(Heterocera) Wielunia I Rezerwatu „Dąbrowa W Niżankowicach”

Izabela Marta Szeląg Macrolepidoptera (heterocera) Wielunia i rezerwatu „Dąbrowa w Niżankowicach”

Rocznik Wieluński 11, 119-141

2011 Rocznik Wieluński Tom 11 (2011)

Izabela Marta Szeląg MACROLEPIDOPTERA (HETEROCERA) WIELUNIA I REZERWATU „DĄBROWA W NIŻANKOWICACH”

Heterocera (różnoczułkie) to sztucznie utworzona grupa (podział ze względu na wy- gląd i porę lotu), która obejmuje dużą liczbę rodzin motyli. Zaliczane są do niej motyle duże tzw. macrolepidoptera i motyle małe tzw. microlepidoptera, latające o zmierzchu i w nocy. Występują też gatunki latające w ciągu dnia. Do 2000 roku w Polsce odnotowano 1095 gatunków heterocera z następujących rodzin: Arctiidae, Cossidae, Drepanidae, Geometridae, Hepialidae, Lasiocampidae, Li- macodidae, Lymantriidae, Noctuidae, Nolidae, Notodontidae, Pantheidae, Sesiidae i Sphingidae. W województwie łódzkim po 1960 roku znaleziono 654 gatunki z po- szczególnych rodzin: Arctiidae – 31, Cossidae – 1, Drepanidae – 12, Geometridae – 234, Hepialidae – 0, Lasiocampidae – 14, Limacodidae – 2, Lymantriidae – 7, Noctu- idae – 283, Nolidae – 5, Notodontidae – 29, Pantheidae – 2, Sesiidae – 18 i Sphingidae – 16 (BUSZKO, NOWACKI, 2000). Wiele badań nad lepidopterofauną skupia się na obszarach województwa łódzkiego objętych ochroną ze względu na unikatową faunę i fl orę. Pozostałe tereny nie budzą tak dużego zainteresowania badaczy wobec tego brakuje informacji o składzie gatunko- wym w tych rejonach. W latach 2001–2008 autorka prowadziła badania faunistyczne w celu uzupełnienia danych o występowaniu motyli w południowo-zachodniej części województwa. Badania są kontynuowane, co przyczyni się do poszerzenia wiedzy o występowaniu i rozmieszczeniu motyli. Metody i teren badań Podczas prowadzonych w terenie badań nad fauną motyli nocnych dane pozyskiwane były w środowisku naturalnym poprzez obserwacje różnych stadiów rozwojowych (lar- wy, imago), fotografowanie przy pomocy aparatu fotografi cznego Nikon D40, zbiera- 120 Izabela Marta Szeląg nie materiału do późniejszej hodowli w warunkach laboratoryjnych oraz pozyskiwanie okazów do późniejszego oznaczenia. Do zdobywania okazów stosowane były typowe metody wykorzystywane w entomo- logii tj. łowienie przy użyciu siatki entomologicznej, wypłaszanie z gałęzi drzew i krze- wów natomiast z trawy „kosząc” siatką entomologiczną. Badania prowadzone były głównie po zmierzchu, wtedy do połowu motyli wykorzystywana była bezdławikowa lampa rtęciowa (MIX 250). Przy identyfi kacji brane były pod uwagę cechy morfologiczne charakterystyczne dla poszczególnych gatunków. Oznaczanie na podstawie cech zewnętrznych nieraz budzi pewne wątpliwości, dlatego niektóre gatunki z rodzin Noctuidae i Geometridae rozpo- znawane były na podstawie cech narządów rozrodczych. Preparaty robione były stan- dardową metodą (BUSZKO, 2000) i umieszczane w plastikowych pojemniczkach (fi rmy BioQuip, USA) pod okazem. Do oznaczania gatunków wykorzystano: atlasy (BUSZKO, 2000), (HEINTZE,1990), (MA- LICKY, 2000), Leksykon Przyrodniczy (REICHOF-RIEHM, 1996), klucze do oznaczania motyli (BUSZKO, 1980), (BUSZKO, 1983), (BUSZKO, 1992), (DĄBROWSKI, 1998), (NOWAC- KI, 1996). Dokumentacja fotografi czna oraz materiał dowodowy znajduję się w zbiorze autorki. W celu dokładniejszego przedstawienia położenia stanowisk podano kwadraty UTM. Kwadraty UTM stosowane są w systemie kartografi cznym opartym na siatce kwadra- tów 10x10 km. Jest to najczęściej stosowany system do ilustracji występowania bezkrę- gowców (BUSZKO, 1997). Wykaz systematyczny motyli wg BUSZKO, NOWACKI, 2000. Wykorzystano mapę oraz współrzędne geografi czne ze strony internetowej (JONKO, 2011)

