Gebiedsanalyse 2017 4. Stadsdeel West

Gebied Bos en Lommer in het kort

Ontwikkeling van het gebied  De woningvoorraad wordt meer gemengd: het aandeel  De bevolkingssamenstelling in Bos en Lommer verandert, koopwoningen neemt toe. En door de groei van de er komen meer nieuwe stedelingen (mensen die elders in woningvoorraad blijft ook het aantal corporatiewoningen Nederland of een westers land zijn opgegroeid) en het op peil. aandeel bewoners met een niet-westerse migratieachtergrond neemt af. Sterke punten  Deze verandering hangt deels samen met de veranderingen  Het is in Bos en Lommer even veilig als gemiddeld in de in de woningvoorraad: de koopvoorraad neemt toe en de stad. Er wordt minder dan gemiddeld overlast ervaren. De corporatiehuur af. Ook de nieuwbouw in De Kolenkit en overlast van jongeren is sterk gedaald. Sloterdijk lijkt meer nieuwe stedelingen te trekken.  De tevredenheid over de speelvoorzieningen in het gebied  Sloterdijk I wordt getransformeerd tot gemengd woon- is toegenomen en ligt nu boven het gemiddelde van de werk gebied, de ontwikkeling hiervan loopt over een lange stad. periode. Grote nieuwbouwlocaties voor de komende tijd  Relatief weinig bewoners voelen zich eenzaam. (tot 2025) zijn de vernieuwing van de Kolenkit, en (verdere) ontwikkeling van de Laan van Spartaan en Aandachtspunten West (voorheen ING-strook).  De buurtbetrokkenheid is relatief laag en de omgang tussen  De tevredenheid met de buurt ligt in Bos en Lommer nog groepen wordt weinig positief gewaardeerd. Ook ervaren onder het stadsgemiddelde, maar is wel gestegen. Ook zijn bewoners relatief veel spanningen in de buurt. bewoners relatief positief over de toekomstige  De tevredenheid over de woning is relatief laag en in ontwikkeling van de buurt. Erasmuspark is deze ook gedaald. De woningen worden  Er komen meer voorzieningen in Bos en Lommer, het weinig geschikt gevonden om in oud te worden. aantal horecavestigingen en winkels neemt toe. Het  Veel kinderen in Bos en Lommer hebben met winkelaanbod wordt ook iets beter gewaardeerd. achterstanden te maken. Een derde deel groeit op in een Tegelijkertijd is de winkelleegstand wel hoog. Het aantal minimahuishouden en 43% van de peuters komt in publiekstoegankelijke cultuurvoorzieningen stijgt. aanmerking voor Voor- en Vroegschoolse educatie. Relatief  De tevredenheid over het beheer van de openbare ruimte weinig kinderen krijgen een havo/vwo-advies, al is dit wel ligt stabiel op het stedelijk gemiddelde. Er wordt relatief toegenomen. veel overlast van vervuiling ervaren.  Kinderen in dit gebied sporten relatief weinig en hebben vaker te maken met overgewicht. Ontwikkeling Bos en Lommer, 2012-2016 (+/- 1 jaar) Aandachtsbuurten  De Kolenkitbuurt-Noord bestaat grotendeels uit corporatie- woningen. De leefbaarheid wordt hier lager beoordeeld. Veel huishoudens moeten rondkomen van een minimuminkomen.  Bewoners van De Kolenkit hebben vaker gezondheids- problemen. Het aanbod aan zorgvoorzieningen is hier beperkt en de waardering van het aanbod ligt dan ook laag.  In de Gibraltarbuurt is de sociaaleconomische positie van veel bewoners zwak. De bijstandsafhankelijkheid is hoog en

veel huishoudens leven van een minimuminkomen.

1 Wat is de gebiedsanalyse? Het gebied (zwart) in wijken (rood) en buurten (blauw) De gebiedsanalyses vormen het startpunt van de Amsterdamse gebiedscyclus. Iedere analyse beschrijft de toestand en ontwikkeling van één van de 22 gebieden in de stad. Daarbij wordt zowel gebruik gemaakt van statistieken en onderzoeksgegevens als van de signalen uit de buurt die professionals in het gebied opvangen. De gebiedsanalyse dient als onderlegger voor de gebiedsagenda 2019-2022.

