STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU GMINY KUCZBORK OSADA
KUCZBORK OSADA, 2003 Szanowni Państwo
Przedstawiam Państwu Strategię Zrównoważonego Rozwoju Gminy Kuczbork Osada, która jest pierwszym etapem budowy lokalnej Agendy 21, jako programu działań na rzecz zrównoważonego rozwoju gminy w perspektywie najbliższych kilkunastu lat. Prezentowany dokument określa najważniejsze cele i zadania, które trzeba wykonać aby poprawić warunki życia mieszkańców. Jego realizacja ma na celu doprowadzenie do przekształcenia naszej gminy w prężny ośrodek gospodarczo – turystyczny przyjazny mieszkańcom i środowisku, bezpieczny i gościnny. Zapewnienie wysokiego poziomu życia społeczności lokalnej jest głównym założeniem Strategii. Jestem przekonany, że efekty wdrażania opracowanej Strategii będą widoczne już w najbliższych latach. Jednak realizacja przedstawionej wizji rozwoju gminy wymaga dużego zaangażowania nie tylko samorządu gminy, ale również wszystkich jej mieszkańców. Wiek XXI stawia przed nami nowe wyzwania, którym powinniśmy sprostać oraz nowe szanse, które powinniśmy wykorzystać. Mam nadzieję, że dzięki stworzonej i uchwalonej przez Państwo wizji rozwoju Gminy Kuczbork Osada, wspólnej dla wszystkich mieszkańców, będzie to dobry czas dla jej rozwoju i promocji.
Z poważaniem
Wójt Gminy mgr inż. Tadeusz Burakowski SPIS TREŚCI
WPROWADZENIE 3
ROZDZIAŁ I. CHARAKTERYSTYKA GMINY 5 1.1 Położenie geograficzne 5 1.2 Stan środowiska przyrodniczego 7 1.3 Rys historyczny 11 1.4 Ochrona warunków kulturowych 14 1.5 Sytuacja społeczno – gospodarcza 16 1.6 Mocne i słabe strony gminy 27
ROZDZIAŁ II. ISTOTA TWORZENIA STRATEGII ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU 33 2.1 Pojęcie zrównoważonego rozwoju 33 2.2 Struktura strategii 36 2.3 Strategia rozwoju gminy 39
ROZDZIAŁ III. STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY 42 3.1 Wizja zrównoważonego rozwoju gminy 42 3.2 Główne cele strategiczne rozwoju 43 3.3 Cele szczegółowe rozwoju gminy 51
ROZDZIAŁ IV. ZARZĄDZANIE REALIZACJĄ STRATEGII 68 4.1 Instrumenty realizacji strategii 68 4.2 Podmioty zarządzające realizacją 69 4.3 Zasady aktualizacji strategii 70
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada WPROWADZENIE
Rynkowy ład gospodarczy wymusza podniesienia konkurencyjności we wszystkich zakresach i przekrojach prowadzonej działalności. Bezwzględność praw rynku, integracja z UE oraz coraz bardziej skomplikowane powiązania zjawisk gospodarczych narzucają potrzebę planowania strategicznego. Gminy konkurują między sobą o nowe inwestycje. Jednym z najważniejszych instrumentów tej rywalizacji jest strategia rozwoju, pełniąca ważne funkcje informacyjne, promocyjne, motywacyjne i inne. Tworzenie strategii zrównoważonego rozwoju w gminach jest niezbędnym warunkiem wypełnienia międzynarodowych zobowiązań Polski odnośnie wdrażania zasad zrównoważonego rozwoju. Zasady te zostały przyjęte na Konferencji ONZ w Rio de Janeiro, zwanej Szczytem Ziemi. Znane są one jako Agenda 21 czyli Globalny Program Działań na Rzecz Rozwoju Zrównoważonego. Głównym celem jest wymóg równoważenia rozwoju gospodarczego, społecznego i ekologicznego z uwzględnieniem podstawowych i uniwersalnych zasad rozwoju, w tym m.in. praworządności, likwidacji zanieczyszczeń u źródła, uspołecznienia, ekonomizacji i regionalizacji oraz etapowania działań. Agenda 21 to program działań na rzecz ekorozwoju w perspektywie XXI wieku. Działania te tworzą uspołeczniony (partnerski), dynamiczny proces wprowadzania w życie idei ekorozwoju, w którym społeczności uczestniczą w podejmowaniu kluczowych decyzji. Agenda 21 wskazuje w jaki sposób rozwój może zostać praktycznie zrównoważony.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada Oznacza ona w gminie konieczność budowania: • międzysektorowego partnerstwa (lobbingu) dla ekorozwoju, • systemu informacji o stanie ekorozwoju, w tym informacji o zasobach naturalnych, kulturowych itp. • strategii zrównoważonego rozwoju jako podstawowego dokumentu planistycznego Agendy, • systemu zarządzania realizacją strategii, w tym monitoringu społecznego i systemu aktualizacji strategii. W Polsce w ostatnim czasie dokonały się zmiany proporcji czynników rozwoju. Najważniejszymi dla atrakcyjności lokalnych układów terytorialnych stały się czynniki: infrastruktury, przedsiębiorczości i innowacyjności oraz jakości zasobów pracy. Mechanizm rynkowy obnażył wartość lokalnych zasobów i możliwości rozwojowych, często niewspółmiernie niską w porównaniu do poprzednich ocen i wyobrażeń. Duże nadzieje, ale także obawy budzi proces integracji z UE. W tej sytuacji szczególnego znaczenia w rozwoju gmin nabiera planowanie strategiczne, którego efektem jest strategiczny plan rozwoju, nazywany strategią rozwoju. Dokument strategii stanowi podstawę do racjonalnego i ukierunkowanego organizowania całości działań podnoszących konkurencyjność gminy.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada ROZDZIAŁ I. CHARAKTERYSTYKA GMINY
1.1 POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE
Gmina Kuczbork Osada położona jest w pónocno – zachodniej części województwa mazowieckiego i przy północnej granicy powiatu żuromińskiego. Sąsiaduje z 6 gminami: Lipowiec Kościelny i Szreńsk (powiat mławski), Żuromin i Lubowidz (powiat żuromiński) oraz Działdowo i Płośnica (powiat działdowski województwa warmińsko – mazurskiego).
Obszar gminy wynosi 12164 hektary (co stanowi 15,16% ogólnej powierzchni powiatu żuromińskiego), z czego: 7139 hektarów to grunty orne, 2106 hektarów stanowią użytki zielone, 1946 hektarów zajmują lasy i grunty
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada leśne. Pozostałe 955 hektarów zajmują sady, grunty pod zabudowaniami, wody, drogi i nieużytki. Gmina Kuczbork Osada leży w zasięgu oddziaływania miasta Żuromina (około 10 km) oraz miasta Mławy, a tym samym od linii kolejowej relacji Warszawa – Gdańsk (około 30 km). Przez teren gminy przebiega droga wojewódzka Nr 563 relacji Rypin – Mława. Gminę zamieszkuje 5.349 osób, tj. niespełna 13% ogólnej liczby ludności powiatu (4 – 5 pozycja, pod względem zaludnienia wśród 6 gmin powiatu) i ok. 0,1% ludności województwa mazowieckiego. W granicach gminy znajdują się 22 miejscowości. Największymi pod względem zaludnienia miejscowościami są: Zielona – 1859 mieszkańców, Kuczbork Wieś – 587 mieszkańców i Chojnowo – 547 mieszkańców. Jednostka osadnicza, w której skład wchodzi miejscowość gminna, tj. Kuczbork Wieś i Kuczbork Osada liczy łącznie 963 mieszkańców.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada 1.2 STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
Gmina Kuczbork Osada leży na pograniczu dwóch jednostek fizyczno – geograficznych: – Równiny Raciążskiej – część południowa – Wzniesień Mławskich – część północna. Jest to obszar o dość zróżnicowanej rzeźbie terenu będącej głównie efektem zlodowacenia środkowopolskiego oraz późniejszych procesów erozyjnych. Najwyższe wzniesienia – ponad 200 m npm. występują w środkowo – wschodniej części gminy, natomiast miejsca najniżej położone znajdują się w dolinie rzeki Przylepnicy. Pod względem geologicznym obszar gminy położony jest w obrębie jednostki geologicznej zwanej Niecką Mazowiecką. Jest to obszar, na którym na podłożu kredowym leżą osady trzeciorzędowe, wyżej zaś leży pokrywa osadów czwartorzędowych, głównie plejstoceńskich, wykształconych w postaci glin zwałowych (morenowych) oraz piasków i żwirów lodowcowych. Według klasyfikacji glebowo – rolniczej pokrywę glebową gminy na jej przewarzającym obszarze pokrywają gleby wytworzone z piasków gliniastych lekkich lub słabogliniastych na podłożu piasków luźnych lub żwirów. W południowo – zachodniej części gminy (Kuczbork, Zielona, Olszewko) oraz na niewielkim obszarze części północno – zachodniej (Bagienice Małe i Duże) występują gleby najlepsze jakościowo do produkcji. Zaliczane są one do kompleksu przydatności rolniczej 2–go (pszenny dobry) oraz do 4–go (żytni bardzo dobry). Według klasyfikacji bonitacyjnej należą
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada one do klasy III a, III b, IV a, IV b. Natomiast w północno – wschodniej (Nowa Wieś, Sarnowo, Chojnowo, Mianowo) i północno – zachodniej (Bagienice Nowe, Gościszka) części gminy dominują gleby lekkie do uprawy. Pod względem przydatności rolniczej zaliczane są do kompleksu 6–go (żytni słaby). W klasyfikacji bonitacyjnej są to gleby klasy V, VI, VI z. Według klasyfikacji przyrodniczo – leśnej obszar gminy należy do IV Krainy Mazowiecko – Podlaskiej. Dominującymi gatunkami drzew są sosna i brzoza, uzupełniane przez dąb, olchę, świerk i topolę. Na obszarze gminy tereny lasów i zadrzewień zajmują 1943 hektary, co stanowi 16% powierzchni gminy, wobec lesistości w powiecie żuromińskim – 18,1%. W strukturze władania dominują lasy państwowe – 1183 ha tj. 61% zarządzane przez Nadleśnictwo Dwukoły. Lasy prywatne obejmują zalesienia rozdrobnione z niewielkimi tylko kompleksami leśnymi. Największe obszary leśne (ponad 60% powierzchni obrębu) występują w rejonach wsi Gościszka – Baraki i Gościszka oraz Niedziałki – Sadykierz. Obszar gminy stanowi niewielki fragment dorzecza środkowej Wkry. Przez teren gminy przepływa Przylepnica z północy na południe, która zasilana jest rzeką Miłotką. Zlewnia Przylepnicy obejmuje ponad 90% powierzchni gminy. Zasoby wodne powierzchniowe gminy poza rzeką Przylepnicą stanowią ponadto zbiorniki wody stojącej występujące w postaci niewielkich jeziorek i stawów. Natomiast w zakresie wód podziemnych obszar gminy charakteryzuje się korzystnymi warunkami. W obrębie dwóch rejonów: – na wschód od linii Szronka, Nowa Wieś i Chojnowo,
