Hardenberg RUIMTELIJK-ECONOMISCHE Krachtstroom van het Vechtdal ONTWIKKELINGSAGENDA GEMEENTE HARDENBERG

De gemeente Hardenberg met haar 29 kernen heeft een belangrijke centrumfunctie voor de regio Noordoost- in het midden van de steden , en Emmen. De grensgemeente is economisch sterk, zeker in vergelijking met omliggende regio’s en andere grensgemeenten in Nederland. Maar resultaten uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst. Hardenberg wil een volgende stap zetten in haar (economische) ontwikkeling en beseft dat er geen tijd is voor stilstaan. De ondernemersgeest van Hardenberg streeft naar versterking en vernieuwing. Hardenberg heeft een reële ambitie om haar bestaande kwaliteiten te benutten en te versterken. Vanuit haar centrumfunctie wil Hardenberg een nog grotere rol van betekenis spelen voor het Vechtdal, de regio Zwolle en de provincie Overijssel. Om deze volgende stap in de ontwikke- ling van Hardenberg te realiseren is intensieve samenwerking nodig. Hardenberg heeft fors en langjarig geïnves- realiteit ontstaan. Een realiteit die wordt ge- opgaven aan te pakken wil Hardenberg zich teerd in haar ontwikkeling en haar streekfunc- kenschetst door dalende investeringsruimte en verder ontwikkelen tot een duurzaam krachtige tie door middel van een intensieve samenwer- financiering als gevolg van demografische en gemeente in de regio. Om dit te bereiken wil king met haar eigen inwoners, de provincie, economische ontwikkelingen, forse bezuini- Hardenberg haar belangrijkste opgaven en de regio, buurgemeenten, woningcorporaties, gingen, technologische veranderingen en een doelstellingen voor de ruimtelijk-economische maatschappelijke partijen, bedrijven en vele bewustere consument. ontwikkeling van haar gemeente ‘op de agen- andere organisaties. De intensieve samen- da’ zetten en houden bij haar partners in de werking heeft geleid tot zichtbare resultaten publieke en private sector. Vijf pijlers: als het masterplan voor de centra van Har- “In het ruimtelijke en denberg en Dedemsvaart, de Voorveghter, het economische domein is een Om met elkaar te werken aan een krachtig 1. Economie Vechtpark, het LOC met MBO-opleidingen, nieuwe realiteit ontstaan.” Hardenberg is een gerichte ruimtelijk-eco- werk, bibliotheek en cultuur onder één dak, nomische ontwikkelingsagenda nodig. Een 2. Zorg het ondernemersstartpunt in Hardenberg, het agenda die vanuit de krachten van Hardenberg 3. Ruimte Vechtdalcollege in Dedemsvaart en multifunc- De gemeente Hardenberg heeft in haar kernopgaven beschrijft en uitnodigt tot verder- 4. Bereikbaarheid tionele centra in diverse kernen. toekomstvisie ambities neergezet om ‘stevig gaande samenwerking. Samenwerking die op de toekomst af te stappen’. Ze wil zich zich uit in investeren in elkaar zodat gemeen- 5. Samenwerking Maar het gaat om onze toekomst. In het ruim- verder ontwikkelen en een economische groei ten, regio en provincie zich verder ontwikkelen. telijk en economisch domein is een nieuwe doormaken. Door kansen te benutten en kern- Hardenberg Krachtstroom van het Vechtdal

De voeding naar economische groei wordt gevormd door haar krachtbron- De krachten van nen: maakindustrie (metaal en kunst- stof), agribusiness, recreatie & toerisme en zorg. De stroom wordt krachtstroom Hardenberg door innovatie en ondernemerschap binnen deze krachtbronnen en de ver- bindingen hiertussen. De stroom wordt groen door energietransitie, duurzame Om te bepalen waar je heen wilt gaan, moet je inwoners, ruim 4.000 bedrijven en bijna 25.000 Deze krachten van Hardenberg staan centraal opwekking en besparing. Weerstand weten wie je bent en wat je kracht is: “de krach- banen behoort Hardenberg qua werkgelegen- en zijn ook leidend in de ontwikkeling van de ge- wordt weggenomen door te investeren ten van Hardenberg”. De gemeente Hardenberg heid tot de topgemeenten in de provincie Over- meente. De krachten van Hardenberg zijn langs in de randvoorwaarden: bereikbaar- is een sterke gemeente in een aantrekkelijke ijssel. In de periode 2000-2014 is in Hardenberg meerdere pijlers te benoemen: heid, goede duurzame huisvesting en regio waar krachten en kansen elkaar aanvullen. een groei in het aantal bedrijven van bijna 30% samenwerking, maar ook door goed Maar dat was het niet altijd. Hardenberg heeft in en in werkgelegenheid van 17,5% gerealiseerd. 