Leeswijzer  Informatie over het gebied als geheel o.b.v. onderzoek, statistieken en feitelijke gebiedsinformatie ► Idem voor een wijk of buurt in het gebied Oog en oor informatie o.b.v. waarnemingen van professionals in het gebied

Gebiedstypering ► Sloterdijk bestaat uit het bedrijventerrein Sloterdijk I, volkstuincomplexen en het (voormalige) dorp Oud Wijken in Bos en Lommer Sloterdijk. Er wonen weinig mensen (529).  Bos en Lommer bestaat uit het oude dorp Sloterdijk en het naastgelegen bedrijventerrein Sloterdijk I, en delen gebouwd net vóór de oorlog ( en Bevolking Erasmusparkbuurt), en net ná de oorlog (De Kolenkitbuurt). Het vooroorlogse deel is meer door particulieren gebouwd Bevolkingssamenstelling en bestaat nog steeds voor een groot deel uit particuliere  In Bos en Lommer wonen 35.000 mensen. verhuur. Het naoorlogse deel is meer door  Relatief veel bewoners zijn van niet-westerse herkomst woningcorporaties gebouwd. (46%), met name van Turkse (11%) en Marokkaanse (19%)  Het gebied bestaat daarmee uit een bijzondere mix van herkomst. Deze aandelen krimpen, tien jaar terug was dit prestedelijk, 19e-eeuws en de eerste moderne stedebouw nog respectievelijk 16% en 23%. met strokenbouw en groenvoorzieningen.  Er wonen relatief weinig 65 plussers (8% versus 12%  De Erasmusparkbuurt is een gegentrificeerde stadsbuurt. Er gemiddeld in de stad). Het aandeel jongeren is wel wonen veel nieuwe stedelingen (47%) en de bewoners gemiddeld (18%). hebben sociaaleconomisch een wat gunstiger positie dan  De huishoudenssamenstelling van het gebied wijkt de bewoners in de andere buurten van Bos en Lommer. De nauwelijks af van het stedelijk gemiddelde, 53% van de woningen zijn relatief klein, waardoor de buurt vooral huishoudens is een alleenwonende, net als gemiddeld in huishoudens zonder kinderen trekt. .  Landlust is een opkomende stadsbuurt, de armoede is er ► In Landlust is het aandeel nieuwe stedelingen langzaam nog relatief groot, maar het aandeel nieuwe stedelingen toegenomen naar 34% (Amsterdam: 29%). Dit zijn neemt sterk toe. personen tussen de 18 en 55 jaar van Nederlandse of  De Kolenkitbuurt is een buurt waar veel gezinnen wonen, westerse herkomst die na hun 18e naar de stad zijn vaak met een laag inkomen. In deze buurt, gelegen tussen gekomen. In deze wijk ligt Erasmuspark Oost: hier wonen de ring A10 en het spoor, moet 30% van de huishoudens wat meer gezinnen met kinderen (23%). rondkomen van een minimuminkomen. ► Op Sloterdijk wonen 529 mensen. Veel bewoners zijn ► Laan van Spartaan maakt ook deel uit van de wijk De nieuwe stedeling (58%) en wonen er voor korte tijd. Men Kolenkit. Deze nieuwbouwbuurt is nog deels in aanbouw. woont hier vaak samen zonder kinderen (41%).

2 Nieuwe stedelingen, 2005-2017 Bevolking Bos en Lommer naar leeftijd en geslacht, % 1 januari 2005, 2017 en 2025 70 Amsterdam 100 Bos en Lommer

60 Erasmuspark

100

12.000

60 90

40

80

20

50

30 10

De Kolenkit 90 70 0

50 Sloterdijk Landlust 80

40 8.000 70 30

20 60 4.000

10 50

0 40 2005 2007 2009 2011 2013 2015 2017 0 Bron: OIS 30 ► In De Kolenkit heeft 61% van de bewoners een migratie- achtergrond uit een niet-westers land. 4.000 Dit aandeel sterk 20 afgenomen, sterker dan in andere delen van Bos en 10 Lommer. In de Robert Scottbuurt West wonen veel mensen

