um.pulawy.pl festiwalwss.pl ORGANIZATORZY STOWARZYSZENIE DWA BRZEGI, PREZES JERZY ZIELIŃSKI MIASTO PUŁAWY, PREZYDENT JANUSZ GROBEL

ZESPÓŁ REALIZACYJNY BOGUSŁAW BOJCZUK — Dyrektor Festiwalu ADAM KLOCEK — Dyrektor Artystyczny ZBIGNIEW DOBROSZ — Producent KAROLINA SEROCKA — Kierownik Produkcji PAULINA PACANOWSKA — Rzecznik Prasowa ANDRZEJ ŁYSZCZARZ — Dyrektor Finansowy PIOTR MATWIEJCZUK — Prowadzenie koncertów ALICJA SAWICKA — redaktorka katalogu i strony internetowej JUDYTA ROSIN — korekta katalogu JAROSŁAW KOZIARA / PIOTR WYSOCKI — Projekt graficzny RADOSŁAW BUĆKO — DTP

WYDZIAŁ KULTURY I PROMOCJI JOLANTA WRÓBEL URZĘDU MIASTA PUŁAWY MAGDALENA WOŹNIAKOWSKA

Biuro w Warszawie: Stowarzyszenie DWA BRZEGI 03-938 Warszawa, ul. Zwycięzców 48 e-mail: [email protected] ISBN 978-83-943760-1-7 © 2015 Stowarzyszenie DWA BRZEGI

www.festiwalwss.pl 9 7 8 8 3 9 4 3 7 6 0 1 7 www.dwabrzegi.pl WszystkieStronySwiata

2 DOFINANSOWANO ZE ŚRODKÓW MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO DOFINANSOWANIE SPONSOR W RAMACH PROGRAMU „WYDARZENIA ARTYSTYCZNE” PRIORYTET „MUZYKA”

DOFINANSOWANO ZE ŚRODKÓW GMINY MIASTO PUŁAWY PARTNERZY

Biuro w Warszawie: PATRONI MEDIALNI Stowarzyszenie DWA BRZEGI 03-938 Warszawa, ul. Zwycięzców 48 e-mail: [email protected] © 2015 Stowarzyszenie DWA BRZEGI www.festiwalwss.pl www.dwabrzegi.pl ORGANIZATORZY WszystkieStronySwiata

3 w Europie. Woda wyrzeźbiła tu w miękkim lessie gęstą sieć wąwozów, głębokich nawet na 10 metrów. Tereny te są idealne do spacerów, jazdy na rowerze, wędrówek na nartach biegowych i z kijkami nordic walking.

Dogodna lokalizacja i nowe inwestycje sprzyjają rozwojowi przedsiębiorczości. Odważna wizja sprawiła, że Puławy przodują w pozyskiwaniu funduszy unijnych. Dzięki zrealizowanym projektom można tu korzystać z nowoczesnej bazy sportowej (stadion piłkarsko- MIASTO PUŁAWY -lekkoatletyczny z hostelem i aquaparkiem), rekreacyjnej (port z nabrzeżem), z uzbrojonych Puławy to miasto, które urzeka atmosferą terenów inwestycyjnych i oferty biznesowej kulturowego bogactwa, komfortem życia, Puławskiego Parku Naukowo-Technologicznego. przyjazną przestrzenią miejską. Trudno się Spragnieni dobrej oferty kulturalnej mogą dziwić, że Puławy ukochali pisarze, poeci, zawsze liczyć na ciekawe wydarzenia — od muzycy. Dziś, spacerując po zabytkowym warsztatów muzycznych po festiwale i imprezy parku Czartoryskich, ma się wrażenie, że nikt plenerowe. W bogatym kalendarzu imprez, się nie spieszy. Każdy znajdzie tu dla siebie poza Festiwalem Muzycznym Wszystkie Strony źródło inspiracji — od zakątków pełnych zieleni Świata, znajdziemy m.in. Międzynarodowe po historyczne dziedzictwo i intelektualne Warsztaty Jazzowe, Festiwal Książki, Festiwal wyzwania. Orkiestr Dętych oraz projekt Planeta Doświadczeń. Malownicze położenie na terenie Małopolskiego Przełomu Wisły umożliwia aktywną rekreację. um.pulawy.pl Uroki Wisły można podziwiać, spacerując bulwarem łączącym dwie przeprawy mostowe. Rowerowe eskapady oznakowanymi szlakami, niezapomniane spływy kajakowe oraz rejsy łodziami i przejażdżki motorówkami w marinie to tylko niektóre z pomysłów na ciekawe spędzenie wolnego czasu. Okolice Puław to jeden z najciekawszych geologicznie obszarów

4 PREZYDENT Przy okazji szóstej edycji Puławskiego Festiwalu MIASTA PUŁAWY Muzycznego Wszystkie Strony Świata warto wspomnieć o ważnej roli edukacyjnej tego przedsięwzięcia, polegającej na kształtowaniu Szanowni Państwo, gustów muzycznych oraz prezentowaniu wielkich dzieł w wykonaniu najzdolniejszych Puławski Festiwal Muzyczny Wszystkie młodych artystów. Strony Świata to jedno z najciekawszych wydarzeń kulturalnych w naszym regionie. Uczestnikom tegorocznych festiwalowych Pięć dotychczasowych edycji potwierdziło, wydarzeń oraz gościom odwiedzającym przy że jego organizatorzy, dbając o najwyższy tej okazji Puławy życzę niezapomnianych poziom artystyczny, zapewniają słuchaczom doznań muzycznych i wspaniałych wrażeń, prawdziwą muzyczną ucztę. Muzyka przekracza gorących dyskusji oraz wyjątkowej festiwalowej bariery i czyni to doskonale, buduje bowiem atmosfery na najwyższym artystycznym mosty pomiędzy kulturami, różnymi filozofiami poziomie. i gatunkami, odkrywając wspólny mianownik dla poszukiwań istoty życia. Janusz Grobel Prezydent Miasta Puławy Każdy ambitny festiwal, a takim bez wątpienia jest Puławski Festiwal Muzyczny Wszystkie Strony Świata, powinien prezentować publiczności rozmaite spojrzenia na muzykę, inspirując ją do poszanowania odmienności i poznawania jej. Dokonuje się to m.in. poprzez ukazywanie międzykulturowości — przybliżenie muzyki różnych kultur, a w tym roku również poprzez sięganie do muzyki z pozaeuropejskich kręgów. Aby był on wydarzeniem pełnym życia, jego organizatorzy decydują się na godne uwagi eksperymenty, takie jak chociażby scena offowa, która jest rozwijana również w tym roku.

5 Samorządowa instytucja kultury i największy Ogólnopolskiego Konkursu Recytatorskiego ośrodek kultury w Puławach oferujący i Małego Konkursu Recytatorskiego, Przegląd różne formy spędzania wolnego czasu. Teatrów Dziecięcych, Konkurs Recytatorski W Domu Chemika funkcjonuje kilka zespołów 6-latków, Miejska Scena Amatora „O puchar amatorskiego ruchu artystycznego: zespół pieśni Prezydenta Miasta”. Misją POK Dom Chemika i tańca, formacja tańca towarzyskiego, zespół jest prowadzenie na wysokim poziomie edukacji baletowy, grupy teatralne, zespoły wokalne artystycznej, głównie dzieci i młodzieży. Cel PUŁAWSKI OŚRODEK KULTURY oraz kluby zainteresowań. Organizowane są ten jest realizowany w szczególności poprzez tutaj spektakle, koncerty i pokazy filmowe. organizację warsztatów będących intensywną DOM CHEMIKA W kawiarni Smok odbywają się koncerty muzyki szkołą umiejętności artystycznych i kuźnią jazzowej, bluesowej i rockowej. Systematyczną postaw aktywnych twórczo. działalność wystawienniczą prowadzi Puławska Galeria Sztuki. domchemika.pl

Najbardziej znane imprezy o zasięgu ponadregionalnym, realizowane przez POK Dom Chemika, to: Ogólnopolskie Puławskie Spotkania Lalkarzy, Międzynarodowe Warsztaty Jazzowe, Ogólnopolski Konkurs Tańców Polskich o Pierścień Księżnej Izabeli. W Domu Chemika odbywają się także: Pulavian Blues Festival, Letnie Warsztaty Bluesowe, Konfrontacje Studenckich Etiud Filmowych, Festiwal Kolęd, turnieje powiatowe

6 i zagranicznymi instytucjami branży filmowej, z władzami samorządowymi Kazimierza, Janowca, Puław i województwa lubelskiego oraz z instytucjami lokalnymi, m.in. Kazimierską Konfraternią Sztuki, Towarzystwem Przyjaciół Kazimierza Dolnego, Muzeum Nadwiślańskim, Muzeum Czartoryskich w Puławach i Puławskim Ośrodkiem Kultury Dom Chemika. STOWARZYSZENIE Współpraca z mediami objęła Telewizję DWA BRZEGI Polską, Polskie Radio, RMF, Radio ZET, „Gazetę Wyborczą”, „Politykę”. Koncerty Festiwalu Stowarzyszenie Dwa Brzegi zostało powołane Dwa Brzegi były rejestrowane i transmitowane w 2006 roku. Jego celem jest działanie na przez Telewizję Polską: Gustavo Santaolalla rzecz promocji i rozwoju regionu lubelskiego, i Bajofondo Tango Club (dwukrotny laureat a w szczególności Małopolskiego Przełomu Oscara za muzykę), Carlos do Carmo, Daniel Wisły, Kazimierza, Janowca i Puław. Członkami Melingo, Diego el Cigala, Tomasz Stańko New Stowarzyszenia są osoby posiadające duże York Quartet, Marcin Masecki z projektem doświadczenie z zakresu animacji kultury Polonezy, Wojtek Mazolewski Quintet. oraz realizacji projektów artystycznych i promocyjnych. Obecnie Stowarzyszenie Realizowane przez Stowarzyszenie projekty skupia się na realizacji projektów kulturalnych: znalazły uznanie m.in. w nominacji do nagrody Festiwalu Filmu i Sztuki Dwa Brzegi oraz PISF w kategorii międzynarodowe wydarzenie Puławskiego Festiwalu Muzycznego Wszystkie filmowe dla Festiwalu Dwa Brzegi w 2009 roku Strony Świata. oraz zdobyciem certyfikatu Polskiej Organizacji Turystycznej za najlepszy produkt turystyczny Podczas realizacji tych przedsięwzięć 2013 roku. Najbardziej satysfakcjonujące dla Stowarzyszenie współpracowało z wieloma Stowarzyszenia jest stałe zainteresowanie instytucjami publicznymi: Parlamentem odbiorców. Liczba widzów Festiwalu Wszystkie Europejskim, Ministerstwem Kultury Strony Świata wynosi co roku ok. 2000 osób. i Dziedzictwa Narodowego, Ministerstwem Kolejne edycje Festiwalu Dwa Brzegi przyniosły Pracy i Polityki Społecznej, Polskim Instytutem natomiast wzrost liczby słuchaczy z 20 do ponad Sztuki Filmowej, Instytutem Muzyki i Tańca, 50 tysięcy w 2015 roku. Narodowym Instytutem Audiowizualnym, Narodowym Centrum Kultury, z polskimi dwabrzegi.pl stowarzyszenie.dwabrzegi.pl

7 pracowników i społeczności lokalnej. W ramach przyjętej polityki społecznej i sponsoringowej Grupa Azoty Zakłady Azotowe Puławy SA od lat wspiera rozwój puławskiego sportu, którego najlepszymi ambasadorami są w ostatnich latach zawodnicy trzeciej w Polsce drużyny piłki ręcznej mężczyzn KS Azoty–Puławy. W trosce o zdrowie swoich GRUPA AZOTY pracowników i ich rodzin przyczynia się do ZAKŁADY AZOTOWE poprawy warunków leczenia w puławskim PUŁAWY SA szpitalu i we Wschodnim Centrum Leczenia Oparzeń w Łęcznej. Sponsoruje Puławski Grupa Azoty Zakłady Azotowe Puławy SA Ośrodek Kultury Dom Chemika, Festiwal Filmu to spółka odpowiedzialna społecznie. Poza i Sztuki Dwa Brzegi, Muzeum Przyrodnicze osiąganiem pozytywnych wyników finansowych w Kazimierzu Dolnym. Prowadzi akcje dba o przestrzeganie norm ekologicznych, społeczne i ekologiczne: „Wspólnie dbamy praw człowieka, relacji z pracownikami o bezpieczeństwo” oraz „Drzewko za butelkę”. i społecznością lokalną. Dzięki publikacji Raportu zintegrowanego, aktywności Dzięki temu zmienił się sposób w mediach społecznościowych oraz spotkaniach postrzegania Grupy Azoty Zakłady Azotowe bezpośrednich firma stale się komunikuje ze Puławy SA — w pracodawcę rzetelnego, wszystkimi swoimi interesariuszami. zaangażowanego w działania na rzecz ekologii, w rozpoznawalnego eksperta od zagadnień Od 1995 roku jest dobrowolnym i aktywnym CSR (Corporate Social Responsibility). uczestnikiem międzynarodowego programu Potwierdzeniem tego są m.in. prestiżowe przemysłu chemicznego „Odpowiedzialność nagrody, Solidny Pracodawca oraz Firma i troska”, który ma przekonać społeczeństwo, że Dobrze Widziana, czy udział w Akademii CSR współczesna chemia w sposób szczególny dba (projekt wspierany przez Giełdę Papierów o środowisko, bezpieczeństwo, zdrowie swoich Wartościowych, pod honorowym patronatem pracowników i transparentność społeczną tych Ministerstwa Skarbu Państwa). aspektów swojego funkcjonowania. Zgodnie z zasadą, mówiącą o tym, że najlepszym pulawy.com ambasadorem spółki są jej pracownicy i najbliższe otoczenie, działania w ramach programu są adresowane właśnie do

8

MUZYKA W poprzednich edycjach w Puławach gościli Ważnym elementem programu są prawykonania. W poprzednich edycjach POLSKICH ATEN m.in.: Orkiestra Filharmonii Kaliskiej, Orkiestra Warsaw Camerata, Młoda Polska Filharmonia, puławskiego Festiwalu swoje prawykonania Kameraliści NOSPR w Katowicach, String. miały kompozycje Włodka Pawlika (II Wszystkie Strony Świata to muzyczne święto Lab.Ensemble, Kwartet Borodina, Balanescu koncert fortepianowy, 2013) i Janusza Puław. Wznosimy muzyczne mosty między Quartet, Bester Quartet, Misha Alperin, Grzywacza (Koncert na wiolonczelę, orkiestrę muzyką poważną, jazzową a ludową. Podobnie Magdalena Bojanowicz, Dudu Carmel, Eyal Ein- smyczkową i elektronikę, 2014). Tegoroczną jak w latach ubiegłych spoglądamy także Habar, Janusza Grzywacz, Maja Kleszcz, Adam edycję Festiwalu Wszystkie Strony Świata w stronę sceny awangardowej i offowej. Klocek, Karol Kozłowski, Gaba Kulka, Aleksandra zainaugurujemy prawykonaniem Utworu na Zestawiamy wybitne dzieła przeszłości Kuls, Krzysztof Lasoń, Grégoire Maret, Marcin orkiestrę symfoniczną i sekstet wokalny ‘Z każdą z nowatorskimi interpretacjami i aktualnymi Masecki, Leticia Muñoz Moreno, Włodek chwilą i stałością’ Marcina Partyki. trendami, przekraczamy granice — geograficzne Pawlik, Ewa Pobłocka, Natalia Przybysz, Edicson i gatunkowe — udowadniając, że muzyka nie Ruiz, Adam Strug, Sonig Tchakerian, Dimitry Dyrektorem Artystycznym Festiwalu jest Adam musi się ograniczać tylko do właściwego sobie Vassiliev, Rafał Zambrzycki-Payne oraz zespoły: Klocek, dyrygent i wiolonczelista, laureat odbiorcy, że warto sięgać po to, co dotychczas Alte Zachen, Anna Serafińska Groove Machine, muzycznego Oscara — Grammy Award 2014, nieznane. Wierzymy, że każdy meloman, gość Horny Trees, Laboratorium, Laboratorium określony przez Krzysztofa Pendereckiego jako dużych sal koncertowych, może się zachwycić Pieśni, Latające Pięści, Levity, Ludojad, jeden z najbardziej obiecujących dyrygentów także klubowym koncertem i awangardowymi, Madvision, Profesjonalizm, Slalom, The Toobes, swojego pokolenia. eksperymentalnymi projektami muzycznymi. Trzy Dni Później, Ultra, Vołosi. Puławy, oraz Pałac Książąt Czartoryskich, to W tym roku usłyszymy m.in. Orkiestrę historyczny ośrodek kultury oświeceniowej. Symfoniczną Filharmonii Kaliskiej i Młodą Na przełomie XVIII i XIX wieku miasto stało się Polską Filharmonię (obie orkiestry pod dyrekcją dominującym ośrodkiem narodowej kultury, Adama Klocka), flecistę Łukasza Długosza w którym kwitła literatura, sztuka, muzyka (z towarzyszeniem tria smyczkowego), pianistkę i teatr. W XIX wieku było określane mianem Mamiko Ueyama oraz zespoły: Adam Bałdych „polskich Aten”. Obecnie Puławy to miasto Imaginary Quartet, Cosovel, Saagara, String.Lab. o jednym z najwyższych w Polsce współczynniku Ensemble. osób z wyższym wykształceniem. Jednocześnie jest kładziony nacisk na kształcenie w naukach ścisłych i technicznych. Festiwal Wszystkie Strony Świata jest pomyślany jako wydarzenie mające służyć odbudowywaniu tradycji humanistycznej i kulturalnej tego ośrodka.

10 DYREKTOR ARTYSTYCZNY Co roku, na końcu moich kilku słów FESTIWALU skierowanych do Państwa, brzmi fraza, którą powtórzę i tym, szóstym, razem: „Puławy to miejsce, w którym Wisła wyznacza magiczną Szanowni Państwo, granicę dawnego limesu karolińskiego przed nami kolejna, szósta już, edycja i fascynującego świata Rusi i kultury Puławskiego Festiwalu Wszystkie Strony Świata. wschodniej. To mosty, te mentalne i całkiem Od pięciu sezonów, w przyjaznych puławskich realne, pomiędzy narodami a ich kulturą wnętrzach, dzięki równie przyjaznym ludziom muzyczną, bardzo indywidualną, a jednocześnie oraz dla znakomitej puławskiej publiczności, naszą, wspólną”. Budujemy więc kolejny — organizujemy muzyczny cykl, który właśnie szósty. rozpoczyna drugą pięciolatkę istnienia. Magia Puław wciąż taka sama, związki Adam Klocek z najjaśniejszymi czasami polskiego oświecenia, Dyrektor Artystyczny Puławskiego Festiwalu bogatego życia kulturalnego i artystycznego, Muzycznego Wszystkie Strony Świata najlepsze tradycje Rzeczpospolitej — to da się odczuć, spacerując po puławskim parku, a tradycje artystyczne i muzyczne staramy się fot. Jarosław Antoniak kontynuować poprzez organizację naszego Festiwalu. W tym roku program tradycyjnie szeroki, otwarty na wszystkie strony świata. Od klasyki po prawykonanie muzyki nowej, napisanej na zamówienie Festiwalu, od jazzu po rock — to podróż po muzycznych światach od Mozarta i Beethovena po Łukaszewskiego, Bałdycha i Partykę. Do tego minimalizm Nymana, Glassa i Dessnera. Tradycyjnie wystąpi młoda polska elita orkiestrowa, skupiona w orkiestrze Młoda Polska Filharmonia, która zagra utwory Mendelssohna, Beethovena, Straussa i wyżej wspomnianego Pawła Łukaszewskiego. Solistą będzie wybitny młody skrzypek Jan Mracek, laureat wielu międzynarodowych konkursów muzycznych.

11 ADAM KLOCEK wystąpił obok mistrza Maksymiuka, dyrygując koncertu urodzinowego TVP Kultura. Był Stale współpracuje ze Zbigniewem Preisnerem DYREKTOR ARTYSTYCZNY PUŁAWSKIEGO orkiestrami filharmonicznymi i studenckimi związany kontraktem fonograficznym z firmą (Beautiful Country, Woman in Berlin, Funeral, (m.in. w Filharmonii Bałtyckiej oraz Filharmonii Universal Music. Gra na instrumencie Antonio Preisner’s Voices). Album Preisner’s Voices FESTIWALU MUZYCZNEGO WSZYSTKIE Krakowskiej). Stradivariego z 1717 roku. (SONY Music) z udziałem artysty otrzymał STRONY ŚWIATA status potrójnej platynowej płyty. W 2013 roku Głównym nurtem rozwoju artysty stała się Impulsem do ponownego zajęcia się miały miejsce dwie premiery muzyki Zbigniewa Dyrygent i wiolonczelista, laureat muzycznego jednak kariera wiolonczelowa. Jako laureat dyrygenturą było zetknięcie ze sztuką Preisnera z udziałem Adama Klocka jako Oscara — Grammy Award 2014, określony licznych konkursów wiolonczelowych dyrygencką jednego z najwybitniejszych dyrygenta i solisty: The Four Colours of Łódź przez Krzysztofa Pendereckiego jako jeden (m.in. w Poznaniu, Kolonii, Monachium dyrygentów XX wieku — Carlosa Kleibera. oraz Diaries of Hope (Barbican Hall w Londynie z najbardziej obiecujących dyrygentów młodszej i Nowym Jorku) oraz nagród i stypendiów Artysta otrzymał także rekomendacje z udziałem Britten Sinfonia). Wydany generacji. W 2004 roku wygrał konkurs na (C.M. von Webera, Interlochen Center dyrygenckie od Jerzego Maksymiuka, Jánosa w 2012 roku album Night in Calisia, z udziałem stanowisko dyrygenta–asystenta maestro Jana for the Arts, Europejskiej Unii Radiowo- Fürsta i Volkera Schmidta-Gertenbacha. światowej sławy trębacza jazzowego Randy’ego Lathama-Koeniga, dyrektora artystycznego Telewizyjnej — EBU) występuje w liczących Dyrygował większością orkiestr symfonicznych Breckera, otrzymał tytuł Albumu Jazzowego Filharmonii Wrocławskiej i festiwalu Wratislavia się ośrodkach muzycznych. Plany koncertowe w Polsce, w tym Sinfonia Varsovia, Polską Roku 2012 oraz Hit Roku 2012 dziennika Cantans. Od 2006 roku jest dyrektorem ostatnich lat objęły m.in. zaproszenie do Orkiestrą Kameralną, Orkiestrą Kameralną „Rzeczpospolita”. Ta sama płyta otrzymała naczelnym i artystycznym Filharmonii Kaliskiej, udziału w pierwszym wykonaniu pod batutą Filharmonii Narodowej, Orkiestrą Filharmonii Grammy Award 2014, uzyskując również status od 2011 roku dyrektorem artystycznym kompozytora Concerto grosso K. Pendereckiego, Krakowskiej, Bałtyckiej, Podlaskiej podwójnej platynowej płyty. orkiestry Młoda Polska Filharmonia, a od udział w festiwalu Europalia, inauguracji i Wrocławskiej. W latach 2007–2009 był także 2012 roku Filharmonii Częstochowskiej. VIII Forum Lutosławskiego w Filharmonii dyrygentem gościnnym orkiestry symfonicznej Adam Klocek jest dyrektorem artystycznym Od 2008 roku członek honorowy Związku Narodowej, tournee w Stanach Zjednoczonych w Arizonie (Stany Zjednoczone). Występował międzynarodowych festiwali muzycznych: Kompozytorów Rosyjskich. Odznaczony i Japonii. Za premierowe nagranie Concerto z takimi artystami jak Shlomo Mintz, Heinrich Multimedia Amber Road Festival i Wszystkie Medalem Komisji Edukacji Narodowej (2013) grosso, z orkiestrą Filharmonii Narodowej Schiff, Valery Afanassiev, Krzysztof Penderecki, Strony Świata w Puławach. Jest także i Srebrnym Medalem Gloria Artis (2014). pod batutą A. Wita, artysta otrzymał nagrodę Witold Lutosławski, Dame Evelyn Glennie, wykładowcą Akademii Muzycznej w Krakowie Fryderyk 2002. W 2003 roku wystąpił na Joshua Bell, Vadim Repin, Randy Brecker, Boris w stopniu doktora habilitowanego. Jako Występ artysty podczas Międzynarodowego galowym koncercie inaugurującym Rok Pergamenschikow, Jerzy Maksymiuk, Antoni kompozytor jest autorem muzyki kameralnej, Festiwalu Muzycznego Ermitage w Petersburgu, Krzysztofa Pendereckiego w Filharmonii Wit, Sophia Gubaidulina, Freddy Kempf, Sayaka symfonicznej, filmowej. W sierpniu 2014 roku podczas którego dyrygował Państwową Narodowej. W 2004 roku dokonał, wraz Shoji, Wanda Wiłkomirska, Jadwiga Rappe, odbyło się prawykonanie jego suity Feniks, Orkiestrą Ermitażu, został określony przez z Sinfonia Varsovia, prawykonania napisanego Leticia Moreno, Kałudi Kałudow, Pierre Amoyal, z okazji 100-lecia zburzenia Kalisza, napisanej czołowy rosyjski dziennik „Niezawisimaja dla niego Koncertu wiolonczelowego Elmar Oliveira, Julius Berger, Gilles Vonsattel, dla Dawida Podsiadło oraz Moniki Borzym. Gazieta” jako „dar niebios”. Zainteresowania Krzesimira Dębskiego. Z Leszkiem Możdżerem Ivan Monighetti, Richard Hyung-ki Joo, Naomi Koncert ten, rejestrowany przez TVP, zgromadził i zdolności dyrygenckie Adama Klocka występował w duecie określonym przez BBC Rachel Kudo, Avri Levitan, Dimitry Vassiliev, 14 tysięcy słuchaczy. zauważył Jerzy Maksymiuk, mianując go swoim jako „sensational”, którego płyta została Leszek Możdżer, Waldemar Malicki, Krzesimir „asystentem”. Jako dziesięciolatek zadyrygował bestsellerem 2005 roku, a obaj artyści, Dębski, Włodek Pawlik. po raz pierwszy orkiestrą warszawskiej jako jedyni reprezentanci świata muzyki szkoły muzycznej z Miodowej. Zaraz potem klasycznej, wystąpili podczas galowego

12 PIOTR MATWIEJCZUK Od marca 2012 roku jest redaktorem naczelnym PROGRAM 2 POLSKIEGO RADIA miesięcznika muzycznego „Muzyka w Mieście”, wydawanego przez Narodowe Forum Muzyki. PROWADZENIE KONCERTÓW Teksty muzyczne i recenzje publikował w wielu polskich czasopismach kulturalnych, m.in. w „Tygodniku Powszechnym”, dwutygodniku Dziennikarz radiowy, publicysta i krytyk „Ruch Muzyczny”, „Gazecie Wyborczej”, muzyczny, absolwent Instytutu Muzykologii dwumiesięczniku „Czas Kultury”, kwartalniku Uniwersytetu Warszawskiego. Od 2002 roku jest „Ethos”, w portalu dwutygodnik.com. dziennikarzem redakcji muzycznej Programu 2 Polskiego Radia. Prowadzi autorskie audycje muzyczne, publicystyczne, bloki programowe, transmisje koncertów. Jest autorem opracowań muzycznych kilku słuchowisk w Teatrze Polskiego Radia. Dla Polskiego Radia przeprowadził kilkadziesiąt wywiadów z wybitnymi muzykami, m.in. z Johnem Eliotem Gardinerem, Philippem Herreweghem, Philippem Jarrousky’m, Gustavem Leonhardtem, Anne-Sophie Mutter, Marią João Pires, Jonathanem Plowrightem, Christiną Pluhar, Jordim Savallem, Andreasem Schollem, Andreasem Staierem, Maximem Vengerovem. W 2006 roku otrzymał nagrodę im. Witolda Hulewicza „za wybitne osiągnięcia radiowe”. Był współpracownikiem Działu Literackiego Teatru Wielkiego Opery Narodowej w Warszawie, gdzie przygotował książki programowe do spektakli Mariusza Trelińskiego, Keitha Warnera, Natalii Korczakowskiej, Laco Adamika.

13 LOKALIZACJE, BILETY POK Dom Chemika, ul. Wojska Polskiego 4 bilety: 0–15 zł, kasy: (81) 886 20 24

Sala kongresowa IUNG — Pałac Czartoryskich, ul. Czartoryskich 8 — wstęp wolny

Klub Oskar, ul. Piłsudskiego 30 — wstęp wolny

Prowadzenie koncertów: Piotr Matwiejczuk — Program 2 Polskiego Radia

PROGRAM FESTIWALU 07.11.2015 • SOBOTA 19:00 • POK DOM CHEMIKA KONCERT OTWARCIA / Z KAZDA CHWILA I STALOSCIA -MARCIN PARTYKA / PRAWYKONANIE ORKIESTRA SYMFONICZNA FILHARMONII KALISKIEJ, SEKSTET WOKALNY PROMODERN, A. KLOCEK -DYRYGENT REP.: M. PARTYKA, W.A. MOZART 08.11.2015 • NIEDZIELA 19:00 • POK DOM CHEMIKA KWARTETY FLETOWE / W.A. MOZART, K. PENDERECKI, J. BIELECKI L. DLUGOSZ -FLET, K. LEKSYCKI -SKRZYPCE, I. NIECIAG -ALTOWKA, A. KLOCEK -WIOLONCZELA 09.11.2015 • PONIEDZIALEK 19:00 • POK DOM CHEMIKA MAMIKO UEYAMA -RECITAL FORTEPIANOWY REP.: J.S. BACH, L. VAN BEETHOVEN, R. SCHUMANN, B. BARTOK, I.J. PADEREWSKI, R. STATKOWSKI, K. SZYMANOWSKI, F. CHOPIN 10.11.2015 • WTOREK 19:00 • POK DOM CHEMIKA ADAM BALDYCH IMAGINARY QUARTET A. BALDYCH -SKRZYPCE, P. TOMASZEWSKI -FORTEPIAN, M. KAPCZUK -KONTRABAS, P. DOBROWOLSKI -PERKUSJA 11.11.2015 • SRODA • SALA KONGRESOWA IUNG • PALAC CZARTORYSKICH 17:00 PRZESZLOSC -PRZYSZLOSCI -HASLEM NIEPODLEGLOSCI* KONCERT UCZNIOW PANSTWOWEJ SZKOLY MUZYCZNEJ I ST. W PULAWACH IM. ROMUALDA TWARDOWSKIEGO 18:00 KONCERT KWARTETOWY -B. DESSNER, P. GLASS, M. NYMAN, P. LUKASZEWSKI STRING.LAB 11.11.2015 • SRODA 20:00 • KLUB OSKAR SCENA OFF -COSOVEL / THE FERAL TREES COSOVEL: I. SORENSON -SPIEW, INST. KLAWISZOWE; A. POLAK -BAS, GITARA, UKULELE; W. JAKUBOWSKA -PERKUSJA; D. SKARZYNSKI -WIZUALIZACJE LIVE / THE FERAL TREES: M. WOODS -SPIEW; M. ANTAS -BAS; G. NAPORA -GITARA; D. RYSKI -PERKUSJA; M. KLIMCZAK -INST. KLAWISZOWE, SPIEW; M. KRASOWSKA -ALTOWKA 12.11.2015 • CZWARTEK 19:00 • POK DOM CHEMIKA SAAGARA / W. ZIMPEL -KLARNET ALTOWY, KHAEN; G. UDUPA -GHATAM, KONNAKOL; B. HALAMBI -KHANJIRA; K RAJA -THAVIL; M.N. KARTHIK -SKRZYPCE *Koncert realizowany przez Stowarzyszenie 13.11.2015 • PIATEK 19:00 • POK DOM CHEMIKA Przeszłość — Przyszłości, Państwową Szkołę Muzyczną I st. w Puławach im. Romualda KONCERT ZAMKNIECIA / MLODA POLSKA FILHARMONIA -P. LUKASZEWSKI, F. MENDELSSOHN-BARTHOLDY, R. STRAUSS, L. VAN BEETHOVEN Twardowskiego, Instytut Uprawy Nawożenia MLODA POLSKA FILHARMONIA, J. MRACEK -SKRZYPCE, A. KLOCEK -DYRYGENT i Gleboznawstwa w Puławach

15 07.11.2014 • SOBOTA 19:00 i krytykę jako jeden z wyróżniających się Puławski Ośrodek Kultury Dom Chemika, zespołów orkiestrowych w kraju. W sezonie sala widowiskowa, ul. Wojska Polskiego 4 2006–2007 Filharmonia powołała do życia Międzynarodowy Festiwal Muzyczny KONCERT OTWARCIA | Z każdą chwilą Bursztynowy Szlak (Multimedia Amber Road i stałością — Marcin Partyka Festival), który stał się ważnym wydarzeniem PRAWYKONANIE muzycznym w kraju.

Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Kaliskiej Wystąpili lub w najbliższym czasie wystąpią Sekstet wokalny proMODERN na nim międzynarodowej sławy artyści: Adam Klocek — dyrygent Collegium Vocale Gent, King’s Singers, Shlomo Mintz, Randy Brecker, Sophia Gubaidulina, Marcin Partyka (ur. 1983) — Utwór na Freddy Kempf, Sayaka Shoji, Pierre Amoyal, orkiestrę symfoniczną i sekstet wokalny Elmar Oliveira, Julius Berger, Kristian ’Z każdą chwilą i stałością’ (2015) | Bezuidenhout, Gilles Vonsattel, Richard PRAWYKONANIE Hyung-Ki Joo, Marcelo Nisinman, Kałudi Kałudow, Avri Levitan, Evgenyi Samoylov, Wolfgang Amadeus Mozart (1756–1791) — Marc Kadin, Dimitry Vassiliev, Jacek Kasprzyk, Symfonia nr 40 g-moll, KV 550 (1788) Jerzy Maksymiuk, Zbigniew Preisner, Jadwiga Rappé, Leszek Możdżer, Waldemar Malicki, WYKONAWCY Krzesimir Dębski, Włodek Pawlik, Brahms Trio, Dimension Trio. Filharmonia organizuje także ORKIESTRA SYMFONICZNA FILHARMONII Festiwal Muzyczny Południowej Wielkopolski KALISKIEJ — zespół występował z wybitnymi odbywający się latem w najpiękniejszych polskimi solistami i dyrygentami, są wśród zabytkowych obiektach regionu. W 2008 nich: Dimitry Vassiliev, Wanda Wiłkomirska, roku orkiestra, z udziałem solisty Macieja Janusz Olejniczak, Piotr Paleczny, Rafał Grzybowskiego, dokonała pierwszego w Polsce Blechacz, Ewa Pobłocka, Wiesław Ochman, i piątego na świecie wykonania koncertu Konstanty Andrzej Kulka, Waldemar Malicki, fortepianowego (napisanego w latach Bogusław Madey. Orkiestra występowała 70. XX wieku dla Radu Lupu) światowej sławy w Filharmonii Narodowej, Studiu pianisty polskiego pochodzenia Andrzeja Koncertowym Polskiego Radia S-1, Filharmonii Czajkowskiego. Ostatnie dokonania zespołu Wrocławskiej i Poznańskiej. Posiada w swoim to m.in. udział w zakończeniu Ursynowskiego dorobku kilka wydawnictw płytowych. Festiwalu Muzycznego w Warszawie Jest obecnie postrzegana przez artystów z udziałem pianisty Waldemara Malickiego,

16 występ w Filharmonii Wrocławskiej na którego wystąpili m.in. Gabriela Kulka, Tomáš festiwalu Jazztopad w autorskim projekcie Kocko & Orchestr, charyzmatyczny lider zespołu Włodka Pawlika, galowy koncert wspólnoty Turbo, Grzegorz Kupczyk wraz z zespołem belgijskiej w Polsce w Filharmonii Narodowej Ceti. Koncert ten, będący pierwszym w Warszawie oraz koncert muzyki filmowej koncertem orkiestry symfonicznej z zespołem Zbigniewa Preisnera, który wystąpił z orkiestrą hardrockowym w Polsce, został entuzjastycznie Filharmonii Kaliskiej także jako dyrygent. przyjęty przez krytyków i publiczność, a jego Międzynarodowy rozgłos zyskała orkiestra owocem jest płyta DVD. Ostatni projekt udaną próbą pobicia rekordu Guinnessa orkiestry z tego cyklu to wspólny występ w kategorii koncert na największej głębokości. z zespołem Zakopower, w aranżacjach Koncert ten, z udziałem rosyjskiego wirtuoza przygotowanych dla Filharmonii Kaliskiej. skrzypiec Dimitry Vassilieva, odbył się na głębokości 600 metrów pod ziemią w kopalni Na przestrzeni ostatnich sezonów Filharmonia soli w Kłodawie. była animatorem nowych projektów muzycznych takich jak Międzynarodowy Ostatnie występy zagraniczne to m.in. Festiwal Perkusyjny, a także nowych kompozycji galowy koncert z okazji 67. rocznicy wybuchu i opracowań. Na zamówienie zespołu Mariusz II wojny światowej w Berlinie (Berliner Dom), Matuszewski dokonał pierwszego w historii występ w sali koncertowej Konserwatorium opracowania na orkiestrę symfoniczną Królewskiego w Brukseli i otwarcie sezonu 24 preludia Fryderyka Chopina. Kolejnym fot. Tomasz Wolff muzycznego południowej Flandrii w Tielt. zamówieniem było Oratorium na Boże W latach 2007–2009 zespół dał m.in. Narodzenie Fryderyka Stankiewicza, które koncert w Berlinie, odbył tournée w krajach odniosło duży sukces. Od wielu lat orkiestra ButterflyG. Pucciniego, Fidelio L. van instytucji. Ukazała się też płyta z nagraniem Beneluksu, otrzymał również zaproszenie do towarzyszy wirtuozom światowej pianistyki Beethovena, Don Pasquale G. Donizettiego. Via Crucis P. Łukaszewskiego, kolejne płyty to udziału w inauguracji I Międzynarodowego podczas koncertów inaugurujących kolejne Orkiestra posiada w swoim dorobku kilka Credo H. Seroki (2007) oraz specjalna płyta Konkursu Wiolonczelowego im. Krzysztofa edycje Międzynarodowego Festiwalu Chopin wydawnictw płytowych: Pasja wg św. Jana DVD Akordy słów (2009), rejestrująca występ Pendereckiego w Krakowie. Orkiestra w Barwach Jesieni w Antoninie. Zespół J.S. Bacha (1999, pierwsze polskie nagranie orkiestry z liderem zespołu Turbo, Grzegorzem wystąpiła także w relacjonowanym przez TVP zapraszano również do udziału w Chanterelle całej Pasji), Koncert fortepianowy e-moll Kupczykiem oraz zespołem Ceti. W 2010 roku koncercie Festiwalu Filmu i Sztuki Dwa Brzegi Festival. U progu nowego tysiąclecia, dzięki op. 11 F. Chopina i Koncert fortepianowy ukazało się potrójne wydawnictwo Preisner’s w Kazimierzu Dolnym z udziałem Włodka wspólnej inicjatywie Teatru Wielkiego d-moll op. 30 S. Rachmaninowa w wykonaniu Voices. Trzecia płyta Danse Macabre została Pawlika i jego Trio. Orkiestra stale uczestniczy w Poznaniu i Filharmonii Kaliskiej, powstała chińskiego pianisty Wen Yu Shena. Płyta nagrana z Orkiestrą Symfoniczną Filharmonii (jako zespół in residence) w koncertach Scena Operowa w Kaliszu. Dzięki temu Swing Meets Symphony (2000) jest rejestracją Kaliskiej, a gościnnie wystąpili: Adam Klocek Festiwalu Siedmiu Spotkań w Brwinowie koło melomani z terenu południowej Wielkopolski wspólnego koncertu orkiestry z kwartetem (solo na wiolonczelę), Mathias Eick (solo na Warszawy. Ciekawym projektem okazał się cykl mieli możliwość wysłuchania dzieł operowych: Tomasza Bielskiego w Filharmonii Narodowej trąbkę) oraz dwaj młodzi kontratenorzy — koncertów „Filharmonia nie gryzie”, podczas Czarodziejskiego fletu W.A. Mozarta, Madame w roku jubileuszowym 100-lecia istnienia tej Marcel i Nikodem Legun.

17 W 2012 roku ukazała się płyta Night in Calisia Zespół współpracuje z najlepszymi „W swoich działaniach proMODERN i entuzjazm w podejmowaniu nowych — album z muzyką Włodka Pawlika związany polskimi kompozytorami, stając się dla nich demonstruje potężny format talentów wyzwań artystycznych sprawiają, że sekstet z obchodami 1850-lecia Kalisza, najstarszego inspiracją. Koncertuje dla wielu krajowych muzycznych i organizacyjnych swoich proMODERN ma przed sobą długą estradową miasta w Polsce, których muzyczną kulminacją instytucji, prezentując atrakcyjne programy członków, na które składają się: wyjątkowa przyszłość”. | Daniel Cichy — redaktor naczelny był premierowy koncert (2010). W koncercie i udowadniając, że muzyka współczesna może muzykalność, twórcza pasja, doskonały Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, krytyk udział wzięli: legendarny trębacz Randy być przede wszystkim piękna i przyjemna do warsztat i pracowitość”. | Paweł muzyczny, muzykolog Brecker, Włodek Pawlik Trio oraz Orkiestra słuchania. Repertuar grupy obejmuje dzieła Łukaszewski — kompozytor, dyrygent, Symfoniczna Filharmonii Kaliskiej. Album muzyki klasycznej ostatniego półwiecza profesor UMFC „Miałem ogromną przyjemność pracować w rankingu „Rzeczpospolitej” uzyskał tytuły i najnowsze kompozycje pisane dla zespołu. z proMODERN w 2013 roku. Są ekscytującą, „Album roku 2012” oraz „Hit roku 2012”, Zdobywca dwóch nagród Fryderyk 2015 za „Kunszt wykonawczy, znajomość wielu utalentowaną i bardzo profesjonalną grupą a amerykańskie wydanie (Summit Records) swój debiutancki album Where are You. Pieces technik wokalnych, a nade wszystko muzyków, i polecam ich każdemu poważnemu znalazło się na prestiżowej liście pięćdziesięciu from Warsaw. Założycielem i kierownikiem bardzo dobra wewnętrzna komunikacja festiwalowi oraz promotorowi muzycznemu”. | najczęściej emitowanych nagrań płytowych we artystycznym proMODERN jest Piotr Pieron. pomiędzy śpiewakami oraz zaangażowanie Philip Lawson — śpiewak, kompozytor wszystkich rozgłośniach jazzowych w Stanach Zjednoczonych. W 2014 roku album otrzymał Skład: Katarzyna Bienias — sopran nagrodę Grammy Award w kategorii Best Large (gościnnie), Ewa Puchalska — mezzosopran, Jazz Ensemble Album. Nagrodzona Grammy Ewelina Rzezińska — mezzosopran, Andrzej płyta uzyskała we wrześniu 2014 roku status Marusiak — tenor, Krzysztof Chalimoniuk — podwójnej platynowej i pozostaje nadal baryton, Piotr Pieron — bas. w czołówce bestsellerów najważniejszych sieci sprzedaży w Polsce. promodern.pl facebook.com/promodern Od 2006 roku dyrektorem naczelnym i artystycznym Filharmonii Kaliskiej jest Adam ADAM KLOCEK — biogram str. 12 Klocek. filharmoniakaliska.pl facebook.com/Filharmonia.Kaliska

SEKSTET WOKALNY PROMODERN — jedyny w Polsce zespół wokalny specjalizujący się w wykonawstwie muzyki współczesnej. Wypełnia lukę na polskim rynku muzycznym. W jego skład wchodzą wybitni śpiewacy soliści, gruntownie wykształceni muzycy. REPERTUAR

18 Orkiestry Radiowej, Orkiestry Akademii Wolfgang Amadeus Mozart oczywiście doszukiwać się związków z nie Marcin Partyka Beethovenowskiej, Orkiestry Kameralnej Symfonia nr 40 g-moll, KV 550 (1788) najlepszą w tamtym czasie sytuacją życiową Utwór na orkiestrę symfoniczną i sekstet Aukso, Filharmonii Świętokrzyskiej, 1. Molto allegro kompozytora, ze spadkiem przychylności wokalny ‘Z każdą chwilą i stałością’ (2015) | Królewskiej Orkiestry Symfonicznej, 2. Andante wśród wiedeńskiej publiczności czy burzliwym PRAWYKONANIE Filharmonii Pomorskiej, Big-Bandu Politechniki 3. Menuetto: Allegretto okresem w życiu małżeńskim. Można jednak 1. W imię Ojców Warszawskiej. Kompozycje Marcina Partyki 4. Finale: Allegro assai ten fatalizm zapisany w Symfonii nr 40 2. Po pierwsze są wykonywane przez artystów, takich jak: g-moll odczytać bardziej ogólnie i pokusić się 3. Wszystkie Marie świata Ewa Błaszczyk, Anna Serafińska, Hania Stach, Symfonię nr 40 g-moll, KV 550 Mozart o przeniesienie wniosków na poziom refleksji 4. Z każdą chwilą i stałością Olga Szomańska, Artur Andrus, Mariusz skomponował zaledwie w dwa miesiące, egzystencjalnej i eschatologicznej. Opinie nie 5. Po czwarte Orzechowski, Andrzej Poniedzielski, Zbigniew latem 1788 roku, łącznie z dwoma innymi są tutaj zgodne. Niektórzy — jak np. Robert 6. Po piąte Zamachowski i in. Kierownik muzyczny symfoniami: Es-dur (KV 543) i C-dur (KV 551), Schuman, który akcentował lekkość i wdzięk 7. Pieśń Kazuara wielu koncertów, widowisk muzycznych ostatnimi w jego dorobku. Wszystkie trzy utworu — wskazują na jego zróżnicowany 8. Chciałbym, abyś opowiedziała mi o swojej oraz programów rozrywkowych w Polskim są powszechnie interpretowane w duchu charakter i nawiązania do stylu opery buffa, samotności Radio i TVP. Jako kompozytor i aranżer romantycznym — powstały bez odniesienia argumentując, że te elementy humorystyczne 9. Moja autarkia muzyki teatralnej współpracował z licznymi do jakiegokolwiek praktycznego celu. „Być i taneczne, wraz z radosnym brzmieniem części 10. Zanim polskimi reżyserami (Ł. Czuj, K. Jaślar, może, że tymi trzema symfoniami Mozart ostatniej, są nie do pogodzenia z interpretacją A. Klucznik, W. Kościelniak, J.J. Połoński, nigdy nie dyrygował — zastanawia się Alfred mówiącą, że w utworze dominuje „strach Debiut kompozytorski Marcina Partyki A. Rozhin, J. Szurmiej, B. Zaczykiewicz), dla Einstein, biograf kompozytora — i że ich nigdy i cierpienie”. Inni natomiast zwracają uwagę na tak wielki aparat wykonawczy. Utwór m.in: Teatru Studio im. Stanisława Ignacego nie usłyszał. Ale może to symboliczne dla na fragmenty pozwalające zanurzyć się traktuje o sprawach natury filozoficznej, Witkiewicza w Warszawie, Teatru im. Wandy ich pozycji w dziejach muzyki i ludzkości: już słuchaczowi „w otchłań duszy”. Przedstawiają eschatologicznej, astralnej. To bardzo Siemaszkowej w Rzeszowie, Teatru Piosenki nie ma zamówienia, nie ma bezpośredniego dzieło jako odzwierciedlenie pesymizmu osobista rozprawka kompozytora na tematy we Wrocławiu, Teatru im. Hansa Christiana celu, jest tylko apel do wieczności”. Na i czarnowidztwa, podkreślając jednocześnie Boga lub Jego braku, życia i śmierci, a także Andersena w Lublinie, Teatru Konsekwentnego uwagę zasługuje to, że poszczególne partie nowatorski charakter dzieła — wyrażanie indywidualna interpretacja Dekalogu. Do w Warszawie, Teatru Muzycznego Roma Symfonii nr 40 g-moll nie są ograniczone osobistych emocji nie stanowiło przecież własnych tekstów autor skomponował w Warszawie, Teatru Ateneum im. Stefana możliwościami instrumentów oraz obecność cechy dzieł epoki. Alfred Einstein pisze nawet: muzykę nawiązującą do najlepszych tradycji Jaracza w Warszawie, Teatru Powszechnego tematów o charakterze wokalnym, tak „I jeśli przeniesiemy się wyobraźnią w tamtą postromantycznych: Richarda Straussa w Łodzi, Teatru Dramatycznego im. Gustawa charakterystycznych przecież dla melodyki epokę, która nie lubiła oglądać cudzych i Richarda Wagnera. Holoubka w Warszawie, Teatru Rozrywki Mozarta, czerpiącej z głosu ludzkiego. Utwór dramatów bez zasłony narzuconej wstydliwie w Chorzowie, Teatru Syrena w Warszawie, rozpoczyna przyciszone, pulsujące otwarcie, przez powściągliwość lub wyraźną przesadę, MARCIN PARTYKA (ur. 1983) — kompozytor, Teatru Groteska w Krakowie, Teatru im. które dość szybko staje się głośniejsze zrozumiemy, że mogli współcześni Mozarta aranżer, pianista. Absolwent Akademii Wilama Horzycy w Toruniu, Teatru Nowego i głośniejsze, domagając się od słuchacza jego uważać tę symfonię za ‘okropną’”. Obecnie Muzycznej im. Karola Szymanowskiego im. Tadeusza Łomnickiego w Poznaniu. pełnej uwagi. Charakterystyczna intensywność trzeba jednak docenić fatalizm tej muzyki — w Katowicach w klasie fortepianu jazzowego tego fragmentu — jak i całej kompozycji uwidaczniające się w niej uczucie rezygnacji, u prof. Wojciecha Niedzieli (2009). — porusza swoją dramatyczną wymową które nie zostaje oczyszczone w przeżyciu Aranżował i komponował m.in. dla: Polskiej i sugeruje kolejne interpretacje. Można katharsis. Chyba że uznamy, iż Symfonia

19 nr 40 g-moll stanowi część środkową cyklu, J.Ch. Bacha, pod jego wpływem komponuje kolejne symfonie, Symfonię koncertującą E-dur, nr 41 ‘Jowiszową’, ostatnią z napisanych a oczekiwany finał odnajdziemy w Symfonii pierwsze symfonie. W Wiedniu studiuje koncerty i sonaty fortepianowe oraz utwory przez Mozarta. W tym samym roku powstaje C-dur ‘Jowiszowej’. partytury Haydna. Podczas włoskiej podróży religijne, w tym przede wszystkim Mszę C-dur Msza c-moll ‘Wielka’, wirtuozowskie partie zostaje przyjęty do sławnej Accademia ‘Koronacyjną’. Wzywany przez ojca wraca do wokalne Mozart pisze z myślą o żonie WOLFGANG AMADEUS MOZART (1756– Filarmonica, a po pomyślnym przejściu Salzburga na początku 1780 roku i wkrótce Konstancji. Wkracza tym samym w najbardziej 1791) — urodzony w Salzburgu austriacki sprawdzianu umiejętności w zakresie dramatu otrzymuje zamówienie na napisanie opery owocny i satysfakcjonujący okres swojego kompozytor, wraz z Haydnem i Beethovenem muzycznego dostaje zlecenie na napisanie na rozpoczęcie sezonu w Monachium, dokąd życia. W 1784 roku poznaje i zaprzyjaźnia zaliczany do klasyków wiedeńskich oraz opery. W Bolonii poznaje kompozytora wyjeżdża, aby kończyć dzieło i nadzorować się z Josephem Haydnem; przyszli klasycy uznawany za jednego z największych G.B. Martiniego. Po koncercie papieskim próby. Premiera opery Idomeneo, król Krety wiedeńscy grywają razem w kwartecie kompozytorów w historii muzyki zachodniej. w Rzymie zostaje odznaczony Orderem Złotej przynosi Mozartowi sukces. Uwikławszy smyczkowym. Działalność koncertowa Przychodzi na świat jako ostatni z siedmiorga Ostrogi. Podczas wszystkich podróży tworzy się w poważny konflikt z arcybiskupem i kompozytorska kolejnych sezonów wpływa dzieci. Ojciec Leopold jest skrzypkiem wiele dzieł na zlecenia kolejnych możnych. Colloredo — sfrustrowany kompozytor od pozytywnie na sytuację finansową Mozarta. orkiestry dworskiej, wkrótce zostaje W 1773 roku, w Mediolanie, komponuje motet dawna szukał okazji do zerwania tej relacji, Z żoną wiodą przyjemne, nieco rozrzutne nominowany zastępcą kapelmistrza oraz Exsultate, jubilate; utwór ten jest chętnie niejednokrotnie prowokując konflikty — i ekstrawaganckie życie. Nie potrwa to jednak publikuje podręcznik gry na skrzypcach. Od wykonywany także współcześnie. W tym postanawia zamieszkać w Wiedniu. Poniżony długo — słynący ze zmienności estetycznych najmłodszych lat chłopiec przejawia niezwykły samym roku arcybiskup Salzburga Hieronymus przez arcybiskupa oraz chcąc zachować uczuć Wiedeń znajdzie sobie bowiem wkrótce talent do muzyki, jako pięciolatek zaczyna von Colloredo mianuje go nadwornym niezależność, nie daje się przekonać ojcu, nowych idoli. Mozart komponuje Kwintet na komponować i daje swój pierwszy koncert. koncertmistrzem. Mozart rozpoczyna pracę który nakazuje mu pojednać się z pracodawcą. fortepian i instrumenty dęte, kończy pracę Muzycznymi uzdolnieniami obdarzona jest nad koncertami skrzypcowymi; cykl ten Jak pisze biograf kompozytora: „Mozart nad dedykowanymi Haydnowi kwartetami także jego starsza siostra. Ojciec uczy ich zostanie zamknięty w 1777 roku. W tym czasie nauczył się nienawidzić swego rodzinnego smyczkowymi. Doceniając wiedzę i talent muzyki, języków i przedmiotów akademickich. komponuje również symfonie, sonaty, kwartety miasta i wierzy, ma nadzieję, iż odwróci się Mozarta, Haydn określa go największym ze O małym Mozarcie mówi: „Cud, któremu smyczkowe, msze, opery oraz koncerty odeń na zawsze”. W Wiedniu „wolny artysta” znanych mu osobiście kompozytorów: „Moi Bóg pozwolił narodzić się w Salzburgu”; jest fortepianowe, z których za przełomowy uznaje Mozart występuje jako pianista, rozsławiając przyjaciele nieraz pochlebiają mi, utrzymując, przekonany, że cud ten powinien poznać się dziewiąty z cyklu. Pracę w Salzburgu Mozart koncertami swoje nazwisko i pracuje nad operą iż odznaczam się genialnością, ale on wyraźnie także cały świat. W 1762 roku zaczyna uznaje za będącą poniżej jego możliwości oraz Uprowadzenie z Seraju, której premiera zostaje górował nade mną”. Kolejne lata przynoszą zabierać więc dzieci w podróże artystyczne; źle płatną, zaczyna rozważać opuszczenie przyjęta pozytywnie. Dzieła Mozarta są od tej dwie premiery operowe — najważniejsze ówczesne tournées Mozarta obejmują m.in. rodzinnego miasta. W wieku 21 lat zaczyna pory regularnie wykonywane w państwach utwory tego gatunku napisane przez Mozarta Monachium, Frankfurt, Wiedeń, Brukselę, odczuwać potrzebę uwolnienia się spod niemieckojęzycznych, ustala się przez to jego — Wesele Figara i Don Giovanniego, obie Bratysławę, Pragę, Paryż, Londyn, Hagę nadzoru ojca, podróżuje w poszukiwaniu renoma. Poważne zmiany następują także z librettem Lorenza da Ponte. Powstaje również i Amsterdam. Gra na dworach, w pałacach pracy (niestety, bez powodzenia) do Niemiec w życiu prywatnym, w 1782 roku — wbrew III kwintet smyczkowy C-dur, najbardziej szlacheckich i kościołach, poznając ważne i Francji, gdzie dodatkowo, pomimo sukcesu stanowisku ojca — żeni się ze śpiewaczką rozwinięty ze wszystkich utworów kameralnych osobistości oraz artystów. Niestety, musi Symfonii Paryskiej, nie może znaleźć uznania Konstancją Weber. Studiuje partytury Mozarta oraz serenada Eine kleine Nachtmusik pogodzić się z prymitywnymi warunkami wśród tutejszych miłośników muzyki. Jakby na Bacha i Händla, co w przyszłości przyniesie — jedno z „rozrywkowych” dzieł. W 1787 podróży, często również przechodzi poważne przekór tej sytuacji wzrasta w tym czasie jego kompozycje wykorzystujące stylistykę roku Mozart zostaje mianowany „nadwornym choroby. Jako ośmiolatek poznaje w Londynie poczucie kompozytorskiego powołania. Pisze barokową — operę Czarodziejski flet i Symfonię kameralistą” cesarza Józefa II, w wyniku czego

20 skupia się właśnie na tworzeniu utworów tego niej nie należał, był po prostu „dworskim kreatywnością i przenikliwością umysłu, ale rodzaju; komponuje menuety i kontredanse. pracownikiem”, co niejednokrotnie dawano mu także — nieposkromioną fantazją. Mozart Mimo że wynagrodzenie nie należy do odczuć. Obdarzony wykwintnymi manierami jest ponadto doskonałym przeciwieństwem najwyższych, posada ta jest dla Mozarta pozwalał sobie czasem na rubaszny czy tak zwanego twórcy stylu narodowego. ważna, gdyż osiągnąwszy w Wiedniu pewną nawet wulgarny dowcip. Wysokie poczucie Przekraczając w częstych podróżach granice pozycję, nie potrafi zejść poniżej standardów własnej wartości nakazywało mu podchodzić geograficzne, ignorował je także w swoich życia, do których zdążył się przyzwyczaić. lekceważąco do innych, wbrew sugestiom dziełach, które nie są ani niemieckie, ani Do finansowych rozterek i niepowodzeń ojca nie poświęcał wystarczająco dużo francuskie, ani włoskie. Był kompozytorem dochodzi jeszcze wzrastające poczucie uwagi temu, by dobrze o nim mówiono. Jego wyjątkowo wszechstronnym, napisał osamotnienia czy wręcz odrzucenia. Chcąc artystyczne ambicje zawsze pozostawały 40 symfonii, kilkadziesiąt koncertów na pomóc fortunie, z końcem lat 80. podróżuje w sprzeczności z oczekiwaniami ojca, który, instrumenty solowe z towarzyszeniem do Berlina, Frankfurtu i Mannheim; osiąga, gdy tylko zrozumiał, że syn przestaje być orkiestry, wiele utworów sakralnych — niestety, jedynie sporadyczne sukcesy. Ostatni atrakcją jako nazbyt dojrzały na to, by być w tym blisko 20 mszy, kilkanaście oper, rok życia stanowi czas dużej produktywności cudownym dzieckiem, naciskał na zdobycie które weszły do klasyki gatunku oraz utwory — powstaje opera Czarodziejski flet, Koncert jakiegoś porządnego stanowiska. Ale Mozart kameralne i solowe. Jako jedyny z wielkich fortepianowy nr 27, Koncert klarnetowy A-dur, nie lubił zabiegać o względy środowiska kompozytorów nie stronił również od muzyki ostatni z serii kwintetów smyczkowych oraz i lokalnych notablów. Intensywna praca nad rozrywkowej, pisanej na zamówienia dworów: utwory sakralne Ave verum corpus i Requiem. kolejnymi kompozycjami doprowadzała go są wśród nich tańce, serenady i divertimenta. Pracę nad tym ostatnim przerywa śmierć, do rozstroju emocjonalnego, owocującego Styl klasyczny przejawia się u Mozarta na prośbę żony Konstancji dzieło zostaje nieprotokolarnymi zachowaniami. Sugeruje w przejrzystości, równowadze, klarowności dokończone przez Josepha Eyblera i Franza się także, że Mozart mógł chorować na struktury oraz jedności poszczególnych X. Süssmayera. Mozart umiera nagle w wieku zespół Tourette’a. Renoma Mozarta sprawiła, części, które wyłaniają się spod uproszczonej 35 lat, na skutek błyskawicznie rozwijającej się że jeszcze z końcem XVIII wieku wydawcy interpretacji, sprowadzającej jego twórczość choroby bakteryjnej. podjęli pracę nad pełnym wydaniem jego do lekkich i melodyjnych — czy wręcz błahych dzieł. Wkrótce ukazała się również pierwsza i wygładzonych formalnie — utworów. Od momentu zamieszkania w Wiedniu Mozart biografia kompozytora. Jeszcze w XIX wieku Wiedeński klasyk chciał komponować dzieła starał się pozostawać w samym centrum akcentowano skończoną doskonałość dzieł trudne, ale takie, gdzie trudność nie będzie artystycznego życia stolicy. Przyjaźnił się oraz pierwiastek boski tkwiący w Mozarcie, się narzucać słuchaczowi. W odbiorze z artystami i arystokratami, został członkiem idealizując nieco jego osobę: „Jako artysta, kompozycja ma brzmieć tak, „jakby od razu się loży masońskiej. Czuł, że takie towarzystwo jako muzyk, Mozart wydaje się istotą ‘nie ją dało zagrać”. narzuca pewien styl życia, dlatego trudno z tego świata’”. Perspektywa XX wieku ukazała mu było zapanować nad wydatkami i mimo go jako artystę o niezwykle zróżnicowanym okresów stabilizacji finansowej ciągle nękały zakresie wyrazu. Cudowne dziecko ustąpiło go troski o ewentualne honoraria. Obracał wizerunkowi poważnego artysty, cechującego się w kręgach arystokracji, ale przecież do się benedyktyńską wręcz pracowitością,

21 08.11.2014 • NIEDZIELA 19:00 Hall w Nowym Jorku, Musikverein Goldener Puławski Ośrodek Kultury Dom Chemika, Saal i Konzerthaus w Wiedniu, Konzerthaus sala widowiskowa, ul. Wojska Polskiego 4 w Berlinie, Filharmonii Monachijskiej Gasteig Carl-Orff-Saal, Herkulessaal w Monachium, KWARTETY FLETOWE — W.A. Mozart, Gewandhaus w Lipsku. Grał pod batutą K. Penderecki, J. Bielecki gwiazd, takich jak: Zubin Mehta, James Levine, Krzysztof Penderecki, Jacek Kaspszyk, Łukasz Długosz — flet Agnieszka Duczmal, Helmuth Rilling, Jerzy Krzysztof Leksycki — skrzypce Maksymiuk. Zapraszany wielokrotnie do Ilona Nieciąg — altówka wykonania koncertu fletowego Krzysztofa Adam Klocek — wiolonczela Pendereckiego pod batutą kompozytora, z którym nagrał płytę w 2014 roku. Artysta Wolfgang Amadeus Mozart (1756–1791) — dokonał wielu nagrań archiwalnych, radiowych, Kwartet fletowy D-dur, KV 285 (1777) telewizyjnych oraz CD w kraju i za granicą, Krzysztof Penderecki (ur. 1933) — Kwartet na które zostały bardzo wysoko ocenione przez klarnet i trio smyczkowe (1993); w opr. partii krytykę polską i europejską. Wielu wybitnych fletowej: Łukasz Długosz współczesnych kompozytorów dedykowało Janusz Bielecki (ur. 1961) — Wariacje na flet artyście swoje utwory, m.in.: Enjott i trio smyczkowe ‘Kolory lata’ (2012) Schneider, Michael Colina, Harald Genzmer, Kaja Saariaho, Paweł Mykietyn, Grażyna WYKONAWCY Pstrokońska-Nawratil, Piotr Moss. Jego koncerty były wielokrotnie transmitowane ŁUKASZ DŁUGOSZ — przez krytyków przez najważniejsze stacje radiowe, m.in.: uznawany za jednego z najwybitniejszych BBC Radio 3, SWR, BR4, Deutschlandradio flecistów. Absolwent Hochschule für Musik Kultur, Polskie Radio Program 2, NDR, Radio und Theater w Monachium, Conservatoire France, RMF Classic. Juror międzynarodowych National Supérieur de Musique et de konkursów fletowych. Prowadzi kursy Danse w Paryżu oraz Yale University w New mistrzowskie w Europie i Azji. Za wybitne Haven. Zwycięzca wielu prestiżowych osiągnięcia otrzymał szereg prestiżowych konkursów międzynarodowych, m.in. nagród i nominacji, m.in.: Gloria Artis, Gasteig w Paryżu, Monachium, Odense, Viggiano. Musikpreis, Ministra Kultury i Dziedzictwa Koncertuje jako solista i kameralista Narodowego, Zeit Preis, Deutsche Stiftung w Europie, Azji i Stanach Zjednoczonych. Musikleben, Paszporty Polityki i Gwarancje Współpracuje z renomowanymi orkiestrami Kultury. Narodowy Bank Polski sfinansował film europejskimi. Występował m.in. w Carnegie o artyście, prezentowany na antenie TVP1 i TV fot. Mariusz Widerynski

22 Polonia. Muzyk nagrał wiele albumów, m.in. dla wysokiej w regionie. Za działalność kulturalną wytwórni Sony, Naxos, Fleur de Son Classics. na Orawie odznaczony w 2008 roku Medalem W 2010 roku zadebiutował z London Symphony Heródka. Orchestra, z którą nagrał płytę z koncertem Michaela Colina. W styczniu 2015 roku ILONA NIECIĄG — ukończyła, z wyróżnieniem, otrzymał prestiżową nagrodę fonograficzną Akademię Muzyczną w Krakowie w klasie prof. International Classical Music Award (ICMA). K. Danczowskiej oraz studia solistyczne pod kierunkiem prof. G. Zhislina w Hochschule KRZYSZTOF LEKSYCKI — absolwent krakowskiej für Musik Würzburg (Niemcy). W 2012 Akademii Muzycznej w klasie skrzypiec prof. roku obroniła pracę doktorską Utwory na R. Kabary. Ukończył także, z wyróżnieniem, dwoje skrzypiec w muzyce polskiej XX wieku. podyplomowe studia w Detmold oraz klasę Uczestniczka wielu Mistrzowskich Kursów skrzypiec prof. W. Melchera (Melos Quartet) Interpretacji. Koncertuje jako solistka w Stuttgarcie (Niemcy). Współpracuje i kameralistka. Od 15 lat współtworzy z wieloma zespołami w kraju i za granicą. Od duet skrzypcowy Duo Sonore, jest również 1997 roku występuje w duecie skrzypcowym współzałożycielką i solistką zespołu Da Camera Duo Sonore, od 2006 roku jako koncertmistrz i cenioną partnerką w muzyce kameralnej, zespołu Da Camera, a od 2009 roku jako zapraszaną gościnnie do uczestnictwa w wielu lider Kwartetu Festiwalowego. Jest twórcą prestiżowych wydarzeniach kulturalnych i dyrektorem artystycznym Wieczorów w kraju i za granicą. Skrzypek — pedagog fot. Tomasz Wolff Czwartkowych — cyklu koncertów muzyki z wieloletnim doświadczeniem; w 2007 klasycznej pod patronatem burmistrza miasta roku uzyskała Certyfikat CEA Pedagoga Nowy Targ, inicjatorem i koordynatorem Koncertującego. Jako członek organizacji Międzynarodowego Festiwalu Muzyki pozarządowych promujących kulturę wysoką Kameralnej w Zubrzycy Górnej oraz w regionie (Stowarzyszenie Rozwoju Orawy, organizatorem Sierpniowych Spotkań z Klasyką Orawskie Stowarzyszenie Artystyczne w nowotarskim ratuszu. Od ośmiu lat kieruje w Jabłonce, Stowarzyszenie Viva l’Arte niepubliczną Orawską Szkołą Muzyczną w Nowym Targu) odznaczona Medalem I stopnia w Jabłonce. W 2007 roku uzyskał Heródka za działalność kulturalną na Orawie. Certyfikat CEA Pedagoga Koncertującego. Jako założyciel i członek organizacji pozarządowych ADAM KLOCEK — biogram str. 12. (prezes Stowarzyszenia Viva l’Arte, wiceprezes Orawskiego Stowarzyszenia Artystycznego, członek Rady Stowarzyszenia Rozwoju Orawy) działa społecznie na rzecz promowania kultury

23 REPERTUAR WOLFGANG AMADEUS MOZART (1756–1791) — biogram str. 20. Wolfgang Amadeus Mozart Kwartet fletowy D-dur, KV 285 (1777) Krzysztof Penderecki 1. Allegro Kwartet na klarnet i trio smyczkowe (1993); 2. Adagio w opr. partii fletowej: Łukasz Długosz 3. Rondo: Allegro 1. Notturno 2. Scherzo Utwór jest przykładem rzadkiego w muzyce 3. Serenada kameralnej Mozarta połączenia instrumentów 4. Abschied smyczkowych z dętym. Powstał pod koniec 1777 roku podczas pobytu kompozytora Kompozycja powstała w pierwszej połowie i jego matki w Mannheim, gdzie przebywali lat 90., w okresie, w którym w twórczości kilka miesięcy w trakcie podróży do Paryża, Krzysztofa Pendereckiego dominowała podczas której matka Mozarta zmarła. muzyka instrumentalna oraz w którym — po Został napisany — wraz z kilkoma innymi Diabłach z Loudun czy Królu Ubu — odszedł utworami — na zlecenie Ferdinanda de od tematów ciemności, śmierci i zła, by Jeana, zamożnego holenderskiego kupca przenieść się w domenę światła i klasycznego i flecisty amatora. Mozart — pomimo swojej piękna. O tym okresie w swoim artystycznym nieskrywanej niechęci do fletu — przyjął to życiorysie powiedział tak: „Dziś — po przejściu zlecenie. Dzieło zostało skonstruowane tak, lekcji późnego romantyzmu i wykorzystaniu jakby było pisane na kwartet smyczkowy, możliwości myślenia modernistycznego Tomaszewski, biograf kompozytora, pytając, dzieło nostalgią za czymś, co zostało utracone. gdzie flet zastępuje pierwsze skrzypce. — mój ideał artystyczny upatruję w claritas. czy można tu mówić o etapie ucieczki Przejrzysta struktura kompozycji i klasyczne Dominujący flet dopuszcza jednak do głosu Zwracam się do kameralistyki, uznając, w prywatność, zwraca uwagę, że Kwartet na proporcje stanowią tutaj wynik oszczędności skrzypce, a nawet altówkę. Oczekiwania iż więcej można wypowiedzieć głosem klarnet i trio smyczkowe powstał latem, na środków muzycznych, a każdy dźwięk zdaje de Jeana były rzecz jasna skromne, dlatego ściszonym, skondensowanym w brzmieniu 3–4 ganku domu Pendereckiego w Lusławicach, się być podyktowany prawem wewnętrznej Mozart stworzył dla niego utwór cechujący instrumentów”. Podkreśla jednocześnie, że „podczas rozkwitających wokół azalii konieczności. Zaowocowało to dziełem się nieskomplikowanym stylem i radosnym dzieło powstało bez szczególnej okoliczności i rododendronów”, oraz przywołuje słowa lirycznym, subtelnym, wyciszonym i intymnym. nastrojem, służący raczej przyjemnej rozrywce i bez konkretnego zamówienia, chciał go po mistrza: „Chyba jest naznaczony prywatnością. Sam kompozytor wyznaje, że chciał napisać niż głębszym doświadczeniom estetycznym. prostu napisać, a jedyną motywacją była tutaj Znaczy — swoistą sielankowością tego muzykę, która nie będzie „rozgadana”, która Kompozycję zamyka pogodne i słodkie rondo, fascynacja Kwintetem smyczkowym C-dur — miejsca”. Utwór składa się z czterech części: skłoni się raczej w stronę kontemplacji. które bywa uznawane za najpiękniejsze solo ostatnim dziełem kameralnym Schuberta — Notturno — melancholijne i zamyślone, Podczas Puławskiego Festiwalu Muzycznego z akompaniamentem, jakie napisano na flet. w którym Pendereckiego urzekły „prostota Scherzo — proste i geometryczne, o zmiennym Wszystkie Strony Świata Kwartet na klarnet i jednoczesne wyrafinowanie”. Zapragnął rytmie i fakturze, Serenada — utrzymana i trio smyczkowe usłyszymy w opracowaniu również napisać utwór kameralny. Mieczysław w tempie walca, Abschied — zamykające na flet.

