Angielsko-Polski Słownik Informacji Naukowej I Bibliotekoznawstwa

Angielsko-polski słownik informacji naukowej i bibliotekoznawstwa

Jacek Tomaszczyk

Angielsko-polski słownik informacji naukowej i bibliotekoznawstwa

STUDIO NOA Uniwersytet Śląski

Katowice 2009 UPGOW – Uniwersytet Partnerem Gospodarki Opartej na Wiedzy Uniwersytet Śląski w Katowicach, ul. Bankowa 12, 40-007 Katowice, http://www.us.edu.pl

Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Recenzent: Barbara Sosińska-Kalata, Mirosław Górny

Opracowanie redakcyjne wstępu: Katarzyna Solecka

Projekt okładki i opracowanie graficzne: Ireneusz Olsza

ISBN 978-83-60071-22-9

Wydawca: STUDIO NOA Katowice – Rybnik http://www.studio-noa.pl

Wyd. I. Druk ukończono w grudniu 2009 r.

Skład i druk: STUDIO NOA Ireneusz Olsza e-mail: [email protected] O słowniku

Słownik zawiera ok. 6000 angielskich słów i ponad 2300 różnego rodzaju połączeń wyrazowych wraz z ich odpowiednikami lub objaśnieniami w języku polskim. Jest to słownik wyłącznie przekładowy, a krótkie objaśnienia dołączo- ne do niektórych haseł mają na celu jedynie określenie znaczenia słowa w przypadku, gdy polski odpowiednik jest homonimem albo angielskie słowo lub wy- rażenie nie posiada jeszcze powszechnie przyjętego polskiego ekwiwalentu. W słowniku znalazły się terminy z zakresu informacji naukowej i bibliotekoznawstwa, słowa z języka ogólnego, które tworzą z terminami typowe połącze- nia frazeologiczne, a które mogłyby powodować trudności w pracy nad prze- kładem. Uwzględniono też słownictwo ogólne, często występujące w tekstach naukowych z zakresu informacji naukowej i bibliotekoznawstwa. Słownik jest adresowany do wszystkich osób zainteresowanych problematyką tej dyscypliny, w tym w szczególności do studentów, którym – mam nadzieję – ułatwi korzystanie z anglojęzycznej literatury fachowej i naukowej oraz z systemów informacyjnych z angielskim interfejsem użytkownika. Podstawę słownika stanowi słownictwo pochodzące z artykułów opublikowanych w latach 2000–2005 w 12 anglojęzycznych czasopismach z dziedziny informacji naukowej i bibliotekoznawstwa. Teksty artykułów utworzyły korpus liczący ponad 20 milionów wyrazów. Dodatkowo uwzględniono słownic- two pochodzące z norm oraz wybranych słowników i tezaurusów polskich i za- granicznych. Pełny wykaz źródeł materiału leksykalnego został zamieszczony w dalszej części wstępu. Oprócz angielskich terminów w słowniku znalazły się także zwroty łacińskie, np. loco citato, sine anno, bone fide, które należą do ła- cińskiej kultury uniwersalnej i dlatego pojawiają się w wielu angielskich tekstach naukowych. Słownik uwzględnia również skróty i skrótowce oraz często spotykane nazwy własne systemów informacyjnych, języków informacyjno-wyszukiwawczych, organizacji, towarzystw oraz stowarzyszeń naukowych i zawodowych. Przekład nazw własnych na język polski ma często specyficzną formę, nie zawsze dokładnie odpowiadającą znaczeniu ich poszczególnych składni- ków wyrazowych. Dobór czasopism, które zostały wykorzystane w opracowaniu słownika, nie był przypadkowy. Wybrane periodyki reprezentują szerokie spektrum zagadnień z zakresu informacji naukowej i bibliotekoznawstwa. Indeksowane są w mię- O słowniku 6 dzynarodowych bazach danych – Social Sciences Citation Index oraz Library and Information Science Abstract, co wpływa na ich recepcję w literaturze światowej oraz na znajomość wśród bibliotekarzy i specjalistów informacji. Przeprowa- dzone rozpoznanie naukowej użyteczności tych źródeł pozwoliło na stwierdzenie, że stanowią one podstawę wymiany doświadczeń w rozwoju tej dyscypliny1. Dodatkowym argumentem przemawiającym za wyborem konkretnych tytułów było spostrzeżenie, że są one dostępne w polskich bibliotekach zarówno w formie drukowanej, jak i elektronicznej. Teksty artykułów w nich zawartych moż- na uzyskać, korzystając z takich serwisów pełnotekstowych, subskrybowanych przez wiele polskich bibliotek naukowych, jak: ScienceDirect, EbscoHost, Sprin- gerLink i Emerald. Jedno z czasopism wykorzystanych w gromadzeniu leksy- ki – „Information Research” – udostępniane jest w trybie Open Access, tj. bez- płatnie w Internecie. Źródła wykorzystane przy opracowaniu słownika umożliwiły zebranie naj- ważniejszego słownictwa z zakresu informacji naukowej i bibliotekoznawstwa. Biorąc jednak pod uwagę szybki rozwój terminologii, szczególnie związanej z technologiami informacyjnymi, należy podkreślić, że słownik ma charakter otwarty i będzie wymagał regularnej aktualizacji. W słowniku za podstawową formę słowa lub zwrotu przyjęto wersję bry- tyjską języka angielskiego, umieszczając przy pisowni amerykańskiej odsyłacz zob. do wersji brytyjskiej. W przypadku, gdy rozróżnienie wersji języka było konieczne, wprowadzono oznaczenia GB (= brytyjski) i US (= amerykański). Przy hasłach będących nieregularną formą liczby mnogiej, np. thesauri, theses, consortia, criteria, wprowadzono odsyłacz zob. do artykułu hasłowego w licz- bie pojedynczej, w którym dodatkowo umieszczono formę liczby mnogiej, po- przedzoną skrótem pl. Polskie odpowiedniki będące synonimami zostały oddzielone przecinka- mi, natomiast w nawiasach wyróżniono kursywą dopowiedzenia, kwalifikatory i krótkie objaśnienia. Różne znaczenia angielskiego terminu zostały oznaczone cyframi arabskimi. W słowniku znalazły się także kwalifikatory dla oznaczenia części mowy. W przypadku, gdy polski odpowiednik jest rzeczownikiem, a nie podano dodatkowych znaczeń angielskiego terminu należących do innych czę- ści mowy, zrezygnowano z jego oznaczenia. W celu ułatwienia wyszukiwania każdy rzeczownik w terminach i wyrażeniach złożonych stanowi osobny wyraz hasłowy. Na przykład wyrażenie patent classification znajduje się zarówno w haśle patent, jak i w haśle classification.

1 A. Drabek: Analiza czasopism z bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (na podstawie bazy danych Journal Citation Reports Social Sciences Edition 1999–2004). W: E. Gondek i D. Pietruch- Reizes (red.). Studia z informacji naukowej i dyscyplin pokrewnych. Prace dedykowane Profesor Bar- barze Stefaniak. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2007, ISBN 978-83-226-1623-9, s. 130–147. 7 O słowniku

Struktura artykułu hasłowego

wyraz hasłowy znaczenia wyrazu

note n. 1. przypis 2. notatka 3. wiadomość oznaczenie v. 1. sporządzać przypis 2. notować 3. zwracać uwagę części mowy biographical note biogram, nota biograficzna content note adnotacja treściowa frazy end note węzeł końcowy (sieci) dopowiedzenie holdings note area strefa uwag scope note definicja objaśniająca zakres danego terminu

objaśnienie

Skróty używane w słowniku adj. – przymiotnik adv. – przysłówek chem. – termin chemiczny GB – termin brytyjski math. – termin matematyczny n. – rzeczownik pl. – liczba mnoga US – termin amerykański v. – czasownik zob. – zobacz

Wykaz źródeł

Czasopisma 1. Canadian Journal of Information and Library Science 2. Information & Management 3. Information Research – An International Electronic Journal 4. International Journal of Information Management 5. Journal of Academic Librarianship 6. Journal of Documentation 7. Journal of the American Society for Information Science and Technology 8. Library and Information Science Research 9. Library Collections Acquisitions & Technical Services 10. Library Quarterly 11. Library Trends 12. Scientometrics

Wydawnictwa zwarte 1. Angielsko-polski słownik informatyczny. Warszawa 2004. ISBN 83-204-2926-9. 2. Angielsko-polski słownik terminów z zakresu dokumentacji i informacji paten- towej. Dostępny w Internecie: http://www.uprp.pl/NR/rdonlyres/18BAE901- 5C48-4090-9A93-650A65D73662/135/slownikangielskopolski.pdf 3. Cichocki L., Pawlicki T., Ruczka I.: Poligraficzny słownik terminologiczny. Warszawa 1999. ISBN 83-911604-0-8. 4. Dembowska, M. (red.): Słownik terminologiczny informacji naukowej. Wro- cław 1979. 5. Keenan S., Johnston C.: Concise dictionary of library and information science. Wyd. 2. London cop. 2000. ISBN 1-85739-251-5. 6. Maciejewska, W. (red.): Polski słownik archiwalny. Warszawa 1974. 7. Milstead J. L. (ed.): ASIS Thesaurus of Information Science and Librarian- ship. Wyd. 2. Medford 1998. ISBN 1-57387-050-1. 8. Nowy słownik Fundacji Kościuszkowskiej polsko-angielski i angielsko-polski. ISBN: 97883-242-0840-1. Kraków 2003. Wykaz źródeł 10

9. Reitz J. M.: Dictionary for Library and Information Science. Westport, Lon- don cop. 2004. ISBN 1-59158-075-7. Dostępny także w Internecie: http:// lu.com/odlis 10. Słownik terminów z zakresu informacji europejskiej występujących w dokumentach Unii Europejskiej. Warszawa 2004. ISBN 83-89972-25-5. 11. Szaniawski J.: Duży słownik informatyczny. Warszawa 2003. ISBN 83-900587- -7-4. 12. Ścibor E., Tomasik-Beck J.: PATIN: Polsko-angielski tezaurus informacji naukowej. Warszawa 2001. 13. Wielki słownik angielsko-polski PWN-Oxford. ISBN 83-01-13708-8. War- szawa 2002.

Normy 1. PN-87/N-09127 – Informacja naukowa. Zagadnienia organizacyjne i praw- ne. Terminologia. 2. PN-89/N-01224 – Bibliotekarstwo i bibliografia. Opracowanie zbiorów informacji o dokumentach. Terminologia. 3. PN-89/N-01225 – Bibliotekarstwo i bibliografia. Rodzaje i części składowe bibliografii. 4. PN-91/N-01226 – Bibliotekarstwo i bibliografia. Rodzaje i działalność bibliotek. Terminologia. 5. PN-92/N-01227 – Bibliotekarstwo i bibliografia. Typologia dokumentów. Terminologia. 6. PN-ISO 2709: 1998 – Informacja i dokumentacja. Format do wymiany informacji. 7. PN-EN ISO 9707: 1998 – Informacja i dokumentacja. Statystyka produkcji i dystrybucji książek, gazet, czasopism i publikacji elektronicznych. 8. PN-ISO 690-2: 1999 – Informacja i dokumentacja. Przypisy bibliograficzne. Dokumenty elektroniczne i ich części. 9. PN-ISO 8777: 1999 – Informacja i dokumentacja. Komendy w interaktyw- nym wyszukiwaniu tekstowym. 10. PN-ISO 999: 2001 – Informacja i dokumentacja. Wytyczne dotyczące za- wartości, struktury i prezentacji indeksów. 11. PN-ISO 10324: 2002 – Informacja i dokumentacja. Rejestracja zasobu. Po- ziom zbiorowy. 12. PN-ISO 690: 2002 – Dokumentacja. Przypisy bibliograficzne. Zawartość, forma i struktura. 13. PN-EN ISO 2789: 2005 – Informacja i dokumentacja. Międzynarodowa statystyka biblioteczna. 14. PN-ISO 5127: 2005 – Informacja i dokumentacja. Terminologia. Słownik

Abridged Decimal Classification wy- A danie skrócone Dziesiętnej Klasyfika- cji Deweya abridged edition of UDC wydanie a to z od A do Z skrócone UKD A&HCI = Arts & Humanities Ci- abridged UDC schedules tablice skró- tation Index indeks cytowań z zakresu cone UKD nauk humanistycznych i sztuk in abridged form w formie skróconej AACR2 = Anglo-American Cata- abridgement skrót, streszczenie loguing Rules, Second Edition an- absence nieobecność, brak glo-amerykańskie zasady katalogowania, absence of confirmation brak po- drugie wydanie twierdzenia AAP = Association of American absolute adj. absolutny, bezwzględny Publishers Stowarzyszenie Wydawców absolute address adres bezwzględny Amerykańskich absolute humidity wilgotność bez- względna AASL = American Association of absolute path name pełna nazwa School Librarians Amerykańskie Sto- ścieżki dostępu warzyszenie Bibliotekarzy Szkolnych absolute value wartość bezwzględna, ABA = American Booksellers Asso- moduł liczby ciation Stowarzyszenie Księgarzy Ame- absorb v. absorbować, pochłaniać rykańskich absorbency absorpcja abandon v. porzucać, opuszczać, zanie- absorption 1. absorpcja, pochłanianie chać, rezygnować 2. pochłonięcie, wchłonięcie abandonment porzucenie, opuszczenie, absorptive adj. absorpcyjny zaniechanie, rezygnacja abstract n. 1. analiza dokumentacyjna, abbreviate v. skracać abstrakt 2. wyciąg 3. abstrakcja abbreviated adj. skrócony v. sporządzać analizę dokumentacyjną, abbreviation skrót, skrócenie streszczać abnormal adj. nienormalny, niewłaści- adj. abstrakcyjny abstract bulletin przegląd dokumen- wy, nieprawidłowy tacyjny abnormality anomalia, nieprawidłowość abstract card karta dokumentacyjna abort n. 1. przerwanie 2. zawieszenie abstract journal czasopismo abstrak- awaryjne towe v. przerywać abstract name nazwa abstrakcyjna abortive attempt nieudana próba abstract sheet wkładka dokumenta- aboutness „bycie o czymś” cyjna author abstract streszczenie autorskie ścieranie abrasion critical abstract analiza krytyczna abridge v. skracać, streszczać indicative abstract analiza dokumen- abridge edition wydanie skrócone tacyjna wskazująca, abstrakt wska- abridged adj. skrócony zujący abstracting 14

informative abstract analiza doku- academic library biblioteka akade- mentacyjna omawiająca, abstrakt oma- micka wiający academician członek akademii patent abstract skrót opisu patento- academy akademia, uczelnia wego accede v. 1. przystępować, zgłaszać ak- slanted abstract analiza dokumenta- ces 2. wyrażać zgodę 3. obejmować (sta- cyjna (abstrakt), poświęcona wybrane- nowisko) mu aspektowi dokumentu accelerate v. przyspieszać abstracter zob. abstractor acceleration przyspieszenie abstracting n. tworzenie analizy doku- accent n. akcent mentacyjnej (abstraktu) v. akcentować abstracting journal czasopismo abstraktowe accept v. 1. akceptować, zgadzać się 2. automatic abstracting automatyczne przyjmować tworzenie analiz dokumentacyjnych acceptability akceptowalność, dopusz- (abstraktów) czalność abstracting and indexing database bi- acceptable adj. dopuszczalny, możliwy bliograficzna baza danych z cytowania- do przyjęcia mi i abstraktami acceptance 1. akceptacja, zgoda 2. przy- abstracting service usługa sporządza- jęcie nia analiz dokumentacyjnych (abs- access n. dostęp traktów) v. uzyskiwać dostęp abstraction 1. oddzielenie, usunięcie 2. access authority prawo dostępu abstrakcja access charges opłaty za dostęp (np. data abstraction abstrakcja danych do serwisu) abstractor analista, osoba sporządza- access code kod dostępu jąca analizy dokumentacyjne (abstrakty) access control kontrola dostępu abundant adj. liczny access date data dostępu abusive adj. niewłaściwy, niewłaściwie access denied dostęp wzbroniony, brak użyty dostępu ACA = Association of Canadian Archi- access enabled dostęp możliwy, po- vists Stowarzyszenie Archiwistów Kana- zwolenie dostępu dyjskich access hours godziny otwarcia (pla- cówki informacyjnej) academe uczelnia, akademia, środowi- access to information dostęp do in- sko akademickie formacji academia środowisko akademickie, świat access mechanism mechanizm do- uniwersytecki stępu academic n. nauczyciel akademicki access method metoda dostępu adj. 1. akademicki, naukowy 2. teoretyczny access mode tryb dostępu academic council rada naukowa access permission pozwolenie dostępu academic dissertation dysertacja access point punkt dostępu 15 accuracy

access restriction ograniczenie do- accession list/record/register rejestr stępu nabytków, księga inwentarzowa access right prawo dostępu de-accession register księga ubytków access time czas dostępu accessories akcesoria, wyposażenie do- access type rodzaj dostępu datkowe, dodatki controlled access dostęp kontrolowany accessory adj. dodatkowy, pomocniczy data access protocol protokół dostę- accident 1. wypadek 2. przypadek 3. ak- pu do danych cydens direct access dostęp bezpośredni accidental adj. przypadkowy equal access równy dostęp free access wolny (bezpłatny) dostęp accommodate v. dostosowywać, przy- gain access uzyskać dostęp stosowywać 2. ulokować grant access przyznać prawo dostępu accommodation 1. dostosowanie, przy- inequitable access to information nie- stosowanie 2. ulokowanie równy dostęp do informacji accompaniment dodatek, rozszerze- intermediate access dostęp pośredni nie, uzupełnienie network access dostęp do sieci accompanying material materiał do- online public access catalogue kata- datkowy (np. płyta CD do książki) log dostępny publicznie w sieci accomplish v. dokonywać, osiągać, re- open access wolny dostęp do bezpłat- alizować nych zasobów elektronicznych accomplishment dokonanie, osiągnię- open access repository otwarte repo- cie, realizacja zytorium (miejsce przechowywania do- accordance zgodność, zgoda kumentów elektronicznych przeznaczo- account n. 1. konto 2. rozliczenie 3. re- nych do udostępniania) lacja, raport point of access punkt dostępu v. rozliczać, obliczać provide access umożliwiać/zapew- account book księga rachunkowa niać dostęp v. akredytować public access to information publicz- accredit ny dostęp do informacji accreditation akredytacja random access dostęp bezpośredni, accrual nabytek, uzupełnienie serii dostęp swobodny acculturate v. podlegać akulturacji remote access dostęp zdalny acculturation akulturacja restricted access to information ogra- accumulate v. 1. gromadzić, zbierać 2. niczony dostęp do informacji sumować, kumulować (się) accessibility dostępność, osiągalność accumulation 1. gromadzenie 2. aku- accessible adj. dostępny mulacja accession 1. akcesja 2. objęcie, przystą- accuracy dokładność, trafność, precyzja pienie, akces adequate accuracy wymagana do- accession book księga akcesyjna kładność accession card karta akcesyjna degree of accuracy stopień dokład- accession number numer akcesji ności acetate 16 acetate octan act n. uchwała, ustawa, akt cellulose acetate acetyloceluloza v. działać, pełnić funkcję achieve v. osiągać, dokonywać, realizować action akcja, działanie, czynność achievement osiągnięcie, dokonanie activate v. uruchamiać, aktywować, włą- acid n. kwas czać adj. kwasowy, kwaśny activation uruchomienie, aktywacja, ak- acid deterioration pogorszenie jako- tywowanie, włączenie ści przez kwas active adj. aktywny, czynny acid-free paper papier bezkwasowy active server pages aktywne strony acid migration migracja kwasu serwera (technologia służąca do two- acidic adj. kwasowy, kwasotwórczy rzenia dynamicznych stron WWW) acidity kwasowość, kwaśność activity działalność, aktywność acknowledge v. potwierdzać information activities działalność informacyjna acknowledgement 1. potwierdzenie 2. library activities działalność bibliotek ~s podziękowania (we wstępie do książki) publishing activity działalność wy- acknowledgment zob. acknowledgement dawnicza ACM = Association for Computing Ma- scientific activity działalność naukowa chinery organizacja skupiająca osoby zaj- sphere of activity sfera działalności mujące się informatyką i technologiami in- actual adj. rzeczywisty, faktyczny formacyjnymi actual range zakres rzeczywisty acoustic adj. akustyczny actual usage użycie rzeczywiste acoustics akustyka actualise v. realizować acquire v. nabywać, zdobywać, pozy- actuality realizm, rzeczywistość, faktycz- skiwać ny stan rzeczy acquisition 1. nabytek, nabywanie 2. actuarial table tabela statystyczna gromadzenie zbiorów actuator 1. organ wykonawczy 2. urzą- acquisition number numer zamó- dzenie uruchamiające wienia acyclic adj. acykliczny automatic data acquisition system ad hoc query zapytanie ad hoc automatyczny system gromadzenia adapt v. dostosowywać (się), przystoso- danych wywać (się) auxiliary data acquisition system po- adaptation 1. adaptacja (utwór) 2. przy- mocniczy system gromadzenia danych stosowanie control and data acquisition system adapter, łącznik system sterowania i gromadzenia da- adapter nych adapter card karta rozszerzeń data acquisition system system gro- adaption zob. adaptation madzenia danych adaptive adj. adaptacyjny, przystoso- knowledge acquisition gromadzenie wawczy wiedzy, tworzenie bazy wiedzy adaptivity adaptacyjność, przystoso- acronym akronim walność 17 administrative adaptor zob. adapter adequate adj. adekwatny, stosowny, od- ADAS = 1. automatic data acquisition powiedni system automatyczny system gromadze- adequate accuracy wymagana do- nia danych 2. auxiliary data acquisition kładność system pomocniczy system gromadzenia adhere v. 1. przywierać, przylegać, kleić danych 3. automatic data retrieval sys- się 2. przestrzegać, trzymać się (czegoś), tem automatyczny system wyszukiwania trwać (przy czymś) danych 4. automatic data analysis sys- adherence 1. przywieranie, przylega- tem automatyczny system analizy danych nie, klejenie się 2. przestrzeganie, stoso- ADC = Abridged Decimal Classifica- wanie się tion wydanie skrócone Dziesiętnej Kla- adherent n. zwolenni-k/czka syfikacji Deweya adj. przylegający, przywierający, lepiący się add v. 1. dodawać, sumować 2. dołączać adhesion przyleganie, przywieranie, ad- added adj. dodany, dodatkowy hezja added copy egzemplarz dodatkowy, adhesive n. substancja klejąca, klej, spo- kopia dodatkowa iwo added entry hasło dodatkowe adj. lepki, klejący, przylegający value added wartość dodana adhesive binding 1. oprawa klejona addendum pl. addenda dodatek, uzupeł- 2. klejenie nienie, suplement, załącznik adhocracy adhokracja add-in dodatek, rozszerzenie adjacency przyleganie, graniczenie addition 1. dodatek, uzupełnienie 2. do- adjacent adj. sąsiadujący, sąsiedni, przy- dawanie, sumowanie legający, przyległy patent of addition patent dodatkowy adjective przymiotnik additional adj. dodatkowy, uzupełniający adjoint adj. sprzężony, związany additional patent patent dodatkowy adjunct n. 1. dodatek, uzupełnienie 2. additional printing dodruk pomocnik, adiunkt additive n. dodatek, domieszka adj. dodatkowy, pomocniczy adj. addytywny adjunct professor profesor kontrak- add-on n. rozszerzenie, dodatek towy adj. dodatkowy adjust v. 1. adiustować 2. korygować, po- address n. adres prawiać 3. regulować, dostosowywać v. adresować adjustment 1. adiustacja 2. korekta, po- absolute address adres bezwzględny prawka 3. regulacja, dostosowanie block address adres bloku (zapisa- administer v. 1. zarządzać, administro- nych danych) wać 2. przeprowadzać web address adres w sieci WWW administration zarządzanie, admini- addressee adresat/ka strowanie, administracja adduce v. cytować, przytaczać administrative adj. administracyjny adequacy adekwatność, stosowność, od- administrative unit jednostka admi- powiedniość nistracyjna administrator 18 administrator administrator/ka advancement 1. rozwój, rozwijanie, po- database administrator administra- stęp, 2. awans, promocja tor bazy danych advantage 1. zaleta (programu, urządze- admissibility dopuszczalność nia) 2. korzyść, pożytek 3. przewaga admissible adj. dopuszczalny, dozwolony advantageous adj. korzystny admission 1. wstęp, opłata za wstęp 2. adverb przysłówek przyjęcie, dopuszczenie 3. rekrutacja (na adversaria zbiór notatek, spostrzeżeń, studia) aforyzmów (w formie notesu, opublikowa- admission card karta wstępu nej książki lub luźnych kartek) admit v. dopuszczać, wpuszczać, pozwa- adverse adj. 1. przeciwny 2. niekorzystny lać adverse conditions niesprzyjające wa- admittance dostęp, prawo wstępu, do- runki puszczenie advertise v. 1. reklamować 2. ogłaszać, admonition napomnienie, upomnienie zawiadamiać ADP = automatic data processing auto- advertisement 1. reklama, rozgłos 2. matyczne przetwarzanie danych ogłoszenie, zawiadomienie adsorbent n. adsorbent advertising reklama, reklamowanie, roz- adj. adsorpcyjny głaszanie adsorption adsorpcja advice 1. rada, porada 2. powiadomienie adult n. dorosły career advice services doradztwo za- adj. dorosły, pełnoletni wodowe adult content materials materiały za- advise v. 1. doradzać, polecać 2. zawia- wierające treści dla dorosłych damiać adult education kształcenie dorosłych advisory adj. doradczy older adults osoby starsze advisory service usługi konsultacyj- young adults młodzież w wieku 12- ne/doradcze 18 lat advisory system system doradczy advance n. postęp, posuwanie się naprzód aegis egida v. robić postępy, posuwać się naprzód aesthetic adj. estetyczny advance copy egzemplarz sygnalny, aesthetic function of language funk- egzemplarz okazowy cja estetyczna języka advanced adj. zaawansowany, rozwinię- aesthetics estetyka ty, nowatorski affect v. wpływać, oddziaływać advanced information technology za- affiliate n. osoba lub instytucja stowa- awansowana technologia informacyjna rzyszona Advanced Papyrological Informa- v. przyjmować, stowarzyszać, jednoczyć tion System Zaawansowany Papirolo- affiliate member członek stowarzy- giczny System Informacyjny szony Advanced Research Projects Agen- affiliated adj. afiliowany, stowarzyszony cy Network ARPANET (rozległa sieć affiliation 1. afiliacja 2. przyjęcie (do komputerowa, prekursor Internetu) grona) 19 algebraic

author affiliation afiliacja autora agreement 1. umowa 2. zgoda 3. poro- affirmation potwierdzenie zumienie 4. związek zgody affirmative n. stwierdzenie, potwier- licensing agreement umowa licen- dzenie cyjna adj. twierdzący, pozytywny agriculture rolnictwo affix n. afiks agronomy agronomia v. dołączać ahistorical adj. niehistoryczny affixation dołączenie, afiksacja AI = 1. artificial intelligence sztuczna in- afford v. dostarczać, zapewniać teligencja 2. Amnesty International mię- affordability możliwość zakupu dzynarodowa organizacja zajmująca się affordable adj. w przystępnej cenie ochroną praw człowieka aforementioned adj. wyżej wspomniany aid n. 1. pomoc, wsparcie 2. pomocnik 3. aforesaid adj. wyżej wspomniany, wy- środek pomocniczy żej wymieniony v. pomagać, ułatwiać aid scheme program pomocy aftermath następstwo, wynik, pokłosie educational aids pomoce naukowe afterword posłowie AIS = Association for Information Sys- agate czcionka o rozmiarze 5,5 punktu tems organizacja skupiająca ekspertów agency oddział, przedstawicielstwo, agen- w zakresie systemów informacyjnych cja AIT = advanced information technology agenda porządek dzienny, agenda zaawansowana technologia informacyjna agent 1. agent 2. czynnik 3. środek 4. aka = also know as znany (także) jako, agens, podmiot czynny 5. agent (rodzaj alias programu komputerowego) = American Library Association book agent sprzedawca książek ALA Stowarzyszenie Bibliotek Amerykańskich patent agent rzecznik patentowy agglutination aglutynacja, zlepianie (się) album 1. album 2. kaseta, płyta agglutinative adj. aglutynacyjny albumen print druk albuminowy agglutinative language język aglu- alert n. 1. alarm 2. stan pogotowia, stan tynacyjny gotowości aggregate n. 1. agregat, zbiór 2. suma, v. alarmować, ostrzegać ogół alert box pole ostrzegawcze, komuni- v. zbierać (się), gromadzić (się), agregować kat ostrzegawczy aggregate services usługi agregacyjne alerting service informacja ekspresowa aggregation 1. gromadzenie, zbieranie Alexandria Aleksandria 2. agregacja Alexandrian adj. aleksandryjski aging of information starzenie się in- alexia aleksja, niezdolność rozumienia formacji pisma agnomen przydomek algebra algebra agree v. zgadzać się, uzgadniać Boolean algebra algebra Boole’a agreed adj. uzgodniony, potwierdzony algebraic adj. algebraiczny algorithm 20 algorithm algorytm alpha 1. alfa (litera) 2. ocena bardzo dobra algorithmic adj. algorytmiczny alphabet alfabet algraphy algrafia Cyrillic alphabet alfabet cyrylicki ALIA = Australian Library and Infor- Latin alphabet alfabet łaciński mation Association Australijskie Stowa- alphabetic adj. alfabetyczny rzyszenie Bibliotek i Informacji alphabetical adj. alfabetyczny alias n. pseudonim, alias, nazwa umowna alphabetical catalogue katalog alfa- adv. inaczej zwany, alias betyczny alphabetical display prezentacja al- alienation alienacja fabetyczna, część alfabetyczna (np. te- align v. wyrównywać, ustawiać w linii zaurusa) aligned adj. wyrównany alphabetical index indeks przedmio- left-aligned wyrównany do lewej stro- towy ny alphabetical order porządek/układ alignment 1. wyrównanie, ustawienie alfabetyczny w linii 2. współpraca, przymierze alphabetical subdivisions poddziały alfabetyczne ALISE Association for Library and In- alphabetical subject catalogue kata- formation Science Education Stowarzy- log przedmiotowy szenie na Rzecz Edukacji z Zakresu Bi- alphabetical subject index indeks bliotekoznawstwa i Informacji Naukowej przedmiotowy alkali zasada (chemiczna) alphabetico-classified catalogue ka- alkali reserve rezerwa zasadowa talog klasowy adj. alkaliczny, zasadowy alkaline alphabetize v. układać w kolejności al- alkaloid alkaloid fabetycznej all rights reserved wszelkie prawa za- alphanumeric adj. alfanumeryczny, li- strzeżone terowo-cyfrowy allegorical adj. alegoryczny alfphanumeric data dane alfanume- allegory alegoria ryczne alliance przymierze, sojusz alphanumerical adj. alfanumeryczny, allocate v. przydzielać, alokować literowo-cyfrowy alfphanumerical data dane alfanu- allocation przydział, alokacja meryczne allonym alonim (nazwisko innej osoby alter v. zmieniać (się), modyfikować przybrane jako pseudonim) alteration zmiana, modyfikacja allot v. przydzielać, wyznaczać alternate v. zmieniać kolejno, występo- allotment przydział, wydzielenie wać na przemian allow v. pozwalać, dopuszczać adj. zmienny, naprzemienny allowable adj. dopuszczalny alternating language język alternacyjny allowance 1. przydział 2. pozwolenie alternation 1. alternatywa, suma lo- alma mater 1. uczelnia 2. hymn uczelni giczna 2. alternacja, oboczność 3. zmia- almanac kalendarz, almanach na, zmienność, przemiana 21 analytic alternative n. alternatywa amount n. kwota, ilość adj. alternatywny v. wynosić, równać się alternative denial dysjunkcja ampersand znak & alternative enumeration numeracja amplification rozwinięcie, wzmocnie- oboczna nie, rozszerzenie alternative title tytuł oboczny amplify v. rozwijać, wzmacniać, roz- alum ałun szerzać alumna absolwentka amplitude amplituda alumnus absolwent ana anegdoty, zbiór anegdot amass v. gromadzić, zbierać anachronism anachroniczność, ana- ambient adj. otaczający chronizm ambiguity dwuznaczność, niejedno- anachronistic adj. anachroniczny znaczność, wieloznaczność anesthesiology zob. anaesthesiology ambiguous adj. dwuznaczny, niejedno- anagram anagram znaczny, wieloznaczny analog zob. analogue zasięg, granice, obszar ambit analogue n. analog, odpowiednik ameliorate v. udoskonalać, ulepszać, adj. analogowy poprawiać analogue invention wynalazek ana- amelioration udoskonalenie, ulepsze- logiczny nie, poprawa analyser analizator amend v. wnosić poprawki, ulepszać, analysis analiza poprawiać analysis subject temat analizy amendment poprawka, ulepszenie automatic data analysis system auto- American Association of School Li- matyczny system analizy danych brarians Amerykańskie Stwowarzyszenie bottom-up analysis analiza wstępują- Bibliotekarzy Szkolnych ca, analiza „z dołu do góry” American Booksellers Association cluster analysis analiza klastrowa Stowarzyszenie Księgarzy Amerykańskich content analysis analiza treści cost-benefit analysis analiza kosz- American Library Association Sto- tów i zysków warzyszenie Bibliotek Amerykańskich discourse analysis analiza dyskursu American Society for Information linguistic analysis analiza językowa Science and Technology Amerykań- problem analysis analiza problemu skie Stowarzyszenie Informacji Naukowej risk analysis analiza ryzyka i Technologii systems analysis analiza systemowa American Standard Code for In- top-down analysis analiza zstępująca, formation Interchange Znormalizo- analiza „od ogółu do szczegółu” wany Amerykański Kod Wymiany Infor- analyst analityk macji, kod ASCII analytic adj. analityczny amorphous adj. amorficzny, bezposta- analytic definition definicja anali- ciowy tyczna analytical 22

analytic relation relacja analityczna announce v. zawiadamiać, ogłaszać analytical adj. analityczny announcement ogłoszenie, komunikat, analytical bibliography bibliografia obwieszczenie analityczna annual n. rocznik (publikacja) analytical method metoda analityczna adj. coroczny, doroczny analytical survey opracowanie ana- annual accounts roczne sprawozda- lityczno-syntetyczne, synteza infor- nie finansowe macyjna annual report sprawozdanie roczne descriptive and analytical study opi- anomalous adj. nienormalny, niepra- sowe badanie analityczne widłowy analytics analityka anomaly nieprawidłowość, anomalia anatomy anatomia, budowa anomie anomia (brak norm moralnych) ancient adj. antyczny, starożytny anonymity anonimowość ancillary adj. pomocniczy, wspomaga- anonymous adj. anonimowy jący, podrzędny ancillary publisher wydawca niepro- answer n. odpowiedź fesjonalny v. odpowiadać andrology andrologia antebellum adj. przedwojenny anecdotal adj. anegdotyczny, pełen aneg- antecedent n. poprzednik, poprzedza- dot jąca okoliczność adj. poprzedzający, uprzedni anecdote anegdota anthologist twórca antologii anesthesiology zob. anestezjologia anthology antologia anglophone adj. anglojęzyczny anthropic adj. antropiczny, ludzki animate v. animować anthropogenic adj. antropogeniczny animated adj. animowany anthropologist antropolog animation animacja anthropology antropologia annals 1. kronika, kroniki 2. annały, rocz- niki anticipate v. przewidywać, antycypo- wać, uprzedzać annex n. aneks, dodatek, załącznik v. dołączać, wcielać anticipation przewidywanie, antycypa- cja, uprzedzanie anniversary rocznica, jubileusz anniversary edition wydanie jubile- antimony antymon, antymonia uszowe anti-piracy antypiractwo annotate v. zaopatrywać w przypisy, ro- antipode antypoda, całkowite przeci- bić adnotacje wieństwo annotated bibliography bibliografia antiquarian n. antykwariusz adnotowana adj. antykwaryczny annotation adnotacja, przypis, komen- antique n. 1. antyk 2. antykwa tarz adj. zabytkowy, stylowy, antyczny annotation text tekst przypisu antiquity starożytność, antyk 23 apprenticeship antisocial adj. aspołeczny, antyspołeczny application service provider dostaw- antisymmetric relationship relacja ca aplikacji internetowych przeciwstawna client application aplikacja klienta, antithesis antyteza aplikacja użytkownika antivirus n. program antywirusowy computer application zastosowanie adj. antywirusowy komputera divisional application zgłoszenie wy- antonym antonim dzielone (rodzaj zgłoszenia patento- antonymy antonimia wego) aperture card karta okienkowa, kar- patent application zgłoszenie paten- ta aperturowa towe aphorism aforyzm practical application zastosowanie APIS = Advanced Papyrological Infor- praktyczne mation System Zaawansowany Papirolo- priority application zgłoszenie pa- giczny System Informacyjny tentowe z mocą prawa pierwszeństwa apocryphal adj. apokryficzny rule of application reguła stosowania apograph wierna kopia wzorca trademark application zgłoszenie zna- apologia apologia ku towarowego apostil nota na marginesie applicator aplikator apparatus aparat, aparatura, przyrząd glue applicator klejarka critical apparatus aparat krytyczny applied adj. stosowany appear v. 1. pojawiać się, występować 2. applied reserach badania (naukowe) wydawać się, wyglądać stosowane/praktyczne appearance 1. pojawienie się, wystąpie- applied sciences nauki stosowane nie 2. powierzchowność, wygląd Bachelor of Applied Science licencjat appellation miano, nazwa, określenie, (tytuł licencjata) w dziedzinie nauk termin stosowanych append v. dołączać, załączać apply v. stosować, używać appendage uzupełnienie, dodatek appointed adj. wyznaczony, ustalony appendix załącznik, aneks, dodatek appointed time wyznaczony czas/ter- appendix to tender załącznik do oferty min applet aplet, mały program użytkowy apposition apozycja, dołączenie appliance urządzenie, przyrząd appraisal ekspertyza, wycena, ocena applicability stosowalność, przydatność appreciate v. 1. oceniać, szacować 2. applicable adj. stosowny, odpowiedni, doceniać dający się zastosować appreciation 1. ocena, oszacowanie 2. applicant 1. kandydat/ka 2. osoba zgła- docenienie szająca, wnioskodawca apprentice 1. praktykant/ka, uczeń, application 1. aplikacja (użytkowy pro- uczennica 2. nowicjusz/ka gram komputerowy) 2. zastosowanie 3. apprenticeship staż, praktyka zawo- zgłoszenie, wniosek dowa approach 24 approach n. 1. podejście, metoda, spo- distributed communication archi- sób 2. zbliżanie się tecture rozproszona architektura ko- v. 1. podchodzić (do problemu) 2. nadcho- munikacyjna dzić, zbliżać się archival adj. archiwalny cognitive approach podejście kogni- archival quality wartość archiwalna tywne archival science archiwoznawstwo trial-and-error approach/method archival unit item jednostka archi- metoda prób i błędów walna appropriate v. przydzielać, przeznaczać International Standard for Archival adj. odpowiedni, stosowny Description międzynarodowy znor- approval zatwierdzenie, uznanie, apro- malizowany opis archiwalny bata archive n. archiwum (budynek, w którym approve v. zatwierdzać, akceptować, znajdują się zbiory archiwalne) uznawać, aprobować v. archiwizować approved adj. zatwierdzony, zaakcep- archive file plik archiwalny, plik zar- towany chiwizowany archive program program archiwi- approximate v. zbliżać się, przybliżać zujący adj. zbliżony, przybliżony archive science archiwistyka approximately adv. w przybliżeniu, archives archiwum, zbiory archiwalne około archives record office archiwum (pla- approximation przybliżenie, aprok- cówka) symacja departmental archives archiwum aquaculture akwakultura, hydroponika branżowe/resortowe aquaforte etching akwaforta digital archives archiwa cyfrowe aquatint akwatinta national archives archiwa państwowe, aqueous deacidification odkwasza- archiwum narodowe nie wodne regional archives archiwum regionalne Arabic n. język arabski state archives archiwa państwowe adj. arabski Arabic numerals/numbers cyfry arab- archivist archiwist-a/ka skie area 1. dziedzina, pole 2. obszar, pole, arbitrary adj. 1. arbitralny, umowny 2. strefa dowolny common cultural area wspólny ob- archaeology archeologia szar kulturowy holdings note area strefa uwag archaic adj. archaiczny local area network lokalna sieć kom- archeology zob. archaeology puterowa architect architekt, twórca location data area strefa danych o lo- information architect architekt in- kalizacji formacji metropolitan area network miejska architecture 1. architektura 2. struktura sieć komputerowa 25 arts

reader area strefa dostępna dla czy- art of printing sztuka drukarska telników art paper 1. papier ilustracyjny 2. pa- wide area network rozległa sieć kom- pier dwustronnie kredowany puterowa contemporary art sztuka współczesna argue v. 1. argumentować 2. dowodzić, folk art sztuka ludowa utrzymywać 3. spierać się imitation art paper papier ilustracyj- argument 1. argument 2. argumentacja ny niepowlekany 3. spór, dyskusja, polemika prior art stan techniki (przed datą arise v. powstawać, pojawiać się pierwszeństwa zgłoszenia patentowego) sacred art sztuka sakralna arithmetic n. arytmetyka state-of-the-art report stan badań adj. arytmetyczny work of art dzieło sztuki armorial adj. herbowy, heraldyczny article 1. artykuł (w czasopiśmie) 2. towar, armia, wojsko, siły zbrojne army artykuł 3. paragraf 4. przedimek, rodzajnik Arpanet = Advanced Research Projects European article number europejski Agency Network ARPANET (rozległa sieć numer artykułu komputerowa, prekursor Internetu) front-page article artykuł z pierw- arrange v. rozmieszczać, ustawiać, ukła- szej strony dać leading article artykuł wstępny arrangement układ, rozmieszczenie, review article artykuł krytyczny ustawienie articulate v. 1. artykułować, wymawiać classed/classified/systematic arran- 2. wyrażać gement układ systematyczny adj. 1. artykułowany, wyraźny 2. zrozu- in chronological arrangement w po- miały rządku/układzie chronolgoicznym articulation 1. artykulacja, wymowa 2. level of arrangement poziom porząd- wyrazistość kowania subject arrangement układ rzeczowy/ artifact artefakt, wytwór człowieka przedmiotowy artifactual adj. artefaktowy array n. 1. szereg klasyfikacyjny 2. tabli- artificial adj. sztuczny ca, matryca artificial intelligence sztuczna inte- v. ustawiać, rozmieszczać ligencja interpolation in array interpolacja artificial language język sztuczny w szeregu artistic adj. artystyczny arrow strzałka artistic creativity twórczość artystycz- arrow key klawisz oznaczony strzałką na art 1. sztuka 2. rzemiosło literary and artistic works dzieła lite- art collection kolekcja dzieł sztuki rackie i artystyczne art gallery galeria sztuki arts nauki humanistyczne art history historia sztuki Arts & Humanities Citation Index in- art library zbiory sztuki deks cytowań z zakresu nauk humani- art museum muzeum sztuki stycznych i sztuk artwork 26

Bachelor of Arts licencjat (tytuł li- assembly 1. gromadzenie 2. składanie cencjata) w dziedzinie nauk humani- assembly language język symboliczny stycznych assert v. zapewniać, twierdzić faculty of arts wydział humanistyczny assertion zapewnienie, twierdzenie, aser- fine arts sztuki piękne cja graphic arts industry poligrafia assess v. oceniać, szacować liberal arts nauki humanistyczne ocena, oszacowanie Master of Arts magister nauk huma- assessment nistycznych asset atut, zaleta science and the arts nauki ścisłe i hu- assets aktywa, zasoby manistyczne assign v. przypisywać, wyznaczać, prze- artwork materiał ilustracyjny, szata gra- znaczać ficzna assignation przypisanie, wyznaczenie, ascertain v. stwierdzać, upewniać się, przeznaczenie ustalać assigned indexing indeksowanie słow- ASCII = American Standard Code for nikowe Information Interchange Znormalizowa- assignee pełnomocnik ny Amerykański Kod Wymiany Informa- assignment 1. przypisanie, wyznacze- cji, kod ASCII nie, przydzielenie 2. zadanie 3. przenie- ASCII character set zestaw znaków sienie praw autorskich ASCII assimilate v. przyswajać, wchłaniać, asy- ascribe v. przypisywać milować ascriptive adj. askryptywny assimilation przyswajanie, wchłania- ASIS&T = American Society for Infor- nie, asymilacja mation Science and Technology Amery- assist n. pomoc kańskie Stowarzyszenie Informacji Nauko- v. pomagać, wspierać, asystować wej i Technologii assistance pomoc, wsparcie, asysta ask v. pytać, prosić assistant asystent/ka Aslib = The Assocation for Information assistant professor profesor uniwer- Management Stowarzyszenie Zarządza- sytecki nia Informacją personal digital assistant komputer kieszonkowy ASP = 1. active server pages aktywne Assocation for Information Ma- strony serwera (technologia służąca do tworzenia dynamicznych stron WWW) 2. ap- nagement Stowarzyszenie Zarządzania plication service provider dostawca apli- Informacją kacji internetowych associate n. partner, współpracownik v. kojarzyć, łączyć (się) aspect 1. aspekt, punkt widzenia 2. po- adj. dołączony, stowarzyszony łożenie, ustawienie associate dean prodziekan aspectual adj. aspektowy associate editor zastępca redaktora assemble v. 1. zbierać (się), gromadzić associate professor profesor nadzwy- (się) 2. składać czajny 27 audio associated descriptor deskryptor ko- atheoretical adj. 1. niezwiązany z teo- jarzeniowy rią 2. taki, który nie posiada podstaw teo- association 1. stowarzyszenie, związek, retycznych zrzeszenie, towarzystwo 2. łączenie (się), atlas atlas kojarzenie, asocjacja world atlas atlas świata Association for Computing Machi- road atlas atlas drogowy/samochodowy nery organizacja skupiająca osoby zajmu- v. przyłączać, dołączyć, przymo- jące się informatyką i technologiami in- attach cowywać formacyjnymi Association for Information Sys- attached adj. dołączony, załączony, przy- mocowany tems organizacja skupiająca ekspertów attachment 1. załącznik, dodatek 2. w zakresie systemów informacyjnych urządzenie dodatkowe Association for Library and Infor- attack n. atak mation Science Education Stowa- v. atakować rzyszenie na Rzecz Edukacji z Zakresu Bi- attain v. osiągać, uzyskiwać bliotekoznawstwa i Informacji Naukowej attainment osiągniecie, wynik Association of American Publi- attempt n. próba shers Stowarzyszenie Wydawców Ame- v. próbować rykańskich attend v. 1. brać udział 2. zajmować się associative adj. asocjacyjny, skojarze- attendance 1. frekwencja, obecność 2. niowy obsługa 3. opieka, nadzór associative relation relacja (s)koja- attest v. poświadczać, zaświadczać, ate- rzeniowa stować 1. asortyment, wybór, 2. sor- assortment attitude postawa, pogląd, stanowisko towanie, dobór attorney 1. pełnomocnik 2. adwokat (US) assume v. przyjmować, zakładać, przy- cessation of the power of attorney puszczać ustanie pełnomocnictwa assumption założenie, przypuszczenie attract v. przyciągać, pociągać assurance zapewnienie, upewnienie (się), attribute n. 1. cecha, atrybut 2. przy- pewność dawka assure v. zapewniać, upewniać (się) v. przypisywać asterisk n. asterysk, gwiazdka, odsyłacz complex/composite attribute atry- v. oznaczać gwiazdką but złożony astrology astrologia attribution przypisywanie astronautics astronautyka audience 1. publiczność, widownia 2. odbiorcy (czytelnicy, słuchacze, widzowie) astronomy astronomia audio n. dźwięk astrofizyka astrophysics adj. dźwiękowy asymmetry asymetria audio document dokument dźwię- asynchronous adj. asynchroniczny kowy audiobook 28 audiobook książka do słuchania author’s copy ezgemplarz autorski audiotape kaseta magnetofonowa author’s name nazwa autora author’s sheet arkusz autorski audiovisual adj. audiowizualny co-author współautor/ka audiovisual document/material do- corporate author autor korporatywny kument audiowizualny joint author współautor International Standard Audiovisu- primary author autor podany jako al Number międzynarodowy znor- pierwszy, w przypadku gdy dokument malizowany numer utworu audiowi- ma więcej niż jednego autora zualnego word and author index indeks audit n. audyt, kontrola, przegląd WADEX, indeks słów kluczowych v. kontrolować, sprawdzać i autorów Australian Library and Informa- authorial adj. autorski tion Association Australijskie Stowa- authoring 1. opracowanie autorskie 2. rzyszenie Bibliotek i Informacji tworzenie treści authentic adj. autentyczny, prawdziwy, authorisation upoważnienie, autoryzo- wiarygodny wanie, autoryzacja authenticate v. uwierzytelniać, spraw- authorise v. upoważniać, autoryzować dzać autentyczność, weryfikować authoritative adj. autorytatywny, wia- authentication autoryzacja, uwierzy- rygodny telnienie authority 1. władza 2. autorytet 3. peł- authentication code kod sprawdza- nomocnictwo 4. przekonanie nia tożsamości, kod uwierzytelniania access authority prawo dostępu authenticity autentyczność, wiarygod- authority control kontrola autoryta- ność tywności certificate of authenticity świadectwo authority file 1. kartoteka wzorcowa, autentyczności kartoteka haseł wzorcowych 2. karto- author n. autor/ka, twórca teka autorytatywna, kartoteka haseł au- v. napisać, być twórcą torytatywnych author abstract/summary streszcze- authority heading 1. hasło wzorcowe nie autorskie 2. hasło autorytatywne author affiliation afiliacja autora authority record 1. rekord wzorcowy, author bibliography bibliografia oso- rekord kartoteki haseł wzorcowych 2. bowa rekord autorytatywny, rekord kartote- author catalogue katalog autorski, ka- ki haseł autorytatywnych talog alfabetyczny certificate authority 1. ośrodek certy- author entry hasło autorskie (w kata- fikacji 2. świadectwo certyfikacji logu, indeksie, bibliografii) authorization zob. authorisation author heading hasło autorskie authorize zob. authorise author index indeks autorski, indeks authorship 1. autorstwo 2. pisarstwo, alfabetyczny zawód pisarza author statement oznaczenie autora co-authorship współautorstwo 29 auxiliary

joint authorship współautorstwo automaticity automatyczność autobiographic(al) adj. autobiogra- automatics automatyka (nauka) ficzny automation automatyzacja autobiography autobiografia library automation automatyzacja bi- autocorrelation autokorelacja, kore- bliotek lacja seryjna automatization automatyzowanie, au- autograph n. 1. rękopis autorski 2. automatyzacja tograf autonomous adj. autonomiczny v. 1. pisać własnoręcznie 2. składać au- autonomous system system autono- tograf miczny adj. własnoręczny autonomous working działanie nie- automate v. automatyzować zależne automated adj. zautomatyzowany autonomy autonomia, niezależność automated information system zauto- autotype autotypia matyzowany system informacyjny auxiliary n. 1. pomocnik, pomoc 2. auxi- automatic n. automat liaries poddziały pomocnicze UKD adj. automatyczny adj. pomocniczy, posiłkowy, zapasowy automatic abstracting automatyczne auxiliary data acquisition system po- tworzenie analiz dokumentacyjnych mocniczy system gromadzenia danych (abstraktów) auxiliary function funkcja pomoc- automatic classification klasyfikowa- nicza nie automatyczne auxiliary number symbol pomocniczy automatic data acquisition system auxiliary sciences nauki pomocnicze automatyczny system gromadzenia auxiliary storage pamięć pomocnicza danych auxiliary tables/schedules tablice po- automatic data analysis system auto- mocnicze matyczny system analizy danych auxiliary UDC number symbol po- automatic data/information proces- mocniczy UKD sing automatyczne przetwarzanie da- common auxiliaries of ethnic gro- nych/informacji uping and nationality poddziały automatic data retrieval system au- wspólne rasy, narodowości i grupy et- tomatyczny system wyszukiwania da- nicznej nych common auxiliaries of form poddzia- automatic indexing indeksowanie au- ły wspólne formy tomatyczne common auxiliaries of language pod- automatic punch dziurkarka auto- działy wspólne języka matyczna common auxiliaries of place poddzia- automatic speech recognition auto- ły wspólne miejsca matyczne rozpoznawanie mowy common auxiliaries of point of view automatic translation tłumaczenie au- poddziały wspólne punktu widzenia tomatyczne (komputerowe) oraz sposobu ujęcia tematu przez au- semi-automatic adj. półautomatyczny tora availability 30

common auxiliaries of time poddzia- BA = Bachelor of Arts licencjat (tytuł ły wspólne czasu licencjata) w dziedzinie nauk humani- common auxiliaries poddziały wspól- stycznych ne Babylon Babilon availability dostępność, osiągalność Babylonian adj. babiloński Universal Availability of Publica- baccalaureate licencjat, bakalaureat tions, UAP program powszechnego bachelor licencjat (osoba posiadająca ty- dostępu do publikacji tuł licencjata) available adj. 1. dostępny, osiągalny 2. Bachelor of Applied Science licencjat dyspozycyjny (tytuł licencjata) w dziedzinie nauk available memory pamięć dostępna stosowanych average n. średnia Bachelor of Arts licencjat (tytuł li- v. 1. wynosić przeciętnie, osiągać średnio cencjata) w dziedzinie nauk humani- 2. uśredniać stycznych adj. średni, przeciętny Bachelor of Library Science licencjat on (the) average przeciętnie (tytuł licencjata) z bibliotekoznawstwa weighted average średnia ważona back 1. grzbiet wkładu (książki) 2. tył, avoid v. 1. unikać 2. unieważniać koniec avoidance 1. unikanie 2. unieważnienie back-end n. 1. serwer lub aplikacja ser- award n. nagroda wera wykonująca usługi na rzecz klien- v. przyznawać nagrodę ta 2. interfejs dla administratora nie- literary award nagroda literacka dostępny dla użytkownika adj. działający w tle innego programu, awareness świadomość wewnętrzny current awareness service informa- back issue poprzedni numer (czaso- cja ekspresowa pisma) axial adj. osiowy back matter aparat naukowy książki axiom aksjomat (przypisy, bibliografia, indeksy) axiomatic adj. aksjomatyczny back of the page 1. verso, odwrotna axis oś strona 2. verso ostatniej strony back page 1. verso, odwrotna strona 2. verso ostatniej strony back-to-back shelving ustawienie B grzbiet do grzbietu back-up services usługi dodatkowe B.C. = before Christ przed narodzeniem rounded back grzbiet zaokrąglony Chrystusa, p.n.e. stitched back grzbiet zeszytowy b/s = bits per second bity na sekundę backdate v. antydatować B2B = business-to-business relacje mię- backfile plik archiwalny, plik zarchiwi- dzy firmami zowany B2C = business-to-customer relacje mię- backbone n. szkielet dzy firmą a klientem adj. podstawowy, główny 31 based

