DOCSLIB.ORG

Arweinlyfr Tywysogion Gwynedd

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Arweinlyfr Tywysogion Gwynedd Arweinlyfr Tywysogion Gwynedd Darganfyddwch chwedlau tywysogion grymus Gwynedd yn nhirwedd syfrdanol Gogledd Cymru 2 ARWEINLYFR TYWYSOGION GWYNEDD Clawr: Castell Cricieth Castell Clawr: © Cyngor Bwrdeistref Sirol Conwy Sirol Bwrdeistref © Cyngor © Cadw, Llywodraeth Cymru (Hawlfraint y Goron) (Hawlfraint Cymru Llywodraeth © Cadw, Y dudalen hon: Castell Dolwyddelan Y dudalen hon: Castell © Tywysogion Gwynedd 2013 ARWEINLYFR TYWYSOGION GWYNEDD 3 Castell Dolwyddelan Y tu mewn i’r llyfr Camwch i mewn i dirweddau dramatig, hanesyddol Cymru a darganfyddwch stori tywysogion Gwynedd, sef llinach ganoloesol fwyaf llwyddiannus Cymru. Roedd yr arweinwyr rhyfeddol hyn yn rhyfelwyr anodd eu trin, yn wleidyddion craff ac yn noddwyr hael i’r byd llenyddol a phensaernïol. Mae eu bywydau a’u hamseroedd, sy’n ymestyn dros 900 o flynyddoedd, wedi ffurfio’r wlad rydym yn ei hadnabod heddiw ac wedi gadael ôl parhaol ar y dirwedd sydd ohoni. Bydd yr arweinlyfr hwn yn dangos i chi ble i ddod o hyd i gestyll trawiadol, palasau coll ac eglwysi heddychlon o oes y tywysogion. www.treftadaetheryri.info/tywysogion 4 THE PRINCES OF GWYNEDD TOUR © Sarah McCarthy © Sarah Castell y Bere Cipolwg ar dywysogion Gwynedd Dyma rai o’n hargymhellion gorau: Arweinlyfr Tywysogion GWYNEDD 5 Pam na ddechreuwch eich taith wrth adfeilion Castell Deganwy? Saif ar gopaon y ddau fryn creigiog sy’n edrych dros geg Afon Conwy, lle bu gan lywodraethwr grymus Gwynedd o’r 6ed ganrif, Maelgwn ‘Tal’ lys ar un tro. Am fwy o wybodaeth, ewch i dudalen 15 © Tywysogion Gwynedd © Tywysogion Os mai cyfle am ffotograff da sy’n mynd â’ch bryd, bydd rhaid ichi fynd i Gastell Cricieth, sef caer y bu ymladd brwd amdano yn uchel ar bentir uwchlaw Bae Tremadog. Am fwy o wybodaeth, ewch i dudalen 15 © Tywysogion Gwynedd © Tywysogion Os oes well gennych dirwedd anghysbell, fwy myfyriol, ewch tuag at Abaty Cymer, y fynachlog Sistersaidd lle magodd y mynachod geffylau gwych i Llywelyn ap Iorwerth, sy’n cael ei adnabod fel Llywelyn ‘Fawr’. Am fwy o wybodaeth, ewch i dudalen 16 © Tywysogion Gwynedd © Tywysogion Mae Castell y Bere, sy’n edrych dros Ddyffryn Dysynni, yn un o’r adfeilion mwyaf atmosfferig yng Nghymru. Ar un tro, amddiffynnodd y gaer hon ffin ddeheuol cadarnle mynyddig Gwynedd. Am fwy o wybodaeth, ewch i dudalen 16 © Hawlfraint y Goron, y Goron, © Hawlfraint CBHC Er mwyn ymchwilio i fywyd llysaidd y tywysogion, ewch i Lys Rhosyr. Cloddiwyd gweddillion palas brenhinol yma’n ddiweddar. Cipolwg Am fwy o wybodaeth, ewch i dudalen 17 © David Longley © David A sicrhewch nad ydych chi’n colli adfeilion eithriadol, rhamantus Castell Dolwyddelan, a adeiladwyd gan Llywelyn Fawr i amddiffyn ei borfeydd ac un o’r prif lwybrau trwy Eryri. Am fwy o wybodaeth, ewch i dudalen 17 © Tywysogion Gwynedd © Tywysogion Yng Nghraflwyn, byddwch wrth eich bodd yn darganfod tarddiad y Ddraig Goch, sef symbol cenedlaethol Cymru, ar safle copa bryn hynafol Dinas Emrys. Am fwy o wybodaeth, ewch i dudalen 22 © Sarah McCarthy © Sarah 6 ARWEINLYFR TYWYSOGION GWYNEDD © Cyngor Bwrdeistref Sirol Conwy Sirol Bwrdeistref © Cyngor ARWEINLYFR TYWYSOGION GWYNEDD 7 Cynnwys 