Tussen goden en herders Wandelen in Noord-Griekeland

In de zomer is Noord-Griekenland ideaal om te wandelen. Veel vroeger kan moeilijk, want dan ligt er nog sneeuw in de bergen. De zomer is warm, maar zelden te warm en dus erg genietbaar. De twee bergmassieven Olympos en noordelijke Pindos, de Mete- orenkloosters en het bergstadje . Marc Vandoren combineerde dat alles in 14 vakantiedagen.

Olympos, afspraak met Zeus verder naar Spilios Agapitos, een zorgen Balkandennen voor schaduw. Zeven uur, het is nog stil in Litochoro. grote berghut. Van 400 naar 2.100 Hoog boven ons doemt de hut op. De zinderende warmte van de voor- meter! Spilios Agapitos is een schitterende bije dagen is verdwenen na de regen- Nog even kijken we van een rotspuntje berghut: prachtig uitzicht, gezellig bui van gisteravond. Het strand en de neer op Litochoro en dan gaat het de zitten bij de haard, piekfijn verzorgde zee liggen wat lager. Vaak raken stij- Mavrolongokloof in. Het pad klimt en bedden voor 110 personen, goede gende wolken ’s namiddags niet over daalt een hele tijd op de flank, bijna maaltijden. De familie Zolotas, al ja- de toppen en dan wreken de goden steeds in de schaduw. Mooie plekjes renlang uitbater, verdient alle eer. zich met donder, bliksem, een hevige volgen mekaar op: het heldere rivier- regenbui … tje de Enipea, bruggetjes, het rots- Mitikas Litochoro is het bescheiden Chamo- kapelletje van de heilige Dionissios. Om zes uur wordt iedereen gewekt. nix van het Olymposmassief. Wie van Een eind verder wordt het gelijkna- Wie naar de hoogste toppen wil, moet de Griekse bergen houdt, passeert mige klooster heropgebouwd. vroeg vertrekken om niet in onweer te- er. ’s Avonds is het gezellig druk. De Na vijf uur stappen bereiken we Pri- recht te komen. Het pad zigzagt een meeste toeristen zijn Grieken, maar onia, een stalletje met veel drank uur tot onder de Kaki Skala, letter- slechts een klein aantal gaat echt de en wat eenvoudigs om te eten. Hier lijk: slechte trap. Nu wordt het steil bergen in. Dat merken we de volgende eindigt de toegangsweg tot het Olym- en moeilijk. Los grind doet ons bijna dagen als wij soms urenlang niemand posmassief en er staan veel wagens steeds een halve stap terugschuiven. tegenkomen. geparkeerd. De marteling eindigt een uur verder We drinken nog een slok, vullen onze Wij trekken nog een drietal uur verder. bij een rotskam op bijna 2.900 m. flessen aan de bron bij de kerk en Het pad klimt behoorlijk, maar loopt We beslissen om verder te klauteren gaan op pad. Vandaag lopen we door vrij goed. 300 hoogtemeters halen naar de Mitikas, met zijn 2.918 m de 58 de Mavrolongokloof naar Prionia en we gemakkelijk in een uur. Ook hier hoogste top van Griekenland. Onze OP WEG 1/10 Trappen van Vradhetto, Zagoria