backbone network sieć szkieletowa, bank bank (także danych, pamięci) sieć podstawowa data bank bank danych backdrop tło, kontekst term bank bank terminologiczny, bank back-end n. 1. serwer lub aplikacja ser- terminów wera wykonująca usługi na rzecz klienta banking bankowość, bankierstwo 2. interfejs dla administratora niedostęp- electronic banking bankowość elek- ny dla użytkownika troniczna adj. działający w tle innego programu, we- banned materials prohibita wnętrzny banner pasek reklamowy na stronie backfile plik archiwalny WWW background 1. tło, dalszy plan 2. pocho- bar 1. kreska 2. słupek dzenie, środowisko, wykształcenie bar chart wykres słupkowy background, background informa- bar code kod kreskowy tion podstawowe informacje, zarys bar code reader/scanner czytnik kodu sytuacji kreskowego background processing przetwarza- bar diagram wykres słupkowy nie w tle, przetwarzanie drugoplanowe menu bar pasek menu backing podłoże rounding and backing zaokrąglanie baroque n. barok i obciskanie adj. barokowy backlist lista wcześniejszych publikacji barrier bariera, przeszkoda barrier sheet papier barierowy backlog zaległości, niedokończona praca language barrier bariera językowa backslash znak \ BAS = Bachelor of Applied Science li- back-to-back shelving ustawienie cencjat (tytuł licencjata) w dziedzinie nauk grzbiet do grzbietu stosowanych backup n. 1. kopia zapasowa 2. wspar- base n. 1. baza 2. podstawa 3. zasada (che- cie, zaplecze miczna) v. tworzyć kopię zapasową v. opierać się, bazować adj. pomocniczy, zapasowy, awaryjny backup disc/disk dysk zapasowy base dictionary słownik podstawowy backup memory pamięć zapasowa base header nagłówek podstawowy back-up services usługi dodatkowe base number klasa macierzysta base of notation baza notacyjna bacteriology bakteriologia knowledge base baza wiedzy bacterium bakteria based adj. 1. oparty 2. usytuowany, z sie- bad adj. błędny, uszkodzony dzibą balance n. 1. bilans, saldo 2. równowaga knowledge-based economy gospodar- v. 1. bilansować 2. utrzymywać równowagę ka oparta na wiedzy ban n. zakaz knowledge-based society społeczeń- v. 1. zakazywać 2. zablokować stwo oparte na wiedzy band pasmo (częstotliwości) knowledge-based system system bandwidth szerokość pasma, pasmo z bazą wiedzy baseline 32 baseline linia bazowa, linia odniesienia, beam n. wiązka, promień punkt odniesienia v. promieniować, emitować, nadawać basic adj. podstawowy begin v. 1. rozpoczynać, zaczynać 2. po- basic class klasa główna wstawać basic collection zbiory podstawowe beginning 1. początek, rozpoczęcie 2. basic index indeks podstawowy źródło, przyczyna basic research badania naukowe pod- behave v. zachowywać się, postępować stawowe basic search wyszukiwanie proste/ behavior zob. bahaviour podstawowe behavioral zob. behavioural basic subject temat główny behaviorism zob. behaviourism Basic Research in Information behaviorist n. behawioryst-a/ka Technologies for Europe badania adj. behawiorystyczny podstawowe w zakresie technologii infor- behaviour zachowanie, postępowanie macyjnych dla Europy user behaviour zachowanie użytkow- basics podstawy ników basis podstawa, baza search behaviour zachowania wyszu- bastard title pierwsza strona książki, na kiwawcze (użytkowników) której jest tylko jej tytuł behavioural adj. behawioralny batch 1. plik tekstowy zawierający po- behaviourism behawioryzm lecania systemowe 2. porcja, partia, pa- behaviourist behawiorysta/ka kiet, seria being stworzenie, istota, istnienie batch processing przetwarzanie wsa- believe v. wierzyć, sądzić, uważać dowe bells and whistles niepotrzebne wła- card batch partia kart, wsad ściwości, zbędne funkcje programu, wo- batter 1. zużyta czcionka/matryca 2. wada dotryski druku spowodowana zużyciem czcion- belong v. należeć ki/matrycy baud bod benchmark 1. punkt odniesienia 2. test baud rate szybkość transmisji danych wydajności sprzętu komputerowego lub w bodach oprogramowania bay 1. regał 2. wnęka dla czytelnika benchmarking badania prównawcze, bay shelving ustawienie wnękowe analiza porównawcza BBS = bulletin board service/system Benedictine n. Benedyktyn/ka elektroniczny biuletyn informacyjny adj. benedyktyński BC = Bliss Bibliographic Classification benefit korzyść, pożytek, zysk Klasyfikacja Bibliograficzna Blissa cost-benefit analysis analiza kosz- BC-NET = Business Cooperation Ne- tów i zysków twork system informacyjny Unii Europej- bequest 1. zapis, legat 2. spuścizna, spa- skiej, stworzony w celu rozwijania współ- dek pracy między przedsiębiorstwami krajów best match n. najlepsze dopasowanie, członkowskich najlepsza zgodność 33 bibliography v. najlepiej pasować Functional Requirements for Biblio- adj. najbardziej pasujący, najbardziej od- graphic Record, FRBR funkcjonalny powiadający model rekordu bibliograficznego best-practice rozwiązanie, które okaza- International Standard Bibliogra- ło się najlepsze w praktyce phic Description międzynarodowy znormalizowany opis bibliograficzny bestseller bestseller Universal Bibliographic Control, beta version wersja beta, wersja testowa UBC program powszechnej rejestra- biannual adj. odbywający się dwa razy cji bibiograficznej w roku bibliographical adj. bibliograficzny bias 1. dyskryminacja 2. uprzedzenie, bibliographical list spis bibliogra- stronniczość, tendencyjność ficzny collection development bias tenden- bibliography bibliografia cyjne gromadzenie zbiorów analytical bibliography bibliografia Bible Biblia analityczna biblical adj. biblijny annotated bibliography bibliografia bibliograph(er) bibliograf/ka adnotowana author bibliography bibliografia oso- bibliographic adj. bibliograficzny bowa bibliographic coupling powiązanie bibliography of bibligraphy biblio- bibliograficzne grafia bibliografii bibliographic database bibliograficz- current bibliography bibliografia bie- na baza danych żąca bibliographic description opis biblio- end-of-work bibliography bibliogra- graficzny fia załącznikowa bibliographic element element bi- exhaustive bibliography bibliogra- bliograficzny fia kompletna bibliographic entry pozycja biblio- general bibliography bibliografia graficzna ogólna bibliographic heading hasło opisu bi- historical bibliography bibliografia bliograficznego historyczna bibliographic information informa- individual bibliography bibliogra- cja bibliograficzna fia osobowa bibliographic record rekord biblio- international bibliography bibliogra- graficzny fia międzynarodowa bibliographic reference przypis bi- local bibliography bibliografia lokalna bliograficzny national bibliography bibliografia na- Bibliographic Retrieval Service Bi- rodowa bliograficzny System Informacyjny period bibliography bibliografia bibliographic unit jednostka biblio- o ograniczonym zasięgu chronolo- graficzna gicznym (Bliss) Bibliographic Classification prospective bibliography bibliografia Klasyfikacja Bibliograficzna Blissa prospektywna biblioklept 34

regional bibliography bibliografia re- bicultural adj. dwukulturowy gionalna biennial n. biennale retrospective bibliography bibliogra- adj. dwuletni fia retrospektywna biennium dwulecie scope of the bibliography 1. zasięg bi- big eight osiem głównych kategorii grup bliografii 2. zakres bibliografii dyskusy jnych: comp, humanities, misc, selected bibliography bibliografia se- news, rec, sci, soc, talk lekcyjna/wyborowa selective bibliography bibliografia se- bilateral adj. bilateralny, dwustronny, lekcyjna/wyborowa obustronny special bibliography bibliografia spe- bilingual n. osoba dwujęzyczna cjalna adj. dwujęzyczny subject bibliography bibliografia dzie- bilingual dictionary słownik dwu- dzinowa, spis bibliograficzny zawie- języczny rający opisy dokumentów na temat bilingualism dwujęzyczność wybranego zagadnienia, zestawienie billing 1. biling 2. fakturowanie tematyczne bi-modality dwumodalność universal bibliography bibliografia bimonthly n. dwumiesięcznik powszechna adj. dwumiesięczny world bibliography bibliografia po- adv. co dwa miesiące wszechna binary adj. binarny biblioklept złodziej książek binary code kod binarny, kod dwój- bibliolatry 1. kult książek 2. kult Biblii kowy bibliology bibliologia, nauka o książce binary large object duży obiekt binarny (duży plik danych, głównie mul- bibliomania bibliomania timedialnych) bibliometric adj. bibliometryczny binary system system binarny, sys- bibliometrics bibliometria tem dwójkowy bibliopegy sztuka introligatorska bind v. 1. oprawiać 2. wiązać 3. zobo- bibliophile bibliofil/ka wiązywać bibliophile edition edycja bibliofilska binder 1. introligator 2. bindownica 3. bibliophilic adj. bibliofilski segregator 4. umowa tymczasowa bibliophobia strach przed książkami binder’s board tektura introligatorska loose-leaf binder skoroszyt, segregator bibliopole księgarz, antykwariusz bindery introligatornia bibliotaph osoba gromadząca i ukry- wająca książki binding 1. oprawa książki 2. bindowanie 3. wiązanie bibliotheca biblioteka, grecka nazwa adj. obowiązujący, wiążący biblioteki adhesive binding 1. oprawa klejona bibliotherapy biblioterapia 2. klejenie bicentennial n. dwóchsetlecie, dwu- binding edge miejsce, w którym książ- stulecie ka jest zszywana lub klejona, krawędź adj. dwóchsetletni, dwustuletni oprawy 35 bivariate

binding margin margines na zszycie bioethics bioetyka binding press prasa introligatorska biographee osoba przedstawiona w bio- book binding oprawa książki grafii caoutchouc binding oprawa kauczu- biographer biograf/ka kowa (gumowa) cloth binding oprawa płócienna biographic adj. biograficzny comb binding oprawa grzebieniowa, biographical adj. biograficzny bindowanie grzebieniowe biographical dictionary słownik bio- flexible binding oprawa elastyczna graficzny flush binding oprawa, w której okładki biographical note biogram, nota bio- są równo przycięte ze stronami graficzna half binding półskórek (rodzaj opra- biography biografia, życiorys wy) collective biography biografia zbio- hand-binding ręczna oprawa rowa library binding oprawa biblioteczna bioinformatics bioinformatyka mechanical binding oprawa mecha- biological adj. biologiczny niczna biological cleaning czyszczenie bio- padded binding oprawa książki w po- logiczne staci miękkiej wyściółki między tek- biology biologia turową okładką a pokrywającą ją ze- wnętrzną warstwą materiału (skaju, biomass biomasa skóry) biomaterial materiał biologiczny prelibrary binding wzmocniona opra- biomedical adj. biomedyczny wa często wypożyczanych książek biomedicine biomedycyna quarter binding oprawa niepełna biometric adj. biometryczny reinforced binding wzmocniona opra- biometrics biometria wa royal binding oprawa z wytłoczonym biophysical adj. biofizyczny herbem biophysics biofizyka spiral binding oprawa spiralna biosciences nauki biologiczne tree-quarter binding oprawa „trzy- biosciences information service ser- czwarte” wis informacyjny z zakresu nauk bio- binomial n. dwumian logicznych adj. binominalny biotechnology biotechnologia biochemical adj. biochemiczny biotic adj. biotyczny biochemistry biochemia bipolar adj. bipolarny, dwubiegunowy biocybernetics biocybernetyka birth and death dates data urodzin biodeterioration biologiczne pogor- i śmierci, daty życia szenie jakości bit 1. bit 2. kawałek biodiversity bioróżnorodność check bit bit kontrolny bioelectronics bioelektronika bitmap mapa bitowa, raster bioengineering bioinżynieria bivariate adj. posiadający dwie zmienne biweekly 36 biweekly n. dwutygodnik blocking 1. blokowanie 2. sklejanie się adj. dwutygodniowy blog blog (pamiętnik/dziennik interne- adv. co dwa tygodnie towy) biyearly n. dwurocznik blow-up powiększenie adj. dwuroczny BLS = Bachelor of Library Science licen- adv. co dwa lata cjat (tytuł licencjata) z bibliotekoznawstwa blank n. 1. puste miejsce, luka 2. blan- blueprint n. 1. fotokopia 2. plan, projekt kiet, formularz v. planować, projektować adj. pusty blurb tekst reklamowy na okładce lub ob- blanket order stałe zamówienie wolucie książki bleaching bielenie (papieru) board 1. tektura, karton 2. tablica 3. za- bleed n. część obrazu poza marginesem rząd v. wychodzić poza margines binder’s board tektura introligatorska blind n. ślepy tłok (niewypełnione tłocze- bulletin board elektroniczna tablica nia na oprawie) ogłoszeń, biuletyn elektroniczny adj. niewidomy bulletin board service/system elektro- blind folio dokument, który nie po- niczny biuletyn informacyjny siada paginacji editorial board komitet redakcyjny the blind niewidomi, osoby niewi- examination board komisja egzami- dome nacyjna blinking migotanie (obrazu) re-examination ponowne zbadanie Bliss Bibliographic Classification body 1. treść 2. główna część 3. gremium Klasyfikacja Bibliograficzna Blissa certification body jednostka certy- fikująca BLOB = binary large object duży obiekt corporate body 1. osoba prawna 2. binarny (duży plik danych, głównie multi- ciało zbiorowe medialnych) boilerplate 1. wzorzec, szablon 2. stały block n. 1. blok 2. płyta, klisza fragment tekstu v. blokować block address adres bloku (zapisa- bold adj. pogrubiony (czcionka) nych danych) boldface pogrubiona czcionka block book książka drukowana drew- bona fide adj. prawdziwy, autentyczny nianymi klockami adv. w dobrej wierze block diagram/scheme schemat blo- bone glue klej kostny kowy book n. 1. książka, księga 2. podręcznik block letters wielkie/drukowane litery 3. spis, rejestr block printing druk wypukły v. 1. rezerwować 2. księgować book block blok książki, wkład accession book księga akcesyjna book block staining barwienie wkładu account book księga rachunkowa the communist block blok komuni- block book książka drukowana drew- styczny nianymi klockami blockbuster hit, przebój czytelniczy book agent sprzedawca książek 37 bookmobile

book binding oprawa książki hardcover book książka w twardej book block blok książki, wkład oprawie book block staining barwienie wkładu International Standard Book Num- book box futerał na książkę ber międzynarodowy znormalizowa- book car bibliobus ny numer książki book card karta książki omnibus book zbiór, antologia, pu- book cart wózek to transportu książek blikacja zawierająca kilka dzieł tego book classification klasyfikacja bi- samego autora blioteczna picture book książka obrazkowa book club klub książki pop-up book książka, w której po book collection kolekcja książek, księ- otwarciu pojawiają się trójwymiaro- gozbiór we obrazki book collector kolekcjoner książek prayer book modlitewnik book cover okładka książki prohibited books prohibita book cradle pochyła półka do ekspo- rare books cymelia, cimelia (rzadkie nowania książek druki lub rękopisy) book drop wrzutnia książek (skrzyn- reference book wydawnictwo encyklo- ka na książki), zwykle umieszczona na pedyczne, wydawnictwo informacyjne zewnątrz budynku biblioteki statute book zbiór ustaw book fair targi książki talking book książka do słuchania book holder podpórka pod książkę trade book książka dla szerokiego gro- book jacket obwoluta na odbiorców book louse kołatek used book książka używana book lover miłośnik książek visitor’s book księga gości book market rynek książki bookbinder introligator book sewer niciarka bookbindery introligatornia book trade księgarstwo book truck wózek to transportu ksią- bookbinding introligatorstwo żek bookcase szafa na książki, biblioteczka coffee-table book bogato ilustrowane bookend podpórka do książek ułożo- wydawnictwo albumowe nych na półce comic book komiks booking rezerwacja commonplace book złote myśli (ro- bookish adj. 1. książkowy, literacki 2. dzaj pamiętnika) oczytany credit book indeks studencki booklet broszura, książeczka, prospekt electronic book książka elektroniczna booklouse mól książkowy (owad) emblem book zbiór alegorii fragile book 1. książka, którą łatwo bookman 1. uczony, literat 2. księgarz zniszczyć 2. książka w bardzo złym 3. wydawca stanie bookmark n. zakładka guide book przewodnik v. umieścić zakładkę hand press book książka drukowa- bookmobile bibliobus, biblioteka ob- na ręcznie jazdowa bookplate 38 bookplate ekslibris borrowed word wyraz zapożyczony bookrest podpórka pod książkę, pulpit borrower wypożyczający, czytelnik bookseller księgarz borrower status status czytelnika bookseller’s catalogue katalog księ- borrowing 1. pożyczanie, pożyczka 2. garski zapożyczenie bookselling księgarstwo borrowing period okres wypożyczenia bookshelf półka na książki botanic(al) adj. botaniczny bookshop księgarnia botany botanika Books-in-print baza zawierająca opisy bottom-up adj. wstępujący, indukcyjny bibliograficzne książek wydawców ame- bottom-up analysis analiza wstępują- rykańskich, informująca o pozycjach no- ca, analiza „z dołu do góry” wych, wydaniach wyczerpanych i zapo- bottom-up method metoda wstępują- wiedziach wydawniczych ca, metoda „z dołu do góry” bookstack regał, półka (na książki) bound n. gra nica, ograniczenie bookstall stoisko z książkami, kiosk z ga- v. ograniczać zetami adj. 1. oprawiony 2. związany, zobowiązany bookstore zob. bookshop leather-bound oprawiony w skórę bookworm mól książkowy (owad, osoba) boundary granica Boolean adj. Boole’a, boolowski bourgeois burgos, borgis, czcionka o roz- Boolean algebra algebra Boole’a miarze 9 punktów Boolean expression wyrażenie bo- Bowker nazwa producenta baz danych, olowskie wydawcy i dostawcy usług informacyjnych Boolean value wartość logiczna box n. ramka (w tekście) 2. pudełko 3. boom n. okres wzrostu, hossa futerał v. przeżywać rozkwit v. otaczać ramką boost n. zwyżka, wzrost alert box pole ostrzegawcze, komuni- v. zwiększać, poprawiać, podnosić kat ostrzegawczy booster 1. urządzenie wspomagające 2. book box futerał na książkę propagator/ka check box pole wyboru boot n. uruchamianie, inicjowanie dialouge box okno dialogowe v. uruchamiać, inicjować Bps = bytes per second bajty na sekundę boot file plik startowy, plik inicjujący bootstrap n. ładowanie systemu opera- bps = bits per second bity na sekundę cyjnego do pamięci komputera brace nawias klamrowy v. uruchamiać, inicjować bracket n. nawias okrągły border 1. obramowanie, ramka 2. po- v. brać w nawiasy granicze, kresy square bracket nawias kwadratowy borderland pogranicze, kresy Braille brajl, pismo Braille’a borderline linia graniczna brain mózg, umysł, rozum borrow v. 1. pożyczać, wypożyczać 2. brainpower 1. zdolności intelektualne zapożyczać 2. kadra naukowa, inteligencja 39 browse brainstorming burza mózgów bring off przeprowadzać branch 1. filia, odział, agenda 2. branża, bring up poruszać (kwestię) dział 3. gałąź klasyfikacyjna BRITE = Basic Research in Information branch library filia biblioteczna Technologies for Europe badania podsta- branch standard norma branżowa wowe w zakresie technologii informacyj- branch thesaurus tezaurus branżowy nych dla Europy brand 1. marka 2. rodzaj, odmiana brittleness kruchość brand name nazwa firmowa broad adj. szeroki, rozległy, ogólny bray v. rozprowadzać (farbę) po matrycy Broad System of Ordering uniwersal- breach naruszenie, zerwanie, niedotrzy- na klasyfikacja szczytowa manie (warunków) broadband n. szerokie pasmo breach of copyright naruszenie pra- adj. szerokopasmowy wa autorskiego broadcast n. program, audycja, trans- breadcrumb położenie strony w struk- misja turze witryny WWW v. nadawać, transmitować breadth szerokość, zakres adj. emitowany collection breadth szerokość (zakres broadcasting n. transmitowanie, nada- tematyczny) zbioru dokumentów wanie break n. 1. przerwa 2. przerwanie adj. radiowy, nadawczy v. 1. złamać 2. zepsuć 3. zerwać broadcasting network sieć nadawcza break a code złamać kod/szyfr broaden v. rozszerzać, poszerzać break down zepsuć się broader term termin szerszy non-gap break przerwa w ukazywa- broadness szerokość niu się publikacji broadsheet 1. arkusz zadrukowany jed- breakdown 1. awaria, rozpad 2. analiza nostronnie 2. ulotka break-in włamanie (np. do systemu) broadside 1. arkusz zadrukowany jed- breakthrough przełomowe rozwiąza- nostronnie 2. ulotka 3. atak, ostra krytyka nie, przełom brochure broszura, druk ulotny breviary brewiarz broke odpad brevier petit broken adj. zepsuty brevity zwięzłość broker pośrednik, broker, makler most (urządzenie sieciowe) bridge information broker broker informacji bridge the gap wypełnić lukę brokerage pośrednictwo, usługi ma- brief n. 1. streszczenie 2. format listo- klerskie wy 3. brewe v. streszczać brotherhood bractwo adj. krótki, zwięzły brouter bruter (urządzenie sieciowe bę- brief record skrócony opis rekordu dące połączeniem mostu i rutera) bring v. przynosić browsability możliwość przeglądania bring about powodować browse n. przeglądanie bring forward przedkładać v. przeglądać, przeszukiwać browser 40 browser przeglądarka bundle 1. komplet 2. pakunek, pakiet Internet browser przeglądarka inter- v. sprzedawać w komplecie (np. sprzęt netowa i oprogramowanie) web browser przeglądarka sieci WWW bundled software oprogramowanie browsing przeglądanie standardowe dostarczane wraz z kom- BRS = bibliographic retrieval service bi- puterem bliograficzny serwis informacyjny burden n. 1. obciążenie 2. koszty ogólne BS = Bachelor of Science licencjat (ty- v. obciążać, obarczać tuł licencjata) w dziedzinie nauk ścisłych bureau 1. biuro, urząd 2. sekretarzyk, BSA = Business Software Alliance or- biurko ganizacja producentów oprogramowania bureaucracy biurokracja komercyjnego bureaucratic adj. biurokratyczny bucket blok programowy, porcja burn v. wypalać, nagrywać (płytę CD/ buckling wyboczenie, zniekształcenie DVD) budget budżet bursting strength wytrzymałość na budgetary adj. budżetowy przepuklenie buffer n. 1. bufor 2. roztwór buforowy bus szyna, magistrala v. buforować bus topology topologia szynowa (sieci) buffer solution roztwór buforowy business 1. sprawa 2. przedsiębiorstwo bug błąd (w programie komputerowym) 3. działalność gospodarcza, biznes 4. bran- ża 5. zajęcie v. budować build business entity podmiot gospodarczy building budowla, budynek business information informacja biz- built-in adj. wbudowany, integralny nesowa bulk adj. masowy business information system system bulk data dane masowe informacyjny dla biznesu bulk memory pamięć masowa business-to-customer relacje między firmą a klientem bull bulla business-to-business relacje między bullet punktor firmami bulleted adj. punktowany, wypunkto- electronic business biznes elektro- wany niczny bulletin 1. biuletyn 2. komunikat, ogło- Master of Business magister nauk eko- szenie nomicznych abstract bulletin przegląd dokumen- Business Cooperation Network tacyjny system informacyjny Unii Europejskiej, bulletin board elektroniczna tablica stworzony w celu rozwijania współpracy ogłoszeń, biuletyn elektroniczny między przedsiębiorstwami krajów człon- bulletin board service/system elektro- kowskich niczny biuletyn informacyjny Business Software Alliance organi- official bulletin wydawnictwo urzę- zacja producentów oprogramowania ko- dowe mercyjnego 41 calque button guzik, przycisk calculate v. liczyć, obliczać, kalkulować command button przycisk polecenia calculated adj. zamierzony, wkalkulo- buy n. zakup wany v. kupować calculating adj. obliczeniowy buy back odkupować calculation kalkulacja, obliczenie, wynik buyer kupujący, klient, nabywca calculus rachunek buzzword 1. modne słowo 2. żargon calculus of probability rachunek techniczny prawdopodobieństwa byline linia z nazwiskiem autora functional calculus rachunek funkcyj- byte bajt ny, rachunek kwantyfikatorów, rachunek predykatów Byzantine adj. bizantyjski predicate calculus rachunek predy- katów calendar n. 1. kalendarz, terminarz 2. C spis inwentarzowy v. wpisywać do terminarza cabin kabina calendered paper papier gładzony study cabin pomieszczenie do pra- calendrical adj. kalendarzowy cy naukowej calf oprawa ze skóry cielęcej cabinet 1. szafa, szafka 2. gablotka calfskin skóra cielęca card filing cabinet szafka kartotekowa calibrate v. kalibrować, skalować, wzor- cable kabel, przewód cować concentric cable kabel koncentryczny calibration kalibracja, wzorcowanie cabling okablowanie call n. 1. wywołanie 2. rozmowa telefo- cache n. pamięć cache (pamięć podręczna) niczna v. umieszczać w pamięci cache v. 1. wywoływać 2. telefonować, dzwonić CAD = computer aided design projekto- call center informacja telefoniczna, wanie wspomagane komputerowo centrala (w firmie) cadmium n. kadm call number/mark sygnatura adj. kadmowy call slip rewers cadre kadra, grupa conference call połączenie konferen- CAE = computer aided education na- cyjne uczanie wspomagane komputerowo calligrapher kaligraf CAI = computer aided instruction na- calligraphic adj. kaligraficzny uczanie wspomagane komputerowo calligraphy kaligrafia CAL = computer-aided learning uczenie calling wywołanie się wspomagane komputerowo calorimetry kalorymetria calcitonin kalcytonina calotype kalotypia calcium wapń cam kamera calculable adj. obliczalny calque kalka językowa camcorder 42 camcorder kamera wideo capital letter duża litera camera 1. aparat fotograficzny 2. kamera small capitals kapitaliki camera-ready copy egzemplarz goto- capitalisation 1. zamiana małych liter wy do fotopowielenia na wielkie 2. kapitalizacja digital camera cyfrowy aparat foto- capitalization zob. capitalisation graficzny CAPL = Canadian Association of Pu- campaign n. kampania blic Libraries Kanadyjskie Stowarzysze- v. prowadzić kampanię nie Bibliotek Publicznych campus miasteczko uniwersyteckie, kam- caption 1. podpis (pod ilustracją) 2. na- pus główek Canadian Association of Public Li- caption title tytuł (rozdziału, podroz- braries Kanadyjskie Stowarzyszenie Bi- działu) bliotek Publicznych capture n. utrwalenie, zarejestrowanie Canadian Booksellers Association v. utrwalać, rejestrować, zbierać (dane) Stowarzyszenie Księgarzy Kanadyjskich carbon copy kopia (także listu elektro- Canadian Library Association Sto- nicznego), odbitka warzyszenie Bibliotek Kanadyjskich carbon paper kalka cancel n. skasowanie, anulowanie carbon print druk na kalce v. skasować, anulować card 1. karta, kartka 2. karta (płytka z ele- cancellation unieważnienie, odwoła- mentami elektronicznymi) nie, skasowanie abstract card karta dokumentacyjna candidate kandydat/ka accession card karta akcesyjna adapter/adaptor card karta rozszerzeń canon czcionka o rozmiarze 48 punktów admission card karta wstępu canonical adj. kanoniczny aperture card karta okienkowa canonical class/division klasa kano- book card karta książki niczna card (index) file kartoteka canonicity kanoniczność card batch partia kart, wsad cant żargon, frazes card catalogue katalog kartkowy canto księga, pieśń (część utworu) card filing cabinet szafka kartotekowa caoutchouc binding oprawa kauczu- card hopper zasobnik kart kowa (gumowa) card punch dziurkarka kart card reader czytnik kart cap = capital lett er duża litera card reproducer powielacz kart all caps wersaliki card sorter sorter kart capability 1. możliwość, zdolność 2. card stacker zasobnik kart u prawnienie card-sorting sortowanie kart (techni- capacity 1. pojemność, objętość 2. prze- ka wykorzystywana do tworzenia sce- pustowość, wydajność 3. zdolność nariuszy wyszukiwawczych) capital 1. wielka litera 2. kapitał 3. stolica card-to-tape conversion przenoszenie capital expenditure inwestycja, wy- zapisu z kart dziurkowanych na taśmę datki inwestycyjne magnetyczną 43 CASE

catalogue card karta katalogowa data carrier nośnik danych chip card karta (mikro)procesorowa, information carrier nośnik informacji karta chipowa physical carrier nośnik fizyczny edge-notched card karta obrzeżnie carry v. dostarczać, nosić dziurkowana carry out przeprowadzić, wykonać edge-punched card karta obrzeżnie (badania, eksperyment) dziurkowana expansion card karta rozszerzeń cart wózek filing card karta kartotekowa book cart wózek to transportu książek graphics card karta grafiki Cartesian adj. kartezjański ID card dokument tożsamości, do- Cartesian product iloczyn kartezjań- wód osobisty ski library card karta biblioteczna cartobibliography bibliografia map i/ magnetic card karta magnetyczna lub publikacji na temat map marginal punched card karta obrzeż- kartogram nie dziurkowana cartogram membership card legitymacja człon- cartographer kartograf kowska cartographic(al) adj. kartograficzny microfilm aperture card karta okien- cartographic document dokument kowa kartograficzny peek-a-boo card karta przezierna cartography kartografia punch(ed) card karta dziurkowana 1. komiks 2. karton registration card karta rejestracyjna cartoon slotted card karta szczelinowa cartouche kartusz subscripition card karnet cartridge kaseta, kartridż wild card znak uniwersalny (* ?) cartulary kartularz, rejestr, archiwum cardholder posiadacz/okaziciel karty carver rzeźbiarz cardinality liczność, moc, moc zbioru carving rzeźba, rzeźbiarstwo cardiology kardiologia cascading adj. kaskadowy career zawód, kariera cascading menu menu kaskadowe career advice services doradztwo za- cascading style sheets kaskadowe ar- wodowe kusze stylów career development awans zawodowy case 1. okładka, futerał 2. sprawa, proces caret znak ^ 3. przypadek 4. wybór 5. gablotka carpal tunnel syndrome zespół cie- display case gablota śni nadgarstka case study studium przypadku, opra- carrel wydzielone miejsce do indywidu- cowanie naukowe alnej pracy w bibliotece (małe pomieszcze- lower case małe litery nie lub osobne biurko) upper case wielkie litery, wersaliki, carriage karetka (w maszynie do pisania) majuskuły carrier 1. nośnik 2. przewoźnik, spedytor CASE = computer-aided software engi- carrier services usługi telekomuni- neering inżynieria oprogramowania wspo- kacyjne magana komputerowo case-by-case 44 case-by-case adj. indywidualny online public access catalogue kata- casing-in wstawianie wkładu w okładkę log dostępny publicznie w sieci publisher’s catalogue katalog wydaw- cas e-insensitive adj. nierozróżniający niczy małych i wielkich liter sale catalogue katalog handlowy adj. rozróżniający małe case-sensitive shelf catalogue katalog topograficzny i wielkich litery subject catalogue katalog rzeczowy cassette kaseta systematic catalogue katalog syste- microfilm cassette kaseta mikrofil- matyczny mowa title catalogue katalog tytułowy CAT = computer-assisted training szko- topographical catalogue katalog to- lenie wspomagane komputerowo pograficzny catalog zob. catalogue trade catalogue katalog handlowy cataloger zob. cataloguer union catalogue katalog centralny cataloging zob. cataloguing cataloguer osoba katalogująca catalogue n. katalog cataloguing katalogowanie v. katalogować centralized cataloguing katalogowa- alphabetical catalogue katalog alfa- nie centralne betyczny cooperative cataloguing współkata- alphabetical subject catalogue katalogowanie log przedmiotowy descriptive cataloguing opracowa- alphabetico-classified catalogue kanie formalne talog klasowy machine-readable cataloguing katalo- author catalogue katalog autorski, ka- gowanie w formie elektronicznej (for- talog alfabetyczny mat zapisu danych bibliograficznych) bookseller’s catalogue katalog księ- shared cataloguing współkatalogo- garski wanie, katalogowanie kooperatywne card catalogue katalog kartkowy subject cataloguing and indexing rze- catalogue card karta katalogowa czowe opracowanie zbiorów catalogue entry opis katalogowy, po- catalysis kataliza zycja katalogowa catalogue index indeks katalogowy catalyst katalizator catalogue record opis katalogowy, po- catalytic adj. katalityczny zycja katalogowa catastrophe katastrofa classified catalogue katalog systema- catastrophic adj. katastroficzny, kata- tyczny strofalny dictionary catalogue katalog krzy- catch v. przechwytywać, chwytać żowy general catalogue katalog ogólny catchword 1. slogan, hasło 2. kustoda, joint catalogue katalog centralny kustosz (pierwsze słowo następnej strony library catalogue katalog biblioteczny wydrukowane w dolnym prawym rogu po- main catalogue katalog ogólny przedniej) 3. żywa pagina online catalogue katalog online, kata- categorical adj. 1. kategorialny 2. ka- log dostępny w sieci tegoryczny 45 centrefold categorization kategoryzacja cellular phone telefon komórkowy categorize v. kategoryzować cellular telephony telefonia komór- kowa category kategoria fall into a category należeć do ka- cellulose celuloza tegorii cellulose acetate acetyloceluloza fundamental category kategoria pod- cellulose nitrate nitroceluloza cellulose triacetate trójoctan celulozy stawowa grammatical category kategoria gra- censor n. cenzor, cenzura matyczna v. cenzurować lexical category kategoria leksykalna censorship cenzura cathedral katedra census spis ludności catholic adj. katolicki center zob. centre catholicism katolicyzm centesimal division podział setny cation kation, jon dodatni central adj. główny, centralny causality związek przyczynowy central library biblioteka główna central processing unit jednostka cen- causative adj. sprawczy, kazualny (o cza- tralna (komputera) sowniku) centralisation centralizacja cause n. 1. powód, przyczyna 2. spra- v. centralizować wa, idea, cel centralise v. powodować, wywoływać centralised cataloguing katalogowanie centralne caution n. 1. ostrzeżenie 2. ostrożność v. ostrzegać centralization zob. centralisation CBA = Canadian Booksellers Associa- centralize zob. centralise tion Stowarzyszenie Księgarzy Kanadyj- centre n. 1. centrum, ośrodek 2. środek skich v. skupiać (się), środkować, centrować CBT = computer-based training naucza- call centre informacja telefoniczna, nie wspomagane komputerowo centrala (w firmie) centre of excellence centrum dosko- CD = compact disc płyta kompaktowa nałości CDP = collection development policy computation centre centrum obli- profil gromadzenia czeniowe CD-R = compact disc recordable plyta convention centre centrum kongre- kompaktowa pozwalająca na jednokrotne sowe zapisanie danych documentation centre ośrodek do- CD-ROM płyta CD-ROM kumentacji media centre centrum medialne = compact disc rewritable płyta CD-RW records centre składnica akt kompaktowa wielokrotnego zapisu research centre ośrodek badawczy cease v. kończyć, przerywać, wstrzymy- school library media centre multime- wać dialne centrum informacji (w szkole) cell komórka centrefold ilustrowana wkładka w cza- cellular adj. komórkowy sopiśmie/gazecie, rozkładówka centrepiece 46 centrepiece ozdoba na środku okładki standard certification mark znak centroid centroid (dokument reprezentu- zgodności z normą jący klasę dokumentów w grupie w procesie certified adj. certyfikowany, posiada- analizy skupień) jący atest centrum środek, centrum certified copy odpis uwierzytelniony, century wiek, stulecie kopia poświadczona CEO = chief executive officer prezes za- certify v. 1. zaświadczać, poświadczać, rządu, dyrektor naczelny uwierzytelniać 2. wydawać atest ceramics ceramika cessation zaprzestanie, wstrzymanie cessation of right scedowanie prawa CERL = Consortium of European Rese- cessation of the power of attorney arch Libraries Konsorcjum Europejskich ustanie pełnomocnictwa Bibliotek Naukowych cession cesja CERN = European Organization for CGI = common gateway interface inter- Nuclear Research Europejska Organiza- fejs umożliwiający komunikację progra- cja Badań Jądrowych mów znajdujących się na serwerze WWW certificate certyfikat, zaświadczenie, z oprogramowaniem tego serwera świadectwo chain łańcuch klasyfikacyjny certificate authority 1. ośrodek certyfikacji 2. świadectwo certyfikacji chair katedra (na uniwersytecie) certificate expiration data wygaśnię- chairman przewodniczący/a, prezes cia certyfikatu chairperson przewodniczący/a, prezes certificate issuance wydanie certy- challenge n. 1. wyzwanie 2. zakwestio- fikatu nowanie certificate of authentity świadectwo v. 1. wzywać, wyzywać 2. kwestionować autentyczności chamber sala certificate of quality certyfikat jakości council chamber sala obrad certificate revocation list lista unie- ważnienia certyfikatu chancellor kanclerz, rektor certificate suspension zawieszenie chancery archiwum dokumentów ofi- certyfikatu cjalnych inventor’s certificate świadectwo au- change n. zmiana torskie v. zmieniać (się) official certificate zaświadczenie urzę- changeover zmiana, przestawienie się, dowe przejście qualification certificate świadectwo kwalifikacyjne channel kanał information channel kanał informa- certification certyfikacja, uwierzytel- cyjny nienie certification body jednostka certy- chaos chaos fikująca chaos theory teoria chaosu certification of signature uwierzytel- chapbook broszura zawierająca popu- nienie podpisu larne legendy, baśnie, wiersze, ballady – 47 check sprzedawana przez wędrownych handlarzy charity 1. dobroczynność 2. cele cha- w Wielkiej Brytanii i USA w XVII-XIX w. rytatywne chapel 1. kaplica 2. związek zawodowy charity work działalność/praca cha- drukarzy lub dziennikarzy rytatywna chapter 1. rozdział 2. oddział, sekcja 3. chart n. 1. wykres, diagram 2. mapa 3. kapituła tabela char zob. character 1. v. sporządzić wykres/mapę character 1. znak, symbol, litera 2. po- bar chart wykres słupkowy stać, bohater 3. charakter data flow chart schemat przepływu character conversion konwersja zna- danych ków line chart wykres liniowy character mode tryb znakowy organisation(al) chart schemat or- character recognition rozpoznawa- ganizacyjny nie znaków/pisma (przez komputer) pie chart wykres kołowy characters per inch znaki na cal charter statut (założycielski) check character znak kontrolny chartered adj. akredytowany, dyplomo- graphic character znak graficzny wany nonfiling character znak nie brany chase metalowa rama służąca do moco- pod uwagę podczas sortowania słów wania czcionek ułożonych w tekst optical character recognition optycz- chat n. pogawędka, rozmowa (w Inter- ne rozpoznawanie znaków (pisma) necie) separating character separator v. gawędzić, rozmawiać characterise v. charakteryzować chatroom pokój pogawędek interne- characteristic n. 1. cecha charaktery- towych styczna 2. charakterystyka chauvinism szowinizm adj. charakterystyczny check n. kontrola characterize zob. characterise v. sprawdzać, kontrolować charge n. 1. zapisanie wypożyczonego check bit bit kontrolny dokumentu na koncie/karcie użytkowni- check box pole wyboru ka 2. opłata check character znak kontrolny v. 1. rejestrować wypożyczenie na kon- check code kod kontrolny cie/karcie użytkownika 2. pobierać opła- check copy egzemplarz próbny tę, naliczać check digit cyfra kontrolna access charges opłaty za dostęp (np. check in rejestrować się do serwisu) check-in ewidencja czasopism charge out 1. wydanie dokumentu 2. check out 1. sprawdzać, kontrolować dowód wydania dokumentu 2. wypożyczać (książki z biblioteki) connect charge opłata za połączenie check sum suma kontrolna free of charge bezpłatny check up sprawdzać charitable adj. charytatywny continuity check sprawdzanie ciągło- charitable organization organizacja ści (połączenia) charytatywna cross-check weryfikacja; weryfikować checked in 48 checked in adj. dostępny (dokument) Christian n. chrześcijan-in/ka checked out adj. wypożyczony adj. chrześcijański check-in ewidencja czasopism christianity chrześcijaństwo checking kontrola chroma nasycenie barwy stock checking skontrum chromatic adj. chromatyczny, wielo- checklist zestawienie, lista (kontrolna), barwny spis chromatic printing druk wielobarw- checkout wypożyczalnia ny, chromotypia checkout period okres wypożyczenia chromatography chromatografia checkpoint punkt kontrolny chrome chrom checksum suma kontrolna chromium chrom chemical adj. chemiczny chromolithograph chromolitografia chemical cleaning czyszczenie che- chronicle n. kronika miczne v. prowadzić kronikę chemical damage uszkodzenie che- chronological adj. chronologiczny miczne chronological index indeks chrono- chemicals chemikalia logiczny chemistry chemia chronological subdivision określnik chief n. kierownik, szef, przewodniczący chronologiczny adj. główny, naczelny in chronological order/arrangement chief editor redaktor naczelny w porządku/układzie chronologicznym chief executive officer prezes zarzą- in reverse chronological order w od- du, dyrektor naczelny wrotnej kolejności chronologicznej chief information officer osoba zaj- chronology chronologia mująca się zarządzaniem informacją chrysography chrysografia w firmie lub instytucji chunk część, fragment programu editor-in-chief redaktor naczelny chunking podział programu na części children dzieci children’s and youth literature litera- church kościół tura dla dzieci i młodzieży church library biblioteka kościelna children’s encyclopedia encyklope- church text pismo staroangielskie dia dla dzieci churchman 1. duchowny 2. członek ko- chip układ scalony, chip ścioła chip card karta (mikro)procesorowa, cicero cycero (jednostka rozmiaru czcion- karta chipowa k i) chipped adj. postrzępiony, wyszczerbiony cinema 1. kino 2. kinematografia chlorine chlor cinematography kinematografia choice wybór cipher 1. cyfra 2. szyfr 3. monogram choose v. wybierać circa adv. około chrestomathy chrestomatia, wypisy circle 1. koło 2. okrąg 3. cykl 4. krąg, sfera 49 CLA circuit obwód (elektryczny), układ (elek- in-text citation oksfordzki system two- troniczny) rzenia przypisów bibliograficznych closed circuit television telewizja Science Citation Index indeks cyto- przemysłowa, monitoring budynku wań naukowych circular n. ulotka reklamowa self-citation samocytowanie, autocy- adj. 1. okrągły, kołowy 2. cykliczny towanie, cytowanie własnej publikacji circular reference odwołanie cyklicz- Social Sciences Citation Index indeks ne, zależność cykliczna cytowań z zakresu nauk społecznych circulate v. 1. krążyć 2. puszczać w obieg, citato rozpowszechniać 3. udostępniać, wypoży- loco citato w cytowanym miejscu czać (książki) opere citato w cytowanym (powyżej) dziele circulating library typ biblioteki, po- v. cytować, powoływać się wstałej w XVIII wieku w Wielkiej Bryta- cite co-cite współcytować nii, pobierającej niewielkie opłaty za udo- stępnianie zbiorów cited adj. cytowany cited half-life wskaźnik półtrwania circulation 1. (US) udostępnianie, wy- czasopisma (liczba lat, za jakie czaso- pożyczanie 2. (US) liczba książek wypoży- pismo otrzymało 50% ogółu uzyskanych czonych w danym okresie czasu 3. nakład cytowań w czasopismach uwzględnio- circulation control kontrola wypo- nych w bazie Journal Citation Reports życzeń w danym roku) circulation department wypożyczal- co-cited współcytowany nia top-cited najczęściej cytowany circulation desk punkt wypożyczeń, osoba cytująca wypożyczalnia citer circulation status status książki (np. citing adj. cytujący wypożyczona, dostępna, w opracowa- citing half-life średni wiek artykułów niu) cytowanych przez czasopismo w da- out of circulation wycofany z udo- nym roku stępniania citizen 1. obywatel 2. mieszkaniec total circulation nakład całkowity citizenship obywatelstwo circumstances okoliczności, warunki dual citizenship podwójne obywatelstwo citation 1. cytowanie, powołanie się 2. cytat civil adj. 1. obywatelski 2. cywilny citation index indeks cytowań civil rights prawa obywatelskie citation order formuła fasetowa, po- civil servant urzędnik służby cywil- rządek poziomy nej, urzędnik administracji państwowej co-citation współcytowanie civil service służba cywilna, admini- co-citation coupling metoda współ- stracja państwowa cytowań (dwa dokumenty x i y są ze civilisation cywilizacja sobą związane, jeżeli istnieją prace, któ- civilization zob. civilisation re powołują się jednocześnie na oba do- CLA = Canadian Library Association kumenty) Stowarzyszenie Bibliotek Kanadyjskich claim 50 claim n. 1. twierdzenie 2. żądanie, rosz- classification by dychotomy klasyfi- czenie kacja dychotomiczna v. 1. twierdzić 2. żądać, domagać się classification formula formuła fase- dependent claim zastrzeżenie zależne towa main claim zastrzeżenie główne classification language język klasy- patent claim zastrzeżenie patentowe fikacyjny claimant osoba zgłaszająca roszczenie classification number symbol klasyfikacyjny rodzaj pogrubionej czcionki clarendon classification schedules tablice kla- clarification wyjaśnienie syfikacyjne clarify v. wyjaśniać classification scheme schemat kla- clarity jasność, przejrzystość syfikacyjny clasp n. klamra, zatrzask, okucie classification system klasyfikacja, sys- v. spinać tem klasyfikacji, system klasyfikacyjny classification tables tablice klasyfi- class klasa kacyjne basic class klasa główna classification tree drzewo klasyfika- canonical class klasa kanoniczna cyjne class hierarchy hierarchia klas Colon Classification Klasyfikacja class number symbol klasyfikacyjny Dwukropkowa Ranganathana coordinate classes klasy współrzędne completeness of a classification kom- main class klasa główna pletność klasyfikacji, podział zupełny subordinate class klasa pochodna, kla- conjunct classification klasyfikacja sa podrzędna łączna word class część mowy, kategoria gra- decimal classification klasyfikacja matyczna dziesiętna classed arrangement układ systema- disjoint classification klasyfikacja roz- tyczny łączna classed index indeks systematyczny disjunct classification klasyfikacja classed order układ systematyczny rozłączna enumerative classification klasyfi- classics filologia klasyczna kacja monohierarchiczna, klasyfika- the classics klasyka cja wyliczająca classifiable adj. dający się zaklasyfikować faceted classification klasyfikacja fa- classification klasyfikacja setowa Abridged Decimal Classification wy- hierarchical classification klasyfika- danie skrócone Dziesiętnej Klasyfika- cja hierarchiczna cji Deweya International Patent Classification automatic classification klasyfikowa- Międzynarodowa Klasyfikacja Paten- nie automatyczne towa (Bliss) Bibliographic Classification library classification klasyfikacja bi- Klasyfikacja Bibliograficzna Blissa blioteczna book classification klasyfikacja bi- Library of Congress Classfication blioteczna Klasyfikacja Biblioteki Kongresu 51 cline

linear classification klasyfikacja mo- clause 1. zdanie (gramatyczne) 2. klau- nohierarchiczna zula, warunek monothetic classification klasyfika- concessive clause zdanie przyzwalające cja monotetyczna main clause zdanie główne multi-aspect classification klasyfika- subordinate clause zdanie podrzędne cja fasetowa clay glina multidimensional classification kla- clay tablet tabliczka gliniana syfikacja fasetowa clean proof odbitka wzorcowa national patent classification naro- cleaning czyszczenie, oczyszczanie (do- dowa klasyfikacja patentowa kumentu) patent classification klasyfikacja pa- biological cleaning czyszczenie bio- tentowa logiczne polythetic classification klasyfikacja chemical cleaning czyszczenie che- politetyczna miczne roof classification klasyfikacja szczy- dry cleaning czyszczenie na sucho towa clear v. kasować, czyścić, wyzerować subject classification klasyfikacja clear screen kasować ekran przedmiotowa uprawnienie, zezwolenie synthetic classification klasyfikacja clearance syntetyczna clearing house dom kliringowy universal classification klasyfikacja clergy duchowieństwo, kler uniwersalna clerk urzędni-k/czka Universal Decimal Classification CLI = command line interface interfejs Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna linii poleceń classified adj. 1. klasyfikacyjny, sklasy- click n. kliknięcie fikowany 2. tajny, poufny v. klikać classified arrangement układ syste- double click kliknąć dwa razy matyczny left-click kliknąć lewym przyciskiem classified catalogue katalog systema- right-click kliknąć prawym przyci- tyczny skem classified collection prohibita clicker starszy zecer classified display prezentacja syste- client 1. klient (oprogramowanie) 2. użyt- matyczna kownik classified document dokument tajny client application aplikacja klienta, classified information informacja po- aplikacja użytkownika ufna, informacja zastrzeżona client software oprogramowanie typu classified order układ systematyczny klient classifier klaysfikator client-server klient-serwer (architek- classify v. klasyfikować tura, system) classifying klasyfikowanie client-server klient-serwer (architek- depth of classifying głębokość klasy- tura, system) fikowania clientele użytkownicy (biblioteki) classing systematyzacja, segregacja cline kontinuum clip 52 clip v. wycinać, ucinać, obcinać (obraz) CMS = content management system sys- clipart rysunek, klipart tem zarządzania treścią clipping 1. obcinanie (obrazu) 2. wyci- CMYK = cyan magenta yellow black nek prasowy niebieskozielony, purpurowy, żółty, czar- clipping library archiwum/zbiór wy- ny (model ba rw stosowany przy reproduk- cinków prasowych cji obrazów) clipping service monitoring prasy, coat warstwa zbieranie wycinków prasowych na coat of arms herb, tarcza herbowa określony temat coated paper papier powlekany, pa- press clipping service usługa groma- pier kredowy dzenia wycinków prasowych na okre- ślony temat coating powlekanie cloisonné cloisonné (technika zdobienia) co-author współautor/ka clone klon (kopia sprzętu lub oprogra- co-authorship współautorstwo mowania) co-citation współcytowanie close v. zamykać co-citation coupling metoda współ- closed adj. zamknięty cytowań (dwa dokumenty x i y są ze sobą closed access dostęp zamknięty związane, jeżeli istnieją prace, które powo- closed circuit television telewizja łują się jednocześnie na oba dokumenty) przemysłowa, monitoring budynku co-cite v. współcytować closed stacks magazyny (półki z książ- co-cited adj. współcytowany kami) marszczenie się closed user group zamknięta grupa cockling użytkowników code n. 1. kod 2. kodeks, regulamin close-down wyłączenie z eksploatacji, v. kodować zamknięcie access code kod dostępu authentication code kod sprawdza- wyprzedaż closeout nia tożsamości, kod uwierzytelniania closing zamknięcie bar code kod kreskowy cloth materiał, tkanina bar code reader/scanner czytnik kodu cloth binding oprawa płócienna kreskowego cloth-bound adj. oprawiony w płótno binary code kod binarny, kod dwój- club klub kowy book club klub książki break a code złamać kod/szyfr cluster n. klaster, grupa check code kod kontrolny v. kla strować, grupować code of conduct kodeks postępowania cluster analysis analiza klastrowa code of ethics kodeks etyki, kodeks etyczny clustering klastering, grupowanie code translation dekodowanie clusterisation klastrowanie, grupowanie International Standard Recording clusterization zob. clusterisation Code międzynarodowy znormalizo- CMC = computer mediated commu- wany kod dokumentu dźwiękowego nication komunikacja za pośrednictwem language code kod języka (trzylitero- komputera we oznaczenie języka) 53 collator

semantic code kod semantyczny cognitivism kognitywizm codebook księga kodów cognizance zob. cognisance codex pl. codices 1. starożytna księga rę- coherence 1. spójność 2. koherencja kopiśmienna 2. kodeks coherency koherencja codices zob. codex coherent adj. spójny codification kodyfikacja cohesion 1. spójność 2. kohezja codify v. 1. kodyfikować 2. kodować cohesive adj. spójny coding kodowanie cohesiveness spójność information coding kodowanie in- coinage 1. tworzenie nowych wyrażeń formacji 2. neologizm co-edit v. współredagować coincide v. pokrywać się, zbiegać się co-edition współwydanie, publikacja coincidence 1. zbieżność, zgodność 2. pod redakcją zespołu zbieg okoliczności co-editor współredaktor/ka co-invention współwynalazek coeducational adj. koedukacyjny co-inventor współwynalazca coefficient współczynnik colinearity kolinearność coefficient of concordance współ- co-link jedno z hiperłączy, pojawiające czynnik konkordancji się po ukatywnieniu hiperłącza głównego correlation coefficient współczyn- co-linking tworzenie zbioru hiperłą- nik korelacji czy, powiązanych z hiperłączem głównym coexist v. współistnieć collaborate v. współpracować coexistence współistnienie collaboration współpraca coextensive adj. równoważny zakreso- collaborative adj. wspólny, zespołowy wo, jednakowo rozległy collaborator współpracowni-k/czka coextensiveness równoważność zakre- collage kolaż, collage sowa collagraph kolograf coffee-table book bogato ilustrowane v. 1. łączyć, scalać 2. zbierać, zesta- wydawnictwo albumowe collate wiać 3. sortować, układać 4. dokładnie po- coffee-table magazine bogato ilustro- równywać, kolacjonować (wersje dokumen- wane czasopismo, przeznaczone bardziej tu) 5. sprawdzać kolejność (arkuszy, stron) do przeglądania niż czytania collating order kolejność zestawiania co-founder współzałożyciel collation 1. łączenie, scalanie 2. zbiera- cognate n. wyraz pokrewny nie, zestawianie 3. sortowanie, układanie adj. pokrewny 4. dokładne porównywanie, kolacjonowa- cognisance wiedza, kompetencje nie (wersji dokumentu) 5. sprawdzanie ko- cognition poznanie, poznawanie lejności (arkuszy, stron) 6. strefa opisu fi- cognitive adj. kognitywny, poznawczy zycznego, opis zewnętrzny cognitive approach podejście kogni- collator 1. pracownik odpowiedzialny za tywne kontrolę kolejności arkuszy w introligator- cognitive science kogniwistyka ni 2. kolator (maszyna) collect 54 collect v. zbierać, gromadzić reference collection księgozbiór pod- collected works dzieła zebrane ręczny collecting zbieranie, gromadzenie rental collection księgozbiór, którego information collecting gromadzenie wypożyczanie jest odpłatne informacji reserve collection 1. zbiory zarezer- wowane 2. biblioteka składowa collection księgozbiór, kolekcja, zbiór short loan collection zbiory do wypo- art collection kolekcja dzieł sztuki basic collection zbiory podstawowe życzania krótkoterminowego book collection kolekcja książek, księ- special collection zbiory specjalne gozbiór collective adj. zbiorowy classified collection prohibita collective biography biografia zbio- collection breadth szerokość (zakres rowa tematyczny) zbioru dokumentów collective noun rzeczownik zbiorowy collection currency aktualność zbioru collective title tytuł zbiorowy collection depth głębokość (szczegó- collective work praca zbiorowa łowość) zbioru dokumentów collector kolekcjoner/ka collection development bias tenden- book collector kolekcjoner książek cyjne gromadzenie zbiorów collector’s edition wydanie kolekcjo- collection development gromadzenie nerskie zbiorów zgodne z profilem biblioteki, 1. kolegium, college 2. szkoła kształtowanie zbioru college collection development policy pro- wyższa fil gromadzenia, polityka kształtowa- college library biblioteka szkoły wyż- nia zbioru szej, biblioteka akademicka collection maintenance ochrona dean college kolegium dziekańskie i konserwacja zbiorów collegiate adj. uczelniany, studencki, collection management zarządzanie akademicki zbiorem collocate v. 1. kolokować, występować collection preservation ochrona zbio- w kolokacji 2. rozmieszczać, ustawiać rów collocation 1. kolokacja, łączliwość wy- collection use wykorzystanie zbioru razów 2. kolokacja, zwrot, wyrażenie 3. core collection księgozbiór podsta- rozmieszczenie, ustawienie wowy data collection zbiór danych, kolekcja collodion kolodium danych, gromadzenie danych collodion print druk kolodionowy document collection zbiór informa- colloid koloid cyjny colloquial adj. potoczny, kolokwialny high-risk collection zbiory zagrożone colloquium sympozjum, seminarium, library collections zbiory biblioteczne kolokwium loan collection zbiory do wypoży- dialog (forma literacka) czenia colloquy parenting collection część księgozbio- collotype 1. światłodruk, fototyp 2. świa- ru, do którego mają dostęp tylko oso- tłodruk, fototypia (technika) by dorosłe colon dwukropek 55 common