8 Hanes pedair rhan o dywysogion Gwynedd 14 Safleoedd allweddol 18 Teithiau 35 Y pum safle gorau am... 36 Rhagor o wybodaeth Chwith: Llys Euryn, Llandrillo yn Rhos Isod: Dafydd ap Gruffudd yn cael ei dynnu gan geffyl yn ystod ei ddienyddiad © Bwrdd Llyfrgell Prydain B.11.F.182 8 THE PRINCES OF GWYNEDD TOUR © Cadw, Llywodraeth Cymru (Hawlfraint y Goron) (Hawlfraint Cymru Llywodraeth © Cadw, Priordy Penmon Ymddangosiad teyrnas Gwynedd Yn ôl y chwedl, cafodd teyrnas Gwynedd ei sefydlu yn y 5ed ganrif gan Cunedda Wledig, pennaeth o ogledd Prydain. Hwyrach fod hyn yn ymddangos yn gysylltiad od, ond roedd Cymru a chryn dipyn o ogledd Prydain yn rhannu’r un iaith a diwylliant ar y pryd. Arweinlyfr Tywysogion GWYNEDD 9 Faint ydyn ni’n ei wybod am yr hyn a ddigwyddodd mewn gwirionedd? Yn oddeutu 400 O.C. tynnwyd llengoedd Rhufain yn ôl o Brydain ar ôl bron i 300 o flynyddoedd o feddiannaeth. Yn y gwactod pŵer a ddilynodd, rhannwyd ardal Cymru, fel yr ydym yn ei hadnabod heddiw’n deyrnasoedd bach, gydag arweinyddiaeth a thir yn cael eu rhannu ymhlith rhwydwaith o deuluoedd. Un o llydodraethwyr cynharaf Gwynedd y mae ei fodolaeth wedi’i gadarnhau mewn ffynonellau hanesyddol yw Maelgwn. Roedd yn rhyfelwr anodd ei drechu ac mae’n bosibl mai yn Neganwy oedd ei brif lys, ac y bu farw o’r pla oddeutu 547. Mae ein ffynhonnell wybodaeth amdano mewn testun pregeth gan Gildas, clerigwr o’r un oes ag ef - ac mae’n hallt ei feirniadaeth ohono. Condemniodd Gildas Maelgwn fel un o bum llywodraethwr gresynus Prydain ar y pryd, ond mwy na thebyg mai propaganda oedd hwn a achoswyd gan y siom o ymrwymiad sigledig Maelgwn i Gristnogaeth. Mewn gwirionedd, mae’n ymddangos bod Maelgwn wedi bod yn noddwr i sawl sant cynnar. Amddiffyn y deyrnas - gorchfygiad y Sacsoniaid, y Llychlynwyr a’r Normaniaid O’r 7fed ganrif ymlaen, wynebodd arweinwyr Gwynedd ymosodiadau mynych gan elynion o’r tu allan i Gymru. Yn 616, trechodd y Brenin Cadwallon (a deyrnasodd oddeutu 625 i 634) y Brenin Edwin o Northymbria, ac yn y canrifoedd a ddilynodd, dioddefodd y deyrnas Gwynedd Hanes teyrnas ymosodiadau gan luoedd Sacsonaidd a Llychlynnaidd. Trechodd Rhodri Mawr y Llychlynwyr yn 856 a daeth yn un o lywodraethwyr mwyaf llwyddiannus Gwynedd, gan ehangu ei ddylanwad dros gryn dipyn o Gymru. Cyflwynodd y Goncwest Normanaidd o Brydain ym 1066 elyn newydd. Gruffudd ap Cynan oedd tywysog cyntaf Gwynedd i wynebu’r Normaniaid mewn brwydr yn y 1080au. Fe’i magwyd yn Swords, ger Dulyn, gan dad o Gymru a mam Wyddelig-Norwyaidd ac roedd yn benderfynol o adennill y deyrnas a lywodraethwyd gan ei daid. Roedd gan Gruffudd fywyd rhyfeddol. Cafodd ei gipio gan yr iarll Normanaidd, Huw o Gaer ym 1081 ond llwyddodd i ddianc ar ôl dros 10 mlynedd o gaethiwed. Gyda chymorth y brenin Norwyaidd, Magnus Bareleg a’i lynges, llwyddodd Gruffudd i yrru’r Normaniaid allan o Ogledd Cymru yn oddeutu 1100. Ystyrir rhan olaf teyrnasiad Gruffudd fel oes aur yn hanes Gwynedd, gyda diwygiad mewn cymdeithas a llywodraeth. Yn ôl ei fywgraffiad, adeiladwyd llawer o eglwysi newydd o garreg dan Gruffudd i’r graddau fel bod ‘Gwynedd yn disgleirio gydag eglwysi wedi’u gwyngalchu fel y sêr yn y ffurfafen’. Parhaodd y ffyniant a’r sefydlogrwydd gwleidyddol hwn pan olynodd ei fab, Owain