KNNV IJSSEL & LEK

WAARNEMINGEN 2016 www.knnv.nl/ijsselenlek

Voorkant: Kunst, Elswout (M Voogt) KNNV-waarnemingen in 2014-2016 Klasse (Sub)species 2016 2015 2014 Zoogdieren 12 11 15 Vogels 181 193 158 Amfibiën & reptielen 12 9 8 Vissen 2 4 7 Redactioneel Weekdieren 92 57 37 In 2016 heeft de KNNV-afdeling IJssel en Lek op Geleedpotigen 751 502 599 60 dagen excursiegebieden bezocht in Nederland Overige dieren 13 6 - en Duitsland. We zagen meer dan 2500 verschil- Planten 839 704 855 lende (sub)species, een jaarrecord voor de afde- Mossen 140 91 97 ling. Hiernaast staat een uitsplitsing naar klasse. Korstmossen 186 169 145 Het was voor ons geen goed paddenstoelenjaar. Wieren 4 9 5 Ondanks de cursus die gegeven werd, met daar bij- Paddenstoelen 280 387 298 behorende excursies, viel het aantal waarnemingen Totaal 2.512 2.142 2.224 tegen, zonder twijfel door het droge najaar. Opmer- kelijk is het aantal waargenomen soorten geleed- Zoogdieren potigen, resultaat van naarstig stronken omkeren, Latijnse naam Nederlandse naam nachtvlinderen en dergelijke. Op pagina 44 staan de Bos taurus var heck heckrund excursiegebieden opgesomd met externe gidsen; Capreolus capreolus ree we zijn deze natuurliefhebbers/kenners zeer er- Cervus elaphus edelhert kentelijk voor hun enthousiaste inbreng. Op www. Dama dama damhert knnv.nl/ijsselenlek kunt u terecht voor de wekelijk- Equus caballus var konik konik se waarneminglijsten. Op de homepage staat een Erinaceus europaeus egel link naar Google Foto's met excursieprenten. Halichoerus grypus grijze zeehond Kjell Nilsen & Jan Willem de Jong Lepus europaeus haas Myotis emarginatus ingekorven vleermuis (Z) Phoca vitulina gewone zeehond Afkortingen Rattus norvegicus bruine rat D = Duitsland Vulpes vulpes vos f = forma (vorm) -NL = niet in Nederland sl = sensu lato (in brede zin) spec = tot op familienaam gedetermineerd ss = sensu stricto (in engere zin) ssp = subspecies (ondersoort) var = variëteit Z = zeldzaam ZZ = zeer zeldzaam Voor nomenclatuur en status zie de website www.waarneming.nl (of www.observation.org voor waarnemingen in Duitsland). Damhert, Blauwe Kamer (HAT de Jong)

-1- Vogels Latijnse naam Nederlandse naam Branta canadensis grote Canadese gans Accipiter gentilis havik Branta leucopsis brandgans Accipiter nisus sperwer Bubo bubo oehoe (D) Acrocephalus palustris bosrietzanger Bucephala clangula brilduiker Acrocephalus rietzanger Buteo buteo buizerd schoenobaenus Buteo lagopus ruigpootbuizerd (Z) Acrocephalus scirpaceus kleine karekiet Calidris alba drieteenstrandloper Actitis hypoleucos oeverloper Calidris alpina bonte strandloper Aegithalos caudatus staartmees Calidris maritima paarse strandloper Aix galericulata mandarijneend Carduelis carduelis putter Alauda arvensis veldleeuwerik Cepphus grylle zwarte zeekoet (ZZ) Alca torda alk Certhia brachydactyla boomkruiper Alcedo atthis ijsvogel Certhia familiaris taigaboomkruiper (Z) Alopochen aegyptiaca Nijlgans Cettia cetti Cetti's zanger (Z) Anas acuta pijlstaart Charadrius hiaticula bontbekplevier Anas clypeata slobeend Chlidonias niger zwarte stern Anas crecca wintertaling Chloris chloris groenling Anas penelope smient Chroicocephalus kokmeeuw Anas plathyrhynchos wilde eend ridibundus Anas plathyrhynchos parkeend Ciconia ciconia ooievaar f domesticus Ciconia nigra zwarte ooievaar Anas strepera krakeend Cinclus zwartbuik- Anser albifrons kolgans cinclus cinclus waterspreeuw (Z) Anser anser grauwe gans Circus aeruginosus bruine kiekendief Anser anser parkgans Circus cyaneus blauwe kiekendief f domesticus Clangula hyemalis ijseend (Z) Anser cygnoides zwaangans Coccothraustes appelvink Anser indicus Indische gans coccothrautes Anthus petrosus oeverpieper Columba livia stadsduif Anthus pratensis graspieper f domestica Anthus trivialis boompieper Columba oenas holenduif Apus apus gierzwaluw Columba palumbus houtduif Ardea alba grote zilverreiger Corvus corax raaf Ardea cinerea blauwe reiger Corvus corone zwarte kraai Ardea purpurea purperreiger Corvus frugilegus roek Arenaria interpres steenloper Corvus monedula kauw Asio otus ransuil Cuculus canorus koekoek Aythya ferina tafeleend Cyanistes caeruleus pimpelmees Aythya fuligula kuifeend Cygnus atratus zwarte zwaan Bombycilla garrulus pestvogel (Z) Cygnus bewickii kleine zwaan Botaurus stellaris roerdomp Cygnus cygnus wilde zwaan Branta bernicla rotgans Cygnus olor knobbelzwaan

-2- Delichon urbica huiszwaluw Dendrocopus major grote bonte specht Dryocopus martius zwarte specht Egretta garzetta kleine zilverreiger Emberiza citrinella geelgors (D) Emberiza leucocephalos witkopgors (ZZ) Emberiza melanocephala zwartkopgors (ZZ) Emberiza schoeniclus rietgors Erithacus rubecula roodborst Estrilda astrild Sint-Helenafazantje Falco columbarius smelleken Eider, Brouwersdam (HAT de Jong) Falco peregrinus slechtvalk Limosa limosa grutto Falco subbuteo boomvalk Linaria cannabina kneu Falco tinnunculus torenvalk Locustella luscinioides snor Fringilla coelebs vink Locustella naevia sprinkhaanzanger Fulica atra meerkoet Lophophanes cristatus kuifmees Gallinago gallinago watersnip Loxia curvirostra kruisbek Gallinula chloropus waterhoen Luscinia svecica blauwborst Garrulus glandarius gaai Melanitta nigra zwarte zee-eend Gavia stellata roodkeelduiker Mergellus albellus nonnetje Haematopus ostralegus scholekster Mergus merganser grote zaagbek Haliaeetus albicilla zeearend (Z) Mergus serrator middelste zaagbek Hirundo rustica boerenzwaluw Milvus milvus rode wouw (D) Ixobrychus minutus woudaap (Z) Motacilla alba witte kwikstaart Lanius collurio grauwe klauwier (D) Motacilla flava gele kwikstaart Larus argentatus zilvermeeuw Muscicapa striata grauwe vliegenvanger Larus argentatus Scandinavische Netta rufina krooneend argentatus zilvermeeuw Numenius arquata wulp Larus canus stormmeeuw Oenanthe oenanthe tapuit Larus fuscus kleine mantelmeeuw Oriolus oriolus wielewaal Larus marinus grote mantelmeeuw Oxyura jamaicensis rosse stekelstaart Limosa lapponica rosse grutto Panurus biarmicus baardman Parus major koolmees Passer domesticus huismus Passer montanus ringmus Perdix perdix patrijs Periparus ater zwarte mees Phalacrocorax carbo aalscholver Phasianus colchicus fazant Philomachus pugnax kemphaan Phoenicurus ochruros zwarte roodstaart Phylloscopus collybita tjiftjaf Rode wouw, Hohegeiss (GJM Boerma) Phylloscopus sibilatrix fluiter (D)

-3- Tringa nebularia groenpootruiter Tringa totanus tureluur Troglodytes troglodytes winterkoning Turdus iliacus koperwiek Turdus merula merel Turdus philomelos zanglijster Turdus pilaris kramsvogel Turdus torquatus beflijster Turdus viscivorus grote lijster Vanellus vanellus kievit Sneeuwgors, Oesterdam (KE Nilsen) Phylloscopus trochilus fitis Pica pica ekster Picus viridis groene specht Platalea leucorodia lepelaar Plectrophenax nivalis sneeuwgors Plegadis falcinellus zwarte ibis (Z) Pluvialis apricaria goudplevier Pluvialis squatarola zilverplevier Podiceps auritus kuifduiker Podiceps cristatus fuut Poecile montanus matkop Poecile palustris glanskop Vuursalamander, Hohegeiss (GJM Boerma) Prunella modularis heggenmus Psittacula krameri halsbandparkiet Amfibieën & reptielen Pyrrhula pyrrhula goudvink Latijnse naam Nederlandse naam Recurvirostra avosetta kluut Anguis fragilis hazelworm (D) Regulus regulus goudhaan Bufo bufo gewone pad Saxicola rubicola roodborsttapuit Hyla arborea boomkikker (Z) Sitta europaea boomklever Ichthyosaura alpestris Alpenwatersalamander Somateria molissima eider Lacerta agilis zandhagedis Spinus spinus sijs Lissotriton vulgaris kleine watersalamander Sterna hirundo visdief Pelophylax spec een groene kikker Streptopelia decaocto Turkse tortel Podarcis muralis muurhagedis (ZZ) Sturnus vulgaris spreeuw Rana temporaria bruine kikker Sylvia atricapilla zwartkop Salamandra salamandra vuursalamander (D) Sylvia borin tuinfluiter Triturus cristatus kamsalamander (Z) Sylvia communis grasmus Zootoca vivipara levendbarende hagedis Sylvia curruca braamsluiper (D) Tachybaptus ruficollis dodaars Vissen Tadorna tadorna bergeend Latijnse naam Nederlandse naam Thalasseus sandvicensis grote stern Raja clavata stekelrog (Z) Tringa erythropus zwarte ruiter Scyliorhinus canicula hondshaai

-4- Wijde mantel, Hoek van Holland (E Stockx) Venusschelp, Meijendel (B van Middelkoop) Weekdieren Clausilia bidentata vale clausilia Latijnse naam Nederlandse naam Cochlicopa lubrica glanzende agaathoren Abra alba witte dunschaal Cornu aspersum segrijnslak Acanthocardia echinata gedoornde hartschelp Crassostrea gigas Japanse oester Acanthocardia geknobbelde Discus rotundatus boerenknoopje tuberculata hartschelp Donax vittatatus zaagje Aegopinella pura kleine blinkslak Dreissena polymorpha driehoeksmossel Aequipecten opercularis wijde mantel (Z) Ensis Amerikaanse Alinda biplicata biplicata grote clausilia directus zwaardschede Alvania melkwitte Epitonium clathrus gewone wenteltrap lactea traliedrijfhoren Euspira catena grote tepelhoren Angulus rechtsgestreepte Euspira nitida glanzende tepelhoren fabula platschelp Helicella itala heideslak (D) Anisus vortex draaikolkschijfhorenslak Helicodonta obvoluta opgerolde tandslak (D) Anodonta cygnea zwanemossel Helix pomatia wijngaardslak Anomia ephippium paardenzadel Hydrobia ulvae wadslakje Arianta arbustorum heesterslak Kurtiella bidentata tweetandschelp Arion (Arion) rufus gewone wegslak Laevicardium crassum Noorse hartschelp Arion (Kobeltia) donkere Limax grote aardslak distinctus wegslak maximus alias tijgerslak Arion (Mesarion) fuscus een bruine wegslak Littorina littorea gewone alikruik Arion (Mesarion) bruine Littorina saxatilis sl ruwe alikruik-complex subfuscus wegslak Lutraria lutraria otterschelp Balea gewoon schors- Lymnaea stagnalis gewone poelslak perversa horentje (Z) Macoma balthica nonnetje Barnea candida witte boormossel (Z) Mactra corallina Pleistocene Buccinum undatum wulk plistoneerlandica strandschelp Candidula intersecta grofgeribde grasslak Mactra stultorum grote strandschelp Cepaea nemoralis gewone tuinslak Merdigera obscura donkere torenslak (D) Cerastoderma edule kokkel Mimachlamys varia bonte mantel (Z) Cerastoderma lamarcki brakwaterkokkel (Z) Monacha cantiana grote karthuizerslak Chamelea striatula venusschelp Monachoides incarnatus bosloofslak (Z)

-5- Mya truncata afgeknotte gaper Overige dieren Mytilus edulis mossel Latijnse naam Nederlandse naam Nassarius incrassatus verdikte fuikhoren Asterias rubens gewone zeester Nassarius nitidus grofgeribde fuikhoren Echinocardium cordatum zeeklit Nassarius pygmaeus kleine fuikhoren (Z) Echinocyamus pusillus zeeboontje Nassarius reticulatus gevlochten fuikhoorn Psammechinus miliaris kleine zeeappel Nucella lapillus purperslak Actinia equina paardenanemoon Ocenebra erinaceus stekelhoren Hydractinia echinata zeerasp Odostomia scalaris mosselslurper (Z) Arenicola marina zeepier Ostrea edulis gewone oester Electra pilosa harig mosdiertje Oxychilus alliarus lookglansslak Halichondria sliertige Oxychilus draparnaudi grote glansslak bowerbanki broodspons Parvicardium exiguum scheve hartschelp Lanice conchilega schelpkokerworm Patella vulgata gewone schaalhoorn Obelia geniculata geknoopte zeedraad Petricolaria Amerikaanse Phyllodoce gestippelde pholadiformis boormossel maculata dieseltreinworm Potamides tricinctus een brakwaterslak (Z) Sertularia cupressina zeecypres alias zeemos Propebela turricula trapgeveltje Pupilla muscorum mostonnetje Radix balthica ovale poelslak Rissoa membranacea vliezig drijfhorentje (Z) Saxicavella jeffreysi geplooide rotsboorder Scrobicularia plana platte slijkgaper Spisula elliptica ovale strandschelp Spisula solida stevige strandschelp Spisula halfgeknotte subtruncata strandschelp Stagnicola palustris moeraspoelslak Succinea putris gewone barnsteenslak Zeecypres, Hoek van Holland (B van Middelkoop) Succinella langwerpige oblonga barnsteenslak Tellimya ferruginosa ovale zeeklitschelp Theodoxus fluviatilis zoetwaterneriet (Z) Tornus subcarinatus gekielde cirkelslak Trochulus hispidus gewone haarslak Unio pictorum schildersmossel Valvata piscinalis vijverpluimdrager Venerupis corrugata tapijtschelp Venerupis senescens grijze tapijtschelp Vertigo angustior nauwe korfslak (Z) Vitrina pellucida doorschijnende glasslak Excursie Hoek van Holland (foto JW de Jong) Zirfaea crispata ruwe boormossel