Stanowisko 1 Niżankowice UTM CB 46 N: 51o09’18” E: 18o47’26”

Stanowisko 1 znajduje się w zachodniej części regionu Lasy Działoszyńskie. Region o powierzchni 245,7 km2 w większej części zajmują lasy. Dominujące utwory pokrywowe to piaski i żwiry akumulacji rzecznolodowcowej, częściowo również głazy, żwiry, piaski i gliny akumulacji czołowolodowcowej. W podłożu występują wapienie, margle i dolomity górnej jury. Rzeźbę terenu cechuje znaczne urozmaicenie powierzchni. Większa część zajmuje zdenundowana równina sandrowa oraz wysoczyzna morenowa oraz garby. Pokrywę glebową tworzą gleby rdzawe. W dolinie Warty występują gleby hydromor- ﬁ czne. Macrolepidoptera (heterocera) Wielunia i rezerwatu „Dąbrowa w Niżankowicach” 121

Region Lasy Działoszyńskie charakteryzuje występowanie głównie lasów iglastych, jednak znajduje się też kilka rezerwatów obejmujące kontynentalne bory mieszane oraz niżową dąbrowę acidoﬁ lną typu środkowoeuropejskiego rezerwat „Dąbrowa w Niżan- kowicach” i rezerwat „Mokry Las” obejmujący fragment lasu grądowego z udziałem jodły. Na terenie regionu znajduje się rezerwat „Węże” obejmujący ostańcowe wzgórza wapienne ze szczelinami i lejami krasowymi oraz niewielkimi jaskiniami. Pozostała po- wierzchnię zajmują grunty orne (OLĘDZKI, 2007). Teren badań obejmował Niżankowice włączając rezerwat „Dąbrowa w Niżankowi- cach” znajdujący się na terenie Załęczańskiego Parku Krajobrazowego. Obszar zalesio- ny z przewagą sosny Pinus silvestris L. i świerka Picea abies KARST. W niższych par- tiach lasu występują: jałowce Juniperus communis L., paprocie, dziurawce Hypericum spp. Na obrzeżach lasu spotkać można duże skupiska Artemisia vulgaris L. i A. absyn- thium L. Na polanach śródleśnych, w miejscach nasłonecznionych występuje roślin- ność kserotermiczna: macierzanka Thymus pulegioides L. i wilczomlecze Euphorbia spp. Rezerwat „Dąbrowa w Niżankowicach” stanowią: kwaśna dąbrowa trzcinnikowi i świetlista dąbrowa z drzewostanem dębu bezszypułkowego Quercus petraea (MA- TUSCH) (SZELĄG, 2008).

Stanowisko 2 Wieluń UTM CB 27 N: 51o13’12” E: 18o32’08”

Stanowisko 2 znajduje się w środkowej części regionu Ziemia Wieluńska. Region o powierzchni 655 km2. Teren głównie rolniczy. Niewielką powierzchnię zajmują lasy mieszane w pojedynczych kompleksach w środkowo-zachodniej części. Obszar w większej części pokryty piaskami i żwirami akumulacji rzecznolodowcowej oraz ma- dy, iły i piaski. Środkową część obszaru na zwartej powierzchni budują głazy, gliny, żwiry i piaski akumulacji czołowolodowcowej. W okolicy Wielunia występują łupki ilaste, mułowce, piaskowce i piaski, a także wapienie, margle, dolomity z okresu jury środkowej i górnej jak również triasowe iłowce i łupki ilasto-piaszczyste. Zachodnia część regionu to zdenundowana wysoczyzna morenowa. W środkowej części znajdują się garby i płaskowyże. Pokrywę glebową tworzą gleby płowe oraz brunatne, gdzieniegdzie występują gleby rdzawe. Teren badań obejmował zespół parkowy „Lasek miejski” z przyległymi terenami ogródków działkowych. Na obszarze badań występuje drzewostan mieszany, składa- jący się głównie z sosny Pinus silvestris L., świerka Picea abies KARST., modrzewia Larix sp. MILL., dębu Quercus sp. L., brzozy Betula L., olszy Alnus MILL. na terenie par- 122 Izabela Marta Szeląg ku oraz różnych gatunków bylin, jednorocznych roślin, drzew i krzewów ogrodowych na terenie ogródków.