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada – w południowo – zachodniej części gminy, zasoby wód podziemnych kształtują się na poziomie 40 – 100 m3 /godz./ otwór. Większość istniejących studni wierconych ujmuje wodę z głębszych poziomów wodonośnych. Głębokość studni wynosi od 33 m (Gościszka) do 90,5 m (Nowa Wieś). Na terenie gminy znajdują się wyróżniające się krajobrazowo tereny należące do obszarów chronionego krajobrazu. Podstawowym celem utworzenia obszarów chronionego krajobrazu jest zabezpieczenie przyrodniczo – krajoznawczej bazy do rozwoju różnych form rekreacji. Na terenie gminy obszar chronionego krajobrazu zajmuje około 54% ogólnej jej powierzchni (głównie północna część gminy). W obrębie obszaru chronionego krajobrazu konieczne jest utrzymanie i kształtowanie systemu naturalnych powiązań przyrodniczych, obejmujących aktywne biologicznie ekosystemy łąkowe, bagienne, wodne i leśne, które mają zasadniczy wpływ na utrzymanie równowagi biologicznej w środowisku przyrodniczym. Obszar gminy leży w strefie klimatycznej charakteryzującej się ciepłym i łagodnym ale niezbyt długim latem oraz niezbyt mroźną ale długą zimą. Średnia roczna temperatura wynosi 6,6 stopnia Celcjusza, a liczba dni z pokrywą śnieżną wynosi 65. Na terenie gminy występują bogate złoża kruszywa naturalnego pochodzenia czwartorzędowego w formie pokładowej. Złożom tym nie towarzyszą inne kopaliny. Istniejące na terenie gminy i udokumentowane złoża kruszyw występują głównie w jej północnej części. Znajdują się one głównie w Gościszce, Łążku, Nowej Wsi. Ich zasobność szacowana jest na około 5 mln ton. Wykorzystywane są głównie w różnym zakresie dla potrzeb
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada budownictwa i drogownictwa. Głównymi eksploatatorami kruszyw są: Olsztyńskie Kopalnie Surowców Mineralnych Spółka z o.o w Olsztynie, Wytwórnia Mas Bitumicznych w Gościszce oraz Przedsiębiorstwo Robót Drogowo – Inżynieryjnych w Mławie.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada 1.3 RYS HISTORYCZNY
Teren obecnej gminy Kuczbork znajduje się w pasie Nizin Środkowych w płn. – zach. części Wysoczyzny Ciechanowskiej w rejonie zwanej niekiedy Wysoczyzną Mławską. Powierzchnia została ukształtowana w trakcie ostatniego zlodowacenia (Wurm) ok. 20.000 lat pne. Występują tu dość liczne wzgórza moren czołowych rozdzielone zabagnionymi dolinami utworzonymi przez wody spływające z topniejącego czoła lodowca. Wzgórza morenowe należą do tzw. mezoregionu wzniesień mławskich. Gleby na ogół dość słabe – bielice piaskowe i gleby żwirowe (VI klasa), dużo gleb torfowych, pobagiennych. Najlepsze gleby – bielice pyłowe (III klasa) skupiają się w rejonie Kuczborka. Pierwotnie większość obszaru zajmowały lasy – głównie na morenach – oraz rozległe obszary bagienne odwadniane ciekami zbieranymi przez Wkrę. Na ogół obszar obecnej gminy Kuczbork był mało sprzyjający osadnictwu, niemal całkowicie odcięty od otaczających ziem za wyjątkiem kierunku wschodniego. Z tych względów teren gminy Kuczbork był zawsze zapóźniony względem bardziej centralnie położonych obszarów Mazowsza, zawsze było to pogranicze – osadnicze, kulturowe, państwowe i administracyjne. Pierwsze grupy ludzi mogły dotrzeć tu w okresie neolitu (tj. 80 – 2500 lat pne.). W owym czasie było tu pogranicze kultur – ceramiki dołkowo – grzebykowej i pucharów lejkowatych. W epoce brązu mogła tu dotrzeć ok. 1700 pne. kultura trzcinecka, a potem łużycka, której ślady odkryto w Kuczborku. Było to w V okresie epoki brązu tj. 900 – 700 r. pne. We wczesnym okresie epoki żelaza, omawiany obszar był jakby strefą buforową między kulturą kurhanów zachodniobałtyckich (bardzo gęste zaludnienie
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada zaraz na płn. od Wisły) i kulturą grobów skrzynkowych, która przeszła z Wielkopolski w rejon Płocka i stąd w rejon Bieżuń – Radzanów (było to ok. 550 – 300 pne.). W zasadzie niemal aż do V w. pne. była tu pustka osadnicza. Pustka ta była zresztą dość względna, gdyż znane jest cmentarzysko z okresu wpływów rzymskich (0 – IV w. n. e.). Całkowite wyludnienie mogło mieć miejsce w czasie Wędrówki Ludów, gdy cały obszar obecnej Polski był niemal opustoszały. Zaskakujące jest bardzo szybkie ponowne pojawienie się tu osadnictwa – już w VII w. jest osada w Nidzgorze, która z czasem przekształca się w gród o wale w konstrukcji izbicowej zajmowany przez grupę rodową w VIII – IX w. Jednocześnie właśnie wówczas były najlepsze warunki do osadnictwa – ok. 1000 r. wystąpiło optimum klimatyczne (cieplej i więcej opadów) i szybko wzrastało zaludnienie. Następne stulecia zaznaczały się na tym obszarze kolejnymi wzrostami i upadkami koniunktury gospodarczej, a co za tym idzie osadnictwa. Upadki często były związane z zawieruchami historii (upadek państwa Miecława w 1047 r., najazdy Prusów o największym nasileniu w pocz. XIII w., okres działalności Krzyżaków, potop szwedzki, wojny napoleońskie, ...), przy czym należy zaznaczyć, że niska jakość gleb, zła polityka gospodarcza właścicieli ziemskich oraz sąsiedztwo prężniejszych ośrodków (Bieżuń, Karniszyn, Lubowidz, Poniatowo, Szreńsk, ...) powodowały, że rejon ten był jednym z najbiedniejszych na północnym Mazowszu. To było chyba zasadniczą przyczyną utraty praw miejskich przez jedyną miejscowość gminy prawa te posiadającą – Kuczbork w 1869 roku. Poszczególne miejscowości uchwytne historycznie na terenie obecnej gminy Kuczbork: – Bagienice Duże – wieś istnieje od 1404 roku,
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada – Bagienice Małe – wieś istnieje od 1497 roku jako Bagenneczyna, – Chodubka – wieś istnieje od 1433 roku jako Chodypye, – Chojnowo – wieś istnieje przypuszczalnie od 1367 roku, – Gościszka – wieś istnieje od 1434 roku jako Goszczyska, – Kozielsk – wieś prawdopodobnie istnieje od 1413 roku, – Krzywki Bratki – wieś istnieje od 1400 roku jako Grzywcowe, – Kuczbork – wymieniony po raz pierwszy już w 1384 roku, – Łążek – wieś istnieje od 1426 roku, – Mianowo – wieś istnieje od 1404 roku jako Manowo, – Nidzgora – istnieje od 1580 roku, – Niedziałki Sadykierz – wieś istnieje od 1404 roku, – Nowa Wieś – wieś istnieje od 1580 roku, – Olszewko – wieś istnieje od 1413 roku w dobrach Kuczborka, – Osowa – wieś istnieje od 1830 roku, – Przyspa – mała wieś istnieje od 1580 roku, – Sarnowo – wieś istnieje od 1367 roku na prawie polskim, – Szronka – wieś istnieje od 1480 roku, – Zielona – wieś istnieje od 1353 roku.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada 1.4 OCHRONA WARUNKÓW KULTUROWYCH.
W szeregu miejscowościach gminy jest sporo obiektów wartych zachowania i ochrony. Jedynie niewielka ich część jest wpisana do rejestru zabytków, a większość z nich to budynki mieszkalne z okresu przełomu wieku XIX i XX (najwięcej w Kuczborku, Olszewku, Sarnowie i Zielonej). Wypierane są one stopniowo przez nową zabudowę często dysharmonizującą krajobraz, co jest szczególnie niekorzystnie w miejscowościach o cennych, historycznych układach przestrzennych. Do tych zaś możemy zaliczyć obok Kuczborka, Zielonę, Chojnowo, Sarnowo i Gościszkę. Obiekty wpisane do rejestru zabytków Miejscowość Funkcja Okres powstania Kuczbork kościół p.w. Św. Bartłomieja XVII w. Kuczbork cmentarzysko szkieletowe XI w. Nidzgora grodzisko pierścieniowate X – XI w. Sarnowo zamek (pozostałości ruin) XV w. Zielona zespół pałacowo – parkowy XIX w.
Parki zabytkowe Miejscowość Rodzaj parku Okres powstania Chojnowo podworski k. XIX w. Kozielsk podworski k. XIX w. Sarnowo podworski 2 poł. XIX w. Zielona pałacowy pocz. XIX w. Wszystkie parki reprezentują styl krajobrazowy. Są to zespoły cennej, wielogatunkowej roślinności drzewiastej, wymagające bezwzględnej ochrony. Drzewostan parkowy tworzą najczęściej rodzime gatunki drzew.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada Cmentarze Miejscowość Wyznanie Rok budowy najstarszego nagrobka Kuczbork rzym. – kat. 1873, drew. Kaplica z poł. XVIII w. Kuczbork mojżesz. cmentarz z k. XIX w. Sarnowo rzym. – kat. 1881 (też nagrobki innych wyznań) Zielona rzym. – kat. 1851 (może 1842) Zielona ewangielickie cmentarz po 1877 r.
Ponadto w miejscowościach Chodubka, Chojnowo, Gościszka, Kozielsk, Kuczbork, Krzywki Bratki, Mianowo, Nidzgora, Nowa Wieś, Olszewko, Sarnowo i Zielona znajduje się 95 stanowisk archeologicznych.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada 1.5 SYTUACJA SPOŁECZNO – GOSPODARCZA.