alleen (73%). Daarnaast wonen hier wat8.000 meer 75-plussers 0 dan gemiddeld (7% versus 5%), maar dit aandeel neemt 800 600 400 200 0 200 400 600 800 snel af (was 12% in 2012). In de Kolenkitbuurt Noord wonen m v 2005 2025 bron: OIS juist veel jongeren (28%). Het aandeel 12.000 eenoudergezinnen (12%) is hier bovengemiddeld, maar neemt af. In Laan van Spartaan wonen veel kinderen jonger dan 3 jaar (9%). Stedelijke ontwikkeling en wonen ► In Erasmuspark is bijna de helft van de bewoners een nieuwe stedeling (47%), dit aandeel stijgt gestaag. Hier Buurtwaardering wonen wat meer stellen zonder kinderen (25%) dan  Bewoners uit Bos en Lommer waarderen hun buurt minder gemiddeld (21%). dan de gemiddelde Amsterdammer. Het rapportcijfer voor de buurt ligt lager (6,9 versus 7,5). De tevredenheid neemt wel toe, in 2011 gaven bewoners nog een rapportcijfer 6,5. Bevolkingsprognose  De verwachting over de ontwikkeling van de buurt in de  Tussen 2017 en 2025 zal het aantal inwoners gaan toekomst ligt wel op het gemiddelde van de stad (7,1) en toenemen van 34.900 naar 39.700; een stijging van 14%. een grote groep, 38%, vindt dat de buurt er het afgelopen Deze groei is sterker dan de gemiddelde groei in jaar op vooruit is gegaan (22% gemiddeld in de stad). Amsterdam (+7,6%).  De betrokkenheid van buurtbewoners wordt nog laag  De bevolking is jong (gemiddeld 34,2 jaar) en zal in 2025 gewaardeerd, al verbetert dit wel (rapportcijfer 5,9 in 2015 nog steeds jong zijn (35,1 jaar) in vergelijking met het versus 5,6 in 2011). gemiddelde voor de hele stad (38,5 jaar). ► De tevredenheid met de buurt is het sterkst verbeterd in De  Tegelijkertijd is er wel sprake van vergrijzing. Tussen 2017 Kolenkit (van 6,0 in 2011 naar 6,7 in 2015) en dan met name en 2025 neemt het aantal 65-plussers toe van 6.200 naar in het zuidelijke deel (6,0 naar 6,9). 6.800. Hun aandeel in de bevolking neemt toe van 10 naar 13%, maar is in 2025 echter nog steeds kleiner dan het Wonen Amsterdam gemiddelde (14%).  De woningvoorraad in Bos en Lommer groeit, van ruim 15.000 woningen in 2011 naar 17.600 woningen in 2017.  De groei is er door nieuwbouw op Sloterdijk (van 55 naar 233 woningen) en in De Kolenkit (van 3.000 naar 4.700 woningen).  De koopvoorraad neemt toe, 27% van de woningen is in 2016 een koopwoning (was 23% in 2011). Vooral de corporatievoorraad neemt in aandeel af van 51% in 2011 naar 48% in 2016.

3 ► In De Kolenkit is het aandeel corporatiebezit het grootst, en  In de bevolkingsprognose van OIS is uitgegaan van in totaal dit aandeel neemt af (van 79% in 2011 naar 70% in 2016). In ruim 2.400 extra woningen tussen 2017 en 2025. Daarvan absoluten is er echter een groei: van 2.300 naar 3.200 zijn de Westerpark West (de ING-strook), de Kolenkitbuurt corporatiewoningen. en Laan van Spartaan goed voor respectievelijk 800, 260 en ► In Erasmuspark groeit de koopvoorraad van 38% in 2011 700 extra woningen. naar 44% in 2016. Het corporatiebezit is klein (17%) en dit neemt verder af (was 21% in 2011). Ook de particuliere huurvoorraad krimpt (van 41% naar 38%). Verkeer en openbare ruimte  De gemiddelde huren waren laag in dit gebied, maar zijn sterk gestegen, van €386 in 2011 naar €518 in 2015 (€577 Openbare ruimte gemiddeld in de stad).  De woningen (6,0) en de woonomgeving (6,2) worden door  Bewoners van Bos en Lommer zijn minder tevreden met bewoners van Bos en Lommer niet zo mooi gevonden hun woning dan gemiddeld in de stad (rapportcijfer 7,0 (Amsterdam: beide rapportcijfer 6,8). versus 7,6 gemiddeld in de stad). Veel huishoudens willen  De speelvoorzieningen worden goed gewaardeerd (7,2 verhuizen (32% versus 26% gemiddeld in de stad). versus 6,8 gemiddeld in Amsterdam). Dit is ook een ► In Erasmuspark is de tevredenheid met de woning gedaald verbetering ten opzichte van 2013 (was 6,9). van een 7,7 in 2011 naar een 7,1 in 2015. De waardering voor  Ten opzichte van 2013 zijn de cijfers voor het het onderhoud van de woning nam af van een 7,0 naar een schoonhouden en onderhouden van de openbare ruimte 6,5. Dit speelt met name in de Robert Scottbuurt Oost. niet veel veranderd en rond het stedelijk gemiddelde ► In De Kolenkit verbeterde de waardering juist: het gebleven. Het onderhoud van straten en stoepen krijgt rapportcijfer voor de woning ging van een 6,3 naar een 7,1 bijvoorbeeld een 6,5 versus 6,6 gemiddeld in Amsterdam. en voor het onderhoud van een 6,3 naar een 6,9. De  Wel is de overlast van vervuiling iets toegenomen, het nieuwbouw zal hierin een rol hebben gespeeld. rapportcijfer hiervoor daalde van 5,9 in 2013 naar 5,7 in 2015  Weinig woningen in Bos en Lommer zijn te bewonen (Amsterdam: 6,2 en stabiel). zonder trappen te hoeven lopen, 21% is een nultrede ► In De Kolenkit ervaren bewoners meer tekenen van woning (26% gemiddeld in de stad). Weinig huishoudens verloedering dan gemiddeld (verloederingsscore 31 versus vinden hun woning geschikt om oud in te worden (33% 28 gemiddeld in Amsterdam). De verlichting is hier vaak versus 40% gemiddeld in Amsterdam). niet toereikend volgens bewoners. ► In de Kolenkitbuurt Noord kampen bewoners met veel Rapportcijfer voor het onderhoud van de woning, 2005-2015 overlast van vervuiling (5,4) en is men weinig te spreken rapportcijfer over het uiterlijk van de woonomgeving (5,2). De bewoners 8,0 geven lagere cijfers voor het schoonhouden van de buurt, 7,5 waarbij de straten met een 5,2 als minst schoon wordt