1. Economisch sterk Hardenberg (Economie) onderwijs waar de stroom in de basis het verleden geknokt voor werkgelegenheid en Met 7% werkloosheid presteert Hardenberg 2. Vitaal & gezond Hardenberg (Zorg) wordt opgewekt. Door de ligging op de welvaart. Onder andere door de perifere ligging beter dan het landelijk en provinciaal gemiddele 3. Leefbaar & duurzaam Hardenberg (Ruimte) as Zwolle-Hardenberg en het oostelijke waren de dalen bij economisch slechte tijden en aanzienlijk beter dan de aangrenzende regio’s scharnierpunt naar Duitsland, dieper dan landelijk. De herindeling in 2001 heeft Twente en Drenthe waar een werkloosheidsper- Deze krachten kennen grote onderlinge sa- en Twente is Hardenberg een krachtige Hardenberg nieuwe kansen geboden waarna centage van ruim 12% geldt. menhang. Ze versterken elkaar. Ze kleuren het schakelkast in het regionale netwerk. de ondernemers en inwoners zich samen met profiel van Hardenberg in. Het verbeteren van Het Vechtdal biedt grote kansen voor het bestuur van de gemeente ging onderschei- Hardenberg is een relatief sterke gemeente. De de bereikbaarheid van Hardenberg en intensieve Hardenberg in positionering en marke- den door ondernemerschap. Creativiteit is in economische motor van Hardenberg kan echter samenwerking binnen en buiten de gemeente ting op het gebied van onder andere combinatie met de doenersmentaliteit een heel alleen op toeren blijven draaien als er verder zijn essentiële voorwaarden om deze krachten zorg en toerisme. krachtige vorm van innovatie gebleken. wordt geïnvesteerd, vernieuwd en vanuit haar verder te ontwikkelen. Daarom voegen we de kracht wordt gewerkt aan de kernopgaven waar volgende twee pijlers toe: Hardenberg transformeerde van beheergemeen- de gemeente voor staat. Daarin is geen ruimte te naar ontwikkelgemeente en groeide zelfs in voor verslapping en gebrek aan aandacht. 4. Bereikbaar Hardenberg (Bereikbaarheid) economisch slechte tijden. Met bijna 60.000 5. Verbindend Hardenberg (Samenwerking) Een agenda voor ruimtelijk-economische ontwik- keling kan alleen worden opgesteld als een stip op de horizon wordt gezet voor de toekomstige ontwikkeling van Hardenberg. De vigerende toe- komstvisie geeft een basis voor de ruimtelijk-eco- nomische ontwikkelambitie van Hardenberg en daarmee voor de opgave waar Hardenberg voor staat. Verdere verdieping en verscherping op de genoemde ruimtelijk-economisch pijlers is van be- lang om te bepalen wat de ambitie, de kernopga- ven en de inzet van de gemeente is. De kernopga- ven en de inzet maken de ruimtelijk-economische agenda. De tien kernopgaven voor Hardenberg koppelen we aan de vijf pijlers: economie, zorg, ruimte, bereikbaarheid en samenwerking.

De opgaven van Hardenberg Economisch sterk

1. Hardenberg is van oudsher een doe-gemeente. Hardenberg Op een no-nonsens manier staat werk centraal. Hard werken leidt immers tot ontwikkeling. Het economisch krachtenveld is onderverdeeld in meerdere sectoren, waarvan de volgende drie in de gemeente duidelijk op de voorgrond treden: de maakindustrie (hoogwaardige technologie, IT, duurzame kunststoffen en composieten), het toerisme (Vechtdal, attractiepark Slagharen) en #01 #02 #03 de landbouw (agrobusiness, agrofood).