Terytorium gminy zajmuje powierzchnię 12164 hektary, co stanowi 15,16% ogólnej powierzchni powiatu żuromińskiego. Gminę zamieszkuje ogółem 5349 osób z czego: mężczyzn jest 2674, kobiet 2675. Struktura wiekowa mieszkańców gminy przedstawia się następująco:
Wiek Gmina Powiat Przedprodukcyjny 1216 – 22,7% 28,5% Produkcyjny 3184 – 59,5% 55,2% Poprodukcyjny 949 – 17,8% 16,3%
Gmina jest terenem odpływowym, wymeldowania z gminy z pobytu stałego przewyższają zmeldowania na pobyt stały (ujemne saldo migracji). Tylko w ostatnich dwóch latach ubyło 124 stałych mieszkańców gminy. W granicach gminy znajduje się 16 sołectw, które obejmują swoim zasięgiem 22 miejscowości. Sieć osadnicza gminy pod względem zaludnienia jest rozdrobniona, około 65% jednostek osadniczych to miejscowości małe o zaludnieniu do 200 mieszkańców. Cechą charakterystyczną sieci osadniczej jest zwarta zabudowa niemalże wszystkich miejscowości gminy. Gęstość zaludnienia w gminie wynosi około 45 osób/km2 i jest większa od średniej gęstości zaludnienia powiatu żuromińskiego (około 40 osób/km2). Rozmieszczenie przestrzenne ludności kształtuje się następująco:
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada Liczba Powierzchnia Gęstość Sołectwo ludności ogółem zaludnienia (ha) (osób/km2) Bagienice Duże 58 225,27 26 Bagienice Małe 76 187,28 40 Bagienice Nowe 56 180,51 31 Chojnowo 531 1174,89 45 Gościszka 549 1607,33 34 (Gościszka Wygoda) Krzywki Bratki 184 659,52 28 Kuczbork Osada 367 661,07 55 (Kozielsk) Kuczbork Wieś 554 1316,13 42 (Przyspa) Łążek 214 1624,72 13 (Niedziałki) Niedzgora 66 486,66 13 Nowa Wieś 277 628,22 44 Olszewko (Chodubka) 170 628,30 27 Osowa 95 301,39 31 (Mianowo) Sarnowo 216 500,57 43 Szronka 99 282,94 35 Zielona 1837 1699,20 108 OGÓŁEM 5349 12164,00 44
Liczba pracujących w gospodarce narodowej (bez indywidualnych gospodarstw rolnych) przedstawia się następująco:
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada Wyszczególnienie Liczba pracujących % Pracujący ogółem w tym: 394 100,0 rolnictwo, leśnictwo 23 5,8 budownictwo 36 9,1 drobna wytwórczość 9 2,3 handel 33 8,4 transport i łączność 18 4,6 finanse i bankowość 9 2,3 administracja 50 12,7 edukacja i oświata 140 35,5 ochrona zdrowia, 35 8,9 opieka społeczna usługi 3 0,8
Natomiast liczba osób pracujących w rolnictwie – indywidualne gospodarstwa rolne wynosi 2154 osoby. Pozostała liczba osób w wieku produkcyjnym tj. 639 zasila niestety szeregi bezrobotnych. Struktura bezrobocia w gminie przedstawia się następująco: bezrobotni ogółem – 639, w tym: – mężczyźni – 324 – 50,7% – kobiety – 315 – 49,3% bezrobotni w/g wykształcenia – 639, w tym: – podstawowe – 211 – 33,0% – zasadnicze zawodowe – 225 – 35,2% – średnie ogólne – 24 – 3,8% – średnie zawodowe – 160 – 25,0% – wyższe – 19 – 3,0%
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada bezrobotni w/g wieku – 639, w tym: – 18 – 24 lata – 167 – 26,1% – 25 – 34 lata – 201 – 31,5% – 35 – 44 lata – 139 – 21,7% – 45 – 54 lata – 123 – 19,3% – 55 – 59 lat – 9 – 1,4% Niepokojącym zjawiskiem jest fakt dominacji wśród bezrobotnych ludzi młodych (18 – 44 lata) – 507 osób – 79,3%. Jest to grupa wiekowa najbardziej mobilna, o największej aktywności zawodowej. Jedną z najbardziej niebezpiecznych cech struktury bezrobocia jest długi czas bierności zawodowej (ponad 60% pozostaje bez pracy dłużej niż rok) oraz fakt, że tylko 124 osoby pobierają zasiłek. Kształceniem dzieci i młodzieży w gminie zajmują się dwa Zespoły Placówek Oświatowych w Kuczborku i Zielonej. W ich skład wchodzą 6–klasowe szkoły podstawowe, gimnazja oraz przedszkola. Ponadto w skład sieci placówek oświatowych na terenie gminy wchodzą trzy 6–klasowe szkoły podstawowe w Gościszce, Chojnowie i Sarnowie. Ogółem we wszystkich placówkach oświatowych naukę pobiera 720 dzieci i młodzieży, a ich kształceniem i wychowaniem zajmuje się 58 nauczycieli. Przy wszystkich placówkach oświatowych znajdują się boiska sportowe (w Kuczborku i Zielonej – asfaltowe wielofunkcyjne), a szkoły w Kuczborku, Gościszce i Zielonej posiadają również sale gimnastyczne. Ponadto we wsi Zielona znajduje się Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych, w którym kształci się młodzież nie tylko z terenu gminy Kuczbork.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada W ramach Zespołu funkcjonują: – Liceum Ogólnokształcące – klasy: sportowa i biologiczna – Liceum Profilowane – Zarządzanie Informacją – Liceum Profilowane – Ekonomiczno – Administracyjne – Liceum Techniczne – Liceum Agrobiznesu – Technikum Rolnicze 5–letnie – Technikum Rolnicze 3–letnie – Technikum Agrobiznesu – Zasadnicza Szkoła Rolnicza. Naukę w Zespole pobiera 689 uczniów. Zespół Szkół posiada dobrze wyposażoną bazę dydaktyczną, pracownie do ćwiczeń lekcyjnych i laboratoryjnych oraz duży internat. Jest też w Zespole Szkół sala gimnastyczna oraz inne obiekty sportowe jak: boisko do piłki nożnej, wielofunkcyjne boisko asfaltowe. Zespół posiada też własne gospodarstwo rolne wraz z podstawowym sprzętem rolniczym, gdzie młodzież odbywa naukę praktycznego zawodu oraz odbywa inne różnego rodzaju praktyki szkolne. Obsługą ludności gminy w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej zajmują się: – Samodzielny Publiczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej w Żurominie – Gminny Ośrodek Zdrowia w Kuczborku, który zatrudnia 1 lekarza i 3 pielęgniarki, – Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „SANITAS” w Zielonej, w którym pracuje 1 lekarz i 3 pielęgniarki, – Niepubliczny Samodzielny Zakład Opieki Zdrowotnej „KAREDENT” sc w Kuczborku zatrudniający 6 lekarzy stomatologów i 1 osobę
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada w charakterze pomocy stomatologicznej, którzy przyjmują pacjentów w systemie zmianowym. Opieką specjalistyczną mieszkańców gminy zajmuje się SPZZOZ – Szpital Powiatowy w Żurominie. Pomocą społeczną w gminie zajmuje się Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, w którym zatrudnione są 3 osoby. Ośrodek świadczy pomoc w ramach zadań zleconych oraz zadań własnych. Ogółem ze wszystkich form pomocy społecznej korzystają 352 rodziny, w których jest 1448 osób, co stanowi około 27% wszystkich mieszkańców gminy. Struktura udzielanych świadczeń w ramach pomocy społecznej dla najbardziej potrzebujących mieszkańców gminy przedstawia się następująco: – renta socjalna – 48 osób – zasiłek stały – 21 osób – zasiłek okresowy – 82 osoby – zasiłek macierzyński – 44 osoby – zasiłek pielęgnacyjny – 432 osoby – zasiłek celowy – 124 osoby – dożywianie dzieci w szkołach – 247 osób – usługi opiekuńcze – 5 osób – osoby objęte pracą socjalną – 123 osoby Na terenie gminy znajduje się Gminna Biblioteka Samorządowa w Kuczborku oraz jej trzy filie w Zielonej, Gościszce i Sarnowie. Ogółem biblioteka gminna wraz z filiami dysponuje ponad 38 tysiącami woluminów. Przy Ochotniczej Straży Pożarnej w Zielonej funkcjonuje orkiestra dęta, która może się poszczycić wieloma występami poza granicami gminy i udziałem w licznych konkursach orkiestr dętych organizowanych w skali
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada powiatu i województwa. Na terenie gminy znajduje się 6 remiz strażackich i 3 świetlice wiejskie, które są miejscem różnego rodzaju imprez i uroczystości lokalnych oraz miejscem kulturalno – sportowej rozrywki dla miejscowej młodzieży. W gminie działa Gminny Klub Sportowy „BORUTA”, w ramach którego istnieją dwie sekcje sportowe: piłki nożnej i piłki siatkowej. Piłkarze biorą udział w rozgrywkach mazowieckiej V ligi, natomiast siatkarze uczestniczą w rozgrywkach mazowieckiej ligi wojewódzkiej. Ponadto przy Zespole Placówek Oświatowych w Zielonej działa Uczniowski Klub Sportowy „ISKRA – VOLLEY”, którego działalność jest ukierunkowana na szkolenie dzieci i młodzieży utalentowanej siatkarsko. Siatkarze tego klubu mogą się poszczycić wieloma sukcesami w skali powiatu, województwa i kraju. Na wysokim poziomie stoi też sport w Zespole Szkół Ponadgimnazialnych w Zielonej. Siatkarze z tej szkoły już od kilku lat są medalistami mistrzostw Polski szkół rolniczych. Gmina Kuczbork Osada jest gminą typowo rolniczą. Ogółem w gminie jest 951 indywidualnych gospodarstw rolnych powyżej 1 ha. Średnia wielkość gospodarstwa rolnego wynosi około 13,40 ha.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada Trwałe formy użytkowania gruntów przedstawiają się następująco: Wyszczególnienie Powierzchnia ha Struktura % 1. Użytki rolne 9 359 76,9 2. Grunty pod lasami 1943 16,0 i zadrzewieniami 3. Grunty pod wodami 61 0,5 4. Użytki kopalne 27 0,2 5. Tereny komunikacyjne 327 2,7 6. Tereny osiedlowe 255 2,1 7. Tereny różne i nieużytki 192 1,6 Powierzchnia ogółem 12 164 100
Gmina odznacza się stosunkowo wysokim udziałem użytków rolnych (ok. 77%), wobec średniego w powiecie żuromińskim – ok. 72% oraz stosunkowo niskim udziałem gruntów pod lasami i zadrzewieniami – 16% (powiat – 18%). Struktura użytków rolnych przedstawia się następująco: Struktura % Wyszczególnienie Powierzchnia gmina powiat (ha) żuromiński - grunty orne 7 309 78,1 66,4 - sady 64 0,7 0,3 - łąki 1 058 11,3 20,7 - pastwiska 928 9,9 12,6 Użytki rolne razem 9 359 100,0 100,0
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada Struktura jakości gleb w/g klas bonitacyjnych przedstawia się następująco: Grunty orne Użytki zielone Klasy bonitacyjne Struktura % Klasy bonitacyjne Struktura % I – II - I – II - III a 0,9 III b 4,2 III 10,4 IV a 16,4 IV b 19,9 IV 63,8 V 34,1 V 20,1 VI 21,4 VI 5,6 VI z 3,1 VI z 0,1
Na terenie gminy w produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż, które zajmują około 70% powierzchni zasiewów. W grupie zbóż przeważa uprawa żyta i mieszanek zbożowych (około 80%). Stosunkowo mała powierzchnia (około 20%) przeznaczana jest pod uprawę zbóż tzw. intensywnych – pszenica, jęczmień, pszenżyto. Znaczny areał upraw (około 20%) zajmują ziemniaki, a mniejszy (około 10%) stanowią uprawy roślin pastewnych. W produkcji zwierzęcej przeważa chów trzody chlewnej i bydła. Obsada zwierząt na 100 ha użytków rolnych wynosi: trzoda chlewna – 122 sztuki, bydło – 48 sztuk. Na terenie gminy występuje też specjalistyczna produkcja drobiu (16 ferm o ogólnej powierzchni 17,6 tys. m2 we wsi Sarnowo, Gościszka, Zielona) oraz trzody chlewnej (we wsi Łążek, Olszewko, Zielona). W gminie zlokalizowane są też szklarnie o łącznej powierzchni około 800 m2 we wsi Sarnowo.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada Obsługą rolnictwa zajmują się: – Spółdzielnia Kółek Rolniczych w Kuczborku i Spółdzielnia Usług Rolniczych w Zielonej – w zakresie prac polowych, – Spółdzielnie Mleczarskie w Żurominie i Działdowie – w zakresie skupu mleka, – Hurtownie art. rolno – spożywczych i przemysłowych w Kuczborku i Zielonej – w zakresie zakupu nawozów, opału, środków ochrony roślin, – 3 stacje paliw w Zielonej i Kuczborku, – Bank Spółdzielczy w Żurominie – Filia w Kuczborku – w zakresie obsługi finansowej, – Prywatna Lecznica Zwierząt w Kuczborku – w zakresie obsługi weterynaryjnej. Działalność gospodarczą na terenie gminy prowadzą 152 podmioty gospodarcze. Największymi zakładami są: Olsztyńskie Kopalnie Surowców Mineralnych Spółka z o.o w Olsztynie, Wytwórnia Mas Bitumicznych w Gościszce, Przedsiębiorstwo Handlowe „BESTPOL” w Zielonej, Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Usługowo – Handlowe „BOMET” w Kuczborku.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada Prywatne podmioty gospodarcze prowadzące działalność na terenie gminy:
Lp. Rodzaj działalności gospodarczej Ilość podmiotów gospodarczych 1 Cukiernictwo 1 2 Murarstwo 14 3 Blacharstwo 2 4 Instalacyjno – elektryczne 4 5 Malarstwo 6 6 Handel 55 7 Mechanika pojazdów 2 8 Skup owoców, produktów rolnych 4 9 Wyrób pustaków 1 10 Stolarnie 5 11 Nauka jazdy 1 12 Usługi remontowo – budowlane 9 13 Usługi asenizacyjne 1 14 Usługi multimedialne 2 15 Pośrednictwo finansowe i ubezpieczeniowe 6 16 Usługi transportowe 2 17 Doradztwo rolnicze 1 18 Hurtownie 1 19 Krawiectwo 1 20 Fryzjerstwo 1 21 Usługi zdrowotne 1 22 Stacje paliw 1 RAZEM 128
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada 1.6 MOCNE I SŁABE STRONY GMINY.
