Green Building Guidelines Multifamily Green Building Guidelines Contents

Total Page:16

File Type:pdf, Size:1020Kb

Green Building Guidelines Multifamily Green Building Guidelines Contents 2008–2011 Edition MULTIFAMILY GREEN BUILDING GUIDELINES MULTIFAMILY GREEN BUILDING GUIDELINES CONTENTS PREFACE .....................................iv INTRODUCTION ................................1 PLANNING & DESIGN INTRODUCTION ...................................13 AA1 Infill sites ....................................16 AA2 Design for walking and bicycling ....................19 AA3 Alternative transportation .........................23 AA4 Mixed-use developments .........................26 AA5 Outdoor gathering places .........................28 AA6 Design for safety and vandalism deterrence ............31 AA7 Passive solar design, daylighting and natural ventilation . 34 AA8 Adaptable buildings .............................39 AA9 Affordability ..................................42 SITE INTRODUCTION ...................................45 A1 Protection of soil, vegetation and water during construction . 48 A2 C&D waste management ..........................51 A3 Construction environmental quality...................53 A4 Recycled aggregate ..............................55 A5 Cool site .....................................57 B1 Sustainable landscaping ..........................60 B2 Source water efficiency ...........................65 B3 Light pollution reduction ..........................68 STRUCTURE INTRODUCTION ...................................71 C1 Acoustics: Noise and vibration control.................74 C2 Mixed-use design strategies ........................77 C3 Commissioning .................................81 D1 Reduced portland cement in concrete.................85 D2 Structural pest and rot controls .....................87 D3 Construction material efficiencies....................89 D4 Engineered lumber ..............................93 D5 FSC-certified wood for framing lumber ................95 D6 Raised heel roof trusses...........................97 D7 Structural insulated panels and other solid wall systems. 99 D8 Window replacement ............................101 E1 Drainage planes and durable siding .................104 E2 Sustainable roofing options .......................106 E3 Vegetated roofs ................................110 F1 Insulation....................................114 F2 Quality installation of insulation ....................116 CONTENTS MULTIFAMILY GREEN BUILDING GUIDELINES CONTENTS SYSTEMS INTRODUCTION ..................................119 G1 Water-efficient fixtures ...........................122 G2 Efficient domestic hot water distribution ..............125 G3 Water submetering .............................127 G4 Water heater replacement ........................129 H0 Heating equipment .............................134 H1 Radiant hydronic space heating ....................136 H2 Air conditioning with non-HCFC refrigerants............137 H3 Advanced ventilation practices .....................140 H4 Garage ventilation ..............................143 I1 Solar water heating .............................145 I2 Photovoltaic systems ............................148 J1 Building performance exceeds Title 24 ...............152 J2 Building diagnostics ............................156 FINISHES & FURNISHINGS INTRODUCTION ..................................159 K1 Entryways....................................162 K2 Recycled paint ................................164 K3 Low/no-VOC paint and other coatings ................166 K4 Low-VOC adhesives and sealants ...................169 K5 Environmentally preferable materials for interior finish ....171 K6 Reduced formaldehyde in interior finishes .............176 K7 Durable cabinets...............................178 K8 Environmentally preferable interior furniture ...........180 L1 Environmentally preferable flooring..................182 L2 Low-emitting flooring............................188 M1 Energy- and water-efficient appliances ...............190 M2 Central laundry ................................192 M3 Recycling and waste collection.....................195 M4 Lighting .....................................199 M5 Elevators ....................................203 M6 Outdoor play structures ..........................205 OPERATIONS & MAINTENANCE INTRODUCTION ..................................207 N1 Operations and maintenance procedures ..............210 N2 Transit options ................................214 N3 Educational signage ............................216 N4 Energy monitors ...............................218 CASE STUDIES ...............................221 RESOURCES .................................239 MULTIFAMILY GREEN BUILDING GUIDELINES CONTENTS ABOUT THE GUIDELINES These Guidelines were produced through collaboration between Green Building in Alameda County and Build It Green. They are designed for the multifamily residential building industry in California. They offer: » Cost-effective suggestions to minimize construction-related waste, create healthier and more durable residences, reduce operating costs for owners and support local manufacturers and suppliers of resource-efficient building materials. » Methods to reduce the environmental impacts of building in California communities, including infill development, energy efficiency, indoor environmental quality, solid waste management, water conservation and resource conservation. ABOUT GREEN BUILDING The Green Building in Alameda County program works with building professionals and local governments in Alameda County, California, to IN ALAMEDA COUNTY increase the supply and capacity for green building, and engages in consumer outreach to increase the demand for green building. Green Building in Alameda County is a program of StopWaste.Org, which is the Alameda County Waste Management Authority and Source Reduction and Recycling Board operating as one public agency. ABOUT BUILD IT GREEN Build It Green is a professional non-profit membership organization whose mission is to promote healthy, durable, energy- and resource- efficient buildings in California. Supported by a solid foundation of outreach and education, Build It Green connects consumers and building professionals with the tools and technical expertise they need to build quality green homes. Build It Green fosters collaboration with key stakeholder groups to accelerate the adoption of green building standards, policies, and programs. (For more information, see the Resources section at the end of these Guidelines.) PROJECT TEAM Green Building in Alameda County 1537 Webster Street Oakland, CA 94612 510.891.6500 www.buildgreennow.org Contact: Karen Kho, Wes Sullens, Orion Fulton Build It Green 1434 University Avenue Berkeley, CA 94702 510.845.0472 www.builditgreen.org Contact: Tenaya Asan, Jennifer Love, Katy Hollbacher, Brian Gitt 2 KEMA 492 Ninth Street, Suite 220 Oakland, CA 94607 510.891.0446 www.kemagreen.com Contact: Andrea Traber, Elizabeth Durney, Elaine Hsieh iv PREFACE MULTIFAMILY GREEN BUILDING GUIDELINES Practica Consulting 636 Wildcat Canyon Road Berkeley, CA 94708 512.565.8611 www.practicaconsulting.com Contact: Marc Richmond Jennifer Roberts, Writer and editor San Francisco, CA 415.695.1721 www.jenniferroberts.com ADDITIONAL Meri Soll, Green Building in Alameda County Elena Madison and Meg Walker, Project for Public Spaces Stephen Ashkin, The Ashkin Group CONTRIBUTORS Doug Beaman, Douglas Beaman Associates Nehemiah Stone, Lauren Glasscock, Daisy Allen, Julia Larkin and Zed Bates, KEMA DESIGN AND PRODUCTION Celery Design Collaborative, Design and Illustration www.celerydesign.com ACKNOWLEDGEMENTS Thank you to the following building industry professionals for their commitment, input and advice in developing these Guidelines: NORTHERN CALIFORNIA DEVELOPMENT COMMITTEE Dan Adams, San Francisco Mayor’s Office of Housing Jonathan Austin, JSA Consulting Services Sally Barros, City of San Leandro Troy Bevilacqua, SunPower Richard Chien, San Francisco Department of the Environment Teresa Clarke, Affordable Housing Associates James Coles, City of Chico Jeff Evans, HKIT Architects Alan Heikkinen, Branagh Construction, Inc. Erick Hockaday, Segue Construction Marty Keller, First Community Housing Dennis Kim, Segue Construction Michael Kloefkorn, Van Meter Williams Pollack Katie Lamont, Eden Housing Puja Manglani, Heschong Mahone Group Larry Mayers, Mayers Architecture Jeff Oberdorfer, First Community Housing Billi Romain, City of Berkeley Peter Schultze-Allen, City of Emeryville Jennifer Somers, Bay Area LISC SOUTHERN CALIFORNIA DEVELOPMENT COMMITTEE David Blanke, Southern California Gas Co. Pamela Cepe, Global Green USA Tom Delarlo, Southern California Gas Co. Michelle Espinosa Coulter, Livable Places Roberto Espinoza, Community Redevelopment Agency Sam Filler, Transportation and Land Use Collaborative Paul