Gwynedd, Gruffudd adeg ei farwolaeth ym 1137. Oeddech chi’n Er gwaethaf gwrthwynebiad brenin gwybod? Lloegr, Harri II, ehangodd Gwynedd dan Mae modd gweld carreg arweinyddiaeth Owain. Erbyn adeg ei bedd y Brenin Cadfan, farwolaeth ym 1170, roedd Owain yn tad Brenin Cadwallon, yn rheoli Gogledd Cymru i gyd, yn ogystal Eglwys Llangadwaladr, Ynys â rhai tiroedd yn y gorllewin ac i’r de. Yn Môn. Mae’r arysgrif Lladin ystod blynyddoedd olaf ei deyrnasiad, yn anrhydeddu Cadfan fel y brenin doethaf un. dechreuodd ddefnyddio’r teitl ‘Ownis Walarium princeps’ - ‘Owain, Tywysog Cymru’. 10 Arweinlyfr Tywysogion GWYNEDD Gellir cael profiad o etifeddiaeth tywysogion Gwynedd trwy fywyd diwylliannol a thirwedd Cymru hyd heddiw Llywelyn Fawr a’i deyrnas lewyrchus Yn y 13eg ganrif, ehangodd tywysogion Gwynedd eu teyrnas hyd yn oed ymhellach, gan ganfod eu hunain yn aml mewn cylchoedd o heddwch a gwrthdaro anesmwyth gyda brenhinoedd Eingl-Normanaidd Lloegr. Arweinydd pwerus rhan gyntaf y cyfnod hwn oedd Llywelyn ap Iorwerth, neu Llywelyn ‘Fawr’, a deyrnasodd o 1201 tan ei farwolaeth ym 1240. Fel ŵyr i Owain Gwynedd, manteisiodd Llywelyn ar y gwactod pŵer yng Ngwynedd yn dilyn marwolaeth Owain. Roedd yn fwy cyfrwys na’i ewythr ac fe’i trechodd mewn brwydr, a phan fu farw ei gefnder, hawliodd reolaeth lwyr ar y deyrnas. O’r pwynt hwnnw ymlaen, roedd trafferthion mwyaf Llywelyn gyda gorsedd Lloegr. Ym 1205, unodd mewn priodas strategol a diplomataidd â Siwan, merch Brenin John. Roedd Siwan, sy’n cael ei galw’n aml yn ‘Foneddiges Cymru’, yn wraig ddylanwadol a ymyrrodd fel heddychwraig rhwng ei thad a’i gŵr ar sawl achlysur. Gwelodd Llywelyn fod olynydd John, Harri III yn haws delio ag ef a gorffennodd ei deyrnasiad heb golli unrhyw dir i Loegr. Roedd Llywelyn yn adeiladwr cestyll gwych ac adeiladwyd caerau yng Nghricieth, Castell y Bere, Dolwyddelan a Dolbadarn yn ystod ei deyrnasiad. Fel arweinydd eangfrydig, roedd yn fuddiolwr gwych i’r urdd fynachaidd Sistersaidd hefyd. Roedd ei gefnogaeth i abatai, fel yr un yn Aberconwy, lle saif tref Conwy heddiw, yn rhan o’r ffordd y cysylltodd Gwynedd â’r byd crefyddol a diwylliannol ehangach ledled Ewrop. 1099-1137 Gruffudd ap Cynan (llywodraethwr mewn 1039-1063 enw y 1080au a’r 1246-1255 400 625–634 844–878 1201-1240 Gruffudd ap Llywelyn 1090au, llywodraethwr Rhannwyd y pŵer rhwng Y Rhufeiniaid yn Maelgwn Gwynedd Rhodri Mawr 1282-1283 (o Bowys, Dwyrain Cymru) llwyr ar ôl hel y Llywelyn ab Iorwerth Llywelyn ap Gruffudd gadael Cymru (‘Tal’) Normaniaid allan) (Llywelyn ‘Fawr’) a’i frawd Owain Dafydd ap Gruffudd ŵ d b b y r w a d a a r a m 400 600 800 t 1000 1100 1200 m b 1300 520-547 825-844 pobl o'r tu allan yn rheoli Gwynedd 1137-1170 1240 - 1246 1255-1282 1255-1282 Sylfaenydd chwedlonol Merfyn Frych 942-950 tua.1070-1090 Owain Gwynedd Dafydd ap Llywelyn Llywelyn ap Concwest Edward I Gwynedd – Hywel Dda Arglwyddi Gruffudd o Wynedd; diwedd Cunedda Wledig (tywysog y Deheubarth) Normanaidd yn (Llywelyn ein llinell dywysogaidd ‘Llyw Olaf’) annibynnol cipio Gwynedd ŵ yr Gwynedd. Arweinlyfr Tywysogion GWYNEDD 11 Llywelyn ein Llyw Olaf – Tywysog Cymru gyfan Llywelyn ap Gruffudd, (neu Llywelyn ein Llyw Olaf) oedd ŵyr Llywelyn Fawr. Daeth i’r orsedd ym 1255 a pharhaodd i ehangu Gwynedd.
