Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska Dla Gminy Ozimek

Zał. nr 1 do uchwały nr XLI/392/10 z dnia 25 stycznia 2010 r.

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA

dla Gminy Ozimek

Opracował: mgr in Ŝ. Hubert Plita

Opole, listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

Spis tre ści

Rozdział I. WST ĘP...... 3 I.1. Przedmiot i cel opracowania ...... 3 I.2. Zakres i metodyka wykonania opracowania ...... 3 Rozdział II. CHARAKTERYSTYKA GMINY OZIMEK ...... 4 Rozdział III. OCENA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA...... 17 I.3. Wody powierzchniowe i podziemne ...... 17 I.4. Gospodarka odpadami ...... 18 I.5. Powietrze atmosferyczne ...... 18 I.6. Klimat akustyczny ...... 20 I.7. Promieniowanie elektromagnetyczne ...... 22 I.8. Ochrona przyrody...... 22 I.9. Powa Ŝne awarie, bezpiecze ństwo chemiczne i biologiczne oraz kl ęski Ŝywiołowe . 29 Rozdział IV. CELE, PRIORYTETY I ZADANIA OCHRONY ŚRODOWISKA W GMINIE OZIMEK...... 30 I.10. Ochrona gleb i powierzchni ziemi ...... 30 I.11. Gospodarka wodno-ściekowa ...... 31 I.12. Gospodarka odpadami ...... 33 I.13. Ochrona powietrza atmosferycznego ...... 33 I.14. Ochrona przed hałasem ...... 35 I.15. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym ...... 36 I.16. Ochrona przyrody ...... 37 I.17. Ochrona przed skutkami powa Ŝnych awarii oraz bezpiecze ństwo chemiczne i biologiczne ...... 38 I.18. Edukacja ekologiczna ...... 39 Rozdział V. PROGRAM WYKONAWCZY...... 41 I.19. Instytucje odpowiedzialne ...... 41 I.20. Narz ędzia realizacji programu ...... 41 I.21. Źródła finansowania ...... 45 I.22. Harmonogram rzeczowo-finansowy wdra Ŝania programu ...... 52 I.23. Monitoring i ocena realizacji programu ...... 62

2 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

Rozdział I. WST ĘP

I.1. Przedmiot i cel opracowania Przedmiotem opracowania jest aktualizacja programu ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami dla Gminy Ozimek. Niniejszy program został sporz ądzony jako realizacja obowi ązków gminy wynikaj ących z zapisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r. nr 25, poz. 150, z pó źn.zm.) oraz ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jednolity: Dz. U. z 2007 r. nr 39, poz. 251, z pó źn.zm.), dotycz ących sporz ądzania gminnych programów ochrony środowiska oraz gminnych planów gospodarki odpadami. Dokumenty te słu Ŝą realizacji polityki ekologicznej pa ństwa na szczeblu lokalnym. Przyj ęte w programie priorytety oraz zadania Gminy Ozimek słu Ŝyć b ędą realizacji obowi ązuj ących wymogów ustawowych w dziedzinie ochrony środowiska, zasad wynikaj ących z programów rz ądowych, zasad zrównowa Ŝonego rozwoju Polski oraz innych dokumentów strategicznych w gminie. Efektem realizacji programu b ędzie poprawa stanu środowiska oraz wdro Ŝenie efektywnego zarz ądzania środowiskiem w gminie.

I.2. Zakres i metodyka wykonania opracowania Zakres opracowania spełnia wymagania okre ślone w przepisach ustawy Prawo ochrony środowiska. Program obejmuje działania gminy na najbli Ŝsze cztery lata, tj. 2008 - 2011 oraz obejmuj ące w perspektywie kolejne cztery lata, tj. 2012 – 2015. Tre ść programu jest zgodna z obowi ązuj ącymi przepisami prawa, programami rz ądowymi z zakresu ochrony środowiska oraz odpowiednich dokumentów programowych rangi regionalnej i lokalnej. Aktualizacja programu zawiera ogóln ą charakterystyk ę gminy oraz charakterystyk ę i ocen ę aktualnego stanu środowiska, sporz ądzon ą na podstawie inwentaryzacji i analizy zagadnie ń zwi ązanych z ochroną środowiska w gminie Ozimek. Analiz ę przeprowadzono w oparciu o: - informacje uzyskane bezpo średnio z gminy, - studium zebranych materiałów wej ściowych, - dost ępne wyniki monitoringu środowiska, Opracowanie okre śla cele, priorytety i zadania ochrony środowiska w zakresie: ochrony gleb i powierzchni ziemi, gospodarki wodno-ściekowej, gospodarki odpadami, ochrony powietrza atmosferycznego, ochrony przed hałasem i promieniowaniem elektromagnetycznym, ochrony przyrody, ochrony przed skutkami powa Ŝnych awarii oraz edukacji ekologicznej. Zało Ŝone cele podzielono na cele krótkoterminowe, do realizacji w

3 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

latach 2008 – 2011 oraz średnioterminowe, do realizacji w perspektywie kolejnych czterech lat, czyli do roku 2015. Podstaw ą formułowania celów i priorytetów były wyniki przeprowadzonej analizy stanu środowiska oraz identyfikacja potrzeb gminy w zakresie ochrony środowiska. Przy formułowaniu priorytetów i celów ekologicznych kierowano si ę wytycznymi zawartymi w obowi ązuj ących przepisach prawa polskiego, obowi ązuj ących dokumentów rz ądowych oraz innych dokumentów strategicznych. Opracowanie zawiera program wykonawczy, tj. okre śla: instytucje odpowiedzialne za realizacj ę programu, narz ędzia realizacji programu, źródła jego finansowania, harmonogram rzeczowo-finansowy wdra Ŝania programu oraz procedury kontroli realizacji programu.

Rozdział II. CHARAKTERYSTYKA GMINY OZIMEK

Ogólna charakterystyka. Poło Ŝenie administracyjne Gminy Gmina Ozimek le Ŝy w środkowo- wschodniej cz ęś ci województwa opolskiego, w granicach administracyjnych powiatu opolskiego. W skład gminy wchodz ą: miasto Ozimek oraz sołectwa: Antoniów, Biestrzynnik, Chobie, Dylaki, Grodziec, Jedlice, Krasiejów, Krzy Ŝowa Dolina, Mnichus, Nowa Schodnia, Pustków, Schodnia i Szczedrzyk. Od północy gmina Ozimek graniczy z gminami Turawa i Z ębowice, od wschodu z gminami Dobrodzie ń i Kolonowskie, od południa z gminami Strzelce Opolskie i Izbicko oraz od zachodu z gmina Chrz ąstowice.

Poło Ŝenie geograficzne, rze źba terenu, krajobraz Według regionalizacji fizyczno – geograficznej J. Kondrackiego (2000) obszar gminy wchodzi w skład nast ępuj ących jednostek fizyczno – geograficznych:

Podprowincja - 318 Niziny Środkowopolskie Makroregion - 318.5. Nizina Śląska Mezoregion – 318.57 – Równina Opolska Według regionalizacji fizyczno – geograficznej sporz ądzonej przez K. Dubel dla dawnego powiatu opolskiego (1969, 1970) na obszarze gminy, w obr ębie mezoregionu Równiny Opolskiej wydzieli ć mo Ŝna ni Ŝsz ą jednostk ę mikroregionaln ą - Mikroregion 319.572 – Dolin ę Małej Panwi. Pod wzgl ędem typologicznym krajobrazów naturalnych Polski J. Kondrackiego (1978) na obszarze gminy wydzieli ć mo Ŝna 1 klas ę, 2 typy i 3 gatunki krajobrazu, natomiast wg typologii opracowanej przez Rychlinga, na terenie gminy Ozimek wyró Ŝni ć mo Ŝna 2 klasy, 4

4 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

typy i 4 gatunki krajobrazu naturalnego. Podstawowa charakterystyka typów krajobrazowych i ich rozmieszczenie na terenie gminy przedstawiono w tabeli 2.1.

Tabela 2.1. Typy krajobrazu naturalnego wg Kondrackiego (1978).

Lp Typologia i charakterystyka Lokalizacja na terenie . gminy 1 Klasa: Krajobrazy nizinne Środkowa cz ęść gminy Typ: Doliny i równiny Ozimek – terasy akumulacyjne nadzalewowe rzeki Mała Gatunek: Terasy z wydmami Panew i Libawy Gleby: Bielicowe i brunatne Ro ślinno ść potencjalna: Lasy, bory 2 Klasa: Krajobrazy nizinne Dna dolin rzecznych: Małej Typ: Doliny i równiny Panwi, Libawy, Jemielnicy akumulacyjne Gatunek: Dna dolinne Gleby: Mady Ro ślinno ść potencjalna: Ł ęgi, olsy 3 Klasa: Krajobrazy nizinne Pozostały obszar gminy na Typ: Krajobrazy staroglacjalne północ i południe od Doliny Gatunek: Równiny peryglacjalne Małej Panwi Gleby: Brunatne i pseudobielicowe, czarne ziemie Ro ślinno ść potencjalna: Bory mieszane, gr ądy

Rze źba terenu gminy Ozimek jest wynikiem nakładaj ących si ę na siebie procesów morfologicznych i geologicznych, przebiegaj ących na tym obszarze w szczególno ści w okresie trzeciorz ędowym i czwartorz ędowym. W wyniku nast ępuj ących po sobie procesów limnicznych, glacjalnych, fluwioglacjalnych, peryglacjalnych i fluwialnych doszło do przeobra Ŝenia starszego, kredowego podło Ŝa i ukształtowania współcze śnie obserwowanych form morfologicznych.

Zagospodarowanie terenu Powierzchnia gminy Ozimek wynosi 12 650 ha (126,5 km2), co stanowi 1,5 % obszaru województwa opolskiego. Miasto Ozimek zajmuje obszar 325 ha, tj. 2,6 % terenu gminy. Struktura u Ŝytkowania gruntów w gminie Ozimek przedstawia si ę nast ępuj ąco (Główny Urz ąd Geodezji i Kartografii): • grunty orne 2 277 ha, • sady 30 ha, • łaki 1 531 ha, • pastwiska 56 ha, • lasy i grunty le śne 7 488 ha,

5 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

• nieu Ŝytki 36 ha. Gmina ma charakter le śno - rolniczy. Najwi ększa cz ęść obszaru gminy - 59 %, zajmuj ą lasy o wysokiej warto ści gospodarczej, a tak Ŝe du Ŝych warto ściach dla celów rekreacyjnych. UŜytki rolne zajmuj ą 27% obszaru gminy. Wska źnik waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej dla gminy jest niski i wynosi 62,5 punkty, przy wska źniku średnim dla województwa wynosz ącym 87,2 pkt.

Budowa geologiczna i hydrogeologiczna

Na obszarze gminy Ozimek wyst ępuj ą na powierzchni skały triasowe oraz czwartorz ędowe. Na wschodzie, w rejonie Krasiejowa wyst ępuj ą iły kajprowe o zabarwieniu br ązowym, które wyst ępuj ą równie Ŝ na całym obszarze dorzecza Małej Panwi pod niewielk ą mi ąŜ szo ści ą osadów plejstoce ńskich. Poniewa Ŝ iły te s ą nieprzepuszczalne obszary te posiadaj ą liczne zabagnienia. Dominuj ącymi osadami s ą skały akumulacji wodnolodowcowej i lodowcowej oraz rzecznej. Północn ą, środkow ą i wschodni ą cz ęść gminy obejmuj ą piaski rzeczne form akumulacyjnych, których mi ąŜ szo ść dochodzi do 15 m. Piaski są ró Ŝnoziarniste, kwarcowe o ró Ŝnym stopniu obtoczenia. Piaski akumulacji lodowcowej z głazami oraz wodno-lodowcowej zajmuj ą mały skrawek gminy w północnej jej cz ęś ci. Holocen jest reprezentowany przez napływy osadów współczesnych rzek, tj. piasków, Ŝwirów, glin i namułów. Wyst ępuj ą one w dolinach wszystkich cieków wodnych na terenie gminy.

Klimat Klimat gminy Ozimek charakteryzuje si ę stosunkowo małymi rocznymi amplitudami temperatury powietrza. Bior ąc po uwag ę wieloletnie wska źniki termiczne, zima w tym regionie rozpoczyna si ę mi ędzy 11 a 22 grudnia, jest krótka i łagodna, trwa 60-70 dni, ze średni ą temperatur ą poni Ŝej 0°C. Wiosna trwa 60-70 dni rozpoczyna si ę po koniec marca lub pocz ątkiem kwietnia, ze średni ą temperatur ą od 5° do 15°C. Najcieplejszym miesi ącem jest lipiec, ze średni ą temperatur ą 18,5° C, a najchłodniejszym stycze ń ze średni ą temperatur ą 1,5°C. Średnia roczna temperatura wynosi 8°C. Średnie roczne sumy opadów wynosz ą od 600 do 650 mm z przewag ą opadów letnich, z maksimum przypadaj ącym na miesi ąc lipiec (90 mm). Na terenie gminy Ozimek ze wzgl ędu na du Ŝą wilgotno ść powietrza cz ęsto wyst ępuj ą mgły. W okresie letnim dominuj ą wiatry z zachodu i północnego-zachodu w zimie cz ęste s ą wiatry południowe i południowo-zachodnie. Około 50 % ogółu to wiatry bardzo słabe o pr ędko ści od 0,2 do 2 m/s

6 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

Sie ć hydrograficzna Gmina Ozimek pod wzgl ędem hydrograficznym wchodzi w skład zlewni I rz ędu rzeki Odry. Prawie cały obszar jest poło Ŝony w zlewni cz ąstkowej rzeki Mała Panew z jej prawobrze Ŝnymi dopływami – Libaw ą, Ros ą i My ślin ą. Jedynie południowy fragment kompleksu le śnego poło Ŝony na południe od wododziału, przebiegaj ącego w rejonie Krzy Ŝowej Doliny, znajduje si ę w zlewni cz ąstkowej rzeki Jemielnicy – lewobrze Ŝnego dopływu Małej Panwi [uchodz ącej do Małej Panwi w rejonie Czarnowąs na północ od Opola]. Rzeka Mała Panew – główna arteria wodna w obszarze gminy przepływa w układzie równo-le Ŝnikowym od wschodnich granic (uj ście rzeczki My śliny) do rejonu miejskiej oczyszczalni ścieków w Antoniowie i dalej w kierunku północnym a Ŝ do uj ścia do Jeziora Turawskiego. Na odcinku Krasiejów – Ozimek szeroko ść doliny wraz ze starorzeczami waha si ę w granicach 200 - 800 m. Poni Ŝej rejonu Huty Małapanew dolina si ę rozszerza i w odcinku uj ściowym do Jeziora Turawskiego osi ąga ok. 3,5 km. Nieuregulowane koryto rzeki od ujścia My śliny do rejonu Huty jest obustronnie zabezpieczone wałami przeciwpowodziowymi o wysoko ści korony 186,9 – 182,5 w prawym brzegu i 186 – 183,5 w lewym brzegu. Wały s ą tu oparte w kraw ędziach terasy nadzalewowej. Przerwa w obwałowaniu przeciwpowodziowym obejmuje najw ęŜ szy odcinek doliny - od Huty do rejonu oczyszczalni ścieków w Antoniowie. Dalej do uj ścia do Jeziora Turawskiego rzeka płynie w korycie uregulowanym, obustronnie zabezpieczonym wałami przeciwpowodziowymi o wysoko ści korony 179,2 (Antoniów) - 178,5 m npm (Jedlice – Huta). Terasa zalewowa oraz północny fragment terasy nadzalewowej w rejonie Szczedrzyka od strony Jeziora s ą zabezpieczone wałem przeciwpowodziowym o wysoko ści dochodz ącej do 178,5 m npm. Rzeczka Libawa – prawobrze Ŝny dopływ Małej Panwi, w obszarze gminy przepływa w ukła-dzie równole Ŝnikowym przez wsie Poliwoda i Biestrzynnik do Dylak, w których skr ęca na południowy zachód w kierunku uj ścia do Jeziora Turawskiego. Rzeczka płynie w korycie nieuregulowanym w ąsk ą dolin ą o szeroko ści 100 - 300 m. Wahania wodostanu rzeki s ą uzale Ŝ-nione od warunków atmosferycznych w obszarze równiny wodnolodowcowej, któr ą rzeczka do ść gł ęboko rozcina. W okresie powodzi 1997r cofka wody Jeziora Turawskiego spowodowała spi ętrzenie wody w dolinie Libawy na odcinku a Ŝ do Dylak, co spowodował zalanie doliny rzeki i ni Ŝszych partii równiny wodnolodowcowej do rz ędnej ok. 180,0 m npm. Rzeczka Rosa - prawobrze Ŝny dopływ Małej Panwi, przepływaj ąca głównie w obszarach zalesionych gminy, jest ciekiem uregulowanym na całej długo ści, podobnie jak jej dopływy - Chobianka i Struga Grodziecka. Cieki te płyn ą głównie w obszarze terasy nadzalewowej po północnej stronie wododziału ni Ŝszego rz ędu pomi ędzy Dolin ą Małej Panwi i doliną Rosy – Libawy. Rosa uchodzi do Jeziora Turawskiego poni Ŝej Huty Jedlice. Na odcinku uj ściowym jest zabezpieczona obustronnymi wałami przeciwpowodziowymi o wysoko ści ok. 2,0 – 3,0 m. Podczas powodzi w lipcu 1997r. w wyniku spi ętrzenia wody

7 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

w Strudze Grodzieckiej, zostały zalane najni Ŝej poło Ŝone obszary terasy nadzalewowej obszarze wsi Grodziec (w tym obszar piaskowni zło Ŝa Grodziec). Rzeka Jemielnica odwadniaj ąca południow ą, zalesion ą cz ęść obszaru gminy (rejon na południe i południowy zachód od wsi Krzy Ŝowa Dolina) przepływa praktycznie przy południowej granicy gminy tworz ąc wraz z prawobrze Ŝnym dopływem – potokiem Ptaszkówka niewielki obszar z płytko wyst ępuj ąca wod ą gruntowa (do 1,0 m ppt). Wg materiałów archiwalnych przepływy średnie w potoku Ptaszkówka osi ągaj ą 0,286 m 3/s Na obszarze gminy wyst ępuj ą kilka zbiorników wód stoj ących w zalanych wyrobiskach poeksploatacyjnych piaskowni w bezpo średniej dolinie Libawy [rejon Dylaki - Biestrzynnik – Poliwoda] oraz zalana wod ą cz ęść czynnego wyrobiska na zło Ŝu Grodziec. Stawy w rejonie Dylaki – Poliwoda maj ą gł ęboko ści ok. 3,0 m Wg Hydrogeologicznej Mapy Polski w skali 1:200 000 (arkusze Kluczbork i Gliwice) obszar bada ń jest poło Ŝony w obr ębie XV Bytomsko-Olkuskiego Regiony Hydrogeologicznego – XVA rejonu Małej Panwi. W obszarze gminy Ozimek, nale Ŝą cej do tego rejonu, wyst ępuj ą trzy u Ŝytkowe poziomy wodono śne: permotriasowy , triasowy i czwartorz ędowy. • permotriasowy poziom wodono śny w piaskowcach permskich i dolnego piaskowca o charakterze szczelinowo-porowym i zwierciadle artezyjskim. Wody tego poziomu uj ęto w otworze UOz1 (Ozimek ul. Cz ęstochowska). • triasowy poziom wodono śny w utworach w ęglanowych wapienia muszlowego o charak-terze szczelinowo – krasowym i zwierciadle naporowym, eksploatowane w uj ęciu dla Huty Małapanew. • czwartorz ędowy poziom wodono śny wyst ępuj ący w piaszczysto - Ŝwirowych osadach dolin rzecznych Małej Panwi i jej dopływów

Społeczno ść lokalna Gmin ę zamieszkuje 20 814osób (według stanu na 31.12.2007 r.). Gęsto ść zaludnienia gminy Ozimek w 2007 roku wynosiła 166 osób/km 2. To warto ść prawie dwukrotnie wi ększa od g ęsto ści zaludnienia powiatu opolskiego, wynosz ącej 85 osób/km 2 oraz około 40% wi ększa od warto ści dla województwa opolskiego 112 osób/km 2. Według Banku Danych Regionalnych Głównego Urz ędu Statystycznego, 9 853 mieszka ńców gminy Ozimek zakwalifikowano do mieszka ńców terenów miejskich a 10 961 do terenów wiejskich. Charakterystyka pozarolniczego sektora gospodarczego Wi ększo ść firm istniej ących na terenie gminy została zało Ŝona po roku 1990. Do firm z najdłu Ŝsz ą tradycj ą nale Ŝy zaliczy ć Hut ę Małapanew Sp. z o.o. oraz Hut ę Szkła Wart ę Glass Jedlice S.A.. Wi ększo ść firm jest przedsi ębiorstwami samodzielnymi, a ich struktura

8 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

własno ści rozkłada si ę pomi ędzy: skarbem gminy, własno ści ą osób prawnych, własno ści ą osób fizycznych, zagranicznymi osobami prawnymi i własno ścią prywatn ą krajow ą pozostał ą. Rodzaje działalno ści prowadzonej przez firmy s ą zró Ŝnicowane poczynaj ąc od odlewnictwa staliwa i Ŝeliwa, produkcji: opakowa ń szklanych, modeli odlewniczych, armatury, konstrukcji stalowych i maszyn, energii cieplnej i jej dostawy, usług komunalnych, motoryzacyjnych, budowlanych, a ko ńcz ąc na handlu i usługach drobnych. Poni Ŝej przedstawiamy wybrane dane statystyczne dotycz ące podmiotów gospodarczych w naszej gminie Przemysł koncentruje si ę głównie w mie ście Ozimek. Do najwi ększych podmiotów gospodarczych zatrudniaj ących pracowników nale Ŝą : − Huta "MAŁAPANEW" Sp. z o.o. w Ozimku, − „MAŁAPANEW” Armatura Sp. z o.o. w Ozimku, − „MAŁAPANEW” Maszyny i Konstrukcje Sp. z o.o. w Ozimku, − Huta Szkła Warta Glass JEDLICE S.A. w Jedlicach k/Ozimka, − „Konstrukcje Stalowe” Sp. z o.o. w Ozimku, − „ProLicht – Reklama Sp. z o.o. w Ozimku, − „COROPLAST” Sp. z o.o. w Ozimku. W gminie Ozimek zlokalizowane s ą ponadto mniejsze zakłady przemysłowe, punkty gastronomiczne i cukiernie oraz sklepy handlowe ró Ŝnych bran Ŝ.

