Szanowni Państwo,

publikujemy nadesłane przez Państwa tytuły referatów wraz z abstraktami.

Informujemy także, że streszczenia zostały tu umieszczone

w wersji oryginalnej,

przesłanej przez autorów.

Prof. Zofia Abramowicz Uniwersytet w Białymstoku

Synkretyzm w antroponimii żydowskich i chrześcijańskich mieszkańców Podlasia

Abstrakt Artykuł jest poświęcony analizie relacji onimicznej tradycji kulturowej podlaskich wyznawców judaizmu i chrześcijaństwa oraz odzwierciedlenia krzyżowania się i zespalania różnych elementów kulturowych w antroponimii obu społeczności regionu. Wyrastające z judaizmu chrześcijaństwo przejęło wiele elementów kultury żydowskiej w różnych obszarach. Na płaszczyźnie onimicznej dotyczy to przede wszystkim starotestamentowych imion biblijnych, które tworzą wspólną warstwę zasobu imienniczego ludności żydowskiej i chrześcijańskiej (Abraham, Beniamin, Jakub, Józef, Szymon; Anna, Elżbieta, Maria i in.). Koegzystencja i współoddziaływanie obu kultur od XV wieku po wiek XX na Podlasiu prowadzi do niwelacji pewnych różnic w obszarze onimicznym, co przejawia się w funkcjonowaniu jednakowych form podstawowych imion biblijnych i pochodnych od nich form skróconych. Jeszcze silniej synkretyzm odzwierciedla się w nazwiskach Podlasian tworzonych od tych samych podstaw imiennych, toponimicznych bądź apelatywnych przy użyciu jednakowych środków derywacyjnych.

Abstract The syncretism in anthroponymy of Jewish and Christian inhabitants of Podlasie

The article is dedicated to relation between onimic cultural tradition of Jews and Christians from Podlasie as well as different crossing and combining cultural elements in anthroponymy of both communities. Christianity originating from Judaism inherited many elements from Jewish culture. On the onimic level it concerning especially Old Testament biblical names, which are common for both Jewish and Christian population (Abraham, Beniamin, Jakub, Józef, Szymon; Anna, Elżbieta, Maria, etc.). The coexistence and the interaction between both cultures from the 15th to 20th century on Podlasie lead to elimination some differences on onimic level. It is showed by coexisting the same basic forms of biblical names and derived from it acronyms. The syncretism is reflected especially in the surnames of the inhabitants of Podlasie derived from the same root words, toponymic or common names by using the same derivational patterns.

Dr Beata Afeltowicz Uniwersytet Szczeciński

Profesor Aleksandra Belchnerowska jako badaczka zachodniopomorskiej toponimii

Abstrakt Zadaniem badawczym jest przygotowanie dorobku naukowego prof. Aleksandry Belchnerowskiej, która jako wieloletnia pracownica Uniwersytetu Szczecińskiego poświęciła się badaniom zachodniopomorskich nazw geograficznych. W kręgu jej zainteresowaniach badawczych znalazła się zarówno ojkonimia, jak i anojkonimia. Prof. A. Belchnerowska zajmowała się toponimią współczesną oraz historyczną – słowiańską i niemiecką – na Pomorzu Zachodnim.

Abstract Professor Aleksandra Belchnerowska as a researcher of the Western Pomerania toponymy

The purpose of the research is to prepare the scientific achievements of Professor. Alexandra Belchnerowska. As a long-term employee of the University of Szczecin, she was devoted to research geographical names of the Western Pomerania. She was interested in both oikonymy and anoikonymy. Professor Aleksandra Belchnerowska has been dealt with contemporary and historical – Slavic and German – toponymy of the Western Pomerania.

Dr hab. Zbigniew Babik Uniwersytet Jagielloński Kraków

Kraków jako pra- i staropolska nazwa topograficzna – przegląd materiału nazewniczego i nawiązań apelatywnych

Abstrakt Analiza polskiego i częściowo północnosłowiańskiego materiału nazewniczego wykazuje, iż odzwierciedlono w nim kilkudziesięciokrotnie ślady prasłowiańskiego apelatywu *krak(ov)-. Z racji częstego występowania w nazewnictwie terenowym hipoteza genezy dzierżawczej lub choćby motywowanej nazwą ‘kruka’ nie jest wystarczająca. Wystąpienie przedstawia z jednej strony możliwie pełny, znacznie poszerzony w stosunku do dotychczasowych ujęć polski materiał nazewniczy oparty na „bazie” Krakow- (i Krak-), z drugiej dyskutuje porównawczy północnosłowiański (głównie wschodniosłowiański) materiał leksykalny. Przegląd realiów denotatów nazw i semantyki apelatywów jednoznacznie wskazujących na wyjściowe przedprzestawkowe *krak- nie potwierdza hipotezy J. Nalepy o hydrograficznym znaczeniu etymologicznym polskich Krakowów, wskazując raczej na nawiązania do pewnych osobliwości dendroflory.

Abstract A perusal of the Polish and partly also North Slavic toponomastic stock reveals several dozens of various types of derivatives of a hypothetical Proto-Slavic appellative *krak(ov)-. Given their multiple occurrences in the microtoponymy, both the hypothesis of a possessive origin as well as that assuming a connection with the name for ‘raven’ must be regarded as insufficient. A possibly full survey of related Polish place names, considerably enlarged with respect to hitherto published syntheses, is to be presented, accompanied by a discussion of the comparative, mainly North Slavic lexical material. Analysis of both the characteristics of the topographic denotates of the names in question as well as the semantics of those appellatives which unambiguously point to a pre-liquid metathesis *krak- does not confirm J. Nalepa’s hypothesis claiming an etymological meaning of the Polish Kraków’s related to hydrography. On the contrary, it rather suggests a connection with certain peculiarities of dendroflora.

Prof. Mieczysław Balowski Uniwersytet im. Adama Mickiewicza Poznań

Wielokulturowość antroponimii czesko-polskiego pogranicza

Abstrakt Teren pogranicza etnicznego zawsze cechuje się występowaniem przynajmniej dwóch (a z reguły większej ilości) systemów antroponimicznych, początkowo funkcjonujących obok siebie. Z czasem jednak niektóre elementy tych systemów są zastępowane lub wymieniane w zależności od czynników pozajęzykowych. Niekiedy także podstawy są modyfikowane (dotyczy to nie tylko modyfikacji ortograficznych, ale także morfologicznych).

Abstract The ethnic border always characterized by the presence of at least two (usually more) anthroponomy systems, initially operating side by side. With time, however, some elements of these systems are replaced or replaced depending on the non-linguistic factors. Sometimes the basics are modified (this applies not only to modify the spelling, but also morphological).

Prof. Leszek Bednarczuk Polska Akademia Umiejętności Kraków

Polskie nazwy plemienne w systemie derywacji słowiańskiej

Prof. nadzw. Urszula Bijak Instytut Języka Polskiego PAN Kraków

Transonimizacja w nazwach geograficznych

Abstrakt Referat dotyczy ewolucji terminu transonimizacja w onomastyce oraz samego zjawiska „wędrówek” nazw w obrębie toponimii, wzajemnych relacji między różnego typu nazwami geograficznymi, zwłaszcza wodnymi i miejscowymi, też terenowymi. Przedmiotem analizy będą ojkonimy i hydronimy odtoponimiczne (z obszaru dorzecza Wisły) oraz sposoby ich kreacji, jak również zjawiska dyferencjacyjne. Głównym celem będzie ustalenie modeli nazewniczych, zestawu sufiksów nazwotwórczych i ich funkcji w planie onimicznym.

Abstract Transonymization in geographical names

The paper concerns the evolution of the term transonymization in onomastics and the phenomenon of "migration" of names within the toponymy, as well as the relationship between different types of geographical names, especially river and place names. The subject of the analysis will be the detoponymic oikonyms and hydronyms (from the Vistula River Basin) and the processes of their creation, as well as the occurrence of differentiation. The main aim of the text will be to determine naming models, a set of suffixes and their functions in the onymic layout.

Dr Laimutis Bilkis Instytut Języka Litewskiego Wilno

Litewsko–polskie stosunki językowe w biblijnych litewskich toponimach

Abstrakt W litewskiej toponimii jest dość dużo metaforycznych nazw, pochodzących od biblijnych nazw miejsc lub imion osób, stworzeń i zjawisk biblijnych. Niektóre toponimy są wynikiem kanonicznych biblijnych onimów lub apelatywów: nazwa góry, pola, lasu, siedziby Alývų kálnas (Oliwna góra), nazwy gór Angelnė, Angelų kalnelis (od zapożyczenia ángelas ʻanioł; dobry duchʼ), nazwa pola Galilėja (Galilea), nazwy gór Golgotà (Golgota), Siònas (Syjon) itd. Inne toponimy pochodzą od używanych w dialektach, w żywej mowie nazw biblijnych: nazwa pola, pagórka, lasów, łąk Alývų daržẽlis (Oliwny ogródek), nazwa góry Aniuolų kalnas (od zapożyczenia ãniuolas ʻanioł; dobry duchʼ), nazwa dębów Mūkos (od zapożyczenia mūkà ʻmęka; figura Jezusa ukrzyżowanegoʼ), nazwa góry ẽlis (Górka Świętego Józefa). Część takich toponimów odzwierciedla związki pochodzenia i (lub) motywacji (semantycznej) z językiem polskim: Aniolų kalnas : lit. ãniolas < pol. anioł ʻdobry duchʼ, nazwa sosny Nazaránskas : pol. Nazareński, nazwa wsi Sventijánskas : pol. Święty Jan itp.

Abstract Lithuanian-Polish Language Connections in Lithuanian Biblical Place Names

Lithuanian toponomy includes a number of metaphorical place names deriving from Biblical place names or Biblical names of persons, creatures and phenomena. Some toponyms come from canonical Biblical onyms or appelatives: name of hill, land, forest and farmstead Alývų kálnas (Mount of Olives), hill names Angelìnė, Angelų kalnelis (from the loanword ángelas ‘angel; good spirit’), land name Galilėja (Galilee), hill names Golgotà (Golgotha), Siònas (Zion), etc. Other place names were formed from Biblical names used in dialects and the living language: name of land, hill, forests and meadows Alývų daržẽlis (Little Olive Garden), hill name Aniuol kálnas (from the loanword ãniuolas ʻangel; good spirit’), oak name Mūkos (from the loanword mūkà ‘suffering; figure of crucified Jesus Christ’), hill name Šveñto ẽlis (Saint Joseph’s Hill). Some of these toponyms reflect etymological and/or motivational (semantic) connections with the Polish language: Aniol kálnas: Lithuanian ãniolas < Polish anioł ‘angel; good spirit’, pine name Nazaránskas: Polish Nazareński (Nazarene), village name Sventijánskas : Polish Święty Jan, etc.

Mgr Kristýna Bílková University of Ostrava Czechy

Structural-model Analysis Hydronymy of the Ostravice River Basin (the Czech Republic) Vztahově-modelová analýza hydronym povodí Ostravice

Abstract The subject of the paper is the names of watercourses (streams, rivers) in the Ostravice drainage basin (the Czech Republic), which will be analysed. This article applies the structural-model analysis by Jana Pleskalová. Our data are excerpted from the Basic Water Managment Map (Základní vodohospodářská mapa) from Moravian-Silesian Region. This analysis is part of the disertation thesis Hydronymy of Ostravice

Dr. Inge Bily Lipsk, Niemcy

Nochmals zu slawischen Personennamen in Ortsnamen

Abstract Since an appropriate reference book is missing, personal names of the former oldsorbian contact area, which often are the only evidence of a personal name in this field, can be mainly elicited only from the synthesis and registers of the appropriate place name books. Therefore, we have started a reference book of these personal names in place names. This is obtained valuable reference material both for the study of Slav personal names as well as for further work on Slavic place names.

Prof. Maria Biolik Uniwersytet Warmińsko-Mazurski Olsztyn

Problemy badawcze hydronimii Polski północno-wschodniej

Abstrakt W referacie wskazano na trudności związane z interpretacją i analizą nazw wodnych leżących na terenie Warmii i Mazur, Mazowsza oraz Suwalszczyzny. Zwrócono także uwagę, że mimo upływu czasu nie zebrano jeszcze nazw wodnych mniejszych obiektów, które często zawierają leksemy niejasne dla współczesnych użytkowników i ulegają zapomnieniu.

Abstract In the area of Warmia and Mazury, Mazovia and Suwalki region are the names of aquatic difficult to analyze and etymological interpretation. All names of small rivers and lakes have not yet been collected. They contain lexemes unclear for today's users and is slowly forgotten.

Prof. Grasilda Blažienė Instytut Języka Litewskiego Wilno

Onimy pruskie w języku polskim

Abstrakt Systemy toponimów języka polskiego i języków bałtyckich są ściśle związane. Prusowie mieszkali na dużych terenach teraźniejszej Polski i Obwodu kaliningradzkiego. Prusowie, Niemcy, Polacy, a później i Litwini mieli stosunki językowe, a to pobudzało procesy integracyjne onimii. Onomaści z Polski i Litwy już od drugiej połowy XX wieku od nowa analizują język pruski. Badając nazewnictwo historyczne nie można ignorować faktu, że onimy migrują z jednego języka do innego i doświadczają wpływu języka, który je przejmuje. Ten wpływ może przejawić się jako substytucja dźwięków, różnica grafemów lub topomorfemów. Proces polonizacji nazewnictwa geograficznego miał miejsce tam, gdzie było dużo takich toponimów, na przykład, na południu Prus Wschodnich i Pomezanii. Ojkonim z województwa olsztyńskiego Plautlack 1528, prus. *Plaut-lauk-, do języka polskiego przeszedł jako Płatlawki (Przybytek 1993: 218). W polskim wariancie została podstawa pruska, a struktura dźwięków końcówki zmieniona dla wygodnej wymowy. Przeniesienie pruskich onimów do języka polskiego odzwierciedla los onimów i adaptację nazw własnych w dziedzinie stosunków językowych, tj. przejawy interferencji onimów. Abstract Prussian Onyms in the Polish Language Environment

Baltic and Polish toponymic systems are closely interrelated. Old Prussians inhabited quite a large territory of the present-day Poland and Kaliningrad Region. The co-existence of Old Prussians, Germans, Poles and later Lithuanians determined language contacts which, in turn, encouraged the processes of integration of proper names. Since the second half of the 20th century, Polish and Lithuanian onomasticians undertook a repeated review and analysis of the Prussian inventory. As far as historical proper names are concerned, a fact that onyms tend to migrate from one language to another and undergo the influence of the host language cannot be disregarded. The influence manifests in sound substitution, graphemic and topomorphemic differences. The Polonization processes of Prussian place names occurred in the places with Prussian place names, e.g. the south part of East Prussia and former Pomesania. An Olsztyn Voivodeship oikonym 1528 Plautlack, Pr. *Plaut-lauk-, was adopted into Polish as Płatlawki (Przybytek 1993: 218). The Polish variant features the surviving Prussian core of the word and the changed sound composition by adjusting the pronunciation more convenient to the Polish language. The transfer of Prussian onyms into Polish reflects the fate of onyms and the adaptation of proper names in the field of language contacts, i.e. the phenomena of onym interference.

Dr Patryk Borowiak Uniwersytet im. Adama Mickiewicza Poznań

O najbardziej poznańskiej grupie firmonimów

Abstrakt Przedmiotem rozważań są dawne i współczesne nazwy obiektów komercyjnych, które mogą występować w kontekście lingwistycznym, kulturowym czy topograficznym i często są trwale zakorzenione w przestrzeni lokalnej miasta i świadomości jego mieszkańców. Nazwy zostały zebrane podczas eksploracji terenu miasta Poznania na przestrzeni lat 2013-2016 oraz na podstawie materiałów archiwalnych autora.

Daniela Cacia Università di Torino Włochy

L’onomastica dei trovatelli in Emilia Romagna nei secoli XVIII e XIX

Abstrakt La comunicazione presenterà i dati onomastici ricavati dalla consultazione di fonti locali, quali gli archivi di importanti istituzioni dedite all’assistenza ai bambini abbandonati sul territorio romagnolo, con l’obiettivo di presentare il sistema onomastico applicato ai trovatelli in Emilia Romagna tra XVIII e XIX secolo e di soffermarsi su alcuni tratti peculiari. Il periodo esaminato consentirà inoltre di avanzare alcune considerazioni sui riflessi onomastici delle disposizioni emanate durante il periodo napoleonico e nel periodo della Restaurazione.

Abstract The onomastics of foundlings in Emilia Romagna in the eighteenth and nineteenth centuries

Onomastics data obtained from the consultation of local sources including the archives of the major institutions caring for abandoned children in the Romagna will be presented. The aim is to demonstrate the naming system used for foundlings in Emilia Romagna between the eighteenth and nineteenth centuries, and to investigate its distinctive features. The period examined also permits a look at naming under regulations issued during the Napoleonic period and the period of the Restoration.

Dr Andrzej Chludziński Pruszcz Gdański

Motywy biblijne w nazewnictwie geograficznym Pomorza Wschodniego (Gdańskiego)

Abstrakt W artykule przedstawiam nazwy odnoszące się do miejsc na Pomorzu Wschodnim: miejscowości, ich części, obiektów terenowych lądowych i wodnych. Przedstawione toponimy pokazują, że dla byłych i obecnych mieszkańców kwestie związane z wierzeniami były składnikiem codziennego życia. Fakt, że wiele nazw miejscowych, a zwłaszcza terenowych ma proweniencję biblijną, świadczy o tym, że wiara i praktyki z tym związane odciskały swe piętno także na innych sferach życia, że sfery te nawzajem się przenikały. W odniesieniu do czasów po 1945 roku możemy mówić o kontynuacji tradycji nazewniczej, gdyż wiele nazw niemieckich było tłumaczonych na polski.

Abstract In this article I present the names referring to the places on the Eastern Pomerania: villages and towns, theirs parts and aquatic and field objects. Toponyms presented show that for former and current residents of the issues associated with beliefs were a component of every-day life. The fact that many local names, and especially the field names has biblical origin, shows that belief and practice associated with it mark its impact also on other spheres of life, that these spheres influenced each other. With regard to the time after 1945, we can talk about the continuation of the naming tradition, as many of the German names was translated into Polish.

Dr Silvia Corino Rovano Università degli Studi di Torino Włochy

Antroponimi femminili trecenteschi in una valle franco-provenzale piemontese, la Valle di Lanzo

Abstrakt La scarsa presenza di antroponimi femminili nei documenti medievali rende spesso difficile studiare l'onomastica femminile. Il presente studio intende tracciare la fisionomia onomastica femminile in una valle piemontese attraverso una fonte fiscale: i conti di castellania. Questi documenti, conservati presso l'Archivio di Stato di Torino, comprendono non solo i contribuenti possessori di beni, ma tutti coloro i quali sono coinvolti in qualche forma di transazione. La donne sono registrate come contribuenti in vario modo: in relazione ai familiari, come mogli, figlie e anche nuore, oppure sono portatrici di un nome e un nome aggiunto come gli uomini e, curiosamente, talvolta antroponimi femminili servono come nome aggiunto ad un primo nome maschile (uomo identificato attraverso il rapporto con la madre). Infine, il fatto che la Valle di Lanzo sia di lingua franco-provenzale arricchisce questi antroponimi di sfumature linguistiche inaspettate.

Abstract Feminine anthroponims are quite rare in middle-age documents, and this fact makes it often difficult to study them

This work is aimed to figure out the deadlines of female onomastics in a Piedmontese valley through a fiscal source: chatellain counts. Those documents, stored at Turin State Archives, list non only the male owners but all people involved in a business. So, women are listed as tax payers in different ways: related to male relatives (father, husband, sons but also daughter in law), or with a first name and a surname (as men) and sometimes feminine anthroponims are part of male anthroponims (men identified in relationship with a woman). Finally, the anthoponims are enriched by the various linguistic elements in a Franco-provenzal valley in a complex dialectic between Latin, Piedmontese and Franco-provenzal.

Dr Anna Czapla Katolicki Uniwersytet Lubelski

Nazwy o cechach polskich w dawnej ziemi halickiej

Abstrakt Celem artykułu było pokazanie przede wszystkim stopnia penetracji mapy nazewniczej genetycznie ruskiej elementami polskimi w całym okresie jej ewolucyjnego funkcjonowania, tj. do końca II wojny światowej. Polskość ujawnia się poprzez: niesystemowe wyróżniki fonetyczne oraz fonetyczno-morfologiczne i leksykalne. Toponimy o cechach polskich w ziemi halickiej stanowią nie więcej niż 10% w stosunku do punktów osadniczych. Miana polskie w systemie toponimicznym ziemi halickiej są przede wszystkim rezultatem akcji kolonizacyjnej polskiej prowadzonej głównie od 2. połowy XIV w. do schyłku w. XVI. Od r. 1945 czyli w czasach Rosji Sowieckiej, mamy do czynienia z masowym pozbywaniem się polskich nazw. W czasach komunizmu urywa się naturalna więź ziemi halickiej z Polską, obserwujemy depolonizację mapy nazewniczo-osadniczej tego regionu.

Abstract Names with polish properties in the historical Halicz territory

The paper sought to show above all the degree to which the onomastic map (genetically Russian) was penetrated with Polish elements throughout its evolution, i.e., until the end of the Second World War. The Polish character of names is manifested through the following aspects: non-systemic phonetic and phonetic-morphological characteristics, morphological and lexical indicators. The toponyms of Polish properties in the Halicz territory constitute 10% in relation to the number of settlements. The Polish names in the toponymic system of the Halicz territory are above all results of the dynamic Polish colonisation process mainly from the second half of the fourteenth century up to the end of the sixteenth century. From 1945 onwards, that is, in the period of Soviet Russia, we dealt with a mass disappearance of Polish names.In the time of communism the natural link of the Halicz territhory and Poland was broken. We observe the process of dePolonisation of the onomastic map of this region.

Prof. nadzw. Maria Czaplicka-Jedlikowska Gnieźnieńska Szkoła Wyższa „Milenium”

Aspekt społeczny i religijny najstarszych imion mieszkańców Bydgoszczy w nowym ujęciu antroponimii miasta

Abstrakt W artykule, na bazie nowego opracowania Antroponimii Bydgoszczy jako dziedzictwa religii i kultury regionu (od XV do XVIII w.), cz. 1. Imiona, zostanie poddany analizie językowo- onomastycznej zbiór najstarszych imion mieszkańców miasta (civis Bidgostiensis), także mieszkańców przejściowych (incola), przedmieszczków (suburbanus), właścicieli okolicznych folwarków (domicellus ingenuitatis), dzierżawców (arendarzy), rzemieślników i kupców przybyłych często z innych miast Polski, np. z Torunia, Poznania, Gdańska, Warszawy, Lwowa, Krakowa. Imiona, będąc językowym "środkiem" komunikowania się członków społeczeństwa, są świadectwem związku między imiennictwem osobowym a kulturą. Najważniejszym celem artykułu będzie więc przedstawienie zebranych imion bydgoszczan w aspekcie społecznym i kulturowym w dobie staropolskiej Abstract The Social and Religious Aspect of the Oldest Given Names of the Residents of Bydgoszcz Based on a New Approach to Anthroponymy of the City The article will present an analysis, based on a new compilation of Anthroponymy of Bydgoszcz as the Religious and Cultural Heritage of the Region (15th-18th Century), Part 1 – Names, of a linguistic-onomastic collection of the oldest given names of city residents (civis Bidgostiensis), resident aliens (incola), suburban residents (suburbanus), owners of surrounding farms (domicellus ingenuitatis), lessees, craftsmen and merchants who often arrived from other Polish cities such as Toruń, Poznań, Gdańsk, Warsaw, Lviv and Cracow. Given names, being a linguistic ‘means’ of communication between members of the society, are an evidence of a connection between personal names and culture. Thus, the main objective of the article will be to demonstrate the collected names of residents of Bydgoszcz in the social and cultural aspect in the Old Polish times.