een uur later straalt de zon weer. We Rooms ons nog mee. hebben nog tijd voor een tochtje naar Na twee kloosters houden we het voor het kapelletje op de Profitis Ilias, een bekeken en dalen we naar het dorps- half uurtje verder. Het is er stil, dood- plein van Kastraki. Een ooievaar zit in stil. Hier genieten we van. zijn nest op een elektriciteitspaal te Voor de terugweg kiezen we het lan- dommelen. We lopen nog even verder gere pad langs Petrostunga. Lang- naar het kerkhof, waar vrouwtjes elke zaam dalen we van het Plateau der dag opnieuw olielampjes aansteken. Muzen terug de bossen in. Onderweg Hier zijn geen toeristen. Achter een Kamperen op de rand, Plateau de Muzen, Olympos treffen we enkele schaapskuddes met bosje ligt de merkwaardige vingerrots Albanese herders en wat verder een en we ontdekken er oude kluizenaars- rugzakken laten we ter plaatse. colonne ezeltjes voor de bevoorrading woningen. Een schildpad duikt weg Ondanks de goed aangebrachte rode van de hut. Om zes uur bereiken we in het struikgewas. Sla Meteora niet markering laat de Mitikas zich niet de weg. Openbaar vervoer is hier niet, over. gemakkelijk bedwingen. Het gaat maar de meeste Grieken oordelen op en af over enkele steile rotsen en begrijpend: “Waarom zou je te voet Vlachen richeltjes. We moeten ons met han- gaan, als er 100 jaar geleden auto’s den en voeten steunen. Dit is niets Metsovo is de hoofdstad van de Vla- zijn uitgevonden.” Een lift naar Lito- chen, een herdersvolk met eigen taal voor bange zielen. De beloning is een choro is zo geregeld. adembenemend zicht over 360 gra- dat je ook in buurlanden aantreft. ’s Avonds lopen ze soms keurig uitge- den. Litochoro en de Egeïsche Zee Heilige kloosters liggen in het oosten aan onze voeten, dost op het marktplein. Na een busrit van 250 km langs de woest bergland in het westen. Een dame met bloemetjesjurk stelt kust en door vruchtbaar akkerland be- Even verder ligt de Skolio, 2.911 m zich voor: “Cecile, herdersvrouw.” reiken we Kalambaka. Grillige zandste- hoog, gemakkelijk bereikbaar en met Bijna 20 jaar geleden heeft ze, nen rotsformaties flankeren de stad. hetzelfde prachtige uitzicht als de smoorverliefd op een Griekse herder, Bovenaan prijken zeven kloosters, als Mitikas. Een goed alternatief voor wie het stadskantoor van Alkmaar geruild sterren in het heelal. De naam Me- tegen de klauterpartij opziet. voor een leven tussen de schapen en teora is niet gestolen. geiten. In de zomer verdient ze wat Alle kloosters werden tijdens de mid- De Muzen achterna extra door toeristen rond te leiden. deleeuwen gesticht en waren toen zo Haar verhaal van vreugde en ergernis, Langs de Agios Antonios en Zonaria, goed als ontoegankelijk. Op postkaar- over bruiloften, begrafenissen, fami- een paadje in de flank onder de Mi- ten staan nog afbeeldingen van een lievetes en andere vreemde Griekse tikas bereiken we Christos Kakalos, monnik die met een katrol naar boven gewoonten eindigt pas ’s avonds laat een rommelig berghutje met logies gehesen wordt. Nu leidt er een weg na verschillende karafjes retsina. voor 16 personen op het Plateau der langs de achterzijde naar de toegang. Op aanwijzing van Cecile gaan we op Muzen. Even verder staat de SEO- De kloosters lijken meer op musea. zoek naar de middeleeuwse Aghios berghut van de concurrentie: wat gro- Toch kom je er niet in met short of Nicolaoskapel en naar de beren in ter en goed