VERZAMELGEBIED GESTEUND SCHILDERKUNST 19DE EEUW

Ambitie Zaans Museum beloond Het verhaal achter de aanwinst

‘ is wel bijzonder opmerkelijk en De Voorzaan en de Westerhem er is genoeg te schilderen voor een heel leven’, Claude Monet (Parijs 1840-1926 Giverny) 1871. Olieverf op doek, 39,2 x 71,5 cm schreef Claude Monet in 1871 aan zijn schilder­ Bijdrage: € 580.925, waarvan € 150.000 uit het BankGiro vriend Camille Pissarro. ‘Huizen in alle kleuren, Loterij Aankoopfonds en € 50.000 uit het Claude Monet molens bij honderden en verrukkelijke boten’. Fonds ZAANS MUSEUM, ZAANDAM Tijdens zijn vier maanden durende­ verblijf in Zaandam maakte Monet niet minder dan De Voorzaan en de Westerhem van Claude Monet is aangekocht 25 schilderijen. Voor het Zaans Museum leek met steun van de Vereniging Rembrandt, mede dankzij haar BankGiro Loterij Aankoopfonds en haar Claude Monet Fonds, Dr. het uitgesloten ooit een van deze werken te M.J. van Toorn en L. Scholten Stichting, Honig-Laan Fonds, Ir. P.M. Duyvis Fonds, Gemeente , VSBfonds, Koninklijke Ahold, kunnen verwerven. Toch waagde het een Gras Houtimport, Jacob Heijn Holding BV, Bredenhof Stichting, poging – een poging die nog slaagde ook. Rabobank Zaanstreek en Stichting Monet in Zaandam.

ester Wandel, hoofd ­gezicht op de Voorzaan en het collectie van het Zaans eiland de Westerhem, dat te Museum, is nog maar koop was bij een handelaar in nauwelijksH bijgekomen van alle New Orleans. Directeur van het drukte rond de aankoop. Begin Zaans Museum Jan Hovers en juni maakte het museum bekend Wandel zagen een nieuwe kans dat het een schilderij van Monet en het kunsthistorisch onderzoek had gekocht, met een overwel- en de onderhandelingen gingen digende aandacht van de pers van start. Als eerste werd de als ­gevolg. De wens om ooit een Vereniging Rembrandt gepolst ‘Zaanse Monet’ te kunnen laten of een aanvraag enige kans zou zien in de stad van ontstaan be- maken. Een zogenaamd preadvies stond al lang. ‘Na de verbouwing werd gevraagd. Op basis van van ons museum in 1998 was er de foto kwam als antwoord dat even sprake van dat we een van de voorgenomen aankoop in Monets Zaanse gezichten via aanmerking zou kunnen komen Christie’s in bruikleen zouden voor steun, maar dat het Bestuur krijgen’, vertelt Wandel. ‘Dat is van de Vereniging pas werkelijk toen niet gelukt. En in 2012 is er kon oordelen als het schilderij opnieuw geprobeerd om er één te in het echt te zien was. Voor het lenen. Dat ging om het schilderij museum betekende dit een risico, van het Van Gogh Museum dat want zij zou het doek voor eigen ­tijdelijk in het depot hing vanwege rekening naar Nederland moeten de verbouwing. We wilden het laten komen, zonder te weten of hier vijf weken laten zien, maar de inspanningen een vervolg zou- door de verzekeringskosten bleek den hebben. Gelukkig pakte dat dat veel te duur voor ons.’ goed uit: nog dezelfde dag dat het Begin februari van dit jaar Bestuur de Monet op de ezel had ­attendeerde Jacob Reitsma, voor- bekeken om zich een oordeel te zitter van de vijf jaar ­geleden vormen over de staat en de kwa- Directeur Jan Hovers en hoofd collectie opgerichte stichting Monet in liteit ervan, werd groen licht ge- Hester Wandel bij de perspresentatie Zaandam, het museum op een geven. Met dit positieve oordeel, van de nieuwe aanwinst op 2 juni 2015

