DORNA I ŚLIWOWSKI Konferencje Juskowiak

Logo full color gradient on white background CMYK CMYK

C0/M50/Y100/K0

C0/M8/Y63/K0

C0/M30/Y100/K0

location C0/M50/Y100/K22 50 50 53.57

0 49.71 66.67 91.81 location

C0/M8/Y63/K0 C0/M50/Y100/K22

C0/M30/Y100/K0 C0/M50/Y100/K0 CZASOPISMO FACHOWE POLSKIEGOTrener ZWIĄZKU PIŁKI NOŻNEJ C0 - M100 - Y100 - K0 NR 2 (113) 2013 CMYK CMYK

DORNA C0/M30/Y100/K0 C0/M54/Y72/K0 C0/M88/Y100/K33 C0/M100/Y100/K0

C0/M100/Y100/K34

location location I ŚLIWOWSKI 53.57 30.84 65.85 31.82

75.44 91.81 0 62.58 86.55 100 location location

C0/M88/Y100/K33 C0/M100/Y100/K0 C0/M100/Y100/K0

C0/M30/Y100/K0 C0/M100/Y100/K34 C0/M54/Y72/K0

Model młodzieżowej kadry Francji  4–9 konferencje – Trenerów UEFA PRO w Warszawie – UEFA Study Group w Gniewinie  10–11 JUSKOWIAK Trening indywidualny napastnika  I–XII mistrzowski

lewandowskiTrener Fa13_FB_Hypervenom_PZPN OUT.ai 1 13-06-18 17:43

CMY

Trener w numerze

4–9 WYDARZENIA-OPINIE Marcin Dorna, Robert Śliwowski Model funkcjonowania młodzieżowych reprezentacji Francji Sprawozdanie z konferencji UEFA Study Group Clairefontaine, Paryż 2012

10 szkoleNIE Piotr Maranda Program UEFA Study Group Kształcenie Trenerów w Gniewinie

11 RAPORT Dariusz Śledziewski Konferencja Szkoleniowa Reforma PZPN Trenerów UEFA PRO 12–15 TRENING PSYCHOLOGICZNY Ekstraklasy Fernando Ramirez Uwaga i koncentracja w piłce nożnej „Na treningu jak w grze” – mawiał nestor polskich trenerów, Kazimierz Górski. – kiedy aktywność i bycie Gra (mecz mistrzowski) była, jest i będzie „kopalnią wiedzy” o zawodnikach, „obok gry” jest równie ważne formacjach i całej drużynie. Powinniśmy z gry czerpać inspiracje do treści zajęć treningowych, a z kolei proces treningowy powinien nas jak najlepiej przygotować do wymogów gry. Współczesny trener może otrzymać w swojej pracy szkoleniowej mocne, informacyjne wsparcie: precyzyjne dane taktyczne, motoryczne czy techniczne, charakteryzujące drużynę własną czy przeciwnika – to domena programów analizujących grę (przykładowo: Amisco, Pro Zone, Inter Play czy Sport Easy). W monitoringu zajęć na boisku znajdują coraz powszechniejsze zastosowanie monitory pracy serca, mini fotometry, fotokomórki, urządzenia typu MyotestPro czy K4. Trening to coraz bardziej technologia, mecz to coraz bardziej profesjonalne widowisko, w którym coraz mniej miejsca na spontaniczną improwizację. W takim kierunku to zmierza. Jedno zostaje jednak po staremu: wynik ostatniego meczu 15 WYDAWNICTWA – RECENZJE jest najważniejszym kryterium oceny pracy trenera. Masz wyniki (czytaj: zwycięstwa) Halina Zdebska – pracujesz, nie masz wyników – szukasz kolejnego pracodawcy. Istota i wartości zespołowych I tutaj rodzi się pytanie, które powinni postawić sobie nasi trenerzy z licencją Pro: gier sportowych czy reforma rozgrywek Ekstraklasy jest, z punktu widzenia pracy trenera, korzystna? Czy może raczej rodzi pewne zagrożenia? (Przypomnijmy: zmieniono liczbę meczów w Ekstraklasie – 7 spotkań więcej to progres o ponad 20%). A zatem w świetle nowych decyzji piłkarze Ekstraklasy będą więcej grać (czyli mniej trenować!). To dla nich lepiej czy gorzej? Na pewno lepiej dla kibiców, być może też dla działaczy i ich finansowego „ogródka” – ale dla zawodników? Ich formy sportowej? Nowe terminy rozgrywek Ekstraklasy powodują, że runda jesienna będzie trwała 5 miesięcy (od 20 lipca do 14 grudnia), a piłkarze rozegrają 21 kolejek ligowych. Z kolei runda wiosenna to, co najmniej 4 miesiące grania (od 22 lutego) plus bardzo arytmiczny układ gier (w kwietniu trzy kolejki ligowe, w marcu i maju pięć albo sześć kolejek). I za każdym razem mocno skrócony okres przygotowawczy (od 4 do 6 tygodni). Koledzy Trenerzy, czy jesteśmy gotowi do tych nowych rozwiązań w kontekście I–XII WKŁADKA przemyślanych planów przygotowań? Czy zdążymy przygotować formę piłkarzy METODYCZNO w kilka tygodni, a potem ją utrzymać przez 4-5 miesięcy? Czy nasi piłkarze podołają -SZKOLENIOWA nr 47 zdrowotnie i kondycyjnie tym nowym wyzwaniom? W jakimś zakresie zatem powinniśmy Andrzej Juskowiak może poszerzyć kadry zawodnicze naszych drużyn? Czy prezesi klubów znajdą na nowe Trening indywidualny transfery (i inne wydatki związane z rozszerzeniem ligi) stosowne środki finansowe? napastnika Pytań jest sporo. Jak widać, reforma rozgrywek Ekstraklasy, to także reforma koncepcji i metodologii przygotowań i udziału w tych rozgrywkach. Redakcja Trenera tylko stawia pytania. Niczego nie rozstrzyga i niczego nie sugeruje. 16–21 TRENING PSYCHOLOGICZNY Stawiamy jedynie nowe problemy szkoleniowe pod dyskusję, a Was – Koledzy Trenerzy Jerzy Engel z licencją UEFA Pro – zapraszamy do merytorycznej dyskusji, najlepiej na naszych łamach. Przygotowanie psychiczne w szkoleniu profesjonalnych drużyn piłkarskich

Redaktor naczelny „Trenera” 22–35 NAUCZANIE – TRENOWANIE Adam Kucharczyk Dariusz Śledziewski Varsovia Football System U-10

Logo full color gradient on white background CMYK CMYK

C0/M50/Y100/K0

C0/M8/Y63/K0

C0/M30/Y100/K0 ul. Bitwy Warszawskiej 1920 r. 7 Zespół wydawniczy Adam Sławczyk Skład graficzny

location C0/M50/Y100/K22 50 50 53.57

0 49.71 66.67 91.81 location 02-366 Warszawa Dariusz Śledziewski (sekretarz redakcji) Piotr Przychodzeń

C0/M8/Y63/K0 C0/M50/Y100/K22

C0/M30/Y100/K0 C0/M50/Y100/K0 TrenerC0 - M100 - Y100 - K0 tel. +48 (22) 55 12 300 (redaktor naczelny) Kazimierz Doktór Foto CMYK CMYK

C0/M30/Y100/K0 C0/M54/Y72/K0 Wydawca: C0/M88/Y100/K33 C0/M100/Y100/K0 fax +48 (22) 55 12 240 Jerzy Talaga Janusz Domaradzki Archiwum, C0/M100/Y100/K34

location location Polski Związek P53.57 iłki No30.84 ż65.85 31.82nej e-mail: [email protected] (zastępca) Jerzy Engel, Piotr Maranda. W.Sierakowski@net 75.44 91.81 0 62.58 86.55 100 location location

C0/M88/Y100/K33 C0/M100/Y100/K0 C0/M100/Y100/K0

C0/M30/Y100/K0 C0/M100/Y100/K34 C0/M54/Y72/K0

Trener Nr 2 (113) 2013 | 3 Model funkcjonowania młodzieżowych reprezentacji Francji Sprawozdanie z konferencji UEFA Study Group – Clairefontaine, Paryż 2012

Marcin Dorna Trener reprezentacji U-21

Robert Śliwowski

Model gry Celem nadrzędnym funkcjonowania młodzieżowych reprezentacji Francji w konfrontacji z innymi zespołami w Eu- ropie jest dominacja w grze, a w efekcie tego – zwycięstwo. Najważniejszymi za- daniami stawianymi przed zawodnikami w grze, to umiejętność: – utrzymania się przy piłce, – płynnego przechodzenia z jednej fazy gry do kolejnej, – bronienie z myślą o atakowaniu (wiedza zawodników na temat zachowania po odbiorze piłki), atakowanie z myślą o bronieniu (wiedza zawodni- ków na temat zachowania po stracie piłki), – podejmowania adekwatnej do sytuacji decyzji podczas gry.

Systemy gry zespołów młodzieżo- wych reprezentacji Francji:

 1–4–4–2  1–4–3–3  1–4–2–3–1

Nie ma jednego systemu gry obo- Lilian Thuram jest rekordzistą pod względem występów wiązującego wszystkie zespoły naro- 1 w reprezentacji Francji. Trójkolorowych barw bronił 142 razy dowe. Bazą każdego systemu i ustawienia drużyn musi być bramkarz i czwór- wykorzystanie umiejętności indywidu- ka obrońców. Ustawienie pomocników 4 5 alnych, i napastników zależy często od decyzji – szybka wymiana piłki (krótki 3 trenera biorącego pod uwagę indywi- 2 czas kontaktu z piłką jednego zawod- 6 8 dualny potencjał zawodników. Młodzi nika), piłkarze muszą bowiem umieć zacho- – zminimalizowanie czasu od przy- wać się w poszczególnych fazach gry jęcia do podania piłki, szybkie podej- 7 10 w kilku systemach i ustawieniach. Tyl- 11 mowanie decyzji, „gra o kilku zawod-

ko taka uniwersalność daje szansę mło- 9 ników”, dym zawodnikom na zaistnienie w re- – podanie piłki nie do najbliższego prezentacji narodowej. zawodnika, nie o jednego, a przyspie- szenie gry poprzez wybór zawodnika Zadania w ofensywie (Ryc .1): ustawionego dalej, – zespołowy ruch zawodników kreu- – wymienność pozycji, jący przestrzeń do gry, umożliwiający Ryc. 1 – umiejętność zmiany rytmu gry. dorna, śliwowski dorna,

4 | Nr 2 (113) 2013 Trener wydarzenia – opinie Model funkcjonowania młodzieżowych reprezentacji Francji Sprawozdanie z konferencji UEFA

Study Group – Clairefontaine, Paryż 2012 Aktywny przekaz” i precyzyjny pokaz Cele gry, informacje na temat zacho- TRENING MENTALNY: wania w poszczególnych fazach gry prze- Zaangażowanie – przyjemność jest, zdaniem trenerów pracujących kazywane są zawodnikom podczas za- (czerpanie przyjemności z wy- jęć treningowych i meczów, poprzez ja- siłku), w Francuskiej Federacji Piłkarskiej, sną, pozytywną i dostosowaną do pozio- – trening w formie gier – warunkuje mu zawodników komunikację. Aktywny maksymalne zaangażowanie zawodników, warunkiem zrozumienia gry przekaz i precyzyjny pokaz jest, zdaniem – trening, w którym zawsze wyznaczo- trenerów pracujących w Francuskiej Fe- ne są cele: szkoleniowy i wynikowy (ry- deracji Piłkarskiej, warunkiem zrozumie- walizacja), nia gry. Istotnym elementem pracy z mło- – trening, którego elementy powta- dymi zawodnikami reprezentacji Francji rzają się, ale często w różnych formach Trzy wytyczne gry jest szeroko rozumiany trening mentalny. organizacyjnych. w fazie atakowania CZAS – mieć przewagę czasu, – szybkie operowanie piłką, – próby podań prostopadłych (przy- spieszenie gry), – umiejętność zmiany rytmu.

PRZESTRZEŃ – kontrolować przestrzeń pola gry, – stworzyć wolną przestrzeń do gry (poprzez odpowiedni ruch zawodników lub wygrany pojedynek), – wykorzystać wolną przestrzeń, – kontrolować kluczowe strefy podczas faz przejściowych, – zająć wyznaczone strefy w fazie atakowanie (szczególne podczas zakoń- czenia akcji).

RELACJA PARTNER – PRZECIWNIK – prowadzić grę w kierunku przeciw- nym do ruchu zespołu broniącego, – wykorzystać ustawienie.

Zadania w defensywie: – funkcjonowanie jako zespół (kolek- tyw), – organizacja pressingu (odpowiednie miejsce – sektor boiska, odpowied- Samir Nasri ni czas, na wyznaczonego wcześniej za- przeszedł wodnika – „ofiarę pressingu”), we Francji – zminimalizowanie czasu przesuwa- przez wszystkie nia się zespołu w defensywie w trakcie etapy szkolenia. zmiany kierunku gry przez przeciwnika, Występował – właściwa organizacja gry w poszcze- w kadrze gólnych sektorach boiska w zależności od U-15, U-16, U-17, miejsca piłki (przewaga liczebna zawsze U-18 oraz U-21, w okolicy piłki, równowaga liczebna, prze- a teraz jest liderem waga liczebna przeciwnika w strefie słabej). reprezentacji A

Trener Nr 2 (113) 2013 | 5 Emocje – koncentracja – trening, który jest znakomicie zor- ganizowany – efektywnie wykorzysta- ny czas zajęć, – trening, w którym przerwy wyko- rzystywane są na przekazywanie celów ćwiczeń, fragmentów gry, – trening, który utrwala schematy rozwiązań taktycznych, standardy zachowania w różnych sytuacjach walki sportowej, – trening, którego bezwzględnym warunkiem podejmowania prawidło- wych decyzji jest koncentracja.

Podejmowanie ryzyka – zaufanie – trening, którego zasadniczym elementem jest motywacja dodatnia, – trening, w którym zawodnicy do- stają informacje zwrotne, – trening, który przygotowuje do meczu. POZYTYWNA MOTYWACJA: – kierowana jest do zawodnika (jednostki), ale zawsze w kontekście gry, – sprzyja koncentracji, – zachęca do podejmowania pozy- tywnego ryzyka, – podkreśla mocne strony zawodnika, – wymaga informacji zwrotnej od zawodnika.