Colon Classification Klasyfikacja comic strip historyjka obrazkowa Dwukropkowa Ranganathana comma przecinek colophon kolofon, metryka wydawnicza command polecenie, komenda, rozkaz color zob. colour command button przycisk polecenia colorful zob. colourful command language język poleceń colour 1. kolor, barwa 2. kolorystyka 3. command line interface interfejs li- farba, barwnik nii poleceń colour fastness odporność wybarwień command name nazwa polecenia colour keying kodowanie koloru command-driven adj. sterowany za po- colour plate kolorowa strona (wkład- mocą poleceń ka) z ilustracją, umieszczona w książce commemorative adj. pamiątkowy colour printing druk kolorowy commemorative print druk okolicz- colour scheme schemat kolorów nościowy multi-colour print druk wielobarwny commence v. rozpoczynać saturated colour barwa nasycona commencement rozpoczęcie single-colour print druk jednobarwny comment field pole komentarza colourful adj. kolorowy, barwny commentary komentarz colouring book książeczka do koloro- commerce handel wania dla dzieci electronic commerce handel elektro- colporteur wędrowny sprzedawca gazet niczny lub tanich książek commercial adj. 1. handlowy 2. komer- column 1. kolu mna, szpalta, łam 2. kro- cyjny nika, dział commercial publication dokument column graph wykres kolumnowy techniczno-handlowy columnar adj. kolumnowy commission komisja, komitet columnist felietonist-a/ka commissioning editor redaktor pro- comb binding oprawa grzebieniowa, wadzący bindowanie grzebieniowe committee komitet, komisja combination 1. kombinacja 2. połą- standing committee stała komisja czenie steering committee komisja koordy- combination order of facets formu- nacyjna/nadzorująca ła fasetowa common adj. 1. wspólny 2. ogólny, po- combinatorics kombinatoryka wszechny combine v. łączyć common auxiliaries of ethnic gro- combined adj. 1. łączny 2. wspólny uping and nationality poddziały combined number symbol złożony wspólne rasy, narodowości i grupy etnicznej combustibility łatwopalność common auxiliaries of form poddzia- combustion spalanie (chemiczne) ły wspólne formy comedy komedia common auxiliaries of language pod- comic book komiks działy wspólne języka commonplace book 56

common auxiliaries of place poddzia- computer mediated communication ły wspólne miejsca komunikacja za pośrednictwem kom- common auxiliaries of point of view putera poddziały wspólne punktu widzenia distributed communication archi- oraz sposobu ujęcia tematu przez au- tecture rozproszona architektura ko- tora munikacyjna common auxiliaries of time poddzia- global system for mobile communi- ły wspólne czasu cations globalny system bezprzewo- common auxiliaries poddziały wspól- dowej telefonii cyfrowej ne information and communication common cultural area wspólny ob- technology technologia informacyj- szar kulturowy no-komunikacyjna, technologia tele- common cultural heritage wspólne informatyczna dziedzictwo kulturowe means of communications środki ko- common denominator wspólny mia- munikacji nownik social communication komunikacja common gateway interface inter- społeczna fejs umożliwiający komunikację pro- gramów znajdujących się na serwe- communicational adj. komunikacyjny rze WWW z oprogramowaniem tego communicative adj. komunikatywny serwera communicative function of language common name nazwa ogólna komunikatywna funkcja języka common research policy wspólna po- communicator 1. komunikator (pro- lityka badań (naukowych) gram komputerowy) 2. informator, osoba common title tytuł wspólny przekazująca informacje common user interface wspólny in- communism komunizm terfejs użytkownika communist komunist-a/ka commonplace book notatnik, złote adj. komunistyczny myśli (rodzaj pamiętnika) the communist block blok komuni- communicate v. 1. komunikować 2. po- styczny rozumiewać się, komunikować się community 1. społeczeństwo 2. społecz- communication porozumiewanie się, ność 3. wspólnota komunikacja Community Research and Develop- communication network sieć (tele) ment Information Service Serwis In- komunikacyjna formacyjny Unii Europejskiej w Za- communication protocol protokół ko- kresie Badań Naukowych i Rozwoju munikacyjny virtual community społeczność wir- communication server serwer komu- tualna, społeczeństwo wirtualne nikacyjny communication system system ko- commute v. przełączać, komutować munikacji comp zob. compositor communication theory teoria komu- compact v. kondensować nikacji adj. zwarty, kompaktowy 57 composing material

compact disc/disk płyta kompaktowa, complaint 1. skarga, zażalenie 2. re- dysk kompaktowy klamacja compact disc/disk read-only memo- complement 1. dopełnienie, uzupełnie- ry CD-ROM nie 2. dopełnienie (gramatyczne) 2. kom- compact shelving/storage magazy- plet, zestaw nowanie zwarte, regały kompaktowe complement of a set dopełnienie zbio- compactness 1. zwartość 1. gęstość ru companion podręcznik, przewodnik complementary adj. komplementarny company firma, przedsiębiorstwo, spółka complete v. 1. ukończyć 2. skompleto- company information informacja fir- wać 3. wypełnić, uzupełnić mowa adj. 1. ukończony 2. kompletny company standard norma zakładowa complete UDC schedules/tables wy- comparability porównywalność danie pełne UKD comparable adj. porównywalny completeness kompletność comparative adj. porównawczy completeness designator oznaczenie kompletności compare v. porównywać completeness of a classification kom- comparison porównanie pletność klasyfikacji, podział zupełny compass zasięg, zakres, ramy completion uzupełnienie, skompleto- compass rose róża kompasowa (wy- wanie drukowana na mapie) complex n. kompleks, zespół compatibility zgodność, kompatybil- adj. złożony, skomplikowany ność complex attribute atrybut złożony compatible adj. zgodny, kompatybilny complexity złożoność, zawiłość compendium kompendium computational complexity złożoność compensate v. 1. kompensować, równo- obliczeniowa ważyć 2. rekompensować compliance 1. zgodność 2. podatność compensation 1. kompensacja, wyrów- copyright compliance przestrzeganie nanie 2. rekompensata prawa autorskiego competence 1. kompetencje 2. kompe- compliant adj. zgodny, dostosowany tencja (językowa) complimentary copy egzemplarz bez- professional competence kompeten- płatny cje zawodowe comply v. przestrzegać, stosować się do competency 1. kompetencje 2. zdolność component n. komponent, element competition 1. konkurencja 2. konkurs adj. składowy competitive adj. konkurencyjny componential adj. składnikowy competitor konkurent compose v. 1. składać 2. stanowić, skła- compilation kompilacja, zestawienie dać się na compile v. kompilować, zestawiać, zbie- composing machine maszyna skła- rać dająca compiler kompilator composing material materiał zecerski composite 58 composite adj. złożony computation center centrum obli- composite attribute atrybut złożony czeniowe composite index indeks złożony computation speed szybkość obli- composite number symbol złożony czeniowa composition 1. skład, struktura 2. skład computational adj. obliczeniowy (w poligrafii) 3. kompozycja, tworzenie computational complexity złożoność złożeń obliczeniowa monotype composition skład czcion- computational error błąd w oblicze- kowy niach compositor zecer, składacz computational linguistics języko- compound n. 1. złożenie, wyraz złożo- znawstwo komputerowe ny 2. związek chemiczny compute v. obliczać, liczyć adj. złożony computer komputer compound number symbol (klasyfi- computer-aided wspomagany kom- kacyjny) złożony compound term deskryptor złożony, puterowo termin złożony computer aided design projektowanie compound word złożenie, termin zło- wspomagane komputerowo żony computer-aided education nauczanie comprehend v. 1. pojmować, rozumieć wspomagane komputerowo 2. obejmować, zawierać computer aided instruction naucza- comprehensibility zrozumiałość nie wspomagane komputerowo computer-aided learning uczenie się comprehension pojmowanie, rozu- wspomagane komputerowo mienie computer-aided retrieval wyszukiwa- comprehensive adj. wszechstronny, ob- nie wspomagane komputerowo szerny computer aided software engineering comprehensive bibliography biblio- inżynieria oprogramowania wspoma- grafia kompletna gana komputerowo v. kompresować compress computer application zastosowanie compression kompresja, upakowanie komputera data compression kompresja danych computer-assisted training szkolenie comprise v. obejmować, zawierać wspomagane komputerowo compte rendu krótki opis, recenzja, computer-based training nauczanie sprawozdanie wspomagane komputerowo compulsory adj. przymusowy, obowiąz- computer hardware sprzęt kompu- kowy terowy compulsory education obowiązko- computer image processing kompu- we nauczanie terowe przetwarzanie obrazu computable adj. dający się obliczyć, ob- computer jargon żargon komputerowy liczalny computer literacy podstawowa znajo- computation obliczanie, obliczenie, wy- mość obsługi komputera, umiejętność nik korzystania z komputera 59 concomitant

computer literate osoba umiejąca ko- computing power moc obliczeniowa rzystać z komputera conative adj. konatywny computer mediated communication conative function of language kona- komunikacja za pośrednictwem kom- tywna funkcja języka putera concatenation konkatenacja, połączenie computer network sieć komputerowa concentrate v. koncentrować (się) computer piracy piractwo komputerowe concentration koncentracja, skupienie computer program program kom- concentric adj. koncentryczny puterowy concentric cable kabel koncentryczny computer programming programo- concept pojęcie, koncept wanie komputerów concept description opis pojęcia computer-readable information in- concept extension zakres pojęcia formacja w postaci czytelnej dla komp- concept formation tworzenie pojęć tuera concept generalisation uogólnienie computer science informatyka pojęcia computer security zabezpieczanie concept scope zakres pojęcia komputerów conception pojęcie, koncepcja, pomysł computer-simulated symulowany conceptual adj. konceptualny, pojęciowy komputerowo conceptual data model konceptualny computer simulation symulacja kom- model danych puterowa conceptual dictionary słownik pojęć computer software oprogramowanie conceptual modelling modelowanie komputerowe konceptualne computer system system kompute- conceptual schema schemat pojęciowy rowy conceptualise v. konceptualizować computer typesetting skład kompu- conceptualize zob. conceptualise terowy concession 1. koncesja, pozwolenie 2. computer virus wirus komputerowy ustępstwo desktop computer komputer stacjo- concessive adj. koncesywny, przyzwa- narny, komputer biurkowy lający human-computer interaction interak- concessive clause zdanie przyzwalające cja człowieka z komputerem personal computer komputer osobisty concise adj. zwięzły portable computer komputer prze- conciseness zwięzłość nośny concision zwięzłość computerise v. 1. przetwarzać kompu- conclude v. 1. wnioskować 2. zakończyć terowo 2. komputeryzować conclusion 1. wniosek 2. zakończenie computerised information system draw a conclusion wyciągnąć wniosek komputerowy system informacji conclusive adj. jednoznaczny, rozstrzy- computerize zob. computerise gający computing 1. obliczanie 2. zastosowa- concomitant adj. współwystępujący, nie komputera współistniejący concord 60 concord 1. zgoda, zgodność 2. zwią- confidentiality poufność zek zgody data confidentiality poufność danych concordance 1. konkordancja 2. zgod- configurable adj. konfigurowalny ność configuration konfiguracja coefficient of concordance współ- configuration file plik konfiguracyjny czynnik konkordancji connexion configuration konfigura- concordance (table) tablice przejścia, cja połączenia tablice konkordancji network configuration konfigura- concordance program program kon- cja sieci kordacyjny configure v. konfigurować concrete adj. konkretny, rzeczywisty confirm v. 1. potwierdzać 2. zatwierdzać concurrent adj. współbieżny, jedno- confirmation 1. potwierdzenie 2. za- czesny twierdzenie condensation 1. kondensacja 2. skrót, absence of confirmation brak po- streszczenie twierdzenia condensed type czcionka ścieśniona confirmatory adj. 1. potwierdzający 2. (czcionka o mniejszej szerokości) zatwierdzający condition 1. warunek 2. stan, kondycja conflagration pożar in pristine condition w idealnym stanie conflate v. łączyć w jedną całość (np. róż- ne wersje tekstu) conditional adj. warunkowy conflation połączenie w jedną całość (np. conduct n. 1. zachowanie, postępowanie różnych wersji tekstu) 2. zarządzanie, prowadzenie v. 1. przewodzić 2. przeprowadzać (ekspe- conflict n. konflikt ryment, badania) v. być sprzecznym, kolidować code of conduct kodeks postępowania conform v. dostosowywać się, stoso- confederation konfederacja wać się conform to requirements spełniać confer v. 1. nadawać (tytuł, stopień) 2. wymagania konferować conformance 1. dostosowanie się 2. conference konferencja, zebranie, narada zgodność conference call połączenie konferencyjne conformity 1. zgodność 2. przestrzega- conference paper referat konferen- nie (zasad, norm) cyjny confuse v. mylić, pomylić conference proceedings materiały confusion pomyłka, pomylenie konferencyjne congestion przeciążenie (sieci) conference room sala konferencyjna conglomerate konglomerat, zbiór conferral nadanie (tytułu, stopnia) conglomeration konglomerat, zbiór confidential adj. poufny confidential data dane poufne congregate v. gromadzić (się) confidential document dokument congregation zgromadzenie, zebranie tajny congress kongres 61 constitution

Library of Congress Biblioteka Kon- dziedzictwa kulturalnego o znaczeniu gresu Stanów Zjednoczonych europejskim Library of Congress Subject He- conservation of library materials adings hasła przedmiotowe Bibliote- konserwacja materiałów bibliotecznych ki Kongresu mass conservation konserwacja ma- congruence zgodność, odpowiedniość sowa congruent adj. zgodny, odpowiedni conservator konserwator/ka conjugate v. koniugować conservatory konserwatorium adj. pokrewny (o wyrazach) conserve v. konserwować, chronić conjunct adj. połączony, wspólny consider v. rozważać, brać pod uwagę conjunct classification klasyfikacja consist v. 1. składać się 2. polegać 3. zga- łączna dzać się conjunction 1. konikunkcja, iloczyn lo- consistence konsystencja giczny 2. spójnik consistency 1. spójność, zgodność 2. connect v. łączyć (się), podłączać, przy- konsekwencja łączać consistent adj. zgodny, niesprzeczny connect charge opłata za połączenie connect time czas trwania połączenia consituation konsytuacja connected adj. 1. połączony 2. spójny console konsola connected relation relacja spójna consolidate v. konsolidować connectedness spójność, zwartość consolidation konsolidacja, scalanie connection połączenie consolidator konsolidator dial-up connection połączenie ko- consonant spółgłoska mutowane consortia zob. consortium connectivity 1. zdolność przyłączenio- consortial licence licencja konsorcyjna wa 2. spójność, łączność consortium pl. consortia konsorcjum connector łącznik, złącze Consortium of European Research connexion połączenie Libraries Konsorcjum Europejskich connexion configuration konfigura- Bibliotek Naukowych cja połączenia conspectus 1. przegląd 2. streszczenie connotation konotacja 3. konspekt connote v. konotować constancy stałość, niezmienność consecutive adj. konsekutywny, kolejny constant n. stała consent n. zgoda adj. stały, niezmienny v. zgadzać się constituent n. część składowa, skład- consequence konsekwencja, skutek nik, element consequent następnik adj. składowy conservation 1. konserwacja 2. ochrona constitute v. 1. stanowić 2. ustanawiać conservation of cultural heritage of constitution 1. konstytucja 2. statut 3. European significance zachowanie skład constitutional 62 constitutional adj. 1. konstytucyjny 2. contamination kontaminacja zasadniczy conte opowiadanie constitutive adj. 1. konstytutywny 2. contemporary adj. współczesny składowy contemporary art sztuka współczesna constitutive function of language contemporary literature literatura konstytutywna funkcja języka współczesna constrain v. 1. ograniczać 2. zmuszać contend v. 1. polemizować 2. twierdzić constraint 1. ograniczenie 2. przymus content zawartość, treść construct v. konstruować, budować, two- content analysis analiza treści rzyć content description opis rzeczowy construction 1. konstrukcja, budowa 2. content enrichment wzbogacenie (opi- budownictwo su) treści constructivism konstruktywizm content management system system construe v. 1. interpretować, objaśniać zarządzania treścią 2. przeprowadzać rozbiór (zdania) 3. kon- content note adnotacja treściowa struować (zdanie) content of teaching treści nauczania content plane plan treści consult v. 1. konsultować się 2. udzie- content rating klasyfikacja treści (np. lać porad zaszeregowanie materiałów do kateogrii consultancy 1. doradztwo, konsulting „tylko dla dorosłych”) 2. firma konsultingowa form and content forma i treść consultancy services usługi doradcze contention 1. spór 2. twierdzenie, opinia software consultancy doradztwo w zakresie wyboru oprogramowania contentious adj. sporny, kontrowersyjny consultant konsultant, doradca contents 1. zawartość, treść 2. spis treści Current Contents baza danych za- consultation konsultacja, porada wierająca spisy treści naukowych wy- document consultation frequency dawnictw ciągłych przed ich wydru- częstotliwość wykorzystania doku- kowaniem mentu table of contents spis treści consultative adj. konsultacyjny, dorad- contest n. 1. konkurs 2. rywalizacja czy v. 1. kwestionować 2. ubiegać się consulting n. doradztwo, konsulting adj. sporny adj. doradczy, konsultingowy contestable spór, sporne twierdzenie consume v. zużywać contestation kontekst consumer konsument, klient, użytkow- context context-dependent zależny od kon- nik tekstu consumption 1. konsumpcja 2. zużycie context-free niezależny od kontekstu contact 1. kontakt 2. styczność context-independent niezależny od contact print druk kontaktowy kontekstu contain v. zawierać, obejmować context menu menu kontekstowe container pojemnik, zasobnik context-sensitive zależny od kontekstu 63 control

keyword-and-context index indeks v. 1. zawierać umowę 2. skracać KWAC, indeks słów kluczowych i ich contraction skrót, forma ściągnięta kontekstu contradict v. 1. zaprzeczać 2. sprzeci- keyword-in-context index indeks wiać się KWIC, indeks słów kluczowych w kon- contradiction 1. sprzeczność 2. sprzeciw tekście keyword-out-of-context index indeks contradictory adj. sprzeczny KWOC, indeks słów kluczowych poza contrary adj. przeciwstwawny, przeciwny kontekstem contrary to regulations nieprzepisowo taken out of context wyjęty z kon- contrary to the law niezgodnie z pra- tekstu wem contextual adj. kontekstowy contrast n. kontrast v. kontrastować contextualise v. kontekstualizować, umieszczać w kontekście contrastive adj. kontrastywny contextualize zob. contextualise contribute v. przyczyniać się contribute to a newspaper/magazine contingency 1. ewentualność, możli- współpracować z gazetą/czasopismem, wość 2. wypadek, przypadek pisać artykuły do gazety/czasopisma contingency fund fundusz rezerwowy na nieprzewidziane wydatki contribution 1. wkład, udział, przy- contingency plan plan awaryjny czynek 2. artykuł (w czasopiśmie, pracy zbiorowej) contingent adj. względny, warunkowy contingent liability odpowiedzialność contributor 1. współpracowni-k/czka warunkowa (gazety, czasopisma), współautor/ka 2. ofiarodaw-ca/czyni continual adj. ciągły, nieprzerwany, usta- wiczny control n. 1. kontrola, sprawdzanie 2. sterowanie, regulowanie 3. urządzenie ste- continuance 1. trwanie 2. odroczenie rujące sprawy v. 1. kontrolować, sprawdzać 2. sterować, continuation kontynuacja, dalszy ciąg regulować continuation record rejestr konty- access control kontrola dostępu nuacji authority control kontrola autoryta- continue v. kontynuować tywności continuing education kształcenie usta- circulation control kontrola wypo- wiczne życzeń continuity ciągłość control and data acquisition system continuity check sprawdzanie ciągło- system sterowania i gromadzenia da- ści (połączenia) nych control field pole kontrolne adj. ciągły, nieprzerwany continuous control sum suma kontrolna continuous pagination numeracja quality control kontrola jakości ciągła stron Universal Bibliographic Control, continuum kontinuum UBC program powszechnej rejestra- contract n. kontrakt, umowa cji bibiograficznej controlled 64

vocabulary control kontrola słow- v. konwersować nictwa adj. odwrotny controlled adj. kontrolowany converse relation konwers, relacja od- controlled access dostęp kontrolowany wrotna controlled vocabulary słownictwo conversely adv. na odwrót, przeciwnie kontrolowane conversion konwersja, przetwarzanie controller sterownik, kontroler card-to-tape conversion przenoszenie controlling 1. kontrola, sprawdzanie 2. zapisu z kart dziurkowanych na taśmę sterowanie, regulowanie magnetyczną controversial adj. kontrowersyjny character conversion konwersja zna- ków controversy kontrowersja conversion error błąd konwersji convene v. 1. gromadzić (się), zbierać conversion factor współczynnik kon- (się) (na zberanie, posiedzenie) 2. zwoły- wersji wać (zebranie) conversion mode tryb konwersji convenience udogodnienie conversion ratio współczynnik prze- convent 1. zakon 2. klasztor twarzania convention 1. konwencja, umowa 2. conversion table tablica konwersji konferencja, zjad 3. konwenans, zwyczaj data conversion konwersja danych accesse to a convention przystąpić do lossless conversion konwersja bez- konwencji stratna convention centre centrum kongre- retrospective conversion retrokon- sowe wersja international convention konwencja convert v. 1. przekształcać 2. przeliczać międzynarodowa 3. przetwarzać 4. przywłaszczać ratify a convention ratyfikować kon- converter konwerter wencję convertible adj. przekształcalny, za- signatory of a convention sygnata- mienny riusz konwencji convex adj. wypukły conventional adj. 1. konwencjonalny, tradycyjny 2. umowny convexity wypukłość conventional sign znak umowny, znak convey v. 1. przekazywać, komunikować arbitralny 2. przenosić converge v. 1. zbiegać się, skupiać się 2. conveyance 1. przekazywanie, komuni- być zbieżnym kowanie 2. przeniesienie convergence zbieżność, konwergencja conveyor przenośnik, urządzenie trans- convergent adj. zbieżny misyjne conversation rozmowa, konwersacja convince v. przekonywać conversational adj. konwersacyjny convolution 1. zwój, 2. splot conversational mode tryb konwersa- co-occurrence współwystępowanie cyjny, tryb interakcyjny cookie informacje zapisywane na kom- converse n. 1. rozmowa, konwersacja 2. puterze użytkownika, umożliwiające jego odwrotoność późniejszą identyfikację 65 copy cooperate v. współpracować, koopero- added copy egzemplarz dodatkowy, wać kopia dodatkowa co-operate zob. cooperate advance copy egzemplarz sygnalny, cooperation współpraca, kooperacja egzemplarz okazowy cultural cooperation współpraca kul- author’s copy ezgemplarz autorski camera-ready copy egzemplarz goto- turalna wy do fotopowielenia scientific cooperation współpraca na- carbon copy kopia (także listu elektro- ukowa nicznego), odbitka co-operation zob. cooperation certified copy odpis uwierzytelniony, cooperative adj. współdziałający, ko- kopia poświadczona operacyjny check/sample copy egzemplarz próbny cooperative cataloguing współkata- complimentary copy egzemplarz bez- logowanie płatny co-operative zob. cooperative copy edit redagować, adiustować, prze- coordinate n. współrzędna prowadzać korektę, przygotowywać v. koordynować do druku coordinate classes klasy współrzędne copy editor adiustator/ka coordinate indexing indeksowanie copy identifier identyfikator egzem- współrzędne plarza post-coordinate indexing indeksowa- dedication copy egzemplarz z dedy- nie postkoordynacyjne kacją pre-coordinate indexing indeksowa- defective copy egzemplarz wybrako- nie prekoordynacyjne wany co-ordinate zob. coordinate deposit copy egzemplarz obowiązkowy coordination koordynacja display copy egzemplarz wystawowy post-coordination postkoordynacja document copy dokument wtórny pre-coordination prekoordynacja duplicate copy dublet engraving copy grawiura koordynator/ka coordinator fair copy czystopis, wersja do druku co-ordinator zob. coordinator faulty copy egzemplarz wybrakowany copier kopiarka, powielacz fine copy egzemplarz w doskonałym copper engraving miedzioryt (technika) stanie copperplate 1. miedzioryt (płyta lub od- fine paper copy egzemplarz wydru- bitka) 2. pismo kaligraficzne kowany na papierze wysokiej jakości coproduction koprodukcja hard copy wydruk, kopia drukowana imperfect copy egzemplarz wybra- co-production zob. coproduction kowany co-publication wspólna publikacja inscribed copy egzemplarz z dedykacją co-publishing współwydawanie master copy egzemplarz wzorcowy copy n. 1. kopia, odbitka 2. egzemplarz 3. missing copy brakujący egzemplarz rękopis do druku pirate copy kopia piracka v. 1. kopiować 2. imitować, naśladować specimen copy egzemplarz próbny copyholder 66 copyholder pomocnik korektora (czy- core collection księgozbiór podsta- tający tekst na głos) wowy copying powielanie, kopiowanie co-report koreferat copying machine fotokopiarka co-reporter koreferent copyist kopist-a/ka corner róg, narożnik copyprotected adj. zabezpieczony przed cornerstone kamień węgielny kopiowaniem corollary 1. następstwo, konsekwencja copyread v. (US) adiustować 2. wniosek copyreader (US) adiustator/ka corpora zob. corpus copyright n. prawo autorskie corporate adj. 1. korporacyjny 2. zbio- adj. chroniony prawem autorskim rowy breach of copyright naruszenie pra- corporate author autor korporatywny wa autorskiego corporate body 1. osoba prawna 2. ciało zbiorowe copyright compliance przestrzeganie corporate heading hasło korpora- prawa autorskiego tywne copyright holder właściciel praw au- corporate name nazwa korporatywna torskich corporation korporacja, spółka copyright infringement naruszenie public service corporation przedsię- prawa autorskiego biorstwo użyteczności publicznej copyright notice adnotacja o prawach corpus pl. corpora 1. korpus (tekstów) 2. autorskich zbiór dzieł copyright owner właściciel praw autorskich correct v. poprawiać, korygować, robić copyright reserved prawa autorskie korektę adj. poprawny, prawidłowy zastrzeżone copyright royalties honoraria autor- correction poprawka, poprawa, korekta skie correction marks znaki korektorskie infringe copyright naruszyć prawo correctness prawidłowość, poprawność, autorskie zgodność political corectness poprawność po- copyrightable adj. posiadający możli- lityczna wość do zastrzeżenia praw autorskich correlate n. korelat, odpowiednik copyrighted adj. chroniony prawem v. 1. korelować, być współzależnym 2. ko- autorskim relować, zestawiać, wiązać CORDIS = Community Research and correlation korelacja, współzależność Development Information Service Serwis correlation coefficient współczyn- Informacyjny Unii Europejskiej w Zakre- nik korelacji sie Badań Naukowych i Rozwoju correlational adj. korelacyjny cordless adj. bezprzewodowy correlative adj. współzależny, korela- cordless telephone telefon bezprze- tywny wodowy correlative indexing indeksowanie core rdzeń, jądro współrzędne 67 court correspond v. 1. odpowiadać, zgadzać count n. 1. liczenie, obliczanie, wylicza- się 2. korespondować nie 2. liczba, suma correspondence 1. zgodność, odpo- v. liczyć, obliczać, wyliczać wiedniość 2. korespondencja counter 1. kontuar, stoisko 2. licznik correspondent n. korespondent counter memory pamięć licznika adj. zgodny, odpowiadający hit counter licznik odwiedzin strony corresponding adj. zgodny, odpowiedni counteract v. przeciwdziałać corrigenda errata counterbalance n. równoważenie, prze- corroborate v. potwierdzać ciwwaga v. równoważyć, stanowić przeciwwagę corroborating adj. potwierdzający counterexample przykład przeciwny corroboration potwierdzenie counterfeit falsyfikat corroborative adj. potwierdzający countermark znak wodny, cecha corrupt v. uszkodzić adj. niepoprawny, uszkodzony (np. plik) countermeasure środek zaradczy, prze- ciwdziałanie corrupted data dane uszkodzone, dane zniekształcone counterpart 1. odpowiednik 2. duplikat, kopia corruption zniekształcenie, przekła- manie counterpoint kontrapunkt cosmology kosmologia counterpoise n. przeciwwaga, równo- waga cosmopolitan n. kosmopolit-a/ka v. stanowić przeciwwagę, równoważyć adj. kosmopolityczny counteraction przeciwdziałanie, za- cost n. koszt pobieganie v. kosztować cost-benefit analysis analiza kosz- counterweight przeciwwaga tów i zysków counting liczenie, obliczanie cost-effective wydajny, opłacalny countless adj. niezliczony costing kosztorys, kalkulacja country kraj council rada, posiedzenie rady, kolegium country of origin kraj pochodzenia academic council rada naukowa couple n. para, dwa, dwie, dwoje council chamber sala obrad v. łączyć, sprzęgać Council of Europe Rada Europy coupling sprzężenie, połączenie councillor 1. radny 2. członek rady bibliographic coupling powiązanie councilor zob. conucillor bibliograficzne counsel n. 1. rada, porada 2. radca praw- courier 1. kurier 2. typ czcionki ny, adwokat course 1. kurs, przedmiot 2. przebieg, v. radzić, doradzać tok, tryb counseling zob. counselling courseware oprogramowanie szkole- counselling doradztwo, poradnictwo niowe counsellor 1. doradca 2. adwokat coursework praca semestralna/okresowa counselor zob. counsellor court sąd, trybunał covariance 68 covariance kowariancja craftsmanship rzemiosło covariation kowariancja crash n. awaria (komputera, systemu ope- covenant ugoda, umowa, przymierze, racyjnego) pakt v. ulec awarii cover n. 1. okładka, oprawa 2. (także dust disc/disk crash awaria dysku cover) obwoluta 3. pokrycie, gwarancja crawl n. przeszukiwanie v. 1. pokrywać, obejmować 2. omawiać, v. przeszukiwać realizować crawler program komputerowy zbierają- cover design projekt okładki cy informacje o stronach WWW, umiesz- cover illustration rysunek na okładce czanych w indeksie wyszukiwarki cover letter pismo przewodnie, list crazing pęknięcie przewodni crease zagniecenie, zagięcie (okładki) cover price cena wydrukowana na okładce, cena katalogowa creasability podatność na zginanie cover story artykuł główny, artykuł create v. tworzyć anonsowany na okładce czasopisma creation 1. tworzenie 2. wytwór cover title tytuł z okładki creative adj. twórczy, kreatywny cover-to-cover pełne indeksowanie creativity twórczość, kreatywność czasopisma w bazie („od okładki do artistic creativity twórczość artystycz- okładki”) na dust cover obwoluta creator twórca coverage zakres credentials 1. kompetencje, kwalifikacje coworker zob. co-worker 2. upoważnienie, referencje 3. dane uwie- co-worker współpracowni-k/ca rzytelniające co-write v. napisać wspólnie, być współ- credibility wiarygodność autorem credible adj. wiarygodny CPI = characters per inch znaki na cal credible sources of information wia- CPM = characters per minute znaki na rygodne źródła informacji minutę credit 1. uznanie, sława 2. kredyt CPU = central processing unit jednost- credit book indeks studencki ka centralna (komputera) credit line informacja o autorstwie crack n. krak (program usuwający zabez- lub źródle pochodzenia (rysunku, fo- pieczenia przed nielegalnym użytkowaniem tografii) komercyjnego programu) crew zespół, personel, ekipa v. złamać (kod) crime przestępstwo cracked adj. pęknięty, spękany (o okładce) criminal adj. przestępczy cracker kraker, włamywacz komputerowy criminology kryminologia cracking pękanie crises zob. crisis cradle crisis pl. crises kryzys, krytyczny mo- book cradle pochyła półka do ekspo- ment, przełom nowania książek crisis situation sytuacja kryzysowa craft 1. rękodzieło 2. rzemiosło, sztuka criteria zob. criterion 69 cumulate

evaluation criteria kryteria oceny cryptography kryptografia criterion pl. criteria kryterium cryptology kryptologia critic krytyk cryptonym kryptonim literary critic krytyk literacki CSS = cascading style sheets kaskadowe critical adj. krytyczny arkusze stylów critical abstract analiza krytyczna cube sześcian critical apparatus aparat krytyczny adj. sześcienny critical edition wydanie krytyczne cubic criticise v. krytykować cue 1. znak, sygnał 2. wskazówka, podpo- wiedź 3. wywołanie criticism krytycyzm CUI = common user interface wspólny criticize zob. criticise interfejs użytkownika critique n. krytyka, analiza krytyczna cull v. wybierać, selekcjonować, zbierać v. przeprowadzić analizę krytyczną cult 1. kult 2. obiekt kultu CRL = certificate revocation list lista unieważnienia certyfikatu cultivate v. kultywować, pielęgnować, rozwijać crop v. obcinać crop marks znaki używane do ozna- cultivation 1. kultywowanie 2. kultu- czenia obszaru obrazu ra, obycie cropping obcinanie cultural adj. kulturalny, kulturowy cross v. krzyżować (się), przecinać (się) common cultural area wspólny ob- cross-check weryfikacja; weryfikować szar kulturowy cross-cultural międzykulturowy common cultural heritage wspólne cross-index indeks krzyżowy dziedzictwo kulturowe cross reference odsyłacz conservation of cultural heritage of cross-section przekrój poprzeczny European significance zachowanie cross-system system poprzeczny dziedzictwa kulturalnego o znaczeniu reciprocal cross-reference odsyłacz europejskim porównawczy cross-cultural adj. międzykulturowy crosshead nagłówek/tytuł podrozdziału cultural cooperation współpraca kulturalna crowd n. tłum cultural development rozwój kultu- v. tłoczyć się, cisnąć się ralny crown format papieru 15 x 20 cali (38 cultural heritage dziedzictwo kultu- x 51 cm) rowe crucial adj. 1. decydujący, rozstrzygąjcy cultural identity tożsamość kulturowa 2. zasadniczy, kluczowy cultural policy polityka kulturalna crux sedno cultural relations związki kulturowe cryogenics kriogenika cultural, religious and linguistic di- cryptogram kryptogram versity różnorodność kulturowa, reli- cryptographic adj. kryptograficzny gijna i językowa cryptographic key klucz kryptogra- culture kultura ficzny cumulate v. kumulować, gromadzić cumulation 70 cumulation kumulacja, nagromadzenie adj. pisany kursywą, pochyły cumulative adj. kumulacyjny, zbiorczy cursory adj. pobieżny cumulative data dane zbiorcze curt adj. zwięzły, lakoniczny cumulative index indeks skumulowa- curtail v. redukować, skracać, obcinać ny, indeks zbiorczy curvature krzywizna, zakrzywienie cuneiform n. pismo klinowe curve krzywa adj. klinowy distribution curve krzywa rozkładu cuneiform writing pismo klinowe Gaussian curve krzywa Gaussa curator kustosz learning curve krzywa uczenia się senior curator starszy kustosz curvilinear adj. krzywoliniowy curiosa kurioza (zwłaszcza o tematyce custody nadzór erotycznej) custodian 1. kustosz 2. dozorca curl v. zwijać, skręcać custom zwyczaj, obyczaj currency okres ważności custom design projektowanie na za- collection currency aktualność zbioru mówienie current adj. 1. bieżący 2. obiegowy custom file plik użytkowy current awareness service informa- custom format format użytkowy, for- cja ekspresowa mat specjalny current bibliography bibliografia bie- custom-built adj. wykonany na zamó- żąca wienie klienta Current Contents baza danych za- customer klient, nabywca wierająca spisy treści naukowych wy- business-to-customer relacje między dawnictw ciągłych przed ich wydru- firmą a klientem kowaniem customer database baza danych klienta current directory katalog bieżący current information informacja bie- customisable adj. dający się przystoso- żąca wać do potrzeb użytkownika current issue najnowsze wydanie customisation przystosowanie do po- current record rekord bieżący trzeb użytkownika currentness 1. aktualność 2. rozpo- customise v. przystosowywać do potrzeb wszechnienie, obiegowość użytkownika curricula zob. curriculum customizable zob. customisable curricular adj. programowy, dotyczą- customization zob. customisation cy programu nauczania, objęty progra- customize zob. customise mem nauczania cut n. 1. płyta, klisza 2. rycina 3. matryca curriculum pl. curricula program na- v. ciąć, wycinać uczania cut and paste wyciąć i wkleić curriculum vitae życiorys cut-off odcięcie, przerwanie cursive n. 1. kursywa, krój czcionki po- cut off przerywać, wyłączyć dobny do pisma ręcznego 2. manuskrypt metal relief cut metaloryt napisany kursywą cutback cięcie, redukcja 71 data cutter przecinarka, gilotyna daily newspaper dziennik paper cutter gilotyna do papieru damage n. 1. uszkodzenie, zniszczenie 2. cut-off odcięcie, przerwanie ~s odszkodowanie cutting wycinek prasowy v. uszkodzić cutting edge czołówka, awangarda chemical damage uszkodzenie che- cutting-edge przełomowy, awangar- miczne dowy mechanical damage uszkodzenie me- cuttings library archiwum wycinków chaniczne prasowych damaged adj. uszkodzony, zniszczony CV = curriculum vitae życiorys damp n. wilgoć cyanotype cyjanotypia adj. wilgotny cybercrime przestępstwo komputerowe DAS = data acquisition system system gromadzenia danych cyberculture cyberkultura dash myślnik, pauza cybermetria cybermetrics em dash pauza (pozioma kreska szero- cybernetic adj. cybernetyczny kości litery m) cybernetics cybernetyka en dash półpauza (pozioma kreska sze- cyberspace cyberprzestrzeń rokości litery n) cybrarian bibliotekarz, którego praca po- dashed line linia kreskowa lega głównie na gromadzeniu i udostępnia- data dane niu zasobów internetowych alfphanumeric data dane alfanume- cycle n. cykl ryczne v. zmieniać się cyklicznie automatic data acquisition system automatyczny system gromadzenia adj. cykliczny cyclic danych cyclical adj. cykliczny automatic data analysis system auto- cyclicity cykliczność matyczny system analizy danych cyclopedia encyklopedia automatic data retrieval system au- Cyrillic n. cyrylica tomatyczny system wyszukiwania da- adj. cyrylicki, pisany cyrylicą nych automatic data processing automa- Cyrillic alphabet alfabet cyrylicki tyczne przetwarzanie danych auxiliary data acquisition system pomocniczy system gromadzenia danych D bulk data dane masowe certificate expiration data wygaśnię- cia certyfikatu dagger krzyżyk (przy odnośnikach lub conceptual data model konceptualny przy nazwiskach osób zmarłych) model danych daguerreotype dagerotyp confidential data dane poufne daily n. dziennik, gazeta codzienna control and data acquisition system adj. dzienny, codzienny system sterowania i gromadzenia da- adv. dziennie, codziennie nych data 72

corrupted data dane uszkodzone, dane data protection ochrona danych zniekształcone data recovery odzyskiwanie danych cumulative data dane zbiorowe data register rejestr danych data abstraction abstrakcja danych data representation reprezentacja da- data access protocol protokół dostę- nych pu do danych data retrieval wyszukiwanie danych data acquisition system system gro- data search przeszukiwanie danych madzenia danych data security bezpieczeństwo danych, data bank bank danych zabezpieczanie danych data base system zob. database system data set zbiór danych data base zob. database data source źródło danych data carrier nośnik danych data structure struktura danych data collection zbiór danych, kolekcja data transfer przesyłanie danych, prze- danych, gromadzenie danych noszenie danych data compression kompresja danych data transmission transmisja danych, data confidentiality poufność danych przekazywanie danych data conversion konwersja danych data type typ danych data dictionary słownik danych data updating aktualizacja danych data encryption szyfrowanie danych data validation sprawdzanie popraw- data entry wprowadzanie danych ności danych data exchange format format wymia- data validity poprawność danych, waż- ny danych ność danych data file plik danych data warehouse hurtownia danych (ro- data flow przepływ danych dzaj bazy danych) data flow chart schemat przepływu digital data storage przechowywanie danych danych cyfrowych, pamięć danych cy- data format format danych frowych data highway infostrada dynamic data exchange dynamiczna data input wprowadzanie danych wymiana danych data integrity integralność danych electronic data interchange elektro- data interchange format format wy- niczna wymiana danych miany danych electronic data processing elektro- data interchange wymiana danych niczne przetwarzanie danych data linkage łączenie danych false date nieprawidłowa data data management zarządzanie danymi grouping of data grupowanie danych data manipulation language język input data dane wejściowe operowania danymi location data area strefa danych o lo- data medium nośnik danych kalizacji data mining eksploracja danych numeric data dane liczbowe data model model dalnych original data dane źródłowe data organization organizacja danych outgoing data dane wyjściowe data privacy prywatność danych personal data dane osobowe data processing przetwarzanie danych process data przetwarzać dane 73 deaccession

public data dane ogólnie dostępne date n. 1. data 2. termin raw data dane nieprzetworzone v. datować real-time data processing przetwa- access date data dostępu rzanie danych w czasie rzeczywistym date range zakres czasowy source data dane źródłowe due date data zwrotu (książki) spatial data dane przestrzenne expiration date data wygaśnięcia, data unrestricted data dane ogólnie do- ważności stępne expiry date data wygaśnięcia, data database baza danych ważności priority date data pierwszeństwa (zgło- abstracting and indexing database bi- szenia patentowego) bliograficzna baza danych z cytowania- publication date data wydania mi i abstraktami adj. 1. datowany, opatrzony datą bibliographic database bibliograficz- dated 2. przestarzały na baza danych customer database baza danych klien- dateline nagłówek artykułu zawierający ta datę i miejsce powstania database administrator administra- datum pl. data dana, fakt tor bazy danych davenport sekretarzyk, biurko database design projekt bazy danych daybook 1. dziennik, pamiętnik 2. ka- database management system system lendarz, terminarz zarządzania bazą danych DBA = database administrator admini- database server serwer bazy danych strator bazy danych database system system bazy danych DBMS = database management system distributed database rozproszona baza system zarządzania bazą danych danych DBS = database system system bazy da- fact database faktograficzna baza danych nych DCA = distributed communication ar- full-text database baza pełnotekstowa chitecture rozproszona architektura ko- network database sieciowa baza da- munikacyjna nych relational database relacyjna baza da- DDE = dynamic data exchange dyna- nych miczna wymiana danych terminology database terminologicz- DDS = digital data storage przechowy- na baza danych wanie danych cyfrowych, pamięć danych cyfrowych datafile plik danych de-accession dataflow przepływ danych de-accession register księga ubytków data-in dane wejściowe de facto adj. faktyczny datamation automatyczne przetwarza- adv. w rzeczywistości, faktycznie nie danych, technika komputerowa de jure adj. zgodnie z prawem data-out dane wyjściowe deaccession v. sprzedawać książki, dzie- dataset zbiór danych ła sztuki w celu zgromadzenia funduszy na dataway magistrala zakup nowych zbiorów deacidification 74 deacidification odkwaszanie debit n. debet, obciążenie aqueous deacidification odkwasza- v. obciążać nie wodne debriefing sprawozdanie, raport deactivate v. odłączyć, wyłączać debt dług, zobowiązanie deactivation dezaktywowanie, wyłą- debug v. usuwać błędy z programu kom- czenie puterowego dead adj. 1. zepsuty 2. wyładowany, bez debugging usuwanie błędów z progra- napięcia mu komputerowego dead file kartoteka zamówień niezre- decade dekada, dziesięciolecie alizowanych decal dekalkomania deadline 1. termin ostateczny, nieprze- decay n. niszczenie, rozpad kraczalny termin 2. prekluzja v. niszczeć, podupadać meet the deadline dotrzymać terminu decennial n. dziesięciolecie, dziesiąta deadlock n. impas rocznica v. 1. spowodować impas 2. utknąć w mar- adj. 1. dziesięcioletni, 2. odbywający się twym punkcie co dziesięć lat deaf adj. głuchy, niesłyszący decentralised processing rozproszo- the deaf głusi, osoby niesłyszące ne przetwarzanie danych deaf and dumb głuchoniemy decentralization decentralizacja deal n. 1. transakcja 2. porozumienie, decentralize v. decentralizować umowa decide v. decydować v. 1. handlować 2. zajmować się 3. radzić deciding adj. decydujący rozstrzygający sobie deciding factor decydujący czynnik dealer handlowiec, sprzedawca, dealer decile decyl software dealer sprzedawca oprogra- adj. dziesiętny mowania decimal Abridged Decimal Classification wy- dealing 1. transakcja 2. postępowanie danie skrócone Dziesiętnej Klasyfika- fair dealing dozwolony użytek cji Deweya dean dziekan decimal classification klasyfikacja associate dean prodziekan dziesiętna dean college kolegium dziekańskie decimal division podział dziesiętny dean’s office dziekanat decimal notation notacja dziesiętna deanery dziekanat decimal point separator dziesiętny deanship stanowisko/funkcja dziekana (w Polsce stosuje się przecinek) decimal system system dziesiętny dearth niedostatek, brak dotted decimal notation notacja dzie- debacle klęska, fiasko siętna z kropkami (wykorzystywana debatable adj. dyskusyjny, sporny w zapisie adresu IP) debate n. debata, dyskusja Universal Decimal Classification v. debatować, dyskutować Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna debater uczestni-k/czka debaty decipher v. rozszyfrowywać, deszyfrować 75 deficit decision decyzja dedication 1. dedykacja 2. wydzielenie, decision table tablica decyzyjna przeznaczenie decisional adj. decyzyjny dedication copy egzemplarz z dedy- decisive adj. decydujący, rozstrzygający kacją deck (of cards) plik kart dziurkowanych deduce v. dedukować, wnioskować declaration deklaracja, oświadczenie deduct v. odejmować, potrącać declarative adj. deklaracyjny, deklara- deduction 1. dedukcja 2. potrącenie, tywny odliczenie declarative knowledge wiedza dekla- deductive adj. dedukcyjny ratywna deductive inference wnioskowanie declare v. oświadczać, zadeklarować dedukcyjne declassification odtajnienie, ujawnienie deed akt prawny deed of gift umowa darowizny decline v. odrzucać, odmawiać deep adj. głęboki decode v. dekodować deep web zasoby informacyjne Inter- decoder dekoder netu, do których nie potrafią dotrzeć decoding dekodowanie wyszukiwarki information decoding dekodowanie defacement zniszczenie informacji default n. 1. wartość domyślna 2. za- decomposable adj. dający się rozłożyć, niedbanie, niedotrzymanie zobowiązania rozkładalny adj. domyślny decompose v. rozkładać, dekomponować defeat n. 1. porażka 2. unieważnienie, decomposition rozkład, dekompozycja anulowanie deconstruct v. poddawać dekonstrukcji v. 1. pokonać 2. unieważnić, anulować deconstruction dekonstrukcja defect wada, defekt, błąd decorated paper papier ozdobny defective adj. wadliwy, niesprawny decoration dekoracja, zdobienie defective copy egzemplarz wybrako- decorative adj. dekoracyjny, ozdobny wany decouple v. rozłączać defence obrona decrease v. zmniejszać (się) defend v. bronić (się) decreasing adj. malejący defense zob. defence decree 1. rozporządzenie, dekret 2. orze- defensible v. dający się obronić (argu- czenie ment) decrypt v. odszyfrowywać, rozszyfro- defer v. odkładać, odraczać wywać deferral odłożenie, odroczenie decryption odszyfrowanie, rozszyfro- defiance of the law naruszenie prawa wanie deficiency deficyt, niedobór, brak dedicate v. dedykować deficient adj. 1. niewystarczający 2. wa- dedicated adj. wydzielony, dedykowa- dliwy ny, wyspecjalizowany (komputer, serwer) deficit deficyt definable 76 definable adj. możliwy do zdefiniowania delimitation ograniczenie define v. definiować, określać delimiter ogranicznik, separator definite adj. określony delineate v. 1. nakreślić, naszkicować 2. definite description deskrypcja okre- przedstawić na wykresie ślona delineation 1. nakreślenie 2. wykres definition definicja, określenie delinquency 1. przestępstwo, wykrocze- analytic definition definicja anali- nie 2. zaniedbanie (obowiązku) tyczna deliver v. dostarczać, doręczać stipulative definition definicja re- deliver a lecture wygłosić wykład gulująca delivery dostarczenie, dostawa definitional adj. definicyjny, odnoszą- document delivery system system do- cy się do definicji starczania dokumentów definitive adj. 1. definitywny, ostateczny, document delivery time czas dostar- rozstrzygający 2. autorytatywny czania dokumentów deformation deformacja, zniekształ- information delivery dostarczanie cenie informacji defray v. pokrywać (koszty) delta delta defunct adj. nieobowiązujący, martwy deluge n. powódź (np. przepis prawny) v. zalewać, zatapiać degree stopień deluxe edition wydanie luksusowe degree of accuracy stopień dokład- delve v. szukać, zagłębiać się ności demand n. 1. zapotrzebowanie, popyt dehumidification odwilżanie, usuwa- 2. żądanie, wymaganie 3. roszczenie, po- nie wilgoci wództwo delamination rozwarstwienie v. 1. domagać się, żądać 2. wymagać delay n. 1. opóźnienie 2. odroczenie 3. on-demand publishing druk na żąda- zwłoka nie (publikacja drukowana na zamó- v. 1. opóźniać 2. odraczać wienie klienta w przypadku wyczerpa- delegate n. delegat/ka nia nakładu) v. 1. delegować 2. przekazywać upraw- demanding adj. wymagający, trudny nienia demarcation rozgraniczenie, demar- delegation 1. delegacja 2. przekazanie kacja uprawnień, udzielenie pełnomocnictwa demeanor zachowanie się, postępowa- delete v. usuwać, kasować nie, postawa deletion usunięcie, skasowanie demise n. 1. upadek, koniec 2. przeniesie- deliberate v. 1. rozważać, zastanawiać nie praw własności, przekazanie w spadku się 2. obradować v. przekazywać w spadku, zapisywać, da- adj. zamierzony, przemyślany rować deliberation 1. rozważanie 2. obrady demo program demonstracyjny delimit v. ograniczać democracy demokracja 77 deploy democratic adj. demokratyczny density gęstość democratisation demokratyzacja high-density shelving regały paletowe democratization zob. democratisation dentistry stomatologia, dentystyka demographer demograf deny v. zaprzeczać demographic adj. demograficzny deontological adj. deontologiczny, demographics demograficzne dane sta- etyczny tystyczne deontology deontologia, etyka demography demografia department 1. wydział, instytut, katedra 2. dział demolish v. niszczyć, demolować circulation department wypożyczal- demolition zniszczenie nia demonstrable adj. dający się udowodnić department library biblioteka wydzia- demonstrate v. 1. wykazywać, dowodzić łowa, biblioteka zakładowa 2. prezentować, demonstrować 3. manife- editorial department redakcja (zespół stować, demonstrować osób, dział wydawnictwa) demonstration 1. wykazanie, udowod- lending department (GB) wypoży- nienie 2. prezentacja, demonstracja 3. ma- czalnia loan department wypożyczalnia nifestacja, demonstracja departmental adj. 1. wydziałowy 2. mi- demotic n. pismo demotyczne nisterialny adj. 1. ludowy 2. demotyczny (pismo) departmental archives archiwum demotion degradacja branżowe/resortowe demystify v. wyjaśniać, wyjawiać departmental record office registra- denial 1. zaprzeczenie, negacja 2. od- tura mowa departure 1. odstępstwo, odejście 2. od- alternative denial dysjunkcja chylenie denominate v. nazywać, określać depend v. zależeć, być zależnym denomination 1. nazwa, określenie 2. dependability niezawodność wyznanie (religijne) dependable adj. niezawodny denominational adj. 1. nazewniczy 2. dependence zależność religijny, wyznaniowy dependency zależność denominator mianownik (w matema- dependent adj. 1. zależny 2. podległy tyce) context-dependent zależny od kon- common denominator wspólny mia- tekstu nownik dependent claim zastrzeżenie zależne denotation 1. denotacja 2. oznaczenie, dependent patent paten zależny symbol depict v. przedstawiać, opisywać denote v. 1. oznaczać, znaczyć 2. wska- depiction przedstawienie, opis zywać na, świadczyć o depletion wyczerpanie, zużycie dense adj. ciężki, trudny (o tekście) deploy v. 1. wykorzystywać, stosować, densitometer densytometr używać 2. rozmieszczać deployment 78 deployment 1. wykorzystanie, użycie, derived word wyraz pochodny zastosowanie 2. rozmieszczenie dermatology dermatologia deposit n. depozyt descending adj. malejący v. deponować in descending order w porządku ma- deposit copy egzemplarz obowiązkowy lejącym deposit library biblioteka depozytowa descent 1. pochodzenie, rodowód 2. po- legal deposit egzemplarz obowiąz- kolenie 3. obniżenie, spadek kowy describe v. opisywać legal deposit library biblioteka wy- opis znaczona do gromadzenia egzempla- description bibliographic description opis biblio- rzy obowiązkowych graficzny depozyt, deponowanie deposition concept description opis pojęcia depository skład, magazyn content description opis rzeczowy depository library biblioteka składowa definite description deskrypcja okre- depot skład, magazyn ślona depreciation 1. deprecjacja, spadek war- document description opis doku- tości 2. amortyzacja mentu deprivation utrata, brak International Standard Bibliogra- depth głębokość phic Description międzynarodowy collection depth głębokość (szczegó- znormalizowany opis bibliograficzny łowość) zbioru dokumentów International Standard for Archival depth of classifying głębokość klasy- Description międzynarodowy znor- fikowania malizowany opis archiwalny depth of indexing głębokość indek- level of description poziom szczegó- sowania łowości opisu (np. w rekordzie biblio- in-depth dogłębny graficznym) physical description opis fizyczny deputy zastępca resource description framework spe- deregulation wyjęcie spod kontroli pań- cyfikacja modelu metadanych stwa, liberalizacja unit of description jednostka opisu 1. derywat, derywacja 2. po- derivation descriptive adj. opisowy chodzenie, źródło descriptive and analytical study opi- derivational adj. derywacyjny sowe badanie analityczne derivative n. wyraz pochodny, derywat descriptive cataloguing opracowa- adj. pochodny, wtórny nie formalne derivative indexing indeksowanie de- descriptor deskryptor rywacyjne associated descriptor deskryptor ko- derive v. 1. wywodzić się, pochodzić 2. jarzeniowy derywować descriptor entry artykuł deskrypto- derived adj. pochodny rowy derived indexing indeksowanie de- descriptor language język deskryp- rywacyjne torowy 79 determine

establishment of hierarchical rela- designing projektowanie tions between descriptors hierarchi- desk 1. biurko, ławka 2. lada, kontuar zacja deskryptorów help desk informatorium, dział po- form descriptor określnik formy mocy generic descriptor deskryptor szerszy information desk punkt informacyj- lower-level descriptor deskryptor ny, informacja węższy loan desk punkt wypożyczeń, wypo- non-descriptor askryptor życzalnia non-descriptor entry artykuł askryp- reference desk stanowisko informa- torowy cyjne deselection selekcja czasopism w celu deskill v. automatyzować, komputeryzo- rezygnacji z ich prenumeraty wać (pracę, proces) desiderata zob. desideratum desktop 1. ekran, pulpit (systemu Win- desideratum pl. desiderata dezyderat dows) 2. blat, biurko design n. 1. projekt, wzór 2. zamiar, za- desktop computer komputer stacjo- mysł narny, komputer biurkowy v. 1. projektować 2. obmyślać, planować desktop publishing mała poligrafia computer aided design projektowanie destination adres, punkt docelowy, miej- wspomagane komputerowo sce przeznaczenia cover design projekt okładki destroy v. niszczyć custom design projektowanie na za- mówienie destruction zniszczenie database design projekt bazy danych detach v. odłączać design patent tytuł ochronny dla wzo- detachment odłączenie ru użytkowego detail n. 1. szczegół 2. wyszczególnienie industrial design wzór przemysłowy v. wyszczególniać ornamental design wzór zdobniczy detailed adj. szczegółowy registered design wzór zastrzeżony detect v. wykrywać designate v. 1. desygnować, wyznaczać detection wykrywanie, detekcja 2. oznaczać, znaczyć detector detektor designation 1. oznaczenie, określenie 2. desygnacja, wyznaczenie deteriorate v. pogarszać się designator wskaźnik, oznaczenie deterioration pogorszenie jakości completeness designator oznaczenie acid deterioration pogorszenie jako- kompletności ści przez kwas physical form designator oznaczenie determinant determinant formy zapisu determinate adj. 1. określony, ustalo- type of unit designator oznaczenie ny 2. ostateczny typu jednostki determination 1. określenie, ustalenie designatum desygnat 2. rozstrzygnięcie designer 1. projektant/ka 2. konstruk- determine v. 1. określać, ustalać 2. roz- tor/ka strzygać determined 80 determined adj. określony, ustalony devise v. wymyślić, wynaleźć determiner określnik devolution przekazanie (np. uprawnień) detract v. umniejszać, pomniejszać devolve v. przekazywać (np. uprawnienia) detraction umniejszanie, pomniejszanie Dewey Decimal Classification Kla- detrimental adj. szkodliwy syfikacja Dziesiętna Deweya devaluation dewaluacja diachronic adj. diachroniczny devastate v. niszczyć, dewastować diachronous adj. diachroniczny devastation zniszczenie, dewastacja diachrony diachronia develop v. 1. rozwijać (się) 2. opracowy- diacritic(al) adj. diakrytyczny wać (np. nowe technologie) diacritical mark znak diakrytyczny development 1. rozwój, postęp 2. pro- diagnose v. diagnozować, rozpoznawać dukt, wytwór, osiągnięcie diagnosis diagnoza, rozpoznanie career development awans zawodowy diagnostic adj. diagnostyczny collection development gromadzenie diagnostics diagnostyka zbiorów zgodne z profilem biblioteki, 1. kreska ukośna, ukośnik, kształtowanie zbioru diagonal znak / 2. przekątna collection development bias tenden- cyjne gromadzenie zbiorów diagram diagram, schemat, wykres collection development policy pro- bar diagram wykres słupkowy fil gromadzenia, polityka kształtowa- block diagram schemat blokowy nia zbioru thesaurus diagram część graficzna cultural development rozwój kultu- tezaurusa ralny Venn diagram diagram Venna development work prace rozwojowe diagrammatic adj. schematyczny, w for- professional development rozwój za- mie diagramu wodowy dialect dialekt research and development prace ba- dialectic(al) adj. dialektyczny dawczo-rozwojowe; dział badań i roz- dialectics dialektyka woju dialog zob. dialogue developmental adj. rozwojowy DIALOG nazwa dostawcy usług infor- deviate v. odbiegać, odstępować macyjnych deviation odchylenie dialogic adj. dialogowy standard deviation odchylenie standardowe dialogue n. dialog v. prowadzić dialog device 1. urządzenie, przyrząd 2. środek dialouge box okno dialogowe wyrazu, figura (stylistyczna) input device urządzenie wejściowe dial-up wybieranie numeru mass storage device urządzenie pa- dial-up connection połączenie ko- mięci masowej mutowane notching device dziurkarka diameter średnica output device urządzenie wyjściowe diapositive diapozytyw 81 digital diary 1. dziennik, pamiętnik 2. terminarz, didactic adj. dydaktyczny agenda 3. kronika (np. sportowa) didactics dydaktyka diascope diaskop die pl. dice płytka półprzewodnikowa diaspora diaspora v. umierać, ginąć dice zob. die dietetics dietetyka dichotomic adj. dychotomiczny DIF = data interchange format format dichotomous adj. dychotomiczny wymiany danych dichotomous division podział dycho- differ v. różnić się tomiczny differed search równoczesne przetwa- dichotomy dychotomia rzanie grupy zapytań dicta zob. dictum difference różnica dictaphone dyktafon logical difference różnica logiczna dictate v. dyktować different adj. różny, odmienny diction 1. dykcja 2. styl, dobór słów differentia pl. differentiae cecha odróż- dictionary słownik niająca base dictionary słownik podstawowy differential n. 1. różnica 2. różniczka bilingual dictionary słownik dwu- adj. 1. zróżnicowany 2. różniczkowy języczny differentiate v. odróżniać, rozróżniać biographical dictionary słownik bio- differentiation zróżnicowanie graficzny differentiator układ różniczkujący conceptual dictionary słownik pojęć data dictionary słownik danych diffuse v. 1. rozpowszechniać, szerzyć dictionary catalogue katalog krzy- (wiedzę, idee) 2. rozpraszać żowy diffusion 1. rozpowszechnianie, szerze- dictionary entry hasło w słowniku nie (wiedzy, idei) 2. dyfuzja, rozproszenie frequency dictionary słownik fre- digest 1. streszczenie, skrót 2. przegląd kwencyjny (czasopismo) general dictionary słownik ogólny digit cyfra monolingual dictionary słownik jed- check digit cyfra kontrolna nojęzyczny double-digit dwucyfrowy orthograpic dictionary słownik or- digital adj. cyfrowy tograficzny digital archives archiwa cyfrowe rhyming dictionary słownik rymów digital camera cyfrowy aparat foto- spelling dictionary słownik ortogra- graficzny ficzny digital data storage przechowywanie technical dictionary słownik tech- danych cyfrowych, pamięć danych cy- niczny frowych terminology/terminological dictio- digital divide wykluczenie cyfrowe nary słownik terminologiczny (podział społeczeństwa na osoby, które visual dictionary słownik obrazkowy mają dostęp do technologii informacyj- dictum pl. dicta 1. dictum, wypowiedź 2. no-komunikacyjnych oraz na osoby nie sentencja, powiedzenie posiadające takich możliwości) digitalization 82

digital library biblioteka cyfrowa direct marketing marketing bezpo- digital object identifier cyfrowy iden- średni tyfikator dokumentu elektronicznego directed graph graf skierowany digital printing druk (drukowanie) direction kierunek cyfrowy research direction kierunek badań digital revolution rewolucja cyfrowa directive n. dyrektywa digital rights prawa autorskie w śro- adj. kierunkowy dowisku cyfrowym directness bezpośredniość digital signature podpis elektroniczny 1. dyrektor, kierownik 2. reżyser digital versatile disc/disk cyfrowy director dysk uniwersalny, płyta DVD directorate dyrekcja, zarząd, rada nad- personal digital assistant komputer zorcza kieszonkowy directorship dyrekcja, kierownictwo digitalization digitalizacja directory 1. katalog, folder (forma orga- digitalize zob. digitize nizacji danych w komputerze) 2. książka telefoniczna 3. lista adresowa 4. skorowidz, digitization digitalizacja spis, informator digitize v. digitalizować current directory katalog bieżący digraph dwuznak disability 1. niepełnosprawność, inwa- digression dygresja lidztwo 2. przeszkoda prawna dilemma dylemat disable v. uniemożliwiać, wyłączać, unie- diligence staranność, dbałość ruchamiać dilute v. rozcieńczać disabled adj. nieaktywny, wyłączony adj. rozcieńczony disadvantage 1. wada, ujemna strona 2. dilution roztwór niekorzystne położenie dimension wymiar disaggregation dezagregacja, rozbicie dimensionality wymiarowość, wymiar disagreement 1. niezgodność, rozbież- diminish v. zmniejszać (się) ność 2. spór 3. różnica zdań diminution zmniejszenie (się) disambiguate v. uściślać uściślenie dimorphism dwupostaciowość disambiguation disaster katastrofa, klęska diploma dyplom master’s diploma dyplom magisterski disband rozwiązywać (się) (o organizacji, grupie) diplomacy dyplomacja disbursement wydatek, nakład diplomatics dyplomatyka disc dysk dyptyk diptych backup disc/disk dysk zapasowy direct v. kierować compact disc/disk płyta kompaktowa, adj. bezpośredni dysk kompaktowy direct access dostęp bezpośredni compact disc/disk read-only memo- direct division podział bezpośredni ry CD-ROM direct information informacja ad- digital versatile disc/disk cyfrowy resowana dysk uniwersalny, płyta DVD 83 disinformation