Rolnictwo Gmina ma charakter le śno - rolniczy. Ze wzgl ędu na wysoki poziom lesisto ści oraz niska i średnia jako ść gleby, przewa Ŝaj ą drobne indywidualne gospodarstwa rolne. Liczba gospodarstw rolnych w gminie Ozimek wynosi ogółem 1 890, z czego ponad połow ę stanowi ą gospodarstwa o powierzchni do 1 ha W gminie Ozimek dominuje gospodarka indywidualna, wysoki udział w uprawie ro ślin maj ą zbo Ŝa, które zajmuj ą 80 % u Ŝytków rolnych, przy czym pszenica zajmuje jedynie 5 % zasiewów, tj. średnio 100 ha, natomiast Ŝyto średnio 28 %. Na drugim miejscu znajduj ą si ę ziemniaki, sadzone na ok. 17 % gruntów i jest to jedyna ro ślina z grupy okopowych, poniewa Ŝ buraków nie uprawia si ę w ogóle lub w znikomej ilo ści. Ponadto w gminie uprawia si ę warzywa w szklarniach i namiotach foliowych, ale powierzchnia upraw jest stosunkowo niewielka. Na terenie gminy Ozimek dominuj ą gleby średniej jako ści, nale Ŝą ce do kompleksu Ŝytniego dobrego i zbo Ŝowo-pastewnego mocnego., a tak Ŝe do kompleksu u Ŝytków zielonych średnich, które zajmuj ą ok. 97-98% wszystkich u Ŝytków zielonych. Gleby najlepsze, kompleksu pszennego dobrego oraz Ŝytniego dobrego, a tak Ŝe u Ŝytków zielonych bardzo dobrych i dobrych sa rozproszone na terenie gminy i wyst ępuj ą w postaci niewielkich płatów obejmuj ących ł ącznie ok. 7% gruntów rolnych. Gleby niskiej przydatno ści rolniczej, wchodz ące w skład kompleksów Ŝytniego słabego, bardzo słabego, zbo Ŝowo-pastewnego

9 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

słabego oraz u Ŝytków zielonych słabych i bardzo słabych zajmuj ą ł ącznie ok. 21-23% areału gruntów rolnych, w tym ok. 1,1% u Ŝytków zielonych i zlokalizowane s ą głównie w rejonie miejscowo ści: Grodziec, Dylaki, Krasiejów i Krzy Ŝowa Dolina. Na terenie gminy wyst ępuje równie Ŝ produkcja zwierz ęca, w której główny udział ma chów bydła, w mniejszych stopniu tucz trzody chlewnej. Obsada inwentarza w du Ŝych sztukach przeliczeniowych na 100 ha u Ŝytków rolnych wynosi ogółem 36 szt. w tym: bydło, trzoda, owce, kozy i konie. Mniejsze znaczenie ma produkcja pszczelarska, ryb konsumpcyjnych oraz drobiarska

Infrastruktura techniczna

Gazoci ągi Dystrybucj ą gazu ziemnego na terenie Gminy Ozimek zajmuje si ę Górno śląska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. w Zabrzu Oddział Zakład Gazowniczy w Opolu. GSG Sp. z o.o. w Zabrzu rozpocz ęła swoj ą działalno ść z dniem 01.01.2003 r. w wyniku decyzji Rady Ministrów z dnia 13 sierpnia 2002 r. w sprawie przyj ęcia „ Programu restrukturyzacji i prywatyzacji Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa S.A. ”. Spółka powstała w wyniku poł ączenia dwóch dotychczasowych Oddziałów PGNiG S.A. – Górno śląskiego Zakładu Gazowniczego w Zabrzu i Zakładu Gazowniczego w Opolu. Górno śląska Spółka Gazownictwa w Zabrzu obejmuje swoim zasi ęgiem województwo śląskie i opolskie oraz 41 gmin województwa małopolskiego, 5 gmin województwa łódzkiego i 3 gminy województwa świ ętokrzyskiego. Gaz ziemny wysokometanowy dostarczany jest dla celów komunalno – bytowych i ogrzewania mieszka ń oraz na potrzeby przemysłu i usług głównie na terenie miasta Ozimka, a na terenie gminy gaz dostarczany jest tylko do Huty Szkła Jedlice S.A. Na terenie miasta odbiorcy gazu podł ączeni s ą do sieci gazowej niskiego ci śnienia. Do sieci gazowej podł ączonych jest 89 budynków z 1693 mieszkaniami i 5744 mieszka ńcami. Poni Ŝej pokazano dane dotycz ące odbiorców w zakresie struktury i zu Ŝycia gazu. Na terenie Huty Małapanew zlokalizowana jest stacja redukcyjna II°, w której znajduj ą si ę trzy ci ągi redukcyjne oraz układ pomiarowo-rozliczeniowy. Przepustowo ść ł ączna stacji wynosi 7000 m 3/h. Obecnie wykorzystuje si ę 1700 m 3/h. Ci śnienie gazu na wyjściu ze stacji redukcyjnej wynosi 22 kPa. Gaz ziemny wysokometanowy GZ-50 wykorzystywany jest głównie przy obróbce cieplnej odlewów w piecach grzewczych oraz do celów grzewczych. Gaz ziemny zu Ŝywaj ą tak Ŝe: Konstrukcje Stalowe Sp. z o.o.. Na terenie stacji redukcyjno-pomiarowej II stopnia usytuowana jest równie Ŝ stacja pomiarowa byłej Spółki ENMA. Gaz rozprowadzany jest rurami stalowymi, napowietrznymi do odbiorników gazu, przy których zabudowane s ą w ęzły redukcyjne – 17 szt.

10 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

dostosowuj ące ci śnienie do poszczególnych grup odbiorników. Sie ć została wybudowana w 1997 r.. Stan sieci jest bardzo dobry. Sie ć gazowa na terenie gminy składa si ę z: • sieci gazowej niskiego ci śnienia – 6,0 km, • sieci gazowej średniego ci śnienia – 1,2 km, • stacji gazowej I o Ozimek, • stacji redukcyjnej II o „ Wyzwolenia ”, • stacji pomiarowej – ENMA, • stacji pomiarowej – Huta.

Zaopatrzenie w energi ę elektryczn ą. Odbiorcy z terenu Gminy Ozimek zasilani s ą z GPZ Ozimek za pomoc ą dobrze rozwini ętej sieci 15 kV. Kilka stacji transformatorowych 15/0,4 kV zasilanych jest z Elektrowni Turawa i GPZ Bierdzany, zlokalizowanych poza granicami gminy. W stacji GPZ Ozimek 110/15 kV znajduj ą si ę dwa transformatory 110/SN o mocy 25 MVA ka Ŝdy. W mie ście Ozimku znajduje si ę GPZ Małapanew nie nale Ŝą cy do EnergiaPro Koncernu Energetycznego Oddział w Opolu, a na terenie gminy brak jest elektrowni lokalnych współpracuj ących z sieci ą ZE. Przez teren gminy przebiegaj ą nast ępuj ące linie 110 kV: • jednotorowa Ozimek – Bierdzany, • dwutorowa Dobrze ń – Ozimek, • dwutorowa Groszowice – Ozimek, • dwutorowa Ozimek – Zawadzkie, • dwutorowa o kierunku Ozimek – Blachownia.

Ogólna ocena stanu technicznego sieci 15 kV jest dobra. Linie 15 kV posiadaj ą dwustronne zasilanie, natomiast niektóre stacje 15/0,4 kV pracuj ące w odgał ęzieniach linii 15 kV zasilane s ą jednostronnie.. We wszystkich liniach wyst ępuj ą rezerwy przesyłowe. Najwi ększym odbiorc ą energii elektrycznej na terenie gminy s ą spółki działaj ące na obszarze Huty Małapanew Sp. z o.o.. Energia elektryczna do huty jest doprowadzona z sieci 110 kV przez EnergiaPro Koncern Energetyczny S.A. Oddział w Opolu trzema torami kablowymi 110 kV do stacji GST1- 110/15 kV, która znajduje się na terenie Huty Małapanew Sp. z o.o..

System ciepłowniczy. Obiekty na terenie Gminy Ozimek s ą zaopatrywane w ciepło dla potrzeb centralnego ogrzewania, ciepłej wody u Ŝytkowej oraz celów przemysłowych z miejskiej sieci ciepłowniczej oraz indywidualnych źródeł ciepła. Wła ścicielami źródeł ciepła jest PGKiM Sp. z o.o. w Antoniowie ( 100 % skarb gminy).

11 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

Sie ć cieplna miasta Ozimka pracuje w układzie promienistym, przy parametrach pracy: • ci śnieniu dyspozycyjnym 0,45 MPa ( 0,95/0,50 MPa na wyj ściu z centrali cieplnej dostawcy), • obliczeniowe temperatury wody sieciowej 150/80 ºC, • w sezonie mi ędzygrzewczym 70/35 ºC. Podstawowa sie ć magistralna została wybudowana w 1982 roku. Po wymianie w 2000 r. ok. 200 mb odcinka w rejonie ulic Warszawskiej i Powsta ńców Śl. ( przed rzek ą Mała Panew ) mo Ŝna przyj ąć , Ŝe sie ć ta jest w dobrym stanie technicznym ( stan rur, kanałów, komór ). Natomiast stan izolacji termicznej sieci cieplnych wysokoparametrowych wskazuje na konieczno ść przeprowadzenia gruntownego remontu w tym zakresie ( zbyt du Ŝe straty ciepła na przesyle, wynosz ące ok. 12 % w miesi ącach zimowych, i do 35 % w okresie letnim) lub wymiany strategicznych odcinków sieci magistralnej na sie ć preizolowan ą.

Transport i komunikacja

Drogowa sie ć komunikacyjno – transportowa Sie ć drogowa gminy tworz ą drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe, gminne oraz lokalne i dojazdowe. Najwa Ŝniejszymi i najcz ęś ciej ucz ęszczanymi drogami na terenie gminy Ozimek są: • droga krajowa nr 46 relacji Opole-Cz ęstochowa, długo ści 16,2 km, • droga wojewódzka nr 463 relacji Zawadzkie – Ozimek – Bierdzany, długo ści 17,6 km.

Głównym wezłem komunikacyjnym gminy jest miasto Ozimek, gdzie zbiegaj ą si ę oprócz ww. dróg krajowych i wojewódzkich drogi powiatowe o kierunkach: − Ozimek – Z ębowice, − Ozimek – Kluczbork, − Ozimek – Zawadzkie, − Ozimek – Raszowa, − Ozimek – Strzelce Opolskie. Łącznie siec drogowa w gminie uzupełniaj ą drogi powiatowe o sumarycznej długo ści 49,9 km oraz drogi gminne o długo ści 59,6 km. W zakresie rozbudowy układu drogowego przewiduje się budow ę obwodnicy wsi Grodziec, w ci ągu drogi krajowej nr 46. Projektuje si ę równie Ŝ poł ączenie drogi krajowej nr 46 z drog ą wojewódzk ą nr 463 obwodnic ą poprowadzon ą od strony zachodniej wsi Schodnia Stara i północnej cz ęś ci wsi Antoniów. Wi ększo ść dróg na terenie gminy Ozimek wymaga remontu z uwagi na zły stan techniczny.

12 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

Przez gmin ę przebiegaj ą linie komunikacyjne PKS, które obsługuj ą wszystkie miejscowo ści gminy Ozimek. Autobusy kursuj ą m.in. do Opola, Lubli ńca, Kluczborka, Zawadzkiego, Cz ęstochowy, Z ębowic

Transport kolejowy Przez teren gminy przebiega linia kolejowa nr 144 relacji Opole - Fosowskie - Tarnowskie Góry. Nat ęŜ enie ruchu osobowego na ww. linii wynosi 26 poci ągów/dob ę. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa Opolskiego, w śród zada ń zakwalifikowanych do wojewódzkich zakłada modernizacj ę linii nr 144, jako linii o preferowanym ruchu towarowym do uzyskania parametrów pozwalaj ących na osi ągni ęcie pr ędko ści przejazdu 80 km/h dla poci ągów towarowych, a na odcinkach kursowania poci ągów osobowych dalekobie Ŝnych i towarowych logistycznych do 100 - 120 km/h.

Gospodarka wodno – ściekowa Zaopatrzenie w wod ę Stopie ń zwodoci ągowania w gminie Ozimek jest bardzo wysoki i wynosi około 99%. Wszystkie miejscowo ści poło Ŝone na terenie gminy Ozimek posiadaj ą sie ć wodoci ągow ą. Łączna długo ść sieci wodoci ągowej wynosi około 133 km. Na terenie gminy Ozimek eksploatowane s ą obecnie trzy układy sieci wodoci ągowych: Układ poł ączonych uj ęć : "Cz ęstochowska" w Ozimku, "Polna" w Ozimku i Szczedrzyku zaopatruj ący w wod ę miejscowo ści: Ozimek, Antoniów, Krasiejów, Krzy Ŝowa Dolina, Nowa Schodnia, Schodnia, Pustków i Szczedrzyk. • Układ bazuj ący na uj ęciu Mnichus zaopatrujący w wod ę miejscowo ści: Mnichus, Grodziec i Chobie. • Układ oparty na uj ęciu Biestrzynnik zaopatruj ący w wod ę miejscowo ści: Biestrzynnik i Dylaki. Gmina Ozimek zaopatrywana jest w wody ujmowane z ujęć wód podziemnych. Na terenie gminy Ozimek eksploatowanych jest obecnie pi ęć Stacji Wodoci ągowych: ul. Cz ęstochowska w Ozimku, ul. Polna w Ozimku, Mnichus, Szczedrzyk i Biestrzynnik. Uj ęcia wody pokrywaj ą bie Ŝą ce zapotrzebowanie na wod ę. W przewa Ŝaj ącej wi ększo ści ujmowana jest woda czwartorz ędowa, zawieraj ąca znaczne ilo ści Ŝelaza i manganu. Woda wymaga uzdatniania przed wtłoczeniem do sieci wodoci ągowej.

Odprowadzanie ścieków Łączna długo ść istniej ącej kanalizacji sanitarnej na terenie aglomeracji Ozimek wynosi: 56,5 km z czego 20,4 km to kanały grawitacyjne, 17,1 km to przewody ci śnieniowe (tranzyty)

13 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

i 19,0 km to przykanaliki. Stopie ń skanalizowania aglomeracji Ozimek wynosi ok. 50%, liczony jako stosunek ilo ści mieszka ńców obecnie korzystaj ących z kanalizacji sanitarnej do łącznej liczby mieszka ńców miejscowo ści nale Ŝą cych do aglomeracji Ozimek. Miasto Ozimek w wi ększo ści posiada grawitacyjn ą kanalizacj ę sanitarn ą rozdzielcz ą, wykonan ą z rur kamionkowych o średnicy 0,2 - 0,4 m, o długo ści około 10 km. Kanalizacja została wykonana w latach 60-tych XX w. z odprowadzeniem do zmodernizowanej oczyszczalni ścieków w Antoniowie. Stan techniczny kanalizacji nie jest najlepszy - brak szczelno ści kanalizacji na poł ączeniach powoduje infiltracj ę wód gruntowych. Istnieje tak Ŝe du Ŝa ilo ść dzikich podł ącze ń lokalnych systemów kanalizacji deszczowej, co zwi ększa ilo ść wód przypadkowych w okresach deszczowych. Na terenach wiejskich gminy Ozimek brak jest zbiorowej kanalizacji sanitarnej, za wyj ątkiem skanalizowanej całkowicie miejscowo ści Antoniów, oraz niewielkich fragmentów w miejscowo ściach Szczedrzyk (Jedlice), Krasiejów i Dylaki. Generalnie, na terenach wiejskich, ścieki z gospodarstw domowych odprowadzane s ą do zbiorników wybieralnych (szamb) lub przepływowych i najcz ęś ciej trafiaj ą do gruntu lub okolicznych rowów. Ścieki z obiektów u Ŝyteczno ści publicznej (szkół, przedszkoli, o środków zdrowia) odprowadzane s ą do zbiorników i wywo Ŝone do oczyszczalni ścieków w Antoniowie. Stan techniczny istniej ącej kanalizacji w Antoniowie, Szczedrzyku (Jedlice) oraz Krasiejowie jest dobry, nie wymaga ponoszenia nakładów inwestycyjnych. Kanalizacja w Dylakach jest star ą kanalizacj ą, pochodz ącą z lat 70-tych i wymaga wymiany. Na terenie aglomeracji Ozimek w miejscowo ści Antoniów działa mechaniczno- biologiczna oczyszczalnia ścieków zmodernizowana w latach 2004-2005 r. w ramach programu PHARE 2002/000-605.06.07. Wybudowano obiekty gwarantuj ące uzyskanie wymaganego efektu oczyszczania ścieków i prawidłowego działania oczyszczalni ju Ŝ w warunkach docelowych. Przy maksymalnej przepustowo ści oczyszczalni 3 500 m 3/d, aktualnie średnio dobowy dopływ ścieków to ok. 2 057 m 3/d, a w tym jedynie ok. 1 228 m 3/d to ścieki komunalne. Aktualne obci ąŜ enie oczyszczalni ścieków, ściekami bytowo - gospodarczymi to zaledwie 60%. Na oczyszczalnie dopływa około 829 m3/d wód przypadkowych pochodz ących z dzikich podł ącze ń lokalnych systemów kanalizacji deszczowej do kanalizacji sanitarnej. Konieczne jest uporz ądkowanie kanalizacji sanitarnej i ograniczenie przedostawania si ę tych wód przypadkowych na oczyszczalni ę ścieków. Oczyszczone ścieki odprowadzane s ą do rzeki Mała Panew.

Turystyka i rekreacja Obszar gminy Ozimek, ze wzgl ędu na walory przyrodnicze i krajobrazowe, jest terenem atrakcyjnym turystycznie. Głównymi atutami gminy s ą:

14 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

• du Ŝe powierzchnie le śne, • liczne cieki wodne i stawy, • sąsiedztwo kompleksu jezior turawskich, • falista rze źba terenu, • lasy bogate w grzyby, • istniej ące pomniki przyrody, • bogata fauna i flora, • zabytki architektury reprezentuj ące ró Ŝne style i epoki. Najwa Ŝniejsze tereny dla celów rekreacyjnych stanowi ą kompleksy le śne Stobrawskiego Parku Krajobrazowego, Jezioro Turawskie oraz dolina rzeki Mała Panew. Atuty gminy Ozimek, w powi ązaniu z blisko ści ą poło Ŝenia miasta wojewódzkiego Opole jak i aglomeracji górno śląskiej sprawiaj ą, Ŝe tereny gminy ch ętnie odwiedzane s ą w celach turystyczno-rekreacyjnych. Gospodarstwa rolne na terenach wiejskich mog ą by ć wykorzystywane w celach agroturystycznych. Do miejsc o szczególnych predyspozycjach do rozwoju agroturystyki zalicza si ę tereny wsi Szczedrzyk, Dylaki, Chobie, Mnichus i Krzy Ŝowa Dolina. Mo Ŝliwo ści uprawiania czynnych form turystyki na terenie gminy Ozimek stwarzaj ą trasy rowerowe wchodz ące w skład szlaków rowerowych Doliny Małej Panwi. Na terenie gminy Ozimek znajduj ą si ę 4 obiekty stanowi ące zabytki architektury i budownictwa, 1 obiekt zabytkowego zało Ŝenia zieleni oraz 3 zabytki techniki wpisane do Rejestru Zabytków. S ą to : 1. JEDLICE – dwór „Beatka” w zespole huty szkła, 1780 r. – wpisany do Rejestru Zabytków pod poz. 1144/66 z dnia 12.01.1966 r. 2. A. JEDLICE – pozostało ść osiedla hutniczego – zespół 4 domów robotniczych 1805 r. – wpisane do Rejestru Zabytków pod poz. 1948/70 z dnia 7.12.1970 r. 2. B. JEDLICE – pozostało ść dawnej huty szkła – budynek huty ob. magazyn, 1807 r. – wpisany do Rejestru Zabytków pod poz. 1948/70 z dnia 7.12.1970 r. 2. C. JEDLICE – pozostało ść dawnej huty szkła – kanał roboczy nawadniaj ący, XIX w. – wpisany do Rejestru Zabytków pod poz. 1948/70 z dnia 7.12.1970 r. 3. KRASIEJÓW – ko ściół parafialny rzymsko-katolicki p.w. św. Małgorzaty, 1911-19 r. - wpisany do Rejestru Zabytków pod poz. Ks. A. t. I 52/2007 z dnia 18.05.2007 r. 4. OZIMEK – ko ściół ewangelicko-augsburski, 1874 r. – wpisany do Rejestru Zabytków pod poz. 1144/66 z 1.03.1966 r. 5. OZIMEK – most wisz ący nad rzek ą Mała Panew, 1827 r. – wpisany do Rejestru Zabytków pod poz. 1940/69 z 30. 01.1969 r.