Mapka poniżej przedstawia obszar badań ze stanowiskami umieszczonymi na siatce kwadratów UTM

Rys. 1. Stanowiska badań Macrolepidoptera (Heterocera) w południowo-zachodniej części województwa łódzkiego

Wyniki badań W celu przejrzystości zapisu, listę odnotowanych gatunków motyli (Lepidoptera) przedstawiono w tabelach. Macrolepidoptera (heterocera) Wielunia i rezerwatu „Dąbrowa w Niżankowicach” 123

Tabela 1. Alfabetyczny wykaz gatunków motyli z rodziny niedźwiedziówkowate (Arctiidae) STANOWISKO (Locality) GATUNEK L.P. 12 (Species) NIŻANKOWICE WIELUŃ UTM CB 46 UTM CB 27 Arctia caja 1 (Linnaeus, 1758) V (Tablica I) Eilema complana 2 V (Linnaeus, 1758) Eilema griseola 3 V (Hübner, 1803) Eilema lurideola 4 V (Zincken, 1817) Eilema lutarella 5 V (Linnaeus, 1758) Eilema sororcula 6 V (Hufnagel, 1766) Lithosia quadra 7 V (Linnaeus, 1758) Miltochrista miniata 8 VV (Forster, 1771) Pelosia muscerda 9 V (Hufnagel, 1766) Phragmatobia fuliginosa 10 V (Linnaeus, 1758) Thumatha senex 11 V (Hübner, 1803) RAZEM: 4 8

Tabela 2. Alfabetyczny wykaz gatunków motyli z rodziny trociniarkowate (Cossidae)

L.P. STANOWISKO (Locality) GATUNKI 12 (Species) NIŻANKOWICE WIELUŃ UTM CB 46 UTM CB 27 Zeuzera pyrina 12 (Linnaeus, 1761) V (Tablica I) RAZEM: 01 124 Izabela Marta Szeląg

Tabela 3. Alfabetyczny wykaz gatunków motyli z rodziny wycinkowate (Drepanidae) STANOWISKO (Locality) GATUNKI L.P. 12 (Species) NIŻANKOWICE WIELUŃ UTM CB 46 UTM CB 27 Cilix glaucata 13 VV (Scopoli, 1763) Drepana falcataria 14 V (Linnaeus, 1758) Falcaria lacertinaria 15 V (Linnaeus, 1758) Habrosyne pyritoides 16 (Hufnagel, 1766) VV (Tablica I) Tethea or 17 (Denis et Schiffermüller, V 1775) Tetheella ﬂ uctuosa 18 V (Hübner, 1803) Thyatira Batis 19 VV (Linnaeus, 1758) Watsonalla binaria 20 V (Hufnagel, 1767) Watsonalla cultraria 21 V (Fabricius, 1775) RAZEM: 84

Tabela 4. Alfabetyczny wykaz gatunków motyli z rodziny miernikowcowate (Geometridae) STANOWISKO (Locality) GATUNKI L.P. 12 (Species) NIŻANKOWICE WIELUŃ UTM CB 46 UTM CB 27 Alcis repandata 22 V (Linnaeus, 1758) Angerona prunaria 23 V (Linnaeus, 1758) Aplocera plagiata 24 V (Linnaeus, 1758) Bupalus piniaria 25 V (Linnaeus, 1758) Cabera exanthemata 26 V (Scopoli, 1763) Cabera pusaria 27 V (Linnaeus, 1758) Macrolepidoptera (heterocera) Wielunia i rezerwatu „Dąbrowa w Niżankowicach” 125

Calospilos sylvata 28 VV (Scopoli, 1763) Campaea margaritata 29 VV (Linnaeus, 1758) Camptogramma bilineata 30 V (Linnaeus, 1758) Catarhoe cuculata 31 V (Hufnagel, 1767) Cepphis advenaria 32 V (Hübner, 1790) Chiasmia clathrata 33 (Linnaeus, 1758) V (Fot. 1) Chloroclysta siterata 34 VV (Hufnagel, 1767) Chloroclysta truncata 35 V (Hufnagel, 1767) 36 Chloroclystis v-ata V (Haworth, 1809) Colostygia pectinataria 37 V (Knoch, 1781) Cosmorhoe ocellata 38 VV (Linnaeus, 1758) Cyclophora albipunctata 39 V (Hufnagel, 1767) Cyclophora punctaria 40 V (Linnaeus, 1758) Ecliptopera silaceata 41 (Denis et Schiffermüller, V 1775) Ectropis crepuscularia 42 (Denis et Schiffermüller, V 1775) Ematurga atomaria 43 (Linnaeus, 1758) V (Fot. 2) Ennomos alniaria 44 VV (Linnaeus, 1758) Ennomos autumnaria 45 VV (Werneburg, 1859) Ennomos erosaria 46 (Denis et Schiffermüller, V 1775) Epirrhoe rivata 47 V (Hübner, 1813) Euphyia unangulata 48 V (Haworth, 1809) 126 Izabela Marta Szeląg