disc/disk crash awaria dysku discontinue v. 1. przerywać 2. wstrzy- disc/disk formatting formatowanie mywać zawieszać dysku discontinuity przerwanie ciągłości, disc/disk memory/storage pamięć przerwa dyskowa floppy disc/disk dyskietka discontinuous adj. nieciągły, przery- hard disc/disk twardy dysk wany magnetic disc/disk dysk magnetyczny discount n. rabat, zniżka optical disc/disk dysk optyczny v. 1. udzielać rabatu 2. wykluczyć, pominąć save to disc/disk zapisać na dysku discourse n. 1. rozprawa, wykład 2. roz- discard v. 1. usuwać z księgozbioru 2. od- mowa, dysputa 3. dyskurs rzucać, porzucać v. rozprawiać discards register księga ubytków discourse analysis analiza dyskursu discarding selekcja, usuwanie discover v. odkryć, wynaleźć discern v. 1. rozróżniać 2. dostrzegać discovery odkrycie, wynalazek discernible adj. 1. rozróżnialny 2. do- discredit n. dyskredytacja strzegalny v. dyskredytować discharge n. 1. wyładowanie, rozładowa- discrepancy rozbieżność, niezgodność nie 2. wywiązanie się, spełnienie 3. zwol- discrete adj. 1. dyskretny, nieciągły 2. od- nienie, usunięcie (pracownika) 4. spłata rębny, oddzielny v. 1. wyładować, rozładować 2. wywiązy- discreteness dyskretność, nieciągłość wać się, spełniać 3. zwalniać, usuwać (pra- discretionary adj. dowolny cownika) 4. spłacać wyróżnik, cecha wyróż- disciplinary adj. dyscyplinarny discriminant niająca discipline 1. dyscyplina, dziedzina 2. dyscyplina, karność discriminate v. odróżniać, rozróżniać discipline thesaurus tezaurus dzie- discrimination 1. dyskryminacja 2. od- dzinowy różnienie, rozróżnienie scientific discipline dyscyplina na- discrimination on the grounds of race ukowa dyskryminacja na tle rasowym disclaimer 1. dementi, oficjalne spro- racial discrimination dyskryminacja stowanie 2. zrzeczenie się, zrezygnowanie na tle rasowym disclose v. ujawniać discursive adj. 1. dyskursywny 2. dy- disclosure ujawnienie gresyjny prior disclosure ujawnienie wcze- discuss v. 1. omawiać 2. dyskutować śniejsze discussion 1. omówienie 2. dyskusja discography dyskografia discussion list lista dyskusyjna discolouration odbarwienie panel discussion dyskusja panelowa disconnect v. rozłączyć, odłączyć disequilibrium brak równowagi disconnection rozłączenie, odłączenie disinfection dezynfekcja discontinuance 1. przerwa 2. wstrzy- disinfestation dezynsekcja manie, zawieszenie disinformation dezinformacja disintegration 84 disintegration dezintegracja, rozpad dispersion 1. rozproszenie (się) 2. dys- disjoint adj. rozłączny persja statystyczna disjoint classification klasyfikacja roz- displace v. 1. przestawiać, przekładać 2. łączna usuwać, zwalniać disjoint sets zbiory rozłączne displacement 1. przestawienie, przeło- disjunct adj. rozłączny, rozdzielony żenie 2. usunięcie, zwolnienie disjunct classification klasyfikacja display n. 1. monitor 2. prezentacja, wy- rozłączna stawa, pokaz 3. ekran, wyświetlacz 4. tekst disjunction 1. dysjunkcja, alternatywa, wyróżniony, wyróżnienie w tekście suma logiczna 2. rozłączenie, oddzielenie v. 1. wyświetlać, pokazywać 2. wystawiać disjunctive adj. 1. dysjunktywny 2. roz- 3. wyróżniać tekst łączny alphabetical display prezentacja al- disjuncture brak związku fabetyczna, część alfabetyczna (np. te- disk zob. disc zaurusa) diskette dyskietka classified display prezentacja syst- dislocation przemieszczenie matyczna dismantle v. rozkładać, rozbierać, de- display case gablota montować display copy egzemplarz wystawowy flat-screen display monitor o płaskim dismiss v. 1. wykluczać, odrzucać 2. zwal- ekranie niać (pracownika), zdymisjonować 3. lek- graphic display część graficzna (np. ceważyć 4. oddalić (zarzut) tezaurusa) disorder nieporządek, nieład hierarchical display część hierarchicz- disorientation dezorientacja na (np. tezaurusa) disparate adj. 1. całkowicie odmienny holdings display wykaz bibliotek po- 2. rozbieżny siadających w swoich zbiorach dany disparate group of users niejednorod- dokument na grupa użytkowników systematic display część systematycz- disparity 1. rozbieżność 2. nierówność, na (np. tezaurusa) dysproporcja disposable adj. dostępny, do rozporzą- dispatch n. 1. wysyłka 2. depesza, raport, dzenia doniesienie, komunikat disposal 1. brakowanie, usuwanie 2. za- v. 1. wysyłać 2. wykonać, załatwić łatwienie (sprawy) 3. rozmieszczenie dispersal 1. rozproszenie (się) 2. rozpo- dispose 1. pozbyć się, usunąć 2. załatwić wszechnianie (sprawę) 3. rozmieszczać information dispersal rozproszenie informacji disposition 1. rozporządzenie, dyspozy- cja 2. rozmieszczenie disperse v. 1. rozpraszać (się) 2. rozpo- wszechniać disproportion dysproporcja dispersed adj. rozproszony disproportionate adj. nieproporcjo- dispersed information informacja nalny rozproszona disprove v. obalić (teorię) 85 disturbance disputable adj. sporny, dyskusyjny, wąt- distinction 1. różnica 2. odróżnienie pliwy 3. cecha charakterystyczna 4. wyróżnie- dispute n. spór, dysputa nie, zaszczyt v. 1. dyskutować 2. kwestionować distinctive adj. 1. charakterystyczny 2. disputed adj. sporny, dyskusyjny dystynktywny disqualify v. dyskwalifikować, odrzucać distinctive feature cecha dystynktyw- disrupt v. zakłócać, przerywać na disruption zakłócenie, przerwanie distinctness wyraźność disruptive adj. destrukcyjny, destruk- distinguish v. 1. odróżniać, rozróżniać tywny 2. wyróżniać, charakteryzować 3. rozpo- znawać dissect v. analizować, poddawać drobia- zgowej analizie distinguished adj. wybitny, znakomity dissection drobiazgowa analiza distinguishing adj. wyróżniający disseminate v. rozpowszechniać distinguishing feature cecha charakterystyczna, cecha wyróżniająca dissemination rozpowszechnianie information dissemination rozpo- distort v. 1. zniekształcać 2. przekręcać, wszechnianie informacji przeinaczać selective dissemination of informa- distortion 1. zniekształcenie 2. przekrę- tion selektywna dystrybucja informacji cenie, przeinaczenie dissent n. różnica zdań distribute v. rozdzielać, dystrybuować v. nie zgadzać się distributed communications archi- dissertation dysertacja, rozprawa tecture rozproszona architektura komu- academic dissertation dysertacja nikacyjna doctoral dissertation praca doktorska distributed database rozproszona baza postdoctoral dissertation rozprawa danych habilitacyjna distribution dystrybucja, rozpowszech- dissimilar adj. odmienny, różny nianie dissimilarity odmienność, różnica, brak distribution curve krzywa rozkładu podobieństwa distribution function funkcja roz- dissipate v. rozpraszać kładu dissipation rozproszenie distribution list lista dystrybucyjna dissolution 1. rozkład, rozpad 2. roz- Gaussian distribution rozkład Gaussa wiązanie (umowy) information distribution rozpo- dissonance dysonans, niezgodność wszechnianie informacji normal distribution rozkład normal- distance odległość, dystans distance education/learning kształ- ny, rozkład Gaussa cenie zdalne, kształcenie na odległość distributor dystrybutor distant adj. odległy district dystrykt, okręg, rejon distinct adj. 1. różny, odmienny 2. wy- disturb v. 1. zakłócać 2. przeszkadzać raźny disturbance zakłócenie dithering 86 dithering rozsiewanie (technika dru- DML = data manipulation language ję- kowania) zyk operowania danymi divalent adj. dwuwartościowy DNS = domain name system system diverge v. rozchodzić się, odchylać się nazw domen divergence 1. dywergencja 2. rozbież- do v. wykonywać ność doctor doktor divergent adj. 1. dywergentny 2. roz- Doctor of Philosophy 1. doktorat, sto- bieżny pień doktora 2. doktor nauk diverse adj. zróżnicowany, różnorodny Doctor of Science doktor nauk ści- słych diversify v. 1. różnicować, urozmaicać 2. poszerzać (ofertę) doctoral adj. doktorski doctoral thesis/dissertation praca diversity 1. różnorodność 2. rozbieżność doktorska cultural, religious and linguistic diversity różnorodność kulturowa, reli- doctorate doktorat gijna i językowa doctrine doktryna linguistic diversity różnorodność ję- document dokument zykowa audio document dokument dźwię- divide n. podział kowy v. dzielić (się) audiovisual document dokument au- digital divide wykluczenie cyfrowe diowizualny (podział społeczeństwa na osoby, które cartographic document dokument mają dostęp do technologii informacyj- kartograficzny no-komunikacyjnych oraz na osoby nie classified document dokument tajny posiadające takich możliwości) confidential document dokument divinity teologia tajny divisibility podzielność document collection zbiór informacyjny adj. podzielny divisible document consultation frequency division 1. podział 2. oddział, wydział częstotliwość wykorzystania doku- canonical division klasa kanoniczna mentu centesimal division podział setny document copy dokument wtórny decimal division podział dziesiętny document delivery system system do- dichotomous division podział dycho- starczania dokumentów tomiczny document delivery time czas dostar- direct division podział bezpośredni czania dokumentów logical division podział logiczny document description opis doku- principle of division zasada podziału mentu divisional adj. dotyczący podziału document exposure okres czasu, divisional application zgłoszenie wy- w którym użytkownik korzysta z do- dzielone (rodzaj zgłoszenia patento- kumentu wego) document retrieval wyszukiwanie do- divisive adj. dzielący kumentów 87 dot

document retrieval system system in- adj. dokumentalny formacji dokumentacyjnej documentation dokumentacja document-location request zapytanie documentation centre ośrodek doku- o lokalizację dokumentu mentacji duplicate document kopia dokumentu document-location request zapyta- e-document = electronic document nie o lokalizację dokumentu dokument elektroniczny dog-eared adj. z oślimi uszami, z poza- electronic document dokument elek- ginanymi rogami troniczny electronic records and document ma- dogma dogmat nagement system system zarządzania DOI = digital object identifier cyfrowy dokumentami elektronicznymi i re- identyfikator dokumentu elektronicznego kordami domain domena, dziedzina, zakres historical document dokument hi- domain knowledge wiedza dziedzi- storyczny nowa host document dokument macierzysty domain name nazwa domeny hypertext document dokument hi- domain name system system nazw pertekstowy domen iconic document dokument ikono- in the public domain ogólnie dostępny graficzny public domain własność publiczna inhouse use of documents prezencyj- public domain software oprogramo- ne wykorzystanie dokumentów wanie bezpłatne normative document dokument nor- domestic adj. krajowy, wewnętrzny matywny dominance dominacja, przewaga original document dokument ory- dominant adj. dominujący ginalny patent document dokument paten- dominate v. dominować towy domination dominacja primary document dokument pier- Dominican n. dominikan-in/ka (czło- wotny nek zakonu) printed document dokument dru- adj. dominikański kowany dominion władza, zwierzchnictwo secondary document dokument po- don nauczyciel akademicki (zwłaszcza chodny w Oxfordzie i Cambridge) source document dokument źródło- donate v. ofiarować, przekazać wy, dokument pierwotny text document dokument tekstowy donation 1. dar, darowizna 2. ofiarowa- written document dokument piśmien- nie, przekazanie niczy donor ofiarodaw-ca/czyni, donator documental adj. dokumentalny dorm zob. dormitory documentalist dokumentalist-a/ka, ar- dormitory dom studencki, akademik chiwist-a/ka dossier dossier, akta, kartoteka documentary n. program dokumentalny dot kropka dot-com 88

dot-com dotcom (spółka internetowa) drawing rysunek, szkic dot matrix print druk igłowy engineering drawing rysunek tech- dots per inch punkty na cal niczny dot-com dotcom (spółka internetowa) patent drawing rysunek patentowy dotted adj. kropkowany, w kropki drift v. robić dygresje, odbiegać od tematu dotted decimal notation notacja dzie- drive napęd siętna z kropkami (wykorzystywana recruitment drive nabór pracowników w zapisie adresu IP) driver sterownik (program do obsługi dotted line linia kropkowana urządzenia) double n. dublet drop n. spadek, zmniejszenie się v. podwajać v. 1. zmniejszać (się) 2. upuszczać adj. podwójny book drop wrzutnia książek (skrzyn- adv. podwójnie ka na książki), zwykle umieszczona na double click kliknąć dwa razy zewnątrz budynku biblioteki double slipcase dwuczęściowy fute- drop-down menu menu rozwijane rał na książkę drop-down title skrócona wersja ty- double-digit dwucyfrowy tułu książki, wydrukowana na pierw- downgrading zmniejszenie stopnia za- szej stronie tekstu bezpieczenia drop initial inicjał (ozdobna litera roz- poczynająca tekst) download n. kopiowanie na dysk, ścią- false drops szum informacyjny ganie v. kopiować na dysk, ściągać dry adj. suchy dry cleaning czyszczenie na sucho v. redukować, zmniejszać downsize dry mounting sucha oprawa downtime czas przestoju, okres wyłą- dry point suchoryt czenia drying suszenie downturn spadek, obniżenie glue drying time czas schnięcia kleju downward adj. spadkowy, zniżkowy drypoint n. sucha igła doyen nestor v. ryć suchą igłą DP = data processing przetwarzanie da- DSc = Doctor of Science doktor nauk nych ścisłych dpi = dots per inch punkty na cal DTP = desktop publishing mała poli- draft n. projekt, plan, szkic grafia v. napisać roboczą wersję dual n. dualis, liczba podwójna draft printing wydruk roboczy adj. 1. podwójny 2. dwoisty draft quality robocza jakość druku dual citizenship podwójne obywa- drama dramat telstwo draw v. 1. rysować 2. wyciągać, ciągnąć duality dwoistość draw a conclusion wyciągnąć wniosek dubious adj. 1. wątpliwy, dyskusyjny, pro- draw up sporządzać, przygotowywać blematyczny 2. podejrzany (np. umowę, projekt) Dublin Core standard opisu dokumen- drawback wada, minus tów elektronicznych 89 ecology duck płótno na okładkę dye n. barwnik, farba due date data zwrotu (książki) v. barwić, farbować dumb adj. niemy dyestuff barwnik deaf and dumb głuchoniemy dynamic adj. dynamiczny dummy makieta dynamic data exchange dynamiczna duplex adj. 1. podwójny 2. dwustronny wymiana danych duplex printing druk dwustronny dynamic map dynamiczna mapa duplicate n. 1. dublet 2. duplikat, kopia, dynamics dynamika odpis 3. fotokopia, odbitka dynamism dynamizm v. 1. sporządzić kopię/odpis 2. kopiować, dynasty dynastia powielać dyslexia dysleksja adj. podwójny, zapasowy duplicate copy dublet duplicate document kopia dokumentu in duplicate w dwóch egzemplarzach E duplicating kopiowanie, powielanie duplicating machine powielacz EAN = European article number euro- duplicating stencil matryca powie- pejski numer artykułu laczowa early adj. wczesny duplication 1. powielanie, kopiowa- adv. wcześnie nie 2. kopia early print wczesny druk duplicator powielacz earth ziemia durability trwałość, wytrzymałość earth sciences nauki o Ziemi durable adj. trwały, wytrzymały ease 1. komfort, wygoda 2. spokój durable paper papier wytrzymały ease of use łatwość korzystania duration czas trwania e-banking = electronic banking banko- of long duration długotrwały wość elektroniczna of short duration krótkotrwały e-book = electronic book książka elek- dust kurz, pył troniczna dust cover/jacket/wrapper obwoluta EBSCO nazwa dostawcy baz danych, dust retention zatrzymywanie pyłu oprogramowania służącego do zarządza- dutiful adj. sumienny, obowiązkowy nia zasobami elektronicznymi oraz innych duty 1. obowiązek 2. dyżur 3. cło, poda- usług informacyjnych tek, opłata skarbowa e-business = electronic business biznes DVD = digital versatile disc/disk cyfro- elektroniczny wy dysk uniwersalny, płyta DVD ecclesiastical adj. kościelny, duchowny dyadic adj. 1. dwuczłonowy, podwójny e-collection kolekcja elektroniczna, 2. binarny, dwójkowy zbiór elektroniczny dychotomy dychotomia ecology ekologia classification by dychotomy klasyfi- information ecology ekologia infor- kacja dychotomiczna macji e-commerce 90 e-commerce handel elektroniczny abridge edition wydanie skrócone econometrics ekonometria abridged edition of UDC wydanie skrócone UKD economic adj. ekonomiczny, gospodar- anniversary edition wydanie jubile- czy uszowe economic efficiency of information bibliophile edition edycja bibliofilska efektywność ekonomiczna informacji co-edition współwydanie economic information informacja collector’s edition wydanie kolekcjo- ekonomiczna nerskie economic rights autorskie prawa ma- critical edition wydanie krytyczne jątkowe deluxe edition wydanie luksusowe economics ekonomia enlarged edition wydanie rozszerzone economy 1. ekonomia, gospodarka 2. fine edition wydanie luksusowe oszczędność first edition pierwsze wydanie knowledge-based economy gospodar- full UDC edition wydanie pełne UKD ka oparta na wiedzy library edition wydanie ze wzmocnio- e-content treść zasobów cyfrowych ną oprawą, przeznaczone dla bibliotek EDC = European Documentation Cen- limited edition nakład ograniczony tre Centrum Dokumentacji Europejskiej luxury edition wydanie luksusowe edge krawędź, brzeg medium edition of UDC wydanie po- binding edge miejsce, w którym książ- średnie UKD ka jest zszywana lub klejona, krawędź new edition nowe wydanie oprawy original edition wydanie oryginalne cutting edge czołówka, awangarda pocket edition wydanie kieszonkowe cutting-edge przełomowy, awangar- preliminary edition wstępne wydanie dowy re-edition reedycja, wznowienie edge-notched card karta obrzeżnie retitled edition wydanie ze zmienio- dziurkowana nym tytułem revised edition wydanie poprawione edge-punched card karta obrzeżnie (uaktualnione i uzupełnione) dziurkowana special edition wydanie specjalne fore-edge zewnętrzny brzeg kartek trade edition wydanie dla szerokiego w książce grona odbiorców edifice gmach, budynek variorum edition wydanie zawierają- edit v. 1. redagować 2. edytować ce różne wersje tekstu copy edit redagować, adiustować, prze- editor 1. redaktor 2. edytor (osoba) 3. prowadzać korektę, przygotowywać edytor (program komputerowy) do druku associate editor zastępca redaktora edited by pod redakcją chief editor redaktor naczelny editing 1. redakcja, redagowanie 2. edy- co-editor współredaktor/ka towanie commissioning editor redaktor pro- editing jobs akcydensy wydawnicze wadzący edition 1. wydanie, edycja 2. nakład copy editor adiustator/ka 91 e-journal

editor-in-chief redaktor naczelny educational adj. edukacyjny managing editor redaktor naczelny educational aids pomoce naukowe text editor edytor tekstów educator nauczyciel, wychowawca editorial n. artykuł redakcyjny edutainment edukacja i rozrywka adj. redakcyjny, edytorski e-education e-edukacja, edukacja na editorial board komitet redakcyjny odległość, kształcenie z wykorzystaniem editorial department redakcja (zespół technologii informacyjnej osób, dział wydawnictwa) n. 1. efekt, skutek, wynik 2. dzia- editorial office redakcja (siedziba) effect łanie, wpływ editorial page strona, na której jest v. dokonać, wprowadzać drukowany artykuł redakcyjny editorial staff redakcja (zespół osób) effective adj. 1. skuteczny, efektywny 2. editorial work praca edytorska/wy- obowiązujący 3. rzeczywisty, faktyczny dawnicza cost-effective wydajny, opłacalny editorship 1. stanowisko redaktora 2. re- effectiveness 1. skuteczność, efektyw- dakcja, redagowanie ność 2. obowiązywanie, moc prawna effectiveness of information efektyw- e-document = electronic document do- ność społeczna informacji, skutecz- kument elektroniczny ność informacji educate v. edukować, kształcić efficacious adj. skuteczny, efektywny educated adj. wykształcony efficacy skuteczność, efektywność education 1. edukacja, kształcenie 2. wydajność, efektywność, wykształcenie efficiency sprawność adult education kształcenie dorosłych economic efficiency of information compulsory education obowiązko- efektywność ekonomiczna informacji we nauczanie labour efficiency wydajność pracy computer-aided education nauczanie wspomagane komputerowo efficient adj. wydajny, efektywny, spraw- continuing education kształcenie ny ustawiczne effort 1. wysiłek, trud 2. staranie, próba distance education kształcenie zdal- egalitarian n. egalitaryst-a/ka ne, kształcenie na odległość adj. egalitarny, egalitarystyczny education and science oświata i nauka egalitarianism egalitaryzm education and training edukacja e-government podejście do zarządzania i szkolenie administracją publiczną, oparte na wyko- education software oprogramowanie rzystaniu technologii informacyjnej edukacyjne egregious adj. jawny, oczywisty e-education e-edukacja, edukacja na odległość, kształcenie z wykorzysta- e-group grupa elektroniczna/interneto- niem technologii informacyjnej wa (połączenie listy dyskusyjnej z możliwo- tertiary education szkolnictwo wyższe ściami technologii WWW) user education szkolenie użytkow- eigenvalue wartość własna ników e-journal czasopismo elektroniczne elaborate 92 elaborate v. opracowywać, omawiać electronic mail server serwer poczty szczegółowo elektronicznej adj. skomplikowany, zawiły electronic mail system system pocz- elaboration szczegółowe opracowanie/ ty elektronicznej omówienie electronic magazine czasopismo elektroniczne elastic adj. elastyczny electronic marketing marketing elek- elasticity elastyczność troniczny eld dawne czasy electronic message system system e-learning nauka na odległość, ucze- elektronicznego komunikowania się nie się z wykorzystaniem technologii in- electronic newsletter biuletyn elek- formacyjnej troniczny elect v. wybierać electronic periodical czasopismo elek- adj. wybrany troniczne electronic publication publikacja elek- election 1. wybory, elekcja 2. wybór troniczna elective n. przedmiot do wyboru electronic publishing publikowanie adj. fakultatywny elektroniczne electrography elektrografia electronic resources zasoby elektro- electronic adj. elektroniczny niczne electronic banking bankowość elek- electronic signature podpis elektro- troniczna niczny electronic book książka elektroniczna electronic stylus pióro świetlne electronic business biznes elektro- electronics elektronika niczny electrophotography elektrofotogra- electronic commerce handel elektro- fia, kserografia niczny electronic data interchange elektro- element 1. element, składnik 2. pier- niczna wymiana danych wiastek electronic data processing elektro- bibliographic element element bi- niczne przetwarzanie danych bliograficzny electronic document dokument elek- elemental adj. podstawowy, elementarny troniczny elementary adj. podstawowy, elemen- electronic records and document ma- tarny nagement system system zarządzania e-library = electronic library bibliote- dokumentami elektronicznymi i re- ka elektroniczna kordami elicit v. wydobywać (informacje), wywo- electronic journal czasopismo elek- ływać (reakcję) troniczne electronic library biblioteka elektro- elicitation uzyskanie, wydobycie (infor- niczna macji, odpowiedzi) electronic mail poczta elektroniczna eligibility niezbędne/wymagane kwa- electronic mail security ochrona lifikacje poczty elektronicznej eligible adj. uprawniony, kwalifikujący się 93 emulation eliminate v. usuwać, eliminować emergency n. nagły wypadek, awaria elimination usunięcie, eliminacja, wy- adj. awaryjny kluczenie emergency power supply zasilanie e-literacy umiejętność korzystania awaryjne z technologii informacyjnej emeritus adj. emerytowany ellipsis wielokropek professor emeritus zasłużony emerytowany profesor elucidate v. wyjaśniać emigrant emigrant/ka elucidation wyjaśnienie emigrate v. emigrować elusive adj. 1. nieuchwytny, nieosiągalny emigration emigracja 2. trudny do zrozumienia/zapamiętania eminent adj. wybitny, znakomity, sławny em dash pauza (pozioma kreska szero- kości litery m) emission emisja email = electronic mail poczta elektro- emit v. wysyłać, emitować niczna emoticon emotikon (symbol używany e-mail = electronic mail poczta elek- do wyrażania emocji w komunikacji elektronicznej) troniczna emphasis emfaza, akcent, podkreślenie e-marketing = electronic marketing marketing elektroniczny emphasize v. kłaść nacisk, akcentować, podkreślać embargo embargo information embargo embargo in- empirical adj. empiryczny formacyjne empiricism empiryzm embark v. rozpocząć, podjąć employ v. 1. zatrudniać 2. używać, po- embed v. zagnieżdżać, wstawiać sługiwać się embedded adj. osadzony, zagnieżdżo- employee pracowni-k/ca library employee pracownik biblioteki ny, podrzędny employer pracodaw-ca/czyni emblem 1. godło, emblemat 2. symbol, znak 3. alegoria employment 1. zatrudnienie, praca 2. emblem book zbiór alegorii zajęcie 3. wykorzystanie, użycie embody v. wcielać, zawierać empower v. upoważniać, udzielać peł- nomocnictwa embrace v. obejmować, zawierać empowerment upoważnienie embrittlement wzrost kruchości empty adj. pusty embriologia embryology empty set zbiór pusty wnosić poprawki, poprawiać, ko- emend EMS = 1. electronic mail security ochro- rygować na poczty elektronicznej 2. electronic mail emendention poprawka system system poczty elektronicznej 3. EMERALD nazwa wydawcy czasopism expanded memory specification specy- i baz danych fikacja pamięci rozszerzonej emerge v. 1. pojawiać się 2. wyjść na jaw emulate v. emulować emergence pojawienie się emulation emulacja en dash 94 en dash półpauza (pozioma kreska sze- encyclopedic adj. encyklopedyczny rokości litery n) end n. koniec enable v. 1. umożliwiać 2. uaktywniać v. kończyć enabled adj. aktywny, włączony back-end n. 1. serwer lub aplikacja ser- access enabled dostęp możliwy, po- wera wykonująca usługi na rzecz klien- zwolenie dostępu ta 2. interfejs dla administratora nie- enact v. uchwalać, stanowić dostępny dla użytkownika adj. działający w tle innego programu, uchwała, postanowienie enactment wewnętrzny encapsulate v. 1. streszczać, ujmować end note węzeł końcowy (sieci) zwięźle 2. zawierać 3. hermetyzować end product produkt końcowy encapsulation 1. streszczenie 2. her- end user użytkownik końcowy metyzacja end-of-work bibliography bibliogra- encapsulation mounting oprawa her- fia załącznikowa metyczna endanger v. zagrażać, narażać na nie- enclose v. 1. zawierać 2. dołączać, załą- bezpieczeństwo czać, przesyłać jako załącznik endeavor zob. endeavour enclosure załącznik (dokument) endeavour n. próba, usiłowanie, przed- encode v. kodować, szyfrować sięwzięcie encoded question instrukcja wyszu- v. starać się, usiłować kiwawcza ending 1. zakończenie 2. końcówka (gra- encoder koder, urządzenie kodujące matyczna) encoding kodowanie, szyfrowanie endless adj. nieskończony, niekończą- information encoding kodowanie in- cy się formacji endnote przypis końcowy encomium panegiryk endocrinology endokrynologia encompass v. obejmować, zawierać endogenous adj. wewnętrzny encroach v. naruszać (prawo) endorse v. 1. popierać, udzielać popar- encroachment naruszenie (prawa) cia 2. zatwierdzać encrypt v. 1. szyfrować, kodować 2. utaj- endorsement 1. poparcie 2. zatwier- niać dzenie encryption 1. szyfrowanie, kodowanie endow v. obdarować, wspomóc finanso- 2. utajnianie wo, dokonać darowizny data encryption szyfrowanie danych endowment 1. darowizna, donacja 2. encryption key klucz szyfrujący dofinansowanie, dotacja enculturation akulturacja, socjalizacja endpaper wyklejka, forzac encyclopedia encyklopedia endurance wytrzymałość, odporność children’s encyclopedia encyklope- endurance test test wytrzymałości dia dla dzieci folding endurance odporność na zgi- multimedia encyclopedia encyklope- nanie dia multimedialna endure v. wytrzymywać 95 entity energy energia enlarged edition wydanie rozszerzone enforce v. 1. wprowadzać w życie, egze- enlargement powiększenie kwować 2. narzucać, wymuszać Enlightenment oświecenie enforcement 1. wprowadzenie w życie, enology enologia egzekwowanie 2. narzucenie, wymuszenie enormous adj. ogromny engage v. 1. zatrudniać, angażować 2. za- enquire zob. inquire interesować, przyciągnąć 3. zajmować się enquirer zob. inquirer engagement 1. zatrudnienie, angaż 2. enquiry zob. inquiry zobowiązanie enrichment wzbogacenie engender v. powodować, być źródłem content enrichment wzbogacenie (opi- engine 1. maszyna 2. motor, aparat (sys- su) treści temu bazy danych) enrol v. zapisywać, wciągać na listę, research engine wyszukiwarka jestrować engineer n. inżynier enroll zob. enrol v. projektować, konstruować enrollment zob. enrolment engineering inżynieria enrolment zapisanie, wciągnięcie na li- computer aided software engineering stę, zarejestrowanie inżynieria oprogramowania wspoma- ensemble całość, całokształt gana komputerowo engineering drawing rysunek tech- ensue v. 1. wynikać 2. następować, wy- niczny wiązywać się knowledge engineering inżynieria ensuing adj. 1. następny, późniejszy 2. wiedzy wynikły, zaistniały English n. 1. język angielski 2. średnian, ensure v. 1. zapewniać, gwarantować 2. mytel upewnić się adj. angielski entail v. pociągać za sobą, wymagać engraving 1. sztych, rycina 2. grawero- enter v. 1. wprowadzać (dane) 2. wcho- wanie, rytownictwo dzić 3. zgłaszać copper engraving miedzioryt enterprise 1. przedsięwzięcie 2. przedsię- engraving copy grawiura biorstwo 3. przedsiębiorczość, inicjatywa engraving machine maszyna do gra- entire adj. cały, całkowity, kompletny, werowania, grawerka pełny line engraving sztych kreskowany entirely adv. 1. całkowicie, zupełnie 2. steel engraving staloryt wyłącznie wood engraving drzeworyt sztorcowy entitled adj. 1. zatytułowany, pod tytu- enhance v. 1. poprawiać, udoskonalać 2. łem 2. uprawniony uwypuklać, podkreślać entitlement uprawnienie enhanced adj. ulepszony, udoskonalony entity 1. byt, istnienie 2. podmiot, jed- enhancement 1. poprawa, udoskonale- nostka 3. encja (reprezentacja obiektów nie 2. uwypuklenie, uwydatnienie w bazie danych) enlarge v. zwiększać, powiększać business entity podmiot gospodarczy entomological 96 entomological adj. entomologiczny ephemera efemeryda, druk ulotny entomology entomologia ephemeral adj. efemeryczny entropy entropia epic n. epopeja, epos entry 1. pozycja, wpis, zapis, rekord 2. adj. epicki hasło w słowniku 3. wejście 4. zgłoszenie epidemiology epidemiologia added entry hasło dodatkowe epidiascope epidiaskop author entry hasło autorskie (w kata- epigraph epigraf logu, indeksie, bibliografii) bibliographic entry pozycja biblio- epigraphy epigrafika graficzna epilogue epilog catalogue entry opis katalogowy, po- epiphenomenon epifenomen, zjawi- zycja katalogowa sko wtórne data entry wprowadzanie danych episode 1. epizod 2. odcinek (serialu) descriptor entry artykuł deskrypto- epistemic adj. epistemologiczny rowy dictionary entry hasło w słowniku epistemological adj. epistemologiczny entry word wyraz hasłowy epistemology epistemologia index entry pozycja indeksowa epistolary adj. epistolarny main entry pozycja główna epistolography epistolografia non-descriptor entry artykuł askryp- epitome streszczenie torowy thesaurus entry artykuł deskrypto- epitomist autor/ka streszczenia rowy epoch epoka title entry hasło tytułowe eponym eponim enumerable set zbiór przeliczalny eponymous adj. eponimiczny enumerate v. 1. wyliczać, wymieniać eponymy eponimia 2. policzyć epos 1. epos, epopeja 2. poezja epicka enumeration 1. numeracja, wyliczenie, e-print 1. wersja elektroniczna 2. druk spis 2. policzenie elektroniczny alternative enumeration numeracja e-publishing = electronic publishing oboczna publikowanie elektroniczne enumerative adj. wyliczający, wyszcze- adj. równy, jednakowy gólniający equal enumerative classification klasyfi- equal access równy dostęp kacja monohierarchiczna, klasyfika- equal rights równe prawa cja wyliczająca equality równość environment środowisko, otoczenie equate v. 1. zrównywać, utożsamiać 2. virtual learning environment wirtu- porównywać, przyrównywać alne środowisko edukacyjne equation 1. równanie 2. zrównanie, przy- envisage v. przewidywać równanie envision zob. envisage equilibrium równowaga enzymology enzymologia equip v. wyposażać 97 establishment equipment sprzęt, wyposażenie ergonomic adj. ergonomiczny equipment failure awaria sprzętu ergonomics ergonomia equipment reliability niezawodność ERIC nazwa edukacyjnego serwisu in- sprzętu formacyjnego library equipment wyposażenie biblioteki erotica literatura, filmy, dzieła sztuki o tematyce erotycznej equiprobable adj. jednakowo prawdopodobny err v. mylić się equity sprawiedliwość, słuszność errata 1. errata 2. zob. erratum errata leaf errata wkomponowana equivalence ekwiwalencja, równoważ- w oprawę książki ność, równoznaczność errata slip errata wklejona equivalence relation relacja ekwiwa- lencji/równoważności erratum pl. errata błąd w druku exact equivalence ekwiwalencja cał- erroneous adj. błędny kowita error błąd inexact equivalence ekwiwalencja nie- a process of trial and error metoda dokładna prób i błędów logical equivalence równoważność computational error błąd w oblicze- logiczna niach non-equivalence ekwiwalencja zero- conversion error błąd konwersji wa, nierównoważność error-free bezbłędny, wolny od błędów partial equivalence ekwiwalencja czę- trial-and-error method/approach ściowa metoda prób i błędów equivalent n. ekwiwalent, odpowiednik, write error błąd zapisu równoważnik erudite n. erudyt-a/ka adj. równoważny, równoznaczny adj. uczony, erudycyjny equivalent term ekwiwalent, odpowiednik erudition erudycja equivocal adj. niejednoznaczny, dwu- escalate v. nasilać (się) znaczny escalation nasilanie (się), eskalacja equivocality niejednoznaczność, dwu- escapist literature literatura eskapi- znaczność styczna equivocation dwuznaczność eschatological adj. eschatologiczny era era eschew v. unikać eradicate v. wyeliminować essay 1. esej, szkic 2. wypracowanie erasability możliwość usuwania danych essential adj. 1. niezbędny, nieodzowny z nośnika 2. istotny, kluczowy erase v. kasować, wymazywać, usuwać establish v. 1. założyć, utworzyć 2. usta- ERDMS = electronic records and do- nowić, nawiązać cument management system system za- establishment 1. instytucja, firma, rządzania dokumentami elektroniczny- przedsiębiorstwo 2. ustanowienie, utwo- mi i rekordami rzenie estimate 98

establishment of hierarchical rela- European Documentation Centre tions between descriptors hierarchi- Centrum Dokumentacji Europejskiej zacja deskryptorów European heritage collections zbio- estimate v. szacować, oceniać ry europejskiego dziedzictwa kultu- estimation oszacowanie, ocena rowego etching akwaforta, kwasoryt evade v. uchylać się, unikać metal relief etching akwaforta evaluate v. oceniać, ewaluować soft ground etching akwaforta na evaluation ocena, ewaluacja miękkim werniksie evaluation criteria kryteria oceny ethical adj. etyczny performance evaluation ocena wydaj- ethics etyka ności, ocena pracy code of ethics kodeks etyki/etyczny evaluative adj. krytyczny, oceniający professional ethics etyka zawodowa even v. wyrównywać science of ethics deontologia adj. 1. równy 2. równomierny 3. parzysty ethnic adj. etniczny event 1. wydarzenie, zdarzenie 2. rezul- common auxiliaries of ethnic gro- tat, wynik 3. impreza uping and nationality poddziały in the event w rezultacie wspólne rasy, narodowości i grupy etnicznej eventual adj. ostateczny, końcowy ethnicity przynależność etniczna eventuality ewentualność ethnographic adj. etnograficzny eventually adv. ostatecznie, w końcu ethnography etnografia evidence n. 1. dowód, dowody 2. świa- dectwo ethnology etnologia v. świadczyć, dowodzić ethology etologia evident adj. oczywisty, ewidentny ethos etos evoke v. wywoływać etiology etiologia evolution ewolucja, rozwój etiquette 1. etykieta 2. etyka zawodowa evolutionary adj. ewolucyjny etymological adj. etymologiczny evolutionary theory teoria ewolucji etymological meaning etymologicz- ne znaczenie wyrazu evolutionism ewolucjonizm etymology etymologia evolve v. ewoluować, rozwijać się Euclidean adj. euklidesowy ex libris ekslibris euhemerism euhemeryzm exacerbate v. pogarszać eulogy utwór pochwalny, panegiryk exacerbation pogorszenie euphemism eufemizm exact 1. adj. dokładny, precyzyjny 2. ści- sły (nauka) European adj. europejski exact sciences nauki ścisłe European article number europejski exact equivalence ekwiwalencja cał- numer artykułu European Committee for Standar- kowita dization Europejski Komitet Norma- exactitude dokładność, precyzja lizacyjny exactness dokładność, precyzja 99 existential exam egzamin mutual exclusiveness of sets rozłącz- examination 1. egzamin 2. badanie, ność zbiorów sprawdzanie, analiza 3. kontrola, inspekcja exclusivity wyłączność examination board komisja egzami- execute v. wykonywać, uruchamiać nacyjna execution wykonanie, uruchomienie re-examination ponowne zbadanie executive n. 1. kierownik, dyrektor 2. or- examine v. 1. egzaminować 2. badać, gan wykonawczy sprawdzać, analizować 3. kontrolować adj. 1. kierowniczy 2. wykonawczy exceed v. przekraczać, przewyższać chief executive officer prezes zarzą- excel v. przewyższać, prześcigać du, dyrektor naczelny excellence doskonałość, wybitność exegesis egzegeza center of excellence centrum dosko- exemplar wzór, model nałości exemplary adj. wzorowy, przykładny par excellence par excellence, w całym exemplify v. 1. stanowić przykład 2. eg- tego słowa znaczeniu zemplifikować, ilustrować excellent adj. doskonały, znakomity exercise n. 1. ćwiczenie 2. wykonywanie, exception 1. wyjątek 2. wyłączenie, wy- praktykowanie kluczenie v. 1. ćwiczyć 2. wykonywać, praktykować excerpt wyjątek, wyciąg, ustęp, fragment, 3. używać, posługiwać się urywek exert v. wywierać excerption ekscerpcja, wybieranie (uryw- exert influence wywierać wpływ ków) exhaustive adj. dogłębny, drobiazgowy, excess n. nadmiar, nadwyżka wyczerpujący adj. nadmierny exhaustive bibliography bibliogra- excessive adj. nadmierny fia kompletna exhaustive search przeszukiwanie wy- exchange n. wymiana, zamiana czerpujące v. wymieniać, zamieniać data exchange format format wymia- exhaustivity dogłębność, drobiazgowość ny danych exhibit n. 1. eksponat 2. wystawa, eks- dynamic data exchange dynamiczna pozycja wymiana danych v. wystawiać (na pokaz), eksponować exclamation mark wykrzyknik exhibition wystawa, ekspozycja exclude v. wykluczać, wyłączać exigent adj. pilny, naglący exclusion wykluczenie, wyłączenie exile n. emigrant/ka, wygnaniec, zesłaniec v. skazywać na wygnanie, zsyłać exclusive adj. 1. wyłączny 2. wyklucza- jący exist v. istnieć, egzystować exclusive rights prawa wyłączne existence 1. istnienie 2. egzystencja, ży- mutually exclusive wzajemnie się wy- cie, byt kluczający existent adj. istniejący, obecny exclusiveness wyłączność existential adj. egzystencjalny exit 100

existential quantifier kwantyfikator experiential adj. doświadczalny, ba- szczegółowy dawczy exit n. 1. wyjście 2. zakończenie pracy experiment n. eksperyment, doświad- z programem komputerowym czenie v. 1. wychodzić 2. kończyć pracę z progra- v. eksperymentować mem komputerowym carry out an experiment przeprowa- exogenous adj. zewnętrzny dzić doświadczenie exoteric adj. egzoteryczny, przystępny, experimental adj. eksperymentalny, do- popularny świadczalny expand v. rozwijać (się), rozszerzać (się) experimenter eksperymentator/ka expanded adj. rozszerzony, rozbudowany expert n. ekspert, specjalist-a/ka expanded type czcionka rozszerzona adj. 1. doświadczony, biegły 2. specjali- expansion 1. rozwój, wzrost 2. rozszerze- styczny, fachowy nie, rozbudowa 3. rozwinięcie 4. ekspansja expert system system ekspercki/eks- expansion card karta rozszerzeń pertowy Expansive Classification Klasyfika- expert user biegły/doświadczony użyt- cja Rozciągliwa Cuttera kownik expatriate n. emigrant/ka, wygnaniec expertise wiedza (fachowa, specjalistycz- v. skazywać na wygnanie na), umiejętności, kompetencje, biegłość adj. na wygnaniu, na obczyźnie expiration wygaśnięcie, utrata ważności expatriation ekspatriacja, emigracja, certificate expiration data wygaśnię- wygnanie cia certyfikatu expect v. spodziewać się, oczekiwać expiration date data wygaśnięcia, data ważności expectancy oczekiwanie, wyczekiwanie life expectancy średnia długość życia expire v. wygasać, tracić ważność expectation 1. oczekiwanie, przewidy- expiry date data wygaśnięcia, data waż- wanie 2. wartość oczekiwana ności expediency względy praktyczne explain v. wyjaśniać, tłumaczyć expedient n. środek doraźny explanation wyjaśnienie adj. 1. celowy, wskazany 2. korzystny explanatory adj. wyjaśniający expedite v. 1. przyspieszać, usprawniać, explicable adj. wytłumaczalny, dający ułatwiać 2. szybko zakończyć się wyjaśnić expel v. usuwać, wydalać explicate v. objaśniać expend v. zużywać explication objaśnienie expenditure wydatki, nakłady explicit adj. dobitny, bez niedomówień operating expenditure koszty bieżące explicitly adv. otwarcie, wprost expense koszt, wydatek explicitness bezpośredniość, dobitność, experience n. doświadczenie jasność v. doświadczać, doznawać exploded pie graph wykres kołowy experienced adj. doświadczony z rozsuniętymi segmentami 101 extract exploit v. użytkować, eksploatować expurgate v. cenzurować, usuwać nie- exploitation użytkowanie, eksploatacja pożądane treści exploration badanie, eksploracja expurgated version wersja ocenzuro- exploratory adj. badawczy wana, wersja okrojona explore v. badać extant adj. istniejący, przetrwały, ocalały explorer badacz/ka extend v. 1. rozciągąć się, trwać, sięgać 2. przedłużać, powiększać, rozszerzać exponent wykładnik extended adj. 1. rozszerzony 2. prolon- exponential adj. wykładniczy gowany, pr zedłużony export n. eksport extensibility rozciągliwość v. eksportować extensible adj. rozszerzalny expose v. 1. wystawiać, pokazywać 2. extensible markup language rozsze- ujawniać rzalny język znaczników, język XML exposition ekspozycja, wystawa Extensible Hypertext Markup Lan- expository adj. informacyjny, opisowy, guage (XHTML) rozszerzalny język objaśniający hipertekstowego znakowania exposure 1. wystawienie, ekspozycja 2. Extensible Stylesheet Language (XSL) naświetlanie 3. ujawnienie język transformacji i prezentacji doku- document exposure okres czasu, mentów XML w którym użytkownik korzysta z do- extension 1. rozwinięcie, rozszerzenie, kumentu poszerzenie 2. ekstensja, zakres 3. prze- expound v. objaśniać, wykładać dłużenie, prolongata 4. rozszerzenie (na- express v. wyrażać zwy pliku) expression wyrażenie, wyraz concept extension zakres pojęcia Boolean expression wyrażenie bo- extensionality ekstensjonalność olowskie extensive adj. rozległy, obszerny expression plane plan wyrażania extent 1. zakres, rozmiar, stopień 2. ob- freedom of expression wolność wy- jętość, liczba stron powiedzi exterior adj. zewnętrzny idiomatic expression wyrażenie idio- external adj. zewnętrzny matyczne external memory pamięć zewnętrzna logical expression wyrażenie logiczne extra n. dodatek medium of expression środek wyra- adj. dodatkowy zu, forma przekazu adv. dodatkowo expressionism ekspresjonizm extract n. fragment, urywek, wyciąg expressive adj. ekspresyjny, pełen wyrazu v. 1. wydobywać, wyciągać 2. rozpakowy- expressive function of language ekspre- wać (zarchiwizowany plik) sywna funkcja języka extract type czcionka o tym samym expressiveness ekspresyjność, siła wy- kroju, co czcionka w tekście głównym, razu ale o mniejszym rozmiarze, stosowana expunction wykreślenie, skreślenie w przypisach i komentarzach extraction 102 extraction 1. uzyskiwanie, wyciąganie 2. search facility funkcja wyszukiwaw- rozpakowywanie (zarchiwizowanego pliku) cza, możliwość wyszukiwania extramural adj. 1. zaoczny, eksterni- facsimile 1. faksymile 2. (tele)faks styczny 2. pozauniwersytecki, między- fact fakt uczelniany fact database faktograficzna baza da- extraneous adj. nieistotny, uboczny nych extranet ekstranet fact information informacja fakto- extrapolate v. przewidy wać, ekstrapo- graficzna lować fact sheet ulotka informacyjna extrapolation ekstrapolacja, ekstrapo- factor 1. czynnik 2. współczynnik lacja w szeregu (klasyfikacyjnym) conversion factor współczynnik kon- extreme n. najwyższy stopień, szczyt, wersji ekstremum deciding factor decydujący czynnik adj. ekstremalny impact factor wskaźnik wpływu, wskaźnik oddziaływania czasopisma extrinsic adj. zewnętrzny (stosunek liczby cytowań artykułów eyestrain przemęczenie wzroku opublikowanych w dwóch poprzed- e-zine = electronic magazine czasopi- nich latach, jakie czasopismo otrzy- smo elektroniczne mało w danym roku, do sumy artyku- łów z dwóch ostatnich lat) noise factor współczynnik szumu informacyjnego F serendipity factor czynnik przypad- kowości fable bajka factory fabryka, wytwórnia fabric 1. tkanina, materiał 2. budowa, factory standard norma zakładowa struktura adj. oparty na faktach, rzeczowy face 1. czcionka 2. przód, front factual 1. wydział 2. zdolność facet faseta faculty combination order of facets formu- faculty library biblioteka wydziałowa ła fasetowa faculty of arts wydział humanistyczny facet formula formuła fasetowa faculty of philology wydział filolo- facet indication oznaczenie fasety giczny faceted adj. fasetowy fade v. blaknąć faceted classification klasyfikacja fa- faded adj. wyblakły, wypłowiały setowa fading płowienie faceted thesaurus tezaurus fasetowy fail v. zepsuć się, ulec awarii facilitate v. ułatwiać failure awaria, uszkodzenie facilitation ułatwienie fatigue failure pęknięcie zmęczeniowe facility 1. funkcja, możliwość 2. obiekt, fair n. targi budynek 3. łatwość 4. udogodnienie adj. sprawiedliwy, słuszny library facility budynek biblioteki book fair targi książki 103 file

fair copy czystopis, wersja do druku faulty adj. 1. wadliwy 2. błędny fair dealing dozwolony użytek faulty copy egzemplarz wybrakowany fairy tale bajka, baśń fax n. faks fall n. spadek, zmniejszenie się v. przesyłać faksem v. spadać, zmniejszać się feasibility wykonalność fall into a category należeć do ka- feasible adj. wykonalny tegorii feature cecha fallacy błędne rozumowanie distinctive feature cecha dystynktyw- fallibility omylność, zawodność na fallible adj. omylny, zawodny distinguishing feature cecha charak- fallout stosunek otrzymanych w wyniku terystyczna, cecha wyróżniająca wyszukiwania nierelewantnych dokumen- federated se arch wyszukiwanie zin- tów do wszystkich nierelewantnych doku- tegrowane mentów w zbiorze fee opłata false adj. fałszywy, nieprawdziwy, błędny feed v. dostarczać, wprowadzać (dane) false date nieprawidłowa data feedback 1. sprzężenie zwrotne 2. opi- false drops szum informacyjny nie, reakcje falsehood fałsz, nieprawda fellowship towarzystwo, stowarzysze- logical falshood fałsz logiczny nie, związek falsification zafałszowanie ferrotype ferrotypia familiarity dobra znajomość, obeznanie fiction 1. literatura piękna, beletrysty- family rodzina ka 2. fikcja patent family rodzina patentów science fiction fantastyka naukowa, type family rodzina czcionek science fiction typeface family rodzina krojów pisma fidelity dokładność, wierność fancy type ozdobna czcionka field 1. pole 2. dziedzina, zakres fantasy fantasy control field pole kontrolne FAQ = frequently asked questions czę- field label etykieta pola, oznaczenie sto zadawane pytania pola farce farsa field of knowledge dziedzina wiedzy field of relation pole relacji far-reaching adj. dalekosiężny, dale- field tag etykieta pola ko idący fixed-length field pole stałej długości fascicle zeszyt, fascykuł subject field dziedzina fascicule zob. fascicle variable field pole o zmiennej długości fastness trwałość fieldwork badania terenowe colour fastness odporność wybarwień fig. = figure rys. (rysunek) fatal error błąd krytyczny figure 1. cyfra, liczba 2. rysunek, rycina, fathom v. zgłębiać (wiedzę), pojmować ilustracja 3. figura, kształt fatigue failure pęknięcie zmęczeniowe figure of speech figura retoryczna fault 1. uszkodzenie, usterka, wada 2. błąd file 1. plik, zbiór 2. kartoteka, akta filigree 104

archive file plik archiwalny, plik zar- filmography filmografia chiwizowany filter n. filtr authority file 1. kartoteka wzorcowa, v. filtrować kartoteka haseł wzorcowych 2. karto- filtering filtrowanie, filtracja teka autorytatywna, kartoteka haseł autorytatywnych final adj. końcowy, ostateczny boot file plik startowy, plik inicjujący final manuscript proof adiustacja card (index) file kartoteka final result wynik końcowy configuration file plik konfiguracyjny finance finanse, środki finansowe, fun- custom file plik użytkowy dusze data file plik danych financial adj. finansowy dead file kartoteka zamówień niezre- find v. znaleźć alizowanych finding wniosek, wynik (wyszukiwania, file manager menedżer plików (pro- badań) gram komputerowy) ﬁ ne file name nazwa pliku fine arts sztuki piękne file server serwer plików fine copy egzemplarz w doskonałym file sharing współdzielenie dostępu stanie do pliku fine edition wydanie luksusowe file transfer protocol protokół prze- fine line cienka linia syłania plików fine paper copy egzemplarz wydru- file type typ pliku kowany na papierze wysokiej jakości file updating aktualizacja pliku fine print szczegółowe/dodatkowe in- flat file plik prosty formacje wydrukowane drobnym dru- letter file skoroszyt kiem pod tekstem głównym text file plik tekstowy finish n. 1. wykończenie 2. faktura (pa- filigree kunsztowne ozdobienie pieru, tkaniny) filing 1. segregowanie, segregacja, roz- v. skończyć mieszczenie 2. zapisywanie do pliku finite adj. 1. ograniczony 2. skończony 3. card filing cabinet szafka kartotekowa osobowy (o formie czasownika) filing card karta kartotekowa finite set zbiór skończony filing order porządek pionowy fire pożar filing scheme wykaz akt fire resistance ognioodporność filing system system segregowania do- kumentów firewall zapora sieciowa fill v. wypełniać firm firma, przedsiębiorstwo filler wypełniacz first adj. pierwszy first edition pierwsze wydanie film n. film first name imię v. filmować film library filmoteka fit v. dopasowywać International Standard Film Num- fix v. 1. ustalać, wyznaczać 2. naprawiać ber międzynarodowy znormalizowa- fixed adj. 1. ustalony 2. stały ny numer filmu fixed-length field pole stałej długości 105 forbidden flag tytuł gazety umieszczony na pierw- flush binding oprawa, w której okładki szej stronie są równo przycięte ze stronami flammability łatwopalność flyleaf karta przedtytułowa, dodana pu- flap skrzydło obwoluty sta kartka jacket flaps skrzydełka fly-title page karta przedtytułowa flat adj. płaski foil 1. folia 2. tło flat file plik prosty stamping foil folia introligatorska flat-screen display monitor o płaskim fold n. zagięcie, zgięcie, zakładka ekranie v. zginać, składać flattening prostowanie folder 1. folder, katalog 2. folder, broszura flaw wada, usterka folding endurance odporność na zgi- Flemish n. język flamandzki nanie adj. flamandzki foliate v. foliować (numerować karty) flexibility elastyczność foliation foliacja (numerowanie kart) flexible adj. elastyczny folio folio flexible binding oprawa elastyczna blind folio dokument, który nie po- flexional adj. fleksyjny siada paginacji flexional languages języki fleksyjne folk n. lud, ludzie flexographic printing druk flekso- adj. ludowy graficzny folk art sztuka ludowa flexography fleksografia folksonomy folksonomia flexural strength wytrzymałość na zgi- follow v. 1. następować 2. wynikać 3. sto- nanie sować się karta przekładkowa/rozdzielają- flimsy followed by adj. po którym następuje ca, rozdzielacz following adj . 1. następujący 2. następny flood powódź follow-up ciąg dalszy, kontynuacja flooding zalanie font font, c zcionka floor 1. piętro 2. podłoga font set zestaw czcionek floor plan plan piętra font size wielkość czcionki floppy (disc/disk) dyskietka foolscap papier formatu 33 x 43 cm flow n. przepływ foot dolna krawędź książki lub strony v. przepływać running foot stopka data flow przepływ danych data flow chart schemat przepływu footage reportaż filmowy danych footer stopka information flow przepływ informacji footnote n. przypis (na dole strony) flowchart diagram sekwencji działań v. robić przypis fluctuate v. wahać się, zmieniać się forbid 1. zakazywać 2. uniemożliwiać fluctuation wahania, zmienność, fluk- forbidden adj. zakazany, zabroniony tuacja forbidden term askryptor forecast 106 forecast n. przewidywanie, prognoza formation tworzenie (się), powstawanie v. przewidywać concept formation tworzenie pojęć fore-edge zewnętrzny brzeg kartek word formation słowotwórstwo w książce formatting formatowanie foreground pierwszy plan disc/disk formatting formatowanie foreign adj. 1. obcy (język) 2. zagraniczny dysku forename imię text formatting formatowanie tekstu foresee v. przewidywać formative n. formant adj. słowotwórczy foreword przedmowa former adj. 1. były 2. poprzedni 3. dawny form 1. formularz, druk 2. forma, postać form and content forma i treść formula wzór, formuła form descriptor określnik formy classification formula formuła fase- form heading hasło formalne towa form subdivision określnik formy facet formula formuła fasetowa (w językach haseł przedmiotowych) formulate v. 1. formułować 2. opraco- in abridged form w formie skróconej wywać, tworzyć lending form rewers formulation 1. sformułowanie 2. opra- physical form designator oznaczenie cowanie formy zapisu forthcoming adj. mający się ukazać printing form forma drukowa (o książce) formal adj. formalny formal language język formalny fortnightly dwutygodnik formal logic logika formalna fortuitous adj. przypadkowy formalism formalizm forum forum formality formalność forward v. przesyłać (dalej) formalization formalizacja foster v. propagować, rozwijać formalize v. formalizować foundation 1. podstawa 2. fundacja formalized language język sforma- founder założyciel/ka, fundator/ka lizowany co-founder współzałożyciel formant f ormant foxing cętkowatość (rodzaj odbarwie- format n. format nia papieru) v. formatować fraction 1. ułamek 2. cząstka custom format format użytkowy, for- fragile adj. kruchy, delikatny mat specjalny fragile book 1. książka, którą łatwo data exchange format format wymia- zniszczyć 2. książka w bardzo złym ny danych stanie data format format danych fragment fragment, urywek data interchange format format wymiany danych fragmentation fragmentacja output format format wyjściowy frame 1. ramka 2. klatka, kadr rich text format wzbogacony format microfilm frame klatka mikrofilmowa tekstu printing frame kopiorama 107 function framework struktura, szkielet, model front przód framework programme program ra- front page pierwsza strona mowy front-page article artykuł z pierw- resource description framework spe- szej strony cyfikacja modelu metadanych frontispiece frontyspis FRBR = Functional Requirements for frontlist n. dysponenda wydawnicza Bibliographic Record funkcjonalny mo- v. zamieszczać w dysponendzie wydaw- del rekordu bibliograficznego niczej free adj. wolny FTP = file transfer protocol protokół acid-free paper papier bezkwasowy przesyłania plików context-free niezależny od kontekstu fugitive colours kolory nietrwałe error-free bezbłędny, wolny od błędów fulfil v. spełniać, pełnić, wypełniać free access wolny (bezpłatny) dostęp fulfill zob. fulfil free of charge bezpłatny free translation wolny przekład fulfillment zob. fulfilment free-text search wyszukiwanie swo- fulfilment spełnienie, wypełnienie bodne full adj. pełny freedom wolność full-fledged pełnoprawny freedom of expression wolność wy- full name imię i nazwisko powiedzi full record pełny opis rekordu freedom of speech wolność słowa full UDC schedules/tables wydanie intellectual freedom wolność inte- pełne UKD lektualna full stop kropka full-text database baza pełnotekstowa freeware oprogramowanie bezpłatne full-text retrieval/search wyszukiwa- French n. język francuski nie pełnotekstowe adj. francuski fumigation gazowanie, dezynfekcja/de- frequency częstotliwość, częstość zynsekcja gazem (w konserwacji zbiorów document consultation frequency bibliotecznych) częstotliwość wykorzystania doku- function n. 1. funkcja 2. działanie, czyn- mentu ność frequency dictionary słownik fre- v. funkcjonować kwencyjny auxiliary function funkcja pomoc- frequency of publication częstotli- nicza wość wydawnicza communicative function of language frequently asked questions często za- komunikatywna funkcja języka dawane pytania conative function of language kona- lending frequency częstotliwość wy- tywna funkcja języ ka pożyczeń constitutive function of language low-frequency o małej częstotliwości konstytutywna funkcja języka (np. występowania w tekście) distribution function funkcja roz- frequent adj. częsty kładu frequently asked questions często za- expressive function of language eks- dawane pytania presywna funkcja języka functional 108

