Obszarów Specjalnej Ochrony Ptaków "Zalew
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
ECO-EXPERT Sp. j. ul. Monte Cassino 18A/201 70-467 Szczecin tel./fax: +48 (91) 42 52 752 tel. kom.: +48 503 006 840 e-mail: [email protected] www.eco-expert.pl Wyniki inwentaryzacji przyrodniczej dla: • obszaru specjalnej ochrony ptaków Zalew Szczeciński PLB320009 • obszaru specjalnej ochrony ptaków Zalew Kamieński i Dziwna PLB320011 • obszaru specjalnej ochrony siedlisk Ujście Odry i Zalew Szczeciński PLH320018 Zamawiający: Wykonawca: Urząd Morski w Szczecinie ECO-EXPERT Plac Batorego 4 Sebastian Guentzel i Łukasz Ławicki Sp.j. 70-207 Szczecin ul. Monte Cassino 18A/201 70-467 Szczecin Szczecin, grudzień 2012 Sporządził zespół pod kierunkiem Łukasza Ławickiego, Sebastiana Guentzla i dr hab. prof. US Dariusza Wysockiego w składzie: dr Piotr Dąbkowski dr Magdalena Dzięgielewska Grzegorz Grzejszczak Sebastian Guentzel Karolina Ignaszak Maciej Jarzemski Łukasz Ławicki Dominik Marchowski Grzegorz Michoński dr Przemysław Śmietana dr Marcin Wilhelm dr hab. prof. US Dariusz Wysocki dr hab. prof. US Andrzej Zawal Wykonano w ramach projektu projektu nr POIS.05.03.00-00-280/10 pn. „Projekty planów ochrony 5 ostoi Natura 2000 wyznaczonych na obszarach morskich w województwie zachodniopomorskim”, a współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach działania 5.3, V osi priorytetowej Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, na mocy umowy nr: OW/5120/12/11 między Urzędem Morskim w Szczecinie a firmą ECO-EXPERT sp.j. 2 1. Wstęp Celem niniejszego opracowania było zebranie publikowanych i niepublikowanych materiałów oraz przeprowadzenie inwentaryzacji ptaków, grup zwierząt innych niż ptaki oraz siedlisk przyrodniczych i gatunków roślin dla 3 obszarów Natura 2000: obszaru specjalnej ochrony ptaków Zalew Szczeciński PLB320009, obszaru specjalnej ochrony ptaków Zalew Kamieński i Dziwna PLB320011 oraz obszaru specjalnej ochrony siedlisk Ujście Odry i Zalew Szczeciński PLH320018. Materiały zebrane w niniejszym opracowaniu posłużą jako baza do sporządzenia projektów planów ochrony dla ww. obszarów, które zostaną sporządzone do grudnia 2013 roku. Widok na Zalew Szczeciński podczas liczenia ptaków z samolotu (fot. Dominik Marchowski) 3 2. Charakterystyka obszarów 2.1. Ogólna charakterystyka 2.1.1. Zalew Szczeciński PLB320009 Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 Zalew Szczeciński został wyznaczony rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków (Dz. U. z 2011 r. nr 25, poz. 133, z poźn. zm.), położony jest na polskich obszarach morskich stanowiących wody wewnętrzne (zgodnie z art. 2 i 4 ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczpospolitej Polskiej i Administracji morskiej – Dz. U. z 2003 r. nr 153, z poźn. zm.) oraz na terenie gmin: Goleniów, Stepnica, Międzyzdroje, Wolin, Nowe Warpno, Police i miasto Świnoujście. Obszar obejmuje polską część Zalewu Szczecińskiego. Od północy zamykają go wyspy Uznam i Wolin. Zajmuje on powierzchnię 47 194,6 ha. Akwen wodny to zatoka Morza Bałtyckiego, oddzielona od niego wyspami Wolin i Uznam, do niego uchodzą rzeki Odra, Wkra i Piana. Na południe ostoja przeciąga się na Roztokę Odrzańską i ujście Odry