Mgr Karolina Czemplik Uniwersytet Gdański

Nazwiska mieszkańców parafii Osie na podstawie księgi chrztu z lat 1751-1760

Abstrakt Artykuł prezentuje analizę 60 nazwisk wyekscerpowanych z księgi chrztu z lat 1751-1760 z parafii Osie (województwo kujawsko-pomorskie). Wybrane antroponimy poddano analizie językowej i semantycznej. Celem pracy jest ukazanie zjawisk towarzyszących kreowaniu nazw własnych, szczególnie interferencji językowych.

Abstract The article presents the analysis of 60 surnames from the parish register in years 1751-1760 of Roman Catholic Church in Osie (kujawsko-pomorski province). The analysis describes the linguistic and semantic categories of these proper names. The aim of this text was to show the linguistic phenomena of creating names, especially language transfer.

Dr. sc. Ankica Čilaš Šimpraga Dr. sc. Branimir Brgles Instytut Języka Chorwackiego i Lingwistyki Zagrzeb

Podstawa imienna bóg w antroponimii chorwackiej

Abstrakt We współczesnym chorwackim antroponimikonie istnieje około trzydziestu imion motywowanych podstawą imienną bóg. W referacie próbujemy przedstawić ciągłość nadawania imion z tą podstawą wśród Chorwatów. Dążymy do znalezienia potwierdzenia z tej rodziny imiennej od najdawniejszych czasów (XI wiek) do sytuacji współczesnej. Najstarsze źródła świadczą o początkach mieszania się słowiańskiej i romańskiej ludności na terenie miejskich komun średniowiecznej Dalmacji. Na podstawie wielu źródeł (dokumentów opublikowanych i niepublikowanych, niedostępnych wcześniej badaczom) zostanie ustaniowiony korpus imion w pojedynczych epokach historycznych oraz przyczyny spadku częstotliwości nadawania imion od 16. wieku. Przyczyny takiego stanu nie są tylko wynikiem decyzji Soboru trydenciego, lecz też dramatycznych okoliczności historycznych (osmańskie podboje i emigracja). Badanie będzie dążyć do ustanowienia, na których obszarach chorwackich takie imiona były obecne. Zostaną przedstawione też historyczne i kulturalne przyczyny takiego stanu.

Abstract Radix bog- in Croatian anthroponymy

In the modern corpus of Croatian anthroponyms there are approximately 30 personal names motivated with the root (radix) bog (‘god’). The authors will present the continuity of the use of that particular name radix among Croats. The article will present historical anthroponimical attestations pertaining to that group (nest) of personal names, from the oldest (11th century) to the modern situation. The oldest available sources attest to the onset of interference of Slavic and Romanic ethnicity, foremost in coastal Dalmatian city communes. Based on abundant historical sources (published and unpublished documents) authors will determine the corpus of names in specific historical periods and reasons for the reduced usage of these names during the 16th century. Reasons that led to this situation are not only connected to the decisions of the Council of Trent, but can also be attributed to dramatic historical circumstances (Ottoman incursion and subsequent migrations). The research will determine in which parts of Croatia such names were present and in which they were not, according to historical and cultural grounds.

Prof. Leonarda Dacewicz Uniwersytet w Białymstoku

Wybór imion chrzestnych w Dekanacie Białystok w okresie zaboru rosyjskiego

Dr Anna Dąbrowska-Kamińska Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Warszawa

Z genezy patronimicznych nazw własnych

Abstrakt W artykule podjęto próbę analizy procesów towarzyszących kształtowaniu się nazwisk. Materiał pochodzi z ksiąg metrykalnych z 17 i 18 wieku. Formuły deskrypcyjne wykazują liczne różnice w prezentacji osób, które zostały uwzględnione w dokumentach. Ważne jest miejsce i czas, w którym dokonywano zapisów. W polskich księgach metrykalnych znajdujemy także ukraińskie, białoruskie i rosyjskie nazwy własne.

Abstract Origin of patronymics proper names

The article deals with the attempt to analyze the process of forming surnames. Materials are composed of archival sources of the 17th – 18th century. The presentation and characteristics of naming patterns also depending on the type of the source documents. I focused my attention mainly on such issues as a place and time and the ways of formation of the identifying formulas. In Polish canonical repertory we can find Ukrainian, Byelorussian and also Russian proper names.

Mgr Dimitar Dimitrow Uniwersytet Południowo-Zachodni Błagoewgrad, Bułgaria

Nazwy własne w bułgarskich przekładach poezji Zbigniewa Herberta

Abstrakt Celem niniejszego artykułu jest analiza nazw własnych w bułgarskich przekładach twórczości poetyckiej Zbigniewa Herberta. Zostaną omówione sposoby przekładu nazw na język bułgarski oraz podstawowe strategie translatorskie bułgarskich tłumaczy poezji Herberta. Zwrócono też uwagę na funkcje onimów w oryginale i przekładzie. Punktem wyjścia prowadzonych analiz było założenie, że jest to poezja czytana przez nie-Polaka. Podejście takie pozwala odpowiedzieć na pytanie czy w przekładzie onimów wprowadzono jakieś zmiany wynikające między innymi z różnic kulturowych, religijnych itp. oraz czy nazwy w przekładzie nabierają dodatkowych znaczeń.

Abstract Proper names in Bulgarian translations of Zbigniew Herbert’s poetry

The following presentation focuses on analysis of proper names in Bulgarian translations of Zbigniew Herbert’s poetry. Main purpose of this article is to discuss ways of translating names into Bulgarian and to describe basic strategies used by Bulgarian translators of Herbert's poetry. Attention was also paid to the functions of onyms both in original and translated works. A study is based on the assumption that it is poetry read by a non-Pole. This approach allows us to answer the question if there is any changes in the translation of names, due in part to differences in cultural, religious, etc., and if the names acquire additional meanings during process of translation.

Dr hab. Izabela Domaciuk-Czarny Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Lublin

Intertekstualność nazewnictwa świata fantasy w literaturze i tekstach cRPG

Abstrakt Referat zawiera opis funkcji intertekstualnej nazw własnych w światach fantasy przedstawionych w wybranych powieściach, opowiadaniach oraz w różnych tekstach gier komputerowych tego gatunku fantastyki. Cechą tej konwencji jest kreowanie świata możliwego przypominającego średniowiecze lub bliżej nieokreślone „dawne czasy”. Za pomocą nazw własnych autorzy tych tekstów odwołują się do znanych przekazów mitologicznych, podań i legend, odnoszą się do obszaru językowego innego dzieła, przekształcając lub naśladując inne teksty kultury.

Abstract The paper discusses the intertextual function of proper names in fantasy worlds depicted in selected novels, short stories and computer games. In the texts that belong to this fantasy genre, the possible worlds resemble the Middle Ages or “the old days” in general. With the use of proper names, the authors refer to well-known mythologies, fables, and legends, as well as to the linguistic plane of other works in order to transform or mimic other Culture-based texts.

Dr Henryk Duszyński-Karabasz Uniwersytet Kazimierza Wielkiego Bydgoszcz

Antroponimia cmentarza komunalnego przy ulicy Kcyńskiej w Bydgoszczy (lata 30. XX wieku)

Abstrakt Cmentarz przy ulicy Kcyńskiej został założony w 1892 r. Miejsce to było przeznaczone początkowo dla pochówku bezdomnych, biednych, skazańców oraz bezwyznaniowców. Grzebano tu również – zdaniem okolicznych mieszkańców – samobójców i zbrodniarzy. Cmentarz znajduje się na liście obiektów zabytkowych. Pochówki odbywają się na nim do dziś. Przedmiotem referatu będą antroponimy (imiona i nazwiska) wyekscerpowane z ksiąg cmentarnych dorosłych i dzieci z początku lat 30. XX wieku.

Abstract The municipal cemetery in Bydgoszcz (Kcyńska street) was founded in 1892. At the beginning the homeless and poor people, convicts, atheists, suicides and also criminals were buried here. The cemetery is on the list of historical sites. Burials take place on it today. The subject of the paper will be personal names (given and family names) excerpted from the cemetery books of adults and children from the early 30s.

Mgr Federico Fogo University of Turin Włochy

Inheritance of the name: the role of godparents in onomastics

Abstract The contribution will consist of a diachronic analysis that will aim to investigate the process of inheritance of godparent's name. Starting from a brief historical overview, the analysis will present the reality of Turin through the baptismal archives of the parish of S.Agostino, analysed for a timespan of 150 years starting from 1550d.c. Cataloguing correspondence between one or more individual names of the baptised with the related godparents, will allow onomastic inheritance to emerge. The quantitive results of occurrence associated to the timeframe will constitute a detailed diachronic picture. Through in depth examination it will be possible to certify the growing importance of the role that the godparent played on onomastics during the examined period.

Dr Małgorzata K. Frąckiewicz Uniwersytet w Białymstoku

Nazwiska mieszczan łomżyńskich (XV-XIX w.) w perspektywie językowo-kulturowej

Abstrakt Historyczne nazwiska łomżan, a więc wybrane nazwy osobowe, niekiedy „odwieczne” identyfikatory mieszczan, mieszkańców Łomży żyjących w mieście na przestrzeni od XV do XIX wieku, a w wielu przypadkach poświadczone także w XX i XXI wieku, pozwalają na określenie tożsamości i dziedzictwa kulturowego nadnarwiańskiego grodu i jego mieszkańców w przededniu jego 600-lecia. Materiał nazewniczy wraz ze wskazaniem źródła, można uznać za podstawę do tropienia własnych korzeni, do „prywatnych” badań genealogicznych, lecz przede wszystkim do rozpoznania swojej tożsamości i kształtowania świadomości dziedzictwa, jakie łomżanom zostało przekazane.

Abstract Historical names of the inhabitants of Lomza, so selected personal names, sometimes “eternal” identifiers of townsfolk, townspeople of Lomza living in the town over the course from the fifteenth to the nineteenth century and in many cases testified also in the twentieth and twenty-first century, allow to determine the identity and the cultural heritage of the burgh situated over Narew and its inhabitants on the Eve of its 600th anniversary. Terminological material together with the source indicate, may be considered as the basis for tracking own roots, “private” genealogical research, but primarily to recognize one’s own identity and form the heritage’s knowledge, which was given to townspeople of Lomza.

Prof. nadzw. Artur Gałkowski Uniwersytet Łódzki

Kategoryzowanie zadań i powiązań „onomastyki translatorycznej” i „translatoryki onomastycznej”

Abstrakt Tłumaczenie nazw własnych było przedmiotem refleksji humanistycznej zanim jeszcze onomastyka wyodrębniła się jako nauka. Przekład onimów, w szczególności antroponimów, ale również toponimów, zajmował użytkowników języka oraz etymologów. Pierwsi upowszechniali w ten sposób nazewnictwo obce, poznawane dzięki rozwojowi wiedzy, kontaktów międzynarodowych, kultury intelektualnej, religijnej oraz gospodarczej, wzbogacając tym samym zasób rodzimych onomastykonów, ich aspekt kulturowy i interkulturowy; drudzy odkrywali w badanych jednostkach podstawy nazewnicze z obcych systemów, wprowadzone do języka w wyniku procesów translacyjnych. Ustalenie ich natury staje się wyzwaniem możliwego działu onomastyki, który określam mianem onomastyki translatorycznej (OT), dziś podejmowanej mniej lub bardziej eksplicytnie na wielu płaszczyznach studiów nad nazewnictwem w kontekście międzynarodowym, dwu- lub wielojęzycznym, np. poprzez tworzenie słowników translacyjnych nazw własnych w tradycyjnych obszarach onimii, ale także glosariuszy egzonimów, ustalanych choćby w wyniku standaryzacji urzędowej, wykazów tłumaczeń ideonimów (np. tytułów filmowych), socjoideideonimów, instytucjonimów itp. Przedmiot translacji nazw własnych, w tym ustalanie sposobów przekładu onimów w różnych sytuacjach komunikacyjnych (np. w dyskursie literackim, medialnym, prawno-administracyjnym), staje się również wyzwaniem translatoryki. Powstaje coraz więcej opracowań, które podejmują go w kontekście teoretycznym, opisowym, poradnikowym, regulacyjnym – zatem naukowym i praktycznym. Krystalizujący się dział translatoryki/traduktologii w tym obszarze można by nazwać translatoryką onomastyczną (TO), wskazując tym samym na związki przekładoznawstwa w zakresie nazewnictwa z onomastyką, uznając jednocześnie OT i TO za dyscypliny rozwijające się z udziałem wspólnym, zależnym, uzupełniającym, ergo interdyscyplinarnym. Referat stawia sobie za cel wykazanie tych powiązań w świetle kategoryzacji zadań, jakie można postawić przed potencjalną OT oraz determinującą się niezależnie od opinii onomastów na ten temat TO.

Abstract Categorization of tasks and links between "Translational Onomastics" and "Onomastic Translation Studies"

Translation of proper names has always been the subject of humanistic reflection before the onomastics had been defined as a science. Translation of onyms, in particular of anthroponyms, but also of toponyms, has been analyzed by language users and etymologists. In this way the language users popularized foreign names, recognizable thanks to the development of knowledge, international relations, intellectual, religious and economic culture, enriching thus the native resource of onomasticons, their cultural and intercultural aspects; instead, the etymologists were discovering in the considered units the bases of naming coming from the foreign systems, introduced into the language as a result of processes of translation. Determining of their nature becomes a challenge for the hypothetic branch of onomastics, which I call Translational Onomastics (TO), now undertaken more or less explicitly in many areas of the studies of naming in the international, bi- or multilingual context, eg. by means of creating translational dictionaries of proper names in traditional onymic areas, but also exonyms glossaries, formed for instance as a result of official standardization, of lists of socioideonyms, instytutionyms and cultural ideonyms translations (eg. film titles). The subject of translation of proper names, including determining how to translate onyms in various communicational situations (eg. in literary, media, legal and administrative discourse), also becomes a challenge of translation studies. More and more elaborations are being created and they undertake the problem of translation of proper names in the theoretical, descriptive, advising and normative contexts, i.e. scientific and practical ones. The branch of translation studies being under the process of crystallization in the area of translation of proper names might be called Onomastic Translation Studies (OTS), indicating the links of translation of proper names with onomastics, and at the same time recognizing the TO and the OTS as disciplines involving in their development the common elements which are reciprocally dependent, complementary, ergo interdisciplinary. The paper aims to demonstrate these links in the perspective of categorization of tasks which can be set in front of the potential TO and the OTS that is being determined regardless of the position of onomasticians and their opinions on the OTS.

Mgr Martyna Katarzyna Gibka Uniwersytet Gdański

Veni Vici, Ju-huu: czyli o nazwach parków linowych w Polsce

Abstrakt Parki linowe to miejsca, w których można na chwilę znaleźć się wśród koron drzew, pokonać tor przeszkód rozpięty na linach wśród gałęzi, odpocząć psychicznie, zmęczyć się fizycznie i pokonać swój lęk wysokości. Ta pochodząca z Francji forma sportu i rekreacji szybko zyskuje na popularności w naszym kraju, jednak jej onomastyczna warstwa pozostaje niezbadana. Dlatego przedmiotem tego artykułu będą funkcje nazw parków linowych w Polsce. Opierając studium na metodologii zaproponowanej przez Mariusza Rutkowskiego w badaniach mikrotoponimii przestrzeni wspinaczkowej, szczegółowej analizie poddane zostaną zwłaszcza sekundarne funkcje około dwustu nazw własnych tej szczególnej grupy obiektów wspinaczkowo-rekreacyjnych.

Abstract Ropes courses are places where for a brief period of time one can find oneself among the treetops and confront one’s fear of heights. Having originated in France, this form of activity is becoming increasingly popular in Poland; however, its onomastic stratum has not been examined. Therefore, the main aim of this article is to analyse the functions served by the names of rope courses in Poland. Basing the research on the methodology proposed by Mariusz Rutkowski in his study of microtoponymy of climbing space, I will concentrate on the secondary functions of about two hundred proper names of rope courses in Poland.

Dr Renata Gliwa Uniwersytet Łódzki

Nazwy własne a otępienie – ujęcie neurolingwistyczne

prof. nadzw. Halszka Górny Instytut Języka Polskiego PAN Kraków

Przedchrześcijańskie dziedzictwo imiennicze utrwalone w najstarszych polskich toponimach

Abstrakt Przedmiotem referatu są najstarsze, tj. zapisane w dokumentach średniowiecznych, nazwy miejscowe motywowane imionami dwuczłonowymi, w tym imionami zrekonstruowanymi z toponimów. Nazwy miejscowe, w których zachowały się skrócone postaci imion złożonych, nie będą brane pod uwagę. Wymagają one odrębnego opracowania ze względu na bogaty materiał źródłowy. Prezentowane w referacie treści ukierunkowane zostaną m.in. na takie problemy jak: chronologia, frekwencja, geografia wybranej grupy nazw miejscowych, typy strukturalne, wariantywność, renominacje ojkonimów odimiennych na przestrzeni wieków. Uwzględnione zostaną także zagadnienia związane z trwałością nazwy miejscowej w związku z trwaniem lub nie obiektu oraz z żywotnością i produktywnością słowiańskich imion złożonych zachowanych w toponimii Polski. Podjęty temat może stanowić także przyczynek do historii osadnictwa.

Abstract Pre-Christian naming heritage recorded in the oldest Polish toponyms

The aim of the paper is to present the oldest, i.e. recorded in the Medieval documents, place names motivated by the double-barrelled forenames, including first names reconstructed from toponyms. Place names, which include shortened forms of complex forenames, will not be taken into consideration. These need to be analysed separately due to a large source material. The information and material gathered for the presentation will focus upon a variety of topics, such as: chronology, frequency, geography of the selected place names groups, structural types, allophone variability, renomination of the forename-driven place names over the centuries. Moreover, the paper will deal with the topic of durability of the place name in relation to lasting – or not – of the object. Furthermore, the focus will be put upon the productivity of the complex Slavonic first names preserved in the Polish toponymy. The topic might also become a contribution to the history of the settling of a territory.

Dr hab. Magdalena Graf Uniwersytet Adama Mickiewicza Poznań

Ce n’est pas IPA, to Stare ALE jare. Globalne – etniczne – lokalne w nazwach alkoholi

Abstrakt Przedmiotem wystąpienia będzie wskazanie – na przykładzie wybranych nazw wódek i piw – w jaki sposób, w przestrzeni onimicznej, rozgrywa się rywalizacja między tendencjami globalizacyjnymi a chęcią zaznaczenia przez kreatorów nazw tożsamości lokalnej (w szerokim w wąskim rozumieniu).

Abstract The topic of the speech is indication – with regard to chosen names of polish vodkas and beers – how, in the onimic space, appears competition between globalizational tendencies and intention of emphasis local identity (in the broad and narrow sense) by creators of the names.

Prof. nadzw. Helena Grochola-Szczepanek Instytut Języka Polskiego PAN Kraków

Nazwy obiektów turystycznych na terenie gminy Bukowina Tatrzańska

Abstrakt Głównym celem wystąpienia jest omówienie nazewnictwa infrastruktury turystycznej powstałej w XXI wieku na terenie gminy Bukowina Tatrzańska. Tereny gminy Bukowina Tatrzańska, podobnie jak inne rejony podtatrzańskie, od zawsze należały do miejsc chętnie odwiedzanych przez turystów. Jednak spektakularny rozwój turystyki w ostatnim dziesięcioleciu bardzo odmienił obraz gminy. Wioski, w których do niedawna głównym źródłem utrzymania było rolnictwo, hodowla owiec i bydła, stały się z dnia na dzień miejscowościami turystycznymi. W krajobrazie gminy wyrosły nowoczesne ośrodki narciarskie, kąpieliska termalne i nieprawdopodobna liczba domów wczasowych, pensjonatów i kwater prywatnych. W wystąpieniu zostaną przedstawione nazwy obiektów noclegowych (np. pensjonaty, hotele), usługowych (np. punkty gastronomiczne, wypożyczalnie sprzętu narciarskiego) i rekreacyjnych (np. wyciągi, baseny) przygotowanych dla turystów. Za istotne cele wystąpienia uważa się: przeanalizowanie nazewnictwa nowo powstałych obiektów, zwrócenie uwagi na to, w jaki sposób wykorzystuje się tradycyjną kulturę i gwarę, czy tzw. genius loci w kreowaniu miejsca atrakcyjnego dla turystów oraz jakie znaczenie odgrywają nowe nazwy w lokalnej społeczności.

Abstract The main aim of this paper is to discuss the naming of tourist infrastructure created in the 21st century in the area of the Bukowina Tatrzańska commune. The Bukowina Tatrzańska commune, like other Tatra areas, has belonged to the places very often visited by tourists. However, the spectacular development of tourism in the last decade has changed the image of the commune. The villages, which until recently the main source of income was agriculture, sheep and cows, became tourist resorts from day to day. In the landscape of the commune grew modern ski resorts, thermal pools and an incredible number of holiday homes, guesthouses and private accommodation. The speech will present the names of accommodation facilities (eg. guesthousese, hotels), services (eg. restarants, ski rentals) and recreation (eg. ski resorts, swimming pools) prepared for tourists. The most important aims of paper are: the analyze of the newly created objects naming, paying attention to how is used of the local genius loci (the traditional culture and dialect) in creating of an attractive place for tourists and also how important are the new names in the local community.

PhDr., PhD. Milàn Hárvalik Ústav pro jazyk český AV ČR Praga, Czechy

Onomastické dílo Ivana Lutterera

Abstrakt Profesor Ivan Lutterer (1929–2016) je jedním z předních představitelů české lingvistiky a české onomastické školy. V českých onomastických výzkumech druhé poloviny 20. století neexistuje žádná závažná otázka, do jejíhož řešení by výrazně nezasáhl, a žádný významný směr bádání, který by nebyl ovlivněn jeho pronikavými soudy a úvahami. Zásadně přispěl k rozvoji české, slovanské i mezinárodní onomastiky, zejména podnítil další vývoj principů obecné onomastické teorie a metodologie onomastiky. Tento příspěvek podrobněji analyzuje jeho přínos výzkumu vlastních jmen.