-6- Geleedpotigen Latijnse naam Nederlandse naam Abax parallelepipedus bosbulldozer Abrostola tripartita brandnetelkapje (D) Abrostola triplasia donker brandnetelkapje Aceria labiatiflorae marjoleinmijt (ZZ) Aceria macrorhyncha esdoornhoornmijt (D) Aceria megacera watermuntbloesemmijt Acleris emargana gehakkelde bladroller Acronicta auricoma goudhaaruil (D) Acronicta psi psi-uil Acronicta rumicis zuringuil Acronicta tridens drietand Aculus anthobius walstrosponsjesmijt (D) Adalia tienstippelig Grasbij, Brummen (E Stockx) decempunctata lieveheersbeestje Agrotis ipsilon grote worteluil Adela reaumurella smaragdlangsprietmot Agrotis puta puta-uil Adelphocoris lineolatus luzernesierblindwants Agrypnia pagetana een schietmot Adelphocoris seticornis geelzoomsierblindwants Agrypnus murina muisgrijze kniptor (D) Aelia acuminata mijterschildwants Allygus spec een cicade Aelurillus v-insignitus V-vlek springspin (D) Alopecosa fabrilis grote panterspin (Z) Aeshna cyanea blauwe glazenmaker Altica lythri een bladhaantje Aeshna grandis bruine glazenmaker Altica quercetorum een bladhaantje Aeshna mixta paardenbijter Alucita grammodactyla duifkruidwaaiermot (D) Aethes beemdkroon- Amata phegea phegeavlinder hartmanniana smalsnuitje (D) Ammoconia nazomer- Agapanthia distel- caecimacula uil (Z) villosoviridescens boktor Ampedus sanguineus bloedrode kniptor Agapeta hamana distelbladroller (D) Amphipyra pyramidea piramidevlinder Agathomyia tonderzwam- Anania hortulata bonte brandnetelmot wankowiczii breedvoetvlieg Anaspis een geschouderde Agelastica alni elzenhaantje maculata sparteltor Aglais io dagpauwoog Anatis oogvlek- Aglais urticae kleine vos ocellata lieveheersbeestje (D) Aglaostigma aucupariae een echte bladwesp Anax imperator grote keizerlibel Agonum fuliginosum een loopkever Anchomenus dorsalis een loopkever Agonum marginatum een loopkever Andrena clarkella zwart-rosse zandbij Agonum thoreyi een loopkever Andrena flavipes grasbij Agriotes acuminatus een kniptor (D) Andrena haemorrhoa roodgatje Agriotes pallidulus een kniptor Andrena vaga grijze zandbij Agriphila tristella variabele grasmot Andricus foecundatrix ananasgalwesp Agrochola lota zwartstipvlinder Andricus kollari knikkergalwesp Agrotis exclamationis gewone worteluil (D) Anoplius gewone borstel-

-7- infuscatus spinnendoder Badister lacertosus een loopkever Anoplius viaticus gewone wegwesp Barypeithes pellucidus een snuitkever (D) Anthocharis cardamines oranjetipje Bembidion aeneum een loopkever Anthocoris nemorum een bloemwants Bembidion bipunctatu​m een loopkever Anthomyiidae spec een bloemvlieg Bembidion een loop- Anthonomus rubi een snuitkever (D) quadrimaculatum kever Anthophila fabriciana brandnetelmot Betulapion simile berkenspitsmuisje Anyphaena accentuata struikspin Bibio lanigerus kleine rouwvlieg Aphantopus hyperantus koevinkje Bibio marci rouwvlieg Aphis hieracii havikskruidbladluis Bombus gewone Aphrophora alni een schuimcicade campestris koekoekshommel Aphthona nonstriata een bladhaantje Bombus hortorum tuinhommel Apis mellifera honingbij Bombus hypnorum boomhommel Apolygus lucorum groene schaduwwants Bombus lapidarius steenhommel Aproceros leucopoda iepenzigzagbladwesp Bombus pascuorum akkerhommel Araneus diadematus kruisspin Bombus terrestris aardhommel Araneus quadratus viervlekwielwebspin Bombylius discolor gevlekte wolzwever Araniella gewone Bombylius major gewone wolzwever (D) cucurbitina komkommerspin Brachyopa spec een sapzweefvlieg Araschnia levana landkaartje Bradycellus verbasci een loopkever Archips betulana berkenbladroller (Z) Byturus tomentosus frambozenkever Archips podana grote appelbladroller Caliroa cerasi kersenbladwesp Arctia caja grote beer Callistege mi mi-vlinder (D) Arctosa perita gewone zandwolfspin Calliteara pudibunda meriansborstel Argiope bruennichi wespenspin Callophrys rubi groentje (D) Aricia agestis bruin blauwtje (D) Calocoris roodgetekende Armadillidium vulgare gewone oprolpissebed roseomaculatus prachtblindwants (D) Asellus gewone zoetwater- Calopterix splendens weidebeekjuffer aquaticus pissebed Calvia tienvlek- Aspidapion aeneum een spitsmuisje decemguttata lieveheersbeestje Aspilapteryx weegbree- Cameraria paardenkastanje- tringipennella steltmot (D) Athous bicolor een kniptor Athous haemorrhoidalis een kniptor (D) Athous subfuscus een kniptor Athous vittatus een kniptor (D) Athripsodes aterrimus een schietmot Atractotomus mali een blindwants Attelabus nitens eikenbladrolkever Autographa gamma gamma-uil Axylia putris houtspaander (D) Baccha elongata vliegende speld Bactra lancealana gewone biesbladroller Lantaarntje, Blauwe Kamer (JW de Jong)

-8- ohridella mineermot Cantharis cryptica een weekschildkever Cantharis decipiens een weekschildkever Cantharis lateralis een soldaatje (D) Cantharis livida geel soldaatje Cantharis zwart soldaatje obscura (Obscura, D) Cantharis zwart soldaatje pellucida (Pellucida, D) Cantharis rufa rood soldaatje (D) Capsus ater een blindwants Carabus gekorrelde Tuimelaar, Dorst (B van Middelkoop) granulatus veldloopkever Chrysolina hennepnetel- Carabus problematicus korrelschallebijter fastuosa goudhaantje Carcharodus kaasjeskruid- Chrysolina graminis grote goudhaan alceae dikkopje (ZZ) Chrysolina herbacea groen muntgoudhaantje Carcina quercana vuurmot Chrysolina oricalcia voorjaarsgoudhaantje Carpocoris knoopkruid- Chrysolina polita moertje purpureipennis schildwants (D) Chrysolina veelkleurig hertshooi- Cassida rubiginosa groene schildpadtor varians goudhaantje Catocala fraxini blauw weeskind (ZZ) Chrysomela groot populieren- Catocala nupta rood weeskind populi haantje Catoptria falsella drietandvlakjesmot Chrysopa perla gewone gaasvlieg (D) Cauchas pinksterbloem- Chrysoperla carnea sl goudoogje rufimitrella langsprietmot Chrysopilus cristatus een snipvlieg Celastrina argiolus boomblauwtje Chrysops relictus gewone goudoogdaas Celypha lacunana brandnetelbladroller Chrysoteuchia culmella gewone grasmot Cercopis vulnerata bloedcicade Chrysotoxum cautum grote fopwesp (D) Ceriagrion tenellum koraaljuffer Cicadella viridis groene rietcicade Chalcolestes viridis houtpantserjuffer Cicindela campestris groene zandloopkever Charanyca trigrammica drielijnuil (D) Cicindela hybrida bastaardzandloopkever Chiasmia clathrata klaverspanner Cidnopus aeruginosus een kniptor (D) Chloroclysta siterata papegaaitje (D) Cionus helmkruid- Chloromyia formosa prachtwapenvlieg scrophulariae bladschaver (D) Chlorophanus viridis groene distelsnuitkever Cixius nervosus een cicade (D) Chorthippus biguttulus ratelaar Cliorismia ardea een viltvlieg (Z) Chorthippus brunneus bruine sprinkhaan Clostera curtula bruine wapendrager Chromatomyia een mineer- Clostera pigra donkere wapendrager scolopendri vliegje Closterotomus bruine Chrysis ignita gewone goudwesp fulvomaculatus prachtblindwants Chrysochraon dispar gouden sprinkhaan Closterotomus aardappel- Chrysolina blauw munt- norwegicus prachtblindwants coerulans goudhaantje Clytra gewone mieren-

-9- quadripunctata zakkever (D) duodecimpunctata aspergekever Clytus arietis kleine wespenbok Cryphia donkergroene Coccinella zevenstippelig algae korstmosuil septempunctata lieveheersbeestje Cryptocephalus moraei een bladhaantje Coccinella elfstippelig Cucullia scrophulariae helmkruidvlinder (Z) undecimpunctata lieveheersbeestje Cucullia verbasci kuifvlinder (Z) Coelostoma een spinnende Cupido minimus dwergblauwtje (D) orbiculare waterkever Curculio glandium kleine eikelboorder (D) Coenagrion hastulatum speerwaterjuffer (ZZ) Cyaniris semiargus klaverblauwtje (ZZ) Coenagrion puella azuurwaterjuffer Cybister tuimelaar Coenagrion pulchellum variabele waterjuffer lateralimarginalis Coenonympha hooibeestje Cychrus caraboides lederslakkenloopkever pamphilus Cyclophora albipunctata berkenoogspanner Coleophora alticolella gewone ruskokermot Cydia fagiglandana beukenspiegelmot (D) Coleophora argentula duizendbladkokermot Cylindroiulus punctatus knotskronkel Coleophora bijvoetbloem- Cynegetis ongevleugeld lieve- artemisicolella kokermot (Z) impunctata heersbeestje (D ZZ) Coleophora iepen- Cynips longiventris eikenstuitergalwesp badiipennella kokermot Cynomya mortuorum lijkenvlieg Coleophora laricella larikskokermot Cyphostethus tristriatus jeneverbesschildwants Coleophora lineolea andoornkokermot Cystiphora sonchi melkdistelpokgalmug Colias zuidelijke luzerne- Dasineura gewone kruisbloem- alfacariensis vlinder (D) sisymbrii galmug Colias hyale gele luzernevlinder (D) Dasineura moerasspireablad- Colocasia coryli hazelaaruil (D) ulmaria pokgalmug Conocephalus discolor zuidelijk spitskopje Dasineura urticae brandnetelbladgalmug Contarinia springende hazelaar- Dasypoda hirtipes pluimvoetbij coryli galmug Dasytes een bloem- Cordulia aenea smaragdlibel caeruleus weekschild (D) Coremacera een slakken- Deltote deceptoria bonte marmeruil (D Z) marginata dodende vlieg Deltote pygarga donkere marmeruil Coreus marginatus zuringrandwants Coriomeris bruine getande denticulatus randwants (D) Corymbia maculicornis een boktor (D) Corystes cassivelaunus helmkrab Cosmia trapezina hyena Craesus latipes een echte bladwesp Craniophora ligustri schedeldrager Craspedosoma rawlinsii vlekribbel Crepidodera aurata een bladhaantje Crioceris asparagi aspergehaantje Crioceris twaalfpunts- Voorjaarskortvleugelmot, Brummen (KE Nilsen)

-10- Denticollis linearis een kniptor (D) Deporaus betulae berkenbladrolkever Deraeocoris ruber een blindwants Dexiosoma caninum een sluipvlieg Diachromus germanus een loopkever (D) Diarsia variabele mendica breedvleugeluil (D) Dicranopalpus ramosus strekpoot Dictyla echii een netwants Didea alneti groene didea Didea fasciata bosdidea Diloba caeruleocephala krakeling (D) Bruine aardkruiper - moeder met kind, Meijendel (B van Middelkoop) Dioctria cothurnata glimmende bladjager Diplolepis rosae rozenmosgalwesp Entomobrya albocincta een springstaartje Dissoleucas niveirostris een boksnuittor (D) Epirrhoe alternata gewone bandspanner Diurnea voorjaars- Epistrophe eligans enkele-band zweefvlieg fagella kortvleugelmot Episyrphus balteatus snorzweefvlieg Dolomedes fimbriatus gerande oeverspin Erannis defoliaria grote wintervlinder Dolycoris baccarum bessenschildwants Eriocampa ovata een echte bladwesp Donacia bicolora tweekleurige rietkever Eriophyes inangulis elzennerfhoekmijt Dorcus parallelipipedus klein vliegend hert Eriosoma lanuginosum perenbloedluis Dorytomus nebulosus een snuitkever Eriothrix rufomaculata een sluipvlieg Dorytomus taeniatus een snuitkever Eristalinus sepulchralis weidevlekoog Dryocoetes een snuitkever Eristalis abusiva kustbijvlieg autographus Eristalis arbustorum kleine bijvlieg Dysaphis meidoorn- Eristalis horticola bosbijvlieg angelicae engelwortelluis Eristalis intricaria hommelbijvlieg Dysstroma truncata schimmelspanner Eristalis nemorum puntbijvlieg Ecliptopera silaceata marmerspanner Eristalis pertinax kegelbijvlieg Ectinus aterrimus een kniptor Eristalis tenax blinde bij Ectoedemia Noorse-esdoornvrucht Ero furcata gevorkte spinneneter sericopeza mineermot (Z) Erynnis tages bruin dikkopje (ZZ) Edwardsiana spec een cicade Erythromma najas grote roodoogjuffer Eilema griseola glad beertje Euceraphis punctipennis een bladluis Eilema sororcula geel beertje (D) Eucosma cana distelknoopvlekje (D) Elachista grote gras- Eudonia lineola duingranietmot (D) atricomella mineermot (D) Eudonia truncicolella nazomergranietmot Elaphrus riparius gewone oeverloopkever Eupeodes terrasjes- Elasmucha fieberi veenkielwants corollae kommazweefvlieg Elateridae spec een kniptor Eupithecia voorjaars- ciliata zwarte dansvlieg abbreviata dwergspanner (D) grote dansvlieg Eupithecia schermbloem- Enallagma cyathigerum watersnuffel tripunctaria dwergspanner (D)