Eupithecia absinthiata 49 VV (Clerck, 1759) Eupithecia centaureata 50 (Denis et Schiffermüller, V 1775) Eupithecia innotata 51 V (Hufnagel, 1767) Eupithecia intricata 52 V (Zetterstedt, 1839) Eupithecia pusillata 53 (Denis et Schiffermüller, V 1775) Eupithecia subfuscata 54 V (Haworth, 1809) Eupithecia succenturiata 55 V (Linnaeus, 1758) Eupithecia tantillaria 56 V Boisduval, 1840 Geometra papilionaria 57 V (Linnaeus, 1758) Hemithea aestivaria 58 V (Hübner, 1789) Hypomecis punctinalis 59 V (Scopoli, 1763) Hypomecis roboraria 60 (Denis et Schiffermüller, V 1775) Idaea aversata 61 VV (Linnaeus, 1758) Idaea dimidiata 62 V (Hufnagel, 1767) Idaea inquinata 63 V (Scopoli, 1763) Idaea muricata 64 V (Hufnagel, 1767) Idaea seriata 65 V (Schrank, 1802) Jodis putata 66 V (Linnaeus, 1758) Lomaspilis marginata 67 VV (Linnaeus, 1758) Lomographa bimaculata 68 V (Fabricius, 1775) Macaria liturata 69 VV (Clerck, 1759) Macaria notata 70 V (Linnaeus, 1758) Macrolepidoptera (heterocera) Wielunia i rezerwatu „Dąbrowa w Niżankowicach” 127

Mesoleuca albicillata 71 V (Linnaeus, 1758) Minoa murinata 72 V (Scopoli, 1763) Plagodis dolabraria 73 VV (Linnaeus, 1767) Pelurga comitata 74 V (Linnaeus, 1758) Perizoma alchemillata 75 V (Linnaeus, 1758) Rheumaptera undulata 76 V (Linnaeus, 1758) Rhinoprora rectangulata 77 V (Linnaeus, 1758) Scopula immutata 78 VV (Linnaeus, 1758) Scopula rubiginata 79 V (Hufnagel, 1767) Scotopteryx chenopodiata 80 V (Linnaeus, 1758) Scotopteryx luridata 81 V (Hufnagel, 1767) Thera juniperata 82 V (Linnaeus, 1758) Thera obeliscata 83 V (Hübner, 1787) Timandra comae 84 VV A. Schmid, 1931 Xanthorhoe ferrugata 85 V (Clerck, 1759) Xanthorhoe ﬂ uctuata 86 V (Linnaeus, 1758) RAZEM: 34 44

Tabela 5. Alfabetyczny wykaz gatunków motyli z rodziny niesobkowate (Hepialidae) STANOWISKO (Locality) GATUNKI 12 L.P. (Species) NIŻANKOWICE WIELUŃ UTM CB 46 UTM CB 27 Triodia sylvina 87 (Linnaeus, 1761) VV (Tablica II) Phymatopus hecta 88 V (Linnaeus, 1758) RAZEM: 21 128 Izabela Marta Szeląg

Tabela 6. Alfabetyczny wykaz gatunków motyli z rodziny barczatkowate (Lasiocampidae) STANOWISKO (Locality) GATUNKI 12 L.P. (Species) NIŻANKOWICE WIELUŃ UTM CB 46 UTM CB 27 Dendrolimus pini 89 V (Linnaeus, 1758) Euthrix potatoria 90 (Linnaeus, 1758) V (Tablica I) RAZEM: 20

Tabela 7. Alfabetyczny wykaz gatunków motyli z rodziny ślimakówkowate (Limacodidae) STANOWISKO (Locality) GATUNKI 12 L.P. (Species) NIŻANKOWICE WIELUŃ UTM CB 46 UTM CB 27 Apoda limacodes 91 (Hufnagel, 1766) V (Tablica I) RAZEM: 1 0

Tabela 8. Alfabetyczny wykaz gatunków motyli z rodziny brudnicowate (Lymantriidae) STANOWISKO (Locality) GATUNKI 12 L.P. (Species) NIŻANKOWICE WIELUŃ UTM CB 46 UTM CB 27 Euproctis chrysorrhoea 92 V (Linnaeus, 1758) Lymantria dispar 93 V (Linnaeus, 1758) Lymantria monacha 94 VV (Linnaeus, 1758) Orgyia antiqua 95 (Linnaeus, 1758) V (Tablica I) RAZEM: 14