Load more

Recommended publications
  • Aber Cottage Beddgelert | Gwynedd | LL55
    in association with Aber Cottage Beddgelert | Gwynedd | LL55 4YF Aber Cottage Softly surrounded by trees and with the Aberglaslyn River flowing gently through the garden, Aber Cottage is a place of great natural beauty and tranquillity. The cottage began life in the mid eighteenth century, and its character and location have inspired artists to pick up their brushes. A painting of the cottage in eighteen ninety is exhibited in the National Library of Wales. Sadly, the cottage fell into ruin, but was rescued in the nineteen eighties by a local businessman who won an award for the superb restoration. He renovated and extended, retaining the original chimney wall in the kitchen and bedroom. Today it is a charming home where you can enjoy the comforts of the modern age in a unique setting. It was only by chance that the present owners saw a photograph and sale details of the property in a magazine, and immediately fell in love with it. They have loved and enjoyed Aber Cottage for over twenty years and say it is where the cares of the world are washed away and energy revived. There are enchanting views to the river from every room, and it provides a picturesque backdrop to meals in the conservatory or on the patio. The surroundings tempt summer al fresco dining, but the kitchen diner can easily seat eight people and is equipped for the keen cook. The cottage has a calm and pleasing atmosphere. It encourages you to settle in the lounge to read and relax, and the multi fuel stove creates a warming glow on a chilly winters’ day.
    [Show full text]
  • Report on Marine Protected Areas
    Welsh Government Report to the National Assembly for Wales on Marine Protected Areas in Wales February 2014 © Crown Copyright 2014 Digital ISBN 978 1 4734 0974 3 WG20649 CONTENTS Introduction 2 Background 4 National, European and International commitments 5 Current Marine Protected Areas in Wales 7 Assessment of existing Marine Protected Areas 13 MPA management 16 Annex 17 INTRODUCTION 1. This document provides the Welsh Government’s Report to the National Assembly for Wales on the Marine Protected Areas network, in response to recommendation 10 of the Environment and Sustainability Committee’s Marine Inquiry. Recommendation 10: By the 31 December 2013, the Welsh Government should voluntarily lay before the Assembly a report that meets the requirement of section 124 of the Marine and Coastal Access Act 2009. This report should include an appraisal of the environmental status, governance and enforcement of existing marine protected areas. 2. Section 124 of the Marine and Coastal Access Act 2009 (the Marine Act) requires the Welsh Ministers to lay a report before the National Assembly for Wales on the extent to which it has achieved the objectives in the Marine Act to use conservation sites to contribute to a UK network of marine protected areas. The report must cover further steps needed to meet the network objectives, as well as specific details on any Marine Conservation Zones that have been designated. 3. The network objectives as detailed in section 123 of the Marine Act are that European marine sites (Special Areas of Conservation, Special Protection Areas), Sites of Special Scientific Interest and Ramsar sites form a network which contributes to the conservation or improvement of the marine environment in the UK marine area; where the features which are protected by the sites comprised in the network represent the range of features present in the UK marine area; and recognises the conservation of a feature may require the designation of more than one site.
    [Show full text]
  • Cylchlythyr CELLC 7 Layout 1
    CYMDEITHAS WELSH ENWAU LLEOEDD PLACE-NAME CYMRU SOCIETY Cylchlythyr 7 Gwanwyn 2015 Newsletter 7 Spring 2015 Newid enwau Name change Mae newid enwau yn broblem ers blynyddoedd ar hyd a lled Cymru. Name change has been a problem for years throughout Wales. The loss Colli enwau hanesyddol oedd un o’r rhesymau pam yr aethpwyd ati i of historical names was one of the reasons why the Welsh Place-name ddechrau Cymdeithas Enwau Lleoedd Cymru. Un o amcanion y Society was established. One of the Society’s aims is to protect the Gymdeithas yw gwarchod enwau lleoedd Cymru, ac wrth gwrs, place-names of Wales, and, of course, Gwarchod (Preservation) is the Gwarchod yw enw prosiect loteri’r Gymdeithas. Un o dri