşe fethediliyor. Ve nihayet 1871 yılında, Prusya Kralı Wilhelm Alman İmparatoru, Bismarck da Alman şansölyesi unvanını alıyor. İstanbul’a da yeni elçi atanıyor. Yeni elçi, yepyeni bir gücü temsil ediyor. Belki de bu nedenle konağı yeterli bulmuyor. Daha büyük bir bina arayışına giriyor. Onun terkettiği konak bir süre sonra yıkılıyor ve arazi 1890’lara kadar boş kalıyor. O yıllar, dünyanın hızla 20’nci yüzyıl’a koştuğu yıllar. Yaşam biçimi değişiyor. Kıyafetlerden ulaşıma herşey yenileniyor. Konakların yerini de artık apartmanlar alıyor. Alman elçiliğinin boşalttığı araziye

38 TÜRSAB DERGİ | EKİM 2011 after the other. And eventually, in 1871, Prussian King Wilhelm receives the title of German Emperor and Bismarck becomes the German Chancellor. A new ambassador is appointed to İstanbul. The new ambassador represents a brand new power. Perhaps because of that, he finds the mansion unsuitable. He starts searching for a bigger building. The mansion he vacated is demolished a while later and the land stays empty until 1890s. Those are the years which the world is rapidly heading towards 20th century. Everything from clothing to transportation is changing. Mansions are now replaced by apartments. A splendid apartment is built on the land vacated by the German embassy, keeping up with the day’s trend. The apartment, built by Ali Beyzade Nahid Bey is handed over to Bismarck Bismarck Belgian Helbig Family in 1902.

20th Century: Bohemian Years and Doğan Kardeş Helbig Family rents out the flats of this multi storey and European style building to officers of foreign companies staying in İstanbul, elite Levantine, Jewish and Greek families of İstanbul. Each storey is host to the most bohemian name of İstanbul at the time. Helbig, known also as Cite Yazıcı Apartment becomes the You must know Okan The King of Prussia had appointed symbol of a life style with terrace Bayülgen. You must Bismarck as the chancellor. parties, balls. also have heard the Bismarck had embarked on the task But those entertaining years do not name of Bismarck, of forming the German Union with last long. With the darkest period the father of the the motto of ‘Blood and Sword’. He of Ottoman Empire, party lights go German Union. is busy invading land after land, off one after the other. What follows What about Doğan country after country. Ottoman is is inevitable: Invasion of İstanbul... Kardeş? If you are ‘still’ an empire which every country Many foreign origin families leaving approaching your 60s you will wants on their side as an ‘ally’. the city... Decline of wealth... remember it with a tinge of sadness. Bismarck gives orders to establish Helbig Apartment receives its fair In this issue, we are going to tell the an embassy building in İstanbul share from this change and is sold story of an apartment which brings during this most complicated several times to various names. together three interesting names and exciting time in history. A 3 While it changes names as Botton or from three different centuries. You thousand 700 square meter piece Victoria Han, the building is owned will be embarking on a journey of of land in Galatasaray with a by the founder of Yapı Kredi Bank, history from 1860s to today. traditional Turkish mansion built on Kazım Taşkent in 1942. it is purchased towards the end of This is a brand new period for the 19th Century: Bismarck’s 1864. apartment. Because, it now has a ambassador is in İstanbul While the mansion is decorated in name which survived to present The date is 1860s. Europe is in a manner suitable for the embassy, time: Doğan Apartment. turmoil which will eventually cause Bismarck is reigning terror over Doğan is the name of Kazım the break-up of the Ottoman Empire. Europe. Countries are invaded one Taşkent’s son who lost his life in an

TÜRSAB DERGİ | EKİM 2011 39 de, işte bu yeni modaya uygun kardeşe kavuşsunlar istenmiş. Daha avalanche accident in the Alps in who lived there, Doğan Apartment biçimde görkemli bir apartman 10 yaşındayken hayata veda eden 1939. Kid’s magazine Doğan Kardeş reached 21st century with famous konduruluyor. Ali Beyzade Nahid Doğan, hiç değilse adıyla yaşasın was also published in his memory... names too. It represented the arty, Bey tarafından yaptırılan apartman, istenmiş. It was hoped that the children of intellectual accumulation of İstanbul. 1902’de Belçikalı Helbig Ailesi’ne Turkey would have a brother called It became the ‘definition of elegance’ devroluyor. 21. Yüzyıl: İstanbul’un İstanbul’u Doğan through the magazine. It had against rising residences which Doğan Kardeş dergisi, 80 ve been wished that at least Doğan who became the temple of money. It 20. Yüzyıl: Bohem 90’lı yıllarda uzun aralar died at the age of just 10 would live almost became a ‘status symbol’. Or yıllar ve Doğan verilse de hala on with his name. the meaning of living in İstanbul! Kardeş yayınlanıyor. Ve Apartment resident Victoria Short Helbig tıpkı babasının 21st Century: İstanbul’s İstanbul is the most tangible example of this Ailesi, bu hayal ettiği gibi Despite having long periods of last description. She is the wife of çok katlı ve küçük Doğan’ın breaks during 80s and 90s, Doğan the Consulate General Roger Short Avrupai binanın adını yaşatıyor. Kardeş magazine is still published. who lost his life in the bombing of dairelerini, Tıpkı 200 yıllık And little Doğan’s name still lives British Consulate in 2003. Despite İstanbul’da Doğan Apartmanı on just as his father had dreamt. the great loss she suffered, she could kalan yabancı gibi. Just as the 200 years old Doğan not stay away from Turkey, İstanbul. şirketlerin Tarihin en sıcak Apartment does. She moved to Doğan Apartment, memurlarına, dönemlerine Witnessing a period of turmoil in saying “I want to live here from now İstanbul’un seçkin tanıklık edip, history and in a way telling the on”. What’s more, she owned up the Levanten, Yahudi içindeki sakinleriyle stories of that period with garden of the apartment where she ve Rum ailelerine bir bakıma o residents waters each and every flower. kiralıyor. Her dönemlerin We told you at the beginning of the kat, dönemin öyküsünü anlatan article; One of the residences of the İstanbul’unun en Doğan Apartmanı, Doğan Apartment is Okan Bayülgen. bohem isimlerini 21. yüzyıl’a yine Little daughter of Bayülken whose ağırlıyor. Helbig ünlü isimlerle name is İstanbul is growing up diğer adıyla Cite ulaştı. İstanbul’un in the building which could be Yazıcı Apartmanı, sanatsal, described as the ‘jewellery box’ of teraslarında entelektüel İstanbul. Victoria Short’s dearest verilen birikimini temsil is playing in the garden. Doğan partileri, balolarıyla, bir yaşam etti. Paranın mabedi olarak yükselen Apartment is getting ready for biçiminin sembolü haline geliyor. rezidansların karşısında ‘seçkinliğin brand new pages as the latest Ancak, o ‘eğlenceli’ yıllar tanımı’ haline geldi. Neredeyse generation of its history. uzun sürmüyor. Osmanlı bir ‘statü göstergesi’ oldu. Ya da İmparatorluğu’nun en karanlık İstanbul’da yaşamanın anlamı! dönemiyle, parti ışıkları birer birer Apartman sakinlerinden Victoria sönüyor. Ardından gelen malum: Short, işte bu son tanımın en İstanbul’un işgali... Pekçok yabancı somut örneği. O, İngiltere uyruklu ailenin kenti terketmesi... Başkonsolosluğu’na 2003 yılında Zenginliklerin yitirilmesi... düzenlenen bombalı saldırıda Helbig Apartmanı da bu hayatını kaybeden Konsolos Roger değişimden nasibini alıyor ve Short’un eşi. Yaşadığı büyük acıya peşpeşe farklı isimlere satılıyor. rağmen Türkiye’den, İstanbul’dan Botton ya da Victoria Han derken, kopmadı. “Bundan böyle burada bina 1942 yılında, Yapı Kredi yaşamak istiyorum” diyerek Doğan Bankası’nın kurucusu Kazım Apartmanı’na yerleşti. Dahası, Taşkent’in oluyor. çiçeklerini tek tek suladığı bahçesine Apartman için bu, yepyeni bir sahip çıktı. dönem... Çünkü artık, günümüze Yazının başında da aktardık; Doğan kadar ulaşan yeni bir ismi var: Apartmanı sakinlerinden biri de Doğan Apartmanı. Okan Bayülgen. Bayülgen’in Doğan, Kazım Taşkent’in 1939 minik kızı İstanbul, İstanbul’un yılında Alpler’de çığ altında kalarak ‘hazine kutusu’ denebilecek o hayatını kaybeden oğlunun adı. binada büyüyor. Victoria Short’un Çocuklara yönelik o efsane Doğan gözbebeği bahçede oynuyor. Kardeş dergisi de zaten onun Doğan Apartmanı tarihinin son anısına çıkartılmış... Türkiye’nin kuşağı olarak yepyeni sayfalara çocukları, dergiyle Doğan diye bir hazırlanıyor.