7,0 beoordeeld. Het onderhoud van straten en stoepen is ook E37 Landlust achteruitgegaan en krijgt een 5,3. Toch ervaart men wel iets 6,5 E38 Erasmuspark minder overlast van vervuiling (van een 4,7 naar een 5,4). 6,0 E39 De Kolenkit ► Ook in Bosleeuw vinden bewoners het beneden gemiddeld schoon. 5,5 Amsterdam ► In de Kolenkitbuurt Zuid zijn bewoners het beheer van de 5,0 openbare ruimte juist positiever gaan waarderen, veel 4,5 cijfers zijn niet langer beneden gemiddeld. ► In de Robert Scottbuurt Oost en West is de overlast van 4,0 2005 2007 2009 2011 2013 2015 vervuiling toegenomen, bewoners geven respectievelijk

een 5,5 en 5,6. In Laan van Spartaan geven bewoners bron: WIA hiervoor een 4,9. Zij vinden vooral de straten niet schoon

(5,8). Ruimtelijke ontwikkelingen ► De Erasmusbuurt-West en -Oost scoren over het algemeen  In Bos en Lommer zullen tot 2025 enkele grote gemiddeld op schoonhouden en onderhoud van de nieuwbouwprojecten plaatsvinden, waaronder de openbare ruimte. ontwikkeling van Westerpark West (de ING-strook), de