chynllun name of the Society’s lottery project. One of the project’s three strands cenedlaethol y prosiect hwnnw yw casglu enwau sydd ar fin eu colli. nationally is to collect names that are in danger of being lost. But the Ond mae’r Gymdeithas yn ceisio bod yn rhagweithiol hefyd drwy gasglu Society is also trying to be proactive by collecting examples of changes enghreifftiau o newid enwau hanesyddol gan obeithio y bydd pob corff to historical names in the hope that all public bodies acknowledge their cyhoeddus yn cydnabod eu cyfrifoldeb am enwau lleoedd. responsibility for place-names. Dyma rai enghreifftiau o newid enwau sydd wedi dod i law yn Here are some examples of name change that have been noticed ddiweddar: recently: Draenen Ddu wedi newid i Black Thorn (Buan, Pen Llŷn) Draenen Ddu changed to Black Thorn (Buan, Pen Llŷn) Tuhwnt-i’r-bwlch
    [Show full text]
  • Princes of Gwynedd Guidebook
    Princes of Gwynedd Guidebook Discover the legends of the mighty princes of Gwynedd in the awe-inspiring landscape of North Wales PRINCES OF GWYNEDD GUIDEBOOK Front Cover: Criccieth Castle2 © Princes of Gwynedd 2013 of © Princes © Cadw, Welsh Government (Crown Copyright) This page: Dolwyddelan Castle © Conwy County Borough Council PRINCES OF GWYNEDD GUIDEBOOK 3 Dolwyddelan Castle Inside this book Step into the dramatic, historic landscapes of Wales and discover the story of the princes of Gwynedd, Wales’ most successful medieval dynasty. These remarkable leaders were formidable warriors, shrewd politicians and generous patrons of literature and architecture. Their lives and times, spanning over 900 years, have shaped the country that we know today and left an enduring mark on the modern landscape. This guidebook will show you where to find striking castles, lost palaces and peaceful churches from the age of the princes. www.snowdoniaheritage.info/princes 4 THE PRINCES OF GWYNEDD TOUR © Sarah McCarthy © Sarah Castell y Bere The princes of Gwynedd, at a glance Here are some of our top recommendations: PRINCES OF GWYNEDD GUIDEBOOK 5 Why not start your journey at the ruins of Deganwy Castle? It is poised on the twin rocky hilltops overlooking the mouth of the River Conwy, where the powerful 6th-century ruler of Gwynedd, Maelgwn ‘the Tall’, once held court. For more information, see page 15 © Princes of Gwynedd of © Princes If it’s a photo opportunity you’re after, then Criccieth Castle, a much contested fortress located high on a headland above Tremadog Bay, is a must. For more information, see page 15 © Princes of Gwynedd of © Princes If you prefer a remote, more contemplative landscape, make your way to Cymer Abbey, the Cistercian monastery where monks bred fine horses for Llywelyn ap Iorwerth, known as Llywelyn ‘the Great’.
    [Show full text]
  • 7. Dysynni Estuary
    West of Wales Shoreline Management Plan 2 Appendix D Estuaries Assessment November 2011 Final 9T9001 Haskoning UK Ltd West Wales SMP2: Estuaries Assessment Date: January 2010 Project Ref: R/3862/1 Report No: R1563 Haskoning UK Ltd West Wales SMP2: Estuaries Assessment Date: January 2010 Project Ref: R/3862/1 Report No: R1563 © ABP Marine Environmental Research Ltd Version Details of Change Authorised By Date 1 Draft S N Hunt 23/09/09 2 Final S N Hunt 06/10/09 3 Final version 2 S N Hunt 21/01/10 Document Authorisation Signature Date Project Manager: S N Hunt Quality Manager: A Williams Project Director: H Roberts ABP Marine Environmental Research Ltd Suite B, Waterside House Town Quay Tel: +44(0)23 8071 1840 SOUTHAMPTON Fax: +44(0)23 8071 1841 Hampshire Web: www.abpmer.co.uk SO14 2AQ Email: [email protected] West Wales SMP2: Estuaries Assessment Summary ABP Marine Environmental Research Ltd (ABPmer) was commissioned by Haskoning UK Ltd to undertake the Appendix F assessment component of the West Wales SMP2 which covers the section of coast between St Anns Head and the Great Orme including the Isle of Anglesey. This assessment was undertaken in accordance with Department for Environment, Food and Rural Affairs (Defra) guidelines (Defra, 2006a). Because of the large number of watercourses within the study area a screening exercise was carried out which identified all significant watercourses within the study area and determined whether these should be carried through to the Appendix F assessment. The screening exercise identified that the following watercourses should be subjected to the full Appendix F assessment: .