15 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

6. KRASIEJÓW – zbiorowa mogiła powsta ńców śląskich na cmentarzu parafialnym rzymsko- katolickim, 1921 r. – wpisana do Rejestru Zabytków pod poz. 260/90 z dnia 12.07.1990r.

Strategia i wizja rozwoju Gminy Wizja rozwoju gminy została sformułowana w „Strategii Rozwoju Gminy Ozimek” opracowanej w 2003 r. Ponadto, zostały sformułowane tu cele strategiczne: 1. Stworzenie sprzyjaj ących warunków dla inwestorów. 2. Zwi ększenie aktywno ści gospodarczej mieszka ńców. 3. Stworzenie kompleksowego systemu ochrony środowiska przed zagro Ŝeniami. 4. Edukacja ekologiczna. 5. Rozwi ązanie głównych problemów komunikacyjnych. 6. Zapewnienie wysokiego standardu edukacji. 7. Poprawa warunków mieszkaniowych oraz stanu technicznego zasobów gminnych. 8. Wdro Ŝenie polityki prorodzinnej oraz zdrowego stylu Ŝycia. 9. Aktywizacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych. 10. Zagospodarowanie turystyczne i rekreacyjne walorów przyrodniczych gminy. 11. Działania na rzecz zapewnienia dost ępno ści informacji obywatelom poprzez rozwijanie administracji na poziomie lokalnym.

16 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

Rozdział III. OCENA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA

I.3. Wody powierzchniowe i podziemne

Wyst ępuj ące na terenie gminy cieki powierzchniowe s ą systematycznie badane w ramach monitoringu Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Opolu, w przekrojach pomiarowych zlokalizowanych w gminie Ozimek. W poni Ŝszej tablicy zestawiono wyniki klasyfikacji wód powierzchniowych przepływaj ących przez gmin ę Ozimek, wg bada ń przeprowadzonych w 2007 r.

Tabela 1. Wyniki klasyfikacji wód powierzchniowych przepływających przez teren gminy Ozimek za 2007 r. Wyniki klasyfikacji Lp. NAZWA CIEKU – przekrój wska źniki decyduj ące klasa o klasie ChZT-Mn, ChZT-Cr, bakterie fekalne, ogólna 1. MAŁA PANEW – na całej długo ści IV liczba bakterii coli, barwa 2. JEMIELNICA – Czarnow ąsy IV Bakterie kałowe 3. ROSA V(2006rok) - 4. LIBAWA V(2006rok) -

WODY PODZIEMNE Wody podziemne na obszarze gminy Ozimek s ą badane w ramach monitoringu jako ści zwykłych wód podziemnych, prowadzonego przez WSSE Opole. Badania wykonuje si ę w pi ęciu otworach (2 na terenie Ozimka - uj ęcia UOz1 przy ul. Cz ęstochowskiej i UOz2 przy ul. Polnej) oraz w uj ęciach Biestrzynnik [UB], Mnichus [UM] i Szczedrzyk [USz]. Pod wzgl ędem jako ściowym wody odpowiadaj ą średniej jako ści wód podziemnych (II) .Wg danych WIO Ś za rok 2002 w poszczególnych uj ęciach jest przekroczona zawarto ść zwi ązków Ŝelaza (w granicach klasy III – IV) oraz manganu w granicach przewidzianych dla klasy II. W uj ęciach wód podziemnych czwartorz ędowych zlokalizowanych na obszarze uŜytkowanym rolniczo (Szczedrzyk, Biestrzynnik, Mnichus) stwierdzono równie Ŝ przekroczenie zawarto ści azotanu amonowego (w granicach klasy II). Wody uj ęcia w Szczedrzyku oprócz tego maj ą nisk ą twardo ść (< 40) i odczyn pH < 6,5 (granica klas I-III). Pozostałe wska źniki mie ściły si ę w granicach II klasy jako ści wody podziemnej. Wszystkie uj ęcia wód podziemnych w obszarze gminy s ą wyposa Ŝone w Stacje Uzdatniania Wody zlokalizowane bezpo średnio przy studniach eksploatuj ących wod ę

17 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

I.4. Gospodarka odpadami Szczegółow ą analiz ę stanu gospodarki odpadami w gminie Ozimek przedstawiono w równolegle opracowywanej integralnej cz ęś ci niniejszego opracowania - „Aktualizacji planu gospodarki odpadami dla gminy Ozimek”.

I.5. Powietrze atmosferyczne Jako ść powietrza atmosferycznego na terenie gminy Ozimek kształtowana jest przez emisj ę pyłów i gazów, których źródłem s ą: - procesy energetyczne i przemysłowe, - emisja niska, - komunikacja samochodowa, - emisja niezorganizowana. Dla celów oceny jako ści powietrza w gminie Ozimek zało Ŝono, Ŝe stopie ń zanieczyszczenia powietrza kształtuje się na poziomie odniesionym do powiatu opolskiego. Według wyników rocznej oceny jako ści powietrza za 2007 rok, powiat opolski został zaliczony do klasy A (najwy Ŝszej, najbardziej po Ŝą danej), co oznacza, Ŝe nie s ą wymagane Ŝadne działania zwi ązane z popraw ą stanu powietrza.

Źródła zanieczyszcze ń powietrza atmosferycznego

Procesy energetyczne i przemysłowe Głównymi zanieczyszczeniami z procesów spalania paliw energetycznych i procesów produkcyjnych na terenie gminy Ozimek s ą zanieczyszczenia pyłowe i gazowe ze spalania paliw, pyły mechaniczne z działalno ści zakładów metalurgicznych, usług ślusarskich, stanowisk spawalniczych, a tak Ŝe lotne zwi ązki organiczne pochodz ące ze stosowania farb i lakierów. Za emisj ę zanieczyszcze ń przemysłowych i technologicznych odpowiedzialne s ą głównie podmioty gospodarcze działaj ące na terenie Huty „MAŁAPANEW” Sp z o.o. oraz Huta Szkła „JEDLICE" S.A. i Ciepłownia PGKiM Sp. z o.o..

Emisja niska Źródła tzw. „emisji niskiej” stanowi ą w gminie indywidualne domowe systemy grzewcze oraz niewielkie kotłownie pracuj ące na potrzeby zakładów produkcyjnych i budynków uŜyteczno ści publicznej, opalanych paliwami stałymi (koks, w ęgiel kamienny). Charakterystyczn ą cech ą indywidualnych palenisk w ęglowych jest ich niska sprawno ść oraz niepełny proces spalania powoduj ący nadmiern ą emisj ę zanieczyszcze ń. Ponadto niewielka

18 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

wysoko ść emitorów powoduje koncentracj ę zanieczyszcze ń w bezpo średnim otoczeniu miejsc przebywania ludzi. Niemniej nale Ŝy zaznaczy ć, Ŝe przewa Ŝaj ąca wi ększo ść budynków u Ŝyteczności publicznej oraz du Ŝa cz ęść zakładów produkcyjnych i budynków mieszkalnych podł ączonych jest do sieci cieplnej lub gazowej.

Zanieczyszczenia z komunikacji samochodowej Trasy komunikacyjne stanowi ą liniowe źródła emisji zanieczyszcze ń powietrza atmosferycznego. Zanieczyszczenia powietrza tworz ą produkty spalania benzyn, olejów nap ędowych oraz w znacznie mniejszym stopniu gazu LPG. Do zanieczyszcze ń atmosfery pochodz ących z komunikacji samochodowej zalicza si ę równie Ŝ pyły powstaj ące podczas zu Ŝywania si ę nawierzchni jezdni oraz podzespołów pojazdów (opony, klocki hamulcowe) – maj ą one jednak marginalny udział w ogólnym bilansie zanieczyszcze ń powietrza pochodz ących z transportu samochodowego. Wpływ na wielko ść emisji z transportu powierzchniowego maj ą stan jezdni, konstrukcja i stan techniczny pojazdów, rodzaj spalanego paliwa, płynno ść ruchu. Toksycznymi produktami spalania paliw s ą: tlenek w ęgla, tlenki azotu, dwutlenek siarki, pył PM10 (zawieraj ący sadz ę oraz śladowe ilo ści zwi ązków ołowiu) oraz lotne zwi ązki organiczne (głównie w ęglowodory alifatyczne).

Emisja niezorganizowana Źródłami emisji niezorganizowanej na terenie gminy Ozimek jest: oczyszczalnia ścieków w Antoniowie, składowisko odpadów komunalnych w Dylakach, wydobycie surowców mineralnych oraz procesy wypalania traw, ściernisk oraz nieu Ŝytków. Oczyszczalnia ścieków w Antoniowie. Proces oczyszczania ścieków komunalnych wi ąŜ e si ę z emisj ą do otoczenia zanieczyszcze ń gazowych, zanieczyszcze ń mikrobiologicznych oraz odorów. Produktami ubocznymi powstaj ącymi podczas procesu oczyszczania ścieków w oczyszczalni ścieków w Antoniowie jest biogaz - głównie metan oraz dwutlenek w ęgla, a tak Ŝe substancje uci ąŜ liwe zapachowo jak: siarkowodór, amoniak, zwi ązki organiczne - merakaptany, kwasy tłuszczowe. Ponadto na urz ądzeniach technologicznych oczyszczalni ścieków rozwijaj ą si ę mikroorganizmy (wirusy, grzyby, bakterie i glony), które z p ęcherzykami powietrza przedostaj ą si ę do atmosfery. Zagro Ŝenie zwi ązane z rozprzestrzenianiem si ę aerozolu poza teren oczyszczalni jest silnie ograniczone w wyniku bakteriobójczego działania promieni słonecznych oraz wysuszaj ącego działania wiatru.

19 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

Składowisko odpadów w Dylakach Źródłami zanieczyszcze ń powietrza na składowisku odpadów w Dylakach s ą gazy powstaj ące podczas fermentacji materii organicznej - gaz wysypiskowy (metan, dwutlenek węgla oraz substancje odorowe: siarkowodór, amoniak, zwi ązki organiczne - merakaptany i kwasy tłuszczowe) oraz zanieczyszczenia o charakterze mikrobiologicznym (bakterie, wirusy, grzyby i glony).

I.6. Klimat akustyczny Do terenów obj ętych szczególn ą ochrona przed hałasem, klasyfikowanych do 1 grupy obiektów chronionych, nale Ŝą obszary A ochrony uzdrowiskowej i tereny szpitali poza miastem, jednak tereny takie nie wyst ępuj ą na obszarze gminy Ozimek.

Najbardziej nara Ŝone na hałas s ą obiekty znajduj ące si ę w s ąsiedztwie drogi krajowej nr 46, w szczególno ści zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna poło Ŝona pomi ędzy ul. Kwiatow ą a Sportową w mie ście Ozimek. Hałas o poziomie wy Ŝszym ni Ŝ dopuszczalny mo Ŝe si ęga ć pierwszej linii zabudowy, a w nocy nawet drugiej linii. W strefie tej znajduje si ę równie Ŝ cz ęść zabudowy mieszkaniowej miejscowo ści Schodnia. Najgorsza sytuacja ma miejsce w miejscowo ści Grodziec. Niemal Ŝe cała zabudowa mieszkaniowa tej miejscowo ści, w okresie nocy, znajduje si ę w strefie potencjalnego ponadnormatywnego oddziaływania akustycznego drogi krajowej nr 46. Planuj ąc zabudow ę mieszkaniow ą w tym obszarze nale Ŝy pami ęta ć, aby znajdowała si ę ona za lini ą zabudowy o funkcji nie mieszkaniowej (np. usługowej lub handlowej), tj. w cieniu akustycznym innych obiektów, nie obj ętych ochrona przed hałasem.

Na terenie gminy znajduje si ę sze ść oddziałów przedszkolnych, osiem oddziałów szkół podstawowych oraz jedna szkoła gimnazjalna oraz Zespół Szkół z oddziałem gimnazjalnym, liceum i zasadnicz ą szkoł ą zawodow ą, z których Ŝadne nie znajduje si ę w strefie zagro Ŝenia ponadnormatywnym hałasem. Na terenie gminy Ozimek znajduje si ę jeden szpital, poło Ŝony w mie ście Ozimek przy ul. Cz ęstochowskiej. Obiekt zlokalizowany jest poza potencjalnym zasi ęgiem oddziaływania źródeł hałasu o charakterze komunikacyjnym czy te Ŝ przemysłowym. Wielokondygnacyjna zabudowa wielorodzinna o charakterze osiedlowym spotykana jest jedynie na terenie miejscowo ści Ozimek. Na terenie miejscowo ści Jedlice znajduj ą si ę trzy trójkondygnacyjne budynki mieszkalne, stanowi ące najwi ększe zgrupowanie ludności w tej okolicy.

Najgorsze warunki akustyczne panuj ą na terenie Osiedla Starego w Ozimku. Zabudowa mieszkaniowa ograniczona jest przez ulic ę Opolsk ą i Dłuskiego, o niskim

20 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

nat ęŜ eniu ruchu, oraz przez drog ę krajow ą nr 46, stanowi ącą bardzo istotne źródło hałasu. Najmniejsza odległo ść budynków mieszkalnych od drogi wojewódzkiej wynosi 30m, co sprawia, i Ŝ poziom hałasu na pierwszej linii budynków mo Ŝe by ć przekroczony zarówno w porze dziennej jak i nocnej. Ze wzgl ędu na du Ŝą wysoko ść zabudowy nie wydaje si ę mo Ŝliwe zminimalizowanie skutków oddziaływania akustycznego drogi na t ą zabudow ę. Nale Ŝy zatem pami ęta ć, i Ŝ projektowana zabudowa mieszkaniowa, poło Ŝona w strefie potencjalnego oddziaływania akustycznego drogi wojewódzkiej, powinna znajdowa ć si ę w cieniu akustycznym zabudowy o funkcjach nie mieszkaniowych. Klimat akustyczny Osiedla Starego, od strony ul. Opolskiej kształtowany jest niemal Ŝe w cało ści przez funkcjonowanie poło Ŝonej w odległo ści 200m Huty „Małapanew” Sp. z o.o. Pomi ędzy osiedlem a obszarem przemysłowym znajduje si ę pas ogródków działkowych o szeroko ści ok. 150m., który skutecznie obniŜa poziom przenikaj ącego z terenu huty hałasu. Mimo to na granicy wielorodzinnej zabudowy mieszkaniowej Osiedla Starego, od strony ul. Opolskiej, poziom emitowanego przez hut ę w porze nocnej hałasu wynosi 47,5dB(A) (warto ść dopuszczalna 45dB(A)).

Proponuje si ę zachowa ć funkcj ę terenów ogródków działkowych, i jednocze śnie przestrzega si ę przed sytuowaniem w tym obszarze zabudowy mieszkaniowej. Rozwi ązaniem, które mogłoby poprawi ć stan klimatu akustycznego cz ęś ci Osiedla Starego jest zmiana funkcji terenu ogródków działkowych na tereny wysokiej zieleni izolacyjnej, która stanowiłaby barier ę d źwi ękochłonn ą oraz wizualn ą. Bardzo dobre warunki akustyczne panuj ą na terenie Osiedla Jeziorany. Lokalizacja zabudowy mieszkaniowej osiedla w du Ŝej odległo ści od istotnych szlaków komunikacyjnych oraz intensywnie eksploatowanych terenów przemysłowych powoduje, i Ŝ na terenie Osiedla Jeziorany nie wyst ępuje problem nadmiernego hałasu. Lokalizacja w tym rejonie równie Ŝ szkoły i przedszkola sprawia, i Ŝ standardy akustyczne dla wszystkich tych obiektów s ą zachowane. Najbardziej nara Ŝony na hałas budynek mieszkalny Osiedla Le śnej znajduje si ę w odległo ści 60m od ul. Wyzwolenia, stanowi ącej najistotniejsze źródło hałasu w okolicy. Zabudowa osiedla oddzielona jest od tego szlaku komunikacyjnego lini ą zabudowy jednorodzinnej. Ze wzgl ędu na lokalizacj ę obiektów mieszkalnych w wi ększej odległo ści od drogi zachowane pozostaj ą standardy akustyczne środowiska. Osiedle Le śnej nale Ŝy do zespołów zabudowy osiedlowej o lepszym klimacie akustycznym. Nie mo Ŝna wskaza ć czynników akustycznych, które ograniczałyby dalszy rozwój osiedla. Zespół budynków wielorodzinnych w Jedlicach poło Ŝony jest przy drodze Jedlice – Szczedrzyk, o niskim oddziaływaniu akustycznym. Oddziaływanie poło Ŝonej w s ąsiedztwie Huty Szkła Jedlice te Ŝ ma niewielki wpływ na kształt klimatu akustycznego osiedla. Na

21 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

obszarze, na którym znajduj ą si ę te obiekty mieszkaniowe, zachowane s ą standardy akustyczne jako ści środowiska

I.7. Promieniowanie elektromagnetyczne Przebiegaj ące przez teren gminy linie elektroenergetyczne wysokiego napi ęcia, stanowi ące jedyne źródło pola elektromagnetycznego o cz ęstotliwo ści 50 Hz, oddalone s ą od istniej ącej zabudowy mieszkaniowej na odległo ść , która zapewnia, i Ŝ na terenach zamieszkałych nie wyst ępuje zagro Ŝenie elektromagnetyczne. Jedynie w jednym miejscu – w obszarze przeci ęcia przez lini ę przesyłow ą ul. Wyzwolenia w Ozimku – mo Ŝe wyst ępowa ć zagro Ŝenie promieniowaniem niejonizuj ącym o warto ściach ponadnormatywnych.

Przebieg linii przesyłowych nie koliduje równie Ŝ z terenami przeznaczonymi pod rozwój. W granicach miasta Ozimek linia 110kV przecina dwa obszary rozwojowe:

- przebiegaj ąc na granicy terenu wyznaczonego na wschód od Osiedla Le śna - przebiegaj ąc przez teren wyznaczony na wschód od Huty Małapanew Sp. z o.o. Na terenie gminy Ozimek nie wyst ępuj ą obszary zagro Ŝone ponadnormatywnym oddziaływaniem elektromagnetycznym o cz ęstotliwo ściach średnich i wysokich. Znajdujące si ę na terenie gminy stacje bazowe telefonii komórkowej usytuowane s ą albo w obszarach niemieszkalnych (np. BTS w Grod źcu), lub ma trenach przemysłowych (np. BTS umieszczony na kominie kotłowni PGKiM Sp. z o.o.). Wszystkie urz ądzenia nadawczo odbiorcze, zarówno anteny sektorowe systemów telefonii komórkowej, jak i radiolinie systemów telekomunikacyjnych, umieszczone s ą na terenach niedost ępnych dla ludno ści, na wysoko ściach uniemo Ŝliwiaj ących promieniowanie wi ązki elektromagnetycznej o niedopuszczalnym nat ęŜ eniu w kierunku zabudowy mieszkaniowej.

I.8. Ochrona przyrody

Chronione i gin ące elementy fauny i flory Na obszarze gminy Ozimek, ze wzgl ędu na znaczne zró Ŝnicowanie siedlisk i zbiorowisk ro ślinnych spotka ć mo Ŝna chronione i rzadkie gatunki ro ślin oraz wiele interesuj ących gatunków zwierz ąt. Spo śród gatunków flory spotykanych na jej terenie, decyduj ących O wysokich walorach przyrodniczych, nale Ŝy wymieni ć 14 gatunków ści śle chronionych: 1) widłak cyprysowaty (Diphasium tristachyum), 2) długosz królewski (Osmunda regalis), 3) goryczka w ąskolistna (Gantianapneumonanthe), 4) kryszczyk błotny (Epipactispalustris), 5) rosiczka okr ągłolistna (Drosera rotundifolia),

22 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

6) kotewka orzech wodny (Trapa natans,) 7) pomocnik baldaszkowaty (Chimaphila umbellata), 8) storczyk szerokolistny (Dactylorhiza majalis), 9) lilia złotogłowa (Lilium martagon), 10) widłak jałowcowaty (Lycopodium annnotinum), 11) widłak go ździsty (Lycopodium clavatum ), 12) kryszczyk szerokolistny (Epipactis helleborine), 13) mącznica lekarska (Actostaphylos uva-ursi), 14) bagno zwyczajne (Ledum palustre), z czego poz. 5, 9, 10, 11 to gatunki zagro Ŝone uj ęte w „Czerwonej Ksi ędze Ro ślin Województwa Opolskiego" (Nowak, Spałek, 2002). Cz ęś ciow ą ochron ą obj ęte s ą 3 gatunki: 1) konwalia majowa (Convallaria majalis), 2) kruszyna pospolita (Frangula alnus), 3) pierwiosnka lekarska (Primula veris). Ponadto na terenie gminy Ozimek wyst ępuj ą gatunki rzadkie w skali województwa i regionu. Najciekawsze z nich to: gruszyczka jednostronna, lapi ęŜ nik biały, Ŝurawina błotna, modrzewnica zwyczajna, kozłek całolistny, go ździk siny, wawrzynek wilcze łyko, bluszcz pospolity, kruszczyk szerokolistny, kopytnik pospolity, borowinek pospolity, kotewka orzecha wodnego, naparstnica zwyczajna i podkolan biały. Spo śród najwa Ŝniejszych przedstawicieli świata zwierz ąt obj ętych ochron ą gatunkow ą, na terenie gminy Ozimek wyst ępuj ą: ssaki - łosie - bytuj ące przej ściowo, bobry, wydry, gronostaje, pi Ŝmaki, je Ŝe, koszatki i wiewiórki; do gatunków łownych nale Ŝą : jelenie, daniele, sarny, dziki, lisy, borsuki, kuny le śne, tchórze, ptaki - orzeł bielik, rybołów, białoszydka, kl ąskawka, łab ędź czarny, łab ędź biały, czapla siwa, bocian biały, bocian czarny, myszołów, sowa uszata, derkacz, jastrz ąb goł ębiarz, krogulec, pustułka, kruk, zimorodek i remiz, gady - zaskroniec zwyczajny, Ŝmija zygzakowata, gniewosz plamisty, jaszczurka zwinka, jaszczurka Ŝyworodna, płazy - kumak nizinny, ropucha paskówka, traszka zwyczajna, ropucha szara, ropucha zielona, rzekotka drzewna, traszka grzebieniasta, bezkr ęgowce - tygrzyk paskowany, biegacz zielonozłoty, pa ź królowej, trzmiel, mieniak stru Ŝnik, gryzu ń półpławik, mał Ŝ - szcze Ŝuja wielka, Do miejsc cennych przyrodniczo uznanych za ostoje flory i fauny zalicza si ę nast ępuj ące tereny: - odcinek Małej Panwi koło Antoninowa, - wilgotne ł ąki pod Krasiejowem, Ozimkiem i Pustkowem,

23 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

- dolin ę Małej Panwi i Libawy, - Jezioro Turawskie, - wydmy piaszczyste koło Michusa, - bory sosnowe w zachodniej cz ęś ci gminy.

