Wprowadzenie Szanowni Pań Stwo!
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Wprowadzenie Szanowni Pań stwo! Polska niezwykła to seria, w której proponujemy Opisane miejsca są wskazane na mapie odwiedzanie nie tylko miejsc powszechnie samochodowej w skali 1:325 000, znanych, ale też zapomnianych czy związanych co ułatwi Państwu dotarcie do nich. z regionalnymi zwyczajami. Staramy się Ponadto w przewodniku umieściliśmy liczne odkrywać lokalne uroki i klimaty. mapy turystyczne i plany miast umożliwiające planowanie wycieczek i ułatwiające poznawanie W przewodniku, który oddajemy w Państwa urokliwych miejscowości ożywających ręce, zachęcamy do wędrówek po niezwykłych w sezonie ciepłym i popularnych wśród zakątkach województwa podlaskiego. żeglarzy, wędkarzy, grzybiarzy czy poszukiwaczy śladów przeszłości. Podlaskie to prawdziwa mozaika narodowości, religii i kultur, a także rejon przepięknych Nasza publikacja to połączenie praktycznego krajobrazów z drewnianymi chatami, przewodnika z atlasem. Sprawdza się cerkwiami, jeziorami, rzecznymi rozlewiskami w samochodzie, w czasie wycieczki pieszej, i majestatycznymi puszczami. O wybitnych rowerowej oraz kajakowej. Mamy nadzieję, walorach przyrodniczych województwa że ułatwi Państwu zaplanowanie niebanalnych świadczy fakt, że utworzono tu aż cztery wycieczek i podróży. parki narodowe, w tym najstarszy w Polsce Wszystkim chcącym spróbować kuchni – Białowieski i największy – Biebrzański. regionalnej serwujemy przepisy na miejscowe Po dzikich Prusach pozostały tylko dziwnie potrawy. brzmiące nazwy jezior, wsi czy wzniesień. Zmęczonych zgiełkiem przyjezdnych zachwycą Życzymy Państwu wielu niezapomnianych lasy, jeziora, rzeki i strumienie. wrażeń z województwa podlaskiego. Autorzy i zespół redakcyjny Demart Jak korzystać z przewodnika Zasięgi rozdziałów przewodnika odpowiadają obszarowi objętemu arkuszem mapy samocho- dowej w skali 1:325 000. Poszczególne arkusze tej mapy rozpoczynają każdy z rozdziałów. 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Nawigator umieszczony na górze strony w części przewodnikowej ułatwia 4 5 6 3 7 8 9 10 zlokalizowanie opisywanego obszaru na terenie województwa. Pomocna jest 13 1 11 12 1 1 1 1 1 1 także mapa skorowidzowa umieszczona na wewnętrznej stronie przedniej okładki przewodnika. Na końcu książki umieszczono mapę samochodową całego województwa. 1 W odnalezieniu na mapie w skali 1:325 000, miejsca omawianego w przewodniku pomagają podane przed nazwą numery. Odpowiadają one numerom umieszczonym na mapie wewnątrz strzałek. Strzałki na mapie wskazują miejsce opisywane w postaci hasła, a numeracja jest powtórzona przy opisie. W ramce na niebieskim tle z boku strony znajduje się wykaz miejscowości z najważniejszymi zabytkami na danym terenie. Przy nazwach podano współrzędne skorowidzowe ułatwiające odnalezienie miejscowości na mapie. Nazwy tych miejscowości na mapie zaznaczono żółtym kolorem, np BBakaakałaarzeworzewo W ramce na beżowym tle, umieszczonej na końcu każdego rozdziału, znajdują się praktyczne informacje adresowe przydatne przy zwiedzaniu opisanych miejsc. 2 2. Wprowadzenie 3. Spis treści 4. Objaśnienia znaków II–VIII.–VIII. MMIKROPRZYGODAIKROPRZYGODA Rozdział 1. 