40 TÜRSAB DERGİ | EKİM 2011

Sayıları da müthiş!

Doğan Apartmanı, fiziki özellikleriyle de son derece ilgi çekici. İşte, ‘ilkler’ ve çarpıcı ayrıntılarla o özellikler:

• Apartmanın inşaatı 20 yıla yakın bir süre almış. Ne de olsa, 330 metrekarelik bir avlunun etrafında 4 bloktan oluşan, 7 katlı ve 51 daireli bir apartmandan söz ediyoruz. Ne yazık ki bu görkemli binanın mimarı bilinmiyor. • Binanın en önemli yanlarından biri, İstanbul’un ‘ilk asansörlü binası’ olması. • Apartmanın artık klasikleşmiş özellikleri günümüzde de büyük ölçüde korunuyor. Dahası, sakinleri yaşadıkları binaya bir ‘anıtsal yapı’ gözüyle bakıyor. Öyle ki, Doğan Apartmanı, kendine özgü internet sitesi bulunan ve hakkında bir de belgesel çekilen ender binalardan. • Belgesel, Doğan Apartmanı’nın başrol oynadığı tek yapım değil. Bazı filmlerde ve kliplerde de mekan olarak kullanıldı. Ancak Yavuz Turgul’un unutulmaz filmi Muhsin Bey’de, başrolü Şener Şen’le paylaştı! • Peki, bu kadar çekici bir apartmanda nasıl ev sahibi olunur? Bu sorunun yanıtı tahmin edeceğiniz üzere pek kolay değil. Öncelikle apartmanda satılık daire bulmak bir hayli zor. Bulunduğu zaman da, 90-300 metrekare arasında değişen dairelerin fiyatları milyon dolardan açılıyor. Kiralar ise ortalama 3 bin dolar civarında. • “Hiç değilse gezip görsek” derseniz, o da pek kolay değil. Güvenlik kameralarıyla her an gözlenen binayı, sakinlerin dışında sadece mimarlar, mimarlık veya güzel sanatlar gibi ‘ilgili’ dalların öğrencileri Numbers are also incredible! ve zaman zaman da sınırlı turist grupları gezebiliyor. Gezemeyenler içinse, özel internet sitesindeki ‘sanal tur’ yardımcı oluyor. Doğan Apartment is rather interesting with its physical features too. Here are those features with ‘firsts’ and striking details:

• The construction of the building took almost 20 years. After all, we are talking about a 330 square meter apartment with 4 blocks, 7 stories, 51 flats around a courtyard. Unfortunately, the architect of this splendid building is not known. • One of the most important aspects of the building is the fact that it is İstanbul’s ‘first building with a lift’. • Apartment’s classical features are largely protected at present too. Furthermore, the residents see the building they live in as a ‘monumental building’. So much so that Doğan Apartment is one of rare buildings which has its own internet site and a documentary made about. • The documentary is not the only production where Doğan Apartment the leading actor. It was used as the set in many movies and video clips. But in Yavuz Turgul’s unforgettable film Muhsin Bey it shared the lead with Şener Şen! • So how to own a house in such an attractive apartment? As you would guess, the answer to that question is not that easy. First of all, it is extremely difficult to find a flat for sale in the apartment. But when one is available, the price starts from a million US dollar for flats whose sizes vary between 90- 300 square meters. Average rent is around 3 thousand US dollars. • If you say ‘at least we should visit to see it’ then that also is not very easy. The building, which is watched round the clock by security cameras, can only be visited, by architects, students of branches such as architecture or fine arts and limited number of tourists from time to time, aside from the residents. For those who can’t visit it, ‘visual tour’ on the exclusive internet site comes handy.

42 TÜRSAB DERGİ | EKİM 2011 hıstory’s key museum pass istanbul! MUSEUMS YOU CAN VISIT WITH The gates of history are opened wide with the Museum Pass İstanbul. With this MUSEUM PASS İSTANBUL: card, the historical and cultural treasures of İstanbul, the capital city of three Hagia Sophia Museum empires, whose history dates back over more than 9 thousand years, are spread İstanbul Archaeological Museums out before your eyes. İstanbul Mosaic Museum Chora Museum The holders of the Museum Pass İstanbul will be able to visit the following Topkapı Palace Museum museums, free of charge and without having to queue: the Chora and Hagia (Excluding Harem Apartments) Sophia Museums, which bring the magnificence of the Eastern Roman Empire to Museums of Turkish and Islamic Arts the present; Topkapı Palace Museum (excluding the Harem section) exhibiting the grandeur of the Ottoman Empire; İstanbul Archaeological Museums housing the most important cultural heritage of the Hittite, Assyrian, Lydian, Phrygian and ADVANTAGE POINTS: Hellenistic civilizations; the Museum of Turkish and Islamic Arts bringing together BKG Museum Shops the most elegant examples of Islamic art; and the İstanbul Mosaic Museum GES Shops presenting splendid examples of ancient mosaic art. İstanbul Archaeological Museums Shop İstanbul Sapphire Observation Deck The Museum Pass İstanbul costs 72 TL and is valid for 72 hours, beginning with Rahmi M. Koç Museum your first museum visit. What’s more, advantages offered to holders of the Sakıp Sabancı Museum Museum Pass İstanbul aren’t just limited to this. Attractive discounts await the Theatre-Cinema Museum holders of the Museum Pass İstanbul at the city’s elite private museums, together Touring Club with arts and entertainment venues too.

For detailed information and points of sale you may visit www.muze.gov.tr NOT DEFTERİ notebook

AND THE OSCAR GOES TO... Avrupa Turizm Ödülleri, ya da başlığımızda da altını çizdiğimiz gibi turizmin Oscarları, yine sahiplerini buldu. Oscar ödüllerindeki Akademi üyeleri gibi, Avrupa Ödülleri’nde de ‘profesyonel turist’ diyebileceğimiz ‘gezme tutkunu’ 213 bin kişi oy kullandı. Sonuçlar Eylül başında açıklandı. Ve Türkiye’ye pek çok dalda ‘birincilik’ geldi. Biz de bu sayıda, hem o ödülleri duyuralım, hem de ilginç notlarını paylaşalım dedik