Tabela 9. Alfabetyczny wykaz gatunków motyli z rodziny sówkowate (Noctuidae) STANOWISKO (Locality) GATUNKI 12 L.P. (Species) NIŻANKOWICE WIELUŃ UTM CB 46 UTM CB 27 Abrostola tripartita 96 V (Hufnagel, 1766) Abrostola triplasia 97 V (Linnaeus, 1758) Macrolepidoptera (heterocera) Wielunia i rezerwatu „Dąbrowa w Niżankowicach” 129

Acronicta aceris 98 V (Linnaeus, 1758) Acronicta auricoma 99 (Denis et Schiffermüller, V 1775) Acronicta cuspis 100 V (Hübner, 1813) Acronicta rumicis 101 V (Linnaeus, 1758) Acronicta tridens 102 (Denis et Schiffermüller, V 1775) Agrochola lychnidis 103 (Denis et Schiffermüller, VV 1775) Agrotis exclamationis 104 V (Linnaeus, 1758) Agrotis ipsilon 105 V (Hufnagel, 1766) Agrotis segetum 106 (Denis et Schiffermüller, VV 1775) Amphipyra livida 107 (Denis et Schiffermüller, V 1775) Amphipyra pyramidea 108 V (Linnaeus, 1758) Amphipyra tragopoginis 109 V (Clerck, 1759) Ampypoea oculea 110 V (Linnaeus, 1761) Apamea crenata 111 V (Hufnagel, 1766) Apamea monoglypha 112 V (Hufnagel, 1766) Athetis pallustris 113 V (Hübner, 1808) Autographa gamma 114 (Linnaeus, 1758) V (Fot. 3) Axylia putris 115 V (Linnaeus, 1761) Blepharita satura 116 (Denis et Schiffermüller, V 1775) 130 Izabela Marta Szeląg

Callopistria juventina 117 V (Stoll, 1782) Catocala elocata 118 V (Esper, 1787) Catocala fulminea 119 V (Scopoli, 1763) Charanyca trigrammica 120 V (Hufnagel, 1766) Conistra rubiginea 121 (Denis et Schiffermüller, V 1775) Conistra vaccinii 122 V (Linnaeus, 1761) Cosmia trapezina 123 V (Linnaeus, 1758) Cryphia algae 124 V (Fabricius, 1775) Cucullia fraudatrix 125 V Eversmann, 1837 Cucullia tanaceti 126 (Denis et Schiffermüller, V 1775) Cucullia umbratica 127 V (Linnaeus, 1758) Diachrysia chrysitis 128 V (Linnaeus, 1758) Diarsia rubi 129 V (Vieweg, 1790) Discestra trifolii 130 V (Hufnagel, 1766) Dypterygia scabriuscula 131 V (Linnaeus, 1758) Emmelia trabealis 132 VV (Scopoli, 1763) Elaphria venustula 133 V (Hübner, 1790) Eucarta virgo 134 (Treitschke, 1835) V (Tablica II) Euclidia glyphica 135 V (Linnaeus, 1758) Eugraphe sigma 136 (Denis et Schiffermüller, V 1775) Euplexia lucipara 137 V (Linnaeus, 1758) Macrolepidoptera (heterocera) Wielunia i rezerwatu „Dąbrowa w Niżankowicach” 131

Hadula trifolii 138 V (Hufnagel, 1766) Heliothis viriplaca 139 V (Hufnagel, 1766) Hypena crassalis 140 V (Fabricius, 1787) Hypena proboscidalis 141 V (Linnaeus, 1758) Ipimorpha retusa 142 V (Linnaeus, 1758) Lacanobia oleracea 143 V (Linnaeus, 1758) Lacanobia 144 w-latinum V (Hufnagel, 1766) Laspeyria ﬂ exula 145 (Denis et Schiffermüller, V 1775) Luperina testacea 146 (Denis et Schiffermüller, V 1775) Macdunnoughia confusa 147 VV (Stephens, 1850) Mamestra brassicae 148 V (Linnaeus, 1758) Melanchra persicariae 149 VV (Linnaeus, 1761) Melanchra pisi 150 V (Linnaeus, 1758) Mesoligia furuncula 151 (Denis et Schiffermüller, V 1775) Moma alpium 152 V (Osbeck, 1778) Mythimna albipuncta 153 (Denis et Schiffermüller, VV 1775) Mythimna ferrago 154 V (Fabricius, 1787) Mythimna l - album 155 V (Linnaeus, 1767) Mythimna pallens 156 V (Linnaeus, 1758) Noctua ﬁ mbriata 157 V (Schreber, 1759) 132 Izabela Marta Szeląg