Gedye, Bond Companies Gary Gilbar, Togawa Smith Martin Residential, Inc. Kay Gilbert, Cultivating Sustainable Communities Colin Jessop, Heschong Mahone Group Jeff Johnson, Newhall Land Maura Johnson, Hollywood Community Housing Corporation Nathan Krantz, CTG Energetics Chandra Krout, CTG Energetics Joe Linton, Livable Places Lara Morrison, LA Eco-Village Elaine Nasr, Snyder Langston Mozell Payton, JOTSel LLC Rebecca Quinn, Brookfield Homes Pamela Slack, Anastasi Development Jodie Solorio, Cabrillo Economic Development Ron Strother, William Hezmalhalch Architects, Inc. Weiss Surkhabi, CRA/LA Blayne Sutton-Wills, SCANPH Kelley Thom, City of Rolling Hills Estates Noel Toro, LINC Housing Corporation Michael Van Parys, Togawa Smith Martin Residential, Inc. Monica Villalobos, Transportation and Land Use Collaborative Victoria Welch, Hollywood Community Housing Corporation
Recommended publications
  • Gemeente Lingewaard.Indd
    Municipality Designs New Storage Strategy and Eliminates Tape, Chooses ExaGrid for Its Integration with Veeam CUSTOMER SUCCESS STORY Customer Overview Gemeente Lingewaard is a municipality in the eastern Netherlands made up of eight villages, including Angeren, Bemmel, Doornenburg, Gendt, Haalderen, Huissen, Loo, and Ressen. Lingewaard lies within the Gelderse Poort National Landscape, a popular area for hiking and cycling known for its beautiful river scenery, and is well known for its greenhouse horticulture district. “My assigned customer support engineer has a high level of Lengthy Wait Time with Tape knowledge about my system and Marc de Ruiter, the system engineer at environment, so when I speak Gemeente Lingewaard, had been backing to him, he doesn’t act as if I am up user data (which has longer retention speaking in riddles, which I have requirements) to tape disk-to-disk-to-tape experienced with other vendors.” (D2D2T) strategy using NetApp NDMP. He was frustrated with the overall maintenance Marc de Ruiter involved with tape, as well as the amount of System Engineer time the tape library was in use for backup. Sometimes, it took more than three days to comply with a restore request. “I had to Key Benefi ts: wait until the backup to tape had run. Then, fi nally, I could make the restore to satisfy the Disk-based storage eliminates customer,” remarked de Ruiter. storage strategy to put the various devices the manual maintenance of tape and software to use. ExaGrid’s customer ExaGrid customer support helps In Search of the Right Solution support staff reviewed the strategy and optimize backup process Switching from NetApp to Atlantis USX as a recommended a change that seemed Integration of ExaGrid with storage solution proved cost eff ective.
    [Show full text]
  • Side Channels to Improve Navigability on the River Waal
    Side channels to improve navigability on the river Waal November 2005 Author: Corstiaan van Dam Side channels to improve navigability on the river Waal November 2005 Preface This document is the final report for the MSc. thesis work of Corstiaan van Dam, student at Delft University of Technology, Faculty of Civil Engineering & Geosciences. The work was carried out between February 2005 and October 2005, partly at WL | Delft Hydraulics and partly at RIZA, Arnhem. The work was commissioned by the Ministry of Transport, Public Works and Water Management. It concerns a possible solution to the problem of a fast growing pointbar in the inner bend of the river Waal at Hulhuizen, The Netherlands. I would like to use this opportunity to thank Rijkswaterstaat, Oost-Nederland for the financial support and the supervision by ir. R.H. Smedes, which I also gratefully acknowledge. WL | Delft Hydraulics for the facilities and assistance during my stay there. Especially the advice of dr.ir. H.R.A. Jagers and dr.ir.C.J. Sloff has been indispensable. Dr.ir. E. Mosselman was the supervisor of this study. His encouraging support and guidance are acknowledged with gratitude. Furthermore, I would like to thank prof. dr. ir. H.J. de Vriend (Chairman) and drs. R. Booij for being members of my graduation committee and dr.ir. A. Sieben for being my supervisor at RIZA. Delft, November 2005 Corstiaan van Dam WL | Delft Hydraulics, RIZA, ON, TU Delft i Side channels to improve navigability on the river Waal November 2005 Summary Rivers in the Netherlands are not only meant to safely discharge; water, ice and sediment, they also have an important role in the National economy.
