Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 97 — 10210 — Poz. 1832

1832

UCHWA£A Nr XVII/92/2008 RADY GMINY W CHRZYPSKU WIELKIM

z dnia 28 kwietnia 2008 r.

w sprawie: uchwalenia Gminnego Programu Ochrony nad Zabytkami Gminy

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca §2. Wójt Gminy przedstawi Radzie Gminy co 2 lata spra- 1990 r. o samorz¹dzie gminnym (tekst jednolity - Dz.U. z 2001 wozdanie z realizacji Programu. r. Nr 142, poz. 1591 z póŸn. zm.) oraz art. 87 ust. 3 ustawy z §3. Program podlega og³oszeniu w Dzienniku Urzêdo- dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad wym Województwa Wielkopolskiego. zabytkami (Dz.U. Nr 162 z 2003 r. poz. 1568 z póŸn. zm.) Rada Gminy w Chrzypsku Wielkim uchwala, co nastêpuje: §4. Wykonanie uchwa³y powierza siê Wójtowi Gminy w Chrzypsku Wielkim. §1. Uchwala siê „Gminny Program Opieki Nad Zabytkami §5. Uchwa³a wchodzi w ¿ycie z dniem podjêcia . Gminy Chrzypsko Wielkie na lata 2008 - 2011” zwany dalej Programem, stanowi¹cym za³¹cznik nr 1 do niniejszej uchwa- Przewodnicz¹cy Rady Gminy ³y. Przewodnicz¹cy Rady Gminy (-) mgr in¿. Tomasz Jurgowiak

Za³¹cznik do Uchwa³y nr XVII/92/2008 Rady Gminy Chrzypsko Wielkie z dnia 28 kwietnia 2008 r.

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHRZYPSKO WIELKIE NA LATA 2008 - 2011

I. SPIS POJÊÆ - Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami Ustawa z dnia 8 marca 1990 roku o samorz¹dzie gminnym Ilekroæ w niniejszym programie jest mowa o: w art. 7 pomiêdzy zadaniami w³asnymi gmin wymienia m.in. 1) programie - rozumie siê przez to „Gminny Program opieki sprawy kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji nad zabytkami Gminy Chrzypsko Wielkie na lata 2008- kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. 2011 Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i 2) konserwatorze zabytków - rozumie siê przez to Wielkopol- opiece nad zabytkami nak³ada na organy samorz¹dowe obo- skiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Pozna- wi¹zek: niu - uwzglêdniania ochrony zabytków i opieki nad zabytkami 3) rejestrze zabytków - rozumie siê przez to rejestr zabytków siê przy sporz¹dzaniu i aktualizacji strategii rozwoju gmin, prowadzony przez Wielkopolskiego Wojewódzkiego Kon- studiów uwarunkowañ i kierunków zagospodarowania serwatora Zabytków w Poznaniu. przestrzennego gmin oraz miejscowych planów zagospo- darowania przestrzennego. II. UWARUNKOWANIA PRAWNE GMINNEGO PROGRAMU - prowadzenia gminnej ewidencji zabytków w formie zbioru OPIEKI NAD ZABYTKAMI kart adresowych zabytków nieruchomych z terenu gminy, objêtych wojewódzk¹ ewidencj¹ zabytków. - przekazywania wojewódzkiemu konserwatorowi zabytków Obowi¹zek opieki nad zabytkami nak³adaj¹ na samorz¹dy w terminie nie d³u¿szym ni¿ 3 dni przyjête zawiadomienie dwie ustawy: o odkryciu przedmiotu, co do którego istnieje przypuszcze- - Ustawa z dnia 8 marca 1990 roku o samorz¹dzie gminnym nie, i¿ jest on zabytkiem lub zabytkiem archeologicznym Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 97 — 10211 — Poz. 1832

- sporz¹dzania na okres 4 lat gminnego programu opieki 3. Studium Uwarunkowañ i Kierunków Zagospodarowania nad zabytkami Przestrzennego Gminy Chrzypsko Wielkie (Studium) Studium Uwarunkowañ i Kierunków Zagospodarowania III. UWARUNKOWANIA ZEWNÊTRZNE OCHRONY ZA- Przestrzennego Gminy Chrzypsko Wielkie uchwalone zosta³o SOBÓW DZIEDZICTWA KULUROWEGO Uchwa³¹ Rady Gminy Chrzypsko Wielkie nr XVII/102/2004 z dnia 6 kwietnia 2004 r. 1. Strategia rozwoju województwa Wielkopolskiego Chrzypsko Wielkie historycznie nale¿y do Wielko- polski. Przesz³oœæ kulturow¹ dostrzegan¹ na co dzieñ odzwier- „Strategia rozwoju województwa Wielkopolskiego do roku ciedlaj¹ liczne obiekty zabytkowe. Spe³niaj¹ one obecnie 2020” dokument opracowany przez Urz¹d Marsza³kowski czêsto inne funkcje, ale istniej¹c œwiadcz¹ o przesz³oœci tej Województwa Wielkopolskiego a przyjêty przez Sejmik Woje- ziemi. Dziedzictwo kulturowe nak³ada obowi¹zek utrzymania wództwa Wielkopolskiego dnia 19.12.2005 r. – bardzo ogólni- i rewaloryzacji obiektów zabytkowych i ich zespo³ów oraz kowo traktuje kwestie ochrony dziedzictwa kulturowego i ogranicza swobodê ingerencji w zakresie przebudowy b¹dŸ ochronê dóbr kultury. zmiany ich funkcji, a tak¿e lokalizacji nowych obiektów zak³ó- „Strategia” formu³uje Cel strategiczny nr 1 - „Dostosowa- caj¹cych krajobraz kulturowy w strefach ochrony konserwa- nie przestrzeni do wyzwañ XXI wieku torskiej. Ochrona dziedzictwa kulturowego stwarza ogranicze- nia dla: Cel ten osi¹gany bêdzie przez realizacjê 8 celów operacyj- nych. - w³aœcicieli nieruchomoœci - w zakresie przebudowy obiek- tów oraz zmiany ich funkcji, Jednym z nich jest cel operacyjny 1.3. „Wzrost znaczenia i zachowanie dziedzictwa kulturowego” - dzia³alnoœci podmiotów gospodarczych, w szczególnoœci w odniesieniu do ich wp³ywu na wartoœci kulturowe „Dziedzictwo kulturowe w rozwoju Wielkopolski pe³ni obiektów, kilka funkcji. Jest ono czynnikiem integracji spo³ecznej, stano- wi instrument promocji regionu oraz przyczynia siê do rozwo- - kszta³towania uk³adów przestrzennych, struktury funkcjo- ju gospodarczego, gdy¿ mo¿e byæ baz¹ dla turystyki i us³ug nalno - przestrzennej. kulturalnych. Szczególnie wa¿nym elementem tego dziedzic- Ze wzglêdu na jakoœæ funkcji pe³nionych przez obiekty twa jestwielkopolska kultura przedsiêbiorczoœci”. zabytkowe i ich zespo³y oraz z uwagi na potrzeby i mo¿liwoœci 2. Plan Zagospodarowania Województwa Wielkopolskiego przekszta³cania lub uzupe³niania tych funkcji, mo¿na podzieliæ (P.Z.W.W.) je na 3 grupy: Na terenie gminy Chrzypsko Wielkie nie znajduj¹ siê - obiekty i zespo³y pe³ni¹ce swoje funkcje w sposób zada- obiekty i zasoby wyró¿niaj¹ce siê na tle województwa lub walaj¹cy, posiadaj¹ce najwy¿sze znaczenie w regionie (ponadregional- - obiekty i zespo³y pe³ni¹ce swoje funkcje pierwotne, lecz ne). wymagaj¹ce modernizacji celem podniesienia ich stan- Gmina nie znajduje siê na obszarze wyznaczonym do dardu, objêcia wy¿szymi formami ochrony np. jako parki kultury. - obiekty i zespo³y, które wymagaj¹, lub stwarzaj¹ mo¿li- P.Z.W.W. okreœla zasady w zakresie: woœæ zmiany funkcji, tzn. adaptacji do wspó³czesnych potrzeb. - kszta³towania obszarów wiejskich: Przedmiot zainteresowania w zakresie polityki rozwoju ochrona charakterystycznych uk³adów ruralistycznych oraz gminy stanowiæ winny obiekty i zespo³y nale¿¹ce do grupy zespo³ów sakralnych, pa³acowo-parkowych, folwarków, drugiej i trzeciej - przede wszystkim ta ich czêœæ, która stanowi ochrona zabytkowych budynków mieszkalnych, gospo- w³asnoœæ komunaln¹. darskich, wiatraków, remiz, szkó³, kuŸni, m³ynów, gorzelni i innych elementów specyficznych dla architektury wiej- W obowi¹zuj¹cym „Studium uwarunkowañ i kierunków skiej np. kapliczki, krzy¿e. zagospodarowania przestrzennego Gminy” okreœlono kierunki ochrony i kszta³towania œrodowiska kulturowego i - ochrony dóbr kultury: krajobrazu. podstawow¹ zasad¹ pozwalaj¹c¹ na zachowanie dóbr Wœród elementów kulturowych kszta³tuj¹cych krajobraz kultury dla przysz³ych pokoleñ jest bezwzglêdne przestrze- wymieniono: charakter uk³adów osadniczych, zabytkowe uk³a- gania obowi¹zuj¹cego prawa w tym zakresie, ujêtego w dy urbanistyczne, elementy i obiekty zabytkowe, dominanty ustawie o ochronie dóbr kultury. Drugim aktem prawnym w krajobrazie, osie widokowe oraz udzia³ zieleni w terenach stanowi¹cym o ochronie dóbr kultury znajduj¹cych siê w zabudowanych (kompozycyjne œciany zieleni). Tak, wiêc wspó³- zbiorach muzealnych jest ustawa o muzeach. czesne realizacje powinny chroniæ historycznie ukszta³towane Ochrona krajobrazu kulturowego mo¿e byæ realizowana elementy kompozycji przestrzennej. Ochrona i kszta³towanie poprzez w³aœciwe zapisy w miejscowych planach zagospoda- zasobów œrodowiska kulturowego i krajobrazu na terenie rowania przestrzennego oraz w Studiach uwarunkowañ i gminy Chrzypsko Wielkie odbywaæ siê bêdzie poprzez: kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, przy wy- - ochronê konserwatorsk¹ istniej¹cych zespo³ów i obiektów korzystaniu wytycznych jakie w tym zakresie zosta³y zapisane zabytkowych oraz stanowisk archeologicznych, w programach Ministra Kultury i Sztuki. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 97 — 10212 — Poz. 1832