Noctua janthina (Denis et Schiffermüller, 158 V 1775) (Tablica II) Noctua pronuba 159 V Linnaeus, 1758 Ochropleura plecta 160 V (Linnaeus, 1761) Oligia fasciuncula 161 V (Haworth, 1809) Oligia latruncula 162 (Denis et Schiffermüller, V 1775) Oligia strigilis 163 V (Linnaeus, 1758) Pechipogo strigillata 164 V (Linnaeus, 1758) Phlogophora meticulosa 165 VV (Linnaeus, 1758) Plusia festucae 166 V (Linnaeus, 1758) Polia nebulosa 167 V (Hufnagel, 1766) Protodeltote pygarga 168 V (Hufnagel, 1766) Pseudeustrotia candidula 169 (Denis et Schiffermüller V , 1775) Rusina ferruginea 170 V (Esper, 1785) Scoliopteryx libatrix 171 V (Linnaeus, 1758) Thalpophila matura 172 VV (Hufnagel, 1766) Tholera cespitis 173 (Denis et Schiffermüller, V 1775) Tholera decimalis 174 V (Poda, 1761) Trachea atriplicis 175 V (Linnaeus, 1758) Tyta luctuosa 176 (Denis et Schiffermüller, V 1775) Macrolepidoptera (heterocera) Wielunia i rezerwatu „Dąbrowa w Niżankowicach” 133

Xanthia gilvago 177 (Denis et Schiffermüller, V 1775) Xanthia icteritia 178 V (Hufnagel, 1766) Xestia c - nigrum 179 V (Linnaeus, 1758) Xestia xanthographa 180 (Denis et Schiffermüller, V 1775) RAZEM: 25 68

Tabela 10. Alfabetyczny wykaz gatunków motyli z rodziny rezeliowate (Nolidae) STANOWISKO (Locality) GATUNKI 12 L.P. (Species) NIŻANKOWICE WIELUŃ UTM CB 46 UTM CB 27 Bena bicolorana 181 V (Fuessly, 1775) Meganola strigula (Denis et Schiffermüller, 182 V 1775) (Tablica II) Nycteola revayana 183 V (Scopoli, 1772) RAZEM: 2 1

Tabela 11. Alfabetyczny wykaz gatunków motyli z rodziny garbatkowate (Notodontidae) STANOWISKO (Locality) GATUNKI 12 L.P. (Species) NIŻANKOWICE WIELUŃ UTM CB 46 UTM CB 27 Cerura erminea 184 V (Esper, 1783)

Drymonia velitaris 185 V (Hufnagel, 1766)

Leucodonta bicoloria 186 (Denis et Schiffermüller, V 1775)

Notodonta dromedarius 187 VV (Linnaeus, 1758) 134 Izabela Marta Szeląg

Notodonta ziczac 188 V (Linnaeus, 1758) Phalera bucephala 189 V (Linnaeus, 1758) Pheosia gnoma 190 V (Fabricius, 1776) Stauropus fagi 191 V (Linnaeus, 1758) RAZEM: 6 3

Tabela 12. Alfabetyczny wykaz gatunków motyli z rodziny Pantheidae STANOWISKO (Locality) GATUNKI 12 L.P. (Species) NIŻANKOWICE WIELUŃ UTM CB 46 UTM CB 27 Panthea coenobita 192 (Esper, 1785) V (Tablica II) RAZEM: 1 0

Tabela 13. Alfabetyczny wykaz gatunków motyli z rodziny przeziernikowate (Sesiidae) STANOWISKO (Locality) GATUNKI 12 L.P. (Species) NIŻANKOWICE WIELUŃ UTM CB 46 UTM CB 27 Synanthedon myopaeformis 193 V (Borkhausen, 1789) (Tablica II) RAZEM: 0 1

Tabela 14. Alfabetyczny wykaz gatunków motyli z rodziny zawisakowate (Sphingidae) STANOWISKO (Locality) GATUNKI 12 L.P. (Species) NIŻANKOWICE WIELUŃ UTM CB 46 UTM CB 27 Deilephila elpenor 194 VV (Linnaeus, 1758) Hyloicus pinastri 195 V (Linnaeus, 1758) Macrolepidoptera (heterocera) Wielunia i rezerwatu „Dąbrowa w Niżankowicach” 135

Laothoe populi 196 VV (Linnaeus, 1758) Mimas tiliae 197 VV (Linnaeus, 1758) Smerinthus ocellata 198 V (Linnaeus, 1758) Sphinx ligustri 199 V Linnaeus, 1758 RAZEM: 4 5