2 Aylin Şen lü Deniz, Cannes, Marbella gibi ünlü rakiplerini geride bıraktı. ‘Avrupa’nın en iyi sahili’ seçildi. Peki, bir sahil hem ‘ölü bir denize’ açılıp hem de nasıl bu kadar temiz ve mükemmel olabilir? Gerçekten de Ölü Deniz, adı gibi Öneredeyse durgun bir göl gibi. Yine de kendisini her gün ‘yeniliyor’, Çünkü, dibindeki kaynak suları yoğun biçimde çıkış yolu bulup denize akıyor ve bu arada suları temizliyor. Ayrıca, öylesine güçlü bir med-cezir yaşanıyor ki, birkaç günde bir deniz ortalama yarım metre yükselip alçalıyor. Bu da Ölü Deniz’e, denizden su taşıyor. Avrupa Turizm Ödülleri’nde İstanbul ‘en iyi kısa tatil merkezi’ olarak, bu kategoride yarışan Londra, Madrid, Paris, Roma ve hatta son yılların Les Ottomans Otel gözdesi Prag gibi kentlerin arasından sıyrılıp birinci seçildi. İzmir de, Les Ottomans Hotel yine Venedik, Amsterdam, Kopenhag gibi iddialı rakiplerini geride bırakıp ‘en tavsiye edilen gemi seyahat kenti’ oldu. Ancak, ödüllerin en ilginçlerinden biri, Hilton Dalaman’a gitti. AND THE OSCAR GOES TO... Hilton Dalaman’a, birincilik ‘Avrupa’nın en iyi Düğün ve Balayı European Tourism Awards, or the tourism Oscars as we underlined in our title, Otelleri’ kategorisinde geldi. Böyle bir unvana sahip olmak elbette çok yıldızlı özellikler gerektirir.Örneğin; Hilton Dalaman’da en küçüğü found their new recipients. Just as the Academy members in Oscar awards, 34 metrekare olan 410 oda bulunuyor. Ayrıca 10 adet de spa-süit yer 213 thousand ‘travel enthusiasts’ we could call ‘professional tourists’ have alıyor. Bu süitlerde üst katlarda yatak odası, alt kata inildiğinde ise voted in European Awards. Results were announced at the beginning of ‘müşteriye özel’ sauna, jakuzi, masaj yatakları ve kondisyon aletleri bulunuyor. Bir kilometre uzunluğundaki bir plajın çevresine kurulu September. And Turkey received ‘first places’ in many more branches. We tesiste ayrıca yedi açık, üç de kapalı havuzu yüzme var. Elbette bu kadar thought about announcing those awards and share some of its interesting değil. 20’den fazla -farklı ülke mutfaklarını sunan- restoran / bar / gece kulübü... Tenis kortları... Golf sahası... Ve bütün bunların karşılığı 2011 notes in this issue Avrupa Turizm Oscarı! Türkiye’ye ödül yağmuru desek, yeridir. Zira, başka kategorilerde de Ölü Deniz left behind some famous opponents like Cannes, Marbella. It received ödüller geldi: Kongre turizminde Ankara Sheraton Oteli... Butik otellerde ‘Europe’s best beach’ award. So, how come a beach opens up to ‘a dead sea’ and at İstanbul’daki Les Ottomans.. Tasarım alanında da Eren Talu’nun imzasını the same time can be so clean and perfect? In reality, Ölü Deniz is like a calm lake taşıyan Adam&Eve... just as the name suggests. But it ‘renews itself’ everyday. Because water sources Adam&Eve, yani Adem ile Havva, yine Eren Talu’nun favorisi beyaz beneath the sea bed flows out to the sea and this helps clean the water at the same rengiyle dikkati çekiyor. Ancak en ilginç yanı ‘beyaz kanatlar’. Daha time. Also, there is such a strong tide that the sea level drops and raises about half doğrusu, pekçoğu yabancı genç kadınlardan oluşan ‘Melek Servisi’... a meter every few days. This also moves the water at Ölü Deniz back and forth. Otelin melekleri, hem konsepte hem de isimlerine uygun biçimde At the Europe Tourism Awards, as ‘the best short holiday centre’, İstanbul bembeyaz giysileriyle müşterileri karşılıyor. Ve 24 saat boyunca da -tıpkı has beaten cities competing in this category such as London, Madrid, Paris, Rome melek gibi!- her soruna karşı yanında oluyor. and even Prague who has been the favourite in recent years. İzmir also left behind strong opponents such as Venice, Amsterdam, Copenhagen and became ‘the most Ölüdeniz sahilleri Ölüdeniz beaches recommended cruise destination’. However, one of the most interesting awards went to Hilton Dalaman. Hilton Dalaman received the first place award in ‘Europe’s Best Wedding and Honeymoon Hotels’ category. To have won such award would of course necessitate features with many stars. For example; Hilton Dalaman has 410 rooms, smallest of which is 34 square metres. There are also 10 spa-suits. In these suits, upstairs are designed as the bedroom and downstairs contain a sauna, a Jacuzzi, massage beds and conditioning equipment, all of which are ‘exclusive to the customer’. The resort which is set around a beach one kilometre long also has seven outdoor and three indoor swimming pools. That’s not all, of course. A restaurant / bar / night club which offers food from more than 20 different countries... Tennis courts.. A Golf course... And the return for all these is 2011 Europe Tourism Oscar! It would be appropriate if we said that awards have rained on Turkey. Because awards in other categories were also received: Ankara Sheraton Hotel in Congress Tourism... Les Ottomans in İstanbul in Boutique Hotels.. Adam&Eve which carries Eren Talu’s signature, in the design category... Once again, Adam&Eve attracts the attention with Eren Talu’s favourite colour white. But the most interesting aspect is ‘white wings’. More appropriately, ‘Angel Service’ which is made up of young women most of whom are from abroad... The angels of the hotel greet their customers wearing all white which is apt for the concept as well as for their names. And throughout 24 hours they appear by your side to deal with all problems -just like angels!-.

TÜRSAB DERGİ | EKİM 2011 45 DOĞA nature

ORKİDE CENNETİ ANADOLU Nedense orkide denince akla Uzak Doğu ülkeleri geliyor. Zaten büyük şehirlerin çiçekçilerinde de o ülkelerden gelen orkideler satılıyor. Oysa, orkide aynı zamanda bu toprakların da çiçeği. Hem de kaç çeşitle!

2 Sevinç Akyazılı

ORCHID HEAVEN ANATOLIA Somehow, Far Eastern countries spring to mind when orchid is mentioned. Already, orchids from those countries are sold in flower shops in big cities. However, orchid is also the flower of this land. And that with so many varieties!