impressive function of language im- bridge the gap wypełnić lukę presywna funkcja języka garbage bezużyteczne dane, śmieci matching function funkcja zgodności garland rodzaj antologii, zawierającej na functional adj. 1. funkcyjny 2. działają- ogół krótkie ballady i wiersze cy, sprawny 3. funkcjonalny gatefold składana wkładka (ilustracja, functional calculus rachunek funkcyj- mapa) w książce ny, rachunek kwantyfikatorów, rachunek predykatów gateway brama (urządzenie łączące sieci Functional Requirements for Biblio- komputerowe o różnej architekturze) graphic Record, FRBR funkcjonalny common gateway interface inter- model rekordu bibliograficznego fejs umożliwiający komunikację pro- gramów znajdujących się na serwe- 1. funkcjonalność 2. functionality rze WWW z oprogramowaniem tego sprawność serwera functor funktor gather v. gromadzić, zbierać fund n. fundusz gathering zbieranie, gromadzenie v. finansować information gathering gromadzenie contingency fund fundusz rezerwowy informacji na nieprzewidziane wydatki gauge n. szerokość kliszy/filmu fundamental adj. fundamentalny, za- v. oceniać, oszacować sadniczy, podstawowy krzywa Gaussa fundamental category kategoria pod- Gaussian curve stawowa Gaussian distribution rozkład Gaussa fundamental research badania nauko- gazette 1. gazeta, dziennik 2. dziennik we podstawowe urzędowy funding środki finansowe gazetteer 1. słownik nazw geograficznych fundraising gromadzenie funduszy 2. indeks nazw geograficznych (w atlasie) fungi zob. fungus genealogical adj. genealogiczny fungus pl. fungi grzyb genealogical tree drzewo genealo- giczne furniture meble library furniture meble biblioteczne genealogy genealogia fuzzy set zbiór rozmyty general adj. ogólny general bibliography bibliografia ogólna general catalogue katalog ogólny G general dictionary słownik ogólny general information processing sys- gain v. uzyskać tem uniwersalny system przetwarza- gain access uzyskać dostęp nia informacji general knowledge wiedza ogólna gallery galeria general library biblioteka ogólna art gallery galeria sztuki general name/term nazwa ogólna galley proof korekta szpaltowa general (record) schedule ogólny wy- gap brakujące numery w serii, luka kaz akt 109 gloss

general thesaurus tezaurus ogólny geographic information system sys- in general terms ogólnikowo tem informacji geograficznej generalia generalia geographical adj. geograficzny generalisation uogólnienie geographical index indeks nazw geo- concept generalisation uogólnienie graficznych pojęcia geographical name nazwa geogra- generalise v. uogólniać ficzna geographical subdivision określnik generality stosunek otrzymanych w wy- geograficzny niku wyszukiwania nierelewantnych do- geografia kumentów do wszystkich dokumentów geography w zbiorze geology geologia generalization zob. generalisation geometry geometria generalize zob. generalise geophysics geofizyka generate v. generować, tworzyć geoscience nauka o Ziemi generation 1. generowanie, wytwarza- geospatial data dane geoprzestrzenne nie 2. generacja (sprzętu) 3. pokolenie, geriatrics geriatria generacja German n. język niemiecki generative adj. generatywny adj. niemiecki generative grammar gramatyka ge- gerontology gerontologia neratywna get v. pobierać (dane) generic adj. generyczny ghost writer autor piszący za kogoś generic descriptor deskryptor szerszy gift dar, darowizna generic name nazwa ogólna deed of gift umowa darowizny generic posting oznaczenie hierar- chiczne gigabyte gigabajt generic relationship relacja generycz- gilding złocenie, pozłacanie na gilt-edged page kartka ze złoconymi narrower term generic deskryptor brzegami węższy generycznie GIS = geographic information system genesis geneza system informa cji geograficznej genetics genetyka glair substancja klejąca genitive dopełniacz glassine celofan, przeźroczysty papier genre gatunek, rodzaj, styl glitch drobna usterka literary genre gatunek literacki global adj. globalny genuine adj. autentyczny, oryginalny global search wyszuk iwanie globalne genus rodzaj global system for mobile communi- genus-species relation relacja rodzaj- cations globalny system bezprzewo- gatunek dowej telefonii cyfrowej geochemistry geochemia globalisation globalizacja geodesy geodezja globalization zob. globalisation geographic adj. geograficzny gloss glosa, komentarz glossary 110 glossary słownik, glosariusz grams per square meter gramatura glossy adj. błyszczący, połyskujący grant n. grant, stypendium glossy paper błyszczący papier v. nadawać, przyznawać glue klej grant access przyznać prawo dostępu bone glue klej kostny grantee uprawniony z patentu glue applicator klejarka granularity stopień szczegółowości (opi- glue drying time czas schnięcia kleju su) gluing-off klejenie (grzbietu bloku książ- graph wykres, diagram, graf ki po szyciu) column graph wykres kolumnowy goal cel directed graph graf skierowany gothic adj. gotycki exploded pie graph wykres kołowy government rząd z rozsuniętymi segmentami e-government podejście do zarządza- graphic(al) adj. graficzny nia administracją publiczną, oparte graphic arts industry poligrafia na wykorzystaniu technologii infor- graphic character znak graficzny macyjnej graphic display część graficzna (np. government library biblioteka rzą- tezaurusa) dowa graphical user interface graficzny in- government publication publikacja terfejs użytkownika urzędowa graphics grafika governmental adj. rządowy graphics card karta grafiki international governmental orga- vector graphics grafika wektorowa nization międzynarodowa organiza- graticule siatka kartograficzna cja rządowa gravure printing druk wklęsły grade 1. jakość, klasa, gatunek 2. sto- gray scale skala szarości pień, ranga grey literature szara literatura adj. stopniowy gradual grid siatka, sieć krzyżujących się linii n. absolwent/ka graduate grotesque groteska v. 1. ukończyć studia 2. stopniować ground podłoże, tło 1. ukończenie studiów 2. graduation discrimination on the grounds of race stopniowanie dyskryminacja na tle rasowym graininess ziarnistość ground wood paper papier drzewny grammage gramatura soft ground etching akwaforta na grammar gramatyka miękkim werniksie generative grammar gramatyka ge- groundbreaking adj. przełomowy neratywna group n. grupa grammatical adj. gramatyczny v. grupować grammatical category kategoria gra- closed user group zamknięta grupa matyczna użytkowników gramophone record płyta gramofo- disparate group of users niejednorod- nowa na grupa użytkowników 111 hard

e-group grupa elektroniczna/inter- cited half-life wskaźnik półtrwania netowa (połączenie listy dyskusyjnej czasopisma (liczba lat, za jakie czaso- z możliwościami technologii WWW) pismo otrzymało 50% ogółu uzyskanych special interest group grupa specjal- cytowań w czasopismach uwzględnio- nego zainteresowania (grupa użytkow- nych w bazie Journal Citation Reports ników o takich samych zainteresowa- w danym roku) niach) citing half-life średni wiek artykułów grouping grupowanie cytowanych przez czasopismo w da- common auxiliaries of ethnic gro- nym roku uping and nationality poddziały half binding półskórek (rodzaj oprawy) wspólne rasy, narodowości i grupy et- half title przedtytuł nicznej half title page karta przedtytułowa grouping of data grupowanie danych halftone chemigrafia groupware 1. oprogramowanie siecio- hall sala, aula we 2. oprogramowanie do pracy grupowej hamper v. ograniczać, utrudniać growth rozwój, wzrost hand press book książka drukowa- GSM = global system for mobile com- na ręcznie munications globalny system bezprzewo- handbill ulotka dowej telefonii cyfrowej hand-binding ręczna oprawa guarantee v. gwarantować handbook 1. podręcznik 2. poradnik 3. GUI = graphical user interface graficz- przewodnik ny interfejs użytkownika handicapped adj. niepełnosprawny, guidance doradztwo, poradnictwo upośledzony guide n. 1. poradnik, przewodnik, infor- the handicapped osoby niepełno- mator 2. wskazówka, podpowiedź sprawne v. prowadzić, kierować handle v. 1. obsługiwać, operować 2. zaj- guide book przewodnik mować się user guide przewodnik użytkownika handling 1. obsługa 2. przemieszczanie, guideline wytyczna, wskazówka przewóz (np. książek z magazynu) guillotine gilotyna, krajarka handmade adj. wykonany ręcznie, ręcz- gutter sztabik wewnętrzny (obszar mię- nej roboty dzy wewnętrznymi marginesami książki) handmade paper papier czerpany gutter press prasa brukowa handout 1. konspekt (wykładu, prezentacji) 2. ulotka reklamowa hands-on adj. praktyczny, interaktyw- H ny, bezpośredni handwriting charakter pisma hack v. włamywać się (do komputera) haphazard adj. przypadkowy, niesys- hacker haker tematyczny hagiography hagiografia happen v. zdarzyć się half połowa hard adj. 1. trudny 2. twardy hardback 112

hard copy wydruk, kopia drukowana Medical Subject Headings język haseł hard disc/disk twardy dysk przedmiotowych z zakresu medycyny hardback książka w twardej oprawie subject heading 1. temat (w języku ha- hardcover n. książka w twardej oprawie seł przedmiotowych) 2. hasło przed- adj. w twardej oprawie miotowe hardcover book książka w twardej subject heading language język haseł oprawie przedmiotowych hardware sprzęt komputerowy subject heading list słownik haseł computer hardware sprzęt kompu- przedmiotowych terowy unified heading hasło ujednolicone harmonisation harmonizacja headline nagłówek, tytuł terminology harmonisation harmo- headnote krótkie streszczenie lub obja- nizacja terminologii śnienie, umieszczane przed rozdziałem, harmonization zob. harmonisation opowiadaniem, wierszem harvesting zbieranie informacji o stro- headpiece winieta tytułowa nach WWW w celu umieszczenia ich w in- headword wyraz hasłowy (w słowniku) deksie wyszukiwarki heat-sealing termozgrzewanie hash mark symbol # height wysokość head 1. górna krawędź książki 2. dyrektor help n. 1. pomoc 2. system pomocy, sa- running head żywa pagina mouczek headband 1. kapitałka 2. pasek ozdobny v. pomagać header nagłówek help desk informatorium, dział po- base header nagłówek podstawowy mocy microfiche header nagłówek mikro- hematology hematologia fiszy hence adv. stąd, w związku z tym heading 1. nagłówek 2. hasło (np. przed- hepatology hepatologia miotowe) 3. tytuł (np. rozdziału) 4. nazwa herbal zielnik (książka) (np. klasy, podklasy) heritage dziedzictwo, spuścizna author heading hasło autorskie common cultural heritage wspólne authority heading hasło wzorcowe, dziedzictwo kulturowe hasło auto rytatywne conservation of cultural heritage of bibliographic heading hasło opisu European significance zachowanie bibliograficznego dziedzictwa kulturalnego o znaczeniu corporate heading hasło korporaty- europejskim wne cultural heritage dziedzictwo kultu- form heading hasło formalne rowe index heading hasło indeksowe Library of Congress Subject Head- hermeneutics hermeneutyka ings hasła przedmiotowe Biblioteki heterogeneity heterogeniczność, nie- Kongresu jednorodność main heading temat w haśle przedmio- heterogeneous adj. heterogeniczny, nie- towym, w którym występują określniki jednorodny 113 homonym heuristic adj. heurystyczny historiography historiografia heuristic search wyszukiwanie heu- history historia rystyczne art history historia sztuki heuristics heurystyka search history historia wyszukiwania hickey błąd w druku hit counter licznik odwiedzin strony hierarchical adj. hierarchiczny hits wy niki wyszukiwania establishment of hierarchical rela- hold n. rezerwacja (książki) tions between descriptors hierarchi- v. trzymać, utrzymywać zacja deskryptorów holder 1. właściciel, posiadacz 2. uchwyt, hierarchical classification klasyfika- podpórka cja hierarchiczna book holder podpórka pod książkę hierarchical display część hierarchicz- copyright holder właściciel praw au- na (np. tezaurusa) torskich hierarchical relationship relacja hierarchiczna patent holder właściciel patentu hierarchy hierarchia holdings zbiory biblioteczne class hierarchy hierarchia klas holdings display wykaz bibliotek po- siadających w swoich zbiorach dany hieroglyph hieroglif dokument high adj. wysoki holdings note area strefa uwag high-density shelving regały paletowe holdings statement informacje doda- high-quality wysokiej jakości wane do opisu katalogowego na temat high-risk collection zbiory zagrożone danej pozycji: status, wykaz egzempla- high-tech najnowocześniejszy, stosu- rzy, lokalizacja jący nowoczesne technologie library holdings zbiory biblioteczne highway magistrala summary holdings statement zbioro- data highway infostrada wa rejestracja zasobu hinge pasek grzbietowy (pasek wzmac- hole punching dziurkowanie niający grzbiet wkładu) holistic adj. holistyczny histogram histogram, wykres kolumnowy hologram hologram histology histologia holograph holograf, własnoręcznie napisany dokument historian historyk homepage strona główna (witryny historiated initial zdobiony inicjał WWW) w manuskrypcie homogeneity homogeniczność, jed- historical adj. historyczny norodność historical bibliography bibliografia historyczna homogeneous adj. homogeniczny, jed- historical document dokument hi- norodny storyczny homograph homograf historicism historyzm homography homografia historiographic adj. historiograficzny homonym homonim homonymy 114 homonymy homonimia human-computer interaction inte- homophon homofon rakcja człowieka z komputerem homophony homofonia humidity wilgotność honeycombing wolna przestrzeń mię- absolute humidity wilgotność bez- dzy dokumentami, luźne ustawienie do- względna kumentów relative humidity wilgotność względna hopper zasobnik humidification nawilżanie card hopper zasobnik kart hybrid n. hybryda horizontal adj. poziomy adj. hybrydowy horizontal order porządek poziomy hydrogen wodór potential of hydrogen odczyn pH hour godzina access hours godziny otwarcia (pla- hygrometer wilgotnościomierz cówki informacyjnej) hymnal zbiór hymnów library hours godziny funkcjonowania hyperlink hiperłącze biblioteki, godziny otwarcia hypermedia hipermedia opening hours godziny otwarcia hyperspace hiperprzestrzeń house firma, zakład hypertext hipertekst house organ gazeta zakładowa Extensible Hypertext Markup Lan- printing house drukarnia guage (XHTML) rozszerzalny język publishing house wydawnictwo, fir- hipertekstowego znakowania ma wydawnicza hypertext document dokument hi- horticulture ogrodnictwo pertekstowy hospitality elastyczność klasyfikacji hypertext markup language hipertek- host 1. komputer główny, komputer ma- stowy język znaczników cierzysty 2. komputer podłączony do sie- hypertext system system hipertek- ci, posiadający unikalny numer IP stowy host document dokument macierzysty hypertext transfer protocol proto- kół przesyłania dokumentów hiper- hosting udostępnianie serwerów przez tekstowych dostawcę usług internetowych. hyphen łącznik, dywiz hotlist lista popularnych łączy internetowych hyponym hiponim hot-melt klej topliwy hyponymy hiponimia hotspot punkt dostępu do Internetu za hypothesis hipoteza pomocą sieci bezprzewodowej hypothetical adj. hipotetyczny HTML = hypertext markup language hipertekstowy język znaczników HTTP = hypertext transfer protocol I protokół przesyłania dokumentów hiper- tekstowych icon ikona, ikonka human language język naturalny iconology ikonologia 115 impact iconic adj. ikoniczny, ikonograrficzny idiosyncratic adj. idiosynkratyczny, spe- iconic document dokument ikono- cyficzny graficzny IFLA = International Federation of Li- iconic sign znak ikoniczny brary Associations and Institutions Mię- iconography ikonografia dzynarodowa Federacja Stowarzyszeń i In- ICT = information and communica- stytucji Bibliotekarskich tion technology technologia informacyj- ignorance niewiedza, ignorancja no-komunikacyjna, technologia telein- illiteracy analfabetyzm formatyczna illiterate n. analfabeta idea 1. idea 2. myśl, pomysł adj. niepiśmienny identical adj. identyczny illocutionary adj. illokucyjny identifiable adj. dający się zidentyfi- illogical adj. nielogiczny kować illuminate v. iluminować (w manuskryp- identification identyfikacja cie) network user identification identyfi- illumination iluminacja (w manuskryp- kacja użytkownika sieci cie) user identification card karta identy- fikacji użytkownika illustrate v. ilustrować identifier identyfikator illustration ilustracja, ilustrowanie copy identifier identyfikator egzem- cover illustration rysunek na okładce plarza illustrative adj. ilustrujący, objaśniający digital object identifier cyfrowy iden- illustrator ilustrator/ka tyfikator dokumentu elektronicznego image obraz item identifier identyfikator doku- computer image processing kompu- mentu terowe przetwarzanie obrazu subfield identifier identyfikator pod- imitation imitiacja, imitowanie pola imitation art paper papier ilustracyj- uniform resource identifier jednolity ny niepowlekany identyfikator zasobu, uri (standard in- imitation leather sztuczna skóra ternetowy umożliwiający identyfikację immediacy index wskaźnik oddźwię- zasobów w sieci) ku na czasopismo (średnia liczba cytowań identify v. identyfikować artykułów z wybranego czasopisma w cią- identity 1. identyczność 2. tożsamość gu roku; wskazuje, jak szybko pojawiają się cultural identity tożsamość kulturowa cytowania w literaturze) ideogram ideogram immigration imigracja ideographic adj. ideograficzny immunology immunologia ideology ideologia impact wpływ idiom idiom impact factor wskaźnik wpływu, idiomatic adj. idiomatyczny wskaźnik oddziaływania czasopisma idiomatic expression wyrażenie idio- (stosunek liczby cytowań artykułów matyczne opublikowanych w dwóch poprzed- impaired 116

nich latach, jakie czasopismo otrzy- impregnation impregnacja mało w danym roku, do sumy artyku- imprescriptibility zasada nieprzedaw- łów z dwóch ostatnich lat) nienia impaired adj. uszkodzony impression nakład impart v. udzielać (np. informacji) impressive function of language im- impartial adj. obiektywny, bezstronny presywna funkcja języka impede v. utrudniać, hamować, prze- imprint adres wydawniczy, metryczka szkadzać microfilm imprint metryka mikro- impediment przeszkoda filmu imperative n. 1. nakaz, imperatyw 2. improve v. ulepszać, udoskonalać tryb rozkazujący improvement ulepszenie, udoskonalenie imperfect 1. niedoskonały 2. niedoko- improvement patent patent na udo- nany (o czasie) skonalenie imperfect copy egzemplarz wybra- in print dostępny, w sprzedaży (o książce) kowany in stock na składzie, w sprzedaży imperfection 1. niedoskonałość, 2. wada inaccessibility niedostępność imperial (GB) papier formatu 56 x 76 cm; inaccessible adj. niedostępny (US) papier formatu 58 x 84 cm inaccuracy niedokładność, nieścisłość impermanence nietrwałość inaccurate adj. niedokładny, nieścisły implement v. wdrażać, implementować inactive adj. nieaktywny, nieczynny implementation wdrażanie, implemen- adj. nieodpowiedni, niedo- tacja inadequate stateczny implication implikacja inalienability niezbywalność własności implicit adj. ukryty, domyślny inappropriate adj. nieodpowiedni, nie- v. 1. implikować, oznaczać 2. su- imply właściwy gerować inception rozpoczęcie, początek import n. import (danych) v. importować (dane) inch cal characters per inch znaki na cal importance znaczenie, waga dots per inch punkty na cal important adj. ważny, znaczący incidence zasięg, zakres impose v. łamać (tekst) incidental adj. przypadkowy impose a restriction nakładać ograniczenie incipit incipit, pierwsze słowa tekstu lub jego fragmentu imposition 1. łamanie (tekstu) 2. im- pozycja include v. zawierać, obejmować page imposition łamanie tekstu/ko- inclusion 1. włączenie 2. zawieranie się lumny zbiorów impossible adj. niemożliwy incoherence niespójność, brak spójności imprecise adj. nieprecyzyjny, niedo- incoherent adj. niespójny kładny incompatible adj. niekompatybilny 117 index incomplete adj. niepełny, niedokoń- chronological index indeks chrono- czony logiczny inconclusive adj. nieprzekonujący, nie- citation index indeks cytowań przynoszący rozstrzygnięcia classed index indeks systematyczny composite index indeks złożony incongruence niezgodność cross-index indeks krzyżowy incongruent adj. niezgodny cumulative index indeks skumulowa- incongruity niezgodność ny, indeks zbiorczy incongruous adj. niezgodny geographical index indeks nazw geo- inconsistency niezgodność, sprzecz- graficznych ność, niekonsekwencja immediacy index wskaźnik oddźwię- inconsistent niezgodny, sprzeczny, nie- ku na czasopismo (średnia liczba cyto- konsekwentny wań artykułów z wybranego czasopisma w ciągu roku; wskazuje, jak szybko incorrect adj. niepoprawny, nieprawi- pojawiają się cytowania w literaturze) dłowy index entry pozycja indeksowa increase n. wzrost, przyrost index heading hasło indeksowe v. wzrastać, zwiększać (się) index term termin indeksowy incunabula zob. incunabulum keyword index indeks słów kluczo- incunabulum pl. incunabula inkunabuł wych indefinite adj. nieokreślony keyword-and-context index indeks indentation wcięcie (w tekście) KWAC, indeks słów kluczowych i ich kontekstu independent adj. niezależny keyword-in-context index indeks context-independent niezależny od KWIC, indeks słów kluczowych w kon- kontekstu tekście independent variable zmienna nie- keyword-out-of-context index indeks zależna KWOC, indeks słów kluczowych poza in-depth adj. dogłębny kontekstem index n. 1. indeks, wykaz 2. indeks, name index indeks osobowy wskaźnik periodical index bibliografia zawar- v. indeksować tości czasopism alphabetical index indeks przedmio- permutation index indeks permu- towy tacyjny alphabetical subject index indeks permuted index indeks permutacyjny przedmiotowy permuted title index indeks KWIC Arts & Humanities Citation Index in- serial index zbiorczy indeks artykułów deks cytowań z zakresu nauk humani- opublikowanych w czasopiśmie w cią- stycznych i sztuk gu całego roku author index indeks autorski, indeks subject index indeks rzeczowy/przed- alfabetyczny miotowy basic index indeks podstawowy systematic index indeks systematyczny card (index) file kartoteka thumb index indeks w postaci wcięć catalogue index indeks katalogowy na marginesie książki indexable 118

title index indeks tytułowy indicate v. wskazywać word and author index indeks indication znak, oznaczenie, wskazanie WADEX, indeks słów kluczowych facet indication oznaczenie fasety i autorów indicative tryb oznajmujący indexable adj. możliwy do zaindekso- indicative abstract analiza dokumen- wania tacyjna wskazująca, abstrakt wska- indexer indeksator zujący indexing indeksowanie indicator wskaźnik assigned indexing indeksowanie słow- performance indicator wskaźnik wy- nikowe dajności automatic indexing indeksowanie au- role indicator wskaźnik roli tomatyczne indirect adj. pośredni abstracting and indexing database bi- individual n. osoba, jednostka bliograficzna baza danych z cytowania- adj. jednostkowy, pojedynczy mi i abstraktami individual bibliography bibliogra- coordinate indexing indeksowanie fia osobowa współrzędne individual name nazwa własna, na- correlative indexing indeksowanie zwa indywidualna współrzędne induce v. wnioskować, indukować depth of indexing głębokość indek- induction 1. indukcja 2. wprowadze- sowania nie, wstęp derivative indexing indeksowanie de- inductive adj. indukcyjny rywacyjne industrial design wzór przemysłowy derived indexing indeksowanie de- rywacyjne industry przemysł indexing language język indeksowania graphic arts industry poligrafia industry property title tytuł własno- indexing term termin indeksowy ści przemysłowej machine-aided indexing indeksowa- printing industry poligrafia nie półautomatyczne manual indexing indeksowanie ma- ineffective adj. nieskuteczny nualne inefficiency nieefektywność post-coordinate indexing indeksowa- inefficient adj. nieefektywny nie postkoordynacyjne inequality nierówność, niesprawiedli- pre-coordinate indexing indeksowa- wość nie prekoordynacyjne inequitable adj. nierówny, niesprawie- shallow indexing płytkie indeksowa- dliwy nie inequitable access to information nie- statistical indexing indeksowanie sta- równy dostęp do informacji tystyczne inexact adj. niedokładny, nieprecyzyj- subject cataloguing and indexing rze- ny, nieścisły czowe opracowanie zbiorów inexact equivalence ekwiwalencja nie- India paper papier biblijny dokładna 119 information infer v. 1. wnioskować 2. implikować business information informacja biz- inference 1. wniosek, konkluzja 2. wnio- nesowa skowanie business information system system deductive inference wnioskowanie informacyjny dla biznesu dedukcyjne chief information officer osoba zaj- rule of inference reguła wnioskowania mująca się zarządzaniem informacją w firmie lub instytucji infilling wypełnianie classified information informacja po- infinite adj. nieskończony ufna, informacja zastrzeżona infinite set zbiór nieskończony company information informacja fir- infinitive bezokolicznik mowa infinity nieskończoność computerised information system infix infiks komputerowy system informacji inflected language język fleksyjny computer-readable information informacja w postaci czytelnej dla komp- inflection fleksja tuera inflectional adj. fleksyjny credible sources of information wia- influence n. wpływ rygodne źródła informacji v. wywierać wpływ current information informacja bie- exert influence wywierać wpływ żąca info informacja direct information informacja ad- inform v. informować resowana dispersed information informacja informatics informatyka rozproszona information informacja, informacje economic efficiency of information access to information dostęp do in- efektywność ekonomiczna informacji formacji economic information informacja advanced information technology za- ekonomiczna awansowana technologia informacyjna effectiveness of information efektyw- aging of information starzenie się in- ność społeczna informacji, skutecz- formacji ność informacji automated information system zauto- fact information informacja fakto- matyzowany system informacyjny graficzna automatic information processing general information processing sys- automatyczne przetwarzanie danych/ tem uniwersalny system przetwarza- informacji nia informacji background, background informa- geographic information system sys- tion podstawowe informacje, zarys tem informacji geograficznej sytuacji inequitable access to information nie- bibliographic information informa- równy dostęp do informacji cja bibliograficzna information activities działalność in- biosciences information service ser- formacyjna wis informacyjny z zakresu nauk bio- information and communication logicznych technology technologia informacyj- information 120

no-komunikacyjna, technologia tele- information needs potrzeby infor- informatyczna macyjne information architect architekt in- information network sieć informa- formacji cyjna information broker broker informacji information noise szum informacyjny information carrier nośnik informacji information officer pracownik in- information centre ośrodek infor- formacji macji information policy polityka infor- information channel kanał informa- macyjna cyjny information process proces informa- information coding kodowanie in- cyjny formacji information processing przetwarza- information collecting gromadzenie nie informacji informacji information professional pracownik information decoding dekodowanie informacji informacji information retrieval wyszukiwanie information delivery dostarczanie informacji informacji information retrieval language język information desk punkt informacyj- informacyjno-wyszukiwawczy ny, informacja information retrieval system system information dispersal rozproszenie informacyjno-wyszukiwawczy, system informacji wyszukiwania informacji information dissemination rozpo- information science nauka o infor- wszechnianie informacji macji (w Polsce także: informacja na- information distribution rozpo- ukowa) wszechnianie informacji information security bezpieczeństwo information ecology ekologia infor- informacji macji information service usługa informa- information embargo embargo in- cyjna formacyjne information service network sieć information encoding kodowanie in- usług informacyjnych formacji information society społeczeństwo information flow przepływ informacji informacyjne information gathering gromadzenie information source źródło informacji informacji information specialist specjalista do information kiosk kiosk informacyjny spraw informacji, pracownik infor- information language język informa- macji cyjno-wyszukiwawczy information storage przechowywa- information literacy umiejętności in- nie informacji formacyjne, kształcenie w zakresie ko- information system system informa- rzystania z informacji cyjny information management zarządza- information technology technologia nie informacją informacyjna 121 inner

information theory teoria informacji informative adj. zawierający dużo in- information transfer przekazywanie formacji informacji informative abstract analiza doku- information unit jednostka (ilości) mentacyjna omawiająca, abstrakt oma- informacji wiający information user użytkownik infor- informative job prints akcydensy in- macji formacyjne irrelevant information szum informa- informetrics informetria cyjny, informacja nierelewantna infotainment przekazywanie informa- making information available udo- cji w formie rozrywki stępnianie informacji infrastructure infrastruktura other title information dodatki do secure information infrastructure tytułu bezpieczna infrastruktura informa- patent information informacja pa- cyjna tentowa v. naruszać, łamać personal information management infringe infringe copyright naruszyć prawo zarządzanie informacją osobistą autorskie public access to information publiczny dostęp do informacji infringement naruszenie, złamanie representation of information repre- copyright infringement naruszenie zentacja informacji prawa autorskiego restricted access to information ogra- non-infringement of patent in force niczony dostęp do informacji czystość patentowa retrospective information informa- inherent adj. inherentny, nieodłączny, cja retrospektywna tkwiący w istocie czegoś scattered information informacja roz- inhibit v. hamować, wstrzymywać proszona inhouse use of documents prezencyj- scientific information informacja na- ne wykorzystanie dokumentów ukowa initial n. pierwsza litera, inicjał secure information infrastructure adj. początkowy bezpieczna infrastruktura informa- historiated initial zdobiony inicjał cyjna w manuskrypcie selective dissemination of informa- initialisation inicjalizacja tion selektywna dystrybucja informacji initialization zob. initialisation source of information źródło informacji initiate v. inicjować spatial information system system in- initiation inicjalizacja formacji przestrzennej ink 1. atrament 2. tusz 3. farba (drukarska) synthetic information informacja syn- printer’s ink farba drukarska tetyczna printing ink farba drukarska informational adj. informacyjny inlay ozdobny element umieszczany na informational value wartość infor- okładce książki macyjna inner adj. wewnętrzny innovate 122

inner joint wewnętrzne połączenie institution instytucja wkładu i okładek, falc instruction instrukcja innovate v. wprowadzać innowacje computer aided instruction naucza- innovation innowacja nie wspomagane komputerowo proposal for innovation projekt ra- instructional instruktażowy, szkole- cjonalizatorski niowy innovative adj. nowatorski instructional materials materiały innovativeness innowacyjność szkoleniowe innovator innowator/ka instrument narzędzie, przyrząd inorganic adj. nieorganiczny insufficient adj. niewystarczający input wprowadzanie (danych) intaligo druk wklęsły, wklęsłodruk data input wprowadzanie danych integral adj. 1. integralny 2. zintegrowany input data dane wejściowe integrate v. integrować (się) input device urządzenie wejściowe integrated adj. 1. zintegrowany 2. in- inquire v. pytać, dowiadywać się, zasię- tegracyjny gnąć informacji integrated library system zintegrowa- inquirer osoba pytająca o informacje ny system biblioteczny inquiry 1. pytanie, zapytanie, kweren- integration integracja da 2. badanie integrative adj. integrujący scientific inquiry badania naukowe integrity integralność, spójność inscribed copy egzemplarz z dedykacją data integrity integralność danych inscription 1. dedykacja 2. inskryp- system integrity integralność systemu cja, napis intellectual adj. intelektualny insert n. wklejka, wkładka (w książce, intellectual freedom wolność inte- czasopiśmie) lektualna v. wstawiać, wprowadzać intellectual property własność inte- inset wklejka, wkładka lektualna intellectual property protection inside adv. wewnątrz, w środku ochrona własności intelektualnej insight wgląd, zrozumienie intellectual property rights prawa inspection inspekcja, kontrola własności intelektualnej install v. instalować intellectual work dzieło intelektualne installation instalacja intelligence inteligencja, intelekt instalment odcinek (np. opowiadania) artificial intelligence sztuczna inte- instance 1. przykład 2. przypadek, wy- ligencja padek intelligent system system inteligentny instance relation relacja przypadkowa intelligentsia inteligencja (grupa spo- instant messenger komunikator in- łeczna) ternetowy intelligible adj. zrozumiały institute instytut intense adj. intensywny 123 international intensionality intensjonalność common gateway interface inter- intensity intensywność fejs umożliwiający komunikację pro- intensive adj. intensywny gramów znajdujących się na serwerze WWW z oprogramowaniem tego interact v. oddziaływać wzajemnie na serwera siebie common user interface wspólny in- interaction interakcja, wzajemne od- terfejs użytkownika działywanie graphical user interface graficzny in- human-computer interaction interak- terfejs użytkownika cja człowieka z komputerem user interface interfejs użytkownika interactive adj. interaktywny, dialogowy interlending wypożyczanie międzybi- interactive processing przetwarzanie blioteczne interaktywne interlibrary loan wypożyczanie mię- interactivity interaktywność dzybiblioteczne interchange n. 1. wymiana (np. infor- submit an interlibrary loan request macji) 2. zamiana złożyć zamówienie w wypożyczalni v. 1. wymieniać 2. zamieniać międzybibliotecznej data interchange wymiana danych interlinear adj. drukowany między wier- data interchange format format wy- szami (o komentarzach, tłumaczeniach) miany danych interlinking wzajemne łączenie, linko- electronic data interchange elektro- wanie krzyżowe niczna wymiana danych intermediary n. pośredni-k/czka (oso- interconnect v. łączyć (się) ba pomagająca wyszukiwać informacje) interconnection (wzajemne) połączenie adj. pośredniczący open system interconnection stan- intermediate adj. pośredni dard opisujący strukturę komunika- intermediate access dostęp pośredni cji sieciowej intermediate storage przechowywa- intercultural adj. międzykulturowy nie przejściowe interdependence wspózależność internal adj. wewnętrzny interdependent adj. współzależny international adj. międzynarodowy interdisciplinary adj. interdyscypli- international bibliography bibliogra- narny fia międzynarodowa interest 1. zainteresowanie 2. udział 3. international convention konwencja odsetki międzynarodowa interest profile profil zainteresowań international governmental orga- special interest group grupa specjal- nization międzynarodowa organiza- nego zainteresowania (grupa użytkow- cja rządowa ników o takich samych zainteresowa- international loan wypożyczanie mię- niach) dzynarodowe interface interfejs international non-governmental or- command line interface interfejs linii ganization międzynardowa organiza- poleceń cja pozarządowa Internet 124

international organization organiza- Internet browser przeglądarka inter- cja międzynarodowa netowa International Society for Knowledege Internet service provider dostawca Organization Międzynarodowe Towa- usług internetowych rzystwo Organizacji Wiedzy interoperability współdziałanie, współ- International Organization for Stan- praca darization Międzynarodowa Organi- interplay n. wzajemne oddziaływanie zacja Normalizacyjna v. wzajemnie oddziaływać International Patent Classification interpolation interpolacja Międzynarodowa Klasyfikacja Paten- interpolation in array interpolacja towa w szeregu international standard norma mię- dzynarodowa interpret v. 1. interpretować 2. tłuma- International Standard Audiovisu- czyć (ustnie) al Number międzynarodowy znor- interpretation 1. interpretacja 2. tłu- malizowany numer utworu audiowi- maczenie (ustne) zualnego interrelated adj. powiązany ze sobą, International Standard Bibliogra- współzależny phic Description międzynarodowy interrelation wzajemne powiązanie, znormalizowany opis bibliograficzny współzależność International Standard Book Num- interrelationship wzajemne powiązanie ber międzynarodowy znormalizowa- interrogate v. formułować pytania (do ny numer książki bazy danych) International Standard Film Num- zapytanie ber międzynarodowy znormalizowa- interrogation ny numer filmu interrupt n. przerwanie (działania pro- International Standard for Archival gramu) Description międzynarodowy znor- v. przerywać (działanie programu) malizowany opis archiwalny interruption przerwanie (działania pro- International Standard Music Num- gramu) ber międzynarodowy znormalizowa- intersection iloczyn (zbiorów), część ny numer druku muzycznego wspólna (zbiorów) International Standard Recording interview wywiad Code międzynarodowy znormalizo- in-text citation oksfordzki system two- wany kod dokumentu dźwiękowego rzenia przypisów bibliograficznych International Standard Serial Num- intrafacet relation 1. relacja wewnątrz- ber międzynarodowy znormalizowany fasetowa 2. relacja międzyfasetowa numer wydawnictwa ciągłego International Standard Technical Re- intranet intranet port Number międzynarodowy znor- intricate adj. zawiły, skomplikowany malizowany numer raportu technicz- introduce v. wprowadzać nego introduction 1. wprowadzenie 2. wstęp Internet Internet (do książki) 125 ISRN introductory adj. wstępny, wprowa- irregular adj. nieregularny dzający irregularity nieregularność invariance niezmienność irrelevance brak relewancji invention wynalazek irrelevant adj. nierelewantny analogue invention wynalazek ana- irrelevant information szum informa- logiczny cyjny, informacja nierelewantna co-invention współwynalazek ISAD = International Standard for Ar- invention of printing wynalazek dru- chival Description międzynarodowy znor- ku malizowany opis archiwalny invention proposal projekt wynalaz- ISAN = International Standard Audio- czy visual Number międzynarodowy znorma- right of the invention prawo wyna- lizowany numer utworu audiowizualnego lazcze = International Standard Biblio- unity of invention jednolitość wy- ISBD graphic Description międzynarodowy nalazku znormalizowany opis bibliograficzny inventive adj. wynalazczy ISBN = International Standard Book inventivness wynalazczość Number międzynarodowy znormalizo- inventor wynalazca, twórca projektu wy- wany numer książki nalazczego ISFN = International Standard Film co-inventor współwynalazca Number międzynarodowy znormalizo- inventor’s certificate świadectwo au- wany numer filmu torskie ISKO = International Society for Know- inventory 1. skontrum 2. inwentarz ledege Organization Międzynarodowe To- inverse n. odwrotność warzystwo Organizacji Wiedzy adj. odwrotny ISMN = International Standard Music in inverse order w odwrotnej kolej- Number międzynarodowy znormalizowa- ności ny numer druku muzycznego inversion inwersja ISO = International Organization for principle of inversion zasada inwersji Standarization Międzynarodowa Orga- invert v. odwracać, przestawiać nizacja Normalizacyjna inverted file kartoteka inwersyjna isolate izolata investigate v. badać (problem) isolating language język izolujący investigation badanie (problemu) isomorphism izomorfizm inviolability nienaruszalność ISP = Internet service provider dostaw- invisible adj. niewidoczny ca usług internetowych invisible web zasoby informacyjne In- ISRC = International Standard Recor- ternetu, do których nie potrafią dotrzeć ding Code międzynarodowy znormalizo- wyszukiwarki wany kod dokumentu dźwiękowego invocation inwokacja ISRN = International Standard Tech- involve v. 1. wymagać 2. dotyczyć nical Report Number międzynarodo- ISSN 126 wy znormalizowany numer raportu tech- computer jargon żargon komputerowy nicznego job 1. praca 2. zadanie, zlecenie ISSN = International Standard Serial editing jobs akcydensy wydawnicze Number międzynarodowy znormalizowa- informative job prints akcydensy inny numer wydawnictwa ciągłego formacyjne issuance wydanie, emitowanie job lot partia książek o obniżonej ce- certificate issuance wydanie certy- nie, oferowana przez wydawcę hur- fikatu townikom issue 1. zeszyt, numer 2. nakład 3. spra- jobbing print akcydens wa, problem join v. 1. łączyć (się) 2. wstępować (do v. wydawać, publikować organizacji) back issue poprzedni numer (czaso- joint n. 1. połączenie 2. miejsce złącze- pisma) nia grzbietu książki z jej okładkami, falc current issue najnowsze wydanie v. łączyć special issue numer specjalny (cza- adj. wspólny, połączony sopisma) inner joint wewnętrzne połączenie IT = information technology technolo- wkładu i okładek, falc gia informacyjna joint author współautor IT security policy polityka bezpie- joint authorship współautorstwo czeństwa instytucji w zakresie syste- joint catalogue katalog centralny mów informatycznych journal 1. czasopismo 2. dziennik italics kursywa, pismo pochyłe abstract/abstracting journal czasopismo abstraktowe item dokument, element, jednostka, po- e-journal czasopismo elektroniczne zycja (w spisie) electronic journal czasopismo elek- archival unit item jednostka archi- troniczne walna review journal czasopismo przeglą- item identifier identyfikator doku- dowe mentu scholarly journal czasopismo nauko- lexical item jednostka leksykalna we technical journal czasopismo tech- niczne J trade journal czasopismo branżowe journalism dziennikarstwo jacket obwoluta judge v. 1. sądzić, wnioskować 2. oceniać book jacket obwoluta judgement osąd, ocena, opinia, pogląd dust jacket obwoluta judgment zob. judgement jacket flaps skrzydełka jukebox urządzenie do automatycznej microfilm jacket karta kieszeniowa zmiany dysków magnetoopotycznych Japanese n. język japoński justification justowanie, wyrównywanie adj. japoński left justification wyrównywanie tek- jargon żargon stu do lewego marginesu 127 knowledge justify v. 1. justować, wyrównywać 2. kilobyte kilobajt uzasadniać kind rodzaj, typ juvenilia utwory młodzieńcze kinematics kinematyka juxtapose v. zestawiać kiosk kiosk juxtaposition zestawienie information kiosk kiosk informacyjny kit komplet, zestaw knife nóż K paper knife nóż do papieru know-how wiedza specjalistyczna kanji kanji (alfabet ideogramów) knowledge wiedza declarative knowledge wiedza dekla- KB = kilobyte kilobajt ratywna Kb = kilobit kilobit domain knowledge wiedza dziedzi- Kbps = kilobits per second kilobity na nowa sekundę field of knowledge dziedzina wiedzy KBps = kilobytes per second kilobaj- general knowledge wiedza ogólna ty na sekundę knowledge acquisition gromadzenie keep v. trzymać, utrzymywać wiedzy, tworzenie bazy wiedzy knowledge base baza wiedzy kettle stitch ścieg łańcuszkowy knowledge-based economy gospodar- key n. 1. klucz 2. przycisk, klawisz ka oparta na wiedzy adj. kluczowy knowledge-based society społeczeń- cryptographic key klucz kryptogra- stwo oparte na wiedzy ficzny knowledge-based system system z ba- encryption key klucz szyfrujący zą wiedzy key title tytuł kluczowy knowledge engineering inżynieria key word słowo kluczowe wiedzy keyboard klawiatura knowledge management zarządza- keynote myśl przewodnia nie wiedzą knowledge organization organiza- keyword słowo kluczowe cja wiedzy keyword-and-context index indeks knowledge organization system sys- KWAC, indeks słów kluczowych i ich tem organizacji wiedzy kontekstu knowledge representation reprezen- keyword-in-context index indeks tacja wiedzy KWIC, indeks słów kluczowych w kon- networked knowledge organization tekście systems/services klasa sieciowych sys- keyword index indeks słów kluczo- temów/serwisów organizacji wiedzy, wych służących do tworzenia metadanych keyword-out-of-context index indeks opisu zawartości obiektów informa- KWOC, indeks słów kluczowych poza cyjnych kontekstem simple knowledge organization sys- kilobit kilobit tem rodzina języków formalnych słu- Korean 128

żących do reprezentacji różnych ro- LAN = local area network lokalna sieć dzajów słownictwa kontrolowanego komputerowa tacit knowledge wiedza ukryta landscape orientation orientacja po- Korean n. język koreański zioma (tekstu, obrazu) adj. koreański language język KOS = knowledge organization system aesthetic function of language funk- system organizacji wiedzy cja estetyczna języka kraft papier pakowy agglutinative language język aglu- KWAC index = keyword-and-context tynacyjny index indeks KWAC, indeks słów kluczo- alternating language język alterna- wych i ich kontekstu cyjny artificial language język sztuczny KWIC index = keyword-in-context in- assembly language język symboliczny dex indeks KWIC, indeks słów kluczowych classification language język klasy- w kontekście fikacyjny KWOC index = keyword-out-of-con- command language język poleceń text index indeks KWOC, indeks słów klu- common auxiliaries of language pod- czowych poza kontekstem działy wspólne języka communicative function of language komunikatywna funkcja języka L conative function of language kona- tywna funkcja języka constitutive function of language label etykieta konstytutywna funkcja języka field label etykieta pola, oznaczenie data manipulation language język pola operowania danymi labeling oznakowanie, oznaczenie descriptor language język deskryp- laboratory n. laboratorium, pracownia torowy adj. laboratoryjny expressive function of language eks- labour n. praca presywna funkcja języka v. pracować Extensible Hypertext Markup Lan- labour efficiency wydajność pracy guage (XHTML) rozszerzalny język lack n. brak hipertekstowego znakowania v. brakować extensible markup language rozsze- lacuna brakująca część, brak, luka rzalny język znaczników, język XML Extensible Stylesheet Language (XSL) laid in luźna wkładka (w książce) język transformacji i prezentacji doku- laid paper papier prążkowany/żeber- mentów XML kowany flexional languages języki fleksyjne lamination laminacja formal language język formalny solvent lamination laminowanie roz- formalized language język sforma- tworem żywicy lizowany lampoon satyra, pamflet human language język naturalny 129 lead-in vocabulary

hypertext markup language hipertek- laser n. laser stowy język znaczników adj. laserowy impressive function of language im- laser printer drukarka laserowa presywna funkcja języka last name nazwisko indexing language język indeksowania lasting adj. trwały inflected language język fleksyjny czas oczekiwania information language język informa- latency time cyjno-wyszukiwawczy latent adj. utajony, ukryty information retrieval language język Latin n. łacina, język łaciński informacyjno-wyszukiwawczy adj. łaciński isolating language język izolujący Latin alphabet alfabet łaciński language barrier bariera językowa latter adj. 1. (ten) drugi 2. końcowy, language code kod języka (trzylitero- schyłkowy, późniejszy we oznaczenie języka) Latvian n. język łotewski language structure struktura języka adj. łotewski language system system językowy launch v. uruchamiać, rozpoczynać native language język ojczysty law prawo natural language język naturalny contrary to the law niezgodnie z pra- official language język urzędowy wem original language język źródłowy defiance of the law naruszenie prawa phatic function of language fatyczna library law prawo biblioteczne funkcja języka Lotka’s law prawo produktywności polysynthetic language język poli- naukowej syntetyczny patent law prawo patentowe programming language język pro- Shannon’s law twierdzenie Shannona gramowania Zip’s law prawo Zipfa query language język zapytań sign language język migowy layer warstwa source language język źródłowy layout układ, rozmieszczenie spoken language język mówiony page layout układ strony structured query language struktu- LC = Library of Congress Biblioteka Kon- ralny język zapytań gresu subject heading language język haseł lead n. interlinia przedmiotowych v. prowadzić syllabic language język sylabiczny lead-in vocabulary 1. wskaźniki rela- synthetic language język syntetyczny cji w tezaurusie (np. „U” – używaj) 2. target language język docelowy odsyłacze (np. „zob.” - zobacz) Web Ontology Language, OWL język lead term pierwsze słowo w wielowy- służący do reprezentacji i przetwarza- razowej jednostce leksykalnej (deskryp- nia danych w sieci WWW torze, słowie kluczowym, haśle przed- laptop laptop, komputer przenośny miotowym) large adj. duży lead-in vocabulary n. 1. wskaźniki re- large print/type duża czcionka lacji w słownictwie kontrolowanym (np. leader 130 w tezaurusie „U” – używaj) 2. odsyłacze legal deposit egzemplarz obowiązkowy (np. „zob.” - zobacz) legal deposit library biblioteka wy- leader 1. pierwsze pole rekordu MARC znaczona do gromadzenia egzempla- 2. linia kreskowa rzy obowiązkowych leading article artykuł wstępny legal protection ochrona prawna leaf arkusz, kartka legend legenda (na mapie, opowiadanie) errata leaf errata wkomponowana legibility czytelność w oprawę książki legible adj. czytelny loose-leaf binder skoroszyt, segregator legislate v. ustanawiać prawo leaflet ulotka, druk ulotny legislation ustawodawstwo learn v. 1. uczyć się 2. dowiadywać się legislative n. władza ustawodawcza learning 1. uczenie się 2. wiedza adj. ustawodawczy computer-aided learning uczenie się legislator ustawodawca wspomagane komputerowo legislature legislatura distance learning kształcenie zdalne, kształcenie na odległość legitimacy zasadność, słuszność e-learning nauka na odległość, ucze- legitimate adj. 1. zasadny, słuszny 2. wła- nie się z wykorzystaniem technologii ściwy, logiczny informacyjnej lemma 1. wyraz hasłowy 2. lemat 3. te- learning curve krzywa uczenia się mat, motyw przewodni (w tytule dzieła) lifelong learning kształcenie usta- lend v. pożyczać, wypożyczać (komuś) wiczne lending wypożyczanie zbiorów virtual learning environment wirtu- ledning department (GB) wypoży- alne środowisko edukacyjne czalnia leather n. skóra lending form rewers adj. skórzany lending frequency częstotliwość wy- imitation leather sztuczna skóra pożyczeń leather-bound oprawiony w skórę ledning library biblioteka pożyczają- leatherette sztuczna skóra, derma ca pozycję ze swojego zbioru innej bi- lectionary lekcjonarz (księga liturgicza) bliotece (w wypożyczaniu międzybi- lecture n. wykład bliotecznym) v. wygłaszać wykład lending period okres wypożyczenia deliver a lecture wygłosić wykład lending room wypożyczalnia left-aligned adj. wyrównany do lewej reading-room lending wypożycze- strony (lewego marginesu) nie do czytelni left-click v. kliknąć lewym przyciskiem length długość left justification wyrównywanie tekstu fixed-length field pole stałej długości do lewej strony (lewego marginesu) lesson lekcja legacy dziedzictwo, spuścizna library lesson lekcja biblioteczna legal adj. 1. prawny 2. prawomocny 3. for- let in v. wpuszczać matu 21,6 x 35,6 cm (o papierze) let out v. wypuszczać 131 library letter 1. litera 2. list 3. format 21,59 x liberal adj. liberalny 27,94 cm 4. ~s literatura (piękna) liberal arts nauki humanistyczne block letters wielkie/drukowane litery librarian biblioteka-rz/rka capital letter duża litera reference librarian bibliotekarz zajmu- cover letter pismo przewodnie, list jący się udzielaniem informacji użyt- przewodni kownikom biblioteki letter file skoroszyt school librarian bibliotekarz szkolny letters patent dokument patentowy system librarian bibliotekarz syste- letter-quality wysokiej jakości (wy- mowy druk) trained librarian wykwalifikowany swash letter ozdobny inicjał bibliotekarz lettered adj. wypisany literami librarianship bibliotekarstwo letterhead papier firmowy library biblioteka lettering 1. liternictwo 2. układ liter 3. academic library biblioteka akade- napis, tekst micka letterpress 1. druk wypukły, typografia art library zbiory sztuki 2. tekst drukowany Bachelor of Library Science licencjat level poziom (tytuł licencjata) z bibliotekoznawstwa level of arrangement poziom porząd- central library biblioteka główna kowania church library biblioteka kościelna level of description poziom szczegó- clipping library archiwum/zbiór wy- łowości opisu (np. w rekordzie biblio- cinków prasowych graficznym) circulating library typ biblioteki, po- lower-level descriptor deskryptor wstałej w XVIII wieku w Wielkiej Bry- węższy tanii, pobierającej niewielkie opłaty za lexeme leksem udostępnianie zbiorów lexical adj. leksykalny college library biblioteka szkoły wyż- lexical analyser analizator leksykalny szej, biblioteka akademicka lexical category kategoria leksykalna conservation of library materials lexical item/unit jednostka leksykalna konserwacja materiałów bibliotecznych lexicography leksykografia department library biblioteka wydzia- łowa, biblioteka zakładowa lexicology leksykologia deposit library biblioteka depozytowa lexicon 1. słownik encyklopedyczny, lek- depository library biblioteka składowa sykon 2. słownictwo, leksykon digital library biblioteka cyfrowa lexis leksyka e-library = electronic library biblio- liability odpowiedzialność, obowiązek teka elektroniczna contingent liability odpowiedzialność electronic library biblioteka elektro- warunkowa niczna limited liability ograniczona odpo- faculty library biblioteka wydziałowa wiedzialność film library filmoteka liaison współpraca general library biblioteka ogólna library 132

government library biblioteka rzą- library premises teren biblioteki dowa library review przegląd biblioteczny integrated library system zintegrowa- library school uczelnia kształcąca bi- ny system biblioteczny bliotekarzy legal deposit library biblioteka wy- library science bibliotekoznawstwo znaczona do gromadzenia egzempla- library services usługi biblioteczne rzy obowiązkowych library staff personel biblioteki lending library biblioteka pożyczają- library tour oprowadzanie po biblio- ca pozycję ze swojego zbioru innej bi- tece, zwiedzanie biblioteki bliotece (w wypożyczaniu międzybi- library unit jednostka biblioteczna bliotecznym) library use only „do korzystania na library activities działalność bibliotek miejscu” library automation automatyzacja bi- library user czytelni-k/czka, użytkow- bliotek nik biblioteki library binding oprawa biblioteczna main library biblioteka główna library card karta biblioteczna medical library biblioteka medyczna library catalogue katalog biblioteczny military library biblioteka wojskowa library classification klasyfikacja bi- mobile library biblioteka objazdowa, blioteczna biblioteka mobilna library collections zbiory biblioteczne monastery library biblioteka klasz- library edition wydanie ze wzmocnio- torna ną oprawą, przeznaczone dla bibliotek monastic library biblioteka zakonna library employee pracownik biblioteki municipal library biblioteka miejska library equipment wyposażenie bi- museum library biblioteka muzealna blioteki national library biblioteka narodowa library facility budynek biblioteki parish library biblioteka parafialna library furniture meble biblioteczne parliamentary library biblioteka par- library holdings zbiory biblioteczne lamentarna library hours godziny funkcjonowania prison library biblioteka więzienna biblioteki, godziny otwarcia private library biblioteka prywatna library law prawo biblioteczne public library biblioteka publiczna library lesson lekcja biblioteczna reference library biblioteka prezen- library materials materiały biblio- cyjna teczne rental library biblioteka płatna library network sieć biblioteczna research library biblioteka naukowa Library of Congress Classfication rural library biblioteka wiejska Klasyfikacja Biblioteki Kongresu school library biblioteka szkolna Library of Congress Subject Head- school library media centre multime- ings hasła przedmiotowe Biblioteki dialne centrum informacji (w szkole) Kongresu special library biblioteka specjalna library organization organizacja bi- specialist library biblioteka spceja- blioteki listyczna library periodical room czytelnia cza- teaching library use przysposobienie sopism biblioteczne 133 linkage