Zachodniej do wysokości Polic, obejmuje tam wyspy: Karw Wielki, Długi Ostrów i Radzin. Współrzędne geograficzne: 53°45`N, 14°29`E. Zbiornik jest płytki (średnia głębokość 2-3m) i bardzo żyzny, o niezwykle wysokim zagęszczeniu organizmów bentosowych i bogatym rybostanie. Obszar ten stanowi własność Skarbu Państwa. Tabela 1. Struktura użytkowania gruntów w Obszarze Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 Zalew Szczeciński. Klasy siedlisk % pokrycia Lasy iglaste 2 % Lasy liściaste 1% Lasy mieszane 2 % Siedliska łąkowe i zaroślowe (ogólnie) 6 % Siedliska rolnicze (ogólnie) 7 % Torfowiska, bagna, roślinność na brzegach wód, młaki 1 % Wody śródlądowe stojące i płynące 81 % Tabela 2. Formy własności gruntów ostoi w Obszarze Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 Zalew Szczeciński. Forma własności Powierzchnia (ha) % publiczna - krajowa 39430,36 83,55 publiczna - wojewódzka 10,51 0,02 publiczna - lokalna 519,90 1,10 mieszana 3551,04 7,52 prywatna 3676,05 7,79 nieznana 7,63 0,02 Suma 47195,49 100 4 2.1.2. Zalew Kamieński i Dziwna PLB320011 Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 Zalew Kamieński i Dziwna został wyznaczony rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków (Dz. U. z 2011 r. nr 25, poz. 133, z poźn. zm.), położony jest na polskich obszarach morskich stanowiących morskie wody wewnętrzne (zgodnie z art. 2 i 4 ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczpospolitej Polskiej i Administracji morskiej – Dz. U. z 2003 r. nr 153, z poźn. zm.) oraz na terenie gmin Dziwnów, Kamień Pomorski i Wolin. Obszar obejmuje Zalew Kamieński i Zalew Wrzosowski, utworzone przez przyujściowy odcinek rzeki Dziwny, połączone z Bałtykiem wąskim kanałem, leżącą na Zalewie Kamieńskim Wyspę Chrząszczewską, rzekę Dziwnę, aż do jej wypływu z Zalewu Szczecińskiego oraz położone na Wolinie jezioro Koprowo. Zajmuję on powierzchnię 12 506.9 ha. Współrzędne geograficzne: 53°57`N, 14°42`E. Struktura własności obszaru to własność Skarbu Państwa oraz fragmentarycznie własność prywatna. Tabela 3. Struktura użytkowania gruntów w Obszarze Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 Zalew Kamieński i Dziwna. Klasy siedlisk % pokrycia Lasy iglaste 1 % Lasy liściaste 3 % Lasy mieszane 2 % Siedliska łąkowe i zaroślowe (ogólnie) 17 % Siedliska rolnicze (ogólnie) 35 % Torfowiska, bagna, roślinność na brzegach wód, młaki 4 % Wody śródlądowe stojące i płynące 38 % Tabela 4. Formy własności gruntów ostoi w Obszarze Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 Zalew Kamieński i Dziwna. Forma własności Powierzchnia (ha) % publiczna - krajowa 7572,08 60,54 publiczna - wojewódzka 9,89 0,08 publiczna - lokalna 397,99 3,18 mieszana 14,25 0,11 prywatna 4506,90 36,03 nieznana 6,23 0,05 Suma 12507,35 100 5 2.1.3. Ujście Odry i Zalew Szczeciński PLH320018 Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Natura 2000 Ujście Odry i Zalew Szczeciński został zatwierdzony Decyzją Komisji z dnia 18 listopada 2011 r. w sprawie przyjęcia na mocy Dyrektywy Rady 92/43/EWG piątego zaktualizowanego wykazu terenów mających znaczenie dla Wspólnoty składających się na kontynentalny region biogeograficzny, położony jest na polskich obszarach morskich stanowiących