M A T E R I A Ł Y DOI: http://dx.doi.org/10.17651/ONOMAST.60.23 MARCIN WOJCIECH SOLARZ Onomastica LX, 2016 Uniwersytet Warszawski PL ISSN 0078-4648 e-mail:
[email protected] RAFAŁ KROCZAK Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie e-mail:
[email protected] HYDRONIMY PASMA BRZANKI NA POGÓRZU CIĘŻKOWICKIM S ł o w a t e m a t y c z n e: rzeki, potoki, Pasmo Brzanki, Pogórze Ciężkowickie, Karpaty, Polska CHARAKTERYSTYKA OBSZARU BADAŃ Rzeźba Karpat nawiązuje do litologii i tektoniki masywów skalnych. Warunki geologiczne zdeterminowały rzeźbę, a ta wpłynęła na procesy osadnicze i zago- spodarowanie terenu. Pogórza stanowią 75% powierzchni polskiej części Karpat (Starkel, 1972). Na progu pogórza w vistulianie zostały zakumulowane lessy, na których wytworzyły się stosunkowo żyzne gleby. Pozostałe płaty gleb, wytwo- rzone bezpośrednio na podłożu fliszowym, zaliczane są do średnio urodzajnych. Pomiędzy Białą Dunajcową a Wisłoką przeważa klasa III i IV, sporadycznie wy- stępuje klasa II (są to mady w dolinach głównych rzek). Niemniej jednak te sto- sunkowo dogodne warunki dla rolnictwa zdecydowały, że do końca XIV w. teren ten został objęty stałym i zorganizowanym osadnictwem. Współcześnie szeroka strefa pogórzy jest obszarem tradycyjnie rolniczym z niewielkim udziałem lasów (20–30%). Powierzchnia gruntów ornych w tym regionie rosła systematycznie do końca XIX w., do apogeum tzw. głodu ziemi. Współcześnie notowany jest szybki spadek ich udziału i jest on o połowę mniejszy niż w połowie XIX w. (Kroczak, 2010). W artykule podjęto temat hydronimów w Paśmie Brzanki, leżącym w obrębie mezoregionu Pogórza Ciężkowickiego. Pasmo Brzanki stanowi zachodnią część mikroregionu Pasma Liwocza i Brzanki (Kondracki, 1994), który zajmuje 16% powierzchni Pogórza Ciężkowickiego.