Polacy Pochowani Na Cmentarzu W Montrésor Les Polonais Enterrés Au Cimeti¯Re De Montrésor

Total Page:16

File Type:pdf, Size:1020Kb

Polacy Pochowani Na Cmentarzu W Montrésor Les Polonais Enterrés Au Cimeti¯Re De Montrésor Iwona M. Dacka-Górzyƒska S∏awomir Górzyƒski Piotr Ugniewski Polacy pochowani na cmentarzu w Montrésor Les Polonais enterrés au cimeti¯re de Montrésor Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Warszawa 2008 MINISTERSTWO KULTURY I DZIEDZICTWA Departament NARODOWEGO do Spraw Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicà Minist¯re de la Culture et du Patrimoine National Departament du Patrimoine Culturel Polonais ∫ l’Étranger Projektok³adkiistrontytu³owych: AndrzejTomaszewski ©CopyrightbyMinisterstwoKulturyiDziedzictwaNarodowego. Departamentds.PolskiegoDziedzictwaKulturowegozaGranic¹,2008 ISBN9788392431138 Sk³adi³amanie: 01–524Warszawa,alejaWojskaPolskiego4 tel./fax:(0–22)8390838 e–mail:[email protected];http://www.dig.pl Druk:ARGRAF Zamekizbiory Lechâteau etlescollections Francuskie miasteczko i zamek Mon- Le village et le château de Montrésor trésor s¹ po³o¿one w Turenii w dolinie sont situés en Touraine, dans le Val de rzeki Indrois, 64 km na po³udniowy l’Indrois, à 64 km au sud-est de Tours, wschód od Tours, w bliskim s¹siedztwie non loin des châteaux de la Loire. De- licznych zamków nad Loar¹. Od po- puis le milieu du XIXe siècle, l’histoire ³owy XIX w. miejsce to zwi¹zane jest de ce lieu est lié à la Pologne: aux de- z Polakami – potomkami i spadkobier- scendants et héritiers de Xavier Korczak cami Ksawerego Branickiego herbu Branicki (1816–1879), amis de la famille, Korczak (1816–1879) oraz przyjació³mi émigrants politiques qui, aux XIXe et rodziny – emigrantami politycznymi, XXe siècles trouvèrent en ce lieu hospi- którzy w XIX i XX w. znajdowali tu talité et abri et y restèrent parfois ju- goœcinê i opiekê i niekiedy zostawali do squ’à la fin de leurs jours. Aujourd’hui, koñca swych dni. Obecnie miasteczko la petite ville compte quelque cinq cents liczy ok. 500 mieszkañców, w tym 20 ro- habitants, dont vingt familles d’origine dzinmapolskiekorzenie. polonaise. Metryka zamku siêga pocz¹tków Les origines du château remontent XI w. Byæ mo¿e fortecê montrésorsk¹ au début du XIe siècle, probablement za³o¿y³ Foulques Nerra hrabia d’Anjou à l’époque de Foulques Nerra, comte (Nera, Le Noir 972–1040), fundator d’Anjou (Le Noir, 972–1040) qui fit wielu koœcio³ów i zamków. Z 1005 r. po- construire de nombreuses églises et châ- chodzi wzmianka o panu z zamku Mon- teaux forts. En 1005 il est fait mention trésor, którym by³a barwna postaæ Ro- de Roger le Petit Diable, un personnage gera le Petit Diable. Od tego momen- hors du commun, seigneur de Montré- tu znani s¹ wszyscy czêsto zmieniaj¹cy sor. Depuis ces temps-là, Montrésor siê w³aœciciele Montrésor: od 1493 r. changea plusieurs fois de propriétaires rodzina de Bastarnay, od 1621 r. ro- qui tous sont connus: à partir de 1493, dzina Bourdeilles, w latach 1663–1697 les Bastarnay, en 1621 la famille Bourd- ksi¹¿êta de Guise i d’Orléans, do 1792 r. eilles, de 1663 à 1697 – les ducs de Guise rodzina Beauvilliers, do 1808 r. Antoi- et d’Orléans, jusqu’en 1792 – les Beau- ne-Joseph Boussaroque de Lafond, do villers, jusqu’en 1808 – Antoine-Joseph 1831 r. hrabiowie de la Roche-Aymon, Boussaroque de Lafond, jusqu’en 1831 – do 1849 r. Louis-Françoise-Félix hr. les comtes de la Roche-Aymon, jusqu’en deJouffroy-Gonssans. 