Versterken van het ondernemerschap en Benutten van de kracht van het platteland Ontwikkelen van het Vechtdal naar een Goed onderwijs is onmisbaar voor de economi- innovatievermogen van het bedrijfsleven landelijk bekend recreatief-toeristisch sche ontwikkeling van Hardenberg. Bedrijven in A-merk de maakindustrie, toerisme, zorg en landbouw zijn gebaat bij goed onderwijs en mensen die • Gerichte ontwikkeling van speerpuntsecto- • Versterken van de agrofood-business door • Meer bezoekers naar het Vechtdal trekken opgeleid worden in de Hardenbergstijl waarin ren: maakindustrie, landbouw en toerisme. het ontwikkelen van de grootste innovatie- die langer verblijven en er meer besteden gewoon doen centraal staat. Onderwijs innoveert • Versterken van de (regionale) samenwer- proeftuin van Nederland voor deze sector. door het vergroten van de naamsbekendheid het bedrijfsleven door jong talent. Een compacte king en innovatiekracht in het bedrijfsleven • Inspelen op de dynamiek van een vitaal en het onderscheidend vermogen van het en sterke gemeenschap als die van Hardenberg door samen met Kennispoort regio Zwolle platteland door een gebiedsgerichte aanpak Vechtdal door promotie en zorgt ook voor een sterke relatie tussen het be- een ondernemerscentrum op te richten. waarin ruimte wordt geboden aan ruim- samenwerking. drijfsleven en het onderwijs. • Uitbouwen van de internationale marktpo- tevragende functies (zoals grootschalige • Werken aan innovatie en perspectief voor tentie van bedrijven. landbouw en multifunctionele bedrijven) en de verblijfsrecreatie in het Vechtdal door een De gemeente Hardenberg wil een belangrijke • Versterken van de kennisinfrastructuur en tegelijkertijd de ruimtelijke kwaliteit van het sterke uitwisseling van dag- en verblijfsrecre- rol spelen om de efficiency en de effectiviteit te stimuleren van technische opleidingen door buitengebied wordt vergroot (goede verkave- atie tussen regio en stad. vergroten van alle inspanningen tussen lokale in- het uitbouwen van het Regionaal Techniek ling, flexibel bestemmen). • Het Vechtdal neerzetten als gastrono- dividuele ondernemers en intermediaire instellin- Centrum van waaruit intensievere samenwer- • Ontwikkelen, opschalen en professionalise- mische bestemming door versterking van gen. In samenwerking met het bedrijfsleven heeft king tussen onderwijs en bedrijfsleven wordt ren van regionale voedselproducten (Vecht- de samenwerking tussen producenten van de gemeente Hardenberg een economische vormgegeven. dalproducten). streekproducten en de verkoopkanalen uitvoeringsagenda opgesteld ter versterking van • Vergroening van de landbouw door col- de (regionale) samenwerking en innovatie lectieve pilots op onder andere ecologisch “Hardenberg is van oudsher landschapsbeheer en bioraffinage van mest. • Versterken van de eigen identiteit, duur- een doe-gemeente. Op een zaam gebruik en de leefbaarheid van het no-nonsense manier staat buitengebied. werk centraal.” De gemeente Hardenberg biedt de perfecte om- geving om in de (preventieve) gezondheidszorg toonaangevend te zijn. In Hardenberg staat het Röpcke-Zweers ziekenhuis dat een voorname rol speelt in het zorgaanbod van zowel Harden- Vitaal en gezond berg als de regio. Daarnaast is het ziekenhuis een belangrijke werkgever. Met ongeveer 100 2. specialisten die samen met ruim 1.000 mede- Hardenberg werkers jaarlijks ruim 100.000 opnames en 7.000 dagverplegingsdagen verzorgen. Om de regio- nale positie van het ziekenhuis in Hardenberg te versterken is het bedoeling zorg gerelateerde voorzieningen in de directe omgeving van het ziekenhuis te vestigen. Op deze wijze ontstaat #04 #05 een Gezondheidspark. Vitale inwoners door samenwerking bin- Realiseren van de Sportboulevard en het nen Vitaal Vechtdal Gezondheidspark Hardenberg De benaming Vechtdal vindt ook haar weg in de “Hardenberg biedt de gezondheidszorg: Vitaal Vechtdal. Hardenberg • Inzetten op verdere ontwikkeling van de • Versterken van de regionale positie van biedt de perfecte omgeving om vooral aan de zorg- en gezondsheidssector door