Abstract Professor Ivan Lutterer (1929–2016) has been one of the leading representatives of Czech linguistics and of the Czech onomastic school. There are no relevant questions in Czech onomastic research of the second half of the 20th century the solution of which has not been considerably influenced by him. Nor could major onomastic branches have developed fruitfully without his perceptive inferences and considerations. He has substantially contributed to the development of Czech, Slavic and international onomastics, especially by stimulating further development of the principles of the general theory of onomastics and the methodology of onomastics. This paper analyses his contribution to the research of proper names in greater detail.

dr Ewa Horyń Uniwersytet Pedagogiczny Kraków

Świadectwa tożsamości kulturowej utrwalone w nazewnictwie miejskim Bochni i Wieliczki

Abstrakt Przedmiotem niniejszego referatu będzie szeroko pojęte nazewnictwo miejskie Bochni i Wieliczki, motywowane leksyką odnoszącą się do jednej z najstarszych gałęzi przemysłu krajowego, a mianowicie górnictwa solnego. Wybór miejscowości nie jest przypadkowy, łączą je bowiem dzieje żup krakowskich ‒ najstarszych polskich przedsiębiorstw solnych powstałych w połowie XIII w. Na potrzeby referatu zostaną wykorzystane opracowania onomastyczne oraz literatura historyczna, geologiczna, a także balneologiczna. Zebrane nazwy stanowią zróżnicowaną grupę zarówno pod względem motywacyjnym, jak i strukturalnym.

Abstract The evidence of cultural identity preserved in municipal nomenclature of Bochnia and Wieliczka

The subject of this paper will be broadly understood municipal nomenclature of Bochnia and Wieliczka, motivated by the lexis which refers to one of the oldest branches of national industry, that is salt mining. The choice of towns is not accidental, since what they have in common is the history of żupy krakowskie - the oldest Polish salt mining company, which was established in the middle of the 13th century. For the purposes of the paper, onomastic works, as well as historical, geological and balneological literature will be used. All the collected names constitute a diversified group both in terms of motivation and structure.

Mgr Darius Ivoška Instytut Języka Litewskiego Wilno, Litwa

Znaczenie historycznych źródeł dla badań pruskich nazw miejscowości na kresach teraźniejszej Polski i Obwodu Kaliningradzkiego

Abstrakt Bałtycka onimia (języka pruskiego), która jest w rękopisach Zakonu niemieckiego, była pod wpływem dialektów języka niemieckiego, języka polskiego. W źródłach historycznych wciąż są spostrzegane nowe fakty, uzupełniające nazewnictwo bałtyckie. Takie odkrycia są szczególnie ważne dla starego nazewnictwa pruskiego, ponieważ to jest jedyny sposób otrzymania nowej informacji, istotnej nie tylko dla nazewnictwa, ale i dla badań języka pruskiego. Jednym z takich przykładów jest ojkonim gminy Górowo Iławeckie województwa olsztyńskiego 1437 Antigarbe (OF 161 158v), którego nie ma w wyczerpujących spisach nazewnictwa pruskiego, zestawionych przez onomastów polskich. W referacie będzie szczegółowo omówiony dotychczas prawie niebadany materiał nazewnictwa pruskiego, zebrany z wiarygodnych źródeł, tj. rękopisów.

Abstract The Importance of Historical Sources in Analysing Prussian Toponyms in the Peripheries of Modern-day Poland and Kaliningrad Region

The onimics of Prussia the Balts respectively which was recorded in the manuscript documents of the German order was influenced by the dialects of German language and Polish language. The new facts complementing the the onomastics of the Balts are continuously found in the historical sources. Such findings are essentially important to the ancient Prussian onomastics as it is the only way to discover new information for the research of the onomastics as well as the Prussian language. One of the cases is the oikonym Antigarbe (OF 161 158v) from the voivodeship of Olsztyn, the district of Gorowo Ilaweckie from 1437, which was not included into the exhaustive digest of Prussian onomastics by Polish researchers. The composed material of the Baltic onomastics collected from the most reliable manuscript sources will be discussed in the presentation.

dr Violetta Jaros Akademia im. Jana Długosza Częstochowa

Chrematonimia Jasnej Góry i jej uwarunkowania kulturowe

Abstrakt Przedmiotem referatu są nazwy własne różnych obiektów znajdujących się w obrębie zespołu klasztornego zakonu paulinów zlokalizowanego na Jasnej Górze w Częstochowie. Nomina propria odnoszą się do budowli, które obejmują elementy zabudowy zewnętrznej (bazylika, bastiony, bramy, muzea, budynki, dzwony) oraz wewnętrznej (kruchty, kaplice, sale), a ponadto do takich obiektów, jak: ołtarze główne i poboczne, rzeźby, obrazy ścienne i sztalugowe, cykle polichromii na malowidłach ściennych i sklepiennych oraz medalionach. Na badane chrematonimy składają się m.in. patrocinia, hagionimy, ideonimy, teonimy. Uwzględniając aspekt motywacyjny analizowane nomina propria można podzielić zasadniczo na dwie grupy. Pierwszą stanowią nazwy bezpośrednio związane ze sferą sacrum, motywowane przez onimy o różnej proweniencji (m.in. osoby Trójcy Świętej, Maryja, Biblia, imiona świętych i błogosławionych, w tym patronów polskich, zasłużonych braci zakonu paulinów, w tym przełożonych klasztoru jasnogórskiego) oraz określenia odapelatywne (m.in. związane ze scenami z żywotów świętych i błogosławionych, symbolika maryjna). Do drugiej grupy należą nazwy niezwiązane bezpośrednio ze sferą sacrum, motywowane przez onimy (m.in. nazwiska świeckich fundatorów różnych obiektów w obrębie kompleksu sanktuarium) oraz nazwy pospolite uwarunkowane głównie historią powstania klasztoru, jego dziejami, w tym oblężenia Jasnej Góry przez Szwedów w 1655 r., lub lokalizacją desygnatów. W pracy przyjęto perspektywę diachroniczną, co pozwoliło na uwzględnienie pierwotnych nazw niektórych obiektów. Dlatego w analizie onomastyczno-kulturowej wzięto pod uwagę nazwy wariantywne typu kaplica Jabłonowskich // Świętych Aniołów Stróżów // Najświętszego Serca Pana Jezusa // pw. Matki Bożej Kodeńskiej.

Abstract Chrematonymy of Jasna Góra Monastery and its cultural background

The subject of the paper is the description of proper nouns denoting different objects located in Jasna Góra Monastery of the Pauline Order in Częstochowa. Nomina propria refer to the buildings, including their external (basilica, bastions, gates, museums, buildings, bells) and internal (porches, chapels, halls) elements and also to such objects as: high altars and bye-altars, sculptures, wall paintings and easel paintings, cycles of polychrome on wall and vault paintings and medallions. The discussed chrematonyms include, among others, patrocinia, hagionyms, ideonyms, teonyms. Taking into consideration a motivation aspect, the analyzed proper nouns can be generally divided into two groups. The first one are the names directly connected with the sphere of the sacred, formed from onyms of different provenance (e.g. the persons of the Trinity, Mary, Bible, names of saints and blessed, including patron saints of Poland, distinguished brethren of the Pauline Order, priors of Jasna Góra Monastery) and derived from common names (e.g. connected with the scenes from the lives of saints and blessed, Marian symbols). The second group are the names not directly connected with the sphere of the sacred derived from onyms (e.g. names of lay founders of different objects in the sanctuary complex) and common names connected with the history of the foundation of the monastery and its history, including the siege of Jasna Góra by the Swedes in 1655 or location of designates. The article was written from a diachronic perspective which allowed for the inclusion of the original names of some objects. Therefore, in the onomastic and cultural analysis the variations of the names were included, such as, chapel of Jabłonowscy/Holy Guardian Angels, Sacred Heart of Jesus/ Our Lady of Kodeń.

Prof. Meri Josifovska-Momirovska Institute of Macedonian Language Skopje

The influence of the West European Languages upon the Macedonian anthroponimical system

Abstract The Macedonian anthroponymic system, both in the past and the present, represents an open system which si prone to influences from other languages. That is, among the others, helped by the democracy and by the freedom of the choice of the personal name, as well as of the lack of presence of law of personal names in the Republic of Macedonia. With the acception of the Christianity, many personal names from the religious sphere penetrated the Macedonian anthroponimic system. Recently, and especially after the Macedonian state gained independence, the penetration of personal names from the West European languages is strengthened. They come from English, Spanish, German, French and Italian languages. This process is especially helped also by the presence of the global social networks in the everyday life of the Macedonians. These names in the Macedonian anthroponimic system have status of new personal names of foreign ancestry. But they gradually gain their place in the system.

Dr Agnieszka Jurczyńska-Kłosok Koło Przewodników Tatrzańskich Kraków

Tatry Wysokie po polsku i słowacku czyli próba rekonstrukcji ich obrazu zawartego w wybranych toponimach

Abstrakt Tatry były i są miejscem styku wielu kultur. Fakt ten został utrwalony między innymi w nazewnictwie wspomnianej grupy górskiej. W artykule chciałabym przyjrzeć się polskim i słowackim toponimom nazywającym obiekty w wybranych rejonach Tatr Wysokich, aby podjąć próbę rekonstrukcji obrazu tej przestrzeni (o ile to możliwe z uwzględnieniem perspektywy oglądu, punktu widzenia, tożsamości nazywających). Chciałabym również zastanowić się nad tym, o ilu obrazach w tym przypadku możemy mówić – jednym, dwóch, większej liczbie?

Abstract The Tatras have always been a place where many different cultures meet. The fact is perpetuated in the names of the mentioned mountain range. In the article I would like to scrutinise both the Polish and the Slovak names of objects in chosen regions of the High Tatras in order to make an attempt to reconstruct the picture of the tract (if it is possible, included the perspective of the panorama, angle and identity of those giving the names). I would also like to ponder on the number of the pictures which can be described – whether there is one, two or perhaps more of them?

Doc. dr Dalia Kačinaitė-Vrubliauskienė Instytut Języka Litewskiego Wilno

Obraz świata w onimach

Abstrakt W połowie XX wieku zwolennicy lingwistyki kognitywnej ukształtowali nowy pogląd na język jako na obiekt badań. Według kognitywistów, używanie i rozumienie języka jest ściśle powiązane z procesami poznawczymi ludzkości, tj. język jest rozumiany nie jako niezależny, odrębny (zamknięty) system, a jako część umysłowych zdolności, dotyczących postrzegania świata: odbiór wrażeń, pamięć, uwaga, emocje, myślenie, i jako część kulturowego, społecznego i historycznego doświadczenia. Ominy – to ważna część słownictwa, która odzwierciedla światopogląd ludzkości, historię kultury, relację narodu z językiem.

Abstract View of the World in Onyms

In the middle of the 20th century, supporters of cognitive linguistics formed a new way of looking at language as a subject to be researched. According to cognitivists, use and understanding of language are inseparable from human cognitive processes. Meaning, language is not held as an independent, self-existent (closed off) system, but is an inseparable part of human cognitive abilities, such as sensory perception, memory, attention, emotions, thought, and cultural, societal, historic and other experiences. Onyms are a very important part of vocabulary that capture humankind’s world outlook, cultural history, and the people’s relationship with language.

Prof. Evgeniya Kakzanova People’ Friendship university of Russia Moskwa

Polnische Eigennamen in den unterschiedlich strukturierten Eponymen

Abstrakt Ständiges Interesse zur Onomastik, darunter auch zur terminologischen, ermöglicht, sich an neue Tatsachen zu wenden, die durch extra- und interlinguistische Prozesse bedingt sind. Die Onomastik eines Fachtextes untersucht die Eigennamen im Kontext der wissenschaftlichen Kommunikation. Für uns sind Eponymtermini eine einmalige Gruppe der Termini mit eigenen besonderen Charakteristiken, die diesen Termini je nach dem Terminussystem der Wissenschaft eigen sind, zu der sie gehören. Eponym ist der Terminus, der bei der Bezeichnung eines wissenschaftlichen Begriffs in seinem Bestand einen Eigennamen, und zwar einen Anthroponym, einen Toponym oder einen Mythonym, sowie ein Apellativum enthält, z.B. Banach-Algebra. Auch kann der Eponymterminus mit dem affixlosen Verfahren von einem Eigennamen (Anthroponym, Toponym oder Mythonym) mit Hilfe der Metonymie gebildet sein (z.B. Röntgen). Zur dritten Gruppe gehören affixale Derivate von einem Eigennamen (Anthroponym, Toponym oder Mythonym) (z.B. Wronskian). In unserem Vortrag betrachten wir eponymische Wortverbindungen, die als onomastische Komponente Namen der polnischen Wissenschaftler haben, und Epnyme aus einem Wort, die von einem polnischen Eigennamen gebildet sind.

Prof. nadzw. Irena Kałużyńska Uniwersytet Warszawski

Chińskie nazwy religijne i zabobonne

Abstrakt W kulturze chińskiej związek pomiędzy nazwą a rzeczywistością był uważany nie za formalny czy idealny, lecz rzeczywisty i bardzo ważny. Podejście do nazw jak do rzeczywistych faktów sprawiło, że Chińczycy często wyrażali swe kulturowo nacechowane pragnienia rozmyślnie tworząc nazwy symbolizujące odpowiednią ideę. Wiele chińskich nazw geograficznych zostało świadomie nadanych w celu wywołania pożądanych, z punktu widzenia dawcy nazwy, efektów w przyszłości. Takie nazwy określa się generalnie jako nazwy życzeniowe, pochwalne czy dobrowróżbne. Wśród nich na podstawie chińskiego materiału nazewniczego można wyłonić kilka różnych grup: nazwy dobrowróżbne, nazwy religijne i zabobonne, nazwy pochwalne i nazwy pacyfikacyjne. W tym referacie omówione zostaną pokrótce chińskie nazwy związane z trzema wielkimi religiami Chin (konfucjanizm, taoizm, buddyzm) oraz nazwy zabobonne, związane z wiarą w siły ponadnaturalne, bóstwa czy dobre omeny.

Abstract In the Chinese culture the relationship between the name and the reality was predominantly regarded neither as formal nor ideal, but as real and very important. The approach to names as to real facts caused that the Chinese very often expressed their culture-oriented desires by deliberately forming names for the idea they wanted them to symbolize. Many geographical names have been consciously bestowed in order to create a good (from the point of view of the name-giver) effect in the future. Such names are generally termed as wishful names, commendatory names or benedictory names. Among them, on the basis of the Chinese place-name material, it is possible to distinguish several different groups: auspicious names, religious and superstitious names, eulogizing names and pacifying names. In this paper there will be shortly discussed Chinese names connected with three great religions in China (Confucianism, Taoism, Buddhism) and superstitious names connected with the belief in supernatural forces, gods and good omens.

Mgr Tereza Klemensová University of Ostrava Czechy

Popular toponyms in the Czech borderlands (illustrated with several villages in the district of Jeseník)

Abstract My presentation focuses on non-standardized (popular) forms of toponyms in several villages in the district of Jeseník (Rejvíz, Horní Údolí, Dolní Údolí – Czech Republic). This region was settled by the Germans in the Middle Ages. After their expulsion in 1945 the small villages were resettled mostly by refugees from Greece. Nowadays the localities are not fully inhabited (most of the Greece population left the region in the 1970s). Popular place-names collected via field research (during 2016) are confronted with standardized forms used in the past (before 1945) and in the present. The goal of the presentation is to analyse formal and semantic features of the popular toponyms.

Dr Agnieszka Klimas Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach Filia w Piotrkowie Trybunalskim

Piotrkowskie w perspektywie historycznych nazwisk mieszkańców regionu

Abstrakt Przedmiotem analizy są nazwiska poświadczone w źródłach historycznych ziemi piotrkowskiej, obejmujących okres od XVI do XIX wieku. Antroponimy dostarczają materiałów do faktografii historycznej, kulturowej i społecznej miasta oraz danych językowych, które są uzupełnieniem wiedzy o polszczyźnie omawianego przedziału czasowego. Struktura językowa nazwisk i procesy antroponomastyczne odzwierciedlają sposób postrzegania rzeczywistości przez mieszkańców dawnego regionu piotrkowskiego.

Abstract The subject of the analysis are the surnames attested in the historical sources of Piotrków’s region, covering the period from the 16th to the 19th century. Anthroponyms provide the materials to the historical, cultural and social factography of the town as well as the linguistic data which complement the knowledge of the Polish language of the aforementioned period. The linguistic structure of the surnames and the anthroponomastic processes reflect the way of perceiving the reality by the inhabitants of the former region of Piotrków.

Dr Małgorzata Klinkosz Uniwersytet Gdański

Funkcja tożsamościowa kaszubskich nazw własnych

Abstrakt Tożsamość jest terminem szerokim, wieloaspektowym o cechach kategorialnych, ewoluującym, którego wszechstronne badania prowadzone są w różnych dziedzinach nauk humanistycznych i ścisłych, a przede wszystkim: społecznych, kulturowych i językowych. Tożsamość regionalna jest przejawem kwestii społecznej i kulturowej, znajduje swe źródło w tradycji regionalnej obciążonej wskaźnikiem terytorialnym z jego kolorytem kulturowym, społecznym, gospodarczym, topograficznym. U Kaszubów identyfikacja regionalna wiąże się z tożsamością etniczną. Sygnują ją, miedzy innymi, nazwy własne objawiające się w przestrzeni miejskiej czy wiejskiej, które oprócz funkcji wyróżniającej, mają zadanie wyrażenia tożsamości nadawcy lub chęci podtrzymania tożsamości regionalnej, wchodzą w relacje zależnościowe z korelatem zbiorowości regionalnej. Nazwa funkcjonuje zatem w przestrzeni regionalnej, terytorialnie ograniczonej, ukierunkowanej ideologicznie. Nazwy kaszubskie inicjują doświadczanie identyfikacji regionalnej, wchodzą w zagadnienia idealne, łączą zbiorowość Kaszubów połączoną wspólnotą kultury, wywołującą interakcje, są dobrym narzędziem do odczytania problemowej struktury pojęcia regionalizmu.

Abstract The article is dedicated to identity issue appeared in city or village space in terminology layer. Interest in regional space and its history and modernity is supported by language tools. Author shows unique regional space elements which shows the regional – Kashubian affiliation of their broadcasters. The terminology sphere is a carrier of individually identified community. This is represented through idiolect and also regionally as a manifestation of collective awareness which reflects the way of life and the process of understanding and conversion of reality its categorization and internalization. Its disclosed particularly in the names of commercial and cultural buildings and is dedicated to Kashubian culture. The identity of Pomeranian citis it is both Polish and Foreign Language, hybrid and multicultural and incessantly modifies itself. Is also strongly differentiated but simultaneously universal.

PhD Krasimir Georgiev Koilov Instytut Języka Bułgarskiego Sofia

Influence of modern demographic processes on toponymy near Plovdiv

Abstract The study of toponymy in view of its relationship with socio-demographic processes is an innovative approach that makes it possible to present the current state of the system of local names to reveal the dynamics of toponymy development and to analyze the way in which names are functioning in the community. The main objective is to ekstserpirat actual data on which will be made conclusions about how demographic processes toponymy form the second largest area in Bulgaria. In theoretical terms sociological oriented research makes it possible to analyze how language and intangible culture in general follow the dynamics of social development.

Dr Marcin Kojder Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Lublin

Najnowsze zmiany w urbanonimii Kijowa

Abstrakt W 2015 r. Rada Najwyższa Ukrainy przyjęła ustawę potępiającą reżim komunistyczny i nazistowski oraz zabraniającą propagandy ich symboliki, w wyniku którego samorządy miejscowe zobligowane zostały do zmiany nazw ulic, placów i innych obiektów miejskich noszących nazwy związane z systemem komunistycznym. W związku z tą ustawą w Kijowie dotychczas „dekomunizacji” poddano ponad 100 urbanonimów i proces ten trwa nadal. W wystąpieniu przeanalizowane zostaną nazwy miejskie Kijowa nadane w wyniku ostatnich zmian.

Abstract In 2015 Ukrainian Parliament adopted a law condemning the communist and Nazi regime and banned their symbolism. As a result of this act local governments had been obliged to change the names of streets, squares and other urban objects having the names associated with the communist system. In Kiev, so far, had been changed more than 100 urbanonyms and this process continues. The speech will be analyzed urban names given in the city of Kiev as a result of recent changes.

Dr Agnieszka Kołodziej Uniwersytet Wrocławski

Nazewnictwo urbozoonimiczne w wybranych językach zachodnio- i południowosłowiańskich

Abstrakt Celem referatu jest prezentacja procesu nazewnictwa zwierząt domowych (pokojowych) w językach słowiańskich, wskazanie na czynniki sprawcze determinujące niniejszy proces, jak również ukazanie analogii bądź dyferencji w nazewnictwie urbozoonimicznym. Komparatywna analiza materiału została przeprowadzona na trzech płaszczyznach: motywacyjnej, formalnej i socjolingwistycznej. Analizie poddano jednostki urbozoonimiczne pochodzące z 6 języków słowiańskich, grupa zachodniosłowiańska: polski, czeski i słowacki, oraz południowosłowiańska: chorwacki, serbski i słoweński. Szczególną uwagę zwrócono na najproduktywniejsze źródła motywacyjne stanowiące podstawę nazewnictwa słowiańskich zwierząt: motywacje o charakterze antroponimicznym, zoonimicznym, motywacje w postaci własności wewnętrznych zwierzęcia, czynników zewnętrznych, jak również sposoby derywacji słowotwórczej. Podstawę do przeprowadzenia analiz stanowił zmodyfikowany schemat urbozoonimów zaproponowany przez prof. J. Strutyńskiego.

Abstract The aim of the paper is to present the process of naming domestic animals (pets) in Slavic languages, to point out the factors that determine this process, and to show the analogies or differences occurring in urban zoonymy. Comparative analysis of the material was performed from three different perspectives: motivational, formal, and sociolinguistic. Urban zoonymic units in 6 Slavic languages were analyzed: Polish, Czech and Slovak (the West Slavic branch) as well as Croatian, Serbian and Slovenian (the South Slavic branch). Special attention was given to the most productive motivational sources for Slavic animal nomenclature: anthroponymic, zoonymic, motivations referring to the animal's internal qualities, external factors, and different ways of derivation. The basis for the performed analyses was a modified urban zoonym diagram proposed by prof. J. Strutyński.

Dr Mariusz Koper Katolicki Uniwersytet Lubelski

Ukraińskie cechy językowe w mikrotoponimii powiatu tomaszowskiego

Abstrakt Ukraińskie cechy językowe w nazwach powiatu charakteryzowane są na trzech poziomach: fonetycznym, morfologicznym oraz leksykalnym. W zakresie fonetyki dotyczy to ukraińskich głosek i grup głoskowych, które mają odmienne odpowiedniki w języku polskim (np. w nazwach Korczunki, Netreba, Żołobyna). Podobnie kwestia ta dotyczy morfologii (nazwy: Wiatruki, Za Burakom). Na poziomie leksykalnym w mikrotoponimii ujawniają się apelatywy (np. kowbanja // kubania w nazwie Kubanie, majdan w nazwach Majdan, monastyr w nazwach Monastyr), nazwy osobowe (np. Borys, Taras, Wasyl) oraz pochodzące od ojkonimów anojkonimy (Las Hrebeński, Werechański Las). Obecność ukraińskich mikrotoponimów na tym terytorium świadczy o mieszanym charakterze osadnictwa powiatu. W jego południowo-wschodniej części licznie zamieszkiwała dawniej ludność ukraińska, która została wysiedlona po drugiej wojnie światowej. Ukraińskie cechy nazewnicze są więc konsekwencją różnorakich akcji osadniczych oraz wzajemnego oddziaływania języka polskiego i ukraińskiego. Referat ten wpisuje się w problematykę pogranicza jako mozaiki kilku kultur, religii i narodów i jest pewną kontynuacją badań Michała Łesiowa, Barbary Czopek, Władysława Makarskiego oraz innych onomastów.