MOCNE STRONY GMINY (ATUTY). Analiza uwarunkowań (zewnętrznych i wewnętrznych) dotychczasowego zagospodarowania przestrzennego pozwala na określenie następujących czynników sprzyjających rozwojowi gminy: • położenie gminy w zasięgu oddziaływania miasta Żuromin i w bliskiej odległości od miasta Mławy (ośrodki powiatowe) daje możliwość korzystania z usług wyższego rzędu i zbytu płodów rolnych, • dość korzystne położenie gminy w systemie komunikacji drogowej – osią komunikacyjną gminy jest droga wojewódzka nr 563 Rypin – Żuromin – Mława, wiążąca teren gminy z miastami powiatowymi – Żurominem i Mławą, drogą krajową nr 7 i magistralą kolejową E 65 Gdańsk – Warszawa. W podobnej jak Mława odległości od Kuczborka, powiązane z nim drogami powiatowymi nr 07132 i 07137, położone jest Działdowo – miasto powiatowe i węzeł kolejowy, • wykształcone w stopniu zapewniającym dobre powiązania wewnątrzgminne sieci dróg publicznych układu nadrzędnego oraz dróg gminnych i lokalnych, pomimo jeszcze nieodpowiedniej ich jakości technicznej, • znaczna atrakcyjność środowiska naturalnego gminy (ok. 54% powierzchni w zasięgu obszaru chronionego krajobrazu, parki, 16% powierzchni pokrytej lasami, zróżnicowanie hipsometryczne i genetyczne formy rzeźby terenu – obniżenia terenowe, pagórki i wzgórza moreny czołowej w północnej części gminy) jest podstawowym atutem dla rozwoju funkcji rekreacyjno – wypoczynkowych gminy, • warunki sprzyjające specjalizacji gospodarstw rolnych głównie
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada w produkcji zwierzęcej (chów bydła na bazie trwałych użytków zielonych i trzody chlewnej), • stosunkowo dobrze zorganizowane i duże gospodarstwa indywidualne (średnia 13,4 ha) mogą razem tworzyć silną bazę surowcową potrafiącą wytworzyć w nowoczesny sposób masę towarową przede wszystkim mleka, żywca wieprzowego i ziemniaków, • stosunkowo czyste i mało przekształcone środowisko naturalne (niezdegradowane gleby, brak obiektów szczególnie uciążliwych dla środowiska) umożliwiające rozwój rolnictwa ekologicznego i jego sprzężenie z agroturystyką, • możliwość udokumentowania zasobów piasku i żwiru w obrębie prognostycznego rejonu „Nidzgora” nie kolidującego z ochroną środowiska (do eksploatacji bez ograniczeń), a następnie aktywizacja gospodarcza gminy w oparciu o wydobycie i przetwarzanie surowca, • duże zasoby wód podziemnych wysokiej jakości (położenie gminy w obrębie obszaru najwyższej ochrony Głównego Zbiornika Wód Podziemnych „Działdowo”), blisko 90% zaspokojenia potrzeb w zakresie sieci wodociągowych oraz sukcesywnie wdrażany program gospodarki odpadami komunalnymi stwarzają szansę intensyfikacji rozwoju, w tym w zakresie bazy rekreacyjno – wypoczynkowej, • potencjalne możliwości poprawy bilansu wodnego gminy poprzez realizację obiektów małej retencji, w tym odbudowę spiętrzenia na rzece Przylepnicy, w rejonie miejscowości Kozielsk i wykorzystanie obiektu dla potrzeb małej energetyki wodnej, • opracowany program gazyfikacji gminy, umożliwiający dostawę gazu ziemnego sieciowego, z planowanego gazociągu wysokiego ciśnienia Sierpc – Żuromin – Rybno, do wszystkich miejscowości gminy.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada SŁABE STRONY GMINY (PROBLEMY) Szczegółowe rozpoznanie stanu zagospodarowania przestrzennego pozwala na identyfikację głównych problemów mających wpływ na rozwój gminy: Są to następujące problemy: – przyrodnicze i ekologiczne, – środowiska kulturowego, – społeczne, – strukturalne, – w zakresie komunikacji i infrastruktury technicznej. 1. Problemy przyrodnicze i ekologiczne – zbyt duża dysproporcja między odsetkiem ludności korzystającej z sieci wodociągowej i sieci kanalizacyjnej, – konieczność przestrzegania zasad gospodarowania na terenach chronionych wobec potrzeb i możliwości (udokumentowane i zarejestrowane złoża kruszywa naturalnego) rozwoju działalności gospodarczej, stanowiącej źródło utrzymania dla wielu mieszkańców gminy, w oparciu o eksploatację surowców, – istnienie faktycznych (złoże kruszywa naturalnego „SARNOWO”, Wytwórnia Mas Bitumicznych w Gościszce) i potencjalnych (w sytuacjach awaryjnych) zagrożeń dla utrzymania wysokiej jakości środowiska przyrodniczego, – istnienie w bliskim sąsiedztwie strefy rekreacyjno – turystycznej związanej z Górznieńsko – Lidzbarskim Parkiem Krajobrazowym, jako strefy o dużej atrakcyjności, może stanowić przeszkodę (rejon konkurencyjny) dla rozwoju funkcji turystycznych na terenie gminy.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada 2. Problemy środowiska kulturowego – trudności w zachowaniu i ochronie obiektów wpisanych do rejestru zabytków oraz postulowanych do ochrony, – niski stopień zachowania historycznych układów przestrzennych (Kuczbork, Zielona, Chojnowo, Sarnowo, Gościszka) oraz szlaków (traktów) historycznych, – niski stopień zachowania reliktów kultury i własności szlacheckiej w postaci założeń podworskich (Chojnowo, Kozielsk, Sarnowo, Zielona), jako przykładów dawnego typu osadnictwa i rodzaju gospodarki rolnej, – brak określenia (i realizacji) standardów w zakresie zabudowy (szczególnie w miejscowościach o historycznych układach i dobrze zachowanym krajobrazie), zarówno w sensie kształtu, jak i technologii budowania, – niska atrakcyjność miejsc i obiektów o wartościach kulturowych, – problemy z zachowaniem i ochroną zabytków sztuki ludowej (chaty wiejskie, krzyże i kapliczki przydrożne) oraz gromadzeniem i ochroną zabytków ruchomych.
3. Problemy społeczne – postępujący proces starzenia się ludności gminy, przejawiający się m.in. zdeformowaną strukturą wieku mieszańców: – relatywnie wysokim udziale ludności w wieku poprodukcyjnym (18,0%, powiat żuromiński – 16,3%), – stosunkowo niskim odsetkiem dzieci i młodzieży (25,5%, powiat – 28,5%), – relatywnie wysokie obciążenie ekonomiczne ludności produkcyjnej przez niepracujących (na 100 osób w wieku produkcyjnym przypada 77 osób w wieku nieprodukcyjnym),
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada – wysokie bezrobocie (około 20% ludności w wieku produkcyjnym), o charakterze długotrwałym (powyżej 1 roku, około 80% nie posiada prawa do zasiłku), – postępująca pauperyzacja ludności gminy – ponad 27% mieszkańców korzysta ze świadczeń pomocy społecznej.
4. Problemy strukturalne – niedostateczny poziom wyposażenia jednostek osadniczych w infrastrukturę społeczną i techniczną, przy jednoczesnym rozdrobnieniu sieci osadniczej: – rozproszenie obiektów i urządzeń usługowych i ich niski standard, – niewystarczająca dostępność do usług medycznych w gminie, – brak na terenie gminy domu pomocy społecznej, szczególnie w kontekście postępującego procesu starzenia się ludności, – brak placówek gastronomicznych, – brak Gminnego Ośrodka Kultury, – niedostosowana baza techniczna szkół do wymogów wprowadzonej reformy oświaty. Konieczność rozbudowy i modernizacji szkoły w Kuczborku, – niska aktywność gospodarcza oraz mała liczba podmiotów gospodarczych: – wskaźnik zarejestrowanych podmiotów gospodarki narodowej na 1000 mieszkańców wynosi 30,8 (powiat żuromiński – 43,6), – pod względem wielkości zatrudnienia przeważają zakłady małe, zatrudniające do 5 osób (95% podmiotów), – jedynie 20 zakładów (11,8% ogólnej liczby) związana jest z działalnością produkcyjną, – brak zainwestowania w przetwórstwie płodów rolnych w dostosowaniu do ich podaży,
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada – niedobór terenów (będących własnością komunalną) wyposażonych w odpowiednią infrastrukturę techniczną o właściwej lokalizacji dla realizacji celów publicznych, – stan techniczny zasobów mieszkaniowych (ok. 9% mieszkań w budynkach o palnym materiale ścian, 20% wybudowano przed 1945 r.), wymagających wymiany, modernizacji, – niepełny stopień wyposażenia mieszkań w urządzenia sieciowe (brak kanalizacji, zaopatrzenia w gaz), – monofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich wynikający z ukierunkowania na produkcję surowców rolniczych – brak innych form gospodarowania takich jak: przetwórstwo, usługi turystyczne, – ograniczone możliwości rozwoju agroturystyki, wynikające z niskiego standardu zabudowy mieszkaniowej i zagrodowej.