Roczny plan organizacyjny (reprezentacje U16 – U19) – tab. 1. Ryc. 2

Sztaby szkoleniowe reprezentacji wój zawodnika. Z badań przeprowa- przypadków). Jeżeli zawodnik wybie- młodzieżowych Francji – tab 2. dzonych przez Francuską Federację Pił- rze szkołę bliżej miejsca zamieszkania, karską (FFF) wynika, że zbyt wczesna jego szanse na powodzenie w piłce Model selekcji młodzieżowych (do 15. roku życia) zmiana zamieszka- profesjonalnej rosną. Ponadto 32% za- reprezentacji Francji nia przez zawodnika, związana z selek- wodników profesjonalnych nie zostaje

Podstawą selekcji młodych zawodni- cją i przyjęciem do szkoły sportowej, rozpoznana, wyselekcjonowana w wie- ków do juniorskich reprezentacji Francji, kończy się bardzo często niepowo- ku do 12. roku życia.

jest współpraca z 15 regionalnymi ośrod- dzeniem (blisko w 90% analizowanych W wieku 12 lat wybrani zawodnicy kami szkolącymi najlepszych zawodni- trafiają do jednego z w/w ośrodków. ków w każdym roczniku. Ośrodkiem cen- Jeżeli którykolwiek z zawodników jest tralnym jest słynna Clairefontaine. To Jeżeli którykolwiek” z zawodników jest z małego, z małego, regionalnego klubu i chce w tej podparyskiej miejscowości szko- związać się z jedną z wielkich klubo- lą się wybrani zawodnicy z całej Francji, regionalnego klubu i chce związać się z jedną wych akademii piłkarskich we Fran- w każdym gimnazjalnym roczniku. cji, to może podpisać umowę wstęp- Ideą funkcjonowania ośrodków we z wielkich klubowych akademii piłkarskich ną. Na jej mocy, po zakończeniu edu- Francji jest regionalizacja procesu szko- kacji sportowej w Clairefointaine lub lenia, podniesienie poziomu szkolenia we Francji, to może podpisać umowę wstępną w federacyjnym ośrodku regionalnym, z dbałością o szeroko rozumiany roz- trafia do wcześniej wybranego klubu,

Tab. 1 dorna, śliwowski dorna,

6 | Nr 2 (113) 2013 Trener wydarzenia – opinie

Tab. 2

który – poza opłatą do klubu macierzy- stego – uiszcza jeszcze 6 tysięcy euro do federacji francuskiej. Korzyści z takiego rozwiązania czerpią wszyscy: – Francuska Federacja Piłkarska, szkoląc kandydatów na reprezentan- tów Francji według własnego modelu, – akademie piłkarskie profesjonalnych klubów, które po okresie trzech lat mogą mieć w swych drużynach wy- szkolonego zawodnika. Clairefontaine cieszy się oczywiście znakomitą renomą i niemal bez wy- jątku wszyscy wyselekcjonowani zawodnicy chcą się w niej sportowo edu- kować. Należy pamiętać, że najwięk- sze sukcesy piłki francuskiej (mistrzostwo świata, mistrzostwo Europy) były w większości dziełem absolwentów podparyskiej szkoły. W ostatnich trzech latach każda młodzieżowa reprezentacja Francji zagrała minimum w półfinale turnieju mistrzostw Europy i mistrzostw świata, zdobywając tytuł ME U-19.

15 ośrodków regionalnych – ryc. 2

Kluby szkolące dzieci i młodzież we Francji otrzymują licencję na szkolenie, którą przyznaje Francuska Fede- racja Piłkarska oraz Ministerstwo Spor- tu (kategoria A i kategoria B). Spełnie- nie określonych wymogów jest we- dług FFF warunkiem możliwości selekcji zawodników z całej Francji. W prze- ciwnym razie kluby szkolące młodzież mogą selekcjonować zawodników tylko z najbliższego regionu (80 km). Wa- runki, które muszą spełnić najlepsze akademie piłkarskie we Francji dotyczą m.in. opieki medycznej, odpowiednich warunków zakwaterowania, infrastruk- tury treningowej, wykształcenia trene- rów, liczby zawodników przypadają- Ryc. 3 cych na jednego trenera podczas zajęć ZAŁĄCZNIKI METODYCZNE treningowych (12) itd. Przykładowa jednostka treningowa w Ośrodku Clairefontaine (U-15) patrz str. 8 Przykładowa jednostka treningowa klubu kategorii pierwszej – PSG (U-19) patrz str. 9 32 licencjonowane kluby – ryc. 3

Trener Nr 2 (113) 2013 | 7 a

. dorna, śliwowski dorna,

8 | Nr 2 (113) 2013 Trener wydarzenia – opinie

Trener Nr 2 (113) 2013 | 9 FOT. PIOTR MARANDA Program UEFA Study Group Kształcenie Trenerów w Gniewinie

łym zaskoczeniem, mogliśmy zapoznać się W dniach 27–30 maja 2013 r. w Gniewinie, w ramach Programu UEFA Study Group, z bardzo zaawansowanymi strukturami or- ganizacyjnymi zabezpieczającymi kształce- odbyło się seminarium kształcenia trenerów zorganizowane wspólnie przez Polski nie trenerów w krajach naszych gości, a tak- że z infrastrukturą pozwalającą na organiza- Związek Piłki Nożnej i Pomorski ZPN. Powierzenie organizacji seminarium naszej cję kursów trenerskich w optymalnych warunkach. federacji było wyrazem uznania ze strony UEFA dla poczynań PZPN w zakresie Atutem systemu kształcenia trene- rów prowadzonego w PZPN jest nasze kształcenia trenerów w ramach Konwencji Trenerskiej UEFA. długoletnie doświadczenie na tym polu. Szkoła Trenerów PZPN powstała w 1995 roku, wcześniej niż powołana do życia spotkaniu wzięły udział sportowym w Gniewinie, gdzie w trakcie w 1998 r. Konwencja Trenerska UEFA, delegacje z sześciu kra- EURO 2012 przebywała reprezentacja Hisz- do której PZPN, jako pełnoprawny członek jów: Azerbejdżanu, Biało- panii, nie był wybrany przypadkowo. Został przystąpił w 2002 r. rusi, Kazachstanu Łotwy, on uzgodniony z UEFA, w zgodzie z termi- Pełnoprawny członek Konwencji, to taka Ukrainy i Polski. Łącznie nem jednej z sesji organizowanego przez federacja, która może organizować kur- uczestniczyłoW w nim 56 trenerów odpo- Pomorski ZPN kursu UEFA A tak, by uczest- sy i wydawać dyplomy trenerskie wszyst- wiedzialnych w swoich krajach za kształ- nicy seminarium mogli w sposób praktycz- kich kategorii, także tych najwyższego po- cenie szkoleniowców. Obowiązującą re- ny zapoznać się z przebiegiem kursu. ziomu – UEFA PRO. Aby uzyskać prawo do gułą przy organizacji grup studyjnych Otwarcia seminarium dokonali Prezes wydawania dyplomów na poziomie UEFA UEFA jest udział delegacji z maksimum Pomorskiego ZPN Radosław Michalski, Dy- PRO, trzeba spełnić wiele wymogów za- czterech krajów. W tym przypadku UEFA rektor Sportowy PZPN Stefan Majewski wartych w dyrektywach Konwencji Trener- zwróciła się do PZPN z prośbą o przyjęcie oraz Przewodniczący Komisji Technicznej skiej UEFA. Ukraina uzyskała takie prawo dodatkowo dwóch delegacji. PZPN Dariusz Śledziewski. w 2005 roku, Kazachstan w 2011, PZPN od 11 lat jest członkiem Konwen- Program seminarium obejmował szero- Białoruś w 2012, Azerbejdżan i Łotwa cji Trenerskiej UEFA i systematycznie podej- ki zakres tematów. PZPN, jako gospodarz właśnie podlegają procedurze obserwacji muje inicjatywy zmierzające do podniesie- seminarium, zobowiązany był do zapre- organizowanych przez siebie kursów na po- nia poziomu kształcenia trenerów, do roz- zentowania systemu kształcenia i licencjo- ziomie profesjonalnym. szerzenia oferty prowadzonych kursów nowania trenerów oraz szczegółowej anali- Istotnym punktem programu semina- trenerskich i zwiększenia liczby kształco- zy organizacji i programów kursów trener- rium była hospitacja zajęć programowych nych w strukturach PZPN trenerów. Jednym skich organizowanych w strukturach PZPN: kursu UEFA A. Nasi goście obserwowali za- z istotnych kroków było uprawnienie PZPN C, UEFA B, UEFA B Wyrównawczy, jęcia prowadzone w ramach kursu, zada- w 2008 r. wojewódzkich ZPN-ów do pro- UEFA A, UEFA A Wyrównawczy i UEFA PRO. wali pytania trenerom-edukatorom prowadzenia kursów trenerskich na pozio- Poszczególne tematy prezentowali tre- wadzącym kurs oraz uczestnikom kursu. mie podstawowym tzn. dyplomów PZPN C nerzy-edukatorzy: Andrzej Iwański z Po- Ta bezpośrednia wymiana uwag i informa- i UEFA B. Umożliwiło to gwałtowny morskiego ZPN, Roman Firlus z Opolskie- cji o własnych doświadczeniach i osiągnię- w ostatnich latach wzrost ilości kształconych go ZPN oraz Stefan Majewski, Dariusz Śle- ciach była cennym i istotnym momentem w ZPN-ach trenerów. Łącznie w latach dziewski, Piotr Maranda z PZPN. Niezmier- dla dalszego rozwoju kształcenia trenerów 2009-2012 dyplomy trenera UEFA B uzy- nie ważny był udział 25 uczestników kursu zgodnego z założeniami Konwencji Trener- skało 2476 osób. Kolejnym krokiem, któ- UEFA A, którzy pod kierownictwem swoich skiej UEFA i realizowanego w tym celu Pro- ry otworzył możliwości dalszego rozwo- trenerów-edukatorów: Andrzeja Iwańskie- gramu UEFA Study Group. ju programu kształcenia trenerów w PZPN, go i Stanisława Mikołajczyka, zaprezento- Program UEFA Study Group realizowa- jest przyjęta przez Zarząd PZPN uchwała wali się zarówno w sali wykładowej, jak i na ny jest już pięć lat. Poza obszarem kształce- zezwalająca rekomendowanym ZPN-om boisku, gdzie prowadzili praktyczne zajęcia nia trenerów, obejmuje także seminaria dla na prowadzenie kursów UEFA A. z juniorami Arki Gdynia (trener Jacek Dziu- grup studyjnych trenerów zajmujących się Takie uprawnienie uzyskał właśnie Po- biński) i zespołem Młodej Ekstraklasy Lechii szkoleniem uzdolnionej młodzieży (Elite morski ZPN, jeden z najaktywniejszych Gdańsk (trener Józef Gładysz). Youth), szkoleniem kobiet, oraz piłkę noż- związków wojewódzkich w zakresie orga- Także przedstawiciele wizytujących nas ną Grassroots. nizacji kursów trenerskich i dlatego współ- delegacji zaprezentowali programy kształ- Piotr Maranda organizator seminarium. Termin i miejsce cenia i działania w zakresie organizacji kur- Główny Specjalista ds. Kształcenia seminarium, które odbyło się w centrum sów trenerskich w swoich krajach. Z niema- i Licencjonowania Trenerów PZPN szkolenie

10 | Nr 2 (113) 2013 Trener raport Konferencja Szkoleniowa PZPN

oraz scharakteryzował sieć skautingu Trenerów UEFA PRO w Polsce i na świecie. Finalna część narady trenerów UEFA Pro, to wystąpienie Prezesa Stowarzysze- nia Trenerów Piłki Nożnej, Henryka Ka- W dniu 3 czerwca 2013 roku w hotelu wej młodzieżowych reprezentacji Pol- sperczaka, oraz podsumowanie uczynio- ski. Dyrektor Majewski przypomniał isto- ne przez Wiceprezesa PZPN, Romana Ko- InterContinental w Warszawie odbyła się tę przeprowadzonej w tym roku reformy. seckiego. To złożony i przemyślany projekt, które- Kasperczak rekomendował i zachę- tradycyjna konferencja szkoleniowa PZPN, go szczegóły można poznać z prezen- cał do udziału w stażach trenerskich, or- tacji zamieszczonej na stronie PZPN-u ganizowanych w ostatnim okresie przez adresowana do trenerów posiadających – www.pzpn.pl. Stowarzyszenie TPN, zarówno w kraju Sadzę, że słuchaczom szczególnie jak i zagranicą (Francja) oraz odniósł się uprawnienia na poziomie licencji UEFA Pro. utkwiła w pamięci zasada trzech I, któ- krytycznie do projektu nowego statu- ra ma przyświecać trenerom poszczegól- tu PZPN, w którym zmniejsza się liczbę nych kadr PZPN: delegatów ze środowiska trenerskiego o otwarciu konferencji, do- 1. Identyfikacja talentu sportowego. z trzech osób do dwóch. konanej przez Wiceprezesa 2. Indywidualizacja procesu treningo- Kosecki z kolei, dziękując trenerom PZPN ds. Szkoleniowych, Ro- wego. za tak liczne przybycie, poprosił o wspar- mana Koseckiego oraz Dyrek- 3. Intelektualizacja procesu treningo- cie w głównych zadaniach, jakie sto- tora Sportowego PZPN, Stefa- wego. ją w bieżącej kadencji przed Departa- naP Majewskiego, wykład wygłosił gość W kolejnych referatach trener Miłosz mentem Szkolenia. I zaliczył do nich specjalny, Dyrektor Techniczny Hiszpań- Stępiński, ze sztabu reprezentacji U-21 m.in.: ewaluację pionu reprezentacji ju- skiej Federacji Futbolu – trener Gines Me- i U-20, omówił zasady monitoringu, do- niorskich i młodzieżowych, unifikację lendez. kumentacji szkoleniowej i form współ- kierunków szkolenia oraz wprowadze- Melendez w sposób porywający pracy, jaką wdrażają w swoich działa- nie reformy systemu rozgrywek dziecię- i bardzo emocjonalny opisał zasady szkole- niach trenerzy PZPN w relacjach z tre- co-młodzieżowych w polskiej piłce noż- niowe funkcjonowania wszystkich repre- nerami klubowymi naszych reprezen- nej, opracowanie szczegółowego kalen- zentacji hiszpańskiej federacji. To złożony, tantów. Z kolei trener Bartłomiej Za- darza meczów reprezentacji młodzieżo- ale bardzo logiczny system, realizowany lewski, w bardzo obszernej prezen- wych, kadr wojewódzkich, rozgrywek konsekwentnie przez wszystkie szkolo- tacji, pokazał organizację akcji selek- w WOZPN i terminów turniejów finało- ne roczniki. Pełny tekst wykładu zostanie cyjno-naborowych do kadry U-15 wych (tzw. kalendarz PZPN), standaryza- przetłumaczony i w formie płyty CD prze- cję pracy z reprezentacjami Polski piłkar- kazany wszystkim trenerom UEFA Pro na stwa kobiecego, futsalu i piłki plażowej, kolejnej naradzie, planowanej na grudzień Gines Melendez” w sposób porywający utworzenie jednolitego programu szko- 2013 roku. Jedną kwestię warto jednak lenia dla WOSSM (na polskich doświad- podkreślić już teraz: w hiszpańskiej fede- i bardzo emocjonalny opisał zasady czeniach), utworzenie ośrodka szkolenio- racji za wyniki sportowe rozlicza się tylko wego dla reprezentacji młodzieżowych dwie najstarsze reprezentacje (narodową szkoleniowe funkcjonowania wszystkich i siedziby Szkoły Trenerów PZPN oraz roz- i U-21), pozostałe oceniane są jedynie wój i udoskonalenie szkolenia trenerów za poziom gry i realizację wyznaczonych reprezentacji hiszpańskiej federacji oraz systemu licencyjnego w Polsce. celów szkoleniowych. W kolejnej odsłonie przedstawiciel Ze- Dariusz Śledziewski społu Medycznego PZPN, Andrzej Po- krywka, przedstawił projektowane za- mierzenia ww. zespołu. W dużym skró- cie dotyczą one: wyboru niezbędnych Dyrektor Techniczny badań medycznych dla poszczególnych Hiszpańskiej Federacji Futbolu, kadr, wprowadzenia Paszportu Medycz- trener Gines Melendez, nego Reprezentanta, wybrania medycz- podzielił się swoim doświadczeniem nych ośrodków referencyjnych, systemu z polskimi szkoleniowcami

rejestracji kontuzji zawodników, doszka- PIOTRFOT. MARANDA lania sztabu medycznego na poziomie ligowym oraz projektów badawczych współfinansowanych przez UEFA, w tym badań genetycznych. Po przerwie kawowej swoimi refleksja- mi nt. zawodu trenera podzielił się Pre- zes PZPN, Zbigniew Boniek. Wątki przedstawione przez Prezesa podjęli czołowi szkoleniowcy Ekstraklasy: Adam Nawał- ka, Marcin Brosz i Mariusz Rumak, którzy w formule propagowanej przez UEFA, w tzw. forum trenera, dyskutowali o tym, co było, i o tym, co przed nami w zrefor- mowanej Ekstraklasie. Moderator forum, dr Dariusz Śledziewski i wszyscy obec- ni na sali szkoleniowcy (w liczbie ponad 100 osób), wysoko ocenili taką formułę wymiany poglądów. Kolejne wystąpienia odnosiły się do strategii i organizacji pracy szkolenio-