Jako najbardziej zagro Ŝone gatunki z uwagi na zanikanie odpowiednich siedlisk (przesuszanie terenów, melioracje, usuwanie śródpolnych zadrzewie ń i krzewów) nale Ŝy uzna ć gatunki zwi ązane z terenami wodno-błotnymi i krajobrazem rolniczym.

Obszary o wysokich walorach przyrodniczych i krajobrazowych Najwi ększe warto ści zasobów środowiska przyrodniczego na terenie gminy posiada obszar lasów ustanowiony Obszarem Chronionego Krajobrazu Lasów Stobrawsko - Turawskich (10 628 ha w granicach gminy). Du Ŝą warto ść lokalnych zasobów środowiska stanowi ą doliny rzek Małej Panwi, Libawy oraz My śliny. Pełni ą one funkcj ę naturalnych korytarzy ekologicznych. Dolina Małej Panwi - przebiega przez centraln ą cz ęść gminy, dziel ąc j ą na cz ęść południow ą i północn ą. Du Ŝe warto ści przyrodniczo- krajobrazowe ma jej górny odcinek od Krasiejowa w kierunku wsi Staniszcze Małe. Dolina Libawy - rozpo ściera si ę równole Ŝnikowo w północnej cz ęś ci gminy. Dolina ta dominuje w krajobrazie wsi Dylaki. Dolina rzeki My śliny - w rejonie wzdłu Ŝ granicy gminy Ozimek i Kolonowske silnie meandruje i jest miejscem bytowania rzadkich i chronionych gatunków ro ślin i zwierz ąt. Krajobraz jej ma charakter pierwotny i zasługuje na ochron ę nie tylko w skali gminy, ale i województwa.

Istniej ące formy ochrony przyrody Poza przestrzenn ą form ą ochrony przyrody na terenie gminy Ozimek, jak ą jest Obszar Chronionego Krajobrazu - Lasy Stobrawsko- Turawskie, wyst ępuj ą tam obiekty ochrony indywidualnej takie jak:

1) pomniki przyrody: Lp. Pomnik przyrody pomnika Poło Ŝenie Pojedyncze Le śnictwo Spórok, działka nr 5d, 1. Dąb szypułkowy drzewo w Krasiejowie Le śnictwo Antoninów, działka nr 1018/1 Pojedyncze w Szczedrzyku- Jedlicach, po lewej stronie 2. Dąb szypułkowy drzewo kanału z Jedlic, na zewn ątrz ogrodzenia Huty Szkła Jedlice Pojedyncze Le śnictwo Kadłub Turawski, działka nr 20a, 3. Dąb szypułkowy drzewo w Paliwodzie, przy drodze na granicy lasu Pojedyncze Le śnictwo Zamo ście, działka nr 433/96 4. Dąb szypułkowy drzewo w Krasiejowie, przy wej ściu do Ko ścioła 5. Dąb szypułkowy Cztery drzewa Nadle śnictwo Krasiejów47, oddział le śny C

24 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

2) uŜytek ekologiczny „Antoniów" o powierzchni 1,83 ha - obiekt chroniony ze wzgl ędu na walory krajobrazowe oraz chronione i rzadkie gatunki ro ślin i zwierz ąt, 3) Trias - stanowisko dokumentacyjne w Krasiejowie - cmentarzysko gadów i płazów (w tym pierwszych dinozaurów) pochodz ących z okresu karniku (najstarszy etap w triasie). Powstałe stanowisko paleontologiczne ma rang ę światow ą, gdy Ŝ najstarsze krasiejowskie skamienieliny pochodz ą sprzed ok. 230 milionów lat, a olbrzymie wyrobisko, eksploatowane przez Cementowni ę "Góra ŜdŜe" kryje w sobie niezliczone bogactwo tych skamieniało ści. Efektem prac paleontologów ma by ć powstanie w gminie jednej z najwi ększych atrakcji Śląska Opolskiego, Dodatkowo na terenie gminy Ozimek wyst ępuj ą stanowiska ro ślin chronionych:

Ilo ść okazów lub Lp. Ro ślina chroniona Poło Ŝenie obszar Le śnictwo Zamo ście, oddz. 266 d, f, 1. Długosz królewski 25 okazów 267 a, d Tworzy płaty na 2. Widłak jałowcowy powierzchni około Le śnictwo Zamo ście, oddz. 267 g 60 m 2 3. Widłaki - Le śnictwo Zamo ście na powierzchni 4. Mącznica lekarska Le śnictwo Zamo ście, oddz. 269 d około 5 m 2 Le śnictwo Ozimek, oddz. 180, 181, 5. Wawrzynek wilcze łyko 300 okazów 198, 199 6. Bluszcz pospolity 1 okaz Le śnictwo Ozimek, oddz. 198 Około 139 okazów 7. Naparstnica zwyczajna na powierzchni ok. Le śnictwo Szczedrzyk, oddz. 155a 200 m 2 8. Lilia złotogłów Około 70 okazów Le śnictwo Szczedrzyk, oddz. 161-164 Le śnictwo Szczedrzyk, oddz. 161- 9. Podkolan biały Około 18 okazów 165 Le śnictwo Szczedrzyk, na wschód od 10. Kruszczyk błotny 500 okazów Krasiejowa Le śnictwo Szczedrzyk, na ł ące 11 Goryczka w ąskolistna wschód od Krasiejowa 1)Na skraju śródle śnej polany mi ędzy 1) 38 okazów Krasiejowem a Spórokiem 2) na płd. - 12 Storczyk szerokolistny 2) 31 okazów wsch. Od Krasiejowa na ł ące pod lasem 13 Rosiczka okr ągłolistna - Le śnictwo Grodzice, oddz. 172 a

Proponowane formy ochrony przyrody Na terenie gminy Ozimek proponowane jest utworzenie nast ępuj ących form ochrony przyrody (zgodnie z opracowaniem „Walory turystyczne gminy Ozimek i mo Ŝliwo ści ich wykorzystania" pod. kier. prof. dr hab. Krystyny Dubiel): 1) zespoły przyrodnicze - formy indywidualnej ochrony przyrody maj ące na celu ochron ę wyj ątkowo cennych fragmentów krajobrazu naturalnego i kulturowego,

25 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

2) uŜytki ekologiczne - pozostało ści ekosystemów maj ących znaczenie dla zachowania unikatowych zasobów genowych i typów środowisk, jak: naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródle śne „oczka wodne", k ępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nie u Ŝytkowanej ro ślinno ści, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamie ńce itp.

Lp. Nazwa obiektu Poło Ŝenie Powierzchnia [ha] Walory 1. Zespół Od uj ścia My śliny Około 180 ha w Czysta woda meandruj ącej przyrodniczo - do Małej Panwi do granicach gminy rzeki, bogata i urozmaicona krajobrazowy styku z gmin ą Ozimek i około 150 ro ślinno ść oraz „Dolina Kolonowskie ha w obr ębie gminy ró Ŝnorodno ść bytuj ących My śliny" Kolonowskie gatunków zwierz ąt 2. UŜytek Nadle śnictwo Około 0,31 ha Ostatnie z zachowanych w ekologiczny Turawa, oddział 13 miar ę zbli Ŝone do f,g naturalnych śródle śne źródliska i zbiorniki wody z wła ściwa dla nich ro ślinno ści ą 3. UŜytek Le śnictwo Ozimek, Około 499 ha Torfowiska w trakcie ekologiczny oddz.184 b naturalnej sukcesji 4. UŜytek Le śnictwo - Kępa starych drzew ekologiczny Zamo ście, oddz. 277 g 5. UŜytek Le śnictwo Ozimek, - Aleja daglezjowa ekologiczny oddz. 180 d

3) pomniki przyrody

Lp. Gatunek Poło Ŝenie 1. Sosna wejmutka (P) le śnictwo Zamo ście, oddział i pododdział 285 x 2. Sosna wejmutka (P) le śnictwo Zamo ście, oddział i pododdział 285 x 3. Wi ąz górski le śnictwo Zamo ście, oddział i pododdział 285 x 4. Dąb szypułkowy le śnictwo Zamo ście, oddział i pododdział 285 y 5. Dąb szypułkowy (P) le śnictwo Zamo ście, oddział i pododdział 285 y 6. Dąb szypułkowy le śnictwo Zamo ście, oddział i pododdział 285 y 7. Dąb szypułkowy (P) le śnictwo Zamo ście, oddział i pododdział 285 y 8. Dąb szypułkowy le śnictwo Zamo ście, oddział i pododdział 285 y 9. Dąb szypułkowy (P) le śnictwo Zamo ście, oddział i pododdział 285 y 10. śywotnik olbrzymi le śnictwo Zamo ście, oddział i pododdział 285 c 11. śywotnik olbrzymi le śnictwo Zamo ście, oddział i pododdział 285 c 12. Klon pospolity le śnictwo Zamo ście, oddział i pododdział

26 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

433/96 13. Dąb szypułkowy le śnictwo Zamo ście, oddział i pododdział 285 a 14. Dąb szypułkowy le śnictwo Zamo ście, oddział i pododdział 285 a 15. Dąb szypułkowy (P) Miejscowo ść Krzy Ŝowa Dolina, gmina Ozimek, nr działki 658/65 16. Klon pospolity Miejscowo ść Ozimek, gmina Ozimek, nr działki 334/92 17. Modrzew europejski (P) Miejscowo ść Krasiejów, gmina Ozimek, nr działki 548/137 (P)- drzewa proponowane do ochrony pomnikowej w perspektywie do 15 lat Lasy Gmina Ozimek poło Ŝona w obr ębie kompleksu le śnego dawnej Puszczy Śląskiej (prawobrze Ŝna cz ęść opolszczyzny) i nale Ŝy do jednej z bardziej zalesionych w województwie. Lasy na terenie gminy zajmuj ą 7 499 ha co stanowi 59,3 % ogólnej powierzchni gminy. Wchodz ą one w skład trzech nadle śnictw: Opole, Strzelce Opolskie, Turawa. Lasy nie tworz ą zwartego kompleksu le śnego, lecz s ą rozczłonkowane na szereg zró Ŝnicowanych powierzchniowo enklaw. Lasy ochronne zaliczane do I grupy zajmuj ą 3 116,6 ha (41,6 %), w tym:

• lasy krajobrazowe - 1 116,1 ha (35,8 %), • lasy masowego wypoczynku - 2 000,5 ha (64,2 %). Najwi ększy udział powierzchniowy maja lasy młodsze I i II klasy wieku. Jest to niekorzystny układ strukturalny, charakterystyczny dla obszarów o post ępuj ącej degradacji środowiska le śnego, przy czym głównym czynnikiem sprawczym s ą zanieczyszczenia powietrza. W granicach gminy siedliska le śne reprezentowane s ą przez 11 siedliskowych typów lasów, przy czym dominuj ące typy zestawiono w poni Ŝej:

Typ siedliskowy lasu Zajmowana powierzchnia w % Bór swie Ŝy 30,67 Bór świe Ŝy mieszany 26,14 Bór mieszany wilgotny 20,56 Bór wilgotny 18,91 Wśród przewa Ŝaj ących na terenie gminy zbiorowisk le śnych dominuj ą bory sosnowe, których cz ęść to sztucznie nasadzone monokultury sosny (zajmuj ą 90,83 % powierzchni zajmowanej przez lasy). Lasy liściaste wyst ępuj ą na mniejszych powierzchniach. Niewielkie fragmenty łęgów i gr ądów, w których dominuj ą najcz ęś ciej olsza szara, jesion wyniosły, grab zwyczajny i d ąb szypułkowy, spotka ć mo Ŝna w dolinie Małej Panwi w okolicach Ozimka i Krasiejowa. W zachodniej cz ęś ci gminy wyst ępuj ą miejscami, po śród borów sosnowych, kwa śne dąbrowy, w których dominuje d ąb bezszypułkowy.

27 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

W lasach na terenie gminy Ozimek kumuluj ą si ę ró Ŝne negatywne zjawiska pochodzenia biotycznego i antropogenicznego, wpływaj ące na ogólne osłabienie istniej ących drzewostanów i całych ekosystemów le śnych. Głównym źródłem zagro Ŝenia dla lasów s ą przede wszystkim gazowe i pyłowe zanieczyszczenia powietrza emitowane przez przemysł (dwutlenek siarki, zwi ązki azotu i fluoru), a tak Ŝe wiatry huraganowe i szkodniki (kornik drukarz). Mimo pogarszaj ącego si ę stanu zdrowotnego drzewostanu na rozpatrywanym obszarze ekosystemy le śne nadal zachowuj ą swoje najistotniejsze walory krajobrazowe, kulturowe i społeczne. Spełniaj ą one wa Ŝną rol ę gleboochronn ą a tak Ŝe modyfikuj ą klimat w skali całego regionu. Walory zasobów le śnych stanowi ą naturalny potencjał rozwoju turystyki. Dla ochrony warto ści jakie spełniaj ą zostały one obj ęte ochron ą prawn ą, jako strefa chronionego krajobrazu Lasów Stobrawsko - Turawskich uchwał ą WRN w Opolu z dnia 26 maja 1988 roku nr XXIV/193.

Ziele ń urz ądzona Ziele ń urz ądzona, w tym parki, ziele ńce oraz ziele ń towarzysz ąca zabudowie mieszkaniowej, usługowej i przemysłowej, stanowi waŜny składnik Ekologicznego Systemu Obszarów Chronionych (ESOCH). Obszar gminy Ozimek obj ęty jest zasi ęgiem parków kulturowych o wysokich walorach krajobrazu kulturowego: „Krajobraz Reliktów Puszczy Odrza ńskiej" (północne i zachodnie kra ńce gminy) oraz „Dolina Małej Panwi". Dodatkowo - w trybie art. 10 ust. 1 pkt. 8 ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym - konieczne jest zachowanie przed zabudow ą terenów zadrzewionych, ł ąk, ogrodów, wa Ŝnych dla prawidłowej gospodarki zasobami przyrody w skali lokalnej.

Zagro Ŝenia dla szaty ro ślinnej i zwierz ęcej Poza niebezpiecze ństwami od strony przemysłu dla szaty ro ślinnej i zwierz ęcej, głównym zagro Ŝeniem jest wandalizm, a tak Ŝe niski poziom świadomo ści ekologicznej. Stwarza to szczególnie zagro Ŝenie dla zieleni miejskiej i wiejskiej oraz obiektów poddanych pod ochron ę (rezerwaty, pomniki przyrody oraz ro śliny i zwierz ęta rzadkie i chronione). Kolejnym zagro Ŝeniem jest rozwijaj ąca si ę w gminie, ze wzgl ędu na walory przyrodnicze i kulturowe turystyka i rekreacja. Zbiorowiska le śne obszaru gminy Ozimek zagro Ŝone s ą równie Ŝ przez zmian ę warunków hydrologicznych siedlisk. Wszelkie zmiany w warunkach wodnych mog ą powodowa ć nieodwracalne zmiany w składzie gatunkowym zbiorowisk ro ślinnych. Bardzo niekorzystne są równie Ŝ zr ęby zupełne oraz nasadzanie sosny na siedliskach lasów li ściastych. Dla zbiorowisk ro ślin wodnych i szuwarowych du Ŝe znaczenie maj ą zmiany chemizmu wód. Do najwi ększych zagro Ŝeń dla fauny wyst ępuj ącej na terenie gminy Ozimek nale Ŝą : - regulacja lub zwi ększenie zanieczyszczenia rzek,

28 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

- likwidacja starych, dziuplastych i martwych drzew w lasach, - zmiany stosunków wodnych prowadz ące do osuszania terenów podmokłych, - zalesianie oraz samorzutne zarastanie przez drzewa śródle śnych ł ąk i bagien, - usuwanie pojedynczych i rosn ących w grupach starych drzew na terenach otwartych, - likwidacja zbiorników wodnych, - likwidacja śródpolnych alei. Jako najbardziej zagro Ŝone gatunki, z uwagi na zanikanie odpowiednich siedlisk (przesuszanie terenów, melioracje, usuwanie śródpolnych zadrzewie ń i krzewów) nale Ŝy uzna ć gatunki zwi ązane z terenami wodno-błotnymi i krajobrazem rolniczym - ptaki i płazy.

I.9. Powa Ŝne awarie, bezpiecze ństwo chemiczne i biologiczne oraz kl ęski Ŝywiołowe Rozpatruj ąc potencjalne zagro Ŝenia dla środowiska w gminie Ozimek nale Ŝy wzi ąć pod uwag ę: - zagro Ŝenia po Ŝarowe, - zagro Ŝenia związane ze skutkami innych kl ęsk Ŝywiołowych takich jak powód ź, huragany, śnie Ŝyce itp., - zagro Ŝenia zwi ązane z magazynowaniem i transportem niebezpiecznych środków chemicznych i toksycznych środków przemysłowych. Nadle śnictwa: Opole, Strzelce Opolskie, Turawa, do których nale Ŝą lasy le Ŝą ce w obr ębie gminy Ozimek, zaliczaj ą si ę do I kategorii zagro Ŝenia po Ŝarowego. Obiekty budowlane na terenie miasta i gminy Ozimek w wi ększo ści wykonane s ą z materiałów niepalnych. Sie ć gazowa wyst ępuje na terenie miasta Ozimek, natomiast wsie gminy Ozimek nie s ą obj ęte gazyfikacj ą. Cz ęść gospodarstw domowych korzysta z dostaw gazu propan - butan z butli. Mog ą one spowodowa ć du Ŝe zagro Ŝenie w przypadku utraty szczelno ści butli lub rozszczelnienia instalacji gazowych. Zgodnie z informacj ą Programu Ochrony Środowiska Województwa Opolskiego na terenie gminy Ozimek nie znajduje si ę ani jeden zakład zakwalifikowany do kategorii zakładów o du Ŝym ryzyku wyst ąpienia powa Ŝnej awarii przemysłowej. Spo śród podmiotów gospodarczych, jako zakłady szczególnie nara Ŝone na niebezpiecze ństwo awarii uznano zakłady działaj ące na terenie Huty „MAŁAPANEW" Sp z o.o. w mie ście Ozimek oraz Hut ę Szkła „Jedlice" S.A. Ryzyko wyst ąpienia awarii dotyczy równie Ŝ obiektów i terenów stacji z etylin ą, olejem nap ędowym i gazem propan-butan. W zakładach znajduj ących si ę na terenie Huty „MAŁAPANEW" Sp z o.o., a tak Ŝe Hucie Szkła Jedlice zagro Ŝenie zwi ązane jest szczególnie z nagromadzeniem substancji

29 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

chemicznych takich jak: rozpuszczalniki organiczne czy oleje mineralne, które w procesie spalania wytwarzaj ą zwi ązki truj ące. Ze wzgl ędu na przebieg przez teren gminy wa Ŝnych arterii komunikacyjnych drogowych i kolejowych, trasami tymi prowadzony jest równie Ŝ transport toksycznych środków przemysłowych, niebezpiecznych substancji chemicznych oraz materiałów szczególnie niebezpiecznych. Zagro Ŝenie stanowi tak Ŝe tzw. „transport dziki", czyli prowadzony nieprzystosowanymi środkami transportu, bez odpowiednich zabezpiecze ń, w ilo ściach ponad normatywnych, przez kierowców nie posiadaj ących stosownych uprawnie ń.