1849 – Louis-Françoise-Félix, comte de Osob¹, która istotnie zmieni³a obli- Jouffroy-Gonssans. cze zamku i dokona³a licznych zmian Ymbert de Bastarnay, chambellan architektonicznych by³ Ymbert de Ba- de Louis XI, puis, sous le règne de Char- 6 Zamekizbiory ZamekwMontrésor LeChâteaude Montrésor starnay, szambelan Ludwika XI, a na- les VIII, depuis 1497, ambassadeur en stêpnie za panowania Karola VIII, od Espagne, a apporté beaucoup de chan- 1497 r. ambasador w Hiszpanii. Ze gements architectoniques au château. wzglêdu na brak badañ archeologicz- Par absence de recherches archéolo- nych nie wiadomo dok³adnie jak wy- giques, nous ne connaissons pas exac- gl¹da³ jego nowy zamek „w stylu Lud- tement l’aspect du château modifié «en wika XII”. Z fundacji Bastarnayów po- style Louis XII». Les Bastarnay ont fon- chodzi wczesnorenesansowy koœció³ dé, d’autre part, la construction d’une (obecnie koœció³ parafialny), który mia³ église de style Renaissance (actuellem- pe³niæ funkcje ich mauzoleum. Do- ent église paroissiale) qui devait ˜tre le tychczas w nawie g³ównej znajduje siê mausolée de la famille. La nef centrale wspaniale zachowany renesansowy, abrite un tombeau magnifiquement marmurowy nagrobek przedstawiaj¹cy conservé portant trois gisants de marbre le¿¹ce postacie Ymberta de Bastarnay blanc, Ymbert de Bastarnay (décédé en (zm. 1523), jego ¿ony Georgette de 1523), son épouse Georgette de Mon- Monchenu (zm. 1511) oraz ich syna chenu (décédée en 1511) et leur fils Françoise (zm. 1513), odnowiony dziê- François (décédé en 1513), restauré en ki pierwszym polskim w³aœcicielom 1875 par les premiers propriétaires po- w1875r. lonais. Lechâteauetlescollections 7 Dans la première moitié du XIXe siècle, Louis-Françoise-Félix, comte de Jouffroy-Gonssans entrepris d’autres remaniements architecturaux, de nom- breuses démolitions, sans toutefois achever son oeuvre. Au cours des tra- vaux de remaniement, le château est acquis par les Branicki. „De l’imposant château dominant de sa masse le ver- sant du Val de l’Indrois, il ne reste plus que les vestiges de la tour avec un portail d’entrée (dont l’ouverture a été murée au rez-de-chaussée) et des tours semi- -circulaires aux angles, un bâtiment long de 40 mètres (à trois étages et sous-sol) et complètement remanié. La façade symétrique du sud, caractéris- tique pour un château, avec deux tours circulaires aux angles est donc l’invent- ion d’un architecte du XIXe siècle (...). Les Branicki trouvèrent le mont entouré des trois côtés de deux enceintes formé- Zamek es de puissantes fortifications – une plus LeChâteau hautes avec des tourelles, l’autre, plus W pierwszej po³owie XIX w. dal- basse avec de grosses tours d’artillerie et szych radykalnych zmian w architektu- un mur renforçant le coteau sud et rejoi- rze samego zamku, licznych wyburzeñ gnant les vestiges de la tour médiévale budynków dokona³ Louis-Françoise- abritant le portail. Dans l’enceinte des -Félix hr. de Jouffroy-Gonssans, który murs, une construction de style gothique- dzie³a swego nie dokoñczy³. W trakcie -renaissance (...) (dite vieille demeure) trwania prac remontowych, w 1849 r. et des bâtiments appuyés au nord-est zamek kupili Braniccy. „Z ca³ego impo- au mur intérieur – à créneaux comblés – nuj¹cego zamku ci¹gn¹cego siê swym dont la «nouvelle