uitgerust. korte mouwen. Vrouwen krijgen zo het natuurpark boven Metsovo. Be- Even nadat we zijn toegekomen, nodig een rok omgord bij de ingang. ren zien we niet, maar we worden wel breekt er een onweer los: een hevige “Ga ’s avonds voor de mooie foto’s, en plots omsingeld door vijf dreigende bui, gedonder en enkele bliksem- ’s morgens vóór 9 uur om de files te herdershonden. Nog voor ze de kans 59 schichten. Zeus is mild ditmaal, want ontwijken,” geeft Vassiliky van Zioga krijgen aan te vallen, springt een her- OP WEG 1/10 der uit de struiken die de honden met steile klim van 1.200 naar 1.700 m. Pal boven de Vikoskloof hangt Agia enkele goedgemikte keien verjaagt. Als we Vradhetto bereiken is het Paraskevi, een kloostertje uit 1412. We hebben de man duidelijk uit zijn lunchtijd. Oude bewoners baten nog Een beter uitzicht konden de monni- slaap gehaald. Dan komt ons beperk- een kleine taverna uit. Gelukkig is ken zich niet bedenken. Een paadje te Grieks met veel gebaren van pas: ze open. Het dorp, in de winter ver- loopt links in de flank weg. Achter “Van waar kom je? Naar waar ga je? laten, wordt gerestaureerd. Even ver- een poort schuilden twee eeuwen te- De Flenga, oh zo hoog. Alle bomen der ligt Beloi, een uitzichtpunt als rug de dorpelingen voor Ali Pasha en zijn zwartgeblakerd, verschroeid door een arendsnest boven de Vikoskloof. zijn Turkse soldaten. de bliksem. Mooie plek, en de meren Bijna 100 m lager zullen we de vol- De Vikoskloof is 20 km lang, van de Aoos … Pas toch maar op voor gende dag verder wandelen. We ver- 200 m tot 2 km breed en bijna 1.000 de honden.” laten het dorp langs de andere kant m diep. Met deze afmetingen kan hij over nog zo’n zigzaggende ‘skala’ of met de Grand Canyon concurreren! Zagoria pad, kunstig uit de rotsen gehouwen. Na een uur afdalen staan we de vol- In vogelvlucht ligt Zagoria slechts Tot 25 jaar geleden was dit de enige gende ochtend terug op de bodem 60 km ten noorden van Metsovo. Een toegangsweg. rechtstreekse verbinding is er niet. De bus volgt de kronkelige hoofdweg Vikoskloof naar en heeft wel drie uur De drie boogbruggen van Kipi zijn nodig om ter plaatse te raken. architecturale hoogstandjes uit de Tsepelovo is een pracht van een dorp 19de eeuw. Als we toekomen, liggen en is, net zoals de 47 andere dorpjes ze in de schaduw. De Voidiomatis, de van Zagoria, beschermd. Tot halver- rivier die door de Vikoskloof loopt, wege vorige eeuw verbond een net- staat droog en we vinden gemakkelijk werk van gekasseide paadjes en brug- onze weg stroomafwaarts. Bij de vier- gen alle plaatsjes met elkaar. Door de brug gaat ons pad via een volgend het woeste bergland kregen Turkse en muilezelpad omhoog. Vitsa en Mono- Griekse bestuurders nooit echt vat op dendri zijn de volgende dorpen, hoog de streek. Zo kon deze zich zelfstan- boven de kloof. Katerina “spricht nog dig ontwikkelen. De fraaie herenhui- ein bischen Deutsch” en verwelkomt zen uit natuursteen zijn totaal anders ons in het Monodendri Pension met dan de betonnen constructies elders ‘tzipouro’. Ze heeft een nieuwe kamer in Griekenland. Ook het kerkje van bijgebouwd. Vloerbekleding is er nog Tsepelovo is bijzonder met zijn fijn niet, maar de kamer is wel voor ons gerestaureerde fresco’s en glasramen. gereserveerd. Maria van Pension Gouris wijst ons de Langs enkele kasseisteegjes lopen weg naar het oude muilezelpad, een we naar de andere kant van het dorp.