Wnioski W ciągu kilku lat badań stwierdzono występowanie 199 gatunków z 14 rodzin motyli dużych (Heterocera) na badanym obszarze. Na stanowisku rezerwat „Dąbrowa w Ni- żankowicach” zaobserwowano 90 gatunków z 12 rodzin, na stanowisku Wieluń 140 ga- tunków z 11 rodzin. Nie notowano na terenie województwa łódzkiego siedmiu gatun- ków: Scotopteryx luridata (HUFN., 1767), gatunek obserwowany w północnej, wschodniej i południowo-zachodniej Polsce (BUSZKO, NOWACKI, 2000). Triodia sylvina (L., 1761) (Tablica II), stwierdzony na obszarze całego kraju (BUSZ- KO, NOWACKI, 2000) Phymatopus hecta (L., 1758), stwierdzony na obszarze całego kraju (BUSZKO, NO- WACKI, 2000). Athetis pallustris (HBN., 1808), nie stwierdzony w województwach łódzkim i lubu- skim (BUSZKO, NOWACKI, 2000). Eucarta virgo (TREIT., 1835) (Tablica II), gatunek wykazuje w ostatnim dwudzie- stoleciu ekspansję w kierunku zachodnim. Aktualnie spotykany na pojedynczych stanowiskach w całej Polsce. Stwierdzony w Puszczy Augustowskiej i Roztoczu (NOWACKI, 2006) Noctua janthina (DEN. ET SCHIFF., 1775) (Tablica II), nie stwierdzona w wojewódz- twach łódzkim i warmińsko-mazurskim (BUSZKO, NOWACKI, 2000). Meganola strigula (DEN. ET SCHAFF., 1775). Gatunek spotykany pojedynczo na całej obszarze Polski. Stwierdzony na Roztoczu (NOWACKI, 2006) (Tablica II). Gatunek Zeuzera pyrina (L., 1761) (Tablica I), z rodziny Cossidae nie był spotykany na obszarze województwa od 1960 roku (BUSZKO, NOWACKI, 2000).

Stwierdzono dwa gatunki z rodziny Hepialidae: Triodia sylvina (L., 1761), Phymato- pus hecta (L., 1758). Brak jest informacji o występowaniu Hepialidae na terenie woje- wództwa. Można przypuszczać, że brak danych na ten temat spowodowany jest niedo- statecznym zbadaniem terenu, ponieważ gatunki te są pospolite na terenie całego kraju. 136 Izabela Marta Szeląg

W sposób zadowalający zostały zbadane następujące rodziny: Drepanidae, Arctiidae i Lymantriidae. W przypadku pozostałych należy kontynuować badania. Nie zaobserwowano 457 gatunków odnotowanych na obszarze województwa łódzkiego, spowo- dowane jest to zawężeniem eksplorowanego terytorium w celu dokładniejszych badań. W świetle powyższych danych, rejon południowo – zachodniej części województwa łódzkiego powinien być większym obiektem zainteresowania badaczy, co umożliwi po- znanie bogactwa gatunkowego motyli.

Podsumowanie Artykuł jest podsumowaniem badań faunistycznych nad Macrolepidoptera (Heteroce- ra) Wielunia i rezerwatu „Dąbrowa w Niżankowicach” prowadzonych w latach 2001– 2008. Podczas badań stwierdzono 199 gatunków (ok. 18% gatunków występujących w Polsce) z 14 rodzin. Siedem z nich nie obserwowano do tej pory na terenie woje- wództwa łódzkiego t.j.: Scotopteryx luridata (HUFN., 1767), Triodia sylvina (L., 1761), Phymatopus hecta (L., 1758), Athetis pallustris (HBN., 1808), Eucarta virgo (TREIT., 1835), Noctua janthina (DEN. ET SCHIFF., 1775), Meganola strigula (DEN. ET SCHFF., 1775). Gatunek Zeuzera pyrina (L., 1761) z rodziny Cossidae nie był stwierdzony od 1960 roku. W Polsce z rodziny Hepialidae występuje 6 gatunków. Podczas badań w Ni- żankowicach i w Wieluniu odnotowano dwa gatunki są to: Triodia sylvina (L., 1761) i Phymatopus hecta (L., 1758) (do tej pory nie łowione w województwie łódzkim). Dotychczas obszar południowo-zachodniej części województwa nie był zbadany wobec tego, należy kontynuować badania.