    [Show full text]
  • The River Conwy Catchment Management Plan Action Plan; 1995
    U > ^ [ J 2 S THE RIVER CONWY CATCHMENT MANAGEMENT PLAN ACTION PLAN; 1995 NRA I National Rivers Authorii Welsh Region CONTACTING THE NRA The national head office of the NRA is in Bristol Enquiries about the Conwy Catchment Management Plan should be directed to: Telephone: 01454 - 624400 Dr Ken Jones, The Welsh Region head office is in Cardiff Area Planning and Support Services Coordinator, Telephone: 01222 - 770088 H ighfield, Priestley Road, The Area Manager for the Northern Area of the Welsh Caernarfon, Region is: G w ynedd, Roger Thomas, LL55 1HR Bryn Menai, Holyhead Road, B an g o r, G w y n edd . L L 57 2EF NRA Copyright Waiver. This report is intended to be used widely and may be quoted, copied or reproduced in any way, provided that the extracts are not quoted out of context and due acknowledgement is given to the National Rivers Authority. Acknowledgement:- Maps are based on the 1992 Ordnance Survey 1:50,000 scale map with the permission of the Controller of Her Majesty’s stationary Office © Copyright. WE 2k E AMOM 3 95 Ill THE N R A' S VISION FOR THE CONWY CATCHMENT The Afon Conwy catchment features immediate flow will be safeguarded through the careful attractions for those whose interests lie outdoors, consideration of all abstraction licence applications ranging from the simple enjoyment of the often which predominantly have related to hydro-electric breathtaking scenery through to active participation in power schemes in recent times, and property will be sports such as fishing, canoeing and climbing. protected from flooding to a standard which is consistent with the land use and economically The catchment is also home to a population of about justifiable.
    [Show full text]
  • Seilwaith Cymunedol 13
    Papur Testun 13: Seilwaith Cymunedol 13 Chwefror Cynllun Datblygu Lleol Gwynedd & Môn 2015 Papur t estun 13: Seilwaith Cefndir Mae hwn yn un o gyfres o bapurau testun sydd wedi eu paratoi er mwyn darparu gwybodaeth fanylach ac i egluro’r modd y mae’r cynllun yn ymdrin â gwahanol bynciau a materion sy'n effeithio ar Ardal y Cynllun Datblygu Lleol ar y Cyd. Bydd y papur hwn yn rhoi sylw penodol i seilwaith cymunedol. Bydd yn egluro'r wybodaeth gefndirol sydd o gymorth wrth adnabod materion, amcanion ac opsiynau y ddogfen Cynllun Adnau. Y Cynllun Adnau yw’r ail gam statudol paratoi y Cynllun Datblygu Lleol ar y Cyd (CDLl ar y Cyd). Mae'r CDLl ar y Cyd yn siapio twf cymunedau o fewn Ardal y Cynllun Datblygu Lleol ar y Cyd i’r dyfodol, a bydd yn nodi'r polisïau a'r dynodiadau tir fydd yn sail i asesu ceisiadau cynllunio. Bydd y Cynllun Adnau'n cael ei gyflwyno i Lywodraeth Cymru, a fydd yn penodi arolygydd annibynnol i asesu cadernid y Cynllun yn yr Archwiliad Cyhoeddus. Os bydd yr arolygydd yn ystyried bod y Cynllun yn un cadarn bydd yn argymell ei fabwysiadu. Pan gaiff ei fabwysiadu, bydd y CDLl ar y Cyd yn disodli Cynllun Datblygu Unedol Gwynedd (2009) ar gyfer Ardal Awdurdod Cynllunio Lleol Gwynedd a Chynllun Fframwaith Gwynedd (1993) a Chynllun Lleol Ynys Môn (1996) ar gyfer Awdurdod Cynllunio Lleol Ynys Môn. Gellir darllen y papur testun hwn ar wahân neu ar y cyd â'r Papurau Testun a'r Papurau Cefndir eraill a baratowyd er mwyn rhoi darlun cyflawn o Ardal y Cynllun Datblygu Lleol ar y Cyd.
    [Show full text]
  • 10031525 ARC XX XX RP DH 0001-02-Prince Llewelyn FCA
    SUBJECT CLIENT Prince Llewelyn Reservoir Natural Resources Wales - Jo Parkinson / Paul Risdon DATE OUR REF 31/7/2019 10031525_ARC_XX_XX_RP_DH_0001-02-Prince Llewelyn FCA TITLE AUTHOR Prince Llewelyn Reservoir Flood Consequences Emma Bullen Assessment CHECKER / APPROVER Russell Green / Neil Evans 1. Introduction Arcadis has been commissioned by Natural Resources Wales (NRW) to produce a Flood Consequences Assessment (FCA) to support the design of a new lowered spillway to facilitate the discontinuance of the Prince Llewelyn Reservoir. NRW owns Prince Llewelyn Reservoir which is located in Snowdonia National Park, North Wales. This small raised reservoir has a capacity of less than 10,000m3 and is therefore not subject to statutory safety requirements under the Reservoirs Act 1975 (as amended by the Flood and Water Management Act 2010). Nevertheless, NRW considers the reservoir to be a high priority site and is consequently treating it in the spirit of the Act (NRW, 2016). As a result, NRW commissioned a flood study (undertaken in accordance with the fourth edition of Floods and Reservoir Safety (ICE, 2015)) and reservoir inundation mapping (undertaken in accordance with Environment Agency’s (EA, 2016) Reservoir Flood Mapping (RFM) Specification Version 1.0.1) for the reservoir. The flood study (Arcadis, 2018a) concluded that the reservoir does not meet the required safety standards for a Category A/B dam (the findings of the reservoir inundation mapping (Arcadis, 2018b) appear to support the categorisation of the reservoir as category B). In particular, there is zero freeboard and insufficient spillway capacity during both the Design Flood and the Safety Check Flood. Following the production of the flood study, a further study (Arcadis, 2019a) was carried out to support the development of a new lowered spillway design (the Scheme) to meet the recommended safety standards.