24 KRZYSZTOF PENDERECKI (ur. 1933) — sukcesów kolejnych utworów: Anaklasis, prawykonanie w Peterborough (Wielka Grammy za Koncert wiolonczelowy nr 2, kompozytor, dyrygent i pedagog. Na świat Polymorphii, Fonogramów, Psalmu i Pasji Brytania). Kompozytor tak mówi o tym dziele: nagrany dla Wytwórni Erato z Mstisławem przychodzi w wielokulturowej rodzinie według św. Łukasza, pierwszego wielkiego „Podjąłem wtedy próbę podsumowania moich Rostropowiczem jako solistą. Premiera o korzeniach polskich, niemieckich dzieła w karierze Pendereckiego, będącego dwudziestoletnich doświadczeń muzycznych czwartej opery Pendereckiego, Króla Ubu, ma i ormiańskich. W dzieciństwie, zafascynowany jednocześnie zerwaniem z radykalizmem — czasu awangardowych, radykalnych miejsce w 1991 roku w Operze Monachijskiej. skrzypcami, marzy o karierze wirtuoza. awangardy. Utwór ten został napisany poszukiwań. Była to suma tego, co jako Lata 90. przynoszą takie dzieła jak: Sinfonietta Silny wpływ wywiera na niego okres wojny na zamówienie Westdeutscher Rundfunk awangardowy artysta mogłem powiedzieć”. (prawykonanie Sinfonii Varsovii), Benedicamus i niemieckiej okupacji, który po latach w Kolonii dla uczczenia 700-lecia katedry W kolejnych Symfoniach zerwie z językiem Domino (prawykonanie podczas Festiwalu wspomina słowami: „Pamiętam śpiewy, które w Münster, w której był po raz pierwszy awangardy i odejdzie od sonorystycznych Wielkanocnego w Lucernie), Symfonia nr 5 dobiegały do mnie z żydowskich bóżnic, mam zaprezentowany w 1966 roku. Wykonanie to poszukiwań. Drugim dziełem operowym (prawykonanie w Seulu), Koncert fletowy tę muzykę w uchu”. Studiuje kompozycję, stanowi punkt zwrotny w karierze Krzysztofa Pendereckiego jest Raj utracony, mający dedykowany Jean-Pierre’owi Rampalowi najpierw prywatnie pod kierunkiem Franciszka Pendereckiego. W następnym roku komponuje swoją prapremierę w Lyric Opera of Chicago (prawykonanie z udziałem Rampala Skołyszewskiego, a następnie w krakowskiej kolejne wielkie dzieło chóralne Dies irae, w 1978 roku oraz zaprezentowane następnie w Lozannie), Benedictus (prawykonanie Akademii Muzycznej pod kierunkiem Artura znane również jako Oratorium oświęcimskie. na zaproszenie papieża Jana Pawła II Królewskiej Filharmonii ze Sztokholmu), Malawskiego i Stanisława Wiechowicza. Z końcem lat 60. pisze swoją pierwszą operę w Watykanie. Wśród kolejnych kompozycji Koncert skrzypcowy nr 2 (napisany dla Anne- Jednocześnie, jako student Uniwersytetu — Diabły z Loudun, na zamówienie Opery należy wymienić: Koncert skrzypcowy Sophie Mutter), Siedem bram Jerozolimy Jagiellońskiego, poświęca się filozofii i kulturze w Hamburgu. Od tego czasu dzieło to jest nr 1, Te Deum, Koncert wiolonczelowy nr 2 (napisane na 3000-lecie Jerozolimy), Credo antycznej. Po studiach zostaje zatrudniony wiele razy wykonywane, transmitowane przez (Penderecki dyryguje prawykonaniem (prawykonanie podczas The Oregon Bach na stanowisku asystenta. W drugiej połowie radio, telewizję i wydawane na kolejnych Filharmoników Berlińskich i solisty Mstisława Festival w Eugene, Stany Zjednoczone). lat 60. wykłada w Folkwang Hochschule für albumach płytowych. Kolejne wielkie dzieło Rostropowicza), Koncert altówkowy i Polskie Koniec lat 90. przynosi Pendereckiemu dwie Musik w Essen (Niemcy), a na początku lat 70., Pendereckiego to Jutrznia. Pierwsza część requiem — utwór napisany na zamówienie nagrody Grammy: za najlepszą kompozycję w wieku 39 lat, zostaje mianowany rektorem tej kompozycji, Złożenie do grobu, zostaje Państwowego Teatru Wirtembergii dla współczesną (Koncert skrzypcowy nr 2) oraz krakowskiej Akademii Muzycznej. Funkcję wykonana w katedrze w Altenbergu w 1970 uczczenia 40. rocznicy zakończenia II wojny nagranie płytowe tego Koncertu z Anne-Sophie tę będzie pełnił do 1987 roku. W 1959 roku, roku, część druga, Zmartwychwstanie, rok światowej. Światowa premiera trzeciej opery Mutter i London Symphony Orchestra pod podczas Festiwalu Warszawska Jesień, zostają później w katedrze w Münster. Wówczas, Pendereckiego, Czarnej maski, opartej na jego batutą. W 2000 roku w Barbican Hall zaprezentowane jego trzy utwory: Strofy, na zamówienie ONZ, pisze kolejne dzieło dramacie Gerharta Hauptmanna, jest punktem w Londynie ma miejsce prawykonanie Sonaty Emanacje i Psalmy Dawida, które otrzymują oratoryjne, kantatę Kosmogonia, a wykonanie kulminacyjnym Festiwalu w Salzburgu w 1986 na skrzypce i fortepian — przez Anne-Sophie kolejno I, II i III nagrodę Ogólnopolskiego utworu uświetniają swą obecnością roku. W 1987 roku Pieśń Cherubinów jest po Mutter i Lamberta Orkisa, a rok później w Tokio Konkursu dla Młodych Kompozytorów. prezydenci, premierzy i członkowie rodzin raz pierwszy wykonana podczas uroczystego prawykonanie Concerto grosso — z udziałem Kolejnym ważnym dziełem jest Tren ofiarom królewskich. W 1972 roku Krzysztof Penderecki koncertu w Waszyngtonie z okazji 60. wiolonczelistów: Borisa Piergamienszczikowa, Hiroszimy — jedna z najbardziej znanych rozpoczyna karierę dyrygencką. Od tego czasu urodzin Mstisława Rostropowicza. W tym Han-Na Changa i Trulsa Mørka. Następnie i najczęściej wykonywanych kompozycji kieruje największymi orkiestrami świata. samym roku Penderecki dyryguje, podczas powstają i mają swoje prawykonania: Koncert Pendereckiego, która czyni go czołowym W latach 70. jest również profesorem na Yale uroczystości nadania mu doktoratu honoris fortepianowy — napisany na zamówienie przedstawicielem awangardy muzycznej University School of Music. W 1973 roku causa Uniwersytetu Madryckiego, utworem nowojorskiej Carnegie Hall i Emanuela tamtych czasów oraz zapoczątkowuje pasmo kończy Symfonię nr 1 i prowadzi jej światowe Veni Creator. W 1988 roku otrzymuje nagrodę Axa, Largo — w wykonaniu Mścisława

25 Rostropowicza i Filharmoników Wiedeńskich, i Rzymie. Krzysztof Penderecki prowadzi i odznaczeń należy wymienić m.in.: Nagrodę w Erywaniu, Akademii Muzycznej w Gdańsku, Symfonia nr 8 — z udziałem Olgi Pasiecznik, również intensywną działalność dyrygencką. Związku Kompozytorów Polskich 1970, a także uniwersytetów w Rochester, Bordeaux, Koncert na róg i orkiestrę — z solistą Współpracował z renomowanymi zespołami, Nagrodę im. Jeana Sibeliusa 1983, Nagrodę Leuven, Belgradzie, Glasgow, St. Petersburgu, Radovanem Vlatkoviciem, Kadisz — napisany takimi jak: Wielka Orkiestra Symfoniczną Izraelskiej Fundacji im. Karla Wolffa 1987, Lipsku, Seulu. Krzysztof Penderecki jest z okazji 65. rocznicy likwidacji łódzkiego getta. Polskiego Radia i Telewizji w Katowicach, Grammy Award 1988, 1999, 2001, Wielki również członkiem honorowym Royal W 2010 roku — z okazji 200-lecia urodzin Münchner Philharmoniker, Sinfonieorchester Krzyż Zasługi Orderu Zasługi RFN 1990, Academy of Music w Londynie, Accademia Fryderyka Chopina — komponuje utwór des Norddeutschen Rundfunks w Hamburgu, Nagrodę Międzynarodowej Rady Muzycznej Nazionale di Santa Cecilia w Rzymie, Kungliga Powiało na mnie morze snów… Pieśni zadumy Sinfonieorchester des Mitteldeutschen UNESCO 1993, Order Za Zasługi dla Kultury Musikaliska Akademien w Sztokholmie, i nostalgii, a następnie — na zamówienie Rundfunks Sinfonie Orchester w Lipsku, Księstwa Monaco 1993, Krzyż Komandorski Akademie der Künste w Berlinie, Academia i z okazji 200-lecia Musikverein w Wiedniu London Symphony Orchestra, Philadelphia z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski 1993, Nacional de Bellas Artes w Buenos Aires, — Koncert podwójny na skrzypce i altówkę, Orchestra, New York Philharmonic tytuł Commandeur dans l’Ordre des Arts et Académie Internationale de Philosophie et którego prawykonanie odbywa się w 2012 roku Orchestra, orkiestra radia japońskiego (NHK) des Lettres 1996, Classical Award jako Best de l’Art w Bernie, Polskiej Akademii Nauk, z udziałem Janine Jansen (skrzypce) i Juliana w Tokio, orkiestra filharmoniczna w Osace. Living Composer of the Year 2000, Ordine al Académie Nationale des Sciences Belles Lettres Rachlina (altówka). W 2013 roku w Kopenhadze Był pierwszym dyrygentem gościnnym Merito della Repubblica Italiana 2000, Premio et Art w Bordeaux, Royal Irish Academy of ma miejsce prawykonanie nowej wersji opery Sinfonieorchester des Norddeutschen Principe de Asturias de las Artes 2001, Nagrodę Music w Dublinie, Academia Scientiarum et Diabły z Loudun. Rundfunks w Hamburgu i Mitteldeutscher Wielką Fundacji Kultury 2002, Nagrodę Artium Europaea w Salzburgu, Institute for Rundfunk Sinfonie Orchester w Lipsku, obecnie im. Romano Guardiniego 2002, Preis der Advanced Study University Bloomington, Krzysztof Penderecki ma w swoim dorobku jest gościnnym dyrygentem China Philharmonic Europäischen Kirchenmusik 2003, Order Orła The Kościuszko Foundation w Nowym Jorku, także muzykę do filmów Rękopis znaleziony Orchestra. W 2013 roku, nakładem Białego 2005, Commander of the Three Star — Gesellschaft der Musikfreunde w Wiedniu, w Saragossie Wojciecha Jerzego Hasa i Katyń wydawnictwa DUX i z okazji jubileuszu Order Republiki Łotewskiej 2006, Nagrodę Academy for Performing Arts w Hong Kongu, Andrzeja Wajdy, za którą otrzymał nagrodę 80. urodzin kompozytora, ukazał się zbiór im. Józefa Chełmońskiego 2008, Złoty Medal Konserwatorium im. N. Rimskiego-Korsakowa filmową Orły. Jego muzyka była ponadto wszystkich Symfonii Pendereckiego, pod jego Ministra Kultury Republiki Armenii 2008. Jest w St. Petersburgu, Konserwatorium im. wykorzystywana w filmach: Lśnienie Kubricka, dyrekcją. Wydawnictwo otrzymało nagrodę doktorem honoris causa Saint Olaf College Komitasa w Erewaniu. Egzorcysta Friedkina i Maska braci Quay. International Classical Music Award w kategorii w Northfield w Minnesocie, Georgetown Poza wspomnianymi wcześniej uczelniami muzyka współczesna. Za swoje kompozycje University w Waszyngtonie, Universidad Krzysztof Penderecki jest czołowym Penderecki wykładał również w Folkwang Krzysztof Penderecki otrzymał następujące Autónoma w Madrycie, Uniwersytetu im. przedstawicielem współczesnej muzyki Hochschule für Musik w Essen, pełnił nagrody: I, II i III nagrodę podczas Konkursu Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytetu polskiej i najbardziej utytułowanym z żyjących funkcję dyrektora artystycznego Filharmonii Młodych Związku Kompozytorów Polskich Warszawskiego, Akademii Muzycznej polskich kompozytorów. Jego bogaty dorobek Krakowskiej, jest dyrektorem artystycznym 1959 (za Strofy, Emanacje i Psalmy Dawida), w Krakowie, Akademii Muzycznej w Warszawie, kompozytorski tworzą dzieła zróżnicowane Festiwalu Casalsa w San Juan (Puerto Rico) nagrodę za Tren ofiarom Hiroszimy podczas Universidad Católica Argentina w Buenos Aires, pod względem gatunków, form i stylów. i Sinfonia Varsovia oraz doradcą artystycznym Międzynarodowej Trybuny Kompozytorów Uniwersytetu Jagiellońskiego, Universitatea Odnaleźć tu można wpływy awangardy Beijing Music Festival. W 2010 roku został UNESCO 1961 w Paryżu, dwukrotnie Prix Babeş-Bolyai w Klużu-Napoce, Duquesne i późnego romantyzmu. W twórczości zaproszony do Komitetu Honorowego Italia: w 1967 roku za Passio et mors Domini University w Pittsburghu, Academia de Muzică kompozytora badacze wyróżniają następujące Komisji Obchodów Roku Chopinowskiego nostri Jesu Christi secundum Lucam, a w 1968 Gheorghe Dima, Universität Luzern, Yale fazy stylistyczne: 1) etap awangardy przy Ambasadzie RP w Lizbonie, Tokio roku za Dies irae. Wśród nagród honorowych University w New Haven, Konserwatorium i sonoryzmu — poszukiwania nowego

26 brzmienia i przebiegu dramatycznego; 2) etap poszukując wspólnej przestrzeni duchowej, ziemią i niebem, wschodem i zachodem, się do nieskażonej zewnętrznością, czystej otwarcia się na sferę sacrum i przestrzeń stwierdza: „To, co najważniejsze w kulturze, tradycją i nowoczesnością. Tomaszewski formy muzycznej. Krążę, błądzę — wchodzę duchowej wspólnoty — rozumienie sztuki powstało z przemieszania się wielu wpływów”, wskazuje również na następujące cechy w mój symboliczny labirynt. Tylko droga jako formy doświadczenia religijnego, a odnosząc się do swojego pochodzenia: artystycznego charakteru Pendereckiego: okrężna prowadzi do spełnienia”. ekumenizm; 3) etap nowych inspiracji — „Jestem hybrydą” oraz: „Zawsze miałem duch niezależności („Penderecki urodził się po poezja polska, judaizm, Daleki Wschód. Jak pociąg do religii prawosławnej, z drugiej zaś to, by iść pod prąd”), duch przekory, przymus Janusz Bielecki jednak podkreślają badacze — pomimo strony fascynowała mnie kultura zachodnia sięgania po radykalne środki oraz wewnętrzne Wariacje na flet i trio smyczkowe ‘Kolory lata’ tej różnorodności i przemian muzycznego z jej racjonalizmem, ale i z umiejętnością poczucie mocy. Sam kompozytor, odsłaniając (2012) języka — dla twórczości Pendereckiego ekspresji najbardziej złożonych stanów swoje motywacje i priorytety twórcze, charakterystyczna jest niezmienność poglądów i uczuć”. Penderecki — w swoim rozumieniu stwierdza: „Uprawiam różne formy muzyczne. Wirtuozowskie wariacje Kolory lata są filozoficznych i estetycznych: koncepcja dzieła artystycznej kreacji — przekracza warsztat Szukam w nich odpowiedzi na nurtujące mnie oparte na tematach zaczerpniętych z muzyki muzycznego rozumianego jako wyrazista forma i rzemiosło oraz ujmuje ją jako działalność pytania i wątpliwości. Poszukiwanie ładu fortepianowej Janusza Bieleckiego. Utwór, o udramatyzowanej narracji, skłaniającego otwartą na wymiar duchowy. Jak pisze i harmonii łączy się z odrzuceniem rozpadu poprzez zróżnicowane wykorzystanie wielu odbiorcę do refleksji egzystencjalnych Mieczysław Tomaszewski — biograf i znawca i apokalipsy. Świat zewnętrzny wkracza środków artystycznego wyrazu, ukazuje i pozamuzycznych oraz odniesionego do sfer twórczości kompozytora — głęboką warstwę niejednokrotnie z całą brutalnością w moje wielobarwność i zmienność lata, nawiązując sacrum i profanum. Zwraca się również uwagę osobowości Pendereckiego wyznacza życie wewnętrzne. Świat muzyki jest jednak dyskretnie w swojej warstwie tematycznej do na postawę ekumeniczną kompozytora, który, „heterogeniczne dziedzictwo”: fascynacja światem idealnym. Najchętniej przeto zwracam znanego dzieła Antonia Vivaldiego. Premiera

27 utworu z udziałem solisty Łukasza Długosza fortepian i instrumenty perkusyjne. W 2013 wspierającą uzdolnioną muzycznie młodzież. odbyła się w sierpniu 2012 roku w Studio roku w Operze w Szanghaju odbyła się Jest także pomysłodawcą międzynarodowego Koncertowym Polskiego Radia im. Władysława światowa premiera utworu Melancholia na konkursu i festiwalu Screen & Sound Fest. Szpilmana w Warszawie. skrzypce i orkiestrę. Najnowsze kompozycje — Let’s see the Music (screenandsound.pl). Janusza Bieleckiego to: czteroczęściowa, Kompozytor od samego początku kładł nacisk JANUSZ BIELECKI (ur. 1961) — kompozytor, utrzymana w konwencji muzyki filmowej na pielęgnowanie muzycznych przyjaźni, promotor i mecenas sztuki, twórca muzyki Symfonia zmysłów na duży skład symfoniczny, co zaowocowało wieloletnią współpracą solowej, kameralnej i symfonicznej. Na scenie utrzymane w lekkim i żartobliwym stylu z artystami polskimi i zagranicznymi. Są muzycznej — jako kompozytor i wykonawca Miniatury taneczne, klasycyzujący Koncert na wśród nich dyrygenci, instrumentaliści — zadebiutował w 2007 roku albumem dwa flety i orkiestrę smyczkową, nawiązująca i zespoły wykonawców zarówno z kręgu Rozterka ze zbiorem nastrojowych utworów do spuścizny chorałowej Sonata Libera na muzyki klasycznej, jak i muzyki filmowej, fortepianowych, opisujących przełomowy flet i organy oraz Passacaglia, kompozycja m.in.: Orkiestra Akademii Beethovenowskiej, moment w jego życiu: będąc spełnionym odwołująca się do klasyki tego gatunku pianista Ireneusze Boczek, flecista Łukasz biznesmenem i mecenasem kultury, obecnej w twórczości J.S. Bacha i G.F. Händla. Długosz, dyrygent Michał Nesterowicz oraz postanowił w pewnym momencie oddać się W kompozycjach Janusza Bieleckiego można polscy muzycy jazzowi: Andrzej Jagodziński pasji artystycznej. Album jest pierwszym odnaleźć inspiracje dziełami Chopina, i Henryk Miśkiewicz. Jego dzieła znajdują się wyrazem twórczego charakteru kompozytora: Schumanna, Bartóka. Jego utwory są w programach prestiżowych sal koncertowych pełnego pasji, emocjonalnego i ujawniającego współczesnym zapisem bogactwa ludzkich w Polsce i za granicą (m.in. Palau de la romantyczne zacięcie. Janusz Bielecki nie emocji. Jest w nich niezwykła kompozytorska Música Catalana w Barcelonie, Großer Saal tylko skomponował utwory do albumu, lecz wrażliwość na wielobarwny świat uczuć, co Musikverein w Wiedniu i Sydney Opera House). także jest ich wykonawcą. Wkrótce potem łączy je z ideami romantyzmu. Muzyka jest powstały pełne emocjonalnej muzyki albumy jego własnym językiem, w którym zapisuje Żądze na orkiestrę kameralną oraz Żądze na to, co uważa za piękne i ważne. Kompozytor orkiestrę symfoniczną, kompozycja Lustra, nieustannie szuka inspiracji, podróżując po łącząca muzykę klasyczną z jazzem, suita świecie słucha ludzi, zapisuje melodie, otwiera Sekrety na fortepian i orkiestrę symfoniczną, się na nowe doświadczenia artystyczne gdzie w poszczególnych częściach odnajdujemy i przekuwa je na muzyczne perły wyrażające losy człowieka od jego narodzin aż do radość i zachwyt nad życiem, pełne wdzięku, zmierzchu jego istnienia, Zegary — utwór na autentyczności i pasji. Janusz Bielecki w ciągu fortepian i orkiestrę symfoniczną, będący zaledwie kilku lat znalazł się w czołówce zapisem refleksji nad upływającym czasem. polskich artystów — promotorów i mecenasów W 2012 roku Janusz Bielecki skomponował łączących sztukę i biznes. Promuje młodych, wirtuozowskie utwory: Kolory lata na flet utalentowanych twórców, inspiruje również solo, fortepian i orkiestrę oraz Concertino na oryginalne projekty artystyczne. Powołał do flet lub klarnet solo, orkiestrę smyczkową, życia Fundację Bielecki Art (bieleckiart.pl)

28 9.11.2015 • PONIEDZIALEK 19:00 asystentki. Już w czasie studiów występowała Puławski Ośrodek Kultury Dom Chemika, wielokrotnie z recitalami oraz jako solistka sala widowiskowa, ul. Wojska Polskiego 4 z orkiestrą Opera House w Osace. Laureatka nagród specjalnych: konkursu Japońskiego Mamiko Ueyama — fortepian Stowarzyszenia Pianistów Pedagogów JPTAK (1993) i Koncertu Młodych Talentów w Japonii Johann Sebastian Bach (1685–1750) — za wykonanie utworów K. Szymanowskiego Preludium i fuga nr 4 cis-moll, BWV 849 (1722) (1994). Uczestniczyła także w Wieczorze Ludwig van Beethoven (1770–1827) — Sonata Chopinowskim zorganizowanym przez fortepianowa nr 14 cis-moll ‘Księżycowa’, Japońskie Stowarzyszenie Chopinowskie op. 27–2 (1801) (1997). W 1997 roku przyjechała do Polski Robert Schumann (1810–1856) — Pieśń na trzyletni staż podyplomowy, który miłosna, op. 25–1, opr. Ferenc Liszt (1848) ukończyła z oceną celującą. Następnie brała Béla Bartók (1881–1945) — Rumuńskie tańce udział w wielu konkursach pianistycznych. ludowe, BB 68, Sz. 56 (1915) Ważniejsze z nich to Międzynarodowy Konkurs Ignacy Jan Paderewski (1860–1941) — im. K. Szymanowskiego w Łodzi (2001) Humoreski koncertowe nr 2 i 3, op. 14 (1887– oraz Międzynarodowy Konkurs im. Marii –1888) Canals w Barcelonie (2003), gdzie otrzymała Roman Statkowski (1859–1925) — Toccata, op. honorowy medal. Rosyjska pianistka Tatiana 33 (pub. 1928) Szebanowa tak opiniuje o jej wykonaniu: „Jej Karol Szymanowski (1882–1937) — wykonawstwo harmonijnie łączy w sobie Mazurki nr 1–4, op. 50, M56 (1924–1925) artystyczną dojrzałość z wysokim poziomem Fryderyk Chopin (1810–1849) — Nokturn mistrzostwa technicznego. Artystka w swoich H-dur, op. 9–3 (1830–1831) interpretacjach wyróżnia się wrażliwością na Fryderyk Chopin (1810–1849) — Ballada nr 1 piękno dźwięku, jego barwę oraz wnikliwą g-moll, op. 23 (1831) analizę formy i dopracowaniem szczegółów utworu”. Pianistka doskonaliła swój warsztat WYKONAWCY pod kierunkiem wielu profesorów: K. Katada, S. Ueda, M. Nojima, J. Romaniuk, R. Sanjines, MAMIKO UEYAMA — naukę gry na fortepianie K. Kenner i T. Szebanowa. Ma bardzo rozpoczęła w wieku 3 lat. Ukończyła szeroki repertuar, sięgający od Bacha przez Akademię Muzyczną w Osace (Japonia) Mozarta, Beethovena, Chopina, Schumanna, w klasie prof. S. Ueda. Po jej ukończeniu Rachmaninowa aż po klasyków XX wieku. została tam zatrudniona w charakterze

29 REPERTUAR opartej na prostym temacie fudze towarzyszy kontynuuje edukacji, wkrótce podejmuje i zatrudnia się jako kapelmistrz na dworze preludium — forma, która pierwotnie oznacza pracę muzyka kościelnego w Weimarze, księcia Leopolda w Köthen, gdzie kieruje Johann Sebastian Bach po prostu funkcję muzyczną, otwierającą a następnie w Arnstadt, gdzie pracuje do 1707 reprezentującą dobry poziom kapelą dworską. Preludium i fuga nr 4 cis-moll, BWV 849 (1722) dzieło. O Fudze cis-moll mówi się, że jest roku. Wtedy też poznaje kolejnego mistrza Pracodawca pozwala Bachowi na swobodę ona najpiękniejsza w całym zbiorze oraz organów Dietericha Buxtehude, którego twórczą; większość dzieł z tego okresu to Kompozycje pochodzą ze zbioru 48 Preludiów wymaga od pianisty wysokich umiejętności wpływ uwidacznia się w jego pierwszych kompozycje o charakterze świeckim. Są wśród i fug, opublikowanych w pierwszej części Das wykonawczych. kompozycjach. Kolejnym miejscem pracy nich Koncerty brandenburskie, suity, sonaty, Wohltemperierte Klavier (BWV 846–869), staje się Mühlhausen, gdzie dodatkowo partity oraz pierwsze koncerty skrzypcowe. zbiorze zawierającym utwory napisane przez JOHANN SEBASTIAN BACH (1685–1750) — podejmuje się zaprojektowania organów dla Powstają również pierwsze preludia i fugi, Bacha podczas pobytu w Köthen, w czasie urodzony w Eisenach, niemiecki kompozytor tamtejszego kościoła. W wieku 22 lat żeni które następnie zostaną włączone do rozkwitu jego muzyki klawesynowej, oraz i organista epoki baroku, przez wielu uważany się ze swoją daleką kuzynką, Marią Barbarą. monumentalnego zbioru Das Wohltemperierte będącym jedynym dziełem, które jeszcze za najwybitniejszego kompozytora tradycji Komponuje, oparte na biblijnych tekstach, Klavier, napisanego na wszystkie tonacje za jego życia zyskało popularność dzięki europejskiej. Na świat przychodzi w rodzinie kantaty. Z tego okresu najprawdopodobniej molowe i durowe oraz będącego swoistym licznym odpisom. Na zachowanym autografie luterańskiej o starych tradycjach muzycznych pochodzą także: słynna Toccata i fuga d-moll, kompendium popularnych form muzycznych Bacha z 1732 roku znajduje się taki zapisek — drzewo genealogiczne Bachów sięga BWV 565 oraz Preludia i fugi D-dur, BWV epoki. W 1720 roku umiera nagle żona kompozytora: „Na pożytek i dla korzystania do pierwszej połowy XVI wieku. Ojciec, 532. Pierwszym opublikowanym dziełem kompozytora. Wiedząc, że sam nie pogodzi spragnionej wiedzy młodzieży, jak również miejski muzyk, uczy Bacha gry na klawesynie jest kantata Gott ist mein König. Bach wraca obowiązków domowych z zawodowymi, dla szczególnej rozrywki w tym studio już i skrzypcach, z kolei jego wuj — gry na następnie do Weimaru, gdzie na dworze Bach żeni się wkrótce z młodą sopranistką biegłych”. Pomimo tej deklaracji, odnośnie organach. Jako dziecko Bach traci rodziców. Wilhelma Ernsta gra na organach i klawesynie, Anną Magdaleną Wilcke — mimo dużej aspektów edukacyjnego i rozrywkowego, Zostaje oddany pod opiekę najstarszego brata, pracuje z dużym zespołem profesjonalnych różnicy wieku para będzie tworzyć zgodne mamy tu do czynienia z utworami o najwyższej Johanna Christopha, zamieszkałego w Ohrdruf. muzyków oraz komponuje i wykonuje bardziej małżeństwo. W tym czasie Bach występuje wartości artystycznej i poruszającym W gimnazjum otrzymuje wykształcenie zróżnicowaną niż dotychczas muzykę. Ma w Hamburgu przed mającym już prawie języku muzycznym. O bogactwie emocji humanistyczne, w domu uczy się gry na zapewnione dobre warunki pracy, cieszy sto lat organistą J.A. Reinckenem, który, zawartych w dziele tak mówił muzykolog instrumentach oraz studiuje partytury. Jego się przychylnością księcia, wzrasta także po wysłuchaniu improwizacji na temat Albert Schweitzer, jeden z najważniejszych nauczycielem jest w tym czasie kompozytor jego wynagrodzenie. Rozwija się jego styl, chorału An Wasserflüssen Babylon, mówi: badaczy życia i twórczości Bacha: „Najbardziej Johann Pachelbel. W wieku 14 lat otrzymuje poznaje włoskie schematy harmoniczne, „Myślałem, że ta sztuka umarła, ale widzę, przejmuje w nich nie forma, nie konstrukcja stypendium prestiżowej szkoły przykościelnej pisze wiele kompozycji organowych, a po że w panu dalej żyje”. W 1723 roku zostaje utworów, lecz odzwierciedlający się w nich w Lüneburg. Śpiewa w chórze, gra w szkolnej mianowaniu na stanowisko kapelmistrza jego kantorem w kościele i szkole św. Tomasza światopogląd. Das Wohltemperierte Klavier nie orkiestrze oraz na organach i klawesynie. zadaniem jest regularne pisanie kantat. Bach w Lipsku, gdzie kieruje również zespołami służy przyjemności, lecz zbudowaniu. Radość, Na życie zarabia występami podczas imprez rozpoczyna pracę nad przeznaczonym dla muzyków w miejskich kościołach. Na tym ból, płacz, skarga, śmiech: wszystko brzmi okolicznościowych. Studiuje muzykę francuską młodych organistów zbiorem Orgelbüchlein, stanowisku pozostanie do końca życia. w tym dziele, lecz w taki sposób, iż poprzez oraz wokalną i organową. Ma również zawierającym luterańskie hymny kościelne. Po Ponieważ jest zobowiązany do regularnego wyrażające to dźwięki przechodzi się ze świata szansę poznać renomowanych organistów odrzucaniu jego kandydatury na stanowisko zapewniania repertuaru lipskim kościołom, niepokoju w świat pokoju”. Utwory składające tamtych czasów: Georg’a Böhma i Johanna nadwornego kompozytora (przypadło ono nie ma czasu na czekanie na przypływ się na ten zbiór są połączone parami: każdej Adama Reinckena. Po ukończeniu szkoły nie G.P. Telemannowi), składa wymówienie inspiracji; komponuje szybko, w odstępach