6. Biegun zimna i kartacze Rozdział 2. 22. Kameduli i Litwini Rozdział 3. 42. Od Pisy do Wissy Rozdział 4. 50. W krainie bagien Rozdział 5. 58. Wśród puszcz i torfowisk Rozdział 6. 72. Pośród Tatarów Rozdział 7. 84. W dolinie Narwi Rozdział 8. 98. Mamucia Dolina, Wioska Bociania Rozdział 9. 108. Polska Amazonia Rozdział 10. 124. Kresowe Puszcze Rozdział 11. 144. Ligawki, pisanki i krążki Rozdział 12. 152. Podlaski przełom Bugu Rozdział 13. 162. Królewska Puszcza Białowieska Rozdział 14. 176. Szlaki turystyczne Rozdział 15. 188. Kuchnia regionalna Rozdział 16. 194. Skorowidz miejscowości 263. Spis autorów fotografii 3 J.Oleckie M³. J.Kukowino ga Le B l i z n a J.Zdrê¿no R o sp u d a a g e L P J.Haleckie J. Rospuda E³k-Pó³noc J ur J.Necko O ów E³k-Zachód ka k ³ E J E J.Skomêtno lmêt Wielki Se J. Z e i k c E³ E I . J J.Regielskie L e E g £ a a t t R ie e k N C J.Krzywe c iórka ta J.Przep J.Kolno .S Z J E³k K E K a n . J.Rajgrodzkie A I u g u a t o E w s k i o a w k t n s a ê z r ls D . O J J.Tajno J.Toczy³owo Je y g s r a zn w i u a K . n a K J.Skrodzkie J.Borowe rza Bieb B I E B R Z A Ñ S K I w Brzozó ka P A R K E³k N A R O D O W Y i k z d u .R n a K g a ê nt £ ce . in n W a K Podlasie a rz b ie W B is sa Osowiec Budne-¯arnowo Klewianka Sojczynek-Nw.Wieœ GONI¥DZ 03 6 9 12 km Kol. Szafranki B1 Klewianka Bia³osuknia Gurbicze £azy Kol.Mociesze Soœnia Twierdza Wójtostwo Kownatki Klimaszewnica Osowiec Piwowary Klimaszew-K l Rutkowskie- Kieliany nnicaim ic a Kol.Goni¹dz Kol.Bia³osuknia a sz Kosiorki ew Downary Mierkienniki da Kramarzewo - -M³. o Konopki-Awissa O³daki r Koœcielne Pyzy k S Borawskie-Awissa ¯odzie 668 Downary Owieczki Jaœki £upichy Szpakowo Kramkówka- Œwiêcienin -M³. Rybaki 65 Koleœniki Kol.Krzeczkowo Olszowa a Hornostaje Droga dad -Du¿a ³ Krzeczkowo Mœcichy o Œwierzbienie Radzi³ów GoG Sobieski Potoczyzna Wilamówka B2 Karwowo Zblutowo WissaW KKuleszeulesze MOÑKI Waœki Mej³y i Okrasin s Ostrowik Oliszki s Nadawki a Sikory bia Dzie¿ki Kol. Moñki-Wieœ rz Brodowo e C Kiœlaki Masie zi Ko³odzie¿ a Wojszki Ciesze D Budy Kol.Mroczki r Boguszki Racibory-Jurgi s k Moniuszeczki a Mroczki Milewo Ko³odzie¿ Przytulanka Dudki a Czachy D d Barwiki r Magnuszy r o £oje-Awissa o Pisanki Konopczyn Nar k g Dobarz Znoski Guzy eœ S osod a Kuczyn l Szlasy K ka Kowaliska Chojnowo Gaciska Rusaki Brychy Okr¹g³e Dziêkonie Pieñki- Niewiarowo J.Zygmunta -Grodzisko Gugny Zucielec Czeko³dy Augusta Zubole ereœ Czechowizna a Zalesie N l Pluty z Trzcianne K¹ty r b Lewonie e Boguszewo Biodry i Kol. S B k Boguszewo r Brzostowo o Stójka d Nadbory Nw.Wieœ Kol.Nw.Wieœ Dêbina a BIEBRZABIEBRZAÑSKISKI Dêbina Siestrzanki Peñskie Bajki- Mocarze Szorce -Str. a PARKPARK . z -Zalesie Zastocze Bartki A1 r b Wyszowate N e Krypno i e SzostakiSzostaki r e D³ugo³êka BiebrzaB NARODOWYNARODOWY œ Koœc. Burzyn Krynica l Bia³obrzeskie Rekle Krypno Koniecki Wlk. Ruda Rutkowskie Kopciowe Kruszyn Kulesze- -Chobotki a Nowosió³ki k Ko³odzieje n Zygmunty a r ¯uki k Brzeziny Szafranki s a J Sieburczyn Gie³czyn 671 Góra Krosno £aziuki Morusy Kleszcze Laskowiec Tatary Sambory Wierciszewo S³omianka Kiœlaki Piaski StrStrêkowakowa Górara £azy- N Zajki -Du¿e -M³. ar ew START Pentowo Ruœ £aœ-Toczy³owo Kiermusy Popowlany Nieciece Kurpiki Hermany Lipniki TYKOCIN Dobki Rudniki -Wlk. £ W³ochówka Siekierki o -Perkusy 64 Targonie- j Bagienki raœl e Sup w w Sanniki Z³otoria e e -Wity k r Maliszewo- Sierki a Kol.Tykocin Sawino N -£ynki Chlebiotki- Targonie- £opuchowo Z³otoria Choroszcz -Str. -Krytu³y Stelmachowo Leœniki -Nw. RzRzêdzianydziany Kol.Rzêdziany Tykocin Zawady Broniszewo Gr¹dy-Woniecko Konopki Rzêdziany S8 E67 Nw.