morskie wody wewnętrzne (zgodnie z art. 2 i 4 ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczpospolitej Polskiej i Administracji morskiej – Dz. U. z 2003 r. nr 153, z poźn. zm.) oraz na terenie gmin: Goleniów, Stepnica, Międzyzdroje, Wolin, Nowe Warpno, Szczecin i miasto Świnoujście. Własnością obszaru w 90% jest Skarb Państwa – Urząd Morski w Szczecinie, w 4% Skarb Państwa – Lasy Państwowe w zarządzie Nadleśnictwa Rokita, ok. 6% stanowi własność prywatna. Obszar o powierzchni 52612 ha położony jest u ujścia rzeki Odry, obejmuje również jej dolny odcinek, Zalew Szczeciński, Wyspę Chrząszczewską i Zalew Kamieński. Dziwna i Zalew Kamieński to najbardziej naturalne elementy ujścia Odry. Średnia głębokość tego rozległego kompleksu wodnego wynosi 3,5-4,0 m. Wokół wybrzeży zalewu ciągną się płycizny przybrzeżne, które są miejscem występowania wielu gatunków hydrofitów. Zalew Szczeciński ograniczają od północy tereny wyspy Wolin i Uznam. Ze środowiskiem morskim Bałtyku Zalew Szczeciński połączony jest poprzez koryto Dziwny na wschodzie, Świny w środkowej części oraz poprzez Pianę na zachodzie. W aktywnie rozwijających się deltach wstecznych Dziwny i Świny następuje cofanie się wód morskich co skutkuje zmianami temperatury i zasolenia, a także podwyższeniem stanu wód nawet do 1m. Poziom jonów Cl+ w wodach zalewu waha się w granicach 0,05 do 1,25g/l co powoduje występowanie roślin słonolubnych. Obszary terenów przyległych głównie po stronie wschodnich wybrzeży stanowią płaską strefę nadzalewową, którą pokrywają utwory mineralne, bądź organiczne torfów zakumulowanych w lokalnych obniżeniach i płytkich basenach nadzalewowych. Jedynie wybrzeża północne na niewielkim odcinku oraz wschodnie wyspy Wolin mają bardziej zróżnicowaną rzeźbę i znaczną rozpiętość wysokościową. Na obszarze zidentyfikowano 13 rodzajów cennych siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Laguna, priorytetowy rodzaj siedliska z tego załącznika zajmuje ponad 80% obszaru. Torfowe obszary Basenu Czarnocińskiego są miejscem występowania wielu prawnie chronionych bądź rzadkich gatunków roślin naczyniowych, a także licznych mchów brunatnych i torfowców. W rejonie Miroszowa w zachodniej części zalewu występuje zjawisko abrazji klifowego brzegu - klif żywy. Zalew Szczeciński ma duże znaczenie dla ichtiofauny Polski. Wstępują tu zarówno 6 gatunki chronionych ryb i minogów, jak i innych, cennych z punktu widzenia biologii, czy gospodarki człowieka. Akwen ten położony jest na styku dwóch różnorodnych środowisk: słodko i słonowodnego - estuarium. Efektem tego, jest występowanie gatunków ryb charakterystycznych dla obu tych środowisk. Łącznie zidentyfikowano tu 16 gatunków zwierząt z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Wody Zalewu odznaczają się dużym zagęszczeniem organizmów dennych (głównie Chironomidae i Oligochaeta). Obszar jest ostoją ptasią o randze europejskiej. Tabela 5. Struktura użytkowania gruntów w Specjalnym Obszarze Ochrony Siedlisk Natura 2000 Ujście Odry i Zalew Szczeciński. Klasy siedlisk % pokrycia Lasy liściaste 1% Lasy mieszane 1% Siedliska łąkowe i zaroślowe 11% Siedliska rolnicze 5% Torfowiska, bagna, roślinność przybrzeżna, młaki 1% Wody śródlądowe (stojące i płynące) 81%