30

tygodniowych. Pracując nad kolejnymi różnorodne formy muzyczne, kanony i formy zawodowa sprawiła, że przez współczesnych czerpała twórczość Bacha, wymienia się chorał dziełami, łączy automatyczne przekształcenia polifoniczne. Cykl doczekał się współcześnie był postrzegany przede wszystkim jako protestancki, niemiecką szkołę organową form z elementem kreatywności, będącym wielu interpretacji, wśród których znajdują praktyk: organista, kantor, nauczyciel. oraz muzykę francuskiego i włoskiego baroku. wynikiem indywidualnego talentu i smaku. się: opracowanie fortepianowe Glenma Wymienione formy aktywności wpłynęły Z kolejnymi latami intensywnej działalności W początkowych latach swojego pobytu Goulda, wersja na harfę Catrin Finch, jazzowe decydująco na twórczość kompozytora, kompozytorskiej jego twórczość ewoluowała w Lipsku pisze kantaty oraz pierwsze wykonanie Keitha Jarretta oraz wykorzystująca warunkując charakter pisanych dzieł. Bach, zarówno w zakresie techniki, jak i stylu. Bach wersje Magnificat D-dur i Pasji wg św. Jana. bogactwo muzyki tradycyjnej i nowoczesnej znając wartość swoich umiejętności, często był artystą, który na narodowych inspiracjach W późniejszym okresie powstają duże formy aranżacja Uriego Caine’a. W 1747 roku wikłał się w konflikty z pracodawcami. Był wzniósł muzyczny gmach o uniwersalnym wokalne: Pasja wg św. Mateusza, Pasja wg Bach przybywa do Poczdamu, gdzie jest człowiekiem interesu potrafiącym dbać znaczeniu oraz twórcą, który rzemiosło św. Marka, Oratorium na Boże Narodzenie. gościem króla Prus Fryderyka II Wielkiego. o swoje sprawy. Za życia Bacha opublikowano przekształcił w poezję. W utworach wydających W 1729 roku otrzymuje nominację na Władcy dedykuje dzieło Musikalisches Opfer, niewiele jego dzieł, a po śmierci kompozytora się być zwykłymi wprawkami pisanymi dla stanowisko dyrektora Collegium Musicum — składające się z fug, kanonów i tria opartych podzielone między spadkobierców rękopisy początkujących instrumentalistów, ujawnia świeckiego towarzystwa muzycznego; podczas na jednym temacie. Wkrótce zostaje członkiem uległy rozproszeniu. Do końca XVIII wieku, się nieposkromiona inwencja geniuszu oraz cotygodniowych koncertów wykonuje własne Stowarzyszenia Nauk Muzycznych, założonego wyparty przez klasyków Mozarta i Haydna, umiejętność syntezy różnorodnych elementów, kompozycje. Na potrzeby tych koncertów przez Lorenza Ch. Mizlera. Pod koniec lat 40. pozostawał w zapomnieniu. Jego dorobek, dająca obraz dziedzictwa całej dotychczasowej powstają koncerty skrzypcowe i klawesynowe kompozytor zaczyna chorować, pogarsza mu o którego rozmiarach nawet najbliższa rodzina muzyki europejskiej. Tym samym dzieło Bacha oraz niektóre z cyklu Clavier-Übung. się wzrok. W wyniku nieudanych operacji nie miała pełnego rozeznania, oceniano staje się koniecznym punktem odniesienia W latach 30. rozpoczyna także dochodzi do infekcji. Jako możliwą przyczynę jako anachroniczny. Przewartościowanie tej dla wszystkich nurtów późniejszych. Z uwagi starania o tytuł nadwornego kompozytora śmierci podaje się również udar mózgu. Bach oceny przyszło z początkiem XIX wieku. Dzięki na kreowanie oryginalnych wzorców Augusta III Sasa. Przesyła władcy m.in. umiera w wieku 65 lat, zostaje pochowany publikacjom historycznym i wykonaniom kompozytorskiego rzemiosła i technicznej dwie pierwsze części Wielkiej mszy h-moll, w prezbiterium kościoła św. Tomasza w Lipsku. (przede wszystkim Pasji wg św. Mateusza doskonałości mówi się, że Bach — podobnie uznawanej za arcydzieło muzyki chóralnej, Kunst der Fuge — ostatnie, niedokończone pod dyrekcją Mendelssohna) kompozycje jak Newton w nauce — wyznaczył nowy oraz kantatę na krakowską koronację. Starania dzieło kompozytora — zostało opublikowane Bacha zaczęły być znane w szerszych kręgach. paradygmat muzyczny. Jak zauważa biograf: przynoszą upragnione stanowisko, o którym w rok po jego śmierci, ale pozostało właściwie Z inicjatywy Roberta Schumanna wydania „Muzyka Bacha mogła być źródłem teorii, Bach myśli jako o narzędziu w procesie niezauważone. Obecnie jest uznawana za dzieł wszystkich podjęło się, działające sama nie stając się skostniałą teorią”. Geniusz budowania swojego prestiżu. Tarcia między szczytowe osiągnięcie techniki polifonicznej. od 1850 roku, Bach-Gesellschaft, które kompozytora zestawia się z doskonałością kompozytorem a jego lipskimi pracodawcami Synowie Bacha kontynuowali muzyczną następnie zostało zastąpione przez Neue boskiego stworzenia, gdzie perfekcyjność mają bowiem miejsce nieomal bez przerwy. tradycję rodziny; najsłynniejszym z nich jest Bachgesellschaft, organizujące festiwale każdego gestu łączy się z kreatywnością myśli Komponuje w tym czasie Partity fortepianowe, Carl Philipp Emanuel. i publikujące kolejne dzieła. Wydany w połowie i pięknem estetycznym. Mistrz kontrapunktu Koncert włoski, Uwerturę francuską oraz XX wieku katalog tematyczny Bach Werke i polifonii był jednocześnie architektem form kolejny cykl Preludiów i fug. Rok 1741 przynosi Johann Sebastian Bach — największy Verzeichnis (BWV) obejmuje ponad 1000 harmonicznych. W pochodzącym z 1738 roku Wariacje Goldbergowskie, skomponowane z wielkich — był samoukiem. Chcąc rozwijać kompozycji: kantaty, utwory chóralne, eseju magistra Birnbauma czytamy: „Tam, gdzie dla hrabiego Hermana Karla von Keyserlinga się w zakresie kompozycji, kopiował dzieła chorały i pieśni religijne, dzieła na organy zasady kompozycji są najściślej zachowane, i napisane jako lekarstwo na jego bezsenność. mistrzów baroku. Mimo że obecnie bywa i klawesyn, muzykę kameralną i orkiestrową musi niezawodnie panować porządek. Jest Jest to kolejny cykl Bacha wykorzystujący nazywany geniuszem muzycznym, jego sytuacja oraz kanony i fugi. Wśród inspiracji, z jakich pewne, że głosy w dziełach tego wielkiego

33 mistrza muzyki cudownie stapiają się ze sobą a pogodne Allegretto pełni rolę menueta muzyk oraz nauczyciel. Otrzymuje wsparcie smyczkowych oraz Septet E-dur. Wykonania bez najmniejszego zamieszania. Poruszają się występującego na miejscu trzecim. Dzieło ze strony rodziny von Breuning, dzięki której I i II symfonii przynoszą mu miano jednego razem lub przeciwstawnie, tak jak potrzeba. zamyka mocne Presto agitato (wł. bardzo zostaje wprowadzony w świat arystokracji. z najważniejszych kompozytorów młodego Gdy wszystko jest wykonane tak jak powinno szybko, z wzburzeniem), silnie kontrastujące Zaprzyjaźnia się także z hrabią Ferdinandem pokolenia. Do wczesnego okresu twórczości nie ma nic piękniejszego niż owa harmonia”. z lirycznym Adagio, które je otwierało. von Waldsteinem — swoim wielbicielem należą także m.in. Sonata ‘Patetyczna’ i Sonata i przyszłym mecenasem. W młodzieńczych ‘Księżycowa’. Beethoven czuje się w pełni sił Ludwig van Beethoven LUDWIG VAN BEETHOVEN (1770–1827) — kompozycjach Beethovena można odnaleźć twórczych. W 1796 roku notuje: „Odwagi. Sonata fortepianowa nr 14 cis-moll urodzony w Bonn, niemiecki kompozytor można wpływy muzyki ludowej i popularnej, Dwadzieścia pięć lat! Nadeszły!… Trzeba, by ‘Księżycowa’, op. 27–2 (1801) i pianista, ostatni z grona klasyków idiomów zaczerpniętych z tradycji włoskiej, jeszcze w tym roku człowiek przejawił się 1. Adagio sostenuto wiedeńskich, uznawany za prekursora francuskiej czy słowiańskiej oraz sonat cały”. Niestety, w tym samy czasie pojawiają 2. Allegretto romantyzmu. Muzyki uczy się początkowo C.P.E. Bacha. W 1790 roku, po śmierci cesarza się pierwsze objawy utraty słuchu. Kilka 3. Presto agitato od swojego ojca i już jako siedmiolatek Józefa II, Beethoven otrzymuje zlecenie na lat później, w tak zwanym testamencie występuje z własnym koncertem. Marzeniem napisanie ody żałobnej. Utwór zostaje jednak heiligenstadzkim, daje wyraz swojej rozpaczy: Sonata ‘Księżycowa’ — zadedykowana ojca jest, by, na podobieństwo Mozarta, odrzucony jako zbyt trudny dla wykonawców. „Niewiele brakowało, a skończyłbym z życiem. ukochanej kompozytora, hrabinie Giulietcie stał się on kolejnym cudownym dzieckiem Beethoven stale marzy o wyjeździe do Tylko ona, sztuka, mnie powstrzymała. Guicciardi, jest zaliczana do najsłynniejszych epoki. Talent Beethovena rozwija się jednak Wiednia. Wkrótce nadarzy się ku temu okazja, Ach, zdało mi się to niemożliwe opuścić dzieł tego gatunku w historii muzyki oraz wolniej, objawiając w pełni dopiero w okresie w Bonn zatrzymuje się bowiem przejazdem świat, zanim stworzę to wszystko, do stanowiła jedno z ulubionych dzieł samego dojrzewania. Pierwszym ważnym nauczycielem mistrz Haydn, który zapoznawszy się z jego czego czułem się powołany”. Mimo że Beethovena. Autor określił ją mianem jest kompozytor i organista Christian Gottlob partyturami, oferuje, że może go przyjąć jako choroba nie powstrzymała jego aktywności Sonata quasi una fantasia (Sonata na kształt Neefe, który po jakimś czasie czyni go swoim ucznia. W 1782 roku Beethoven opuszcza kompozytorskiej, to już w 1811 roku, po fantazji); prawdopodobnie dlatego, że chciał zastępcą na stanowisku dworskiego organisty. miasto rodzinne, by nigdy już tu nie powrócić. nieudanej próbie V koncertu fortepianowego, połączyć formalne zasady XVIII-wiecznej W 1787 roku arcybiskup Maksymilian W Wiedniu debiutuje wykonaniem II koncertu musi zrezygnować z publicznych występów. sonaty z nowszym i swobodniejszym stylem Franciszek wysyła utalentowanego fortepianowego B-dur, szybko zdobywa Choroba staje się coraz bardziej uciążliwa, romantycznym. Dzieło zyskało swoją nazwę — muzyka do Wiednia, by tam pobierał nauki opinię doskonałego pianisty, a w późniejszym od 1815 roku Beethoven porozumiewa Księżycowa — za sprawą poety i krytyka u Mozarta. Zgodnie ze źródłami na Mozarcie czasie także wybitnego kompozytora, co się z otoczeniem pisemnie. Zachowane muzycznego Ludwiga Rellstaba, któremu wielkie wrażanie wywierają umiejętności umożliwia pozyskanie kolejnych mecenasów. notatniki kompozytora stanowią również pierwsza część utworu nasunęła skojarzenie improwizacyjne Beethovena: „Ten młody Do promocji kompozytorskiej twórczości bogate źródło wiedzy o metodzie twórczej z połyskującym odbiciem księżyca w tafli mężczyzna niebawem zadziwi świat”. Wizyta Beethovena przyczynia się przyjaciel Nikolaus Beethovena. Możemy dzięki im zobaczyć, jak jeziora. Utwór nie ma klasycznej budowy zostaje szybko przerwana; na wieść o śmierci Simrock, który zaczyna wydawać jego dzieła. z błahej początkowo melodii powstaje dzieło sonatowej (pominięta jest część szybka), matki Beethoven wraca do Bonn. Boryka Zgodnie z planami uczy się u Josepha Haydna. o rozbudowanej strukturze. Punkt zwrotny stąd otwierające Adagio sostenuto — będące się w tym czasie z problemami osobistymi: Niestety, mistrz uporczywie poprawia dzieła w życiu Beethovena stanowi III symfonia prawdopodobnie najbardziej rozpoznawalnym z powodu alkoholizmu ojca stopniowo Beethovena, co spotyka się ze zniechęceniem ‘Bohaterska’ (1805), będąca odpowiedzią na fragmentem muzycznym wśród tych, które topnieje rodzinny majątek. Wyrokiem sądu młodego kompozytora. W tajemnicy zaczyna testament heiligenstadzki oraz świadcząca wyszły spod ręki Beethovena — odpowiada zostaje mu przyznana wyłączna opieka nad więc pobierać lekcje u organisty Johanna o przezwyciężeniu kryzysu: triumfie woli formalnie powolnej części drugiej, młodszymi braćmi. Beethoven zarabia jako G. Albrechtsbergera. Pisze Sześć kwartetów nad cierpieniem. Za nią postępują kolejne

34 mistrzowskie dzieła: sonaty fortepianowe nie przystoi takie zachowanie. Jeśli pan nie Beethoven zasłynął przede wszystkim W pierwszym okresie powstają prawie — Waldsteinowska i Appassionata (którą umie mnie ocenić i postawić na równi z sobą, dziewięcioma symfoniami komponowanymi wyłącznie utwory kameralne, świadczące Beethoven uważał za najbardziej rozwiniętą któż wobec tego ma się poznać na mnie? w latach 1799–1824. Jest również autorem o fascynacji klasycyzmem XVIII wieku (Mozart, w swoim dorobku), IV koncert fortepianowy, Jakiż tłumok ma mnie zrozumieć?”. W 1813 kwartetów smyczkowych, sonat i koncertów Haydn). Drugi cechuje się skłonnością Trzy kwartety smyczkowe ‘Razumowskiego’ roku ma miejsce udane prawykonanie VII fortepianowych oraz skrzypcowych, muzyki do dużych form muzycznych, zanikiem oraz IV symfonia. W kraju i za granicą stale symfonii. Jednak od tego czasu datuje się kameralnej, mszy, kantat oraz pieśni. Należał ornamentacji oraz wykorzystywaniem wzrasta renoma kompozytora, a czołobitne również obniżenie potencjału twórczego do najbardziej wpływowych kompozytorów, kontrastów we wszystkich warstwach dzieła. recenzje wpływają na zwiększenie aktywności Beethovena, do czego przyczyniają się choroby, jego twórczość, wraz z wprowadzonymi Interpretacje akcentują także ukształtowany wydawniczej; dzieła Beethovena są rozchwianie emocjonalne, narastające innowacjami formalnymi, nadała kierunek w tym czasie uniwersalny język muzyczny oraz publikowane częściej niż Mozarta i Haydna. poczucie osamotnienia, problemy finansowe całej późniejszej muzyce. Beethoven rozszerzył „uwolnienie muzyki od licznych zależności: od Kompozytor jest również hojnie wynagradzany oraz troski rodzinne (śmierć brata Carla zakres środków harmonicznych, stworzył symboliczności, od retoryki, od partykularyzmu przez mecenasów. Powodzeniu artystycznemu i próba samobójcza bratanka). Sytuacja ta nowy rodzaj symfonii — „z głosami” — oraz narodowych cech stylistycznych. Język jej nie towarzyszy, niestety, szczęście w miłości. narasta wraz z biegiem lat, a dzieła napisane wzbogacił mszę o jej typ symfoniczny, zerwał jest powszechnie zrozumiały”. Okres trzeci Beethoven już od dawna myśli o małżeństwie, w latach 1815–1827 stanowią niewielką z polifonią baroku oraz zaproponował nową przynosi formy wariacyjne, szerszy zakres ciągle się zakochuje, jednak wszystkie część dorobku kompozytora. Do znaczących formę koncertu symfonicznego jednoczącego harmonii i faktury, radykalne stosowanie podejmowane w tym celu starania kończą się utworów ostatniego okresu należą: cykl solistę i orkiestrę. Osiągnięciem Beethovena kontrapunktu oraz pogłębienie intelektualnego fiaskiem. Pisze nawet list Wiecznie kochana, pieśni An die ferne Geliebte, Dwie sonaty jest wyniesienie muzyki instrumentalnej aspektu dzieł. Życie Beethovena naznaczone adresowany do tajemniczej wybranki. Źródła wiolonczelowe i Sonata fortepianowa nr 29 na najwyższy poziom artystycznej było chorobą, walką ducha z ciałem. Dało prześcigają się w podawaniu kandydatek do ‘Hammerklavier’. Ostatnimi dziełami na dużą doskonałości. Udało mu się w niej połączyć zaczątek romantycznemu wizerunkowi tego tytułu, nie dochodząc do jednoznacznych skalę są IX symfonia oraz Missa solemnis — intensywność emocji z doskonałością formy, artysty, który pokonuje przeciwności, drwiąc wniosków. Kolejne lata przynoszą wielką ich wspólne prawykonanie stanowi triumf w sposób, który nie znajduje precedensu sobie z tego, co los mu przeznaczył. Smutne popularność V symfonii; wsparta opinią krytyka Beethovena, o którym Wiedeń zaczął już w historii. W szczególnej mierze ustanowił dzieciństwo, postępująca głuchota, troski muzycznego E.T.A. Hoffmanna zdobywa pisać: „do większych prac nie ma już inwencji”. on granicę między epokami: „Każdy gest rodzinne i finansowe nie zdołały ograniczyć uznanie w całej Europie. Beethoven– Kompozytor zostaje członkiem Szwedzkiej Beethovena — polityka, idealisty, orędownika pasji tworzenia. W odpowiedzi na nieszczęścia –humanista szczególnym uwielbieniem darzy Akademii Nauk, a Ludwik XVIII odznacza go walki o wolność, filozofa, wyznawcy wiary zsyłane przez los, Beethoven komponował Goethego. Do ich spotkania dochodzi w 1812 złotym medalem. Jest już bardzo wyczerpany w uniwersalnego boga — był w równym kolejne dzieła, łącząc ich estetyczną wartość roku. Jednak rozmowa ta ma także swój chorobami i rodzinnymi nieszczęściami. Po stopniu zapowiedzią epoki romantyzmu, co z postulatami etycznymi. Finał IX symfonii niefortunny epizod. Beethoven całe swoje wakacyjnym odpoczynku jego stan zdrowia pożegnania klasycznej przeszłości, do której stanowi przepowiednię idealnego stanu życie był zagorzałem przeciwnikiem łatwego ponownie się pogarsza. Ludwig van Beethoven należeli jego poprzednicy”. Za biografem ludzkości, w którym obdarzony boskim i bezmyślnego wzruszenia okazywanego przez umiera wiosną 1827 roku. Wieczorem, podczas Wilhelmem von Lenzem wyodrębnia się trzy rozumem człowiek, pokonawszy własne publiczność. Twierdził, że „artyści nie płaczą, burzy. W ceremonii pogrzebowej ostatniego okresy w rozwoju twórczości Beethovena. słabości, przezwyciężywszy samego siebie, ale płoną ogniem”. Więc kiedy po zagraniu klasyka wiedeńskiego bierze udział 20 tysięcy Pierwszy — od 1784 roku do prawykonania doprowadza do ucieleśnienia powszechnego czegoś Goethemu na fortepianie, widzi, że osób. I symfonii, drugi — przypadający na lata stanu braterstwa. Także na poziomie poeta wzrusza się do łez, wykrzykuje: „Tego 1801–1814 (Sonata fortepianowa nr 27 e-moll), bardziej przyziemnym Beethoven zachował się po panu nie spodziewałem. Goethemu trzeci — zakończony śmiercią kompozytora. autonomię. Jak podają źródła — zamiast być na

35 usługach możnych, to ich podporządkowywał kompozycję. Podróżuje do Szwajcarii i Włoch, kwartety smyczkowe i oratorium. Młodzi ciała i duszy. Badacze doszukują się źródeł własnym kaprysom. Swoich protektorów w końcu w wieku 20 lat postanawia rzucić małżonkowie przeprowadzają się do Drezna, jego niestabilności psychicznej w chorobie traktował bezceremonialnie, a otrzymywane prawo. W liście do matki pisze: „Całe moje gdzie Schumann ma problemy ze znalezieniem dwubiegunowej. Mówi się także o raczej finansowanie odważał się kwestionować jako życie przez dwadzieścia lat było walką poezji zatrudnienia. W końcu otrzymuje posadę swobodnym prowadzeniu się niemieckiego nazbyt niskie. „Beethoven jest pierwszym z prozą”. Umiejętności pianistyczne doskonali kapelmistrza miejskiego chóru męskiego. kompozytora. Przyczyną kontuzji prawej dłoni w historii muzykiem absolutnie niezależnym, w Lipsku u Friedricha Wiecka. Karierze W tym czasie pogarsza się stan jego zdrowia. mogło być jej przetrenowanie, ale sugeruje który stawia czoło całemu światu”. wirtuoza kładzie jednak kres kontuzja prawej Dręczony przez bezsenność, lęki i depresję się również, że mogła być ona wynikiem ręki. Schumann zajmuje się również krytyką decyduje się odsprzedać swoje pismo „Neue zatrucia rtęcią podczas leczenia kiły. Być Robert Schumann muzyczną, jako jeden z pierwszych poznaje się Zeitschrift für Musik”. Praca z chórem również może Schumann — urodzony romantyk Pieśń miłosna, op. 25–1, opr. Ferenc Liszt (1848) na talencie Fryderyka Chopina. W „Allgemeine nie przynosi mu satysfakcji, dlatego skupia się — odnajdywał się w swoim szaleństwie, Musikalische Zeitung” pisze wówczas: „Czapki na aktywności kompozytorskiej. Następnie które wywoływało w nim strach, ale także Kompozycja otwiera zbiór pieśni Schumanna z głów, panowie, oto geniusz”. Jest jednym obejmuje stanowisko dyrektora programowego fascynowało. Jako kompozytor pracował Myrthen, a autorem jej opracowania na z założycieli magazynu „Neue Zeitschrift für orkiestry w Dreźnie, jednak także zrealizowanie szybko i tylko w krótkich momentach fortepian jest Ferenc Liszt. Schumann napisał Musik”, którego pierwszy numer ukazuje się tego zadania sprawia mu trudność. Na próbach intensywnej motywacji. Na jego muzykę tę pieśń w prezencie ślubnym dla swoje w 1834 roku. Schumann — który już wcześniej jest roztargniony albo wybucha złością. miały wpływ zamiłowania literackie oraz narzeczonej Clary Wieck, chcąc wyrazić w niej zaprzyjaźnił się córką swojego nauczyciela, Tłumacząc się stanem zdrowia, rezygnuje podziw dla wirtuozów swoich czasów. Nie emocje, pod wpływem których był w tamtym nastoletnią wówczas Klarą Wieck — podziwia z pracy. Zaprzyjaźnia się z młodym Brahmsem odnajdując się w dużych formach — symfoniach czasie: lęk i cierpienie z powodu rozłąki oraz jej talent pianistyczny oraz prowadzi z nią i przepowiada mu wielką karierę, pisząc i koncertach — był geniuszem pieśni i utworów nadzieje związane z ich wspólnym życiem. regularną korespondencję. W wieku 23 lat — w artykule: „I oto nadszedł młody talent, fortepianowych. Posiadał wyjątkową zdolność Klara ma wówczas lat 14 — pomimo łączącej ich przy którego kołysce sprawowały wartę tłumaczenia na muzykę efemerycznych ROBERT SCHUMANN (1810–1856) — niemiecki zażyłości, zaręcza się z Ernestyną von Fricken, muzy i bohaterowie”. Schumann przechodzi i zniuansowanych stanów ludzkiej duszy. kompozytor, jeden z najbardziej wpływowych ale szybko zrywa zaręczyny, by pójść za głosem kolejne załamanie nerwowe. W lutym 1854 Przykładem są tutaj dzieła, takie jak: cykl i najważniejszych kompozytorów XIX wieku. serca. Friedrich Wieck jest zdecydowanie roku chce się zabić, skacząc z mostu do Renu. pieśni Dichterliebe oraz utwory fortepianowe Ojciec Schumanna jest księgarzem i wydawcą; przeciwny ich związkowi. Podczas gdy Klara Kompozytora udaje się uratować, a ten zgłasza Fantasiestücke (Utwory fantastyczne), swojego syna już od dziecka zachęca do odbywa podróże koncertowe, Schumann się dobrowolnie do prywatnej kliniki koło Kinderszenen (Sceny dziecięce), Waldszenen rozwijania talentów muzycznych i literackich. dużo komponuje, a jego muzyka szczególnie Bonn, gdzie spędza ostatnie lata życia. Ma (Sceny leśne). Schumann rozpoczyna naukę gry na fortepianie, silnie odzwierciedla jego burzliwe życie jeszcze okresy jasności umysłu, koresponduje gra a vista oraz podejmuje pierwsze próby wewnętrzne. W 1840 roku, w atmosferze z rodziną i przyjaciółmi. Umiera w 1856 roku, Béla Bartók kompozytorskie i literackie. Po śmierci ojca skandalu i dzień przed 21. urodzinami Klary, prawdopodobną przyczyną śmierci jest kiła Rumuńskie tańce ludowe, BB 68, Sz. 56 (1915) wychowywany przez matkę, która jest mniej Friedrich Wieck zgadza się na ich małżeństwo. trzeciorzędowa. Zostaje pochowany w Bonn. 1. Taniec z pałeczką przychylna jego artystycznym ambicjom, Schumann pisze cykl pieśni dedykowanych Jego trumnę, przyozdobioną wieńcem 2. Taniec z szarfą w 1828 roku rozpoczyna studia prawnicze żonie (Myrthen), które są jego prezentem laurowym, niosą Joseph Joachim, Johannes 3. W jednym miejscu w Lipsku, ale szybko przenosi się na Uniwersytet ślubnym, oraz — częściowo za namową Klary Brahms i Albrecht Dietrich. 4. Taniec z Bucium w Heidelbergu, gdzie powraca do gry na — podejmuje się napisania większych form. Wiele jest w biografii Schumanna niejasności, 5. Rumuńska polka fortepianie i ogłasza drukiem swoją pierwszą Komponuje symfonie, kwintet fortepianowy, a jego życie naznaczone było chorobą 6. Szybki taniec

36

Béla Bartók — miłośnik muzyki ludowej, dla Muzycznej w Budapeszcie. W pracy motywuje także jako pianista w Europie i Stanach dur-moll, zwięzłość wypowiedzi muzycznej oraz którego wybuch wojny stanowił potężny go chęć zaproponowania nowoczesnego Zjednoczoych, wykonując własne utwory. dysonansowe współbrzmienia harmoniczne. cios oraz doprowadził go do załamania stylu narodowego. W 1904 roku ma miejsce W 1940 roku daje swój ostatni koncert Jak pisał w książce Węgierska pieśń ludowa: psychicznego m.in. dlatego, że nie mógł prawykonanie patriotycznego poematu w Budapeszcie. Sojusz Węgier z hitlerowskimi „Jest więc muzyka chłopska rezultatem pracy kontynuować swoich badań folklorystycznych symfonicznego Kossuth (Lajos Kossuth był Niemcami sprawia, że emigruje z żoną do ewolucyjnej, nieświadomie działającej siły — wyznał w 1915 roku w jednym z listów: przywódcą rewolucji węgierskiej w 1848 Stanów Zjednoczonych, gdzie prowadzi natury, jak np. różne formy świata zwierzęcego „Już mi właściwie wszystko jedno, żebyśmy roku), który rozsławia jego imię w całym działalność pedagogiczną i badawczą nad i roślinnego. Dlatego też jej indywidua — tylko pozostali z Rumunią w przyjaźni”. kraju. Zyskuje także popularność jako pianista. tradycyjną muzyką bałkańską. Jego stan pojedyncze melodie — są przykładami Wbrew zaistniałej sytuacji i dramatycznym Zafascynowany tradycyjną muzyką chłopską zdrowia stale się pogarsza, umiera na białaczkę najwyższej doskonałości artystycznej”. Badacze wydarzeniom jeszcze w tym samym roku rozpoczyna w tym czasie badania terenowe. w nowojorskim szpitalu. podkreślają również odkrywcze — w zakresie napisał klika utworów stanowiących Podróżując z fonografem po Węgrzech nowych form artykulacji — wykorzystanie opracowanie rumuńskiego folkloru, wśród i państwach sąsiednich, rejestruje oryginalne Béla Bartók był człowiekiem pracowitym instrumentów smyczkowych, stworzenie nich Rumuńskie tańce ludowe, które poświęcił melodie ludowe. Pasja ta przekształca się i chłonnym wiedzy. Biegle władał wieloma innowacyjnego stylu muzyki fortepianowej rumuńskiemu nauczycielowi Ionowi Busitii. wkrótce w systematyczną pracę naukową. językami — poza węgierskim i niemieckim poprzez potraktowanie go jako instrumentu Cykl stał się na wiele lat najpopularniejszą W latach 1907–1924 prowadzi klasę fortepianu posługiwał się także francuskim, angielskim, perkusyjnego, mocne eksponowanie kompozycją w dorobku Bartóka. Składa się w Akademii Muzycznej w Budapeszcie, słowackim, rumuńskim, tureckim i arabskim. rytmiki, przesądzające o ekspresyjności z sześciu miniatur fortepianowych: Taniec a następnie zostaje członkiem Węgierskiej Jest autorem muzyki orkiestrowej, symfonii, jego stylu oraz różnorodność wyrazu, z pałeczką — barwny i żywy, Taniec z szarfą — Akademii Nauk. Intensywna praca badawcza suit orkiestrowych, koncertów oraz utworów wynikającą z obecności w jego dorobku dzieł skoczny i pauzujący, W jednym miejscu — i teoretyczna Bartóka każe zaliczyć go do grona fortepianowych i skrzypcowych, muzyki dynamicznych, żywiołowych oraz subtelnych, łączący prosty puls z egzotycznie brzmiącym najoryginalniejszych twórców współczesnej kameralnej, opery i baletów. W swojej drodze wyrafinowanych, bogato cieniowanych. tematem, Taniec z Bucium — powolny, oparty etnomuzykologii. Poza rodzimym folklorem twórczej przechodził od neoromantyzmu przez Bartókowi udało się dokonać syntezy tradycji na prostym i rzewnym temacie, Rumuńska w kręgu jego zainteresowań znajdują się impresjonizm i ekspresjonizm aż po klasycznie ludowej z europejskim językiem muzycznym. Za polka — rytmiczna, o ludowym zabarwieniu, także jego wcielenia słowackie, rumuńskie stylizowane dzieła folklorystyczne. Muzyka swoich mistrzów uznawał Bacha, Beethovena Szybki taniec — oparty na dwóch podobnych i bałkańskie. W swoich podróżach trafia także Bartóka ufundowana jest na odwrocie od i Debussy’ego. Chociaż za życia pozostawał i radosnych tematach. do Algierii i Turcji. Takie ukierunkowanie niemieckiej hegemonii muzycznej wyrastającej niezrozumiany — uznawano go za nazbyt wywiera ogromny wpływ na jego twórczość z dorobku Wagnera i Straussa. Jako pianista radykalnego — to po II wojnie światowej BÉLA BARTÓK (1881–1945) — węgierski kompozytorską. Jego dzieła spotykają się był muzykiem wysoce precyzyjnym. Powiada stał się, obok Strawińskiego, najbardziej kompozytor, pianista, pedagog jednak na Węgrzech z oporem. W 1911 się nawet, że potrafił zagrać kilkakrotnie popularnym kompozytorem XX wieku. Znawcy i etnomuzykolog, będący jedną z najbardziej roku dyrekcja opery w Budapeszcie odrzuca ten sam utwór w idealnie równym, akcentują również, przytłumiony przez wpływowych osobowości świata muzycznego dzieło sceniczne Bartóka Zamek Sinobrodego. odmierzanym w sekundach, czasie. Jego gra folklorystyczne zainteresowania Bartóka, XX wieku. Pierwsze utwory pisze w wieku Recepcja jego kompozycji zmienia się po charakteryzowała się plastycznym frazowaniem nowoczesny charakter jego twórczości. 9 lat, a dwa lata później występuje premierze baletu Drewniany książę (1917). oraz subtelnością. W swoich oryginalnych „Muzykę Bartóka — pisze Bogusław Schaeffer publicznie, grając swój Bieg Dunaju. Uczy się Koniec I wojny światowej otwiera najbardziej kompozycjach nie cytował melodii ludowych, — cechuje jakaś ogromna siła wewnętrznej początkowo w Bratysławie, a w 1899 roku płodny okres w twórczości Bartóka, w którym ale wykorzystywał cechy dla nich swoiste: spójności, przekonywający walor osobowości zostaje przyjęty do Królewskiej Akademii kształtuje się jego język muzyczny. Koncertuje zerwanie ze schematami opartymi na systemie niespotykanej, jedynej. Słuchamy tej muzyki