vernieuwing van de Kolenkitbuurt en de verdere Verkeer ontwikkeling van Laan van Spartaan.  De parkeervoorzieningen worden even goed beoordeeld als  Sloterdijk I wordt getransformeerd tot een gemengd gemiddeld in de stad, zowel voor fietsen (6,0 versus 5,8) als gebied met wonen en bedrijvigheid. In totaal zijn er 1500 auto’s (6,6 versus 6,4). extra woningen gepland, maar de oplevering van deze woningen verwacht OIS pas na 2036. 4 ► Erasmusparkbuurt Noord valt op met een 4,5 voor Economie en cultuur fietsparkeren. ► Voor autoparkeren worden onvoldoendes gegeven in de Bedrijvigheid Kolenkit Noord (5,8) en Robert Scottbuurt Oost (5,7).  Bos en Lommer is eerder een woon- dan een werkgebied. In 2017 zijn er 373 banen per 1.000 inwoners tegenover 600 in Amsterdam. Het gaat hier om 3.972 vestigingen; 1.000 Duurzaamheid en water meer dan 2013 (ofwel een stijging van 33%). Het aantal banen is juist gedaald met 11% tot 13.004 banen in 2017.  In 2015 leverde geregistreerde zonnepanelen in het gebied  Er zijn relatief veel zzp’ers (66%). Het aandeel starters is al 36,2 Kwpiek vermogen per 1.000 woningen. Dat is nabij het jaren bovengemiddeld (12,8% versus 10,5%). stedelijk gemiddelde (39,2 per 1.000 woningen).  Een kwart van alle vestigingen valt in de functiegroep  De lucht is relatief schoon in Bos en Lommer. De ‘bedrijf’; 3% is horeca; 38% heeft een kantoorfunctie; een gemiddelde stikstofdioxide concentratie in dit gebied is 28 kwart heeft als functie voorziening en vier procent is een µg/m³. Dit is onder de WHO advieswaarde van 40 µg/m³. winkel ► In de Robert Scottbuurt West buurt wordt er wel een  Het aantal horecavestigingen is tussen 2013 en 2017 flink waarde boven 40 µg/m³ stikstofdioxide gemeten. Er zijn gestegen van 97 tot 127. Het aantal hotels is toegenomen een aantal buurten waar de concentratie op bepaalde van 2 naar 4 en het aantal bedden van 384 naar 606 meetpunten hoger is dan 35 µg/m³. Dat zijn Bosleeuw,  Het aantal winkels is gestegen van 169 van 177, de stijging Gibraltarbuurt en Robert Scottbuurt Oost. betrof alleen het niet-dagelijkse boodschappensegment,  Er wordt relatief weinig elektriciteit en gas verbruikt in Bos het aantal winkels voor dagelijkse boodschappen nam juist en Lommer. Dit geldt zowel voor bewoners als voor af (van 41 naar 39). Het winkelgebied Bos en Lommerweg bedrijven. Particulieren verbruiken gemiddeld 2.100 kWh wordt beoordeeld met een 7,0. Men is te spreken over de aan elektriciteit, bedrijven zitten op 13.000 kWh algemene bereikbaarheid, maar minder over de (Amsterdam: particulier 2.500 en zakelijk 20.800). keuzemogelijkheden non-food. Gemiddeld worden de  De blauwe vlakken in de kaart laten zien in welke straten/ winkelgebieden in Amsterdam met een 7,2 beoordeeld. buurten een sterk verhoogde kans bestaat op overlast en  De koopkrachtbinding voor dagelijkse boodschappen schade bij extreme neerslag. In de rode/oranje/gele vlakken bedraagt in 2016 73% en voor niet-dagelijkse geldt dit voor panden en (kwetsbare) infrastructuur. boodschappen 13%.  