    [Show full text]
  • NLCA05 Tremadoc Bay - Page 1 of 10
    National Landscape Character 31/03/2014 NLCA05 TREMADOC BAY © Crown copyright and database rights 2013 Ordnance Survey 100019741 www.naturalresources .wales NLCA05 Tremadoc Bay - Page 1 of 10 Bae Tremadog – Disgrifiad cryno Dyma gesail ogleddol Bae Ceredigion, tir llawr gwlad hynod ddiddorol a phrydferth. Dyma’r tir rhwng y môr a’r mynydd. I’r dwyrain o Borthmadog mae sawl aber tywodlyd gyda halwyndiroedd, ac i’r de mae milltiroedd o draethau agos-barhaus, ac weithiau anghysbell, â thwyni tywod y tu cefn iddynt. Mae’r tiroedd eang tua’r gorllewin o gymeriad mwy amaethyddol. Mae’r fro’n gwrthgyferbynnu’n drawiadol â’i chefndir mynyddig, Ll ŷn ac Eryri. Mae'r ddau Moelwyn, Y Cnicht, Y Rhinogydd, Yr Eifl a hyd yn oed yr Wyddfa oll yn amlwg iawn i’w gweld. Yn ymyl Porthmadog, mae mynydd ynysig llai, ond garw, Moel-y-gest yn codi’n ddisymwth o dir yr ardal hon. I’r de o Borthmadog mae'r môr a’r mynyddoedd yn cyfyngu ar led llawr gwlad, a dau’r ddau at ei gilydd ychydig i’r de o Friog. Mae llawer o bentrefi yma, ac yn gyffredinol, cymeriad gwledig, amaethyddol sydd i’r fro, ac eithrio yn nhrefi Abermo, Porthmadog a Phwllheli a’u cyffiniau. Ceir eglwysi glan môr hynafol a chestyll mawrion ar hyd y glannau, i’n hatgoffa o ba mor bwysig oedd y môr ar gyfer teithio, a phwysigrwydd strategol yr ardal hon. Awgrymir hyn yn y cysylltiad a geir, yn y Mabinogi, rhwng Harlech ac Iwerddon: ac yn ddiweddarach, adfywiwyd trefi canoloesol Pwllheli, Cricieth, Harlech ac Abermo gan dwf twristiaeth yn y 19eg ganrif.
    [Show full text]
  • Awdurdod Parc Cenedlaethol Eryri Cynllun Datblygu Lleol Adolygiad Ffurf Fer Asesiad Amgylcheddol Strategol Ac Arfarniad Cynaliadwyedd
    Awdurdod Parc Cenedlaethol Eryri Cynllun Datblygu Lleol Adolygiad Ffurf Fer Asesiad Amgylcheddol Strategol ac Arfarniad Cynaliadwyedd Cyfrol 2 – Atodiadau Adroddiad AC Cynnwys Atodiadau Atodiad A Sylwadau ar Diweddariad Adroddiad Cwmpasu 2016 Atodiad B Adolygiad o’r Cynlluniau, Polisïau a’r Rhaglenni Perthnasol Atodiad C Cydweddoldeb Amcanion yr AS Atodiad D Cydweddoldeb Amcanion y CDLl a’r AS Atodiad E Matricsau Asesu Polisi Atodiad F Asesu Dyraniadau Safle Cynllun Datblygu Lleol Eryri Adolygiad Ffurf Fer - Asesiad Amgylcheddol Strategol ac Arfarniad Cynaliadwyedd Cyfrol 2 1 Cynllun Datblygu Lleol Eryri Adolygiad Ffurf Fer - Asesiad Amgylcheddol Strategol ac Arfarniad Cynaliadwyedd Cyfrol 2 2 Atodiad A Sylwadau ar Diweddariad Adroddiad Cwmpasu 2016 Cynllun Datblygu Lleol Eryri Adolygiad Ffurf Fer - Asesiad Amgylcheddol Strategol ac Arfarniad Cynaliadwyedd Cyfrol 2 3 Diweddaru'r Adroddiad Cwmpasu / Scoping Report Update Swyddog sy'n Gyfrifol / Officer Ymateb Swyddog /Officer Enw / Name Sylwadau / Comments Responsible Response Cyfoeth Naturiol Fframwaith yr AC: Yr ydym eisoes wedi cadarnhau ein bod yn cytuno nad oedd angen newid CR Nodwyd y sylw. Cymru (CNC) / y Fframwaith AC yn sgil y newidiadau arfaethedig i'r Cynllun Datblygu Lleol a bod Natural Resources Fframwaith yr AC sydd wedi cael ei ddefnyddio trwy gydol fel arf ar gyfer asesu Wales (NRW) cynaliadwyedd CDLl Eryri a fabwysiadwyd yn cael ei ystyried yn un sy'n dal i fod yn briodol wrth fynd yn ein blaen. Fel y cadarnhawyd bydd angen ystyried unrhyw feysydd polisi newydd yn yr Adolygiad Ffurf Fer. CNC / NRW Cyfnodau Ymgynghori: Rydym yn cydnabod y gofynion ymgynghori a nodir yn adran 3.8 ac CR Nodwyd y sylw.