38 ponad tendencjami i prądami, jakby w innych zmarła, gdy miał zaledwie kilka miesięcy — ale czasie odbywają się jego pierwsze koncerty Występy we wszystkich wymienionych powyżej wymiarach, nie zestawiając jej z niczym innym, także i od niego został odcięty w dzieciństwie. kompozytorskie. Wyjeżdża również do miejscach przynoszą mu sławę i pieniądze, gdyż nie miałoby to dla jej poznania żadnego Po wybuchu powstania styczniowego ojca Zakopanego i jako jeden z pierwszych zaczyna które często przeznacza na cele artystyczne, znaczenia”. aresztowano i osadzono w więzieniu na ponad interesować się muzyką góralską (pisze Album edukacyjne, społeczne i polityczne. Z jego rok. Paderewski uczy się najpierw tatrzański, op. 12, inspirowany podhalańskim inicjatywy w Stanach Zjednoczonych powstaje Ignacy Jan Paderewski u prowincjonalnych nauczycieli. W 1873 roku folklorem). Za namową Heleny Modrzejewskiej Fundacja Paderewskiego dla młodych Humoreski koncertowe nr 2 i 3, op. 14 (1887– rozpoczyna studia w Instytucie Muzycznym rozpoczyna studia pianistyczne w Wiedniu, kompozytorów. Do najsłynniejszych jego dzieł –1888) w Warszawie. Profesorowie nie wróżą mu wykładając w tym samym okresie należy napisana w tym czasie Fantazja polska, 2. Sarabanda h-moll kariery pianistycznej, a co więcej — za w konserwatorium w Strasburgu oraz wykonywana wielokrotnie przez renomowane 3. Caprice G-dur niepodporządkowanie się regułom uczelni występując jako solista i akompaniator. zespoły europejskie i amerykańskie. Sukces Paderewskiemu grozi usunięcie z uczelni. Podczas drugiej podróży do Wiednia, w 1887 wirtuoza oraz działalność społeczna sprawiają, Cykl Humoreski koncertowe — należący W końcu zostaje zawieszony na rok, a czas ten roku, rozpoczyna się jego kariera jako wirtuoza. że Paderewski staje się jedną z najbardziej do najsłynniejszych dzieł fortepianowych poświęca na podróże koncertowe po Rosji. Jego nauczyciel, Teodor Leszetycki, początkowo popularnych i docenianych osób w Stanach Paderewskiego — wszedł na trwałe do W trakcie — ten zaledwie szesnastoletni sceptycznie nastawiony do umiejętności Zjednoczonych. W 1889 roku żeni się po raz repertuaru koncertowego i edukacyjnego. pianista — trafia na krótko do więzienia młodego Paderewskiego, powie wtedy: „To drugi, wybranką Paderewskiego jest jego Sam kompozytor wykonywał go często i choruje na szkarlatynę. Z opresji wybawia go geniusz, który doszedłszy do najwyższych przyjaciółka — Helena z Rosenów, z którą podczas swoich występów. Składa się z dwóch ojciec, który poucza syna w liście: „Kto nie chce szczytów, utrzyma się tam siłą niezłomnej woli wyrusza wkrótce w podróż koncertową do zeszytów: utwory w stylu dawnym i utwory słuchać, ten musi pokutować” oraz sugeruje, i nieustannego trudu”. Rok później Paderewski Stanów Zjednoczonych. Podczas tournée w stylu współczesnym. Te prezentowane by ten najpierw „ukończył konserwatorium wyjeżdża z recitalami do Paryża — koncerty te w Hiszpanii dowiaduje się o tragicznej śmierci podczas Festiwalu Wszystkie Strony Świata i dopiero zaczął grywać koncerta”. dają początek europejskiej, a z czasem swojego 21-letniego syna Alfreda. Zrozpaczony, należą do zeszytu pierwszego. Sarabanda Paderewskiemu udaje się ukończyć studia, co światowej, karierze pianisty, która trwać będzie odwołuje wszystkie koncerty. W 1901 roku, nawiązuje w swej formie do tańca barokowego więcej, z wynikiem celującym, a następnie ponad 50 lat oraz zaprowadzi Paderewskiego w Warszawie, występuje z koncertem oraz wzorców bachowskich, ale, jak zauważają zostaje zatrudniony przez uczelnię jako do Londynu, Nowego Jorku, a także Afryki inauguracyjnym w gmachu nowo wybudowanej badacze, daleka jest kapryśnego stylu nauczyciel gry na fortepianie. W 1880 roku Południowej, Australii, Nowej Zelandii filharmonii (której sam jest udziałowcem), bachowskiej sarabandy bogatej w środki poślubia Antoninę Korsakównę, która umiera i Tasmanii. W 1891 roku występuje przed wykonując swój Koncert a-moll, op. 17 oraz ornamentalne i kontrapunktyczne. Natomiast wkrótce po urodzeniu ich syna, Alfreda. Jej królową Wiktorią i jej dworem w Windsorze. Po kompozycje Chopina. Po koncercie napisano: wirtuozowskie Caprice w pomysłowy sposób pamięci poświęca Elegię b-moll, z dedykacją: koncercie królowa zapisuje w dzienniku: „Grał „Zdawało się, że to Chopin powstał z grobu, czerpie ze Scarlattiego, wprowadzając przy tym „Tobie”. Paderewski marzy o karierze wręcz cudownie. Taka siła i takie delikatne że to on sam, wielki, niezrównany, grą swoją w atmosferę jego dzieł. kompozytora, dlatego podróżuje do Berlina, uczucie. Doprawdy sądzę, że jest równy zachwyca i porywa”. Paderewski utrzymuje gdzie studiuje kompozycję, kontrapunkt Rubinsteinowi”. Po koncertach w Stanach przyjaźń z Saint-Saënsem, którego poznał IGNACY JAN PADEREWSKI (1860–1941) — i instrumentację. W Berlinie poznaje Straussa, Zjednoczonych prasa pisze natomiast: w czasie swojego paryskiego debiutu. Słynna polski pianista, kompozytor, pedagog i polityk. Rubinsteina, Joachima, de Sarasate i in. oraz „największa atrakcja, jaką widział kiedykolwiek jest wypowiedź francuskiego kompozytora: Na świat przychodzi w małej miejscowości na znajduje wydawcę dla wszystkich Nowy Jork”, „największa sensacja Ameryki”. „Jest to geniusz, który przypadkiem gra także Podolu, na kresach dawnej Rzeczpospolitej. dotychczasowych — i jak się wkrótce okaże Jeden z amerykańskich recitali Paderewskiego na fortepianie”. Do ostatnich dzieł Wychowywany jest przez ojca — jego matka także większości z późniejszych — dzieł. W tym gromadzi na widowni trzy tysiące słuchaczy. Paderewskiego dużego formatu należy

39 Symfonia h-moll ‘Polonia’, inspirowana Ofiarom Wojny w Polsce, podejmuje Z końcem 1929 roku sporządza testament, Yale, Oxford, Cambridge i Columbia. Przez tragicznymi losami narodu. Na ograniczenie charytatywne tournées (ponad 300 w którym znajduje się zapis na rzecz całe życie Paderewskiego przeplatają się działalności kompozytorskiej mają wpływ koncertów), zostaje członkiem paryskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Pod wpływem działalność pianistyczna z kompozytorską. liczne podróże pianistyczne. W 1910 roku, Komitetu Narodu Polskiego oraz jego gen. Władysława Sikorskiego ponownie włącza Zapytany raz, w jaki sposób doszedł do w Krakowie, uczestniczy — rzecz jasna jako delegatem w Stanach Zjednoczonych, w 1917 się w życie polityczne i bierze udział swojego sukcesu, wirtuoz Paderewski fundator — w odsłonięciu Pomnika roku przedstawia prezydentowi Stanów w utworzeniu koalicji antysanacyjnej określanej odpowiada: „Powodzenie swe zawdzięczam Grunwaldzkiego. Na kilkudniowych Zjednoczonych Woodrow Wilsonowi memoriał mianem Front Morges. W 1938 roku w jednym procencie talentowi, w dziewięciu uroczystościach z okazji 500. rocznicy w sprawie Polski. Po zakończeniu wojny, przygotowuje ostatnie wydawnictwo płytowe. procentach szczęściu, a w dziewięćdziesięciu zwycięstwa nad Krzyżakami jest obecnych w styczniu 1919 roku, Paderewski przybywa do W 1940 roku wyjeżdża do Stanów procentach pracy. Praca, praca i jeszcze raz ok. około 160 tysięcy osób. Wydarzenie staje Warszawy — przyjmowany jest triumfalnie. Zjednoczonych, m.in. w celu zorganizowania praca jest największą tajemnicą mojego się narodową manifestacją jedności Polaków ze Jeszcze w tym samym miesiącu zostaje pomocy dla rodaków. Na prośbę gen. powodzenia”. Przez współczesnych był wszystkich zaborów i zza oceanu. Paderewski powołany na stanowisko premiera i ministra Sikorskiego zgadza się przewodniczyć uznawany za najwybitniejszego pianistę od staje się duchowym przywódcą narodu, a on spraw zagranicznych. Z Robertem Dmowskim emigracyjnej Radzie Narodowej RP. Swoje czasów Liszta. Będąc aktywny na scenie sam zaczyna bardziej interesować się polityką. podpisuje w imieniu Polski traktat pokojowy ostatnie przemówienie wygłasza na tydzień politycznej i koncertowej, pozostawał nad Jeszcze w tym samym roku, podczas obchodów w Wersalu. Wkrótce pozycja rządu przed śmiercią. Zostaje pochowany na wyraz skryty jeżeli chodzi o jego ambicje 100. rocznicy urodzin Chopina, wygłasza swoje Paderewskiego ulega osłabieniu, a on sam — Narodowym Cmentarzu Arlington kompozytorskie, nie zdradzał również, czy słynne przemówienie, w którym stwierdza, że rozgoryczony, że odmawia mu się możliwości w Waszyngtonie, wśród zasłużonych w tej dziedzinie czuje się artystą spełnionym. twórczość Chopina wyraża ducha narodu służenia ojczyźnie — składa dymisję. Pomimo bohaterów Stanów Zjednoczonych, gdzie Dorobek Paderewskiego–kompozytora, polskiego. „On nasz, a my jego, albowiem dowodów sympatii ze strony Polaków w 1920 w 1963 roku prezydent J.F. Kennedy ufunduje chociaż niewielki, jest zróżnicowany w nim się objawia cała nasza zbiorowa dusza. roku decyduje się wyjechać do Szwajcarii. tablicę pamiątkową. Podczas pogrzebu trumna i obejmuje m.in. operę, symfonię, wariacje Więc krzepmy serca do wytrwania, do trwania, Wkrótce pojawiają się dowody uznania od zostaje okryta polskim sztandarem z Orderem i miniatury fortepianowe, sonaty na skrzypce myśli skrójmy do czynów, do dzielnych, rządu polskiego oraz państwowe odznaczenia: Virtuti Militari, przyznanym Paderewskiemu i fortepian, pieśni oraz utwory na fortepian sprawiedliwych, uczucia podnośmy do wiary, Wielka Wstęga Orderu Orła Białego i Wielka pośmiertnie. W 1992 roku jego prochy zostają i orkiestrę. Wśród utworów, które weszły do silnej, bo nie zginie naród, co ma taką Wstęga Orderu Polonia Restituta z Gwiazdą. przeniesione do krypty katedry św. Jana do repertuaru polskiego i światowego wielką, nieśmiertelną duszę”. Paderewski, Paderewski zostaje także mianowany polskim w Warszawie. wymienić należy: Fantazję polską, Koncert pomimo początkowej niechęci, rejestruje na delegatem na międzynarodowe konferencje fortepianowy, utwory fortepianowe, (m.in. płytach swoje wykonania pianistyczne. Tuż i kongresy, ale z funkcji tej wkrótce rezygnuje, Ignacy Jan Paderewski — Polak, który zdobył Pieśni wędrowca, Tańce polskie, Album przed wielką wojną spotyka się z poznanym nie mogąc się pogodzić z przekazywanymi mu wielkie uznanie w świecie, uwielbiany pianista majowe, Humoreski koncertowe), pieśni wcześniej Romanem Dmowskim, a krótko instrukcjami i podejmowanymi decyzjami. i ceniony kompozytor. Został uhonorowany (do słów Asnyka i Mickiewicza) oraz Sonatę potem angażuje się w działalność polityczną, Z końcem 1921 roku wyjeżdża do Stanów najważniejszymi odznaczeniami polskimi a-moll na skrzypce i fortepian. W twórczości stając się orędownikiem sprawy polskiej. Zjednoczonych i wycofuje się z czynnego życia i zagranicznymi, m.in. Wielkim Krzyżem kompozytorskiej Paderewskiego wskazuje się Przemawia pod pomnikiem Tadeusza politycznego. W wieku 62 lat decyduje się Orderu Imperium Brytyjskiego i tytułem często na odniesienie do dziedzictwa muzyki Kościuszki, wygłasza odezwę do Polonii powrócić — z sukcesem — do działalności Sir, oraz kilkunastoma doktoratami honoris romantycznej, fascynację Chopinem, historyzm amerykańskiej, z Henrykiem Sienkiewiczem koncertowej. Nagrywa również kolejne płyty. causa, m.in. Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz sięganie do polskiej tradycji narodowej, staje na czele Komitetu Generalnego Pomocy Ostatni raz do Polski przyjeżdża w 1924 roku. i Warszawskiego oraz uczelni amerykańskich: wpływy muzyki ludowej i stylizacje. Paderewski

40

był pierwszym kompozytorem w historii absolwentem prawa na Uniwersytecie Karol Szymanowski przewartościowanie artystycznych polskiej muzyki, który zaczerpnął inspirację Warszawskim. W warszawskim Instytucie Mazurki nr 1–4, op. 50, M56 (1924–1925) priorytetów: imperatywem nadrzędnym z tańców i pieśni Podhala. Sam kompozytor Muzycznym uczy się harmonii, kontrapunktu 1. Sostenuto, molto rubato stało się dla Szymanowskiego wypracowanie identyfikował się z tzw. muzyką narodową, a do i kompozycji pod kierunkiem Władysława 2. Allegramente, poco vivace (Rubasznie) stylu polskiego w muzyce”. Sam kompozytor swojej twórczości podchodził jak do swoistej Żeleńskiego. Naukę kontynuuje 3. Moderato tak powiedział o swoim dziele: „Najbardziej formy patriotycznego posłannictwa. Co się w konserwatorium w Petersburgu u Nikołaja 4. Allegramente, risoluto skondensowane wyrażenie idei współczesnej tyczy stylu, odrzucał Paderewski postulaty Sołowjowa (kompozycja) i Nikołaja Rimskiego-- muzyki polskiej dałem w cyklu 20 mazurków”. modernistów, dbał o piękną formę, ekspresję Korsakowa (instrumentacja), uzyskując w 1890 Dzięki swemu nowatorstwu Mazurki, Uwagę zwraca ponadto duże zróżnicowanie uczuć i treści ideowych oraz harmonię dzieła. roku złoty medal. Po studiach podróżuje do op. 50 Szymanowskiego osiągnęły wysoką poszczególnych utworów: są wśród nich Berlina, Paryża, Brukseli i Londynu. W 1903 rangę w polskiej muzyce fortepianowej po proste, sentymentalne, rubaszne, szlacheckie, Roman Statkowski roku, za operę Filenis, zdobywa I nagrodę na I wojnie światowej. Stanowiąc nową odsłonę żywiołowe i refleksyjne. Składające się na Toccata, op. 33 (pub. 1928) międzynarodowym konkursie w Londynie, chopinowskiego dziedzictwa, weszły do kanonu pierwszy zeszyt Mazurki nr 1–4 zadedykował a w 1904 roku, za operę Maria, również stylu narodowego. Mazurki powstawały Szymanowski Arturowi Rubinsteinowi, który Utwór został skomponowany prawdopodobnie I nagrodę na konkursie kompozytorskim w czasie, gdy Szymanowski kończył pracę nad wykonał je w 1924 roku. Mazurek nr 1 jest w latach 1886–1906, ale dokładna data w Warszawie. W tym samym roku zostaje Królem Rogerem dlatego, można spojrzeć na w swym charakterze najbardziej góralski ze powstania nie jest znana. Toccata, op. 33 składa profesorem Instytutu Muzycznego w Warszawie, nie jak na rodzaj odprężenia od żmudnego wszystkich. Nr 2 jest szybki i radosny, z lekkim się z czterech części, z których trzecia jest gdzie wykłada historię muzyki, a następnie cyzelowania wielkiej opery. Badacze zwracają akcentem refleksyjności.Nr 3 to zapisana powtórzeniem pierwszej, czwarta zaś nieco prowadzi klasę kompozycji. również uwagę, że jedną z motywacji ich w umiarkowanym tempie piękna melodia. zmienionym i rozszerzonym powtórzeniem napisania była chęć urozmaicenia własnego Nr 4 przeciwnie — jest przepełniony radością, drugiej. Części pierwsza i trzecia są oparte Chociaż był świadkiem kształtowania się programu koncertowego. Szymanowski pisał żywiołowy i rytmiczny. na figuracji akordowej, w częściach drugiej nowych kierunków w muzyce, Roman w listach do przyjaciół: „Piszę małe, łatwe i czwartej pojawiają się na tle szybkich pasaży Statkowski pozostał wierny tendencjom Mazurki, by rozweselić nieco swoje programy KAROL SZYMANOWSKI (1882–1937) — dłuższe akordy. Całość dość efektowna, późnoromantycznym. Jest autorem utworów wirtuozowskie”. Chociaż kompozytor określił najsłynniejszy polski kompozytor pierwszej przedstawia pole do popisu dla umiejętności fortepianowych i skrzypcowych, pieśni, cały cykl mianem „niebywale prostego”, połowy XX wieku, zaliczany do grona technicznych wykonawcy. W twórczości dzieł kameralnych i symfonicznych i dwóch to Mazurki wymagają od solisty wysokich największych twórców europejskich swoich Statkowskiego — w którego upodobaniach oper. Pisał utwory fortepianowe świadczące umiejętności wykonawczych oraz wrażliwości czasów oraz uznawany za jedynego, obok leżała szczególna skłonność do kompozycji o dobrej znajomości pianistyki, miniatury artystycznej i emocjonalnej. Badacze Chopina, polskiego kompozytora, któremu lirycznych, pozwalająca mu na rozwinięcie instrumentalne nawiązujące kolorystyką do zauważają, że element ludowy, taneczny udało się zyskać międzynarodową sławę. płynnej i śpiewnej kantyleny — Toccata ze Chopina i Rachmaninowa oraz opery cechujące splata się tutaj z najwyższym wyrafinowaniem Urodzony w Tymoszówce na Ukrainie, swoim szybkim motorycznym ruchem i skromną się pięknymi melodiami i instrumentacjami. i wcieleniem artystycznej natury w rodzinie szlacheckiej kultywującej tradycje linią melodyczną stanowi pozycję odmienną Roman Statkowski był również bardzo dobrym Szymanowskiego, a jednocześnie upatrują patriotyczne oraz zainteresowanej nowymi i wyjątkową. i wymagającym pedagogiem — otwartym na w Mazurkach jeden z przejawów ewolucji trendami naukowymi i artystycznymi. Naukę nowatorskie pomysły i krytycznym względem stylu Szymanowskiego. Teresa Chylińska pisze: gry na fortepianie rozpoczyna pod kierunkiem ROMAN STATKOWSKI (1859–1925) — polski odtwórstwa. „Wstrząs duchowy, jakim było odzyskanie przez ojca, pierwsze kompozycje pisze w wieku kompozytor i pedagog. Studiuje i zostaje Polskę wolności i niepodległości, spowodował 14 lat. Po maturze pobiera prywatne lekcje

43 w Warszawie oraz zostaje współzałożycielem się ze skrzypkiem Pawłem Kochańskim, duży rozgłos, jego dzieła są wykonywane W powszechnej opinii Karol Szymanowski wydawnictwa nastawionego na promocję który od tej pory będzie stanowić inspirację przez czołowych solistów światowych scen. był uważany za osobę przewrażliwioną, dzieł młodych polskich kompozytorów. Po skrzypcowych dzieł Szymanowskiego. Kompozytor otrzymuje także liczne nagrody neurasteniczną, narcystyczną, nieodporną koncertach warszawskich i berlińskich w 1907 W wyniku powojennych przemian rodzina i odznaczenia państwowe, m.in. tytuł doktora na krytykę oraz impulsywną. Jak relacjonuje roku zostaje uznany za najzdolniejszego Szymanowskich traci Tymoszówkę i osiedla honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Iwaszkiewicz jego marzeniem była rola z grupy określanej mianem Młodej Polski oraz się w Warszawie. Szymanowski włącza się Od lat 30. mieszka i tworzy głównie w swojej mentora i moralnego autorytetu. Samotność, pozyskuje znamienitych wykonawców dla aktywnie w życie publiczne i kulturalne wolnej zakopiańskiej willi Atma. Powstają w tym czasie także artystyczna, była Szymanowskiemu swoich utworów. Za pierwszymi sukcesami Polski. Ponownie jest to czas intensywnych dzieła, takie jak: 12 pieśni kurpiowskich na przykra, nie radził sobie z nią, ciągle szukając postępują kolejne w postaci nagród podróży. Odwiedza Wiedeń, Paryż i Londyn, głos i fortepian, IV symfonia, Litania i II koncert nowych relacji. Było w jego osobowości coś w konkursach kompozytorskich. W tym czasie a następnie, z Kochańskim i jego żoną, odbywa skrzypcowy. Stan zdrowia i sytuacja finansowa demonicznego, z ducha młodopolskiego. poznaje i zaprzyjaźnia się z Witkacym i pianistą tournée po Stanach Zjednoczonych. W efekcie kompozytora stopniowo się pogarszają. Przez badaczy jest przedstawiany jako dziecko Arturem Rubinsteinem. Do 1911 roku dużo tych podróży muzyka Szymanowskiego Motywowany względami zarobkowymi XIX stulecia, artysta, dla którego sztuka podróżuje do Niemiec i Włoch, a w kolejnych wkracza na światowe estrady. Na początku odbywa liczne podróże koncertowe, m.in. stanowiła narzędzie wyrażania i potwierdzania latach do Wiednia, gdzie jego II symfonia lat 20. XX wieku przebywa przez jakiś do Lwowa, Warszawy, Kopenhagi, Moskwy, własnej tożsamości. Był miłośnikiem sztuki, spotyka się z bardzo pozytywnym przyjęciem. czas w Zakopanem, gdzie odkrywa folklor Bukaresztu, Paryża, Amsterdamu, Hagi, literatury i filozofii, człowiekiem błyskotliwym Podpisuje również wieloletni kontrakt podhalański, który wywrze silny wpływ Londynu, Sztokholmu, Oslo, Rzymu. Następnie i wykwintnym, którego Anna Iwaszkiewiczowa wydawniczy z Universal Edition. Wystawne na jego dalszą twórczość. W 1926 roku, leczy się we francuskich sanatoriach. określiła lapidarnie słowami „kultura życie wiedeńskie doprowadza jednak w warszawskim Teatrze Wielkim, ma miejsce W 1936 roku uczestniczy jeszcze w próbach i przerafinowanie”. Najważniejszym uczuciem Szymanowskiego do kłopotów finansowych prapremiera opery Król Roger, która staje i premierze Harnasiów w paryskiej operze. była dla Szymanowskiego miłość ujmowana i załamania depresyjnego. Jego samopoczucie się wielkim sukcesem kompozytora. W roku Umiera w klinice w Lozannie. Jego ciało zostaje w kategoriach zmysłowości i antycznego kultu pogarsza samobójstwo przyjaciółki Witkacego, kolejnym Szymanowski obejmuje stanowisko złożone w Krakowie, w Krypcie Zasłużonych. piękna. Mimo początkowej fascynacji tak Jadwigi Janczewskiej, które łączone jest dyrektora Konserwatorium Warszawskiego, Pośmiertnie zostaje odznaczony Krzyżem męskością, jak i kobiecością, Szymanowski z osobą kompozytora. Równowagę odzyskuje a po przekształceniu w Wyższą Szkołę Wielkim Orderu Odrodzenia Polski I klasy. uznawał siebie za homoseksualistę, a fakt dzięki podróży do Północnej Afryki, która Muzyczną — rektora. Zajmuje się również Uroczysty pogrzeb, zorganizowany na koszt ten tylko z pozoru akceptował w sposób daje początek fascynacji światem arabskim publicystyką, pisząc m.in. o wychowawczej roli państwa, zdaje się być czymś, co Szymanowski bezproblemowy. Zgłębieniu tajemnicy miłości i owocuje dziełami, takimi jak: III symfonia czy kultury muzycznej w społeczeństwie. W tym doskonale przewidział. Z listu do przyjaciela: poświęcił wiele utworów. Podsumowując Pieśni Muezina Szalonego. Wybuch I wojny czasie zaczyna mieć problemy ze zdrowiem. „Polska oficjalna (rząd) stanowczo nie chce swoje życie, wypowiedział słynne zdanie: światowej zmusza Szymanowskiego do Jak podają źródła ukojenia nerwów szukał mnie uznać. Posługuje się mną wyłącznie „Jednego w życiu nie żałuję — tego, że powrotu na Ukrainę, podróżuje jednak do Rosji, w nałogach; sugeruje się czasem przelotne wtedy, kiedy jestem niezbędny dla propagandy. tak dużo kochałem”. Bezdyskusyjnie — gdzie m.in. poznaje Prokofiewa. Dużo czasu kontakty z narkotykami. Po rozpoznaniu Faktem jest, że tu gwiżdże się na mnie i że był artystą obdarzonym wyjątkowym spędza na studiowaniu literatury i filozofii, ale gruźlicy płuc kompozytor wyjeżdża na kolejne mógłbym zginąć z głodu, a nikt by palcem talentem. W twórczości Szymanowskiego przede wszystkim na pracy twórczej, która kuracje. W związku z pobytem w sanatorium nie ruszył. Inna rzecz z moim przyszłym wyróżnia się trzy zasadnicze okresy. W fazie owocuje powstaniem kilku mistrzowskich dzieł nie może uczestniczyć w tryumfalnie przyjętym pogrzebem. Będzie wspaniały, tego jestem dojrzewania — do 1913 roku — przyswajał (Pieśni Miłosne Hafiza, Mity, Pieśni księżniczki prawykonaniu Stabat Mater. W latach pewien. Tutaj uwielbia się uroczystości żałobne sobie dotychczasowy język muzyczny oraz z baśni, I koncert skrzypcowy). Zaprzyjaźnia 20. i 30. muzyka Szymanowskiego zdobywa i wielkich zmarłych”. pozostawał pod wpływem wzorów późnego

44 romantyzmu i literackiego modernizmu. dur-moll. W oryginalnych stylizacjach Fryderyk Chopin przydarzy się podobnie. Jest zbyt dziwna, Okres drugi — do 1919 roku — to inspiracja folklorystycznych ujawnia się indywidualny Ballada nr 1 g-moll, op. 23 (1831) lecz pragnie, by ją zrozumiano; nawet, jeśli kulturami orientalnymi i antycznymi oraz styl kompozytora. Znawcy twórczości została dobrze wykonana, dobrze uczynią ci, indywidualizacja stylu. Ostatni okres — Szymanowskiego akcentują szeroką skalę Jest to pierwsza ballada napisana przez którzy wyrażą swoją opinię dopiero po kilku do śmierci kompozytora — to tworzenie muzycznych emocji, rozpościerającą jego Fryderyka Chopina, który zadedykował ją przesłuchaniach”. nowego stylu narodowego, czerpiącego twórczość między introwertycznym liryzmem baronowi de Nathanielowi Stockhausenowi, z folkloru, oraz posługiwanie się odkrywczymi a ekstatycznym erotyzmem oraz łączenie będącemu jego przyjacielem i uczniem. Jak FRYDERYK CHOPIN (1810–1849) — jeden środkami techniki kompozytorskiej. „Muzyka tradycji zachodnioeuropejskiej z kulturą się sugeruje, inspirację stanowiły tutaj dla z najważniejszych kompozytorów nasza musi odzyskać odwieczne swe antyczną, arabską i polską muzyką ludową. Chopina ballady Mickiewicza. Istotnie, utwór romantycznych i najsłynniejszych pianistów prawa: bezwzględnej wolności, zupełnego snuje przed słuchaczem opowieść tajemniczą swoich czasów. Na świat przychodzi wyzwolenia z jarzma stworzonych wczoraj Fryderyk Chopin i dziwną, nieomal literacką: początkowo w Żelazowej Woli w 1810 roku, ale jeszcze norm i nakazów. Niech będzie narodową Nokturn H-dur, op. 9–3 (1830–1831) melancholijną, ale narastającą dramatycznie, w tym roku jego rodzice przenoszą się do w rasowej swej odrębności, ale nie pełną niedopowiedzeń i przeczuć, z radosnym Warszawy, gdzie ojciec Fryderyka otrzymuje prowincjonalną” — postulował Szymanowski. Nokturny, op. 9 to zbiór trzech utworów finałem. Mieczysław Tomaszewski, posadę nauczycielską, a w kolejnych latach Inna linia interpretacyjna rysuje drogę rozwoju dedykowanych francuskiej pianistce, nazywając Balladę nr 1 „manifestem zaczyna prowadzić prywatny pensjonat dla Szymanowskiego od neoromantyzmu przez kompozytorce i nauczycielce Marii Camillowej czystego romantyzmu”, stwierdza: „W tym chłopców. Relacja Fryderyka z ojcem jest impresjonizm po ekspresjonizm. Ewolucja Pleyel. Przypuszcza się, że trzeci w cyklu to czasie z wielką nagłością i gwałtownością oparta na respekcie i szacunku, relacja stylu kompozytorskiego Szymanowskiego skomponował w Wiedniu, jakiś czas po przemówiło poprzez muzykę Chopina to, co z matką — na silnej relacji uczuciowej. Jako jest także ujmowana jako odzwierciedlenie napisaniu dwóch pierwszych. Jest on również własne, indywidualne, odrębne — wyrażające siedmiolatek przygotuje dla matki imieninową najważniejszych tendencji muzycznych od nich odmienny w swej dojrzałości — spontanicznie i bez oporów świat wewnętrzny laurkę, w której napisze: „Niech uiszczą nieba, początku XX wieku oraz ogniwo łączące chociaż mniej od nich popularny. Nokturn kompozytora. Świat realnych przeżyć co w mym sercu czuję”. W wieku 6 lat twórczość polskich kompozytorów od Chopina H-dur posiada budowę trzyczęściową, gdzie i wstrząsów, sentymentalnych wspomnień rozpoczyna naukę gry na fortepianie po Lutosławskiego. Pomijając powyższe część środkowa kontrastuje zdecydowanie i marzeń, romantycznych wyobrażeń i fantazji”. u prywatnego nauczyciela. Wkrótce tworzy podziały, wskazuje się na pewien wspólny z częściami skrajnymi. Utwór jest ponadto Ten niełatwy utwór jest adresowany do swoje pierwsze kompozycje, które początkowe rys twórczości Szymanowskiego, którym był w wysokim stopniu zainspirowany pianistów zaznajomionych z kompozycjami zapisuje dla niego ojciec. W prasie ukazuje się zawsze silny ładunek emocjonalny, ale ujęty możliwościami wyrazowymi ludzkiego głosu, Chopina. Dla współczesnych również stanowił pierwsza recenzja poświęcona Polonezowi w karby formy i podporządkowany władzy co stanowi nie lada wyzwanie dla wykonawcy on wyzwanie. Próbowano, daremnie, znaleźć g-moll (WN 2): „Kompozytor tego tańca intelektu. W jego dorobku znajdują się dzieła postawionego przed zadaniem oddania wśród dzieł Mickiewicza jakiś konkretny polskiego, młodzieniec ośm dopiero lat orkiestrowe, koncerty, kwartety i utwory wszystkich subtelności tego nokturnu. wzór. Borykano się również z osobliwym skończonych mający, prawdziwy geniusz skrzypcowe oraz fortepianowe, pieśni, Początkowy temat — czarujący i rozkołysany — charakterem kompozycji. W recenzji Gottfrieda muzyczny: nie tylko bowiem z łatwością utwory chóralne, oratoria, opery i balety. Od powraca w całym utworze, przeplatając się Wilhelma Finka — na którym Ballada nr 1, największą i smakiem nadzwyczajnym wygrywa współczesnych odróżniała Szymanowskiego z kolejnym pieśniowym tematem. Agresywna z uwagi na swoje „udziwnienie”, wywarła sztuki najtrudniejsze na fortepianie, ale nadto wysoka wrażliwość, subtelność cieniowania, i marszowa część środkowa wznosi się nagle początkowo niekorzystne wrażenie — pisał: jest już kompozytorem kilku tańców i wariacji, barwność materiału harmonicznego oraz i tak samo nagle zanika. „Wysłuchałem więc tej ballady pięciokrotnie nad którymi znawcy muzyki dziwić się nie przeciwstawianie się konwencjom systemu i coraz to bardziej mi się podobała. Może innym przestają, a nade wszystko, zważając na wiek