demeure» aux traits masywem ponad wysokim stokiem do- de style effacés, habitation ancienne liny Indrois – pozosta³a tylko ruina wie- toutefois marquée par des éléments ¿y bramnej (o zamurowanym otworze néogothique de maçonnerie en pierre w przyziemiu) z pó³okr¹g³ymi wie¿ami taillée. Il avait donc fallu ériger une na naro¿ach oraz 40-metrowy budynek porte du côté est, adapté un bâtiment (trzykondygnacyjny i podpiwniczony) et la cuisine à des fins ménagères et gruntownie do tego przekszta³cony. d’habitation destinés aux domestiques, Charakterystyczna dla zamku symetry- du côté nord-est adapter la «nouvelle 8 Zamekizbiory demeure», et aussi la remise et d’autres dépendances. et, en plus, du côté nord – une grange et – à l’ouest – de vastes bâ- timents de jardinier. Enfin, un grand bassin de forme circulaire a été amé- nagé dans la cour, entouré de margelle et d’une balustrade en fonte; également des statues ont été installées dans le jar- din – l’Ange déchu de Costantino Corti (1824–1873) 1860, une sculpture en WidokzzamkuMontrésor marbre Cupidon et le chien de Wilhelm VuedeChâteaudeMontrésor Matthiae, assistant de Thorvaldsen et la réplique du monument du tombeau de czna po³udniowa fasada, z dwiema Mieczys³aw Kamieñski (mort en 1859), okr¹g³ymi wie¿ami na naro¿ach, jest la sculpture suggestive et romantique wiêc inwencj¹ XIX-wiecznego architek- de Jules Franceschi Le soldat mourant” ta (...). Braniccy zastali wzgórze otoczo- (A. Ryszkiewicz, Polonica na zamku ne z trzech stron dwiema liniami potê¿- wMontrésor, p.10). nych murów obronnych – wy¿sz¹ z ba- sztami, ni¿sz¹ z przysadzistymi arty- leryjskimi «rondlami» – oraz murem umacniaj¹cym stok po³udniowy wzgó- rza, a ³¹cz¹cym siê z reszt¹ œrednio- wiecznej wie¿y bramnej. W obrêbie mu- rów sta³ ów gotycko-renesansowy kor- pus (...) (tzw. stary dom) oraz jakieœ za- budowania oparte o pó³nocno-wschod- nie odcinki wewnêtrznego muru – z wy- pe³nieniem wykrojów krenela¿u – w tym mieszkalny «nowy dom» o zatartych ce- chach stylowych, dawny, ale z neogo- tyckimi elementami kamieniarki. Trze- ba by³o wiêc postawiæ bramê, od wscho- du przystosowaæ do celów gospodar- czych i mieszkalnych s³u¿by jeden bu- dynek wraz z kuchni¹, od pó³nocnego wschodu adaptowaæ «nowy dom», a w nim m.in. wozowniê i inne po- mieszczenia s³u¿bowe. Dosz³a do tego szopa w czêœci pó³nocnej i doœæ ob- ZamekwMontrésor szerne zabudowania ogrodnicze – w za- LeChâteaudeMontrésor Lechâteauetlescollections 9 chodniej. Na koniec na dziedziñcu wy- Ró¿a née Potocka (1780–1862), fille kopano i otoczono cembrowin¹ i ¿eliw- de Szczêsny Potocki, épouse d’Antoni nym ogrodzeniem du¿y kolisty basen; Potocki puis de W³adys³aw Branicki, postawiono te¿ rzeŸby ogrodowe – ka- acheta pour son fils le château, la moitié mienny pos¹g Upad³ego anio³a sygno- des habitations du village et 2300 hecta- wane dzie³o Mediolañczyka Costantino res de terre. Entre les mains du nouvelle Corti (1824–1873) z 1860 r., marmu- propriétaire le château retrouva sa pre- row¹ rzeŸbê Amora z psem podpisan¹ mière splendeur. Aujourd’hui encore, przez pomocnika Thorvaldsena Wil- outre les habitations, quelque 1500 helma Matthiae oraz replikê pomnika hectares de terre dont la moitié – des grobowego Mieczys³awa Kamieñskiego for˜ts, appartiennent aux propriétaires (zm. 1859), to jest sugestywn¹, roman- du château. La chasse était et demeure tyczn¹ rzeŸbê J.
