50 A & C | CHARLIE HALL | SANDALENFILMS | HELMERHORST #52 Film FunVIJFDE JAARGANG ABBOTT & COSTELLO Charlie Hall Sandalenfilms (2) Helmerhorst A & C | CHARLIE HALL | SANDALENFILMS | HELMERHORST Tekst en foto’s: Thys Ockersen/Stillphoto Film Fun Gastredacteuren: Peter Cuijpers, Ruud den Drijver, Michael Helmerhorst, Wim Jansen, Film Fun is een tijdschrift van Thomas Leeflang, Hans van Pelt, Thys Ockersen Bram Reijnhoudt. dat maandelijksverschijnt Vormgeving: Hille Tymstra en geleverd wordt aan een select gezelschap Thys Ockersen Films geïnteresseerden. Wilhelminaweg 54 2042NR ZANDVOORT thysockersenfilms.com Dit is nummer 52 [email protected] 5e jaargang april 2018 De Film Fun-uitgaven kunnen ©2016: Thys Ockersen Films/Film Fun hier worden gedownload. door Thomas Leeflang INHOUD A & C | CHARLIE HALL | SANDALENFILMS | HELMERHORST losten Bud Abbott en Lou Costello in het mé- tier Stan Laurel en Oliver Hardy af. Het pu- bliek zag Bud en Lou als moderne broers van Stan en Oliver. OK, veel minder subtiel dan Laurel & Hardy maar toch, nou ja: ‘Geinig!’ Simon Carmiggelt opende op 20 juli 1979 ‘een N 1940 introduceerde Universal Inter- Kronkel’ in Het Parool met: ‘Bij het op de te- national, een filmstudio in Hollywood levisie terugzien van de meesterlijke kluchten Idie in de jaren dertig van de vorige eeuw van Laurel & Hardy, kun je niet begrijpen dat met films van de ‘singing teenager’ Deanna ze, nog tijdens hun leven, van het eerste plan Durbin veel geld had verdiend, een nieuw werden verdrongen door Abbott & Costello.’ ‘comedy team’: Abbott & Costello. Net zo- Abbott & Costello misten weliswaar de char- als bij Laurel & Hardy (dun tegenover dik) me van Laurel & Hardy, maar het overwegend was ook bij Abbott & Costello dat fysieke jonge Amerikaanse bioscooppubliek mocht contrast aanwezig. Waarmee de vergelij- ze wel. Na de Tweede Wereldoorlog zorgden king meteen ophoudt. Abbott & Costello-films in Nederland twee Abbott & Costello leverde Universal een decennia lang voor volle zalen terwijl in de VS winst op van miljoenen dollars, het duo werd aan het eind van de jaren vijftig hun popula- door die firma dan ook op handen gedragen riteit al terugliep. In 1965 wakkerde Universal Bud Abbott en Lou Costello betrapt in ‘hun gewone doen’ tijdens een draaipauze in A&C meet Frankenstein (1948) en redde de studio van faillissement. In feite de belangstelling weer wat aan met de com- April 2018 3 A & C | CHARLIE HALL | SANDALENFILMS | HELMERHORST pilatiefilm The World of Abbott & Costello, waarin fragmenten aan elkaar werden gepraat door Jack E. Leonard. De bloemlezing uit het oeu- vre van Abbott & Costello trok weinig of geen publiek, eenmaal beschikbaar voor vertoning op televisie, werd het alsnog een verzoeknummer. Daarna be- leefden Abbott & Costello, door het regelmatig uitzenden van hun films, toch nog een enigs- zins beklijvende herwaardering. Maar niet in die mate zoals dat het geval was en is bij Laurel & Hardy en bijvoorbeeld de Marx Brothers. Desondanks zijn Laurel & Bud Abbott en Lou Costello waren de vaste komieken van de CBS-radioshow ‘The Kate Smith Hour’ (1937-1945). ‘First Lady of Radio’ Kate Smith staat links. Hardy en Abbott & Costello