- zachowanie historycznych uk³adów przestrzennych oraz odleg³oœæ od Poznania (65 km) jest obszarem atrakcyjnym dla kszta³towanie wspó³czesnej zabudowy w nawi¹zaniu do potencjalnych nabywców obiektów zabytkowych. tradycji regionalnych w zakresie formy architektonicznej Teren gminy to teren o urozmaiconym krajobrazie z oraz rodzaju materia³ów budowlanych, ró¿nicami wysokoœci dochodz¹cymi do 70 m. Krajobraz uroz- - eksponowanie charakterystycznych dominant architekto- maicony wzgórzami morenowymi, wciêt¹ dolin¹ rzeki Oszcze- nicznych (np. koœció³ w Chrzypsku Wielkim, most kolejo- nicy, jeziorami rynnowymi. Na terenie gminy znajduj¹ siê wy w Chrzypsku Ma³ym), liczne jeziora, z których najwiêksze to: Jezioro Chrzypskie, J. Wielkie, J. Bia³okoskie, J. Kuchenne, J. Radziszewskie. kszta³towanie nowej zabudowy w sposób nie koliduj¹cy ze strefami widokowymi (dotyczy to terenu wokó³ jezior), Gmina ma charakter zdecydowanie rolniczy, lasy zajmuj¹ tylko 16,4% jej powierzchni i skoncentrowane s¹ w czêœci pn.- - zachowanie w stanie zbli¿onym do naturalnego elemen- wsch. gminy. Na terenie gminy Chrzypsko Wielkie znajduj¹ tów przyrodniczych takich jak: jeziora, cieki, stawy, atrak- siê 23 obiekty wpisane do rejestru zabytków architektury oraz cyjne œciany leœne, oraz uporz¹dkowanie zieleni parkowej, 1 zabytek wpisany do rejestru zabytków archeologicznych. - pozyskiwanie nowych w³aœcicieli dla zabytków bêd¹cych Jest tu jeden koœció³, 9 dworów, z których w rejestrze jest 7 w³asnoœci¹ Skarbu Pañstwa i przy zachowaniu ich warto- oraz 6 parków (w rejestrze wszystkie). Jedynym zabytkiem œci kulturowej udostêpnianie spo³eczeñstwu dla celów architektury sakralnej jest póŸnogotycki koœció³ par. p.w.œw. kulturotwórczych i turystycznych. Wojciecha w Chrzypsku Wielkim wzniesiony w latach 1600- 1609. Murowany z ceg³y, salowy z zamkniêtym trójbocznie W zakresie ochrony i wykorzystania dziedzictwa kulturo- prezbiterium, nakryty dachem 2-spadowym. Jest on jedynym wego gminy przewiduje siê: z ostatnich koœcio³ów Wielkopolski, który zosta³ zbudowany w - wspieranie wszelkich inicjatyw rewaloryzuj¹cych istniej¹- stylu gotyckim, w stanie prawie nie zmienionym przetrwa³ do ce obiekty zabytkowe, naszych czasów. Nie jest to jednak najstarszy koœció³ jaki istnia³ we wsi. Pierwszy koœció³ za³o¿ony zosta³ zapewne przez - tworzenie warunków do wszechstronnej dzia³alnoœci ze- rodzinê Chrzypskich ju¿ w XV wieku. Pierwsza udokumento- spo³ów folklorystycznych, grup œpiewaczych, twórców wana wzmianka dotycz¹ca tego koœcio³a pochodzi z 1470 sztuki ludowej, imprez folklorystycznych poprzez opiekê roku. By³ to z pewnoœci¹ koœció³ drewniany, który w ci¹gu XVI merytoryczn¹, finansow¹ i organizacyjn¹ gminnych insty- wieku albo bardzo podupad³ albo te¿ zosta³ zniszczony w tucji kultury, wyniku po¿aru, albowiem ju¿ na pocz¹tku XVII ówczeœni - stworzenie systemu edukacyjnego rozwijaj¹cego u dzieci dziedzice Chrzypska Wojciech i Stanis³aw Chrzypscy wznieœli i m³odzie¿y poczucie odpowiedzialnoœci, mi³oœci do ojczy- w jego miejsce nowy, murowany koœció³ z palonej ceg³y. U zny, to¿samoœci regionalnej, poszanowania dla dziedzic- schy³ku XVIII wieku koœció³ popad³ w znaczn¹ ruinê i odbu- twa kulturowego; dowano go dopiero dziêki staraniom ówczesnego plebana Telesfora Kwileckiego. Jeszcze w po³owie XVIII w koœciele 4. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego znajdowa³y siê nagrobki rodziny Chrzypskich, które jednak Gminy Chrzypsko Wielkie zosta³y z niego prawdopodobnie w czasie remontu w roku nie posiada planu zagospoda- 1785 wyrzucone. Obecny koœció³ jest budynkiem póŸnogotyc- rowania przestrzennego obejmuj¹cego teren ca³ej Gminy. kim, posiada jedn¹ nawê, z trójbocznie zamkniêtym prezbite- rium, z zakrysti¹ i krucht¹ przebudowan¹ od strony pó³nocnej. Obowi¹zuj¹ce, fragmentaryczne m.p.z.p. obejmuj¹ niewielki Strop koœcio³a jest drewniany. W g³ównym o³tarzu z³o¿onym bo zaledwie ok. 2% powierzchni gminy. z czêœci pochodz¹cych z XVII i XVIII wieku mieœci siê obraz Œw. Wojciech, patrona koœcio³a, namalowany w roku 1863 a IV. Z ASOBY DZIEDZICTWA l KRAJOBRAZU KULTURO- odnowiony w 2001. Dwa boczne o³tarze z³o¿one s¹ z czêœci WEGO wykonanych na prze³omie XVII i XVIII wieku. W prawym o³tarzu stoi barokowa figurka Œw. Józefa z Dzieci¹tkiem Jezus a w lewym jedna z najcenniejszych rzeŸb gotyckich w Wiel- 1. Rys historyczny Gminy Chrzypsko Wielkie kopolsce - figurka Matki Boskiej z Dzieci¹tkiem, tzw. „Matka Gmina Chrzypsko Wielkie le¿y w zachodniej czêœci woje- Boska na lwie”, pochodz¹ca z oko³o 1360 roku Baldachim wództwa wielkopolskiego w powiecie miêdzychodzkim. nowej ambony jest ozdobiony figurkami œwiêtych i anio³ków z pierwszej po³owy XVIII wieku. Na œcianach wisz¹ zabytkowe Gmina zajmuje wschodni¹ czêœæ powiatu, s¹siaduje z obrazy - „Matka Boska adoruj¹ca Dzieci¹tko Jezus „, „Œw. gminami Kwilcz, Wronki, Pniewy i Sieraków, a na jej terenie Wojciech i Œw. Stanis³aw” - obraz, który prawdopodobnie nie ma ani jednego miasta. G³ównym oœrodkiem gminy jest kiedyœ znajdowa³ siê w g³ównym o³tarzu - pochodz¹cy z XVII Chrzypsko Wielkie. Ca³y teren gminy po³o¿ony jest na terenie wieku. Nad wejœciem do kruchty znajduj¹ siê dwie tablice Sierakowskiego Parku Krajobrazowego, który utworzony zo- pami¹tkowe poœwiêcone Franciszkowi i Teresie Kwileckim. sta³ w 1991 r. Ich powstanie datuje siê na koniec XVIII wieku. W koœciele w Lokalizacja obiektów zabytkowych na terenie gminy Chrzyp- Chrzypsku Wielkim znajduj¹ siê tak¿e zabytkowe organy; sko Wielkie jak i powiatu miêdzychodzkiego, jest wyj¹tkowo niestety obecnie s¹ w z³ym stanie. Koœció³ uwa¿any jest za atrakcyjna w porównaniu do innych czêœci Wielkopolski. Ze jeden z bardziej interesuj¹cych w ca³ej okolicy. Jego wspó³- wzglêdu na swoje wybitne walory krajobrazowe i niewielk¹ czesny stan okreœla siê raczej jako dobry. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 97 — 10213 — Poz. 1832