Trener Nr 2 (113) 2013 | 11 Uwaga i koncentracja w piłce nożnej - kiedy aktywność i bycie „obok gry” jest równie ważne

iłka nożna to sport szybki, wyma- gający ciągłego ruchu, w którym „Koncentracja to umiejętność myślenia zupełnie o niczym, rzadko zdarzają się przestoje. Jednak nawet w takich momen- wtedy, gdy jest to absolutnie konieczne” Ray Knight tach wymaga się od zawodni- kaP optymalnej uwagi i koncentracji. Nigdy bowiem nie wiadomo, kiedy – w tym bardzo konfrontacyjnym z psychologicznego punktu widzenia rodzaju współzawod- Romario nictwa – zaistnieje sytuacja, dająca szan- w 70 meczach sę uzyskania przewagi nad rywalem. Nie- reprezentacji ustannie trzeba być czujnym! Brazylii Wiedza o tym, jak utrzymać, lub – w za- strzelił 55 goli. leżności od przebiegu spotkania – jak Jego gra często zmieniać poziom skupienia, może być klu- wywoływała czowym czynnikiem prowadzącym do jednak zwycięstwa. Uwaga, jako psychologicz- skrajne na umiejętność, mówi o zdolności sku- emocje pienia się w wyraźny i żywy sposób, czę- sto mniej lub bardziej świadomie, na istotnych aspektach meczu czy treningu oraz jednoczesnym odrzuceniu niepotrzeb- nych bodźców czy elementów. Potrzebna jest koncentracja na tych czynnikach, któ- re wpływają pozytywnie na udany występ, a odrzucenie, wręcz automatyczne (pod- świadome) wielu innych czynników, któ- re mogą wpłynąć na odwrócenie uwagi zawodnika od istotnych momentów meczu. Do najbardziej znanych elementów rozpraszających uwagę należą: nadmierna nerwowość, nadmierna motywacja, nie- pokój, błędy, zmęczenie, pogoda, publicz- ność, prasa, trenerzy, przeciwnicy – czy ponad wszystko – negatywne myśli. Posłużę się tutaj przykładem sprzed lat, który – mam nadzieję – zilustruje omawia- ną tutaj problematykę. Gra Romario, zna- nego brazylijskiego napastnika, często wy- woływała skrajne emocje. Jego styl gry był specyficzny, odbiegał od utartych schema- tów, był nieprzewidywalny i często irytu- jący. Jego aktywność meczowa „pojawia- ła się jak błysk”, „jak nieoczekiwany gość”, zaskakiwała wszystkich (zarówno partne- rów z boiska, jak i przeciwników) i – w rów- nie niespodziewany sposób – Romario „gi- nął z pola gry”, jakby go nie było na mura- wie. Dodatkowo Romario wykorzystywał

często techniki (zwody, prowadzenie pił- ki, drybling) jakby nie z tej epoki. Ogląda-

jąc jego grę, starsi kibice widzieli oczyma wspomnień niezapomnianego, legendar- nego w Brazylii Garrinchę. Jego styl gry” był specyficzny, odbiegał od utartych schematów, był nieprzewidywalny i często irytujący. Jego aktywność meczowa „pojawiała się jak błysk” RA M IREZ F ERNANDO

12 | Nr 2 (113) 2013 Trener trening psychologiczny Uwaga i koncentracja w piłce nożnej - kiedy aktywność i bycie „obok gry” jest równie ważne

nych czy w końcu innych cech psychicz- SZEROKA WĄSKA WEWNĘTRZNA nych (inteligencji emocjonalnej, moty- ZEWNĘTRZNA Np. wykonanie wacji, trafności i szybkości podejmowa- Np. system taktyczny podania, dryblingu nia decyzji). drużyny przeciwnej Sytuacje, w których poprzez brak od- powiedniego poziomu koncentracji, zawodnik reaguje zbyt późno (np. podczas krycia przy stałym fragmencie gry) UWAGA UWAGA lub popełnia błąd taktyczny (np. złe usta- SZEROKA WĄSKA wienie w linii obrony podczas kontrataku przeciwników), ilustrują, jak ważna jest to kwestia i jak bezpośredni ma wpływ UWAGA UWAGA na wynik gry. WEWNĘTRZNA ZEWNĘTRZNA We wszystkich fazach treningu czy meczu, to przede wszystkim potrze- SZEROKA by taktyczne wykazują „największe za- WEWNĘTRZNA potrzebowanie” na uwagę i koncentra- WĄSKA cje. Gdyby nie doskonała synchronizacja Np. zawodnik WEWNĘTRZNA Ryc. 1. koncentruje się gry obronnej AC Milan w późnych latach Typy uwagi na różnych myślach Np. myśli zawodnika 80-tych, która pozwalała na tak częste ła-

wg kryterium i emocjach podczas wykonywania panie przeciwników w tzw. pułapki ofsaj- zasięgu w dłuższym czasie rzutu karnego dowe, nie ocenialibyśmy prawdopodob-

i kierunku nie gry tej drużyny, jako swoistego modelu gry obronnej w ustawieniu 1-4-4-2. A wpływ na taki sposób i taką skutecz- Romario, znacznie odbiegający wa- Zdolność uwagi,” percepcji czy koncentracji ność gry AC Milan miała, poza wszel- runkami fizycznymi i motorycznymi od ką dyskusją, wyjątkowo konsekwentna modelu współczesnego napastnika, nie są ważne tylko „same dla siebie”, ale mają (i wymagająca perfekcyjnej koncentracji) stał się jednocześnie najlepszym rzecz- gra obrońców. nikiem jednej z esencji gry – widowi- wpływ na optymalne wykorzystanie innych ska. Jego największa wada? Potrafił znik- Trening koncentracji i uwagi nąć podczas meczu na 80-85 minut, wy- sprawności czy umiejętności Poprawa poziomu uwagi i koncentracji stawiając na ciężką próbę swoich trene- wymaga treningu umysłowego, pozwala- rów. Miał dar stawania się niewidzialnym jącego piłkarzom lepiej skupiać się na po- – była to cecha jego osobowości, jak stawionych im zadaniach, w każdym mo- i planu gry. Jednak, gdy „pojawiał się” na mencie meczu czy treningu, bez zwraca- boisku, potrzebował dwóch-trzech ru- meczu, a nie przemyślanej postawy zania uwagi na inne rozpraszające ich bodź- chów, żeby zrobić „akcję meczową”. I to wodnika. ce – dzięki czemu będą oni w stanie efek- w sposób niezwykle naturalny i efektow- W mojej opinii - nie jest tak do koń- tywniej wywiązywać się ze swoich obo- ny zarazem – zarezerwowany tylko dla ca. Analizując tę koncepcję, musimy pa- wiązków. największych tego sportu. W pięć mi- miętać o jej uwarunkowaniach i różnych nut robił często więcej niż inni zawodni- aspektach. Koncentracja piłkarza występuje, na cy przez całe kariery. Właśnie w taki spo- Po pierwsze musimy wiedzieć, jaki jest przemian, w dwóch wymiarach: sób definiuje się wybrańców piłki nożnej. optymalny (potencjalny) model zastoso- Przykład Romario to tylko wstęp do wania cech uwagi dla danego zawodni- Kryterium zasięgu: jednej z ciekawszych, psychologicznych ka (czyli jak, kiedy i po co zawodnik po- – szeroka uwaga (gdy uczestniczy wiele koncepcji gry w piłkę nożną, związanej winien się koncentrować). Tę cześć trze- elementów w tym samym czasie, na przy- z poziomem uwagi i koncentracji. Ro- ba ustalić na specjalnych treningach po- kład słuchanie instrukcji od trenera i oglą- mario cierpliwe czekał na swoją okazję święconych uwadze i koncentracji. danie ustawienia taktycznego rywali), i dzięki wyjątkowemu darowi („szóste- Po drugie musimy ustalić różne typy – wąska uwaga (gdy uczestniczy kilka mu zmysłowi”?), łatwiej i szybciej znaj- koncentracji, jakich zawodnik normal- elementów, na przykład skupienie się tylko dował lepsze rozwiązanie niż kryjący go nie używa i określić, które czynniki mają na piłce i zignorowanie krytyki publiczności). obrońcy. Bez zbędnych, nieefektywnych wpływ na optymalne zarządzanie tymi Kryterium kierunku: ruchów, lecz w odpowiednim momencie umiejętnościami. W każdym przypadku – bodźce, które skupiają uwagę zawod- i z wyjątkową techniką – swoją najwięk- koniecznie jest postawienie odpowied- nika w tym samym czasie, mogą być ze- szą sojuszniczką – zawsze, lub prawie za- niej „diagnozy” i programu dla treningu wnętrzne (wpływ publiczności, instrukcje wsze, podejmował dobrą decyzje. Nie da koncentracji w celu uzyskania skuteczne- trenera, przesuwanie się rywali), jak i we- się tego osiągnąć bez wyjątkowej umie- go zachowania podczas występów me- wnętrzne (myśli, emocje i inne czynniki jętności skupienia uwagi i koncentracji. czowych. psychofizyczne, które zawodnik odczuwa Przy wielu okazjach, zarówno trene- Zdolność uwagi, percepcji czy kon- podczas meczu). rzy, jak i komentatorzy, odnosząc się do centracji nie są ważne tylko „same dla sie- Kombinacja tych dwóch wymiarów daje tej koncepcji dowodzili, że takie zacho- bie”, ale mają wpływ na optymalne wyko- nam cztery typy uwagi: szeroko-zewnętrz- wania to raczej efekt specyficznych sytu- rzystanie innych sprawności czy umiejęt- ną, szeroko-wewnętrzną, wąsko-zewnętrz- acji czy błędów występujących podczas ności: fizycznych, technicznych, taktyczna i wąsko-wewnętrzna (Nideffer, 1976).

Trener Nr 2 (113) 2013 | 13 Trener reprezentacji Hiszpanii, Vicente del Bosque, opanował do perfekcji sztukę koncentracji

Pomimo tego, że każdy zawodnik ma centracji, poprzez ich planowanie, ana- Zarządzanie kryzysowe inną „pojemność uwagi” i jej typ, a niektó- lizowanie i aktualizowanie w programie Jest szczególny przypadek, który bar- rzy osiągają wysokie umiejętności kon- treningowym. dzo często pojawia się w profesjonalnej centracji w sposób wrodzony, to wszyscy Musimy wziąć pod uwagę, że zawodowi piłce. Czasami piłkarze przed ważnym me- mogą skorzystać z jej poprawy i optymali- piłkarze zazwyczaj grają pod wielką presja, czem (sytuacja wymagająca wysokiego zacji na drodze zajęć treningowych. a co za tym idzie – stresem i zmęczeniem poziomu gotowości fizycznej i psychicz- Najbardziej wydajni zawodnicy mogą psychicznym. Zatem ich zdolności zmiany nej) nie są w stanie skoncentrować się na nauczyć się zmieniać swój poziom kon- skupienia uwagi są ograniczone. Jednym zadaniach danych im przez trenera. Kiedy centracji z ogólnego na bardziej szcze- z głównych zadań treningu kontroli uwa- piłkarz na początku spotkania, np. z po- gółowy i na odwrót, w zależności od po- gi, powinno być automatyczne „przesunię- wodu nadmiernej nerwowości czy lęku, trzeby boiskowej. Na przykład zawodnik cie skupienia” zawodników w zależności od popełnia błąd – w większości przypad- może nauczyć się używać selektywnej wymagań poszczególnej fazy spotkania. ków poziom jego dekoncentracji wzrasta! uwagi – wysłuchać podpowiedzi trenera Ta zdolność może być wytrenowana, dzię- W rezultacie jego negatywne myślenie

z ławki, skupić się na konkretnych działa- ki zastosowaniu różnych technik treningu dominuje w większym stopniu. Większość niach drużyn przeciwnej i poprawić usta- psychologicznego. zawodników w takim przypadku stara się,

wienie taktyczne swoich kolegów na bo- podświadomie, kontrolować sytuacje, isku. Zawodnicy tacy, jak Xavi czy Iniesta, co zwiększa prawdopodobieństwo de- najpierw obserwują całe boisko, by szyb- koncentracji. Skupiają się oni na myślach Zawodnicy tacy,” jak Xavi czy Iniesta, najpierw ko zdać sobie sprawę, że jeden z kolegów o „samokontroli”, a nie na tym co ważne z zespołu nie jest dokładnie kryty, a więc obserwują całe boisko, by szybko zdać sobie – następnym podaniu, następnym dry- szybko podają mu piłkę. Ta zmiana w po- blingu, następnym wślizgu etc. W ten spo- ziomie koncentracji, to doskonała odpo- sprawę, że jeden z kolegów z zespołu nie jest sób, z powodu niskiej koncentracji, poja- wiedź na zmieniające się wymagania gry, wiają się nowe błędy i po raz kolejny za- która daje im ogromną przewagę w ry- dokładnie kryty, a więc szybko podają mu piłkę wodnik wpada w „błędne koło”, które po- walizacji z zawodnikami z tej samej pozy- woduje frustracje i obniża wiarę we wła- cji na boisku, ale grającymi u rywala. sne umiejętności. Takie typy „kryzysu kon- Trening kontroli uwagi polega głów- centracji” są również częstym objawem nie na tym, że piłkarz czy trener, uczą się zmęczenia psychicznego podczas cięż- rozpoznawać i wykorzystywać najbar- Na przykład, bardzo pomocne może kich treningów i „przetrenowania”. W ta- dziej pomagające im typy koncentracji być planowanie i rozwijanie różnych kich przypadkach interwencja sportowe- w danej sytuacji meczowej. Jest wiele wzorów zachowań, przyzwyczajeń czy go psychologa jest szczególnie ważna. różnych strategii poprawiających i wpły- pozytywnych procedur w celu uniknię- wających na koncentrację. Podczas tre- cie dekoncentracji w treningu czy pod- Wniosek ningu dla zawodników szczególnie cen- czas różnych faz meczu (przed, w trakcie W świecie „współczesnego” futbolu, ne są aranżacje sytuacji bardzo zbliżo- i po). Kiedy te „procedury” będą zaplano- gdzie występuje praktycznie nieskończona nych do wydarzeń z meczu o punkty. wane, przeanalizowane i odpowiednio liczba bodźców, wiedza jak i kiedy zareago- Jednym z zadań psychologa sportowego skonstruowane i zaktualizowane – mogą wać na to, co jest ważne, a ignorować to, co jest nauczenie piłkarzy, jak kontrolować być bardzo korzystne zarówno dla piłkarz zbędne, jest konieczna (jeśli chcemy osią- i używać właściwych umiejętności kon- jak i trenerów. gnąć mistrzostwo). RA M IREZ F ERNANDO