binnen het ziekenhuis en verbreden en opwaarderen perfecte omgeving om vooral preventieve kant van gezondheidszorg toon- het samenwerkingsprogramma Vitaal Vecht- van het zorgaanbod door het ontwikkelen aan de preventieve kant van aangevend te zijn. De zorg krijgt steeds meer dal projecten te realiseren voor jonge ouders, van een nieuw Gezondheidspark Hardenberg aandacht. Belangrijk daarbij is dat de zorgtaken buurten en wijken, werknemers en ouderen naast de in realisatie zijnde Sportboulevard gezondheidszorg toon- vooral op gemeentelijk niveau komen te liggen. waarbij het accent ligt op de preventieve kant met brede zorg-, sport- en gezondheidsvoor- aangevend te zijn.” Hier liggen grote kansen om via kruisbestuivin- van de zorg. zieningen op een centrale plek. gen onderscheidend te zijn. Naast zorg speelt sport een grote rol om mensen vitaal te krijgen en te houden. Leefbaar en duurzaam De gemeente Hardenberg is een landelijke en 3. groene gemeente met 29 kernen waar het duur- Hardenberg zaam en veilig wonen is in een woonomgeving die heel, schoon, veilig en toegankelijk is. Zij vervult een belangrijke regionale functie op het #07 #08 gebied van wonen, werken en voorzieningen. Zij #06 biedt allereerst aan de eigen inwoners voldoende Krachtige en vitale centrumwinkelgebie- Vraaggestuurde en duurzame (her)ontwik- Naar een duurzaam en energiezuinig woonmogelijkheden. Daarnaast biedt de ge- den Hardenberg en Dedemsvaart keling en vernieuwing van woningen en Hardenberg meente Hardenberg voldoende woningen voor bedrijven mensen van buiten Hardenberg die hier willen komen wonen/ • Uitvoering geven aan de ruimtelijke projec- • Gevarieerd en passend woningaanbod • Uitbouwen en verstevigen van Hardenberg werken/recreëren. ten in de masterplannen voor de centra van door vraaggestuurde en duurzame nieuw- als één van de koplopers op het gebied van Dedemsvaart en Hardenberg. bouw van woningen in Dedemsvaart en duurzaamheid in de provincie Overijssel door Juist in een groene en gezonde omgeving als • In gezamenlijkheid met vastgoedeigenaren, Hardenberg via inbreiding in de bestaande actieve inzet en samenwerking van gemeente Hardenberg komt het begrip duurzaamheid tot ondernemers, gemeente en andere belang- kernen en in uitbreiding in Marslanden (Har- en bedrijfsleven in duurzaamheidsprojecten. volle wasdom. Er zijn talloze kansen om projec- hebbenden opstellen van actieprogramma’s denberg). • Inzetten op energiebesparing door ver- ten te realiseren om energie op te wekken. Door voor een sterke en compacte binnenstad met • Experimenteren met nieuwe woonpro- duurzaming van de gebouwde omgeving en de fysieke ruimte en het aanwezige ondernemer- gerichte aanpak van leegstand. posities die passen bij de identiteit van de de bestaande bouw onder andere door het schap biedt Hardenberg een uitstekende basis • Verbinden van de rivier De Vecht en de gemeente. energieloket ‘Bewust Duurzaam Thuis’ uit voor de transitie naar een duurzame energievoor- stad Hardenberg door realisatie van het • Faciliteren van nieuwbouw in (collectief) te breiden, inwoners te inspireren en uit te ziening. De mogelijkheden met betrekking tot de Vechtpark Hardenberg. particulier opdrachtgeverschap en mede-op- dagen hun woonomgeving te verduurzamen woningvoorraad spelen daarbij een belangrijke drachtgeverschap. en gerichte energieaanpak van bedrijven. rol. Niet alleen biedt dit kansen om minder afhan- • Revitalisering van het bedrijventerrein • Ontwikkeling van grootschalige duurza- kelijk te zijn van fossiele brandstoffen, ook leidt Rollepaal. me energieproductie (wind, zon en warmte) dit tot lagere energiekosten voor de inwoners en om aan de energievraag te kunnen blijven bedrijven in Hardenberg. Hardenberg wil voorlo- voldoen. per blijven op het gebied van duurzaamheid en dan met name het stimuleren van energiebespa- “Er zijn talloze kansen om rende maatregelen. De toename van productie projecten te realiseren om van duurzame energie is van groot belang voor energie op te wekken.” het halen van de doelstellingen van Duurzaam Hardenberg. 4. 5.