travelling library zbiory ruchome line 1. linia 2. linijka, wiersz university library biblioteka uniwer- command line interface interfejs li- sytecka nii poleceń virtual library biblioteka wirtualna credit line informacja o autorstwie libretto libretto lub źródle pochodzenia (rysunku, fo- licence licencja, pozwolenie tografii) consortial licence licencja konsorcyjna dashed line linia kreskowa one-site licence licencja jednostano- fine line cienka linia wiskowa line chart wykres liniowy poetic licence licencja poetycka, li- line engraving sztych kreskowany centia poetica off-line niepodłączony (do sieci kom- site licence licencja na korzystanie puterowej) z oprogramowania w obrębie jednej lineage liczba wierszy (np. na stronie) lokalizacji (np. uniwersytetu) linear adj. linearny, liniowy license zob. licence linear classification klasyfikacja mo- licensing agreement umowa licencyjna nohierarchiczna life trwałość, żywotność linearity linearność, liniowość life expectancy średnia długość życia lingua franca wspólny obcy język shelf life 1. czas, po którym doku- lingual adj. językowy ment nie nadaje się do wykorzystania linguist językoznawca ze względu na pogorszenie się jego ja- kości 2. okres magazynowania linguistic 1. językowy 2. językoznawczy cultural, religious and linguistic di- kształcenie ustawiczne lifelong learning versity różnorodność kulturowa, reli- lifetime okres istnienia gijna i językowa ligature ligatura linguistic analysis analiza językowa light pen pióro świetlne linguistic calque kalka językowa lightface druk jasny, cienka czcionka linguistic diversity różnorodność ję- zykowa likelihood prawdopodobieństwo linguistics językoznawstwo, lingwistyka likely adj. prawdopodobny computational linguistics języko- adv. prawdopodobnie znawstwo komputerowe likeness podobieństwo lining pokrycie (materiał zamocowany limerick limeryk za pomocą substancji klejącej do grzbietu limit n. limit, granica wkładu lub grzbietu okładki) v. limitować, ograniczać link n. 1. hiperłącze, link 2. powiązanie limitation ograniczenie 3. wskaźnik więzi limited adj. ograniczony v. łączyć limited edition nakład ograniczony co-link jedno z hiperłączy, pojawia- limited liability ograniczona odpo- jące się po ukatywnieniu hiperłącza wiedzialność głównego limiting zawężanie (wyników wyszuki- linkage powiązanie, połączenie wania) data linkage łączenie danych linking 134 linking łączenie e-literacy umiejętność korzystania co-linking tworzenie zbioru hiperłączy, z technologii informacyjnej powiązanych z hiperłączem głównym information literacy umiejętności in- linocut linoryt formacyjne, kształcenie w zakresie ko- linotype linotyp rzystania z informacji LISA = Library and Information Scien- literal adj. 1. dosłowny 2. literowy ce Abstracts baza danych zawierająca opi- literal translation tłumaczenie do- sy bibliograficzne i abstrakty publikacji słowne z zakresu bibliotekoznawstwa i informa- literary adj. literacki cji naukowej literary and artistic works dzieła lite- list lista, spis rackie i artystyczne accession list rejestr nabytków, księga literary award nagroda literacka inwentarzowa literary critic krytyk literacki bibliographical list spis bibliogra- literary genre gatunek literacki ficzny literary output dorobek literacki certificate revocation list lista unie- literary warrant literatura (teksty) ważnienia certyfikatu wykorzystana do utworzenia zbiorów discussion list lista dyskusyjna słownictwa kontrolowanego distribution list lista dystrybucyjna literate n. osoba umiejąca czytać i pisać list server serwer listy (system obsługi adj. umiejący czytać i pisać list dyskusyjnych) computer literate osoba umiejąca ko- mailing list lista adresowa rzystać z komputera moderated list lista moderowana reading list bibliografia zalecając a literature literatura reference list bibliografia załącznikowa children’s and youth literature litera- shelf list katalog topograficzny tura dla dzieci i młodzieży subject heading list słownik haseł contemporary literature literatura przedmiotowych współczesna transfer list lista transferowa escapist literature literatura eskapi- LISTA = Library, Information Science styczna and Technology Abstracts baza danych grey literature szara literatura zawierająca opisy bibliograficzne i abs- literature review przegląd bibliogra- trakty artykułów, książek, raportów nauko- ficzny wych oraz innych publikacji z zakresu bi- Nobel Prize in Literature Literacka bliotekoznawstwa i informacji naukowej Nagroda Nobla listing 1. lista, wykaz 2. pozycja w spisie professional literature literatura fa- 3. listing (kod źródłowy programu kompu- chowa terowego umieszczony w tekście) review of the literature przegląd bi- listing order porządek pionowy bliograficzny scientific literature literatura naukowa literacy umiejętność czytania i pisania computer literacy podstawowa znajo- lithograph n. litografia (odbitka) mość obsługi komputera, umiejętność v. litografować korzystania z komputera lithographic adj. litograficzny 135 longhand lithography litografia locator informacja o lokalizacji danego Lithuanian n. język litewski dokumentu adj. litewski loco citato w cytowanym miejscu loan wypożyczenie locus miejsce interlibrary loan wypożyczanie mię- log n. dziennik dzybiblioteczne v. zapisywać w dzienniku international loan wypożyczanie mię- logarithm logarytm dzynarodowe loan collection zbiory do wypoży- logic logika czenia formal logic logika formalna loan department wypożyczalnia logical adj. logiczny loan desk punkt wypożyczeń, wypo- logical difference różnica logiczna życzalnia logical division podział logiczny loan period okres wypożyczenia logical equivalence równoważność loan renewal request prośba o pro- logiczna longatę logical expression wyrażenie logiczne loan status status dostępności logical falshood fałsz logiczny loan word zapożyczenie, wyraz za- logical operation operacja logiczna pożyczony logical product iloczyn logiczny on loan wypożyczony logical sum suma logiczna short loan collection zbiory do wypo- logical truth prawda logiczna życzania krótkoterminowego logical value wartość logiczna loc. cit. = loco citato w cytowanym miej- login rejestrowanie się (w systemie), lo- scu gowanie local n. osoba miejscowa login name nazwa użytkownika adj. miejscowy, lokalny logistics logistyka local area network lokalna sieć kom- logo logo puterowa logoff wyrejestrowanie się (z systemu), local bibliography bibliografia lokalna wylogowanie się localisation lokalizacja, umiejscowienie logogram logogram localization zob. localisation logon zob. login locate v. 1. lokalizować 2. umieszczać, logotype logotyp rozmieszczać logout zob. logoff location 1. położenie, lokalizacja, miej- long adj. długi sce 2. umiejscowienie long primer garmond (czcionka o roz- document-location request zapytanie mia rze 10 punktów) o lokalizację dokumentu long-standing dawny, istniejący od location data area strefa danych o lokalizacji dawna location symbol 1. lokalizacja (w księ- long-term długoterminowy gozbiorze) 2. siglum of long duration długotrwały pick-up location miejsce odbioru (za- longevity trwałość, długotrwałość mówionej przez użytkownika książki) longhand pismo odręczne look up 136 look up v. szukać, sprawdzać (w słow- duplicating machine powielacz niku) engraving machine maszyna do gra- loss strata, utrata werowania, grawerka machine-aided indexing indeksowa- loose-leaf binder skoroszyt, segregator nie półautomatyczne lossless conversion konwersja bez- machine-readable nadający się do au- stratna tomatycznego przetwarzania lost adj. zagubiony, utracon y machine-readable cataloging katalo- lot partia, seria, zestaw gowanie w formie elektronicznej (for- job lot partia książek o obniżonej ce- mat zapisu danych bibliograficznych) nie, oferowana przez wydawcę hur- machine translation tłumaczenie townikom komputerowe Lotka’s law prawo produktywności na- printing machine maszyna drukarska thread sewing machine niciarka ukowej louse macro makro, makroinstrukcja book louse kołatek macroeconomics makroekonomia lover macroinstruction makroinstrukcja book lover miłośnik książek macrothesaurus makrotezaurus lower case małe litery magazine magazyn, czasopismo (ilu- lower-level descriptor deskryptor węż- strowane) szy coffee-table magazine bogato ilustrowane czasopismo, przeznaczone bar- low-frequency adj. o małej częstotliwo- dziej do przeglądania niż czytania ści (np. występowania w tekście) contribute to a magazine współpra- low-quality adj. niskiej jakości cować z gazetą/czasopismem, pisać lurker bierny użytkownik grupy dys- artykuły kusyjnej electronic magazine czasopismo elek- luxury edition wydanie luksusowe troniczne lyric n. utwór liryczny magnetic adj. magnetyczny adj. liryczny magnetic card karta magnetyczna lyric poetry liryka magnetic disc dysk magnetyczny lyrics tekst/słowa piosenki magnetic tape taśma magnetyczna magnitude wielkość, rozmiar magnum mangum opus najważniejsze dzieło M mail poczta e-mail = electronic mail poczta elek- MA = Master of Arts magister nauk hu- troniczna manistycznych electronic mail poczta elektroniczna machine maszyna; komputer electronic mail security ochrona composing machine maszyna skła- poczty elektronicznej dająca electronic mail server serwer poczty copying machine fotokopiarka elektronicznej 137 manager

electronic mail system system pocz- maker wykonawca, producent ty elektronicznej makeready wyrównywanie (składu do mail server serwer pocztowy druku) voice mail poczta głosowa make-up łamanie tekstu, układ graficzny mailbox skrzynka pocztowa (także pocz- making information available udo- ty elektronicznej) stępnianie informacji mailing wysyłka malfunction usterka, defekt mailing list lista adresowa malpractice zaniedbanie obowiązków main adj. główny main catalogue katalog ogólny MAN = metropolitan area network miej- main claim zastrzeżenie główne ska sieć komputerowa main class klasa główna manage v. zarządzać, kierować, prowa- main clause zdanie główne dzić main entry pozycja główna management 1. zarządzanie, kierowa- main heading temat w haśle przed- nie, prowadzenie 2. zarząd, kierownictwo miotowym, w którym występują collection management zarządzanie określniki zbiorem main library biblioteka główna content management system system main number symbol główny zarządzania treścią main patent patent główny data management zarządzanie danymi main tables/schedules tablice główne database management system system main term deskryptor tytułowy zarządzania bazą danych mainframe komputer główny, komputer electronic records and document o dużej wydajności przetwarzania danych management system system zarzą- mainstream główny nurt dzania dokumentami elektronicznymi i rekordami maintain v. 1. twierdzić 2. utrzymywać, information management zarządza- zachowywać 3. konserwować, utrzymy- nie informacją wać w dobry stanie knowledge management zarządza- 1. konserwacja, serwis, maintenance nie wiedzą obsługa techniczna 2. utrzymanie, zacho- management structure struktura or- wanie ganizacyjna collection maintenance ochrona personal information management i konserwacja zbiorów zarządzanie informacją osobistą preventive maintenance konserwacja records management zarządzanie re- zapobiegawcza kordami (informacji), zarządzanie do- major adj. 1. główny 2. ważny, znaczący kumentami/dokumentacją majority 1. większość 2. pełnoletniość risk management zarządzanie ryzy- majuscule wielka litera, wersalik, ma- kiem (w sieciach komputerowych) juskuła total quality management komplek- make v. 1. sporządzać 2. wytwarzać, pro- sowe zarządzanie jakością dukować manager 1. kierownik, dyrektor 2. me- page make-up łamanie tekstu/kolumny nedżer managing editor 138

file manager menedżer plików (pro- correction marks znaki korektorskie gram komputerowy) crop marks znaki używane do ozna- managing editor redaktor naczelny czenia obszaru obrazu mandatory adj. obowiązkowy diacritical mark znak diakrytyczny exclamation mark wykrzyknik manifold paper przebitka hash mark symbol # manila papier manilowy proof correction marks znaki korek- manipulation operowanie, manipulacja torskie data manipulation language język quotation marks cudzysłów operowania danymi registered trade mark notice zawia- manual n. podręcznik, instrukcja obsługi domienie o zarejestrowaniu znaku to- adj. ręczny, manualny warowego manual indexing indeksowanie ma- section mark znak paragrafu nualne shelf mark sygnatura user manual podręcznik użytkownika standard certification mark znak manufacturer producent, wytwórca zgodności z normą manuscript 1. rękopis 2. manuskrypt trade mark znak towarowy manuscript reader adiustator market rynek map mapa book market rynek książki dynamic map dynamiczna mapa marketing marketing map paper papier mapowy direct marketing marketing bezpo- mind map mapa myśli średni political map mapa polityczna e-marketing = electronic marketing road map mapa drogowa/samocho- marketing elektroniczny dowa electronic marketing marketing elek- topic map mapa tematyczna troniczny world map mapa świata marketplace zob. market mapping odwzorowanie markup znakowanie, znacznik MARC = machine-readable cataloging Extensible Hypertext Markup Lan- katalogowanie w formie elektronicznej guage (XHTML) rozszerzalny język (format zapisu danych bibliograficznych) hipertekstowego znakowania margin margines extensible markup language rozsze- binding margin margines na zszycie rzalny język znaczników, język XML top margin margines górny hypertext markup language hipertek- marginal adj. napisany na marginesie stowy język znaczników marginal punched card karta obrzeż- markup language język znaczników nie dziurkowana martyrology martyrologium marginalia uwagi na marginesie, mar- mask n. maska ginalia v. maskować mark n. znak, znacznik masking maskowanie v. znakować mass n. masa call mark sygnatura v. gromadzić 139 meaning adj. masowy instructional materials materiały mass conservation konserwacja ma- szkoleniowe sowa library materials materiały biblio- mass media środki masowego prze- teczne kazu non-circulating materials materiały, mass memory pamięć masowa z których użytkownik może skorzystać mass processing przetwarzanie ma- wyłącznie na miejscu sowe mathematical adj. matematyczny mass storage device urządzenie pa- mathematical and physical sciences mięci masowej nauki matematyczno-fizyczne master n. 1. matryca 2. magister mathematics matematyka adj. wzorcowy matrix 1. matryca 2. macierz master copy egzemplarz wzorcowy dot matrix print druk igłowy Master of Arts magister nauk huma- matt adj. matowy nistycznych matt paper papier matowy Master of Business magister nauk eko- matter 1. sprawa, kwestia 2. skład, złożo- nomicznych ny materiał (do druku) 3. treść Master of Science magister nauk back matter aparat naukowy książki ścisłych (przypisy, bibliografia, indeksy) master’s diploma dyplom magisterski matter and style treść i styl web master administrator witryny nontextual matter materiał ilustra- WWW cyjny masterpiece arcydzieło printed matter druki masthead winieta (gazety, czasopisma) reading matter lektura subject matter tematyka, temat, treść mat matryca mature adj. dorosły n. dopasowanie match mature reader dorosły czytelnik v. dopasowywać maxim maksyma, sentencja matching adj. pasujący adj. maksymalny matching function funkcja zgodności maximal n. maksimum material n. 1. materiał, dokumentacja 2. maximum adj. maksymalny tkanina, materiał adj. materialny MB = megabyte megabajt accompanying material materiał do- Mb = megabit megabit datkowy (np. płyta CD do książki) mean n. 1. średnia 2. ~s środek, środki, adult content materials materi ały za- sposób, sposoby wierające treści dla dorosłych v. 1. znaczyć, oznaczać, mieć znaczenie audiovisual material dokument au- means of communications środki ko- diowizualny munikacji banned materials prohibita weighted mean średnia ważona composing material materiał zecerski meaning znaczenie conservation of library materials etymological meaning etymologicz- konserwacja materiałów bibliotecznych ne znaczenie wyrazu meaningful 140 meaningful adj. znaczący, istotny meeting zebranie, zgromadzenie measurable adj. mierzalny, dający się megabit megabit zmierzyć megabyte megabajt measure n. miara member 1. członek (organizacji, stowa- v. mierzyć rzyszenia) 2. element (zbioru) measurement 1. wymiar, wymiary 2. affiliate member członek stowarzy- pomiar szony mechanical adj. mechaniczny membership członkostwo mechanical binding oprawa mecha- membership card legitymacja człon- niczna kowska mechanical damage uszkodzenie me- memo notatka chaniczne memoirs pamiętniki, wspomnienia mechanics mechanika memorabilia pamiątki, memorabilia mechanisation mechanizacja memorandum memorandum mechanism mechanizm access mechanism mechanizm do- memory pamięć stępu available memory pamięć dostępna backup memory pamięć zapasowa mechanization zob. mechanisation bulk memory pamięć masowa mechatronika mechatronics compact disc/disk read-only memo- media media ry CD-ROM media centre centrum medialne counter memory pamięć licznika mass media środki masowego prze- disc/disk memory pamięć dyskowa kazu external memory pamięć zewnętrzna school library media centre multime- mass memory pamięć masowa dialne centrum informacji (w szkole) mending reperacja, naprawa mediate v. pośredniczyć menology księga liturgiczna z żywota- mediation pośrednictwo mi świętych uporządkowanymi według medical adj. medyczny miesięcy medical library biblioteka medyczna adj. umysłowy, mentalny Medical Subject Headings język haseł mental przedmiotowych z zakresu medycyny mental model model mentalny medicine medycyna mentality mentalność medieval adj. średniowieczny mention n. wzmianka, wspomnienie v. wspominać, nadmieniać medium 1. nośnik 2. medium, środek data medium nośnik danych mentor mentor medium of expression środek wyra- mentoring mentoring zu, forma przekazu menu menu medium edition of UDC wydanie po- cascading menu menu kaskadowe średnie UKD context menu menu kontekstowe MEDLINE bibliograficzna baza danych drop-down menu menu rozwijane z dziedziny medycyny i nauk pokrewnych menu bar pasek menu 141 microfilm

menu-based search wyszukiwanie metre metr w trybie menu grams per square metre gramatura menu-driven obsługiwany za pomo- method metoda cą menu access method metoda dostępu pop-up menu menu wyskakujące, me- analytical method metoda analityczna nu podręczne bottom-up method metoda wstępują- merchandise towar, towary ca, meto da „z dołu do góry” mereological adj. mereologiczny research method metoda badawcza mereological relation relacja mere- trial-and-error method/approach ologiczna metoda prób i błędów merge v. 1. łączyć (się) 2. scalać (np. pliki) methodological adj. 1. metodologicz- merger 1. połączenie (się), złączenie 2. ny 2. metodyczny scalenie (np. plików) methodology 1. metodologia 2. me- meronymy meronimia todyka methodology of science metodolo- MeSH = Medical Subject Headings język gia nauk haseł przedmiotowych z zakresu medycyny research methodology metodologia message wiadomość, komunikat prowadzenia badań naukowych electronic message system system metonymic adj. metonimiczny elektronicznego komunikowania się message passing przekazywanie wia- metonymy metonimia domości metric adj. metryczny messaging przesyłanie wiadomości/ko- metrics metryka munikatów metrology metrologia, miernictwo messenger metropolitan area network miejska instant messenger komunikator in- sieć komputerowa ternetowy mezzotint n. mezzotinta metadata metadane v. drukować metodą mezzotinty metadictionary metasłownik micro adj. mikroskopijny metal n. metal microbiology mikrobiologia adj. metalowy microcard mikrokarta metal relief cut metaloryt microchip mikroprocesor metal relief etching akwaforta microcomputer mikrokomputer metal relief-tone print akwatinta microcopy mikrokopia metalanguage metajęzyk microedition mikroedycja metallurgy metalurgia microfiche mikrofisza metaphor metafora microfiche header nagłówek mikro- metasearch metawyszukiwanie fiszy metasearch engine metawyszukiwarka microfilm mikrofilm meteorology meteorologia microfilm aperture card karta okien- meter zob. metre kowa microform 142

microfilm cassette kaseta mikrofil- minion kolonel (czcionka o rozmiarze mowa 7 punktów) microfilm frame klatka mikrofilmowa minor adj. niepełnoletni microfilm imprint metryka mikro- minority 1. mniejszość 2. niepełnolet- filmu niość microfilm jacket karta kieszeniowa mint adj. nowy, w idealnym stanie microfilm reader czytnik mikrofil- miniskuła, mała litera mowy minuscule minutes protokół microform mikroforma miscellaneous adj. różny, różnorodny micrographics mikrografia miscellany 1. zbiór, wybór (np. opowia- micrography mikrografia dań) 2. miscellanea microorganism mikroogranizm, drob- misinformation błędna informacja, noustrój dezinformacja microprinter kopiarka mikrofilmowa misinterpretation błędna interpretacja microprocessor mikroprocesor mismatch niedopasowanie mikroskop microscope misnomer błędna nazwa microtechnology mikortechnologia misprint literówka, błąd drukarski microthesaurus mikrotezaurus miss n. cisza informacyjna middle środek, połowa v. opuścić, pominąć middle name drugie imię miss ratio współczynnik ciszy infor- midwifery położnictwo macyjnej migrate v. migrować missal mszał migration migracja misshelved adj. położony na niewłaści- acid migration migracja kwasu wą półkę (o książce) mildew pleśń missing adj. brakujący military adj. wojskowy, militarny missing copy brakujący egzempla rz military library biblioteka wojskowa mission misja, zadanie mill fabryka, zakład mistake błąd, pomyłka paper mill papiernia, wytwórnia pa- printing mistake błąd drukarski pieru misuse n. niewłaściwe wykorzystanie millennium tysiąclecie, milenium v. nieprawidłowo używać mind map mapa myśli mixed adj. mieszany miniature miniatura mixed notation notacja mieszana adj. 1. mobilny 2. przenośny minicomputer minikomputer mobile global system for mobile communi- minimal adj. minimalny cations globalny system bezprzewo- minimum n. minimum dowej telefonii adj. minimalny mobile library biblioteka objazdowa, mining biblioteka mobilna data mining eksploracja danych mobile phone telefon komórkowy 143 mouse mobility 1. mobilność 2. przenośność monitor monitor (urządzenie) mode tryb monk mnich, zakonnik access mode tryb dostępu monoculture monokultura character mode tryb znakowy monogram n. monogram conversational mode tryb konwersa- v. ozdabiać monogramem cyjny, tryb interakcyjny 1. monografia 2. wydaw- conversion mode tryb konwersji monograph nictwo zwarte model model, wzór conceptual data model konceptualny monographic adj. monograficzny model danych monolingual adj. monolingwalny, jed- data model model dalnych nojęzyczny mental model model mentalny monolingual dictionary słownik jed- organization(al) model model orga- nojęzyczny nizacyj ny monolingual thesaurus tezaurus jed- psychological novel powieść psycho- nojęzyczny logiczna monomorphic adj. monomorficzny utility model wzór użytkowy monothetic classification klasyfika- modeling zob. modelling cja monotetyczna modelling modelowanie monotype monotyp (maszyna poligra- conceptual modelling modelowanie ficzna) konceptualne monotype composition skład czcion- modem modem kowy moderate adj. umiarkowany monthly n. miesięcznik moderated list lista moderowana adj. miesięczny, comiesięczny moderator moderator adv. miesięcznie, co miesiąc modern adj. nowoczesny mood tryb modification modyfikacja, zmiana moral n. morał, nauka modifier modyfikator adj. moralny, etyczny modify v. modyfikować, zmieniać morpheme morfem modular adj. modułowy, modularny morphological adj. morfologiczny modularity modułowość, modularność morphology morfologia modulate v. modulować motif motyw (np. przewodni) modulation modulacja motion ruch, poruszanie się module moduł motto motto molecular adj. molekularny mould pleśń monastery adj. klasztorny mounting oprawa monastery library biblioteka klasz- dry mounting sucha oprawa torna encapsulation mounting oprawa her- monastic adj. zakonny, klasztorny metyczna monastic library biblioteka zakonna mouse mysz komputerowa move 144 move v. 1. poruszać (się) 2. przemiesz- multiword adj. składający się z wielu czać, przesuwać słów movement ruch municipal adj. miejski multi-aspect classification klasyfi- municipal library biblioteka miejska kacja fasetowa museography muzeografia multi-colour print druk wielobarwny museology muzeologia multicultural adj. wielokulturowy museum muzeum multidimensional adj. wielowymia- art museum muzeum sztuki rowy national museum muzeum narodowe multidimensional classification kla- museum library biblioteka muzealna syfikacja fasetowa regional museum museum regionalne multifaceted adj. wieloaspektowy music muzyka International Standard Music Num- multifunctional adj. wielofunkcyjny ber międzynarodowy znormalizowa- multilateral adj. wielostronny ny numer druku muzycznego multilevel adj. wielopoziomowy sheet music druk muzyczny multilingual adj. wielojęzyczny musical adj. muzyczny multilingual system system wielo- musical work dzieło muzyczne języczny mute people osoby nieme multilingual thesaurus tezaurus wie- mutilation celowe zniszczenie (np. wy- lojęzyczny rwanie strony z książki) multilingualism wielojęzyczność mutton quad firet n. multimedia multimedia mutual adj. wzajemny adj. multimedialny mutual exclusiveness of sets rozłącz- multimedia encyclopedia encyklope- ność zbiorów dia multimedialna mutually multimodal adj. multimodalny mutually exclusive wzajemnie się wy- multimodality multimodalność kluczający multinational adj. 1. wielonarodowy 2. mycology mikologia międzynarodowy myth mit multipart adj. wieloczęściowy mythology mitologia multiple n. wielokrotność adj. wielokrotny multiple reference odsyłacz orien- tacyjny N multiplication mnożenie name n. 1. nazwa 2. imię 3. nazwisko multiply v. mnożyć v. 1. nazywać 2. wymieniać, podawać multitasking wielozadaniowość absolute path name pełna nazwa multivariate adj. o wielu odmianach ścieżki dostępu multivolume adj. wielotomowy abstract name nazwa abstrakcyjna 145 neighbouring rights

author’s name nazwa autora national adj. 1. narodowy 2. państwo- brand name nazwa firmowa wy 3. krajowy command name nazwa polecenia national archives archiwa państwowe, common name nazwa ogólna archiwum narodowe corporate name nazwa korporatywna national bibliography bibliografia na- domain name nazwa domeny rodowa domain name system system nazw national library biblioteka narodowa domen national museum muzeum narodowe file name nazwa pliku national newspaper gazeta krajowa first name imię national patent patent krajowy full name imię i nazwisko national patent classification naro- general name nazwa ogólna dowa klasyfikacja patentowa generic name nazwa ogólna national standard norma krajowa geographical name nazwa geogra- nationality narodowość ficzna common auxiliaries of ethnic group- individual name nazwa własna, na- ing and nationality poddziały wspól- zwa indywidualna ne rasy, narodowości i grupy etnicznej last name nazwisko nationwide adj. 1. ogólnonarodowy 2. login name nazwa użytkownika ogólnokrajowy middle name drugie imię native n. rodowity mieszkaniec name index indeks osobowy adj. 1. ojczysty, rodzimy 2. rodowity, predominant name nazwa ujedno- rdzenny licona native language język ojczysty proper name nazwa własna registered name nazwa prawnie za- natural adj. naturalny strzeżona natural language język naturalny short name skrótowiec natural sciences nauki przyrodnicze trade name nazwa handlowa, nazwa nature 1. natura, przyroda 2. natura, cha- firmowa rakter, rodzaj nameless adj. anonimowy, nieznany naught zero nanotechnology nanotechnologia navigate v. nawigować, poruszać się po narration narracja stronach WWW narrative n. narracja navigation nawigacja, poruszanie się po adj. narracyjny stronach WWW narrow adj. wąski necessity konieczność narrower term termin węższy, desky- need n. potrzeba pytor węższy v. potrzebować narrower term generic deskryptor information needs potrzeby infor- węższy generycznie macyjne narrower term partitive deskryptor negation negacja węższy mereologicznie negative adj. negatywny nation 1. naród, nacja 2. państwo, kraj neighbouring rights prawa pokrewne neologism 146 neologism neologizm neural network sieć neuronowa nest n. gniazdo neurobiology neurobiologia v. zagnieżdżać neurology neurologia net sieć neuroscience nauka zajmująca się ba- netiquette netykieta, etykieta siecio- daniem układu nerwowego wa (zbiór zasad przyzwoitego zachowania neurosurgery neurochirurgia w Internecie) neutral adj. 1. neutralny 2. obojętny network n. sieć (chem.) v. 1. łączyć w sieć 2. nawiązywać kontak- neutrality 1. neutralność 2. obojętność ty (zawodowe) (chem.) backbone network sieć szkieletowa, neutralization 1. neutralizacja 2. zobo- sieć podstawowa jętnienie (chem.) broadcasting network sieć nadawcza new adj. nowy communication network sieć (tele) new edition nowe wydanie komunikacyjna new title notification informacja o po- computer network sieć komputerowa jawieniu się nowej publikacji information network sieć informa- news wiadomość, wiadomości, informacyjna cja, informacje information service network sieć news server serwer grup dyskusyjnych usług informacyjnych newsgroup grupa dyskusyjna library network sieć biblioteczna local area network lokalna sieć kom- newsletter biuletyn puterowa electronic newsletter biuletyn elektroniczny metropolitan area network miejska sieć komputerowa newspaper gazeta network access dostęp do sieci daily newspaper dziennik national newspaper gazeta krajowa network configuration konfigura- weekly newspaper tygodnik cja sieci network database sieciowa baza da- newsprint papier gazetowy nych nipping zaciskanie network security bezpieczeństwo sieci nitrate azotan network topology topologia sieci cellulose nitrate nitroceluloza network user identification identyfi- NKOS = networked knowledge organi- kacja użytkownika sieci zation systems/services klasa sieciowych neural network sieć neuronowa systemów/serwisów organizacji wiedzy, semantic network sieć semantyczna służących do tworzenia metadanych opi- wide area network rozległa sieć kom- su zawartości obiektów informacyjnych puterowa no date brak daty publikacji, nieznana wireless network sieć bezprzewodowa data publikacji networking 1. tworzenie sieci 2. podłą- Nobel Prize Nagroda Nobla czanie do sieci 3. nawiązywanie kontak- Nobel Prize in Literature Literacka tów (zawodowych) Nagroda Nobla 147 notation

Nobelist noblist-a//ka non-infringement of patent in for- node węzeł (np. sieci) ce czystość patentowa noise szum informacyjny nonpareil nonparel (czcionka o rozmia- information noise szum informacyjny rze 6 punktów) noise ratio/factor współczynnik szu- non-periodic publication wydawnic- mu informacyjnego two nieperiodyczne nomenclature nomenklatura, nazew- non-profit adj. non profit, nienastawio- nictwo ny na zyski nominal adj. 1. rzeczownikowy 2. no- non-profit organization organizacja minalny o charakterze niedochodowym nominative n. mianownik non-relevant adj. nierelewantny adj. mianownikowy non-response brak odpowiedzi nonacademic staff pracownicy niedy- non-significant adj. nieznaczący daktyczni (pracownicy bibliotek, admini- nontextual matter materiał ilustracyjny stracyjni i techniczni) non-verbal adj. niewerbalny non-aqueous deacidification odkwa- norm norma (np. społeczna) szanie bezwodne normal n. stan normalny, stan prawi- non-authoritative adj. nieautoryta- dłowy tywny adj. normalny, prawidłowy non-circulating materials materia- normal distribution rozkład normalny, rozkład Gaussa ły, z których użytkownik może skorzystać wyłącznie na miejscu normalisation normalizacja non-combustibility niepalność normalization zob. normalisation non-descriptor askryptor normative adj. normatywny normative document dokument nor- non-descriptor entry artykuł askryp- matywny torowy Norwegian n. język norweski non-equivalence ekwiwalencja zerowa, adj. norweski nierównoważność notable adj. godny uwagi, wybitny, zna- nonetheless adv. niemniej jednak komity non-fiction literatura faktu notation notacja nonfiling character znak nie brany pod base of notation baza notacyjna uwagę podczas sortowania słów decimal notation notacja dziesiętna non-flammability niepalność dotted decimal notation notacja dzie- non-frequent adj. nieczęsty siętna z kropkami (wykorzystywana w zapisie adresu IP) non-gap break przerwa w ukazywaniu mixed notation notacja mieszana się publikacji notation system system notacyjny non-governmental organization or- pure notation notacja jednolita ganizacja pozar ządowa retroactive notation notacja retro- nonhierarchical adj. niehierarchiczny aktywna notational 148 notational adj. notacyjny novelty search badanie nowości notched adj. dziurkowany patent novelty nowość patentowa edge-notched card karta obrzeżnie novice user początkujący użytkownik dziurkowana null wartość zerowa notching device dziurkarka null set zbiór pusty note n. 1. przypis 2. notatka 3. wiadomość number n. 1. numer, zeszyt (czasopisma) v. 1. sporządzać przypis 2. notować 3. 2. liczba 3. liczebnik zwracać uwagę v. 1. numerować 2. liczyć biographical note biogram, nota bio- accession number n umer akcesji graficzna acquisition number numer zamó- content note adnotacja treściowa wienia end note węzeł końcowy (sieci) auxiliary number symbol pomocniczy holdings note area strefa uwag auxiliary UDC number symbol po- scope note definicja objaśniająca za- mocniczy UKD kres użycia danego terminu base number klasa macierzysta call number sygnatura notebook notebook, komputer prze- class number symbol klasyfikacyjny nośny classification number symbol klasy- notification powiadomienie, zawiado- fikacyjny mienie combined number symbol złożony new title notification informacja o po- composite number symbol złożony jawieniu się nowej publikacji compound number symbol (klasyfi- obligation of notification obowiązek kacyjny) złożony powiadomienia European article number europejski notice 1. zawiadomienie 2. ogłoszenie numer artykułu copyright notice adnotacja o prawach International Standard Audiovisu- autorskich al Number międzynarodowy znor- overdue notice monit (pisemne upo- malizowany numer utworu audiowi- mnienie, wysyłane użytkownikowi, któ- zualnego ry nie zwrócił książki w terminie) International Standard Book Num- recall notice monit ber międzynarodowy znormalizowa- registered trade mark notice zawia- ny numer książki domienie o zarejestrowaniu znaku to- International Standard Film Num- warowego ber międzynarodowy znormalizowa- notion pojęcie, wyobrażenie ny numer filmu noun rzeczownik International Standard Music Num- collective noun rzeczownik zbiorowy ber międzynarodowy znormalizowany numer druku muzycznego novel powieść International Standard Serial Num- short novel nowela ber międzynarodowy znormalizowany novelist powieściopisa-rz/rka numer wydawnictwa ciągłego novella nowela International Standard Technical Re- novelty nowość, innowacja port Number międzynarodowy znor- 149 office

malizowany numer raportu technicz- obligation obowiązek nego obligation of notification obowiązek main number symbol główny powiadomienia number of pages liczba stron obligatory adj. obowiązkowy number system system liczbowy observation 1. obserwacja 2. uwaga, page number numer strony spostrzeżenie patent number numer patentowy v. 1. obserwować 2. zauważać, serial number 1. numer identyfikują- observe spostrzegać cy publikację wchodzącą w skład serii, liczba porządkowa 2. numer seryjny observer obserwator/ka simple number symbol prosty obsolescence dezaktualizacja, starzenie UDC number symbol UKD się (urządzeń, informacji) numeral n. liczebnik obsolete adj. przestarzały adj. liczbowy obstetrics położnictwo Arabic numerals cyfry arabskie obtain v. 1. nabyć, kupić 2. uzyskać, numeral system system liczbowy otrzymać Roman numerals cyfry rzymskie obvious adj. oczywisty numeric adj. numeryczny, liczbowy occasional adj. 1. rzadki, sporadyczny numeric data dane liczbowe 2. okolicznościowy numerical adj. numeryczny, liczbowy occur v. 1. zdarzyć się, pojawić się 2. wy- numerous adj. liczny stępować nursery rhyme wierszyk dla dzieci, ry- occurrence 1. zdarzenie, wypadek 2. mowanka występowanie nursing pielęgniarstwo co-occurrence współwystępowanie nurture v. kultywować oceanography oceanografia nut quad półfiret OCLC = Online Computer Library Cen- ter największy światowy serwis bibliograficzny, oferujący dostęp do baz danych i świadczący szeroki zakres usług biblio- O tecznych OCR = optical character recognition object n. 1. obiekt 2. dopełnienie (w gra- optyczne rozpoznawanie znaków (pisma) matyce) 3. cel v. sprzeciwiać się odd adj. 1. nieparzysty 2. przypadkowy binary large object duży obiekt bi- ode oda narny (duży plik danych, głównie mul- offer n. 1. oferta 2. propozycja timedialnych) v. 1. oferować 2. proponować digital object identifier cyfrowy iden- offering 1. oferta 2. propozycja tyfikator dokumentu elektronicznego office 1. biuro 2. stanowisko, urząd 3. de- objective n. 1. biernik 2. cel partament, ministerstwo adj. obiektywny archives record office archiwum (pla- objectivity obiektwyność, obiektywizm cówka) officer 150

dean’s office dziekanat oncology onkologia departmental record office registra- on-demand publishing druk na żąda- tura nie (publikacja drukowana na zamówienie editorial office redakcja (siedziba) klienta w przypadku wyczerpania nakładu) office of origin komórka macierzysta one-on-one zob. one-to-one patent office urząd patentowy one-site licence licencja jednostano- officer urzędnik wiskowa chief executive officer prezes zarzą- one-to-one adj. indywidualny (np. szko- du, dyrektor naczelny lenie) chief information officer osoba zaj- adv. indywidualnie mująca się zarządzaniem informacją w firmie lub instytucji ongoing adj. trwający (nadal), toczący się information officer pracownik in- onionskin pelur (rodzaj papieru do spo- formacji rządzania kopii na maszynie do pisania) official n. urzędnik online adj. podłączony (do sieci kom- adj. 1. oficjalny, formalny 2. urzędowy puterowej) official bulletin wydawnictwo urzę- online catalogue katalog online (ka- dowe talog dostępny w sieci) online public access catalogue kata- official certificate zaświadczenie urzę- log dostępny publicznie w sieci dowe online services usługi związane z udo- official language język urzędowy stępnianiem zasobów elektronicznych official publication wydawnictwo onomazjologia urzędowe onomasiology official title tytuł ze strony tytułowej onomastics onomastyka, nazewnictwo publikacji on-site adj. dostępny na miejscu off-line adj. niepodłączony (do sieci kom- ontological adj. ontologiczny puterowej) ontology ontologia off-print nadbitka Web Ontology Language, OWL język offset 1. offset, druk offsetowy 2. wy- służący do reprezentacji i przetwarzania danych w sieci WWW równywanie offset press maszyna offsetowa, offset op. cit. = opere citato w cytowanym (po- wyżej) dziele off-site adv. poza terenem (np. biblioteki) OPAC = online public access catalogue old prints stare druki katalog dostępny publicznie w sieci older adults osoby starsze opacity nieprzezroczystość omission opuszczenie, pominięcie opaque adj. nieprzezroczysty omnibus adj. zbiorowy open v. otwierać omnibus book/volume zbiór, antolo- adj. otwarty gia, publikacja zawierająca kilka dzieł open access wolny dostęp do bezpłat- tego samego autora nych zasobów elektronicznych omniscience wszechwiedza open access repository otwarte repo- on loan adj. wypożyczony zytorium (miejsce przechowywania do- 151 order

kumentów elektronicznych przeznaczo- optimal adj. optymalny nych do udostępniania) optimisation optymalizacja open shelves/stacks swobodny do- optimization zob. optimisation stęp do półek n. optimum open source otwarte oprogramowa- optimum adj. optymalny nie (licencja pozwala na bezpłatne ko- piowane zarówno programu, jak i jego option opcja kodu źródłowego oraz na dowolne jego optional adj. opcjonalny, fakultatywny modyfikacje) optometry optometria open system interconnection stan- opus dzieło dard opisujący strukturę komunika- mangum opus najważniejsze dzieło cji sieciowej opuscule drobny utwór, mało ważne open-ended na czas nieokreślony dzieło opening otwarcie OR operator LUB, suma logiczna opening hours godziny otwarcia order 1. porządek, kolejność, układ, szyk operate v. 1. działać, funkcjonować 2. 2. zamówienie 3. polecenie, rozkaz 4. za- obsługiwać kon operating adj. operacyjny v. 1. porządkować 2. zamawiać 3. rozka- operating expenditure koszty bieżące zywać operating system system operacyjny alphabetical order porządek/układ operation 1. operacja 2. działanie, funk- alfabetyczny cjonowanie 3. obsługa blanket order stałe zamówienie operations research badania opera- citation order formuła fasetowa, po- cyjne rządek poziomy operational adj. działający, sprawny classed order układ systematyczny operational research badania ope- classified order układ systematyczny racyjne collating order kolejność zestawiania operator operator, funktor combination order of facets formu- opere citato w cytowanym (powyżej) ła fasetowa dziele filing order porządek pionowy ophthalmology okulistyka horizontal order porządek poziomy in chronological order w porządku/ opinion opinia układzie chronolgoicznym public opinion poll badania ankietowe in descending order w porządku ma- opposite adj. przeciwny, odwrotny lejącym opposition 1. opozycja (jęz.) 2. sprzeciw in inverse order w odwrotnej kolej- optical adj. optyczny ności optical character recognition optycz- in reverse chronological order w od- ne rozpoznawanie znaków (pisma) wrotnej kolejności chronologicznej optical disc/disk dysk optyczny listing order porządek pionowy optical reader czytnik optyczny pre-order search kontrola dubletów optics optyka przed dokonaniem zamówienia ordered 152

principle of respect for original or- networked knowledge organization der zasada poszanowania układu ory- systems/services klasa sieciowych sys- ginalnego temów/serwisów organizacji wiedzy, subject order układ rzeczowy/przed- służących do tworzenia metadanych miotowy opisu zawartości obiektów informa- word order szyk wyrazów cyjnych ordered adj. uporządkowany non-governmental organization or- ordered pair para uporządkowana ganizacja pozarządowa ordered set zbiór uporządkowany non-profit organization organizacja o charakterze niedochodowym 1. systematyzacja 2. porządko- ordering organization chart schemat organi- wanie, układanie zacyjny Broad System of Ordering uniwersal- organization model model organi- na klasyfikacja szczytowa zacyjny ordering relation relacja porządkująca organization system system organi- ordinal n. 1. liczebnik porządkowy 2. zacyjny księga liturgiczna organization unit jednostka organi- adj. porządkowy zacyjna organ organ simple knowledge organization sys- house organ gazeta zakładowa tem rodzina języków formalnych słu- organization 1. organizacja 2. organi- żących do reprezentacji różnych ro- zowanie dzajów słownictwa kontrolowanego data organization organizacja danych organizational adj. organizacyjny international governmental orga- organizational chart schemat organization międzynarodowa organiza- nizacyjny cja rządowa organizational model model orga- international non-governmental or- nizacyjny ganization międzynardowa organiza- organizational system system orga- cja pozarządowa nizacyjny International Society for Knowledege organizational unit jednostka orga- Organization Międzynarodowe Towa- nizacyjna rzystwo Organizacji Wiedzy organize v. organizować International Organization for Stan- orientation orientacja (strony, politycz- darization Międzynarodowa Organi- na) zacja Normalizacyjna landscape orientation orientacja po- international organization organiza- zioma (tekstu, obrazu) cja międzynarodowa origin 1. źródło, początek 2. pochodze- knowledge organization organiza- nie (wyrazu, osoby) cja wiedzy country of origin kraj pochodzenia knowledge organization system sys- office of origin komórka macierzysta tem organizacji wiedzy original n. oryginał library organization organizacja bi- adj. 1. pierwotny, początkowy 2. orygi- blioteki nalny 153 overprint

original data dane źródłowe struktury tekstu (rozdziałów, podrozdzia- original document dokument ory- łów) ginalny v. przedstawiać w zarysie original edition wydanie oryginalne outlook prognoza, perspektywy original language język źródłowy out-of-print adj. nakład wyczerpany original title tytuł oryginału output 1. twórczość 2. dane wyjściowe principle of respect for original or- literary output dorobek literacki der zasada poszanowania układu ory- output device urządzenie wyjściowe ginalnego output format format wyjściowy v. 1. pochodzić 2. zapocząt- originate outreach n. 1. zasięg 2. program biblio- kować teczny, mający na celu pomoc osobom, originator twórca, autor które mają trudności w korzystaniu z bi- ornament ozdoba blioteki ornamental adj. zdobniczy, ozdobny, v. wykraczać poza dekoracyjny outreach programme program pro- ornamental design wzór zdobniczy mocyjny ornamentation zdobienie, zdobnictwo outset początek ornithology ornitologia outside n. zewnętrzna strona orphan bękart (rodzaj błędu w łama- adj. zewnętrzny niu tekstu) adv. na zewnątrz ortographic adj. ortograficzny outsourcing outsourcing (zlecenie wy- orthograpic dictionary słownik or- konania usług osobom niezatrudnionym tograficzny w firmie) orthography ortografia overall adj. ogólny, całkowity orthop(a)edics ortopedia overarching adj. naczelny, nadrzędny OSI = open system interconnection stan- overdue adj. niezwrócony w terminie dard opisujący strukturę komunikacji sie- (o wypożyczonej książce) ciowej overdue notice monit (pisemne upomnienie, wysyłane użytkownikowi, któ- other title information dodatki do ry nie zwrócił książki w terminie) tytułu overlap n. częściowe pokrywanie się, za- otolaryngology otolaryngologia chodzenie na siebie out of circulation adj. wycofany z udo- v. zachodzić na siebie stępniania overlay n. 1. przezroczysta nakładka (na out of use adj. wycofany z użytku mapę, diagram) 2. warstwa outcome wynik, rezultat v. pokrywać, powlekać outdated adj. przestarzały, nieaktualny overleaf adv. na odwrocie strony outer adj. zewnętrzny overload n. przeciążenie, nadmierne outgoing data dane wyjściowe obciążenie outline n. 1. zarys, streszczenie, skrót v. przeciążać 2. hierarchiczny sposób przedstawienia overprint n. nadruk overrun 154 v. nadrukować fly-title page karta przedtytułowa overrun n. przekroczenie limitu front page pierwsza strona v. przekroczyć limit front-page article artykuł z pierw- oversewing przeszywanie szej strony gilt-edged page kartka ze złocony- oversimplification nadmierne uprosz- mi brzegami czenie half title page karta przedtytułowa oversize adj. dużego formatu number of pages liczba stron overview przegląd, omówienie, ogól- page imposition łamanie tekstu/ko- ny zarys lumny OWL = Web Ontology Language język page layout układ strony służący do repre zentacji i przetwarzania page make-up łamanie tekstu/kolum- danych w sieci WWW ny owner właściciel/ka page number numer strony page preview podgląd strony (przed o wnership 1. posiadanie 2. prawo wła- wydrukiem) sności page proof korekta po przełamaniu ownership transfer przeniesienie pra- (tekstu) wa własności title page strona tytułowa oxidation utlenianie type page kolumna druku, zadruko- oxymoron oksymoron wany obszar (bez marginesów, nagłów- ków, stopek i numerów stron) web page strona WWW pagination paginacja, numerowanie P stron continuous pagination numeracja pace tempo ciągła stron package pakiet, komplet, zestaw paging paginacja, numerowanie stron padded binding oprawa książki w po- paint farba staci miękkiej wyściółki między tekturo- painting obraz wą okładką a pokrywającą ją zewnętrzną warstwą materiału (skaju, skóry) pair para ordered pair para uporządkowana paediatrics pediatria palaeontology paleontologia page 1. strona, stronica 2. kartka paleografia active server pages aktywne strony paleography serwera (technologia służąca do two- paleontology zob. palaeontology rzenia dynamicznych stron WWW) palimpsest palimpsest back of the page 1. verso, odwrotna pamphlet 1. broszura, prospekt, ulot- strona 2. verso ostatniej strony ka 2. pamflet back page 1. verso, odwrotna strona panel 1. panel, pulpit 2. panel, grupa, 2. verso ostatniej strony zespół editorial page strona, na której jest panel discussion dyskusja panelowa drukowany artykuł redakcyjny panel study badania panelowe 155 parenting collection panelist uczestnik dyskusji panelowej two ply paper papier dwuwarstwowy paper n. 1. papier 2. gazeta 3. artykuł na- uncoated paper papier niepowlekany ukowy 4. referat (na konferencję) 5. do- unsized paper papier niezaklejony kument 6. ~s spuścizna prywatna, zbiór waste paper makulatura wax paper papier woskowany dokumentów osobistych lub rodzinnych white paper raport rządowy, biała księ- adj. papierowy ga acid-free paper papier bezkwasowy woodfree paper papier bezdrzewny art paper 1. papier ilustracyjny 2. pa- working paper dokument roboczy pier dwustronnie kredowany wrapping paper papier pakowy calendered paper papier gładzony paperback n. książka w miękkiej oprawie carbon paper kalka adj. w miękkiej oprawie coated paper papier powlekany, papier kredowy papyrus papirus conference paper referat konferen- parable przypowieść, parabola cyjny paradigm paradygmat decorated paper papier ozdobny paradigmatic adj. paradygmatyczny durable paper papier wytrzymały paradigmatic relation relacja para- fine paper copy egzemplarz wydru- dygmatyczna kowany na papierze wysokiej jakości paradox paradoks ground wood paper papier drzewny paragon 1. wzór doskonałości 2. dwugar- handmade paper papier czerpany mond (czcionka o rozmiarze 20 punktów) imitation art paper papier ilustracyj- paragraph akapit, ustęp ny niepowlekany India paper papier biblijny parallel n. 1. paralela, podobieństwo 2. manifold paper przebitka znak // map paper papier mapowy adj. równoległy parallel title tytuł równoległy matt paper papier matowy paper cutter gilotyna do papieru parameter parametr paper knife nóż do papieru parametric adj. parametryczny paper mill papiernia, wytwórnia pa- paramount adj. najważniejszy pieru paraph ozdobnik przy podpisie, mający paper size format/rozmiar papieru zapobiegać fałszerstwu paper splitting rozwarstwienie papieru paraphrase n. parafraza paper tape taśma dziurkowana v. parafrazować permanent paper papier trwały parasitology parazytologia plan paper papier kartograficzny pergamin quality paper papier wysokiej jakości parchment rag paper papier szmaciany parent 1. rodzic 2. przodek reclaimed paper papier makulaturowy parenthesis 1. nawias okrągły 2. wtrą- recycled paper papier z recyklingu cenie, zdanie wtrącone research paper artykuł naukowy parenting collection część księgozbio- security paper papier zabezpieczony ru, do którego mają dostęp tylko osoby tissue (paper) bibułka dorosłe parish 156 parish parafia partnership partnerstwo parish library biblioteka parafialna passage ustęp, fragment parliament parlament passim passim (= w różnych miejscach) parliamentary adj. parlamentarny passive n. strona bierna parliamentary library biblioteka par- adj. bierny, pasywny lamentarna password hasło parochial adj. parafialny user password hasło użytkownika parody n. parodia paste n. klajster, klej v. parodiować v. 1. przyklejać 2. wstawiać, wklejać (frag- parry n. riposta ment tekstu) v. odeprzeć (krytykę, argumenty) cut and paste wyciąć i wkleić parse v. przeprowadzać analizę składnio- paste-down połowa wyklejki, która jest wą przyklejona do wewnętrznej strony boku parser analizator składni, parser kartonu parsing analiza składniowa pastiche pastisz part 1. część 2. odcinek (serialu, opo- patent n. patent wiadania) v. opatentować hierarchical whole-part relationship adj. patentowy relacja mereologiczna additional patent patent dodatkowy part of speech część mowy dependent patent paten zależny part-whole relation relacja typu część- design patent tytuł ochronny dla wzo- całość, relacja mereologiczna ru użytkowego whole-part relationship relacja typu improvement patent patent na udo- całość-część, relacja mereologiczna skonalenie International Patent Classification adj. 1. częściowy 2. stronniczy partial Międzynarodowa Klasyfikacja Paten- partial equivalence ekwiwalencja czę- towa ściowa letters patent dokument patentowy partial title część tytułu main patent patent główny participant uczestni-k/czka national patent patent krajowy participate v. uczestniczyć, brać udział national patent classification naro- participation uczestnictwo, udział dowa klasyfikacja patentowa participle imiesłów non-infringement of patent in force czystość patentowa particle partykuła patent abstract skrót opisu patento- particularly adv. szczególnie, zwłaszcza wego partition podział (zbioru) patent agent rzecznik patentowy partitive adj. partytywny patent application zgłoszenie paten- narrower term partitive deskryptor towe węższy mereologicznie patent claim zastrzeżenie patentowe partitive relation relacja mereolo- patent classification klasyfikacja pa- giczna tentowa 157 performance

patent document dokument paten- PC = personal computer komputer oso- towy bisty patent drawing rysunek patentowy PDA = personal digital assistant kom- patent family rodzina patentów puter kieszonkowy patent holder właściciel patentu pearl perl (czcionka o rozmiarze 5 punk- patent information informacja pa- tów) tentowa pedagogical adj. pedagogiczny patent law prawo patentowe patent novelty nowość patentowa pedagogics pedagogika patent number numer patentowy pedagogy pedagogika patent of addition patent dodatkowy pediatrics pediatria patent office urząd patentowy peek-a-boo card karta przezierna patent protection ochrona patentowa peekaboo zob. peek-a-boo patent register rejestr patentowy peep-hole card karta przezierna patent specification opis patentowy peer review recenzowanie (artykułów petty patent mały patent naukowych) provisional patent patent tymczasowy regional patent patent regionalny peer-reviewed adj. recenzowany (o cza- reissue of a patent ponowne udziele- sopiśmie) nie patentu pen n. pióro patentability zdolność patentowa v. pisać pen name pseudonim literacki patented adj. opatentowany quill pen gęsie pióro patentee właściciel patentu penalty kara path ścieżka dostępu pendant uzupełnienie absolute path name pełna nazwa ścieżki dostępu pending adj. 1. w toku 2. nierozstrzy- gnięty pathfinder spis bibliograficzny, pomaga- jący użytkownikom znaleźć dokumenty na penultimate adj. przedostatni (np. roz- temat wybranego zagadnienia dział) pathology patologia percent procent patron 1. użytkownik (biblioteki) 2. pa- percentage procent, odsetek tron, opiekun perception percepcja patron ID 1. karta użytkownika 2. nu- perfect adj. doskonały, idealny mer użytkownika perforator dziurkarka patron type kategoria użytkownika perform v. wykonywać zadanie problem patron użytkownik, który performance 1. wykonanie zadania 2. sprawia problemy (np. zakłóca ciszę, wydajność, osiągi, wyniki łamie regulamin) performance evaluation ocena wydaj- pattern wzór, wzorzec ności, ocena pracy pay-per-view płatny dostęp do wybra- performance indicator wskaźnik wy- nego artykułu z czasopisma dajności period 158

service performance efektywność permuted index indeks permutacyjny usługi permuted title index indeks KWIC period okres, czas trwania Permutern Subject Index indeks borrowing period okres wypożyczenia przedmiotowy (w drukowanych indek- checkout period okres wypożyczenia sach cytowań – SCI, SSCI, A&HCI) lending period okres wypożyczenia persistence trwałość, trwanie loan period okres wypożyczenia persistent adj. trwały period bibliography bibliografia o ograniczonym zasięgu chronolo- personal adj. osobisty, prywatny gicznym personal computer komputer osobisty retention period okres przechowywa- personal data dane osobowe nia (dokumentów w archiwach) personal digital assistant komputer kieszonkowy subscription period okres prenume- personal information management raty zarządzanie informacją osobistą periodic adj. okresowy, periodyczny personalize v. przystosowywać do indy- periodical n. 1. czasopismo 2. wydaw- widualnych potrzeb nictwo periodyczne personnel 1. personel 2. dział kadr adj. okresowy, periodyczny electronic periodical czasopismo elek- perspective perspektywa troniczne pertain v. dotyczyć, odnosić się do library periodical room czytelnia cza- pertinence pertynencja, relewancja prag- sopism matyczna periodical index bibliografia zawar- principle of pertinence zasada per- tości czasopism tynencji periodicity okresowość, periodyczność pertinency zob. pertinence peripheral n. urządzenie zewnętrzne/pe- pertinent adj. pertynentny, relewantny ryferyjne (np. drukarka, skaner) petty patent mały patent adj. zewnętrzny, peryferyjny pH = potential of hydrogen odczyn pH periphrasis peryfraza pH value wartość pH permanence trwałość pharmaceutics farmaceutyka permanent adj. trwały pharmacology farmakologia permanent paper papier trwały pharmacy farmacja permeability przepuszczalność phase faza, stadium, okres permission pozwolenie, zezwolenie phase relation relacja fazowa access permission pozwolenie dostępu phatic adj. fatyczny permit pozwolenie, zezwolenie phatic function of language fatyczna processing permit pozwolenie na funkcja języka przetwarzanie PhD = Doctor of Philosophy 1. doktorat, permutation permutacja stopień doktora 2. doktor nauk permutation index indeks permu- PhD thesis praca/rozprawa doktorska tacyjny phenomena zob. phenomenon 159 pilot phenomenon pl. phenomena 1. zjawi- phototypesetting skład fotograficz- sko 2. fenomen ny, fotoskład philology filologia phototypography światłodruk, foto- faculty of philology wydział filolo- typia giczny phrase 1. fraza 2. zwrot, wyrażenie philosophy filozofia phraseology frazeologia Doctor of Philosophy 1. doktorat, sto- physical adj. fizyczny, materialny pień doktora 2. doktor nauk mathematical and physical sciences phoneme fonem nauki matematyczno-fizyczne phonemic adj. fonemiczny physical carrier nośnik fizyczny phone telefon physical descri ption opis fizyczny cellular/mobile phone telefon komór- physical form designator oznaczenie kowy formy zapisu phonetic adj. fonetyczny physics fizyka phonetics fonetyka physiology fizjologia phonological adj. fonologiczny physiotherapy fizjoterapia phonology fonologia phytochemistry fitochemia photo zob. photograph phytopathology fitopatologia photocomposition skład fotograficz- pica cycero (czcionka o rozmiarze 12 ny, fotoskład punktów) photocopier fotokopiarka pick-up location miejsce odbioru (za- photocopy n. fotokopia mówionej przez użytkownika książki) v. robić fotokopię pictogram piktogram photocopying fotokopiowanie pictography piktografia photodegradation degradacja foto- pictorial n. 1. magazyn ilustrowany 2. chemiczna książka z obrazkiem na okładce photoengraving chemigrafia adj. obrazkowy (pismo), ilustrowany (słow- photograph n. fotografia, zdjęcie nik) v. fotografować picture 1. obraz, obrazek, rysunek, ryci- photography fotografika na 2. zdjęcie, fotografia photogravure fotograwiura, heliogra- picture book książka obrazkowa wiura pie chart wykres kołowy photomechanical print kopia foto- piece 1. część, fragment 2. dzieło, utwór mechaniczna 3. dokument, egzemplarz, sztuka photomicrography fotomikrografia pigment barwnik, pigment photomontage fotomontaż pigskin świńska skóra photoprint fotokopia pilot n. pilotaż (test) photoprinting fotokopiowanie adj. pilo tażowy phototype odbitka światłodrukowa pilot study badania pilotażowe PIM 160