Rozdział IV. CELE, PRIORYTETY I ZADANIA OCHRONY ŚRODOWISKA W GMINIE OZIMEK

I.10. Ochrona gleb i powierzchni ziemi Gleby w gminie Ozimek charakteryzuj ą si ę du Ŝym udziałem frakcji piasku, co powoduje iŜ są one wra Ŝliwe na wpływ czynników zewn ętrznych (np. woda, wiatr, zanieczyszczenia), które mog ą wywiera ć negatywny wpływ na stan tych gleb. Popraw ę jako ści gleby w warunkach produkcji rolniczej mo Ŝna uzyska ć poprzez zwi ększenie ilo ści masy organicznej lub ekstensywne u Ŝytkowanie. Negatywny wpływ czynników erozyjnych mo Ŝna ograniczy ć przez zwi ększenie ilo ści zadrzewie ń śródpolnych oraz przez przekształcenie gruntów ornych w trwałe u Ŝytki zielone. Konieczno ści ą jest równie Ŝ przeprowadzenie waloryzacji rolniczej w celu wyeliminowania zagro Ŝeń zwi ązanych z zanieczyszczeniem produktów rolniczych z przeznaczeniem na cele spo Ŝywcze. Tereny, które nie mog ą stanowi ć bazy do produkcji rolniczej na cele konsumpcyjne, mo Ŝna przeznaczy ć pod upraw ę ro ślin energetycznych, które b ędą źródłem biomasy na cele opałowe. Eksploatacja złó Ŝ surowców naturalnych powinna odbywa ć si ę zgodnie z wymogami ochrony środowiska, obowi ązuj ącymi przepisami i zasadami zrównowa Ŝonego rozwoju. Istnieje potrzeba monitorowania obiektów, w których prowadzona jest eksploatacja surowców naturalnych pod k ątem ochrony powierzchni ziemi i gleb.

Cele krótkookresowe do 2011 roku Cele krótkoterminowe w zakresie ochrony ziemi i gleb obejmuj ą nast ępuj ące działania: − identyfikacja gruntów zanieczyszczonych w celu podj ęcia działa ń w celu doprowadzenia ich do stanu wła ściwego, − zapobieganie degradacji i erozji gleb poprzez racjonaln ą gospodark ę zasobami naturalnymi.

30 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

Cele średniookresowe do 2015 roku Cele średniookresowe w zakresie ochrony ziemi i gleb obejmuj ą nast ępuj ące działania: − okresowa kontrola zawarto ści metali ci ęŜ kich, składników nawozowych oraz odczynu pH w glebach u Ŝytkowanych rolniczo, − ochrona i wykorzystanie zespołów przyrodniczo-krajobrazowych w celach turystycznych, − promocja rolnictwa ekologicznego, − organizacja cyklu szkole ń dla rolników obejmuj ących zasady kodeksu dobrych praktyk rolniczych, − wykorzystanie nieu Ŝytków na uprawy energetyczne, − rekultywacja terenów zdegradowanych przez przemysł wydobywczy.

I.11. Gospodarka wodno-ściekowa Z analizy aktualnego stanu gospodarki wodno-ściekowej w gminie Ozimek wynika, Ŝe potencjalne źródło zagro Ŝenia jako ści wód powierzchniowych i podziemnych stanowi ą przede wszystkim: - ścieki bytowo-gospodarcze z zabudowy mieszkaniowej na obszarach nieskanalizowanych, - ścieki deszczowe spływaj ące z dróg, placów i stacji paliw, brak urz ądze ń podczyszczaj ących, - zanieczyszczenia spływaj ące z pól, szczególnie w okresach po nawo Ŝeniu gruntów rolnych, - zrekultywowane składowisko odpadów w Dylakach, - oczyszczalnia ścieków w Antoniowie. W zwi ązku z powy Ŝszym nale Ŝy podj ąć w gminie działania maj ące na celu wyeliminowanie tych zagro Ŝeń. Priorytetowym zadaniem w zakresie gospodarki ściekowej w gminie Ozimek jest modernizacja oczyszczalni ścieków w Antoniowie pod k ątem dostosowania efektów oczyszczania do obowi ązuj ących wymogów, a tak Ŝe zwi ększenia dopływu ścieków w wyniku rozbudowy sieci kanalizacyjnej. Jednym z elementów inwestycji będzie umieszczenie w pobli Ŝu oczyszczalni instalacji do podsuszania osadów komunalnych. Istotnym jest tak Ŝe obj ęcie systemem kanalizacji obszarów przewidzianych do zamieszkania w perspektywie najbli Ŝszych 5-10 lat. Docelowo nale Ŝy zało Ŝyć równie Ŝ rozbudow ę istniej ącej kanalizacji deszczowej, tak aby wszystkie ulice na terenach zurbanizowanych były w ni ą wyposa Ŝone. Przy odprowadzaniu ścieków deszczowych z terenów zanieczyszczonych (stacje benzynowe, parkingi itp.) nale Ŝy przewidywa ć wykonanie odpowiednich systemów oczyszczaj ących. Przy zastosowaniu

31 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

odpowiedniej techniki oczyszczania wód opadowych b ędzie mo Ŝna wprowadza ć ściek do rzeki Mała Panew W rejonach, gdzie budowa kanalizacji sanitarnej jest nieuzasadniona ze wzgl ędów technicznych, b ądź ekonomicznych nale Ŝy przewidzie ć budow ę lokalnych lub przydomowych oczyszczalni ścieków. Z analizy stanu istniej ącego w zakresie zaopatrzenia w wod ę wynika, Ŝe cały teren gminy zamieszkały obecnie przez ludzi jest zwodoci ągowany. Planowane na najbli Ŝsze lata inwestycje obejmuj ą działania modernizacyjne i usprawniaj ące istniej ący system zaopatrzenia w wod ę, tj.: wymian ę awaryjnych odcinków sieci oraz uzbrojenie w sie ć wodoci ągow ą i kanalizacyjn ą terenów pod budownictwo mieszkaniowe. Produkcj ę roln ą nale Ŝy prowadzi ć w sposób ograniczaj ący i zapobiegaj ący zanieczyszczeniu wód zwi ązkami azotu pochodz ącymi ze źródeł rolniczych. Nale Ŝy upowszechniać dobre praktyki rolnicze, w szczególno ści na drodze organizowania szkole ń dla rolników. Na terenie gminy brak jest kompleksowo rozpoznanego i sprecyzowanego zakresu niezb ędnych przedsi ęwzi ęć dotycz ących ochrony przed powodzi ą i susz ą.

Cele krótkookresowe do 2011 roku Realizacji przyj ętych priorytetów ekologicznych w zakresie gospodarki wodno-ściekowej na terenie gminy Ozimek słu Ŝyć b ędą nast ępuj ące cele krótkookresowe: - modernizacja oczyszczalni ścieków w Antoniowie - budowa kanalizacji sanitarnej na obszarach nieskanalizowanych, - identyfikacja i zalegalizowanie kolektorów i rowów słu Ŝą cych do odprowadzania ścieków bytowych i komunalnych, - inwentaryzacja istniej ących systemów kanalizacji deszczowych wraz z ocen ą ich stanu technicznego, - kontrola istniej ących zabezpiecze ń wodnych i rozpoznanie potrzeb w zakresie bezpiecze ństwa przeciwpowodziowego, - współpraca przy opracowaniu programu ochrony przed powodzi ą w zlewni rzeki Odry oraz Małej Panwi, - magazynowanie obornika i zbiorników na gnojowic ę w gospodarstwach rolnych w sposób zapewniaj ący wymogi ochrony środowiska, - promocja rolnictwa ekologicznego oraz Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych.

32 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

Cele średnioookresowe do 2015 roku Do wytypowanych celów średniookresowych w perspektywie do 2015 r. w dziedzinie gospodarki wodno-ściekowej nale Ŝą : - modernizacja istniej ącej oraz budowa nowej (na terenach przeznaczonych pod budownictwo) sieci wodoci ągowej i kanalizacyjnej, - edukacja oraz propagowanie postaw i zachowa ń motywuj ących ludno ść do oszcz ędzania wody, - propagowanie budowy lokalnych i przydomowych oczyszczalni ścieków na terenach nie przewidzianych do skanalizowania, - budowa kanalizacji deszczowej wraz z urz ądzeniami podczyszczaj ącymi, - prowadzenie monitoringu oddziaływania składowiska odpadów w Dylakach na środowisko, - prowadzenie akcji informacyjnej i propagowanie w śród rolników tzw. Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej, - utrzymanie przeciwpowodziowej funkcji terenów zalewowych, - rozwój współpracy regionalnej w celu doprowadzenia wód Małej Panwi lepszego stanu czysto ści.

I.12. Gospodarka odpadami Zagadnienia dotycz ące celów, priorytetów i zada ń ochrony środowiska w zakresie gospodarki odpadami omówiono szczegółowo w równolegle opracowywanej integralnej cz ęś ci niniejszego opracowania: „Aktualizacji planu gospodarki odpadami gminy Ozimek”.

I.13. Ochrona powietrza atmosferycznego Z analizy aktualnego stanu w zakresie ochrony powietrza na terenie gminy Ozimek wynika, i Ŝ poprawy stanu powietrza nale Ŝy wi ąza ć przede wszystkim z działaniami w zakresie ograniczania: - emisji niskiej, - emisji pochodzącej z procesów energetycznych i przemysłowych, - emisji pochodz ącej z transportu powierzchniowego, - emisji niezorganizowanej. Redukcji emisji z procesów spalania paliw energetycznych, w tym emisji niskiej nale Ŝy si ę spodziewa ć przede wszystkim wskutek prowadzenia działa ń na rzecz rozwoju i modernizacji systemów sieci ciepłowniczej i gazu przewodowego w gminie oraz w zwi ązku z prowadzeniem działa ń na rzecz obni Ŝenia energochłonno ści obiektów.

33 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

Nale Ŝy podj ąć akcje zach ęcaj ące do wykonywania termomodernizacji budynków i instalacji ciepłowniczych (docieplenia budynków, wymiana okien, wymiana kotłowni węglowych na „ekologiczne” olejowe lub gazowe). Konieczne b ędzie równie Ŝ przeprowadzenie działa ń edukacyjno-informacyjnych w zakresie: korzy ści płyn ących ze stosowania paliw ekologicznych, poszanowania energii cieplnej i elektrycznej, szkodliwo ści spalania odpadów komunalnych w paleniskach domowych. Zgodnie ze „Strategi ą rozwoju energetyki odnawialnej” przyjmuj ącej jako cel strategiczny zwi ększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie paliwowo-energetycznym do 7,5% w 2010 r. nale Ŝy wykona ć analiz ę mo Ŝliwo ści wykorzystania biomasy (głównie drewna i słomy) jako źródła energii odnawialnej w zakładach produkcyjnych, gospodarstwach rolnych, szklarniach, fermach znajduj ących si ę na terenie gminy Ozimek. W przypadku pozytywnych wyników analizy nale Ŝy rozpocz ąć akcje promuj ącą wykorzystanie biopaliw jako źródła zast ępczego dla tradycyjnych kotłowni w ęglowych. W Gminie Ozimek istniej ą równie Ŝ mo Ŝliwo ści wykorzystania energii z cieków wodnych, poprzez budow ę małych elektrowni wodnych; wykorzystanie takich źródeł energii powinno si ę odbywa ć z zachowaniem priorytetu ochrony przyrody oraz dobrego stanu wód. W ramach działa ń ograniczaj ących emisj ę zanieczyszcze ń z transportu drogowego nale Ŝy przeprowadzi ć remonty dróg gminnych, wprowadza ć do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego pasów zieleni pomi ędzy drogami, a zabudow ą mieszkaniow ą. Na ograniczenie emisji z transportu samochodowego wpłynie usprawnienie systemu komunikacji samochodowej oraz promocja komunikacji zbiorowej . Do ograniczenia emisji zanieczyszcze ń z transportu samochodowego przyczyni si ę równie Ŝ opracowanie gminnego programu budowy ście Ŝek rowerowych i promocja komunikacji rowerowej.

Cele krótkoterminowe do 2011 roku Cele krótkoterminowe w zakresie ochrony powietrza atmosferycznego stanowi ą: - opracowanie gminnego studium wykorzystania odnawialnych źródeł energii, - systemowe działania na rzecz ograniczenia niskiej emisji, - opracowanie gminnego programu budowy ście Ŝek rowerowych, tak by kontynuowane były działania maj ące na celu ukształtowanie układu tras rowerowych o funkcjach komunikacyjnych, turystycznych i rekreacyjnych, - identyfikacja lokalnych uci ąŜ liwych źródeł zanieczyszczenia powietrza oraz podejmowanie działa ń na rzecz ograniczenia tych uci ąŜ liwo ści.

34 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

Cele średniookresowe do 2015 roku Jako cele do realizacji do 2015 roku w zakresie ochrony powietrza przyj ęto nast ępuj ące zadania: - rozbudowa i modernizacja sieci ciepłowniczej gminie - termomodernizacja budynków (docieplanie, wymiana okien, modernizacja instalacji cieplnych), - realizacja zada ń zapisanych w planie zaopatrzenia gminy w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe - dofinansowanie działa ń modernizacyjnych indywidualnych systemów grzewczych, - edukacja ekologiczna w zakresie poszanowania energii cieplnej i elektrycznej, korzy ści z termomodernizacji, zach ęcania do stosowania paliw alternatywnych dla w ęgla (proekologicznych), szkodliwo ści spalania odpadów w paleniskach domowych, - prowadzenie bie Ŝą cych remontów dróg gminnych, - promowanie publicznych środków transportu, - tworzenie ście Ŝek rowerowych, - egzekwowanie zakazu wypalania traw i ściernisk, − zmniejszenie przez jednostki gospodarcze materiało- i energochłonno ści produkcji, wprowadzanie przyjaznych środowisku technologii, modernizacja, hermetyzacja i automatyzacja procesów technologicznych.

I.14. Ochrona przed hałasem

W zakresie hałasu pochodz ącego z transportu samochodowego, poprawy stanu akustycznego nale Ŝy spodziewa ć si ę w wyniku modernizacji i przebudowy tras komunikacyjnych, wła ściwej dbało ści o stan nawierzchni dróg oraz budowy obwodnic. Redukcj ę uci ąŜ liwo ści hałasu komunikacyjnego mo Ŝna uzyska ć równie Ŝ poprzez zastosowanie ekranów akustycznych oraz wymian ę okien na d źwi ękoizolacyjne. Ograniczenie ponadnormatywnego oddziaływania hałasu kolejowego mo Ŝna osi ągn ąć poprzez modernizacj ę torowisk, wymian ę taboru kolejowego, wła ściwe utrzymanie torowiska oraz ograniczenie dopuszczalnej pr ędko ści na wytypowanych obszarach. W planach zagospodarowania przewidzie ć nale Ŝy wydzielenie terenów zieleni izolacyjnej w obr ębie terenów zabudowy mieszkaniowej od strony ci ągów komunikacyjnych. W zakresie ograniczenia hałasu ze źródeł przemysłowych pochodz ących od ka Ŝdego pojedynczego zakładu przemysłowego, warsztatu czy placówki handlowo- usługowej, nale Ŝy identyfikowa ć uci ąŜ liwe obiekty oraz podejmowa ć działania administracyjne w celu ograniczenia uci ąŜ liwo ści hałasowych.

35 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

Cele krótkoterminowe do 2011 roku Cele krótkoterminowe w zakresie ochrony przed hałasem obejmuj ą stworzenie i aktualizacj ę bazy danych o źródłach uci ąŜ liwo ści akustycznej dla środowiska.

Cele średniookresowe do 2015 roku Cele średniookresowe obejmuj ą nast ępuj ące działania: − prowadzenie bie Ŝą cych remontów dróg gminnych, − identyfikacja źródeł uci ąŜ liwo ści akustycznych oraz podejmowanie działa ń administracyjnych w celu ograniczenia uci ąŜ liwo ści, − ograniczenie uci ąŜ liwo ści akustycznej dróg i tras kolejowych do poziomu wymaganego przepisami, stosowanie od strony drogi i torów kolejowych okien o zwi ększonej izolacyjno ści akustycznej, lokalizacja ochronnych pasów zieleni, − uwzgl ędnianie w ewentualnych zamianach miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dopuszczalnych warto ści poziomu d źwi ęku w środowisku dla poszczególnych jednostek strukturalnych.

I.15. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym

W celu zapewnienia ochrony środowiska przed skutkami elektromagnetycznego promieniowania niejonizuj ącego na terenie gminy Ozimek nale Ŝy prowadzi ć działania zapobiegawcze polegaj ące na: - przestrzeganiu przepisów dotycz ących dopuszczalnych poziomów promieniowania niejonizuj ącego, szczególnie na obszarach zabudowa ń mieszkalnych oraz na terenach dost ępnych dla ludno ści, - systematycznej kontroli poziomu promieniowania szczególnie na obszarach zabudowy mieszkalnej i w miejscach dost ępnych dla ludno ści.

Cele krótkoterminowe do 2011 roku Jako cel krótkoterminowy z zakresu ochrony przed elektromagnetycznym promieniowaniem niejonizuj ącym wyznaczono nadzór planistyczny nad nowo powstającymi źródłami emisji.

Cele średniookresowe do 2015 roku Główny cel średnioterminowy, jaki przyj ęto dla gminy Ozimek, jest kontrola i ograniczenie emisji niejonizuj ącego promieniowania elektromagnetycznego do środowiska poprzez:

36 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

− uwzgl ędnianie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego aspektów zwi ązanych z promieniowaniem niejonizuj ącym, preferowanie mało konfliktowych lokalizacji źródeł promieniowania niejonizuj ącego, − wyeliminowanie emisji promieniowania niejonizuj ącego ze źródeł b ędących zagro Ŝeniem dla ludzi i środowiska.

I.16. Ochrona przyrody

Podstawowymi działaniami w kierunku ochrony warto ści środowiska przyrodniczego i poprawy stanu aktualnego w tym zakresie na terenie gminy s ą: − ochrona istniej ących oraz powoływanie nowych obszarów i obiektów chronionych na mocy przepisów o ochronie przyrody, − zachowanie ci ągło ści „w ęzłów”, „korytarzy” i „ł ączników” ekologicznych, zwłaszcza w obr ębie systemu dolin cieków wodnych i kompleksów le śnych w celu ochrony zagro Ŝonych siedlisk oraz gatunków ro ślin i zwierz ąt. Na terenie gminy Ozimek ochrona przyrody realizowana b ędzie przez ustanawianie i obejmowanie ochron ą prawn ą nowych obszarów cennych przyrodniczo jak równie Ŝ poprzez piel ęgnacj ę i konserwacj ę istniej ących form ochrony przyrody. W celu zachowania unikatowych naturalnych obszarów proponowane jest utworzenie nowych obszarów ochrony przyrody. Proponuje si ę równie Ŝ tworzenie ście Ŝek przyrodniczo – dydaktycznych w obr ębie obszarów przyrodniczo cennych i krajobrazowo atrakcyjnych. Bardzo istotnym jest popularyzowanie wiedzy o walorach przyrodniczych gminy w śród jej mieszka ńców oraz na zewn ątrz.

Cele krótkookresowe do 2011 roku Do celów krótkookresowych w dziedzinie ochrony przyrody, do realizacji w latach 2008 – 2011 nale Ŝą : - obj ęcie ochron ą prawn ą obiektów kwalifikuj ących si ę do tej ochrony, - utrzymanie wysokiego standardu ochrony obszarów o wysokich walorach przyrodniczych, - popularyzacja wiedzy o walorach przyrodniczych gminy.

Cele średniookresowe do 2015 roku Do celów średniookresowych w zakresie ochrony przyrody, do realizacji do roku 2015 nale Ŝą : − piel ęgnacja i konserwacja istniej ących na terenie gminy obiektów i form ochrony przyrody, w tym zabytkowych zało Ŝeń zieleni,

37 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

− ochrona siedlisk ł ęgowych, − wdra Ŝanie zieleni urz ądzonej w obiektach rekreacyjno – wypoczynkowych (istniej ących i projektowanych) oraz zieleni izolacyjno- osłonowej wzdłu Ŝ ci ągów komunikacyjnych. − tworzenie ście Ŝek przyrodniczo- dydaktycznych w obr ębie obszarów przyrodniczo cennych i krajobrazowo atrakcyjnych.

I.17. Ochrona przed skutkami powa Ŝnych awarii oraz bezpiecze ństwo chemiczne i biologiczne

Zgodnie z informacj ą Programu Ochrony Środowiska Województwa Opolskiego na terenie gminy Ozimek (i całego powiatu opolskiego) nie znajduje si ę ani jeden zakład zakwalifikowany do kategorii zakładów o du Ŝym ryzyku wyst ąpienia powa Ŝnej awarii przemysłowej. Zagro Ŝenie zwi ązane z nagromadzeniem substancji chemicznych, które w procesie spalania wytwarzaj ą zwi ązki truj ące wyst ępuje na terenie zakładów działaj ących w na obszarze Huty „MAŁAPANEW" w Ozimku oraz Huty Szkła „Jedlice" S.A. Ryzyko wyst ąpienia awarii dotyczy równie Ŝ obiektów i terenów stacji z etylin ą, olejem nap ędowym i gazem propan-butan oraz gazoci ągu magistralnego Przywory – Ozimek. Ze wzgl ędu na przebieg przez teren gminy arterii komunikacyjnych drogowych i kolejowych, trasami tymi prowadzony jest równie Ŝ transport toksycznych środków przemysłowych, niebezpiecznych substancji chemicznych oraz materiałów szczególnie niebezpiecznych . W zwi ązku z powy Ŝszym najwa Ŝniejszym zadaniem i potrzeb ą w przedmiotowym zakresie jest zapewnienie bezpiecze ństwa przewozu, przechowywania i wykorzystania substancji niebezpiecznych, w sposób zapewniaj ący bezpiecze ństwo ludzi i środowiska. Nowo opracowywane miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego powinny uwzgl ędnia ć potencjalne strefy zagro Ŝenia zwi ązane z ryzykiem wyst ąpienia powa Ŝnych awarii wokół obiektów i tras komunikacyjnych. Głównym celem wyznaczonym przez Program Ochrony Środowiska Województwa Opolskiego w zakresie ochrony środowiska przed skutkami powa Ŝnych awarii jest zapobieganie zagro Ŝeniom i zmniejszenie skutków ekologicznych i społecznych powa Ŝnych awarii. Zapewnienie bezpiecze ństwa biologicznego i chemicznego polega na pełnej kontroli zagro Ŝeń środowiskowych zwi ązanych z wytwarzaniem, przetwarzaniem, dystrybucj ą, składowaniem oraz stosowaniem substancji i preparatów chemicznych oraz genetycznie modyfikowanych organizmów.