Abstract Ukrainian Language Features in the Microtoponymy in the District of Tomaszów Lubelski

This paper analyses the linguistic features typical of the Ukrainian language represented in the local place names in the District (Poviat) of Tomaszów Lubelski. The analysis covers the phonetic, morphological and the lexical level. As regards phonetics, the analysis focuses on consonantal segments and clusters, which have their corresponding forms in Polish (e.g. in names such as Korczunki, Netreba or Żołobyna). A similar relationship is observable on the morphological level (see e.g. place names such as Wiatruki, Za Burakom). On the lexical level, the microtoponymy under analysis exhibits the Ukrainian roots in common nouns (e.g. kowbanja // kubania present in the place name Kubanie, majdan as in Majdan, monastyr as in Monastyr), proper nouns (e.g. Borys, Taras, Wasyl) as well as names of uninhabited terrains derived from the related oikonyms (Las Hrebeński, Werechański Las). These well represented Ukrainian language elements prove the mixed linguistic status of the poviat's settlement groups. Its south-eastern part was formerly densely populated with Ukrainians, who were displaced from these territories after World War II. Thus, the observed Ukrainian onomastic elements are a result of multiple settlement activities and of reciprocal interferences between Polish and Ukrainian. This article belongs to the field of research on language contact areas as mosaics of cultures, religions and nations. To a large extent it draws upon and adds to the previous research conducted by Michał Łesiow, Barbara Czopek, Władysław Makarski and other specialists in onomastics.

Prof. Elżbieta Kowalczyk-Heyman Mgr Michał Gochna Instytut Historii PAN Warszawa

Nazwy przeniesione na Mazowszu wschodnim i północno-wschodnim (koniec XIV-XV w.)

Abstrakt Schyłek XIV i XV w. to okres ponownego zasiedlania Mazowsza wschodniego i północno- wschodniego, podjętego przez księcia Janusza I i jego następców. Osadnikami byli przedstawiciele szlachty, głównie z pozostałych ziem księstwa mazowieckiego. W wyniku tej działalności powstawały setki nowych wsi. Ich nazwy mają zróżnicowaną genezę. Są wśród nich nazwy utworzone od nazw osobowych noszonych przez nowych osadników, nazwy przeniesione z nazw ich wsi rodzinnych oraz nazwy ponowione od nazw elementów pokrycia terenu, czyli nazw wodnych i terenowych. Niestety stan podstawy źródłowej nie w każdym przypadku pozwala jednoznacznie określić genezę poszczególnych nazw, a tym samym określić ich przynależność do grup klasyfikacji semantyczno- etymologicznej stworzonej przez Witolda Taszyckiego. Podjęte przez autorów rozważania mają na celu przybliżenie tego zagadnienia na przykładzie nazw przeniesionych. Z tego powodu będą one prowadzone w dwóch płaszczyznach, historyczno-osadniczej i toponomastycznej. Podstawa źródłowa obejmie dwa obszary Mazowsza wschodniego i północno-wschodniego - ziemię liwską oraz ziemie łomżyńską i wiską. Wskażemy kryteria, które pozwalają na zidentyfikowanie wsi rodzinnej osadników, ukażemy przemiany zachodzące w formach nowych nazw, a także powstawanie w ich miejsce nazw utworzonych od odmiennych podstaw. Określimy też trudności, na które napotyka badacz pragnący powiązać nazwy tej grupy z konkretnym typem semantyczno-strukturalnym. Na zakończenie wskażemy korzyści płynące dla badań historyczno-osadniczych z włączenia do nich materiału toponomastycznego, ale także niebezpieczeństwa czyhające zarówno na historyków, jak i toponomastów, a wynikające z nieznajomości podstawy źródłowej, a w szczególności genezy omawianej grupy nazw. Przedstawienie zagadnienia zilustrujemy przykładami nazw przeniesionych powstałych na wymienionych ziemiach w końcu XIV i w XV w.

Abstract The late 14th and 15th century is the period when the eastern and north-eastern parts of Masovia province were again colonialized by Prince Janusz I and his successors. Settlers, who were noblemen, came mainly from other lands of the Duchy of Masovia. As a result of this colonisation, hundreds of new villages were established. The names of those settlements have their own origin. Among them one can find names created from the names of settlers, names transferred from their home villages and names copied from the terrain names like water and land objects. Unfortunately, the condition of preserved historical sources does not allow to strictly identify the origin of some names and, therefore, to find their place in Witold Taszycki’s semantic and etymological classification. The aim of this paper is to present the abovementioned problem with an example of transferred names. Considerations will be made on two levels: historical and toponymical. The main historical source base refers to two areas of eastern and north-eastern Masovia – the land of Liw and the lands of Łomża and Wizna. Main criteria that could help researchers to identify the home villages of settlers will be presented, as well as changes in the form of new names, creation of new names based on different name foundations. Some difficulties that could occur during investigations in connecting this type of names with a specific semantic and structural type will also be presented. At the end, the advantages of including toponymical material in historical researches will be shown, as well as, for both historians and toponymists, problems linked with the lack of knowledge of historical sources (particularly those connected with the origin of transferred names). Those kinds of difficulties will be presented using an example of transferred names that appeared on the abovementioned lands at the end of the 14th and in the 15th century.

Prof. nadzw. Krystyna Kowalik Instytut Języka Polskiego PAN Kraków

Między informacją a reklamą. O formalnej strukturze tytułów polskich słowników jednojęzycznych

Abstrakt Celem referatu jest analiza formalnej struktury tytułów polskich współczesnych słowników jednojęzycznych, traktowanych jako samodzielne mikroteksty, funkcjonujące autonomicznie w obiegu czytelniczym, czyli ustalenie stopnia skomplikowania tych nazw oraz sposobów realizacji walencyjnych właściwości konstytutywnego członu tytułu, tj. leksemu SŁOWNIK w ramach syntagmatyki i paradygmatyki nazwy własnej. Ponadto jest to próba odpowiedzi na pytanie, jakie treści pozainformacyjne można zawrzeć w tytule publikacji o charakterze utylitarnym.

Abstract Between information and advertising – a formal structure of titles of Polish contemporary monolingual dictionaries

The purpose of the paper is to analyze the formal structure of Polish contemporary monolingual dictionaries, treated as individual microtexts, which function autonomically in the readers’ circulation, and specifically, to establish the level of complexity behind these names and the ways of realizing valency properties of the constitutive element of the title, i.e. the lexeme SŁOWNIK within the syntagmatic and paradigmatic aspects of the proper name. Moreover, it is an attempt at answering the question which non-informative content can be included in the title of a utilitarian publication.

Dr Rolandas Kregždys Instytut Języka Litewskiego Wilno

Onimy Słownika polonizmów w języku litewskim

Abstrakt Temat odczytu jest związany z zasadami ustawienia modelów klasyfikacji zapożyczeń onomastycznego kształtu Słownika polonizmów w języku litewskim (dalej – SPJL). Na podstawie cech wyróżniających morfologiczną budowę oraz semantyczną kategorię jednostki leksykalnej SPJL, podają się przykłady dwóch podstawowych podzbiorów onomastycznych: 1) rzeczowniki własne; 2) refleksji onimów – rzeczowniki pospolite, reprezentanty przekształcenia jednostek onomastycznych. Imienia pierwszego podzbioru są podzielone na typ nazw osobowych (Iškariotas, Judõšius, Maižiešius) i toponimy (Hišpanija, Infliantai, Jerozolima, Jerùzalė, Lipskas, Francija, Švecija, Grecija). Niektóre z tych polonizmów z powodu identycznej struktury morfologicznej oraz tożsamośći semantycznej z odpowiednikami w języku łaczynskim mogą być odniesione do grupy tak zwanych semipolonizmów (np., Francija, Grecija). Grupa onimów drugiego podzbioru jest o wiele większej liczby. Na podstawe etymologicznego substratu leksemów, oni są rozdzielone na 10 podgrup: 1) wyrazów prasłowiańskich (krakoviánka, mazūras); 2) zapożyczeń z substratu germańskiego (angelskas, infliančikas, karazė, kondratas, liùteras, sãsas, taliorius); 3) wyrazów z substratu łacińskiego (blažeikas, bernadỹnas, kartūzas); 4) leksemów pochodzenia greckiego (matéika, herodijonas, macedonijonas, malmozija, pivanija); 5) zapożyczeń z substratu semityckiego (adamaškas, adamaškinis, babilonskas, bartkus, galijõtas, izraelskas, jezuvita[s], kamùila, lazarètas, maceikà, nazareñskas, simoniokas, sodomčikas); 6) wyrazów z substratu celtyckiego (ãrosas, cãlūnas); 7) zapożyczeń z substratu tureckiego (baneliùkas); 8) leksemów pochodzenia arabskiego (karabẽlė, machametonas); 9) zapożyczeń pochodzenia węgierskiego (kóčas); 10) zapożyczeń pochodzących z języków indiańskich (tabokà).

Abstract Onyms of the Dictionary of Polish Loanwords in Lithuanian

The paper presents a build-up schedule for classification of the onomastic forms presented in the Dictionary of Polish loanwords in Lithuanian (further – DPLL). Due to the peculiarities of morphological and semantic structure of the onomastic forms two main groups of the loanwords of DPLL are distinguished: 1) virtual proper names; 2) reflections of the proper nouns, i. e. appellatives or substituted forms of onomastic origin. Moreover, the onomastic forms of the 1st group are subdivided into two types of proper names: personal names – Iškariotas, Judõšius, Maižiešius, and toponyms – Hišpanija, Infliantai, Jerozolima, Jerùzalė, Lipskas, Francija, Švecija, Grecija. Some of the mentioned words are to be attributed to the group of the loan type of Semipolonisms (e.g., Francija, Grecija). The 2nd word group is the larger one. In accordance with etymological substratum of the borrowings this group is subdivided into 10 classes: 1) Slavic inherited lexicon (krakoviánka, mazūras); 2) loans of Germanic origin (angelskas, infliančikas, karazė, kondratas, liùteras, sãsas, taliorius); 3) words of Latin origin (blažeikas, bernadỹnas, kartūzas); 4) lexemes of Greek origin (matéika, herodijonas, macedonijonas, malmozija, pivanija); 5) words of Semitic origin (adamaškas, adamaškinis, babilonskas, bartkus, galijõtas, izraelskas, jezuvita[s], kamùila, lazarètas, maceikà, nazareñskas, simoniokas, sodomčikas); 6) loans of Celtic origin (ãrosas, cãlūnas); 7) Turkish borrows (baneliùkas); 8) Arabisms (karabẽlė, machametonas); 9) loans from Hungarian (kóčas); 10) borrowings from Indian (tabokà).

Dr Monika Kresa Uniwersytet Warszawski

Cicho, szeptem i na ucho – literackie, radiowe i filmowe ideonimy Andrzeja Mularczyka

Abstrakt Andrzej Mularczyk znany jest przede wszystkim jako autor scenariuszy filmów Sylwestra Chęcińskiego o Kargulu i Pawlaku. Od początku swojej działalności dziennikarskiej i artystycznej związany jest jednak przede wszystkim z radiem, dla którego napisał kilkadziesiąt scenariuszy słuchowisk. Jest także autorem licznych reportaży wydanych w kilku tomach, między innymi w zbiorze Polskie miłości. Celem referatu jest analiza tytułów utworów tworzonych lub współtworzonych przez Andrzeja Mularczyka i przedstawienie tendencji, które można zaobserwować w omawianym zbiorze ideonimów zróżnicowanych zarówno z uwagi na tematykę tekstów, które identyfikują, medium, za pomocą którego te teksty są upowszechniane i mają możliwość zaistnieć w świadomości społecznej oraz gatunek, który reprezentują. Analizie poddane zostaną tytuły filmów i seriali, do których scenariusze napisał Andrzej Mularczyk (np. Sami swoi, Nie ma mocnych, Dom, Cudownie ocalony, Wrota Europy, Niespotykanie spokojny człowiek, Blondynka), tytuły poszczególnych odcinków seriali (np. Co ty tu robisz człowieku, Ponad 200 czwartków, Warkocze naszych dziewcząt będą białe z serialu Dom), słuchowisk radiowych (np. Oddychaj bardzo głęboko, Oszołom, Pustelnik), reportaży (np. Co się komu śni, Depozyt) i książek (np. Każdy żyje, jak umie). Celem analizy jest zarysowanie najważniejszych tendencji w strukturze i motywacji omawianych nazw własnych, wskazanie różnic i podobieństw między tytułami reprezentującymi różne typy utworów oraz pokazanie zmiennych i stałych w obrębie ideonimii jednego autora.

Ph.D Julia Kriwoshchapowa Ph.D Sergey Goryaev Ural Federal University Jekaterynburg, Rosja

Odtoponimiczne nazwy wódki w języku rosyjskim i polskim

Abstrakt Referat jest poświęсony jednemu z działów chrematonimii, mianowicie markom firmowym wódki. Jako główny materiał wykorzystano odtoponimiczne nazwy handlowe wódki zawierające bezpośrednie lub asocjacyjne odniesienia do toponimów. W odróżnieniu od wina, jakość wódki zasadniczo nie zależy od miejsca produkcji. Więc oznaczenia geograficzne zawarte w markach wódki, nie przekazują informacji o przedmiocie nominacji, tylko generują pozytywne postrzeganie marki przez związek ze znanym obiektem toponimicznym. W artykule analizowano nazw wódki, związane z makrotopoobiektem (Золотая корона России), z nazwami dużego regionu (Сибирь матушка), ze stolicą (Подмосковные озера), z niestołecznym miastem (Ярославская хлебосольная) i innymi ojkonimami (Шипов лес). Badanie odtoponimicznych chrematonimów pozwala zrekonstruować tak zwaną symboliczną mapę kraju, na której można zobaczyć znane geograficzne realie oraz wyciągnąć wnioski dotyczące percepcji społecznej tożsamości narodowej i regionalnego patriotyzmu. Jako ilustracje, bądź jako materiał porównawczy, wykorzystano też dane z języka polskiego (Polska wódka, Cytrynówka Lubielska, Wódka Starotoruńska i inne).

Abstract The present study focuses on one of the subcategories of chrematomy, more precisely, on vodka trademarks having direct or associative connection to a place name. Unlike wine, the quality of vodka does not depend essentially on the location of its production. Thus, geographical designations in vodka trade marks do not carry information about the object of nomination, but designed to generate a positive perception of the brand through an association with a socially significant geographical object. Our materials present Russian vodka names, referring to macrotopoobjects (Gold Crown of Russia), the name of a large region (Siberia the Mother), relationship with the capital (Moscow Area Lakes), and non-capital city (Yaroslavl hospitable), and certain places (Shipov Forest). Research of such names allows to make a sort of symbolic map of the country, reflecting significant geographic realities and showing developed in the society ideas of national identity and regional patriotism. As comparative illustrative material the data of the Polish language are also involved (Polska wódka, Cytrynówka Lubielska, Wódka Starotoruńska etc.).

Mgr Pavao Krmpotić Zagrzeb, Chorwacja

Bałtyckie etnonimy w polskiej toponimii

Abstrakt Źródła do dziejów plemion zachodniobałtyckich są bardzo ograniczone. Starożytni Bałtowie mieszkający na terenach dawnego Królewstwa Polskiego nie posiadali własnej kultury piśmiennej, ale wiadomo, że ich gwary były blisko spokrewnione z językami wschodniobałtyckimi (litewskim i łotewskim), a zwłaszcza z dialektami pruskimi o czym świadczą zabytki języka pruskiego. Poza średniowiecznym piśmiennictwem ślady osadnictwa zachodnich Bałtów na terenach dzisiejszej Polski zachowały się też w nazewnictwie, przede wszystkim w hydronimii i toponimii. Dlatego w referacie przedstawimy historię i etymologię polskich toponimów pochodzących od zachodniobałtyckich etnonimów. W polskiej toponimii można spotkać imiona starożytnych Galindów, Sudawów, Dajnawów, Pomezan, Pogudów i Jaćwingów. Omówiona zostanie etymologia polskich toponimów utworzonych od nazw zachodniobałtyckich plemion i ich poświadczenia w źródłach historycznych. Celem prezentacji będzie przedstawienie zebranego materiału oraz przegląd bałtyckiego dziedzictwa językowego w polskiej toponimii.

Abstract Historical sources for the western Balts are quite rare. The ancient Balts who lived on the territories of the former Kingdom of Poland did not possess their own literary culture, but it is known that their dialects were cognates of the eastern Baltic languages (Lithuanian and Latvian), and especially of the extinct Prussian dialects. Traces of the Baltic settlements on the lands of the present day Poland are attested in medieval sources, and they can also be found in onomastics, especially in hydronymy and toponymy. That is why we shall try to make an introduction to the history and etymology of the Polish place names which have sprung from the western Baltic tribal names. Names of the ancient Galindians, Sudovians, Dainovians, Pomesanians, Jatvings and other western Baltic tribes are well attested in the Polish toponymy. The aim of our presentation is to make an introduction to the collected toponyms and to give an overview of the Baltic language heritage in the Polish toponymy.

Doc. Jaromír Krško Univerzita Mateja Bela v Banskej Bystrici Słowacja

Onymické procesy tvorenia skalolezeckých ciest

Abstrakt V príspevku sa zaoberáme výskumom a analýzou skalolezeckých ciest na Slovensku. Ide o špecifický druh proprií, ktoré sú známe v uzavretej societe skalolezcov, ktorému v slovenskej onomastike venoval pozornosť predovšetkým J. Bauko. Skalolezectvo má vlastné pravidlá, morálku a etiku. Cieľom príspevku je analýza proprií skalolezeckých ciest a rozbor použitých onymických procesov tvorby tohto druhu proprií. Propriá skalolezeckých ciest tvoria špecifický druh pomenovaní, v ktorom sa odzrkadľuje kultúra, jazyk a spoločenská situácia. V práci podávame prehľad názvov skalolezeckých ciest na Slovensku a rozdelenie názvov podľa druhov motivácie.

Abstract Onymic Processes in the Formation of Rock Climbing Routes

In the paper, we deal with the research and analysis of rock climbing routes in Slovakia. It is concerned with a specific kind of proper names which are known and used among rock climbers. In the Slovak onomastics, mainly J. Bauko has dealt with this type of proper names. Rock climbing has its own rules, morals, and ethics. The aim of the paper is to analyse proper names of rock climbing routes and to analyse used onymic processes in the formation of this kind of proper names. Proper names of rock climbing routes represent a specific kind of names which reflect culture, language, and the social situation. In the paper, we present an overview of the names of rock climbing routes in Slovakia and a division of the names according to the type of motivation.

Prof. nadzw. Joanna Kuć Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny Siedlce

Nazwy własne w przestrzeni notarialnej (na przykładzie XIX-wiecznych dokumentów z Podlasia)

Abstrakt W referacie chciałabym przedstawić wybrane typy nazw własnych tworzących swoisty pejzaż nazewniczy w określonym miejscu i czasie. Można je rozpoznać w cennych dla językoznawców źródłach rękopiśmiennych, jakimi są dokumenty notarialne z południowego Podlasia, datowane na początek XIX wieku. Wyekscerpowane onimy przynależą do określonych kategorii nazw własnych, związanych ze sferą kancelaryjną, są to imiona, nazwiska, przydomki szlacheckie jako swoiste, obligatoryjne elementy systemu prawnego uwarunkowane potrzebą identyfikacji urzędowej. Poza antroponimami występują tu nazwy karczm, nazwy własne w przestrzeni miejskiej, takie jak nazwy ulic, placów, ale też liczne nazwy lokalne – mikrotoponimy, którymi posługują się użytkownicy w danej sytuacji komunikacyjnej, w rozmaitych gatunkowo tekstach notarialnych.

Abstract In this paper I would like to introduce specific types of names forming a kind of landscape naming a specific time and place. You can recognize them in some valuable manuscript sources for linguists, they are notarial documents from the southern Podlasie region, dating to the beginning of the nineteenth century. The onyms belong to certain categories of names associated with the sphere of chancellery, these are the names, nicknames as a kind of nobility's identification, mandatory elements of the legal system conditioned by the need to identify in the right. Besides anthroponyms there are the names of inns, names of urban spaces, such as the names of streets, squares, but also local names - mikrotoponyms, used by the users in a given communication situation, in various species notarial texts.

Dr Małgorzata Kułakowska Uniwersytet Rzeszowski

Interferencje kulturowe na przykładzie imion Polaków mieszkających na terenie Kijowskiego Okręgu Konsularnego

Prof. nadzw. Zenon Lica Uniwersytet Gdański

Współczesne nazwiska Polaków genetycznie niemieckie derywowane od nazw zawodów

Abstrakt Przedmiotem niniejszego artykułu są współczesne nazwiska Polaków genetycznie niemieckie utworzone od nazw zawodów. Materiał wyekscerpowany został ze "Słownika nazwisk używanych w Polsce na początku XXI wieku". Autor poddaje analizie nazwiska derywowane od nazw rzemieślników, wykonujących takie profesje jak: młynarz, rzeźnik, piekarz czy kowal. Bogaty materiał onomastyczny pokazuje zarówno zróżnicowanie na płaszczyźnie dialektalno-morfologicznej - Moeller proweniencji dolnoniemieckiej i Mueller z dialektów wysokoniemieckich - jak i leksykalnej, np. określenie masarza w niemieckich dialektach: Schlachter, Fleischer, Metzger czy Metzler. Badany materiał zawiera także zachowane zjawiska i procesy fonetyczno-historyczne, które autor również postara się przybliżyć.

Abstract Genetically German contemporary Polish surnames derived from names of professions

The subject of this article are genetically German contemporary Polish surnames created on the basis of names of professions. The material has been excerpted from Słownik nazwisk używanych w Polsce na początku XXI wieku (The Dictionary of Surnames Used in Poland at the Beginning of the 21st Century). The author analyses surnames derived from terms referring to craftsmen involved in professions such as miller, butcher, baker or smith. The rich onomastic material shows variation both in the dialect-morphological aspect (Moeller of Low German origin and Mueller from High German dialects) and in the lexical aspect, exemplified by the term denoting the butcher in various German dialects: Schlachter, Fleischer, Metzger or Metzler. The material examined in the article also contains the preserved phenomena and processes of historical phonetic change, which the author outlines as well.