14 | Nr 2 (113) 2013 Trener trening psychologiczny

Zwiększenie poziomu koncentracji pomaga zawodnikom i trenerom na skutecz- Wydawnictwa – recenzje niejsze działania w sytuacjach stresu i lęku (Nideffer,1980). W szczególności tak delikatne kwestie, jak rzut karny w finale mistrzostw świa- Halina Zdebska ta czy pewność gry po popełnieniu kardy- nalnego błędu w obronie, są przedmiotem treningu psychicznego. Jak ponownie od- Istota i wartości zyskać zdolność koncentracji? Jak pozbyć się natrętnych wspomnień sprzed chwili? zespołowych Takie postawy mogą być kluczowe w kon- tekście optymalnego, czyli zwycięskiego gier sportowych występu. Zawodnik, który dobrze kontroluje swo- est to książka wydana przez Akademię Wychowania Fizycznego w Krakowie, z prze- ją uwagę i koncentrację, często lepiej prze- znaczeniem nie tylko dla trenerów gier zespołowych, ale także dla menedżerów widuje rozwój wydarzeń na boisku. Taka działających w organizacjach sportu wyczynowego, a także dla studentów nauk antycypacja pozwala obniżyć koszt fizycz- o wychowaniu fizycznym. nego i psychicznego wysiłku, także po- JW pierwszej części poświęcona jest grze uprawianej jako element rzeczywistości kul- przez wyższy poziom automatyzacji zadań turowej człowieka oraz grom sportowym w perspektywie aksjologicznej. Właśnie ten wą- piłkarskich. Wysoka zdolność koncentracji tek tej interesującej książki pokazuje wartości instrumentalne, etyczne, estetyczne, peda- pozwala także na redukcje błędów i popra- gogiczne, widowiskowe, a nawet ekonomiczne. wia wiarę we własne możliwości. Widz, który udaje się na mecz piłki nożnej, koszykówki, siatkówki, zwykle nie zdaje so- Romario rozwiązywał wszystkie proble- bie sprawy, jak to widowisko zależy od wielu czynników określających poziom gry oraz my ze spokojem, wiedział, że optymalny liczne walory wielu wymiarów sportu wyczynowego. Istnienie klubów uprawiających spokój – nie za wysoki, nie za niski – jest dro- opisywane gry zespołowe, to nie tylko zabawa dwóch zespołów w piłkę, lecz fenomen gą do optymalnej koncentracji i efektywne- współczesnej kultury, biznesu i masowych zachowań widowni na stadionach i w halach go przewidywania, co przyniesie mecz. Za- sportowych, ale także biernej widowni, zwanej widownią elektroniczną, którą tworzą mi- wsze działał, a nie reagował. Dzięki temu zy- liony telewizyjnych widzów. skiwał milisekundy które często wyznacza- W drugiej części tejże fachowo napisanej książki, autorka zajmuje się istotą zespo- ją różnicę między zwycięstwem a porażką. łu sportowego oraz prakseologicznymi walorami walki sportowej, która tym się różni Zawsze ignorował nieistotne bodźce (pro- od walk militarnych, iż nie niszczy przeciwnika. Tutaj trenerzy piłki nożnej mogą doszukać wokacje, kłótnie z sędzią). Pomagało mu to się licznych dyrektyw prowadzenia rywalizacji między zespołami, a także dyrektyw kie- obniżyć źródła lęku i pozwalało wzmocnić rowania zespołami sportowymi, jako tymi małymi podmiotami, które mają swoje niefor- kontrolę uwagi. Wiedział, że uwaga i kon- malne struktury, reguły spójności zespołowej i swoistego ducha kolektywizmu. centracja są kluczowymi elementami do Redakcja „Trenera” poleca lekturę książki Haliny Zdebskiej wszystkim trenerom i dzia- osiągnięcia piłkarskiej perfekcji. łaczom, jako bogatego kompendium wiedzy z różnych dziedzin, a ukierunkowanego na istotę i wartości zespołowych gier sportowych. Przykład ćwiczenia stosowanego Kazimierz Doktór do treningu koncentracji/skupienia Cel: poprawa umiejętności koncentracji/skupienia Kategoria/poziom: poprawa, profesjo- nalni piłkarze. Liczba uczestników: 2-3 podgrupy po 8-10 zawodników każda. Materiały: piłka dla każdego zawodnika, pachołki. Opis: Na polu o średnicy 10-20 metrów, każdy zawodnik biega z piłką przy nodze. Na sygnał dźwiękowy trenera (okrzyk lub gwizdek, w tym samym czasie drugi trener mówi kolor lub numer) zawodnik wykonuje właściwe (uzgodnione wcześniej) ćwi- czenie techniczne, w zależności od rodzaju sygnału. Na przykład, kiedy trener powie „czerwony” zawodnik musi jak najszybciej wejść w drybling z kolegą i nie stracić piłki, lub kiedy powie „zielony”, piłkarze jak najszybciej i najdokładniej muszą wymienić się piłkami.

Pismiennictwo Nideffer, R.M. (1976).Test of attentional and interpersonal style. Journal of Personality and Social Psychology, 34, 394-404. Nideffer, R.M. (1980).Attentional focus-self assessment. In R.M. Swinn (Ed.) Psycho- logy in sports (pp.281-291). Minneapolis, MN: Burgess Publishing Comapny.

Fernando Ramirez Tłumaczenie z języka angielskiego: Piotr Śledziewski

Trener Nr 2 (113) 2013 | 15 Przygotowanie psychiczne w szkoleniu profesjonalnych drużyn piłkarskich Przełamywanie kolejnych barier sportowych możliwości człowieka, to m.in. efekt nowoczesnej, skutecznej pracy trenerów i ich sztabów. Rekordowe wyniki uzyskiwane przez sportowców są jednocześnie inspiracją dla konkurentów, co powoduje, że w dążeniu do doskonałości trwa nieprzerwany wyścig.

Już sama selekcja zawodników jest trud- Wielokrotnie rozmawiałem z piłkarzami, ną sztuką, ale zarazem jedną z najważniej- którzy zazwyczaj skutecznie wykonywali szych składowych naszej pracy. Bardzo czę- rzuty karne, ale w meczach o wielką staw- sto widzimy, że drużyna składa się z do- kę niekiedy zawodzili. Najczęściej mówi- brych piłkarzy, ale nie stanowią oni zespo- li, że im większa ranga meczu, tym bramka Jerzy Engel łu, który byłby w stanie sięgać po najwyż- dla piłkarza, który ma wykonywać rzut kar- Selekcjoner sze trofea. A skoro są to dobrzy piłkarze ny, wydaje się mniejsza! Dobrze oddaje to Reprezentacji i nie tworzą razem dobrego zespołu, to poziom stresu, jaki towarzyszy zawodniko- Polski znaczy, że problem tkwi właśnie w sferze wi w takich momentach. 2000-2002 psychicznej. O ile dość łatwo jest ocenić Przed finałami mistrzostw świata poziom wyszkolenia techniczno-taktycz- w Niemczech, trener reprezentacji gospo- nego sportowca, czy zbadać jego zdrowie darzy, zamiast treningu na boisku, zabrał nakomite przygotowanie moto- i możliwości motoryczne, to ocena walo- zawodników do fabryki zegarków. Tam ryczne zawodników, poparte no- rów i predyspozycji psychicznych nie jest przygotowano stanowiska pracy dla pil- woczesną diagnostyką, perfekcyj- już taka łatwa. Każdy z nas różni się charak- karzy, a ci, maksymalnie skoncentrowa- na technika, nad którą praca po- terem, mamy inne osobowości, a odpor- ni, wyciszeni i skupieni układali maleńkie chłania kilka godzin dziennie, oraz ność emocjonalna jest umieszczona na róż- elementy, z których składa się mechanizm Zolbrzymia wiedza taktyczna, oparta o naj- nych poziomach i w różnych zakamarkach zegarka. To ćwiczenie, obliczone było na nowocześniejsze, komputerowe programy naszego mózgu. Często widzimy zawodni- uruchomienie u zawodników maksymal- analityczne, to najprostsza charakterystyka ków, którzy podczas meczów o dużą staw- nego skupienia i koncentracji, zognisko- dzisiejszych mistrzów sportu. Ale ten pro- kę, zachowują się zupełnie inaczej aniżeli wania uwagi na zupełnie nowym zada- fil byłby niepełny, gdyby nie był podparty w innych meczach, a presja wywołana ran- niu, jakie mieli do wykonania. Gdyby każ- bardzo dużą odpornością psychiczną za- gą wydarzenia paraliżuje im swobodę i ela- dy z nas trenerów spytał sam siebie, w jaki wodników. Każdy z trenerów poszukuje styczność ruchów. sposób doskonalimy u zawodników umie- permanentnie rezerw, które mogą zrobić choćby małą pozytywną różnicę podczas walki sportowej. W tym świetle warto śledzić pracę tych szkoleniowców, którzy odnoszą najwięk- sze sukcesy. Jeden z najlepszych mene- dżerów piłkarskich XXI wieku, Portugalczyk Jose Mourinho, oparł swoją drogę do sukcesu na wydobywaniu z zawodników ich największych rezerw, które tkwią przede wszystkim w głowie piłkarza. „Wszystko, co ważne dla skutecznej walki sportowej, rozgrywa się w mózgu zawodnika, ciało tylko stara się nadążać za sy- gnałami i dyrektywami wysyłanymi z cen- trali“ – mówi Jose Mourinho. Nasz mózg nie tylko wysyła sygnały, któ- re zawodnicy starają się przetworzyć na działanie, ale zwykle używa do tego nie- wielki procent swoich możliwości. W gło- wach zawodników leżą wielkie rezerwy, które trener musi umieć przede wszystkim rozpoznać, następnie znaleźć do nich drogę, bo u każdego zawodnika ta droga W wielkim finale Euro 2012 w Kijowie może być inna. Wreszcie – umieć je urucho- Hiszpanie pewnie, bo aż 4:0, pokonali mić i zamienić na pozytywną energię. Jed- Włochów. Trzeciego gola Gianluigiemu nym słowem, trener musi znaleźć metodę, Buffonowi strzelił Fernando Torres aby zawładnąć sercem i mózgiem zawodnika, a wtedy może liczyć na dobrą współ- pracę i uruchomienie u sportowca maksymalnych możliwości. engel

16 | Nr 2 (113) 2013 Trener trening psychologiczny Przygotowanie psychiczne w szkoleniu profesjonalnych drużyn piłkarskich

jętność maksymalnej koncentracji w kon- kretnym momecie, pewnie trudno byłoby nam podać wiele ćwiczeń, jakie stosujemy w tym obszarze. Zostałem zaproszony przez organizato- rów meczu piłki nożnej pomiędzy repre- zentacją świata skoczków narciarskich a Re- prezentacją Polskich Artystów. Skoczkowie narciarscy raczej rzadko grają w piłkę nożną, a byli wśród nich tacy, którzy nigdy z futbo- lem nie mieli do czynienia. Simon Ammann wręcz zapytał mnie, co powinien zrobić, kiedy przyleci do niego piłka. Wiedziałem, że na naukę techniki gry nie mamy czasu, dlatego powiedziałem mu, żeby nie sta- rał się piłki przyjmować, tylko w momencie, kiedy otrzyma podanie, maksymalnie się skoncentrował i bez przyjęcia uderzył piłkę do najbliższego partnera. Ammann miał piłkę przy nodze pięciokrotnie w trakcie gry, uderzał bez przyjęcia i pięć razy cel- nie ją podał! Skoczkowie mają doskonałą umiejętność koncentracji w ułamku sekun- dy, kiedy przy szybkości ponad 100 km/h, Zinedine Zidane muszą wyczuć dokładnie moment odbi- musiał zmierzyć cia na progu skoczni. Tę umiejętność kon- się z dużą presją centracji uwagi na moment, kiedy należa- podczas meczu ło uderzyć piłkę do partnera, Ammann zna- finałowego komicie wykorzystał i to pozwoliło mu po- MŚ 2006 zytywnie zaistnieć w grze. z Włochami. MŚ w Korei i Japonii w 2002 roku nie Przegrał... przyniosły naszej reprezentacji oczekiwa- nego sukcesu. Polski zespół nie osiągnął zakładanego celu i nie przebrnęliśmy przez Wydawać by się mogło, że w XXI wie- każdym względem był znakomicie przy- fazę grupową. Twierdzę, że głównym pod- ku powinny być możliwości, aby wszystko gotowany do mistrzostw, to tak naprawdę łożem tego rozczarowania, był brak odpor- zbadać, obliczyć i ocenić. Są jednak wciąż zrodził się dopiero podczas przerwy w me- ności psychicznej na tak wielkie wyzwania takie sfery naszej psychiki, których nie czu półfinałowym przeciwko Brazylii. u większości piłkarzy. Albowiem wszyscy da się w żaden sposób wcześniej odkryć, Holandia przegrywała 0:1. I ta metamor- byli beniaminkami na tej rangi turnieju. Na a które mogą ujawnić się dopiero na pozio- foza nastąpiła w tamtej szatni, w tej grupie bieżąco kontrolowaliśmy ich formę fizycz- mie takich turniejów, jak finały mistrzostw ludzi i tylko w takim momencie. Wytworzy- ną, która była optymalna i wydawało się, świata czy mistrzostw Europy. ła się tam tak specyficzna atmosfera, którą że nic im nie przeszkodzi w walce o dobry Selekcjoner reprezentacji Holandii Bert zresztą piłkarze sami wytworzyli i która jest wynik. Przygotowanie fizyczne, technicz- van Marwijk powiedział po finałowym już chyba nie do powtórzenia. Chęć zwy- no-taktyczne było na dobrym poziomie, meczu mistrzostw świata w RPA, w któ- cięstwa za wszelką cenę poruszyła ich wiel- a jednak zespół nie potrafił zrealizować wy- rym Holendrzy przegrali w finale z Hiszpa- kie rezerwy emocjonalne, a te uruchomiły znaczonego celu. To wtedy narodziło się nią 0:1, że jeśli ktoś nie brał udziału w ta- niebywałą energię u każdego z zawodni- powiedzenie, że skoro jest tak dobrze, jak kim turnieju, jak mistrzostwa świata, to nie ków, którzy wyszli na drugą połowę meczu wykazują badania, to dlaczego było tak źle, ma najmniejszego pojęcia, co dzieje się w silni i zmotywowani, po czym ograli zna-

co pokazały wyniki. głowach pikarzy, którzy reprezentują swój komitą reprezentację Brazylii 2:1. Ale tego Wytłumaczenie takiego stanu formy kraj i czują na sobie ogólnonarodową od- zwycięstwa, Bert van Marwijk był już pe-

u zawodników przez trenera nie jest łatwe, powiedzialność. Jego zespół, mimo że pod wien tam, w szatni, zanim zespół wyszedł bo wkraczamy w sfery, w których spraw- na drugą połowę meczu, bo jak mówił, pił- dzalność nie należy do najprostszych. Po karze potrafili w sposób absolutnie niewy- meczu z Portugalią, przyszedł do mnie pił- Trener musi ” znaleźć metodę, aby zawładnąć tłumaczalny uruchomić wielkie rezerwy, karz, który był jedną z gwiazd naszego ze- jakie w nich tkwiły. społu, a więc jeden z tych zawodników, na sercem i mózgiem zawodnika, a wtedy może Powyższy przykład ilustruje, jak złożo- których liczyłem najbardziej i powiedział ny jest proces uwalniania nagromadzonej krótko: „Przepraszam za moją grę, ale nie liczyć na dobrą współpracę i uruchomienie w człowieku energii i oddziaływania na wiedziałem, że coś takiego we mnie sie- psychikę piłkarzy oraz jak trudno jest od- dzi, że jestem tak nieodporny psychicznie u sportowca maksymalnych możliwości gadnąć, gdzie znajduje się u każdego z nas i gdyby nie mistrzostwa świata, to pewnie cienka granica bariery emocjonalnej, której nigdy bym się o tym nie dowiedział“. przekroczenie powoduje niezwykły entu-