Door steeds verdere digitalisering en niet-plaats- Bereikbaar Verbindend gebonden bedrijven, is bereikbaarheid weliswaar niet altijd meer een voorwaarde voor vestiging. Hardenberg Hardenberg Maar om de economische regio’s Zwolle, Twente en Drenthe te versterken en beter met elkaar te verbinden is het essentieel om te investeren in een verbeterde fysieke bereikbaarheid van Har- #09 #10 denberg als belangrijk regionaal knooppunt. Hardenberg als regionaal knooppunt in Nieuwe samenwerkingen die leiden naar het infrastructuurnetwerk. zichtbare resultaten De bereikbaarheid wordt beter en beter. Zo wordt de treindienst van Almelo naar Mariënberg • Ontwikkelen toekomstbestendige trein- • Nieuwe samenwerkingsafspraken maken in 2016 verlengd naar Hardenberg, is er een verbindingen tussen Zwolle-Twente-Drenthe met de provincie Overijssel als vervolg op het halfuursdienst met de trein tussen Zwolle en Em- (Vechtdallijnen), waarbij Hardenberg als toe- convenant “Ruimte voor samenwerking”. men en worden in de spits extra treinen ingezet komstbestendig en veilig regionaal vervoers- • Samenwerken binnen het Vechtdal, waar- tussen Zwolle en . Dankzij deze ver- knooppunt dient te functioneren. Hiervoor onder verstevigen van de positie van het beteringen reizen er meer mensen met de trein. dient de Stationsomgeving van Hardenberg Vechtdal op de toeristische landkaart, het Ook de opleidingsmogelijkheden voor studenten te worden heringericht. uitbouwen van het gezondheidsprogramma binnen deze regio’s worden vanwege de bete- • Verbeteren van de autobereikbaarheid door Vitaal Vechtdal en het opzetten van een (sub- re verbinding en bereikbaarheid vergroot. Om in te zetten op het verbeteren van de door- regionaal) ondernemerscentrum in combina- Hardenberg als belangrijk regionaal OV-knoop- stroming op provinciale toegangswegen. tie met de toekomstige Vechtdal academie. punt toekomstbestendig te houden, werkt de • Versterken van recreatieve routes door het • Samenwerken binnen de regio Zwolle met gemeente samen met de provincie Overijssel aan realiseren van kwalitatief goede fiets-, als inzet om effectieve verbindingen te cre- de verbetering van de stationsomgeving. wandel- en ruiterpaden. ëren tussen lokale ondernemers, onderwijs, • Verbeteren digitale infrastructuur zowel in onderzoeksorganisaties en overheden (oa de stad als op het platteland door het aan- binnen Kennispoort). leggen van glasvezelnetten. “Hardenberg is een krachtig stedelijk knooppunt in het netwerk.” De gemeente gaat uit van de eigen kracht punt naar Duitsland, Drenthe en Twente is van de samenleving. Dat geldt voor bedrijven, Hardenberg een krachtig knooppunt in het organisaties en inwoners, zowel op indivi- regionale netwerk. De gemeente Hardenberg dueel niveau als gezamenlijk. De mensen, wil inzetten op de as Zwolle – Hardenberg de kernen en de bedrijven kunnen het beste als vitale, groene as waarbij de krachten van kwaliteit realiseren. De gemeente is slechts de regio tot hun recht kunnen komen. Deze één van de spelers bij maatschappelijke as kan worden versterkt door in regionaal ontwikkelingen. Burgers en bedrijven krijgen verband verregaand samen te werken en van de gemeente de ruimte en alleen indien elkaars krachten en onderscheidend vermo- echt nodig ondersteuning om initiatieven te gen te herkennen, te erkennen en te benut- ontplooien. De gemeente wil minder regels en ten. Op deze as ligt het vechtdal Overijssel. procedures om deze ruimte te geven. De ge- Het Vechtdal biedt grote mogelijkheden om meente faciliteert, verbindt, stimuleert en en- de regio verder te versterken en te onder- thousiasmeert. De gemeente wil de motivator scheiden op het gebied van toerisme, zorg en en katalysator zijn en zal hier doelstellingen voeding. Vanuit het programma Vierkant voor en acties aan koppelen. Werk werkt Hardenberg samen met Coevor- den, en Emmen aan industriële Om de ambities in de ontwikkelagenda van werkgelegenheidsontwikkeling. Hardenberg te verwezenlijken is samen- werking absolute noodzaak. Samenwerking De uitdaging is de samenwerking te organise- binnen Hardenberg tussen bedrijven, instel- ren rond onderwerpen en opgaven die er toe lingen, inwoners en gemeente. Maar ook doen. In de samenwerking is het van belang samenwerking met omliggende gemeenten in om elkaar te bevragen en uit te dagen. Wat het Vechtdal, de gemeente Zwolle, de regio kunnen de samenwerkingspartners voor Zwolle en de provincie Overijssel is essenti- elkaar betekenen? Wat kom je brengen en eel. wat kom je halen? Hierbij is het van belang de energie te volgen en te werken vanuit De krachten van Hardenberg vormen een gemeenschappelijke noodzaak. De kunst is stevige basis om de economische positie om gedeeld belang te vinden of te ontwik- van Hardenberg in het Vechtdal, de regio kelen zodat partijen individueel tot resultaat Zwolle en de provincie Overijssel verder te komen en gezamenlijk waarde creëren. De verbeteren. Door de ligging op de as Zwol- samenwerking dient tot zichtbare resultaten le-Hardenberg en het oostelijke scharnier- te komen in concrete projecten.

“Op de as Zwolle-Hardenberg komen stad en platteland samen.” Maart 2015