Recommended publications
  • 1615380970.Pdf
    ISSNISSN 2719-308X 1689-6521 URZĘDOWY WYKAZ DRUKÓW WYDANYCH W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ PRZEWODNIK BIBLIOGRAFICZNY BIBLIOTEKA NARODOWA R. 7775(87) (89) Warszawa, Warszawa, 23–31 15–21 grudnia lutego 2019 2021 r. r. Nr 52 Nr 7 Poz. 37771–38349 Poz. 5234–6151 WYKAZ DZIAŁÓW UKD 0 DZIAŁ OGÓLNY. Nauka i wiedza. Bibliologia. 622 Górnictwo Informacja. Bibliografia. Bibliotekarstwo. 629 Technika środków transportu Organizacje. Muzea 63 Rolnictwo 0/9(03) Encyklopedie i leksykony o treści ogólnej 630 Leśnictwo 004 Informatyka 631/635 Uprawa roślin. Ogrodnictwo 005 Zarządzanie 636/639 Zootechnika.Weterynaria 07 Mass media. Środki masowego przekazu. 64 Gospodarstwo domowe. Hotelarstwo. Medioznawstwo Gastronomia 1 FILOZOFIA 65 Telekomunikacja. Przemysł poligraficzny. 159.9 Psychologia Działalność wydawnicza 2 RELIGIA. TEOLOGIA 656 Organizacja transportu 27 Chrześcijaństwo. Kościoły chrześcijańskie 657 Rachunkowość. Księgowość 272 Katolicyzm. Kościół rzymskokatolicki 658 Organizacja przedsiębiorstw. Organizacja 3 NAUKI SPOŁECZNE i technika handlu 30 Metodologia nauk społecznych. Polityka 659 Reklama. Public relations społeczna. Gender studies. Socjografia 66/68 Przemysł. Rzemiosło 311+314 Statystyka. Demografia 69 Przemysł budowlany 316 Socjologia 7 SZTUKA. ROZRYWKI. SPORT 32 Nauki polityczne. Polityka 71 Planowanie przestrzenne. Urbanistyka. 33 Nauki ekonomiczne. Praca. Gospodarka Architektura krajobrazu regionalna. Spółdzielczość 72 Architektura 336 Finanse. Podatki 73/76 Sztuki plastyczne. Rzeźba. Rysunek. 338/339 Gospodarka narodowa. Handel. Gospodarka Rzemiosło artystyczne. Malarstwo. Grafika światowa 77 Fotografia 338.48 Turystyka 78 Muzyka 34+351/354 Prawo. Administracja publiczna 79 Rozrywki towarzyskie. Taniec. Zabawy. Gry 355/359 Wojskowość. Nauki wojskowe. Sztuka wojenna. 791/792 Film. Teatr Siły zbrojne 796/799 Sport. Kultura fizyczna 36 Opieka społeczna. Ubezpieczenia. 8 JĘZYKOZNAWSTWO. NAUKA Konsumeryzm O LITERATURZE. LITERATURA PIĘKNA 37 Oświata.Wychowanie.