38 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

Działania w zakresie ochrony przed skutkami wyst ąpienia powa Ŝnych awarii w gminie Ozimek powinny by ć podporz ądkowane nast ępuj ącym priorytetom: - zapobieganie ryzyku wyst ąpienia awarii przemysłowych, - ograniczanie zagro Ŝeń zwi ązanych z transportem materiałów niebezpiecznych, - zapewnienie bezpiecze ństwa chemicznego i biologicznego społecze ństwa i środowiska, - edukacja i informowanie społecze ństwa w zakresie potencjalnych zagro Ŝeń.

Cele krótkoterminowe do 2011 roku W celu realizacji zamierzonych priorytetów w zakresie ochrony przed skutkami powa Ŝnych awarii, do realizacji w latach 2008 – 2011 wybrano cel, jakim jest poinformowanie wybranych grup mieszka ńców o ryzyku zwi ązanym z ewentualnym wyst ąpieniem powa Ŝnej awarii oraz o sposobach ograniczenia niebezpiecze ństwa w przypadku wyst ąpienia powa Ŝnej awarii.

Cele średniookresowe do 2015 roku W dalszej perspektywie realizacji przyj ętych priorytetów słu Ŝyć b ędą nast ępujące zadania: - działania dostosowawcze w zakładach przemysłowych ograniczaj ące ryzyko wyst ąpienia awarii, - działania dostosowawcze w zakładach przemysłowych maj ące na celu ograniczenie potencjalnych skutków wyst ąpienia awarii, - egzekwowanie wymogów dotycz ących transportu substancji i odpadów niebezpiecznych, - instruowanie społecze ństwa o zasadach post ępowania w wypadku wyst ąpienia awarii przemysłowych i transportowych, - informowanie społecze ństwa o wyst ępuj ących zagro Ŝeniach, podj ętych środkach zapobiegawczych i o działaniach, które b ędą podj ęte w przypadku wyst ąpienia awarii przemysłowej, - uwzgl ędnianie w przyszłych miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego (zmianach planów) potencjalnych stref zagro Ŝenia zwi ązanych z ryzykiem wyst ąpienia powa Ŝnych awarii wokół obiektów i tras komunikacyjnych.

I.18. Edukacja ekologiczna

Jednym z podstawowych warunków wprowadzania w Ŝycie zasad zrównowa Ŝonego rozwoju i wdra Ŝania w gminie zada ń uj ętych w programie ochrony środowiska jest aktywny udział świadomego i dobrze wyedukowanego społecze ństwa. Poza edukacj ą ekologiczn ą mieszka ńców dotycz ącą ochrony środowiska w ich Ŝyciu codziennym istotna jest równie Ŝ edukacja w śród wła ścicieli małych i średnich przedsi ębiorstw.

39 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

Organizacja edukacji ekologicznej powinna obejmowa ć edukacj ę ekologiczn ą w formalnym systemie kształcenia oraz pozaszkolny system edukacji: Rola organów samorz ądowych w tym zakresie obejmuje: - współdziałanie przy opracowywaniu i realizacji lokalnych programów edukacji ekologicznej z organizacjami, instytucjami, Ko ściołami i Zwi ązkami Wyznaniowymi, zakładami pracy, przedstawicielami społeczno ści lokalnych, - utrzymywanie ścisłej współpracy ze szkołami, zapewniaj ąc im warunki do prowadzenia edukacji ekologicznej, - zapewnienie społecze ństwu dost ępu do informacji o środowisku i jego ochronie, - upowszechnianie wiedzy o środowisku oraz jego zanieczyszczeniu. Działania zmierzaj ące do realizacji tego celu maj ą charakter działa ń ci ągłych, długookresowych i trudno jest tu wyznaczy ć cele do osi ągni ęcia na najbli Ŝsze lata. W tym okresie nale Ŝy zainicjowa ć działania organizacyjne, zmierzaj ące do stworzenia sprawnego systemu edukacji ekologicznej, którego zadaniem jest stały wzrost świadomo ści mieszka ńców.

Cele krótkookresowe do 2011 roku Edukacja ekologiczna społecze ństwa jest procesem ci ągłym, w którym efekty działa ń obserwuje si ę cz ęsto po długim czasie. Celem krótkoterminowym jest wi ęc upowszechnienie wiedzy o walorach przyrodniczych gminy oraz o zachowaniach proekologicznych.

Cele średniookresowe do 2015 roku W perspektywie działania zwi ązane z edukacj ą ekologiczn ą b ędą realizowane poprzez: - wytyczanie i promocj ę ście Ŝek przyrodniczo-dydaktycznych w rejonach przyrodniczo cennych, - promocja działa ń proekologicznych z przeznaczeniem dla dorosłej cz ęś ci społeczno ści lokalnej, - promocja agroturystyki i rolnictwa ekologicznego, - opracowanie, wdro Ŝenie i bie Ŝą ca realizacja wieloletnich, intensywnych szkole ń dla rolników, w szczególno ści promuj ących dobre praktyki rolnicze oraz dla działkowców, - opracowanie, wdro Ŝenie i bie Ŝą ca realizacja wieloletnich szkole ń dla le śników, - edukacja ekologiczna nauczycieli, - organizacja konkursów ekologicznych, akcji sprz ątania, akcji edukacyjnych, festynów ekologicznych i innych spotka ń integruj ących mieszka ńców, - wspieranie edukacji dzieci i młodzie Ŝy szkolnej i przedszkolnej – wycieczki, warsztaty,

40 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

- opracowanie i wydawanie folderów przyrodniczych, broszur informacyjnych, plakatów, przewodników, materiałów promocyjnych, - organizowanie cyklicznych programów, wystaw, imprez, publikacji w prasie itp., - doposa Ŝenie bibliotek w najnowsze pozycje w zakresie ochrony środowiska, - prowadzenie działalno ści informacyjnej w Urz ędzie Gminy, - rozwój systemu udost ępniania informacji o środowisku.

Rozdział V. PROGRAM WYKONAWCZY

I.19. Instytucje odpowiedzialne Głównym realizatorem Programu Ochrony Środowiska z Planem Gospodarki Odpadami dla Gminy Ozimek jest Burmistrz Ozimka. Proponuje si ę wyznaczenie przez Burmistrza osoby odpowiedzialnej za wdra Ŝanie Programu (Kierownika Programu). Osoba ta pełniłaby rol ę koordynatora pomi ędzy samorządem lokalnym, przedsi ębiorstwami, instytucjami monitoruj ącymi stan środowiska oraz mog ącymi powsta ć w przyszło ści w gminie organizacjami pozarz ądowymi. Kierownik programu byłby tak Ŝe odpowiedzialny za monitorowanie efektów realizacji programu, sprawozdawczo ść z realizacji Programu oraz uruchamianie procedur koryguj ących. Uczestników realizacji programu mo Ŝna podzieli ć na grupy: - podmioty uczestnicz ące w organizacji i zarz ądzaniu programem (samorz ąd), - podmioty realizuj ące poszczególne zadania (samorz ąd, podmioty gospodarcze, stowarzyszenia, organy i instytucje wy Ŝszego szczebla), - podmioty kontroluj ące przebieg realizacji i efekty programu (Burmistrz), - społeczno ść gminy – odbiorcy programu.

I.20. Narz ędzia realizacji programu Wśród instrumentów realizacji zada ń programu i zarz ądzania ochron ą środowiska wyró Ŝni ć mo Ŝna instrumenty prawne, ekonomiczno-finansowe, edukacyjno-informacyjne oraz organizacyjno-planistyczne.

Instrumenty prawne Instrumenty prawne słu Ŝą ce realizacji programu wynikają z zada ń i kompetencji gminy w zakresie ochrony środowiska, do których nale Ŝą m.in.: - eliminowanie lub ograniczanie okre ślonych zagro Ŝeń powodowanych funkcjonowaniem społeczno ści lokalnych, tj. zanieczyszczenia wód, powstawania odpadów komunalnych, niszczenia gleby, powierzchni ziemi i terenów zielonych,

41 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

- podejmowanie działa ń zwi ązanych z gospodarowaniem przestrzeni ą, tak aby w ich trakcie realizowane były cele ochrony środowiska (zapobieganie powstawaniu zanieczyszcze ń, przywracanie środowiska do wła ściwego stanu, zachowanie walorów krajobrazowych), - ustala, w drodze uchwały, szczegółowe zasady utrzymania czysto ści i porz ądku na terenie gminy, - zbiorowe zaopatrzenie w wod ę i zbiorowe odprowadzanie ścieków, - prowadzenie ewidencji zbiorników bezodpływowych (w celu kontroli cz ęstotliwo ści ich opró Ŝniania) i lokalnych oczyszczalni ścieków (w celu kontroli cz ęstotliwo ści pozbywania si ę osadów ściekowych), - wydawanie pozwole ń na świadczenie okre ślonych usług komunalnych, - wydawanie decyzji nakazuj ącej posiadaczowi odpadów usuni ęcie odpadów z miejsc nie przeznaczonych do ich składowania lub magazynowania, wskazuj ąc sposób wykonania tej decyzji, - przyjmowanie wyników pomiarów wielko ści emisji z instalacji, - wydawanie decyzji zobowi ązuj ącej do prowadzenia dodatkowych (poza okre ślonymi ustaw ą) pomiarów wielko ści emisji z instalacji oraz przyjmowanie wyników tych pomiarów, - przyjmowanie zgłoszenia instalacji nie wymagaj ącej pozwolenia emisyjnego, - wydawanie decyzji ustalaj ącej wymagania dotycz ące ochrony środowiska dla instalacji, z której emisja nie wymaga pozwolenia, - przyjmowanie od wskazanych podmiotów i przekazywanie wojewodzie informacji o wykorzystanych substancjach stwarzaj ących szczególne zagro Ŝenie dla środowiska, - podejmowanie uchwał wyznaczaj ących miejsca wydobywania kamienia, Ŝwiru, piasku i innych materiałów z wód, - nakładanie w drodze decyzji obowi ązku wykonania przez osob ę fizyczn ą czynno ści zmierzaj ących do ograniczenia negatywnego oddziaływania instalacji lub urz ądzenia na środowisko wraz ze wstrzymywaniem eksploatacji instalacji, - mo Ŝliwo ść ustanawiania ograniczenia, co do czasu funkcjonowania instalacji lub korzystania z urz ądze ń, z których emitowany hałas mo Ŝe negatywnie oddziaływa ć na środowisko, - wprowadzanie okre ślonych form ochrony przyrody (obszary chronionego krajobrazu, pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne przyrody nieo Ŝywionej, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, u Ŝytki ekologiczne), - wydawanie zezwole ń na usuwanie drzew i krzewów z terenu nieruchomo ści, - kontrola przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska w zakresie obj ętym kompetencjami gminy, - wyst ępowanie w charakterze oskar Ŝyciela publicznego w sprawach o wykroczenia przeciw przepisom o ochronie środowiska,

42 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

- wyst ępowanie do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o podj ęcie odpowiednich działa ń b ędących w jego kompetencji, je Ŝeli w wyniku kontroli stwierdzono naruszenie przez kontrolowany podmiot przepisów o ochronie środowiska lub wyst ępuje uzasadnione podejrzenie, Ŝe takie naruszenie mogło nast ąpi ć, - przyj ęcie gminnego programu ochrony środowiska (wraz z planem gospodarki odpadami), sporz ądzanie co 2 lata raportów z jego realizacji, - dysponowanie środkami gminnego funduszu ochrony środowiska.

Instrumenty ekonomiczno-finansowe Do instrumentów finansowych nale Ŝą przede wszystkim: opłaty za korzystanie ze środowiska, administracyjne kary pieni ęŜ ne, kredyty i dotacje z funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz innych funduszy ekologicznych i unijnych, pomoc publiczna na ochron ę środowiska w postaci preferencyjnych po Ŝyczek i kredytów, dotacji, odrocze ń, rozło Ŝenia na raty i umorze ń płatno ści wobec bud Ŝetu i jednostek samorz ądu terytorialnego, zwolnie ń i ulg podatkowych. Opłaty pobierane s ą za: - wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza , - pobór wód i wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, - składowanie odpadów, - wył ączanie gruntów rolnych i le śnych z produkcji, - usuwanie drzew i krzewów. System opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska skłania przedsi ębiorstwa do minimalizowania negatywnego oddziaływania na środowisko m.in. poprzez lokalizacj ę produkcji, dobór technologii, oszcz ędniejsze korzystanie z zasobów naturalnych czy instalowanie urz ądze ń ochronnych. Gromadzone środki finansowe przekazywane s ą nast ępnie do Funduszy Ochrony Środowiska ró Ŝnych szczebli oraz funduszu ochrony gruntów rolnych. Osoby fizyczne, nie b ędące przedsi ębiorcami ponosz ą opłaty za korzystanie ze środowiska w zakresie, w jakim to korzystanie wymaga pozwolenia na wprowadzanie substancji lub energii do środowiska oraz pozwolenia wodnoprawnego na pobór wód w rozumieniu przepisów ustawy Prawo wodne. Podobne opłaty pobiera si ę na podstawie przepisów prawa górniczego i geologicznego za działalno ść koncesjonowan ą. Administracyjne kary pieni ęŜ ne pobiera si ę w tych samych sytuacjach, co opłaty, lecz za działania niezgodne z prawem. W odniesieniu do wód, powietrza, odpadów i hałasu kar ę wymierza wojewódzki inspektor ochrony środowiska, a w odniesieniu do drzew i krzewów - organ gminy. Stawki kar zwykle s ą kilkakrotnie wy Ŝsze ni Ŝ opłaty i trafiaj ą do

43 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

funduszy celowych. Ustawa Prawo ochrony środowiska przewiduje mo Ŝliwo ść odraczania, zmniejszania lub umarzania administracyjnych kar pieni ęŜ nych.

Instrumenty edukacyjno-informacyjne Instrumenty te stanowi ą: edukacja ekologiczna dzieci, młodzie Ŝy i dorosłych, dost ęp do informacji o środowisku oraz wł ączenie obywateli i organizacji pozarz ądowych w procedury decyzyjne, szeroko poj ęta współpraca pomi ędzy samorz ądem ró Ŝnych szczebli, mi ędzy społecze ństwem i władzami, jak i władzami a podmiotami gospodarczymi. Współpraca ta jest konieczna przy opracowywaniu i wdra Ŝaniu programu ochrony środowiska. Działania edukacyjne realizowane s ą w ró Ŝnych formach i na ró Ŝnych poziomach, pocz ąwszy od szkół wszystkich stopni a sko ńczywszy na tematycznych szkoleniach adresowanych do poszczególnych grup zawodowych i organizacji. Obowi ązkiem samorz ądów jest umo Ŝliwienie dost ępu społecze ństwa do informacji o środowisku i jego ochronie, rozpowszechnianie informacji oraz umo Ŝliwienie udziału w post ępowaniu w sprawie ochrony środowiska. Obowi ązek ten realizuje si ę poprzez rozwój sprawnego systemu udost ępniania i upowszechniania informacji, np. poprzez stworzenie i udost ępnienie komputerowej bazy danych, udział społecze ństwa w zarz ądzaniu poprzez systemy konsultacji i debat publicznych, wprowadzanie mechanizmów tzw. budowania świadomo ści (np. kampanie edukacyjne). Wypracowane procedury i strategie działa ń powinny po ustaleniu i weryfikacji sta ć si ę rutyn ą i podstaw ą współpracy pomi ędzy partnerami ró Ŝnych szczebli decyzyjnych.

Instrumenty organizacyjno-planistyczne Na poziomie gminnym instrumentami organizacyjno-planistycznymi słu Ŝą cymi realizacji zada ń z zakresu ochrony środowiska s ą, poza gminnym programem ochrony środowiska i planem gospodarki odpadami: - strategia rozwoju gminy, - studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, - miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. W powy Ŝszych dokumentach strategicznych powinny si ę znale źć zapisy dotycz ące zagadnie ń ochrony środowiska. Dokumenty opracowane wcze śniej ni Ŝ Program Ochrony Środowiska powinny zosta ć zaktualizowane i zweryfikowane pod wzgl ędem zagadnie ń ochrony środowiska.

44 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

I.21. Źródła finansowania

Zbilansowanie mo Ŝliwo ści Dofinansowanie w zakresie ochrony środowiska jest mo Ŝliwe z nast ępuj ących źródeł: Regionalny Program Operacyjny Województwa Opolskiego Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Opolu fundusze powiatowe i gminne kredyty i po Ŝyczki preferencyjne udzielane np. przez Bank Ochrony Środowiska, Fundacj ę Rozwoju Śląska Opolskiego kredyty mi ędzynarodowych instytucji finansowych (Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, Bank Światowy) kredyty i po Ŝyczki udzielane przez banki komercyjne Ekofundusz Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweski Mechanizm Finansowy Konkurs „Polska wolna od azbestu” Program Rozwoju Obszarów Wiejskich

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013 Program stanowi jeden z programów operacyjnych b ędących podstawowym narz ędziem do osi ągni ęcia zało Ŝonych w nich celów przy wykorzystaniu środków Funduszu Spójno ści, Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Europejskiego Funduszu Społecznego. Ł ączna wielko ść środków finansowych zaanga Ŝowanych w realizacj ę Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013 wyniesie 37,6 mld euro, z czego wkład unijny wynosi ć b ędzie 27,9 mld euro, za ś wkład krajowy – 9,7 mld euro. W ramach 15 priorytetów programu 5 bezpo średnio dotyczy ochrony środowiska: • Gospodarka wodno-ściekowa – 3 275,2 mln euro (w tym 2 783,9 mln euro z FS); • Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi – 1,430,3 mln euro (w tym 1,215,7 mln euro z FS); • Zarz ądzanie zasobami i przeciwdziałanie zagro Ŝeniom środowiska – 655,0 mln euro (w tym 556,8 mln euro z FS); • Przedsi ęwzi ęcia dostosowuj ące przedsi ębiorstwa do wymogów ochrony środowiska – 667,0 mln euro (w tym 200,0 mln euro z EFRR);

45 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

• Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych – 105,6 mln euro (w tym 89,9 mln euro z EFRR); Dodatkowo inne priorytety zwi ązane z transportem, ochron ą zdrowia i szkolnictwem wy Ŝszym równie Ŝ obejmuj ą działania opisane w Programie Ochrony Środowiska dla miasta Opola.

Regionalny Program Operacyjny Województwa Opolskiego na lata 2007-2013 RPO WO stanowi podstaw ę podziału środków unijnych przeznaczonych dla regionu. Podstawowym źródłem finansowania zada ń uj ętych w niniejszym dokumencie jest o ś priorytetowa 4: ochrona środowiska; jej cele to: − poprawa jako ści środowiska naturalnego poprzez unowocze śnienie gospodarki wodno- ściekowej oraz infrastruktury przeciwpowodziowej; − zwi ększenie stopnia segregacji oraz ponownego wykorzystania odpadów; − poprawa jako ści powietrza oraz zwi ększenie wykorzystania energii odnawialnej; − zachowanie ró Ŝnorodno ści biologicznej oraz walorów przyrodniczych Opolszczyzny. Uprawnionymi podmiotami do otrzymania dofinansowania na inwestycje w zakresie ochrony środowiska s ą: − jednostki samorz ądu terytorialnego lub jednostki organizacyjne wykonuj ące zadania j.s.t., zwi ązki, porozumienia i stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego − podmioty (w tym spółki prawa handlowego) wykonuj ące usługi publiczne, w których wi ększo ść udziałów lub akcji posiada województwo opolskie, powiat, gmina, miasto, zwi ązek mi ędzygminny lub Skarb Pa ństwa − podmioty wybrane w trybie przepisów ustawy Prawo Zamówie ń Publicznych, wykonuj ące usługi publiczne w obszarze obj ętym wsparciem w ramach działania na podstawie odr ębnej, obowi ązuj ącej umowy, zawartej z jednostk ą samorz ądu terytorialnego (równie Ŝ na zasadach partnerstwa publiczno-prywatnego). Na realizacj ę całego RPO WO 207-2013 przewidziano 427,1 mln euro z funduszy strukturalnych.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Celem działalno ści Narodowego Funduszu jest finansowe wspieranie inwestycji ekologicznych o znaczeniu i zasi ęgu ogólnopolskim i ponadregionalnym oraz zada ń lokalnych, istotnych z punktu widzenia potrzeb środowiska. Dystrybucja środków finansowych z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej odbywa si ę w ramach nast ępuj ących dziedzin: ochrona powietrza, ochrona wód i gospodarka wodna, ochrona powierzchni ziemi, ochrona przyrody i krajobrazu oraz le śnictwo, geologia

46 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

i górnictwo, edukacja ekologiczna, Pa ństwowy Monitoring Środowiska, programy mi ędzydziedzinowe, nadzwyczajne zagro Ŝenia środowiska, ekspertyzy i prace badawcze. Wnioskodawcami ubiegaj ącymi si ę o środki finansowe z Narodowego Funduszu mog ą by ć: • jednostki samorz ądu terytorialnego, • przedsi ębiorstwa, • instytucje i urz ędy, • szkoły wy Ŝsze i uczelnie, • jednostki organizacyjne ochrony zdrowia, • organizacje pozarz ądowe (fundacje, stowarzyszenia), • administracja pa ństwowa, • osoby fizyczne. Wszyscy wnioskodawcy powinni posiada ć status prawny umo Ŝliwiaj ący im zawarcie umowy cywilno - prawnej.

Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Fundusz udziela dofinansowania w ró Ŝnych formach, na cele okre ślone w ustawie Prawo ochrony środowiska, zgodnie z rocznym planem finansowym, list ą przedsi ęwzi ęć priorytetowych oraz kryteriami wyboru przedsi ęwzi ęć uchwalonymi przez Rad ę Nadzorcz ą Funduszu. Priorytetowe przedsi ęwzi ęcia dotycz ą celów wyznaczonych w wojewódzkim programie ochrony środowiska, wojewódzkim planie gospodarki odpadami oraz własnej strategii działania (nast ępna aktualizacja 2009-2012).

Powiatowe i Gminne Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Jednostki organizacyjne gmin, spółki z udziałem gmin, osoby fizyczne, organizacje pozarz ądowe mog ą stara ć si ę pozyska ć dofinansowanie w ramach Gminnego lub Powiatowego Funduszach Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na zadania zwi ązane z ochron ą środowiska i gospodark ą odpadami.

Obligacje gminne Obligacje to jeden ze sposobów na finansowanie inwestycji unijnych. Zdaniem specjalistów emisja obligacji jest dla samorz ądów bardziej opłacalna od zaci ągania kredytów bankowych. Inn ą zalet ą tego instrumentu jest to, Ŝe emitowane zwykle w kilku transzach obligacje nie nastr ęczaj ą pó źniej przy spłacie wielkich problemów - łatwiej jest spłaca ć kilka razy w ci ągu roku relatywnie niewielk ą sum ę ni Ŝ cało ść zadłu Ŝenia za jednym razem.

47 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBRD) EBRD wspiera inwestycje sektora prywatnego zmierzające do poprawy jako ści środowiska. Inwestycje środowiskowe wspierane przez bank dotycz ą mi ędzy innymi infrastruktury komunalnej i ochrony środowiska, - poprawy wydajno ści energetycznej i u Ŝycia odnawialnych źródeł energii. Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju wspiera te Ŝ projekty zwi ązane z ograniczaniem emisji gazów cieplarnianych. Warto ść kredytu wynosi od 2 do 250 mln ( średnio 5 mln euro), co stanowi do 35% warto ści inwestycji.

Bank Ochrony Środowiska Kredyt ekologiczny jest przyznawany na zakup lub monta Ŝ wyrobów słu Ŝą cych ochronie środowiska. Wszystkie podmioty mog ą stara ć si ę o pozyskanie preferencyjnego kredytu. Maksymalna kwota kredytu mo Ŝe wynie ść do 100% kosztów zakupu i kosztów monta Ŝu, przy czym koszty monta Ŝu mog ą by ć kredytowane w jednym z poni Ŝszych przypadków: − gdy Sprzedawca, z którym Bank podpisał porozumienie jest jednocze śnie Wykonawc ą, − gdy Wykonawca jest jednostką autoryzowan ą przez Sprzedawc ę, z którym Bank podpisał porozumienia, − gdy Bank podpisał z Wykonawc ą porozumienie dotycz ące monta Ŝu urz ądze ń i wyrobów zakupionych wył ącznie na zasadach obowi ązuj ących dla niniejszego produktu. Okres kredytowania wynosi do 5 lat. Oprocentowanie jest zmienne, ustalone na podstawie uchwały Zarz ądu BO Ś S.A. W przypadku zawarcia umowy pomi ędzy Bankiem a sprzedawc ą, b ądź producentem urz ądze ń kredyty udzielone na zakupy tych urz ądze ń mog ą by ć oprocentowane od 1% w skali roku.

Inne banki krajowe Bankami, które w szczególno ści wspieraj ą kredytowo realizacj ę zada ń z zakresu środowiska s ą: Bank Gospodarstwa Krajowego, Bank Rozwoju Eksportu S.A, Bank Gda ński S.A., niemniej rynek tego typu usług stale si ę rozszerza i coraz wi ęcej banków ma w ofercie produkty dedykowane ochronie środowiska.

Fundacja Rozwoju Śląska Opolskiego Po Ŝyczki przyznawane s ą przedsi ębiorcom działaj ącym na terenie województwa opolskiego realizuj ącym przedsi ęwzi ęcia przyczyniaj ące si ę do rozwoju gospodarczego firmy, w tym do tworzenia nowych miejsc pracy w województwie opolskim. O po Ŝyczki mog ą ubiega ć si ę równie Ŝ przedsi ębiorstwa z udziałem jednostek samorz ądu terytorialnego. Środki uzyskane z po Ŝyczki mog ą by ć przeznaczone na cele bezpo średnio zwi ązane z prowadzon ą

48 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

działalno ści ą. Po Ŝyczki s ą udzielane wył ącznie małym przedsi ębiorcom, zgodnie z ustaw ą z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalno ści gospodarczej.

Fundacja EkoFundusz Zadaniem Fundacji jest dofinansowanie przedsi ęwzi ęć w dziedzinie ochrony środowiska, które maj ą nie tylko istotne znaczenie w skali regionu czy kraju, ale tak Ŝe wpływaj ą na osi ągni ęcie celów ekologicznych uznanych za priorytetowe w skali europejskiej lub światowej. Ta specyfika EkoFunduszu uniemo Ŝliwia mu finansowanie przedsi ęwzi ęć , których celem jest rozwi ązywanie tylko lokalnych problemów. Zadaniem EkoFunduszu jest te Ŝ ułatwienie transferu na polski rynek najlepszych technologii z krajów-donatorów, a tak Ŝe stymulowanie rozwoju polskiego przemysłu ochrony środowiska. W zwi ązku ze zbli Ŝaj ącym si ę terminem zako ńczenia programu zamiany polskiego zadłu Ŝenia na inwestycje ochrony środowiska, wnioski o udzielenie dotacji dla projektów b ędą przyjmowane do dnia 30 czerwca 2008 roku.

Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweski Mechanizm Finansowy W ramach Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego mo Ŝna dofinansowa ć działania zwi ązane z promocj ą zrównowa Ŝonego rozwoju poprzez lepsze wykorzystanie i zarz ądzanie zasobami. W ramach Mechanizmów Finansowych mog ą by ć realizowane np. projekty inwestycyjne na zagospodarowanie segregowanych odpadów. Beneficjentami mog ą by ć wszystkie instytucje sektora publicznego i prywatnego oraz organizacje pozarz ądowe utworzone w prawny sposób w Polsce i działaj ące w interesie publicznym.

Konkurs „Polska wolna od azbestu” Konkurs jest organizowany przez Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarz ądowych. Konkurs jest skierowany do wszystkich gmin i powiatów. Celem Konkursu jest nagrodzenie gmin i powiatów, które wyró Ŝniaj ą si ę skutecznym i sprawnym działaniem w zakresie usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest. Nagrody pieni ęŜ ne nale Ŝy wykorzysta ć na: − działania zwi ązane z realizacj ą inwestycji maj ących na celu usuwanie azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest z obiektów budowlanych u Ŝyteczno ści publicznej, − budow ę i modernizacj ę składowisk odpadów, − likwidacj ę oddziaływania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest na zdrowie mieszka ńców, − akcje informacyjno – edukacyjne.

49 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

Wspólne Wdro Ŝenia, czyli Joint Implementation (JI) To mechanizm ustanowiony w Art. 6 Protokołu z Kioto (PzK), który umo Ŝliwia nabycie i transfer jednostek redukcji emisji gazów cieplarnianych (ERUs) pomi ędzy krajami Aneksu I do Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, powstałych w wyniku realizacji projektów inwestycyjnych obni Ŝaj ących emisj ę gazów cieplarnianych lub zwi ększaj ących pochłanianie GC. Jednostki redukcji emisji (ERUs) mog ą by ć generowane w okresie 2008 – 2012 i przekazywane krajom Aneksu I jako środek do wypełnienia ich zobowi ąza ń wynikaj ących z PzK w sposób efektywny ekonomicznie. Mechanizm ten mo Ŝe posłu Ŝyć do pozyskania zewn ętrznych środków przez spółki pragn ące wdro Ŝyć inwestycje obni Ŝaj ące emisj ę gazów cieplarnianych (np. odgazowanie składowiska odpadów komunalnych).

LIFE+ LIFE+ jest instrumentem DG Środowiska finansowym wspieraj ącym polityk ę ochrony środowiska Wspólnoty Europejskiej, który b ędzie realizowany w latach 2007 – 2013 Stanowi kontynuacj ę programu LIFE, realizowanego w latach 1992 - 2006. Celem programu LIFE+ jest finansowanie projektów zwi ązanych z wdra Ŝaniem, aktualizacj ą oraz rozwojem wspólnotowej polityki i prawodawstwa w dziedzinie środowiska, a tym samym wspieranie zrównowa Ŝonego rozwoju pa ństw UE. W szczególno ści, LIFE+ wspiera wdra Ŝanie szóstego Programu Działania Środowiskowego Wspólnoty (6th EAP, 2002–2012), wł ącznie z jego strategiami tematycznymi, oraz zapewnia wsparcie finansowe dla środków i przedsi ęwzi ęć zapewniaj ących warto ść dodan ą w Krajach Członkowskich UE. LIFE+ składa si ę z trzech komponentów: 1) „LIFE+ przyroda i ró Ŝnorodno ść biologiczna” 2) „LIFE+ polityka i zarz ądzanie w zakresie środowiska” 3) „LIFE+ informacja i komunikacja”

Instrument Finansowy Ochrony Ludno ści To drugi z instrumentów finansowych DG Środowiska. Jego celem jest wspieranie działa ń ukierunkowanych na ochron ę ludzi, jak równie Ŝ środowiska naturalnego i dóbr kultury, przed kataklizmami naturalnymi i katastrofami spowodowanymi przez działalno ść ludzk ą. Ukierunkowany jest on równie Ŝ na rozwijanie współpracy pomi ędzy pa ństwami członkowskimi na polu obrony cywilnej. Instrument ten mo Ŝe słu Ŝyć finansowaniu szeroko rozumianego przeciwdziałania skutkom powa Ŝnych awarii i katastrof transportowych.

50 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich W ramach PROW wyodr ębniono o ś priorytetow ą 2 „Jako ść Ŝycia na obszarach wiejskich i ró Ŝnicowanie gospodarki wiejskiej”, w ramach której okre ślono 3 działania maj ące zwi ązek z gospodark ą odpadami. W ramach Działania Ró Ŝnicowanie w kierunku działalno ści nierolniczej, moŜna dofinansowa ć wytwarzanie produktów energetycznych z biomasy; Beneficjentem mo Ŝe by ć osoba fizyczna ubezpieczona na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, jako rolnik, mał Ŝonek rolnika lub domownik. W ramach Działania Tworzenie i rozwój mikroprzedsi ębiorstw , mo Ŝna dofinansowa ć wytwarzanie produktów energetycznych z biomasy; Beneficjentem mo Ŝe by ć osoba fizyczna lub osoba prawna, lub jednostka organizacyjna nieposiadaj ąca osobowo ści prawnej, która prowadzi (podejmuje) działalno ść jako mikroprzedsi ębiorstwo zatrudniaj ące poni Ŝej 10 osób, i maj ące obrót nieprzekraczaj ący równowarto ści w zł 2 mln euro. Działalno ść powinna by ć prowadzona w gminie wiejskiej albo w gminie wiejsko-miejskiej lubi miejskiej licz ących poni Ŝej 5 tys. mieszka ńców lub na obszarach wiejskich pod warunkiem, i Ŝ obszary te nie nale Ŝą do gmin wiejsko-miejskich lub miejskich licz ących powy Ŝej 20 tys. mieszka ńców. W ramach Działania Podstawowe usługi dla gospodarki i ludno ści wiejskiej , mo Ŝna dofinansowa ć, tworzenie systemów zbioru, segregacji, wywozu odpadów komunalnych oraz wytwarzanie lub dystrybucj ę energii ze źródeł odnawialnych, w szczególno ści wiatru, wody, energii geotermalnej, sło ńca, biogazu albo biomasy. Beneficjentem mo Ŝe by ć gmina lub inna jednostka organizacyjna, dla której organizatorem jest j.s.t.

51 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

I.22. Harmonogram rzeczowo-finansowy wdra Ŝania programu Ochrona gleb i powierzchni ziemi Termin Jednostka Szacunkowe Główne źródła L.p. Nazwa zadania realizacji odpowiedzialna koszty tys. [PLN] finansowania 1 2 3 4 5 6 ZADANIA WŁASNE GMINY* Organizacja cyklu szkole ń dla rolników obejmuj ących Urz ąd Gminy i Miasta, środki własne, 1. 2008 – 2011 40 zasady kodeksu dobrych praktyk rolniczych ARMiR, WODR Łosiów PROW Urz ąd Gminy i Miasta, środki własne, 2. Promocja agroturystyki i rolnictwa ekologicznego 2008 - 2011 20 Urz ąd Marszałkowski WFO ŚiGW, PROW Racjonalne u Ŝytkowanie zasobów naturalnych Urz ąd Gminy i Miasta, 3. 2008 - 2011 - - (zapobieganie degradacji i erozji gleb) Starostwo Powiatowe ZADANIA KOORDYNOWANE** Okresowa kontrola zawarto ści metali ci ęŜ kich, składników Starostwo powiatowe, środki własne, 4. nawozowych oraz odczynu pH w glebach u Ŝytkowanych 2008 - 2011 15 WODR Łosiów WFO ŚiGW rolniczo Coroczna aktualizacja rejestru zawieraj ącego informacje o środki własne, 5. terenach, na których stwierdzono przekroczenie 2008 - 2011 Starostwo Powiatowe b.d. PFO ŚiGW standardów jako ści gleby i ziemi Ochrona i wykorzystanie zespołów przyrodniczo- 6. 2008 - 2011 wła ściciele gospodarstw b.d. środki własne krajobrazowych w celach turystycznych Rekultywacja terenów zdegradowanych przez przemysł zakłady przemysłu środki własne, 7. 2008 - 2011 b.d. wydobywczy wydobywczego WFO ŚiGW * Przedsi ęwzi ęcia, które b ędą finansowane w cało ści lub cz ęś ciowo ze środków b ędących w dyspozycji Gminy ** Przedsi ęwzi ęcia finansowane ze środków przedsi ębiorstw oraz ze środków zewn ętrznych, b ędących w dyspozycji organów i instytucji wy Ŝszego szczebla: powiatowego, wojewódzkiego i centralnego

52 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

Gospodarka wodno-ściekowa Termin Jednostka Szacunkowe Główne źródła L.p. Nazwa zadania realizacji odpowiedzialna koszty tys. [PLN] finansowania 1 2 3 4 5 6 ZADANA WŁASNE GMINY* Uzupełniaj ąca rozbudowa sieci wodoci ągowej środki własne, Urz ąd Gminy i Miasta, 1. i kanalizacyjnej na terenach przeznaczonych pod 2008 - 2011 b.d. WFO ŚiGW, PROW, PGKiM budownictwo RPO WO, GFO ŚiGW Edukacja oraz propagowanie postaw i zachowa ń Urz ąd Gminy i Miasta, 2. 2008 - 2011 10 środki własne motywuj ących ludno ść do oszcz ędzania wody PGKiM środki własne, Modernizacja i rozbudowa oczyszczalni ścieków Urz ąd Gminy i Miasta, 3. 2008 - 2011 b.d. WFO Ś, RPO WO, w Antoniowie PGKiM PROW Budowa kanalizacji sanitarnej na obszarach środki własne, Urz ąd Gminy i Miasta, 4. nieskanalizowanych (Chobie, Grodziec, Mnichus, 2008 - 2011 2 500 WFO ŚiGW, RPO PGKiM Krzy Ŝowa Dolina) WO, PROW Inwentaryzacja nielegalnych kolektorów i rowów słu Ŝą cych 5. 2008 - 2011 Urz ąd Gminy i Miasta, - - do odprowadzania ścieków Propagowanie budowy oczyszczalni przydomowych Urz ąd Gminy i Miasta, 6. i małych grupowych oczyszczalni ścieków na terenach nie 2008 - 2011 - - Starostwo Powiatowe przewidzianych do skanalizowania Urz ąd Gminy i Miasta, Zarz ąd Dróg Inwentaryzacja istniej ących systemów kanalizacji 7. 2008 - 2011 Powiatowych, Zarz ąd - - deszczowych wraz z ocen ą ich stanu technicznego Dróg Wojewódzkich, GDDKiA Urz ąd Gminy i Miasta, b.d. ( w zale Ŝno ści Zarz ąd Dróg Budowa kanalizacji deszczowej wraz z urz ądzeniami od wyników środki własne, 8. 2008 - 2011 Powiatowych, Zarz ąd podczyszczaj ącymi i kolektorami inwentaryzacji pkt. WFO ŚiGW Dróg Wojewódzkich, 7) GDDKiA Prowadzenie monitoringu wpływu składowiska odpadów w Urz ąd Gminy i Miasta, 9. 2008 - 2011 180 środki własne Dylakch na jako ść wód PGKiM Ozimek

53 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

Termin Jednostka Szacunkowe Główne źródła L.p. Nazwa zadania realizacji odpowiedzialna koszty tys. [PLN] finansowania 1 2 3 4 5 6 Prowadzenie akcji informacyjnej i propagowanie w śród Urz ąd Gminy i Miasta, środki własne, 10. 2008 - 2011 40 rolników tzw. Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych WODR ARMiR Wykonanie ro ślinnych barier ochronnych wzdłu Ŝ Urz ąd Gminy i Miasta, 11. 2008 - 2011 15 zł/mb środki własne wytypowanych odcinków wód powierzchniowych zarz ądcy wód Kontrola istniej ących zabezpiecze ń wodnych i rozpoznanie Urz ąd Gminy i Miasta, 12. 2008 - 2011 10 środki własne potrzeb w zakresie bezpiecze ństwa przeciwpowodziowego RZGW, WZMiUW Utrzymanie przeciwpowodziowej funkcji terenów zalewowych, całkowite zaprzestanie wszelkich nowych w ramach 13. 2008 - 2011 Urz ąd Gminy i Miasta, środki własne inwestycji, które mog ą zmniejszy ć rol ę przeciwpowodziow ą działalno ści urz ędu terenów zalewowych ZADANIA KOORDYNOWANE** Urz ąd Gminy i Miasta, Współpraca przy opracowaniu programu ochrony przed 14. 2008 - 2011 RZGW, WZMiUW, b.d. środki własne powodzi ą w zlewni rzeki Odry Starostwo Powiatowe Urz ąd Gminy i Miasta, Współpraca przy opracowaniu programu ochrony przed 15. 2008 - 2011 RZGW, WZMiUW, b.d. środki własne powodzi ą w zlewni rzeki Mała Panew Starostwo Powiatowe Rozwój współpracy regionalnej w celu poprawy jako ści Zwi ązek gmin „Dolna środki własne, 16. 2008 - 2011 b.d. wód Małej Panwi Mała Panew” WFO Ś, NFO Ś Budowa oczyszczalni przydomowych i małych grupowych gospodarstwa 17. oczyszczalni ścieków na terenach nie przewidzianych do 2008 - 2011 b.d. środki własne indywidualne skanalizowania Budowa bezpiecznych dla środowiska miejsc Urz ąd Gminy i Miasta, 18. magazynowania obornika i zbiorników na gnojowic ę w 2006 - 2008 b.d. środki własne rolnicy indywidualni gospodarstwach rolnych Stosowanie w zakładach przemysłowych tylko najlepszych środki własne, 19. dost ępnych technik produkcyjnych (BAT), sprzyjaj ących 2005 - 2012 Zakłady przemysłowe b.d. WFO ŚiGW ograniczeniu zu Ŝycia wody * Przedsi ęwzi ęcia, które b ędą finansowane w cało ści lub cz ęś ciowo ze środków b ędących w dyspozycji Gminy ** Przedsi ęwzi ęcia finansowane ze środków przedsi ębiorstw oraz ze środków zewn ętrznych, b ędących w dyspozycji organów i instytucji wy Ŝszego szczebla: powiatowego, wojewódzkiego i centralnego