45 dziecinny autora”. Ośmioletni Chopin do Dusznik, gdzie koncertuje na cele Wiednia, gdzie daje się poznać jako pianista. wzajemnie i uczymy jeden od drugiego. Chopin występuje w Pałacu Radziwiłłowskim podczas dobroczynne. W liście do Elsnera pisze: „Świeże Podczas koncertów gra również swoje utwory. obecnie jest pierwszy z fortepianistów; gra jak wieczoru zorganizowanego przez powietrze i serwatka, którą pijam skwapliwie, Pracuje w tym czasie nad Koncertem f-moll, op. Paganini na skrzypcach”. W 1835 roku J.U. Niemcewicza oraz — postrzegany jako tak mię postawiły na nogi, że jestem całkiem 21 oraz etiudami. Znowu zaczyna udzielać się uczestniczy w wielkim koncercie na rzecz „cudowne dziecko” — grywa w domach inny niż w Warszawie. Wspaniałe widoki, jakie w życiu artystycznym Warszawy, odwiedza emigrantów polskich, a w konserwatorium szlachty i arystokracji. Naukę kontynuuje roztacza Śląsk, czarują i zachwycają mnie, lecz również popularne kawiarnie. Rok 1830 w Paryżu daje z orkiestrą prawykonanie u kompozytora Józefa Elsnera, a następnie mimo wszystko brak mi jednej rzeczy, której przynosi pierwszy publiczny koncert Chopina swojego Poloneza Es-dur, op. 22. Jest to jego zaczyna uczęszczać do liceum, kierowanego wszystkie piękności Dusznik nie mogą zastąpić, w Warszawie, który prasa zapowiada słowami: wielki sukces, a zarazem ostatni prawdziwie przez Samuela Bogumiła Lindego. Wakacje to jest dobrego instrumentu”. Po powrocie „Na jutrzejszy koncert JP Szopena już wszystkie publiczny koncert. Podróżuje do Lipska, gdzie 1824 roku spędza w Szafarni, poznając folklor rozpoczyna naukę kompozycji w kierowanej loże są wzięte”. Ma on miejsce w Teatrze w domu ojca Clary Wieck spotyka się Mazowsza i Kujaw oraz słuchając kapel przez Elsnera Szkole Głównej Muzyki. Na Narodowym. W tym czasie pojawia się z Schumannem, a także gra i podziwia żydowskich. Pisze mazurki, walce, polonezy gruźlicę umiera jego siostra Emilia. Na fascynacja śpiewem i śpiewaczkami; Chopin umiejętności Clary. Na przełomie 1835 i marsze. Po powrocie do Warszawy zakłada „czwartkach” u Chopinów spotykają się artyści bierze udział w recitalach. W swoim mieszkaniu i 1836 roku ciężko choruje, pojawia się nawet Literackie Towarzystwo Rozrywki — i uczeni. Na przełomie 1827 i 1828 roku Chopin prezentuje Koncert e-moll, co prasa recenzuje pogłoska o jego śmierci. Spotyka się wzorowane na Warszawskim Towarzystwie pisze Sonatę c-moll, op. 4, którą dedykuje słowami: „Jest to utwór geniusza. Ma wyjechać z poznanym wcześniej Mickiewiczem, Przyjaciół Nauk — pełniąc funkcję prezesa. Elsnerowi, oraz Wariacje B-dur, op. 2 — za granicę. Miejmy nadzieję, że żadna obca wymieniają się lekturami. Chopin postanawia Jego członkami są wychowankowie domu utwory, które jako pierwsze spotykają się stolica nie zatrzyma go na zawsze”. I tak się oświadczyć się siedemnastoletniej Marii Chopinów. W zapiskach świadków czytamy: z zainteresowaniem zagranicznych wydawców. właśnie dzieje. Chopin opuszcza Warszawę Wodzińskiej. Zostaje przyjęty, ale „To, iż mały Frycek już wtedy uchodził za Podróżuje do Berlina, zapoznając się i wyjeżdża do Wiednia. Bywa na salonach, czuje narzeczeństwo jest potajemne. Krótko potem najlepszego w Warszawie fortepianistę, mniej z tamtejszym życiem muzycznym, co się jednak znudzony i przygnębiony — w liście poznaje trzydziestodwuletnią George Sand, mu nadawało uroku w naszych oczach niż to, że relacjonuje słowami: „Spontiniego, Zeltera do Elsnera żali się na wiedeńczyków: „Oni tu o której pisze w liście: „Cóż za antypatyczna żaden z chłopców nie był tak skory do zabawy i Mendelssohna widziałem, lecz z żadnym nie walce dziełami nazywają!”. W tym czasie pisze kobieta!”. Chopin pracuje nad dalszymi i figlów jak on”. Występuje kilkakrotnie mówiłem, bo nie śmiałem się sam mazurki, nokturny i etiudy. Podróżuje przez Etiudami, op. 25 i Mazurkami, op. 30 i 33. w Konserwatorium Muzycznym, m.in. grając na rekomendować”. Po powrocie kontynuuje Stuttgart do Paryża. Dowiedziawszy się W 1837 roku, w wyniku sprzeciwu rodziny wynalezionym przez Józefa Długosza naukę oraz komponuje Fantazję A-dur na o upadku powstania listopadowego, wpada na narzeczonej, zaręczyny z Wodzińską zostają eolipantalionie, a „Kurier Warszawski” donosi tematy polskie, op. 13 i wirtuozowski Polonez pomysł Etiudy c-moll, op. 10 (nazwanej zerwane. Chopin zbliża się do kręgu George o obdarowaniu Chopina przez B-dur (WN 14). Bierze aktywny udział ’Rewolucyjną’). W Paryżu daje swój pierwszy Sand. Wydaje opusy 29–34, co Schumann Aleksandra I brylantowym pierścieniem. w muzycznym życiu Warszawy, gra i bawi się na koncert, na widowni zasiadają Liszt komentuje słowami: „Chopin już nie może Zostaje również licealnym organistą. salonach, udziela także korepetycji. Mikołaj i Mendelssohn, rozpoczyna także pracę napisać nic takiego, aby przy siódmym, ósmym Komponuje kolejne polonezy, mazurki Chopin wnioskuje o rządowe stypendium pedagogiczną oraz wydaje swoje dzieła. takcie nie musiało się wołać: To Chopin!”. i wariacje, a następnie Marsz żałobny c-moll twórcze dla syna, prośba zostaje jednak Z końcem 1833 roku, wspólnie z Lisztem Miłosny związek Chopina i Sand — chociaż nie (WN 11). Na początku 1826 roku bierze udział odrzucona. Jest 1829 rok, Chopin kończy naukę i Hillerem, gra Koncert na 3 fortepiany Bacha, pozbawiony chwil uniesienia — staje się dość w manifestacyjnym pogrzebie Stanisława w Szkole Głównej Muzyki, a Elsner zapisuje na co przynosi mu entuzjastyczną recenzję szybko nerwowy, przepełniony dramatami Staszica. W tym samy roku kończy jego temat w raporcie: „szczególna zdolność, Berlioza. Poznaje również Mendelssohna, który i skandalami. Z końcem 1838 roku wyjeżdżają z wyróżnieniem liceum oraz jedzie na kurację geniusz muzyczny”. Chopin podróżuje do pisze o nim w liście: „Dopełniamy się na Majorkę. W tym czasie nasila się choroba

46 kompozytora. Lata 1838–1940 przynoszą zbiera się konsylium lekarskie, medycyna jest „skromny a dumny”; podziwu godny kolejne publikacje dzieł Chopina. Schumann jednak bezradna: „Doktorzy robili co mogli: w przezwyciężaniu choroby („przez całe zapisuje w dzienniku: „Ukazała się nowa choroba jednak zanadto była już rozwinięta, życie był umierający”); wesoły na zewnątrz, Ballada [F-dur] Chopina; jest mnie poświęcona, a chory za słaby, by dało się go uratować”. ale wewnątrz przez coś „mordowany”; co mi więcej sprawia radości niż gdybym był Chopin przenosi się na Place Vendôme, do w salonie błyszczący w towarzystwie, a nocą dostał order od jakiegoś władcy”. Z kolei słonecznego mieszkania znalezionego mu przez w samotności „ledwo dyszący”. Podobne w recenzjach w londyńskim „Musical World” przyjaciół, oraz nakazuje rzucić w ogień sprzeczności wyznaczał akt twórczej kreacji. można w tym okresie przeczytać: „Chopin wszystkie nie wydane i nie dokończone utwory: Po momencie spontanicznej i intensywnej osiągnął rozgłos niebywały, czego zupełnie nie „Znajduje się wiele utworów, w większym lub inspiracji — twórczego opętania — następował możemy zrozumieć” oraz „Paryżanie powitali mniejszym stopniu niegodnych mnie”. Umiera wydłużany w nieskończoność etap pracy nad go jak półboga. My sprzeciwiamy się jedynie jesienią 1849 roku. Jak podają źródła jego ostatecznym kształtem dzieła oraz odwlekanie wyolbrzymianiu wartości, wynoszeniu go na ostanie słowa brzmiały: „Matka, moja biedna decyzji o złożeniu go do druku. Największą wyżyny, na które zupełnie nie zasługuje”. matka”. W dzień po śmierci kompozytora miłością Chopina był oczywiście fortepian; W 1842 roku Chopin gra na wieczorze ukazuje się nekrolog Norwida: „Rodem komponował polonezy, mazurki, ballady, muzycznym u książąt Czartoryskich. Kolejne Warszawianin, sercem Polak, a talentem świata nokturny, etiudy, scherza, preludia, sonaty, lata przynoszą pogorszenie zdrowia oraz obywatel, Fryderyk Chopin, zeszedł a także koncerty fortepianowe i pieśni. Utwory depresję wywołaną wiadomością o śmierci z tego świata”. te cechują się wyraźnie poetyzującą melodią ojca. W 1846 roku zaczyna się ukazywać i niespokojną harmonią, przez co wymagają od w odcinkach powieść George Sand Lucretia Trudno się dziwić, że kiedy chce się pianisty wysokich umiejętności technicznych Floriani, postać przedstawionego w niej interpretować dorobek twórczy tak wybitnego i interpretacyjnych. Przynależał, i sam siebie negatywnego bohatera jest powszechnie autora i wykonawcy, jakim był Chopin, kiedy tak określał, do „szkoły romantycznej”, kojarzona z polskim kompozytorem. Chopin kolejne kroniki i biografie próbują odtworzyć rozumianej jako opozycja względem epigonów ciężko choruje, a Sand wyznaje w liście: „Wiem, i zapisać każdy niemal dzień jego życia, to klasycyzmu. Specyfikę idiomu chopinowskiego że wiele osób oskarża mnie, że wyniszczyłam pociągającym tematem staje się osobowość charakteryzuje się na tym tle za pomocą go swoją gwałtowną zmysłowością, inni, że… artysty. „Jaki tak naprawdę był?” — pytają cech: instrumentalność (ograniczenie się wybrykami”. W końcu znajomość kompozytora badacze i cytują kolejne źródła: „idealny typ do fortepianu), muzyczność (odrzucenie z pisarką zostaje ostatecznie zerwana. Chopin romantyczny”, który kondensował „wspaniałe, literackości i programowości), liryczność, popada raz to w przygnębienie, raz rządzące się własną logiką niekonsekwencje”; poetyckość i ludowość. Odnośnie inspiracji w znudzenie, innym razem w irytację. Choruje, „czuły i namiętny”, a zarazem „umiejący badacze zwracają uwagę na następujące czuje się samotny, ale denerwuje go nakładać sobie hamulce”; „żywy, bystry, wpływy: tradycja bachowska, włoska opera, zainteresowanie ze strony innych osób. Nie pełen humoru i niezmąconej pogody”; żyjący polska muzyka ludowa, europejska muzyka może komponować. Wieloletni przyjaciel wyobraźnią, „której nie umiał okiełznać”; romantyczna, tradycja pieśni popularnej oraz Chopina, malarz Eugène Delacroix, wiosną „dusza towarzystwa”, ale także zamknięty własne doświadczenia pianistyczne. 1849 roku zapisuje w dzienniku: „Znalazłem go i zdystansowany („najbliżsi przyjaciele nie bardzo osłabionego, prawie bez tchu”. Latem mieli dostępu do sanktuarium jego duszy”);

47 48 10.11.2015 • WTOREK 19:00 ADAM BAŁDYCH — urodził się w 1986 roku. Puławski Ośrodek Kultury Dom Chemika, Skrzypek i kompozytor. Przez krytyków sala widowiskowa, ul. Wojska Polskiego 4 jest uznawany za nadzieję światowej wiolinistyki jazzowej oraz wirtuoza ADAM BAŁDYCH IMAGINARY QUARTET skrzypiec. W wieku 16 lat okrzyknięty „cudownym dzieckiem” szybko zaczął Adam Bałdych — skrzypce koncertować z wybitnymi muzykami polskimi Paweł Tomaszewski — fortepian i amerykańskimi — w Polsce, Niemczech, Michał Kapczuk — kontrabas Serbii, Indonezji, Hiszpanii, Francji, Anglii, Paweł Dobrowolski — perkusja Stanach Zjednoczonych. Wyrzucony ze szkoły muzycznej za niepoprawne zachowanie Repertuar własny: wiolinistyka jazzowa, i jazzowe aspiracje parę lat później zdobywa utwory z albumów: Imaginary Room, The New stypendium w prestiżowym Berklee College Tradition, Bridges (ACT Music) of Music oraz kończy Akademię Muzyczną w Katowicach z wyróżnieniem. Współpracuje WYKONAWCY z wybitnymi artystami europejskimi w ramach różnych projektów artystycznych. Należy ADAM BAŁDYCH IMAGINARY QUARTET do prestiżowej niemieckiej wytwórni — projekt Imaginary Quartet Adama fonograficznej ACT MUSIC, gdzie w 2012 roku Bałdycha wykonuje utwory z jego trzech wydał premierowy album Imaginary Room ostatnich płyt nagranych dla prestiżowej w towarzystwie m.in kontrabasisty Larsa niemieckiej wytwórni ACT Music: Imaginary Danielssona, pianisty Jacoba Karlzona Room, The New Tradition, Bridges. „Bez i trębacza Verneriego Pohjoli. W 2014 roku wątpienia Adam Bałdych jest najbardziej ukazał się jego kolejny album dla ACT MUSIC, rozwiniętym skrzypkiem żyjącym w naszych nagrany w duecie z izraelskim pianistą Yaronem czasach. Możemy spodziewać się po nim Hermanem, zatytułowany The New Tradition. wszystkiego” — pisał Ulrich Olshausen Trzeci album dla niemieckiej wytwórni to z „Frankfurter Allgemeine Zeitung” (Niemcy) Adam Bałdych & Helge Lien Trio Bridges, po jednym z koncertów. Artysta, oprócz wydany w sierpniu 2015 roku. Adam Bałdych niesamowitej wirtuozerii, jest ceniony za jest laureatem ECHO Jazz 2013 (najważniejszej oryginalne brzmienie i kompozycje. Świadomie nagrody przyznawanej artystom z całego nawiązuje do polskiej tradycji i zaciera granice świata w niemieckim przemyśle muzycznym), między muzyką poważną a jazzową. plebiscytu „Gazety Wyborczej”, Radia Zachód i TVP Gorzów — „Ale Sztuka”, Grand Prix Jazz Melomani 2011 w kategorii nadzieja fot. Margo Tlałka

49 melomanów oraz w 2012 roku w kategorii van Helsdingen, Joachim Kühn, Michel Portal), PAWEŁ TOMASZEWSKI — jeden podczas wielu prestiżowych festiwali w Polsce artysta roku. Jest również laureatem artyści związani z muzyką popularną (Mika z najzdolniejszych polskich pianistów i za granicą. W 2012 roku otrzymał Nagrodę praktycznie wszystkich liczących się Urbaniak, L.U.C ) oraz muzyką poważną (Paweł jazzowych, kompozytor, producent i aranżer. Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego dla konkursów jazzowych w Polsce. Wyróżniony Hendrich, Andrzej Bauer, Cezary Duchnowski, Absolwent Akademii Muzycznej w Katowicach, studentów uczelni artystycznych za osiągnięcia Nagrodą Kulturalną Marszałka Województwa Royal String Quartet). Pomiędzy koncertami laureat wielu konkursów jazzowych. w twórczości artystycznej, Stypendium Lubuskiego za promocję regionu w Polsce i na a karierą solistyczną Adam Bałdych działa jako Wykładowca w Instytucie Jazzu Akademii Ministra Kultury i Szkolnictwa Wyższego za świecie. Był również nominowany do nagrody kompozytor muzyki teatralnej, współpracując Muzycznej im. Karola Szymanowskiego wybitne osiągnięcia oraz został laureatem Fryderyk 2013 i 2015 w kategorii artysta roku: z wieloma teatrami i reżyserami (Rafał Matusz, w Katowicach. Ze swoim trio jest laureatem: programu stypendialnego „Młoda Polska”. muzyka jazzowa. Wśród muzyków, z którymi Ellen Lande, Robert Czechowski, Przemysław I miejsca na Festiwalu Standardów Jazzowych współpracował, znaleźli się doceniani muzycy Wiśniewski, Jan Tomaszewicz). w Siedlcach 2005, Grand Prix oraz nagrody PAWEŁ DOBROWOLSKI — absolwent jazzowi (Jim Beard, Iiro Rantala, John Benitez, Radia Kraków Festiwalu Jazz Juniors 2005, Wydziału Jazzu i Muzyki Rozrywkowej w klasie Urszula Dudziak, Grażyna Auguścik & Paulinho Grand Prix Festiwalu Bielska Zadymka Jazzowa perkusji prof. Adama Buczka w Katowicach. Garcia, NDR Big Band, Luluk Purvanto, Rene 2006. Z innymi zespołami: Grand Prix Krokus Od 2006 roku jest członkiem zespołu Anny Jazz Festival w Jeleniej Górze i I miejsca na Marii Jopek. Miał okazję występować Przeglądzie Zespołów Jazzowych w Radomiu. i współpracować z artystami takimi jak: Nigel Jest również dwukrotnym laureatem I nagrody Kennedy, Richard Bona, Mino Cinelu, Makoto indywidualnej w konkursie przy Festiwalu Jazz Ozone, Michał Urbaniak, Urszula Dudziak, nad Odrą (2003 i 2004). Paweł Tomaszewski Zbigniew Namysłowski, Janusz Muniak, gra w Kwartecie Jarosława Śmietany, Kwartecie Tomasz Szukalski, Wojciech Karolak, Zbigniew Grzegorza Nagórskiego oraz zespołach Wegehaupt, Henryk Miśkiewicz, Krzysztof Quintessence, Damage Control, Miki Urbaniak. Herdzin i Krzesimir Dębski. Jest laureatem Z Wojtkiem Myrczkiem wydał w 2014 roku nagrody Fryderyk w kategorii najlepszy album Love Revisited. album: muzyka jazzowa (Assymetry Zbigniewa Namysłowskiego). Występował podczas wielu MICHAŁ KAPCZUK — kontrabasista, gitarzysta festiwali krajowych i zagranicznych oraz miał basowy. Absolwent Akademii Muzycznej okazję koncertować na prestiżowych scenach w Katowicach. Współtworzy wiele projektów (Royal Albert Hall w Londynie, Olympia muzycznych o różnorodnych stylistykach (jazz, w Paryżu i in.). pop, rock). Kilkunastokrotnie zdobywał Grand Prix zespołowe w najważniejszych konkursach adambaldych.com w Polsce i za granicą. Indywidualnie facebook.com/AdamBaldychMusic wyróżniony podczas Tarnów Jazz Contest 2008, Krokus Jazz Festiwal 2009 w Jeleniej Górze, Jazz Nad Odrą 2010 we Wrocławiu oraz Gnesin fot. Marta Ignatowicz-Sołtys @ Teatr Roma Jazz Festival 2012 w Moskwie. Koncertował

50 REPERTUAR co więcej, na tle wymienionych artystów, niekwestionowanych, prawdziwych filarów 1. Polesie jazzu, Bałdych zdaje się być pod względem 2. Letter for E wirtuozerii bezkonkurencyjny”. | Piotr Iwicki — 3. June Jazz Forum 4. Village Underground 5. Mosaic „Adam Bałdych zrobił na mnie piorunujące 6. Dreamer wrażenie. Tak oryginalnego skrzypka nigdy 7. Requiem nie słyszałam. Gra po swojemu, ma unikalny 8. Missing You sound, swobodę wirtuoza, buduje sola — muz. Adam Bałdych genialnie, dojrzale i pięknie. Jestem pewna, że niedługo wyfrunie z Polski i zrobi światową Podczas koncertu w Puławach usłyszymy karierę. Moim zdaniem przejdzie do historii kompozycje z trzech ostatnich płyt lidera, jazzu”. | Urszula Dudziak — muzyk.net nagranych dla prestiżowej niemieckiej wytwórni ACT Music: Imaginary Room (2012), „Dla skrzypka Adama Bałdycha bycie The New Tradition (2014), Bridges (2015). nazwanym diabłem to komplement. W końcu Kompozycje Adama Bałdycha pokazują, że jak inaczej opisać jego grę na skrzypcach, która wiolinistyka jazzowa potrafi być zaskakująco sięga najgłębszych zakamarków duszy swą ognistą intensywnością”. | Walter Johns — nowoczesna, a sam artysta, pomimo młodego fot. Marta Ignatowicz-Sołtys @ Teatr Roma wieku, wyznacza nowe kierunki dla skrzypiec jazztimes.com jazzowych. Adam Bałdych przełamuje stereotypy na temat skrzypiec, a jego grę „Taki samorodny talent trafia się raz na cechuje ekspresja, kreatywność i wirtuozeria. kilkadziesiąt lat. Adam Bałdych grał na W jego muzyce czuć słowiańską melancholię, elektrycznych skrzypcach z bezbłędnym przestrzeń, ale również siłę, żywioł swingiem, pięknie i ze smakiem dobierał barwy, i temperaturę — prawdziwie polski rodowód. jego frazy miały jazzowy cios, a improwizacje Często porównywany do największych — zadziwiały swobodą i pomysłowością”. | Urbaniaka i Wieniawskiego. Sam o swoich Robert Buczek — „Gazeta Wyborcza” inspiracjach mówi: Rachmaninow, Radiohead, polska muzyka ludowa oraz współczesna „Bałdych nadaje swoim skrzypcom głos muzyka poważna. i emocjonalną siłę, której nie słyszano od dekad i wprowadza świeżość we współczesnej „Bałdycha już teraz można śmiało stawiać muzyce”. | allaboutjazz.com w jednym rzędzie z Seifertem i Urbaniakiem,

51 11.11.2015 • SRODA 17:00 5. Natalia Domagalska — 4 klasa cyklu Sala kongresowa IUNG — Pałac Czartoryskich, 4-letniego: flet poprzeczny, nauczyciel: ul. Czartoryskich 8 Maria Grabiec, akompaniuje przy fortepianie: Dorota Kapica-Kośmińska — „PRZESZŁOŚĆ — PRZYSZŁOŚCI” HASŁEM Mariusz Matuszewski Oberek na deserek NIEPODLEGŁOŚCI 6. Marta Feledyn — 3 klasa cyklu 4-letniego: flet poprzeczny, nauczyciel: Maria Grabiec, Koncert w wykonaniu uczniów Państwowej akompaniuje przy fortepianie: Dorota Szkoły Muzycznej I st. im. Romualda Kapica-Kośmińska — Mariusz Matuszewski Twardowskiego w Puławach. Krakowiaczek rozrabiaczek 7. Aleksandra Kowalik — 4 klasa cyklu PROGRAM 4-letniego: klarnet, nauczyciel: Andrzej 1. Aleksandra Zdunek — 3 klasa cyklu Toruński, akompaniuje przy fortepianie: 6-letniego: fortepian, nauczyciel: Rafał Rafał Maciąg — Franciszek Lessel Menuet Maciąg — Andrzej Cwojdziński, W.A. Mozart 8. Jakub Jańczak, Daniel Jańczak, Marcin Menuet Marzec — 3 klasa cyklu 4-letniego: trąbki, 2. Mikołaj Sułek — 4 klasa cyklu 4-letniego: nauczyciel: Paweł Drabarz — Henryk saksofon, nauczyciel: Ariel Lichaczewski, Majewski Hejnał miasta Puławy akompaniuje przy fortepianie: Rafał Maciąg — Fryderyk Chopin Nokturn cis-moll Koncert realizowany przez Stowarzyszenie 3. Barbara Wójcik — 6 klasa cyklu 6-letniego: Przeszłość — Przyszłości, Państwową Szkołę skrzypce, nauczyciel: Wiesław Bednarz, Muzyczną I st. im. Romualda Twardowskiego akompaniuje przy fortepianie: Dorota w Puławach, Instytut Uprawy Nawożenia Kapica-Kośmińska — Roman Statkowski i Gleboznawstwa Puławach. Krakowiak 4. Kornelia Junko — 3 klasa cyklu 6-letniego: szkolamuzycznapulawy.pl skrzypce, nauczyciel: Wiesław Bednarz, akompaniuje przy fortepianie: Dorota Kapica-Kośmińska — Janina Garścia Wariacje na temat ‘Panie Janie’

52 11.11.2015 • SRODA 18:00 kreowania własnego nowatorskiego projektu. Sala kongresowa IUNG — Pałac Czartoryskich, Ważnym elementem ich wizji jest angażowanie ul. Czartoryskich 8 się we wszelką muzykę niezależnie od epoki bądź gatunku. W ich repertuarze znajdują się KONCERT KWARTETOWY — B. Dessner, utwory muzyki dawnej w nowych aranżacjach P. Glass, M. Nyman, P. Łukaszewski i dzieła aktualnych twórców. Popularyzując muzykę smyczkową, eksperymentują z obsadą, String.Lab: estetyką oraz środkami wykonawczymi, czego Katarzyna Sylla, Karolina Matuszkiewicz, efektem jest niepowtarzalność ich koncertów. Weronika Mońka, Karolina Janiak, Szymon Na scenie tworzą inspirującą grupę młodych Naściszewski, Miłosz Wieliński — skrzypce; Ewa i utalentowanych muzyków, która poprzez Borcz, Maciej Rogoziński — altówki; Aleksandra swoją grę i wzajemne zaufanie przekazuje Czarnocka, Karol Wachnik — wiolonczele publiczności radość znajdowaną w każdej pojedynczej frazie. Bryce Dessner (ur. 1976) — Kwartet smyczkowy ‘Aheym’ (2009) REPERTUAR Philip Glass (ur. 1937) — Kwartet smyczkowy nr 3 ‘Mishima’ (1985) Bryce Dessner Michael Nyman (ur. 1944) — Kwartet Kwartet smyczkowy ‘Aheym’ (2009) smyczkowy nr 2 (1988) fot. Krzysztof Wójcik Paweł Łukaszewski (ur. 1968) — Kwartet Ten przełomowy w dorobku Dessnera utwór smyczkowy nr 1 (1994) powstał na zamówienie Kronos Quartet, a jego pierwsze wykonania miały miejsce kompozycja stanowi muzyczną metaforę Wyjaśniając genezę utworu, Dessner WYKONAWCY podczas festiwali: MusicNOW i Celebrate idei lotu i przejścia. Dessner wspomina, jak przywołuje słowa wiersza Ireny Klepfisz, Brooklyn. W jednym z wywiadów kompozytor będąc dzieckiem, prosił z bratem, by babka — ocalałej z warszawskiego getta amerykańsko- STRING.LAB — kameralna orkiestra, która zdradził, że został poproszony, by dzieło nie która się urodziła na terenach dzisiejszej -żydowskiej poetki: „Pośród obcych jej dom. powstała w wyniku inspiracji projektem było nazbyt subtelne, tak, by w brooklyńskim Ukrainy — opowiadała im o tym, jak trafiła To właśnie tutaj musi żyć. Jej wspomnienia „Laboratorium muzyki” Festiwalu Fama parku mogło wybrzmieć z odpowiednią mocą. do Ameryki. Dziadkowie Dessnera byli staną się pomnikami”. Partie solowe są 2012. Jest złożona z grupy przyjaciół, których Od tego czasu zespół wykonał go setki razy żydowskimi imigrantami, którzy podczas II tu precyzyjnie przeciwstawione reszcie połączyła miłość do muzyki oraz potrzeba oraz zarejestrował na albumie wydanym wojny światowej musieli uciekać z Polski, by się instrumentów, a wszystko zostało spięte tworzenia. Wszyscy są studentami bądź w 2013 roku, zawierającym także trzy inne osiedlić ostatecznie na Brooklynie. Opowieści minimalistyczną formą, która nie ogranicza absolwentami akademii muzycznych, którzy dzieła Dessnera. Kompozytor zadedykował babki o tej tułaczce kompozytor uznaje za bynajmniej bogactwa treści i emocji. Nerwowe, podczas wielu lat nauki oraz realizowania się kwartet swojej babce, Sarze Dessner. W języku ważny element, który ukształtował jego momentami drapieżne i wyzywające pasaże w międzynarodowych projektach muzycznych jidisz słowo aheym oznacza „w stronę domu”, tożsamość oraz zagwarantował mu łączność smyczków tworzą dramatyczną, pełną napięcia zdobywali doświadczenie potrzebne do „droga do domu”. Jak zaznacza sam autor z jego przeszłością i kulturowym dziedzictwem. atmosferę. Z uwagi na swoją dynamikę

53 kompozycja pozwala się domyślić rockowych orkiestrowych, kameralnych i wokalnych, Cincinnati Symphony Orchestra. W bieżącym życia pisarza. Introspektywny charakter sympatii Dessnera. które napisał na zmówienia Los Angeles roku Festiwal MusicNOW obchodził jubileusz kwartetu smyczkowego zostaje wykorzystany, Philharmonic (dyr. Gustavo Dudamel), New dziesięciolecia, co znalazło swój wyraz by odzwierciedlić wspomnienia Mishimy. BRYCE DESSNER (ur. 1976) — twórca York Philharmonic, Copenhagen Philharmonic, w albumie z nagraniami najlepszych koncertów W konsekwencji, chociaż wszystkie sześć części amerykański, jeden z najbardziej Kronos Quartet, BAM Next Wave Festival, w historii tego wydarzenia. koncertowej wersji kwartetu odpowiadają rozchwytywanych kompozytorów swojego Barbican Centre, Edinburgh International konkretnym zdarzeniom z życia pisarza, to pokolenia, z szybko poszerzającym się zbiorem Festival, Sydney Festival, Sō Percussion, Philip Glass jednocześnie tworzą one spójną programowo dzieł pisanych na zamówienia wiodących New York City Ballet i in. Na zlecenie Kwartet smyczkowy nr 3 ‘Mishima’ (1985) całość i dramatyczną formę. zespołów i orkiestr. Znany jako gitarzysta Narodowego Instytutu Audiowizualnego 1. 1957: Award Montage i współzałożyciel nominowanego do Grammy napisał kompozycję Réponse Lutoslawski, 2. November 25: Ichigaya PHILIP GLASS (ur. 1937) — amerykański Award zespołu The National oraz producent która miała swoje prawykonanie w 2014 3. Grandmother and Kimitake kompozytor uznawany za jednego i kurator uczestniczący aktywnie w rozwoju roku (Teatr Wielki, Narodowa Orkiestra 4. 1962: Body Building z najważniejszych — obok Steve’a Raicha, aktualnej sceny muzycznej. Naukę rozpoczyna Symfoniczna Polskiego Radia). Współtworzył 5. Blood Oath Terry’ego Riley’a i Johna Adamsa — wcześnie — jego pierwszym instrumentem także dzieła sceniczne przy współpracy 6. Mishima / Closing twórców związanych z minimalizmem. Na jest flet, jako nastolatek sięga po gitarę z artystami, takimi jak: Benjamin Millepied, świat przychodzi w rodzinie żydowskich klasyczną. Jest absolwentem Yale University. Justin Peck, Matthew Ritchie, Sufjan Stevens, Kwartet smyczkowy nr 3 Philipa Glassa ma imigrantów z Litwy. Jego talent ujawnia się Podczas studiów, pod koniec lat 90., poznaje Nico Muhly i The Brooklyn Youth Chorus. swoje źródła w muzyce, jaką kompozytor wcześnie — jako dziecko gra na skrzypcach muzyków, z którymi powołuje kwartet Clogs. Muzyka Bryce’a Dessnera cechuje się żywą napisał do filmu Mishima. A Life in Four i flecie. W wieku 19 lat zostaje absolwentem Styl muzyczny grupy trudno jednoznacznie ekspresją, wyrazistymi harmoniami oraz Chapters (reż. Paul Schrader, 1984) oraz Uniwersytetu w Chicago, gdzie studiował sklasyfikować, a jej kompozycje powstają wysoką wrażliwością na kolorystykę i fakturę w której posłużył się orkiestracją w celu matematykę i fizykę. Zainteresowany muzyką w oparciu o improwizacje na instrumentach instrumentacji. Autor czerpie inspiracje wyróżnienia trzech odrębnych poziomów Antona Weberna, kieruje się w stronę klasycznych, które przypominają raczej z muzyki barokowej, późnoromantycznej, fabuły filmu. Badacze przedstawiają budowę muzyki i rozpoczyna naukę kompozycji i gry sposób tworzenia właściwy grupie jazzowej. folkowej i minimalizmu. Jako wykonawca dzieła filmowego i towarzyszącej jej muzyki na fortepianie w Juilliard w Nowym Jorku. W muzyce kwartetu można odnaleźć wpływy i producent Dessner współpracował z wieloma w sposób następujący. Pierwsza rama czasowa Następnie uczy się podczas letnich kursów minimalizmu, rocka, folku i klasycznej muzyki muzykami, są wśród nich: Steve Reich, opowieści odnosi się do japońskiego pisarza w Aspen u Dariusa Milhauda, otrzymuje indyjskiej. Od 2001 roku kwartet nagrał pięć Philip Glass, David Lang, Bon Iver, Richard Yukio Mishimy i ostatniego dnia jego życia, stypendium Fulbrighta oraz studiuje dobrze przyjętych albumów, ostatni w 2010 Reed Parry i Antony and the Johnsons. Jest przed popełnieniem samobójstwa. Wewnątrz w Paryżu u Nadii Boulanger. W stolicy roku (The Creatures in the Garden of Lady również współtwórcą wytwórni Brassland tych granic reżyser przywołuje wspomnienia Francji współpracuje z Ravim Shankarem — Walton). W tym samym okresie, z inicjatywy Records, kuratorem Crossing Brooklyn Mishimy, by przedstawić jego biografię, co wirtuozem gry na sitarze — który zapoznaje go braci Dessner, powstaje indie-rockowy zespół Ferry, Big Ears Festival, Sounds From a Safe z kolei uzupełniają sceny z jego powieści. Mając z muzyką indyjską oraz z którym przygotowuje The National. Ma on w swoim dorobku Harbour i wydarzeń Cork Opera House oraz na względzie wymogi formy dramaturgicznej, muzykę do filmu Chappaqua. Glass zaczyna sześć albumów. Ostatni — Trouble Will Find założycielem Festiwalu MusicNOW, który Glass używa pełnej orkiestry we fragmentach się interesować muzyczną tradycją Dalekiego Me (2013) — był nominowany do nagrody od 2006 roku gościł artystów, takich jak: prezentujących sceny powieściowe, i Środkowego Wschodu. W 1966 roku wyjeżdża Grammy Award w kategorii najlepszy album Tinariwen, Justin Vernon, Joanna Newsom, ograniczając się z kolei do smyczków we do Indii — spotkanie z uchodźcami z Tybetu alternatywny. Dessner jest autorem dzieł David Lang, Grizzly Bear, Perfume Genius, fragmentach mówiących o ostatnim dniu wywiera na kompozytora silny wpływ, nie tylko