    [Show full text]
  • Ksi |Ka Abstraktów(1)
    Instytut Architektury i Urbanistyki InstytutInstitute Architektury of Architecture i Urbanistyki and Urban Planning ŁÓDŹ U LIKE 2021 ŁÓDŹ U LIKE 2021 12. OGÓLNOPOLSKIE SEMINARIUM NAUKOWE 12th NATIONWIDE SCIENTIFIC ARCHITECTURE STUDENTÓW ARCHITEKTURY STUDENT’S SEMINAR ZOBACZYĆ. DOTKNĄĆ. DOŚWIADCZYĆ. PRZEŻYĆ. OPOWIEDZIEĆ. TO SEE. TO TOUCH. TO EXPERIENCE. TO FEEL. TO TELL. KSIĄŻKA ABSTRAKTÓW ABSTRACT’S BOOK ŁÓDŹ 2021 ŁÓDŹ 2021 12. Ogólnopolskie Seminarium Naukowe Studentów Architektury 12th Nationwide Scientifi c Architecture Student’s Seminar ŁÓDŹ U LIKE 2021 – Zobaczyć. Dotknąć. Doświadczyć. Przeżyć. Opowiedzieć. ŁÓDŹ U LIKE 2021 – to See. to Touch. to Experience. to Feel. to Tell. 21-23 kwietnia 2021 21st-23rd April 2021 Komitet Naukowy Konferencji: Scientifi c Committee of Conference: dr hab. n.t. Artur Zaguła, prof. PŁ - przewodniczący, dr hab. n.t. Artur Zaguła, prof. PŁ - the Chairman, dr inż. arch. Włodzimierz Witkowski - zastępca przewodniczącego, dr inż. arch. Włodzimierz Witkowski - the Deputy Chairman, dr hab. inż. arch. Agnieszka Gryglewska, prof. PWr dr hab. inż. arch. Agnieszka Gryglewska, prof. PWr dr hab. Ewa Klima, prof. PŁ, dr hab. Ewa Klima, prof. PŁ, dr hab. inż. arch. Jan Kurek, dr hab. inż. arch. Jan Kurek, dr inż. arch. Wojciech Pardała, dr inż. arch. Wojciech Pardała, mgr inż. arch. Magdalena Szymczak, mgr inż. arch. Magdalena Szymczak, inż. arch. Jarosław Striker. inż. arch. Jarosław Striker. Komitet Organizacyjny Konferencji: Organisational Committee of Conference: Alicja Szczerbińska, Kamil Szczepaniak, Piotr Lis, Włodzimierz Witkowski, Wojciech Pardała. Alicja Szczerbińska, Kamil Szczepaniak, Piotr Lis, Włodzimierz Witkowski, Wojciech Pardała. Jakub Adamski, Marta Bakalarz, Katarzyna Branicka-Świątkowska, Aleksandra Bauer, Jakub Adamski, Marta Bakalarz, Katarzyna Branicka-Świątkowska, Aleksandra Bauer, Agnieszka Fałek, Daria Głażewska, Marta Koślaga, Julia Pawełczyk, Wiktoria Stasiak, Agnieszka Fałek, Daria Głażewska, Marta Koślaga, Julia Pawełczyk, Wiktoria Stasiak, Jarosław Striker, Magdalena Szymczak.