26 VERENIGING REMBRANDT ZOMER 2015 Geef uw gift de kleur van het impressionisme!­

vertaald in een financiële bijdrage MINIMALISTISCH Met een bedrag van € 50.000 van 50% van het aankoopbedrag, Evert van Straaten, die als be­ heeft het Claude Monet Fonds was een stevige basis gelegd en kon stuurs­lid van de Vereniging zijn naam verbonden aan de ook de verdere fondsenwerving van Rembrandt betrokken was bij de nieuwe aanwinst voor het Zaans start gaan. besluitvorming, vertelt over de Museum. De oprichters van het Vanaf het moment dat het ­reacties binnen het Bestuur. ‘Dat Fonds zijn opgetogen over de schilderij in het depot in Zaandam het Zaans Museum met deze aan- ­aankoop: ‘Het is nauwelijks te hing, nam de opwinding in het vraag kwam vond ik heel leuk en ­geloven welke waardevolle museum toe. Zou het dan echt verrassend. En ik niet alleen, dat ­resultaten binnen bereik komen lukken? Omdat er mogelijk meer gevoel werd snel gedeeld. Ook los met zo’n fonds, mede door kopers waren, was er maar een van de context is het een goed ­toedoen van het slagvaardige maand om andere fondsen en de schilderij. Het is evident dat je ­bestuur van de Vereniging gemeente mee te krijgen. In het het in Zaandam wilt hebben, Rembrandt.’ geheim werden potentiële fondsen maar wat wij er vooral mooi aan en bedrijven in het depot uitgeno- vonden is dat het zo Hollands is. ‘De vele fondsen en particulieren Wel impressionistisch, een be- die deze aankoop mogelijk hebben wolkte lucht, maar met heel weinig gemaakt, getuigen daarmee van drama en een beperkt palet. Het burgerzin,­ verantwoordelijkheids­ past echt in de traditie van de gevoel alsook welbegrepen eigen­ Nederlandse landschapschilders belang. Dat ook het gemeentebestuur uit de 17de eeuw. Tegelijkertijd is en de gemeenteraad zich hebben het tijdloos, iemand riep zelfs: gecommitteerd, onderstreept deze “Het lijkt wel een Dibbets!” Die constatering,’ schrijven de oprichters tweedeling van land en water is van het Claude Monet Fonds in een

Foto: jan van de ven | beeldenstormer.nl Foto: bijzonder, bijna De Stijl-achtig, reactie. ‘De inwoners van Zaanstad heel minimalistisch. Het is een mogen zichzelf gelukwensen met ­intrigerend schilderij, niet een deze bijzondere aanwinst voor hun Monet waaraan je denkt bij deze museum.’ kunstenaar, maar een interessante Het Claude Monet Fonds is in 2009 Monet. Het toont de kunstenaar aan ingesteld met als doelstelling ‘het digd om het werk te bekijken. het begin van zijn carrière, een ex- verlenen van financiële steun voor Die waren meteen enthousiast en perimenterende kunstenaar die met het bevorderen van het verwerven ­reageerden al even snel als de de blik van nu heel modern was.’ van impressionistische schilderkunst’. Vereniging Rembrandt: na een bij- Maar een mooi schilderij alleen Bij de oprichting hebben de initiatief­ eenkomst met een aantal Zaanse is niet genoeg voor een bijdrage nemers de hoop uitgesproken dat fondsen dat de aanvraag samen van de Vereniging Rembrandt, andere leden van de Vereniging had besproken, werd Wandel al in benadrukt Van Straaten. ‘We kijken Rembrandt het Fonds eveneens de auto gebeld met goed nieuws altijd naar het belang voor het ­zullen omarmen ‘zodat het een om- en zo kon het museum op 2 juni museum en de motivatie. Kleinere vang kan krijgen die er werkelijk toe – de datum waarop Monet 144 jaar musea steunen we graag, maar het doet als het aankomt op nieuwe ver- geleden in Zaandam aankwam – gaat ook om de vraag of een werk wervingen’. Hier werd reeds gehoor de aanwinst wereldkundig maken. het lokale belang overstijgt en een aan gegeven door één lid. Samen Voor Hovers en Wandel was het toevoeging is voor de Collectie hebben zij deze aankoop nu mede een overrompelende ervaring: ‘We Nederland. Moet je bijvoorbeeld mogelijk gemaakt. Met meer leden zijn nog steeds beduusd van deze een twintigste stadsgezicht van kan het Claude Monet Fonds nog