-11- Halyzia meeldauw- sedecimguttata lieveheersbeestje Hamamelistes betulinus berkenbladluis Harmonia Aziatisch axyridis lieveheersbeestje Harmonia axyridis tweevlekkig Aziatisch f conspicua lieveheersbeestje Harmonia axyridis viervlekkig Aziatisch f spectabilis lieveheersbeestje Spiegeldikkopje, Deurne (KE Nilsen) Harmonia axyridis veelstippig Euproctis similis donsvlinder f succinea lieveheersbeestje Eupteryx aurata een cicade (D) Harpalus rufipes aardbeiloopkever Eurydema oleracea koolschildwants (D) Harpocera thoracica een blindwants Eurygaster testudinaria gewone pantserwants Hedya gewone witvlak- Euthrix potatoria rietvink nubiferana bladroller (D) Euura grauwe wilgknop- Heliophanus cupreus gehaakte blinker gemmacinereae bladwesp Helophilus hybridus moeraspendelvlieg Evergestis pallidata bonte valkmot Helophilus pendulus gewone pendelvlieg Exochomus viervlek- Helophilus trivittatus citroenpendelvlieg quadripustulatus lieveheersbeestje Hemichroa crocea een echte bladwesp Fagocyba cruenta een cicade Heriaeus melloteei een krabspin (D) Favonius quercus eikenpage Hermaeophaga een blad- Forcipomyia spec een knut mercurialis haantje (D) Forficula auricularia gewone oorworm Heterhelus scutellaris een bloemenkever Galerucella lineola klein wilgenhaantje Heterocordylus een blind- Gastrophysa viridula groen zuringhaantje tumidicornis wants (D) Geophilus carpophagus bruine aardkruiper (Z) Heteropterus morpheus spiegeldikkopje (ZZ) Geotrupes stercorosus bosmestkever Heterotoma planicornis een blindwants Gerris lacustris poelschaatsenrijder Himacerus apterus boomsikkelwants Glyphipterix simpliciella kleine parelmot (D) Himacerus mirmicoides miersikkelwants Glyphotaelius pellucidus een schietmot Hippodamia variegata ruigtelieveheersbeestje Gomphocerinae spec een veldsprinkhaan Hofmannophila bruine Gonepteryx rhamni citroenvlinder pseudospretella huismot (D) Gonocerus slanke Hydrobius fuscipes roodpootwatertor acuteangulatus randwants Hydrophilus grote spinnende Gracillaria syringella seringensteltmot piceus watertor Grammoptera ruficornis gewone bloesemboktor Hydroporus angustatus een waterroofkever Graphocephala fennahi rododendroncicade Hypena proboscidalis bruine snuituil Grapholita compositella sergeant-majoortje Hypomecis punctinalis ringspikkelspanner (D) Graphopsocus cruciatus een stofluis Idaea biselata schildstipspanner Graphosoma lineatum pyjamawants Ilyocoris cimicoides platte waterwants Gymnetron villosulum viltsnuitkever Ischnura elegans lantaarntje Haematopota pluvialis gewone regendaas Ixodes ricinus schapenteek

-12- Jaapiella veronicae gewone ereprijsgalmug Lycaena phlaeas kleine vuurvlinder Kleidocerys resedae berkensmalsnuit Lygus pratensis een blindwants Lagria spec een wolkever Lygus rugulipennis behaarde wants Lampyris noctiluca glimworm (D) Lyonetia clerkella hangmatmot Laothoe populi populierenpijlstaart (D) Machimus atricapillus gewone roofvlieg Larinioides cornutus rietkruisspin Machimus cingulatus ringpootroofvlieg Larinioides patagiatus vale wielwebspin Macropis europaea gewone slobkousbij Lasiocampa quercus hageheld Macrosteles spec een cicade Lathrobium brunnipes een kortschildkever Macrothylacia rubi veelvraat Ledra aurita oorcicade Malachius roodtip- Leiopus kleine nevelvlek- bipustulatus basterdweekschild femoratus boktor (Z) Mamestra brassicae kooluil Leistus fulvibarbis een loopkever Maniola jurtina bruin zandoogje Leptidea sinapis boswitje (Z) Margarinotus een spiegel- Leptinotarsa Colorado- purpurascens kever decemlineata kever Meconema zuidelijke boom- Leptophyes struik- meridionale sprinkhaan punctatissima sprinkhaan Meconema thalassinum boomsprinkhaan Leptopterna dolabrata grote bonte graswants Megalocoleus boerenwormkruid- Leptura quadrifasciata vierbandsmalbok tanaceti blindwants Lestes zwervende Melanchra persicariae perzikkruiduil barbarus pantserjuffer (Z) Melanostoma gewone driehoek- Lestes dryas tangpantserjuffer (Z) mellinum zweefvlieg Lestes sponsa gewone pantserjuffer Meligethes aeneus een glanskever Leucospilapteryx bijvoet- Meligethes flavimanus een glanskever omissella blaarmot Meliscaeva cinctella stomp elfje Libellula fulva bruine korenbout (Z) Melolontha melolontha gewone meikever Libellula viervlek Mesapamea halmrupsvlinder/ quadrimaculata secalis/secalella weidehalmuiltje Ligdia aangebrande Mesembrina meridiana schorsvlieg adustata spanner (D) Metellina segmentata herfstspin Limnaecia phragmitella lisdoddeveertje Microcara testacea een moerasweekschild Limodromus assimilis een loopkever Miltochrista miniata rozenblaadje Lindbergina aurovittata een cicade Minettia een Lauxaniidae Liocarcinus holsatus gewone zwemkrab longipennis vlieg (D) Liocoris tripustulatus een blindwants Misumena vatia gewone kameleonspin Lithobius forficatus gewone duizendpoot Mompha miscella zonneroosjesmot (D) Lithophane bruine Monalocoris lichtkoppige varen- semibrunnea essenuil (D) filicis blindwants Livia juncorum russenbladvlo Monopis monachella zustermot Lomaspilis marginata gerande spanner Monostegia een echte Loxocera aristata een wortelvlieg abdominalis bladwesp Luffia ferchaultella hoornzakdrager Morychus aeneus een pilkever

-13- Myathropa florea doodskopzweefvlieg Myrmeleotettix knopsprietje maculatus Myzia gestreept oblongoguttata lieveheersbeestje Nabis roodbruine rugosus sikkelwants (D) Nalassus een laevioctostriatus zwartlijf Nanophyes dwerg-kattenstaart- Phegeavlinder, Deurne (KE Nilsen) marmoratus snuitkever monoceros snoerhalskever Narycia duplicella poederzakdrager Nuctenea umbratica platte wielwebspin Nedyus een snuit- Oberea oculata twee-ogige wilgenbok quadrimaculatus kever Ochlodes sylvanus groot dikkopje Nemastoma dentigerum een aardhooiwagen Ochropleura plecta haarbos Nematus salicis wilgenbladwesp Ocypus olens stinkende kortschild Nematus tibialis robiniabladwesp (D) Oedemera lurida een schijnboktor Neobisium carcinoides mosschorpioentje Oedemera nobilis fraaie schijnbok Neocoenorrhinus appel- Oedipoda blauwvleugel- pauxillus bladsteker caerulescens sprinkhaan (Z) Nepa cinerea waterschorpioen Oenopia vloeivlek- Nephrotoma spec een tijgerlangpootmug conglobata lieveheersbeestje Neriene peltata struikhangmatspin Oligolophus hanseni een hooiwagen Neuroterus albipes plaatjesgalwesp Ommatoiulus sabulosus grote tweestreep (D) Neuroterus anthracinus oestergalwesp Oncocera semirubella prachtmot (Z) Neuroterus satijnen knoopjes- Oniscus asellus kelderpissebed numismalis galwesp Onthophagus rechthoorn- Neuroterus lens- nuchicornis pillendraaier quercusbaccarum galwesp Onthophagus ovatus een bladsprietkever (D) Nigma flavescens geel kaardertje (D) Operophtera brumata kleine wintervlinder Noctua open-breedbandhuis- Opilio canestrinii rode hooiwagen janthe/janthina moeder/kleine breed- Opisthograptis luteolata hagedoornvlinder bandhuismoeder Oplodontha kleine moeras- Noctua pronuba huismoeder viridula wapenvlieg Nomada spec een wespbij Orchesella cincta een springstaart Noterus clavicornis diksprietwaterroofkever Orgyia antiqua witvlakvlinder Notiophilus biguttatus tweevlekkige snelkever Orius majusculus een bloemwants Notocelia cynosbatella hermelijnbladroller (D) Orthetrum cancellatum gewone oeverlibel Notodonta dromedarius dromedaris Orthocephalus een blindwants Notodonta ziczac kameeltje (D) coriaceus Notonecta glauca gewoon bootsmannetje Orthonotus rufifrons een blindwants Notostira elongata bruine graswants Orthops basalis een blindwants Notoxus eenhoornige Ostrinia nubilalis maïsboorder

-14- rhomboidaria spikkelspanner Periclista albida een echte bladwesp Pericomaini spec een motmug Peritrechus lundii Lunds dartelwants (ZZ) Phaedon armoraciae beekpungehaantje Phalangium opilio gewone hooiwagen Phalera bucephala wapendrager (D) Phaneroptera falcata sikkelsprinkhaan (Z) Pheosia berkenbrandvlerk- gnoma vlinder (D) Philodromidae spec een renspin Mospissebed, Meijendel (B van Middelkoop) Philonthus gezoomde Othius punctulatus een kortschildkever marginatus kortschildkever Otiorhynchus raucus een snuitkever Philonthus varians een kortschildkever Oxybelus bipunctatus gladde spieswesp Philopedon plagiatus een snuitkever Oxycera leonina zwart verfdrupje Philoscia muscorum mospissebed Oxypselaphus obscurus een loopkever Phlogophora meticulosa agaatvlinder Pachetra sagittigera gevlekte pijluil (D) Pholidoptera bramen- Pachyprotasis rapae een echte bladwesp (D) griseoaptera sprinkhaan Paederidus ruficollis een kortschildkever Phosphuga atrata slakkenaaskever Pagurus bernhardus heremietkreeft Phragmatobia fuliginosa kleine beer Palaemonetes varians brakwatersteurgarnaal Phratora vitellinae bronzen wilgenhaantje Palloptera een mineer- Phyllobius oblongus een snuitkever (D) quinquemaculata vlieg (D) Phyllobius pyri een snuitkever Palomena prasina groene stinkwants Phyllobius roboretanus een snuitkever (D) Pandemis heparana leverkleurige bladroller Phyllobius vespertinus een snuitkever Panolis flammea dennenuil (D) Phyllobius virideaeris een snuitkever Panorpa communis gewone schorpioenvlieg Phyllocnistis xenia printplaatmot Panorpa germanica Duitse schorpioenvlieg Phyllocoptruta coryli hazelaarkatjesmijt Panorpa vulgaris weideschorpioenvlieg Phyllonorycter abeel- Papilio machaon koninginnenpage comparella vouwmot Paracorymbia fulva zwarttip-smalboktor Phyllonorycter vruchtboom- Pararge aegeria bont zandoogje corylifoliella vouwmot Pardosa spec een wolfspin (D) Phyllonorycter gewone esdoorn- Parethelcus pollinarius een snuitkever geniculella vouwmot Parornix betulae berkenzebramot Phyllonorycter Noorse-esdoorn- Pediaspis aceris esdoorngalwesp (D) joannisi vouwmot Pegomya setaria een bloemvlieg Phyllonorycter beuken- Pentatoma rufipes roodpootschildwants maestingella vouwmot Perapion violaceum een snuitkever Phyllonorycter sagitella rode espenvouwmot Peribalus zuidelijke Phyllonorycter fraaie iepen- strictus schildwants (Z) schreberella vouwmot Peribatodes taxus- Phyllonorycter sorbi lijsterbesvouwmot

-15- Phyllonorycter oranje kamperfoelie- Pseudopanthera boter- trifasciella vouwmot macularia bloempje (D) Phyllonorycter geelkopiepen- Psyche casta gewone zakdrager tristrigella vouwmot Psychodidae spec een motmug Phyllonorycter berken- Psyllobora citroen- ulmifoliella vouwmot vigintiduopunctata lieveheersbeestje Phytocoris varipes een blindwants Pterostichus niger grote zwartschild Phytomyza ilicis hulstvlieg Pterostichus een loop- Picromerus bidens tweetandschildwants oblongopunctatus kever Pieris brassicae groot koolwitje Pterostichus strenuus een loopkever Pieris napi klein geaderd witje Pterostoma palpina snuitvlinder Pieris rapae klein koolwitje Ptilodon capucina kroonvogeltje (D) Pisaura mirabilis kraamwebspin Pyrausta aurata muntvlindertje Plagiognathus een blindwants Pyrausta despicata weegbreemot arbustorum Pyrausta purpuralis purpermot (Z) Plagodis dolabraria lindeknotsvlinder (D) Pyrgus malvae aardbeivlinder (D) Platycerus caraboides blauw vliegend hert (D) Pyrochroa coccinea zwartkopvuurkever (D) Platycnemis blauwe Pyrochroa serraticornis roodkopvuurkever (D) pennipes breedscheenjuffer Pyrrhosoma nymphula vuurjuffer Platynaspis behaard Rabdophaga gewone wilgenroosjes- luteorubra lieveheersbeestje rosaria galmug Platystoma seminationis een prachtvlieg (D) Ranatra linearis staafwants Plutella xylostella koolmotje Raphidioptera spec een kameelhalsvlieg (D) Podagrica fuscicornis een bladhaantje Retinia resinella harsbuilmot Pollenia spec een brom/vleesvlieg Rhabdomiris gestreepte eiken- Polydesmus angustus grote platrug striatellus blindwants Polydrusus cervinus een snuitkever Rhagio scolopaceus gewone snipvlieg Polydrusus sericeus groene struiksnuitkever Rhagoletis batava duindoornboorvlieg Polygonia c-album gehakkelde aurelia Rhagonycha fulva kleine rode weekschild Polyommatus icarus icarusblauwtje Rhagonycha lignosa een weekschildkever Pontania proxima blaasgalbladwesp Rhingia campestris gewone snuitvlieg Populicerus albicans een cicade Rhizophagus een schimmel- Porcellio scaber ruwe pissebed bipustulatus kever Porcellio spinicornis zwartkoppissebed Rhopalus subrufus geblokte knotswants (D) Portumnus latipes breedpootkrab Rhynocoris annulatus geringde roofwants Propylea quatuor- schaakbord- Rhyparochromus pini dennenroofwants decimpunctata lieveheersbeestje Ribautiana cruciata een cicade Prosternon tessellatum een kniptor Ribautiana debilis een cicade Protapion fulvipes een snuitkever Rilaena triangularis voorjaarshooiwagen Psallus perrisi een blindwants (D) Rivula sericealis stro-uiltje Pseudochorthippus krasser Roeseliana roeselii greppelsprinkhaan parallelus Rusina ferruginea randvlekuil (D) Pseudoips prasinana zilveren groenuil (D) Rutpela maculata geringelde malboktor

-16- Saldula pallipes een oeverwants Sarcophaga carnaria een dambordvlieg (D) Scaeva witte halvemaan- pyrastri zweefvlieg Scaphidium een kortschild- quadrimaculatum kever Scathophaga stercoraria strontvlieg Sciomyzidae een slakken- spec dodende vlieg Scoliopteryx libatrix roesje Fluweelmijt, Brummen (M van Rees) Scopula imitaria ligusterstipspanner Stigmella zilverbandbeuken- Scopula ornata kantstipspanner (D) hemargyrella mineermot Scotopteryx bruinband- Stigmella iepenbladrand- chenopodiata spanner lemniscella mineermot Scrobipalpa costella vlekzandvleugeltje Stigmella late berken- Selatosomus latus een kniptor (D) luteella mineermot Selenia tetralunaria halvemaanvlinder (D) Stigmella gewone lijsterbes- Semibalanus balanoides gewone zeepok nylandriella mineermot Sepsidae spec een wenkvliegje Stigmella esdoorn- Sialis cf lutaria elzenvlieg speciosa mineermot Sicus ferrugineus roestbruine kromlijf Stigmella zigzagbeuken- Sigara lateralis zwartvoetje tityrella mineermot Siona lineata vals witje (D) Stomis pumicatus een loopkever Siphona spec een sluipvlieg Stomorhina lunata sprinkhaanvlieg Smaragdina aurita een bladhaantje (D) Strangalia attenuata een boktor Sphaeridium lunatum een waterkever Strophosoma een snuit- Sphaerophoria rueppelli kleine langlijf melanogrammum kever Sphaerophoria scripta grote langlijf Subcoccinella viginti- vierentwintigstippelig Spilonota laricana bonte lariksbladroller quatuorpunctata lieveheersbeestje (Z) Spilosoma lubricipeda witte tijger Sympecma fusca bruine winterjuffer Spurgia esulae een galmug (Z) Sympetrum danae zwarte heidelibel Staphylinus goudgestreepte Sympetrum sanguineum bloedrode heidelibel caesareus kortschildkever (D) Sympetrum striolatum bruinrode heidelibel Stenacis triradiata wilgenbezemmijt Sympetrum vulgatum steenrode heidelibel Stenichneumon een gewone Synanthedon elzen- culpator sluipwesp spheciformis wespvlinder (D) Stenodema calcarata tweedoornsmallijf Syncopacma larseniella bandpalpmot Stenodema laevigata gewone smallijf (D) Syntomus foveatus een loopkever Stenoptilia duizendguldenkruid- Syritta pipiens menuetzweefvlieg zophodactylus vedermot Syrphus vitripennis kleine bandzweefvlieg Stenotus binotatus een blindwants Tachycixius een glasvleugel- Stethophyma grossum moerassprinkhaan pilosus cicade (D) Stigmella aceris akenmineermot Tachyerges salicis een snuitkever