Chrzypsko Wielkie to wieœ le¿¹ca nad wielkim jeziorem o handlowego to jednak chêtniej by³o odwiedzane przez kup- tej samej nazwie, na po³udniowy wschód od Sierakowa. ców, którzy wymieniali tu ¿elazo, sukno i inne artyku³y w Najwczeœniejsza znana nam wzmianka mówi¹ca o Chrzypsku zamian za zbo¿e i miêso handlowe. Wiêkszego znaczenia datowana jest na 1393 rok. Uwa¿a siê, ¿e parafia w Chrzypsku Chrzypsko znaczenia nabra³o Chrzypsko oko³o 1590 roku Wielkim jest jedn¹ z najstarszych w regionie. Jej powstanie kiedy to Sieraków sta³ siê w³asnoœci¹ Piotra Opaliñskiego. przypisuje siê prawdopodobnie na drug¹ po³owê XII w. Bardzo szybko osada rozros³a siê pod ka¿dym wzglêdem, Nazwa Chrzypsko pochodzi od chrzepów, czyli grzbietów staj¹c siê du¿¹ jak i ówczesny okres doœæ zamo¿n¹ wsi¹. W wzgórz. Nazwa wsi ulega³a kilkakrotnie zmianie: 1393 Krzip- wyniku rozbiorów pañstwa polskiego Chrzypsko Wielkie zna- sko, 1401 Maior Chrzipsko, 1419 Chrzibsko, 1448 Chrzypsko laz³o siê pod panowaniem pruskim. Niewola ta zakoñczy³a siê Maius, 1476 Magna Chrzypsko. Du¿a wioska, jak¹ niew¹tpli- dopiero w pierwszych dniach 1919 roku, dziêki zwyciêskiemu wie jest Chrzypsko Wielkie, zamieszkana by³a ju¿ od bardzo Powstaniu Wielkopolskiemu. Wtedy to znaczna czêœæ Wielko- dawna. Œwiadczy o tym znalezienie w jej okolicy œladów polski, w tym tak¿e Chrzypsko Wielkie, zosta³a oswobodzona osadnictwa pochodz¹cych z czasów kultury ³u¿yckiej. Jako spod ponad wiekowej pruskiej katorgi. Druga wojna œwiato- osada Chrzypsko znane by³o ju¿ w XIII wieku. Ju¿ wtedy wa przynios³a tym ziemiom okupacjê hitlerowsk¹. W styczniu mieszkañcy stawiali zbrojny opór naje¿d¿aj¹cym ich ziemie 1945 roku, po piêciu latach niedoli zwyciêska ofensywa wojsk zagonom krzy¿ackim, które gêsto zapuszcza³y siê w te rejony, radzieckich i towarzysz¹cym im oddzia³om Wojska Polskiego ³upi¹c dobytek oraz uprowadzaj¹c w niewolê miejscow¹ wyzwoli³a Chrzypsko Wielkie i jego okolice. ludnoœæ. W tamtym okresie Chrzypsko rozwija³o siê bêd¹c 2. Zabytki nieruchome Gminy Chrzypsko Wielkie wpisane do ci¹gle w cieniu os³awionego Sierakowa, stanowi¹cego wów- rejestru zabytków czas jednak g³ówny oœrodek oporu przeciw najazdom krzy¿ac- kim. W Chrzypsku rozwija³o siê rusznikarstwo, które wykorzy- Tym co wyró¿nia teren Gminy Chrzypsko Wielkie jak i stywa³o bardzo dobr¹ koniunkturê na sprzêt wojenny. Oprócz ca³ego powiatu miêdzychodzkiego, jest jego historia, funkcjo- rusznikarzy swoje warsztaty zak³adali tu równie¿ i inni rze- nowanie na pograniczu polsko- niemieckim, a tak¿e stosun- mieœlnicy, jak na przyk³ad kowale czy te¿ ko³odzieje. To kowo du¿y procent w³asnoœci prywatnej dworów i pa³aców. miêdzy innymi w wyniku ich pracy Chrzypsko sta³o siê ju¿ S¹ to czêsto obiekty wysokiej klasy, w niewielkim stopniu wkrótce zasobn¹ osad¹ i mimo, ¿e le¿a³o na uboczu traktatu przekszta³cone, które wymagaj¹ badañ studialnych oraz prac remontowych.

/ 0 * 2 2 Ã 1 Ã5  5 8  % & Ã: Ã Ã Ã;;Ã  : Ã $   % & Ã: Ã $:563 $   % & Ã: : Ã Ã$   % & Ã: & 1 : Ã$  6  % & Ã: Ã $:563 :   & & Ã: Ã =/8Ã& $   & & Ã: . Ã  Ã$  $.,Ã : :   & & Ã: *6Ã& $  : :  * & Ã: Ã : Ã $   & Ã: Ã $   & Ã: Ã Ã $ 

 5 & Ã: Ã Ã 3.3 :   & Ã: Ã Ã $ 

Wœród zespo³ów dworskich i pa³acowych wystêpuj¹ obiekty okiennej oraz reprezentacyjnych schodów. W 2003 r. napra- o rozmaitej stylistyce i z ró¿nych czasów. Najstarsze obiekty wiona zosta³a konstrukcja dachowa i dach, które pokryto pochodz¹ z pocz¹tku 2 pó³. XIX w S¹ to neogotyckie pa³ace blach¹ tytano - cynkowa. W 2004 r. zosta³a opracowana w Œródce i Charcicach. Pa³ac w Œródce wzniesiony w latach dokumentacja projektowa na rewaloryzacjê elewacji. Zak³ada 1858-61 dla rodziny von Seydlitz, znajduje siê w rêkach ona rekonstrukcjê neogotyckiego detalu, który zosta³ znisz- prywatnych i jest sukcesywnie remontowany. Obecnie trwaj¹ czony podczas remontu w l. 60. XX w. Ods³oniête w 2003 r. prace w ostatniej pn. czêœci pa³acu. podczas prac rozbiórkowych komina, fragmenty zachowane- go detalu oraz przedwojenne zdjêcia budynku, pozwoli³y na Pa³ac w Charcicach stanowi w³asnoœæ samorz¹du woje- podjêcie dzia³añ zmierzaj¹cych do przywrócenia jego dawne- wództwa wielkopolskiego i u¿ytkowany jest przez Zak³ad go wygl¹du. Leczenie Uzale¿nieñ. Remontowany sukcesywnie powoli odzyskuje dawny blask. Wykonane zosta³y prace remontowe W rêkach prywatnych znajduje siê pa³ac w Bia³okoszu, w partii parteru ³¹cznie z renowacj¹ stolarki drzwiowej i pochodz¹cy z k. XIX w., kupiony w 1994 r. od ówczesnej Agencji W³asnoœci Rolnej Skarbu Pañstwa . W latach 90. XX Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 97 — 10214 — Poz. 1832