    [Show full text]
  • Habitat Usage of Daubenton's Bat (Myotis Daubentonii)
    Received: 12 November 2018 | Revised: 7 February 2019 | Accepted: 1 March 2019 DOI: 10.1002/ece3.5085 ORIGINAL RESEARCH Habitat usage of Daubenton's bat (Myotis daubentonii), common pipistrelle (Pipistrellus pipistrellus), and soprano pipistrelle (Pipistrellus pygmaeus) in a North Wales upland river catchment Victoria L. G. Todd1,2 | Laura D. Williamson1 1Ocean Science Consulting Ltd., Dunbar, UK Abstract 2School of Media Arts and Technology, Southampton Solent University, Distributions of Daubenton's bat (Myotis daubentonii), common pipistrelle, (Pipistrellus Southampton, UK pipistrellus), and soprano pipistrelle (Pipistrellus pygmaeus) were investigated along Correspondence and altitudinal gradient of the Lledr River, Conwy, North Wales, and presence as‐ Victoria L. G. Todd, Ocean Science sessed in relation to the water surface condition, presence/absence of bank‐side Consulting Ltd., Dunbar, UK. Email: [email protected] trees, and elevation. Ultrasound recordings of bats made on timed transects in sum‐ mer 1999 were used to quantify habitat usage. All species significantly preferred smooth water sections of the river with trees on either one or both banks; P. pyg‐ maeus also preferred smooth water with no trees. Bats avoided rough and cluttered water areas, as rapids may generate high‐frequency echolocation‐interfering noise and cluttered areas present obstacles to flight. In lower river regions, detections of bats reflected the proportion of suitable habitat available. At higher elevations, suf‐ ficient habitat was available; however, bats were likely restricted due to other factors such as a less predictable food source. This study emphasizes the importance of ri‐ parian habitat, bank‐side trees, and smooth water as foraging habitat for bats in mar‐ ginal upland areas until a certain elevation, beyond which bats in these areas likely cease to forage.
    [Show full text]
  • CPO Table 1 June 09
    The Schedule Table 1 1 2 3 Number Extent, description and situation of the land Qualifying persons under paragraph 3 of Schedule 1 to the Acquisition of Land act 1981 on map Owners or reputed owners Lessees or reputed Tenants or reputed Occupiers lessees tenants (other than lessees) IN THE TOWN OF PORTHMADOG IN THE COUNTY OF GWYNEDD 1/1 12148 square metres of part of half width of Mr R Williams Mr I Williams - Mr I Williams the A487 and part of full width of the Dinam Hall Ty Canol Ty Canol A498 at the junction between the Llangaffo Golan Golan A498 and A487 including part Gaerwen Garndolbenmaen Garndolbenmaen lengths of masonry highway Gwynedd Gwynedd Gwynedd boundary walls, part of full width of LL60 6LR LL51 9RQ LL51 9RQ an existing drainage ditch and pasture land in fields 0101, 0104, 0106 (A) and 0207(B) west of Tremadog. 1/1a 514 square metres of pasture land in Mr R Williams Mr I Williams - Mr I Williams field 0101(A) south of the A487 Dinam Hall Ty Canol Ty Canol Trunk road opposite Ysbyty Alltwen Llangaffo Golan Golan Community Hospital. Gaerwen Garndolbenmaen Garndolbenmaen Gwynedd Gwynedd Gwynedd LL60 6LR LL51 9RQ LL51 9RQ 1/1b 62 square metres of pasture land in Mr R Williams Mr I Williams - Mr I Williams field 0101(A) south of the A487 Dinam Hall Ty Canol Ty Canol Trunk road opposite Ysbyty Alltwen Llangaffo Golan Golan Community Hospital. Gaerwen Garndolbenmaen Garndolbenmaen Gwynedd Gwynedd Gwynedd LL60 6LR LL51 9RQ LL51 9RQ 1/1c 23 square metres of part of full width of Mr R Williams Mr I Williams Mr I Williams an existing drainage ditch between Dinam Hall Ty Canol Ty Canol fields 0101 and 0104(A) west of Llangaffo Golan Golan Tremadog.
    [Show full text]