De winkelleegstand is in gebied Bos en Lommer hoog; 7,8% Kwetsbaarheid bij extreme regen (bron: www.rainproof.nl) van de voorraad en 7% van de winkelvloeroppervlakte (tegenover 3,6% en 4,5% in Amsterdam). De winkelhuren op het Bos en Lommerplein zijn de afgelopen jaren stabiel gebleven en schommelen in 2017 tussen de 225 euro en 300 euro per jaar per m2. ► Bedrijven en banen zijn geconcentreerd in twee van de vier wijken: Sloterdijk en Landlust. Dit zijn beide wijken met bedrijventerreinen. Ruim de helft van alle bedrijven uit het gebied zijn in Landlust gevestigd. In Landlust zijn bedrijven klein en in Sloterdijk juist groot: hier werken 6.386 mensen over 442 vestigingen. Vooral het aandeel bedrijven in de financiële sector is op Sloterdijk met 17% hoog te noemen.

Cultuur  Het aandeel inwoners van Bos en Lommer dat in 2016 naar minstens vier verschillende soorten uitgaansgelegenheden ging, ligt met 53% rond het stedelijk gemiddelde van 50%.  Het aantal (publiekstoegankelijke) cultuurvoorzieningen volgt een stijgende lijn. Per 1.000 inwoners zijn er begin 2017 8,7 (Amsterdam: 6,8). ► In de Kolenkit stijgt het aantal cultuurvoorzieningen per 1.000 inwoners, maar is nog steeds laag (2017: 4,5). In Landlust en Erasmuspark is dit aantal hoger dan gemiddeld

(9,2 en 14,7).

5 Openbare orde en veiligheid  Het aandeel jongeren dat in een huishouden woont dat langdurig op het minimum leeft, is eveneens hoog in Bos en Veiligheid Lommer (23% versus 14% in Amsterdam).  Op het gebied van veiligheid scoort Bos en Lommer ► Het hoogst is dit in de Kolenkitbuurt Noord (33%). In de gemiddeld voor Amsterdam. De veiligheidsindex is 107 Gibraltarbuurt is dit aandeel 25%. Ook in enkele andere (Amsterdam: 104). buurten, die over het algemeen beter scoren op de  Het percentage bewoners dat zich weleens onveilig voelt in sociaaleconomische indicatoren, ligt dit aandeel hoog: de de eigen buurt is met 32% iets hoger dan gemiddeld in Robert Scottbuurt-Oost (23%) en -West (21%) en de Laan Amsterdam (27%). Veertien procent van de bewoners geeft van Spartaan (24%). In Landlust-Noord en Bosleeuw is het aan dat de criminaliteit in de buurt is afgenomen. Dit is een aandeel langdurige minimajongeren 22% en 23%. relatief hoog percentage in vergelijking met het gemiddelde van Amsterdam (8%). Minimajongeren 2011-2014 % ► Bewoners van De Kolenkit voelen zich relatief vaak onveilig. 45 Dit uit zich in een score van 124 op de 40 onveiligheidsbelevingsindex (Amsterdam: 97). Deze hoge 35 score verschilt niet veel in vergelijking met de voorgaande Landlust jaren. 30 Erasmuspark ► Deze onveiligheidsgevoelens komen niet direct voort uit de 25 De Kolenkit werkelijke criminaliteit, deze is namelijk laag in De Kolenkit 20 Bos en Lommer (criminaliteitsindex: 67 versus 93 gemiddeld in Amsterdam). 15 Amsterdam In de Kolenkit zijn er zowel relatief weinig high volume delicten zoals zakkenrollerij, vermogensdelicten, inbraken 10 bij bedrijven en fietsendiefstallen (66) als high impact 5