- -Je¿ewo Str. Kapice Radule W Grabowo- Witki w Rogowo E -Bartkowiêta Milewo Str.- re AR Nw. JeJe¿ewoewo a N -Chrzczony Sikory- Pajewo N O¿ary Wlk. Cibory- -Piotrowiêta Pañki Jawory--Ga³eckie Cibory- 2017 -Cieszymy -Pogorza³ki Kalinówka- -Klepacze -Ko³aczki iec FINA£ Kruszewo lip Kobylin- Kobylin- -Basie O¿arki- Zambrzyce Konowa³y 8 Sikory--Kruszewo Kurowo -Bystry -Olszanka -Paw³owiêta aæ G NARWIANÑSKI PARK PODLASIE NARODOWY N a r POLSKA e Mikroprzygoda w Œ l i n a I k o r B M i eñ N urzec Podlasie Przygody na Podlasiu Przewodnicy dbają o to by każdy z czterech uczestników przeżył coś zupełnie niecodziennego. Zaplanowali dla nich takie atrakcje, które pozwolą im zakosztować podlaskiej przyrody, tradycji i wierzeń. Narew jest wyjątkową w skali światowej rzeką nizinną anastomozującą co oznacza, że nie płynie jednym korytem, ale wieloma wąskimi i głębokimi korytami, które rozdzielają się i łączą, tworząc nieregularną, skomplikowaną sieć. Powstałe pomiędzy korytami wyspy są całkowicie zalewane podczas wiosennych powodzi, ale w przeciwieństwie do górskich rzek warkoczowych (ich układ koryt może się często zmieniać – nawet z dnia na dzień) ten układ rzeczny jest bardzo stabilny. Zapewne za sprawą kilkumetrowej warstwy torfu poprzerastanej przez inną roślinność. W dolinie Narwi znajdują się rozległe bagna i torfowiska. Jej odcinek od Suraża do Rzędzian znajduje się w Narwiańskim Parku Narodowym. START (patrz mapa str. I) Wizna kojarzona jest przede wszystkim z bohaterską bitwą obronną z września 1939 r. i nazywa- na polskimi Termopilami, z powodu wielkiej liczebnej przewagi wojsk niemieckich nad polskimi. Naprawdę bitwa rozegrała się kilka kilometrów na wschód od Wizny w Strękowej Górze. Więcej informacji na stronie 100 GRUPA A: Ania i Przemek Paweł zabrał Anię i Przemka nad inną wielką rzekę Podlasia – Biebrzę, do Mamu- MAMUCIA ciej Doliny we wsi Szostaki, na spotkanie DOLINA z prehistorią. Jednak wcześniej na uczest- ników czekały zupełnie inne doświadczenia. PRZYGODA Jeździli po bezdrożach i bagnie samocho- off-road dem terenowym GAZ-69, produktem radzieckiego przemysłu motoryzacyjnego z lat 50. XX w. Rywalizacja między nimi była zacięta, nie obyło się bez użycia wycią- garki gdy prowadzone przez Anię auto ugrzęzło w błocie. Przemek uzyskał lepszy czas i miał okazję pokonać rzekę kolejnym samochodem. Pojazd w nie któ rych miejscach unosił się na wodzie, która dostawała się do jego wnętrza. Przeżycia były niesamowite. Biebrza jest wprawdzie dopływem Narwi, ale w swoim korycie toczy zdecydowanie więcej wody, oczywiście zanim ich wody się nie połączą. Jej nazwa prawdopo- dobnie pochodzi od słowa bóbr. Te zwierzęta żyją tu od wieków. Dolinę Biebrzy rozsławiają Bagna Biebrzańskie – największy obszar bagienny w Polsce.