Dr Romana Łobodzińska Uniwersytet Wrocławski

Słowiański Atlas Onomastyczny – historia i perspektywy

Abstrakt SOA został zainicjowany w 1959 r. przez komisję Onomastyki Słowiańskiej. Spośród rozmaitych koncepcji opracowania nazw geograficznych za najwłaściwsze rozwiązanie uznano opracowanie najpierw ojkonimii narodowych, które byłyby podstawą dalszych prac nad atlasem. Ograniczono też prace do badania struktury nazw miejscowych – ojkonimów. Efektem międzynarodowej współpracy onomastów z Brna, Bratysławy, Opola i Lipska (R. Šrámka, M. Májtana, H. Borka i E. Eichlera) był opracowany w latach 1983-1986 tzw. kwestionariusz (Strukturtypen der slawischen Ortsnamen. Strukturní typy slovanské oikonymie, red. R. . Šrámek, Brno-Leipzig 1988 r.). Dzięki tej pracy, będącej wykazem typów słowiańskiej ojkonimii, współpracujący językoznawcy zajmujący się narodowymi onimiami powinni osiągnąć porównywalne rezultaty. Istotną przeszkodą był brak syntetycznych opracowań narodowych ojkonimów zawierających dokumentację historyczną i etymologię nazw. Badania były prowadzone w różnych ośrodkach z różnym skutkiem. W Opolu w ramach realizowanego w latach 1995 – 2000 grantu KBN Pt. „Słowiański atlas onomastyczny. Budowa polskich nazw miejscowych. Struktury sufiksalne”, zakładano opracowanie stratygrafii polskich nazw miejscowości (ok. 100 tys. nazw) jako podstawy dalszych prac nad SOA. Materiał w postaci książki nie ukazał się, powstały jedynie liczne artykuły traktujące o poszczególnych sufiksach. W Lipsku w latach 2000-2004 ukazało się pięć tomów starołużyckiego atlasu toponimicznego pt. „Atlas altsorbischer Ortsnamentypen. Studien zu toponymischen Arealen des altsorbischen Gebietes im westslawischen Sprachraum”. Do prac nad atlasem powrócono w 2012. Przygotowano nowy, poprawiony tzw. Kwestionariusza, który zostanie udostępniony w wersji elektronicznej. W 2013 r. uzyskano grant na dalsze prace nad ojkonimią polską i równoległe opracowanie kart do SOA.

Abstract Slavic Onomastics Atlas – history and future

SOA was initiated in 1959 by the Commission of the Slavic Onomastics. Among the different concepts of development of geographical names for the most appropriate solution was the development of the first national oikonymy, which would be the basis for further work on the Atlas. The works was limited to study the structure of local names-oikonyms. The result of international cooperation linguists from Brno, Bratislava, Opole and Leipzig (R. Šrámek, M. Májtana, H. Borek and E. Eichlera) was developed in the years 1983-1986 so-called questionnaire (Strukturtypen der slawischen Ortsnamen. Strukturní oikonymie slovanské types. R. Šrámek, Brno-Leipzig 1988). Thanks to this work, which is a list of the types of Slavic oikonymy, linguists dealing with national local names should achieve comparable results. A major obstacle was the lack of national studies of synthetic oiconymy containing historical documentation and the etymology of names. The tests were conducted in various centers with varying degrees of success. In Opole, in part realized in the years 1995 - 2000 grant "SOA. The construction of the Polish local names. The suffixal structure.", the expected development of stratigraphy Polish place names (about 100 thousand names) as a basis for further work on SOA. Material not published in book form, only a few dozen articles on various suffixes. In Leipzig in 2000-2004, there were five volumes of old sorbian atlas toponymic - Atlas Ortsnamentypen altsorbischer ". Studien zu toponymischen Arealen des altsorbischen westslawischen im Gebietes Sprachraum. To work on the Atlas returned in 2012. There is a new, improved the questionnaire, which will be made available in the electronic version. In 2013, obtained a grant to further work on the Polish oikonymy and parallel development cards of the SOA.

Dr Izabela Łuc Uniwersytet Śląski Katowice

Pogranicze w odetnicznych nazwiskach mieszkańców południowego Śląska XIX wieku

Abstrakt Przedmiotem analizy są nazwiska pochodzące od etnonimów. Nazwiska motywowane zarówno przez rodzime, jak i obce nazwy etniczne opisano, uwzględniając historyczny, kulturowy i geopolityczny kontekst cieszyńskiego mikroświata.

Abstract The borderland in ethnically derived surnames of the inhabitants of Southern Silesia in 19th century

The objects of analysis are the surnames stemming from ethnonyms. The surnames motivated by both native and foreign ethnonyms were described considering the historical, cultural and geopolitical context of Cieszyn’s microcosm.

Dr Ewa Majewska Uniwersytet Warszawski

Imiona świętych w metrykach chrztu Polaków, Niemców, Holendrów i Flamandów w 20. wieku

Abstrakt Metryki chrztu są źródłem informacji o nadawaniu imion wśród przedstawicieli danego wyznania. Oprócz imion ochrzczonych dzieci znajdujemy tam także imiona rodziców i chrzestnych. W wielu krajach istnieje zwyczaj nadawania imion po dziadkach, rodzicach, rodzicach chrzestnych i in. członkach rodziny. Jednym ze zwyczajów nadawania imion od czasu soboru Trydenckiego jest nadawanie imion świętych katolickich jako patronów. Cały inwentarz imion można podzielić na wiele grup, z których pokaźną część stanowią imiona biblijne oraz imiona kanonizowanych osób, nie tylko w metrykach katolickich ale także ewangelickich. W niniejszym artykule zbadano występowanie imion świętych katolickich w metrykach osób ochrzczonych w Kościele Katolickim i Ewangelickim w Polsce, Niemczech, Holandii i Flandrii w XX wieku pod względem ilościowym oraz preferencji konkretnych imion świętych w danym kraju.

Abstract Names of the saints in the baptismal registers of Polish, Germans, Dutchmen and Flemish in the 20th century

Baptismal registers are a source of information about name-giving among representatives of one belief. Apart from the names of the baptized children there are also the names of parents and god- parents. In many countries there is a custom to give names after grandparents, parents and other members of the family. One of the traditions of broadcasting the names since the Council of Trent is giving the names of Catholic Saints as patrons. The inventory of names can be divided into many groups, of which a large part are biblical names and the names of the canonized saints, not only in the metrics of the Catholic but also Evangelical Church. In this article we examined the presence of names of Catholic Saints in metrics in Poland, Germany, the Netherlands and Flanders in the 20th century considering the quantitative ratio and preferences of specific names of the saints in the mentioned countries.

Dr Iza Matusiak-Kempa Uniwersytet Warmińsko-Mazurski Olsztyn

Przezwiska od wad wymowy w perspektywie aksjologicznej

Abstrakt Przegląd współczesnych nazwisk Polaków ukazuje, jak wiele z nich utworzonych zostało od przezwisk, które oddawały wady wymowy nazywanego człowieka. Można przypuszczać, że miały one poza celami identyfikacyjnymi, także znamiona wartościowania. Analiza zgromadzonego materiału leksykalnego przeprowadzona zostanie w perspektywie antropologiczno-biologicznej i aksjologuicznej.

Abstract The study of contemporary Polish names confirms that many of them were formed from nicknames determining speech impediments of a man being named. One may assume that apart from aims of identification, they also fulfilled certain evaluative functions. The lexical material is analyzed from anthropological-biological and axiological perspectives.

prof. Анна Мезенко Витебский Государственный Университете Witebsk, Białoruś

Наименования топографических объектов в пределах поселения: сопоставительный аспект

Abstrakt В докладе впервые выявляются три вида онимных единиц, используемых для называния топографических объектов в границах населенного пункта – урбанонимы, виконимы, хортенсионимы; устанавливается, что конкретная реализация данных видов онимов характеризуется рядом специальных черт, выявляемых на разных языковых уровнях; выделяются четыре группы отличий (лексико-семантические, номинационные, структурные, грамматические), существующих между ними.

Abstract The names of geographical objects within the settlements: comparative aspect The report has presented three types of onyms used for the naming of the topographic objects within the boundaries of the village – urbanonyms, vikonyms, hortensionyms for the first time; it is established that the specific implementation of these types of onyms is characterized by a number of special features, detected at different language levels; there are four groups of different features (lexical-semantic, nominative, structural, grammatical) that exist among them.

Mgr Anna Mikiciuk Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Lublin

Cechy wschodniosłowiańskie w mikrotoponimach topograficznych pogranicza polsko- wschodniosłowiańskiego (na przykładzie nazw z powiatu Biała Podlaska)

Abstrakt Celem referatu jest wskazanie i opisanie wschodniosłowiańskich cech językowych zawartych w mikrotoponimach topograficznych pogranicza polsko-białorusko-ukraińskiego. Podstawę materiałową artykułu stanowią nazwy terenowe zebrane przez autorkę w latach 2014- 2015 na terenie gminy Łomazy (powiat bialski). Analizowany materiał pokazany zostanie zarówno na szerszym tle geograficznym, jak w też w aspekcie historycznym (ostatniego 50-lecia). Uwzględni się m.in. ostatnie wyniki badań onomastów i dialektologów białoruskich (z Brześcia i Mińska) i ukraińskich (z Łucka). Analiza mikrotoponimów ma wykazać, w jakim stopniu cechy współistniejącego tutaj od wieków języka ukraińskiego, znajdują odzwierciedlenie w opisywanych nazwach. Uwzględnia się zarówno interferencje na poziomie fonetycznym i morfologicznym, jak i leksykalnym. Wyniki prowadzonej analizy ukazane zostaną na szerszym tle polsko-wschodniosłowiańskim (m.in. z obszaru Podlasia i zachodniego Polesia). W pracy obok metody onomastycznej zastosowana zostanie metoda dialektologiczna)

Mgr Nikolina Miletić Mgr Marija Perić University of Zadar Chorwacja

Endonyms and Exonyms in Touristic Brochures and Guides of Zadar

Abstract Zadar is one of the oldest cities in Croatia. It has a 3000 years old history. In the fourth century, when Christianity spread, not only in Zadar, but in whole Croatia, the construction of the first churches began. Nowadays, religion still plays an important role in Zadar’s cultural heritage, as Croatia is a mostly catholic country. Zadar has four patron saints (sv. Stošija, sv. Zoilo, sv. Šime and sv. Krševan), and only the centre of Zadar has had over 30 churches. Because of the turbulent history, mostly in World War II and the Homeland War, a great number of churches were destroyed, but the names of the saints are still remembered and worshipped. Because of Zadar’s role in tourism, it is necessary that these names are properly and consistently translated. In the most popular and the most distributed Zadar’s touristic brochures and guides, these names are not used in their endonymic form, but are translated. The problem occurs, when there are inconsistencies in these translations. This research will throw light upon this problematic usage of endonymic and exonymic forms. An endonymic form of the saints’ names is the original name, which is used in Croatia, whereas an exonymic form is the one, which is used in other languages. The research will include the textual analysis of the names of saints in Zadar. The aim of this research is to find appropriate exonymic equivalents for endonymic names of saints in order to improve and propose consistency to the touristic brochures and guides in German and English.

Mgr Michał Mordań Uniwersytet w Białymstoku

Imiona chrzestne bielskich katolików i prawosławnych na przełomie XIX i XX wieku

Abstrakt Przedmiotem referatu będą imiona chrzestne mieszkańców Bielska Podlaskiego z lat 1890- 1909 wyekscerpowane z ksiąg metrykalnych parafii prawosławnych oraz parafii rzymskokatolickiej. W kontekście tego zróżnicowania konfesyjnego zostanie omówiona frekwencja poszczególnych imion wykorzystanych w nominacji, ich procentowy udział uwzględniający motywację religijno-kulturową i pochodzenie językowe, a także formy, w jakich zostały zanotowane. Abstract Baptismal names of the inhabitants of Bielsk Podlaski from the years 1890-1909 excerpted from the vital records of the Orthodox parishes and a Roman Catholic parish will be the subject of the paper. Discussed in the context of this confessional diversification will be the frequency of individual names used in the nomination, their percentage that takes into account the religious-cultural motivation and linguistic origin, as well as the form in which they were recorded.

Prof. Robert Mrózek Instytut Języka Polskiego PAN Kraków

Komunikacyjno-kulturowy kontekst komponentów onimicznej sfery językowej

Abstrakt Zmienna rzeczywistość społeczno-językowa i komunikacyjna, poddawana współcześnie m.in. wpływom globalizacyjnym, wnosi do refleksji nad sferą proprialną języka nowe elementy oraz nowe przedmioty analizy i interpretacji. W dobie kształtującej się tendencji do zunifikowania komunikacji językowej, do językowego globalizmu i internacjonalizacji nazewnictwa oraz różnozakresowych zapożyczeń nazw, modeli nazewniczych – dynamice zmian komunikacyjno językowych oraz przekształceń procesów onimicznych, transonimicznych i egzonimicznych muszą towarzyszyć zadania onomastyki. Koniecznością badawczą staje się określenie komunikacyjnych determinantów użycia (stosowania) nazw oficjalnych o charakterze urzędowym i nieoficjalnych, nacechowanych wariantywnością regionalną, lokalną i środowiskową.

Dr Agnieszka Myszka Uniwersytet Rzeszowski

Od deskrypcji określonej do ergonimu – galicyjskie nazwy przedsiębiorstw

Abstrakt Celem referatu jest zaprezentowanie ewolucji nazw przedsiębiorstw produkcyjnych i usługowych funkcjonujących w Galicji pod koniec XIX i na początku XX w. Materiał badawczy stanowią nazwy firm wynotowane z kilku czasopism ukazujących się na terenie największych miast galicyjskich (m.in. "Gazeta Lwowska", "Czas", "Gazeta Rzeszowska"). Obserwacji poddana zostanie przede wszystkim forma mian, które pierwotnie przypominały rozbudowane deskrypcje jednostkowe, z czasem uległy znacznemu skróceniu i podporządkowaniu przepisom prawnym. Ponadto zostanie pokazana zmiana funkcjonalna: przejście od pierwotnej wyłącznie informacyjnej do funkcji reklamowej. Okazuje się jednak, że szczegółowe obserwacje prowadzą do mniej oczywistych wniosków, a ewolucja nazw nie zawsze przebiega jednokierunkowo.

Abstract From definite description to ergonym – galician names of enterprises

The objective of this paper is to present evolution of the names of the production enterprises and service providers operating in Galicia at the end of the 19th century and beginning of the 20th century. The research material are the names of companies found in a few magazines published in the biggest Galician cities (among others, "Gazeta Lwowska", "Czas", "Gazeta Rzeszowska"). Most of all forms of the names that originally looked like complicated unit descriptions, then, were significantly shortened and regulated by legal regulations will be observed. Moreover, a functional change will be shown: moving from the originally informative function only to advertising one. However, it turns out that detailed observations lead to less obvious conclusions and evolution of the names is not always going in one direction.

Dr hab. Irena Mytnik Uniwersytet Warszawski

Nazwiska mieszkańców Zamościa w księgach miejskich (lata 1643-1700)

Abstrakt W referacie zostanie przedstawiona problematyka nazewnictwa osobowego mieszkańców dawnego Zamościa. Zaprezentowane i omówione zostaną imiona chrzestne, określenia poimienne oraz formuły antroponimiczne służące identyfikacji, z uwzględnieniem zróżnicowania stanowego i etnicznego. Antroponimia Zamościa zostanie przedstawiona w kontekście nazewnictwa osobowego pozostałych terenów ziemi chełmskiej.

Abstract The names of the inhabitants of Zamosc in city books (years 1643-1700)

The paper will be presented the issue of naming the passenger inhabitants of the former Zamosc. Will be presented and discussed baptismal names, additional identifiers and personal identification formulae (naming styles), taking into account the diversity of the state and ethnicity. Anthroponomy Zamosc will be presented in the context of the naming of persons other areas Chelm district.

dr hab. Alina Naruszewicz-Duchlińska Uniwersytet Warmińsko-Mazurski Olsztyn

Nazwy komitetów wyborczych – zarys zagadnienia

Abstrakt Przedmiotem referatu będzie analiza semantyczna i strukturalna nazw komitetów wyborczych oraz odniesienie do pośrednio odzwierciadlanego w nich systemu aksjologicznego. Są one obowiązkowymi elementami czynności wyborczych, a przy okazji ciekawym elementem marketingu politycznego.

Abstract Names of electoral committees: an outline

The subject of this paper will be a semantic and structural analysis of the names of electoral committees, and a reference to the axiological systems that are indirectly reflected by them. The names of electoral committees are obligatory elements of electoral activities, as well as being an interesting element of political marketing.

Mgr Marta Nowak Uniwersytet im. Adama Mickiewicza Poznań

Od dawnego do współczesnego Poznania w kryminale

Abstrakt Artykuł ma pokazać obraz Poznania w kryminałach napisanych po roku 89. Kryminały zostały wybrane w taki sposób, aby ich akcja rozgrywała się w różnych czasach, od lat 20., przez 20-lecie międzywojenne, lata 80. i 90. aż do współczesności. Celem wystąpienia jest pokazanie, jak zmieniała się funkcja urbanonimów oraz porównanie nazw z ówczesnym i współczesnym nazewnictwem miejskim Poznania. Główne pytanie stawiane w tekście dotyczy tego, czy czas akcji wpływa na dobór urbanonimów oraz czy pisarz stosuje tylko nazewnictwo literackie o charakterze realistycznym czy uzupełnia je onimami fikcyjnymi i jak wygląda dobór urbanonimów w kryminałach z akcją osadzoną we wcześniejszych latach. Czy autor odzwierciedla w powieści funkcjonujące wówczas realnie urbanonimy, opiera się na stanie współczesnym czy obiera jeszcze inną strategię. Referat ma pokazać jak kształtuje się przestrzeń miasta w kryminale i czy historycznie oraz współcześnie odpowiada stanowi faktycznemu.

Abstract The article show the image of Poznań in detective stories written after year 89. Books have been selected in such a way that their action took place in different times of the 20s, through the 20 years between the wars, 80s and 90s up to the present. The aim of the presentation is to show how the function urbanonyms was changing and compare the names of the then and today naming the city of Poznan. The main question posed in the text is whether the time share influences the selection urbanonyms and that the writer uses only realistic names or add fictional ones and how the selection of urbanonyms looks in books, in which action take place in earlier years. Is the author of the novel reflects the real urbanonyms, based on the state of contemporary or chooses a different strategy. The paper aim is to show how the urban space looks like and that historically and contemporary corresponds to reality.

Mgr Ewa Nowak-Pasterska Uniwersytet im. Adama Mickiewicza Poznań

Identyfikacja „chłopiąt” w księgach poznańskiego cechu złotników jako świadectwo rzemieślniczej kultury onimicznej w XVI wieku

Abstrakt Proponowany referat mieści się w obszarze badań antroponomastycznych. Jego celem jest zilustrowanie sposobów identyfikacji chłopców zapisywanych na naukę rzemiosła złotniczego do poznańskiego cechu złotników w XVI w. Przedmiotem zainteresowania pragnę uczynić przede wszystkim rozbudowane modele nazewnicze, zawierające oprócz imienia i nazwiska rozmaite deskrypcje jednostkowe i inne nazwy własne identyfikujące młodych adeptów złotnictwa. Analiza tych modeli pozwoli na scharakteryzowanie badanej grupy rzemieślniczej w wymiarze socjologicznym i onomastycznym.

Abstract The suggested paper is concerned with anthroponomastic researches and its purpose is to illustrate ways for identifying of young men joining the Poznań goldsmiths’ guild in the sixteenth century to learn the craft. The subject of my interest are developed naming models containing first names, family names, another proper names and personal descriptions. The analysis of these models will let me to characterize the young goldsmiths’ names in sociological and onomastic perspective.

Prof. Pavol Odaloš Univerzita Mateja Bela v Banskej Bystrici Słowacja

Dynamika a tradícia onomastickej terminológie a terminológia onomastických škôl

Abstrakt Zámerom príspevku je sústrediť sa, v kontexte vzniku a profilovania slovenskej a slovanskej onomastickej terminológie, na sústavu slovenskej onomastickej terminológie z pohľadu jej ukončenosti/ uzatvorenosti a z potreby jej dopĺňania, inovovania a dynamizovania aj s ohľadom na vlastnosti onomastických termínov, mieru ich uplatnenia či dôrazom/ favorizovaním niektorých vlastností a vplyvom týchto prístupov na celú sústavu termínov. V predstavenom kontexte sa zameriame aj na otázku, či onomastické školy vyčlenené na národnom (slovenská, česká, poľská) alebo tematickom prístupe (československá onomastická škola modelovania) používajú alebo nepoužívajú vlastnú terminológiu a v akom vzťahu je terminológia týchto dvoch typov škôl.

Abstract Dynamics and tradition of onomastic terminology and terminology of onomastic schools.

The aim of the article is within the context of the establishment and profiling of the Slavic and the Slovak onomastic terminology to focus on the Slovak onomastic termminology from the perspective of its complexity and the need for its inovation, complementing and dynamization. The article is written regarding to the characteristics of onomastic terminology and its application rate. A preferring some of these characteristics may have an impact on the whole terminology. At last, the contribution follows the dilemma whether national onomastic schools (Slovak, Czech, Polish) or Czechoslovak onomatic school of modelling use or not use their own terminology and what is the relation of the terminology between two kinds of schools.

Dr Marek Olejnik Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Lublin

Wpływ przemian ustrojowych na ukraiński system urbanonimiczny

Abstrakt Artykuł poświęcony jest urbanonimii kilku wybranych miast ukraińskich. Artykuł stanowi próbę określenia dynamiki zmian, prześledzenia zmian, które są wynikiem czynników pozajęzykowych, w tym również przemian politycznych i społecznych, które miały miejsce w drugiej połowie XX i początku XXI wieku na Ukrainie. W celu wykazania specyfiki rozwoju nazewnictwa miejskiego przeanalizowano następujące okresy historyczne: 1945-1991, 1991-2013, 2013-2016. Jako bazę źródłową wykorzystano mapy współczesne i historyczne wraz z indeksami nazw obiektów miejskich oraz oficjalne spisy nazw miejskich.

Abstract The impact of political changes on the Ukrainian urbanonymical system

The article is dedicated to urbanonymy of few selected Ukrainian cities. The article is an attempt to define the dynamics of changes that are the result of non-linguistic factors, including political and social changes that took place in the second half of the twentieth and early twenty-first century in Ukraine. In order to demonstrate the specifics of the development of urban naming the following historical periods have been analyzed: 1945-1991, 1991-2013, 2013-2016. As a source base contemporary and historical maps with indexes of names of urban objects and official lists of the urban names have been used.

Dr hab. Ewa Oronowicz-Kida Uniwersytet Rzeszowski

Buciarnia, Hamownia, Kosmetykarnia – formacje potencjalne we współczesnym nazewnictwie polskim

Abstrakt Apelatywne nazwy miejsc to odrębna kategoria słowotwórcza, charakteryzująca się wykładnikami formalnymi w postaci m. in. sufiksów –arnia i –ownia. Obserwacja współczesnego nazewnictwa polskiego wskazuje, że coraz częściej nomina loci poddawane są procesowi proprializacji i wykorzystywane są, już jako nazwy własne, do określenia wybranych obiektów rzeczywistości pozajęzykowej. Okazuje się jednak, że jako nomina propria, nie tylko oznaczają miejsca ze względu na czynność, która jest w nich wykonywana, czy ze względu na wytwarzane tam przedmioty nazwane podstawą. Stają się one bowiem także nazwami obiektów w przestrzeni wirtualnej – portali, blogów, klubów, sklepów internetowych, e-usług. Jako nazwy tradycyjnych i wirtualnych sklepów i firm zaskakują połączeniami wykładników słowotwórczych o wyrazistej funkcji z niespotykanymi powszechnie podstawami. Element zaskoczenia, zdziwienia, czasem kontrowersyjne asocjacje przyciągają uwagę potencjalnych klientów. Wydaje się więc, że derywaty potencjalne w funkcji nazw własnych to dosyć udany zabieg marketingowy.