poddany gruntownym pracom remontowym i renowacyjnym 3. Zabytki nieruchome ujête w wojewódzkiej ewidencji i jest w bardzo dobrym stanie technicznym. wskazane przez W.W.K.Z. do ujêcia w gminnej ewidencji. Z k. XIX w. pochodzi równie¿ niewielki dwór w Bia³czu, stanowi¹cy w³asnoœæ Agencji Nieruchomoœci Rolnych, u¿yt- BIA£CZ kowany jako biuro i mieszkanie dzier¿awcy, a tak¿e nie 1. FOLWARK; wpisany do rejestru zabytków dworek w £ê¿eczkach, zamiesz- kany przez dawnych pracowników gospodarstwa. Oba bu- a) obora, mur., ok. 1910, dynki wymagaj¹ podjêcia prac remontowych, szczególnie b) chlewnia, mur., ok. XIX, dekarskich. W przypadku dworku w Bia³czu konieczna jest wymiana eternitowego pokrycia na nowe z dachówki cera- c) stodo³a i stajnia, ob. magazyn, mur., 1889-1890, micznej karpiówki, przywrócenie dawnego detalu elewacji przebud. ok. 1915, oraz naprawa drewnianej frontowej werandy. d) stodo³a drewn.-mur., pocz. XX, Dwór w Gnuszynie z pocz. XX w., stanowi¹cy od niedawna e) 2 stodo³y, drewn., mur., pocz. XX, w³asnoœæ prywatn¹ wymaga podjêcia prac elewacyjnych, oczyszczenia starej stolarki itp. Z pocz¹tku XX w. pochodzi f) gorzelnia, obecnie magazyn i kuŸnia, mur., ok. XIX, pa³ac w Chrzypsku Wielkim stanowi¹cy w³asnoœæ Gminnej g) czworak, obecnie dom nr 8, mur., 4 æw. XIX, Spó³dzielni. Wnêtrze ca³kowicie przebudowane, natomiast zachowa³a siê bez zmian bry³a pa³acu i wygl¹d elewacji. Od h) czworak, obecnie dom nr 9, mur., ok. XIX, strony bocznej elewacji w l. 70XX w. dostawiono nieciekaw¹ przybudówkê, która powinna zostaæ docelowo usuniêta. BIA£OKOSZ Przy zespo³ach dworskich zachowa³y siê zespo³y folwarcz- 2. ZESPÓ£ SZKO£Y ne. Tylko jeden zespó³ folwarczny wraz z budynkami w Bia³okoszu wpisany jest do rejestru zabytków. Zabudowania a) szko³a, mur.-szach., 2 pó³. XIX, folwarku murowane z kamienia i ceg³y wyró¿niaj¹ siê wygl¹- b) budynek gospodarczy, mur.-szach., 4 æw. XIX, dem elewacji Szczególnie interesuj¹ce s¹ budynki spichlerza, stodo³y, m¹czkami, obory. Budynki s¹ w doœæ dobrym stanie technicznym, na bie¿¹co naprawiane przez dzier¿awcê. BIA£OKOSZYCE Do rejestru zabytków wpisane zosta³o tak¿e podwórze ZESPÓ£ FOLWARCZNY gospodarcze w £ê¿cach jako uk³ad przestrzenny. Du¿y dziedzi- a) dom, mur., ok. XIX, przebud., niec zabudowany jest ze wszystkich stron budynkami inwen- tarskimi i magazynowymi, wœród których szczególnie wyró¿- b) owczarnia, mur., 4 æw. XIX, nia siê dawny cielêtnik w pierzei, niestety o zawalonym c) stodo³a I, mur., 4 æw. XIX, stropie i dachu. W³aœciciele obiektu posiadaj¹ jednak uzgod- nion¹ dokumentacj¹ projektow¹ na remont i odbudowê oraz d) stodo³a II, mur., 4 æw. XIX, pozwolenie konserwatorskie na prowadzenie prac. W ostat- nim czasie podjête zosta³y prace remontowe przy d. cielêtni- ku. 3. DOM NR 38, MUR., 4 æw. XIX, Wœród zespo³ów folwarcznych nie wpisanych do rejestru zabytków wyró¿niaj¹ siê folwarki w Œródce, Bia³czu, i Bia³o- koszycach. Folwark w Œródce stanowi w³asnoœæ prywatn¹, CHRZYPSKO MA£E podobnie folwark w Bia³okoszycach, natomiast w Bia³czu 4. ZAGRODA NR 12, nadal jest w zasobach Agencji Nieruchomoœci Rolnych. a) dom, mur., ok. 1900, Na terenie gminy znajduje siê tak¿e jeden zespó³ dworca kolejowego wpisany do rejestru zabytków, który zlokalizowa- b) obora, mur, ok. 1900, ny jest w miejscowoœci Ry¿yn przy nieczynnej linii kolejowej 5. DOM NR 2, mur, 4.æw. XIX, Szamotu³y - Miêdzychód. W sk³ad zespo³u wchodzi budynek dworca oraz budynek gospodarczy. Dworzec stanowi obecnie 6. DOM NR 10, mur-szach., 4 æw. XIX, w³asnoœæ prywatn¹. Zrujnowany budynek zosta³ kupiony od 7. MOST KOLEJOWY, mur., 1905-1908, PKP w 2003 r. Wkrótce po zakupie podpalony zosta³ przez nieznanych sprawców budynek gospodarczy, który obecnie jest w stanie ruiny. Budynek dworca wykorzystywany jest ju¿ CHRZYPSKO WIELKIE na cele mieszkalne. W³aœciciele prowadz¹ prace zabezpiecza- 8. BRAMA CMENTARNA, ul. Rolna, mur, pocz. XX, j¹ce . Na terenie gminy wyró¿nia siê jeszcze zespó³ dworca kolejowego w Chrzypsku Wielkim oraz wiadukty kolejowe na 9. ZESPÓ£ DWORCA KOLEJOWEGO (P.K.P.) linii kolejowej Szamotu³y - Miêdzychód, a szczególnie 3 a) dworzec, mur-szach., 1907-1908, wiadukty w Chrzypsku Ma³ym. Obiekty te powinny zostaæ wpisane do rejestru zabytków. b) budynek gospodarczy, mur, pocz. XX, Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 97 — 10215 — Poz. 1832

c) dom pracowników kolei, ul. Kolejowa nr 51, mur, ok. 1910, 31. ZESPÓ£ FOLWARCZNY 10. SZKO£A, obecnie przedszkole, ul. G³ówna 19, mur, ok. a) rz¹dcówka, obecnie dom nr 42, mur., 1911, 1900, b) czworak, obecnie dom nr 12, pocz. XX, przebud. ok. ul. G³ówna 1975, 11. DOM NR 8, mur, l. 20-te XX, c) obora, mur., 4 æw. XIX, przebud. 1940, 12. DOM NR 35, mur, pocz. XX, d) budynek inwentarski, mur., 1899, 13. DOM NR 52, mur, ok. 1020, e) obora, mur., 1896, ul. Jeziorna f) stodo³a, szach., 1892,/ 14. DOM NR 4, mur, ok. 1910, g) stodo³a, mur., ok. XIX, 15. DOM NR 7, mur, pocz. XX, 32. STODO£A w zagrodzie nr 18, szkie³.-drewn., ok. 1910, 16. DOM NR 23, mur, l. 20-te XX, 17. DOM NR 85, mur, ok. XIX, RY¯YN ul. Kolejowa 33. SZKO£A, mur., pocz. XX, 18. ZAGRODA NR 9, 34. WIADUKT KOLEJOWY,mur., 1907, a) dom, mur, 4 æw. XIX, 35. ZESPÓ£ FOLWARCZNY b) budynek gospodarczy, mur, 4 æw. XIX, a) rz¹dcówka, obecnie dom nr 12, pocz. XX, ul. Rolna b) dom nr 26, mur., 1894, 19. DOM NR 9, mur.-szach., pocz. XIX, c) dom, obecnie nr 13, mur.-szach., ok. XIX, ul. Wiœniowa d) obora, mur., 1912, 20. DOM NR 16, mur., ok. 1910, e) stodo³a i spichlerz, obecnie magazyn, mur., pocz. XX, 36. ZAGRODA NR 3 21. OCHRONKA, obecnie przedszkole, mur., pocz. XX, a) dom, mur., pocz. XX, b) obora, mur., pocz. XX, £Ê¯CE c) stodo³a, mur., pocz XX, 24. SZKO£A, mur., 1903, 37. DOM NR 24, mur., pocz. XX, 25. DOM NR 17, mur., ok.1910, .„ 38. DOM NR 31, mur., pocz. XX,