Evert van Straaten, geweldige aanwinst’, schreef Hovers Cornelis Springer dat een museum meer betekenen voor de versterking bestuurslid van de die week in een e-mail aan de heel graag wil kopen nog steunen? van de impressionistische kunst in Verenging Rembrandt Vereniging. En als het de zoveelste Monet is Nederlandse musea.

27 VERENIGING REMBRANDT ZOMER 2015 waar wij er al zoveel van hebben... de kwaliteit van het schilderij, de dat zij onderweg geen scepsis is Er waren al achttien werken van prijs-kwaliteitverhouding en of het tegengekomen: ‘Het is misschien Monet in Nederlandse openbare museum het een goede plek kan niet de kleurrijkste Monet die er collecties, waaronder een paar geven. Wat voor ons telt is de verrij- is en er werd gedacht dat het een hele mooie. In het Kröller-Müller king van het openbaar kunstbezit eenling in de presentatie zou zijn, Museum heb je bijvoorbeeld en dat de musea blijven floreren.’ maar dit schilderij past juist heel die prachtige schildersboot, en ‘Ik vond het heel bijzonder, dat goed in onze collectie.’ En een daarnaast een portret dat meer zestien mensen van het Bestuur vraagprijs van 1,9 miljoen dollar anekdotisch is. We hebben ge- onze aankoop wilden steunen, dat – die Wandel naar beneden heeft keken wat er is en daar bleek De gaf zo’n kick!’, zegt Wandel. ‘Dat weten te praten tot 1,2 miljoen Voorzaan en de Westerhem heel mooi het gelukt is, was voor iedereen ­dollar (1,16 miljoen euro) – werd in te passen. En verder gaat het om een opsteker, ook intern.’ Niet veel geld gevonden, ‘maar voor

28 VERENIGING REMBRANDT ZOMER 2015 Portret van Guurtje van de Stadt Claude Monet 1871. Olieverf op doek, 73,2 x 40 cm KRÖLLER-MÜLLER MUSEUM, OTTERLO

In Nederlandse musea bevonden zich slechts twee schilderijen uit Monets Zaanse periode: het Portret van Guurtje van de Stadt in het Kröller- Müller Museum en Molens in het Westzijderveld bij Zaandam, dat in 2001 met steun van de Vereniging Rembrandt werd aangekocht door het Van Gogh Museum. De meeste Zaanse land- Molens in het schappen en stadsgezichten van Monet, waaron- Westzijderveld der het beroemde Blauwe huis, bevinden zich in bij Zaandam Claude Monet particulier bezit. Zie voor meer informatie over 1871. Olieverf op doek, De Voorzaan en de Westerhem en de collectie 48,5 x 74,2 cm van het Zaans Museum ook De Verrijking op de VAN GOGH MUSEUM, website van Vereniging Rembrandt.

een Monet is het een koopje en de prijzen stijgen nog steeds.’ Van Straaten: ‘Als er veel geld ­bijeen moet worden gebracht voor een schilderij is er altijd even pijn, maar zodra het er hangt is het meteen vergeten.’