-17- Tachyerges stigma een snuitkever Troilus luridus spitsbuikschildwants Tachyta nana een loopkever (Z) Trombidium fluweelmijt Taleporia tubulosa sigaarzakdrager holosericeum Tanymecus palliatus een snuitkever Trypetoptera een slakkendodende Tanyptera nigricornis een langpootmug (D) punctulata vlieg (D) Tenthredo amoena een echte bladwesp Tyria jacobaeae Sint-Jacobsvlinder Tenthredo scrophulariae helmkruidbladwesp Tytthaspis zestienstippelig Tetrix ceperoi zanddoorntje sedecimpunctata lieveheersbeestje Tetrix undulata gewoon doorntje Udea ferrugalis oranje kruidenmot Tettigonia grote groene Uleiota planata bruine tandkever viridissima sabelsprinkhaan Urophora cardui akkerdistelgalboorvlieg Thaumetopoea eiken- Valgus een kortschild- processionea processierups hemipterus boorkever (D) Thera obeliscata naaldboomspanner (D) Vanessa atalanta atalanta Thyatira batis braamvlinder Vanessa cardui distelvlinder Thymelicus lineola zwartsprietdikkopje Variimorda villosa viltbandkevertje Tiliacea aurago saffraangouduil Vespa crabro hoornaar Timandra comae lieveling Volucella bombylans hommelreus Tipula oleracea kool-langpootmug Volucella pellucens witte reus Tipula paludosa een langpootmug Volucella zonaria stadsreus Tipula varipennis een langpootmug Xanthandrus comtus platte zweefvlieg Tipula vernalis een langpootmug (D) Xanthogramma gewone citroen- Tomicus piniperda dennenscheerder pedissequum zweefvlieg Tomocerus vulgaris een springstaartje Xanthorhoe designata koolbandspanner Trachys minutus wilgenprachtkevertje Xanthorhoe montanata geoogde bandspanner Tremulicerus tremulae een cicade Xanthorhoe bruine vierband- Trichiocampus grandis een echte bladwesp spadicearia spanner (D) Trichocera spec een wintermug Xestia c-nigrum zwarte c-uil Trichoptera spec een schietmot Xestia xanthographa vierkantvlekuil Trigonaspis megaptera niergalwesp Xiphydria camelus wilgenhoutwesp Tritomegas bicolor doveneteldoornwants Xylota segnis gewone rode bladloper Xyphosia miliaria akkerdistelboorvlieg Xysticus cristatus gewone krabspin Xysticus lanio boskrabspin (D) Yponomeuta vogelkers- evonymella stippelmot Yponomeuta padella meidoornstippelmot Zygaena filipendulae Sint-Jansvlinder Zyginella pulchra een cicade

Schapenteek, Duivelsberg (B van Middelkoop)

-18- Planten Angelica sylvestris gewone engelwortel Latijnse naam Nederlandse naam Anisantha sterilis ijle dravik Abies alba gewone zilverspar Anthemis cotula stinkende kamille (Z) Acer platanoides Noorse esdoorn Anthoxanthum gewoon Acer pseudoplatanus gewone esdoorn odoratum reukgras Achillea millefolium duizendblad Anthriscus caucalis fijne kervel Achillea ptarmica wilde bertram fluitenkruid Actaea spicata Christoffelkruid (D Z) Anthyllis vulneraria wondklaver (Z) Adoxa moschatellina muskuskruid (Z) Aphanes australis kleine leeuwenklauw zevenblad Apium graveolens selderij (Z) Aesculus hippocastanum witte paardenkastanje Aquilegia vulgaris wilde akelei (Z) Agrimonia eupatoria gewone agrimonie Arabidopsis thaliana zandraket Agrostis canina moerasstruisgras Arabis hirsuta ruige Agrostis capillaris gewoon struisgras ssp hirsuta scheefkelk (D Z) Agrostis gigantea hoog struisgras Arctium lappa grote klit Agrostis stolonifera fioringras Arctium minus gewone klit Aira praecox vroege haver Arctium tomentosum donzige klit (Z) Ajuga reptans kruipend zenegroen Arenaria serpyllifolia gewone zandmuur Alcea rosea stokroos Aristolochia clematitis pijpbloem (Z) Alchemilla spec een vrouwenmantel Arnoseris minima korensla (Z) Alisma lanceolatum slanke waterweegbree Arrhenatherum elatius glanshaver Alisma plantago- grote water- Artemisia campestris duin- aquatica weegbree ssp maritima averuit (Z) look-zonder-look Artemisia vulgaris bijvoet Allium paradoxum armbloemige look (ZZ) Arum italicum Italiaanse aronskelk (Z) Allium scorodoprasum slangenlook (Z) Arum maculatum gevlekte aronskelk Allium ursinum daslook (Z) Asarum europaeum mansoor (D) Allium vineale kraailook Asparagus officinalis asperge Alnus glutinosa zwarte els ssp officinalis Alopecurus pratensis grote vossenstaart Asplenium ruta-muraria muurvaren Amaranthus blitum kleine majer (Z) Asplenium trichomanes steenbreekvaren (D Z) Amelanchier Amerikaans Aster lanceolatus smalle aster (Z) lamarckii krentenboompje Aster tripolium zulte Ammophila arenaria helm Athyrium filix-femina wijfjesvaren Anacamptis morio harlekijn (Z) Atriplex glabriuscula kustmelde (Z) Anacamptis pyramidalis hondskruid (Z) Atriplex laciniata gelobde melde (ZZ) Anagallis arvensis rood Atriplex prostrata spiesmelde ssp arvensis guichelheil Atropa belladonna wolfskers (D) Anagallis tenella teer guichelheil (Z) Avena fatua oot (Z) Anchusa arvensis kromhals Baldellia ranunculoides stijve moeras- Anchusa ochroleuca geelwitte ossentong (ZZ) ssp ranunculoides weegbree (Z) Anchusa officinalis gewone ossentong (Z) Ballota nigra stinkende Anemone nemorosa bosanemoon ssp meridionalis ballote (Z)

-19- Bambusoideae spec bamboe Campanula trachelium ruig klokje (Z) Barbarea gewoon Capsella bursa-pastoris herderstasje vulgaris barbarakruid (D) Cardamine amara bittere veldkers (D) madeliefje Cardamine flexuosa bosveldkers Berberis aquifolium mahonie Cardamine hirsuta kleine veldkers Berberis vulgaris zuurbes (Z) pinksterbloem Berteroa incana grijskruid Carduus nutans knikkende distel Berula erecta kleine watereppe Carex acuta scherpe zegge Beta vulgaris strandbiet (Z) Carex acutiformis moeraszegge ssp maritima Carex arenaria zandzegge Betula pendula ruwe berk Carex caryophyllea voorjaarszegge (D Z) Betula pubescens zachte berk Carex demissa geelgroene zegge (Z) Bidens cernua knikkend tandzaad Carex diandra ronde zegge (Z) Bidens frondosa zwart tandzaad Carex digitata vingerzegge (D ZZ) Bidens tripartita veerdelig tandzaad Carex distans zilte zegge (Z) Blackstonia perfoliata herfst- Carex disticha tweerijige zegge ssp serotina bitterling (Z) Carex echinata sterzegge (Z) Blechnum spicant dubbelloof Carex elata stijve zegge Blysmus compressus platte bies (Z) Carex extensa kwelderzegge (Z) Bolboschoenus heen Carex flacca zeegroene zegge maritimus Carex flava gele zegge (ZZ) Borago officinalis bernagie (D) Carex hirta ruige zegge Brachypodium gevinde Carex hostiana blonde zegge (Z) pinnatum kortsteel (Z) Carex lasiocarpa draadzegge (Z) Brachypodium bos- Carex nigra zwarte zegge sylvaticum kortsteel (Z) Carex otrubae valse voszegge Brassica nigra zwarte mosterd Carex ovalis hazenzegge Brassica rapa raapzaad Carex panicea blauwe zegge Briza media bevertjes (Z) Carex paniculata pluimzegge Bromus hordeaceus zachte dravik Carex pendula hangende zegge (ZZ) Bryonia dioica heggenrank Carex pilulifera pilzegge Buxus sempervirens buxus (Z) Carex pseudocyperus hoge cyperzegge Cakile maritima zeeraket (Z) Carex pulicaris vlozegge (Z) Calamagrostis canescens hennegras Carex punctata stippelzegge (ZZ) Calamagrostis epigejos duinriet Carex remota ijle zegge Calla palustris slangenwortel (Z) Carex riparia oeverzegge Callitriche brutia haaksterrenkroos Carex rostrata snavelzegge Callitriche platycarpa gewoon sterrenkroos Carex spicata gewone bermzegge Calluna vulgaris struikhei Carex sylvatica boszegge (D Z) Caltha palustris gewone Carex trinervis drienervige zegge (Z) ssp palustris dotterbloem Carex viridula dwergzegge (Z) Campanula rapunculus rapunzelklokje (Z) Carlina vulgaris driedistel (Z) Campanula rotundifolia grasklokje Carpinus betulus haagbeuk

-20- Castanea sativa tamme kastanje alternifolium goudveil (Z) Catapodium marinum laksteeltje (ZZ) Chrysosplenium paarbladig Centaurea calcitrapa kalketrip (ZZ) oppositifolium goudveil (Z) Centaurea cyanus korenbloem Cicendia filiformis draadgentiaan (Z) Centaurea jacea sl knoopkruid Cichorium intybus wilde cichorei Centaurea montana bergcentaurie (Z) Cicuta virosa waterscheerling Centaurea scabiosa grote centaurie (D Z) Circaea lutetiana groot heksenkruid Centaurea stoebe Rijncentaurie (ZZ) Cirsium acaule aarddistel (ZZ) Centaurium echt duizend- Cirsium arvense akkerdistel erythraea guldenkruid Cirsium dissectum Spaanse ruiter (Z) Centaurium strandduizend- Cirsium oleraceum moesdistel littorale guldenkruid (Z) Cirsium palustre kale jonker Centaurium fraai duizend- Cirsium vulgare speerdistel pulchellum guldenkruid Cladium mariscus galigaan (Z) Centunculus minimus dwergbloem (Z) Claytonia perfoliata winterpostelein Cephalanthera bleek Claytonia sibirica roze winterpostelein damasonium bosvogeltje (D Z) Clematis vitalba bosrank Cephalanthera longifolia wit bosvogeltje (D) Clinopodium acinos kleine steentijm (Z) Cerastium arvense akkerhoornbloem Clinopodium kleine berg- Cerastium fontanum gewone calamintha steentijm (ZZ) ssp vulgare hoornbloem Clinopodium berg- Cerastium glomeratum kluwenhoornbloem menthifolium steentijm (ZZ) Cerastium zand- Clinopodium vulgare borstelkrans ( Z) semidecandrum hoornbloem Cochlearia danica Deens lepelblad Ceratocapnos rankende Comarum palustre wateraardbei claviculata helmbloem Convallaria majalis lelietje-van-dalen Ceratophyllum spec een hoornblad Convolvulus arvensis akkerwinde Chaerophyllum knol- Convolvulus sepium haagwinde bulbosum ribzaad (D Z) Conyza canadensis Canadese fijnstraal Chaerophyllum dolle Conyza sumatrensis hoge fijnstraal (Z) temulum kervel Chamerion wilgen- angustifolium roosje Chelidonium majus stinkende gouwe Chenopodium album melganzenvoet Chenopodium botrys druifkruid (Z) Chenopodium ficifolium stippelganzenvoet Chenopodium glaucum zeegroene ganzenvoet Chenopodium korrel- polyspermum ganzenvoet Chenopodium rubrum rode ganzenvoet Chionodoxa sardensis kleine sneeuwroem (Z) Chrysosplenium verspreidbladig Lelietje-van-dalen, Elswout (foto M Voogt)

-21- Corispermum smal Deschampsia flexuosa bochtige smele intermedium vlieszaad (Z) Dianthus Karthuizer Cornus mas gele kornoelje carthusianorum anjer (D) Cornus sanguinea rode kornoelje Dianthus deltoides steenanjer (Z) Coronopus didymus kleine varkenskers Digitalis purpurea vingerhoedskruid Corydalis solida vingerhelmbloem (Z) Diplotaxis tenuifolia grote zandkool Corylus avellana hazelaar Dipsacus fullonum grote kaardenbol Corynephorus buntgras Doronicum hartblad- canescens pardalianches zonnebloem (Z) Cotula coronopifolia goudknopje (Z) Drosera intermedia kleine zonnedauw Crambe maritima zeekool (Z) Drosera rotundifolia ronde zonnedauw Crassula tillaea mosbloempje (ZZ) Dryopteris × smalle × brede monogyna eenstijlige meidoorn deweveri stekelvaren (Z) Crepis biennis groot streepzaad Dryopteris geschubde mannetjes- Crepis capillaris klein streepzaad affinis varen (ZZ) Crithmum maritimum zeevenkel (ZZ) Dryopteris affinis geschubde mannetjes- Crocus chrysanthus vroege krokus (Z) ssp borreri varen ss (ZZ) Crocus tommasinianus boerencrocus (Z) Dryopteris carthusiana smalle stekelvaren Crocus vernus bonte crocus (Z) Dryopteris dilatata brede stekelvaren Cruciata laevipes kruisbladwalstro (Z) Dryopteris filix-mas mannetjesvaren Cymbalaria muralis muurleeuwenbek Echinochloa crus-galli Europese hanenpoot Cynoglossum bos- Echium vulgare slangenkruid germanicum hondstong (D) Eleocharis acicularis naaldwaterbies Cynoglossum officinale veldhondstong (Z) Eleocharis veelstengelige Cynosurus cristatus kamgras multicaulis waterbies (Z) Cypripedium vrouwenschoentje Eleocharis palustris gewone waterbies calceolus (-NL D ZZ) Eleocharis armbloemige Cytisus scoparius brem quinqueflora waterbies (Z) Dactylis glomerata kropaar Eleocharis uniglumis slanke waterbies Dactylorhiza incarnata vleeskleurige orchis (Z) Eleogiton fluitans vlottende bies (Z) Dactylorhiza maculata bosorchis Elodea nuttallii smalle waterpest ssp fuchsii (D ZZ) Elytrigia atherica zeekweek (Z) Dactylorhiza majalis brede orchis ss ssp majalis (KW) Dactylorhiza rietorchis praetermissa Dactylorhiza praeter- gevlekte missa ssp junialis rietorchis Dactylorhiza praeter- gewone missa ssp praetermissa rietorchis Daphne mezereum rood peperboompje (D) Datura stramonium doornappel Daucus carota peen Klimopereprijs, Brummen (KE Nilsen)