Piśmiennictwo: 1. Buszko J., 1980: Motyle Lepidoptera – Sówki Noctuidae. Klucze do oznaczania owadów Polski. PWN, Warszawa, XXVII, 53f: 1–41 2. Buszko J., 1983: Motyle Lepidoptera – Sówki Noctuidae. Klucze do oznaczania owadów Polski. PWN, Warszawa, XXVII, 53e: 1–171 3. Buszko J., 1992: Motyle Lepidoptera – Zawisaki Sphingidae. Klucze do oznaczania owadów Polski. Biologica Silesiae, Wrocław, XXVII, 59:1–42 4. Buszko J., 1997: Atlas rozmieszczenia motyli dziennych w Polsce (Lepidoptera: Papilionidae, Hesperioidea) 1986–1995, Toruń 5. Buszko J., 2000: Atlas motyli Polski. Część III. Falice, wycinki, miernikowce, Warszawa, 518 pp 6. Buszko J., Nowacki J., 2000: Polish Entomological Monographs. Vol. I. The Lepi- doptera of Poland. A Distributional Checklist. Polskie Towarzystwo Entomologicz- ne. Poznań, Toruń. 3–178 pp 7. Dąbrowski J., 1998: Motyle Lepidoptera – Ślimakówki Limacodidae, Kraśniki Zy- genidae. Klucze do oznaczania owadów Polski. Polskie Towarzystwo Entomolo- giczne, Toruń, XXVII, 14–15: 3–48 Macrolepidoptera (heterocera) Wielunia i rezerwatu „Dąbrowa w Niżankowicach” 137

8. Heintze J., 1990: Motyle Polski. Atlas. Część I, Warszawa, 301 pp 9. Malicky M., Hauser E., Huemer P., 2000: Verbreitungsatlas der Tierwelt Oester- reichs: Noctuidae s.cl. Stapia, 74: 3–278 10. Nowacki J., 1996: Motyle Lepidoptera – Sówki Noctuidae. Klucze do oznaczania owadów Polski. Ofi cyna Wydawnicza Turpress, Toruń, XXVII, 53c: 1–88 11. Nowacki J., 2006: Materiały do poznania sówek (Lepidoptera: Noctuidae: Noli- dae, Noctuidae) wschodniej Polski. Wiadomości Entomologiczne, Poznań, XXV, 3: 175–178 12. Olędzki J.R., 2007: Regiony Geografi czne Polski. Teledetekcja Środowiska daw- niej Fotointerpretacja w geografi i, Warszawa, 38: 151–152 13. Reichholf-Riehm H., 1996: Motyle. Świat Książki, Warszawa, 288 pp 14. Szeląg I., 2008: „Rocznik Wieluński. Różnorodność gatunkowa motyli dziennych (Lepidoptera: Rhopalocera) w południowo-zachodniej części województwa łódz- kiego (cz. I.), 7 (2007): 153–159

Website 1. Jonko K.: European Butterﬂ ies and Month. [dostęp: 01–08–2011]. Inter- net: http://www.lepidoptera.pl/UTM_Europe.php Fotograﬁ e do tablic oraz tablice zostały wykonane przez Izabelę Szeląg.

Summary The article summarizes the faunistic research into the Macrolepidoptera (Heterocera) of Wieluń and the “Dąbrowa w Nizankowicach” reserve carried out in 2001–2008. 199 species from 14 families were found. Seven species were recorded in Łódź province for the ﬁ rst time: Scotopteryx luridata (HUFN., 1767), Triodia sylvina (L., 1761), Phymatopus hecta (L., 1758), Athetis pallustris (HBN., 1808), Eucarta virgo (TREIT., 1835), Noctua janthina (DEN. ET SCHIFF., 1775), Meganola strigula (DEN. ET SCHIFF., 1775). Zeuzera pyrina (L., 1761) (Cossidae) was found for the ﬁ rst time since 1960. There are six species of the Hepialidae family in Poland, two of which – Triodia sylvina (L., 1761) and Phymatopus hecta (L., 1758) – were recorded at Wieluń and Niżankowice. As the south-western part of Łódź province has not yet been thoroughly studied, this kind of research should continue. English Language Consultant Peter Senn

TABLICA I

1. 2.

3. 4.

5. 6.

1. Arctia caja (L., 1758) – Arctiidae, 2. Zeuzeria pyrina (L., 1761) – Cossidae, 3. Habrosyne pyritoides (HUFN., 1766) – Drepanidae 4. Eutrix potatoria (L., 1758) – Lasiocampidae, 5. Apoda limacodes (HUFN., 1766) – Limacodidae, 6. Orgyia antiqua (L.) – Lymantriidae TABLICA II

1. 2.

3. 4.

5. 6.

1. Synanthedon myopaeformis (BORK., 1789) – Sesiidae, 2. Panthea coenobita (ESPER, 1785) – Pantheidae, 3. Meganola strigula (DEN. ET SCHIFF, 1775) – Nolidae, 4. Triodia sylvina (L., 1761) – Hepialidae, 5. Noctua janthina (DEN. ET SCHIFF., 1775) – Noctuidae, 6. Eucarta virgo (TREIT., 1835) – Noctuidae