delicten zoals overvallen, straatroven en 0 2010 2011 2012 2013 2014 slachtofferschappen seksuele intimidatie, bedreiging en mishandeling (67). De high volume delicten en high impact Bron: RIO/OIS delicten zijn ook afgenomen in de afgelopen jaren. ► In het Erasmuspark is er sprake van een stijging van high Jeugdhulp impact delicten, de index steeg van 83 in 2015 naar 92 in  Kinderen in Bos en Lommer hebben een verhoogde kans 2016 (Amsterdam: 87). slachtoffer te worden van kindermishandeling. De risicofactorenindex kindermishandeling is veel hoger dan Overlast gemiddeld (143 versus 100).  In Bos en Lommer is minder overlast (van personen en van  Het aandeel kinderen onder begeleiding van verloedering in de buurt) dan gemiddeld in heel Amsterdam jeugdbescherming en –reclassering is minder dan (overlastindex Bos en Lommer: 109 respectievelijk 123 in gemiddeld (2,0% versus 2,8%). Het aandeel ouders dat heel Amsterdam). opvoed- en opgroeiondersteuning krijgt is gemiddeld  Het percentage inwoners van Bos en Lommer dat overlast (2,5%). Evenals het aandeel 10-jarigen dat zorgen in het ervaart door jongeren is sterk gedaald, namelijk van 20% in gezin ervaart (16%). 2015 naar 10% in 2016. Het ligt daarmee op het stedelijk  Het aandeel kinderen dat onder behandeling is bij een gemiddelde (11%). Ouder Kind Team is hoger dan gemiddeld (9,9% versus ► In de wijken Erasmuspark, Landlust en De Kolenkit is 8,4%). Net als het aandeel gezinnen bij Samen Doen (3,3% jongerenoverlast sterk gedaald. versus 2,1% in Amsterdam).

 Het aandeel 4e-klassers van het voortgezet onderwijs (15-16 Onderwijs, jeugd en diversiteit jarigen) met depressieklachten is hoger dan gemiddeld (12% versus 10%) en ook scoren 4e-klassers lager op het Jeugd ontvangen van prosociaal gedrag (74% versus 77%).  Het aandeel 18-minners in Bos en Lommer is gemiddeld  Van de 4e-klassers van het voortgezet onderwijs in Bos en voor Amsterdam (18%). De meerderheid heeft een niet- Lommer drinkt 6% minstens 1x per maand alcohol en 5% westerse migratieachtergrond (65% versus 47% in gebruikt minstens 1x per maand cannabis, dat is beneden Amsterdam), maar dit aandeel daalt (2013: 72%). gemiddeld (12% en 7%). Net als gemiddeld in de stad rookt  In het gebied wonen relatief veel minimajongeren (2014: 9% minstens 1x per maand. 32% versus 22% in Amsterdam).  Bos en Lommer heeft relatief veel 10-jarigen met ► In De Kolenkit wonen relatief veel jongeren (21%). Het overgewicht (21% versus 17%) en met obesitas (10% versus aandeel minimajongeren is hier hoog (38%). 4%). Dit geldt ook voor 4e-klassers met overgewicht (20% 6 versus 16%) en obesitas (9% versus 6%). Het aandeel 4e- Diversiteit klassers met obesitas is in 2016 weer gestegen na een  De sociale cohesie in de buurt wordt door bewoners in Bos daling van 8% in 2013 naar 5% in 2015. en Lommer met een 5,5 beoordeeld, ongeveer evenveel als gemiddeld in Amsterdam. Ook de ervaren discriminatie ligt Onderwijs op het stedelijk niveau, net als de acceptatie van de rechten  Over het algemeen is de uitgangspositie van kinderen in van homoseksuele en lesbische stellen. Bos en Lommer minder gunstig dan in Amsterdam  De omgang tussen groepen wordt daarentegen slechter gemiddeld. Van de peuters komt 43% in aanmerking voor gewaardeerd dan gemiddeld (rapportcijfer 6,6 versus 7,0 Voor en Vroegschoolse Educatie (Amsterdam: 34%). gemiddeld). Dertig procent van de 4e-klassers heeft een ► In De Kolenkit loopt meer dan de helft van de peuters risico negatieve houding ten aanzien van homoseksuele op een taalachterstand (54% heeft een VVE-indicatie). Het schoolgenoten, twee keer zo veel als gemiddeld. Verder overgrote deel van hen (93%) neemt deel aan VVE. Dit is worden relatief veel spanningen ervaren: de indexscore (113 meer dan het stedelijk gemiddelde van 88%. in 2015) is hoger dan gemiddeld (100), en is gestegen (108  Het opleidingsniveau van ouders, een belangrijke in 2013). voorspeller van onderwijsresultaten, is de laatste jaren ► Spanningen worden in alle wijken relatief vaak gevoeld. Dit gestegen, maar ligt nog onder het stedelijk gemiddelde. In lijkt in 2016 iets te zijn afgenomen (zie figuur, hoe hoger de 2012 was 22% (ouders PO) en 13% (ouders VO) index, hoe meer spanningen bewoners in de buurt ervaren). hoogopgeleid, tegenover 42% (PO) en 35% (VO) in ► In Landlust ervaren relatief veel bewoners discriminatie Amsterdam. Nu is dat 33% (PO) en 20% (VO) tegen over (19%), in Erasmuspark relatief weinig (7%) en in De Kolenkit 48% (PO) en 43% (VO) in Amsterdam. ligt dit aandeel met 13% op het gemiddelde (14%).