-22- Elytrigia repens kweek Ficaria verna ssp verna gewoon speenkruid Empetrum nigrum kraaiheide Filipendula ulmaria moerasspirea Epilobium beklierde Fragaria vesca bosaardbei ciliatum basterdwederik Fraxinus excelsior es Epilobium hirsutum harig wilgenroosje Fumaria dichtbloemige Epilobium parviflorum viltige basterdwederik densiflora duivenkervel (D) Epipactis bruinrode Fumaria gewone atrorubens wespenorchis (D) officinalis duivenkervel (D) Epipactis helleborine brede Gagea lutea bosgeelster (Z) ssp helleborine wespenorchis Gagea pratensis weidegeelster (Z) Epipactis moeras- Galanthus nivalis gewoon sneeuwklokje palustris wespenorchis (Z) Galanthus nivalis gewoon sneeuwklokje, Equisetum arvense heermoes Plenus gevuld (Z) Equisetum fluviatile holpijp Galanthus woronowii een sneeuwklokje (Z) Equisetum palustre lidrus Galeopsis angustifolia smalle raai (ZZ) Eragrostis pilosa sl straatliefdegras Galeopsis tetrahit gewone hennepnetel Eranthis hyemalis winterakoniet (Z) Galinsoga quadriradiata harig knopkruid Erica tetralix gewone dophei Galium aparine kleefkruid Erigeron annuus zomerfijnstraal (Z) Galium mollugo glad walstro Eriophorum veenpluis Galium odoratum lievevrouwebedstro (D) angustifolium Galium palustre moeraswalstro Erodium cicutarium reigersbek Galium saxatile liggend walstro Erophila verna vroegeling Galium uliginosum ruw walstro Erythronium dens-canis hondstand (Z) Galium verum geel walstro Euonymus europaeus wilde kardinaalsmuts Genista anglica stekelbrem Eupatorium cannabinum koninginnekruid Gentiana klokjes- Euphorbia cyparissias cipreswolfsmelk (Z) pneumonanthe gentiaan (Z) Euphorbia esula heksenmelk Gentianella amarella slanke gentiaan (Z) Euphorbia exigua kleine wolfsmelk (Z) Gentianella campestris veldgentiaan (ZZ) Euphorbia helioscopia kroontjeskruid (D) Gentianella germanica Duitse gentiaan (ZZ) Euphorbia kruisbladige Geranium slipbladige lathyrus wolfsmelk (Z) dissectum ooievaarsbek Euphorbia paralias zeewolfsmelk (ZZ) Geranium glanzige Euphorbia peplus tuinwolfsmelk lucidum ooievaarsbek (Z) Euphrasia stricta sl stijve ogentroost Geranium molle zachte ooievaarsbek Fagopyrum esculentum boekweit Geranium pratense beemdooievaarsbek (Z) Fagus sylvatica beuk Geranium pusillum kleine ooievaarsbek Fallopia convolvulus zwaluwtong Geranium pyrenaicum bermooievaarsbek (Z) Fallopia dumetorum heggenduizendknoop Geranium robertianum robertskruid Fallopia japonica Japanse duizendknoop Geranium sanguineum bloedooievaarsbek Festuca arundinacea rietzwenkgras Geum rivale knikkend nagelkruid (D) Festuca filiformis fijn schapengras Geum urbanum geel nagelkruid Festuca pratensis beemdlangbloem (D) Glaucium flavum gele hoornpapaver (Z)

-23- Huperzia selago dennenwolfsklauw (ZZ) Hyacinthoides wilde non-scripta hyacint Hydrocharis kikkerbeet morsus-ranae Hydrocotyle vulgaris gewone waternavel Hypericum elodes moerashertshooi (Z) Hypericum maculatum kantig ssp obtusiusculum hertshooi Hypericum perforatum sint-janskruid Reukeloze kamille, Stellendam (KE Nilsen) Hypericum pulchrum fraai hertshooi (Z) Glaux maritima melkkruid Hypericum tetrapterum gevleugeld hertshooi Glebionis segetum gele ganzenbloem Hypochaeris maculata gevlekt biggenkruid (D) Glechoma hederacea hondsdraf Hypochaeris radicata gewoon biggenkruid Glyceria maxima liesgras Ilex aquifolium hulst Gnaphalium uliginosum moerasdroogbloem Impatiens glandulifera reuzenbalsemien Gymnadenia conopsea grote muggenorchis (D) Impatiens parviflora klein springzaad Hedera helix klimop Inula conyzae donderkruid (Z) Helianthemum geel zonne- Iris pseudacorus gele lis nummularium roosje (ZZ) Iris reticulata dwergiris (Z) Helianthus annuus zonnebloem Isolepis setacea borstelbies Helictotrichon pratense beemdhaver (ZZ) Jacobaea erucifolia viltig kruiskruid Helleborus foetidus stinkend nieskruid Jacobaea paludosa moeraskruiskruid Heracleum reuzen- Jacobaea vulgaris sl jakobskruiskruid sl mantegazzianum berenklauw Jasione montana zandblauwtje Heracleum sphondylium gewone berenklauw Juglans regia okkernoot Herminium monorchis honingorchis (ZZ) Juncus acutiflorus veldrus Hieracium aurantiacum oranje havikskruid (D) Juncus articulatus zomprus Hieracium murorum muurhavikskruid (D) Juncus bufonius greppelrus Hieracium pilosella muizenoor Juncus compressus platte rus Hieracium umbellatum schermhavikskruid Juncus conglomeratus biezenknoppen Hierochloe odorata veenreukgras (Z) Juncus effusus pitrus Hippocrepis comosa paardenhoefklaver (D) Juncus gerardii zilte rus Hippophae rhamnoides duindoorn Juncus inflexus zeegroene rus Hirschfeldia incana grijze mosterd (Z) Juncus maritimus zeerus (Z) Holcus lanatus gestreepte witbol Juncus squarrosus trekrus Holcus mollis gladde witbol Juncus subnodulosus paddenrus Honckenya peploides zeepostelein (Z) Juncus tenuis tengere rus Hordeum marinum zeegerst (Z) Juniperus communis jeneverbes Hordeum murinum kruipertje Kickxia elatine spiesleeuwenbek (Z) Hordeum secalinum veldgerst Knautia arvensis beemdkroon (Z) Hottonia palustris waterviolier Koeleria macrantha smal fakkelgras (Z) Humulus lupulus hop Lactuca serriola kompassla

-24- Lamiastrum galeobdolon bonte gele Lithospermum arvense ruw parelzaad (Z) ssp argentatum dovenetel Lithospermum officinale glad parelzaad (Z) Lamiastrum galeobdolon gele Littorella uniflora oeverkruid (Z) ssp galeobdolon dovenetel (D) Lolium multiflorum Italiaans raaigras Lamium album witte dovenetel Lolium perenne Engels raaigras Lamium amplexicaule hoenderbeet Lonicera een kamperfoelie Lamium maculatum gevlekte dovenetel nigra (-NL D) Lamium purpureum paarse dovenetel Lonicera periclymenum wilde kamperfoelie Lapsana communis akkerkool Lotus corniculatus gewone rolklaver Larix decidua Europese lork (Z) Lotus glaber smalle rolklaver Lathyrus japonicus zeelathyrus (ZZ) Lotus pedunculatus moerasrolklaver Lathyrus latifolius brede lathyrus (Z) Lunaria annua tuinjudaspenning (D) Lathyrus pratensis veldlathyrus Lunaria rediviva wilde judaspenning (D) Lathyrus tuberosus aardaker Lupinus polyphyllus vaste lupine (D) Legousia groot Luzula campestris gewone veldbies speculum-veneris spiegelklokje (Z) Luzula luzuloides witte veldbies (D) Lemna gibba bultkroos Luzula multiflora (ssp veelbloemige Lemna minor klein kroos congesta + multiflora) veldbies Lemna minuta dwergkroos Luzula pilosa ruige veldbies (Z) Leontodon autumnalis vertakte leeuwentand Luzula sylvatica grote veldbies (Z) Leontodon saxatilis kleine leeuwentand Lycopodiella inundata moeraswolfsklauw (Z) Lepidium graminifolium graskers (ZZ) Lycopus europaeus wolfspoot Lepidium latifolium peperkers (Z) Lysimachia nummularia penningkruid Leucanthemum vulgare gewone margriet Lysimachia thyrsiflora moeraswederik Leucojum aestivum zomerklokje (Z) Lysimachia vulgaris grote wederik Leymus arenarius zandhaver Lythrum salicaria grote kattenstaart Ligustrum vulgare wilde liguster Maianthemum bifolium dalkruid Linaria vulgaris vlasbekje Malus sylvestris wilde appel + eetappel Linum catharticum geelhartje (Z) Malva moschata muskuskaasjeskruid Linum usitatissimum vlas (D) Malva sylvestris groot kaasjeskruid Liparis loeselii groenknolorchis (Z) Matricaria chamomilla echte kamille Matricaria discoidea schijfkamille Medicago × varia bonte luzerne (Z) Medicago falcata sikkelklaver (Z) Medicago lupulina hopklaver Medicago sativa luzerne Melica nutans knikkend parelgras (D) Melica eenbloemig uniflora parelgras (Z) Melilotus albus witte honingklaver Melilotus altissimus goudgele honingklaver Melilotus citroengele Lenteklokje, Elswout (KE Nilsen) officinalis honingklaver

-25- Mentha aquatica watermunt Oenothera glazioviana grote teunisbloem Mentha arvensis akkermunt Oenothera oakesiana duinteunisbloem (Z) Mentha longifolia hertsmunt (Z) Onobrychis viciifolia esparcette (D) trifoliata waterdrieblad Ononis repens kruipend Mercuriales annua tuinbingelkruid ssp repens stalkruid Mercurialis perennis bosbingelkruid (D) Ononis repens kattendoorn Mespilus germanica mispel (Z) ssp spinosa Meum athamanticum bergvenkel (D) Ophrys apifera bijenorchis (D) Milium effusum bosgierstgras (Z) Ophrys fuciflora hommelorchis (D) Moehringia trinervia drienerfmuur Ophrys insectifera vliegenorchis (D) Moenchia erecta kruismuur (ZZ) Ophrys insectifera × een hybride Molinia caerulea pijpenstrootje Ophrys scolopax orchis (D Z) Monotropa hypopity stofzaad (ZZ) Ophrys scolopax een orchis (D Z) Muscari botryoides blauwe druifjes (Z) Orchis mascula mannetjesorchis (ZZ) Mycelis muralis muursla (Z) Orchis militaris soldaatje (D) Myosotis arvensis akkervergeet-mij-nietje Orchis simia aapjesorchis (ZZ) Myosotis laxa zomp- Origanum vulgare wilde marjolein (Z) ssp cespitosa vergeet-mij-nietje Ornithogalum gewone Myosotis ramosissima ruw vergeet-mij-nietje umbellatum vogelmelk Myosotis scorpioides moeras- Ornithopus perpusillus klein vogelpootje ssp scorpioides vergeet-mij-nietje Orobanche walstro- Myosotis bos- caryophyllacea bremraap (Z) sylvatica vergeet-me-nietje (Z) Orobanche picridis bitterkruidbremraap (Z) Myosoton aquaticum watermuur (D) Osmunda regalis koningsvaren Myosurus minimus muizenstaart (Z) Oxalis acetosella witte klaverzuring Myrica gale wilde gagel Oxalis corniculata gehoornde klaverzuring Narcissus pseudo- trompet- Oxalis stricta stijve klaverzuring narcissus ssp major narcis Papaver dubium bleke klaproos Nardus stricta borstelgras Papaver rhoeas grote klaproos Narthecium ossifragum beenbreek (Z) Parentucellia viscosa kleverige ogentroost (Z) Nasturtium officinale witte waterkers Paris quadrifolia eenbes (Z) Neotinea tridentata drietandige orchis (D Z) Parnassia palustris parnassia (Z) Neottia ovata grote keverorchis (Z) Pastinaca sativa pastinaak Nuphar lutea gele plomp ssp sativa Nymphaea alba witte waterlelie Pedicularis palustris moeraskartelblad (Z) Nymphaea-hybride roze waterlelie Pentaglottis overblijvende Odontites vernus rode sempervirens ossentong ssp serotinus ogentroost ss Persicaria amphibia veenwortel Oenanthe aquatica watertorkruid Persicaria bistorta adderwortel (D) Oenanthe crocata dodemansvingers (ZZ) Persicaria hydropiper waterpeper Oenanthe fistulosa pijptorkruid Persicaria lapathifolia beklierde duizendknoop Oenanthe lachenalii zilt torkruid (Z) Persicaria maculosa perzikkruid Oenothera biennis middelste teunisbloem Petasites hybridus groot hoefblad (D)

-26- Petrorhagia saxifraga kleine mantelanjer (Z) Polygonatum gewone Peucedanum palustre melkeppe multiflorum salomonszegel Phacelia tanacetifolia phacelia Polygonatum welriekende Phalaris arundinacea rietgras odoratum salomonszegel (Z) Phleum arenarium zanddoddegras Polygonum aviculare gewoon varkensgras Phleum pratense timoteegras Polypodium vulgare gewone eikvaren ssp pratense Populus alba witte abeel Phleum pratense klein Populus nigra var italica Italiaanse populier ssp serotinum timoteegras Populus tremula ratelpopulier Phragmites australis riet Potamogeton acutifolius spits fonteinkruid (Z) Phyteuma spicatum witte Potamogeton natans drijvend fonteinkruid ssp spicatum rapunzel (D) Potamogeton duizendknoop- Phytolacca Oosterse polygonifolius fonteinkruid esculenta karmozijnbes (Z) Potentilla anserina zilverschoon Picea abies fijnspar Potentilla erecta tormentil Picris echioides dubbelkelk (Z) Potentilla indica schijnaardbei Picris hieracioides echt bitterkruid Potentilla recta rechte ganzerik (Z) Pilularia globulifera pilvaren (Z) Potentilla reptans vijfvingerkruid Pimpinella saxifraga kleine bevernel (Z) Primula elatior slanke sleutelbloem (Z) Pinus nigra zwarte den Primula veris gulden sleutelbloem (D) Pinus nigra Corsicaanse Primula stengelloze ssp maritima den vulgaris sleutelbloem (Z) Pinus nigra ssp nigra Oostenrijkse den Prunella vulgaris gewone brunel Pinus pinaster zeeden Prunus avium zoete kers Pinus sylvestris grove den Prunus cerasifera kerspruim (Z) Plantago coronopus hertshoornweegbree Prunus laurocerasus laurierkers Plantago lanceolata smalle weegbree Prunus padus gewone vogelkers Plantago major getande Prunus serotina Amerikaanse vogelkers ssp intermedia weegbree Prunus spinosa sleedoorn Plantago major grote Pseudotsuga menziesii Douglasspar ssp major weegbree Pteridium aquilinum adelaarsvaren Plantago maritima zeeweegbree (Z) Plantago media ruige weegbree (Z) Platanthera welriekende bifolia nachtorchis (Z) Platanthera chlorantha bergnachtorchis (D) Poa annua straatgras Poa pratensis veldbeemgras Poa trivialis ruw beemdgras Polygala kuif- comosa vleugeltjesbloem (D) Polygala gewone Pitten Amerikaanse vogelkers, Berkheide (JW de Jong) vulgaris vleugeltjesbloem (Z)