sil, zarif, ulaşılması zor... Bütün bu kavramları bir çiçeğe yakıştırmak gerekirse, aklaA ilk gelen orkide olur. Doğanın bağrında, kendi kendine yetişen yani aslen ‘vahşi’ bir tür olan orkide, aşkını ifade etmek isteyen erkeklerin ilk seçimlerinden biri. Tıpkı pırlanta gibi, elmas gibi. Peki doğanın kendi elleriyle yarattığı bu ‘pahalı mücevher’ yetiştiği karanlık ve sakin bölgelerden ne zaman ve nasıl çıktı? Ne zaman hayatımıza girip, aşkın, estetiğin ve tutkunun sembolü haline geldi? Bu soruları yanıtlamadan önce, işe çok bilinen yanlışlardan birini düzeltmekle başlayalım. Orkide pek çoğumuzun sandığı gibi tropikal bir bitki değil. Aslında, orkideleri tropikal bir tür sanmamız çok da hatalı bir yaklaşım sayılmaz. Çünkü orkideler, tropikal türlerin melezlenmesi yoluyla elde edilen çiçekler. Ama dünyada 880 cins ve 22 bin tür orkide bulunuyor. Orkidenin yazılı kaynaklarda yerini alması Çin’de M.S. 206- Doğanın en sıra dışı bitkilerinden olan orkideler zarif görünümleriyle kadınların, “Hayır” diyemedikleri çiçeklerin başında yer alıyor 220 yıllarında hüküm süren Han Among nature’s most extraordinary plants, Orchids with their elegant appearance lead the Hanedanı dönemine rastlıyor. list of flowers that women just cannot say “No” to Bu döneme ait pek çok şiirde ve yazılı eserde hatta resimde tanışması ise 18’inci yüzyılın Noble, elegant, difficult to reach... If almost a small fortune, are flowers orkideye başlarına denk düşüyor. Kaşifler you had to use all these adjectives produced by cross breeding tropical rastlanıyor. ve maceraperestler uzak for a flower, first springing to species. But there are 880 variety Avrupa’nın ülkelere yaptıkları yolculuklarda mind would be orchid. Growing and 22 thousand types of orchids in orkideyle karşılaştıkları türleri, ülkelerine indigenously in the heart of nature, the world. getirip, asilzadelere hediye which makes orchid a ‘wild’ flower, it First appearance of orchids in written ediyor. Bu sayede orkide kralların, is one of the first choices of men who records coincides with Han Dynasty soyluların ve asillerin çiçeği olarak want to declare their love. Just like who ruled China in 206-220 BC. tanınmaya başlıyor. diamonds. Orchids appear in many poems and 19’uncu yüzyılda seralarda So, when and how did this “expensive articles written in this period and as üretilmeye başlayan orkidelerin jewel” nature created with its own well as in pictures. fiyatı nispeten ucuzluyor, bu güzel hands appear from dark and quiet Orchid’s introduction to Europe çiçek daha ulaşılabilir hale geliyor. areas? When did it enter our lives coincides with the start of 18th Ama ulaşılsa da tutkusu bitmiyor! and became the symbol for love, century. Explorers and adventurists Şu anda dünyada, 40’ın üzerinde aesthetic and passion? bring back types of orchids they orkide derneği faaliyet gösteriyor. Before answering these questions, come across on their journeys to far Bu derneklerin çatısı altında let’s start with correcting a well away countries and present them toplanan insanlar, henüz bilim known misconception. Orchids to nobility. As a result, orchids are dünyasının tanımadığı bir türü are not tropical plants as many of recognised as the flower of kings, keşfedebilmek ya da az bulunur us think. In fact, it is not really a nobles and aristocracy. bir türü fotoğraflayabilmek misconception to think that orchids Price of orchids become reasonably için keşif gezileri, foto-safariler are tropical. Because, orchids, single cheaper after being produced in düzenliyor. stems of which we buy by paying green houses during 19th century, Orchis Anatolica! these beautiful flowers become Orkidenin pahalı ve -belki de more accessible. Currently there are bundan ötürü- bu kadar çekici more than 40 orchid associations in olmasının nedeni, üretiminin operation across the world. People zorluğu. Düşünün,bir orkidenin who gather under the roof of these çiçek açması için 10 yıla varan organisations organise exploration sürelere ihtiyaç duyulabiliyor. trips, photo-safaris to unearth types Üstelik, orkide kimi zaman not yet discovered by scientists or to görünürde hiçbir sorun olmasa da photograph a rare type of orchid. aniden kuruyup ölebiliyor. İşte bu zorluk ve kırılganlık, Orchis Anatolica! onu diğer çiçeklerden ayırıyor. The reason for orchids being Oysa, ender bulunan çiçeklerden expensive and - perhaps because of değil orkide! Yazının başında da that-so attractive is the difficulties in söyledik. Dünyada 22 binden producing it. Think about it, almost fazla türü bulunuyor. Alaska’dan 10 years is needed for an orchid to Amerika’ya kadar her iklimde, flower. What’s more is that an orchid hemen her toprakta yetişiyor. Hele may suddenly dry up and die without Türkiye... Başlıkta da vurguladığımız an apparent reason. gibi, başlı başına bir orkide This difficulty and fragility separates cenneti. Anadolu topraklarında orchids from other flowers. Yet, an tam 140 çeşit orkide yetişiyor. orchid is not a rare flower! We said Üstelik bunların 40’ı endemik, so at the beginning of the article. yani sadece bu topraklarda There are more than 22 thousand yetişen çiçekler. Adını bizzat types in the world. It grows in every Anadolu’dan alan Orchis Anatolica climate, in almost every type of soil ve Kahramanmaraş’ın Elbistan from Alaska to America. At least in ilçesinin antik dönemdeki ismini Turkey... As we pointed out in our Dactylorhiza da Anadolu’da yetişen orkidelerden bir tanesi Dactylorhiza is just one of many species of orchids grown in Anatolia bilim literatürüne sokan Cataonica headline, Turkey is an orchid heaven Orkidesi bunlardan sadece ikisi. in its own right. 140 different types Türkiye’de orkideler ağırlıkla of orchid is grown on Anatolian Güney Batı Ege, Karadeniz Bölgesi soil. Furthermore, forty of them ve Toroslar civarında yetişiyor. are endemic which means that Üstelik Anadolu halkı da orkidelerle they only grow on this land. Orchis sandığımızdan çok daha haşır Anatolica which gets its name from neşir. Bu güzel çiçekler, orkide Anatolia and Cataonica Orchid which kadar sofistike olmasa da, çok daha introduced the name of Elbistan town samimi ve sıcak isimlerle anılıyor; in Kahramanmaraş on to scientific ‘Diliçıkık’, ‘Tavşan Topuğu’ gibi. literature is just two of them. Taklitçi çiçek yeteneğine atıfta bulunmuş. Kelebek orkidesi Anadolu insanının orkidelere Mesela Samsun dolaylarında Butterfly orchid koyduğu isimler, ilk başta sıradan yetişen Orchis Apifera isimli orkide görünse de, orkidelerin çok türünün yerel adı önemli ve şaşırtıcı bir yeteneğine ‘arı selefi’. işaret ediyor; Orkideler doğanın Üstelik bu en yetenekli taklitçilerinden biri. taklit Üstelik taklit yetenekleri onların yeteneği soyunun devamını sağlamak çiçekleri için buldukları bir yöntem. isimlendirme Döllenmek için gerekli nektara konusunda sahip olmayan bazı türler, bu bilim eksiklerini hayvanları kullanarak adamlarına da aşıyor. Örneğin, ‘Mirror Orchid- ilham vermiş. Çiçekleri Ayna Orkidesi’nin taç kelebeğe benzetilen yaprakları neredeyse türün bilimsel adı, Orchis dişi bir arıyla aynı. Bu Papilionacea yani aldatıcı görüntüyü bir Kelebek Orkidesi. Orchids in Turkey generally grow This imitation skill has also inspired de kimyasal Elleri ve ayaklarına in South West Aegean region, Black scientists when naming the flowers. uyarı kadar bir maymunu Sea region and around Taurus The scientific name of the type maddeleriyle andıran Orchis Simia- mountains. Moreover Anatolian folk whose flowers resemble a butterfly birleştiren çiçek, Maymun Orkidesi is more familiar with orchids than is Orchis Papilionacea, which means bir mıknatısmış Orkidelerin üremeleri we think. These beautiful flowers are Butterfly Orchid. Orchis Simia which gibi erkek arıları konusundaki tek sıra dışı referred to with more sincere and resembles a monkey from top to toe kendisine çekiyor. özelliği taklit de değil. warm names even though they are is Monkey Orchid. Imitation is not the Latince adı ‘Ophrys Bazı orkide türleri çok not as sophisticated as the name only extraordinary feature of Orchids speculum’ olan zorlandıklarında orchid; such as ‘Diliçıkık’ (tongue when it comes to breeding. Some orkide, taklit kendi kendine hanging out), ‘Tavşan Topuğu’ types of orchids can self breed if they konusunda de üreyebiliyor. (rabbit’s heel). find breeding difficult. Because they neredeyse orkideler Çünkü hem have female and male genitalia. aleminin bile en iyisi. erkek hem de Copycat flower Orchids are very impressive with Bu türün çiçekleri dişi organlarına While the names give to orchids by these şekline, rengine, sahipler. the people of Anatolia may at first features tüylerine varıncaya kadar, Orkideler, bir yandan appear as ordinary, they point out as well kanatları açık haldeki dişi bir bu özellikleri bir yandan an important and incredible skill; as with their yaban arısına benziyor. da kırılgan görünüşleriyle çok Orchids are one of the most skilful fragile appearance. Anadolu insanı da orkideleri etkileyici. Tıpkı doğanın kendisi impersonators of nature. And the Just like the isimlendirirken işte bu taklit gibi! copycat skill of orchids is a method nature itself! they invented to provide continuity to their breed. Some types of orchids which do not have enough pollen for fertilization use animals to fulfil this shortcoming. For example, crown leaves of ‘Mirror Orchid’ are very similar to a female hornet. Combining this deceptive appearance with a chemical stimulus, the flower attracts male hornets like a magnet. Orchid named ‘Ophrys speculum’ is the best of the orchid world when it comes to imitation. The flowers of this type with its shape, colour, bristles resemble an open winged female hornet. The people of Anatolia had referred to this skill when they named orchids. For instance, the local name of Orchis Ayna orkidesi Apifera which grows in Samsun Mirror orchid region is ‘arı selefi’ (hornet follower).