    [Show full text]
  • Studies on Female Patronage in the 17Th and 18Th Centuries Uniwersytet Pedagogiczny Im
    studies on female patronage in the 17th and 18th centuries Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie Prace Monograficzne 890 studies on female patronage in the 17th and 18th centuries TRANSLATION Mariola Dyl-Wąsik, Paulina Mierzwa, Radosław Rozumowski EDITED BY Bożena Popiołek Urszula Kicińska Anna Penkała-Jastrzębska Agnieszka Słabyby 2019 © Copyright by Authors Kraków 2019 ISSN 0239-6025 ISBN 978-83-8084-271-7 e-ISBN 978-83-8084-272-4 DOI 10.24917/9788380842717 Reviewers: prof. dr hab. Marian Chachaj prof. dr hab. Filip Wolański Proofreading: Libron Layout and cover design: Libron On the cover: Portrait of Marianna Denhoff, née Bielińska by Antoine Pense, fot. Piotr Ceraficki (Łazienki Królewskie Museum in Warsaw) and graphics from: vecteezy.com Project funded by the National Science Center as part of the program no. UMO 2015/19/B/HS3/01797 “Benefactresses and clients. The specificity of women’s patronage and clients relations in the Saxon era” Wydawnictwo Naukowe UP 30-084 Kraków, ul. Podchorążych 2 tel./fax 12 662-63-83, tel. 12 662–67–56 e-mail: [email protected] http://www.wydawnictwoup.pl Table of contents 7 Introduction Natalia Starchenko 17 Patronage System as a Formal Power Mechanism in the Early Modern Polish-Lithuanian Commonwealth Natalia Biłous 37 Clientele of Tomasz Zamoyski in the Kyiv palatinate (in the light of correspondence 1619–1637) Rita Regina Trimoniene 59 An international noble family in the Grand Duchy of Lithuania in the second half of the 16th and early 17th century Piotr Oczko 79 Some remarks from a completely different world. Could (female) patronage take place in the Dutch Republic? Karolina Kwaśna 91 And when he died, his widow continued the business… Widows from New England Dorota Żołądź-Strzelczyk 107 Influence of women on education in the modern age – family and social contexts Anna Szylar 119 “Let them diligently see the humors and fantasies of the founders so that they will not bring any turmoil to the monastery…” Women – founders of women’s monasteries in the 17th and 18th centuries.
    [Show full text]
  • Adam Józef Potocki (1822–1872)
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie Wydział Historii i Dziedzictwa Kulturowego Albert Konrad Sendor Adam Józef Potocki (1822–1872) Praca doktorska napisana pod kierunkiem ks. prof. dra hab. Jacka Urbana na seminarium naukowym z historii XIX wieku KRAKÓW 2021 Opis bibliograficzny pracy Autor: Albert Sendor Temat: Adam Józef Potocki (1822–1872) Typ pracy: doktorska Promotor: ks. prof. dr hab. Jacek Urban Kraków 2021 Liczba stron: 283, aneksy: 31. Abstrakt W pracy opisano życie i działalność polskiego arystokraty Adama Józefa Potockiego w latach 1822–1872. Jako cel pracy wyznaczono sobie przedstawienie postaci tego galicyjskiego polityka oraz krytyczną ocenę jego działalności, ze zwróceniem szczególnej uwagi na zakres aktywności i wszystkie podejmowane przez niego inicjatywy. Kwerenda archiwalna i analiza tekstów pozwoliła także spojrzeć na znane wydarzenia historyczne przez pryzmat działań tego polityka. Praca może być pomocą dla badaczy zajmujących się historią XIX wieku. Akcent położono w niej na przedstawienie Adama Józefa Potockiego na tle wydarzeń z 1. i 2. połowy XIX wieku: transformacji monarchii naddunajskiej i udziału polskich polityków w kreowaniu tych zmian. Starano się uchwycić również zmiany, jakie dokonywały się w postawie Adama Potockiego, jego zaangażowanie w sprawy państwa i reagowanie w sytuacjach kryzysowych. Charakterystyka tego polityka dokonana na podstawie dostępnych źródeł miała na celu pokazać, jak istotną rolę odegrał on w Galicji w XIX wieku. W pracy jako metodę badawczą zastosowano syntetyczno-analityczną analizę źródeł. W badaniach oparto się na źródłach rękopiśmiennych, a także drukowanych, literaturze i materiałach ikonograficznych. Kwerendę przeprowadzono w 21 archiwach i bibliotekach krajowych oraz zagranicznych. Wykorzystano: 165 źródeł archiwalnych, 222 źródła drukowane, 4 prace akademickie, 243 opracowania, 7 dokumentów internetowych.
    [Show full text]