£Ê¯ECZKI STRZY¯MIN 26. ZESPÓ£ FOLWARCZNY 39. POZOSTA£OŒCI ZESPO£U FOLWARCZNEGO a) dwór, mur, 2 pó³. XIX, a) owczarnia, mur, 1896, przebud. 1953, b) budynek inwentarski, mur., 1868, rozbud. 1904, b) stodo³a, obecnie owczarnia, mur., 1897, przebud. c) 2 domy, obecnie nr 14 i 19, mur., 4 æw. XIX, 1953-1955, d) obora pracowników folwarcznych, mur., ok. XIX, 40. DOM NR 3, mur., pocz. XX, 27. DOM NR 3,mur., 4 æw. XIX, ŒRÓDKA 42. ZESPÓ£ FOLWARCZNY 28. SZKO£A, mur., pocz. XX, a) kancelaria, obecnie dom nr 8, pocz. XX, przebud. l. 70-te XX, 29. DWÓR, obecnie dom nr 42, mur., ok. 1900-pozosta³oœci parku, ok. XIX, b) obora l, mur., 1882, przebud. l. 80-te XX, 30. DOM NR 1/2 mur., ok. 1900, c) obora II, mur., 1876, d) stajnia, mur., ok. pó³. XIX, Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 97 — 10216 — Poz. 1832

e) budynek inwentarski, mur., ok. XIX, a) dom nr 1, mur., 4 æw. XIX, (w³. prywatna) f) gorzelnia, obecnie spichlerz, mur., ok. XIX, prze- b) dom nr 2, mur., 1924, przebud. l. 60-te XX (w³. bud. 1967, prywatna) 4. Zabytki ruchome Gminy Chrzypsko Wielkie wpisane do kolonia domów pracowników folwarcznych rejestru zabytków

/3 Ã 0 Ã * Ã 2 Ã 2 Ã Ã 1 Ã5 Ã 5 Ã 8 Ã Ã & Ã: Ã & Ã 5 Ã0 Ã% Ã Ã . Ã Ã %Ã Ã Ã : Ã ' Ã : Ã Ã & Ã: Ã & Ã Ã ÃÃ . Ã Ã %Ã Ã Ã : Ã Ã : Ã

W gminie Chrzypsko Wielkie zabytki ruchome repre- Kontrolê stanu zachowania obiektów wpisanych do reje- zentowane s¹ przez zespó³ wystroju i wyposa¿enia koœcio³a stru przeprowadzono w lutym 2004 roku i stwierdzono ich parafialnego p.w. œw. Wojciecha w Chrzypsku Wielkim Naj- zgodnoœæ z sentencj¹ decyzji o wpisie. cenniejszym elementem przechowywanym w chrzypskim Wiêkszoœæ spoœród tych obiektów znajduje siê w stanie koœciele jest pochodz¹ca z koñca XIV wieku gotycka rzeŸba dobrym. Sta³ego nadzoru konserwatorskiego i monitoringu „Madonny z Dzieci¹tkiem na lwie” wpisana do rejestru zabyt- wymaga rzeŸba Matki Boskiej z Dzieci¹tkiem bêd¹ca jednym ków pod numerem 40/ B decyzj¹ z roku 1970 z nielicznych tego typu dzie³ w Wielkopolsce i ca³ym kraju. G³ówne elementy wyposa¿enia do których zalicza siê Prac konserwatorskich i w³aœciwej ekspozycji wymagaj¹ epi- póŸnorenesansowy o³tarz g³ówny z XIX-wiecznym obrazem tafia a tak¿e elementy o³tarza g³ównego – zw³aszcza przema- œw. Wojciecha patrona parafii z manierystycznymi uszakami lowane dekoracyjne uszaki pochodz¹ce z l po³owy XVII wieku z XVII wieku oraz barokowe o³tarze boczne, epitafia Teresy Ponadto w koœciele i zakrystii znajduje siê kilkanaœcie Kwileckiej i Franciszka Kwileckiego oraz Ludwiki Kierskiej, obiektów m.in. witra¿e chrzcielnica ¿yrandole o które nale¿y rzeŸbiony, manierystyczny krucyfiks, obrazy Zwiastowanie, rozszerzyæ wpis do rejestru zabytków. Ewidencja tych zabyt- Adoracja œwiêtych Wojciecha i Stanis³awa i Matka Boska z ków zosta³a przeprowadzona w roku 2004 Dzieci¹tkiem a tak¿e kielich i trzy dzwony wpisano do rejestru zabytków pod numerem 407 B decyzj¹ z roku 1970 Na terenie gminy Chrzypsko znajduje siê 12 kapliczek i figur przydro¿nych, o cechach zabytkowych, których inwen- taryzacjê przeprowadzono w roku 2001 i które równie¿ pod- legaj¹ ochronie m.in. w Bia³czu, Bia³okoszu i Bia³okoszycach Chrzypsku Wielkim i Ma³ym, £ê¿cach, £ê¿eczkach, Mylinie i Œródce

5. Zabytkowe parki 0 5 3 Ã Ã : Ã Ã & Ã  1 Ã  6 Ã  : '  8 %   ,,Ã Ã;,;Ã  : $:563  %  Ã;,;Ã  Ã$ :  Ã 

&   Ã;,;Ã  $ = 8  *   Ã Ã;,;Ã  $ : 

  Ã;,;Ã  $ : 

  ,,Ã Ã;,;Ã  $ = : 

0 ,,Ã Ã;,;Ã  =  8*  3 Ã 1 Ã Ã

Na terenie gminy znajduje siê szeœæ parków wpisanych do rewaloryzacyjnym. W dostatecznym stanie utrzymane i za- rejestru zabytków. Parki znajduj¹ siê w miejscowoœciach: chowane s¹ parki w Charcicach, £ê¿cach i Bia³czu . W parkach Bia³cz, Bia³okosz, Charcice, Gnuszyn. £ezce, Œrodka. Wiêk- tych na bie¿¹co prowadzi siê bie¿¹ce prace porz¹dkowe i szoœæ parków, bo a¿ cztery tj. parki w Bia³okoszu, £ê¿cach, sanitarne. Uk³ad kompozycyjny tych parków jest jeszcze czy- Gnuszynie i Œródce s¹ w³asnoœci¹ prywatn¹. Park w Charci- telny i mo¿liwy do odtworzenia. Natomiast w z³ym stanie jest cach stanowi w³asnoœæ samorz¹du Województwa wielkopol- park w Gnuszynie w ostatnim czasie nie by³y tam prowadzona skiego, a park w Bia³czu Agencji Nieruchomoœci Rolnych, ¿adne prace porz¹dkowe ani sanitarne. Zalecane jest prowa- obecnie w dzier¿awie. Generalnie stan parków na terenie dzenie dalszych prac porz¹dkowych, pielêgnacyjnych i sani- gminy jest zró¿nicowany. W bardzo dobrym stanie s¹ parki tarnych na terenie parków po uzgodnieniu z WK Z zakresu w Bia³okoszu i Œródce, poddane w ostatnich latach pracom prac. Ze wzglêdu na du¿e znaczenie historyczne, przyrodnicze Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 97 — 10217 — Poz. 1832

oraz znaczenie w krajobrazie w przysz³oœci konieczne bêdzie tworzenia dawnego uk³adu kompozycyjnego w tych parkach podjecie prac rewaloryzacyjnych w celu przywrócenia i od- Prowadzenie wszelkich prac na terenie w/w. parków wymaga wczeœniejszego uzgodnienia i uzyskania pozwolenia UOZ.