Abstract Buciarnia, Hamownia, Kosmetykarnia – potential formations in contemporary polish names

Appellative names of places is a separate derivational category that is characterised with formal indicatives in a form of such suffixes as for instance –arnia and –ownia. Observation of contemporary Polish names shows that more and more often nomina loci are subjected to the process of proprialisation and are used, as proper names, to name selected objects of the non-lingual reality. However, it turns out that as nomina propria they not only name the places after the activity that is performed there, or after objects that are manufactured there. Also, they become names of the objects in virtual world – portals, blogs, clubs, internet shops, e-services. As the names of traditional and virtual shops and companies they surprise us by connecting derivational indicators of clear function with unique bases. The element of surprise, astonishment, sometimes controversial associations draw attention of potential customers. Thus, it seems that potential derivatives in the function of proper names are a pretty successful marketing trick.

Doc. Lubow Ostasz Lwowski Uniwersytet Narodowy Ukraina

Antroponimia polska na terenie Republiki Czeskiej w końcu XX – na początku XXI wieku

Abstrakt Wystąpienie oparte jest na zebranym materiale imion dzieci, które urodziły się w Republice Czeskiej w końcu XX – na początku XXI wieku, analizie poddano męskie i żeńskie imiona, posiadające cechy przynależności do antroponimii polskiej. Określono ich pisownię, frekwencję i wykorzystanie. Badając częstotliwość nadawania omawianych imion w Czechach było dokonano także porównania funkcjonowania tych imion na terenie Polski.

Abstract Basing on names of the children, born in Czech Republic at the end of XX – beginning of the XXI century, the speech examines the male and female names possessing features of belonging to Polish anthroponymicon. Their repertoire, spelling peculiarities, frequency of usage are defined. While researching the usage frequency of the defined names in Czechia, comparison with functioning of the same names on the territory of Poland was performed.

Dr Lidia Pacan-Bonarek Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach Filia w Piotrkowie Trybunalskim

Przezwiska i przydomki władców bizantyńskich

Abstrakt Proponowany artykuł jest fragmentem interdyscyplinarnych badań nad przezwiskami i przydomkami władców bizantyńskich. Stanowi on część projektu dotyczącego życia codziennego średniowiecznego społeczeństwa, łącząc metodologie badawcze dwóch dyscyplin: historii i językoznawstwa. Użycie przezwisk i przydomków było istotnym elementem gry politycznej średniowiecznego świata, w tym również Bizancjum. Wybrane przykłady (np. Aleksy I Komnen przezywany Jąkałą, Michał III określany Pijakiem) mogą ukazać jak ważne dla ówczesnych społeczeństw było użycie odpowiednich określeń. Zadaniem takiego opracowania jest przybliżenie codzienności ówczesnego świata oraz ukazanie praktycznego wymiaru propagandy, tj. kiedy ma się do czynienia z funkcjonującą powszechnie opinią o danym człowieku, a kiedy jest to wytwór kreowania konkretnej polityki historycznej.

Abstract Proposed article is exscerpt of interdisciplinary studys of nicknames and aliases of Byzantine`s overlords. It provides part of project, which is concerning daily life of medieval society, it connects research methodologies of two disciplines: history and linguistics. Using nicknames and aliases was important element of political game in medieval world, including Byzantine Empire. Selected example (as Aleksy and Komnen called “Stutter” or Michał III called “Drunkard”) can show us, how important for society of that time was using adequate terms. Intent of this kind of coverage is presenting every- day reality of then world and showing practical dimension of propaganda, i.e. when we have to do with common opinion about exact person, and when it is just product of creating concrete historical policy.

Prof. Elena Papa Università di Torino Włochy

Dare un nome a chi non ce l’ha: l’onomastica degli esposti in area subalpina tra Settecento e Ottocento

Abstrakt Nel corso del XIX secolo, l’applicazione del modello francese al sistema di organizzazione dell’assistenza dell’infanzia abbandonata in Piemonte incide in modo significativo anche sul piano onomastico. Motivazioni di ordine pratico e istanze ideali sostengono la scelta di dotare di una piena identità i fanciulli esposti, i quali “non avendo un cognome proprio, si vedono costretti ad ogni momento a far conoscere con vergogna la disgraziata loro origine” (Circolare 28 gennaio 1824). L’avvertenza “di non lasciar dare ai trovatelli cognomi portati da altre persone” impedisce tuttavia una reale integrazione nella comunità, contribuendo a tracciare confini più o meno evidenti tra vite regolari e storie di abbandono.

Abstract Name-giving to foundlings in the subalpine area between the eighteenth and nineteenth centuries

During the 19th century, the application of the French system of assistance to abandoned children in Piedmont also had a significant impact on onomastics. Practical and idealistic reasons led to the choice of giving exposed children a full identity since “not having a surname of their own, they are at all times forced to shamefully make known their wretched origin” (Circular 28th January 1824). The instruction “not to let foundlings be given surnames borne by other people” did, however, in practice prevent them from being fully integrated into the community, contributing to the demarcation of boundries discriminating, to varying degrees, regular lives and stories of relinquishment.

Prof. Zbigniew Pasek Akademia Górniczo-Hutnicza Kraków

Imię boga. Praktyki magiczno-performatywne

Abstrakt W kulturach archaicznych i tradycyjnych imię boga było jego istotową częścią. Wierzono, że jego wypowiedzenie przywołuje i uobecnia samą postać boga. Wiara ta przekładała się na szereg praktyk o magicznym charakterze. Głośna artykulacja imienia boga była i jest nadal elementem m.in. działań leczniczych szamanizmu, praktyk medytacyjnych hinduizmu czy egzorcyzmów chrześcijańskich. Referat opisuje to zjawisko jako przejaw performatywnego charakteru działań językowych. Przypomina tak odległe jak i współczesne akty mowy, w których używane są imiona bogów.

Abstract The name of god was his essential part in archaic and traditional cultures. It was believed, that calling the name of god, invokes him and makes him present. This faith used to be translated to the number of magical practices. Loud articulation of god’s name was and still is an element of (among others) healing procedures of shamanism, Hindu meditation or Christian exorcism. The paper describes this phenomenon as a sign of performative character of language actions. It recalls old as well as contemporary speech acts which use the names of gods.

Mgr Tomasz Piasecki Uniwersytet Wrocławski

Isis, Astarte, Diana. Teonimia we współczesnych rytuałach magicznych

Abstrakt Przedmiotem wystąpienia są nazwy istot boskich pojawiające się we współczesnych rytuałach magicznych i magiczno-religijnych. W przestrzeni komunikacyjnej polszczyzny tzw. nowy dyskurs magiczny realizuje się przede wszystkim w działalności internetowej osób identyfikujących się z czarownictwem (blogi, fora tematyczne) oraz w literaturze popularnej (m.in. księgi zaklęć i podręczniki magii). Osobliwością współczesnych rytuałów jest znaczny stopień wielokulturowości. Swobodnie łączy się motywy judeochrześcijańskie, celtyckie, orientalne itp. Przejawia się to przede wszystkim w ich wymiarze tekstowym. Analiza występujących w nich onimów jest ważnym elementem rozpoznania antropolingwistycznego tego dyskursu. Analizie poddano: rodzaje występujących teonimów, motywacyjne tło kulturowe, sposób wystąpienia w sytuacji komunikacyjnej i role, jakie pełnią w rytuale. Źródłem ekscerpcji materiału były współczesne księgi czarów oraz zapisy tekstów rytualnych sporządzone podczas obserwacji terenowych.

Abstract The main topic of the paper are names of divine beings appearing in modern magical and magical-religious rituals. In the Polish language communication so-called a new magical discourse realizes itself mainly in the Internet activities of persons who identify with modern witchcraft traditions (blogs, forums etc.) and popular literature (spellbooks, witchcraft handbooks). The original quality of contemporary rituals are considerable acts of multiculturalism. Freely combines motifs of Judeo-Christian, Celtic, Orientals etc. This is primarily reflected in the text dimension of these rituals. The analysis of contained in them the proper nouns is a important part of anthropolinguistical diagnosis of the discourse. The fields of analysis are: genres of theonyms, motivational culture background of theme, the way of appearance in the communication and their functions in the ritual. The source of language material were modern spellcraft handbooks and records of ritual texts prepared during field observations.

Prof. Renata Przybylska Uniwersytet Jagielloński Kraków

Nazwy nagród współcześnie w Polsce przyznawanych

Abstrakt Autorka na podstawie zbioru kilkuset nazw nagród różnego typu, przyznawanych współcześnie w Polsce dokonuje ich klasyfikacji pod względem strukturalnym i semantycznym, ukazując charakterystyczne dla tej kategorii nazw modele strukturalne oraz motywację semantyczną nazw, związaną z kontekstem kulturowym. Zwraca uwagę na kreatywność twórców nazw, powstawanie wzorców onimicznych, wpływy obce, zjawisko semantycznej irradiacji.

Abstract The article offers a structural and semantic analysis as well as classification of several hundred names of prizes contemporarily awarded in Poland. The article points to the culture-specific semantic motivation and to the structural models that are typical of this type of names. The author highlights the linguistic creativity of the inventors of prize names, foreign influence, the formation of onymic patterns that are repeatedly duplicated as well as the process of semantic irriadiation.

Mgr Jana Rausová University of Ostrava Czechy

Živá toponymie v obci Rusava (Česká republika)

Abstrakt Příspěvek se zabývá “živou” (nestandardizovanou) toponymií v moravské obci Rusava. Tato vesnice ze 17. století, nacházející se v lesích Hostýnských vrchů, je dnes převážně turistickou lokalitou. Příspěvek prezentuje výsledky terénního šetření realizovaného v letech 2015–2016. Během tohoto výzkumu byla pomocí rozhovorů s místními obyvateli sebrána “živá” toponymie a následně pomocí dotazníků ověřována její obecná znalost. Získaná data byla pak analyzována v souvislosti se sociálními chrakteristikami respondentů (věk, pohlaví, délka pobytu apod.) a jejich vztahem k lokalitě (patriotismus, znalost lokality, znalost dialektu apod.). Zvláštní pozornost je v příspěvku věnována tzv. jménům po chalupě, což je fenomén typický pro tuto lokalitu.

Abstract Popular toponymy in the village of Rusava (the Czech Republic)

The paper deals with popular (non-standardized) toponymy in the Moravian village of Rusava. Located in the Hostýnské vrchy, surrounded by forests, this village, founded in the 17th century, has become predominantly a tourist region. The results of the survey realized in years 2015–2016 are presented in this paper. Popular place names were collected via interviews with local inhabitants. General knowledge of selected place names was investigated during subsequent questionnaire survey. Data were analyzed with regard to social characteristics of the respondents (age, sex, length of residence, etc.) and their relation to the locality (patriotism, knowledge of area, knowledge of dialect, etc.). Special attention is paid to the names of houses based on their residents’ personal names or professions, which is a phenomenon typical for the given locality.

Prof. nadzw. Artur Rejter Uniwersytet Śląski Katowice

Nazwy własne w literaturze a pamięć kulturowa

Abstrakt Przedmiotem referatu byłaby interpretacja nazw własnych występujących w literaturze pięknej w kontekście problematyki pamięci kulturowej. Relacje onimu do pamięci kulturowej mogą być rozpatrywane różnorako: od sygnału kulturowej tradycji (nazwy topiczne) do tropów tradycji mniej skonwencjonalizowanej. Ważny jest również aspekt odbioru, a ściślej kompetencji odbiorcy w procesie deszyfracji konotacyjnej wartości nazwy własnej.

Abstract The main subject of the paper would be the interpretation of proper names appearing in belles- lettres in context of cultural memory. Relations between proper names and cultural memory can be considered in different ways: from cultural memory conventional signals (topic names) to traces of a less conventional tradition. Furthermore, one can underline that important is the aspect of a receipt, more precisely speaking: the competence of a recipient in the process of associative value of proper names interpretation.

Prof. Alda Rossebastiano Università di Torino Włochy

Terre straniere nell’onomastica dei venturini tra Rivoluzione e Restaurazione

Abstrakt La comunicazione intende illustrare uno dei sistemi utilizzati a Torino nella prima metà dell’Ottocento per denominare i trovatelli. Le strategie applicate per dotare di cognome i bambini abbandonati erano molte, ma una delle più diffuse risulta essere stata quella che faceva ricorso a toponimi, coronimi e relativi aggettivi. La scelta era indirizzata verso luoghi lontani dal Piemonte, in modo da non interferire con l’onomastica tradizionale, che spesso riprendeva la denominazione del luogo d’origine della famiglia e, nel caso di famiglie nobili, la denominazione del feudo. Tra gli esempi ricordiamo: Tripol, Utrecht, Suetz, Escurial, Ecosse, Finland, Liban, Jamaique, Numide, Norman… Come si può osservare, tutti i cognomi inventati sono espressi, più o meno correttamente, in lingua francese.

Abstract Foreign countries in the onomastics of abandoned children

The presentation means to describe one of the systems to name the abandoned children in use in Torino in the first half of the 19th century. There were many strategies applied to give these surnames, but one of the most widespread was using toponyms and their adjectives. The choice was directed to faraway lands, in order not to interfere with the traditional onomastics, that often referred to the denomination of the place of origin of the family and, in case of noble families, the title of the feud. These examples are worth mentioning Tripol, Utrecht, Suetz, Escurial, Ecosse, Finland, Liban, Jamaique, Numide, Norman... As we can see, all surnames are expressed, more or less correctly, in the French language.

Mgr Elisabetta Rossi Università di Torino Włochy

Corpora of medieval italian documents for antroponimical research

Abstract Nowadays in the Web can be found corpora and network tools which provide access to italian medieval documentation. The current research is now oriented mainly towards lexical and linguistic aspects. My purpose is to investigate the use of these resources for an antroponimical study, to verify the accessibility of the different network tools and, finally, to consider which kind of results can be obtained and also the possibility to extract data and materials, in order to distinguish onomastic types: placenames and anthroponyms (male and female names, first name, second name, nickname, etc.)

Mgr Gabriel Rožai Univerzita Mateja Bela v Banskej Bystrici Słowacja

Vplyv multikultúrnosti na podobu a vývin lokálnej toponymie (na príklade piatich východogemerských obcí)

Abstrakt V príspevku sa zaoberáme neštandardizovanými terénnymi názvami piatich východogemerských obcí ležiacich v údolí rieky Slanej. Cieľom príspevku je analyzovať terénne názvy, ktorých lexikálno-sémantická a formálna výstavba poukazuje na koexistenciu rôznych kultúr v rámci historického vývinu opisovanej oblasti. Skúmaná oblasť sa rozprestiera na pomedzí stredného a východného Slovenska, v blízkosti slovensko-maďarskej etnickej hranice a v bezprostrednom susedstve s nemeckou jazykovou enklávou (Dobšiná). Z hospodárskeho hľadiska bola oblasť výrazne zasiahnutá nemeckou banskou kolonizáciou, ako aj valaskou pastierskou kolonizáciou rumunsko- ukrajinského etnického charakteru.

Abstract The Impact of Multiculturalism on the Form and Development of the Local Toponymy (the Case of Five Eastern Gemer Villages)

In the paper, we deal with non-standardized geographical names of five Eastern Gemer villages situated in the valley of the river Slaná. The aim of the paper is to analyze geographical names whose lexical-semantic and formal structure refers to the coexistence of various cultures within the historical development of the described area. The studied area is located on the border of central and eastern Slovakia, near the Slovak-Hungarian ethnic border and in the immediate neighborhood of the German-speaking enclave (Dobšiná). From the economic point of view, the area was affected by the German mining colonization, as well as Wallachian shepherd’s colonization with the Romanian- Ukrainian ethnic character.

Prof. Elżbieta Rudnicka-Fira Uniwersytet Pedagogiczny Kraków

Imiona chrzestne w aspekcie wyznaniowo-kulturowym i historycznym

Abstrakt W referacie omówiono współczesne imiennictwo funkcjonujące wśród mieszkańców Przemyśla. Starano się wykazać różnice i podobieństwa między imionami katolików i prawosławnych – ludzi żyjących wprawdzie w jednym mieście, obok siebie, a funkcjonujących często w różnych kulturach i wspólnotach. W imionach bowiem, będących częścią składową naszego języka, jego leksyki, gramatyki, zakodowane są informacje o zjawiskach obyczajowo-społecznych, o kultywowaniu tradycji oraz o wyznawanych wartościach.

Abstract Baptismal names in religious, cultural and historical terms

The paper discusses contemporary names functioning among the inhabitants of Przemysl. Efforts were made to demonstrate the differences and similarities between the names of Catholics and Orthodox - people living in one city, next to each other and often operating in different cultures and communities. In these names (being part of our language, its vocabulary and grammar) are encoded information about lifestyle and social phenomena, about cultivating tradition and on shared values.

Dr hab. Małgorzata Rutkiewicz-Hanczewska Uniwersytet im. Adama Mickiewicza Poznań

Neurobiologia nazywania

Abstrakt Przedmiotem referatu jest specyfika mechanizmów wyszukiwania nazw własnych ze słownika umysłowego. W referacie przedstawia się analizę modelu wyszukiwania nazw osobowych z uwzględnieniem błędów nazywania, jakie zaobserwowano w grupie 56 chorych z udarem w półkuli lewej. Model ilustruje różnice w dostępie do systemu leksykalno-semantycznego rzeczowników własnych i pospolitych.

Abstract The subject of the speech is the nature of proper names retrieving mechanisms from mental lexicon. There is a personal names retrieving model analysis introduced in the speech while taking into consideration naming disorders, which were observed in 56-subject with right hemisphere stroke. The framework reveals the differences in semantic lexicon access of proper and common nouns.

Prof. nadzw. Mariusz Rutkowski Uniwersytet Warmińsko-Mazurski Olsztyn

Praktyki nazewnicze w przestrzeni społeczno-politycznej. Prolegomena badawcze

Abstrakt Artykuł jest poświęcony funkcjonowaniu nazw w odniesieniu do współczesnej polskiej polityki, a także szeroko pojętej sfery życia społecznego. Omówione zostaną zarówno nazwy bezpośrednio wiążące się z życiem politycznym (nazwy partii, przedsięwzięć i akcji politycznych), jak i te, które są utrwalane w przestrzeni publicznej w związku z określoną polityką pamięci czy kształtowania tożsamości narodowej. Pod uwagę będzie wzięty zarówno wymiar kreowania nazw na potrzeby polityczne, pragmatyka ich użycia w dyskursie publicznym, a także funkcjonowanie określonych nazw jako znaków tożsamości czy pamięci historycznej. Referat ma charakter wstępny, będzie stanowił przegląd najważniejszych zagadnień w kontekście szerzej zakrojonych badań.

Abstract The paper aims to analysis the functions of proper names related to Polish politics, as well as to social and cultural level. The names of political parties, political and social acts or events will be considered, together with the names that are used to mark a national memory and Polish identity. The creation of names will be presented, and the functioning of specific names in the public discourse in Poland nowadays. This paper will be a tentative one, which would be the outline of projected deeper studies.

Mgr Martyna Sabała Uniwersytet Warszawski

Eponimy w języku studentów Uniwersytetu Warszawskiego

Abstrakt Między członkami społeczności akademickiej Uniwersytetu Warszawskiego występuje silna więź wewnątrzgrupowa, która powoduje, że w codziennej komunikacji używają oni różnego rodzaju środków językowych do opisu realiów uczelnianych. Emocjonalne, często negatywne podejście do rzeczywistości warunkuje pojawianie się w słownictwie studentów odwołań do wytworów kultury popularnej czy historii. Przedmiotem analizy są eponimy wyekscerpowane z internetowego Słownika języka studentów Uniwersytetu Warszawskiego (red. M. Kresa, M. Sabała, A. Żurek, Warszawa, 2015). Badanie obejmuje leksemy powstałe w wyniku apelatywizacji imion (np. adnan ‘bufet w Instytucie Archeologii, którego właścielem jest Adnan Hannan, halinki ‘pracownice dziekanatów’), nazw krain i miejsc występujących w literaturze fantastycznej (mordor ‘dziekanat’, angband ‘stołówka’) czy nazw mieszkańców państw (bułgarzy ‘studenci slawistyki’). Celem wystąpienia jest m.in. odpowiedź na pytanie, co motywuje powstawanie eponimów w języku studentów i jakie zmiany w zakresie semantyki występują w nowych leksemach.

Abstract A strong bond between the members of the University of Warsaw community causes them to use different stylistic devices in daily communication for description of academic reality. Negative approach to the reality determines an occurrence of references to popular culture or history in the students’ language. In the article the eponymies excerpted from The University of Warsaw students’ language dictionary are analyzed (red. M. Kresa, M. Sabała. A. Żurek, 2015): the names – adnan ‘a bar of Adnan Hannan at The Institute of Archaeology’, the names of fantastic lands – mordor ‘dean’s office’, angband ‘canteen’, nationalities – bułgarzy ‘students of Slavistics’. The way of appellatives creation and changes in semantics of the new lexemes are also analyzed.

dr hab. Mirosława Sagan-Bielawa Uniwersytet Jagielloński Kraków

Nazwy województw jako nazwy własne – funkcja, struktura, wariantywność

Abstrakt Nazwy polskich województw są nazwami własnymi jednostek administracyjnych i mają określoną referencję. Motywację nazw używanych od 1999 r. stanowi najczęściej nazwa regionu historycznego lub geograficznego, ewentualnie miasta. Nazwy województw często zastępują tradycyjne nazwy regionów, co mogłoby wskazywać na przekształcanie się wspólnot regionalnych. Powstają też warianty tych nazw (np. Podkarpacie, Pomorze Zachodnie, Ziemia Łódzka). W tekstach pełnią one zarówno funkcje przypisane toponimom, jak i chrematonimom.

Abstract Names of voivodeships as proper names – function, structure, variability

The names of voivodeships in Poland are proper names related to administrative subdivision. They refer to delimited areas. The names used since 1999 have derived from names of historical and geographical regions or cities. The fact that the names of voivodeships are often used instead of these traditional names would imply transformation of regional communities. There are variants of the administrative names as well (e.g. Podkarpacie, Pomorze Zachodnie, Ziemia Łódzka). They do double duty as both toponyms and chrematonyms.