54 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

Ochrona powietrza atmosferycznego Termin Jednostka Szacunkowe Główne źródła Lp. Nazwa zadania realizacji odpowiedzialna koszty tys. [PLN] finansowania 1 2 3 4 5 6 ZADANA WŁASNE GMINY* Urz ąd Gminy i Rozbudowa sieci ciepłowniczej i gazowniczej w gminie GFO ŚiGW, PROW, 1. 2008 - 2011 Miasta, b.d. Ozimek WFO ŚiGW, RPO WO PGKiM Sp. z o.o, Urz ąd Gminy i środki własne, Miasta, Spółdzielnie GFO ŚiGW, 2. Termomodernizacja budynków 2008 - 2011 b.d. mieszkaniowe, EkoFundusz, Fundusz mieszka ńcy Termomodernizacyjny Edukacja ekologiczna w zakresie poszanowania energii cieplnej i elektrycznej, korzy ści z termomodernizacji, Urz ąd Gminy i środki własne, 3. zach ęcania do stosowania paliw alternatywnych dla w ęgla 2008 - 2011 40 Miasta, WFO ŚiGW (proekologicznych), szkodliwo ści spalania odpadów w paleniskach domowych Opracowanie gminnego studium wykorzystania Urz ąd Gminy i 4. 2009 - 2010 20 GFO ŚiGW odnawialnych źródeł energii Miasta, Urz ąd Gminy i 5. Prowadzenie bie Ŝą cych remontów dróg gminnych 2008 - 2011 b.d. środki własne Miasta, Urz ąd Gminy i 6. Promowanie publicznych środków transportu 2008 - 2011 - - Miasta, Urz ąd Gminy i 7. Tworzenie ście Ŝek rowerowych 2008 - 2011 b.d. środki własne Miasta, Urz ąd Gminy i Miasta, Policja, Stra Ŝ 8. Egzekwowanie zakazu wypalania traw i ściernisk 2008 - 2011 - - Po Ŝarna, WIO Ś Opole ZADANIA KOORDYNOWANE** w ramach Egzekwowanie wymaga ń dotycz ących stanu technicznego 9. 2008 - 2011 Policja działalno ści środki własne pojazdów i przestrzegania dozwolonej pr ędko ści ruchu jednostki

55 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

Termin Jednostka Szacunkowe Główne źródła Lp. Nazwa zadania realizacji odpowiedzialna koszty tys. [PLN] finansowania 1 2 3 4 5 6 Jednostki 10. Zastosowanie paliw alternatywnych dla w ęgla 2008 - 2011 b.d. środki własne, WFO Ś gospodarcze Zarz ąd Dróg Modernizacja dróg wojewódzkich i powiatowych, budowa Wojewódzkich Opole, środki własne, RPO 11. 2008 - 2011 b.d obwodnic Zarz ąd Dróg WO, PO Ii Ś Powiatowych * Przedsi ęwzi ęcia, które b ędą finansowane w cało ści lub cz ęś ciowo ze środków b ędących w dyspozycji Gminy ** Przedsi ęwzi ęcia finansowane ze środków przedsi ębiorstw oraz ze środków zewn ętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji wy Ŝszego szczebla: powiatowego, wojewódzkiego i centralnego

56 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

Ochrona przed hałasem Termin Jednostka Szacunkowe Główne źródła Lp. Nazwa zadania realizacji odpowiedzialna koszty tys. [PLN] finansowania 1 2 3 4 5 6 ZADANIA WŁASNE GMINY* Urz ąd Gminy i 1. Prowadzenie bie Ŝą cych remontów dróg gminnych 2008 - 2011 b.d. środki własne Miasta, Identyfikacja obiektów stwarzaj ących zagro Ŝenie Urz ąd Gminy i 2. akustyczne dla środowiska oraz prowadzenie działa ń na 2008 - 2011 - - Miasta, rzecz zmniejszenia ich uciąŜ liwo ści Uwzgl ędnianie w zmianach miejscowych planów Urz ąd Gminy i 3. zagospodarowania przestrzennego dopuszczalnych 2008 - 2011 - - Miasta, warto ści poziomu d źwi ęku w środowisku ZADANIA KOORDYNOWANE** 4. Pozyskiwanie danych o skali zagro Ŝenia hałasem 2008 - 2011 Starostwo Powiatowe - - Ograniczenie uci ąŜ liwo ści akustycznej dróg i tras kolejowych do poziomu wymaganego normami, budowa GDDKiA, ZDW 5. ekranów d źwi ękochłonnych, stosowanie od strony drogi i 2008 - 2011 Opole, Zarz ąd Dróg b.d. środki własne torów kolejowych okien o zwi ększonej izolacyjno ści Powiatowych, PKP akustycznej, lokalizacja ochronnych pasów zieleni w ramach Egzekwowanie wymaga ń dotycz ących stanu technicznego Starostwo 6. 2008 - 2011 działalno ści środki własne pojazdów i przestrzegania dozwolonej pr ędko ści ruchu Powiatowe, Policja jednostek * Przedsi ęwzi ęcia, które b ędą finansowane w cało ści lub cz ęś ciowo ze środków b ędących w dyspozycji Gminy ** Przedsi ęwzi ęcia finansowane ze środków przedsi ębiorstw oraz ze środków zewn ętrznych, b ędących w dyspozycji organów i instytucji wy Ŝszego szczebla: powiatowego, wojewódzkiego i centralnego

57 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym Termin Jednostka Szacunkowe Główne źródła Lp. Nazwa zadania realizacji odpowiedzialna koszty tys. [PLN] finansowania 1 2 3 4 5 6 ZADANIA WŁASNE* Uwzgl ędnianie w przyszłych miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego (zmianach planów) Urz ąd Gminy i 1. zagro Ŝeń zwi ązanych z promieniowaniem niejonizuj ącym, 2008 - 2011 - - Miasta, preferowanie mało konfliktowych lokalizacji źródeł promieniowania niejonizuj ącego Okre ślenie aktualnego poziomu elektromagnetycznego Urz ąd Gminy i 2. promieniowania niejonizuj ącego w miejscach jego 2008 - 2011 Miasta, - - potencjalnego oddziaływania Urz ąd Wojewódzki ZADANIA KOORDYNOWANE** Urz ąd Wojewódzki, Wyeliminowanie emisji promieniowania niejonizuj ącego ze 3. 2008 - 2011 WIO Ś, Urz ąd - - źródeł b ędących zagro Ŝeniem dla ludzi i środowiska Marszałkowski * Przedsi ęwzi ęcia, które b ędą finansowane w cało ści lub cz ęś ciowo ze środków b ędących w dyspozycji Gminy ** Przedsi ęwzi ęcia finansowane ze środków przedsi ębiorstw oraz ze środków zewn ętrznych, b ędących w dyspozycji organów i instytucji wy Ŝszego szczebla: powiatowego, wojewódzkiego i centralnego

58 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

Ochrona przyrody Termin Jednostk ą Szacunkowe Główne źródła Lp. Nazwa zadania realizacji odpowiedzialna koszty tys. [PLN] finansowania 1 2 2 4 5 6 ZADANIA WŁASNE GMINY* Tworzenie małoobszarowych form ochrony przyrody Urz ąd Gminy i 1. 2008 - 2011 40 środki własne (zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, u Ŝytki ekologiczne) Miasta, Urz ąd Gminy i 2. Obj ęcie ochron ą prawn ą drzew- pomników przyrody 2008 - 2011 20 środki własne Miasta, Tworzenie zieleni urz ądzonej w obiektach rekreacyjno – Urz ąd Gminy i 3. 2008 - 2011 50 środki własne wypoczynkowych (istniej ących i projektowanych) Miasta, Tworzenie ście Ŝek przyrodniczo- dydaktycznych w obr ębie Urz ąd Gminy i 4. obszarów przyrodniczo cennych i krajobrazowo 2008 - 2011 20 środki własne Miasta, atrakcyjnych Piel ęgnacja i konserwacja istniej ących na terenie gminy Urz ąd Gminy i 5. obiektów i form ochrony przyrody, w tym zabytkowych 2008 - 2011 40/rok środki własne Miasta, zało Ŝeń zieleni ZADANIA KOORDYNOWANE GMINY** RZGW i inni 6. Ochrona siedlisk ł ęgowych 2005 – 2012 administratorzy b.d. środki własne cieków wodnych Tworzenie form zieleni izolacyjno – osłonowej wzdłuŜ zarz ądcy dróg i linii 8. 2005 – 2012 b.d. środki własne ci ągów komunikacyjnych kolejowych * Przedsi ęwzi ęcia, które b ędą finansowane w cało ści lub cz ęś ciowo ze środków b ędących w dyspozycji Gminy ** Przedsi ęwzi ęcia finansowane ze środków przedsi ębiorstw oraz ze środków zewn ętrznych, b ędących w dyspozycji organów i instytucji wy Ŝszego szczebla: powiatowego, wojewódzkiego i centralnego

59 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

Ochrona przed skutkami powa Ŝnych awarii Termin Jednostk ą Szacunkowe Główne źródła Lp. Nazwa zadania realizacji odpowiedzialna koszty tys. [PLN] finansowania 1 2 2 4 5 6 ZADANIA WŁASNE GMINY* Uwzgl ędnianie w przyszłych miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego (zmianach planów) 1. potencjalnych stref zagro Ŝenia zwi ązanych z ryzykiem 2008 - 2011 Urz ąd Gminy i Miasta, - - wyst ąpienia powa Ŝnych awarii wokół obiektów i tras komunikacyjnych Urz ąd Gminy i Miasta, Informowanie zakładu o zwi ększonym ryzyku wyst ąpienia 2. 2008 - 2011 Komendant - - powa Ŝnej awarii przemysłowej o jego obowi ązkach Powiatowy PSP Instruowanie społecze ństwa o zasadach post ępowania 3. w wypadku wyst ąpienia awarii przemysłowych i 2008 - 2011 Urz ąd Gminy i Miasta, - - transportowych Instruowanie społecze ństwa o wyst ępuj ących zagro Ŝeniach, 4. podj ętych środkach zapobiegawczych i o działaniach, które 2008 - 2011 Urz ąd Gminy i Miasta, - - będą podj ęte w przypadku wyst ąpienia awarii Urz ąd Gminy i Miasta, Egzekwowanie wymogów dotycz ących transportu substancji i Komendant 5. 2008 - 2011 - - odpadów niebezpiecznych Powiatowy PSP, WIO Ś, Policja * Przedsi ęwzi ęcia, które b ędą finansowane w cało ści lub cz ęś ciowo ze środków b ędących w dyspozycji Gminy ** Przedsi ęwzi ęcia finansowane ze środków przedsi ębiorstw oraz ze środków zewn ętrznych, b ędących w dyspozycji organów i instytucji wy Ŝszego szczebla: powiatowego, wojewódzkiego i centralnego

60 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

Edukacja ekologiczna Termin Jednostka Szacunkowe Główne źródła Lp. Nazwa zadania realizacji odpowiedzialna koszty tys. [PLN] finansowania 1 2 3 4 5 6 ZADANA WŁASNE GMINY* Tworzenie ście Ŝek przyrodniczo-dydaktycznych, szlaków Urz ąd Gminy i Miasta, 2008 - 1. pieszych, rowerowych, konnych, w rejonach przyrodniczo Urz ąd Wojewódzki, 40 środki własne, WFO Ś 2011 cennych Nadle śnictwa Promocja działa ń proekologicznych z przeznaczeniem dla 2008 - środki własne, 2. dorosłej cz ęś ci społeczno ści lokalnej - wydawnictwa Urz ąd Gminy i Miasta, 40 (rocznie) 2011 sponsorzy ekologiczne, szkolenia Urz ąd Gminy i Miasta, środki własne, Promocja agroturystyki, rolnictwa ekologicznego (szkolenia, 2008 - 3. Urz ąd Marszałkowski, 20 (rocznie) WFOSiGW, broszury, warsztaty) 2011 WODR Łosiów RPO WO, PROW Organizacja konkursów ekologicznych, akcji sprz ątania, akcji 2008 - środki własne, 4. edukacyjnych, festynów ekologicznych i innych spotka ń Urz ąd Gminy i Miasta, 30 rocznie 2011 sponsorzy integruj ących mieszka ńców środki własne, Doposa Ŝenie bibliotek w najnowsze pozycje w zakresie 2009 - Urz ąd Gminy i Miasta, 5. 10 WFO ŚiGW, ochrony środowiska 2010 Szkoły sponsorzy 2008 - 6. Prowadzenie działalno ści informacyjnej w Urz ędzie Gminy Urz ąd Gminy i Miasta, - - 2011 ZADANIA KOORDYNOWANE** Urz ąd Gminy i Miasta, Rozwój i utrzymanie systemu udost ępniania informacji 2008 - w ramach 7. Starostwo Powiatowe, środki własne o środowisku 2011 działalno ści urz ędu Urz ąd Marszałkowski * Przedsi ęwzi ęcia, które b ędą finansowane w cało ści lub cz ęś ciowo ze środków b ędących w dyspozycji Gminy ** Przedsi ęwzi ęcia finansowane ze środków przedsi ębiorstw oraz ze środków zewn ętrznych, b ędących w dyspozycji organów i instytucji wy Ŝszego szczebla: powiatowego, wojewódzkiego i centralnego

61 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

I.23. Monitoring i ocena realizacji programu

Ocena realizacji Programu polega przede wszystkim na monitorowaniu, czyli obserwacji: - zakresu wykonania zada ń uj ętych w Programie, - rozbie Ŝno ści pomi ędzy przyj ętymi zadaniami i stopniem ich wykonania, - przyczyn ewentualnego niewykonania zało Ŝonych zada ń. System monitoringu i oceny powinien obejmowa ć stworzenie: - systemu zbierania i selekcjonowania informacji, - systemu oceny i interpretacji zgromadzonych danych. Zbudowanie takiego systemu monitoringu i prowadzenie opisanych działa ń pozwoli na bie Ŝą ce monitorowanie realizacji Programu poprzez: - systematyczne zbieranie danych liczbowych oraz informacji dotycz ących realizacji poszczególnych zada ń Programu; wynikiem tych działa ń b ędzie materiał empiryczny stanowi ący podstaw ę do analiz i ocen, - uporz ądkowanie, przetworzenie i analiza danych empirycznych; otrzymany materiał będzie słu Ŝył przygotowaniu raportów, - przygotowanie raportów z realizacji zada ń uj ętych w Programie, - analiza porównawcza osi ągni ętych wyników z zało Ŝeniami Programu; okre ślenie stopnia wykonania zapisów przyj ętego Programu oraz identyfikacja ewentualnych rozbie Ŝno ści, - analiza przyczyn odchyle ń oraz okre ślenie działa ń koryguj ących polegaj ących na modyfikacji dotychczasowych oraz ewentualne wprowadzenie nowych instrumentów wsparcia, - przeprowadzenie zaplanowanych działa ń koryguj ących. Podstaw ą zarz ądzania Programem b ędzie stałe monitorowanie uzyskiwanych efektów stwierdzanych jako poprawa jako ści środowiska, zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń oraz skutki podejmowanych działa ń. Podstaw ą dla sprawnego zbierania danych monitoringu jest opracowany zestaw mierników (wska źników stanu środowiska). W zwi ązku z faktem, Ŝe gminne programy ochrony środowiska stanowi ą narz ędzie realizacji polityki ekologicznej pa ństwa na szczeblu gminnym, do kontroli realizacji programu słu Ŝyć mog ą wska źniki wzorowane na przyj ętych w polityce ekologicznej limitach krajowych zwi ązanych z racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych i popraw ą stanu środowiska, skorygowanych odpowiednio w zale Ŝno ści od specyficznych warunków i mo Ŝliwo ści gminy, tj.: - ograniczenie materiałochłonno ści produkcji o 50% w stosunku do 1990 r. w taki sposób, aby uzyska ć co najmniej średnie wielko ści dla pa ństw OECD (w przeliczeniu na jednostk ę produkcji, warto ść produkcji lub PKB),

62 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

- ograniczenie zu Ŝycia energii o 50% w stosunku do 1990 r. i 25% w stosunku do 2000 r. (równie Ŝ w przeliczeniu na jednostk ę produkcji, warto ść produkcji lub PKB), - dwukrotne zwi ększenie udziału odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych w procesach produkcyjnych odpadów przemysłowych w porównaniu ze stanem z 1990 r., - odzyskanie i powtórne wykorzystanie co najmniej 50% papieru i szkła z odpadów komunalnych, - pełna (100%) likwidacja zrzutów ścieków nieoczyszczonych z miasta i zakładów przemysłowych, - zmniejszenie ładunku zanieczyszcze ń odprowadzanych do wód powierzchniowych, w stosunku do stanu z 1990 r., z przemysłu o 50%, z gospodarki komunalnej (na terenie miast i osiedli wiejskich) o 30% i ze spływu powierzchniowego – równie Ŝ o 30%, - ograniczenie emisji pyłów o 75%, dwutlenku siarki o 56%, tlenków azotu o 31%, niemetanowych lotnych zwi ązków organicznych o 4% i amoniaku o 8% w stosunku do stanu w 1990 r.

Poza głównymi miernikami przy ocenie skuteczno ści realizacji polityki ekologicznej pa ństwa będą stosowane wska źniki społeczno-ekonomiczne, wska źniki presji na środowisko i stanu środowiska oraz wska źniki reakcji pa ństwa i społecze ństwa, a mianowicie: a) wska źniki społeczno-ekonomiczne: - poprawa stanu zdrowia obywateli, mierzona przy pomocy takich mierników jak długo ść Ŝycia, spadek umieralno ści niemowl ąt, spadek zachorowalno ści, - zmniejszenie zu Ŝycia energii, surowców i materiałów na jednostk ę produkcji, - zmniejszenie tempa przyrostu obszarów wył ączanych z rolniczego i le śnego u Ŝytkowania dla potrzeb innych sektorów produkcji i usług materialnych, b) wska źniki stanu środowiska i zmiany presji na środowisko: - zmniejszenie ładunku zanieczyszcze ń odprowadzanych do wód śródl ądowych, - popraw ę jako ści wód płyn ących, stoj ących i wód podziemnych, a szczególnie głównych zbiorników wód podziemnych, popraw ę jako ści wody do picia oraz spełnienie przez wszystkie te rodzaje wód wymaga ń jako ściowych obowi ązuj ących w Unii Europejskiej, - popraw ę jako ści powietrza poprzez zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń powietrza (zwłaszcza zanieczyszcze ń szczególnie szkodliwych dla zdrowia i zanieczyszcze ń wywieraj ących najbardziej niekorzystny wpływ na ekosystemy, a wi ęc przede wszystkim metali ci ęŜ kich, trwałych zanieczyszcze ń organicznych, substancji zakwaszaj ących, pyłów i lotnych zwi ązków organicznych), - zmniejszenie uci ąŜ liwo ści hałasu, przede wszystkim poziomu hałasu na granicy własno ści wokół obiektów przemysłowych oraz hałasu wzdłu Ŝ tras komunikacyjnych,

63 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Ozimek

- zmniejszenie ilo ści wytwarzanych i składowanych odpadów, rozszerzenie zakresu ich gospodarczego wykorzystania oraz ograniczenie zagroŜeń dla środowiska ze strony odpadów niebezpiecznych, - ograniczenie degradacji gleb, zmniejszenie powierzchni obszarów zdegradowanych na terenach poprzemysłowych, zwi ększenie skali przywracania obszarów bezpo średnio lub po średnio zdegradowanych przez działalno ść gospodarcz ą do stanu równowagi ekologicznej, ograniczenie pogarszania si ę jako ści środowiska w jednostkach osadniczych i powstrzymanie procesów degradacji zabytków kultury, - wzrost lesisto ści kraju, rozszerzenie renaturalizacji obszarów le śnych oraz wzrost zapasu i przyrost masy drzewnej, a tak Ŝe wzrost poziomu ró Ŝnorodno ści biologicznej ekosystemów le śnych i poprawa stanu zdrowotno ści lasów b ędących pod wpływem zanieczyszcze ń powietrza, wody lub gleby, - zahamowanie zaniku gatunków ro ślin i zwierz ąt oraz zaniku ich naturalnych siedlisk, a tak Ŝe pomy ślne reintrodukcje gatunków, - zmniejszenie negatywnej ingerencji w krajobrazie oraz kształtowanie estetycznego krajobrazu zharmonizowanego z otaczaj ącą przyrod ą, c) wska źniki aktywno ści pa ństwa i społecze ństwa: - spójno ść i efekty działa ń w zakresie monitoringu i kontroli, - zakres i efekty działa ń edukacyjnych oraz stopie ń udziału społecze ństwa w procesach decyzyjnych, - opracowanie i realizowanie przez grupy i organizacje pozarz ądowe projektów na rzecz ochrony środowiska. Celem zwartego i przejrzystego uj ęcia obserwowanych wska źników zaleca si ę zastosowanie wskazanego w programie wojewódzkim zestawienia wska źników realizacji Programu. Zgodnie z przepisami ustawy Prawo ochrony środowiska, Burmistrz Ozimka sporz ądza co dwa lata raporty z wykonania programu, które przedstawia Radzie Miejskiej. Za sporz ądzenie raportu szczegółowego powinien by ć odpowiedzialny Kierownik Programu, a raport powinien dotyczy ć szczególnie działa ń, które s ą zwi ązane z likwidacj ą przekroczenia przepisów prawa, wynikami monitorowania jako ści środowiska, konieczno ści ą wprowadzenia korekt do Programu itp. Raporty szczegółowe winny by ć przedstawiane na posiedzeniach Rady Miejskiej. Wskazane jest by korekty Programu były wprowadzane w drodze uchwały Rady Miejskiej.

64 ATMOTERM S.A., listopad 2008 r.