50 TÜRSAB DERGİ | EKİM 2011 Büyük tehdit: Salep ve dondurma

Orkide üreme ve dayanıklılık konusunda yetenekleriyle bilim adamlarını bile şaşırtıyor. Ama onlar bile, insanoğlunun tehdidi altında. Kimi türleri tükenme yolunda alarm veriyor. Üstelik bu tehlikenin baş sorumluları; Salep ve dondurma. Kış aylarında severek içtiğimiz, güzel kokulu, lezzetli, şifalı içecek ve dünyaca ünlü Maraş dondurması, Türkiye’deki orkidelerin sonunu getirmek üzere. Çünkü salepin ana maddesi ve Maraş dondurmasına kıvamını veren şey aynı; yabani orkide yumrusunden elde edilen toz. ‘Türkiye’nin Orkideleri’ isimli kitabın yazarı Hollandalı uzman Karel Kreutz, Türkiye’de yılda 120 milyon orkidenin söküldüğünü dile getiriyor. 1000-4000 Orkide yumrusundan sadece bir kilo toz elde ediliyor. Türkiye’de 40’ı endemik, 60 tür bu nedenle yok olma tehlikesi altında. Oysa dünyanın pekçok yerinde özel olarak korunuyor. Örneğin Hollanda orkide sökümü yapanlara hapis cezası bile uyguluyor.

Great threat: Salep (orchis) and ice-cream

Orchids amaze even the scientists with their breeding and durability skills. But even they are under the threat of mankind. Some species are giving warnings of extinction. The main culprits of this danger; Salep (Orchis) and icecream. Beautifully scented, delicious, healthy drink which we drink in winter months and world famous Maraş ice-cream are about to bring about the end of orchids. Because the main ingredient of salep and the ingredient that gives consistency to Maraş ice-cream are the same thing; powder which is obtained from the anther of an orchid. The author of the book called ‘Orchids of Turkey’, the Dutch expert Karel Kreutz says that 120 million orchids are uprooted every year in Turkey. Just a kilogram of powder can be obtained from 1000-4000 orchid anthers. Because of that, 60 species, 40 of which are endemic, are under the threat of extinction. But in many places across the world they are especially protected. There are even jail sentences in Holland for those who uproot orchids.

TÜRSAB DERGİ | EKİM 2011 51 ŞEYLERİN TARİHİ history of things

ROBOTUN CİZRELİ BABASI Günümüzde etrafımız robotla çevrili. Peki, ilk insansı robotun bu topraklarda icat edildiğini biliyor muydunuz? Ya, satranç oynayan robotun ardındaki sahtekarlığı? Yanıtlarıyla birlikte, işte robotun tarihçesi

2 Aylin Şen

FATHER OF ROBOT FROM CİZRE Nowadays, we are surrounded by robots. But did you know that first robot resembling a human being was first invented in this land? What about the fraudulence behind robot playing chess? With answers to these questions, here is the history of robot arel Çapek, adının da hissettirdiği gibi, bir Çek. Tarih sahnesinde çok çarpıcı bir nedenle yerK alan bir oyun yazarı. O, robotların isim babası. Aslında ‘robot’ Çek dilinde ‘esir’ anlamına geliyordu. Karel Çapek, 1921 yılında yazdığı bir oyunda insanların yerine çalışmaları için yaratılacak ‘esirlerden’ söz ediyordu. Yani robotlardan! Sözcük yeniydi belki ama, fikir çok eski... Otomat / robot fikri -kaynaklara göre- yaklaşık 3 bin yıl öncesine uzanır. Homeros İlyada adlı eserinde ‘hareketli üçayaklılardan’ söz eder. Bunlar bildiğimiz anlamda ‘canlı’ değildir ama canlı gibi hareket ederler. Aristo da M.Ö. 4.yüzyılda şöyle der: “Eğer her araç kendi işini Karel ÇapekÇapek görebilseydi, insan eline ihtiyaç Karel duymadan mekik kendi dokuyabilse, lir kendi kendine çalabilseydi, yöneticilerin insana ihtiyacı kalmazdı!” Karel Çapek is a Czech, as his Before moving on to that surprise and Aristo’nun öngördükleri name suggests. He is a play writer the robot generation of today, let’s go bugün gerçek. Neyse ki, who has entered history’s stage back to past once again. Let’s take a yöneticilerin hâlâ insana with a very striking reason. He look at the history of Robots. ihtiyacı var. Ama yazının is the name father of robots. In sonuna sakladığımız fact, the word ‘robot’ means First robot is from Anatolia sürprizde göreceğiniz gibi ‘captive’ in Czech language. The name of this land is mentioned pek de ‘hayra alamet’ değil! In a play that Karel Çapek in that history. And that with a ‘first’. Biz, o sürprize ve bugünkü wrote in 1921, he was According to many sources, the first robot nesline geçmeden, yine talking about ‘captives’ scientist who studied the robot science geçmişe uzanalım. Robotların to be created to work as described today is Cizreli İsmail Ebul tarihçesine göz atalım. instead of humans. I.e. İz... As his name suggests, he was born robots in Cizre in 1153. He put his name on İlk robot Anadolu’dan The word may be new research well in advance of his time. O tarihçede, bu toprakların da adı but the idea is very old... He had not just stopped at theoretical geçiyor. Üstelik bir ‘ilk’ ile. Pek çok the idea of an automat / robot goes work and created a machine completely kaynağa göre, bugünkü tanımıyla sonra koşar back for 3 thousand years -according to resembling a human, i.e. the first robot biliminde çalışmalar yapan adımlarla yürümüş. sources-. Homer mentions ‘mobile three humanoid robot. And he presented it to ilk bilim adamı, Cizreli İsmail Ebul İşte o yolculuktan birkaç örnek: legged’s’ in his Iliad. They are not ‘alive’ Sultan Artukoğlu Nasreddin for whom İz... Adından da anlaşılacağı üzere 1700’lerin ortasında Fransız mucit as we know it but they move as though he worked. Cizre’de -1153 yılında- doğmuş. Vaucanson bir ‘oyuncak’ icat they are alive. Çağının ötesinde araştırmalara imza etti. Ancak bu oyuncak insana Aristotle says the following in 4th An exciting journey atmış. Üstelik teorik çalışmayla benziyordu... İnsan boyundaydı... century BC: “If every tool could look European scientists had been left well kalmamış, tümüyle insana benzeyen Lastik dudaklarını ve parmaklarını after itself, shuttle back and forth behind by him but later they progressed bir makineyi, yani ilk insansı robotu hareket ettiriyor, elindeki flüte hava without needing the human hand, if a rapidly. Here are a few examples from yapmış. Ve hizmetinde çalıştığı üflüyordu.. Repertuvarında da tam Lyre could play itself, managers would that journey! Sultan Artukoğlu Nasreddin’e 12 melodi vardı. not need the humans!” French inventor Jacques de Vaucanson sunmuş. 1700’lerin sonlarında Von What Aristotle was predicting is today’s invented a ‘toy’ in around the middle Kempelen, bir adım daha attı. reality. Fortunately, managers still of 1700s. But this toy resembled a Heyecanlı bir yolculuk Onun robotu satranç oynuyordu. need humans. But as you will see with human being... it was the same height Avrupalı bilim adamları, onun Yani hareket etmekle kalmıyor, a surprise we are keeping till the end of as a human... it could move its plastic çok gerisinde kalmış, ama daha düşünmenin ilk evresini this article, it does not ‘bode well’! lips and fingers, blow air into a flute in