5. Problemy w zakresie komunikacji i infrastruktury technicznej – niedoinwestowanie w zakresie dróg – nadal jeszcze dość niska jakość dróg pod względem parametrów technicznych – stan techniczny, nawierzchnia, szerokość, brak poboczy i in., pomimo dość dobrego wskaźnika (ok. 50%) dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych o nawierzchni utwardzonej, – brak zorganizowanego systemu odprowadzania i unieszkodliwiania ścieków, przy równoczesnym braku większego cieku wodnego jako odbiornika oczyszczonych ścieków, – brak dostępności gazu ziemnego sieciowego na terenie gminy. Docelowo źródłem zaopatrzenia gminy w gaz ziemny sieciowy będzie planowany gazociąg wysokiego ciśnienia Sierpc – Żuromin – Rybno, w związku z czym gazyfikacja gminy możliwa będzie dopiero po jego realizacji.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada ROZDZIAŁ II. ISTOTA TWORZENIA STRATEGII ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU
2.1 POJĘCIE ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU
Rozwój zrównoważony (ZR) to rozwój społeczno – gospodarczy, w którym w celu zrównoważenia szans dostępu do środowiska poszczególnych społeczeństw i ich obywateli – zarówno współczesnych, jak i przyszłych pokoleń – następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych, społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych. Program rozwoju zrównoważonego to zbiór zasad harmonijnego i trwałego rozwoju społeczno – gospodarczego, zakładający zaspokajanie współczesnych potrzeb bez ograniczania możliwości rozwojowych przyszłych pokoleń, zwłaszcza tych, które związane są z potencjałem środowiska. W praktyce oznacza to: • koncentrację na takich zadaniach i sposobach działań (gospodarczych, ale także np. dotyczących edukacji, kultury, zagospodarowania przestrzeni, budowy i ekspoatacji infrastruktury technicznej), z których każde realizuje jednocześnie i w pewnym stopniu, istotne cele ze wszystkich tych dziedzin. Tą drogą osiągnąć można często efekt synergiczny – wyższy stopień spełniania celów niż gdyby realizowane były oddzielnie. • bardzo duży udział konkretnej społeczności lokalnej w wypracowaniu programu zrównoważonego rozwoju, a następnie jego realizacji – na bazie akceptacji zakresu i poziomu osiągania ważnych dla tej społeczności celów.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada • oparcie różnorakich rodzajów działalności (zwłaszcza decydujących o specjalizacji gospodarczej gminy) na zasobach własnych i jednocześnie, w miarę możliwości, odmiennych lub w odmienny sposób wykorzystywanych niż gdzie indziej – jeśli pozwala to na uzyskanie konkurencyjnej przewagi wobec innych społeczności. Zrównoważone rozwiązania dają w dłuższym horyzoncie czasu znaczniejsze efekty w sferze społecznej i ekonomicznej, gdyż nie niszczą struktur i zasobów przyrodniczych i kulturowych, które są podstawą wielu działań gospodarczych, a także podstawą zachowania fizycznego i psychicznego zdrowia człowieka, głównego twórcy „rozwoju” i odbiorcy jego efektów. Zasady zrównoważonego rozwoju stanowią główny sprawdzian, czy deklaracja realizacji ZR zawarta w celach strategicznych jest zgodna z istotą tego rozwoju. Zasady są więc jedną z form definiowania ZR i podstawą tworzenia wskaźnikowego systemu monitorowania poszczególnych etapów zarządzania ZR. Zbiór wspólnych zasad ZR tworzą: • dwie zasady podstawowe o charakterze filarów ZR, akcentujące to, czego nie powinniśmy robić (naruszać), aby ideę ZR rzeczywiście realizować: (1)równego dostępu do środowiska, w tym sprawiedliwości międzypokoleniowej, (2)wydolności środowiska, czyli nie przekraczania granic odporności środowiska; • osiem zasad o charakterze wytycznych, czy zaleceń, które akcentują co i jak należy robić, aby ideę ZR wprowadzać w życie: (1)wysokiego poziomu ochrony środowiska przyrodniczego,
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada (2)wysokiego poziomu ochrony środowiska kulturowego, (3)wysokiego poziomu ochrony kapitału ludzkiego, a zwłaszcza minimalizacji sfer ubóstwa, (4)integracji ładów (środowiskowego, przestrzennego ekonomicznego, społecznego i instytucjonalno – politycznego), (5)prewencji i przezorności, (6)skuteczności prawnej, technicznej i ekologicznej i efektywności ekonomiczno – środowiskowej, w tym ''zanieczyszczający płaci'', (7)regionalizacji (lokalności) i subsydiarności, (8)partnerstwa i uspołecznienia. LokalnaAgenda 21 to uspołeczniony, lokalny, gminny system działań na rzecz zrównoważonego rozwoju na przełomie XX i XXI wieku, skoncentrowany przede wszystkim na lokalnej, gminnej scenie działań ale uwzględniający też globalną, międzynarodową, krajową i regionalną perspektywę. Stara się on zintegrować i wprowadzić w życie harmonię ładów: ekologicznego, ekonomicznego, społecznego i przestrzennego. Oznacza to konieczność budowania lokalnego lobby na rzecz zrównoważonego rozwoju, czyli współpracy partnerskiej między samorządem, biznesem, organizacjami pozarządowymi i lokalnymi liderami, systemu informacji o zasobach gminy, programu zrównoważonego rozwoju, tzn. strategii i studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz systemu zarządzania realizacją strategii z istotnym udziałem społeczności lokalnej oraz systemu.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada 2.2 STRUKTURA STRATEGII
Strategia rozwoju to kompletny plan określający główne, długofalowe cele oraz wskazujący działania (zadania), które powinny być podjęte aby te cele zostały osiągnięte. W ramach strategii rozwoju występuje kilka poziomów planowania (por. rys. 1): • Wizja rozwoju gminy, czyli pożądany obszar przyszłości gminy funkcjonującej według reguł gwarantujących jej zrównoważony rozwój. • Cel nadrzędny stanowi hasłowe wyrażenie wizji rozwoju (odpowiada na pytania: dlaczego działamy?, co chcemy osiągnąć?). • Cel główny to stan, które gmina chce osiągnąć i za osiągnięcie którego ponosi pełną odpowiedzialność. Cel ten odpowiada na pytanie: w jaki sposób ma być zrealizowany cel nadrzędny (jaki rozwój zapewni gminie realizację celu nadrzędnego). • Cele szczegółowe to stany, które gmina chce w pełni osiągnąć w zaplanowanym okresie dla rozwiązania określonych problemów i w ten sposób zbliżyć się do zrealizowania wizji rozwoju. Cele te wynikają z analizy SWOT (słabych i mocnych stron oraz szans i zagrożeń rozwoju gminy) ze szczególnym uwzględnieniem problemów rozwojowych gminy.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada Rys 1 . Etapy identyfikowania celów szczegółowych
Wizja rozwoju Gminy Kuczbork Osada Diagnoza stanu Gminy
Słabe strony Gminy Mocne strony Gminy (problemy rozwoju) (atuty)
Cele szczegółowe
• Zadania (działania) strategiczne to zadania, które należy zrealizować aby osiągnąć poszczególne cele strategiczne. Zadania strategiczne zestawiane są w postaci programów działań wskazujących: najważniejsze zadania (działania), instytucje bądź osoby zobowiązane do ich koordynowania, termin w jakim powinny być one zrealizowane oraz podstawowe źródła ich finansowania. Na strategię rozwoju składa się pięć wzajemnie powiązanych ze sobą programów: • Program ochrony środowiska, • Program rozwoju gospodarczego, • Program rozwoju społecznego, • Program działań z zakresu zagospodarowania przestrzennego, • Program usprawniania zarządzania gminą.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada Część zadań zawartych w poszczególnych programach wymaga opracowania oddzielnych bardziej szczegółowych programów ich realizacji. Rys. 2 . Struktura strategii
WIZJA ROZWOJU CEL NADRZĘDNY
CEL GŁÓWNY
CELE SZCZEGÓŁOWE
ZADANIA (PROGRAM DZIAŁAŃ)
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada 2.3 STRATEGIA ROZWOJU GMINY
Strategia rozwoju stanowi kompleksową, perspektywiczną koncepcję określającą cele rozwoju oraz warunki, zasady i etapy ich osiągania. Instrument ten umożliwia podejmowanie decyzji w najbliższej i w odległej perspektywie (10 – 15 lat). Strategia rozwoju to innymi słowy także zarysowanie drogi przejścia od stanu istniejącego do stanu docelowego z wyborem określonych priorytetów z własnym kreatywnym udziałem. W strategii zrównoważonego rozwoju przy wyznaczaniu celów wychodzi się od wartości środowiska przyrodniczego, na tej bazie konstruując koncepcję działań. Granicą podejmowanych działań jest trwałość zasobów przyrodniczych. Korzyści wynikające z posiadania strategii: 1. Posiadanie strategii pozwala zaplanować swoją przyszłość w perspektywie kilkunastu lat. 2. Pozwala spojrzeć na dany obszar (np. gminę) całościowo, rozpatrując poszczególne dziedziny działalności w powiązaniu ze sobą. 3. Strategia to nie tylko dokument opisujący drogi dojścia do założonych celów, ale także proces w którym tworzą się struktury partnerskie, silne społeczne lobby działające na rzecz ekorozwoju; umożliwia zaangażowanie mieszkańców w planowanie swojej przyszłości. 4. Zapisanie tego procesu w formie dokumentu umożliwia stałą ocenę postępów i korygowanie błędów przez wszystkich członków społeczności lokalnej lub regionalnej. 5. Tworzenie strategii sprzyja realistycznej ocenie mocnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń dla rozwoju. 6. Strategia umożliwia efektywne gospodarowanie zasobami takimi jak
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada środowisko, ludzie, infrastruktura i środki finansowe oraz ich efektywne pozyskiwanie. 7. Strategia – to instrument długofalowego zarządzania danym obszarem. Wnosi elementy ciągłości i trwałości w poczynania władz gminy niezależnie od zmieniających się układów politycznych. Cele rozwoju gminy wynikają ze wskazanych możliwości i problemów rozwoju gminy jak również z kierunków polityki przestrzennego zagospodarowania kraju. Rozwój rejonu powinien polegać na pełnym zaspokojeniu potrzeb społeczności lokalnej, przy jednoczesnym zrównoważonym zagospodarowywaniu terenów. Jako wiodące cele rozwoju gminy można przyjąć: • wzrost aktywności gospodarczej gminy poprzez: – rozwój małych zakładów produkcyjnych, – rozwój lokalnego rynku pracy, – rozwój funkcji rekreacyjno – wypoczynkowych i ich obsługi, – promocję gminy (jej możliwości, szanse rozwoju), • poprawa jakości życia mieszkańców poprzez: – wzrost podaży miejsc pracy, – poprawę warunków zamieszkania, – zapewnienie odpowiedniego standardu usług, • ochrona i racjonalne kształtowanie środowiska przyrodniczego i kulturowego poprzez: – zachowanie i wspomaganie istniejących wartości (walorów) środowiska przyrodniczego, – utrzymanie i rewaloryzacja zasobów materialnych dziedzictwa kulturowego, – racjonalne wykorzystanie surowców mineralnych z jednoczesną rekultywacją terenów poeksploatacyjnych,
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada – prowadzenie zalesień i zadrzewień, • rozwój i usprawnienie systemów komunikacji i infrastruktury technicznej poprzez: – poprawę oraz podniesienie stanu technicznego i parametrów użytkowych systemu dróg i ulic, – wyznaczenie i realizacja tras i ścieżek rowerowych, – stworzenie kompleksowego systemu gospodarki wodno – ściekowej, • kształtowanie ładu przestrzennego poprzez: – uporządkowanie zabudowy jednostek osadniczych, – wyeliminowanie konfliktów wynikających z różnych sposobów użytkowania terenów.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada ROZDZIAŁ III. STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY
3.1 WIZJA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU GMINY
Wizja rozwoju nie jest rejestrem zadań do wykonania, a jedynie określeniem przyszłego stanu gminy, którego osiągnięcie jest uwarunkowane wykonaniem wielu działań szczegółowych. Wypracowana wizja gminy Kuczbork Osada określa ideę i ogólny kierunek jej rozwoju oraz pośrednio dziedziny, którymi gmina powinna się zajmować. Wizja zrównoważonego rozwoju Gminy Kuczbork Osada oznacza więc przyszły stan gminy, funkcjonującej według zasad gwarantujących jej trwały i zrównoważony rozwój. Gwarantuje ona obraz gminy zintegrowanej wewnętrznie i zewnętrznie, a także poszanowanie zasobów środowiska przez społeczność lokalną. WIZJA GMINY KUCZBORK OSADA W 2015 ROKU: 1. Gmina czysta, skutecznie chroniąca swoje zasoby środowiska przyrodniczego i kulturowego; z architekturą komponującą się z przyrodą, z wysoką estetyką zabudowy i obejść. 2. Gmina kształtująca (rozwijająca) gospodarkę lokalną: a) rolnictwo z silnie zaznaczonym udziałem produktów ekologicznych; b) przetwórstwo spożywcze z wytworzeniem markowych produktów, charakterystycznych dla gminy; c) usługi o zróżnicowanym sektorze, zaspakajające potrzeby mieszkańców i gości, z udziałem rzemiosła i rękodzieła; d) wielokierunkowy (wielofunkcyjny) rozwój wsi z wykorzystaniem źródeł dochodów poza rolnictwem.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada e) agroturystyka, dostosowana do specyfiki regionu; 3. Gmina dysponująca sprawnym systemem obsługi mieszkańców: z odpowiednią infrastrukturą techniczną (wysypiskami śmieci, segregowaniem odpadów, wtórnym przerobem materiałów odpadowych, uregulowaną gospodarką ściekową, płytami obornikowymi i zbiornikami na gnojownicę, stacją uzdatniania wody pitnej) oraz infrastrukturą społeczną (opieką zdrowotną, opieką społeczną i poczuciem bezpieczeństwa socjalnego, zaspokajająca różne potrzeby mieszkaniowe i edukacyjne) 4. Gmina stwarzająca mieszkańcom warunki do samorealizacji w zakresie atrakcyjnej pracy, możliwości kształcenia się i dostępu do kultury, sportu i rekreacji; ze świadomymi i doinformowanymi mieszkańcami o wysokich kwalifikacjach, z wyrównującym się poziomem życia między miejscowościami gminy. 5. Gmina zarządzana profesjonalnie: przyjazna mieszkańcom, współpracująca z innymi samorządami, aktywna w kontaktach zewnętrznych, zabiegająca o inwestorów. 6. Gmina posiadająca ułatwiony dostęp z zewnątrz i dobre powiązania komunikacyjne, sprawny i bezpieczny układ komunikacji drogowej, powiązany z otoczeniem i siecią ścieżek rowerowych.