6. Zabytkowe cmentarze

& 6 / 0 : 8 : ' 8   % ( ;,;Ã  = 8:Ã: Ã   Ã Ã   % ( ;,;Ã  = 1 Ã 1 Ã  6 : $  & ( ;;Ã  = =/8

 & ( ;;Ã  = ( Ã*  .  & ( ;,;Ã  = 63Ã6 : 0  & Ã  Ã  3 Ã : ;,;Ã  Ã  & Ã  ;9,,Ã  3 :  * ( ;;Ã  = 8 Ã*

 ( ,,Ã  = 1 Ã ;,;Ã  6  0 ( ;,;Ã  = 8 Ã*

 5 ( ,,Ã  = ( Ã*  7 ;,;Ã  .  ( ;,;Ã  = 1 Ã 6

7. Zabytki archeologiczne 7a. Wykaz stanowisk archeologicznych z terenu gminy Chrzypsko Wielkie wpisanych do rejestru zabytków

0,(-6&2:2 2%6=$5Ã$=3 2%,(.7 67$1Ã=$&+2:$1,$ 5 Ã Ã  

Na terenie gminy Chrzypsko Wielkie znajduje siê 1 stano- Zagro¿eniem dla grodziska s¹ nielegalne poszukiwania z wisko archeologiczne wpisane do rejestru zabytków. wykrywaczami metalu. Niesie to za sob¹ koniecznoœæ corocz- Grodzisko w Ry¿ynie, funkcjonuje jako nieu¿ytek, w chwili nej inspekcji terenowej na tym stanowisku. obecnej nie zagra¿a mu dzia³alnoœæ gospodarcza cz³owieka.

7b. Zestawienie liczbowe zaewidencjonowanych stanowisk archeologicznych

:Ã7<0 7<3Ã2%,(.78 0852:$1< '5(:1,$1< :3,6$1<Ã'2 5(-(6758 Ã67$12:,6.$Ã$5&+(2/2*,&=1(Ã  Ã   Ã  ; Ã  ; ; Ã  ; ; Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 97 — 10218 — Poz. 1832

Ewidencja stanowisk archeologicznych znajduje siê w VI. CELE GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NA ZABYTKA- Wojewódzkim Urzêdzie Ochrony Zabytków w Poznaniu. MI (liczba stanowisk archeologicznych nie jest list¹ zamkniêt¹, zmieniaj¹c¹ siê w miarê rozpoznania archeologicznego 1. w³¹czenie problemów ochrony zabytków do systemu gminy) zadañ strategicznych, wynikaj¹cych z koncepcji przestrzenne- V. UWARUNKOWANIA WEWNÊTRZNE OCHRONY ZA- go zagospodarowania kraju i gminy. SOBÓW DZIEDZICTWA ARCHEOLOGICZNEGO 2. uwzglêdnienie uwarunkowañ ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, ³¹cznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowagi 1. Stan zachowania dziedzictwa archeologicznego ekologicznej. Na terenie gminy wystêpuje bardzo du¿a liczba stanowisk 3. zahamowanie procesów degradacji zabytków i dopro- archeologicznych - 704. Dla stanowisk tych nie stwierdzono wadzenie do poprawy stanu ich zachowania. istotnych zagro¿eñ spowodowanych przez realizowane b¹dŸ planowane przez gminê inwestycje takie jak: inwestycje prze- 4. wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz wa- mys³owe, drogowe, infrastrukturalne, zalesienia, melioracje, lorów krajobrazu kulturowego. lokalizacje ¿wirowni itp. 5. podejmowanie dzia³añ zwiêkszaj¹cych atrakcyjnoœæ za- Potencjalnie du¿ym zagro¿eniem mo¿e byæ lokalizacja bytków dla potrzeb spo³ecznych, turystycznych i edukacyj- nowej zabudowy mieszkaniowej a zw³aszcza letniskowej, nych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjaj¹cych wzrostowi œrod- która z regu³y koncentruje siê nad zbiornikami wodnym lub ków finansowych na opiekê nad zabytkami. ciekami wodnymi. To z kolei czêsto pokrywa siê z istniej¹cymi 6. okreœlenie warunków wspó³pracy z w³aœcicielami za- stanowiskami archeologicznymi. bytków, eliminuj¹cych sytuacje konfliktowe zwi¹zane z wyko- W zwi¹zku z powy¿szym nale¿y œciœle przestrzegaæ wy- rzystaniem zabytków. tycznych konserwatorskich, ustanowionych podczas uzgad- 7. podejmowanie przedsiêwziêæ umo¿liwiaj¹cych two- niania projektów miejscowych planów zagospodarowania rzenie miejsc pracy zwi¹zanych z opiek¹ nad zabytkami przestrzennego i decyzji o warunkach zabudowy. VII. KIERUNKI DZIA£AÑ DLA REALIZACJI GMINNEGO Zagro¿eniem dla stanowisk archeologicznych mog¹ byæ PROGRAMU OPIEKI NA ZABYTKAMI równie¿ nielegalne poszukiwania z wykrywaczami metalu. Niesie to za sob¹ koniecznoœæ corocznej inspekcji terenowej na stanowiskach. 1. Aktualizacja i uzupe³nienie Gminnej Ewidencji Zabyt- 2. Ochrona dziedzictwa archeologicznego na podstawie za- ków (GEZ) pisów umieszczonych w istniej¹cych ju¿ dokumentach a) Dokonanie przegl¹dów w terenie z udzia³em so³tysów i W przypadku opracowywania m.p.z.p. na terenach wystê- radnych w ka¿dym so³ectwie i weryfikacja ewidencji za- powania zaewidencjonowanych stanowisk archeologicznych, bytków b¹dŸ w ich s¹siedztwie, w planach zamieszczane s¹ zapisy: b) Wykonanie dokumentacji fotograficznej wszystkich istnie- „Na obszarze objêtym planem mog¹ znajdowaæ siê stano- j¹cych obiektów. wiska archeologiczne objête ochron¹ konserwatorsk¹ (art. c) Uzupe³nienie kart ewidencyjnych w GEZ o uzyskane dane 145, art. 6 ust. 1, pkt 3a ustawy o ochronie i opiece nad i dokumentacjê fotograficzn¹. zabytkami z dnia 23 lipca 2003 r. Dz.U. Nr 162, poz, 1568); w zwi¹zku z tym ustala siê obowi¹zek, przed uzyskaniem pozwo- d) Sporz¹dzenie „Mapy dziedzictwa kulturowego Gminy lenia na budowê uzgodnienia z Wielkopolskim Wojewódzkim Chrzypsko Wielkie”, która zawieraæ bêdzie lokalizacjê obiek- Konserwatorem Zabytków wszelkich prac ziemnych zwi¹za- tów i obszarów chronionych oraz stref ochrony stanowisk nych z zagospodarowaniem lub zabudowaniem terenu, celem archeologicznych dla których wprowadzony zostanie miê- ustalenia obowi¹zuj¹cego inwestora zakresu prac archeolo- dzy innymi zapis o koniecznoœci uzgodnienia prac inwe- gicznych”. stycyjnych z WUOZ. Strefy ochrony konserwatorskiej oraz obiekty chronione Mapa ta stanowiæ bêdzie za³¹cznik do niniejszego „Progra- okreœlone w „Studium” Na terenie gminy Chrzypsko Wielkie mu”. zosta³y ustanowione nastêpuj¹ce rodzaje stref ochrony kon- 2. Inwentaryzacja obiektów ma³ej infrastruktury sakralnej serwatorskiej, na terenie, których obowi¹zuj¹ wymogi kon- (kapliczki i krzy¿e przydro¿ne). serwatorskie wynikaj¹ce z obowi¹zuj¹cych przepisów w tym zakresie. a) Dokonanie przegl¹dów w terenie z udzia³em so³tysów i radnych w ka¿dym so³ectwie. strefa „W” - strefa ochrony reliktów archeologicznych, strefa „OW” - strefa obserwacji archeologicznej b) Wykonanie dokumentacji fotograficznej wszystkich istnie- j¹cych obiektów. c) Ustalenie szczegó³owej lokalizacji obiektów na dzia³kach gruntowych oraz w³aœcicieli gruntu. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 97 — 10219 — Poz. 1832