Trener Nr 2 (113) 2013 | 17

zjazm i niesamowicie pozytywne reakcje, czu. Każdy szkoleniowiec ma swój spraw- Każdy szkoleniowiec” ma swój sprawdzony ale czasem także paraliż mięśni i załamanie dzony pakiet bodźców, którymi wywołuje się formy sportowca. pakiet bodźców, którymi wywołuje odpowiednie odpowiednie reakcje u zawodników, steru- Trenerzy mają swoje metody na sku- jąc skutecznym przygotowaniem psychicz- teczne przygotowanie psychiczne zawod- reakcje u zawodników, sterując skutecznym nym do meczu. Są trenerzy, którzy korzy- ników do zawodów. Składa się ono z wielu stają z pomocy specjalistów-psychologów, elementów, które stosują w zajęciach tre- przygotowaniem psychicznym do meczu. ale nie ma skuteczniejszego oddziaływania ningowych, jak również przed i w trakcie na zawodnika jak bezpośredni kontakt tre- meczu. Oto niektóre z nich: nera z piłkarzem. Przed meczem Polska – Norwegia Badanie morfologiczne i skuteczność, a co za tym idzie, większą w 2001 roku w Chorzowie, w którym zwy- zawodników swobodę w zdobywaniu bramek. To upew- cięstwo dawało nam bezpośredni awans Nic tak nie utwierdza sportowca w tym, nia zawodnika, że jest w dobrej formie do finałów mistrzostw świata w Korei i Ja- że jest znakomicie przygotowany do wiel- przed zbliżającym się meczem. ponii 2002, przygotowałem specjalny pię- kiego wysiłku i jego szybkiej regenera- ciominutowy film motywacyjny. Mecz od- cji, jak badanie morfologiczne. Wysoki po- Prawidłowo ułożona dieta bywał się w dniu 1 września i na bazie tej ziom hemoglobiny, wysoki hematokryt, ni- oraz wspomaganie suplementacyjne daty oraz najprostszych skojarzeń, jakie do- ski wynik PCK i prawidłowe wyniki badań Zawodnik lubi wiedzieć, że jest prowa- tyczą w/w daty, ułożyłem obrazy i fragmen- pracy nerek i wątroby, to pakiet wskaźni- dzony indywidualnie, a wiele czynników ty filmowe w taki sposób, aby wywołać ków, które są podstawą dobrego samopo- wpływających na jego formę jest przygo- u zawodników oczekiwane przeze mnie re- czucia zawodnika. Jeśli zawodnik jest prze- towywanych wyłącznie dla niego. To nie akcje. Pomogli mi w przygotowaniu filmu konany, że szybko zregeneruje nawet naj- tylko wzmacnia relacje między grupą me- i zebraniu potrzebnych materiałów dzien- większy wydatek energetyczny, nie będzie dyczną i zawodnikami, ale utwierdza piłka- nikarze Dariusz Szpakowski i Bogusław Wo- miał żadnych obaw do maksymalnego za- rza, że trenerowi bardzo zależy, aby zawod- łoszański. Najważniejsze było dla mnie, aby angażowania się w walkę sportową. Wyniki nik był w optymalnej formie sportowej. odbiór tego filmu tak pobudził emocje pił- badań dają sportowcowi tak ważny, na po- karzy, by wywołać u nich reakcję samo- ziomie wyczynu, komfort psychiczny. Wiedza o przeciwniku oceny powagi sytuacji, w jakiej się znaleź- Znajomość atutów i słabych punktów liśmy, maksymalną koncentrację piłkarzy Treść treningowa przeciwnika oraz indywidualne omawianie przez zrozumienie, że w takim momencie, w mikrocyklu przedmeczowym zadań meczowych z zawodnikiem przez jak dzień tego meczu oraz wielkiej szansy, Im bliżej zawodów, tym trening powi- trenera, ma szczególne znaczenie. Nie ma jaką sami sobie stworzyliśmy, dającej nam nien być prostszy, lżejszy, wykonywany na nic ważniejszego w komunikacji między – w przypadku wygranej – awans do fina- dużej szybkości, z pełnym wypoczynkiem trenerem a zawodnikiem, jak bezpośred- łów MŚ. Zrozumienie, że są takie momenty między ćwiczeniami. Układając mikrocykl ni przekaz, który jest najskuteczniejszy. In- w życiu i karierze sportowca, kiedy jego treningowy w piłce nożnej, wszystkie trud- formacja przekazana face to face, popar- Dariusz występ w biało-czerwonych barwach prze- ne zadania treningowe lub nowe ćwicze- ta prezentacją gry przeciwnika, jest szcze- Szpakowski staje być tylko jego prywatną sprawą, ale nia, stosujemy w pierwszych dniach mi- gólną wiedzą, jaką trenerzy przygotowu- pomógł staje się sprawą narodową. krocyklu. Zajęcia wtedy są przerywane czę- ją dla zawodników. Jeśli zawodnik wie, że przygotować O ile w przygotowaniu zawodników ściej, korekty trenera są konieczne, a więc przeciwnik niczym go nie zaskoczy, czuje Engelowi do meczu, na początku mikrocyklu, przy- i objętość treningów się wydłuża (ze stratą się pewny własnej formy i może bez obawy motywujący film gotowanie psychiczne zajmuje około 10% dla ich intensywności). Im bliżej meczu, tre- zaangażować się w grę. przed rozegranym naszej pracy, a resztę czasu zajmuje przy- ningi są krótsze, dynamiczniejsze, uderze- Podane przykłady to tylko kilka sposo- w Chorzowie gotowanie motoryczne i techniczno-tak- nia na bramkę wykonywane z bliższej od- bów stosowanych przez trenera w trakcie w 2001 roku tyczne, to już w dniach przedmeczowych ległości od bramki, co podnosi ich celność przygotowania psychiki zawodnika do me- meczem Polska i w dniu meczu, te proporcje są odwrotne – Norwegia i przygotowanie mentalne do zawodów zajmuje ponad 90% czasu naszej pracy. Ważne jest każde wypowiedziane słowo, każdy gest, modulacja głosu, miejsce od- praw i ich jakość, jednym słowem – dobra komunikacja trenera z zespołem. Do takiej pracy trener musi przygotować przede wszystkim samego siebie. Jeśli chcesz mo- tywować innych, przede wszystkim sam musisz być znakomicie zmotywowany. Tu nie może być ani jednej fałszywej nuty, nikt nie zaakceptuje aktorskiej gry trenera, czy udawania przez niego kogokolwiek. Mu- sisz być autentyczny i profesjonalny, tylko wtedy zespół ci zaufa. Jeśli zespół po- czuje lidera, pójdzie za nim. Tym liderem w każdej ekipie zawsze jest trener. Każdy z nas, trenerów, ma inną filozofię docho- dzenia do sukcesu. Dlatego robimy różne odprawy, prezentacje i w różny sposób bu- dujemy kulturę sukcesu w zespole. Ale zawsze musi być to przekaz prawdziwy i autentyczny, polegający na znajomości oso- bowości i charakteru zawodnika, aby móc skutecznie sterować jego emocjami oraz w sposób profesjonalny przygotować do walki sportowej jego mózg i serce. Selekcjonując piłkarzy do zespołu, rzadko zastanawiamy się nad tym, że jest to wciąż niezbadana do końca sfera predyspozycji zawodnika i rzadko bierzemy pod uwagę takie czynniki, jak choćby kilka z tych, które wymieniam poniżej. engel

18 | Nr 2 (113) 2013 Trener ???????????????wkładka metodyczno-szkoleniowa nr 47 I

------eży odzi ł m

Nr 2 (113) 2013 | niu y e Trener szkol

widualn w ó y ind g g nin Głównymi Głównymi kierunkami oddziaływa- Nadrzędnym Nadrzędnym celem piłkarskiego Mam świadomość tego, że żaden e r T napastnik wyki i ruchowe poprawiać braki stwier dzone w czasie treningu lub - gry” (Tala ga, 1999). szkolenia dzieci i młodzieży w Polsce powinno być systematyczne - wprowa dzanie do dorosłego futbolu uzdolnio nych i w pełni ukształtowanych sporto ukształtowanych pełni w i nych wo piłkarzy. Jest to wieloletni proces, którymeto zagadnień wiele obejmuje dycznych i organizacyjnych. W Polsce w ostatnich latach funkcjonują nolegle rów dwa modele szkolenia. Jeden z nich tradycyjnie opiera się szkoleniu na tzw. klubowym, m.in. które na polega tworzeniu akademii skich. Drugi piłkar dotyczy tzw. szkolnictwa sportowego (klasy sportowe, mistrzostwa sportowego, szkoły gimnazjalne i licealne ośrodki szkolenia sportowe go młodzieży). Podział ten ma ekonomicz- swoje względów ze uzasadnienie nych, gdzie udział samorządów i szkół, a co za tym idzie, rozwój bazy sporto znaczenie. większe ma coraz wej z tych modeli organizacyjnych nie jest doskonały i spotyka się z różnymi pro blemami (brak środków szczególnie w tych w małych klubach, ośrodkach czy ograniczenia wynikające ze specy jednak, za- pewno Na fiki pracy szkoły). równo w jednym, jak drugim sposobie prowadzenia szkolenia piłkarskiego, powinno się większą uwagę zwracać na trening indywidualny. Szczególnie możliwości organizacyjne szkolnictwa sportowego pozwalają na - przeprowa dzenie procesu treningu indywidualnego w większym zakresie. nia treningu indywidualnego w szko leniu młodzieży powinno być dosko nalenie techniki z piłką (czucie piłki) oraz bez piłki w zakresie skoordyno wanej i ekonomicznej biegania. umiejętności

------

„Trening indywidualny to taka forma „Trening Rozważając na temat treningu indywi- treningu temat na Rozważając Trening sportowy – jest to długo Jedną z form treningu sportowego dualnego, dualnego, musimy rozpocząć od odpo wiedzi, czym jest trening sportowy. Po się wymienioną definicją: służę poniżej jest właśnie trening indywidualny, de trwała, złożona i wielowarstwowa dzia- wielowarstwowa i trwała,złożona łalność mająca na celu uzyskanie jak najlepszego wyniku sportowego. Jest to wieloletni, specjalnie - zorganizowa ny proces pedagogiczny, w którego ramach, zawodnik uczy się techniki nali je, kształtuje sprawność fizyczną, wość oraz nabywa wiedzę na prowadzonej przez temat siebie działalności sportowej (Sozański, 1999). w następujący sposób: finiowany i taktyki swojej dyscypliny i dosko a także cechy wolicjonalne i osobo szkolenia, w której jedni zawodnicy wy zawodnicy jedni której w szkolenia, pełniają samodzielnie zadania trene ra, podczas gdy inni ćwiczą zespołowo. W indywidualnych przypadkach znaczeni wy zawodnicy ćwiczą nie z oddziel- własnej inicjatywy nad elimino waniem określonych błędów z zakresu techniki. Trening indywidualny pozwala rozwijać i doskonalić określone na- re re decydują w ostateczności o zwycię stwie lub porażce. wodników wodników odpowiadających przede wszystkim za strzelanie bramek, któ ------

ndrzej ndrzej rę rę oraz takie źródło informa cji, jak Internet, zauważyłem, tre że temat indywidualnego ningu napastników porusza rzeglądając dostępną literatu rzeglądając A

Juskowiak

Wiemy Wiemy doskonale, że w dzisiejszych czasach, kiedy na sport przeznacza się coraz większe środki finansowe, apo ny ny jest ogólnikowo i najczęściej jedy Na nie w młodzieży. szkolenia aspekcie materia dostępnych ogólnie podstawie i łów trudno jest w jednoznacznie spo na po odpowiedzieć sób wyczerpujący pytania. wstępie na stawione ziom sportowy wśród najlepszych jest wy ostatecznym o wyrównany, bardzo niku decydują detale. Jeżeli więc zwraca się uwagę na metodykę treningu, wykorzystuje najnowszą wiedzę z zakresu medycyny i fizjologii, stosuje się wszelkiego rodzaju trenażery i zdobycze techniki, inne nie można mnieć zapo o indywidualnym treningu za- w profesjonalnej piłce nożnej na najwyższymna nożnej poziomie? piłce światowym profesjonalnej w P Czy jest czas i potrzeba na indywidualny trening napastników Czy napastników na indywidualny trening jest czas i potrzeba jak Niemcy, Portugalia, Grecja czy Portugalia, Grecja Polska? jak Niemcy, Jakie są różnice w podejściu do w/w zagadnienia w takich krajach, krajach, zagadnienia w takich w podejściu do w/w są różnice Jakie indywidualny napastników w poszczególnych okresach szkolenia? okresach w poszczególnych indywidualny napastników W jakiej formie i zakresie powinien odbywać się trening odbywać się trening powinien i zakresie formie W jakiej Trening indywidualny napastników – moda czy konieczność? indywidualny napastników Trening

napastnika indywidualny

Trening Trening niezbędnik trenera były uczestnikami w/w turnieju. ju Lech Cup. Wymienione w tabeli zespoły karskich”, zorganizowanej podczas Turnie ci i młodzieży w zawodowych klubach pił 11.12.2009,,Organizacja– szkolenia dzie dniu w trenerów dla szkoleniowej rencji skane zostały na międzynarodowej konfe młodzieży wwieku licealnymmłodzieży wszkoleniu indywidualnego Tabela 2.Organizacja treningu II w klubowej Bursie) i trwa 45minut, w klubowejBursie)itrwa kowanych do Akademii i mieszkających - zakwalifi zawodników (dotyczy przedpołudnio wych godzinach w jest na spole zawodnika ćwiczącego, ze w trenerem pierwszym jest który zespołów młodzieżowych, inny niż ten, trening tenwym sięwśrodę, odbywa i czwartek, ny jest, jakoczęść treningu głównego, przeprowadza- (technicznych) alnych dla napastników), nych zawodników z danej formacji (np. poszczegól - raz 1 a techniki, poprawy wtygodniu, razy wa siętrzy ków w kategorii U-16, U-17, U-19 odby pastników wprocesie szkoleniowym: na- dla indywidualnego treningu nie - wykorzysta szczegółowo przedstawię wnimudział). biorących zawodników ilości czy trwania mikrocyklu, czasie danym w częstotliwości (jego treningu typu tego organizacji dotyczących detali oraz wszystkim przede zawodników wieku dotyczą ce różni- Oczywiście klubach. liczących i krajach wielu w stosowany jest ników nych, trening indywidualny dla napast poniżej klubów. wymienionych młodzieżowych grup trenerów przez zostały przekazane 2 li P indy w w ( młodzieży wwieku gimnazjalnym.młodzieży wszkoleniu indywidualnego Tabela 1.Organizacja treningu patrz rz

w pro – zajęcia prowadzi jeden z trenerów z jeden prowadzi zajęcia – treningo mikrocyklu typowym w – zorganizowa - jednostka oddzielna – poniedziałek to jest najczęściej – - indywidu treningów tych z każdy – on dotyczy w mikrocyklu – dwa razy – trening indywidualny dla zawodni- Stuttgart VFB klubu przykładzie Na da- przedstawionych z wynika Jak tabe w umieszczone Informacje Informacje umieszczone w tabeli 1 uzy Nr 2(113)2013 | Nr y y widualn k bran łady ce

tab si e e ych w l szkol e y eg pow korz kra o Trener e

napastnik niow j yżej) y a stania ch i y

z m e spo

tr ó e w ła nin

ch g u ------

erznuąy awęse umiejętności największe reprezentujący Zawodnicy trenerskiej. pracy w błędem dużym jest zawodnikom wszystkim dań za- jednakowych szkoleniu w dlatego stawianie zróżnicowany, jest wodników za- poziom drużynie bowiem każdej W indywidualny. trening jest działania go skonalenie posiadanych umiejętności. do na oraz zawodników eliminowanie wad i braków na pozwalających ków środ - i metod najwłaściwszych drużyny, wybór postawy aktualnej przyczyn jętność znajdowania czy rozpoznawania jest umie trenerskiej w pracy szą sztuką najwięk że można, stwierdzić wiec nie Jednoznacz- wymaga. tego gra słabsza umiejętno tych ści, zawodników,zwłaszcza których ich poprawę na oraz ze spół i zawodników uzy przez na formy skanie skierowane być muszą nera obunożnie) jeden na nie uwagę to: udział w treningu) biorących napastników z den je zmianę (na - czyn obrońcy udziałem nym mniej lub bardziej z jest wane ników oraz bramkarz, indy Zastosowani w tych, których słabsza gra tego wymaga oraz na poprawę umiejętności, zwłaszcza na uzyskanie formy przez zawodników i zespół Wysiłki trenera muszą być skierowane