Drakenmeer en Gamila

60 OP WEG 1/10 van de kloof. De temperatuur is nog veel zweetdruppels. De zon brandt echt genietbaar, meestal blijft de zon op onze rug en ook de helling is niet Meer verscholen achter de steile flanken of mild. Xenonas Dias doet goede zaken het bladerdek. Veel wandelaars ko- met wandelaars die hun vochtgehalte wandelsuggesties men we ook hier niet tegen. Het kner- terug op peil willen brengen. Mikro • Smolikas: zwart vulkanisch ge- pende geluid van de keien onder onze Papingo is een volgend Zagoriaans steente. Vertrek in Paleoseli (per voeten echoot tegen de rotswanden. dorp, rijk omdat het zo eenvoudig en bus/taxi uit te bereiken), Bij een bronnetje lunchen we. authentiek is. nieuwe Smolikashut op 1.600 Verder verbreedt de kloof en wordt m, Drakolimni met unieke water- het ook warmer. Links staan de eerste Astraka salamanders op 2.200 m, top op huizen van het dorpje Vikos. Wij kie- Het pad naar de Astrakahut is leuk: 2.637 m. Afdalen langs de andere zen het paadje dat rechts op een kale om het uur een bronnetje. Na drie uur kant naar Kerasovo. flank omhoog loopt, richting Mikro staan we al bij de hut op een berg- • Corfu: het groenste eiland. Meer- Papingo. Dit kost zweetdruppels, flank. De hut is netjes gerenoveerd en daagse wandelingen op de Corfu comfortabel. We zijn er bijna alleen. Trail. Zie elders in deze Op Weg. Klooster Varlaam, Meteora ’s Namiddags lopen we nog een uur Meer in ‘Wandelen op Corfu’ van verder tot Drakolimni, het Drakenmeer. Paul van Bodengraven en Marco Hierachter ligt een diepe afgrond en Barten, uitgeverij Smaakmakers. we genieten van een weids uitzicht www.wandelenopcorfu.nl/. over de Aoosvallei, de Smolikas en • Grammos berg (2.520 m): histo- Albanese bergen. Over onze zwempo- risch berucht gebied op de Alba- ging willen we het niet hebben … nese grens, laatste toevluchtsoord Op de terugweg naar de Astrakahut van de Griekse communisten tij- beslissen we er nog de Astrakatop bij dens de burgeroorlog. Te bereiken te nemen. Onderweg komen een vier- vanuit Plitaki (boven de weg tus- tal herdershonden dreigend opzetten, sen Konitsa en Kastoria) of het maar ze trekken terug als we de an- dorp Grammos. Geen markering, dere kant opgaan. De top is nog een vaak geen pad, veel overblijfselen klus, maar alle moeite is meteen ver- van de strijd, o.a. met napalm. geten bij het schitterende panorama. • Athos: monnikeneiland, alleen De hut ligt nu vlak onder ons. Ja, daar voor mannen. 1.000 jaar ortho- slapen we over een paar uur. doxe kerkgeschiedenis, van kloos- ter naar klooster, klim naar de top (2.033 m). Zie Op Weg archief 4-2003: www.groteroutepaden.be > Op Weg > Archief.

