Klimaatverandering En Het Rotterdamse Stedelijk Watersysteem: Verkennende Studie En Agenda Voor Vervolg
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Klimaatverandering en het Rotterdamse stedelijk watersysteem: Verkennende studie en agenda voor vervolg KvK rapportnummer KvK 020/2010 Copyright © 2010 Nationaal Onderzoekprogramma Kennis voor Klimaat (KvK). Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, in geautomatiseerde bestanden opgeslagen en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, geluidsband of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schrif- telijke toestemming van het Nationaal Onderzoekprogramma Kennis voor Klimaat. In overeenstemming met artikel 15a van het Nederlandse auteursrecht is het toegestaan delen van deze publicatie te citeren, daarbij gebruik makend van een duidelijke referentie naar deze publicatie. Aansprakelijkheid Hoewel uiterste zorg is besteed aan de inhoud van deze publicatie aanvaarden de Stichting Kennis voor Kli- maat, de leden van deze organisatie, de auteurs van deze publicatie en hun organisaties, noch de samenstel- lers enige aansprakelijkheid voor onvolledigheid, onjuistheid of de gevolgen daarvan. Gebruik van de inhoud van deze publicatie is voor de verantwoordelijkheid van de gebruiker. Klimaatverandering en het Rotterdamse stedelijk watersysteem: Verkennende studie en agenda voor vervolg Auteurs E. van Nieuwkerk 1, R. Trouwborst1, S.J. Junier2, E. Mostert2, M.M. Rutten2,3, J. Nederlof4, M. Maarleveld5, J. Geerse6 (1) Deltares (2)Technische Universiteit Delft (3) Hogeschool Rotterdam (4) Gemeentewerken Rotterdam (5) Arcadis (6) Witteveen en Bos KvK rapportnummer KvK 020/2010 ISBN 978-94-90070-19-9 Dit onderzoeksproject (HSRR01; Klimaatverandering en het Rotterdamse stedelijk watersysteem) werd uitgevoerd in het kader van het Nationaal Onderzoekprogramma Kennis voor Klimaat (www.kennisvoorklimaat.nl). Dit onderzoekspro- gramma wordt medegefinancierd door het Ministerie van VROM. Inhoudsopgave Samenvatting...........................................................................................................................................4 Summary .................................................................................................................................................5 1. Inleiding ........................................................................................................................................ 10 1.1 Aanleiding en doel onderzoek..................................................................................................... 10 1.2 Bijdragen aan een Rotterdamse Adaptatiestrategie................................................................... 10 1.3 Onderzoeksvragen...................................................................................................................... 11 1.4 Aanpak ........................................................................................................................................ 11 1.5 Leeswijzer ................................................................................................................................... 11 2. Fysieke gevolgen van klimaatverandering op stedelijk gebied Rotterdam .................................. 12 2.1 Inleiding................................................................................................................................. 12 2.2 Aanpak kwantificeren gevolgen............................................................................................ 13 2.3 Riolering................................................................................................................................ 13 2.4 Oppervlaktewatersysteem .................................................................................................... 16 2.5 Grondwater ........................................................................................................................... 17 2.6 Waterkwaliteit ....................................................................................................................... 20 2.7 Conclusies en aanbevelingen............................................................................................... 23 3. Stakeholder ontvankelijkheid voor klimaatadaptief waterbeheer ................................................. 25 3.1 Inleiding................................................................................................................................. 25 3.2 Ontvankelijkheid van stakeholders ....................................................................................... 25 3.3 Stakeholderanalyse klimaatadaptief stedelijk waterbeheer Rotterdam................................ 27 3.4 Ontvankelijkheid van bewoners en aantal andere stakeholders in Rotterdam .................... 30 3.5 Conclusies en aanbevelingen............................................................................................... 32 4. Fysieke maatregelen en mogelijkheden voor participatie en samenwerking............................... 34 4.1 Inleiding................................................................................................................................. 34 4.2 Fysieke maatregelen ............................................................................................................ 34 4.3 Mogelijkheden voor participatie en samenwerking............................................................... 37 4.4 Conclusies en aanbevelingen............................................................................................... 46 5. Leren van andere steden.............................................................................................................. 47 5.1 Ervaringen Nederlandse steden ........................................................................................... 47 5.2 Ervaringen andere grote havensteden met klimaatadaptatie............................................... 48 5.3 Conclusies en aanbevelingen............................................................................................... 55 6 Monitoring ten behoeve van een klimaatadaptief stedelijk watersysteem ................................... 57 6.1 Inleiding................................................................................................................................. 57 6.2 Begrip.................................................................................................................................... 57 6.3 Huidige monitoringsinspanningen ........................................................................................ 58 6.4 Klimaatsrobuuste monitoringsaanpak .................................................................................. 59 6.5 Longlist van innovatieve meet- en monitoringsconcepten.................................................... 60 6.6 Survey workshopdeelnemers ............................................................................................... 61 6.7 Conclusies en aanbevelingen............................................................................................... 62 7 Van verkenning naar implementatie............................................................................................. 63 7.1 Inleiding................................................................................................................................. 63 7.2 Ontwikkeling afwegingskader klimaatadaptief stedelijk waterbeheer .................................. 63 7.3 Belangrijkste uitkomsten workshop klimaatadaptatie Rotterdam......................................... 64 7.4 Conclusies en aanbevelingen............................................................................................... 66 8. Synthese, conclusies en aanbevelingen .......................................................................................... 67 8.1 Belangrijkste conclusies ....................................................................................................... 67 8.2 Aanbevelingen voor vervolg ................................................................................................. 70 Literatuur............................................................................................................................................... 73 3 HSRR01: Klimaatverandering en het Rotterdamse stedelijk watersysteem Samenvatting De definitiestudie naar de impact van klimaatverandering op het stedelijke watersysteem en de benodigde adaptatiestrategieën is uitgevoerd binnen het Kennis voor Klimaat programma, hotspot Rotterdam (HSRR01). In deze verkenning zijn zowel technisch-inhoudelijke als sociaal- maatschappelijke aspecten onderzocht. Op basis van de uitkomsten van vijf deelonderzoeken en bijbehorende interviews en workshop met stakeholders kan het volgende worden geconcludeerd: Het blijkt niet eenvoudig om de effecten van klimaatverandering voor de Rotterdamse binnendijkse stedelijk watersysteem gedetailleerd in kaart te brengen. Mede als gevolg van de nog relatieve onzichtbaarheid en onduidelijkheid over de effecten van klimaatverandering op het binnendijkse stedelijke watersysteem, ontbreekt bij niet- waterbeheerders vaak een gevoel van urgentie. De waterbeheerders zelf hebben behoefte aan concrete handvatten en hulpmiddelen om een integrale, klimaaatrobuuste aanpak in de praktijk te brengen. Klimaatadaptatie in Rotterdam vereist een integrale gebiedsgerichte aanpak. Hierbij dienen waterbeheer en stedelijke ontwikkeling geïntegreerd opgepakt worden. Dit vereist nauwe samenwerking tussen alle betrokkenen. De noodzaak hiertoe wordt breed onderkend, maar in de praktijk ontbreekt het hier geregeld aan. Zeker als