de twee bekendste filmkoppels ze argeloos over naar film en later zelfs naar Abbott en Lou Costello. Het enige juiste wat uit de filmgeschiedenis, duo’s televisie. Echt visueel komische typen waren Sutherland kon doen en ook deed was die als Martin & Lewis, Wheeler & Abbott & Costello niet in hun maar liefst zes- twee midden op de studiovloer zetten en hun Woolsey en Olsen & Johnson ten endertig hoofdfilms. Aangever Bud Abbott malle gesprekken op film vastleggen: spijt. Op het moment dat Abbott was een pezige, als een zakenman geklede do- Bud: ‘Hou op met roken hier, Costello.’ & Costello zich in 1940 bij de minante figuur; Lou Costello daarentegen een Lou: ‘Wie rookt er?’ Universal-studio meldden, wa- kleine dikke man met bangige oogopslag. Bud: ‘Jij!’ ren zij sinds 1938 al vrij bekende Het aantrekkelijke van Abbott & Costello Lou: ‘Hoe kom je erbij dat ik rook?’ radiokomieken, daarvóór hiel- zat in de bedrevenheid waarmee ze snel en Bud: ‘Je hebt een sigaar in je mond!’ den zij zich redelijk staande in trefzeker een ‘double act’ konden opdreunen Lou: ‘Ik heb mijn schoenen aan, maar lopen het vaudeville- en burlesque-cir- met teksten van John Grant. Helemaal à la het doe ik niet!’ cuit. bij ons bekende ‘Hoe Lang is een Chinees’ en In The Kate Smith Hour de- de vroeger op de Lagere School roulerende ‘WHO’S ON FIRST?’ den ze wekelijks met veel succes rondloper over de jongens Begin, Began en Legendarisch is intussen het geharrewar tus- hun ‘routines’ voor de NBC-mi- Begon in hun ton. sen Bud Abbott en Lou Costello over de drie crofoon. Via de radio stapten Regisseur Eddie Sutherland, een routinier leden van een honkbalploeg, luisterend naar in het kluchtengenre, wist zich aanvankelijk de onalledaagse voornamen Wie, Wat en On- Linksonder: The Colgate Comedy Hour, NBC-televisie (1950-1955) geen raad met de twee non-artiesten Bud bekend (‘Who’, ‘What’ en ‘I-Don’t-Know’). Ze 4 Film Fun #52 April 2018 5 A & C | CHARLIE HALL | SANDALENFILMS | HELMERHORST voerden het malle tweegesprek al op in hun het voetlicht en op het variété- en radioperiode. Ruim vijftig jaar la- witte doek brengen. Met ter, in de met vier Oscars bekroonde film Rain een uitgestreken gezicht Man uit 1989, is het de autistische Raymond en afgebeten stem laat Babbitt (‘rain man’, gespeeld door Dustin Hof- Bud zijn beteuterde en fman) die er totaal van in de war raakte. Hij tot huilens toe gefrus- prevelt de hele dag de volgende Abbott & treerde vriend (dan toch Costello-tekst: even het prototype van Bud: ‘Wie is op het eerste honk, Wat is op het de onschuldige Domme tweede en Onbekend op het derde.’ August) zelfs geloven Lou: ‘Ja, ken jij de naam van die vent?’ dat hij niet naast hem Bud: ‘Ja.’ staat maar zich elders Lou: ‘Wel, wie is op het eerste honk? bevindt: Bud: ‘Ja.’ Lou: ‘Ben je in St. Louis?’ Lou: ‘Ik bedoel die vent z’n naam.’ Bud: ‘Nee.’ Bud: ‘Ja.’ Lou: ‘Ben je in Chicago?’ Lou: ‘Ik bedoel de eerste speler.’ Bud: ‘Natuurlijk niet.’ Bud: ‘Wie!’ Lou: ‘Als je niet in Lou: ‘De vent die ‘t eerst speelt.’ door het duo vakkundig uitgemolken. Nog St.Louis bent en niet in Chicago, moet je er- Bud: ‘Wie.’ een voorbeeld van de typische Abbott & Cos- gens anders zijn.’ Lou: ‘De eerste honkman.’ De “Who’s on first”-dialoog in The Abbott and Costello Show, seizoen 1, tello-humor: Bud: ‘Eh... Ja... ‘ Bud: ‘Wie!’ afl. 24: The Actor’s Home. Tez ien op YouTube. Bud: ‘Stel dat jij veertig bent je bent verloofd Lou: ‘Nou, als je ergens anders bent, ben je Lou: ‘De vent die ‘t eerst speelt.’ met een meisje van tien.’ niet hier!’ Bud: ‘Wie is de eerste!’ sportlui ‘Who’, ‘What’ en ‘I Don’t-Know’ al Lou: ‘O jee, dat zal me een juweel worden!’ Lou: ‘Waarom vraag je dat mij dan?!’ uit het theater en van de radio. In de film The Bud: ‘Dat is bijzaak. De kwestie is, dat jij vier- HORROR Naughty Nineties (1945) en in The Abbott & maal zo oud bent als dat meisje. Dus wacht Elke Abbott & Costello-film heeft altijd wel Op papier ontlokken de ‘cross talks’ van Ab- Costello Show (CBS Television, 1951-1953) je twintig jaar. Het meisje is dertig en jij bent een paar aardige dialogen waar met veel cre- bott & Costello nauwelijks een glimlach. Er liet regisseur Jean Yarbrough het Bud en Lou zestig. Nu ben je dus nog maar tweemaal zo ativiteit een verhaal omheen is geweven. Al wordt nu eenmaal gemakkelijker gelachen in het nog twee keer doen, op het filmdoek en op oud als het meisje. Nu is mijn vraag: hoe lang was hun humor voornamelijk verbaal, als het gezelschap van anderen in een donkere bios- de televisie (aflevering 24 van seizoen 1: ‘The je moet wachten tot jij en het meisje even oud moest kon Lou Costello ineens mooie pan- coopzaal. Of samen met een denkbeeldig pu- Actor’s Home’, 15 mei 953). zijn?’ tomime laten zien. De schaatsbaan-’act’ uit bliek, zoals bij komische tv-series ter stimula- Flauw? Zeker. Een fijnbesnaard woordspel hun elfde film Hit the Ice (1943), met een luid tie van de lachspieren wel ‘instant’ gelach aan FILM EN TELEVISIE à la Oscar Wilde of William Shakespeare is kermende Lou aan het eind van een lange rij het geluid wordt toegevoegd. Later, in hun tv-shows, kwamen Abbott & het niet, evenmin is er sprake van een scherp- schaatsers over het ijs wordt geslingerd, laat Who’s On First? zoals bovenstaande dia- Costello keer op keer met Who’s On First?-ach- zinnig intellectueel klimaat zoals bij Groucho zien dat hij ondanks z’n corpulente korte ge- loog heet, werd het visitekaartje van Abbott tige dialogen aanzetten die zij eerder in hun Marx of Woody Allen. Abbott & Costello stalte heel lenig was en zich elegant kon be- & Costello. Het oudere publiek, zeker het films, voor de radio en op de planken hadden konden dit soort de logica en intelligentie om- wegen. Amerikaanse, kende het gedoe rond de drie gedaan. De grappen van John Grant werden zeilende teksten toch heel aanstekelijk voor In de compilatiefilm The World of Abbott 6 Film Fun #52 April 2018 7 A & C | CHARLIE HALL | SANDALENFILMS | HELMERHORST Met Bela Lugosi als Dracula en Glenn Strange als Het Monster in Abbott and Costello Meet Frankenstein. Abbott en Costello met het close-harmony zantrio ‘The Andrews Sisters’. & Costello is de scène terecht opgenomen. In onheil bewuste Bud Abbott ontspannen de van liedjes iets lichts en vrolijks kregen. In hun eens uit, in Nederland deed de KRO dat op 31 Abbott & Costello Meet Frankenstein (1948, andere kant op kijkt.