Berghut Spilios Agapitos, Olympos

61 OP WEG 5/091/10 Konitsa kloostertje,” staat in de Lonely Pla- “Nero” staat op de rots en even ver- net. Niets vermoedend openen we der is een bronnetje. Tussen rotsen de poort en lopen het binnenpleintje en over richeltjes zijn we tot hier op. Rechts is de kapel, de deur staat geraakt, maar nu is het even uitkij- open. Uit een andere deur komt plots ken. Een vroegere aardbeving heeft een monnik tevoorschijn die ons har- de hele omgeving stevig door mekaar telijk begroet. Hartelijk betekent met geschud. De Griekse bergsportver- ‘loekoemia’ (Turks fruit, maar dan uit eniging heeft gelukkig ondertussen Griekenland) en een koffietje. “Of wil goede markeringen aangebracht. je liever een tzipouro?” Na een traverse in de flank komt Moni Ook dit is Griekenland. Stomiou in zicht, wat verder ligt Ko- Konitsa is een levendig marktstadje. nitsa. Een volgende afdaling van wel We logeren bij Jannis, in To Dendro, twee uur zet alle ledematen schrap, maar dat is weer een ander verhaal. zo steil dat we soms van boom tot boom slingeren. Moni Stomiou ligt enkele honderden meters boven de Aoosvallei te pron- Tekst: Marc Vandoren ken. “Er woont niemand meer in het Foto’s: Valère Devos Schuilplaats bij Monodendri Steekkaart Verschillende tochten in Noord Grieken- • Mikro Papingo: Xenonas Dias, sende frappé. land: driedaagse trekking in het Olym- tel. 0030-26530-41 257 • Tzipouro is de streekjenever, Metaxa is posgebied, bezoek aan de Meteoren, • Astrakahut: www.astrakarefuge.com, ‘de sterke drank van de fascisten’, maar dagtocht in het Aoos-Vikos natuurpark tel. 0030-69732-23 100 heel lekker. Noord Griekenland heeft de en vijfdaagse trekking in het Pindosge- • Konitsa: Hotel To Dendro, www.grand- beste wijngaarden van het land: Naoussa, bergte. hoteldentro.gr, tel. 0030-26550-29 365 Zitsa. Retsina is lekker als je dorst hebt, • Smolikas: Berghut, www.smolikas.com, maar drink er niet te veel van. FORMAAT Beste reistijd tel. 0030-69466-70 565 juni tot eind september Kaarten en gidsen Gewone pagina Tip: Tracht steeds vroeg te vertrekken en Eten en drinken • Goede topografische kaarten van Ana- - 1 kolom: 55 of 69 mm maak na de middag tijd voor een lange • De Griekse schotels zijn eenvoudig en vasis en Road Editions - 2 komommen: 116 of 130 mm rustpauze. Grieken eten ’s avonds pas lekker. Laat dus de toeristenrestaurants • Wandelgids van Tim Salmon and Mi- laat en staan meestal ’s ochtends ook ‘English spoken’ links liggen. Een taal- chael Cullen, ‘The Mountains of : - 3 komommen: 176 of 190mm niet vroeg op. probleem is er niet als je zelf in de keu- A Walker’s Guide’, uitgeverij Cicerone Tips ken mag uitkiezen wat je gaat eten. Guide - 1 kolom: 85 of 99 mm Hoe kom je er? • Voorzie steeds minstens drie liter water Lijnvlucht naar Thessaloniki. Vanuit per dag, tenzij je zeker bent dat je onder- Info - 2 kolommen: 176 of 190 mm Zaventem met overstap, vanuit Keulen weg nog drinkwater kan bijtappen. www.pindostrek.net, site van Alex, Griek rechtstreeks en vaak erg goedkoop. • Geniet overrijpe meloenen en sinaas- uit Antwerpen. appels uit de buurt, ook van een verfris- Myriad Vervoer ter plaatse: 116 mm LETTERS Denderwindeke 8.5pt (ev. aan te passen aanLijnbussen van KTEL, taxi’s. Tongeren 9 pt de aard van de kaart) Meerdaalwoud 8.5 pt Onze overnachtingplaatsen ALBANIË Thessaloniki • Litochoro: Guesthouse Papanikolau, Veria E40 weg 7 pt bold 0/0/0/50 www.xenonas-papanikolaou.gr, Kastoria STREEK / LAND 10 of 11 pt tel. 0030-23520-81 236 AL JO krom 0/0/0/40 Kozani ENTE • Olympos: Berghut Spilios Agapitos, http:// Smolikas 2637 m Katherini Dijle 8 pt schuin Dijle 8 pt schuin mountolympus.gr, tel. 0030-23520-81 Grammos, Olympos rivier 66/0/70/30 rivier 100/0/0/0 329 en 0030-23520-81 800 2520 m Atlantische Atlantische • Meteora: Vassiliki Zioga Rooms, 10 of 11 Litochoro Oceaan Oc eaan 10 of 11 tel. 0030-24320-24 037 Zagoria Mitikas pt schuin 0/0/0/100 pt schuin 100/50/0/0 • Metsovo: Filoxenia Domatia, Konitsa 2918 m Egeïsche Zee Op Weg 7.5 pt Op Weg 7.5 pt tel. 0030-26560-41 332 Natuurpark 2006 57/0/60/40 2006 57/0/60/40 • Tsepelovo: Pension Gouris, Noord- Valia Kalda Meteora tel. 0030-26530-81 214 Pindos 0 10 20 GR11 pad/route 7 pt GR11 pad/route 7 pt • Monodendri: Hotel Monodendri, www. Kalambaka 86/0/90/40 Metsovo 0/100/100/0 monodendrihotel.com, km tel, 0030-26530-71 300 Ioannina Trikala 62 Op Weg VLAKKEN OP WEG 1/10 Larissa 2010 achtergrond achtergrond 5/0/5/0 5/0/5/0 0/0/0/15 0/0/25/0 0/25/50/0 0/10/25/0 55 mm 0/0/0/15 Konitsa bos bos 47/0/50/0 47/0/50/0 os geen rand Ao geen rand Aoos zee, meer zee, meer 9/0/10/10 25/5/0/0 Moni dorp dorp Stomiou 9/0/10/20 0/15/40/0 rand 9/0/10/50 rand 9/15/40/0 Megalo / Astrakahut Drakolimni Mikro 1930 m Papingo SYMBOLEN Gamilla 2497 m Vo Astraka idomatis STEUNKLEUR KLEUR Vi 2436 m ko skloof Vradhetto Skamnelli P PP Tsepelovo Monodendri Negades � Bus 0 5 10 Vitsa Kipi Op Weg km 2010

LIJNEN grens spoorweg weg situeringskaartje straat

autosnelweg

rivier 66/0/70/30 rivier 100/0/0/0

pad 86/0/90/40 pad 0/100/100/0 stippellijn 3/1 2 pt stippellijn 3/1 2 pt ev. aanpassen (ev. aanpassen) ander pad id. ander pad id. stippellijn 1/2 2pt stippellijn 1/2 2pt