PIM = personal information manage- platform platforma (sprzętowa, progra- ment zarządzanie informacją osobistą mowa) pinpoint v. określać, ustalać, precyzować plausible adj. prawdopodobny, wiary- pinyin transkrypcja języka mandaryń- godny skiego (chińskiego) na język łaciński play n. 1. sztuka (teatralna) 2. zabawa, piracy piractwo (komputerowe) rozrywka computer piracy piractwo kompu- v. grać, bawić się terowe playwright dramaturg, dramatopisa- pirate copy kopia piracka rz/rka placard plakat, afisz plenary adj. plenarny plenary session sesja plenarna place n. 1. miejsce 2. miejscowość v. umieszczać pleonasm pleonazm common auxiliaries of place poddzia- plot fabuła, akcja ły wspólne miejsca plug-in wtyczka (dodatek do programu place of publication miejsce wydania komputerowego, rozszerzający jego moż- placement umieszczenie, umiejscowienie liwości) plagiarism plagiat, plagiatorstwo plural liczba mnoga plagriary 1. plagiator/ka 2. plagiat ply warstwa two ply paper papier dwuwarstwowy plain adj. 1. zwykły, prosty, bez ozdobni- ków 2. niezaszyfrowany pocket edition wydanie kieszonkowe podcast forma internetowej publikacji plan n. plan (mapa, zamiar) dźwiękowej, audycja internetowa v. planować contingency plan plan awaryjny poem wiersz, poemat floor plan plan piętra poetic adj. poetycki plan paper papier kartograficzny poetic licence licencja poetycka, li- storage plan plan rozmieszczenia (np. centia poetica regałów) poetry poezja plane płaszczyna lyric poetry liryka content plane plan treści point n. 1. punkt 2. istota, sedno expression plane plan wyrażania v. wskazywać planning planowanie access point punkt dostępu strategic planning planowanie stra- common auxiliaries of point of view tegiczne poddziały wspólne punktu widzenia oraz sposobu ujęcia tematu przez au- plastyczność plasticity tora plat diagram, mapa, schemat decimal point separator dziesiętny plate wkładka z ilustracją (w Polsce stosuje się przecinek) colour plate kolorowa strona (wkład- dry point suchoryt ka) z ilustracją, umieszczona w książce point of access punkt dostępu plate printing druk wklęsły typographical point punkt typogra- printing plate płyta drukowa ficzny 161 posting polemic(s) polemika population 1. ludność 2. populacja policy polityka, strategia pop-up book książka, w której po otwar- collection development policy pro- ciu pojawiają się trójwymiarowe obrazki fil gromadzenia, polityka kształtowa- pop-up menu menu wyskakujące, menu nia zbioru podręczne common research policy wspólna po- pornography pornografia lityka badań (naukowych) porowatość cultural policy polityka kulturalna porosity information policy polityka infor- portable adj. przenośny macyjna portable computer komputer prze- IT security policy polityka bezpie- nośny czeństwa instytucji w zakresie syste- portal portal (internetowy serwis infor- mów informatycznych macyjny) security policy polityka bezpieczeń- portrait portret stwa Portuguese n. język portugalski poligraph powielacz adj. portugalski Polish n. język polski pose v. stawiać, wysuwać (pytanie, tezę) adj. polski positivism pozytywizm political adj. polityczny post wiadomość umieszczona na forum political correctness poprawność po- dyskusyjnym lityczna indekso- political map mapa polityczna post-coordinate indexing political science politologia wanie postkoordynacyjne politics polityka, działalność polityczna post-coordination postkoordynacja poll ankieta, sondaż postdated adj. postdatowany public opinion poll badania ankietowe postdoctoral dissertation rozprawa polyester poliester habilitacyjna polygraphic adj. poligraficzny poster 1. plakat naukowy 2. afisz poster session sesja posterowa, sesja polymer polimer plakatowa polymorphism polimorfizm postgraduate n. magistrant (GB), dok- polyptych poliptyk torant (US) polysemy polisemia adj. magisterski (GB), doktorancki (US) polysynthetic language język poli- postgraduate studies studia magister- syntetyczny skie (GB), studia doktoranckie (US) polytechnic politechnika posthumous adj. pośmiertny, wydany polythetic classification klasyfikacja po śmierci (autora) politetyczna right of posthumous publication pra- pontifical pontyfikał wo do pośmiertnej publikacji popular science literature literatura posting hasło przedmiotowe lub deskryp- popularnonaukowa tor opisujący dokument postmodern 162

generic posting oznaczenie hierar- pre-coordinate indexing indeksowa- chiczne nie prekoordynacyjne postmodern adj. postmodernistyczny pre-coordination prekoordynacja postmodernism postmodernizm predicate 1. orzeczenie 2. predykat postscript postscriptum, dopisek predicate calculus rachunek predy- postwar adj. powojenny katów p otboiler chałtura predict v. przewidywać potential potencjał prediction prognozowanie, przewidy- potential of hydrogen odczyn pH wanie power 1. moc 2. pełnomocnictwo, upo- predominant adj. dominujący, prze- ważnienie ważający cessation of the power of attorney predominant name nazwa ujedno- licona ustanie pełnomocnictwa computing power moc obliczeniowa preface przedmowa, wstęp emergency power supply zasilanie preference 1. preferencja 2. priorytet, awaryjne pierwszeństwo pp = pages strony reading preference preferencje czy- telnicze practical adj. 1. praktyczny 2. wykonalny practical application zastosowanie preferred term deskryptor, termin pre- praktyczne ferowany prefiks practice praktyka prefix prehistoria pragmatic adj. pragmatyczny prehistory prejudice uprzedzenie, stronniczość pragmatics pragmatyka racial prejudice uprzedzenia na tle pragmatism pragmatyzm rasowym praxis 1. praktyka, stosowanie w prakty- prelibrary binding wzmocniona opra- ce 2. praktyka, zwyczaj wa często wypożyczanych książek prayer book modlitewnik preliminaries preliminaria preamble 1. preambuła, wstęp 2. nagłó- preliminary adj. wstępny, przygoto- wek wiadomości wawczy precede v. poprzedzać preliminary edition wstępne wydanie preceding adj. poprzedni, uprzedni premis przesłanka précis n. streszczenie premises teren obiektu v. robić streszczenie library premises teren biblioteki precise adj. dokładny, precyzyjny pre-order search kontrola dubletów precision 1. dokładność, trafność 2. pre- przed dokonaniem zamówienia cyzja preparator kurator/komisarz wystawy preclude v. wykluczać preposition przyimek preclusion wykluczenie preprint preprint precondition warunek wstępny preprocessing przetwarzanie wstępne 163 print prequel powieść lub film o wydarzeniach prevent v. zapobiegać, uniemożliwiać poprzedzających akcję dzieła, do które- preventive adj. zapobiegawczy, ochronny go nawiązują preventive maintenance konserwacja prerequisite warunek wstępny, waru- zapobiegawcza nek zasadniczy preview podgląd, przegląd wstępny presentation prezentacja page preview podgląd strony (przed prese rvation ochrona, zabezpieczanie, wydrukiem) przechowywanie print preview podgląd wydruku collection preservation ochrona zbio- previous adj. poprzedni, wcześniejszy rów previous record poprzedni rekord preserve v. chronić, zabezpieczać prewar adj. przedwojenny press 1. prasa 2. druk 3. wydawnictwo, price cena oficyna wydawnicza 4. drukarnia 5. ma- cover price cena wydrukowana na szyna drukarska okładce, cena katalogowa subscription price cena prenumeraty binding press prasa introligatorska gutter press prasa brukowa primary adj. podstawowy, główny, za- hand press book książka drukowa- sadniczy na ręcznie primary author autor podany jako offset press maszyna offsetowa, offset pierwszy, w przypadku gdy dokument press clipping service usługa groma- ma więcej niż jednego autora primary document dokument pier- dzenia wycinków prasowych na okre- wotny ślony temat primary source źródło pierwotne/pry- press proof/revise wydruk próbny do marne ostatniej korekty primary value wartość pierwotna press run nakład press sheet arkusz drukarski primer podręcznik dla początkujących long primer garmond (czcionka o roz- printing press prasa drukarska miarze 10 punktów) stanhope press rodzaj ręcznej prasy drukarskiej, zbudowanej wyłącznie primitive term termin pierwotny z elementów żelaznych principal adj. główny underground press prasa podziemna principle zasada, reguła yellow press prasa brukowa principle of division zasada podziału pressmark sygnatura (GB) principle of inversion zasada inwersji principle of pertinence zasada per- presupposition presupozycja, założenie tynencji prevail v. przeważać, dominować principle of provenance zasada pro- prevalence 1. powszechne występowa- weniencji nie, rozpowszechnienie 2. przewaga, do- principle of respect for original or- minacja der zasada poszanowania układu ory- prevalent adj. 1. szeroko rozpowszech- ginalnego niony, powszechny 2. przeważający, do- print n. 1. druk 2. odbitka 3. publikacja minujący drukowana printed 164 v. 1. drukować 2. robić odbitkę printer’s ink farba drukarska albumen print druk albuminowy printing 1. drukowanie, druk 2. nakład carbon print druk na kalce 3. drukarstwo collodion print druk kolodionowy additional printing dodruk commemorative print druk okolicz- art of printing sztuka drukarska nościowy block printing druk wypukły contact print druk kontaktowy chromatic printing druk wielobarw- dot matrix print druk igłowy ny, chromotypia e-print 1. wersja elektroniczna 2. druk colour printing druk kolorowy elektroniczny digital printing druk (drukowanie) early print wczesny druk cyfrowy fine print szczegółowe/dodatkowe in- draft printing wydruk roboczy formacje wydrukowane drobnym dru- flexographic printing druk flekso- kiem pod tekstem głównym graficzny in print 1. wydany drukiem, opubliko- gravure printing druk wklęsły wany 2. dostępny w sprzedaży invention of printing wynalazek dru- informative job prints akcydensy in- ku formacyjne plate printing druk wklęsły jobbing print akcydens printing form forma drukowa large print duża czcionka printing frame kopiorama metal relief-tone print akwatinta printing house drukarnia multi-colour print druk wielobarwny printing industry poligrafia off-print nadbitka printing ink farba drukarska old prints stare druki printing machine maszyna drukarska out of print nakład wyczerpany printing mistake błąd drukarski photomechanical print kopia foto- printing plate płyta drukowa mechaniczna print preview podgląd wydruku printing press prasa drukarska print run nakład printing quality jakość drukowania proof print wydruk próbny printing run nakład screen print druk sitowy relief printing druk wypukły single-colour print druk jednobarwny silk-screen printing sitodruk single-side print druk jednostronny printout wydruk stencil print druk szablonowy prior adj. poprzedni, uprzedni, wcze- two-side print druk dwustronny śniejszy printed adj. drukowany prior art stan techniki (przed datą printed document dokument dru- pierwszeństwa zgłoszenia patentowego) kowany prior disclosure ujawnienie wcze- printed matter druki śniejsze printed sheet arkusz drukarski priority n. priorytet printer 1. drukarka 2. maszyna drukar- adj. priorytetowy ska 3. drukarz 4. drukarnia priority application zgłoszenie pa- laser printer drukarka laserowa tentowe z mocą prawa pierwszeństwa 165 product

priority date data pierwszeństwa (zgło- process data przetwarzać dane szenia patentowego) processing przetwarzanie prison library biblioteka więzienna automatic data/information proces- pristine adj. idealny, nienaruszony sing automatyczne przetwarzanie da- in pristine condition w idealnym sta- nych/informacji nie background processing przetwarza- privacy prywatność nie w tle, przetwarzanie drugoplanowe data privacy prywatność danych batch processing przetwarzanie wsa- private adj. prywatny dowe private library biblioteka prywatna central processing unit jednostka cen- private property własność prywatna tralna (komputera) computer image processing kompu- privileged user użytkownik uprzywi- terowe przetwarzanie obrazu lejowany data processing przetwarzanie danych prize nagroda decentralised processing rozproszo- Nobel Prize in Literature Literacka ne przetwarzanie danych Nagroda Nobla electronic data processing elektro- Pulitzer Prize nagroda Pulitzera niczne przetwarzanie danych probabilistic adj. probabilistyczny general information processing sys- probabilistic retrieval wyszukiwanie tem uniwersalny system przetwarza- probabilistyczne nia informacji probability prawdopodobieństwo information processing przetwarza- calculus of probability rachunek nie informacji prawdopodobieństwa interactive processing przetwarzanie probable adj. prawdopodobny interaktywne problem 1. problem, trudność 2. zadanie mass processing przetwarzanie ma- problem analysis analiza problemu sowe problem patron użytkownik, który processing permit pozwolenie na sprawia problemy (np. zakłóca ciszę, przetwarzanie łamie regulamin) real-time data processing przetwa- procedural adj. proceduralny rzanie danych w czasie rzeczywistym procedure procedura text processing przetwarzanie tekstu word processing komputerowe prze- proceed v. 1. kontynuować 2. postępować twarzanie tekstów proceedings sprawozdanie, protokół conference proceedings materiały processor procesor konferencyjne word processor procesor tekstu process n. proces procurement nabywanie v. przetwarzać producer producent a process of trial and error metoda product 1. produkt 2. iloczyn 3. wy- prób i błędów twór, wynik information process proces informa- Cartesian product iloczyn kartezjań- cyjny ski production 166

end product produkt końcowy profound adj. głęboki, wnikliwy, grun- logical product iloczyn logiczny towny production produkcja program n. program (komputerowy) productive adj. wydajny, produktywny v. programować productivity wydajność, produktywność archive program program archiwi- zujący profession zawód, profesja computer program program kom- professional n. 1. profesjonalista 2. puterowy przedstawiciel zawodu concordance program program kon- adj. 1. profesjonalny 2. zawodowy kordacyjny information professional pracownik programme n. program informacji v. programować professional competence kompeten- framework programme program ra- cje zawodowe mowy professional development rozwój za- outreach programme program pro- wodowy mocyjny professional ethics etyka zawodowa programmer programista professional literature literatura fa- programowanie chowa programming computer programming programo- professional qualifications kwalifika- wanie komputerów cje zawodowe programming language język pro- professionalism profesjonalizm, fa- gramowania chowość progress n. postęp, postępy professor profesor v. robić postępy, rozwijać się adjunct professor profesor kontrak- prohibit v. zakazywać, zabraniać towy prohibited books prohibita assistant professor profesor uniwersytecki prohibition zakaz associate professor profesor nadzwy- project n. projekt, plan, przedsięwzięcie czajny v. projektować, planować professor emeritus zasłużony emery- Project Gutenberg Projekt Gutenberg towany profesor (inicjatywa polegająca na umieszczeniu w Internecie elektronicznych wersji ksią- proficiency biegłość, sprawność żek istniejących w wersji papierowej) profile profil, charakterystyka prolegomenon prolegomena interest profile profil zainteresowań search profile złożona instrukcja wy- proliferate v. rozprzestrzeniać się szukiwawcza lub zapytanie informa- proliferation rozprzestrzenianie się cyjne prolific adj. płodny (o autorze) user profile profil użytkownika prologue prolog profit zysk, korzyść, pożytek prominent adj. wybitny, prominentny profitability zyskowność, dochodowość, promote v. 1. promować 2. wspierać rentowność 3. awansować 167 provider promotion 1. promocja 2. wspieranie ProQuest nazwa serwisu informacyjne- 3. awans go, udostępniającego pełnotekstowe bazy pronoun zaimek danych proof 1. odbitka próbna 2. korekta, odbit- prose proza ka korektorska 3. dowód, dowody prospective adj. potencjalny, przewi- clean proof odbitka wzorcowa dywany final manuscript proof adiustacja prospective bibliography bibliografia galley proof korekta szpaltowa prospektywna page proof korekta po przełamaniu prospectus broszura, prospekt (tekstu) protagonist bohater/ka, protagonist-a/ka press proof wydruk próbny do ostat- protect v. chronić niej korekty protection ochrona proof correction marks znaki korek- data protection ochrona danych torskie intellectual property protection proof print wydruk próbny ochrona własności intelektualnej proof reader korektor (osoba) legal protection ochrona prawna proof reading korekta patent protection ochrona patentowa trial proof wydruk próbny write protection zabezpieczenie przed proofreading korekta (tekstu) zapisem proper adj. właściwy, odpowiedni protocol protokół proper name nazwa własna communication protocol protokół ko- title proper tytuł właściwy munikacyjny property własność data access protocol protokół dostę- industry property title tytuł własno- pu do danych ści przemysłowej file transfer protocol protokół prze- intellectual property protection syłania plików ochrona własności intelektualnej hypertext transfer protocol proto- intellectual property rights prawa kół przesyłania dokumentów hiper- własności intelektualnej tekstowych intellectual property własność inte- prototype prototyp lektualna prove v. wykazać, udowodnić private property własność prywatna provenance pochodzenie, proweniencja proportion proporcja principle of provenance zasada pro- proportional adj. proporcjonalny weniencji proposal propozycja proverb przysłowie invention proposal projekt wynalaz- provide v. dostarczać, zaopatrywać czy provide access umożliwiać/zapew- proposal for innovation projekt ra- niać dostęp cjonalizatorski provider dostawca proposition propozycja application service provider dostaw- proprietary rights prawa własności ca aplikacji internetowych province 168

Internet service provider dostawca co-publication wspólna publikacja usług internetowych commercial publication dokument province domena, dziedzina techniczno-handlowy provincial standard norma admini- electronic publication publikacja elek- stracyjno-terytorialna troniczna provision 1. zaspokajanie (potrzeb), frequency of publication częstotli- świadczenie (usług) 2. warunek, klauzula wość wydawnicza government publication publikacja provisional adj. tymczasowy, przejściowy urzędowa provisional patent patent tymczasowy non-periodic publication wydawnic- rektor (GB) provost two nieperiodyczne proximity bliskość official publication wydawnictwo proxy 1. pełnomocnictwo 2. pełnomoc- urzędowe ni-k/czka 3. serwer pośredniczący place of publication miejsce wydania psalter psałterz publication date data wydania pseudandry autorka używająca męskie- publication size objętość wydawnicza go pseudonimu publication type rodzaj publikacji pseudonym pseudonim retracted publication publikacja wy- psychiatry psychiatria cofana right of posthumous publication pra- psychological adj. psychologiczny wo do pośmiertnej publikacji psychological novel powieść psycho- scholarly publication publikacja na- logiczna ukowa psycholinguistics psycholingwistyka Universal Availability of Publica- psychology psychologia tions, UAP program powszechnego public n. 1. społeczeństwo 2. publicz- dostępu do publikacji ność, odbiorcy publicity reklama, rozgłos, promocja adj. 1. społeczny 2. publiczny publish v. publikować, wydawać in the public domain ogólnie dostępny online public access catalogue kata- publisher wydawca log dostępny publicznie w sieci ancillary publisher wydawca niepro- public access to information publicz- fesjonalny ny dostęp do informacji publisher’s catalogue katalog wydaw- public data dane ogólnie dostępne niczy public domain własność publiczna publisher’s sheet arkusz wydawniczy public domain software oprogramo- vanity publisher wydawnictwo publi- wanie bezpłatne kujące prace na koszt autora public library biblioteka publiczna publishing publikowanie, działalność public opinion poll badania ankietowe wydawnicza public service corporation przedsię- co-publishing współwydawanie biorstwo użyteczności publicznej desktop publishing mała poligrafia publication 1. publikacja, wydawnic- e-publishing = electronic publishing two 2. publikacja, wydanie, opublikowanie publikowanie elektroniczne 169 quantitative

electronic publishing publikowanie elektroniczne Q on-demand publishing druk na żąda- nie (publikacja drukowana na zamó- quad czworokąt wienie klienta w przypadku wyczerpa- mutton quad firet nia nakładu) nut quad półfiret publishing activity działalność wy- set quad firet dawnicza quadrennial adj. wydawany co czte- publishing house wydawnictwo, fir- ry lata ma wydawnicza qualification 1. kwalifikacje 2. zastrze- puff przesadna reklama (książki) żenie Pulitzer Prize nagroda Pulitzera professional qualifications kwalifika- pulling demontaż cje zawodowe pun gra słów, kalambur qualification certificate świadectwo punch n. dziurkarka kwalifikacyjne v. dziurkować qualified adj. wykwalifikowany, dyplo- automatic punch dziurkarka auto- mowany matyczna qualifier kwalifikator, określnik, obja- card punch dziurkarka kart śnienie punch(ed) card karta dziurkowana qualify v. kwalifikować (się) punch(ed) tape taśma dziurkowana qualitative adj. jakościowy punched adj. dzirukowany qualitative research badania jako- edge-punched card karta obrzeżnie ściowe dziurkowana quality n. 1. jakość 2. cecha, właściwość marginal punched card karta obrzeż- adj. wysokiej jakości nie dziurkowana archival qual ity wartość archiwalna punching dziurkowanie certificate of quality certyfikat jakości punctuatio n interpunkcja draft quality robocza jakość druku pundit ekspert high-quality wysokiej jakości purchase zakup, nabytek letter-quality wysokiej jakości (wy- v. kupować, nabywać druk) low-quality niskiej jakości purchasing nabywanie, dokonywanie printing quality jakość drukowania zakupów quality control kontrola jakości pure adj. czysty, bez domieszki quality paper papier wysokiej jakości pure notation notacja jednolita total quality management komplek- purport v. utrzymywać, twierdzić sowe zarządzanie jakością pursue v. prowadzić, realizować (plan, quantifier kwantyfikator badania, politykę) existential quantifier kwantyfikator purview zasięg, zakres (kompetencji) szczegółowy put v. wprowadzać, umieszczać quantitative adj. ilościowy quantity 170

quantitative research badania ilo- quotation cytat ściowe quotation marks cudzysłów quantity 1. ilość 2. wielkość quote v. cytować quarter ćwierć, ćwiartka quotes cudzyłów quarter binding oprawa niepełna quotient iloraz quarterly n. kwartalnik adj. kwartalny adv. kwartalnie, co kwartał quarto kwarto (format książki o rozmia- R rze ¼ arkusza drukarskiego) race rasa quasi-synonym quasi-synonim discrimination on the grounds of race query n. zapytanie, kwerenda dyskryminacja na tle rasowym v. zadawać pytanie racial adj. rasowy ad hoc query zapytanie ad hoc racial discrimination dyskryminacja query language język zapytań na tle rasowym search query instrukcja wyszukiwaw- racial prejudice uprzedzenia na tle cza (wprowadzana np. do wyszukiwa- rasowym rek internetowych) rasizm structured query language struktu- racism ralny język zapytań rack regał, półka quest poszukiwanie radiology radiologia question n. 1. pytanie, zapytanie 2. kwe- rag paper papier szmaciany stia, sprawa 3. wątpliwość random adj. losowy, przypadkowy v. 1. pytać 2. kwestionować random access dostęp be zpośredni, encoded question instrukcja wyszu- dostęp swobodny kiwawcza range 1. zakres 2. przedział, grupa, ka- frequently asked questions często za- tegoria dawane pytania actual range zakres rzeczywisty search question zapytanie informa- date range zakres czasowy cyjne rank v. ustawiać w kolejności, szerego- questionable adj. wątpliwy, dyskusyjny wać, sortować questionnaire kwestionariusz, ankieta ranking ranking quill pen gęsie pióro rare adj. rzadki quinquennial adj. wydawany co pięć lat rare books cymelia, cimelia (rzadkie quintessence kwintesencja druki lub rękopisy) quintessential adj. typowy rate n. 1. współczynnik, wskaźnik 2. tempo quire libra (24 lub 25 akruszy papieru) v. oceniać, szacować quirk zawijas, ozdobnik (w piśmie) baud rate szybkość transmisji danych quorum quorum, kworum w bodach quota przydział subscription rate cena prenumeraty 171 realization ratify v. ratyfikować computer-readable information in- ratify a convention ratyfikować kon- formacja w postaci czytelnej dla komp- wencję tuera rating 1. klasyfikacja, zaszeregowanie machine-readable nadający się do au- 2. ocena tomatycznego przetwarzania content rating klasyfikacja treści (np. machine-readable cataloging katalo- zaszeregowanie materiałów do katego- gowanie w formie elektronicznej (for- rii „tylko dla dorosłych”) mat zapisu danych bibliograficznych) ratio 1. stosunek, proporcja 2. współ- reader 1. czytelnik 2. czytnik 3. korektor czynnik (w wydawnictwie) 4. recenzent conversion ratio współczynnik prze- bar code reader czytnik kodu kre- twarzania skowego miss ratio współczynnik ciszy infor- card reader czytnik kart macyjnej manuscript reader adiustator noise ratio współczynnik szumu in- mature reader dorosły czytelnik formacyjnego microfilm reader czytnik mikrofil- recall ratio współczynnik komplet- mowy ności optical reader czytnik optyczny relevance ratio współczynnik rele- proof reader korektor (osoba) wancji reader area strefa dostępna dla czy- rational adj. racjonalny telników rationale racjonalne uzasadnienie readership czytelnicy rationality racjonalność reading 1. czytelnictwo 2. lektura, tekst proof reading korekta rationalization racjonalizacja reading list bibliografia zalecająca raw data dane nieprzetworzone reading matter lektura RDF = resource description framework reading preference preferencje czy- specyfikacja modelu metadanych telnicze reach n. zasięg reading room czytelnia v. 1. dochodzić, docierać, sięgać 2. osiągać reading-room lending wypożycze- reachable adj. osiągalny nie do czytelni react v. reagować readjustment dostosowanie, modyfi- reaction reakcja kacja reactive adj. reaktywny reagent adj. odczynnik read v. czytać real adj. rzeczywisty compact disc/disk read-only memo- real-time data processing przetwa- ry CD-ROM rzanie danych w czasie rzeczywistym easy-to-read łatwy do przeczytania realignment nowy układ, nowe ułożenie write once, read many jednokrotny realism realizm zapis, wielokrotny odczyt reality rzeczywistość readability czytelność virtual reality rzeczywistość wirtualna readable adj. czytelny realization realizacja realize 172 realize v. 1. realizować, urzeczywistniać character recognition rozpoznawa- 2. zdawać sobie sprawę, uświadomić sobie nie znaków/pisma (przez komputer) realm dziedzina, domena, sfera optical character recognition optycz- ream ryza (500 arkuszy) ne rozpoznawanie znaków (pisma) speech recognition rozpoznawanie ponowna ekspertyza reappraisal mowy (przez komputer) reason n. powód, przyczyna recommendation zalecenie v. wnioskować, rozumować recommended standard standard za- reasoning wnioskowanie, rozumowanie lecany rebut v. odpierać (zarzuty, krytykę) reconstruct v. zrekonstruować rebuttal odparcie (zarzutów, krytki) reconstruction rekonstrukcja recall 1. kompletność (wyszukiwania record n. 1. zapis 2. rekord (w bazie da- informacji) 2. przypomnienie (o zwro- nych) 3. dokument, akta (sprawy, trans- cie książki) akcji) 4. płyta recall notice monit recall ratio współczynnik komplet- v. zapisywać, rejestrować ności accession record rejestr nabytków, księga inwentarzowa recap n. podsumowanie archives record office archiwum (pla- v. podsumowywać cówka) recapitulate v. podsumowywać authority record 1. rekord wzorcowy, recapitulation podsumowanie rekord kartoteki haseł wzorcowych 2. recatalo(u)ging przekatalogowanie rekord autorytatywny, rekord kartote- receipt odbiór, otrzymanie ki haseł autorytatywnych receive v. otrzymywać bibliographic record rekord biblio- receiver odbiornik graficzny brief record skrócony opis rekordu rewizja tekstu recension catalogue record opis katalogowy, po- recent adj. ostatni, niedawny zycja katalogowa reception odbiór, przyjęcie continuation record rejestr konty- receptivity zdolność absorpcyjna nuacji recipient odbiorca current record rekord bieżący reciprocal adj. wzajemny, obustronny departmental record office registra- reciprocal cross-reference odsyłacz tura porównawczy electronic records and document management system system zarządzania reciprocity wzajemność dokumentami elektronicznymi i re- reclaimed paper papier makulaturowy kordami reclassification przeklasyfikowanie full record pełny opis rekordu recognise v. 1. rozpoznawać 2. uznawać Functional Requirements for Biblio- recognition 1. rozpoznawanie 2. uzna- graphic Record, FRBR funkcjonalny nie (faktu) model rekordu bibliograficznego automatic speech recognition auto- general (record) schedule ogólny wy- matyczne rozpoznawanie mowy kaz akt 173 refurbish

gramophone record płyta gramofo- refer v. 1. odsyłać, skierować 2. dotyczyć nowa referee recenzent (publikacji naukowych) previous record poprzedni rekord refereed adj. recenzowany (o czasopi- records center składnica akt śmie) records management zarządzanie re- reference 1. odsyłacz 2. źródło 3. kordami (informacji), zarządzanie do- wzmianka 4. denotacja, ekstensja kumentami/dokumentacją bibliographic reference przypis bi- records survey przegląd akt bliograficzny semicurrent records dokumenty wy- circular reference odwołanie cyklicz- cofane z bieżącej działalności ne, zależność cykliczna recording nagranie cross reference odsyłacz International Standard Recording multiple reference odsyłacz orien- Code międzynarodowy znormalizo- tacyjny wany kod dokumentu dźwiękowego reciprocal cross-reference odsyłacz sound recording nagranie dźwiękowe porównawczy recover v. 1. odzyskiwać, przywracać 2. reference book wydawnictwo encyklo- wymieniać okładkę pedyczne, wydawnictwo informacyjne recovery odzyskiwanie reference collection księgozbiór pod- data recovery odzyskiwanie danych ręczny recruitment rekrutacja, nabór reference desk stanowisko informa- recruitment drive nabór pracowników cyjne rectangle prostokąt reference librarian bibliotekarz zajmu- jący się udzielaniem informacji użyt- recto recto karty kownikom biblioteki recurrence powtórzenie się reference library biblioteka prezen- recurrent adj. powtarzający się cyjna recurring adj. powtarzający się, powra- reference list bibliografia załącznikowa cający reference services usługi informacyjne recycled paper papier z recyklingu reference standard norma związana redaction 1. redakcja, zredagowanie 2. reference work wydawnictwo infor- nowe wydanie macyjne, informator see also reference odsyłacz uzupeł- redirect v. przekierować niający redistribution redystrybucja see reference odsyłacz całkowity reduce v. redukować referent desygnat reduction 1. redukcja 2. pomniejszenie referral skierowanie, odesłanie redundancy redundancja refine v. poprawić, udoskonalić redundant adj. redundantny refinement 1. udoskonalenie 2. udosko- re-edition reedycja, wznowienie nalona wersja reengineering reinżynieria reflect v. 1. odbijać 2. odzwierciedlać reevaluation ponowna ocena refurbish v. odnawiać (zniszczoną książ- re-examination ponowne zbadanie kę) refuse 174 refuse v. odmawiać reinforce v. wzmacniać refute v. obalać (teorię), odpierać (za- reinforced binding wzmocniona opra- rzuty) wa region region reinforcement wzmocnienie regional adj. regionalny reissue n. wznowienie (publikacji), re- regional archives archiwum regio- edycja nalne v. wznawiać regional bibliography bibliografia re- reissue of a patent ponowne udziele- gionalna nie patentu regional museum museum regionalne regional patent patent regionalny reject v. odrzucać regional standard norma regionalna rejection odrzucenie regionalism regionalizm rejoinder riposta, replika register n. 1. rejestr 2. register (zgodność relate v. relacjonować, opowiadać miejsca wierszy po obu stronach arkusza) related adj. spokrwniony, związany 3. spis, lista related term deskryptor kojarzenio- v. 1. wpisywać do rejestru 2. rejestrować wy, termin kojarzeniowy accession register rejestr nabytków, księga inwentarzowa relation 1. relacja, związek 2. relacja, ta- data register rejestr danych bela (w relacyjnych bazach danych) de-accession register księga ubytków analytic relation relacja analityczna discards register księga ubytków associative relation relacja (s)koja- patent register rejestr patentowy rzeniowa registered adj. zarejestrowany connected relation relacja spójna registered design wzór zastrzeżony converse relation konwers, relacja od- registered name nazwa prawnie za- wrotna strzeżona cultural relations związki kulturowe registered trade mark notice zawia- equivalence relation relacja ekwiwa- domienie o zarejestrowaniu znaku to- lencji/równoważności warowego establishment of hierarchical rela- registered user użytkownik zareje- tions between descriptors hierarchi- strowany zacja deskryptorów registration rejestracja field of relation pole relacji registration card karta rejestracyjna genus-species relation relacja rodzaj- registry kancelaria gatunek regression regresja instance relation relacja przypadkowa regular adj. regularny intrafacet relation 1. relacja wewnątrz- regularity regularność fasetowa 2. relacja międzyfasetowa regulation 1. przepis, regulacja praw- mereological relation relacja mere- na 2. kontrola ologiczna contrary to regulations nieprzepisowo ordering relation relacja porządkująca technical regulation przepis tech- paradigmatic relation relacja para- niczny dygmatyczna 175 repeatable

partitive relation relacja mereolo- relief printing druk wypukły giczna religion religia part-whole relation relacja część-ca- religious adj. religijny łość, relacja mereologiczna cultural, religious and linguistic di- phase relation relacja fazowa versity różnorodność kulturowa, reli- semantic relation relacja semantyczna gijna i językowa symmetric relation relacja symetrycz- relocate v. przemieszczać, przenosić na syntagmatic relation relacja syntag- relocation przeniesienie matyczna remain v. pozostawać, zostawać synthetic relation relacja syntetyczna remainder reszta, pozostałość transitive relation relacja przechodnia remark n. uwaga, komentarz relational database relacyjna baza da- v. zauważyć, zrobić uwagę nych reminder upomnienie relationship związek, powiązanie remote adj. 1. zdalny 2. odległy, daleki antisymmetric relationship relacja remote access dostęp zdalny przeciwstawna removal usunięcie, usuwanie generic relationship relacja generycz- remove v. usuwać na renesans hierarchical relationship relacja hie- Renaissance rarchiczna render v. 1. przedstawiać 2. wyrażać 3. whole-part relationship relacja typu czynić całość-część, relacja mereologiczna render services świadczyć usługi relative adj. względny rendering pokrywanie, rendering relative humidity wilgotność względ- renew v. 1. prolongować, przedłużać ter- na min zwrotu 2. odnawiać relator wskaźnik relacji renewal 1. prolongata, przedłużenie ter- relay v. przekazywać minu zwrotu 2. odnowa, odnowienie loan renewal request prośba o pro- release n. wersja (programu) longatę v. wprowadzać (na rynek) renovation renowacja relevance relewancja relevance ratio współczynnik rele- rental opłata wancji rental collection księgozbiór, którego wypożyczanie jest odpłatne relevant adj. relewantny rental library biblioteka płatna reliability 1. wiarygodność (źródła infor- reorganization reorganizacja macji) 2. niezawodność (działania) equipment reliability niezawodność reorganize v. reorganizować sprzętu repair n. naprawa relief relief, płaskorzeźba v. naprawiać metal relief cut metaloryt repeat n. powtórka metal relief etching akwaforta v. powtarzać metal relief-tone print akwatinta repeatable adj. powtarzalny repetition 176 repetition powtarzanie, powtórka reproduce v. powielać, kopiować, re- replace v. zastępować, wymieniać produkować replacement wymiana reproducer powielacz replevin rewindykacja, odzyskanie card reproducer powielacz kart replica replika, kopia reproduction reprodukcja right of reproduction prawo do re- replicate v. kopiować, powielać produkcji replication powielanie, replikacja reprographic adj. reprograficzny reply n. odpowiedź reprographics reprografia v. odpowiadać reprography reprografia report n. raport, sprawozdanie v. 1. informować, relacjonować 2. skła- republication ponowne wydanie dać raport request 1. zapytanie informacyjne 2. annual report sprawozdanie roczne prośba International Standard Technical Re- document-location request zapytanie port Number międzynarodowy znor- o lokalizację dokumentu malizowany numer raportu technicz- loan renewal request prośba o pro- nego longatę state-of-the-art report stan badań request slip rewers technical report raport techniczny require v. wymagać reportage reportaż required adj. wymagany, obowiązkowy repository repozytorium requirement wymóg, wymaganie open access repository otwarte repo- conform to requirements spełniać zytorium (miejsce przechowywania do- wymagania kumentów elektronicznych przeznaczo- Functional Requirements for Biblio- nych do udostępniania) graphic Record, FRBR funkcjonalny represent v. reprezentować model rekordu bibliograficznego representation reprezentacja requisite n. konieczność, wymóg data representation reprezentacja da- adj. wymagany nych requisition zamówienie, zapotrzebo- knowledge representation reprezen- wanie tacja wiedzy rescue v. ratować, ocalać representation of information repre- research n. badania (naukowe) zentacja informacji v. prowadzić badania representative n. reprezentant, przed- applied reserach badania (naukowe) stawiciel stosowane/praktyczne adj. reprezentatywny basic research badania naukowe pod- representative sample próba repre- stawowe zentatywna common research policy wspólna po- reprint n. 1. reprint 2. przedruk 3. nad- lityka badań (naukowych) bitka fundamental research badania nauko- v. przedrukowywać we podstawowe 177 restricted

operational research badania ope- resistance 1. odporność 2. opór racyjne fire resistance ognioodporność operations research badania opera- resizing podklejanie cyjne resolution 1. rozdzielczość 2. rezolu- qualitative research badania jako- cja, uchwała ściowe quantitative research badania ilo- resolve v. rozwiązywać (problem) ściowe resource zasób research and development prace ba- electronic resources zasoby elektro- dawczo-rozwojowe; dział badań i roz- niczne woju resource description framework spe- research centre ośrodek badawczy cyfikacja modelu metadanych research direction kierunek badań uniform resource identifier jednolity research library biblioteka naukowa identyfikator zasobu, uri (standard in- research method metoda badawcza ternetowy umożliwiający identyfikację research methodology metodologia zasobów w sieci) prowadzenia badań naukowych uniform resource locator jednolity lo- research paper artykuł naukowy kalizator zasobów, url (format identy- research tools narzędzia badawcze fikacji zasobów sieciowych) research unit jednostka badawcza respect n. szacunek, uznanie scientific research badania naukowe v. szanować researcher pracownik naukowy, nauko- principle of respect for original or- wiec, badacz/ka der zasada poszanowania układu ory- reservation 1. rezerwacja 2. zastrzeżenie ginalnego reserve n. rezerwa, zapas respective adj. poszczególny, odpowiedni v. 1. rezerwować 2. zastrzegać respectively adv. odpowiednio alkali reserve rezerwa zasadowa respond v. 1. odpowiadać 2. reagować reserve collection 1. zbiory zarezer- respondent respondent/ka wowane 2. biblioteka składowa response 1. odpowiedź 2. reakcja reserved adj. 1. zarezerwowany 2. za- responsibility 1. odpowiedzialność 2. strzeżony obowiązek all rights reserved wszelkie prawa za- statement of responsibility oznacze- strzeżone nie odpowiedzialności copyright reserved prawa autorskie zastrzeżone rest reszta, pozostałość reserves materiały rezerwowane przez restoration 1. odnownienie, restauracja wykładowcę w celu wykorzystania ich na 2. przywrócenie zajęciach restore v. 1. odnawiać, restaurować 2. reshelve v. odkładać książki na właściwą przywracać półkę zgodnie z sygnaturą, włączać książ- restrict v. ograniczać ki do księgozbioru restricted adj. 1. ograniczony 2. zastrze- residence miejsce zamieszkania żony, poufny restriction 178

restricted access to information ogra- information retrieval wyszukiwanie niczony dostęp do informacji informacji restriction ograniczenie information retrieval language język access restriction ograniczenie do- informacyjno-wyszukiwawczy stępu information retrieval system system impose a restriction nakładać ogra- informacyjno-wyszukiwawczy, system niczenie wyszukiwania informacji result wynik, rezultat probabilistic retrieval wyszukiwanie v. wynikać probabilistyczne final result wynik końcowy retrieve v. 1. wyszukiwać 2. odzyskiwać result in kończyć się czymś, dawać retroactive adj. retroaktywny w wyniku coś retroactive notation notacja retro- resume v. 1. wznawiać 2. streszczać aktywna résumé 1. streszczenie 2. życiorys retrofit v. modernizować, dostosowywać retain v. zachowywać, zatrzymywać, utrzy- do nowych potrzeb mywać retrospective adj. retrospektywny retention zachowanie, zatrzymanie, utrzy- retrospective bibliography bibliogra- manie fia retrospektywna dust retention zatrzymywanie pyłu retrospective conversion retrokon- retention period okres przechowywa- wersja nia (dokumentów w archiwach) retrospective information informa- retitled edition wydanie ze zmienio- cja retrospektywna nym tytułem retrospective search wyszukiwanie re- retract v. wycofać trospektywne retracted publication publikacja wy- return n. 1. zwrot, oddanie 2. powrót cofana v. 1. zwracać, oddawać 2. powracać retrieval 1. wyszukiwanie 2. odzyski- reusable adj. nadający się do wielokrot- wanie nego użycia automatic data retrieval system au- reuse n. ponowne wykorzystanie tomatyczny system wyszukiwania da- v. wykorzystywać ponownie, używać wie- nych lokrotnie Bibliographic Retrieval Service Bi- reveal v. ujawniać bliograficzny System Informacyjny reverse n. 1. druga strona, tył 2. przeci- computer-aided retrieval wyszukiwa- wieństwo nie wspomagane komputerowo v. odwracać data retrieval wyszukiwanie danych in reverse chronological order w od- document retrieval wyszukiwanie do- kumentów wrotnej kolejności chronologicznej document retrieval system system in- reversibility odwracalność formacji dokumentacyjnej review n. 1. recenzja 2. omówienie, spra- full-text retrieval wyszukiwanie peł- wozdanie, przegląd notekstowe v. 1. recenzować 2. dokonywać przeglądu 179 role

library review przegląd biblioteczny cessation of right scedowanie prawa literature review przegląd bibliogra- civil rights prawa obywatelskie ficzny digital rights prawa autorskie w śro- peer review recenzowanie (artykułów dowisku cyfrowym naukowych) economic rights autorskie prawa ma- review article artykuł krytyczny jątkowe review journal czasopismo przeglą- equal rights równe prawa dowe exclusive rights prawa wyłączne review of the literature przegląd bi- intellectual property rights prawa bliograficzny własności intelektualnej reviewer recenzent/ka neighbouring rights prawa pokrewne revise n. wydruk próbny do kolejnej ko- proprietary rights prawa własności rekty right of posthumous publication pra- v. poprawiać, korygować wo do pośmiertnej publikacji press revise wydruk próbny do ostat- right of reproduction prawo do re- niej korekty produkcji revised edition wydanie poprawione right of the invention prawo wyna- (uaktualnione i uzupełnione) lazcze revision 1. poprawa, korekta, uzupełnie- right of translation prawo do tłuma- nie 2. wydanie poprawione (uaktualnione czenia i uzupełnione) right to royalties prawo do honora- revocation unieważnienie riów autorskich certificate revocation list lista unie- right-click kliknąć prawym przyci- ważnienia certyfikatu skem revolution rewolucja rigid adj. sztywny digital revolution rewolucja cyfrowa rigidity sztywność rework n. przeróbka, nowa wersja rigorous adj. rygorystyczny (zabezpie- v. przerabiać czenia, procedury) rewrite v. przeredagować, przepisać rip v. rozrywać, drzeć rhetoric retoryka risk n. ryzyko, niebezpieczeństwo rhetorical adj. retoryczny v. ryzykować, podejmować ryzyko rheumatology reumatologia high-risk collection zbiory zagrożone risk analysis analiza ryzyka rhyme 1. rym 2. wierszyk risk management zarządzanie ryzy- nursery rhyme wierszyk dla dzieci, rymowanka kiem (w sieciach komputerowych) rhyming dictionary słownik rymów road atlas atlas drogowy/samochodowy rich text format wzbogacony format road map mapa drogowa/samochodowa tekstu roan szagryn, jaszczur (skóra do opra- right prawo (do czegoś) wy książek) access right prawo dostępu robotics robotyka all rights reserved wszelkie prawa za- role rola strzeżone role indicator wskaźnik roli roll 180 roll 1. zwój 2. lista, spis copyright royalties honoraria autor- roman antykwa skie Roman numerals cyfry rzymskie right to royalties prawo do honora- roman à clef powieść z kluczem riów autorskich romance romans rtf = rich text format wzbogacony format tekstu Romanian n. język rumuński frotaż adj. rumuński rubbing 1. tytuł, nagłówek 2. klasa, kate- romanization latynizacja rubric goria 3. wyjaśnienie romantyzm romanticism adj. napisany czerwonym kolorem klasyfikacja szczy- roof classification ruby (GB) czcionka o rozmiarze 5,5 punk- towa tu sala, pomieszczenie room rule reguła conference room sala konferencyjna rule of application reguła stosowania lending room wypożyczalnia rule of inference reguła wn ioskowania library periodical room czytelnia cza- linie sopism ruling reading room czytelnia run n. 1. przebieg, cykl 2. partia, nakład staff room pomieszczenie dla per- v. wykonywać, uruchamiać (program) sonelu press/print/printing run nakład run-around zawijanie tekstu root 1. rdzeń (morfem leksykalny) 2. pier- run-on ciągły (tekst) wiastek (math.) run-around zawijanie tekstu roots korzenie, pochodzenie rune znak runiczny rose róża compass rose róża kompasowa (wy- running adj. 1. bieżący 2. ciągły drukowana na mapie) running foot stopka running head/title żywa pagina roster lista, wykaz, spis run-on ciągły (tekst) rotation obrót, rotacja rural library biblioteka wiejska rotogravure rotograwiura Russian n. język rosyjski rounded back grzbiet zaokrąglony adj. rosyjski rounding and backing zaokrąglanie i obciskanie router ruter (urządzenie łączące sieci komputerowe) S routine 1. ustalony porządek 2. procedura sabbatical urlop naukowy row rząd, szereg sacred art sztuka sakralna royal adj. królewski saddle stitching zszywanie zeszytowe royal binding oprawa z wytłoczonym safe adj. bezpieczny herbem safeguard n. zabezpieczenie, ochrona royalties honoraria v. zabezpieczać, chronić 181 school safety bezpieczeństwo abridged UDC schedules tablice skró- sale catalogue katalog handlowy cone UKD salient adj. najistotniejszy, znamienny auxiliary schedules tablice pomocnicze uratowanie (materiałów biblio- salvage classification schedules tablice kla- tecznych, mienia) syfikacyjne sample n. 1. próbka 2. próba complete UDC schedules wydanie v. pobierać próbki, próbkować pełne UKD adj. przykładowy, wzorcowy general (record) schedule ogólny wy- sample copy egzemplarz próbny kaz akt representative sample próba repre- main schedules tablice główne zentatywna UDC schedules tablice UKD sampler próbnik scheduling szeregowanie sampling pobieranie próbek, próbko- schema pl. schemata schemat wanie conceptual schema schemat pojęciowy sanction n. 1. sankcja, restrykcja, kara 2. schemata zob. schema sankcja, zatwierdzenie schematic n. plan, schemat, diagram v. sankcjonować, zatwierdzać adj. schematyczny satire satyra scheme 1. plan, projekt 2. schemat, dia- saturated colour barwa nasycona gram saturation nasycenie (barwy) aid scheme program pomocy save v. 1. zachować, przechować 2. oszczę- block scheme schemat blokowy dzać classification scheme schemat kla- save to disc/disk zapisać na dysku syfikacyjny scalability skalowalność colour scheme schemat kolorów scale n. skala filing scheme wykaz akt v. skalować scholar naukowiec, uczon-y/a large-scale na dużą skalę scholarly adj. naukowy scaling skalowanie scholarly journal czasopismo nauko- scan n. obraz cyfrowy, skan we v. 1. skanować 2. przeglądać scholarly publication publikacja na- virus scan wykrywanie wirusów ukowa scanner skaner scholarship 1. stypendium (naukowe) bar code scanner czytnik kodu kre- 2. osiągnięcia naukowe 3. nauka, wiedza skowego scholastic adj. akademicki scanning skanowanie scholia zob. scholium scattered adj. rozproszony scholium pl. scholia scholium (notatka na scattered information informacja roz- marginesach tekstów greckich i łacińskich) proszona school 1. szkoła 2. wydział, instytut scenario scenariusz library school uczelnia kształcąca bi- schedule 1. wykaz, lista 2. harmono- bliotekarzy gram, plan school librarian bibliotekarz szkolny schoolbook 182

school library biblioteka szkolna science of ethics deontologia school library media centre multime- social sciences nauki społeczne dialne centrum informacji (w szkole) scientific adj. naukowy school textbook podręcznik szkolny scientific activity działalność naukowa schoolbook podręcznik szkolny scientific cooperation współpraca schooling nauka, kształcenie naukowa SCI = Science Citation Index indeks cy- scientific discipline dyscyplina nau- towań naukowych kowa science nauka scientific information informacja applied sciences nauki stosowane naukowa archival science archiwoznawstwo scientific literature literatura naukowa archive science archiwistyka scientific research/inquiry badania auxiliary sciences nauki pomocnicze naukowe Bachelor of Applied Science licencjat scientist naukowiec, uczon-y/a (tytuł licencjata) w dziedzinie nauk scientometrics naukometria stosowanych scope 1. zakres (tematyczny) 2. zasięg Bachelor of Library Science licencjat concept scope zakres pojęcia (tytuł licencjata) z bibliotekoznawstwa scope note definicja objaśniająca za- cognitive science kogniwistyka kres użycia danego terminu computer science informatyka scope of the bibliography 1. zasięg bi- Doctor of Science doktor nauk ści- bliografii 2. zakres bibliografii słych subject scope zakres earth sciences nauki o Ziemi score partytura education and science oświata i nauka exact sciences nauki ścisłe Scottish n. język szkocki information science nauka o infor- adj. szkocki macji (w Polsce także: informacja na- scrapbook album na wycinki prasowe, ukowa) zdjęcia i memorabilia library science bibliotekoznawstwo screen n. ekran Master of Science magister nauk ści- v. 1. wyświetlać 2. chronić słych clear screen kasować ekran mathematical and physical sciences flat-screen display monitor o płaskim nauki matematyczno-fizyczne ekranie methodology of science metodolo- screen print druk sitowy gia nauk silk-screen printing sitodruk natural sciences nauki przyrodnicze screening badanie, sprawdzanie political science politologia screenplay scenariusz science and technology nauka i technika scribe skryba science and the arts nauki ścisłe i hu- script 1. skrypt 2. pismo, alfabet 3. sce- manistyczne nariusz 4. font odwzorowujący pismo od- science fiction fantastyka naukowa, ręczne science fiction scriptorium skryptorium 183 security

Scripture Pismo Święte, Biblia search profile złożona instrukcja wy- scroll n. zwój (papieru) szukiwawcza lub zapytanie informa- v. przewijać, przesuwać (obraz na ekranie cyjne komputera) search query instrukcja wyszukiwaw- cza (wprowadzana np. do wyszukiwa- scrolling przewijanie, przesuwanie (ob- rek internetowych) razu na ekranie monitora) search question zapytanie informa- scrutiny analiza, dokładne badanie, ob- cyjne serwacja search statement instrukcja wyszu- SDI = selective dissemination of infor- kiwawcza (kierowana do systemów in- mation selektywna dystrybucja informacji formacyjnych) seal pieczęć search strategy strategia wyszukiwaw- search n. przeszukiwanie, wyszukiwanie cza v. przeszukiwać, wyszukiwać search term termin wyszukiwawczy basic search wyszukiwanie proste/ searchable adj. możliwy do przeszu- podstawowe kiwania data search przeszukiwanie danych searching przeszukiwanie, wyszukiwanie differed search równoczesne przetwa- secondary adj. pochodny, wtórny, dru- rzanie grupy zapytań gorzędny exhaustive search przeszukiwanie wy- secondary document dokument po- czerpujące chodny federated search wyszukiwanie zin- secondary source źródło pochodne tegrowane secondary value wartość wtórna free-text search wyszukiwanie swo- secondhand adj. używany bodne section 1. sekcja, dział 2. składka (od- full-text search wyszukiwanie pełno- powiednio złożony arkusz papieru) 3. pa- tekstowe ragraf, ustęp global search wyszukiwanie globalne cross-section przekrój poprzeczny heuristic search wyszukiwanie heu- section mark znak paragrafu rystyczne menu-based search wyszukiwanie sector sektor w trybie menu secular adj. 1. świecki 2. stuletni, odby- novelty search badanie nowości wający się raz na sto lat pre-order search kontrola dubletów secure v. zabezpieczać przed dokonaniem zamówienia adj. zabezpieczony, bezpieczny retrospective search wyszukiwanie re- secure information infrastructure trospektywne bezpieczna infrastruktura informacyjna search behaviour zachowania wyszu- security 1. bezpieczeństwo 2. środki bez- kiwawcze (użytkowników) pieczeństwa search engine wyszukiwarka computer security zabezpieczanie search facility funkcja wyszukiwaw- komputerów cza, możliwość wyszukiwania data security bezpieczeństwo danych, search history historia wyszukiwania zabezpieczanie danych sedimentology 184

electronic mail security ochrona semantic relation relacja semantyczna poczty elektronicznej Semantic Web Semantyczny Web, information security bezpieczeństwo Semantyczna Sieć, rozszerzenie ist- informacji niejącej sieci WWW o mechanizmy IT security policy polityka bezpie- semantyczne w celu umożliwiania czeństwa instytucji w zakresie syste- przetwarzania informacji w sposób mów informatycznych odpowiedni do jej znaczenia network security bezpieczeństwo sieci semantics semantyka security paper papier zabezpieczony semiannual n. półrocznik security policy polityka bezpieczeń- adj. ukazujący się co pół roku stwa semi-automatic adj. półautomatyczny security strip magnetyczny pasek za- bezpieczający semicolon średnik security system system bezpieczeństwa semicurrent records dokumenty wy- sedimentology sedymentologia cofane z bieżącej działalności see also reference odsyłacz uzupełniający semimonthly n. dwutygodnik adj. ukazujący się dwa razy w miesiącu see reference odsyłacz całkowity seminal adj. doniosły, wpływowy seek v. szukać seminar seminarium (forma zajęć) segment 1. segment 2. część seminary seminarium (duchowne) segmentation segmentacja, podział adj. semiotyczny segregate v. segregować semiotic semiotyka segregation segregacja semiotics n. wydawnictwo ciągłe, uka- seismology sejsmologia semiweekly zujące się dwa razy w tygodniu select v. wybierać, selekcjonować adj. ukazujący się dwa razy w tygodniu selected bibliography bibliografia se- semiyearly n. półrocznik lekcyjna/wyborowa adj. ukazujący się dwa razy w roku selecting wybieranie, selekcjonowanie send v. wysyłać, przesyłać, nadawać selection wybór, selekcja sender 1. nadawca 2. nadajnik selective adj. selektywny senior curator starszy kustosz selective bibliography bibliografia se- lekcyjna/wyborowa sense sens, znaczenie selective dissemination of informa- sentence zdanie tion selektywna dystrybucja informacji separate n. 1. nadbitka 2. odbitka selectivity selektywność v. oddzielać, rozdzielać, rozłączać selector selektor adj. oddzielny, osobny self-citation samocytowanie, autocyto- separately paginated adj. oddzielnie wanie, cytowanie własnej publikacji numerowany semantic adj. semantyczny separating character separator semantic code kod semantyczny separation oddzielenie, rozdzielenie semantic network sieć semantyczna separator separator, znak rozdzielający 185 service sequel dalszy ciąg, kontynuacja database server serwer bazy danych sequence kolejność, sekwencja electronic mail server serwer poczty elektronicznej sequencing uporządkowanie file server serwer plików sequential adj. sekwencyjny list server serwer listy (system obsługi Serbian n. język serbski list dyskusyjnych) adj. serbski mail server serwer pocztowy Serbo-Croatian n. język serbsko-chor- news server serwer grup dyskusyjnych wacki service n. 1. usługa 2. obsługa adj. serbsko-chorwacki v. 1. dokonywać przeglądu 2. obsługiwać serendipity 1. przypadkowe znalezienie abstracting service usługa sporządza- (np. informacji) 2. dar dokonywania przy- nia analiz dokumentacyjnych (abs- padkowych odkryć traktów) serendipity factor czynnik przypad- advisory service usługi konsutlacyj- kowości ne/doradcze serial wydawnictwo ciągłe aggregate services usługi agregacyjne International Standard Serial Num- alerting service informacja ekspresowa ber międzynarodowy znormalizowany application service provider dostaw- numer wydawnictwa ciągłego ca aplikacji internetowych serial index zbiorczy indeks artykułów back-up services usługi dodatkowe opublikowanych w czasopiśmie w cią- Bibliographic Retrieval Service Bi- gu całego roku bliograficzny System Informacyjny serial number 1. numer identyfikują- biosciences information service ser- cy publikację wchodzącą w skład serii, wis informacyjny z zakresu nauk bio- liczba porządkowa 2. numer seryjny logicznych seriality seryjność bulletin board service/system elektro- series 1. wydawnictwo seryjne 2. seria niczny biuletyn informacyjny series statement oznaczenie serii career advice services doradztwo za- series title tytuł serii wodowe serif szeryf, zdobnik (czcionki) carrier services usługi telekomuni- servant kacyjne civil service służba cywilna, admini- civil servant urzędnik służby cywil- stracja państwowa nej, urzędnik administracji państwowej clipping service monitoring prasy, serve v. obsługiwać zbieranie wycinków prasowych na server serwer określony temat active server pages aktywne strony consultancy services usługi doradcze serwera (technolog ia służąca do two- current awareness service informa- rzenia dynamicznych stron WWW) cja ekspresowa client-server klient-serwer (architek- information service usługa informa- tura, system) cyjna communication server serwer komu- information service network sieć nikacyjny usług informacyjnych session 186