TÜRSAB DERGİ | EKİM 2011 53 sergiliyordu. Derken, heyecan komutlara göre tahta kutuları üst balonu bir anda patlayıverdi. Von üste dizebiliyordu. Hatta kutuların Kempelen, robotun içine bir çocuk düzgün durup durmadığını kontrol yerleştirmişti. Yani robot sahteydi! ediyor, gerekirse düzeltiyordu. Ama, bilim dünyası artık harekete Robotlar, bugün artık hayatımızın geçmişti. 1700’lerin sonu ve bir parçası. Japonya, evlerde 1800’lerin başından itibaren müthiş ve özellikle yaşlılara bakımda icatlarla meraklıların karşısına çıktı: kullanılacak robotların ucuz ve seri 1774: Droz tarihteki en karmaşık üretimi için kafa yoruyor. ABD ise, otomatlardan birini geliştirdi. işi neredeyse fabrikaların robotları ‘Otomatik sekreter’ 40 harf devredilmesi noktasına getirdi. İşte uzunluğunda bir mesajı kalemle en son örnek: ABD’nin Florence yazabiliyordu. şehrinde Yamazaki Machiner Works 1805: Maillardet resim çizebilen, Firmasının kurduğu dev fabrikada his hand.. It also had 12 melodies in its artists painting pictures, card İngilizce ve Fransızca yazabilen bir üretimi tümüyle robotlar yapıyor. repertoire. tricksters and musicians who could otomat yaptı. Sadece 6 ‘insan’ çalışıyor. Ne mi Towards the end of 1700s, Wolfgang play woodwind instruments swept the 1876: Dünya Fuarı’nda gerçek yapıyorlar? Yerleri süpürüyorlar! Von Kempelen took another step. His World Fair. In just a few years, Thomas insan boyunda otomatik ressamlar, robot could play chess. That meant Edison designed his famous talking doll iskambil sihirbazları ve üflemeli Ben robot! that not only it could move but it could by using a scaled down version of his aletler çalan müzisyenler ortalığı Biyokimyacı, yani bilim adamı.. display the first stages of thought. But invention called ‘phonograph’. kasıp kavurdu. Ve 50’ye yakın roman yazmış, suddenly, the balloon of excitement had Westinghouse created a pair of robots Birkaç yıl içinde, Thomas Edison yani yazar.. İsaac Asimov, bu burst. Von Kempelen had placed a child in 1940s. The robot named ‘Electro’ ‘fonograf’ adlı icadının küçültülmüş iki özelliğini birleştirerek robot inside the robot. The robot was a fake! could dance, count to 10, smoke a bir halini kullanarak meşhur tarihçesinde benzersiz bir yere But the science world had started to cigarette. His dog robot friend would konuşan bebeği tasarladı. sahip oldu. 1920-1992 yılları move. From the end of 1700s to the walk alongside it, stand on its hind legs 1940’larda Westinghouse robot bir arasında yaşayan Asimov Aristo’nun beginning of 1800s it appeared with and bark. çift yarattı. ‘Electro’ adlı robot, dans hayallerini / fantezisini, Cizreli İsmail superb inventions before its curious Researchers developed a robot called ediyor, 10’a kadar sayıyor, sigara Ebul İz’in aklıyla buluşturdu. Bilime fans: ‘Shakey’ at the end of 1960s. As well içiyordu. Arkadaşı robot köpek de yakın duran, ama popüler bir dille 1774: Droz developed one of the most as wandering between rooms without yanında yürüyor, arka bacakları yazdığı için bilime uzak okuyucunun complicated automats in the history. bumping into furniture around, Shakey üzerine kalkıyor ve havlıyordu. da ilgisini çeken kitaplara imza attı. ‘The Automaton secretary’ could write a could stack wooden boxes up according 1960’ların sonlarında araştırmacılar Sayısız ödül kazandı. Romanları 40 letter long message with a pen. to voiced commands. It could even ‘Shakey’ adında bir robot yüzlerce kez filme çekildi. En ünlü 1805: Maillardet created an automat check that wooden boxes are lined up geliştirdiler. Shakey etraftaki kitaplarından ‘Ben Robot’ ve aynı that could draw pictures, write English neatly, correct them if need be. eşyalara çarpmadan odalar adı taşıyan film, bunlara son örnek and French. Robots are now part of our lives. arasında dolaşabildiği gibi, sesli oldu. Ancak, Asimov’u asıl benzersiz 1876: Real human size automatic Japanese are working on cheap and serial production of robots to be used Thomas Edison yaptığı Shakey in houses and especially robots to look fonograflardan biriyle Shakey Thomas Edison with one of the after old people. USA is almost at the phonographs he has produced stage where tasks in a factory are about to be assigned to robots. Here is the latest example: Whole production at a giant factory constructed by Yamazaki Machiner Works Company in Florence, USA is carried out completely by robots. Only 6 ‘people’ work there. What do they do? They sweep the floor!

I robot! He is a biochemist, which means he is a scientist.. He had written nearly 50 novels, which means he is an author. By combining these two skills, Isaac Asimov earned a unique place in the history of robots. He brought dreams / fantasies of Asimov Aristo who lived between 1920-1992 together with the mind of Cizreli İsmail Ebul İz. He wrote books that was close to science but also kılan, bilimin de faydalandığı yılında -adından da anlaşılacağı attracted the interest of readers not name. With a pioneering well advance bir kuramın yaratıcısı olması. üzere- Cizre’de doğmuş. Çağını aşan interested in science as he wrote using of his time, he carried out research in “Robotların Yasası” diye bilinen bu bir öncülükle sibernetik ve robot a popular language. He won numerous the fields of cybernetics and robotic kuram, üç şartı şekillendirir: biliminde araştırmalar yapmış. 21 awards. His novels had been filmed science. Entering the services of 1- Bir robot kesinlikle bir insana yaşında saray mühendisi olarak for hundreds of times. One of his most Artuklular Principality in Diyarbakır zarar veremez veya kayıtsız kalarak Diyarbakır’da Artuklular Beyliğinin famous books “I robot” and the film of as the palace engineer at the age of bir insanın zarar görmesine neden hizmetine giren Cizreli İsmail, 30’lu the same name is the latest example 21, Cizreli İsmail became the head olamaz. yaşlarında sarayın baş mühendisi of that. engineer of the palace around 30 years 2- Birinci yasa ile çelişmediği sürece olmuş. 50’den fazla buluşunu / But what made Asimov unique was of age. He collated more than 50 of his bir robot insanlar tarafından verilen makinesini ‘Mekanik Hareketlerden to be the inventor of a theory which inventions / machines in his book called komutlara uymak zorundadır. Mühendislikte Faydalanmayı İçeren also benefited the science. The theory, “The Book that Contains the Use of 3- Birinci ve ikinci yasa ile Kitap’ adlı eserinde çizimleriyle known as the “Three Laws of Robotics”, Mechanic Movements in Engineering” çelişmediği sürece bir robot kendi birlikte anlatmış. forms three conditions: with drawings. varlığını korumak zorundadır. Bu eserin orijinali maalesef kayıp. 1- A robot may not injure a human Unfortunately, the original of this book Ancak bilinen 15 kopyasından 10’u being or, through inaction, allow a is lost. But, of 15 copies known to exist, İsmail Bey’in marifetleri Avrupa’nın farklı müzelerinde, 5 human being to come to harm. 10 are in various museums in Europe, Batı’nın ‘El Cezeri’ diye bildiği tanesi de Topkapı ve Süleymaniye 2- A robot must obey the orders given 5 are held in Topkapı and Süleymaniye Cizreli İsmail Ebul İz, 1136 kütüphanelerinde bulunuyor. Neler to it by human beings, except where libraries. What has not been told about anlatılmıyor ki o kitapta: such orders would conflict with the First in that book: Aralarında çamaşır teknesine Law. “Humanoid automaton” robots in the otomatik olarak su döken ‘arap 3- A robot must protect its own shape of “an Arabic woman” who kadın’ şeklindeki robotun da existence as long as such protection pours water into a washing trough bulunduğu ‘insansı otomatlar’.. does not conflict with the First or automatically.. Watches, water Saatler, su makineleri, şifreli Second Laws. machines, combination keys, safes, kilitler, kasalar, termos, otomatik thermos, automatic children’s toys, çocuk oyuncakları, otomatik The talent of İsmail Bey boats floating automatically, water yüzen kayık, su tulumbaları.. Cizreli İsmail Ebul İz who was known pumps.. And “crank shaft” which Ve günümüzde bütün motorlu in the west as “El Cezeri” was born is found in every motorised vehicle vasıtalarda bulunan ‘krank mili’.. in Cizre in 1136, as evident from his today...