s asuezijzm rdim takie środkiem Najskuteczniejszym tre wysiłki że wątpliwości, ulega Nie głową. strzał f) e) ustawianie sięwobronie, szkoleni są gracze (wszyscy zwód d) pojedynek ofensywny drybling, c) b) podanie, ,dośrodkowanie strzał i prowadzenie piłki, a) przyjęcie głów się zwraca które na Elementy wykony ćwiczenie każde prawie – – w treningu uczestniczy 2-3 napast e niorski widualn ej ej e eg pi ” tr o łce e

napastnik nin no g ż u n

ej ej amator ó w

ó w ------

prezentowany zawodnika. przez re poziom na się składających mentów ele wszystkich kątem pod to I zespołu. do wchodzących młodych od bilizowani, usta- starsi, zawodnicy też inaczej ziom, po słabszy w stosunku do wykazujących formie wysokiej w nicy,aktualnie będący niż ci mniej zaawansowani, inaczej zawod- szkoleni, inaczej być powinni drużynie w pastników. na- dla indywidualnego treningu waniu stoso o decydującym czynnikiem jest zawodników, i trenera u pracy do wacja moty i organizacja dobra a klubu, dżet gowym. Jest zupełnie odwrotnie. Nie bu- trenin- procesie w formy tej ujęcie wiają uniemożli - twierdzi, wielu jak nansowe, fi- uwarunkowania że jest, prawdą Nie wyników. poprawy jest do drogą skuteczną sporcie amatorskim w na- pastników indywidualny trening że uważam, nej jest więc bardzo duża, lecz niełatwa. trenera Rola w przekonaniu ich do pracy - indywidual pracy. takiej motywów ny zawodników, zrozumienia przez nich stro ze samokontroli pewnej to maga Wy większe. będą – przyszłości lekiej nieda- w to zaraz, nie jeśli – pracy kiej ta- efekty pewno cza- Na zadania? samym inne sie tym w wyznaczyć pom, gru- ich czy zawodnikom pozostałym treningowej, a jednostki część większą przez kierunku, tym w inklinacje gólne z 2-4 zawodnikami szczewykazującymi ćwiczyć drużyną, całą z to robić miast za- - bramek zdobywania umiejętność doskonaląc - można nie czy Bo, re alizacji. do niemożliwe zadanie to jest trenera nie zaangażowaniu pełnym przy Ale treningowi. poświęcić można które godzin, choćby liczbę mniejszą na znajduje, względu ze się rozgryw drużyna klasie kowej niższej w im niejsze, trud- tym błędów.Zadanie wiele pełnić realizacjiktóregopo można przy danie za- pułapek, wiele sobie w kryjące ne, trud- zadanie to Jest awansu. spor towego możliwości mających naj- tych lepszych, dla zwłaszcza a wodników, za- poszczególnych dla treningowe nia zada- zindywidualizować musi trener treningowej, i szkoleniowej pracy w ty b wę oigą lpz rezulta- lepsze osiągnąć więc Aby esmjc oyse stwierdzenia powyższe Reasumując ------

???????????????wkładka metodyczno-szkoleniowa nr 47 ------III

w u yład łó g k y

spo nin e e prz dla

tr Nr 2 (113) 2013 | eń eń z rup c oraz

o wi y y zasad Trener eg ych g ych e e ln ych ć ych tn egó e z c widualn – trening strzelecki w kompleksowej kompleksowej strzeleckiw trening – – trening napastnika nie powinien efek zamierzonego osiągnięcia do – Najważniejsze Najważniejsze organizacyjno- Co robiłeś żeby wyjść żeby kiedy robiłeś Co z okresu trafiać do siatki? nie mogłeś regularnie ćwiczeniaJakie lubiłeś strzeleckie cierpiałeś? nie a jakich najbardziej, Na co zwracałeś podczas najwięcej uwagi poniższe Ustaw strzeleckiego? treningu co jest hierarchii przykłady twojej wg dla napastnika. najważniejsze Podczas treningu strzeleckiego gola, – precyzje i pewność zdobycia – uderzenie piłki bez przyjęcia, – szybkie akcji, zakończenie piłki, atakowania – moment uderzenia piłki,– technikę bramkarza, ustawienia – analizę nie popełnić błędu (kiedy – żeby był odstawow posz konkr y ind P wej wej nogi z pierwszej piłki po dośrodko że Wiadomo, głowa. uderzenia waniach, więc najwyższy, pracowałem nie jestem nad nabieganiem na pierwszy słupek, co później często wykorzystywałem na meczu uprzedzając obrońców. ne, a szczególnie uderzenia z prawej i le i prawej z uderzenia szczególnie a ne, mu sportowego zawodników to: mu sportowego zawodników jednostce treningowej powinien za- czynać się najwcześniej po 2/3 całości - gwa trening, na czasu zaplanowanego rantuje to odpowiednie przygotowanie psycho-fizycznychorganizmu za- ćwiczeń, wodnikaspecjalistycznych do mieć miejsca, gdy zawodnik jest prze męczony, co zmniejsza prawdopodo bieństwo odniesienia urazu podczas treningu oraz trudno w takiej sytuacji wymagać pełnego zaangażowania pił- karza, tu szkoleniowego zaplanowane ćwi- czenia muszą być regularnie - stosowa ne, ponieważ tylko systematyczna - pra ca prowadzi do opanowania i zauto matyzowania poprawnych i - skutecz podczas gry, zachowań nych szkoleniowe szkoleniowe aspekty treningu indywi- pozio i wieku od niezależnie dualnego zwracałem na: uwagę kryzys formy). W okresie, kiedy nie mogłem regularnie regularnie mogłem nie kiedy okresie, W zmieniać nie dużo zbyt starałem trafiać, w treningu strzeleckim. Skupiałem się na przygotowaniu mentalnym. Lubiłem bardzo kończenie akcji po do z środkowaniach boku boiska a nie cier mó jak ponieważ m, 25 z strzałów piałem karnym. polu w się czułem najlepiej wiłem

------” Grałeś w kilku krajach, w którym krajach, Grałeś w kilku z nich dał ci najwięcej, strzelecki trening przełożył na zdobywanie się bramek w meczach mistrzowskich? strzeleckim w treningu różnice były Jakie między tymi krajami? regularnych częścią był strzelecki Trening zajęć czy zajęciach zindywidualizowany(po całego trening). lub dodatkowy zespołu ćwiczenie(może szczególne Miałeś jakieś ci dawało które kilka) strzeleckie, być przyjdzie że (pewność) przeczucie forma strzeleckamistrzowskim? w meczu Jako Jako przykład wykorzystania trenin W futbolu na najwyższym poziomie na pytanie: pytanie: na poziomie najwyższym na futbolu W dobra jedna jest – napastnik? być powinien jaki względem każdym pod efektywny odpowiedź: gry podczas działaniach swoich w Wydaje mi Wydaje że się, w Austrii tak napraw dę najwięcej trenowałem alnie. indywidu- Jeżeli chodzi o trening strzelec ki miałem już odpowiednie doświad- dobre to przez i siebie pewność czenie, na mecz. przełożenie mie różnicy wielkiej widzę nie Ogólnie Szwajca- w strzeleckimi treningami dzy rii, Niemczech czy Wszystko za- Austrii. indywidu mojego i - trenerów od leżało alnego podejścia. Oczywiście trening strzelecki mieliśmy w programie treningowym, ale tak na- prawdę najwięcej dały mi treningi indywidualne. (zostawałem bardzo czę sto po treningu z trenerami). - Zdarza ło się, że kiedy drużyna miała ja przychodziłem wolne na godzinny trening strzelecki. Ponad Ponad 90% moich goli strzeliłem z pola karnego, więc wszystkie formy strzelec kie w 16-ce były dla mnie bardzo - waż skiego, skiego, lecz to wszystko nie będzie miało znaczenia, jeżeli efektywność tych - dzia łań będzie niska. gu indywidualnego gu w indywidualnego każdym praktycz nie mikrocyklu treningowym przedsta wię Radosława Gilewicza. Jest on nym z jed nielicznych Polaków, którzy zdo byli koronę Innsbruck króla Tirol w FC 2000/2001 W sezonie strzelców ligi zagranicą. obrońców przez zatrzymania do nie był Na austriackiej. bazie własnych doświad co na daje kilka pytań, odpowiedział czeń obraz do podejścia istoty tej pracy w za wodowym klubie oraz samego zawodni piłkarza. profesjonalnego – ka

------

na y ży dru

ych w

widualn w ó y ind onaln j g g s fe nin Niezwykle ważne jest przygotowanie Oczywiste wydaje się, że w - trenin Problemem Problemem polskiej piłki było to, że W piłce nożnej na najwyższym po Czasem Czasem warto się zastanowić czy e r pro T napastnik bie radzili grając w polskich drużynach, lecz przegrywali rywalizację o w podstawowym miejsce składzie po wyjeździe zagranicę. Jedną z przyczyn takiego sta- przy niewystarczające pewno na było nu gotowanie napastnika do gry na pozio mie międzynarodowym. Powtarzalność i efektywnośćzagrań oddanych udanych kryteriaoceny najistotniejsze to strzałów, zawodnika przez trenera. Można wyko nać setki podań, oddać dziesiątki strza- łów do bramki i wygrać większość poje dynków 1 x 1 podczas meczu mistrzow zawodnika do gry w piłce profesjonalnej. zawodnika do gry profesjonalnej. w piłce Mieliśmy w naszym kraju wiele przykła- so świetnie którzynp. napastników, dów trenerzy przygotowywali od szych lat najmłod- zawodników do rywalizacji ze społowej i poświęcali zbyt dużo na czasu budowanie zespołów, zamiast kon- centrować się na indywidualizacji szko lenia, szczególnie jednostek uzdolnionych. wybitnie ziomie na pytanie: jaki powinien być napastnik? - jest jedna dobra wiedź: efektywny odpo pod każdym wzglę dem w swoich działaniach gry. Aby podczas sprostać nałożonym wyma- ganiom, napastnik musi być - wszech wyszkolony. stronnie dziej izolowanej formie jaką są ćwicze nia z jednym czy dwoma zawodnikami wykorzystywać podczas gier zadanio wych, które ze względu na swoją spe cyfikę (ograniczony czasna przestrzeń i wykonanie zadania) zbliżają nas do sytuacji meczowych. Dobór preferowanych do dostosować musimy ćwiczeń założeń taktycznych w działań ofensywnych, szczególnie pod- prowadzeniu pozycyjnego. ataku czas prowadzenia gu indywidualnym napastnika będą- cego profesjonalnym i nym pod - ukształtowa względem technicznym pił- karzem, większą uwagę nie na sposób oddania poświęcimy strzału tylko na odpowiedni timing i precyzję wykoń- czenia akcji. Istotne jest również, aby nawyki wyćwiczoneprawidłowe w bar Tabela 3. Przykłady wykorzystania Tabela indywidualnegotreningu w sporcie profesjonalnym w w niższych ligach nie poświęcić więcej czasu na indywidualne podejście do za „jed do niż wszystko wrzucać wodników, jeżeli nego chodzi o worka” przygotowa nie motoryczne i się tyl koncentrowanie umiejętności której trenera, ko na taktyce sprostać. potrafią nie piłkarzy niezbędnik trenera IV Nr 2(113)2013 | Nr Ryc. 2 Trener „ A ” 1 A A 2 3 2 4 3 B 4 1 B 2 A 1 3 4 B Ryc. 1 Ryc. 3 wanym systemem gry w danym zespole, wymi,założeniamia taktycznymi preferoz on mniej przewidywalny dla przeciwnika, jest że powoduje, jednocześnie i niczne „słabszejnogi’’ możliwościzwiększatech w ograniczonej czaso-przestrzeni ćwiczeń kończąc, wykonania szybkości i centracji kon pełnej piłkarza, kreatywności cych wymagają na a zaczynając, łatwych od efektywność). jego na znacząco wpływa boisko wane przygoto dobrze bramkarzy, dwóch pomocni- płynów, uzupełnianie prawidłowe sprzęt czy, piłek, ilość i jakość (odpowiednia indywidualnego ningu na: gólną uwagę powinno sięzwrócić ników w profesjonalnym futbolu szcze ny zakończenia akcjistrzałem, wybór bu uderzenia piłki pozwala na swobod - ćwiczeń, pu jestjakośćwykonywania postę kryterium istotna, najważniejszym lecz bardzo jest młodzieży leniu dwa kwadraty np. A i B. Napastnik star B.np.Napastnik i A kwadraty dwa udziałemprzeciwnika, z czynnym meczowych sytuacji zwierciedleniem cech motorycznych wdanym okresie. kształtowania zasadami jętymi przy z zgodne oraz ćwiczenia danego celu osiągnięcia do adekwatne być szą ćwiczenia, wykonaniu po dobrym zawodnika motywowaniu o minając zapo nie bieżąco, na je korygować i rozpoznaćbłędy indywidualnych zajęć jeden zawodnik. na bramkę. uderzenia i prowadzenia piłki kierunku cia w piłki biegu, kontrolowane zmiany danie komendy. późniejsze lub wcześniejsze poprzez ćwiczenia wykonania trudności skalę stopniować może Trener bramkę. na drat ma wbiec żeby potem oddać strzał czeka - kwa który w trenera, piłkę od komendę na prowadząc biegu, w kę pił- przyjmuje i trenera od podanie je dosta- bramki, kierunku w B. startuje nik i A np. kwadraty dwa my jeden zawodnik. biegu.zmiany kierunku szybkiej umiejętność biegu, w piłki cia DLA Z PRZ – sposo wszechstronność o dbanie – dai o or ognzcę tre organizację dobrą o dbanie – od- być powinny ćwiczeń formy – – korelację pomiędzy środkami treningo napast treningu indywidualnym W mu- powtórzeń podczas przerwy – szko w zwłaszcza powtórzeń ilość – – podczas umieć powinien trener – Przebieg ćwiczenia: ćwiczenia: Przebieg Sprzęt: 7znaczników, piłek. kilka zawodników: Ilość Cel ćwiczenia: Ć ćwiczenia: Przebieg Sprzęt: 7znaczników, piłek. kilka min. bramkarz, zawodników: Ilość Cel ćwiczenia: Ć oskete orwai tzw. poprawianie konsekwentne ćwiczeń, trudności stopniowanie wiczenie 2(ryc. 2). wiczenie 1(ryc. 1). Y K E ŁADY SPO ŁÓ W W M Y BRAN Ł doskonalenie przyję doskonalenie przyję ODZI YCH EŻ rmaz min. bramkarz,

Ć OW Wyznaczamy WI Wyznacza- YCH C Z Napast EŃ

------

wkładka metodyczno-szkoleniowa nr 47

tuje w kierunku bramki i kiedy wbiega w kwadrat A trener zagrywa piłkę do napastnika, ten przyjmując piłkę zmienia również kierunek biegu w stronę kwadratu B i po wyjściu z niego strzela na bramkę.

Ćwiczenie 3 (ryc. 3). B Cel ćwiczenia: doskonalenie przyję- 3 cia piłki w biegu, kontrolowane zmiany 1 kierunku prowadzenia piłki i uderzenia na bramkę. 2 Ilość zawodników: bramkarz, min. A jeden zawodnik. Sprzęt: 7 znaczników, kilka piłek. Przebieg ćwiczenia: Wyznacza- my dwa kwadraty np. A i B. Napastnik startuje w kierunku kwadratu A, trener podaje piłkę do zawodnika, kie- Ryc. 4 dy ten wbiega w kwadrat A, napastnik przyjmując piłkę nie zmienia kierunek biegu. Dopiero po wejściu do następ- nego kwadratu kieruje się do bramki i strzela.