    [Show full text]
  • Denen in De Over-Betuwe
    1 Bijdragen en mededelingen - Historisch jaarboek voor Gelderland XCIX (2008), 7-26 Deense heersers in de Over-Betuwe Machtsstrijd in het rivierengebied in de negende eeuw1 Luit van der Tuuk In de vroege Middeleeuwen hebben de Franken hun rijk steeds ten koste van hun buren uitgebreid. In onze streken stuitten zij daarbij op het taaie verzet van de Friezen, de bewoners van onze kustprovin- cies. In de zevende en de achtste eeuw werd er vooral in het Midden-Nederlandse rivierengebied een langdurige strijd gevoerd. Daardoor kreeg deze streek een militair karakter waarvan we in de negende eeuw nog de sporen tegenkomen, ook al was de strijd al lang in het voordeel van de Franken be- slecht. Toch bleef met name de Over-Betuwe, het oostelijke deel van het rivierengebied, van militair-strate- gisch belang. Dat kwam door de ligging nabij twee splitsingspunten van de grote rivieren en verbindin- gen tussen de koninklijke palts Nijmegen en de koningsgoederen Elst, Arnhem en westelijker gelegen centra zoals Dorestad. Nieuwe spanningen traden op: Saksische edelen, onder meer uit Hamaland, het stroomgebied van de IJssel dat aan het oostelijke rivierengebied grensde, probeerden er invloed te krijgen. Onder het bewind van Karel de Grote en Lodewijk de Vrome zagen zij kans hun gezag in de Over-Betuwe uit te breiden. Na de dood van Lodewijk de Vrome trokken zijn zonen echter rijks- grenzen door het gebied die de Saksische posities in de rivierendelta weer verzwakten. Met de komst van Deense edellieden, die door de Karolingische vorsten met een leidende positie in de Lage Landen bekleed waren, werd de situatie gecompliceerder.
    [Show full text]
  • Case 17-12453 Doc 1 Filed 11/15/17 Page 1 Of
    Case 17-12453 Doc 1 Filed 11/15/17 Page 1 of 502 Case 17-12453 Doc 1 Filed 11/15/17 Page 2 of 502 Case 17-12453 Doc 1 Filed 11/15/17 Page 3 of 502 Case 17-12453 Doc 1 Filed 11/15/17 Page 4 of 502 Case 17-12453 Doc 1 Filed 11/15/17 Page 5 of 502 Case 17-12453 Doc 1 Filed 11/15/17 Page 6 of 502 Case 17-12453 Doc 1 Filed 11/15/17 Page 7 of 502 Case 17-12453 Doc 1 Filed 11/15/17 Page 8 of 502 Case 17-12453 Doc 1 Filed 11/15/17 Page 9 of 502 Case 17-12453 Doc 1 Filed 11/15/17 Page 10 of 502 Case 17-12453 Doc 1 Filed 11/15/17 Page 11 of 502 Case 17-12453 Doc 1 Filed 11/15/17 Page 12 of 502 Case 17-12453 Doc 1 Filed 11/15/17 Page 13 of 502 Case 17-12453 Doc 1 Filed 11/15/17 Page 14 of 502 Case 17-12453 Doc 1 Filed 11/15/17 Page 15 of 502 Case 17-12453 Doc 1 Filed 11/15/17 Page 16 of 502 Case 17-12453 Doc 1 Filed 11/15/17 Page 17 of 502 Case 17-12453 Doc 1 Filed 11/15/17 Page 18 of 502 Case 17-12453 Doc 1 Filed 11/15/17 Page 19 of 502 1 CYCLE CENTER H/D 1-ELEVEN INDUSTRIES 100 PERCENT 107 YEARICKS BLVD 3384 WHITE CAP DR 9630 AERO DR CENTRE HALL PA 16828 LAKE HAVASU CITY AZ 86406 SAN DIEGO CA 92123 100% SPPEDLAB LLC 120 INDUSTRIES 1520 MOTORSPORTS 9630 AERO DR GERALD DUFF 1520 L AVE SAN DIEGO CA 92123 30465 REMINGTON RD CAYCE SC 29033 CASTAIC CA 91384 1ST AMERICAN FIRE PROTECTION 1ST AYD CO 2 CLEAN P O BOX 2123 1325 GATEWAY DR PO BOX 161 MANSFIELD TX 76063-2123 ELGIN IN 60123 HEISSON WA 98622 2 WHEELS HEAVENLLC 2 X MOTORSPORTS 241 PRAXAIR DISTRIBUTION INC 2555 N FORSYTH RD STE A 1059 S COUNTRY CLUB DRRIVE DEPT LA 21511 ORLANDO FL 32807 MESA AZ
    [Show full text]
  • Inpassingsplan N839 Bemmel