3.2 GŁÓWNE CELE STRATEGICZNE ROZWOJU Cele główne strategii odpowiadają na pytanie, jaki rozwój, jakie kierunki działań zapewnią gminie realizację celu nadrzędnego? Etap formułowania głównych celów strategicznych, to etap konkretyzacji ogólnych postulatów określonych w wizji rozwoju gminy. Definiowanie tych celów to identyfikacja spraw, które mają kluczowe znaczenie z punktu widzenia rozwoju gminy. Określono główne cele,
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada których realizacja umożliwi władzom gminy zrealizowanie określonej wizji. W związku z powyższym wytyczono następujące cele w odniesieniu do poszczególnych ładów: ● Ład środowiskowy – Podniesienie walorów przyrodniczych gminy Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej (przyjętą w 1997 roku) należy kierować się zasadą zrównoważonego rozwoju. Oznacza to konieczność integrowania zagadnień ochrony środowiska oraz rozwoju społeczno – gospodarczego i przestrzennego. Skuteczną drogą realizacji celów ochrony środowiska jest zasada „zarządzania przez środowisko”. Osiągnięcie istotnej poprawy stanu środowiska przyrodniczego w Polsce musi zostać zrealizowane jeszcze w okresie przedakcesyjnym lub w początkowych latach akcesji. Istnieje obowiązek sporządzenia kompleksowego programu ochrony środowiska w jednostkach samorządowych. Poprawa stanu środowiska, estetyki gminy: likwidacja zagrożeń środowiska, podnoszenie jego walorów oraz podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców gminy ma bardzo duże znaczenie zarówno z punktu widzenia podnoszenia standardu życia mieszkańców (zdrowie, poszanowanie tradycyjnych wartości obyczajowych i kulturowych, podniesienie atrakcyjności rezydencjalnej i pośrednio tworzenie zachęt do lokowania na obszarze gminy rozmaitych przedsięwzięć gospodarczych, głównie związanych z agroturystyką, przetwórstwem i rolnictwem ekologicznym), jak i z punktu widzenia podnoszenia konkurecyjności regionu. Gmina Kuczbork Osada ze względu na położenie ma możliwość wypromowania się jako gmina z rozwiniętą agroturystyką. W tym celu należy podjąć działania podnoszące konkurencyjność przyrodniczą gminy, rozwijające walory przyrodnicze oraz porządkujące gospodarkę odpadami i wodno – kanalizacyjną.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada ● Ład gospodarczy – Pobudzenie aktywności gospodarczej Aktywizacja gospodarcza służy likwidacji zapóźnień cywilizacyjnych, stymulacji wzrostu w lokalnej sferze gospodarczej oraz poprawie dochodów i warunków życia ludności. Osiągnięcie tego celu jest możliwe poprzez szereg czynności, np. aktywizację rozwoju gminy poprzez wspieranie funkcji lokalnych usług publicznych (takich jak oświata, szkolnictwo, ochrona zdrowia, kultura) i transferu technologii, wykorzystanie walorów turystycznych tych ośrodków; wspieranie rozwoju lokalnego przetwórstwa rolno – spożywczego; restrukturyzację rozwoju infrastruktury technicznej; stymulowanie tworzenia pozarolniczych miejsc pracy poprzez wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw; wykorzystanie walorów przyrodniczo – krajobrazowych, głównie chodzi tu o rozwój funkcji agroturystycznej.
● Ład społeczny – Podniesienie poziomu życia mieszkańców Osiągnięcie tego celu jest bardzo istotnym elementem „Strategii Zrównoważonego Rozwoju Gminy Kuczbork Osada”. Przechodzenie z gospodarki przemysłowej do gospodarki informacyjnej, gospodarki opartej na wiedzy sprawia, że o wypracowaniu przewagi konkurencyjnej w coraz większym stopniu decydują edukacja i ciągłe doskonalenie umiejętności mieszkańców gminy – umożliwiające rozwój zasobów ludzkich. Zarządzanie informacją, jej jakość, szybkość przepływu są zasadniczymi czynnikami konkurencyjności w społeczeństwie informacyjnym. Decydujące znaczenie w rozwoju społeczeństwa informacyjnego ma informacja i wiedza, która staje się zasobem strategicznym obok tradycyjnych czynników: ziemi, pracy i kapitału. Działania mające na celu poprawę poziomu i warunków wykształcenia i kultury są dzisiaj szczególnie ważne. Poprawa świadomości
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada obywatelskiej, warunków zdrowia mieszkańców i stanu bezpieczeństwa publicznego powinny znajdować swój wyraz w rozwijaniu instytucji infrastruktury społecznej oraz w aktywnym udziale mieszkańców w życiu publicznym gminy.
● Zarządzanie – Podniesienie jakości zarządzania i infrastruktury technicznej Dobre zarządzanie i rozwinięte systemy gminnej infrastruktury technicznej w sposób podstawowy warunkują możliwości rozwoju gminy. Wykorzystanie szansy wynikającej z korzystnego położenia Gminy Kuczbork Osada nie będzie możliwe bez osiągnięcia wskazanego celu. Właściwa polityka promocyjna i inwestycyjna jest istotnym warunkiem podnoszenia atrakcyjności gminy pod względem potencjalnych możliwości inwestycyjnych, np. usługowych i wielu innych przyczyniających się do polepszenia warunków życia. Działania powinny być skoncentrowane na zwiększenie efektywności gospodarowania finansami, poprawie estetyki i funkcjonalności przestrzeni gminnej oraz rozwijaniu szerokiego wachlarza usług.
Zidentyfikowane w ten sposób cele stanowiły punkt wyjścia dla dalszych szczegółowych prac analitycznych, w wyniku których powstało „drzewo celów”, w którym centralne miejsce zajmują cele główne strategii w układzie ładów.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada 3.3 CELE SZCZEGÓŁOWE ROZWOJU GMINY
Ład środowiskowy – podniesienie walorów przyrodniczych gminy 1. Likwidacja zagrożeń środowiska 1.1 Wdrożenie kompleksowego systemu gospodarki odpadami poprzez: – zwiększenie ilości odzyskiwanych surowców wtórnych, – objęcie większej ilości mieszkańców gminy programem zbiórki i segregacji odpadów, – zakupienie większej ilości kontenerów do zbiórki odpadów, – zwiększenie środków finansowych na inwestycje w zakresie zagospodarowania odpadów stałych. 1.2 Wdrożenie kompleksowego systemu oczyszczania ścieków poprzez: – objęcie całej powierzchni gminy siecią kanalizacyjną lub oczyszczalni przydomowych, – objęcie większej liczby ludności gminy korzystającej z sieci kanalizacyjnej, – zwiększenie ilości ścieków oczyszczanych do wszystkich ścieków wytwarzanych. 1.3 Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych poprzez: – poprawę stanu czystości rzeki Przylepnicy oraz istniejących stawów i oczek wodnych, – poprawienie wskaźnika zanieczyszczenia wód podziemnych w relacji do norm krajowych i UE. 1.4 Eliminowanie zanieczyszczeń powietrza i nadmiernego hałasu poprzez: – propagowanie alternatywnych źródeł i sposobów ogrzewania gospodarstw domowych, – zwiększenie powierzchni zieleni izolacyjnej głównych dróg i ulic, – stałe monitorowanie poziomu hałasu i zanieczyszczenia powietrza.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada 2. Wykorzystanie walorów przyrodniczych gminy 2.1 Zachowanie walorów przyrodniczych i krajobrazowych gminy poprzez: – dbanie o czystość środowiska, w którym żyjemy, – szeroki udział mieszkańców gminy w corocznych akcjach „Sprzątanie świata”, – dbanie o istniejące na terenie gminy parki, pomniki przyrody i obiekty zabytkowe. 2.2 Zwiększenie lesistości gminy poprzez: – propagowanie zalesiania wśród właścicieli gruntów o najsłabszych bonitacyjnie klasach, – wprowadzenie preferencji i ulg podatkowych dla zalesiających grunty, – pomoc w załatwieniu sadzonek, – przeznaczenie w budżecie gminy większych środków finansowych na zakup sadzonek. 2.3 Tworzenie warunków do rozwoju agroturystyki, turystyki weekendowej, przyrodniczej oraz rekreacji poprzez: – propagowanie wśród rolnków korzyści wynikających z agroturystyki, – budowa w gminie ścieżek rowerowych, placów zabaw, – zagospodarowanie i przystosowanie rzeki Przylepnicy do budowy ogólnodostępnej plaży. 2.4 Tworzenie warunków do rozwoju rolnictwa i przetwórstwa żywności poprzez : – stosowanie ulg przy zakupie gruntów na powiększenie gospodarstw rolnych, – stosowanie ulg podatkowych dla rolników zwiększających produkcję rolną,
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada – stosowanie ulg dla inwestujących w swoje gospodarstwa rolne, a zwłaszcza dla budujących nowe budynki inwentarskie. 3. Podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców 3.1 Wdrożenie programu edukacji ekologicznej poprzez: – organizację i współudział w organizacji szkoleń w zakresie ekologii dla mieszkańców gminy, – organizację konkursów ekologicznych dla dzieci i młodzieży szkolnej, – organizację kulturalno – rozrywkowych imprez ekologicznych, – wspieranie finansowe organizowanych w gminie przedsięwzięć ekologicznych. 3.2 Utworzenie systemu informacji ekologicznej poprzez: – podjęcie działań w kierunku opracowania i wydania gminnego informatora ekologicznego, – opracowywanie i zamieszczanie na stronie internetowej gminy przedsięwzięć ekologicznych, – przeznaczenie większych środków finansowych na wspomniane wyżej działania. 3.3 Uspołecznienie problemów z zakresu ekologii poprzez: – włączenie wszystkich mieszkańców gminy w problematykę ekologii poprzez organizację konkursów czystości w swoich posesjach, – korzystanie z opracowań i opinii ekologicznych sporządzonych przez firmy i organizacje do tego powołane przy rozwiązywaniu problematyki ekologicznej, – przeznaczenie środków w budżecie na akcje propagujące ekologię wśród mieszkańców gminy.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada Ład gospodarczy – Pobudzenie aktywności gospodarczej 1. Przyciągnięcie inwestycji źródłem nowych miejsc pracy 1.1 Wykształcenie tzw. „korzystnego klimatu inwestycyjnego” poprzez: – uproszczenie i przyspieszenie wydawania decyzji ustalających warunki budowy obiektów przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej, – przygotowanie terenów komunalnych przeznaczonych pod działalność gospodarczą, – pomoc nowym przedsiębiorstwom i zakładom pracy w formie ulg inwestycyjnych. 1.2 Promocja gminy, prowadzenie marketingu lokalnego i regionalnego poprzez: – opracowanie i wydanie gminnego informatora inwestycyjnego, – opracowanie i zamieszczenie informacji o gminie na stronach internetowych, – organizację imprez propagujących gminę, – szeroki udział dzieci i młodzieży szkolnej w różnego rodzaju konkursach, zawodach sportowych poza granicami gminy, – przeznaczanie większych środków finansowych na promocję gminy. 1.3 Wzbogacenie infrastruktury technicznej poprzez: – budowę kanalizacji sanitarnej we wszystkich miejscowościach gminy, – objęcie wszystkich gospodarstw rolnych siecią kanalizacyjną lub oczyszczalni przydomowych, – bieżące remonty i budowę nawierzchni asfaltowych na wszystkich drogach i ulicach gminnych, – przeznaczenie większej ilości środków finansowych na poprawę stanu infrastruktury technicznej gminy.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada 1.4 Wydzielenie i przygotowanie terenów pod inwestycje poprzez: – opracowanie i przyjęcie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gminy, – sukcesywny monitoring skutków przestrzennych planów zagospodarowania i dokonywanie ewentualnych korekt ich zapisów, – zwiększenie nakładów na pozyskanie terenów pod inwestycje, – uzbrajanie terenów komunalnych przeznaczonych pod inwestycje. 2. Wykorzystanie walorów i zasobów przyrodniczych gminy. 2.1 Wspieranie produkcji żywności ekologicznej poprzez: – propagowanie wśród rolników produkcji żywności ekologicznej, – pomoc organizacyjna dla producentów żywności ekologicznej w sprzedaży produktów, – stosowanie różnego rodzaju ulg dla producentów żywności ekologicznej. 