Ćwiczenie 4 (ryc. 4).

Cel ćwiczenia: doskonalenie prowadzenia piłki z wykorzystaniem zwodu i strzału do bramki. Ilość zawodników: bramkarz, min. dwóch zawodników. Sprzęt: 2 wysokie znaczniki, kilka 3 piłek. B Przebieg ćwiczenia: Obrońca B porusza się tylko na linii pomiędzy dwoma znacznikami. Obrońca B rozpoczyna ćwiczenie podaniem piłki do napastni- 2 ka A, który po przyjęciu piłki ma za zadanie przeprowadzić ją pomiędzy znacz- 1 nikami omijając zwodem obrońcę i za- kończyć ćwiczenie celnym strzałem do A bramki.

Ćwiczenie 5 (ryc. 5).

Cel ćwiczenia: doskonalenie przy- Ryc. 5 jęcia piłki tyłem do bramki przeciwnika i prowadzenie jej z wykorzystaniem zwodu i strzału do bramki. Ilość zawodników: bramkarz, min. trzech zawodników. Sprzęt: 2 wysokie znaczniki, kilka piłek. Przebieg ćwiczenia: Obrońca B porusza się tylko na linii pomiędzy dwoma znacznikami. Zawodnik A rozpoczyna ćwiczenie podaniem piłki do napastnika B, który po przyjęciu piłki ty- łem do bramki wykonuje zwrot o 180 stopni z piłką i ma za zadanie przepro- wadzić ją pomiędzy znacznikami omi- 3 jając zwodem obrońcę i zakończyć C ćwiczenie celnym strzałem do bramki.

Ćwiczenie 6 (ryc. 6). B 2 Cel ćwiczenia: doskonalenie przy- jęcia piłki tyłem do bramki przeciwni- 1 ka w warunkach zbliżonych do meczu zakończone strzałem do bramki. A Ilość zawodników: bramkarz, min. trzech zawodników. Sprzęt: 4 wysokie znaczniki, kilka piłek. Przebieg ćwiczenia: Zawodnik A Ryc. 6 rozpoczyna ćwiczenie podaniem pił-

Trener Nr 2 (113) 2013 | V niezbędnik trenera VI Nr 2(113)2013 | Nr Ryc. 8 Trener B B 1 1 C 3 3 2 2 A A A B 1 2 3 3 Ryc. 7 Ryc. 9 ką pomiędzy znacznikami. znacznikami. pomiędzy ką pił- z B napastnika przejścia momentu do aktywny jest C Obrońca bramki. do strzałem ćwiczenie zakończyć i strony między znacznikami z lewej lub prawej po piłkę przeprowadzić się stara nie następ C, zawodnikowi piłki do stęp żebytak jednocześnieblokowaćją do przyjmuje i piłki który zagranej do wybiega B, napastnika do piłkę podaje trzech zawodników.trzech dzenia. prowaz - bramki do piłki uderzenia nie doskonale oraz obrońcą aktywnym z przeciwnika bramki do tyłem piłki cia łem dobramki. - strza ćwiczenie kończy i znacznikami kę w biegu przeprowadza ją pomiędzy pił- przyjmując 3), nr piłki (ruch A nika zawod- od podania wycho kolejnego do dzi i ćwiczenie poczynającego roz- do piłkę któ odgrywa przyjęcia bez ry B, napastnika do piłkę zagrywa dwoch zawodników. zprowadzenia.ki bramdo - piłki uderzenia doskonalenie oraz półobrotem z biegu w piłki jęcia przy czasie, odpowiednim w pozycję wodnik zpiłką. za- biegnie stronę którą w decyduje, (ruch nr 2), późniejbiegu z trenerpiłką kierunku zmiany wybór swobodny ma najpierw B Napastnik bramki. do piłki uderzeniem ćwiczenie po kończy czym znacznikami, pomiędzy płynnie i przejść biegu z piłką zmianę kierunku wykonać mógł żeby piłkę, opanować tak się stara i podania któ do wychodzi ry B, napastnika do piłkę zagrywa dwóch zawodników. zprowadzenia.ki bramdo - piłki uderzenia doskonalenie tyłem do orazpiłki przeciwnika bramki łem dobramki. - strza celnym ćwiczenie kończy nik napast obrońcę, zwodem Omijając napastnikowi. piłkę odebrać może miejscu tym w tylko obrońcaktóry C, czeka gdzie prostokąt oznaczony w wbiega i piłką z stopni 180 o zwrot wykonuje bramki do tyłem piłki ciu przyję po który B, napastnika do ki DLA ZAWODNIK PRZ Przebieg ćwiczenia: ćwiczenia: Przebieg piłek. kilka Sprzęt: 4znaczniki, zawodników: Ilość przyję poprawa ćwiczenia: Cel Ć Przebieg ćwiczenia: ćwiczenia: Przebieg piłek. kilka Sprzęt: 4znaczniki, zawodników: Ilość ćwiczenia: Cel Ć Przebieg ćwiczenia: ćwiczenia: Przebieg piłek. kilka Sprzęt: 4znaczniki, zawodników: Ilość Cel ćwiczenia: ćwiczenia: Cel Ć wiczenie 3(ryc. 9). wiczenie 2(ryc. 8). wiczenie 1(ryc. 7). Y K ŁADY W Y BRAN Ó W AMATOR poprawa wyjścia na wyjścia poprawa poprawa przyjęcia przyjęcia poprawa YCH rmaz min. bramkarz, rmaz min. bramkarz, rmaz min. bramkarz,

Ć aonk A Zawodnik aonk A Zawodnik aonk A Zawodnik WI Ó W C Z EŃ

------???????????????wkładka metodyczno-szkoleniowa nr 47

------VII Zawodnik Zawodnik A Zawodnik A Zawodnik Zawodnik A

bramkarz, min. bramkarz, min. bramkarz, min. Nr 2 (113) 2013 | EŃ poprawa poprawa przyję poprawa poprawa przyjęcia poprawa poprawa przyjęcia Z C W YCH Ó WI Trener Ć

3 tyczki, 2 znaczniki, kilka Y 3 tyczki, 2 znaczniki, kilkaznaczniki,pi- 2 tyczki, 3 kilkaznaczniki,pi- 2 tyczki, 3 YCH ONALN J AD S Ł K FE Y wiczenie 3 (ryc. 12). 3 (ryc. wiczenie wiczenie 1 (ryc. 10). 1 (ryc. wiczenie wiczenie 2 (ryc. 11). 2 (ryc. wiczenie BRAN Sprzęt: Przebieg ćwiczenia: Ć Cel ćwiczenia: Ilość zawodników: Sprzęt: Ć Cel ćwiczenia: Ilość zawodników: Sprzęt: Przebieg Przebieg ćwiczenia: Ć Cel ćwiczenia: Ilość zawodników: Przebieg ćwiczenia: Y DLA ZAWODNIK PRZ W PRO trzech zawodników. zawodników. czterech piłki tyłem do bramki na małej strzeni prze i dokładne jej podanie w inny sektor boiska oraz doskonalenie strza- łu do bramki bez przyjęcia piłki. cia piłki tyłem do bramki nika przeciw na małej przestrzeni z nym obrońcą aktywi dokładne jej podanie w inny sektor boiska oraz doskonalenie uderzenia piłki do bramki bez przyjęcia. daniem piłki do napastnika C, ten runek biegu (ruch nr 3) uderzyć pił- kę do małej bramki, następnie wbie ga pomiędzy tyczkami w pole karne - bram do strzałem ćwiczeniekończy i piłkiki- od zawod po dośrodkowaniu nika B. rozpoczyna ćwiczenie mocnym po w polu ograniczonym tyczkami stara się przyjąć piłkę i zmieniając kie trzech zawodników. łek, mała bramka. rozpoczyna ćwiczenie mocnym daniem po piłki do w napastnika polu C, ograniczonym tyczkami ten ra się przyjąć sta- piłkę i, zmieniając kierunek biegu (ruch nr 3), uderzyć piłkę do małej bramki, następnie biegnie (ruch nr 5) w pole karne i kończy ćwiczenie strzałem do bramki po dośrodkowaniu piłki od zawodnika B. piłki tyłem do bramki na małej strzeni prze i dokładne jej podanie w inny sektor boiska oraz doskonalenie strza- łu do bramki bez przyjęcia piłki. łek, mała bramka. rozpoczyna ćwiczenie mocnym daniem po piłki do w napastnika polu ograniczonym tyczkami C, stara ten się przyjąć piłkę i zmieniając kierunek biegu (ruch nr 3) uderzyć piłkę do ma- łej bramki, obrońca D utrudnia napast nikowi przyjęcie piłki. Następnie wbie ga pomiędzy tyczkami w pole i kończy karne ćwiczenie strzałem do bramki po dośrodkowaniu piłki od zawodnika B. Obrońca D jest aktywny do momentu uderzenia piłki przez napastnika do małej bramki. piłek, mała bramka. B B 6 6 Ryc. 11 Ryc. A A 1 1 7 7 B 2 3 3 2 6 5 8 8 A C C D 4 4 1 7 5 2 3 5 8 C 4 Ryc. 12 Ryc. Ryc. 10 Ryc. niezbędnik trenera VIII Nr 2(113)2013 | Nr Ryc. 14 A A Trener 1 1 D 3 3 A E 1 C C 2 2 4 4 8 6 3 F D 7 C 2 4 5 B B Ryc. 15 Ryc. 13 B nym wyjściu napastnika Czpolakarnego. nym napastnika wyjściu ponow po ćwiczenie kontynuuje B wodnik Za- strzałem. akcję kończy ważne) (bardzo piłki do rusza momencie odpowiednim w i obrońcy od się uwolnienia celu w biegu ku - kierun zmianę wykonuje C napastnik karne, pole w dośrodkowuje i 1) nr (ruch rysunku na jak znacznikami między piłkę prowadza dośrodkowaniu z bocznych sektorów po boiska. karnym polu w piłki atakowania mentu nia i urozmaicenia treningu indywidualnego. - wykorzysta do propozycji najciekawszych poszczególnychkilka zdaniem, moim Oto szkolenia. etapów do przypisywał nażerów profesjonalnymi również, trebędę nie więc amatorskim futbolu w napastnika gry do co oczekiwania, i inne są klubu każdego sowe mował) trener. Oczywiście, możliwości finan- wanie będzie jak takie zaplanował(zaprogra- gu, bo mamy gwarancję, że każde dośrodko trenin- czasu wykorzystanie efektywne szają Zwięk istotna. szalenie jest piłki podania go dokładne powtarzalność np. gdzie alnym, - indywidu treningu w pomocne być mogą które technologicznie, zaawansowane dzo ków. min. czterech zawodników. do środkowaniu zbocznych sektorów boiska. po karnym polu w piłki atakowania i obrońcy ków. zawodników.min. trzech min. sześciu zawodników. do środkowaniu zbocznych sektorów boiska. po karnym polu w piłki atakowania i obrońcy ka B kończąc ćwiczenie strzałem do bramki. dobramki. strzałem Bkończącćwiczenie ka st.i dostaje piłkę zagraną po 180 ziemi od zawodni- o zwrot robi potem bramki, do rza mo ude i ważne) piłki(bardzo do odpowiednim rusza mencie w C napastnik karne, pole w dośrodkowuje i 1), nr (ruch rysunku na jak znacznikami, między piłkę prowadza napastnika Czpolakarnego. napastnika wyjściu ponownym po ćwiczenie tynuuje Zawodnik akcję strzałem. B kon- ne), kończy waż- (bardzo piłki do rusza momencie nim odpowied- w i obrońcy od się uwolnienia celu w biegu kierunku zmianę wykonuje C napastnik karne, pole w dośrodkowuje i 1) znacznikami, między jak na (ruch rysunku nr piłkę przeprowadza D przeciwnika ograniu w napastnik Wy

tr Przebieg ćwiczenia: ćwiczenia: Przebieg S zawodników: Ilość od się uwolnienie ćwiczenia: Cel Ć ćwiczenia: Przebieg znaczni- 10 bramka, przenośna Sprzęt: bramkarzy, dwóch zawodników: Ilość ćwiczenia: Cel Ć Trenażery ćwiczenia: Przebieg znaczni- 10 bramka, przenośna Sprzęt: zawodników: Ilość od się uwolnienie ćwiczenia: Cel Ć korz przęt: wiczenie 5(ryc. 14). wiczenie 4(ryc. 13). wiczenie 6(ryc. 15). e nin y przenośna bramka, 10 znaczników. stani g yó njeseo momentu najlepszego wybór yó njeseo momentu najlepszego wybór u ó

w indy – to urządzenia, niektóre bar niektóre urządzenia, to – e tr widualn yó njeseo mo najlepszego wybór e na dwóch bramkarzy, bramkarzy, dwóch dwóch bramkarzy, bramkarzy, dwóch że aonk prze A Zawodnik aonk prze A Zawodnik aonk po A Zawodnik r ó y w m

------wkładka metodyczno-szkoleniowa nr 47 IX IX Nr 2 (113) 2013 |

Trener Informacje o produkcie Informacje w o Internecieprodukcie sanych punktach. Urządzenie powinno punktach. Urządzenie powinno sanych dać dużo radości zwłaszcza dzieciom i młodzieży podczas rywalizacji o naj- punktów. większą ilośc zdobytych www.kick-star.de na stronie W Ó

R - ŻE NA E W TR W Ó M NAPASTNIK M Y Przykład 2). 2 (fot. wymiarach o plandeka Interaktywna WIDUALN macja na wyświetlaczu nym o miejscu uderzenia piłki i przypi- - elektronicz - bram na zawieszenia do pracy) godz. (8 ce lub ścianie. Natychmiastowa infor 210x150 cm, zasilana akumulatorami - - Y IND U G ot. 2 ot. F NIN E W TR W YCH N C POMO Y ŁAD K Y Elastyczne Elastyczne pasy dzielące bramkę na Informacje w o Internecieprodukcie Przykład 1). 1 (fot. ot. 1 ot. PRZ kilka małych sektorów. Jeżeli z jakichś powodów w treningu napastnika za- braknie bramkarza, to przeprowadzić trening trener ze strzałem do może wykorzystującbramki,pasy, elastyczne które szybko i łatwo może zamonto www.sport-thieme.de na stronie wać wać na bramce i wymagać od - zawod ników uderzenia piłki w wybrane sek tory. F niezbędnik trenera nik w profesjonalnym futbolu. uderzeniaprzyjęciadopiłki,bardzo ważny wskaź informacji,np.czas,któryzawodnik potrzebuje od urządzeniastanieprzekazaćjestw wiele istotnych Oprogramowanie piłka.wystrzelona tego kolejna niksłyszy sygnał ściany,od którejz strony zostanie W momencie kiedy piłka wpada w „okienko”drat, któryzawodtrzebaw trafić piłką, wybiera komputer. siędopiero wystrzeleniupo automatu,piłkiz kwa jestwymiarach(o72 140x140 każdy)cmzapalają i jestosiem (podwakażdejna ześcian), kwadratów trudnego,kwadrat.wonynicautomatówNibyale wystrzelonąkę automatuz stara isiętrafić czer w ruszać się tylko w oznaczonym kole, przyjmując pił isku ze sztuczną trawą 14x14 m, zawodnik może ścipo mogli polscy trenerzy z niego skorzystać. Na bo czejmało prawdopodobne, aby w bliskiej przyszło dzowysokie koszty nabycia, miliona1ok. euro, ra barchciałbymktórewzględunie,naomówić. Ze www.cgoal.com www.kickomat.com rem jestwyjątkowo wysoka. trenaże tym z ćwiczenie na poświęconego su cza- wykorzystania Efektywność miejsce. dane żą- w dośrodkowuje idealnie zawsze wodnik” Tenrotacją.- „za i siłą częstotliwością, nowaną www.futbol-soccer.eu X tego trenażera. nośćuderzeńniewątpliwiepiłki to wielkieatuty różnorod i czasie krótkim powtórzeń w liczba Duża nogą. lub głową technikę uderzenia piłki formielince,wahadłanaw możemy doskonalić F ot. 5 Informacje Informacje o produkcie w Internecie na stronie Przykład 5(fot.Przykład 9,10). Urządzenie do wystrzeliwania piłek z zapla- z piłek wystrzeliwania do Urządzenie 4(fot.Przykład 7,8). Footbonaut– Informacje o produkcie w Internecie na stronie Informacje o produkcie w Internecie na stronie zawieszona jest piłka którym Urządzenie, w 3(fot.Przykład 3,4,5,6). Nr 2(113)2013 | Nr tak nazywatakostatniesię urządze Trener ------

F F ot. 4 ot. 3 F ot. 6 wkładka metodyczno-szkoleniowa nr 47 XI ot. 9 ot. F Nr 2 (113) 2013 | Trener

ot. 10 ot. F

ot. 8 ot. ot. 7 ot.