d) Utworzenie kart ewidencyjnych. b) Pomoc w³aœcicielom obiektów zabytkowych w tworzeniu wniosków aplikacyjnych o œrodki na odnowê zabytków e) Skierowanie wniosków o wpisanie najciekawszych obiek- tów do rejestru zabytków. c) Opieka nad zabytkami jest sprawowana przez ich w³aœci- cieli lub posiadaczy i polega w szczególnoœci na zapewnie- f) Utworzenie szlaku kapliczek i krzy¿y przydro¿nych niu: 3. Oznakowanie obiektów zabytkowych i okreœlenie za- - naukowego badania i dokumentowania zabytku; sad ich udostêpniania. - prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i a) Oznakowanie obiektów zabytkowych na terenie gminy - robót budowlanych przy zabytku; zgodnie z art. 12 ust. 1 Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oznakowanie - zabezpieczania i utrzymania zabytku oraz jego otocze- obiektów zabytkowych nale¿y do zadañ Starosty. W zwi¹z- nia w jak najlepszym stanie; ku z powy¿szym oznakowanie zabytków winno zostaæ - korzystanie z zabytku w sposób zapewniaj¹cy trwa³e przeprowadzone w uzgodnieniu ze Starost¹, WWK oraz zachowanie jego walorów; w³aœcicielami obiektów zabytkowych - popularyzowanie i upowszechnianie wiedzy o zabytku b) Wprowadzenie dodatkowego oznakowania na drogach oraz jego znaczeniu dla historii i kultury. gminnych, powiatowych i wojewódzkich, w celu u³atwie- nia dojazdu do obiektów zabytkowych 5. Inwentaryzacja i zabezpieczenie zabytkowych nagrob- ków na cmentarzu parafialnym i cmentarzach nieczynnych. c) Ustalenie z w³aœcicielami obiektów mo¿liwoœci i zasad udostêpniania ich w celach turystycznych a) Inwentaryzacja wspólnie z Zarz¹dem Cmentarza parafial- nego zabytkowych nagrobków - w uzgodnieniu z WWKZ. 4. Podejmowanie dzia³añ w zakresie odnowy zabytków b) Inwentaryzacja i zabezpieczenie przed dewastacj¹ nie- a) Informowanie w³aœcicieli obiektów zabytkowych o mo¿li- czynnych cmentarzy ewangelickich - w uzgodnieniu z woœciach pozyskania œrodków na odnowê zabytków WWKZ. 6. Wykaz stanowisk archeologicznych wytypowanych do rejestru zabytków.

0 Ã 1 Ã6 Ã 2 Ã$=3Ã ) Ã 5 Ã Ã Ã Ã(Ã. 2:5: Ã36Ã 5 Ã Ã Ã Ã.3Ã & Ã Ã Ã Ã(.Ã. Ã2:5Ã:6Ã36Ã & Ã Ã Ã Ã(.Ã. Ã 0 Ã Ã Ã Ã(.Ã1Ã. Ã2:5Ã: Ã 0 Ã Ã Ã Ã. Ã2:5Ã 0 Ã Ã Ã Ã. Ã2:5Ã 0 Ã Ã Ã Ã1Ã. Ã2:5Ã:6Ã36Ã 5 Ã Ã Ã Ã: Ã & Ã: Ã Ã Ã Ã1Ã.3: Ã36Ã Ã Ã Ã Ã1Ã. Ã :Ã36Ã Ã Ã Ã Ã(.Ã1Ã. Ã2:5Ã:6Ã36Ã Ã Ã Ã Ã. Ã2:5Ã: Ã36Ã Ã Ã Ã Ã. Ã & Ã0 Ã Ã Ã Ã(.Ã1Ã. Ã2:5Ã & Ã0 Ã Ã Ã Ã1Ã. Ã:6Ã & Ã0 Ã Ã Ã Ã(.Ã1Ã. Ã2:5Ã & Ã0 Ã Ã Ã Ã(.Ã1Ã. Ã2:5Ã: Ã % Ã Ã Ã Ã:6Ã

S¹ to interesuj¹ce pod wzglêdem usytuowania i zachowa- wiecza (Ry¿yn, stan. 11; Charcice, stan. 5; Mylin, stan. 2, 15; nego materia³u osady i cmentarzyska wystêpuj¹ce g³ównie Œrodka, stan. 7, 22; Chrzypsko Ma³e, stan. 15). Na szczególn¹ na stokach i krawêdziach dolin jezior oraz nad ciekami wod- uwagê zas³uguje osada wczesnoœredniowieczna (Ry¿yn, stan. nymi, na których dominuj¹ osady wielokulturowe. S¹ to 2) i grodzisko w Ry¿ynie (stan. 1) które stanowi¹ wczesnoœre- stanowiska o du¿ej wartoœci poznawczej, reprezentatywne dla dniowieczny zespó³ osadniczy. Na wpis do rejestru oczekuje badañ nad pradziejami tej strefy Wielkopolski - jak wielokul- drugie grodzisko wczesnoœredniowieczne w Ry¿ynie (stan. 3) turowe osady, rozleg³e o du¿ym rozrzucie ceramiki, na po- oraz grodzisko w Bia³okoszu. Interesuj¹ce s¹ stanowiska w wierzchni, na których znajduj¹ siê narzêdzia krzemienne z Œródce - cmentarzysko kultury ³u¿yckiej, w Charcicach (stan. epoki kamienia, materia³y z wczesnej epoki br¹zu, kultury 3) - obozowisko mezolityczne oraz osada kultury ³u¿yckiej. W ³u¿yckiej, z okresu wp³ywów rzymskich i wczesnego œrednio- przypadku ka¿dego z tych stanowisk konieczne jest przepro- Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 97 — 10220 — Poz. 1832