TÜRSAB DERGİ | EKİM 2011 55 OTEL hotel

ORADA HÂLÂ YAZ Sonbahar geldi. Kış hazırlıkları başladı. Ama yaza doyamayan ya da yazın tatil yapamayanlar üzülmesin. Çünkü Ege’de yaz henüz bitmedi

IT’S STILL SUMMER THERE Autumn has arrived. Preparations for winter are underway. But those who has not had enough of summer or those could not have had a holiday should not feel sorry. Because, summer is not yet over in the Aegean ikaye odur ki, With It’s warm climate, deep Apollon, Daphne’ye blue bays, palm trees, pine trees, Didim’de aşık olmuş bay trees, it is one of the little ve onun peşinden paradises on earth... koşmuş.H Ondan kaçan Daphne, With all these features, Didim Toprak Ana’ya kendisini saklaması continues to welcome those who için yalvarmış. Yakarıları kabul do not want summer to be over, olan Daphne, defne ağacına those who are not happy with the dönüşüvermiş. crowds of high season and seek a Ege’nin gözbebeği Didim, quiet and peaceful address. efsanevi aşkların ve kaçıp Here is one of those addresses: kovalama öykülerinin ana vatanı. Venosa Beach Resort-SPA is Ne de olsa, tanrılara/tanrıçalara a 5 star deluxe holiday resort layık güzellikte... Sıcacık havası, established on an exclusive masmavi koyları, palmiyeleri, bay in Didim. Venosa Beach çam ağaçları, defneleriyle Resort-SPA with 297 rooms, yeryüzündeki minik cennetlerden all of which has sea views and biri... 750 bed capacity is challenging Didim tüm bu özellikleriyle, yazın the changes in seasons with bitmesini istemeyenleri, yüksek swimming pools of varying sizes, turizm sezonunun kalabalığından magnificent beaches and relaxing hoşlanmayıp, sakin ve huzurlu SPA applications. bir adres arayanları ağırlamaya Is the October wind keeping you devam ediyor. away from the sea! Venosa Beach İşte o adreslerden biri: Venosa Resort-SPA also serves with its Beach Resort-SPA Didim’in özel animation team and discos. In bir koyunda kurulu, 5 yıldızlı addition, it is very easy to get to deluxe bir tatil merkezi. Tamamı Didim’s night life which is lively deniz manzaralı 297 oda ve all 4 seasons. Because, the hotel 750 yatağa sahip Venosa Beach is only 4 kilometres from the Resort-SPA, farklı mutfakların centre of Didim. Where the hotel tatlarını sunan restoranları, is situated is very convenient for değişik ebatlardaki havuzları, those who want to be close to muhteşem plajı ve rahatlatıcı history, want to feel the traces SPA uygulamalarıyla mevsimlerin of the past. Guests of the hotel değişimine meydan okuyor. can reach Didyma Antique City Ekim rüzgarı denizden uzak after a half an hour journey, mı tutuyor! Venosa Beach visit the magnificent temple Resort-SPA, animasyon ekibi ve erected in honour of Oracle God discolarıyla da hizmet veriyor. Apollon, have a look at bay Ayrıca Didim’in 4 mevsim trees surrounding the temple hareketli gece yaşantısına while following the traces of a ulaşmak son derece kolay. Çünkü mythological love story. otel Didim’in merkezine sadece 80 Kilometres from Bodrum 4 kilometre uzaklıkta. Otelin Airport and 140 kilometres from konumu, tarih ile iç içe olmak, İzmir Adnan Menderes Airport, geçmişin izlerine dokunmak Venosa Beach Resort-SPA, iş The legend has it that Apollon Venosa Beach Resort-SPA is isteyenler için de son derece toplantılarını mini bir tatile had fallen in love with Daphne in also ideal for those who want uygun. Otelin konukları, Didyma dönüştürmek isteyenler için de Didim and followed her. Running to turn their business meetings Antik Kenti’ne yarım saatlik bir ideal. Otelin tam donanımlı bir away from him, Daphne pleaded into a mini holiday. The hotel yolculukla ulaşabilir, Kehanet toplantı salonu ve yine açık hava with Mother Earth to hide her. has a fully equipped meeting hall Tanrısı Apollon adına dikilmiş toplantılarında kullanılabilecek Daphne’s pleas were accepted and an amphitheatre which is görkemli tapınağı ziyaret edebilir, şekilde tasarlanmış bir and she was turned into a bay designed to be used for open air civardaki defne ağaçlarına göz anfitiyatrosu da bulunuyor. tree. meetings. gezdirerek mitolojik bir aşkın izini Didim is the favourite of the sürebilir. Venosa Beach Resort-SPA Aegean is the land of legendary Venosa Beach Resort-SPA Bodrum Havalimanı’na 80, İzmir Adres: Gevrek Mevkii Yeşilkent loves and stories of run and Address: Gevrek Mevkii Adnan Menderes Havalimanı’na Didim chase. After all, its beauty is Yeşilkent Didim 140 kilometre uzaklıkta bulunan www.venosa.com.tr worthy of gods / goddesses... www.venosa.com.tr

TÜRSAB DERGİ | EKİM 2011 57 KISA HABERLER news

Lufthansa Avrupa’nın lider havayolu

Lufthansa, 213 bin uzmandan oluşan bağımsız değerlendirme komitesi tarafından ‘Avrupa’nın Lider Havayolu Şirketi’ seçildi. Lufthansa Türkiye Genel Müdürü Gregor Wende, “Lufthansa’nın Avrupa pazarına nitelikli ürünlerle hizmet sunma konusundaki azmi Avrupa turizm uzmanları tarafından bir kez daha takdir edildi. Bu prestijli ödülü üç kez üst üste almanın memnuniyetini yaşıyoruz.”dedi.

Lufthansa is the leader airline of Europe

Lufthansa was chosen as ‘Europe’s Leader Airline Company’ by the independent evaluation committee which is made up from 213 thousand experts. Lufthansa Turkey General Manager Gregor Wende said that “Lufthansa’s determination to offer service in the European market with quality products has once again been appreciated by the tourism experts of Europe. We have the pleasure of receiving this prestigious award three times in a row”.

Yolculuk konforu Massive investment için dev yatırım! for passenger Lufthansa kısa ve orta menzilli uçak filosunda yer alan 180 comfort! uçağın 32 bin koltuğunu yeniliyor. Havacılık devi, uçak içi Lufthansa is renewing 32 thousand hizmetlerini geliştirmek için seats on 180 short and medium başlatmış olduğu yenileme range aircraft on its fleet. programı kapsamında yeni kabin As part of the renewal program to donanımına 170 milyon Euro improve in-flight services, the airline dolayında yatırım yapacak. giant will be investing around 170 Lufthansa ayrıca tüm uzun million Euros for the new cabin menzilli uçuşlarında WLAN interior. uyumlu dizüstü bilgisayarlar veya Lufthansa will also reintroduce the Internet erişimli cep telefonlarıyla FlyNet program on all its long range geniş bant kablosuz internet flights which offers wireless internet erişimi olanağı sunan FlyNet access to all laptops and internet programını tekrar uygulamaya enabled mobile phones compatible sokacak. with WLAN.