2.2 Tworzenie warunków do rozwoju agroturystyki, turystyki weekendowej, przyrodniczej oraz rekreacji poprzez: – budowę tras rowerowych, ścieżek rekreacyjnych i przyrodniczo – historycznych szlaków do wędrówek pieszych, – propagowanie wśród mieszkańców gminy zdrowego trybu życia poprzez sport i rekreację, – organizację różnego rodzaju imprez sportowo – rozrywkowych i rekreacyjnych, – zwiększenie nakładów inwestycyjnych na rozbudowę bazy sportowo – rekreacyjnej. 2.3 Rozwój usług agroturystycznych poprzez: – propagowanie w gminie agroturystki i korzyści z niej wynikających, – zwiększenie podmiotów świadczących usługi agroturystyczne i liczby osób zatrudnionych w sektorze usług, Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada – powiększenie liczby miejsc noclegowych w podmiotach świadczących usługi agroturystyczne, – propagowanie idei tworzenia małej gastronomii. 2.4 Zagospodarowanie stawów poprzez: – przeznaczenie większej ilości gruntów najsłabszych bonitacyjnie klas i nieużytków pod budowę stawów, – propagowanie wśród mieszkańców gminy budowy stawów rybnych, – zachęcenie rolników posiadających grunty słabej bonitacyjnie klasy do budowy stawów w formie ulg podatkowych. 2.5 Rozwój sektora usług i produkcja towarów oparta na wykorzystaniu lokalnych zasobów (żwiry, piaski): – tworzenie właściwego klimatu dla powstawania zakładów usługowych, – opracowanie programu inwestycyjnego umożliwiającego szerszą produkcję żwiru i piasku, – pomoc organizacyjno – administracyjna dla ubiegających się o koncesje na produkcję żwiru i piasku. 2.6 Tworzenie warunków do rozwoju rolnictwa i przetwórstwa żywności poprzez: – organizację i współudział w organizowanych kursach i szkoleniach specjalistycznych dla rolników, – propagowanie idei tworzenia gospodarstw specjalistycznych, – pomoc organizacyjno – administracyjna w tworzeniu grup producenckich, – stwarzanie właściwego klimatu dla powstawania nowych zakładów przetwórstwa żywności, – udzielanie różnego rodzaju ulg dla rolników zwiększających produkcję rolną oraz chętnych do tworzenia zakładów przetwórstwa żywności, Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada – przeznaczanie środków finansowych na zakup materiałów i wydawnictw propagujących nowoczesne metody gospodarowania. 3. Tworzenie warunków do aktywizacji gospodarczej 3.1 Wspieranie sektora małych i średnich przedsiębiorstw poprzez: – przyciągnięcie instytucji i organizacji pozarządowych do współpracy z lokalnymi biznesmenami, – organizowanie i współudział w organizacji szkoleń prawno – finansowych dla właścicieli małych i średnich firm, – stosowanie ulg podatkowych dla małych i średnich firm, – pomoc organizacyjno – administracyjna dla małych i średnich firm w uzyskaniu środków finansowych z UE. 3.2 Integracja lokalnego środowiska biznesowego poprzez: – przeznaczanie środków finansowych na wspieranie inicjatyw obywatelskich, – pomoc organizacyjna i administracyjna lokalnym grupom obywatelskim, – organizację imprez sportowo – kulturalnych, na których prezentowani byliby lokalni biznesmeni, – opracowanie i wydanie gminnego informatora prezentującego lokalnych biznesmenów i ich firmy. 3.3 Wspieranie nowych zakładów przetwórczych poprzez: – zwiększenie ilości gruntów przeznaczonych w planie zagospodarowania przestrzennego pod budownictwo przemysłowe i usługowe, – zwiększenie zakresu ulg podatkowych dla zakładów przetwórstwa rolniczego, – poprawę stanu komunikacji – drogi, telefony, internet, – zwiększenie środków finansowych przeznaczonych na uzbrojenie techniczne gminy.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada 3.4 Pobudzenie lokalnej aktywności gospodarczej poprzez: – wydawanie publikacji i materiałów promocyjnych o możliwości inwestowania w gminie, – organizację spotkań dla mieszkańców gminy z miejscowymi biznesmenami, – organizację i współudział w organizacji narad, szkoleń, konferencji gospodarczych. 3.5 Powiązanie ulg podatkowych z tworzeniem nowych miejsc pracy poprzez: – opracowanie zasad udzielania wszelkiego rodzaju ulg dla przedsiębiorców zatrudniających bezrobotnych. 3.6 Przygotowanie młodzieży do podejmowania samodzielnej działalności gospodarczej poprzez: – tworzenie nowych kierunków kształcenia dostosowanych do potrzeb rynku pracy, – zwiększenie ilości zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych ukierunkowanych na przygotowanie do samodzielnego życia, – pozyskiwanie i zwiększanie środków na zajęcia pozaszkolne i pozalekcyjne, – utworzenie gminnego centrum informacji dla ludzi młodych, bezrobotnych poszukujących pracy.
Ład społeczny – Podniesienie poziomu życia mieszkańców 1. Podniesienie poziomu edukacji 1.1 Wzmocnienie materialne oświaty w gminie poprzez: – rozbudowę szkoły w Kuczborku, – stałe zabezpieczenie środków finansowych na pełne wyposażenie szkół w niezbędny sprzęt i materiały,
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada – podejmowanie działań zmierzających do poprawy infrastruktury w zakresie bazy lokalowej szkół, – zwiększenie środków finansowych na bieżące remonty i modernizacje obiektów szkolnych. 1.2 Podnoszenie kwalifkacji kadry pedagogicznej poprzez: – zwiększenie środków finansowych przeznaczonych na podniesienie kwalifikacji nauczycieli, – podejmowanie działań zmierzających do dostosowania kierunków kształcenia nauczycieli do potrzeb szkolnictwa w gminie, – zwiększenie pozyskanych środków pomocowych na dokształcanie nauczycieli w stosunku do wszystkich środków na dokształcanie. 1.3 Poprawa jakości nauczania w szkołach poprzez: – podejmowanie działań zmierzających do poprawy infrastruktury edukacyjnej w zakresie bazy lokalowej, wyposażenia i dostępu do nowych technologii informatycznych i dóbr kultury, – zwiększenie środków finansowych przeznaczonych na wyrównanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży wiejskiej, – zwiększenie środków przeznaczonych na fundusz stypendialny, – utworzenie funduszu do wspierania dzieci wybitnie uzdolnionych. 1.4 Wprowadzenie języków obcych w nauczaniu zintegrowanym klas I – III i drugiego języka w klasach IV – VI oraz gimnazjum poprzez: – zwiększenie liczby godzin nauczania dwóch języków obcych, – zwiększenie liczby godzin nauczania języków obcych w klasach I – III, – organizowanie konkursów językowych w szkołach. 1.5 Kształcenie ustawiczne dorosłych i podnoszenie kwalifikacji mieszkańców gminy poprzez: – organizowanie szkoleń w zakresie edukacji ekologicznej,
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada – zwiększenie liczby konkursów ekologicznych, – organizowanie imprez ekologicznych, – organizowanie wspólnych (szkoły, organizacje pozarządowe, gmina) działań ekologicznych na terenie gminy, – organizację szkoleń rolników z zakresu korzystania i utylizacji środków ochrony roślin. 2. Poprawa opieki zdrowotnej i społecznej 2.1 Zapewnienie systemu opieki zdrowotnej na poziomie odpowiadającym potrzebom mieszkańców gminy poprzez: – zwiększenie zakresu udzielanych świadczeń medycznych, – zwiększenie wielkości nakładów finansowych na pomoc społeczną, – zwiększenie liczby zatrudnionych specjalistów, – zwiększenie środków przeznaczonych na profilaktykę zdrowotną, – objęcie stałymi usługami stomatologiczymi placówek oświatowych, – zwiększenie przeprowadzonych bezpłatnych badań profilaktycznych. 2.2 Rozwój edukacji prozdrowotnej poprzez: – zwiększenie środków pozyskanych na promocję zdrowego stylu życia, – zatrudnienie psychologów w szkołach, – wyposażenie świetlic szkolnych w niezbędny sprzęt i materiały, – zwiększenie środków finansowych przeznaczonych na dzieci objętych dożywianiem. 2.3 Otwarcie apteki: – uruchomienie apteki. 2.4. Usprawnienie pomocy społecznej poprzez: – zwiększenie środków finansowych dla osób i rodzin objętych pomocą społeczną, – poszerzenie gamy świadczeń socjalnych udzielanych przez gminę,
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada – zwiększenie obiektów publicznych przystosowanych dla osób niepełnosprawnych, – zwiększenie liczby miejsc dla uczniów niepełnosprawnych uczęszczających do klas integracyjnych, – zwiększenie usług opiekuńczych. 3. Zwiększenie poczucia bezpieczeństwa 3.1 Poprawa funkcjonowania policji dzięki odpowiedniemu wyposażenu poprzez: – zwiększenie środków przeznaczonych na działalność policji, – podjęcie działań w kierunku utworzenia Posterunku Policji w Kuczborku, – zakup nowego sprzętu dla służb ratowniczych, – organizowanie akcji promujących tworzenie samopomocy sąsiedzkiej, – zwiększenie środków finansowych przeznaczonych na oświetlenie wsi. 3.2 Bogata oferta spędzania czasu wolnego poprzez: – organizowanie masowych imprez kulturalnych i sportowych, – podjęcie działań w kierunku utworzenia gminnego ośrodka kultury, – zwiększenie środków finansowych przeznaczonych na prowadzenie zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych, – zwiększenie możliwości korzystania przez uczniów z zajęć pozaszkolnych, – zwiększenie liczby działających ośrodków sportowych i rekreacyjnych, – organizowanie imprez sportowych, – zwiększenie liczby rodzin objętych pomocą socjalną. 3.3 Przeciwdziałanie patologiom społecznym poprzez: – rozszerzenie zakresu działań Gminnej Komisji Przeciwdziałania Alkoholizmowi o narkomanię, – zatrudnienie psychologów w szkołach,
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada – powiększenie środków finansowych przeznaczonych na zasiłki opiekuńcze, – zwiększenie liczby dzieci z rodzin patologicznych objętych pomocą socjalną, – zwiększenie liczby dzieci objętych dożywianiem, – zwiększenie wielkości nakładów finansowych na pomoc społeczną. 3.4 Propagowanie zdrowego i aktywnego trybu życia poprzez: – zwiększenie liczby organizowanych wycieczek i liczby dzieci z nich korzystających, – zwiększenie liczby uczniów korzystających z programów profilaktycznych. 4. Pobudzenie aktywności społecznej 4.1 Rozwój sportu i aktywnego spędzania czasu poprzez: – budowę boiska i hali sportowej, – organizowanie masowych imprez kulturalnych i sportowych, – zwiększenie środków przeznaczonych na prowadzenie zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych (SKS – ów), – możliwość korzystania uczniów z zajęć pozaszkolnych, – zwiększenie działających ośrodków sportowych i rekreacyjnych, – organizowanie imprez sportowych. 4.2 Rozwój bazy kulturalnej i sportowo – rekreacyjnej poprzez: – zwiększenie liczby działających ośrodków sportowych i rekreacyjnych, – wspierania działań zmierzających do aktywizacji społeczeństwa. 4.3 Aktywizacja instytucji kultury i sportu do organizacji zajęć dzieci i młodzieży poprzez: – większy wkład szkół w organizację imprez sportowo – kulturowych, – zwiększenie liczby uczestników zajęć sportowych.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada 4.4 Tworzenie warunków do pozostania młodych na wsi poprzez: – kluby młodzieżowe, – grupy zainteresowań, – organizowanie imprez sportowych i kulturalnych, – zwiększenie liczby ludzi uczestniczących w imprezach. 4.5 Aktywna społeczność lokalna: – korzystanie z opinii wydawanych gminie przez organizacje pozarządowe, – zwiększenie środków finansowych gminy na wspieranie inicjatyw obywatelskich, – zwiększenie liczby osób objętych inicjatywami obywatelskimi, – organizowanie masowych imprez sportowych i kulturalnych, – zwiększenie liczby spraw konsultowanych ze społecznością i organizacjami pozarządowymi, – zwiększenie liczby udzielonych porad prawnych organizacjom.