    Inpassingsplan N839 Bemmel - Huissen (gemeente Lingewaard) Provincie Gelderland Vastgesteld Inpassingsplan N839 Bemmel - Huissen (gemeente Lingewaard) Provincie Gelderland Vastgesteld Rapportnummer: 212x01322.092294_1 IMRO-identificatienummer: NL.IMRO.9925.IPN839BemHuiss-vst1 Datum: mei 2017 Contactpersoon opdrachtgever: Ruud Westerhof, Annemijn Kramer- van Kraaij Provincie Gelderland Projectteam BRO: Wim de Ruiter, Susanne de Geus, Bas Oerlemans Concept: april 2016 2e Concept Voorontwerp: mei 2016 Voorontwerp: juni 2016 Concept-ontwerp: 31 augustus 2016, 12 en 22 september 2016 Ontwerp: 26 september 2016 Vaststelling: 28 juni 2017 Bron foto kaft: BRO, Abstract 1 Beknopte inhoud: -- BRO Hoofdvestiging Bosscheweg 107 5282 WV Boxtel T +31 (0)411 850 400 E [email protected] Toelichting Inhoudsopgave pagina 1. INLEIDING 1.1 Aanleiding en doel 1.2 Waarom een Provinciaal inpassingsplan? 1.3 Ligging en begrenzing plangebied 1.4 Vigerende bestemmingsplannen 1.5 Leeswijzer 2. BELEIDSKADER 2.1 Rijksbeleid 2.1.1 Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte 2.1.2 Besluit algemene regels ruimtelijke ordening 2.1.3 Besluit ruimtelijke ordening 2.1.4 Toetsing 2.2 Provinciaal beleid 2.2.1 Omgevingsvisie 2.2.2 Omgevingsverordening 2.2.3 Toetsing 2.3 Regionaal beleid 2.3.1 Ruimtelijk KwaliteitsPlan 2.3.2 Toetsing 2.4 Gemeentelijk beleid Lingewaard 2.4.1 Structuurvisie gemeente Lingewaard 2012 – 2022 2.4.2 Gemeentelijk Mobiliteitsplan Lingewaard 2009 2.4.3 Toetsing 2.5 Conclusie 3. HUIDIGE SITUATIE 3.1 Inleiding 3.2 Huidige situatie functioneel - ruimtelijk 3.3 Huidige
    [Show full text]
  • THE EXOTIC GIFT and the ART of the SEVENTEENTH-CENTURY DUTCH REPUBLIC By
    THE EXOTIC GIFT AND THE ART OF THE SEVENTEENTH-CENTURY DUTCH REPUBLIC By ©2013 ELLEN O’NEIL RIFE Submitted to the graduate degree program in Art History and the Graduate Faculty of the University of Kansas in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy. ________________________________ Chairperson Linda Stone-Ferrier, Ph.D. ________________________________ Sally J. Cornelison, Ph.D. ________________________________ Stephen H. Goddard, Ph.D. ________________________________ Amy McNair, Ph.D. ________________________________ William D. Keel, Ph.D. Date Defended: 4/9/2013 The Dissertation Committee for Ellen O’Neil Rife certifies that this is the approved version of the following dissertation: THE EXOTIC GIFT AND THE ART OF THE SEVENTEENTH-CENTURY DUTCH REPUBLIC ________________________________ Chairperson Linda Stone-Ferrier, Ph.D. Date approved: 4/9/2013 ii Abstract This dissertation examines the intersection between art and the gifting of exotic objects in the seventeenth-century United Provinces, directing attention to a special class of imagery visualizing the remarkable extent to which Europe’s first consumer culture became intertwined with foreign goods and influences. Its four chapters present representative case studies encompassing a range of media, including prints and paintings, and artistic genres, such as still life, portraiture, landscape, and allegory, from the mid- through the late- seventeenth century. These episodes of exotic gift exchange and their manifestation in art belonged to public and private spheres, the gifting of men and women, and multiple classes of society. In analyzing these images, my methodology draws on close readings; socioeconomic, historical, pictorial, and cultural contexts; gender; and issues in gift theory, including reciprocity, identity, personalization, and commodity/gift status, to explore the pictures’ meanings or functions for their audiences.