58 TÜRSAB DERGİ | EKİM 2011 Dünya turizmini İzmir’de keşfedin! Explore the world’s tourism in İzmir!

08-11 Aralık December 2011

Turizm Fuar ve Konferansı Tourism Fair & Conference İzmir Uluslararası Fuar Alanı, Kültürpark İzmir International Fair Center, Kültürpark Partner Ülke Partner İl www.travelturkey-expo.com Partner Country Partner City

T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı himayesinde Organizatörler Under the patronage of Ministry of Culture & Tourism Organizers KÜTAHYA

Member Tel/Phone: +90 212 259 84 04 Tel/Phone: +90 212 334 69 24 Tel/Phone: +90 232 497 11 12

Medya Sponsoru Havayolu Sponsorları Media Sponsor Airline Sponsors

BU FUAR 5174 SAYILI KANUN GEREĞİNCE TOBB (TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ) İZNİ İLE DÜZENLENMEKTEDİR THIS FAIR IS ORGANIZED WITH THE PERMISSION OF THE UNION OF CHAMBERS AND COMMODITY EXCHANGES OF TURKEY IN ACCORDANCE WITH THE LAW NUMBER 5174 KISA HABERLER news

Çin Büyükelçisi ve CITIC Travel temsilcileri TÜRSAB’ı ziyaret etti

Çin Halk Cumhuriyeti Büyükelçisi Gong Hiaosheng ve CITIC Travel temsilcileri, Çin ve Türkiye arasındaki iş birliği olasılıklarını belirlemek üzere TÜRSAB Başkanı Başaran Ulusoy’u makamında ziyaret etti. Çin’in büyük bir turizm potansiyeline sahip olduğunu dile getiren Hiaosheng, “Türkiye ile aramızda var olan güçlü ticari bağın turizmle desteklenmesini arzu ediyoruz. Ülkeniz dünyanın en önemli seyahat destinasyonlarından biri. Çin halkının ülkenizin güzelliklerini keşfetmesini, daha fazla Türk’ün de Çin’i ziyaret etmesini istiyoruz” dedi. CITIC Travel yetkilileri de, Çin’in turizm pazarı hakkında bilgi vererek, Türkiye’deki acentelerle ortaklaşa çalışmalar yürütmek istediklerini dile getirdi. Toplantıya Başaran Ulusoy’un yanı sıra TÜRSAB Kurumsal İlişkiler Direktörü Ela Atakan ve Kurumsal İlişkiler Departmanı’ndan Gülberk Aşyapar katıldı. Chinese Ambassador and CITIC Travel Representatives visited TÜRSAB

The ambassador of People’s Republic of China, Gong Hiaosheng and representatives of CITIC visited TÜRSAB Chairman Başaran Ulusoy in his office to determine possibilities of collaboration between China and Turkey. Speaking about the fact that China has a great tourism potential, Hiaosheng said that “We wish for the strong commercial tie that exists with Turkey to be supported by tourism. Our country is one of the most important destinations of the world. We also want Chinese people to discover the beauties of your country, want more Turkish people to visit China”. CITIC Travel representatives presented information about tourism market in China, stating that they want to embark on joint projects with agencies in Turkey. Alongside Chairman Ulusoy at the meeting were TÜRSAB Corporate Relations Director Ela Atakan and Gülberk Aşyapar from Corporate Relations Department.

Palm Wings sizi çağırıyor Palm Wings is calling for you

Ege’nin en güzel ilçelerinden olan Didim, yazın son günlerini Didim, one of the Aegean’s pretty towns, offers delightful alternatives for doyasıya yaşamak isteyenler için keyifli tatil alternatiflerini those who want to enjoy the last days of summer to the full. 5 star Palm sunuyor. İzmir Adnan Menderes Havalimanı’na 150, Bodrum Wings Beach Resort which is 150 kilometres from İzmir Adnan Menderes Havalimanı’na 80 ve Didim Otogar’ına 3 kilometre uzaklıkta Airport, 80km from Bodrum Airport and 3 kilometres from Didim Bus Station bulunan 5 yıldızlı Palm Wings Beach Resort bunlardan biri. is one of those places. Altınkum sahilinde bulunan 362 oda ve çok sayıda konforlu villa The customers of the hotel on Altınkum beach which offers service with 362 ile hizmet veren otelin konukları, masaj, SPA, sauna hizmetlerinden rooms and numerous comfortable villas can make use of massage, SPA, de faydalanabiliyor. Farklı lezzet arayışlarına cevap veren üç A La sauna offerings. The TUI Gold award holder hotel where three A La Carte Carte restoranın da hizmet verdiği TUI Gold ödüllü otel, ikram restaurants responds to the search for different tastes also attracts the menüsünün zenginliği ile dikkat çekiyor. attention with the richness of its menu. Ayrıntılı bilgi için: www.palmwings.com.tr For further details: www.palmwings.com.tr

60 TÜRSAB DERGİ | EKİM 2011

THY’den teknoloji atağı Technology push from Turkish Airlines

THY, Sky Interior kabin konseptine sahip Boeing 737-800 ve Boeing 737- Turkish Airlines is getting ready to add to their fleet Boeing 737-800 and 900ER uçaklarını filosuna katmaya hazırlanıyor. Boeing firmasına sipariş Boeing 737-900ER aircraft which includes Sky Interior concept. The interior edilen 20 Adet Boeing 737-800 ve 15 Adet Boeing 737-900ER modeli lighting concept on 20 Boeing 737-800 and 15 Boeing 737-900ER aircraft uçakların kabin tasarımında aydınlatma, gökyüzü hissini uyandıran ordered from Boeing will be in a soft blue tone that gives the feeling of sky. yumuşak mavi tonda olacak. Kabin yan duvarları, geniş pencere Cabin sidewalls of these aircraft have been designed with larger window oyuklarıyla tasarlanarak, daha geniş görüş açısı sunacak olan uçaklar uçuş alcoves to offer wider viewing angle to increase pleasure of flying. Also keyfini artıracak. Geçtiğimiz günlerde yeni bir Airbus uçağı da filosuna adding a new Airbus aircraft onto their fleet recently, Turkish Airlines is katan THY, yolcu konforuna yönelik teknolojik yatırımlarıyla dikkat attracting the attention with technological investments aimed at passenger çekiyor. comfort.

62 TÜRSAB DERGİ | EKİM 2011 Kültür ve sanata THY desteği

THY’nin resmi havayolu sponsoru olduğu 12’nci İstanbul Bienali, 17 Eylül Cumartesi günü başladı. İKSV Yönetim Kurulu Başkanı Bülent Eczacıbaşı, THY’nin desteğinden ötürü Pazarlama ve Satıştan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Faruk Çizmecioğlu’na bir teşekkür plaketi sundu. 13 Kasım’a kadar gezilebilecek olan İstanbul Bienali, Avrupa’da, Venedik Bienali ile beraber yılın en önemli sanat etkinliği olarak anılıyor.

Support for Culture and art from Turkish Airlines

The 12th İstanbul Biennial, sponsored by Turkish Airlines began on Saturday 17th September. The Board Chairman of İKSV Bülent Eczacıbaşı presented a plaquette to Deputy General Manager Faruk Çizmecioğlu, Responsible for Marketing and Sales to thank Turkish Airlines for their support. İstanbul Biennial which is open until 13 November is considered to be the most important art event of the year in Europe along with Venice Biennial.

THY’nin uçuş ağı dünyayı sarıyor!

Uçuş konforu ve yolculuk kalitesine yaptığı yatırımların yanı sıra teknoloji atağıyla da dikkat çeken THY, uçuş ağını da hızla genişletiyor. Dünyanın en prestijli havayolu şirketleri arasında gösterilen THY, artık Irak’a ve Suudi Arabistan’a da direkt seferler düzenliyor. THY’nin ilk Musul seferi 13 Ekim, Dammam seferi ise 17 Ekim 2011’de gerçekleştirilecek.

The flight network of Turkish Airlines encircles the world!

Attracting the attention with investments for flight comfort and flight quality as well as its technological push, Turkish Airlines is rapidly expanding its flight network. Considered to be among the most prestigious airlines of the world, Turkish Airlines are now flying direct to Iraq and Saudi Arabia. Maiden Turkish Airlines flight to Mosul will be on 13th October, Dammam flight will be on 17th October 2011.

İstanbul-Musul / Mosul Kalkış /Varış

Pazartesi, perşembe, cuma, pazar 03:45 06:05 Mondays, Thursdays, Fridays, Sundays Musul / Mosul-İstanbul Kalkış / Varış Pazartesi, perşembe, cuma, pazar 07:50 10:10 Mondays, Thursdays, Fridays, Sundays İstanbul-Dammam Kalkış / Varış Pazartesi, perşembe, cumartesi 10:00 11:50 Mondays, Thursdays, Saturdays Dammam-İstanbul Kalkış / Varış Salı, cuma, pazar 12:50 17:00 Tuesdays, Fridays, Sundays

(Tüm saatler yereldir. All times are local.) TÜRSAB DERGİ | EKİM 2011 63