Zarządzanie – Podniesienie jakości zarządzania i infrastruktury technicznej 1. Dobre zarządzanie gminą 1.1 Wykorzystanie nowoczesnych narzędzi zarządzania (planowania długo-, średnio- i krótkookresowego, zarządzania jakością) poprzez: – wdrożenie systemu zarządzania jakością, – wzrost liczby form komunikacji samorządu z mieszkańcami. 1.2 Pozyskanie lokalnych liderów w celu pobudzenia (uaktywnienia) inicjatywy społecznej poprzez: – zwiększenie liczby publikacji i wydawnictw z zakresu działania gminy, – zamieszczanie materiałów na stronach internetowych gminy, – zwiększenie publikacji o pracach urzędu gminy, – wzrost liczby spotkań z mieszkańcami,
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada – zwiększenie środków przeznaczonych na tworzenie bazy informacyjno – edukacyjnej, – analizowanie potrzeb i oczekiwań mieszkańców. 1.3 Wspieranie działań w zakresie podnoszenia kwalifikacji pracowników gminy poprzez: – zwiększenie liczby przeprowadzonych szkoleń dla pracowników, – wzrost uczestników w szkoleniach, – zwiększona liczba przeszkolonych pracowników samorządowych i radnych gminy. 1.4 Doskonalenie pracy Urzędu Gminy i jednostek organizacyjnych (program: „Przyjazny Urząd”) poprzez: – skrócenie średniego czasu realizacji wybranych zadań (spraw) w urzędzie, – poprawa stopnia zadowolenia interesantów z pracy urzędu, – zmniejszenie skarg na pracę urzędu, – przeprowadzanie ankiet z zadowolenia interesantów z obsługi urzędu, – wdrażanie programu „Przyjazny Urząd”. 1.5 Pozyskiwanie zewnętrznych źródeł finansowania inwestycji komunalnych i infrastruktury społecznej z: – AMiRR, – SAPARD, – Funduszy strukturalnych, – WFOŚ. 1.6 Pobudzenie przedsiębiorczości poprzez przygotowanie odpowiednich terenów i stosowanie ulg podatkowych poprzez: – wdrożenie wieloletniego planu inwestycyjnego kroczącego, – zmiany w planie zagospodarowania przestrzennego,
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada – zwiększenie powierzchni objętych planem zagospodarowania przestrzennego, – ustalenie ulg dla przedsiębiorców w podatku od nieruchomości, – opracowanie wieloletniego planu inwestycyjnego. 1.7 Opracowanie przejrzystych i jasnych zasad kryteriów gospodarowania środkami publicznymi poprzez: – zwiększenie informacji udzielanych zainteresowanym osobom, – pełną dostępność do wyników prac Rady Gminy jej organów, – jawne i publiczne gospodarowanie środkami finansowymi gminy, – przedstawianie do publicznego wglądu informacji o zbywaniu i nabywaniu nieruchomości. 2. Uzyskanie pełnej infrastruktury technicznej 2.1 Wdrożenie kompleksowych systemów gospodarki odpadami i oczyszczania ścieków poprzez: – zwiększenie odbiorców podłączonych do sieci kanalizacyjnej, – zwiększenie ilości odbieranych ścieków, – zwiększenie powierzchni gminy objętej siecią kanalizacyjną, – wzrost liczby pojemników na śmieci w stosunku do liczby gospodarstw domowych, – wzrost liczby pozyskiwanych surowców wtórnych, – zwiększenie nakładów na inwestycje w dziedzinie zagospodarowania odpadów stałych, – utrzymanie wskaźników zanieczyszczenia wód podziemnych i gleb w relacji do norm krajowych i UE, – likwidacja dzikich wysypisk, – wzrost liczby szkoleń rolników z zakresu korzystania i utylizacji środków ochrony roślin.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada 2.2 Poprawa nawierzchni dróg i ulic w gminie poprzez: – zwiększenie powierzchni dróg objętych modernizacją i ulepszeniem nawierzchni, – utrzymanie dróg na obszarze gminy o zadowalającym stanie technicznym, – zaspokajanie potrzeb transportowych społeczności lokalnej. 2.3 Stacja uzdatniania wody pitnej: – zwiększenie odbiorców podłączonych do sieci wodociągowej, – zwiększenie dostarczanej wody pitnej z sieci, – zwiększenie powierzchni gminy objętej siecią wodociągową. 2.4 Ograniczenie emisji gazów, spalin i innych zanieczyszczeń poprzez: – zwiększenie powierzchni gminy objętej siecią gazową, – zwiększenie liczby mieszkań korzystających z gazu sieciowego. 3. Podniesienie jakości ładu przestrzennego i estetyki 3.1 Ochrona krajobrazu jako istotnego waloru architektonicznego gminy poprzez: – wzrost liczby mieszkańców dostrzegających konieczność ochrony estetyki i harmonii architektury gminy, – uzyskanie katalogu rozwiązań, wytycznych i wzorników w zakresie kształtowania architektury gminy. 3.2 Opracowanie i wdrożenie programu promocji lokalnych wartości architektonicznych poprzez: – pokrycie obszaru gminy miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego, – zmniejszenie obiektów negatywnie wyróżniających się w krajobrazie gminy. 3.3 Poprawa estetyki zabudowy poprzez:
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada – uzyskanie katalogu rozwiązań, wytycznych i wzorników w zakresie kształtowania architektury gminy, – wzrost liczby mieszkańców dostrzegających konieczność ochrony estetyki i harmonii architektury gminy. 3.4 Promowanie estetyki i czystości zagród na terenie gminy (ogłaszanie konkursów w tym zakresie, nagradzanie najlepszych) poprzez: – zwiększenie wyremontowanych obiektów, – zwiększenie wyremontowanych elewacji, chodników itp., – zwiększenie organizowanych konkursów na poprawę estetyki, – wzrost liczby uczestników konkursów na poprawę estetyki.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada ROZDZIAŁ IV. ZARZĄDZANIE REALIZACJĄ STRATEGII
System zarządzania realizacją strategii jest bardzo ważnym i często niedocenianym elementem budowy gminnej Agendy 21. Decyduje on bowiem o tym, czy w miarę upływu czasu dynamika procesu realizacji strategii będzie rosnąć czy słabnąć. Pominięcie tego systemu powoduje, że strategia staje się bardzo szybko dokumentem „martwym”. Zarządzanie realizacją strategii to przede wszystkim: • tworzenie i doskonalenie instrumentów realizacji, • monitorowanie, czyli obserwacja realizacji celów i zadań strategii oraz zmian w warunkach realizacji, • aktualizacja strategii.
4.1.INSTRUMENTY REALIZACJI STRATEGII
Są nimi przede wszystkim instrumenty: • prawno – administracyjne, • ekonomiczne i rynkowe, • finansowe, • z zakresu organizacji, zarządzania i marketingu, • informacyjno – edukacyjne. Realizacja strategii obejmuje okres przedakcesyjny do roku 2004 oraz pierwsze lata członkostwa w Unii Europejskiej. W okresie tym obowiązywać będzie II Polityka ekologiczna Państwa, Strategia Zrównoważonego Rozwoju Kraju oraz Strategia Rozwoju Mazowsza.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada Coraz większy wpływ na warunki realizacyjne będą też miały ustalenia wspólnej polityki ekologicznej UE określone w Piątym Programie Działań oraz w dyrektywach, rozporządzeniach i decyzjach. W Programie tym mocno akcentowane są instrumenty ekonomiczne i fiskalne. Instrumenty z zakresu organizacji, zarządzania i marketingu stanowią bardzo obszerną i ciągle rozbudowywaną grupę narzędzi realizacyjnych.
W realizacji strategii będą uwzględnione: • ścisłe powiązanie strategii z procesem budowy i realizacji budżetu, a zwłaszcza budowy budżetu zadaniowego, • zarządzanie jakością jako element zarządzania sferą usług publicznych w gminie, • systemowe podejście do budowy marketingu gminnego (w tym promocji). Bardzo ważnym narzędziem wprowadzania w życie strategii będzie opracowywany roczny plan realizacji strategii. Przeprowadzane będą badania opinii społecznej (ankiety, sondaże) dla lepszej oceny realizacji wybranych zadań. Wśród mieszkańców upowszechniane będą wszystkimi dostępnymi kanałami komunikacji społecznej (strona internetowa gminy, artykuły w prasie, spotkania radnych z wyborcami itp.) informacje o postępach i efektach zrównoważonego rozwoju
4.2.PODMIOTY ZARZĄDZAJĄCE STRATEGIĄ
Głównymi podmiotami zarządzającymi realizacją Strategii Zrównoważonego Rozwoju Gminy Kuczbork Osada są: Rada i Wójt Gminy.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada RADA I WÓJT GMINY – pełnią bieżący nadzór nad realizacją strategii, czuwają aby przy tworzeniu budżetu gminy uwzględniany był roczny plan realizacji strategii, prowadzą akcję informacyjną i promocyjną, uchwalają zmiany w strategii. Zarządzanie strategią odbywać się będzie według następującego trybu postępowania: • raz lub dwa razy w roku Wójt Gminy zdawać będzie Radzie Gminy sprawozdanie z postępów i trudności w realizacji strategii, • w tym celu ustanowiony będzie wskaźnikowy system obserwacji (monitorowania) postępów oraz okoliczności zewnętrznych, mogących mieć wpływ na skuteczność wdrażania i realizację strategii.
4.3. ZASADY AKTUALIZACJI STRATEGII
Strategia jest dokumentem ponadkadencyjnym określającym cele i programy działań na kilkanaście lat oraz wymagającym ciągłej pracy nad podnoszeniem jego jakości. Przygotowanie projektu dokumentu i jego przyjęcie przez Radę Gminy kończy bowiem tylko pewien etap planowania. Ze względu na swój długookresowy charakter planowanie strategiczne jest procesem ciągłym wymagającym stałego śledzenia zmian prawnych, gospodarczych, politycznych, społecznych itp. i ich uwzględniania w dokumencie oraz przesuwania horyzontu planowania na kolejne lata. Strategia zrównoważonego rozwoju będzie co roku poddawana przeglądowi oraz aktualizacji – co 4 lata wskazana jest dokładniejsza rewizja kierunków rozwoju. Należy ustalić stały monitoring realizacji strategii jako narzędzia oceny stopnia jej realizacji.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada Monitoring obejmuje systematyczną obserwację i ocenianie skuteczności strategii oraz warunków zewnętrznych i wewnętrznych, w tym zwłaszcza specjalnie dobranych elementów i aspektów. Służyć powinien on do: – rozpoznania, wg jakiego scenariusza postępuje rozwój (zmiany struktur społeczno – gospodarczych i przestrzennych), zwłaszcza do ostrzegania przed zagrożeniami, – wykrycia sytuacji, wymagającej podjęcia decyzji o korekcie lub o zmianie strategii, – wykrycia zbliżania się momentu „rozwidleń” dróg rozwoju, ewentualnie innych sytuacji, wymagających podjęcia decyzji strategicznych, – oceny stopnia realizacji poszczególnych celów strategicznych, co umożliwia wskaźnikowy system monitorowania strategii. Ważnym instrumentem sprawdzającym relizację stanie się specjalnie opracowany wskaźnikowy system monitorowania strategii. Jego zadaniem jest pomoc w określaniu stopnia realizacji poszczególnych celów strategicznych oraz monitorowanie postępu procesu zrównoważonego rozwoju gminy.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kuczbork Osada