    [Show full text]
  • Notitie Peilbeheer Buitenpolders Vast Te Leggen
    Peilbeheer Buitenpolders Beleidsafdeling Water en Dijken, Team Kennis en Advies Versie november 2013 Waterschap Rivierenland Pagina 2 van 16 1 Inleiding Het waterschap beschermt het rivierenland tegen overstromingen door middel van waterkeringen. De primaire kering (winterdijk) beschermt ons tegen overstromingen vanuit de rivier. Tussen de rivier en de primaire kering liggen echter nog buitendijkse gebieden en uiterwaarden die met lagere frequentie tegen hoogwater worden beschermd. Deze buitendijkse gebieden zijn nodig om de grote rivierdebieten te kunnen afvoeren en te bergen. Een uiterwaard of buitenpolder is een deel van het winterbed door kaden, voorlandkering en of hoger gelegen land begrensd (figuur 1). Het waterschap is hier verantwoordelijk voor het waterkwantiteitsbeheer en voor het beheer en onderhoud van de zomerkade. In de buitendijkse gebieden zijn voorzieningen aanwezig waarmee het waterbeheer in het gebied wordt verzorgd (o.a. kunstwerken, watergangen en uitvlieten). Met deze voorzieningen kan water worden ingelaten en uitgelaten, soms door middel van pomp, en een beperkte vorm van peilbeheer worden geboden. In een aantal situaties zijn er geen specifieke voorzieningen voor het peilbeheer en fluctueert het peil in meer of mindere mate mee met de rivier. In het beheergebied van Waterschap Rivierenland bevinden zich 47 buitenpolders. De buitenpolders worden tot een bepaalde hoogte beschermd tegen rivierwater. In perioden van grote waterafvoer lopen de buitenpolders meestal tot aan de winterdijken onder water. Voor de meeste buitenpolders is in het inlaatbeleid van het waterschap vastgelegd in welke periode en tot welke waterstanden bescherming kan worden geboden en wanneer de polders zullen inunderen bij opkomende rivierstanden. Het belangrijkste doel van het inlaatbeleid is het beschermen van de zomerkade tegen erosie.
    [Show full text]
  • Samen in Beweging
    Stichting Welzijn Lingewaard SAMEN IN BEWEGING JAARVERSLAG STICHTING WELZIJN LINGEWAARD 2017 VOORWOORD SAMEN IS DE RODE DRAAD! RITA SPIKKER - DIRECTEUR/BESTUURDER A.I. 2017: ook het jaar waarin de revitalisering van de Zilverkamp een boost kreeg en we met zijn allen op pad zijn gegaan naar goede leefbaarheid, samenhang en toekomstvisie. Zo heeft de vruchtbare samenwerking tussen ParticipatiePunt en Wijkvereniging gezorgd Voor u ligt het jaarverslag van 2017. Net voor drukbezochte maandelijkse zoals de rode draad in dit verslag, is de tijd Koffieochtenden. van Samen Doen, Samen Leven en Samen Werken aangebroken. “IN DIT JAARVERSLAG We gaan steeds meer: . Samen met inwoners op pad, LEEST U ENKELE VERHALEN met de Nieuwe Route als middel. Samen met instellingen en organisaties HOE DAT ‘SAMEN’ de verbinding en samenwerking zoeken. Samen met vrijwilligers initiatieven IN DE PRAKTIJK HEEFT verstevigen en borgen. UITGEPAKT AFGELOPEN JAAR” 2017: het jaar waarin we hebben ontdekt wat we aan elkaar hebben en met elkaar kunnen. Er is over eigen muren heen gekeken en In dit jaarverslag leest u enkele verhalen hoe ingezet op wat we samen kunnen bereiken. dat ‘Samen’ in de praktijk heeft uitgepakt Met de Nieuwe Route als uitgangspunt: wat wil afgelopen jaar. en kan de bewoner, hoe blijven we met elkaar in gesprek en in de actie? 2017: is het jaar waarin de laaggeletterdheid op de agenda kwam en er een proactieve Als in 2017, 1+1 = minstens 4 betekende, COLOFON kerngroep ontstond. Het was niet meer ieder dan belooft 2018 veel. Ik verheug me Redactie: Team Stichting Welzijn Lingewaard | Eindredactie: Ilse de Krijger | voor zich, maar de handen werden in elkaar er nu al op! Beelden: Stichting Welzijn Lingewaard, Rolf Hensel, Fons Sluiter, Karsten geslagen.