-27- Puccinellia maritima gewoon kweldergras (Z) Rubus armeniacus dijkviltbraam Pulicaria dysenterica heelblaadjes Rubus caesius dauwbraam Pulicaria vulgaris klein vlooienkruid (Z) Rubus fruticosus + gewone braam + Pulmonaria officinalis gevlekt longkruid (Z) Rubus corylifolius hazelaarbraam Puschkinia scilloides buishyacint (Z) Rubus idaeus framboos Pyrola rotundifolia rond wintergroen (Z) Rubus laciniatus peterseliebraam Quercus cerris moseik (Z) Rubus ulmifolius koebraam (Z) Quercus robur zomereik Rumex × pratensis bermzuring Quercus rubra Amerikaanse eik Rumex acetosa veldzuring Radiola linoides dwergvlas (Z) Rumex acetosella schapenzuring Ranunculus acris scherpe boterbloem Rumex conglomeratus kluwenzuring Ranunculus auricomus gulden boterbloem (D) Rumex crispus krulzuring Ranunculus bulbosus knolboterbloem Rumex hydrolapathum waterzuring Ranunculus flammula egelboterbloem Rumex maritimus goudzuring Ranunculus lingua grote boterbloem Rumex obtusifolius ridderzuring Ranunculus repens kruipende boterbloem Rumex sanguineus bloedzuring Ranunculus blaartrekkende Rumex thyrsiflorus geoorde zuring (Z) sceleratus boterbloem Ruppia cirrhosa spiraalruppia (ZZ) Raphanus sativus radijs Sagina maritima zeevetmuur (Z) Reseda lutea wilde reseda Sagina nodosa sierlijke vetmuur (Z) Reseda luteola wouw Sagina procumbens liggende vetmuur Rhamnus cathartica wegedoorn Sagittaria sagittifolia pijlkruid Rhamnus frangula sporkehout Salicornia europaea kortarige zeekraal Rhinanthus grote Salix × sepulcralis treurwilg (Z) angustifolius ratelaar Salix alba schietwilg Rhinanthus minor kleine ratelaar (Z) Salix aurita geoorde wilg Rhododendron spec een rododendron Salix caprea boswilg Rhynchospora alba witte snavelbies (Z) Salix cinerea grauwe wilg sl Rhynchospora fusca bruine snavelbies (Z) Salix pentandra laurierwilg (Z) Ribes nigrum zwarte bes Salix purpurea bittere wilg Ribes rubrum aalbes Salix repens kruipwilg Ribes uva-crispa kruisbes Salix viminalis katwilg Robinia pseudoacacia robinia Salsola kali stekend loogkruid (Z) Rorippa amphibia gele waterkers Salvia nemorosa bossalie (D) Rorippa austriaca Oostenrijkse kers (Z) Salvia pratensis veldsalie (Z) Rorippa palustris moeraskers Sambucus nigra gewone vlier Rorippa sylvestris akkerkers Sambucus nigra peterselie- Rosa agrestis kraagroos (ZZ) var laciniata vlier Rosa canina sl hondsroos Sambucus racemosa trosvlier Rosa inodora schijnkraagroos (ZZ) Samolus valerandi waterpunge Rosa pimpinellifolia duinroos (Z) Sanguisorba minor kleine Rosa rubiginosa egelantier ssp minor pimpernel (Z) Rosa rugosa rimpelroos Sanguisorba officinalis grote pimpernel

-28- Sanicula europaea heelkruid (D) Saponaria officinalis zeepkruid Saxifraga granulata knolsteenbreek (D) Saxifraga granulata Haarlems 'Plena' klokkenspel (ZZ) Saxifraga tridactylites kandelaartje (Z) Scabiosa columbaria duifkruid (Z) Schoenoplectus matten- lacustris bies Schoenoplectus ruwe tabernaemontani bies Schoenus nigricans knopbies (Z) Klein tasjeskruid, Kwintelooyen (R Ollefers) Scilla bifolia vroege sterhyacint (Z) Solidago canadensis Canadese guldenroede Scilla mischtschenkoana streephyancint (Z) Solidago gigantea late guldenroede Scilla siberica oosterse sterhyacint (Z) Sonchus arvensis akkermelkdistel Scrophularia nodosa knopig helmkruid Sonchus arvensis zee- Scutellaria galericulata blauw glidkruid var maritimus melkdistel Sedum acre muurpeper Sonchus asper gekroesde melkdistel Sedum album wit vetkruid Sonchus oleraceus gewone melkdistel Sedum sexangulare zacht vetkruid (D) Sorbus aucuparia wilde lijsterbes Sedum telephium hemelsleutel Sorbus intermedia Zweedse lijsterbes (Z) Senecio inaequidens bezemkruiskruid Sparganium erectum grote egelskop sl Senecio nemorensis schaduwkruiskruid Sparganium natans kleinste egelskop (Z) Senecio viscosus kleverig kruiskruid Spergula arvensis gewone spurrie Senecio vulgaris klein kruiskruid Spergularia media gerande schijnspurrie Sesleria albicans blauwgras (-NL D) Spergularia salina zilte schijnspurrie Setaria pumila geelrode naaldaar (Z) Spiranthes spirales herfstschroeforchis (Z) Sherardia arvensis blauw walstro (Z) Spirodela polyrhiza veelwortelig kroos Silene baccifera besanjelier (ZZ) Stachys byzantina wollige andoorn (D) Silene conica kegelsilene (Z) Stachys palustris moerasandoorn Silene coronaria prikneus (D) Stachys sylvatica bosandoorn Silene dioica dagkoekoeksbloem Stellaria graminea grasmuur Silene flos-cuculi echte koekoeksbloem Stellaria holostea grote muur Silene latifolia ssp alba avondkoekoeksbloem Stellaria media vogelmuur Silene nutans nachtsilene (Z) Stellaria neglecta heggenvogelmuur (Z) Silene otites oorsilene (Z) Stellaria nemorum bosmuur (D) Silene vulgaris blaassilene (Z) Stellaria pallida duinvogelmuur Sinapis arvensis herik Suaeda maritima klein schorrenkruid (Z) Sisymbrium officinale gewone raket Succisa pratensis blauwe knoop Solanum dulcamara bitterzoet Symphoricarpos albus sneeuwbes Solanum lycopersicum tomaat Symphytum officinale gewone smeerwortel Solanum nigrum zwarte Tanacetum parthenium moederkruid ssp nigrum nachtschade Tanacetum vulgare boerenwormkruid

-29- sl paardenbloem Valeriana officinalis echte valeriaan Taxodium distichum moerascipres (Z) Valerianella locusta veldsla (D) Taxus baccata taxus Verbascum densiflorum stalkaars Teesdalia nudicaulis klein tasjeskruid Verbascum nigrum zwarte toorts Tetragonolobus hauw- Verbascum phlomoides keizerskaars (Z) maritimus klaver (ZZ) Verbena officinalis ijzerhard (Z) Teucrium scorodonia valse salie Veronica agrestis akkerereprijs Thalictrum flavum poelruit Veronica anagallis- blauwe Thalictrum minus kleine ruit (Z) aquatica waterereprijs Thelypteris palustris moerasvaren (Z) Veronica arvensis veldereprijs Thlaspi arvense witte krodde Veronica austriaca brede ereprijs sl (D) Thymus pulegioides grote tijm Veronica beccabunga beekpunge Tilia × vulgaris Hollandse linde Veronica catenata rode waterereprijs Tilia platyphyllos zomerlinde gewone ereprijs Torilis japonica heggendoornzaad Veronica hederifolia klimopereprijs Tragopogon pratensis gele Veronica officinalis mannetjesereprijs ssp pratensis morgenster ss Veronica persica grote ereprijs Trifolium arvense hazenpootje Veronica praecox vroege ereprijs (Z) Trifolium campestre liggende klaver Veronica serpyllifolia tijmereprijs Trifolium dubium kleine klaver Veronica triphyllos handjesereprijs (Z) Trifolium fragiferum aardbeiklaver Viburnum opulus Gelderse roos Trifolium hybridum basterdklaver Vicia cracca vogelwikke Trifolium incarnatum inkarnaatklaver (D) Vicia hirsuta ringelwikke Trifolium montanum bergklaver (-NL D) Vicia sativa ssp sativa voederwikke Trifolium pratense rode klaver Vicia sepium heggenwikke Trifolium repens witte klaver Vicia tetrasperma vierzadige Triglochin maritima schorrenzoutgras ssp tetrasperma wikke (D) Triglochin palustris moeraszoutgras Vicia villosa bonte wikke Tripleurospermum reukeloze Vinca minor kleine maagdenpalm maritimum kamille Vincetoxicum witte Trollius europaeus trollius (-NL D) hirundinaria engbloem (D) Tussilago farfara klein hoefblad Viola arvensis akkerviooltje Typha latifolia grote lisdodde Viola canina hondsviooltje Ulmus glabra ruwe iep (Z) Viola curtisii duinviooltje (Z) Ulmus minor gladde iep Viola hirta ruig viooltje (Z) Urtica dioica grote brandnetel Viola odorata maarts viooltje Utricularia vulgaris groot blaasjeskruid Viola palustris moerasviooltje Vaccinium myrtillus blauwe bosbes Viola riviniana bleeksporig bosviooltje Vaccinium vitis-idaea rode bosbes Viscum album maretak (Z) Valeriana dioica kleine valeriaan (Z) Xanthium strumarium late stekelnoot (Z)

-30- Mossen Dicranoweisia cirrata gewoon sikkelsterretje Latijnse naam Nederlandse naam Dicranum montanum bossig gaffeltandmos Aloina aloides gewoon aloëmos Dicranum scoparium gewoon gaffeltandmos Amblystegium fluviatile rivierpluisdraadmos Didymodon fallax kleidubbeltandmos Amblystegium serpens gewoon pluisdraadmos Didymodon sinuosus bros dubbeltandmos Amblystegium varium oeverpluisdraadmos Didymodon tophaceus stomp dubbeltandmos Aneura pinguis echt vetmos Didymodon vinealis muurdubbeltandmos Archidium alternifolium oermos Diplophyllum albicans nerflevermos Atrichum undulatum groot rimpelmos Ditrichum flexicaule kalksmaltandmos (Z) Aulacomnium gewoon Encalypta streptocarpa groot klokhoedje (D Z) androgynum knopjesmos Eurhynchium striatum geplooid snavelmos Aulacomnium palustre roodviltmos Fissidens adianthoides groot vedermos Barbula convoluta gewoon smaragdsteeltje Fissidens bryoides gezoomd vedermos Barbula unguiculata kleismaragdsteeltje Fissidens dubius kalkvedermos (Z) Brachythecium albicans bleek dikkopmos Fissidens incurvus gekromd vedermos Brachythecium gewoon Fissidens taxifolius kleivedermos rutabulum dikkopmos Fissidens klein gezoomd Bryoerythrophyllum oranjesteeltje viridulus vedermos (ZZ) recurvirostre Fossombronia foveolata grof goudkorrelmos Bryum argenteum zilvermos Frullania dilatata helmroestmos Bryum barnesii geelkorrelknikmos Funaria hygrometrica gewoon krulmos Bryum capillare gedraaid knikmos Grimmia pulvinata gewoon muisjesmos Bryum dichotonum grofkorrelknikmos Herzogiella seligeri geklauwd pronkmos Calliergonella cuspidata gewoon puntmos Homalia spatel- Calypogeia arguta scheef buidelmos trichomanoides mos (D) Calypogeia fissa moerasbuidelmos Homalothecium smaragd- Calypogeia muelleriana gaaf buidelmos lutescens mos Campylopus flexuosus boskronkelsteeltje Homalothecium gewoon Campylopus introflexus grijs kronkelsteeltje sericeum zijdemos Campylopus pyriformis breekblaadje Hylocomium splendens glanzend etagemos Cephalozia bicuspidata gewoon maanmos Hypnum cupressiforme gesnaveld Cephalozia connivens glanzend maanmos Cephaloziella spec een draadmos Ceratodon purpureus gewoon purpersteeltje Cinclidotus fontinaloides gewoon kribbenmos Cinclidotus riparius langsteelkribbenmos Climacium dendroides boompjesmos Cololejeunea dwergwratjes- minutissima mos (ZZ) Cryphaea heteromalla vliermos Ctenidium molluscum kammos (D Z) Dicranella heteromalla gewoon pluisjesmos Dicranella varia kleigreppelmos Dwergwratjesmos, Berkheide (KE Nilsen)

-31- var cuprissiforma ss klauwtjesmos Hypnum jutlandicum heideklauwtjesmos Isothecium myosuroides knikkend palmpjesmos Jungermannia gracillima lichtrandmos Kindbergia praelonga fijn laddermos Lepidozia reptans Neptunusmos Leskea polycarpa uiterwaardmos Leucobryum glaucum kussentjesmos Lophocolea bidentata gewoon kantmos Lophocolea gedrongen heterophylla kantmos Gedrongen kantmos, Voornes Duin (KE Nilsen) Lophocolea semiteres gaaf kantmos Plagiomnium affine rond boogsterrenmos Lophozia excisa duintrapmos (Z) Plagiomnium gesnaveld Marchantia polymorpha parapluutjesmos rostratum boogsterrenmos (Z) Metzgeria furcata bleek boomvorkje Plagiomnium gerimpeld Mnium hornum gewoon sterrenmos undulatum boogsterrenmos Neckera complanata glad kringmos (Z) Plagiothecium glanzend Orthodontium lineare geelsteeltje denticulatum platmos Orthotrichum affine gewone haarmuts Plagiothecium laetum krom platmos Orthotrichum gesteelde Pleurochaete hakig kronkel- anomalum haarmuts squarrosa bladmos (ZZ) Orthotrichum grijze Pleurozium schreberi bronsmos diaphanum haarmuts Pogonatum urnigerum grote viltmuts Orthotrichum gekroesde Pohlia nutans gewoon peermos pulchellum haarmuts Polytrichum commune gewoon haarmos Orthotrichum ruige Polytrichum formosum fraai haarmos speciosum haarmuts Polytrichum juniperinum zandhaarmos Orthotrichum striatum gladde haarmuts Polytrichum piliferum ruig haarmos Oxyrrhynchium hians kleisnavelmos Pseudocrossidium spits Pellia endiviifolia gekroesd plakkaatmos hornschuchianum smaragdsteeltje Plagiochilla asplenioides groot varentjesmos (D) Pseudoscleropodium groot purum laddermos Pseudotaxiphyllum gewoon elegans pronkmos Pterogonium gracile vogelpootmos (D) Pylaisia polyantha boommos (Z) Racomitrium canescens grijze bisschopsmuts (Z) Radula complanata gewoon schijfjesmos Rhodobryum roseum rozetmos (Z) Rhynchostegium boom- confertum snavelmos Rhynchostegium waterval- Buizerdmos, Berkheide (KE Nilsen) riparioides mos