Giorgio Sale University of Sassari Włochy

Traktowanie imion w Denier du rêve (1934): włoska kultura onomastyczna u Marguerite Yourcenar

Abstrakt W 1934 roku Denier du rêve Marguerite Yourcenar była jedną z pierwszych, jeśli nie pierwszą, z francuskich powieści rzucających wnikliwe spojrzenie na ówczesny włoski reżim faszystowski. Akcja opowieści rozgrywa się w Rzymie w 1933 roku i jest zbudowana wokół niewielkiej liczby postaci o różnym pochodzeniu geograficznym, społecznym i kulturowym, co decyduje o wyborze imion o formach zróżnicowanych z punktu widzenia diatopicznego, diastratycznego, a także diachronicznego. W przypadku innych postaci należy zwrócić uwagę na funkcję kratyliańską (Roland Barthes, 1971) imienia, ponieważ formy denominacji mają dorozumiany ładunek semantyczny. Chcielibyśmy zatrzymać się na niektórych formach zdrobnień obcych dla włoskiego dziedzictwa onomastycznego, w przypadku których autorka interweniowała nanosząc poprawki w kolejnych wydaniach powieści. Pisarka stosuje jeden z formalnych zabiegów wykorzystywanych do tworzenia tego rodzaju nazw polegający na obcinaniu nazwisk. Choć taki zabieg dobrze funkcjonuje w przypadku niektórych rodzajów formacji, inne okazują się nieodpowiednie, aby przejść taką zmianę i prowadzą do powstania niekonwencjonalnych kreacji antroponimicznych.

Abstract In 1934, Denier du rêve by Marguerite Yourcenar, was one of the first French novels, if not the first, to turn the spotlight on the contemporary Italian Fascist regime. The book is set in Rome, in 1933, and is built around a small number of characters from different geographical, social and cultural backgrounds and this determines the choice of anthroponyms with notable forms from a diatopic, diastratic and even diachronic point of view. For other characters, however, a Cratylian (Roland Barthes, 1971) function of the name should be singled out, as the forms of the name are loaded with implicit semantic information. We would also like to dwell on some hypocoristic forms alien to the Italian onomastic heritage and ones which the author corrected in subsequent editions of the novel. The writer, in fact, takes one of the formal procedures used to create these kinds of names which requires the name to be shortened. However, while the method is well suited to certain types of formations, others prove insufficient to undergo this change and give rise to unconventional anthroponimic creations.

Prof. Irena Sarnowska-Giefing Uniwersytet im. Adama Mickiewicza Poznań

Onomastyka literacka – pytania o tożsamość dyscypliny i możliwości jej dalszego uprawiania

Abstrakt Autorka wraca do pytań o status dzisiejszej onomastyki literackiej, jej pozycję jako subdyscypliny onomastyki, a także o jej miejsce, rolę i rangę w badaniach zróżnicowanych dyskursów kulturowych. Pyta o granice i możliwości dalszego uprawiania badań nazewnictwa literackiego po „zwrocie kulturowym” w literaturoznawstwie i lingwistyce. Zwraca uwagę na potrzebę redefinicji niektórych pojęć i terminów.

Abstract Literary onomastics – questions about the identity of the discipline and the possibility of its further studying

The author asks about the status of today’s literary onomastics, its position as a subdiscipline of onomastics, and its place, role and importance in studies of different discourses on culture. She wants to know the limits and possibilities of further studies on literary onomastics following the „cultural turn” in literary science and linguistics, and emphasizes the need to redefine certain notions and terms.

Dr hab. Adam Siwiec Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Lublin

O nacechowanych dyskursywnie użyciach nazw własnych w memach internetowych

Abstrakt Przyjęta w opracowaniu koncepcja opisu materiału, który stanowią memy internetowe, odwołuje się do stosowanego w onomastycznej analizie dyskursu rozróżnienia pomiędzy nazwą użytą w sposób typowy do nazwania obiektu onimicznego i nazwą w użyciu wtórnym, w którym ujawniają się procesy semantyzacji służące do opisywania, ale też kreowania określonego obrazu rzeczywistości. Chodzi w tym wypadku o interpretacje znaczeń metaforycznych, symbolicznych itp. związanych z dyskursywnym podłożem występowania nazw, w perspektywie interakcji między twórcą czy też nadawcą memu i jego odbiorcą.

Abstract Discursively marked uses of proper names in Internet memes

The study is concerned with Internet memes. The method of data analysis accepted here relates to the distinction, maintained in onomastic analysis of discourse, between naming an onymic object and naming in secondary usage, where semantisation serves to describe but also create a specific image of reality. In focus are interpretations of metaphorical, symbolic etc. meanings, connected with the discursive grounding of naming, in interaction between the meme’s author and receiver.

Prof. nadzw. Katarzyna Skowronek Instytut Języka Polskiego PAN WH AGH w Krakowie

Nazwy własne we współczesnym dyskursie popularnonaukowym Abstrakt Celem referatu będzie omówienie obecności, zakresu i funkcjonalności nazw własnych w specyficznym, ale szeroko obecnym w przestrzeni społecznej dyskursie popularnonaukowym. Służy on współcześnie m.in. upowszechnieniu osiągnieć nauki, a jednocześnie społecznej ich legitymizacji, akceptacji. Zadaniem referatu będzie wskazanie funkcji onimów w tych zadaniach, w szczególności udziału w: terminologii, leksyce naukowej oraz metaforyce, strategiach narracyjnych o wybitnych postaciach nauki, antropomorfizacji działań naukowych, specyficznych grach językowych związanych z relacją nadawca-odbiorca. Analiza onomastyczna i tekstologiczna dokonana będzie na materiale pochodzącym z popularnonaukowych książek.

Abstract Proper names in modern science popularising discourse

The aim of the paper is to discuss the presence, scope and functionality of proper names in a specific discourse of science popularisation, widely present in the social space. The function of the discourse is to promote scientific achievements, to legitimise them socially and make them acceptable. The task of the paper is to indicate the function of onyms in those tasks, especially their role in terminology, scientific vocabulary, figurative imagery, narrative strategies concerning eminent scientists, antropomorphisation of scientific activities and particular language games within the relation between the sender and the recipient. Onomastic and textological analysis is based on the material coming from scientific books and newspapers, e.g. on quantum physics, astronomy and psychology.

Ph.D. Grant W. Smith Eastern Washington University USA

Some practical applications of communication theory

Abstract The purpose of this paper is to show how communication theory confirms policies and procedures of the US Board of Geographical Names (USBGN). In terms of semiotic theory, names are signsthat may evoke iconic, indexical, or symbolic interpretations. Their most common interpretation, by far, is indexical, which is the designation of a feature in an assumed one-to-one correspondence between the name and the feature. Thus, the indexical function of names is totally consistent with and helps to justify the USBGN policy of one, and only one, official name for each feature. However, problems sometimes arise when choices need to be made between symbolic interpretations. That is to say, people argue over which name to use because names can be interpreted as referring to two or more things at the same time, i.e., to a geographic feature (Reno) and to something else in another context (Civil War general). Specific examples will show how symbolic interpretations arise from two or more indexical interpretations. I will define geographic features as immediate referents and the possible referents of a name in other contexts as secondary referents. Arguments over which name to use as an immediate referent always center on which secondary referent has preferred attributes to associate with the immediate referent. The names themselves are arbitrary signs, and all references are acts of interpretations. Thus, the preferences for different secondary referents reflect no more than different interpretations, and the arbitrary nature of symbolic meaning confirms the utility of the USBGN policy of dominant local usage.

Mgr Stoyno Spasov Uniwersytet im. Paisja Hilendarskiego Płowdiw, Bułgaria

Porównanie nazwisk bułgarskich i polskich motywowanych przez nazwy zwierząt i roślin

Abstrakt Celem niniejszego artykułu jest porównanie nazwisk bułgarskich i polskich motywowanych przez nazwy zwierząt i roślin. Antroponimy te, odzwierciadlające węź człowieka z otaczającym światem przyrody, analizowane są głównie ze względu na semantykę i funkcję motywujących je podstaw. Umożliwia to ich klasyfikację według systematyki utrwalonych w nich przedstawicieli flory i fauny, z jednej strony oraz ich charakteru w bułgarskim a polskim systemie językowym, z drugiej. Zwrócono też uwagę na podstawowe sposoby tworzenia (translokacja, derywacja słowotwórcza) onimów. Podejście takie pozwala na wskazanie i określenie podobieństw i różnic (pod względem formalno-semantycznym i funkcjonalnym) zachodzących w systemach nazw własnych Bułgarów i Polaków, rozumianych jako pokrewne, ale różniące się pod względem ontogenetycznym.

Abstract The main objective of the following article is the comparison of the Bulgarian and Polish surnames, derived from animal and plant names. These anthroponyms reveal the relationship of the humans with the world of nature. They are analized considering the meaning and functions of their lexical bases, wich allows to be classified regarding the systematics of the animals and plants, on one hand, and their specific characteristics in the Bulgarian and Polish language system, on the other. This method allows to outline the similarities and differences (in formal, semantic and functional aspect) between the systems of personal names of the Bulgarians and Poles, wich are perceived as closely related and yet different in ontogenetic perspective.

Mgr Zoran Spasovski Institute of Macedonian Language Skopje

The influence of the religion over the personal names in Macedonia during the Ottoman Empire

Abstract One of the remarkable characteristics of the Ottoman rule was that the Ottomans practiced almost no forced influence over the anthroponimic and toponomic nomenclatures in the countries under their hegemony. Under the basic premise of the Turkish rule: “rule and let people practice their own laws and religions, as long as they pay taxes”, the influence over the personal names and the names of places has been minimal from its very beginning. As far as the personal names are considered, it was strongly connected to the acception of the islamic faith and limited mainly to persons belonging to the ruling clases who were forced to change their religion and to individual cases of change of religion. But as the time was passing, the forced islamisations started to become more frequent and broader. They were frequent especially during the 19th century. However, the persons who were forced to accept the Muslem faith were mainly given Arabic and Persian names, unlike the Turks themselves, who kept their folk names very well. Also, the new Islamic names show some differentiations depending on the nationality which took the Islam: Albanians, Macedonians, Bosnians etc.

Prof. Krystyna Szcześniak Uniwersytet Gdański

Kirchspiels Gurnen (Parafia Górne) w dokumentacji Wolfganga Rothego i zgromadzone tam dane onomastyczno-socjologiczne

Abstrakt W. Rothe jest historykiem, któremu zawdzięczamy szereg opracowań dokumentacji historycznej dotyczącej dawnego powiatu gołdapskiego (poszczególne tomy dotyczą kolejnych parafii ewangelickich). Wartość zbiorów do tej pory nie była doceniana przez onomastów (tak polskich jak niemieckich, jako, że dawny Kreis Goldap leżał na obszarze Prus Wschodnich; jego ówczesny obszar był kilkakrotnie większy od współczesnego powiatu gołdapskiego). Przegląd dokumentacji zebranej w proponowanym tomie (parafia Górne) z jednej strony zadziwia szczegółowością informacji, z drugiej zastanawia etymologią nazw, a z trzeciej – pozwala na dostrzeżenie w zapisach na przykład nazwisk mieszkańców pewnych dialektalnych cech mazowieckich.

Abstract Kirchspiels Gurnen (Parafia Górne) in Wolfgang Rothe’s documentation and onomastic and sociological data collected there

W. Rothe is a historian, to whom we owe a series of studies of historical documentation on the former Gołdap district (individual volumes refer to the subsequent Protestant parishes). The value of the collections has not yet been appreciated by onomastic researchers (both Polish and German, as the former Kreis Goldap lay in the area of East Prussia its then area was several times larger than the modern Gołdap district). Review of documentation collected in the proposed volume (Parafia Górne) on one hand surprises with the information detail, while on the other – contains striking names’ etymology, and on the third - allows noticing some Mazovian dialectal features in the records of, for example, people’s names.

prof. PhDr. Rudolf Šrámek Masarykova univerzita v Brně Czechy

Slovotvorba a názvotvorba

Abstrakt 1. Vzmik problému má dvě fáze a) interpretace tvoření a struktury propria jako „slovtovorba”. Typické pro etymolologickou” onomastiku. Vidí proprium jako”slovo”, jako předmět filologie. b) Obecná teorie onoamstiky, jejíž vyústěním je konstituování funkční onomastijky, chápe proprium jako výsledek propriálně pojmenovacího aktu (procesu), tj. jako „pojmenování specifického druhu”. Pohled je linvgistický, funkční a komunikativní. 2. Termín „názvotvroba”. Význam prací H. Borka aj. 3. Definitorické znaky názvotvorby: - Prooprium je slotvorba sui generis. Proprium jev ždy substantivum. - Netvoří výpovědi typu „věta”, ale „nominuje” a „individualizuje”. - Rozdílnost typů významu: apelativní a propriální. Různost motivace. - Specisfcký vztah k pojmenovanému denotátu (= „onym. objektu”). - Fundace slovovornými prostředky, parasystémovst názvotvorných prostředků 3. Názvotvorba není prostou kopií apelativní slovotvorby., má centrální pozici v propriáoní sféry jazyka. Tvoří systém struktrnáích modelů. Liší se produktivitou, areálem, chronologií a typem vazby na kokunikaci.

Dr Piotr Tomasik Uniwersytet Kazimierza Wielkiego Bydgoszcz

Policzalne i niepoliczalne w onomastyce

Abstrakt Wystąpienie poświęcone będzie możliwości korzystania z metod statystycznych podczas prowadzenia badań nad onimami. Zamierzam skoncentrować się na chrematonimii, gdzie, moim zdaniem, najczęściej pojawiają się trudności z matematycznym zestawieniem analizowanego materiału.

Abstract What is countable and uncountable in onomastics

The paper focuses on what is countable and uncountable in onomastic science. The main conclusion is as follows: there is a big difference between ergonyms (chrematonyms) and another onyms. The autor tries to answer the question how these mathematics data can be useful in linguistic research.

Mgr Samuela Tomasik Uniwersytet Kazimierza Wielkiego Bydgoszcz

Edukacja medyczna w reklamach leków

Abstrakt Referat zostanie poświęcony podejmowanym próbom edukacji medycznej. Jak pokazuje praktyka coraz częściej autorzy materiałów marketingowych podejmują się zadania poszerzenia wiedzy pacjentów, potencjalnych odbiorców leków. Zabiegi te często mogą przypominać chęć wpłynięcia na potrzeby konsumenta. Szczególnie interesować będą mnie takie przypadki, kiedy taki zabieg pozostaje w silnym związku z nazwą handlową produktu leczniczego.

Abstract Medical education in advertising of medications The paper will focus on problems with medical educations. As practice shows, more and more authors od advertisement take on the task of expanding knowladge of patients, potential users of medicatins. The usage can often reflect a desire of influance the consumer’s needs. The most interesting are cases, when such a procedure is in strong connection with the trade name of the medicinal product.

PhD Silvo Torkar Inštitut za slovenski jezik Frana Ramovša ZRC SAZU Lublana, Słowenia

O najbardziej typowych zmianach morfemicznych i fonologiczno-fonetycznych w toponimii słoweńskiej

Abstrakt Przedmiotem referatu są wybrane zmiany morfemiczne (a) i fonologiczno-fonetyczne (b) w toponimii słoweńskiej: a) 1. Wymiana sufiksów ekwiwalentnych: Hruševka (wcześniej *Hruševica i *Hruševik), Rakitna (wcześniej także *Rakitnik), 2. Uniwerbizacja przez sufiksację substantywizującą: Martinjak (1581 Martin potoc), przez elipsę: Studeno (< Kaltenfeld), przez zrost albo złożenie: Velesovo (< *Velo selo), Hudajužna (< *Huda južina), 3. Fałszywa dekompozycja: Anhovo (< Vanihovo), 4. Derywacja fleksyjna: Mokronog (< *Mokronozi), Dovje (< *Dolgo polje), 5. Skrócenie sufiksu -jane > -je: Dolje (< *Doljane), 6. Hybrydyzacja nazw: Prosnid (< *Prosenik), 7. Syngularyzacja: Ljubljana (< *Ljubljane) i pluralizacja: Kozmerice (< *Gostomerica). 8. Deminutywizacja: Telčice (< Telče); b) 1. Metateza: Sneberje (< *Sebemirje), 2. Afereza: Magozd (< *Domagost), Andol (< *Landol), 3. Synkopa: Račje selo (< *Radeče selo), Jazne (< *Jazbine), 4. Asymilacja i dysymilacja: Cvetkovci (< *Svetohovci), Predoslje (< *Preraslje), 5. Redukcja samogłoskowa: Krim (< *Kurim), 6. Zanik spółgłosek wybuchowych: Sodražica (< *Stojdražica), 7. Udźwięcznienie: Vižmarje (< *Višemirje), 8. Lenicja i zanik spółgłosek szczelinowych: Pržanj (< *Prežganje), 9. Specyficzne przemiany fonetyczne: Gorjansko (< *Dvorjansko), 10. Fonetyczna transpozycja niemiecko-sloweńska: Recenjak (< Krebzenbach) albo interdialektalna Borovnica (bor) (< *Bravnica (brav)), 11. Zniemczenie fonetyczne: Kotlje (< *Hotlje), Činžat (< *Senožet), 12. Przegłos: Imeno (< *Jamljane).

Abstract On the most characteristic morphemic and phonological/phonetic changes in Slovenian toponyms

The topic of the paper is a selection of morphemic (a) and phonological/phonetic changes (b) in Slovenian toponyms. a) 1. Equivalent suffix replacement: Hruševka (formerly *Hruševica and *Hruševik), Rakitna (formerly also *Rakitnik), 2. Univerbation with a substantivizing suffix: Martinjak (1581 Martin potoc), with ellipsis: Studeno (< Kaltenfeld), with juxtaposition and compounding: Velesovo (< *Velo selo), Hudajužna (< *Huda južina), 3. False decomposition: Anhovo (< Vanihovo), 4. Flective derivation: Mokronog (< *Mokronozi), Dovje (< *Dolgo polje), 5. Suffix shortening -jane > -je: Borovlje (< *Borovljane), 6. Name hybridization: Prosnid (< *Prosenik), 7. Singularization: Ljubljana (< *Ljubljane) and pluralization: Kozmerice (< *Gostomerica). 8. Diminutivization: Telčice (< Telče); b) 1. Metathesis: Sneberje (< *Sebemirje), 2. Apheresis: Magozd (< *Domagost), Andol (< *Landol), 3. Syncopation: Račje selo (< *Radeče selo), Jazne (< *Jazbine), 4. Assimilation and dissimilation: Cvetkovci (< *Svetohovci), Predoslje (< *Preraslje), 5. Vowel reduction: Krim (< *Kurim), 6. Plosive drop: Sodražica (< *Stojdražica), 7. Voicing: Vižmarje (< *Višemirje), 8. Lenition and fricative drop: Pržanj (< *Prežganje), 9. Specific phonetic changes: Gorjansko (< *Dvorjansko), 10. Phonetic transposition: a) German-Slovenian: Recenjak (< Krebzenbach) or b) interdialectal: Borovnica (bor) (< *Bravnica (brav)), 11. Phonemic germanization: Kotlje (< *Hotlje), Činžat (< *Senožet), 12. Umlaut: Imeno (< *Jamljane).

Dr hab. Maria Trawińska Instytut Slawistyki PAN Warszawa

Nazywanie ludzi w wielkopolskich księgach ziemskich z XIV i XV wieku

Abstrakt Nazywanie ludzi w średniowiecznych dokumentach sądowych charakteryzuje się przede wszystkim swobodą operowania różnymi mianami w odniesieniu do tej samej osoby, ale także różnymi wariantami tego samego imienia. Okazuje się, że im więcej dana osoba ma dóbr i urzędów, tym większa zaznacza się różnorodność w nazywaniu. Swoboda łączenia danych jest bardzo duża. Do imienia można dodać miejsce pochodzenia, które w kolejnych wpisach można zastąpić lub uzupełnić nazwami innych posiadanych miejscowości. Można je następnie zastąpić czy też połączyć z posiadanym urzędem. Przesłanek takiego funkcjonowania dwuelementowego nazewnictwa należy upatrywać w potrzebie możliwie precyzyjnego oznaczania osób. Księgi potwierdzają, że wraz ze zmianą okoliczności, takich jak np.: stan posiadania, sprawowany urząd, stan cywilny następuje zmiana oznaczania osoby. Dowodzi to zarazem, że nacisk nie jest kładziony na stałość oznaczania, lecz na aktualną w danym momencie identyfikację.

Abstract Naming people in the medieval court papers it is characterized not only by free use of various names in relation to one and the same person, but also by using different variants of one and the same name. It turns out that the more wealth and offices a given person has, the greater diversity in the person’s naming. Freedom in combining the data is significant. One can add to a given name the place of origin, which in subsequent entries can be replaced or supplemented by the names of other village owned. Furthermore, one can also replace or combine them with an office held. This two-element naming arises from the need to precisely designate individuals. The books confirm that a change of such circumstance as the ownership, the office held, or the marital status was followed by a change of designating the person in question. This proves that the emphasis is not placed on the stability of designation, but rather on the current identification.

doc. Jana Marie Tušková Uniwersytet Masaryka Brno, Czechy

K popisu gramatické stránky proprií v češtině

Abstrakt Příspěvek shrnuje dosavadní přístupy k popisu gramatické stránky proprií v češtině s odkazem na již existující popisy obsažené v onomastických gramatikách některých evropských jazyků. Zabývá se otázkou vymezení obsahu gramatického popisu proprií v češtině a specifikuje ho zejména na problematice oikonym.

Abstract On the Description of a Grammatical Aspect of Proper Nouns in Czech

The contribution summarizes approaches to the description of a grammatical aspect of proper nouns in Czech with a reference to already existing descriptions that are contained in onomastic grammars of some European languages. It deals with a content delimitation of a grammatical description of proper nouns in Czech and it specifies it by way of an example of oikonyms, in particular.

Prof. Jürgen Udolph Akademie der Wissenschaften zu Göttingen Niemcy

Expansion slavischer Stämme aus namenkundlicher und bodenkundlicher Sicht

Abstrakt Geographical names are extremely helpful in giving evidence of early settlements and their inhabitants due to their solid anchorage in the landscape, even in the case ofpopulation changes. Through the investigation of these place names, information can be gathered not only on the name giver, but also on the settlers who took on the names later on. Therefore, it is considered verified that any linguistic investigation has to start from the river and place names of a region. The utilization of geographical names yields the following findings: — The center of Old Slavic names is situated on the northern slope of the Carpathian Mountains, approximately between Bukovina and Krakow; it is based on a substrate of older, Indo-European hydronyms. — The expansion of the East Slavic tribes bypasses the Pripyat Marshes and extends further through Central Russia and especially to the North and the East. — West Slavic settlers reach their new settlement areas through immigration from Bohe- mia and further on to Saxonia and Thuringia, and also through Western Poland to Brandenburg and Mecklenburg-Western Pomerania. — The immigration of the South Slavs takes place in two big, yet separate flows, on the one hand through the Moravian Gate to Slovenia, Hungary and Croatia, and on the other hand on the Eastern edge ofthe Carpathian Mountains to Serbia and Bulgaria

prof. Elżbieta Umińska-Tytoń dr hab. Rafał Zarębski Uniwersytet Łódzki

Nazwy własne w kształtowaniu rzeczywistości socjalistycznej

Abstrakt W referacie zostanie podjęty problem kreowania za pomocą nazw własnych rzeczywistości socjalistycznej w okresie powojennym (po II wojnie). Obserwacji zostaną poddane przede wszystkim nazwy obiektów mieszczących się w obrębie przestrzeni miejskiej. Autorów interesować będą zarówno zmiany nazw obiektów istniejących jeszcze w warunkach przedwojennych, jak i nazwy obiektów typowych dla rzeczywistości socjalistycznej. Przyjrzenie się onimom tego typu pozwoli, jak można się spodziewać, wskazać podstawowe mechanizmy i typy semantyczne nazw, które wykorzystywano w celu upowszechniania idei socjalistycznych.