    [Show full text]
  • Francia. Forschungen Zur Westeuropäischen Geschichte Herausgegeben Vom Deutschen Historischen Institut Paris (Institut Historique Allemand) Band 45 (2018)
    Francia. Forschungen zur westeuropäischen Geschichte Herausgegeben vom Deutschen Historischen Institut Paris (Institut historique allemand) Band 45 (2018) DOI: 10.11588/fr.2018.0.70108 Rechtshinweis Bitte beachten Sie, dass das Digitalisat urheberrechtlich geschützt ist. Erlaubt ist aber das Lesen, das Ausdrucken des Textes, das Herunterladen, das Speichern der Daten auf einem eigenen Datenträger soweit die vorgenannten Handlungen ausschließlich zu privaten und nicht- kommerziellen Zwecken erfolgen. Eine darüber hinausgehende unerlaubte Verwendung, Reproduktion oder Weitergabe einzelner Inhalte oder Bilder können sowohl zivil- als auch strafrechtlich verfolgt werden. Erik Goosmann ARISTOCRATIC EXPLOITATION OF ECCLESIASTICAL PROPERTY IN THE NINTH CENTURY The Case of the villa Gendt Introduction Towards the end of the twelfth century the monks of Lorsch composed a property book known as the Codex Laureshamensis1. The compilers occasionally included older charter collections, if they encountered them in the monastery’s archive. One such collection consisted of nineteen records and was added in the form of short notitiae under the collective heading »On Gendt« (De Gannita)2. This small collec- tion had probably originated in the second half of the ninth century and its inclu- sion in the twelfth-century Codex Laureshamensis marked the final step of its evo- lution3. While there is ample reason to suspect that the content, order and form of the documents in this collection had been adapted, and sometimes manipulated, over time, it remains difficult to reconstruct the various stages of its development between its ninth-century inception and its current, twelfth-century state. How- ever, because several of the documents in the collection relate, and occasionally refer, to documents situated elsewhere in the Codex Laureshamensis, it is worthwhile to study the Gendt dossier in its twelfth-century context4.
    [Show full text]
  • STEENOVEN- EN HOFSTEDEPAD 11KM !!! !!! ± 0 Linge ( ! !! !! !! ( ! !!! !!! !!! ( ! ( ! Karstraat ( ! !!! !!! !!!
    ONTGINNING EN BEWONING PRAKTISCHE INFORMATIE KM 7 Dit gebied wordt gekenmerkt door oorspronkelijk gemengde 11 agrarische bedrijven (hofstedes) en is nog herkenbaar door de ▶ STARTPUNT aanwezige lintbebouwing. Rustpunt op de Rijndijk, Angeren, ter hoogte van U wandelt op het Zeegsepad langs de Leutense Leigraaf, een dijkopgang vanuit de Molenstraat. oude grens tussen het Kleefse Huissen en het Gelderse Angeren. ▶ PARKEREN STEENOVEN- EN De Leigraaf voert regenwater en kwelwater af naar de Linge. Jan Joostenstraat, Angeren. Vanuit Kamervoort is er rechts een inkijk in het komgebied, waar de Linge doorheen loopt. ▶ BEREIKBAARHEID HOFSTEDEPAD 11KM Het Gendtse voetpad was een korte looproute tussen Huissen Via Breng-lijn 33 naar bushalte Molenstraat, Angeren. en Gendt en mogelijk ooit een kerkpad. De meeste kerkpa- Via de Molenstraat gaat de route naar de dijk bij Angeren. den leidden naar Hulhuizen (Gendt) en Huissen. In Hulhuizen ▶ HORECA en Huissen was (Kleefse) godsdienstvrijheid. De meeste men- In het Over-Betuwse landschap, Cafetaria Braulio, Jan Joostenstraat 25 in Angeren. sen waren van oudsher katholiek en gingen in Hulhuizen en of door de Rijn gevormd, zijn Huissen naar de kerk. ▶ BEWEGWIJZERING De Kampsestraat was ooit een doodlopende veedrift om het In eenrichting bewegwijzerd. STEENOVEN- EN vele herinneringen zichtbaar vee in de zomer in het komgebied te laten grazen. HOFSTEDEPAD ▶ BEZIENSWAARDIGHEDEN van de strijd om het bestaan, Mea Vota, Boskoops Glorie 33 in Huissen. tegen natuurgeweld en vreemde Massagraf Huissen Oude Begraafplaats,