-32- Rhytidiadelphus gewoon squarrosus haakmos Rhytidiadelphus pluimstaart- triquetrus mos (D Z) Rhytidium rugosum buizerdmos (ZZ) Riccardia chamedryfolia gewoon moerasvorkje Riccardia breed moeras- latifrons vorkje (ZZ) Fraaie citroenkorst, Brouwersdam (JW de Jong) Riccia fluitans gewoon watervorkje Riccia glauca gewoon landvorkje Korstmossen Riccia sorocarpa klein landvorkje Latijnse naam Nederlandse naam Schistidium crassipilum muurachterlichtmos Acarospora rufescens bleek steenschubje Sphaerocarpos gestekeld blaasjes- Agonimia tristicula gewoon haarschubje (Z) micheli mos (ZZ) Amandinea punctata vliegenstrontjesmos Sphagnum denticulatum geoord veenmos Anisomeridium biforme stinzenkorst (Z) Sphagnum fimbriatum gewimperd veenmos Arthonia radiata amoebekorst Sphagnum palustre gewoon veenmos Arthopyrenia gewone Sphagnum squarrosum haakveenmos punctiformis stipjes Sphagnum subnitens glanzend veenmos Aspicilia calcarea plat dambordje (D) Syntrichia laevipila boomsterretje Aspicilia contorta rond dambordje Syntrichia papillosa knikkersterretje Aspicilia radiosa gelobd dambordje (D ZZ) Syntrichia ruralis groot duin- Bacidia adastra fijne knoopjeskorst var arenicola sterretje Bacidia bagliettoana duinknoopjeskorst (ZZ) Tetraphis pellucida viertandmos Bacidia caligans kalkknoopjeskorst Thuidium abietinum sparrenmos (ZZ) Bacidia egenula zwarte knoopjeskorst Thuidium tamariscinum gewoon thujamos Botryolepraria lesdainii groene poederkorst Tortella flavovirens duinkronkelbladmos (Z) Buellia griseovirens grijsgroene stofkorst Tortula muralis gewoon muursterretje Calicium viride groen boomspijkertje Tortula subulata langkapselsterretje Caloplaca aurantia platte citroenkorst Tortula truncata gewoon kleimos Caloplaca brittanica schubbige citroenkorst Ulota bruchii knotskroesmos Caloplaca citrina gewone citroenkorst Ulota crispa trompetkroesmos Caloplaca decipiens stoffige citroenkorst Zygodon conoideus staafjesiepenmos Caloplaca flavescens gelobde citroenkorst Zygodon rupestris parkiepenmos (Z) Caloplaca flavocitrina valse citroenkorst Caloplaca flavovirescens betoncitroenkorst Caloplaca holocarpa muurzonnetje Caloplaca lithophila kleine citroenkorst Caloplaca luteoalba iepenzonnetje (ZZ) Caloplaca maritima gewone zeecitroenkorst Caloplaca ruderum kerkcitroenkorst Caloplaca saxicola sinaasappelkorst Caloplaca teicholyta witte citroenkorst Kraantje Lek (B van Middelkoop) Caloplaca thallincola fraaie citroenkorst (Z)

-33- Caloplaca ulcerosa iepenkraterkorst (ZZ) Candelaria concolor vals dooiermos Candelariella aurella kleine geelkorst Candelariella reflexa poedergeelkorst Candelariella vitellina grove geelkorst Candelariella fijne xanthostigma geelkorst Catillaria nigroclavata boomrookkorst Chaenotheca geel chrysocephala schorssteeltje (Z) Chaenotheca roestbruin Duinknoopjeskorst, Berkheide (KE Nilsen) ferruginea schorssteeltje anastomosans korst Chaenotheca trichialis grijs schorssteeltje Haematomma witgerande Cladonia arbuscala gebogen rendiermos ochroleucum stofkorst Cladonia caespiticia greppelblaadje Hyperphyscia dun Cladonia chlorophaea fijn bekermos adglutinata schaduwmos Cladonia ciliata sierlijk rendiermos (Z) Hypogymnia physodes gewoon schorsmos Cladonia coccifera rood bekermos Hypogymnia tubulosa witkopschorsmos Cladonia coniocraea smal bekermos Hypotrachyna grofgebogen Cladonia fimbriata kopjes-bekermos afrorevoluta schildmos Cladonia floerkeana rode heidelucifer Hypotrachyna revoluta gebogen schildmos Cladonia foliacea zomersneeuw Jamesiella asperge- Cladonia furcata gevorkt heidestaartje anastomosans korst Cladonia grayi bruin bekermos Lecania naegelii rookglimschoteltje Cladonia humilis frietzakbekermos Lecania rabenhorstii steenglimschoteltje Cladonia pocillum duinbekermos (Z) Lecanora albescens kalkschotelkorst Cladonia portentosa open rendiermos Lecanora barkmaniana ammoniakschotelkorst Cladonia ramulosa rafelig bekermos Lecanora kastanjebruine Cladonia rangiformis vals rendiermos campestris schotelkorst Cladonia scabriuscula ruw heidestaartje Lecanora carpinea melige schotelkorst Collema tenax dik geleimos (Z) Lecanora chlarotera witte schotelkorst Diploicia canescens kauwgommos Diploschistes muscorum duindaalder (Z) Diplotomma alboatrum gewone cementkorst Diplotomma IJsselmeer- chlorophaeum korst Evernia prunastri eikenmos Flavoparmelia caperata bosschildmos Flavoparmelia soredians groen boomschildmos Fulgensia fulgens eierdooiermos (ZZ) Fuscidea lightfootii boomsuikerkorst (ZZ) Graphis scripta gewoon schriftmos (Z) Gyalideopsis asperge- Gewoon schriftmos, Elswout (KE Nilsen)

-34- Lecanora confusa twijgschotelkorst Lecanora dispersa verborgen schotelkorst Lecanora bleekgroene expallens schotelkorst Lecanora flotowiana kop-en-schotelkorst Lecanora hagenii kleine schotelkorst Lecanora horiza donkere schotelkorst Lecanora muralis muurschotelkorst Lecanora polytropa geelgroene schotelkorst Lecanora saligna houtschotelkorst Lecanora semipallida witrandschotelkorst Gewone stipjes, Hitland (JW de Jong) Lecanora sulphurea zwavelgele schotelkorst Peltigera rufescens klein leermos Lecanora symmicta bolle schotelkorst Pertusaria amara ananaskorst Lecidea fuscoatra gewone granietkorst (D) Pertusaria coccodes bleek speldenkussentje Lecidea grisella gebarsten granietkorst Pertusaria glad spelden- Lecidella carpathica donker purperschaaltje leioplaca kussentje (Z) Lecidella elaeochroma gewoon purperschaaltje Pertusaria gewoon spelden- Lecidella scabra grijsgroene steenkorst pertusa kussentje Lecidella stigmatea steenpurperschaaltje Phaeophyscia rond Lepraria incana gewone poederkorst orbicularis schaduwmos Lepraria lobificans gelobde poederkorst Phlyctis argena lichtvlekje Leptogium gelatinosum duinzwelmos (Z) Physcia adscendens kapjesvingermos Melanelixia fuliginosa glanzend schildmos (D) Physcia gemarmerd Melanelixia subaurifera verstop-schildmos aipolia vingermos (Z) Melanohalea elegantula sierlijk schildmos Physcia caesia stoeprandvingermos Melanohalea papilleus Physcia stellaris groot vingermos (Z) exasperata schildmos (ZZ) Physcia tenella heksenvingermos Melanohalea lepel- Physconia grisea grauw rijpmos exasperatula schildmos (D) Placynthium nigrum zwarte grafkorst (Z) Melanohalea laciniatula lobjesschildmos Platismatia groot boerenkool- Micarea denigrata vulkaanoogje glauca mos (D) Myriospora heppii klein steenschubje (Z) Normandina pulchella hamsteroortje (Z) Opegrapha calcarea muurschriftmos Opegrapha demutata een schriftmos (ZZ) Opegrapha rufescens verzonken schriftmos Opegrapha varia kort schriftmos Opegrapha vulgata wit schriftmos Parmelia blauwgrijs saxatilis steenschildmos Parmelia sulcata gewoon schildmos Parmotrema perlatum groot schildmos Peltigera canina groot leermos (Z) Eierdooiermos, Bemelerberg (JW de Jong)

-35- Pleurosticta acetabulum olijfschildmos Verrucaria bruine water- Polysporina simplex doolhofschijfje aethiobola stippelkorst (D) Porina aenea schors-olievlekje Verrucaria muralis zwart-op-wit-korst Porpidia macrocarpa granietblauwkorst (D Z) Verrucaria nigrescens gewone stippelkorst Porpidia soredizodes dunne blauwkorst Verrucaria ochrostoma bleke stippelkorst Porpidia tuberculosa dikke blauwkorst Verrucaria polysticta mozaïekstippelkorst Pronectria een schildmos- Verrucaria viridula groene kalkstippelkorst oligospora parasiet (ZZ) Vezdaea aestivalis duinzomerkorst (ZZ) Protoblastenia rupestris rode kalksteenkorst Vulpicida geel boerenkool- Psilolechia lucida UV-mos pinastri mos (ZZ) Psoroglaena chara- Xanthoparmelia wrattig stigonemoides mos (Z) verruculifera schildmos (Z) Punctelia borreri witstippelschildmos Xanthoria calcicola oranje dooiermos Punctelia jeckeri rijpschildmos Xanthoria candelaria kroezig dooiermos Punctelia subrudecta gestippeld schildmos Xanthoria elegans rood dooiermos Pyrenula nitida beukenknikker (ZZ) Xanthoria parietina groot dooiermos Pyrrhospora quernea grove mosterdkorst Xanthoria polycarpa klein dooiermos Ramalina farinacea melig takmos Xanthoriicola physciae een dooiermosparasiet Ramalina fastigiata trompettakmos Rhizocarpon donker landkaart- reductum mos (D) Rinodina donkerbruine oleae schotelkorst Rinodina teichophila grauwe schotelkorst (Z) Sarcogyne regularis berijpte kroontjeskorst Schismatomma purper- decolorans kring Squamarina valse muur- cartilaginea schotelkorst (ZZ) Staurothele frustulenta roze rivierkorst Geel boerenkoolmos, Berkheide (KE Nilsen) Stereocaulon stuifzand- condensatum korrelloof (Z) Wieren Telogalla een dooiermos- Latijnse naam Nederlandse naam olivieri parasiet (Z) Chara globularis breekbaar Tephromela atra zwarte schotelkorst var globularis kransblad Toninia aromatica muurblaaskorst Fucus vesiculosus blaaswier Toninia candida een blaaskorst (-NL D) Trentepohlia aurea een groenwier Trapelia gewoon ster- Ulva lactuca zeesla coarctata schoteltje (D) Trapelia placodioides wit sterschoteltje Trapeliopsis flexuosa blauwe veenkorst Trapeliopsis granulosa lichte veenkorst Usnea subfloridana gewoon baardmos (Z)

-36- Paddenstoelen Latijnse naam Nederlandse naam atrovirens vliesje (ZZ) Agaricus bisporus gekweekte champignon Byssomerulius corium papierzwammetje Agaricus bitorquis straatschampignon Calloria neglecta brandnetelschijfje Agaricus gewone weide- Calocera cornea geel hoorntje campestris champignon Calocybe voorjaars- Agaricus hazelhoen- gambosa pronkridder (D) phaeolepidotus champignon Calvatia excipuliformis plooivoetstuifzwam Agaricus subperonatus gordelchampignon Calvatia utriformis ruitjesbovist Amanita citrina gele knolamaniet Cerrena unicolor doolhofelfenbankje (Z) Amanita roodbruine Chaetosphaerella zwarte fulva slanke amaniet phaeostroma viltzwam Amanita muscaria vliegenzwam Cheilymenia granulata oranje mestzwammetje Amanita pantherina panteramaniet Chondrostereum paarse Amanita phalloides groene knolamaniet purpureum korstzwam Amanita rubescens parelamaniet Ciboria elzenkatjes- Amylostereum jeneverbes- amentacea mummiekelkje laevigatum korstzwam (Z) Ciboria batschiana eikelbekertje Annulohypoxylon vergroeide Claviceps pijpenstrootje- multiforme kogelzwam microcephala moederkoren Antrodia xantha citroenstrookzwam Clavulina coralloides witte koraalzwam Arrhenia spathulata gesteeld mosoortje (Z) Clitocybe slanke anijs- Ascobolus stercorarius gewoon spikkelschijfje fragans trechterzwam Ascocoryne sarcoides sl paarse knoopzwam sl Clitocybe tweekleurige Ascodichaena slakkenkloofjes- metachroa trechterzwam rugosa zwam (ZZ) Clitocybe nebularis nevelzwam Asterophora poeder- Clitocybe gestreepte lycoperdoides zwamgast vibecina trechterzwam Athelia arachnoidea tweesporig vliesje Collybia butyracea botercollybia Auricularia mesenterica viltig judasoor Coniophora arida dunne kelderzwam Badhamia panicea roodvoetkalknetje Coprinellus micaceus sl glimmerinktzwam sl Baeospora myosura muizenstaartzwam Bisporella zwavelgeel sulfurina schijfzwammetje Bjerkandera adusta grijze buisjeszwam Bjerkandera fumosa rookzwam Botryobasidium goudstof- ellipsosporum trosvlies (ZZ) Botryobasidium gespen- subcoronatum trosvlies Bovista plumbea loodgrijze bovist Bulgaria inquinans zwarte knoopzwam Byssocorticium groenblauw Anemonenbekerzwam, Brummen (KE Nilsen)