Abstract The aim of the paper is to describe the role of proper names in the process of creating a socialist reality in the post-war period (after The Second World War). The authors will describe names of urban objects. They will be interested in description of renaming of objects existing in the pre-war conditions and of objects typical for the socialist reality. They want to show basic mechanisms and semantic types of names used to popularize socialist ideas.

Mgr Iveta Valentová Jazykovedný ústav Ľudovíta Štúra SAV Bratysława, Słowacja

Slovenské terénne názvy na apelatívno-propriálnej hranici

Abstrakt Medzi apelatívnou a propriálnou lexikou stoja určité pomenovania a niektoré ich členy alebo komponenty, ktorých propriálny alebo apelatívny charakter závisí od ich platnosti v spoločenskej praxi a od fungovania v komunikácii. Za takýto druh vlastných mien sa tradične považujú napríklad etnonymá. Aj terénne názvy majú v systéme slovnej zásoby blízko k apelatívam, pretože pri ich vzniku je prechod od apelatíva k propriu plynulý a pri tvorení anojkoným sa bohato využíva apelatívna slovná zásoba a slovotvorné postupy, ktoré sú typické pri tvorení apelatívnej lexiky. V tomto príspevku sa budeme venovať niektorým typom slovenských terénnych názvov, o ktorých by sa dalo povedať, že stoja na apelatívno-propriálnej hranici.

Abstract The Slovak Anoikonyms on the Appellative-Proprial Border

There are certain types of expressions and some their elements and components that are in a transition sphere between the appellative and proprial lexicon. Their proprial or appellative character depends on their use in society and on their functioning in communication. Ethnonyms are traditionally considered a typical example of such expressions. Nevertheless, it is also anoikonyms that stand close to appellatives in the vocabulary system, because in the process of their forming the transition from appellatives to proper names is fluent and their formation is based on the appellative vocabulary and word-formation processes typical of appellative word-formation. The paper deals with some types of Slovak anoikonyms that can be described as standing on the appellative-proprial border.

Prof. Bogdan Walczak Uniwersytet im. Adama Mickiewicza Poznań

Nazwy własne a granice językowe

Dr Justyna B. Walkowiak Uniwersytet im. Adama Mickiewicza Poznań

Piekielny czy Piekielna? Konotacja nazwisk przymiotnikowych a wybór przez kobiety ich męskiej postaci

Abstrakt Przedmiotem analizy są nazwiska o odmianie przymiotnikowej zakończone na -y, -i. Choć ich odsetek w zasobie nazwisk polskich jest stosunkowo niski, stanowią grupę dość charakterystyczną z punktu tworzenia form żeńskich. Przez większość czasu od 1945 r. kobiety wychodząc za mąż mogły bowiem wybrać, czy chcą nosić tego typu nazwisko w postaci męskiej, czy żeńskiej. W artykule spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, jak te skumulowane wieloletnie wybory zostały odzwierciedlone w synchronicznych danych z początku XXI wieku. Skupiono się na wybranych nazwiskach tożsamych z przymiotnikami potencjalnie opisującymi człowieka: jego wygląd (np. Szczerbaty, Czarny), charakter (np. Delikatny, Nieszczery) oraz inne cechy mogące się odnosić do ludzi (np. Biedny, Zbawiony). Założono, że w przypadku konotacji negatywnej (Ciężki, Postrzelony) zauważalna będzie większa skłonność do wyboru formy męskiej jako umożliwiającej zdystansowanie się od apelatywnego znaczenia motywującego nazwisko przymiotnika.

Abstract In the article adjectival Polish surnames ending with -y, -i are analysed. Though their ratio in the overall onomasticon is relatively low, they are characteristic as far as their feminine forms are concerned: for most of the time since 1945 women have been able to choose between their masculine or feminine form. An attempt has been made to explore how such choices, accumulated over the years, are reflected in the synchronic data from the beginning of the 21st century.The study focuses on selected surnames identical with adjectives potentially applicable to humans – their looks (e.g. Szczerbaty 'gap-toothed', Czarny 'black'), charakter (Delikatny 'delicate', Nieszczery 'insincere') and other features that may be used of humans (Biedny 'poor', Zbawiony 'saved'). It has been assumed that negative connotations (Ciężki 'heavy', Postrzelony 'nutty') increase the likelihood of opting for the masculine form to distance oneself from the appellative meaning of the same-sounding adjective.

Mgr Łucja Wilewska Instytut Języka Polskiego PAN Kraków

Nazwy własne w sztukach wizualnych

Abstrakt Referat dotyczył będzie nomina propria w sztuce współczesnej, a jego celem będzie przedstawienie tendencji nazewniczych w pracach wizualnych. Zagadnienie zostanie omówione na przykładzie polskiej sztuki współczesnej, ze szczególnym uwzględnieniem malarstwa oraz filmów video twórców urodzonych w latach 70. i 80. Zaprezentowane zostaną różne typy ideonimów, struktura oraz funkcja tytułu, relacja pomiędzy tytułem a obrazem oraz jej wpływ na percepcję dzieła przez odbiorcę. Ideonimy zostaną rozpatrzone w ujęciu tekstologicznym, poruszone zostaną problemy genologiczne, a także kwestie motywacji nazewniczej.

Abstract The aim of the paper is to present the use of the proper names in the contemporary art. The topic will be based on the analysis of nomina propria used by the current Poish artists, born in the 70s and 80s. The presentation will focus on the paintings and videos. Different types of ideonyms will be presented together with their structure, function and the relation between the name of the piece of art – the artist – and the receiver. Moreover, the ideonyms will be analysed in accordance with the textual criticism and genology. Last but not least, naming motivation and metaphorical use of nomina propria will also be covered.

Prof. Krzysztof Tomasz Witczak Uniwersytet Łódzki

Imię chrzestne Mieszka I

Abstrakt Autor rozwija hipotezę badawczą, że Mieszko I otrzymał na chrzcie czysto słowiańskie imię „Tęgomir” na cześć domniemanego ojca chrzestnego – chrześcijańskiego księcia Stodoran (Hobolan) Tęgomira, który około 940 objął władzę w Brennie (niem. Brandenburg), a w roku 948 dzięki poparciu eks-szwagra Ottona I Wielkiego, króla Niemiec (936–972), a od 962 roku cesarza rzymskiego, uruchomił w stolicy biskupstwo brandenburgskie. Tęgomir (w źródłach saskich zwany Tugumir) był oddanym współpracownikiem Ottona I, a zarazem sojusznikiem Mieszka I, który w początkach szóstej dekady X wieku zwalczał Wolinian i pokrewnych im Wieletów. Prawdopodobnie książę stodorański Tęgomir przyczynił się do nawiązania przyjaznych polsko-niemieckich stosunków, dzięki którym Mieszko I uchodził za przyjaciela cesarza Ottona I (już ok. 967). Nekrologium klasztoru żeńskiego w Möllenbeck pod datą 25 maja podaje „Tugumir dux”. Thietmar, biskup Merseburga, podaje w swojej kronice dokładną datę śmierci Mieszka I (25 maja 992 r.). Prawdopodobieństwo, że dwaj książęta z X w. zmarli tego samego dnia i miesiąca jest znikome (mniejsze niż 0.35%), co pozwala zapis w nekrologium odnosić do Mieszka I noszącego drugie (chrześcijańskie) imię „Tęgomir”. W tej sytuacji nie ulega wątpliwości, że pod pojęciem „Dagome iudex” ukrywa się „Tugumir dux” (tj. Mieszko I).

Abstract The Baptismal Name of Mieszko the First

The author believes that Mieszko I of Poland received a Slavic baptismal name “Tugumir” (Old Polish *Tągomir) after his godfather Tugumir, the Christian prince of the Stodorians (Hevellians), who reigned from about 940. The capital of the Stodorian princedom was Brenna (G. Brandenburg). Otto the Great, the German king (936-972) and the Roman emperor from 962, created a diocese in Brandenburg in 948. The hypothesis is checked on the basis of the necrologium of the female monastery in Möllenbeck, where “Tugumir dux” appears after the date “May 25th". According to Thietmar of Merseburg, Mieszko I of Poland died on 25th May 992. It is suggested that “Dagome iudex”, mentioned in the well known medieval source, should be understood as “Tugumir dux”, i.e. Mieszko the First.

Mgr Wojciech Włoskowicz Instytut Slawistyki PAN Warszawa

Kryteria endonimiczności. Aspekty teoretyczne a definicja egzonimu

Abstrakt Mimo iż w ramach ONZ-owskiej działalności związanej ze standaryzacją nazewnictwa geograficznego termin „egzonim” pojawił się wcześniej i to stojące za nim pojęcie zaczęto profilować w pierwszej kolejności, egzonimiczność trudno definiować inaczej niż w odniesieniu do pojęcia endonimu. Celem referatu jest analiza historycznego rozwoju definicji pojęć endo- i egzonimu ze szczególnym uwzględnieniem konstytutywnych elementów definicji pierwszego z nich. Omówione zostaną najnowsze propozycje teoretyczne, przesuwające środek ciężkości definicji endonimu z języka na wspólnotę nominacyjną (konstruowaną na różne sposoby). Przeprowadzona zostanie klasyfikacja kryteriów endonimiczności. W odniesieniu do nich omówione zostaną konkurencyjne sposoby rozumienia istoty egzonimu. W podsumowaniu podjęta zostanie próba rozstrzygnięcia endo- /egzonimicznego statusu nazw obiektów transgranicznych.

Abstract Criteria for endonymic status of toponyms. Theoretical aspects and their implications for the definition of exonym

The aim of the paper is to discuss the evolution of the concepts of endo- and exonym, paying special attention to the constitutive and essential elements of the definition of the former. The newest theoretical proposals shall be discussed, some of them being an attempt to shift the core criterion for endonym from the sphere of language to the sphere of the naming community (defined in various ways). A classification of criteria for endonymic status shall be presented. These shall be used as the point of reference in discussing the competing ways of understanding the nature of exonym. Finally an attempt shall be made to assess the endo- or exonymic status of names of transboundary geographical features.

Prof. Ewa Wolnicz-Pawłowska Uniwersytet Warszawski

Słowa tematyczne w czasopiśmie Onomasica (zakres, treść, forma)

Abstrakt W „Instrukcji dla autorów” wymóg podania słów tematycznych pojawia się w czasopiśmie Onomastica dopiero w rocznikach z XXI wieku. W ciągu tych kilkunastu lat autorzy zaproponowali blisko 800 terminów, a właściwie „słów kluczy”. W informacji naukowej oznacza to wyraz lub wyrażenie wybrane z tytułu lub tekstu, które najbardziej ogólnie charakteryzuje treść dokumentu. Referat jest swego rodzaju rekonesansem badawczym w celu ustalenia zakresu liczbowego, treści i budowy słów tematycznych podanych w artykułach.

Dr hab. Urszula Wójcik Akademia im. Jana Długosza Częstochowa

Nazwy służebne w perspektywie językoznawczej i historycznej, czyli onomastycznej (refleksje badacza).

Abstrakt Przedmiotem referatu będą refleksje związane z postulowaną interdyscyplinarnością współczesnych badań onomastycznych najstarszych warstw nazewniczych w Polsce. Zostanie to zobrazowane na przykładzie, dokładnie przeanalizowanych przez autorkę w odrębnej monografii, nazw służebnych. Proponowana przez autorkę metoda interdyscyplinarna w założeniu ma niwelować izolacjonizm działań badawczych historyka i językoznawcy, ma być próbą spojrzenia na źródła toponomastyczne z podwójnej perspektywy, chociaż aspekt onomastyczny ma pozostać w niej dominujący.

Abstract The lecture focuses on toponyms genetically related to the economic organization of the Polish kingdom under the early Piast dynasty (in onomastic terminology – service related names). Given the integrated approach to the oldest names, it has to be enriched methodically by the theoretical foundations of related humanities, especially history. The modern onomastic should eliminate the isolationism of historian and linguistic research, exploring the source from a dual perspective, although the onomastic aspect prevails.

Assoc. prof. Boryan Yanev Uniwersytet im. Paisja Hilendarskiego Płowdiw, Bułgaria

Bułgarskie antropocentryczne porównania zawierające copmaratum antroponimiczne

Abstrakt W niniejszym artykule analizuje się porównania odzwierciadlające cechy fizyczne i psychiczne Bułgarów, w których machanizm asocjacji porównawczej skierowany jest do comparatum antroponimicznego, czyli człon określający jest imieniem. Taka nazwa własna ma walor mitologiczny, historyczny, biblijny, dlatego tego typu porównania znaleźć można w wielu językach. Imiona mają silny charakter kulturowy i wyrażają wartości etno- i lingwokulturowe psychologii narodowej Bułgarów; z drugiej strony, antroponim może być punktem orientacyjnym potencji kognitywnej nośników języka, z czego wynika, że analizowane porównania mogą być rozpatrywane jako fakty języka (utarte, frazeologiczne) i fakty mówienia (okazjonalne, lingwokognitywne).

Abstract Anthropocentric similes in Bulgarian language with anthroponomical comparatum in its composition

In the article are studied similes, which reveal physical and psychological characteristics of Bulgarians and the associative mechanism is aimed at comparatum-anthroponym, i.e. the rhematic part of the comparative structure is anthroponym. The first name concerned has mythological, historical, biblical and other character, and on account of this, comparisons can be found in other languages, other names, however, have distinct subcultural character and express ethno and linguo-cultural specifics of Bulgarian ethnopsycology. On the other hand, the anthroponomical marker can be linguo- cultural benchmark for cognitive potential of native speakers, which, on the other hand, presents the similes as facts of language (phraseological) and facts of speech (occasional, linguo-cognitive).

Mgr Alena Záborská Univerzita Mateja Bela v Banskej Bystrici Słowacja

Multikultúrnosť ako zdroj humoru z pohľadu onomastiky

Abstrakt V príspevku sa venujeme multikultúrnosti ako jednej z príčin vzniku vtipov. Stret kultúr sprevádza zrod národných a etnických stereotypov, ktoré majú v jazyku daného etnika okrem frazeologizmov svoj odraz aj vo vtipoch. Nositeľmi týchto stereotypov vo vtipoch sú jednak skupiny, ktoré sú zastúpené etnonymami, a jednak jednotlivci, ktorí sú zastúpení antroponymami modelovo reprezentujúcimi jednotlivé etniká. Cieľom príspevku je analýza procesov vo vtipoch s etnicitou a skúmanie princípov, na ktorých je tento druh vtipov založený.

Abstract Multiculturalism as a Source of Humour from the Onomastic Point of View

In the paper, we deal with multiculturalism and its impact on formation of jokes. Cultural encounter is accompanied by creation of national and ethnic stereotypes which are reflected in a language of a particular ethnic group via phrasemes as well as jokes. Bearers of such stereotypes in jokes are groups of people (represented by ethnonyms) and individuals (represented by anthroponyms which refer to respective ethnic groups). The goal of the paper is to analyse processes in jokes with ethnicity and to study principles on which this type of jokes is based.

Dr Ewelina Zając Uniwersytet Łódzki

Ojkonimy powstałe od nazw kolorów na podstawie Wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części z 2015 roku

Abstrakt Celem opracowania jest przedstawienie aktualnych polskich ojkonimów, powstałych od nazw kolorów. Ustalenie motywacji nazw wiązać się będzie z próbą wskazania ich repartycji na obszarze Polski z uwzględnieniem semantyki podstaw. Analiza prezentowanych nazw obejmie zarówno nazwy przeniesione, jak i powstałe w wyniku kreacji słowotwórczej.

Abstract The aim of this research paper is to present current Polish oikonyms, arisen from the color names. The determination of the names motivation will be connected with the attempt to indicate their repartition nationally with the inclusion of semantics bases. The analysis of the names will include both: the reassigned names as well as those arisen from the word-formation (creation).

Lic. Monika Zekić Uniwersytet Gdański

Problematyka przekładu żeńskich antroponimów w dramacie Wszystko o kobietach Miro Gavrana

Abstrakt Tematem referatu jest problematyka przekładu żeńskich antroponimów w dramacie wybitnego chorwackiego dramatopisarza Miro Gavrana – Wszystko o kobietach. Celem rozprawy jest zbadanie antroponimów pod względem intencji autora oraz sprawdzenie, czy tłumaczka się do nich zastosowała. Aby ułatwić sobie postawienie odpowiednich wniosków, przedstawiam imiona występujące w dramacie w języku chorwackim oraz w tłumaczeniu na język polski z uwzględnieniem ich etymologii i cech charakterystycznych. Mimo językoznawczego charakteru badania nie odstępuję jednocześnie od analizy typowej dla literaturoznawstwa. Temu celowi służy przybliżenie osobowości bohaterek, a służyć to ma również pewniejszemu określeniu słuszności nadania takich antroponimów, a nie innych – przez autora.

Abstract The issue of translation of the female anthroponyms in the drama All about women Miro Gavre

The theme of the paper is the issue of translation of the female anthroponyms in the drama of a prominent Croatian playwright Miro Gavran - All about women. The aim of this dissertation is to examine anthroponyms in terms of the author intentions, and inspection whether the translator has applied this intentions in his/her work. To make it easier to present the appropriate conclusions, I recall the names appearing in the drama in the Croatian language and translated into Polish, including their etymology and specific features. Despite the linguistic nature of the research, at the same time I have not departed from the typical literary analysis. For this purpose, I draw the characters personality, which is also more certain determination of the validity of granting by the author such anthroponyms, not the others.

Dr Piotr Złotkowski Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Lublin

Derywaty na -ski, -cki jako popularny historyczny model nazwiskotwórczy na środkowym Podlasiu

Abstrakt Środkowe Podlasie (okolice Brańska) to teren na którym w przeszłości ścierały się polskie i wschodniosłowiańskie wpływy językowo-kulturowe. Zamieszkała tu ludność była zróżnicowana pod względem pochodzenia społecznego (szlachta, bojarzy, mieszczanie, chłopi królewscy i prywatni). Celem referatu będzie ukazanie w jaki sposób nazwiska na -ski, -cki upowszechniały się i utrwaliły w poszczególnych warstwach społecznych, z uwzględnieniem chronologii tego procesu i uwarunkowań pozajęzykowych.

Abstract Anthroponyms ending in -ski, -cki as popular historical model in the creation of surnanes in Central Podlasie

Central Podlasie (Brańsk region) is an area where in the past were observed Polish and Eastern Slavic language and cultural influences. The population in this area was diverse in terms of social origin (the nobility, the boyars, the townspeople, peasants royal and private). The aim of the paper is to show how the surnames ending in -ski, -cki have developed in different social strata, including the chronology of this process and the influence of non- linguistic factors.

Dr Ewa Zmuda Uniwersytet Pedagogiczny Kraków

(Nie)zależność imion zakonnych od imion chrzestnych na przykładzie imion karmelitów bosych prowincji polskiej

Abstrakt Niniejszy referat wpisuje się w nurt badań nad polskim imiennictwem zakonnym. Analizie zostaną poddane wszystkie imiona zakonne karmelitów bosych prowincji polskiej (ponad tysiąc jednostek) pod kątem ich zależności bądź niezależności od imion chrzestnych. Szerokie ramy czasowe (od początku XVII do końca XX wieku) pozwolą na zaprezentowanie wyników analiz z uwzględnieniem wniosków diachronicznych, uwzględniony zostanie także wpływ faktów z historii Kościoła na omawiane nazewnictwo. W badaniach wykorzystane zostaną zarówno prace onomastyczne, jak i historyczne oraz teologiczne.

Abstract The (in)dependency between religious and baptism names

This paper is part of the current research on the Polish religious names. It includes the analysis of all religious names of Discalced Carmelites of the Polish province (more than a thousand names) for their dependence or independence from the baptismal names. Wide time frame (from the beginning 17th to the end of the 20th century) will allow to present the results of analyzes, taking into account the diachronic conclusions, as well as effect of the facts of the history of the Church to discussed names. The study fit into the trend of interdisciplinary research and uses together onomastic as well as historical and theological scientific results.

Mgr Tomasz Związek Mgr Tomasz Panecki Instytut Historii PAN Warszawa

Toponimy jako istotne narzędzie metody retrogresywnej w kontekście badań nad zmianami środowiskowymi na terenie Równiny Nowotomyskiej od XV do XVIII wieku

Abstrakt Celem referatu jest zaprezentowanie problemów badawczych na jakie natrafiono podczas realizacji projektu służącego rekonstrukcji zalesienia na Równinie Nowotomyskiej, obejmującej swoim obszarem XVI-wieczne pogranicze województw kościańskiego i poznańskiego. Rejon ten do końca XVII wieku porastała gęsta puszcza, która została wykarczowana przez sprowadzanych na ten teren osadników – Olędrów na początku XVIII wieku. Olędrzy w ciągu niecałych stu lat zmienili diametralnie potężny las w obszar objęty intensywną kultywacją nie pozostawiając praktycznie żadnych śladów świadczących o niezwykłej przeszłości tego obszaru. W kontekście tych nagłych zmian geografowie historyczni mogą starać się poznać przeszłość tej części Wielkopolski poprzez szerokie zastosowanie metody retrogresywnej. Jednym z jej głównych elementów składowych są analizy licznych toponimów zachowanych w księgach sądowych, przywilejach czy dawnej kartografii badanego terenu w kontekście materiału historycznego oraz archeologicznego (AZP). Wstępne wyniki badań mogą być oglądane w postaci przestrzennej geobazy wraz z dokumentacją na stronie: http://atlasfontium.pl/index.php?article=webhauland

Abstract The Local Place Names as an Important Tool in the Context of the Usage of the Retrogressive Method under the Environmental Changes From the 15th to 18th Century on the Territory of the Nowy Tomyśl Plain

The most important aim of the paper is a presentation of some main research problems which have turned out during the project called “The Forest Reconstruction on the Nowy Tomyśl Plain in the 16th Century”. The research area was during the Early Modern Period a borderland between districts of Kościan and Poznań (the both of them were the equal structures inside the voivodeship of Poznań). The abovementioned region was overgrew by the bushy woods, and it wasn’t cultivate until the times of the so-called Dutch-type settlement at the begging of the 18th century. After the Great Northern War the Dutch settlers were bringing into the areas of the abovementioned forest territory. During few decades they have diametrically changed the landscape of the Plain and they have cut almost all the trees. During the paper authors will show the some retrogressive methods which were helpful during the forest reconstruction process. One of the keystones were the analyzes of the names of local places and physiographic objects which survived in the juridical court books, Dutch privileges, old cartography of research area. The early effects of the research can be seen as a spatial geodatabase on the project website: http://atlasfontium.pl/index.php?article=webhauland