    [Show full text]
  • Gendt 2030 INHOUD
    DORPSONTWIKKELINGSPLAN Gendt 2030 INHOUD Voorwoord 5 Leeswijzer 7 Inleiding 9 Gendt en de Gendtenaren 11 Geschiedenis 11 Economische ontwikkeling 11 Onderwijs 12 De Gendtenaren 12 Gendt in helicopterview 13 Centrum 13 COLOFON Hulhuizen 13 Flieren 13 Kommerdijk 13 Fotografie: Sjaak Veldkamp Walburgen 14 Theo Aarntzen Dries 14 Willy Evers Sjaak Kregting Lootakkers 14 Niels Sparnaaij Industrieterrein 15 Eindredactie: Polderuiterwaarden 15 Sjaak Kregting Marnix Aarntzen Waaldijk 16 Karin Verlaan Gendt in cijfers 17 Grafische vormgeving: Plaats55 © GendtVooruit, januari 2020 Thema’s voor de toekomst 19 5. Wonen & woonomgeving 35 Speerpunt 1: Betaalbare woningen voor jongeren en starters 35 1. Natuur, duurzaamheid en milieu 21 Speerpunt 2: Woningen voor senioren en Speerpunt 1: Uitbreiding en behoud van natuur 21 levensloopbestendig wonen 36 Speerpunt 2: Polder, milieu en zwerfafval 22 Speerpunt 3: Julianaplein 36 Speerpunt 3: Duurzaamheid 23 Speerpunt 4: Voorzieningen voor honden 37 Speerpunt 4: Moestuin of volkstuinencomplex 24 Speerpunt 5: Volière 24 6. Onderlinge betrokkenheid 39 Speerpunt 6: Kinderboerderij/hertenkamp 24 Speerpunt 1: Ouderen 39 Speerpunt 2: Jeugd en jongeren activiteiten en overlast 40 2. Ondernemen, werkgelegenheid en toerisme 25 Speerpunt 3: Afstemmen en samenwerken van verenigingen Speerpunt 1: Ondernemen in Gendt 25 en andere activiteiten 40 Speerpunt 2: Ondersteunen van ondernemen 26 Speerpunt 4: Zorgen voor elkaar 41 Speerpunt 3: Toerisme als economische motor voor Gendt 27 7. Tijdschema activiteiten DorpsOntwikkelPlan
    [Show full text]
  • Fietspad Aansluiting Krakkedel – Flierensestraat in Gendt in De Gemeente Lingewaard
    Nr. 9391 17 december PROVINCIAAL BLAD 2020 Officiële uitgave van de provincie Gelderland N838; ontwerp-verkeersbesluit aanpassen voorrangssituatie (brom)fietspad aansluiting Krakkedel – Flierensestraat in Gendt in de gemeente Lingewaard ONTWERP-VERKEERSBESLUIT ZAAKNUMMER 2020-015713, d.d. 0 9 december 2020 Aanleiding Gedeputeerde Staten van Gelderland zijn van plan om een verkeersbesluit te nemen voor het aanpassen van de voorrangssituatie van de parallelle (brom)fietsoversteek ter hoogte van de aansluiting Krakkedel – Flierensestraat (km 5,38) in Gendt in de gemeente Lingewaard. Dit ter verbetering van het comfort, verkeersveiligheid en uniformiteit van de (brom)fietsers op dit wegvak. Als wegbeheerder van de N838 is de provincie Gelderland verplicht om voor de beoogde maatregel op dit traject een verkeersbesluit te nemen. Beleidskaders Wettelijke grondslag Dit besluit wordt genomen conform: • artikel 2, lid 1, onder a Wegenverkeerswet 1994; • artikel 15, lid 1 Wegenverkeerswet 1994; • artikel 18, lid 1, onder b Wegenverkeerswet 1994; • artikel 12 en 24 van het Besluit administratieve bepalingen inzake het wegverkeer; • afdeling 3.4 van de Algemene wet bestuursrecht; • het geldende Algemeen reglement mandaat, Gelderland. Omgevingsvisie Dit besluit wordt genomen binnen de kaders van de provinciale Omgevingsvisie. De provincie is ver- antwoordelijk voor het op peil houden- en verbeteren van- de kwaliteit van de bestaande wegen, wa- terwegen en fietspaden in provinciaal beheer. De omgevingsvisie stelt vast dat bij knelpunten op het gebied van wegen, wordt gekeken naar het optimaal benutten van bestaande infrastructuur alvorens er nieuwe infrastructuur wordt aangelegd. Procedure totstandkoming Tijdens de procedure heeft overleg plaatsgevonden met de gemeente Lingewaard en met een door de Korpschef van Politie gemandateerde verkeersspecialist van de eenheid Oost-Nederland, district Gel- derland-Zuid.
    [Show full text]