54 w kontekście twórczości muzycznej. Nawraca saksofonisty, który improwizował cichy w 1992 roku na zlecenie Metropolitan Opera wywarł ogromny wpływ na aktualne życie się na buddyzm, by kilka lat później — po akompaniament, niczym członek bohemy z okazji rocznicy wyprawy Kolumba) i Zagłada muzyczne i intelektualne oraz który należy do spotkaniu z Dalajlamą — stać się orędownikiem z Greenwich Village z wyblakłej pocztówki domu Usherów (z librettem Allena Ginsberga). najbardziej popularnych i odnoszących sukcesy o wolność Tybetu. W latach 80. Glass z lat pięćdziesiątych. Dobrze było spędzić Glass poszerza swój repertuar także o muzykę kompozytorów końca XX i początku XXI wieku. zainspiruje się również muzyką afrykańską ów wieczór w Nowym Jorku”. Kompozytor taneczną, sceniczną, utwory kameralne Jego opery są wystawiane na najważniejszych i arabską oraz rozpocznie współpracę z Fodaym pisze w tym czasie szereg nowatorskich i orkiestrowe. W latach 80. poświęca się scenach całego świata, muzyka filmowa Musa Suso. Po powrocie z Indii do Nowego utworów. Ważnym dziełem z tego okresu pisaniu muzyki filmowej, co przyniesie mu była doceniana prestiżowymi nominacjami Jorku w 1967 roku zmaga się z problemami jest Music in Twelve Parts, o którym Glass w kolejnych latach zainteresowanie szerokiego i nagrodami, a wykonania wszystkich jego dzieł finansowymi. Zajmując się twórczością mówi: „Przełamałem zasady modernizmu, grona odbiorców i znajdzie odzwierciedlenie są w stanie zapełnić sale koncertowe każdego kompozytorską, dorabia m.in. jako kierowca ale pomyślałam również, że nadszedł czas, w szeregu prestiżowych nominacji i nagród. rodzaju i zgromadzić wielopokoleniową taksówki i hydraulik. Razem ze Stevem by przełamać niektóre z własnych zasad”. Współpracuje z reżyserami, takimi jak: publiczność. Pisząc o minimalistycznym Reichem zakłada… firmę przeprowadzkową Współpracuje z wieloma artystami, są wśród Godfrey Reggio (Koyaanisqatsi, Powaqqatsi, przełomie dokonamy przez Glassa, Reicha o nazwie Chelsea Light Moving. O tym etapie nich poeta Allen Ginsberg, choreograf Twyla Naqoyqatsi), Martin Scorsese Kundun( — życie i Riley’a, który pozwolił uprościć język w życiu Glassa tak pisze Alex Ross: „Glass Tharp, twórca filmowy Godfrey Reggio i reżyser Dalaj Lamy), Stephen Daldry (Godziny) — harmoniczny, Alex Ross przywołuje słowa pracował także jako hydraulik. Zdarzało mu teatralny Robert Wilson. Najsłynniejszym oba filmy uzyskały nominację za muzykę do Kurta Weilla, wypowiedziane w latach 20. XX się instalować zmywarkę do naczyń w domu efektem współpracy Glassa z Wilsonem jest Oscara i Złotego Globu, Peter Weir (Truman wieku: „Gdy muzycy osiągną już wszystko to, krytyka sztuki Roberta Hughesa, który nie monumentalna opera Einstein on the Beach, Show, Złoty Glob za muzykę), Richard Eyre o czym marzą w najśmielszych snach, będą był w stanie pojąć, dlaczego znamienity wystawiona po raz pierwszy w 1976 roku (Notatki o skandalu, nominacja do Oscara za musieli zacząć od zera”. Glass, zaliczany do kompozytor z SoHo pełza po podłodze w jego w Metropolitan Opera House. Opera bez akcji, muzykę), Woody Allen (Sen Kasandry). W 2005 grona minimalistów, sam nie przepada za kuchni”. Na początku lat 70. zakłada zespół utwór konceptualny oparty na powtarzających roku mają miejsce prawykonania Symfonii tym określeniem i woli mówić o sobie jako Philip Glass Ensemble — energetyczny niczym się motywach wizualnych i tekstowych objets nr 7 i Symfonii nr 8 oraz napisanej w oparciu o autorze „muzyki powtarzalnych struktur”. rockowa kapela — z którym występuje trouvés. Dzieło zostaje określone mianem o książkę J.M. Coetzee’ego opery Czekanie Większość z jego wczesnych dzieł jest oparta w galeriach, apartamentach na Upper East „jednego z kluczowych dzieł naszych czasów”, na barbarzyńców. Wśród ostatnich dzieł na rozbudowanych powtórzeniach krótkich Side, parkach i nocnych klubach. Występy te „jednego z najważniejszych dzieł teatralnych Glassa należy wymienić: opery Appomattox fraz melodycznych, które splatają się w formie spotykają się zarówno z wrogą reakcją krytyki, po II wojnie światowej”. Opera ta otwiera (o końcu wojny secesyjnej), Kepler, The Perfect dźwiękowego, wielowątkowego gobelinu. jak i z entuzjazmem młodszego pokolenia cykl trzech biograficznych dzieł tego gatunku American (o śmierci Walta Disneya) i The Lost Zdefiniowanie twórczości Glassa za pomocą miłośników i twórców muzyki poważnej autorstwa Glassa. Kolejnymi są: Satyagraha oraz Symfonię nr 9 i Symfonię nr 10. Glass ma pojęcia „minimalizmu” upraszcza z pewnością oraz popularnej. Źródła notują następujące z 1980 roku (poświęcona walce Gandhiego również w swoim dorobku m.in. kwartety ocenę i nie bierze pod uwagę subtelności wspomnienie z jednego z koncertów zespołu o prawa obywatelskie w Południowej Afryce) i koncerty smyczkowe, koncerty fortepianowe i złożoności, przy pomocy których kształtuje on Glassa: „Muzyka tańczyła i pulsowała oraz Akhnaten z 1983 roku (na podstawie oraz utwory na instrumenty solo. swoje dzieła. Należy pamiętać, że styl Glassa szczególnym rodzajem życia (…), wypełniając losów egipskiego faraona, który w XIV wieku ewoluował przez lata. Kompozytor opisuje sobą ponurą, industrialną okolicę. (…) Grupa p.n.e. ustanowił monoteizm). Do innych dzieł Philip Glass jest kompozytorem, który — za siebie obecnie jako „klasyka”, zwracając nastolatków wykonywała ekstatyczny operowych Glassa należą m.in.: Orphée i La sprawą swoich dzieł muzycznych i scenicznych uwagę na swoją edukację w zakresie harmonii taniec. Po drugiej stronie ulicy, w oknie na Belle et la Bête (obie napisane w oparciu oraz współpracy z szerokim gronem i kontrapunktu oraz studia nad dziełami górnym piętrze, pokazał się cień samotnego o filmy Jeana Cocteau), The Voyage (napisana artystów sztuki wysokiej i popularnej — kompozytorów, takich jak: Schubert, Bach czy

55 Mozart. Co ciekawe, Glass odrzuca osiągnięcia MICHAEL NYMAN (ur. 1944) — jeden muzycznej awangardy, którą nazwał raz: z najbardziej innowacyjnych i cenionych „ziemią jałową opanowaną przez maniaków, kompozytorów brytyjskich związany świrów, którzy usiłowali zmusić wszystkich do z minimalizmem muzycznym. Jego żydowscy pisania muzyki, od której cierpnie skóra”. dziadkowie, pochodzący z Częstochowy, na początku XX wieku emigrują do Wielkiej Michael Nyman Brytanii. Nyman już jako dziecko ujawnia Kwartet smyczkowy nr 2 (1988) talent muzyczny. Studiuje w prestiżowej Royal Academy of Music kompozycję i grę Dzieło powstało na zamówienie tancerki na klawikordzie, a następnie podejmuje Shobany Jeyasingh, a swoją premierę miało — studia doktoranckie w londyńskim King’s w wykonaniu artystki i Balanescu Quartet — College. Przerywa na kilkanaście lat karierę w londyńskim Palace Theatre w 1988 roku. kompozytorską, by zasłynąć jako wpływowy Kilka lat później zostało zarejestrowane krytyk muzyczny. Zajmuje się recenzowaniem przez Balanescu Quartet na albumie z trzema dzieł najnowszych i sceną eksperymentalną. pierwszymi kwartetami smyczkowymi Jest autorem określenia „minimalizm Nymana. Struktura rytmiczna utworu została w muzyce”, którego używa po raz pierwszy zasugerowana przez tancerkę i czerpie z tradycji w 1968 roku w recenzji dla magazynu „The tańca indyjskiego bharatanatyam. Kompozytor Spectator”. W 1974 roku publikuje książkę podszedł z entuzjazmem do propozycji Experimental Music: Cage and Beyond, gdzie fot. Krzysztof Wójcik Shobany Jeyasingh, postanowił jednak podejmuje się analizy wpływu Johna Cage’a na połączyć w Kwartecie nr 2 dalekowschodnią innych kompozytorów, a minimalizm określa strukturę rytmiczną z melodią i harmonią mianem podgatunku muzyki „procesowej”, i Petera Greenaway’a (1–100), z którym będzie Król Olch Volkera Schlöndorffa, Królowie właściwymi zachodniej muzyce klasycznej. cechującej się tym, że jej twórcy ulegają jeszcze współpracował wielokrotnie, m.in. życia Michaela Winterbottoma, Mąż fryzjerki Krytycy muzyczni, analizując tę kompozycję pokusie ingerowania w proces, by nadać mu przy filmach takich jak: Kontrakt rysownika, Patrice’a Leconte’a, Koniec romansu Neila Nymana, pytają, czy z uwagi na ograniczoną znamiona wypowiedzi osobistej. Rok 1976 Zet i dwa zera, Kucharz, złodziej, jego żona Jordana, Pokój syna Nanni Morettiego, współpracę pomiędzy poszczególnymi jest kluczowy w karierze Nymana, który i jej kochanek. Popularność przynosi mu Człowiek na linie Jamesa Marsha (film instrumentami rzeczywiście należy tu mówić zaczyna wówczas działać jako kompozytor. muzyka do oscarowego Fortepianu Jane uhonorowany nagrodą BAFTA i nominowany o kwartecie smyczkowym, zamiast po prostu Pisze muzykę do Il Campiello Carlo Goldoniego Campion. Soundtrack do tego filmu sprzedaje do Oscara), Jestem Doroty Kędzierzawskiej o muzyce napisanej na cztery instrumenty oraz powołuje swój zespół — Michael Nyman się w ponad 3 milionach egzemplarzy oraz (Złoty Lew za muzykę podczas FPFF w Gdyni). smyczkowe. Niezależnie od odpowiedzi, nie da Band — który na kolejne dziesięciolecia przynosi kompozytorowi szereg nagród Nymana łączy długoletnia przyjaźń z Brianem się zaprzeczyć, że jest to utwór olśniewający, stanie się laboratorium dla większości jego i nominacji — m.in. do Złotego Globu i BAFTA. Eno i Damonem Albarnem, z którym napisał w którym kontrasty nastrojów, temp i harmonii kompozycji. W tym czasie rozpoczyna swój Tworzy także muzykę do innych produkcji, muzykę do horroru Ravenous. Większość przenoszą kwartet smyczkowy — ujmowany romans z kinem, tworząc muzykę do filmów są wśród nich: Gattaca — szok przyszłości jego utworów jest jednak związana z salami jako gatunek — na nowy poziom. Roberta Younga (Keep it up Downstairs) Andrew Niccola (nominacja do Złotego Globu), koncertowymi i teatralnymi — pisze dzieła

56 orkiestrowe, kameralne oraz opery, łącząc żeby ktoś równie młody napisał coś tak (uzyskując dyplom z wynikiem celującym). Polskich i redaktorem naczelnym miesięcznika w swojej twórczości fascynację barokiem świeżego i oryginalnego?”. O prawykonaniu Ukończył również Studium Menadżerów „Muzyka21”. Brał udział w pracach jury z wpływami minimalizmu. Do ważnych dzieł dzieła tak pisał na łamach „Ruchu Muzycznego” Kultury przy Uniwersytecie im. Adama konkursów kompozytorskich, m.in. Konkursu kompozytora należą: opery Mężczyzna, który Scott Godin: „Kwartet smyczkowy nr 1 jest Mickiewicza w Poznaniu oraz Podyplomowe Kompozytorskiego Musica Sacra, Konkursu pomylił swoją żonę z kapeluszem (z librettem nieomal klasycznym przedstawicielem Studium Chórmistrzowskie przy Akademii Kompozytorskiego na utwór organowy Christophera Rawlence’a, opartym na książce swego gatunku — trzyczęściowa forma Muzycznej w Bydgoszczy (kolejny dyplom w Warszawie, Konkursu Kompozytorskiego dla neurologa Olivera Sacksa), Facing Goya Adagio–Allegro–Adagio, której część z oceną celującą). Podczas studiów bierze Studentów Akademii Muzycznych, Konkursu i Man and Boy: Dada, kwartety smyczkowe, środkowa wyraźnie kontrastuje ze skrajnymi, ponadto udział w Kursie Muzyki Komputerowej Kompozytorskiego Vere Passio oraz Jury koncerty, symfonie, cykl pieśni (do poezji uderza klasyczną symetrią. Każda z części, w Warszawie, Wakacyjnych Kursach dla Nagrody Prezydenta Miasta Częstochowy. Shakespeare’a, Nerudy, Paza, Celana, Miltona bardzo jednolita pod względem materiału Młodych Kompozytorów w Kazimierzu Dolnym, Jego utwory były wykonywane w kraju i za i in.), dzieła wokalne. Nie ogranicza się jednak muzycznego, jest zamkniętą całością opartą Kursie Muzyki Współczesnej w Krakowie granicą, podczas wielu festiwali i koncertów do muzyki, realizuje również projekty filmowe na jednym pomyśle. Przy owej jednolitości i Kursie Muzycznej Grafiki Komputerowej (łącznie ponad 400 wykonań), m.in. we Francji i fotograficzne. Chociaż sam nie określiłby fakturalnej Kwartet zachwyca bogactwem w Warszawie. W 2000 roku uzyskuje i Włoszech (Festival Internazionale di Musica się mianem „człowieka renesansu”, to należy rytmicznym i harmonicznym, nie stroniąc od stopień doktora, a w 2006 roku stopień Contemporanea Musica Viva w Rzymie), podkreślić, że jego kreatywność czyni go jedną subtelnych nawiązań do szerokiej muzycznej doktora habilitowanego sztuk muzycznych w Niemczech (Festiwal Unerhörtemusik z bardziej fascynujących i wpływowych postaci tradycji. Kwartet Łukaszewskiego tym się w zakresie kompozycji. Od kilku lat pracuje na w Berlinie), Belgii, Monako, Szwajcarii, naszych czasów. Otrzymał doktorat honoris odróżnia od dziesiątków podobnych utworów stanowisku profesora naukowo-dydaktycznego Wielkiej Brytanii, Rosji, Czechach, Szwecji, causa Uniwersytetu w Warwick oraz Order jego rówieśników (i nie tylko), że w miejsce Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Islandii, Danii, Grecji, Kanadzie (5th Edmonton Imperium Brytyjskiego. kiczowatych, pseudotonalnych gierek lub Chopina, w 2014 roku otrzymał tytuł naukowy New Music Festival), Chile, Stanach trywialnych efektów dźwiękowych pojawia profesora sztuk muzycznych. Członek Związku Zjednoczonych i Chinach. W Polsce dzieła Paweł Łukaszewski się żywa, energiczna muzyka, której synkopy Kompozytorów Polskich. Prowadzi aktywną Pawła Łukaszewskiego można było usłyszeć Kwartet smyczkowy nr 1 (1994) i polirytmia tworzą nowy, niepowtarzalny styl”. działalność jako organizator życia muzycznego, m.in. na festiwalach: Muzyki Sakralnej Gaude 1. Adagio pełniąc funkcję prezesa Stowarzyszenia Musica Mater w Częstochowie, Forum Młodych 2. Allegro PAWEŁ ŁUKASZEWSKI (ur. 1968) — urodzony Sacra i sekretarza Zarządu Stowarzyszenia Kompozytorów w Krakowie, Muzyka w Starym 3. Adagio w Częstochowie, kompozytor, dyrygent, Laboratorium Muzyki Współczesnej. Krakowie, Wratislavia Cantans, Laboratorium pedagog i organizator życia muzycznego, Zasiada w Radzie Artystyczno-Programowej Muzyki Współczesnej w Białymstoku, Prawykonanie kompozycji — w 1996 roku specjalizujący się w muzyce sakralnej Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Warszawskie Spotkania Muzyczne, Legnica podczas Festiwalu Nowej Muzyki w Edmonton i chóralnej. W swoim dorobku ma szereg Sakralnej Gaude Mater w Częstochowie, Cantat, Conversatorium Muzyki Organowej (Kanada) przez Strathcona String Quartet — oratoriów i pieśni, dzieł wokalno- Komisji Kultury i Edukacji Polskiego Komitetu w Legnicy, Dni Muzyki Ryszarda Bukowskiego zostało uznane przez krytyków muzycznych -instrumentalnych, chóralnych, orkiestrowych, Olimpijskiego i Radzie Akademii Fonograficznej we Wrocławiu. Dzieła Łukaszewskiego za wydarzenie tego Festiwalu. Podkreślano kameralnych oraz na instrumenty solo. Syn Nagrody Fryderyk. Pomysłodawca zarejestrowano na ponad 70 polskich wówczas zarówno rewelacyjną, namiętną kompozytora Wojciecha Łukaszewskiego. i organizator Międzynarodowego Konkursu i zagranicznych albumach, wydanych m.in. interpretację, jak i niebanalność samego dzieła. Studiował w Akademii Muzycznej w Warszawie, Młodych Kompozytorów Musica Sacra przez Hyperion (dwie płyty autorskie), Acte Biorący udział w Festiwalu kompozytorzy w klasie wiolonczeli Andrzeja Wróbla w Częstochowie. Był również sekretarzem Préalable, Polskie Nagrania Edition, DUX, zastanawiali się natomiast „jak to możliwe, i w klasie kompozycji Mariana Borkowskiego Koła Młodych Związku Kompozytorów Musica Sacra Edition, Signum Records.

57 W 1999 roku kompozycja Winterreise na a cappella, II nagrodę podczas Forum orkiestrę smyczkową została zaprezentowana Młodych Kompozytorów 1994 w Krakowie za przez Narodową Orkiestrę Symfoniczną Winterreise, wyróżnienie podczas Konkursu Polskiego Radia pod dyrekcją Jerzego Młodych Kompozytorów im. Tadeusza Maksymiuka na prestiżowym koncercie Bairda 1994 za Arrampicata na orkiestrę, The Last Night of the Proms w Krakowie, I nagrodę podczas Konkursu Akademii który odbywał się pod patronatem księcia Muzycznej 1995 w Warszawie — również za Kentu. W ostatnich latach twórczość Arrampicata, II nagrodę podczas Konkursu Pawła Łukaszewskiego zyskała uznanie Kompozytorskiego im. Adama Didura 1996 w Wielkiej Brytanii. Jego dzieła mają swoje w Sanoku za Recordationes de Christo moriendo prawykonania oraz są wykonywane przez na mezzosopran i orkiestrę kameralną, II renomowane zespoły chóralne z Londynu nagrodę podczas Międzynarodowego Konkursu i Cambridge: The Kings Singers, The Holst Florilège Vocal de Tours 1998 we Francji za Singers, BBC Singers, Trinity College Choir, Dwa motety wielkopostne na chór mieszany Tenebrae, Britten Sinfonia, Polyphony. Paweł a cappella, dwie III nagrody ex aequo podczas Łukaszewski zajmuje się również działalnością Konkursu Kompozytorskiego Pro Arte 2003 dyrygencką. Współpracował m.in. z Chórem we Wrocławiu. Ponadto został uhonorowany Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego Nagrodą Prezydenta Miasta Częstochowy za w Warszawie (jako II dyrygent), z którym odbył twórczość kompozytorską (1995), Medalem szereg tournèes zagranicznych i brał udział za Zasługi i Nagrodą Kanclerza Bałtyckiej fot. Krzysztof Wójcik w nagraniach 20 albumów oraz przygotował Wyższej Szkoły Humanistycznej w Koszalinie wiele prawykonań i nagrań utworów polskich (1998), Odznaką Honorową Zasłużony dla kompozytorów współczesnych i form wokalno- Województwa Koszalińskiego i Krzyżem -instrumentalnych. Prowadzi własny zespół Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski — Chór Kameralny Musica Sacra — oraz (1998), Nagrodą im. św. Brata Alberta (2006), jest dyrektorem artystycznym i dyrygentem Srebrnym Medalem Gloria Artis (2011), Chóru Katedry Praskiej (Warszawa–Praga). Nagrodą Prymasa Polski (2011), Medalem Pro Wielokrotny stypendysta, m.in. Urzędu Masovia (2014) i Orphee d’Or (2014). Miasta Częstochowy, ZAiKS-u, Fundacji im. prof. Bogdana Suchodolskiego, Funduszu Promocji Twórczości przy MKiDN. Za swoją twórczość kompozytorską otrzymał wiele nagród i wyróżnień, m.in. wyróżnienie podczas Konkursu Wspólnoty Akademickiej 1988 w Krakowie za Modlitwę na chór mieszany

58 11.11.2015 • SRODA 20:00 Waves Bratislava — Słowacja, Barbakan Klub Oskar, ul. Piłsudskiego 30 Fest — Słowacja). Z zespołem została laureatką nagrody w kategorii muzyka na Festiwalu SCENA OFF — COSOVEL / THE FERAL TREES Fama — Międzynarodowy Kampus Artystyczny 2014. COSOVEL Izolda Sorenson (Cosovel) — śpiew, inst. facebook.com/cosovel klawiszowe soundcloud.com/cosovel Aleks Polak — bas, gitara, ukulele Wiktoria Jakubowska — perkusja REPERTUAR Dariusz Skarżyński — wizualizacje live 1. Detektyw nr 16 — muz. Izolda Sorenson Repertuar własny: muzyka elektroniczna, new (Cosovel), sł. Kosovel Srečko wave 2. Dhei No — muz. Izolda Sorenson (Cosovel), sł. Kosovel Srečko WYKONAWCY 3. Psy, kwiaty, lokomotywy — muz., sł. Izolda Sorenson (Cosovel) COSOVEL — fenomen polskiej sceny 4. Dead Man — muz. Izolda Sorenson alternatywnej. Solowy projekt Izoldy Sorenson, (Cosovel), sł. Kosovel Srečko znanej ze współpracy z Julią Marcell i zespołem 5. Bitter Heart — muz., sł. Izolda Sorenson Drekoty. Jej pseudonim pochodzi od postaci (Cosovel) Srečka Kosovela — słoweńskiego poety 6. Above a Madhouse — muz. Izolda Sorenson z początku XX wieku, zaliczanego do nurtu (Cosovel), sł. Kosovel Srečko modernizmu. Cosovel ma w swoim dorobku 7. A Small Coat — muz. Izolda Sorenson wydaną w 2014 EP-kę Live in Studio, będącą (Cosovel), sł. Kosovel Srečko zarejestrowanym w studio koncertem. Utwory 8. Sorbetowy — muz., sł. Izolda Sorenson z minialbumu zostały zauważone przez (Cosovel) najbardziej opiniotwórczych dziennikarzy 9. Cons XY — muz. Izolda Sorenson (Cosovel), muzycznych i pojawiły się m.in. na playliście sł. Kosovel Srečko radiowej Trójki. Podczas trasy promującej 10. Krneki Superneki — muz. Izolda Sorenson płytę Cosovel zagrała na najważniejszych (Cosovel), sł. Kosovel Srečko polskich festiwalach (Tauron Nowa Muzyka, 11. Coming Back — muz., sł. Izolda Sorenson Orange Warsaw Festiwal) i zagranicznych (Cosovel) (Reeperbahn Festival — Niemcy, Loftas 12. Soulless Object — muz. Izolda Sorenson Fest — Litwa, Fantoche Festival — Szwajcaria, (Cosovel), sł. Kosovel Srečko

59 Bezkompromisowa i świeża elektronika w Gdyni i Sziget w Budapeszcie. W czerwcu z elementami jazzu, folku i new wave. 2015 roku miała premierę ich debiutancka Swoją najnowszą płytę artystka określa płyta The Feral Trees, którą w całości można jako eklektyczny kolaż sentymentalizmu odsłuchać na Bandcampie zespołu. Zebrała i elektronicznego chłodu. Przez krytyków bardzo dobre recenzje zarówno w prasie, bywa określana jako zestawienie intymnego, jak i w portalach muzycznych. Była również damskiego Depeche Mode ze skandynawską Płytą Tygodnia w Programie alternatywnym ostrością Björk. Melodyjność piosenek Agnieszki Szydłowskiej w radiowej Trójce. tworzy ciekawe połączenie z warstwą Obecnie zespół pracuje nad materiałem na tekstową, będącą autorskim przekładem drugi album. wierszy dadaistycznego, słoweńskiego poety z początku ubiegłego stulecia, Srečka facebook.com/feraltrees Kosovela. Serwowany przez Cosovel mezalians theferaltrees.bandcamp.com kultury wysokiej z muzyką rozrywkową wypada na korzyść obu, ku uciesze słuchaczy REPERTUAR przygniecionych monumentalnością nudy, ale jednocześnie poszukujących muzyki ambitnej. 1. For Tomorrow 2. The Traveler THE FERAL TREES 3. Rustic Bones Moriah Woods — śpiew 4. The Desert fot. Karo Lewandowska Mariusz Antas — bas 5. Somehow Grzegorz Napora — gitara 6. Take it to the Grave Dawid Ryski — perkusja 7. Old Growth Woods pochodzi z wysokich gór Kolorado Marcin Klimczak — inst. klawiszowe, śpiew 8. Dead Lies (Stany Zjednoczone), więc ukształtowała Małgorzata Krasowska — altówka 9. The Animal ją tradycja folkowo-akustycznego grania, 10. Foregin Tongue z kolei Grzegorz Napora ma puławskie Repertuar własny: folk, metal Muz. sł. zespół sludge metalowe korzenie. Wydawałoby się, że to spotkanie nie ma racji bytu, ale jest WYKONAWCY Pomysł współpracy nad projektem The inaczej. Ta dwójka stworzyła coś niezwykle Feral Trees pojawił się wiosną 2014 roku, unikatowego — ich muzyka porusza, rezonuje THE FERAL TREES — polsko-amerykański kiedy Grzegorz Napora, Moriah Woods, pięknem i mroczną tajemnicą. projekt, w którego skład wchodzą muzycy Dawid Ryski i Mariusz Antas zdecydowali się zespołu Hidden World, wspierani przez połączyć siły alternatywnego, akustycznego wokalistkę Moriah Woods. Zespół wystąpił folku i mrocznego, metalowego brzmienia w tym roku m.in. podczas festiwali Open’er wynikającego z ich zainteresowań. Moriah

60

12.11.2015 • CZWARTEK 19:00 WACŁAW ZIMPEL — klasycznie wykształcony Puławski Ośrodek Kultury Dom Chemika, klarnecista i kompozytor. Obecnie jeden sala widowiskowa, ul. Wojska Polskiego 4 z najbardziej rozpoznawalnych polskich artystów na światowej scenie muzyki SAAGARA improwizowanej. Inspiracje czerpie przede Wacław Zimpel — klarnet altowy, khaen wszystkim z sakralnej i rytualnej muzyki Giridhar Udupa — ghatam, konnakol różnych kultur. Współtworzy orkiestrę Bhargava Halambi — khanjira Resonance Kena Vandermarka. Współpracuje K Raja — thavil także z Hamidem Drakiem, Michaelem Mysore N. Karthik — skrzypce Zerangiem, Mikołajem Trzaską, Klausem Kugelem, Bobbym Few, Perrym Robinsonem. Repertuar: tradycyjna muzyka indyjska GIRIDHAR UDUPA — mistrz ghatamu WYKONAWCY (gliniany instrument perkusyjny o wyglądzie dzbana). Urodził się w rodzinie o długich SAAGARA — dwa muzyczne światy, które tradycjach muzycznych. Naukę gry rozpoczął spotykają się na jednej scenie. Giridhar Udupa, w wieku 4 lat, prowadzony przez ojca. Jako Bhargava Halambi i K Raja są najwybitniejszymi dwunastolatek miał już za sobą pierwsze muzykami hinduskimi młodszego pokolenia, występy. Obecnie koncertuje u boku a Mysore N. Karthik to wschodząca gwiazda największych mistrzów. Otrzymał wiele muzyki karnatyckiej. Na co dzień mieszkają prestiżowych nagród. Występuje w Stanach w Bangalore, lecz występują w największych Zjednoczonych, Hiszpanii, Kanadzie, Francji, salach koncertowych świata (m.in. Carnegie Szwajcarii, Niemczech, Omanie i Kuwejcie. muzyki hinduskiej. Jest jednym z członków pokoleń. Edukację muzyczną rozpoczął Hall i Opera w Sydney). Wacław Zimpel Giridhar Udupa jest członkiem zespołu słynnego zespołu perkusyjnego Layatharanga. w bardzo młodym wieku, zwracając uwagę jest klasycznie wykształconym wirtuozem hinduskiej wokalistki Bombay Jayashri, Występował w wielu prestiżowych salach wielu mistrzów muzyki hinduskiej. Jest jednym klarnetu, kojarzonym głównie ze sceną muzyki nominowanej do Oscara za najlepszą piosenkę koncertowych. Prowadził warsztaty w Indiach, z nielicznych wirtuozów thavilu, który potrafi improwizowanej. W swoich projektach do filmu Życie Pi. Jest także jednym z założycieli Stanach Zjednoczonych i Francji. odnaleźć się w różnych stylach muzycznych — wielokrotnie odwoływał się już do tradycji zespołu Layatharanga. od jazzu po fusion. i rytuałów muzycznych innych kultur. W 2014 K RAJA — młody mistrz thavilu roku grupa zagrała swoją pierwszą trasę, która BHARGAVA HALAMBI — wybitny muzyk (dwumembranowy instrument perkusyjny, MYSORE N. KARTHIK — wschodząca gwiazda objęła najważniejsze polskie sale koncertowe, Indii, specjalizuje się w grze na khanjirze najczęściej wykorzystywany podczas świąt muzyki karnatyckiej i jeden z najlepiej m.in. Studio Koncertowe Polskiego Radia im. (bęben ramowy z rodziny tamburynów) i na i rytuałów w hinduskich świątyniach, gra zapowiadających się muzyków młodego W. Lutosławskiego i Filharmonię Wrocławską. mridangamie (bęben dwustronny, jeden się na nim pałką i specjalnymi naparstkami). pokolenia. Naukę gry rozpoczął w wieku 8 lat, z najstarszych instrumentów indyjskich). K Raja pochodzi z rodziny, w której tradycja u boku swojego ojca Mysore Nagaraja — żywej Kunsztu uczył się u wielkich mistrzów gry na thavilu jest kultywowana od czterech legendy muzyki hinduskiej i najwybitniejszego

62 skrzypka współczesnych Indii. Mysore N. Karthik w szczególny sposób potrafi „Muzyka karnatycka może stać się połączyć tradycje hinduskie z koncepcjami fantastycznym pretekstem do głębokiego zachodniej muzyki improwizowanej. namysłu nad własną tradycją, ale i szansą Koncertuje na terenie całych Indii, zdobywając na weryfikację nieprzebranej masy założeń coraz szersze uznanie publiczności. i przesądów, jakie nieświadomie nakładamy na muzykę, której słuchamy. W tradycji facebook.com/saagaraofficial indyjskiej nie funkcjonuje dualizm duszy i ciała — fundament zachodniej filozofii, REPERTUAR który w ogromnej mierze determinuje nasze patrzenie na świat. Tak jak przywykliśmy więc 1. Saagara rozdzielać świat na formę i materię, psychę 2. Gupta Gamini i somę, realne i fantastyczne — tak i muzykę 3. Shikara podzieliliśmy na kompozycje i improwizacje, 4. Ya Maru warsztat instrumentalisty i emocje artysty, 5. Avega tradycję i nowoczesność. Dualizmy te można 6. Lines by mnożyć. Na gruncie muzyki karnatyckiej te 7. Hastipaka dwa światy stanowią nierozerwalne jedno: nie Muz. 1–2, 4–7: Wacław Zimpel, może być mowy o emocjonalnym uniesieniu muz. 3: Wacław Zimpel, Giridhar Udupa w improwizacji bez pewnego, mocnego oparcia w rytmicznej formie. Więcej: to właśnie Na jednej scenie spotykają się dwa z biegłości w tradycyjnym kodzie tej muzyki muzyczne światy: staroindyjska muzyka powstaje jej uwznioślająca siła. Siła, która karnatycka, charakteryzująca się niezwykle może przejawiać się w zupełnie inny sposób niż wysublimowanym systemem rytmicznym znane nam formy ekspresji uczuć”. | Kajetan i melodycznym, oraz muzyczna tradycja Prochyra — jazzarium.pl Europy. W repertuarze zespołu odnajdziemy zarówno utwory karnatyckie, jak i oryginalne kompozycje muzyków. Podstawę ich budowy stanowią taale, czyli tradycyjne hinduskie schematy rytmiczne, zestawione z zachodnią melodyką, przemieszaną z systemem rag — skal indyjskich.