Internet service provider dostawca sewer usług internetowych book sewer niciarka library services usługi biblioteczne sewing szycie networked knowledge organization side sewing zszywanie boczne services klasa sieciowych serwisów thread sewing machine niciarka organizacji wiedzy, służących do two- shallow indexing płytkie indeksowanie rzenia metadanych opisu zawartości obiektów informacyjnych Shannon’s law twierdzenie Shannona online services usługi związane z udo- shape kształt stępnianiem zasobów elektronicznych share n. część, udział press clipping service usługa groma- v. dzielić dzenia wycinków prasowych na okre- shared adj. wspólny ślony temat shared cataloguing współkatalogo- public service corporation przedsię- wanie, katalogowanie kooperatywne biorstwo użyteczności publicznej sharing file sharing współdzielenie do- reference services usługi informacyjne stępu do pliku render services świadczyć usługi service performance efektywność sheet kartka, arkusz usługi abstract sheet wkładka dokumenta- voluntary service wolontariat cyjna session sesja author’s sheet arkusz autorski plenary session sesja plenarna barrier sheet papier barierowy poster session sesja posterowa, sesja cascading style sheets kaskadowe ar- plakatowa kusze stylów press sheet arkusz drukarski set 1. zbiór 2. komplet, zestaw ASCII character set zestaw znaków printed sheet arkusz drukarski ASCII publisher’s sheet arkusz wydawniczy complement of a set dopełnienie zbio- sheet music druk muzyczny ru sheet size format arkusza data set zbiór danych style sheet arkusz stylów disjoint sets zbiory rozłączne shelf regał, półka empty set zbiór pusty open shelves swobodny dostęp do pó- enumerable set zbiór przeliczalny łek finite set zbiór skończony shelf catalogue katalog topograficzny font set zestaw czcionek shelf life 1. czas, po którym doku- infinite set zbiór nieskończony ment nie nadaje się do wykorzystania mutual exclusiveness of sets rozłącz- ze względu na pogorszenie się jego ja- ność zbiorów kości 2. okres magazynowania null set zbiór pusty shelf list katalog topograficzny ordered set zbiór uporządkowany shelf mark sygnatura set quad firet shelf time czas, jaki upływa między set theory teoria zbiorów dwoma wypożyczeniami dokumentu setting ustawienie pozostającego na regale 187 signifier shelving 1. regały, półki 2. ustawianie na side strona, bok regałach 3. magazynowanie kompaktowe side sewing/stitching zszywanie bocz- back-to-back shelving ustawienie ne grzbiet do grzbietu single-side print druk jednostronny bay shelving ustawienie wnękowe two-side print druk dwustronny compact shelving magazynowanie sidebar 1. uzupełniający, krótki tekst, zwarte, regały kompaktowe powiązany z dłuższym, bardziej szczegó- high-density shelving regały paletowe łowym 2. boczny panel z dodatkowymi shift n. przemieszczenie, przesunięcie funkcjami lub informacjami v. przemieszczać, przesuwać SIG = special interest group grupa spe- shifting przemieszczanie, przesuwanie cjalnego zainteresowania (grupa użytkow- shipment przesyłka, wysyłka ników o takich samych zainteresowaniach) short shipment przesyłka niekom- sign n. 1. znak 2. oznaka pletna v. 1. oznaczać, znaczyć 2. podpisywać shipping wysyłka, spedycja conventional sign znak umowny, znak shoe okucie (rogów książki) arbitralny short adj. 1. krótki 2. zwięzły sign language język migowy of short duration krótkotrwały signage oznakowanie short loan collection zbiory do wypo- signal n. sygnał życzania krótkoterminowego v. sygnalizować short name skrótowiec signatory sygnatariusz/ka short novel nowela signatory of a convention sygnata- short shipment przesyłka niekom- riusz konwencji pletna signature 1. arkusz drukarski 2. pod- short story opowiadanie pis, sygnatura short title tytuł skrócony certification of signature uwierzytel- shortage brak, niedobór nienie podpisu shortcoming wada, niedociągnięcie, digital signature podpis elektroniczny brak, niedostatek electronic signature podpis elektro- shorten v. skracać niczny shoulder krawędź, grzbiet significance znaczenie, waga show pokaz, przedstawienie conservation of cultural heritage of slide show pokaz slajdów European significance zachowanie show through przebijać/prześwitać na dziedzictwa kulturalnego o znaczeniu drugą stronę europejskim showcase n. gablota, gablotka significant adj. znaczący, istotny, ważny v. wystawiać na pokaz signification znaczenie shredder niszczarka do dokumentów signified element oznaczany (znacze- shrinking kurczenie się nie wyrazu) siblings terminy pozostające ze sobą signifier element oznaczający (forma w relacji współrzędności wyrazu) signify 188 signify v. znaczyć, oznaczać site licence licencja na korzystanie silence cisza (informacyjna) z oprogramowania w obrębie jednej silk n. jedwab lokalizacji (np. uniwersytetu) adj. jedwabny web site witryna WWW silk-screen printing sitodruk situation sytuacja, położenie silking wzmacnianie gazą jedwabną crisis situation sytuacja kryzysowa silk-screen printing sitodruk situational adj. sytuacyjny similarity podobieństwo size n. 1. wielkość, rozmiar, format 2. klej v. 1. sortować według wielkości 2. kleić simile porównanie (literackie) font size wielkość czcionki simple adj. 1. prosty 2. podstawowy paper size format/rozmiar papieru simple number symbol prosty publication size objętość wydawnicza simplicity prostota sheet size format arkusza simplification uproszczenie type size rozmiar czcionki simplified adj. uproszczony sizing zaklejanie simplify v. upraszczać sketch szkic, zarys simulate v. symulować skew v. zniekształcać, wypaczać computer-simulated symulowany skewed adj. zniekształcony, wypaczony komputerowo skip v. pomijać, opuszczać simulation symulacja computer simulation symulacja kom- skiver skóra introligatorska puterowa SKOS = simple knowledge organization simultaneity równoczesność, jedno- system rodzina języków formalnych słu- czesność żących do reprezentacji różnych rodzajów słownictwa kontrolowanego simultaneous adj. równoczesny, jed- noczesny SLA = Special Library Association Sto- warzyszenie Bibliotek Specjalnych sine anno bez roku sine loco bez miejsca slang slang sine nomine bez nazwy slanted abstract analiza dokumentacyjna (abstrakt), poświęcona wybranemu single adj. pojedynczy aspektowi dokumentu single-colour print druk jednobarwny single-side print druk jednostronny slash ukośnik, znak / singleton 1. pojedynczy egzemplarz 2. Slavic języki słowiańskie zbiór jednoelementowy slide slajd singular n. liczba pojedyncza slide show pokaz slajdów adj. pojedynczy slip karteczka, pasek, świstek site 1. miejsce 2. witryna internetowa call slip rewers off-site poza terenem (np. biblioteki) errata slip errata wklejona one-site licence licencja jednostano- request slip rewers wiskowa slip proof szpalta on-site dostępny na miejscu slipcase futerał/pudełko na książkę 189 source

double slipcase dwuczęściowy fute- client software oprogramowanie typu rał na książkę klient slotted card karta szczelinowa computer aided software engineering Slovene n. język słoweński inżynieria oprogramowania wspoma- adj. słoweński gana komputerowo small capitals kapitaliki computer software oprogramowanie komputerowe smiley emotikon, smiley education software oprogramowanie smoothness gładkość edukacyjne snapshot 1. migawka (widok części da- public domain software oprogramo- nych) 2. zdjęcie wanie bezpłatne sobriquet przydomek software consultancy doradztwo w za- social adj. społeczny kresie wyboru oprogramowania social communication komunikacja software dealer sprzedawca oprogra- społeczna mowania social sciences nauki społeczne solid adj. bez interlinii Social Sciences Citation Index indeks solidus ukośnik, znak / cytowań z zakresu nauk społecznych solution 1. rozwiązanie 2. roztwór social stratum warstwa społeczna buffor solution roztwór buforowy society 1. społeczeństwo 2. społeczność solve v. rozwiązywać (problem) information society społeczeństwo informacyjne solvent rozpuszczalnik International Society for Knowledege solvent lamination laminowanie roz- Organization Międzynarodowe Towa- tworem żywicy rzystwo Organizacji Wiedzy songbook śpiewnik knowledge-based society społeczeń- sonnet sonet stwo oparte na wiedzy sophisticated adj. wyrafinowany, wy- sociobiology socjobiologia szukany sociocultural adj. społeczno-kulturowy sort n. 1. rodzaj, gatunek 2. sortowanie socioeconomic adj. społeczno-ekono- v. sortować miczny sorter sorter, sortownik sociological adj. socjologiczny card sorter sorter kart sociology socjologia sorting sortowanie soft ground etching akwaforta na card-sorting sortowanie kart (techni- miękkim werniksie ka wykorzystywana do tworzenia sce- softcover n. pub likacja w miękkiej opra- nariuszy wyszukiwawczych) wie sound dźwięk adj. w miękkiej oprawie sound recording nagranie dźwiękowe software oprogramowanie source źródło bundled software oprogramowanie credible sources of information wia- standardowe dostarczane wraz z kom- rygodne źródła informacji puterem data source źródło danych space 190

information source źródło informacji special issue numer specjalny (cza- open source otwarte oprogramowa- sopisma) nie (licencja pozwala na bezpłatne ko- special library biblioteka specjalna piowane zarówno programu, jak i jego Special Library Association Stowarzy- kodu źródłowego oraz na dowolne jego szenie Bibliotek Specjalnych modyfikacje) specialisation specjalizacja primary source źródło pierwotne/pry- specialist specjalist-a/ka marne information specialist specjalista do secondary source źródło pochodne spraw informacji, pracownik infor- source data dane źródłowe macji source document dokument źródło- specialist library biblioteka spceja- wy, dokument pierwotny listyczna source language język źródłowy subject specialist specjalista dziedzi- source of information źródło infor- nowy macji speciality specjalność source thesaurus tezaurus źródłowy specialization zob. specialisation space 1. miejsce, przestrzeń 2. odstęp, specialty zob. speciality spacja species gatunek white space odstęp, światło (w tekście) genus-species relation relacja rodzaj- spacing odstępy (między znakami, wier- gatunek szami) specific adj. 1. dokładny, szczegółowy 2. spam spam (niechciane informacje rekla- określony, konkretny 3. specyficzny mowe, rozsyłane masowo pocztą elektro- specification 1. specyfikacja 2. opis, cha- niczną lub wysyłane na serwery grup dys- rakterystyka 3. opis wynalazku kusyjnych) patent specification opis patentowy span okres, przedział technical specification specyfikacja Spanish n. język hiszpański techniczna adj. hiszpański specificity specyficzność, szczególny spatial adj. przestrzenny charakter spatial data dane przestrzenne specifics szczegóły spatial information system system in- specify v. określać, precyzować formacji przestrzennej specimen próbka, okaz spatiotemporal adj. czaso-przestrzenny specimen copy egzemplarz próbny special adj. specjalny, szczególny speech mowa special bibliography bibliografia spe- automatic speech recognition auto- cjalna matyczne rozpoznawanie mowy special collection zbiory specjalne figure of speech figura retoryczna special edition wydanie specjalne freedom of speech wolność słowa special interest group grupa specjal- part of speech część mowy nego zainteresowania (grupa użytkow- speech recognition rozpoznawanie ników o takich samych zainteresowa- mowy (przez komputer) niach) speed szybkość, prędkość 191 stamping

computation speed szybkość obli- v. 1. rozprzestrzeniać (się), rozpowszech- czeniowa niać (się) 2. rozkładać spell checker program sprawdzający spreadsheet arkusz kalkulacyjny pisownię sprung adj. z oddzielonym wkładem od speller słownik ortograficzny okładek (o książce) spelling ortografia, pisownia spyware program komputerowy, który spelling dictionary słownik ortogra- śledzi działania użytkownika, aby bez jego ficzny wiedzy wysłać autorowi programu pouf- sphere sfera, dziedzina, strefa ne informacje sphere of activity sfera działalności SQL = structured query language struk- spider zob. crawler turalny język zapytań spillover 1. skutek uboczny 2. nadmiar square n. kwadrat adj. kwadratowy spine grzbiet (książki) grams per square meter gramatura stitched spine grzbiet zeszytowy square bracket nawias kwadratowy spine-out ułożony pionowo, grzbie- tem do przodu (o książkach na półce) SSCI = Social Sciences Citation Index in- spin-off 1. publikacja zawierająca część deks cytowań z zakresu nauk społecznych treści z większego dzieła 2. produkt stability stabilność, stałość, trwałość uboczny stable adj. stabilny, stały, trwały spine-out adj. ułożony pionowo, grzbie- stacker tem do przodu (o książkach na półce) card stacker zasobnik kart spin-off n. 1. publikacja zawierająca stacks 1. magazyn biblioteki 2. regały, część treści z większego dzieła 2. produkt półki uboczny closed stacks magazyny (półki z książ- spiral binding oprawa spiralna kami) open stacks swobodny dostęp do półek split n. 1. podział 2. rozłam v. dzielić staff personel, pracownicy editorial staff redakcja (zespół osób) splitting rozwarstwienie library staff personel biblioteki paper splitting rozwarstwienie papieru nonacademic staff pracownicy niedy- spoken language język mówiony daktyczni (pracownicy bibliotek, admi- sponsor n. sponsor nistracyjni i techniczni) v. sponsorować staff room pomieszczenie dla per- sponsoring sponsorowanie, sponsoring sonelu sponsorship sponsorowanie, sponsoring stage etap, stadium spoof n. parodia (książki, filmu) stagnation stagnacja, zastój v. parodiować (książkę, film) stain 1. plama 2. barwnik sport sport staining barwienie spot miejsce book block staining barwienie wkładu spread n. 1. rozprzestrzenianie (się), roz- stamp stempel powszechnianie (się) 2. rozpiętość stamping stemplowanie stand-alone 192

stamping foil folia introligatorska reference standard norma związana stand-alone adj. 1. autonomiczny, nie- regional standard norma regionalna zależny 2. wolnostojący (komputer) standard certification mark znak standard n. 1. norma 2. standard, po- zgodności z normą ziom standard deviation odchylenie stan- adj. 1. znormalizowany, zgodny z normą dardowe 2. standardowy, klasyczny subject standard norma przedmio- company standard norma zakładowa towa factory standard norma zakładowa terminology standard norma termi- International Standard Audiovisu- nologiczna al Number międzynarodowy znor- standardization normalizacja, stan- malizowany numer utworu audiowi- daryzacja zualnego International Organization for Stan- International Standard Bibliogra- darization Międzynarodowa Organi- phic Description międzynarodowy zacja Normalizacyjna znormalizowany opis bibliograficzny standardize v. normalizować, standary- International Standard Book Num- zować, ujednolicać ber międzynarodowy znormalizowa- standing adj. 1. stały 2. stojący ny numer książki long-standing dawny, istniejący od International Standard Film Num- dawna ber międzynarodowy znormalizowa- standing committee stała komisja ny numer filmu standpoint punkt widzenia International Standard for Archival stanhope press rodzaj ręcznej prasy Description międzynarodowy znor- drukarskiej, zbudowanej wyłącznie z ele- malizowany opis archiwalny mentów żelaznych International Standard Music Num- zszywka (do papieru) ber międzynarodowy znormalizowa- staple v. zszywać (zszywaczem) ny numer druku muzycznego international standard norma mię- start-up rozpoczęcie, uruchomienie dzynarodowa state n. 1. stan 2. państwo 3. grupa eg- International Standard Recording zemplarzy z tego samego nakładu, różnią- Code międzynarodowy znormalizo- ca się od pozostałych (np. drobnymi zmia- wany kod dokumentu dźwiękowego nami w formatowaniu) International Standard Serial Num- v. stwierdzać, oświadczać ber międzynarodowy znormalizowany state archives archiwa państwowe numer wydawnictwa ciągłego state-of-the-art report stan badań International Standard Technical Re- statement 1. wyrażenie, stwierdzenie 2. port Number międzynarodowy znor- wypowiedź 3. instrukcja malizowany numer raportu technicz- author statement oznaczenie autora nego holdings statement informacje doda- national standard norma krajowa wane do opisu katalogowego na temat provincial standard norma admini- danej pozycji: status, wykaz egzempla- stracyjno-terytorialna rzy, lokalizacja 193 storage

search statement instrukcja wyszu- stipulative definition definicja re- kiwawcza (kierowana do systemów in- gulująca formacyjnych) stitch szew, ścieg series statement oznaczenie serii kettle stitch ścieg łańcuszkowy statement of responsibility oznacze- stitched back grzbiet zeszytowy nie odpowiedzialności stitched spine grzbiet zeszytowy summary holdings statement zbiorowa rejestracja zasobu stitching zszywanie side sewing/stitching zszywanie bocz- state-of-the-art adj. najnowocześniejszy ne state-of-the-art report stan badań saddle stitching zszywanie zeszytowe static adj. statyczny stochastic adj. stochastyczny statistical adj. statystyczny stock checking skontrum statistical indexing indeksowanie sta- tystyczne stock zasób, zapas stock checking skontrum statistical yearbook rocznik staty- stock unit jednostka biblioteczna styczny stocktaking skontrum statistics statystyka stomatology stomatologia status status borrower status status czytelnika stop n. zatrzymanie, przerwa circulation status status książki (np. v. zatrzymywać, przerywać wypożyczona, dostępna, w opracowa- full stop kropka niu) stoplist stoplista (lista słów nieznaczą- loan status status dostępności cych, pomijanych w indeksowaniu i wyszu- statute book zbiór ustaw kiwaniu dokumentów) steady adj. stały, ciągły stopword słowo nieznaczące (pomija- ne w indeksowaniu i wyszukiwaniu doku- steel engraving staloryt mentów) steering committee komisja koordy- storage 1. pamięć masowa 2. magazy- nacyjna/nadzorująca nowanie, składowanie, przechowywanie stem temat (fleksyjny) 3. magazyn, skład stemming usuwanie końcówek fleksyj- auxiliary storage pamięć pomocnicza nych wyrazu compact storage magazynowanie stencil szablon, matryca zwarte, regały kompaktowe duplicating stencil matryca powie- digital data storage przechowywanie laczowa danych cyfrowych, pamięć danych cy- stencil print druk szablonowy frowych stereograph stereogram disc/disk storage pamięć dyskowa information storage przechowywa- stereotype 1. stereotyp 2. stereotyp, ste- nie informacji reotypia intermediate storage przechowywa- stich wers nie przejściowe stipulati on klauzula, warunek, zastrze- mass storage device urządzenie pa- żenie mięci masowej store 194

storage plan plan rozmieszczenia (np. data structure struktura danych regałów) language structure struktura języka store v. magazynować, przechowywać management structure struktura or- storiated adj. ozdobny ganizacyjna syndetic structure system odsyłaczy story 1. opowiadanie, opowieść, histo- (zob., zob. też) ria 2. fabuła syntactic structure struktura skła- cover story artykuł główny, artykuł dniowa anonsowany na okładce czasopisma short story opowiadanie structured query language strukturalny język zapytań storybook książka z opowiadaniami (dla dzieci) study n. 1. badanie, analiza 2. nauka, studia storyline fabuła v. 1. badać, analizować 2. studiować storytelling sztuka opowiadania (ba- descriptive and analytical study opi- jek, opowiadań) sowe badanie analityczne strategic adj. strategiczny panel study badania panelowe strategic planning planowanie stra- pilot study badania pilotażowe tegiczne postgraduate studies studia magister- strategy strategia skie (GB), studia doktoranckie (US) search strategy strategia wyszukiwaw- study cabin pomieszczenie do pra- cza cy naukowej stratum warstwa user study badanie użytkowników social stratum warstwa społeczna style styl strength siła, wytrzymałość cascading style sheets kaskadowe ar- bursting strength wytrzymałość na kusze stylów przepuklenie matter and style treść i styl flexural strength wytrzymałość na style sheet arkusz stylów zginanie type style styl czcionki tensile strength wytrzymałość na roz- stylesheet arkusz stylów ciąganie Extensible Stylesheet Language (XSL) stress n. akcent język transformacji i prezentacji doku- v. podkreślać, akcentować mentów XML stretch v. rozciągać (się) stylus rylec string ciąg, łańcuch (znaków) electronic stylus pióro świetlne strip pasek sub v. adiustować, przeprowadzać adiu- comic strip historyjka obrazkowa stację/korektę security strip magnetyczny pasek za- subcategory podkategoria bezpieczający subclass podklasa stroke ukośnik subcommittee podkomisja, podkomitet structural adj. strukturalny subculture subkultura structure n. struktura subdirectory podkatalog, katalog pod- v. konstruować, organizować rzędny 195 subscript subdivide v. dzielić subject catalogue katalog rzeczowy subdivision 1. podklasa, klasa pochod- subject cataloguing and indexing rze- na 2. określnik (w języku haseł przedmio- czowe opracowanie zbiorów towych) subject classification klasyfikacja alphabetical subdivisions poddziały przedmiotowa alfabetyczne subject field dziedzina chronological subdivision określnik subject heading 1. temat (w języku ha- chronologiczny seł przedmiotowych) 2. hasło przed- form subdivision określnik formy miotowe (w językach haseł przedmiotowych) subject heading language język haseł geographical subdivision określnik przedmiotowych subject heading list słownik haseł geograficzny przedmiotowych topical subdivision określnik rzeczo- subject index indeks rzeczowy/przed- wy (w języku haseł przedmiotowych) miotowy subeditor 1. zastępca redaktora 2. adiu- subject matter tematyka, temat, treść stator/ka 3. korektor/ka subject order układ rzeczowy/przed- subfacet podfaseta miotowy subfield podpole subject scope zakres subfield identifier identyfikator pod- subject specialist specjalista dziedzi- pola nowy subgroup podgrupa subject standard norma przedmio- subheading 1. określnik 2. podtytuł towa subject subheading określnik subject subheading określnik subject 1. temat 2. podmiot subjective adj. 1. subiektywny 2. pod- miotowy alphabetical subject catalogue katalog przedmiotowy subjectivity subiektywność alphabetical subject index indeks submenu podmenu przedmiotowy submission przedłożenie, zgłoszenie, analysis subject temat analizy składany wniosek/praca basic subject temat główny submit v. składać (wniosek, dokumenty) Library of Congress Subject Head- subnormal adj. poniżej normy ings hasła przedmiotowe Biblioteki subordinate v. podporządkowywać Kongresu adj. podrzędny, podporządkowany Medical Subject Headings język haseł subordinate class klasa pochodna, kla- przedmiotowych z zakresu medycyny sa podrzędna subject arrangement układ rzeczowy/ subordinate clause zdanie podrzędne przedmiotowy podprogram subject bibliography bibliografia dzie- subroutine dzinowa, spis bibliograficzny zawie- subscribe v. prenumerować rający opisy dokumentów na temat subscriber prenumerator/ka, subskry- wybranego zagadnienia, zestawienie bent/ka tematyczne subscript indeks dolny subscription 196 subscription prenumerata, subskryp- subtitles napisy (pod filmem) cja, abonament succession 1. kolejność, następstwo 2 se- subscripition card karnet ria, szereg 3. sukcesja subscription period okres prenume- in succession po kolei raty successive adj. kolejny, następujący po subscription price/rate cena prenu- sobie meraty successor następca subscription terms warunki prenumeraty succinct adj. zwięzły subsection ustęp (tekstu) suffix sufiks, przyrostek subsequent adj. następny, późniejszy suite pakiet, zestaw (programów) subsequently adv. następnie, później sum n. suma v. sumować subseries podseria check sum suma kontrolna subset podzbiór control sum suma kontrolna subsidiaries aparat naukowy książki logical sum suma logiczna (przypisy, bibliografia, indeksy) summarisation streszczanie subsidiary n. filia summarise v. streszczać adj. 1. pomocniczy, uzupełniający 2. dru- summarization zob. summarisation gorzędny summarize zob. summarise subsidize v. dotować, subsydiować summary streszczenie subsidy dotacja, subwencja author summary streszczenie autor- substance 1. substancja, materiał 2. zna- skie czenie, waga summary holdings statement zbioro- substantial adj. 1. zasadniczy, istotny 2. wa rejestracja zasobu znaczny, znaczący sunned adj. wyblakły (o okładce książki) substantially adv. 1. zasadniczo 2. super super (surowe płótno przyklejone do znacznie wkładu książki, tworzące pierwsze pokrycie substantiate v. uzasadniać, dowodzić, woluminu w sztywnej oprawie) potwierdzać superficial adj. powierzchowny substantiation uzasadnienie, dowód, superior n. przełożony, zwierzchnik potwierdzenie adj. wyróżniający się, wyjątkowy substantive n. rzeczownik superiority wyższość adj. istotny, konkretny superordinate n. hiperonim substitute n. zamiennik adj. nadrzędny v. zastępować superscript indeks górny substitution zastąpienie supersede v. zastępować, wypierać substrate substrat supervise v. nadzorować, koordynować subsystem podsystem supervision nadzór, kierownictwo subtext podtekst supervisor 1. promotor, opiekun nauko- subtitle podtytuł wy 2. kierownik 197 synonym supplement n. suplement, dodatek user survey badanie (ankietowe) użyt- v. uzupełniać kowników supplemental adj. dodatkowy, uzupeł- suspension zawieszenie, wstrzymanie niający certificate suspension zawieszenie supplementary adj. dodatkowy, uzu- certyfikatu pełniający sustain v. utrzymywać, podtrzymywać, supplier dostawca kontynuować supply 1. dostawa 2. zapasy, zasoby 3. Swahili n. język suahili podaż adj. suahilijski v. dostarczać, zaopatrywać swash letter ozdobny inicjał emergency power supply zasilanie Swedish n. język szwedzki awaryjne adj. szwedzki support n. 1. wsparcie, pomoc 2. pod- syllabic adj. sylabiczny łoże, materiał (na którym został utrwalo- syllabic language język sylabiczny ny tekst lub grafika) syllable sylaba v. wspierać syllabry sylabariusz (rodzaj pisma, w któ- supposition 1. przypuszczenie 2. za- rym pojedyncze znaki reprezentują całe sy- łożenie laby) suppressed adj. wycofany (z druku, obie- syllabus program nauczania, syllabus gu) symbol symbol surf v. surfować (po Internecie) location symbol 1. lokalizacja (w księ- surface powierzchnia gozbiorze) 2. siglum surfing surfowanie, przeglądanie zaso- symbolic adj. symboliczny bów Internetu symbolism symbolizm surgery chirurgia symmetric adj. symetryczny surname nazwisko symmetric relation relacja symetrycz- surpass v. przewyższać, przekraczać na surplus n. nadmiar symmetrical adj. symetryczny adj. nadmiarowy symmetry symetria surrogate 1. dokument zastępczy, sporzą- symposium sympozjum dzany najczęściej w celu ochrony oryginału synchronic adj. synchroniczny przed zniszczeniem 2. namiastka, surogat synchronicity synchroniczność surroundings otoczenie, środowisko synchronous adj. synchroniczny survey n. badanie, ankieta, sondaż syndetic structure system odsyłaczy v. badać (za pomocą ankiety), przeprowa- (zob., zob. też) dzać sondaż syndrome syndrom analytical survey opracowanie ana- lityczno-syntetyczne, synteza infor- synecdoche synekdocha macyjna synergy synergia records survey przegląd akt synonym synonim synonymity 198

quasi-synonym quasi-synonim auxiliary data acquisition system po- synonymity synonimiczność mocniczy system gromadzenia danych synonymous adj. synonimiczny binary system system binarny, system dwójkowy synonymy synonimia Broad System of Ordering uniwersal- synopsis streszczenie, podsumowanie na klasyfikacja szczytowa synoptic adj. ogólny, przeglądowy bulletin board service/system elektro- syntactic(al) adj. syntaktyczny, skła- niczny biuletyn informacyjny dniowy business information system system syntactic structure struktura skła- informacyjny dla biznesu dniowa classification system klasyfikacja, sys- syntagm(a) syntagma tem klasyfikacji, system klasyfikacyjny syntagmatic adj. syntagmatyczny communication system system ko- syntagmatic relation relacja syntag- munikacji matyczna computer system system kompute- syntax składnia rowy syntax analyser analizator składni, computerised information system parser komputerowy system informacji content management system system synthesis synteza zarządzania treścią synthesise v. syntetyzować control and data acquisition system synthesize zob. synthesise system sterowania i gromadzenia da- synthetic adj. syntetyczny nych synthetic classification klasyfikacja cross-system system poprzeczny syntetyczna data acquisition system system gro- synthetic information informacja syn- madzenia danych tetyczna database management system system synthetic language język syntetyczny zarządzania bazą danych synthetic relation relacja syntetyczna database system system bazy danych system system decimal system system dziesiętny advisory system system doradczy document delivery system system do- automated information system zauto- starczania dokumentów matyzowany system informacyjny document retrieval system system in- automatic data acquisition system formacji dokumentacyjnej automatyczny system gromadzenia domain name system system nazw danych domen automatic data analysis system auto- electronic records and document ma- matyczny system analizy danych nagement system system zarządzania automatic data retrieval system au- dokumentami tomatyczny system wyszukiwania da- electronic mail system system pocz- nych ty elektronicznej autonomous system system autono- electronic message system system miczny elektronicznego komunikowania się 199 tabloid

expert system system ekspercki/eks- security system system bezpieczeń- pertowy stwa filing system system segregowania do- simple knowledge organization sys- kumentów tem rodzina języków formalnych słu- general information processing sys- żących do reprezentacji różnych ro- tem uniwersalny system przetwarza- dzajów słownictwa kontrolowanego nia informacji spatial information system system in- geographic information system sys- formacji przestrzennej tem informacji geograficznej system integrity integralność systemu global system for mobile communi- system librarian bibliotekarz syste- cations globalny system bezprzewo- mowy dowej telefonii cyfrowej systems analysis analiza systemowa hypertext system system hipertek- systems theory teoria systemów stowy systematic adj. systematyczny information retrieval system system systematic catalogue katalog syste- informacyjno-wyszukiwawczy, system matyczny wyszukiwania informacji systematic display część systematycz- information system system informa- na (np. tezaurusa) cyjny systematic index indeks systematyczny integrated library system zintegrowany system biblioteczny systemic(s) adj. systemowy intelligent system system inteligentny knowledge-based system system z ba- zą wiedzy T knowledge organization system system organizacji wiedzy tab zob. tabulation language system system językowy table 1. tabela 2. tablica multilingual system system wielo- actuarial table tabela statystyczna języczny auxiliary tables tablice pomocnicze networked knowledge organization classification tables tablice klasyfi- systems klasa sieciowych systemów kacyjne organizacji wiedzy, służących do two- complete UDC tables wydanie peł- rzenia metadanych opisu zawartości ne UKD obiektów informacyjnych concordance table tablice przejścia, notation system system notacyjny tablice konkordancji number system system liczbowy open system interconnection stan- conversion table tablica konwersji dard opisujący strukturę komunika- decision table tablica decyzyjna cji sieciowej main tables tablice główne operating system system operacyjny table of contents spis treści organisation system system organi- UDC tables tablice UKD zacyjny tablet 1. tabliczka 2. rysownica organisational system system orga- clay tablet tabliczka gliniana nizacyjny tabloid 1. gazeta brukowa 2. tabloid tabulation 200 tabulation tabulacja technical regulation przepis tech- tacit knowledge wiedza ukryta niczny tag n. znacznik, etykieta technical report raport techniczny v. znakować, znaczyć technical specification specyfikacja field tag etykieta pola techniczna tail 1. dolna krawędź strony/książki 2. technique technika dolny margines 3. pętla, wydłużenie dol- technological adj. technologiczny ne (litery) technology technologia tailpiece finalik, winieta końcowa advanced information technology za- tale opowieść, opowiadanie, baśń awansowana technologia informacyjna talking book książka do słuchania information and communication technology technologia informacyj- tape 1. kaseta, taśma 2. taśma (do klejenia) no-komunikacyjna, magnetic tape taśma magnetyczna information technology technologia paper tape taśma dziurkowana informacyjna punch(ed) tape taśma dziurkowana science and technology nauka i tech- target n. cel, adresat nika adj. docelowy teen n. nastolat-ek/ka target language język docelowy adj. młodzieżowy target thesaurus tezaurus docelowy nastolat-ek/ka tautology tautologia teenager taxonomy taksonomia telecommunication telekomunikacja teaching nauczanie, dydaktyka telecommuting telepraca content of teaching treści nauczania teleconference telekonferencja teaching library use przysposobienie telemarketing telemarketing biblioteczne telematics telematyka team zespół telemedicine telemedycyna teamwork praca zespołowa telephone telefon tear n. przedarcie cordless telephone telefon bezprze- v. przedrzeć wodowy tear resistance opór przedarcia telephony telefonia wear and tear zużycie normalne w eks- cellular/mobile telephony telefonia ploatacji komórkowa technical adj. techniczny template szablon International Standard Technical Re- temporary adj. tymczasowy, chwilowy port Number międzynarodowy znormalizowany numer raportu technicz- tendency tendencja, trend nego tender oferta technical dictionary słownik tech- appendix to tender załącznik do oferty niczny tensile adj. rozciągliwy technical journal czasopismo tech- tensile strength wytrzymałość na roz- niczne ciąganie 201 textual tentative adj. wstępny, próbny terminology dictionary słownik ter- tenure stała posada, etat (na uczelni) minologiczny term 1. termin 2. semestr 3. warunek terminology harmonisation harmo- broader term termin szerszy nizacja terminologii terminology standard norma termi- compound term deskryptor złożony, nologiczna termin złożony terminology work działalność termi- equivalent term ekwiwalent, odpo- nologiczna wiednik forbidden term askryptor ternion trzy arkusze drukarskie, które general term nazwa ogólna po jednokrotnym złożeniu tworzą 6 kar- index term termin indeksowy tek (12 stron) indexing term termin indeksowy tertiary adj. trzeciorzędny in general terms ogólnikowo tertiary education szkolnictwo wyższe lead term pierwsze słowo w wielowy- test n. test razowej jednostce leksykalnej (deskryp- v. testować torze, słowie kluczowym, haśle przed- endurance test test wytrzymałości miotowym) testing usability testing testowanie uży- long-term długoterminowy teczności (oprogramowania) main term deskryptor tytułowy text tekst narrower term generic deskryptor annotation text tekst przypisu węższy generycznie church text pismo staroangielskie narrower term partitive deskryptor free-text search wyszukiwanie swo- węższy mereologicznie bodne preferred term deskryptor, termin full-text database baza pełnotekstowa preferowany full-text retrieval wyszukiwanie peł- primitive term termin pierwotny notekstowe related term deskryptor kojarzenio- full-text search wyszukiwanie pełno- wy, termin kojarzeniowy tekstowe search term termin wyszukiwawczy in-text citation oksfordzki system two- subscription terms warunki prenu- rzenia przypisów bibliograficznych meraty rich text format wzbogacony format term bank bank terminologiczny, bank tekstu terminów rich text format wzbogacony format top term deskryptor główny tekstu terminal terminal text document dokument tekstowy termination zakończenie text editor edytor tekstów terminological adj. terminologiczny text file plik tekstowy terminological dictionary słownik text formatting formatowanie tekstu terminologiczny text processing przetwarzanie tekstu terminology terminologia textbook podręcznik terminology database terminologicz- school textbook podręcznik szkolny na baza danych textual adj. tekstowy texture 202 texture faktura (papieru) thread 1. wątek 2. nić, nitka thematic adj. tematyczny thread sewing machine niciarka theme 1. temat 2. myśl przewodnia, mo- threat zagrożenie tyw przewodni three-decker adj. w trzech tomach theology teologia thriller dreszczowiec, thriller theorem twierdzenie thumb index indeks w postaci wcięć na theoretical adj. teoretyczny marginesie książki theorist teorety-k/czka thumbnail miniatura (wyświetlanej na theory teoria komputerze ilustracji) chaos theory teoria chaosu tilde tylda, znak ~ communication theory teoria komu- time 1. czas 2. czas, epoka nikacji access time czas dostępu evolutionary theory teoria ewolucji appointed time wyznaczony czas/ter- information theory teoria informacji min set theory teoria zbiorów common auxiliaries of time poddzia- systems theory teoria systemów ły wspólne czasu thermodynamics termodynamika connect time czas trwania połączenia thermo-hygrograph termohigrograf document delivery time czas dostar- thesauri zob. thesaurus czania dokumentów thesaurofacet tezaurofaseta glue drying time czas schnięcia kleju latency time czas oczekiwania thesaurus pl. thesauri tezaurus real-time data processing przetwa- discipline thesaurus tezaurus dzie- rzanie danych w czasie rzeczywistym dzinowy shelf time czas, jaki upływa między faceted thesaurus tezaurus fasetowy dwoma wypożyczeniami dokumentu general thesaurus tezaurus ogólny pozostającego na regale monolingual thesaurus tezaurus jed- nojęzyczny tintype 1. ferrotyp, żelazotyp 2. ferroty- multilingual thesaurus tezaurus wie- pia, żelazotypia lojęzyczny tipped in adj. wklejony (np. errata) source thesaurus tezaurus źródłowy tipping-in wklejanie target thesaurus tezaurus docelowy tissue (paper) bibułka thesaurus diagram część graficzna title tytuł tezaurusa alternative title tytuł oboczny thesaurus entry artykuł deskrypto- caption title tytuł (rozdziału, podroz- rowy działu) theses zob. thesis collective title tytuł zbiorowy thesis pl. theses 1. teza 2. rozprawa, pra- common title tytuł wspólny ca naukowa cover title tytuł z okładki doctoral thesis praca doktorska drop-down title skrócona wersja ty- PhD thesis praca/rozprawa doktorska tułu książki, wydrukowana na pierw- thorough adj. gruntowny, dokładny szej stronie tekstu 203 traditional

fly-title page karta przedtytułowa topical 1. tematyczny, rzeczowy 2. ak- half title page karta przedtytułowa tualny industry property title tytuł własno- topical subdivision określnik rzeczo- ści przemysłowej wy (w języku haseł przedmiotowych) key title tytuł kluczowy topographical adj. topograficzny new title notification informacja o po- topographical catalogue katalog to- jawieniu się nowej publikacji pograficzny official title tytuł ze strony tytułowej topology topologia publikacji bus topology topologia szynowa (sieci) original title tytuł oryginału network topology topologia sieci other title information dodatki do total adj. całkowity, ogólny tytułu total circulation nakład całkowity parallel title tytuł równoległy total quality management komplek- partial title część tytułu sowe zarządzanie jakością permuted title index indeks KWIC ekran dotykowy running title żywa pagina touch-screen series title tytuł serii tour wycieczka, zwiedzanie, oprowadza- short title tytuł skrócony nie title catalogue katalog tytułowy library tour oprowadzanie po biblio- title entry hasło tytułowe tece, zwiedzanie biblioteki title index indeks tytułowy tracing 1. tropy 2. kalka, odwzorowa- title page strona tytułowa nie na kalce title proper tytuł właściwy tract traktat, rozprawa uniform title tytuł ujednolicony trade 1. handel 2. branża TOC = table of contents spis treści book trade księgarstwo tome wolumin, księga registered trade mark notice zawia- tone ton, odcień domienie o zarejestrowaniu znaku to- metal relief-tone print akwatinta warowego trade book książka dla szerokiego gro- 1. narzędzie 2. wzór, ozdoba wytło- tool na odbiorców czona na okładce książki trade catalogue katalog handlowy research tools narzędzia badawcze trade edition wydanie dla szerokiego tooled adj. wytłaczany grona odbiorców top n. góra, górna część trade journal czasopismo branżowe adj. górny trade mark znak towarowy top margin margines górny trade name nazwa handlowa, nazwa top term deskryptor główny firmowa top-cited adj. najczęściej cytowany trademark znak towarowy top-down analysis analiza zstępująca, trademark application zgłoszenie zna- analiza „od ogółu do szczegółu” ku towarowego topic temat tradition tradycja topic map mapa tematyczna traditional adj. tradycyjny trial-and-error method 204 trial-and-error method metoda prób transition przejście (z jednego stanu i błędów w inny) trained librarian wykwalifikowany bi- transitional adj. przejściowy, tymcza- bliotekarz sowy training szkolenie transitive adj. przechodni computer-assisted training szkolenie transitive relation relacja przechodnia wspomagane komputerowo translate v. tłumaczyć, dokonywać prze- computer-based training nauczanie kładu wspomagane komputerowo translation tłumaczenie, przekład, trans- education and training edukacja lacja i szkolenie automatic translation tłumaczenie au- vocational training szkolenie zawo- tomatyczne (komputerowe) dowe code translation dekodowanie transaction transakcja free translation wolny przekład transactions sprawozdania literal translation tłumaczenie do- transcribe v. 1. przepisywać, kopiować słowne 2. transkrybować machine translation tłumaczenie kom- transcript 1. kopia 2. zapis nagrane- puterowe go tekstu right of translation prawo do tłuma- czenia transcription transkrypcja translator komputerowy program tłu- transfer n. 1. przeniesienie, transfer 2. maczący, translator kalkomania v. przenosić, dokonywać transferu transliterate v. transliterować data transfer przesyłanie danych, prze- transliteration transliteracja noszenie danych translucence przeświecalność file transfer protocol protokół prze- translucent adj. półprzezroczysty syłania plików transmission przekazywanie, przesyła- hypertext transfer protocol proto- nie, transmisja kół przesyłania dokumentów hiper- data transmission transmisja danych, tekstowych przekazywanie danych information transfer przekazywanie transmit v. przekazywać, przesyłać, trans- informacji mitować ownership transfer przeniesienie prawa własności transnational adj. ponadnarodowy transfer list lista transferowa transparence przezroczystość transferability przenoszalność, zbywal- transparency 1. foliogram, przezrocze, ność (praw) slajd 2. przezroczystość transform v. przekształcać transparent adj. przezroczysty transformation przekształcenie, trans- travelling library zbiory ruchome formacja treatise traktat, rozprawa transient adj. przejściowy, chwilowy treatment potraktowanie (tematu) 205 typology treaty traktat, układ type n. 1. typ, rodzaj 2. czcionka tree drzewo v. pisać (na maszynie, komputerze) classification tree drzewo klasyfika- access type rodzaj dostępu cyjne condensed type czcionka ścieśniona genealogical tree drzewo genealo- (czcionka o mniejszej szerokości) giczne data type typ danych tree-quarter binding oprawa „trzy- expanded type czcionka rozszerzona czwarte” extract type czcionka o tym samym tree-quarter binding oprawa „trzy- kroju, co czcionka w tekście głównym, czwarte” ale o mniejszym rozmiarze, stosowana trend tendencja, trend w przypisach i komentarzach fancy type ozdobna czcionka triacetate trójoctan file type typ pliku cellulose triacetate trójoctan celulozy large type duża czcionka 1. próba 2. okres próbny trial patron type kategoria użytkownika a process of trial and error metoda publication type rodzaj publikacji prób i błędów type family rodzina czcionek trial proof wydruk próbny type of unit designator oznaczenie trial version wersja próbna, wersja typu jednostki testowa type page kolumna druku, zadruko- triennial adj. ukazujący się co 3 lata wany obszar (bez marginesów, nagłów- trigger v. wyzwalać, uruchamiać ków, stopek i numerów stron) trilingual adj. trójjęzyczny type size rozmiar czcionki triliteral adj. trzyliterowy type style styl czcionki trilogy trylogia typeface krój pisma/czcionki triple n. trójka, trzy elementy typeface family rodzina krojów pisma adj. potrójny typescript maszynopis triptych tryptyk typeset v. składać (tekstu do druku) truck wózek typesetting skład, składanie (tekstu do book truck wózek to transportu ksią- druku) żek computer typesetting skład kompu- true adj. prawdziwy terowy truetype font font skalowalny typewriter maszyna do pisania truncation obcięcie, skrócenie typical adj. typowy truth prawda typo literówka, błąd drukarski logical truth prawda logiczna typographer typograf tuition czesne, opłata za studia typographic(al) adj. typograficzny tuple krotka (uporządkowany, skończony typographical point punkt typogra- zbiór elementów) ficzny tutorial podręcznik, przewodnik typography typografia two-side print druk dwustronny typology typologia UAP 206

undergraduate n. student/ka studiów U licencjackich adj. licencjacki (studia) UAP = Universal Availability of Publi- underground press prasa podziemna cations program powszechnego dostępu underline n. 1. podkreślenie 2. podpis do publikacji pod ilustracją ubiquitous adj. wszechobecny v. podkreślać UBC = Universal Bibliographic Con- undocumented adj. nieudokumento- trol program powszechnej rejestracji bi- wany biograficznej unethical adj. nieetyczny UDC = Universal Decimal Classifica- unexpurgated adj. nieocenzurowany tion Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna unification ujednolicenie, unifikacja abridged edition of UDC wydanie unified adj. ujednolicony, jednolity skrócone UKD unified heading hasło ujednolicone abridged UDC tables/schedules ta- uniform v. ujednolicać blice skrócone UKD adj. 1. jednolity, jednorodny 2. jednakowy auxiliary UDC number symbol po- uniform resource identifier jednolity mocniczy UKD identyfikator zasobu, uri (standard incomplete UDC schedules/tables wy- ternetowy umożliwiający identyfikację danie pełne UKD zasobów w sieci) medium edition of UDC wydanie po- uniform resource locator jednolity lo- średnie UKD kalizator zasobów, url (format identy- UDC number symbol UKD fikacji zasobów sieciowych) UDC schedules/tables tablice UKD uniform title tytuł ujednolicony UF = used for oznaczenie askryptora uniformity jednolitość, jednorodność Ukrainian n. język ukraiński unify v. ujednolicać, unifikować adj. ukraiński union catalogue katalog centralny unabridged adj. pełny, kompletny unique adj. unikalny unambiguous adj. jednoznaczny unit 1. jednostka 2. całość unauthorised adj. nieautoryzowany administrative unit jednostka admi- unauthorized zob. unauthorised nistracyjna unavailable adj. niedostępny, nieosią- archival unit item jednostka archi- galny walna unbacked adj. zadrukowany po jednej bibliographic unit jednostka biblio- stronie graficzna unbiased adj. bezstronny central processing unit jednostka centralna (komputera) unbound adj. nieoprawiony information unit jednostka (ilości) uncoated paper papier niepowlekany informacji unconditional adj. bezwarunkowy lexical unit jednostka leksykalna uncontrolled adj. niekontrolowany library unit jednostka biblioteczna 207 user

organisation unit jednostka organi- update n. uaktualnienie, aktualizacja zacyjna v. uaktualniać, aktualizować organisational unit jednostka orga- updated adj. uaktualniony nizacyjna updating aktualizacja research unit jednostka badawcza data updating aktualizacja danych type of unit designator oznaczenie file updating aktualizacja pliku typu jednostki upgrade n. 1. unowocześnianie, ulepsza- unit of description jednostka opisu nie, 2. unowocześniona wersja (np. progra- uniterm uniterm mu komputerowego) unity jedność, jednolitość v. unowocześniać, ulepszać, uaktualniać unity of invention jednolitość wy- upper case wielkie litery, wersaliki, ma- nalazku juskuły universal adj. uniwersalny up-to-date adj. aktualny, najnowszy Universal Availability of Publica- URI = uniform resource identifier jed- tions, UAP program powszechnego nolity identyfikator zasobu, uri (standard dostępu do publikacji internetowy umożliwiający identyfikację universal bibliography bibliografia zasobów w sieci) powszechna universal classification klasyfikacja URL = uniform resource locator jedno- uniwersalna lity lokalizator zasobów, url (format iden- Universal Decimal Classification, tyfikacji zasobów sieciowych) UDC Uniwersalna Klasyfikacja Dzie- urology urologia siętna usability użyteczność Universal Bibliographic Control, usability testing testowanie użytecz- UBC program powszechnej rejestra- ności (oprogramowania) cji bibiograficznej usage 1. użycie, przykład użycia, uzus ję- university uniwersytet zykowy 2. użytkowanie university library biblioteka uniwer- actual usage użycie rzeczywiste sytecka use 1. wykorzystanie 2. zużycie unknown adj. nieznany collection use wykorzystanie zbioru unlimited adj. nieograniczony, bez ogra- ease of use łatwość korzystania niczeń easy-to-use łatwy w użyciu inhouse use of documents prezencyj- unnumbered adj. nienumerowany ne wykorzystanie dokumentów unpublished adj. nieopublikowany library use only „do korzystania na unrestricted data dane ogólnie do- miejscu” stępne out of use wycofany z użytku unsized paper papier niezaklejony teaching library use przysposobienie unstable adj. niestabilny biblioteczne unstructured adj. nieustrukturalizowa- used book książka używana ny, nieuporządkowany used for oznaczenie askryptora untitled adj. bez tytułu user użytkownik utility 208

closed user group zamknięta grupa użytkowników V common user interface wspólny interfejs użytkownika vacancy wakat disparate group of users niejednorod- na grupa użytkowników vague adj. niejasny, mało precyzyjny end user użytkownik końcowy valid ważny (licencja, karta) expert user biegły/doświadczony użyt- validate v. 1. zatwierdzić, uprawomocnić kownik 2. potwierdzić, uzasadnić graphical user interface graficzny in- validation 1. zatwierdzenie 2. potwier- terfejs użytkownika dzenie, uzasadnienie information user użytkownik infor- data validation sprawdzanie popraw- macji library user czytelni-k/czka, użytkow- ności danych nik biblioteki validity 1. ważność (licencji, karty) 2. network user identification identyfi- słuszność, zasadność kacja użytkownika sieci data validity poprawność danych, waż- novice user początkujący użytkownik ność danych privileged user użytkownik uprzy- valuable adj. wartościowy, cenny wilejowany valuation 1. ocena 2. wycena, wartość registered user użytkownik zarejestrowany value n. wartość user behaviour zachowanie użytkow- v. wyceniać ników absolute value wartość bezwzględna, user education szkolenie użytkow- moduł liczby ników Boolean value wartość logiczna user-friendly przyjazny dla użytkow- informational value wartość infor- nika, łatwy w obsłudze macyjna user guide przewodnik użytkownika logical value wartość logiczna user identification card karta identy- pH value wartość pH fikacji użytkownika primary value wartość pierwotna user interface interfejs użytkownika secondary value wartość wtórna user manual podręcznik użytkownika value added wartość dodana user password hasło użytkownika vandalism wandalizm user profile profil użytkownika user study badanie użytkowników vanity press zob. vanity publisher user survey badanie (ankietowe) użyt- vanity publisher wydawnictwo publi- kowników kujące prace na koszt autora utility komputerowy program narzę- variability zmienność dziowy variable n. zmienna utility model wzór użytkowy adj. zmienny utilization wykorzystanie, zużytkowanie independent variable zmienna nie- utterance 1. wyrażenie, sformułowanie zależna 2. wypowiedź variable field pole o zmiennej długości 209 visible variance 1. niezgodność, różnica, sprze- version wersja czność 2. wariancja expurgated version wersja ocenzuro- variant 1. wariant 2. egzemplarz z tego wana, wersja okrojona samego nakładu, różniący się od pozo- trial version wersja próbna, wersja stałych testowa variation 1. odmiana, wariant 2. zróżni- verso verso, strona odwrotna cowanie, wariantywność 3. wariacja vertical adj. pionowy variety 1. różnorodność, zróżnicowanie veterinary medicine weterynaria 2. rodzaj, typ, gatunek viability realność, wykonalność variorum edition wydanie zawierają- viable adj. realny, wykonalny ce różne wersje tekstu vide v. patrz, zobacz vary v. 1. różnić się 2. zmieniać się video 1. wideokaseta 2. film wideo vast adj. rozległy, obszerny, ogromny- videocassette wideokaseta vector wektor videoconference wideokonferencja vector graphics grafika wektorowa videotape taśma wideo vellum welin, papier welinowy videotext wideotekst vendor sprzedawca, dostawca (np. sprzę- tu komputerowego) Vietnamese n. język wietnamski adj. wietnamski Venn diagram diagram Venna view n. widok przedsięwzięcie venture v. przeglądać, oglądać venue miejsce, lokalizacja common auxiliaries of point of view verb czasownik poddziały wspólne punktu widzenia verbal adj. 1. ustny, słowny, werbalny 2. oraz sposobu ujęcia tematu przez au- czasownikowy, odczasownikowy tora verbalisation werbalizacja viewer przeglądarka (plików) verbalization zob. verbalisation vignette winieta, winietka verbatim adj. dosłowny violation naruszenie, złamanie (prawa) adv. dosłownie, słowo w słowo virgule ukośnik, znak / verification 1. weryfikacja, potwierdze- virology wirusologia nie 2. uwierzytelnienie virtual adj. wirtualny verify v. weryfikować, potwierdzać virtual community społeczność wir- vernacular 1. język narodowy 2. dialekt tualna, społeczeństwo wirtualne miejscowy 3. język codzienny 4. żargon virtual learning environment wirtu- versatile adj. wszechstronny, uniwersalny alne środowisko edukacyjne digital versatile disc/disk cyfrowy virtual library biblioteka wirtualna dysk uniwersalny, płyta DVD virtual reality rzeczywistość wirtualna versatility wszechstronność, uniwer- virus wirus salność computer virus wirus komputerowy verse 1. poezja 2. wiersz, wierszyk 3. virus scan wykrywanie wirusów zwrotka, strofa 4. wers, linijka visible adj. widoczny, widzialny vision 210 vision wizja, widzenie data warehouse hurtownia danych (ro- visit v. odwiedzać, zwiedzać dzaj bazy danych) visitor’s book księga gości warning ostrzeżenie visual adj. wizualny warp v. zniekształcać (się), wypaczać (się) visual dictionary słownik obrazkowy warrant upoważnienie, pełnomocnictwo visually impaired adj. niedowidzący, literary warrant literatura (teksty) słabowidzący wykorzystana do utworzenia zbiorów vital adj. podstawowy, zasadniczy, nie- słownictwa kontrolowanego zbędny warranty gwarancja vocabulary słownictwo wash drawing rysunek lawowany controlled vocabulary słownictwo wastage 1. straty (np. materiału) 2. mar- kontrolowane notrawstwo lead-in vocabulary 1. wskaźniki rela- waste paper makulatura cji w tezaurusie (np. „U” – używaj) 2. water resistance wodoodporność odsyłacze (np. „zob.” - zobacz) akwarela vocabulary control kontrola słow- watercolour nictwa watermark znak wodny vocational training szkolenie zawo- wax n. wosk dowe v. woskować voice mail poczta głosowa wax paper papier woskowany vol. = volume tom wear zużycie, zużywanie się wear and tear zużycie normalne w eks- volume 1. tom, wolumin 2. objętość ploatacji omnibus volume zbiór, antologia, publikacja zawierająca kilka dzieł tego sa- Web sieć WWW mego autora deep/invisible web zasoby informacyjne Internetu, do których nie potra- voluminous adj. obszerny fią dotrzeć wyszukiwarki voluntary service wolontariat Semantic Web Semantyczny Web, volunteer ochotnik Semantyczna Sieć, rozszerzenie ist- vortal wortal, portal wertykalny niejącej sieci WWW o mechanizmy vowel samogłoska semantyczne w celu umożliwiania przetwarzania informacji w sposób odpowiedni do jej znaczenia web address adres w sieci WWW W web browser przeglądarka sieci WWW web master administrator witryny WADEX = word and author index in- WWW deks WADEX, indeks słów kluczowych Web Ontology Language, OWL język i autorów służący do reprezentacji i przetwarza- WAN = wide area network rozległa sieć nia danych w sieci WWW komputerowa web page strona WWW warehouse magazyn, hurtownia web site witryna WWW 211 word webmaster twórca strony/witryny wi-fi = wireless fidelity standard komu- WWW nikacji bezprzewodowej webometrics webometria wiki wiki (rodzaj stron/serwisów WWW) webpage strona WWW wildcard, wild card znak wieloznacz- website witryna WWW ny, znak uniwersalny (* ?) weeding brakowanie, selekcja (księgo- window okno zbioru) WIPO = World Intellectual Property weekly n. tygodnik Organization Światowa Organizacja Wła- adj. tygodniowy, cotygodniowy sności Intelektualnej adv. tygodniowo, co tydzień wireless adj. bezprzewodowy weekly newspaper tygodnik wireless network sieć bezprzewodowa weight wskaźnik wagi wisdom mądrość weighted average średnia ważona withdrawal 1. ubytek 2. wycofanie, usu- weighted mean średnia ważona nięcie weighting ważenie wizard kreator (część oprogramowania) welding spawalnictwo wood drewno welfare 1. opieka społeczna 2. dobrobyt ground wood paper papier drzewny wellum welin wood engraving drzeworyt sztorcowy Welsh n. język walijski woodcut 1. drzeworyt 2. klocek drze- adj. walijski worytowy wet strength wodotrwałość woodfree paper papier bezdrzewny whistles word słowo, wyraz bells and whistles niepotrzebne wła- borrowed word wyraz zapożyczony ściwości, zbędne funkcje programu, compound word złożenie, termin zło- wodotryski żony white paper raport rządowy, biała księga derived word wyraz pochodny white space odstęp, światło (w tekście) entry word wyraz hasłowy whiteness białość key word słowo kluczowe loan word zapożyczenie, wyraz za- whole całość pożyczony whole-part relationship relacja typu word and author index indeks całość-część, relacja mereologiczna WADEX, indeks słów kluczowych hurt, sprzedaż hurtowa wholesale i autorów wide adj. szeroki, rozległy word class część mowy, kategoria gra- wide area network rozległa sieć kom- matyczna puterowa word for word dosłownie, słowo w sło- widespread adj. szeroko rozpowszech- wo niony, popularny word formation słowotwórstwo widow wdowa (rodzaj błędu w łama- word order szyk wyrazów niu tekstu) word processing komputerowe prze- width szerokość twarzanie tekstów wording 212

word processor procesor tekstu world map mapa świata word wrapping zawijanie tekstu World Wide Web sieć WWW, sieć word-by-word słowo po słowie ogólnoświatowa wording sposób sformułowania World Wide Web sieć WWW, sieć ogól- work dzieło, utwór noświatowa charity work działalność/praca cha- worldwide adj. ogólnoświatowy rytatywna worm robak (rodzaj wirusa kompute- collected works dzieła zebrane rowego) collective work praca zbiorowa WORM = write once, read many jedno- development work prace rozwojowe krotny zapis, wielokrotny odczyt editorial work praca edytorska/wydawnicza woven paper papier welinowy, welin end-of-work bibliography bibliogra- wrap v. zawijać (tekst) fia załącznikowa wrapper 1. obwoluta 2. opakowanie intellectual work dzieło intelektualne dust wrapper obwoluta literary and artistic works dzieła lite- wrapping opakowanie rackie i artystyczne word wrapping zawijanie tekstu musical work dzieło muzyczne wrapping paper papier pakowy reference work wydawnictwo informacyjne, informator write v. pisać terminology work działalność termi- write error błąd zapisu nologiczna write once, read many jednokrotny work of art dzieło sztuki zapis, wielokrotny odczyt write protection zabezpieczenie przed workbook zeszyt ćwiczeń zapisem workflow przepływ informacji, przepływ pisa-rz/rka, autor/ka dokumentów writer ghost writer autor piszący za kogoś workgroup grupa robocza writing pismo working paper dokument roboczy cuneiform writing pismo klinowe workload obciążenie pracą written document dokument piśmien- workplace miejsce pracy niczy workroom pracownia WWW = World Wide Web sieć WWW, worksheet 1. formularz 2. karta pracy sieć ogólnoświatowa workshop warsztaty (forma zajęć) workstation 1. stacja robocza (komp.) 2. stanowisko pracy world świat X world atlas atlas świata kserografia world bibliography bibliografia po- xerography wszechna x-height miara wielkości czcionki, wy- World Intellectual Property Organi- rażona wysokością litery x zation Światowa Organizacja Własno- xerox n. 1. kserograf 2. odbitka ksero ści Intelektualnej v. kserować 213 zoom

XML = extensible markup language roz- Yiddish język jidysz szerzalny język znaczników, język XML yield v. dostarczać, przynosić x-ref = cross reference odsyłacz young adults młodzież w wieku 12– xylograph ksylografia, drzeworyt 18 lat xylography ksylografia, drzeworytnic- youth młodzież two children’s and youth literature literatura dla dzieci i młodzieży Y Z year rok yearbook rocznik zincography cynkografia statistical yearbook rocznik staty- zine amatorsko wydawane czasopismo styczny yearly n. rocznik Zip’s law prawo Zipfa adj. roczny, coroczny zone strefa adv. rocznie, co rok zoology zoologia yellow press prasa brukowa zoom n. zmiana wielkości obrazu yellowing żółknięcie (papieru) v. zmieniać wielkość obrazu