ZAANSTAD MONETSTAD Wat betekent de aanwinst voor het Zaans Museum? Wandel: ‘Er komen 1,6 miljoen bezoekers per

29 VERENIGING REMBRANDT ZOMER 2015 Het wonder van Adriaen de Vries

Het wonder van Adriaen de Vries Van ons allemaal sinds 2014 Op 26 juli, twee dagen jaar naar de . Daar voor de presentatie van het proberen we er meer van naar het museum te krijgen. Het schilderij beeld in de Eregalerij van van Monet kan een heel interessant het Rijksmuseum,­ viel bij verhaal vertellen over een stukje alle leden van de Vereniging Zaandam dat er niet meer is, maar dat je op de Zaanse Schans en in ­Rembrandt het boekje Het het Zaans Museum kunt beleven. ­wonder van Adriaen de Vries, Dat beeld van de Zaanstreek is ook typisch Hollands. In 1916 waren alle van ons allemaal­ sinds 2014 drie molens die hij schilderde al ver- op de mat. dwenen. Een van de drie molens was van de firma Van de Stadt, van de vader van Guurtje die op het schil- derij in het Kröller-Müller Museum Het wonder van Adriaen de Vries is afgebeeld (zie kader op p. 29). Voor toeristen gaat het vooral om enthousiast ontvangen Monet, voor de Zaankanters om een beroemde schilder die hier heeft Dit boekje is een cadeau voor de Daags na de presentatie plaatste gewerkt. Het is een beetje city­ leden als dank voor hun steun bij het Rijksmuseum een advertentie in marketing – wij willen dat Zaandam de aankoop door het Rijksmuseum NRC Handelsblad om de Vereniging Monetstad wordt.’ Amsterdam. De publicatie maakt Rembrandt en alle andere schenkers Het schilderij hangt op dit duidelijk dat niets er zomaar is, dat te bedanken voor hun bijdrage aan ­moment nog niet op zaal, maar het slagen van een aankoop een de verwerving van het beeld van krijgt dit najaar een centrale plaats wonder is en dat dit zeker geldt voor Adriaen de Vries. in de vaste opstelling van het deze iconische Bacchant van Adriaen ­museum. Er wordt druk gewerkt aan de Vries. Verschillende leden lieten een presentatie waarin ook andere weten blij verrast te zijn. Een greep schilderijen die de kunstenaar in de uit de reacties: Zaanstreek maakte (digitaal) zijn te zien. Het museum gaat meer ver- ‘Wat een verrassing op deze zon- tellen over de Zaanstreek die Monet nige zaterdagmorgen de geweldige zag en een link leggen met andere uitgave over Adriaen de Vries te ont- collectie­onderdelen. Daarnaast wordt vangen!’ (Marie-José Jacobs-Alferink) er aandacht besteed aan geschreven bronnen, zoals eigentijdse politie- ‘Heel hartelijk dank voor de toezen- rapporten met bijzonderheden ding van het prachtig vormgegeven over de komst en het vertrek van en dito uitgevoerde boekje over de kunstenaar, die als Fransman als Adriaen de Vries. De inhoud is zeer een potentiële revolutionair werd informatief en kennisverrijkend, een gezien en daarom in de gaten werd genot om te lezen (juist door de ver- gehouden, al was al snel duidelijk schillende invalshoeken). Dank voor dat er weinig dreiging uitging van uw inzet, presentatie en de telkens die schilder in zijn bootje. En er zijn weer leuke ideeën waar u ons als meer plannen. Wandel: ‘Misschien leden mee pleziert!’ (Rob Terlingen) komt er een tentoonstelling over Monet in Zaandam met bruiklenen, ‘Ik heb uw toezending van Het wonder­ bijvoorbeeld over zes jaar, als het van Adriaen de Vries zeer op prijs 150 jaar geleden is dat hij hier was. gesteld: informatief, ­spannend! Dat is iets wat nooit zou lukken als Het krijgt een plaatsje in mijn we zelf geen Monet hadden.’s ­boekenkast.’ (G. van Veldhoven) Gerdien Wuestman

30 VERENIGING REMBRANDT ZOMER 2015