63 13.11.2015 • PIATEK 19:00 salach koncertowych obok światowej Puławski Ośrodek Kultury Dom Chemika, sławy koncertmistrzów. Dodatkowym sala widowiskowa, ul. Wojska Polskiego 4 celem organizatorów jest wzbudzenie zainteresowania polskiej młodzieży muzyką KONCERT ZAMKNIĘCIA | MŁODA POLSKA poważną oraz motywowanie młodych FILHARMONIA — P. Łukaszewski, artystów do wzmożonej pracy, która F. Mendelssohn-Bartholdy, R. Strauss, może m.in. zaowocować zaproszeniem L. van Beethoven do studiowania poza granicami Polski. Młoda Polska Filharmonia Stypendyści Młodej Polskiej Filharmonii Jan Mraček — skrzypce to laureaci międzynarodowych konkursów Adam Klocek — dyrygent muzycznych, osoby o niezwykłym talencie i wielu różnorodnych pasjach, muzycy, którzy Paweł Łukaszewski (ur. 1968) — Sinfonietta per już dziś dostają się do międzynarodowych archi (2004) orkiestr. Oprócz muzyki klasycznej orkiestra Felix Mendelssohn-Bartholdy (1809–1847) — ma w swoim repertuarze aranżacje jazzowe, Koncert skrzypcowy e-moll, op. 64 (1844) rockowo-popowe oraz tematy z muzyki Richard Strauss (1864–1949) — Serenada filmowej. Fundacja organizuje dwie trasy Es-dur, op. 7 (1881) koncertowe w ciągu roku: letnią i jesienną. Ludwig van Beethoven (1770–1827) — Letnie trasy koncertowe mają charakter plenerowy, w repertuarze znajdują się Symfonia nr 4 B-dur, op. 60 (1806) fot. Jarosław Antoniak specjalnie zaaranżowane utwory muzyki WYKONAWCY popularnej i filmowej. W ramach jesiennej trasy koncertowej orkiestra MPF występuje W ramach ostatnich siedmiu tras odbyło Festiwal Muzyczny w Łańcucie. Młoda Polska MŁODA POLSKA FILHARMONIA — jedyna ze światowej sławy solistami zagranicznych się trzydzieści koncertów, które obejrzało Filharmonia współpracowała dotychczas w Polsce młodzieżowa orkiestra dotowana orkiestr, podczas koncertów w polskich łącznie blisko 35 tysięcy osób. Tego lata z koncertmistrzami i solistami, takimi z prywatnych funduszy, złożona z najbardziej filharmoniach i salach koncertowych. Fundacja orkiestra wystąpiła w Szanghaju, w ramach jak: Dmitrij Vassiliev — Moscow Soloists, uzdolnionych uczniów szkół muzycznych Zwierciadło, przed każdą trasą koncertową Międzynarodowego Festiwalu Muzycznego Edicson Ruiz — Berliner Philharmoniker, oraz studentów uczelni muzycznych w wieku MPF, organizuje kilkudniowe warsztaty MISA Shanghai 2015. Młoda Polska Filharmonia Dudu Carmel i Eyal Ein-Habar — Israel 16–21 lat, wybranych podczas ogólnopolskich artystyczne, podczas których są prowadzone występowała również na festiwalach: Philharmonic Orchestra, Rafał Zambrzycki- przesłuchań. Celem Fundacji Zwierciadło — zajęcia przez pedagogów z rodzimych Akademii Bydgoski Festiwal Muzyczny, Puławski -Payne — Ensemble Modern, Emanuel organizatorów projektu — jest promocja Muzycznych, muzyków Filharmonii Narodowej Festiwal Muzyczny Wszystkie Strony Świata, Salvador — Orquestra do Norte Portugal, Sonig młodych i utalentowanych muzyków poprzez i Sinfonii Varsovii oraz artystów z zagranicy, Międzynarodowy Festiwal Bursztynowy Tchakerian — Accademia Nazionale di Santa edukację na warsztatach artystycznych, solistów i członków znanych orkiestr. Szlak, Festiwal Wiolinistyczny im. Bronisława Cecilia w Rzymie. W projekt zaangażowali się z wybitnymi artystami o światowej renomie, Hubermana, Festiwal Filmu i Sztuki Dwa również artyści związani zarówno z muzyką oraz umożliwienie im debiutu w prestiżowych Brzegi, Festiwal Młodych Talentów Kiepuriada, poważną, jak i nowymi brzmieniami.

64 Młoda Polska Filharmonia współpracowała Nieprawda, w dobrej orkiestrze jest miejsce dla i występowała z artystami, takimi jak: Grégoire wirtuozów. I dopiero wtedy czuje się, jaka siła Maret, Kayah, Gaba Kulka, Dorota Miśkiewicz, tkwi w wykonawstwie muzyki symfonicznej. Marek Napiórkowski, Alicja Węgorzewska- Każdy z osobna znakomity, do tego tworzący -Whiskerd, Michał Dąbrówka, Paweł z kolegami świetnie zgrany zespół. Magia Dobrowolski, Robert Kubiszyn, Patryk Stachura, dźwięków granych razem, ale będących Grzegorz Turnau i zespół Zakopower. konglomeratem najlepszego indywidualnego brzmienia. Wrażliwość na muzykę, precyzja Dyrektorem artystycznym i dyrygentem własnego grania, ale także — a może przede Młodej Polskiej Filharmonii jest wybitny muzyk wszystkim — wrażliwość na to, co brzmi dokoła Adam Klocek, pomysłodawca i współtwórca i z czym trzeba współgrać. Balans pomiędzy płyty Night in Calisia, która zdobyła Grammy indywidualnością i poczuciem gry zespołowej. 2014 w kategorii najlepszy album dużego Gdyby nie słowo muzyka opis ten pasowałby zespołu jazzowego. Młoda Polska Filharmonia do gry dobrej drużyny piłkarskiej, którą ogląda to program Fundacji Zwierciadło, należącej się z zapartym tchem, a piłka precyzyjnie do Grupy Zwierciadło, holdingu medialnego, sunie od zawodnika do zawodnika, trafiając w skład której wchodzą m.in. magazyny w końcu do bramki. Tu, zamiast bramki, mamy „Zwierciadło” i „Sens”, portal Zwierciadlo.pl uszy publiczności, w które niech wpada jak oraz Novimedia — pierwsza polska agencja full najwięcej precyzyjnych, a do tego pięknych, service branży custom i content publishing. poruszających duszę, dźwięków”. | Adam Młoda Polska Filharmonia jest kontynuacją Klocek — Dyrektor Artystyczny projektu Młoda programu stypendialnego Agrafka Muzyczna Polska Filharmonia zainicjowanego w 2001 roku. Fundatorami projektu są Sławomir Smołokowski i Grzegorz zwierciadlo.pl/mpf Jankilewicz. Młodzi muzycy otrzymują od Fundacji Zwierciadło roczne stypendia pieniężne.

„Czterdziestu młodych utalentowanych muzyków, występujących na estradzie wspólnie ze swoimi profesorami — solistami wybitnych, światowych zespołów orkiestrowych? To może być bardzo ciekawe. Obalamy mit, który mówi, że w orkiestrach jest miejsce dla przeciętnych muzyków. fot. Jarosław Antoniak

65 JAN MRAČEK — urodził się w 1991 roku. Jest dla wytwórni Naxos. Przewodniczący jury absolwentem Praskiego Konserwatorium, które Konkursu im. Fritza Kreislera tak uzasadnił ukończył z wyróżnieniem. Debiutował w serii przyznanie nagrody: „Już od pierwszego etapu koncertów Young Talent, prezentujących konkursu byliśmy zafascynowani jego grą, młodych artystów w prestiżowej Rudolfinum nie tylko technicznymi umiejętnościami, ale Concert Hall. Jest zwycięzcą Concertino Praga również niezwykłą charyzmą na scenie”. Jan National Round 2006 (międzynarodowego Mráček koncertował, jako solista, z wieloma konkursu muzycznego dla młodych muzyków orkiestrami, m.in.: Kuopio Symphony Orchestra organizowanego przez Czeskie Radio), i Lappeenranta City Orchestra z Finlandii, Czeskiego Ogólnokrajowego Konkursu Czeską Narodową Orkiestrą Symfoniczną, Konserwatoriów Muzycznych 2008, Orkiestrą Symfoniczną Rumuńskiego Radia, Beethoven’s Hradec International Music Praską Orkiestrą Symfoniczną (FOK), Janáček Competition 2009 (gdzie, podczas koncertu Philharmonic Orchestra, Hradec Králové finałowego, wykonał koncert Dworzaka Philharmonic Orchestra, Bohuslav Martinů wraz z Janáček Philharmonic Orchestra). Philharmonic Orchestra of Zlín, Pilsen Posiada tytuł najmłodszego laureata Philharmonic Orchestra, Moravská Filharmonie Międzynarodowego Konkursu Muzycznego Olomouc, Orkiestrą Symfoniczną Północnych Praska Wiosna, jest również najmłodszym Czech, Pardubicką Orkiestrą Kameralną, solistą w historii Orkiestry Symfonicznej Czeską Orkiestrą Kameralną (ČKO), Virtuosi Czeskiego Radia. Pragenses, New Prague Collegium, Radio Symphonic Players Collegium. W 2008 roku Uczestniczył w klasach mistrzowskich Václava Jan Mráček został członkiem grupy Lobkowicz Hudečeka i Stephena Shippsa, a także Trio, która w 2014 roku zdobyła III nagrodę w szkoleniach Musica Mundi, prowadzonych podczas Międzynarodowego Konkursu przez Gavriela Lipkinda, Leonida Kerbela, Muzyki Kameralnej im. Antoniego Dworzaka Levona Chilingiriana i Waltera Boeykensa oraz I nagrodę i nagrodę publiczności w Belgii, gdzie grał, jako solista, pod batutą podczas Międzynarodowego Konkursu Maxima Vengerova, a następnie uczestniczył im. Johannesa Brahmsa w Pörtschach (Austria). w klasie mistrzowskiej Idy Haendel. Najnowsze Obecnie skrzypek studiuje na Wiedeńskim osiągnięcia skrzypka to pierwsze miejsca Uniwersytecie Muzycznym pod kierunkiem zdobyte w Międzynarodowym Konkursie Jana Pospíchala, głównego dyrygenta Skrzypcowym im. Fritza Kreislera oraz Wiedeńskiej Orkiestry Symfonicznej. Stefanie Hohl w Wiedniu, w których nagrodą był występ w towarzystwie Orkiestry ADAM KLOCEK — biogram str. 12. Filharmonii Wiedeńskiej oraz nagranie płyty fot. Juri Tscharyiski

66 REPERTUAR czasów, stworzył wiele utworów na ten i artystyczną; już jako dziecko przyjaźni się jego edukacja, będąca raczej wynikiem instrument. Koncert skrzypcowy e-moll napisał z Goethem. Z siostrą Fanny uczy się teorii kontaktów towarzyskich i przyjacielskich niż Paweł Łukaszewski dla lipskiego koncertmistrza Ferdinanda muzyki i kompozycji. W wieku 11 lat pisze usystematyzowanego toku nauczania. Nie Sinfonietta per archi (2004) Davida, który był jego pierwszym wykonawcą swoje pierwsze utwory fortepianowe. do przecenienia są zasługi Mendelssohna 1. Allegro molto oraz z którym kompozytor prowadził Intensywna praca doprowadza go wkrótce — dla odrodzenia zainteresowania muzyką J.S. 2. Adagio regularną korespondencję, konsultując po stworzeniu blisko stu dzieł — do Oktetu Bacha, której był miłośnikiem. Dyrygując 3. Andantino kolejne etapy tworzenia. Kończąc dzieło, smyczkowego Es-dur, który komponuje Pasją według św. Mateusza, Mendelssohn 4. Comodo Mendelssohn przebywał w Soden pod jako szesnastolatek i który przedstawia go sprawił, że twórczość mistrza powróciła po Frankfurtem. Sielankowa atmosfera miejsca jako w pełni dojrzałego twórcę. Rodzice latach zapomnienia do sal koncertowych. W tym znakomitym dziele Paweł Łukaszewski i stan odprężenia przeniknęły i uformowały kompozytora prowadzą w tym czasie salon Ustabilizowane życie osobiste i poczucie odchodzi od osiągnięć muzycznej tę kompozycję. Trzyczęściowy Koncert artystyczny będący miejscem spotkań zawodowego spełnienia uczyniły -awangardy oraz powraca do tradycji XIX- e-moll jest zbudowany wedle klasycznych utalentowanej młodzieży. Poza edukacją z Mendelssohna doskonałe przeciwieństwo wiecznej tonalności. Cechuje je stylistyczna wzorów, ale — jak na swoje czasy — posiada muzyczną Mendelssohn studiuje literaturę, wzorca romantycznego artysty, wiodącego oryginalność, przejrzystość i wyśmienite również cechy, które nadają mu znamiona sztukę i filozofię. Na Uniwersytecie Humboldta niespokojną i burzliwą egzystencję. Pozostając opanowanie faktury. Pomimo swej lapidarnej innowacyjności: niemal natychmiastowe w Berlinie uczęszcza na wykłady z estetyki pod wpływem klasycznych wzorców, formy jest to kompozycja przesycona emocjami wejście skrzypiec w pierwszej części (bez Hegla. W wyniku uprzedzeń antysemickich odnosił się on także z nieufnością do oraz ufundowana na dramaturgicznej narracji. wprowadzenia tematów przez orkiestrę) oraz zostaje odrzucona jego kandydatura na awangardowych rozwiązań muzycznych epoki, wzajemne przenikanie się poszczególnych stanowisko dyrektora berlińskiej Sing- charakterystycznych dla twórców, takich jak: PAWEŁ ŁUKASZEWSKI (ur. 1968) — biogram części granych attacca, bez zaznaczonej -Akademie. Przez kilka lat Mendelssohn pełni Wagner, Berlioz, Chopin czy Liszt. Jego dorobek str. 57. przerwy. Dzieło zostało bardzo dobrze jednak w Düsseldorfie funkcję dyrektora obejmuje symfonie, koncerty, opery, oratoria, przyjęte przez współczesnych oraz, z uwagi muzycznego, prowadząc miejskie festiwale utwory chóralne i pieśni, dzieła kameralne Felix Mendelssohn-Bartholdy na swoje nowatorstwo, wywarło wpływ na i towarzystwa muzyczne. Po śmierci ojca i fortepianowe. Wszechstronna edukacja Koncert skrzypcowy e-moll, op. 64 (1844) późniejszą twórczość innych kompozytorów, przenosi się do Lipska, gdzie obejmuje Mendelssohna uczyniła go prawdziwym 1. Allegro molto appassionato m.in. Czajkowskiego, Sibeliusa i Liszta. stanowisko dyrygenta Gewandhausu. Król człowiekiem renesansu, owocując dziełami 2. Andante saski, Fryderyk August II, nadaje mu honorowy będącymi apoteozą życia i czerpiącymi 3. Allegretto non troppo. Allegro molto vivace FELIX MENDELSSOHN-BARTHOLDY (1809– tytuł kapelmistrza dworskiego. Na kilka lat tak z muzycznych, jak i literackich oraz –1847) — urodzony w Hamburgu, kompozytor, przed śmiercią Mendelssohn doprowadza artystycznych doświadczeń. Należy jednak To ostatnie z dużych dzieł orkiestrowych dyrygent i pianista żydowskiego pochodzenia, do utworzenia w Lipsku konserwatorium podkreślić, że priorytetowo traktował Mendelssohna i jedno z najważniejszych jeden z najwybitniejszych twórców wczesnego muzycznego, na którego czele staje, obejmując wymagania i naturę muzycznego języka, koncertów skrzypcowych romantyzmu romantyzmu, którego dorobek oraz ujawniony klasę kompozycji. względy wobec niego zewnętrzne, uznając należy do najczęściej wykonywanych dzieł już we wczesnym dzieciństwie talent uczyniły jedynie za źródło inspiracji. Jak żaden inny tego gatunku oraz znajduje się w repertuarze go następcą Mozarta. Mendelssohn, uważany Wiele dzieł Mendelssohna powstało kompozytor swojej epoki był zachwycony większości solistów. Kompozytor, który sam za cudowne dziecko, od najwcześniejszych podczas licznych podróży po Europie, pięknem natury. Głębia duchowych dobrze grał na skrzypcach oraz utrzymywał lat uczy się gry na fortepianie i skrzypcach. nowe doświadczenia inspirowały jego doświadczeń Mendelssohna znalazła wyraz przyjaźnie ze sławnymi skrzypkami swoich Ma również do czynienia z elitą intelektualną aktywność twórczą. Podobnie też przebiegała w jego dziełach religijnych. Będąc jednym

67 z pierwszych wielkich kompozytorów i Don Kichot, pod kierunkiem Wüllnera. lat 80. pracuje jako trzeci dyrygent opery Akademie der Künste w Berlinie. Po I wojnie XIX-wiecznego romantyzmu, zdobył Pozytywną opinię wyraził także o Straussie w Monachium. W tym czasie pisze pierwsze światowej przenosi się do Wiednia oraz jednocześnie dużą popularność w Anglii, gdzie dyrygent i kompozytor Hans von Bülow, poematy symfoniczne (Don Juan, Macbeth) kieruje wykonaniami Wagnera, Mozarta oraz podróżował wielokrotnie w ciągu swojego który, otrzymawszy partyturę Serenady, i zbiory pieśni oraz poznaje śpiewaczkę własnymi. Z wiedeńskimi filharmonikami życia, stając się ulubieńcem królowej Wiktorii, powiedział: „Niezwykle utalentowany Paulinę de Ahna, z którą bierze ślub. Pracuje występuje w Ameryce Południowej. W 1924 której zadedykował III symfonię ‘Szkocką’. młody człowiek. Po Brahmsie bez wątpienia również jako asystent przy wystawieniu roku — z okazji 60. urodzin Straussa — Doceniany przez współczesnych, odnosił najwybitniejsza indywidualność”. Jest to utwór dzieł Wagnera w Bayreuth oraz zostaje ma miejsce wiele wydarzeń i festiwali sukcesy kompozytorskie i dyrygenckie, jednoczęściowy, oparty na rozszerzonej formie zatrudniony na stanowisku kapelmistrza poświęconych jego muzyce. Kiedy do osiągając status autorytetu muzycznej sonatowej. Chociaż zainspirowana Mozartem na dworze w Weimarze. W 1889 roku władzy dochodzi Hitler, Strauss nie porzuca Europy tamtych czasów. Antysemickie Serenada jest dziełem młodzieńczym, kieruje prawykonaniem poematu Don Juan, aktywności twórczej i koncertowej, co spotyka nastroje pierwszej połowy XX wieku sprawiły, to zachwyca swoim urokiem, wdziękiem a sukces tego koncertu powoduje, że Strauss się z negatywnymi opiniami środowiska, oraz że Mendelssohn popadł w Niemczech i dynamiką, a także umiejętnościami zostaje zaliczony do grona najważniejszych obejmuje kierownictwo Reichsmusikkammer, w zapomnienie. W wyniku nierzetelnych technicznymi siedemnastoletniego Straussa, kompozytorów niemieckich swoich czasów. jednostki kierującej sceną muzyczną Trzeciej interpretacji i analiz kompozytor zaczął który sprawnie wykorzystał w niej możliwości W kolejnych latach dyryguje orkiestrami Rzeszy. Po usunięciu z tego stanowiska — być traktowany jako drugorzędny kolorystyczne instrumentów dętych. w Berlinie, Lipsku, Bayreuth i Monachium w wyniku konfliktu z rządem hitlerowskim — twórca i reprezentant sentymentalizmu oraz podejmuje podróże koncertowe do miast nie odcina się od panującej władzy oraz pisze romantycznego. Do łask melomanów RICHARD STRAUSS (1864–1949) — niemiecki europejskich. W 1898 roku rozpoczyna pracę kilka utworów propagandowych, m.in. hymn i teoretyków powrócił w latach 60. XX wieku, kompozytor oraz dyrygent epoki późnego na stanowisku pierwszego dyrygenta opery olimpiady w Berlinie. W okresie Trzeciej m.in. dzięki pełnej edycji jego dzieł. romantyzmu. Od ojca, Franciszka Józefa — dworskiej w Berlinie, a w 1901 roku staje na Rzeszy i II wojny światowej komponuje waltornisty, otrzymuje staranne wykształcenie czele Allgemeiner Deutscher Musikverein głównie dzieła operowe. Po wojnie przenosi Richard Strauss muzyczne i wcześnie zaczyna komponować. i przyczynia się do powstania pierwszego się do Szwajcarii, a dwa lata przed śmiercią Serenada Es-dur, op. 7 (1881) Naukę gry na fortepianie rozpoczyna w wieku związku zawodowego kompozytorów. Dwa otrzymuje obywatelstwo austriackie. 4 lat, a pierwsze utwory pisze w wieku 6 lat. lata później w Londynie odbywa się festiwal W 1948 roku zostaje oczyszczony z zarzutu Pierwsze dzieło Richarda Straussa, które Rozpoczyna również naukę gry na skrzypcach monograficzny poświęcony twórczości współpracy z faszystowskim reżimem, a rok przekroczyło granice Monachium, jego i gra w amatorskiej orkiestrze, kierowanej Straussa, a kompozytor otrzymuje tytuł później otrzymuje doktorat honoris causa rodzinnego miasta. Prawykonanie miało przez swojego ojca. Na początku lat 80. XIX honoris causa Uniwersytetu w Heidelbergu. Uniwersytetu w Monachium. miejsce w 1882 roku w Dreźnie, pod wieku mają miejsce pierwsze wykonania Odbywa turnée w Europie i Stanach kierunkiem Franza Wüllnera, co należy jego kompozycji, jak również pierwsze ich Zjednoczonych. Duży rozgłos przynosi mu Richard Strauss — „mieszczański humanista” — uznać za wielki zaszczyt uczyniony młodemu publikacje. Młody Strauss kończy gimnazjum opera Salome, wykorzystująca dysonanse czerpał inspirację z życia i literatury, raz to kompozytorowi przez tego uznanego muzyczne w Monachium i podejmuje studia i rozbudowaną chromatykę. Od 1909 roku spoglądając w stronę ziemi i aktualnych dyrygenta, który kierował prawykonaniami humanistyczne, które jednak przerywa są organizowane w Niemczech Tygodnie problemów społecznych, innym razem oper Wagnera — Das Rheingold i Die i rozpoczyna karierę dyrygencką. Jego pierwsze Straussowskie prezentujące jego utwory. uciekając w świat marzeń i wyobraźni. Walküre. Związek kompozytora z dyrygentem dzieła są utrzymane w stylu Schumanna Strauss otrzymuje kolejny doktorat honoris Łączył aspekty techniczne z duchowymi, przyniósł w kolejnych latach prawykonania i Mendelssohna. Strauss interesuje się causa Uniwersytetu w Oksfordzie, a następnie czym zapewnił swoim dziełom szeroki zasięg poematów symfonicznych Dyl Sowizdrzał również Wagnerem. W drugiej połowie zaczyna wykładać w klasie kompozycji oddziaływania. Chociaż tworzył w burzliwym

68 okresie historycznym oraz w czasie szybkiego był mistrzem instrumentacji, doskonale lżejszy — wesoły i beztroski. Być może dlatego, zamyka klamrą kolejny żart kompozytora. rozwoju technologicznego, to zawsze zaznajomionym z możliwościami że została napisana w jednym ze szczęśliwszych Muzyka stopniowo cichnie i zanika, by pozostawał wierny romantycznej estetyce. brzmieniowymi poszczególnych grup orkiestry. okresów w życiu kompozytora, a może poderwać słuchacza głośnym tematem basów, Prawdopodobnie właśnie z tego powodu W swoich dziełach drobiazgowo opracowywał ponieważ Beethoven, pracując równolegle a następnie zakończyć dzieło krótkim obecnie jest określany przez badaczy jako każdą partię, oczekując od wykonawców nad Symfonią nr 5, zapragnął oderwać się tutti całej orkiestry. twórca końca ery mieszczańskiej w sztuce, umiejętności wirtuozowskich. Szczególne choć na chwilę od podniosłych tematów a nie jako artysta nowych czasów. Ernst znaczenie odegrał w rozwoju gatunku i napisać dzieło przepełnione czystą radością. LUDWIG VAN BEETHOVEN (1770–1827) — Krause, biograf Straussa, pisze: „Śmierć poematu symfonicznego. Do najbardziej Ten lekki charakter utworu nie może stać się biogram str. 34. mistrza — 8 września 1949 roku — należy rozpoznawalnych należą poematy Don Juan, jednak argumentem za zmarginalizowaniem uważać za moment, w którym zamknęła Życie bohatera i Tako rzecze Zaratustra, dzieła lub umniejszeniem jego wartości. się epoka późnoromantyczna. Mistrz epoki którego fragment został wykorzystany w filmie Symfonia nr 4 to kompozycja o doskonałej psychologizmu, urzekający czarodziej 2001: Odyseja kosmiczna Stanleya Kubricka. orkiestracji i harmonijnej budowie, zawierająca dźwięków, uniwersalny twórca, był Innym ważnym gatunkiem w twórczości szereg trafionych rozwiązań muzycznych. jednocześnie ostatnim z muzyków, którzy Straussa były pieśni, których napisał ok. 150. Jest to utwór o klasycznej, czteroczęściowej w swym myśleniu i odczuwaniu jednoczyli Do jego najbardziej znanych oper należą: budowie, jednak każda kolejna jest dla wszystkie siły minionych stuleci”. Ponieważ Salome, Elektra i Kawaler z różą. odbiorcy prawdziwym zaskoczeniem. To jedno Strauss jedynie w ograniczonym stopniu z pogodniejszych na liście dzieł Beethovena czerpał z nowej estetyki w muzyce oraz Ludwig van Beethoven rozpoczyna się powolnym, ponurym wręcz z uwagi na jego uwikłanie w życie muzyczne Symfonia nr 4 B-dur, op. 60 (1806) wstępem, który posuwa się „z prędkością Trzeciej Rzeszy, miejsce kompozytora 1. Adagio. Allegro vivace trzech–czterech nut na kwadrans” (Carl Maria w historycznym rozwoju muzyki stało się 2. Adagio von Weber). Zupełnie jakby autor chciał przedmiotem wielu sporów i dyskusji. 3. Menuetto: Allegro vivace. Trio: zażartować z słuchaczy i wprowadzić ich Należy jednak pamiętać, że za życia Straussa Un poco meno allegro w błąd. Bo w pewnym momencie Beethoven podkreślało się nowatorstwo dzieł takich jak: 4. Allegro ma non troppo zmienia nastrój i wprowadza nas w skrajnie Don Juan, Salome czy Elektra, a on sam zaczął odmienną atmosferę. W części drugiej funkcjonować jako jeden z najważniejszych Robert Schumann opisał Symfonię nr 4 rytmiczny, pulsujący motyw zostaje zestawiony kompozytorów niemieckich. Ponadto, Beethovena słowami: „Smukła Greczynka z miękką melodią tematu głównego — te z uwagi na przemiany w indywidualnym pomiędzy dwoma nordyckimi olbrzymami”. kontrastujące ze sobą „warstwy” zdają się języku muzycznym, można w twórczości Miał tu na myśli symfonie sąsiadujące — przeciwstawiać sobie, kłócić się, dążąc do Straussa odnaleźć cechy charakterystyczne trzecią i piątą. Określeniem tym Schumann wzajemnego zagłuszenia, jedna przez drugą. dla późnego romantyzmu, ekspresjonizmu, zapoczątkował tradycję interpretacyjną, która Część trzecia, oparta na synkopowym rytmie, modernizmu, secesji czy neoklasycyzmu. stwierdza, że symfonie o numerach parzystych kojarzy się raczej z muzyką ludową niż — jak Od samego początku naturalnym medium nie posiadają takiej głębi jak te z numerami sugerowałaby nazwa części — menuetem. artystycznej kreacji była dla kompozytora nieparzystymi. Istotnie, czwarta na liście Finałowa część czwarta jest utrzymana orkiestra. Strauss, praktykujący dyrygent, beethovenowskich symfonii posiada charakter w nadzwyczaj wesołym klimacie, a całe dzieło

69

ŹRÓDŁA • J. Kania, R. Żabicka, Hortus musicus. Księga • A. Schweitzer, Jan Sebastian Bach, • T.A. Zieliński, Bartók, Kraków: PWM, 1980. pamiątkowa z okazji osiemdziesiątej Warszawa: W.A.B., 2009. ENCYKLOPEDIE rocznicy urodzin Krzysztofa Pendereckiego, • Karol Szymanowski w perspektywie kultury • Encyklopedia muzyczna PWM: Kraków: Wydawnictwo Aureus, 2012. muzycznej przeszłości i współczesności, ARTYKUŁY PRASOWE część biograficzna, t. 1–12, pod • A. Kolb, Mozart, Warszawa: PIW, 1990. pod red. Z. Skowrona, Kraków–Warszawa: • S. Godin, Festiwal, jakich mało, „Ruch red. E. Dziębowskiej, Kraków: Polskie • K.H. Köhler, Mendelssohn-Bartholdy, Musica Iagellonica, Instytut Muzykologii Muzyczny” 1997, nr 2, s. 13–15. Wydawnictwo Muzyczne, 1979–2012. Kraków: PWM, 1980. Uniwersytetu Warszawskiego, 2007. • Encyklopedia muzyki, pod red. • E. Krause, Ryszard Strauss. Człowiek • Beethoven. Studia i interpretacje, pod red. SERWISY INTERNETOWE A. Chodkowskiego, Warszawa: i dzieło, Kraków: PWM, 1983. M. Tomaszewskiego, Kraków: Akademia • Classical Archives — classicalarchives.com Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. • A. Orga, Beethoven, Kraków: PWM, 2001. Muzyczna w Krakowie, 2000. • Polskie Centrum Informacji Muzycznej — • M. Perkowska-Waszek, Paderewski i jego • M. Tomaszewski, Krzysztof Penderecki polmic.pl MONOGRAFIE, STUDIA twórczość, Kraków: Musica Iagellonica, i jego muzyka: cztery eseje, Kraków: • Polskie Wydawnictwo Muzyczne — • E. Antokoletz, Muzyka XX wieku, Wrocław: 2010. Akademia Muzyczna w Krakowie, 1994. pwm.com.pl Pozkal, 2009. • B. Pociej, Romantyzm bez granic, • M. Tomaszewski, Penderecki. Bunt • Krzysztof Penderecki — Itinerarium. Warszawa: Biblioteka Więzi, 2008. i wyzwolenie, t. 1: Rozpętanie żywiołów, STRONY INTERNETOWE Wystawa szkiców muzycznych, pod. red. • Chopin w krytyce muzycznej (do Kraków: PWM, 2008. KOMPOZYTORÓW I WYKONAWCÓW Z. Barana, Kraków: Bunkier Sztuki. Galeria I wojny światowej). Antologia, pod red. • M. Tomaszewski, Penderecki. Bunt adambaldych.com, brycedessner.com, Sztuki Współczesnej, 1998. I. Pomianowskiej, Warszawa: Narodowy i wyzwolenie, t. 2: Odzyskiwanie raju, chopin.nifc.pl, facebook.com/bryce.dessner, • R. Chłopicka, Krzysztof Penderecki Instytut Fryderyka Chopina, 2011. Kraków: PWM, 2010. facebook.com/cosovel, facebook.com/ między sacrum a profanum. Studia nad • B. Raba, Między romantyzmem • M. Tomaszewski, Penderecki, t. 1: feraltrees, facebook.com/saagaraofficial, twórczością wokalno-instrumentalną, a modernizmem. Twórczość Rozmowy lusławickie, Olszanica: filharmoniakaliska.pl, januszbielecki.pl, Kraków: Akademia Muzyczna w Krakowie, kompozytorska Ignacego Jana Wydawnictwo Bosz, 2005. karolszymanowski.pl, krzysztofpenderecki. 2000. Paderewskiego, Wrocław: Wydawnictwo • Twórczość Krzysztofa Pendereckiego, pod eu, lukaszewski.org.uk, michaelnyman. • T. Chylińska, Karol Szymanowski i jego Uniwersytetu Wrocławskiego, 2010. red. M. Tomaszewskiego, T. Małeckiej, com, philipglass.com, promodern.pl, epoka, t. 2, Kraków: Musica Iagellonica, • R. Rolland, Beethoven, Kraków: PWM, Kraków: Akademia Muzyczna w Krakowie, szkolamuzycznapulawy.pl, zwierciadlo.pl/muf 2008. 1984. 2013. • A. Czartkowski, Beethoven. Próba portretu • A. Ross, Reszta jest hałasem. Słuchając • B. Weber, Paderewski, Kraków: PWM, duchowego, Warszawa: PIW, 2010. dwudziestego wieku, Warszawa: PIW, 1992. • A. Einstein, Mozart. Człowiek i dzieło, 2011. • Ch. Wolff, Johann Sebastian Bach. Muzyk Kraków: PWM, 1983. • B. Schaeffer, Dzieje muzyki, Warszawa: i uczony, Warszawa: Wydawnictwo • A. Einstein, Muzyka w epoce romantyzmu, WSiP, 1993. Lokomobila, 2011. Kraków: PWM, 1983. B. Schaeffer, Muzyka XX wieku. Twórcy A. Zamoyski, Paderewski, Warszawa: PIW, • • Zamieszczone w katalogu zdjęcia pochodzą i problemy, Kraków: Wydawnictwo 1982. • S. Jarociński, Mozart, Kraków: PWM, 1988. z materiałów promocyjnych otrzymanych Literackie, 1975. • E. Zavarský, J.S. Bach, Kraków: PWM, od artystów, archiwum UM Puławy 1985. i archiwum Stowarzyszenia Dwa Brzegi. 71 www.festiwalwss.pl www.um.pulawy.pl www.dwabrzegi.pl