Leerlingen in Bos en Lommer en Amsterdam met minstens Spanningenindex, 2013-2016 1 hoog opgeleide ouder, 2011-2016 120 60 % 115 50 Erasmuspark 110

40 Amsterdam PO Landlust Amsterdam VO 105 30 Bos en Lommer PO De Kolenkit 100 Bos en Lommer VO 20 Amsterdam 95

10 90 2013 2014 2015 2016 0 2012 2013 2014 2015 2016 Bron: Veiligheidsmonitor bron: CBS/OJZ, bewerking OIS

Werk, inkomen en participatie  Basisschooladviezen in Bos en Lommer liggen lager dan gemiddeld. In 2015 kreeg 41% van de leerlingen een Werk en inkomen havo/vwo advies (Amsterdam: 52%) en 20% een advies  Bos en Lommer scoort op sociaaleconomisch gebied op of voor praktijkonderwijs of leerwegondersteuning onder het gemiddelde van de stad. Het gemiddeld (Amsterdam: 16%). Deze aandelen zijn de laatste jaren besteedbaar huishoudinkomen is met € 28.000 redelijk stabiel. bijvoorbeeld relatief laag (Amsterdam: € 33.000), maar de  Twee derde deel (65%) van de jongeren tussen de 18 en 23 netto arbeidsparticipatie is wel vergelijkbaar met het jaar heeft een startkwalificatie, een HAVO-, VWO- of MBO Amsterdams gemiddelde (68%). niveau 2-diploma (Amsterdam: 67%). In 2016 verliet 10%  Bijna een kwart van de huishoudens (24%) heeft een van de jongeren het onderwijs zonder een startkwalificatie minimuminkomen (Amsterdam gemiddeld: 20%). De te behalen (Amsterdam: 9%). bijstandsafhankelijkheid is 7,3%; iets hoger dan gemiddeld  In Bos en Lommer wonen relatief veel studenten: 10% in de stad (6,5%). versus 8% gemiddeld in Amsterdam. ► De Kolenkit Noord en de Gibraltarbuurt kennen een hoog ► Ruim de helft van de studenten in het gebied woont in aandeel bijstandsgerechtigden (respectievelijk 13% en Landlust (o.a. voormalig Elseviergebouw). 11%). In beide buurten neemt het aandeel bijstandsgerechtigden met een grote afstand tot de 7 arbeidsmarkt toe. De geregistreerde werkloosheid is al  Er wordt iets minder vaak mantelzorg verleend dan meerdere jaren hoog (21% en 16%). gemiddeld (7% versus 9%).  Het gebruik van schuldhulpverlening is in Bos en Lommer ► Bewoners van De Kolenkit zijn minder vaak gezond en iets hoger dan gemiddeld in de stad (2,5% versus 2,2%). hebben vaker lichamelijke beperkingen. Ouderen zijn ► Ook schuldhulpverlening vindt vaker plaats in Kolenkitbuurt minder positief over het aanbod aan zorgvoorzieningen in Noord en Gibraltarbuurt (4,5% en 4,0%). die buurt (rapportcijfer 6,8 versus 7,5) en er zijn ook minder van dergelijke voorzieningen per 1.000 inwoners in deze Participatie buurt dan gemiddeld.  Bewoners van Bos en Lommer van 19-64 jaar participeren ► Bewoners van de Kolenkit en Landlust maken relatief veel even vaak in (vrijwilligers)werk, mantelzorg of opleiding als gebruik van dagbesteding en algemene ondersteuning de gemiddelde Amsterdammer. In 2012 lag het (cliënten AO en DB). participatieniveau nog laag (81% versus 90% in 2016)  Sociale uitsluiting, een situatie waarin mensen vanwege Sport omstandigheden als weinig financiële middelen of gebrek  Onder de 10-jarigen in Bos en Lommer is het aandeel dat lid aan zorg niet volledig kunnen deelnemen aan de is van een sportvereniging zeer laag (57% versus 73%). De samenleving, komt in het gebied wat vaker voor dan totale sportdeelname in het gebied (jongeren en gemiddeld (10% versus 8%), in 2012 ging het nog om 13%. volwassenen samen) ligt echter met 80% boven het  De inzet voor de buurt of stad ligt laag (12% versus 24%), en stadsgemiddelde (77%). ook het aandeel vrijwilligers is wat minder dan gemiddeld in  Net zoals in heel Amsterdam is fitness de meest populaire de stad (27% versus 35%). Beide vormen van participatie sport, maar hardlopen en voetbal worden in het gebied zijn ook afgenomen ten opzichte van 2014. relatief vaker beoefend dan gemiddeld in de stad.  Er is minder vaak wekelijks contact met buren (42% versus  Bos en Lommer heeft relatief weinig aanbod van 51%), maar vaker dan gemiddeld wekelijks contact met sportgelegenheden in de buurt (0,26 versus 0,45 overige buurtbewoners (29% versus 23%). sportvoorzieningen per 1.000 inwoners). Als rapportcijfer  Bijna de helft van de bewoners voelt zich verwant met een voor het sportaanbod geven de bewoners een 6,8. Dat is geloof (47% versus 34%) en ook het bezoek aan godshuizen gemiddeld voor de stad. ligt hoger dan gemiddeld (24% versus 18%).

Educatie en inburgering  In het gebied wonen 5,2 statushouders per 1.000 inwoner (Amsterdam: 6,1 per 1.000 inwoners).

Welzijn, zorg en sport

Welzijn  De standaard leefsituatie-index, een samengestelde score op het gebied van gezondheid, participatie en leefbaarheid die het gemiddelde welzijnsniveau van een buurt beschrijft, is in het gebied vrij gemiddeld (103 versus 105).  In Bos en Lommer is iets minder vaak sprake van ernstige eenzaamheid dan gemiddeld in de stad (9% versus 13%).  Twaalf procent ervaart geen regie over het eigen leven (gemiddeld 10%).

Zorg  De ervaren gezondheid ligt op het gemiddelde van de stad, 76% voelt zich (zeer) gezond.  Ouderen in Bos en Lommer hebben relatief vaak moeite met het uitvoeren van alledaagse handelingen, 24% ervaart beperkingen in het dagelijks leven (ADL-beperkingen).  De leefstijl in dit gebied wijkt niet af van het gemiddelde beeld in de stad, behalve dat men vaker rookt (35% versus 27%).

8 Kernindicatoren

9 Kernindicatoren (vervolg)

Legenda tabel voorpagina en kernindicatoren De kleuren geven aan hoe de waardes van een indicator verspreid zijn over de stad. De kleuren geven niet aan of de verschillen statistisch significant zijn en hebben geen relatie met gestelde normen of beleidsdoelen.

> 1 SD meer / beter dan gemiddeld 0,5 - 1 SD meer / beter dan gemiddeld 0,5 SD rond gemiddelde 0,5 - 1 SD minder / slechter dan gemiddeld > 1 SD minder / slechter dan gemiddeld geen gegevens beschikbaar

Deze en meer cijfers zijn voor meerdere jaren en op verschillende schaalniveaus terug te vinden in het Basisbestand Gebieden Amsterdam van OIS (zie ook: http://www.ois.amsterdam.nl/visualisatie/dashboard_kerncijfers.html). Op deze site staan ook de definities en bronnen vermeld van alle indicatoren.

10