wadzenie szczegó³owej inwentaryzacji materia³u archeolo- e) Wszelkie inwestycje powinny byæ w miarê mo¿liwoœci gicznego na powierzchni oraz wykonanie badañ weryfikacyj- lokalizowane poza stanowiskami archeologicznymi. ne - sonda¿owych w celu sprecyzowania zasiêgu tych stano- f) W przypadku prowadzenia prac ziemnych w strefie ochro- wisk. ny stanowisk archeologicznych oraz w obrêbie zespo³ów Ostateczne decyzje zwi¹zane z wyborem stanowisk arche- dworskich, pa³acowych i parkach wpisanych do rejestru ologicznych przeznaczonych do wpisu do rejestru zabytków zabytków oraz ujêtych w ewidencji zabytków konieczne z terenu gminy, bêd¹ mog³y byæ podjête po drugim etapie jest ustalenie niezbêdnego zakresu prac archeologicznych rozpoznania powierzchniowego w ramach Archeologicznego i uzyskanie decyzji WWKZ. Zdjêcia Polski. g) Na terenie stanowiska archeologicznego, zalesienia i in- 7. Sporz¹dzenie gminnej ewidencji zabytków archeolo- westycje wymagaj¹ce wykonania prac ziemnych, bêd¹ gicznych. mo¿liwe po przeprowadzeniu wyprzedzaj¹cych ratowni- czych badañ wykopaliskowych, po uzyskaniu pozwolenia a) wykonanie gminnej ewidencji zabytków archeologicznych WWKZ. w formie kart zespo³u stanowisk archeologicznych h) Dla terenu czynnego cmentarza parafialnego wprowadza b) sporz¹dzenie elektronicznej systematycznie aktualizowa- siê obpwi¹zek sporz¹dzenia projektu urz¹dzeniowego zie- nej bazy informacji o stanowiskach archeologicznych wy- leni. typowanych do wpisania do rejestru zabytków i) Szczególn¹ ochron¹ obejmuje siê wszystkie parki dwor- c) uzupe³nianie i weryfikowanie istniej¹cej ewidencji zabyt- skie objête ochron¹ konserwatorsk¹. Parkom tym nale¿y ków archeologicznych poprzez w³¹czanie informacji prze- przywróciæ pierwotne granice, zrekonstruowaæ ich za³o¿e- kazywanych przez WWKZ o wszystkich sukcesywnie od- nia i uporz¹dkowaæ je poprzez odtworzenie pierwotnego krywanych zabytkach archeologicznych uk³adu dróg, usuniêcie wtórnych podzia³ów terenu, likwi- 8. Edukacja i promocja zabytków Gminy Chrzypsko Wiel- dacjê zaplecza gospodarczego (np. hydrofornie, transfor- kie. matory itp.), usuniêcie przypadkowych nasadzeñ niezgod- nych z kompozycj¹ parku pod wzglêdem doboru gatunko- a) zbieranie materia³ów archiwalnych (stare zdjêcia, mapy, wego, likwidacjê naprawê lub wymianê ogrodzeñ, oczysz- przekazy ustne itp.) dotycz¹cych Gminy Chrzypsko Wiel- czenie parkowych systemów wodnych. kie. VIII. MONITORING DZIA£ANIA GMINNEGO PROGRAMU b) publikacja przewodnika po zabytkach Gminy Chrzypsko OPIEKI NAD ZABYTKAMI Wielkie. c) w³¹czenie tematyki ochrony dóbr kultury do zajêæ szkol- nych w Zespole Szkó³ w Chrzypsku Wielkim 1. Z realizacji Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami Wójt Gminy Chrzypsko Wielkie sporz¹dzi co 2 lata spra- 9. Okreœlenie zasobów dziedzictwa archeologicznego . wozdanie, które zostanie przedstawione Radzie Gminy które mo¿na wykorzystaæ dla tworzenia np. tras turystycznych Chrzypsko Wielkie . . œcie¿ek dydaktycznych organizacji festynów 2. Okreœlenie terminów realizacji poszczególnych kierunków Nie przewiduje siê dzia³añ: 10. Realizacja i kontrola zapisów dotycz¹cych ochrony - VIIpkt 1 - koniec 2009 r.; dóbr kultury w miejscowych Planach Zagospodarowania Prze- strzennego - VII pkt 2 - l pó³rocze 2009 r. a) Przestrzeganie zakazów i nakazów obowi¹zuj¹cych w stre- - VII pkt 3 - po uzgodnieniu ze Starost¹ Miêdzychodzkim; fach ochrony konserwatorskiej - VII pkt 4 - na bie¿¹co; b) Wszelkie dzia³ania zwi¹zane z obiektami oraz w strefach - Vllpkt5a - l pó³rocze 2009 r.; konserwatorskich wpisanych do rejestru zabytków, w tym tak¿e zmiany w³asnoœci, funkcji i przeznaczenia powinny - VII pkt 5b - koniec 2009 r.; uzyskaæ zgodê WWKZ. - VII pkt 7ab - koniec 2009 r.; c) Wszelkie dzia³ania zwi¹zane z remontami, modernizacj¹ - VII pkt 7c - na bie¿¹co.; czy rozbudow¹ w obiektach o du¿ych walorach kulturo- wych, wymienionych w ewidencji zabytków, powinny - VII pkt 8 - na bie¿¹co; - VII pkt 10 - na bie¿¹co. uzyskaæ pozytywn¹ opiniê WWKZ. IX. POSTANOWIENIA KOÑCOWE d) Nowa zabudowa winna byæ dostosowana do historycznej kompozycji przestrzennej w zakresie rozplanowania i bry³y zabudowy przy za³o¿eniu harmonijnego wspó³istnienia 1. Rada Gminy Chrzypsko Wielkie, corocznie w uchwale kompozycji historycznej i wspó³czesnej oraz nawi¹zywaæ bud¿etowej okreœli wysokoœæ œrodków przeznaczonych formami wspó³czesnymi do lokalnej tradycji architekto- na: nicznej. Nie mo¿e ona dominowaæ nad zabudow¹ histo- ryczn¹. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 97 — 10221 — Poz. 1832,1833

- sporz¹dzenie ewidencji, inwentaryzacji, oznakowania 2. Za realizacjê niniejszego „Programu” oraz prowadzenie obiektów zabytkowych; dzia³añ koordynuj¹cych zwi¹zanych z realizacj¹ programu odpowiedzialny jest Wójt Gminy Chrzypsko Wielkie - edukacjê; 3. W roku 2010 rozpoczête zostan¹ przygotowania do opra- - promocjê zabytków; cowania i przyjêcia w roku 2011 Gminnego Programu - dotacjê na prace konserwatorskie, restauratorskie lub Opieki nad zabytkami na lata 2012-2015. roboty budowlane przy zabytkach wpisanych do reje- Przy opracowaniu programu wykorzystano „Raport o sta- stru zabytków. nie zabytków w Gminie Chrzypsko Wielkie” opracowany przez Wojewódzki Urz¹d Ochrony Zabytków w Poznaniu.

1833

UCHWA£A Nr XVII/109/2008 RADY GMINY MALANÓW

z dnia 28 kwietnia 2008 r. w sprawie okreœlenia zasad i trybu umarzania, odraczania lub rozk³adania na raty nale¿noœci pieniê¿nych, do których nie stosuje siê przepisów ustawy – Ordynacja podatkowa

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 i art. 40 ust. 2 pkt 3 b) d³u¿nik zmar³ nie pozostawiaj¹c ¿adnego maj¹tku lub ustawy z dnia 8 marca 1990 r o samorz¹dzie gminnym (Dz.U. pozostawi³ nieruchomoœci nie podlegaj¹ce egzekucji na z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) oraz art. 43 ust. 1 i 2 ustawy podstawie odrêbnych przepisów, z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz.U. z c) nie mo¿na ustaliæ osoby d³u¿nika, 2005 r. Nr 249, poz. 2104 ze zm.) Rada Gminy Malanów uchwala co nastêpuje: d) zachodzi uzasadnione przypuszczenie, ¿e w postêpowaniu egzekucyjnym nie uzyska siê kwoty wy¿szej od kosztów §1. 1. Uchwa³a okreœla zasady i tryb umarzania zaleg³ych dochodzenia i egzekucji tej nale¿noœci lub postêpowanie nale¿noœci pieniê¿nych, w tym cywilno – prawnych, zwanych okaza³o siê nieskuteczne. dalej „ zaleg³oœciami” stanowi¹cych dochody w³asne Gminy 2. Zaleg³oœæ mo¿e byæ umorzona w ca³oœci lub w czêœci Malanów, do których nie stosuje siê przepisów ustawy z dnia pomimo braku przes³anek o których mowa w ust. 1, je¿eli za 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, przypadaj¹cych od umorzeniem przemawiaj¹ szczególne wzglêdy spo³eczne lub osób fizycznych, osób prawnych, jednostek organizacyjnych gospodarcze. nie posiadaj¹cych osobowoœci prawnej – zwanych dalej „d³u¿- nikami”. 3. Umorzenie nale¿noœci w przypadku, gdy oprócz d³u¿- nika g³ównego zobowi¹zane s¹ inne osoby, mo¿e nast¹piæ 2. Ilekroæ w niniejszej uchwale jest mowa o zaleg³oœci tylko wtedy, gdy warunki umorzenia zachodz¹ wobec wszyst- rozumie siê przez to zaleg³oœæ nale¿noœci pieniê¿nej o której kich zobowi¹zanych. mowa w ust. 1, przypadaj¹c¹ na jednego d³u¿nika wraz z nale¿nymi odsetkami i kosztami dochodzenia nale¿noœci 4. Zaleg³oœæ mo¿e byæ umarzana na wniosek d³u¿nika lub wed³ug stanu na dzieñ rozstrzygniêcia. z inicjatywy wierzyciela. §2. 1. Zaleg³oœci mog¹ byæ umarzane w ca³oœci lub w §3. 1. Umorzenie nale¿noœci g³ównej skutkuje umorze- czêœci w przypadku ich ca³kowitej nieœci¹galnoœci, je¿eli wy- niem odsetek. Je¿eli umorzenie dotyczy czêœci nale¿noœci st¹pi jedna z nastêpuj¹cych przes³anek: g³ównej, w odpowiednim stosunku do tej nale¿noœci podle- gaj¹ umorzeniu odsetki. a) w wyniku postêpowania egzekucyjnego lub na podstawie innych okolicznoœci stwierdzono, i¿ d³u¿nik nie posiada 2. Umorzenie czêœci nale¿noœci mo¿e nast¹piæ po uregu- maj¹tku, z którego mo¿na dochodziæ nale¿noœci, lowaniu pozosta³ej kwoty.