-37- Coprinopsis grote kale atramentaria inktzwam Coprinopsis wratsporig echinospora hazenpootje (ZZ) Coprinopsis nivea witte mestinktzwam Cortinarius vaaggegordelde anomalus gordijnzwam Cortinarius kaneelkleurige cinnamomeus gordijnzwam Cortinarius purpersteel- porphyropus gordijnzwam Duindoornvuurzwam, Berkheide (JW de Jong) Craterium minutum witdekselkalkbekertje Fistulina hepatica biefstukzwam Crepidotus rondsporig Flammulina velutipes gewoon fluweelpootje cesatii oorzwammetje Fomes fomentarius echte tonderzwam Crepidotus mollis week oorzwammetje Fomitiporia duindoorn- Crepidotus variabilis wit oorzwammetje hippophaeicola vuurzwam Crocicreas cyathoideum gewoon geleikelkje Fomitopsis pinicola roodgerande houtzwam var cyathoideum var cyathoideum Galerina autumnalis kraagmosklokje Cyathus olla bleek nestzwammetje Galerina clavata groot mosklokje Cyathus gestreept Galerina graminea grasmosklokje striatus nestzwammetje Galerina mniophila sl vaal mosklokje sl Cylindrobasidium laeve donzige korstzwam Galerina pumila honinggeel mosklokje Cystoderma okergele Galerina vittiformis sl barnsteenmosklokje sl amianthinum korrelhoed Ganoderma adspersum dikrandtonderzwam Dacrymyces stillatus oranje druppelzwam Ganoderma lipsiense platte tonderzwam Daedalea quercina doolhofzwam Geastrum coronatum forse aardster Daedaleopsis roodporie- Geastrum minimum kleine aardster confragosa houtzwam Geastrum saccatum viltige aardster (Z) Daldinia concentrica kogelhoutskoolzwam Geastrum triplex gekraagde aardster Dialonectria episphaeria kogelmeniezwammetje Grifola frondosa eikhaas Diatrype korstvormig Gymnopilus penetrans dennenvlamhoed stigma schorsschijfje Gymnopus androsaceus paardenhaartaailing Diatrypella quercina eikenschorsschijfje Gymnopus confluens bundelcollybia Dumontinia tuberosa anemonenbekerzwam Gymnosporangium peer-jeneverbes- Enteloma cetratum dennensatijnzwam sabinae roest (D) Entoloma conferendum sterspoorsatijnzwam Hebeloma radijs- Entoloma sordidulum groezelige satijnzwam crustuliniforme vaalhoed Entoloma turbidum zilversteelsatijnzwam Hebeloma tweekleurige Entomophtora een zygo- mesophaeum vaalhoed cf muscae myceet Heterobasidion dennen- Exidia plana zwarte trilzwam annosum moorder Exidia truncata eikentrilzwam Hirneola auricula-judae echt judasoor Exidiopsis effusa rozeblauwig waskorstje Hygrocybe veenmos-

-38- Lactarius glyciosmus kokosmelkzwam Lactarius kaneelkleurige quietus melkzwam Lactarius rufus rossige melkzwam Lactarius tabidus rimpelende melkzwam Lactifluus vellereus schaapje Laetiporus sulphureus zwavelzwam Leccinum scabrum gewone berkenboleet Lenzites betulinus fopelfenbankje Lepiota erminea duinparasolzwam Heksenboter-achtig, Brandven (E Griffioen) Leptosphaeria acuta brandnetelvulkaantje coccineocrenata vuurzwammetje Lophodermium jeneverbes- Hygrocybe zwartwordende juniperinum spleetlip (ZZ) conica wasplaat Lycogala epidendrum gewone boomwrat Hygrophoropsis valse Lycoperdon lividum melige stuifzwam aurantiaca hanenkam Lycoperdon perlatum parelstuifzwam Hymenochaete roestkleurige Macrotyphula juncea draadknotszwam rubiginosa borstelzwam Marasmiellus vaillantii halmruitertje Hymenoscyphus gewoon Marasmius oreades weidekringzwam caudatus vlieskelkje Marasmius setosus tengere beukentaailing Hyphodontia grootsporige Megacollybia breedplaat- alutaria wrattandjeszwam platyphylla streephoed Hyphodontia granulosa ruwe tandjeszwam Melanoleuca melaleuca kale veld- Hyphodontia sambuci witte vlierschorszwam sensu Kühner ridderzwam Hypholoma fasciculare gewone zwavelkop Meottomyces donsvoet- Hypholoma fasciculare gewone zwavelkop var dissimulans bundelzwam var fasciculare fasciculare Meripilus giganteus reuzenzwam Hypholoma sublateritia rode zwavelkop Metatrichia floriformis donkerbruin kelkpluisje Hypochnicium eichleri ruwsporig elfendoekje Mollisia cinerea gedrongen mollisia Hypocrea aureoviridis gele kussentjeszwam Mycena adscendens suikermycena Hypoxylon fragiforme roestbruine kogelzwam Mycena arcangeliana bundelmycena Hypoxylon fuscum gladde kogelzwam Mycena cecidiophila knoppergalmycena (Z) Hypoxylon vlakke essen- Mycena cinerella grijze mycena petriniae kogelzwam (ZZ) Mycena epipterygia sl graskleefsteelmycena sl Illosporiopsis een Tuberculariaceae Mycena flavoalba bleekgele mycena christiansenii slijmzwam Mycena galericulata helmmycena Inocybe dulcamara gewone viltkop Mycena galopus melksteelmycena Inocybe flocculosa vlokkige vezelkop Mycena haematopus grote bloedsteelmycena Kuehneromyces stobben- Mycena hiemalis stronkmycena mutabilis zwammetje Mycena leptocephala sl chloormycena sl Laccaria amethystina amethistzwam Mycena polygramma streepsteelmycena Laccaria laccata gewone fopzwam Mycena pura gewoon elfenschermpje Laccaria proxima schubbige fopzwam Mycena rosea heksenschermpje

-39- Pleurotus ostreatus gewone oesterzwam Plicaturopsis crispa plooivlieswaaiertje Pluteus cervinus gewone hertenzwam Pluteus grauwgroene salicinus hertenzwam Pluteus bleke knolvoet- semibulbosus hertenzwam (Z) Pluteus umbrosus pronkhertenzwam Polyporus badius peksteel Beukenkorrelkopje, Voornes Duin (KE Nilsen) Polyporus brumalis winterhoutzwam Mycena kleine bloedsteel- Polyporus ciliatus voorjaars- sanguinolenta mycena f lepideus houtzwam Mycena sepia donkerbruine mycena Polyporus squamosus zadelzwam Mycena vitilis papilmycena Polyporus varius waaierbuisjeszwam Myriostoma coliforme peperbus Poronia spec een speldenprikzwam Nectria gewoon menie- Postia stiptica bittere kaaszwam cinnabarina zwammetje Psathyrella conopilus langsteelfranjehoed Nemania serpens sl grijze korstkogelzwam sl Psathyrella corrugis sl sierlijke franjehoed sl Neonectria bloedrood menie- Psathyrella piluliformis witsteelfranjehoed coccinea zwammetje Pseudochaete tabacina tabakborstelzwam Orbilia spec een wasbekertje Puccinia klein hoefblad- Panellus mitis dennenschelpzwam poarum beemdgrasroest Paranectria verdwaald menie- Puccinia urticata brandnetel-zeggeroest oropensis zwammetje (ZZ) Pycnostysanus azaleae azaleaknopvreter Parasola plicatilis sl plooirokje sl Radulomyces confluens ziekenhuisboomkorst Paxillus involutus gewone krulzoom Radulomyces molaris getande boomkorst Peniophora lycii berijpte schorszwam Ramaria stricta rechte koraalzwam Peniophora paarse eiken- Resupinatus trichotus harig dwergoortje quercina schorszwam Rhodonia placenta roze kaaszwam (ZZ) Phaeohelotium vleeskleurig Rhytisma acerinum esdoornvlekkenzwam carneum sapbekertje Phaeolus schweinitzii dennenvoetzwam Phanerochaete sordida groezelig huidje Phellinus conchatus bruinzwarte vuurzwam Phellinus igniarius echte vuurzwam Phlebia radiata oranje aderzwam Phleogena faginea beukenkorrelkopje Pholiotina aporos voorjaarsbreeksteeltje Phragmidium violaceum veelcellige braamroest Phylloporia ribis kardinaalsmuts- f evonymi vuurzwam Physarum leucophaeum grijswit kalkkopje Biefstukzwam, Rust en Vreugd (GJM Boerma) Piptoporus betulinus berkenzwam

-40- Taphrina betulina berkenheksenbezem Taphrina crataegi een Taphrinomyceet Taphrina farlowii een Taphrinomyceet Taphrina pruni narrentasje (D) Thelephora terrestris gewone franjezwam Trametes gibbosa witte bultzwam Trametes hirsuta ruig elfenbankje Trametes ochracea gezoneerd elfenbankje Trametes versicolor gewoon elfenbankje Krulhaarkelkzwam, Biddinghuizen (M van Rees) Trechispora cohaerens gladsporig dwergkorstje Rickenella fibula oranjegeel trechtertje Trechispora farinacea melig dwergkorstje Russula graveolens vissige eikenrussula Trechispora mollusca raatzwammetje Russula ionochlora violetgroene russula Tremella foliacea bruine trilzwam Russula mairei stevige braakrussula Tremella mesenterica gele trilzwam Russula nigricans grofplaatrussula Trichaptum abietinum paarse dennenzwam Russula nitida kleine berkenrussula Tricholoma cingulatum geringde ridderzwam Russula geelwitte Tricholoma fulvum berkenridderzwam ochroleuca russula Tricholoma sulphureum narcisridderzwam Russula onsmakelijke Trochila ilicina hulstdekselbekertje pectinatoides kamrussula Tubaria dispersa meidoorndonsvoetje Russula velenovskyi schotelrussula Tubaria furfuracea gewoon donsvoetje Rutstroemia firma eikentakstromakelkje Tubifera arachnoidea rossig buiskussen Sarcomyxa serotina groene schelpzwam Tulostoma brumale gesteelde stuifbal Sarcoscypha austriaca krulhaarkelkzwam Tulostoma donkerstelige Sarcoscypha coccinea rode kelkzwam melanocyclum stuifbal Schizophyllum waaiertje Uromyces rumicis speenkruid-zuringroest commune Vascellum pratense afgeplatte stuifzwam Schizopora paradoxa witte tandzwam Vuilleminia comedens gewone schorsbreker Scleroderma areolatum kleine aardappelbovist Xerocomus badius kastanjeboleet Scleroderma citrinum gele aardappelbovist Xylaria carpophila beukendopgeweizwam Scleroderma wortelende Xylaria hypoxylon geweizwam verrucosum sl aardappelbovist sl Xylaria polymorpha houtknotszwam Scopuloides hydnoides wastandjeszwam Xylaria rhopaloides een knotszwam (ZZ) Scutellinia scutellata gewone wimperzwam Serpula himantioides dakloze huiszwam Sistotrema brinkmannii melige urnkorstzwam Steccherinum bourdotii grootsporige raspzwam Stereum gausapatum eikenbloedzwam Stereum hirsutum gele korstzwam Stereum rugosum gerimpelde korstzwam Stereum waaier- subtomentosum korstzwam Stropharia caerulea valse kopergroenzwam Veenmosvuurzwam, Labbegat (KE Nilsen)

-41- Enkele excursieleiders & excursiegebieden

Kunderberg (B van Middelkoop) Florist Ad Wagemaker - pet, Labbegat (foto KE Nilsen)

Kampina (E Griffioen)

Hydrobioloog Ger Scheurkogel, Dorst (foto E Griffioen)

Oostvaardersplassen (M Wendels)

-42- Enkele excursieleiders & excursiegebieden

Conchylioloog Lukas Verboom, Hoek van Holland (foto JW de Jong) Lichenoloog Henk-Jan van der Kolk, Amerongen (foto JW de Jong)

Mycoloog Kees Pinster, Priellenbos (foto JW de Jong)

Berkheide (E Griffioen)

Bryo/lichenoloog Maarten Langbroek, Berkheide (foto KE Nilsen) Bryoloog Jan Pellikaan - links, Prattenburg (foto R Ollefers)

-43- Excursies 2016 met vermelding externe gidsen 2/1 - Meijendel 13/8 - Wamelse Waard 9/1 - Zeeland 20/8 -Voornes Duin 16/1 - Oostvaardersplassen 27/8 - Westduinen (Ouddorp) olv H van Voorst 23/1 - Kwintelooyen & Elst olv J Pellikaan 3/9 - Dintelse Gorzen olv B van Vliet 30/1 - Krimpen a/d IJssel & Mildenburg 10/9 - Groote Peel 6/2 - Den Treek-Henschoten 16/9 - Noord-Hollands Duinreservaat olv 13/2 - Biddinghuizen olv Y & G van Buuren L Knijnsberg 20/2 - Brouwersdam, Alblasserdam & Plan Tureluur 17/9 - Prielenbos olv K Pinster 27/2 - Beninger Slikken & Tiendgorzen 24/9 - Rust & Vreugd (Wassenaar) olv K Pinster 5/3 - Kasteel Amerongen & Landgoed Broekhuizen 1/10 - Hoge Veluwe olv HJ van der Kolk 8/10 - Kralingse Bos & Capelle a/d IJssel olv 12/3 - Hoek van Holland olv L Verboom K Pinster 19/3 - Haarlemmerhout, Elswout & Beeckestijn 15/10 - Schouwen & Zuid-Beveland 26/3 - Berkheide olv M Langbroek 22/10 - (Kleine) Zaag 2/4 - Schouwen & Zuid-Beveland 29/10 - Dwingelder Veld olv B de Vries 9/4 - Cortenoever & Vollenhoven 5/11 - Meijendel olv K Pinster 11/4 - Inventarisatie Capelle a/d IJssel (contract) 12/11 - Brouwersdam, Neeltje Jans, Noord- 16/4 - Boswachterij Dorst olv G Scheurkogel Beveland & Inlagen Zierikzee 23/4 - Duivelsberg 19/11 - IJmuiden, Velserbroek & Wieringerwerf 30/4 - Hitland 26/11 - Kraantje Lek & Duinen Zandvoort 2/5 - Inventarisatie Capelle a/d IJssel (contract) 3/12 - Stormpolder & Kleine Zaag 7/5 - Inventarisatie Capelle a/d IJssel (contract) 10/12 - Oostvaardersplassen 7/5 - Voornes Duin 17/12 - Starrevaart, Prielenbos & Bentwout 14/5 - Kampina 30/12 - Capelle a/d IJssel 21/5 - Vresselse Bos & Hazenputten 26/5 t/m 28/5 - Weekend Kassel (Burgberg/Bevern, Deiselberg & Hohegeiss) 10/6 - Seniorenexcursie Biesbosch 11/6 - Zouweboezem 18/6 - Voornes Duin 25/6 - Heidenhoekse Vloed (Zelhem) 27/6 - Avondexcursie Zevenhuizerplas 2/7 - Blauwe Kamer & Rhenen 9/7 - Paarlo-Roer & De Bult (Deurne) 16/7 - Wijk aan Zee & Kennemerduinen 30/7 - Labbegat olv A Wagemakers Excursie Kwintelooyen (foto B van Middelkoop) 5/8 t/m 7/8 - Weekend Zuid-Limburg (Sint Pieters- berg, Kunderberg, Wahlwiller & Bemelerberg)

-44- Orchis-onderwijs, Bevern (foto GJM Boerma)

Secretariaat: [email protected] Uitgave 1 februari 2017 IJshaar, Biddinghuizen (M van Rees) Raaf, Den Treek (R Ollefers) Excursie Biddinghuizen (foto M van Rees)