F F ???????????????????niezbędnik trenera 168 bramek w której zdobył w Ekstraklasie, z kolei popisał się nosem Snajperskim 10goli. jedynie Polski strzelił w reprezentacji F Tomasz XII r składają gry elementów trening i nauczanie się je sta szkolenia elementem ważnym kle niezwy rywa Dlatego mecz. wygrać niż aby le, bramek więcej strzelić ba prawdastara mówiąca, cjonuje trzeże dualności. suk o salizm zawodnika, wiadomo przecież, że uniweri rozwójwszechstronny na my tre w jakisku, naci dużego Mimo uwagę. pod brany być musi sportowego, awansowania poziomza na względu bez który nika, zawod osobniczej odrębności runek procesiewtreningowy uwzględnić wa cjalistycznych napastnika. spe zadań wykonywania do trzebnej po techniki opanowaniu niezbędnym po znaczy, To życia. roku 16 od stoso wany jest napastnika indywidualny trening że wynika, Europie w klubów różnych z zgromadziłem które macji, infor Z wyniki. lepsze posiadają- tym braki, cych zawodników drużynie w mniej im gry, poziom jest umiejętności, wyższy tym wyższe Im klasie. jej o świadczy i rangę drużynie nadaje ści umiejętno tych suma za- to wodników, umiejętności są piłkarskiej, żyny dru- gry poziomu wyznacznikiem nym ny 2004). organizacyjnych i technicznych- (Waż możliwości oraz no-metodycznych teoretyczkoncepcji- nowych się cych pojawiają- do form jego dosto sowywanie podopiecznych, na ływania oddzia- i działania własnego nienia uspraw sposobów trenera przez nie - poszukiwa ciągłe jest treningu sem P rankowski odsumowani ik nża et r, kóe funk której w grą, jest nożna Piłka musimy powyższym z związku W jedy nie choć głównym, Ponieważ proce kierowania cechą Istotną Nr 2(113)2013 | Nr cesach drużyny decydują indywi decydują drużyny cesach yh i n kształtowa na się cych ningu piłkarskim kładzie piłkarskim ningu e Trener ------

etapie sportowej kariery. etapie sportowej formyności i podtrzymaniu na każdym umiejęt własnych podnoszenie na ga przekonany,byłem drowłaściwa toże grałem których w klubach, w zajęć mą for tą z się później się Spotykając mie. pozio profesjonalnym na piłce rosłej do w karnym polu w zachowań bodę swo na mi pozwoliła nogi, lewej i wej pra- uwzględnieniem z piłkarską, niką tech- wszechstronną nad praca tonna - indywidual nym podejściem do zawodnika. Mono z się spotkałem junior, i trampkarz jako już Gostyń, Kani w skie piłkar kroki osią- pierwsze Stawiając się gnąć. mi udało co tym, a sa- memu), lub trenera opieką (pod pastnika na- nad dla koniecznymi pracą umiejętnościami indywidualną pomiędzy zależność dużą dostrzegam sportową formy sportowej. stabilizacjidomożeprzyczynićsię jego zawodnika treningu indywidualizacja pewno czynników,na wiele ma wpływ najwyższym poziomie przez napastnika mie. Na utrzymanie formy sportowej na pozio wyrównanym na grać czasu sie Tylko najlepsi potrafią w dłuższym okre w Austrii, gdzie został królem strzelców. właśnie indywidualne treningi mu jednak dały najwięcej sobą, między niły róż się niewiele odpowiedział,że jach gu strzeleckiego w poszczególnych kra treninporównanie o pytanie moje na GilewiczRadosławdatkowegowysiłku. umotywowanie słabe własne do częstopodjęcia do i drużyny z kolegów wu wpły stymulującego brak trzeba czyć zali zawodnik) (jeden ujęciu sycznym kla w pracy man sposobu tego kamentów pewnych do Oczywiście, alny. indywidu trening niż zakresie, tym szkolenia w formy efektywnej bardziej ma Nie napastników. skuteczności nie Analizując również moją karierę karierę moją również Analizując ------

ka toka konieczność. nia: pyta- wstępie we zadane na wiedzieć odpo jednoznacznie mogę wodnika, za- danego być i zespołu do dostosowany musi treningu takiego sywność intenrodzaj,- zakres, iż uwagę, pod rąc bio oraz doświadczenie własne pracy, a jk awęe n bak oa wy oraz bramkę na najwięcej jak lać strze treningowym mikrocyklu w nien powi- napastnik właśnie to meczowe, sytuacje odzwierciedlać byćskutecznyi ma trening jeżeli i, formacji danej cyfiki spe ze to Wynika indywidualnemu. wi treningo poddawani być szczególnie powinni bramkarz) (oraz pozycji tej na grający zawodnicy właśnie to gowym, trenin- procesie w iż tezy, do mnie nia - skła ale zawodników, pozostałych roli oczywiście to umniejsza Nie meczu. ku - wyni o przesądza często która bramką, częściej za skuteczne wykończenie akcji naj- końcu na odpowiada napastnik to pastnik obrońcą.jest pierwszym Jednak na- a bramkarzu, na już się zaczyna na ofensyw gra futbolu dzisiejszym w że oraz, mistrzów” drużynę pokona wsze za- mistrzowska „drużyna i zespołowa daniowe anietrening indywidualny. za- gry małe np. gwarantują to a czasie szybkim w zagrania wariantu lepszego wającego piłkę do zastosowania jak naj- rozgry zarazem zmusza i umożliwia ni sza ich liczba na ograniczonej przestrze zawodników.liczba Tylkowięk mała za właśnie tym o Decyduje skuteczny. tak będzie nie zawodników 2-3 formie nej izolowa- w przeprowadzony szkolenia) etapach początkowych w technicznych czysto umiejętności poprawy on tyczy do nie (jeżeli pomocników widualny indy trening porównania Dla obrońcą. czy bramkarzem z 1x1 pojedynek grać Wszyscy Wszyscy wiemy, że nożnapiłka to gra Podsumowując treści zawarte w tej w zawarte treści Podsumowując trening indywidualny napastni- indywidualny trening ------Warszawa 2004. Wyczynowy „Sport sportowego treningu metodyki na temat Rozważania Ważny Z., Warszawa 1997. piłki nożnej Trening Talaga J., Poznań 2007. piłki nożnej współczesnej Taktyka Stępiński M., Warszawa 1999. sportowego treningu Podstawy teorii Sozański H., greifer und zentrale An II Mittelfeldspieler Positionstraining Ralf P., Wrocław 1999. w piłkę nożną Nauczanie gry Panfil R. Żmuda W., Wrocław 2003. w piłkę nożną nauczanie gry Nowoczesne Paluszek K., 1-4-4-2 w systemie i bronienia atakowania Taktyka Stępiński M., Paluszek K., 2008. Training Fussball Mayer R., Warszawa 2009. zespołu seniorów koncepcji gry pod kątem młodzieżowych szkolenie grup Kapera R., 1998. część druga - Trening, Piłka nożna Żmuda W., Śledziewski D., Suchanowski A., Szwarc A., Przybylski W., Polakow G., Czerwiński J., Training DFB Fussball Czasopismo fachowe O Treinador, Revista Czasopismo fachowe PZPN Czasopismo fachowe piśmi Wy bran Trener

e .

nni , Łódź 2009.

, 2011. Torschuss

Taktyka,

e e

, 2011. ctwo , Gdańsk , ,

2011. , , ,

, ,

, , trening psychologiczny

z czym wcale nie było im łatwo, a następnie zdobyli wszystko, co było wygrania w Bun- deslidze niemieckiej i doprowadzili klub do finału Ligi Mistrzów, ulegając nieznacznie w finale Bayernowi Monachium 1:2. Pod- łożem tych sukcesów była przede wszystkim znakomita psychika piłkarzy, pozwala- jąca egzystować na najwyższym poziomie, w pracy pod wielką presją kariery indywidualnej i wyniku sportowego drużyny. Umiętności percepcyjne oraz umiejętności koncentracji na zadaniu, taktyce i strategii pracy Każdy piłkarz egzystuje w zespole tylko dlatego, że umie wkomponować się w filozofię gry szkoleniowca, prowadzące- go drużynę. Piłkarze, uciekając przed stresem meczowym, chcą usłyszeć od trenera konkretnie przedstawione zadania, jakie mają do wykonania. To pozwala na uło- żenie sobie planu gry i koncentrację na zadaniu i jego realizacji, a nie na własnej ja- kości gry. „Mecz może nie być piękny, ale chcemy go wygrać” – powtarzają często zawodnicy – z góry jakby zakłądając, że będą Łukasz Piszczek (z lewej) i Jakub Błaszczykowski w Borussii Dortmund grają mecze na najwyższym poziomie skupiać swoją uwagę na zadaniach taktycznych. Emocje meczowe powodują, że w ferworze walki zawodnik zapomina Osobiste marzenia i motywacje czu finałowym doszło do serii rzutów kar- o swoim zadaniu, zaczyna improwizować zawodnika, które powodują, nych, w której tak znakomicie bronił. i oddala się bardzo od planu gry nakreślo- że staje się on dla nas piłkarzem nego przez trenera. O ile wkomponowa- interesującym Styl i etykieta prywatnego życia ny jest w grę całej formacji, to koledzy mu W indywidualnej rozmowie z zawod- zawodnika oraz wpływ o zadaniach przypomną, ale często widzi- nikiem jesteśmy w stanie ocenić, czy pił- na jego zachowania środowiska, my, że zawodnik jest zmieniany nawet jesz- karz wciąż chce robić karierę indywi- w jakim przebywa na codzień cze przed przerwą, bo nie pamięta lub nie dualną i czy jego wyobrażenie o grze Kadrowicze najczęściej wywodzą się realizuje planu gry i tym samym dezorga- w tym właśnie zespole jest np. spełnie- z małych miejscowości i środowisk, które nizuje grę całego zespołu. Prowadząc Le- niem jego marzeń. Jeśli tak się dzieje, nie mają wiele wspólnego z ich przyszłym gię Warszawa w meczu z Interem Mediolan to możemy być pewni, że będzie miał stylem życia, popularnością czy statusem w europejskich pucharach, zmuszony by- motywację do pogoni za jak najlep- finansowym. Dlatego wielu z nich nie jest łem zrobić zmianę i wprowadziłem na bo- szym wynikiem zespołu oraz jest goto- w stanie ogarnąć poziomu popularno- isko zawodnika, który broniąc miał odpo- wy do wielu wyrzeczeń na rzecz pozy- ści oraz sposobu życia w nowym środo- wiadać za napastnika Interu o nazwisku Pie- tywnego wyniku. Im wyższy poziom bę- wisku, w jakim się znaleźli. Duże napięcia tro Fanna. Kiedy na minutę przed końcem dzie prezentował każdy z zawodników, psychiczne, wysokie kontrakty, codzienne dogrywki, wypisywałem już pięć nazwisk a dodatkowo, jeśli wciąż będzie zależało przebywanie na pierwszych stronach ga- piłkarzy, którzy jako pierwsi mieli wykony- dużej grupie piłkarzy na zrobieniu kariery zet oraz w mediach elektronicznych, po- wać rzuty karne, z boku boiska dośrodkował indywidualnej, to przełoży się to na lep- woduje dodatkowy stres i codzienną pre- Altobelli, a zupełnie nieobstawiony w polu sze wyniki osiągane przez zespół. Dlatego sję, która musi się stać najlepszą przyjaciół- karnym Fanna zdobył zwycięską bramkę dla w takiej sytuacji piłkarz staje się dla nas ką zawodnika, a nie jego wrogiem. Interu. Kiedy w szatni spytałem zawodnika, interesującym partnerem do współpracy. dlaczego nie wykonał powierzonego mu za- Predyspozycje psychiczne dania, odpowiedział z rozbrajającą szczero- Osobiste cele zawodnika, i emocjonalne do wykonywania ścią, że był w takim stresie, że zupełnie o tym które chce realizować stawianych przedzawodnikiem zapomniał. Takich przykładów mógłbym przy twojej pomocy szkoleniowej zadań treningowych i meczowych podawać wiele i wierzę, że każdy szkolenio- Gerard Houllier, wędrując po szczeblach oraz odporność emocjonalna wiec ma ich dużo, ale wszystkie one świad- swojej kariery trenerskiej, trafił do Liverpo- na stres i rywalizację w grupie czą o tym, jak wielką rolę odgrywa przygo- ol FC. Poszukując piłkarzy do swojego no- Nie zawsze jesteśmy w stanie ocenić, towanie psychiczne zawodnika do meczu wego zespołu, zainteresował się Jerzym czy aktualne predyspozycje psychiczne i umiejętność opanowania emocji. Dudkiem, który w tamtym czasie był piłka- i emocjonalne zawodnika pozwolą mu wy- rzem holenderskiego FC Feyenoord. Mimo konać zadania, jakie otrzymuje od trenera. Wytworzone dobre nawyki, że skauci Liverpoolu przez ponad pół roku Wielu młodych piłkarzy, którzy wyróżniali pomagające działać automatycznie

przyglądali się grze polskiego bramka- się w naszej Ekstraklasie, wyjechało zagra- w trudnych momentach gry rza, przed podjęciem ostatecznej decyzji, nicę, ale tylko nieliczni z nich potrafili zro- Jednym z ważnych elementów dzisiej-

Houllier zadzwonił do mnie i ponad godzi- bić międzynarodową karierę. Trzech repre- szego futbolu, jest automatyzacja działań nę rozmawialiśmy o Jurku jako człowieku, zentantów naszego kraju: Łukasz Piszczek, nie mówiąc ani słowa o jego klasie spor- Kuba Błaszczykowski i Robert Lewandow- towej. Na podstawie tej rozmowy Houl- ski, doprowadzili klub niemiecki Borussię Kiedy w szatni” spytałem zawodnika, dlaczego lier stworzył sobie portret psychologiczny Dortmund do finału Ligi Mistrzów, znako- Jurka. Było to dla niego tak samo ważne, micie radząc sobie z codzienną presją, jaka nie wykonał powierzonego mu zadania, a może nawet ważniejsze od oceny jego towarzyszy piłkarzowi, grającemu za gra- klasy sportowej. Byłem selekcjonerem re- nicą. O ile ich umiejętności piłkarskie były odpowiedział z rozbrajającą szczerością, że był prezentacji Polski, a Dudek był moim pod- znane – i dzięki nim przede wszystkim mie- stawowym bramkarzem. FC Liverpool po- li możliwość otrzymania kontraktów w tak w takim stresie, że zupełnie o tym zapomniał zyskał Dudka, a on wybronił dla angielskie- dobrym klubie – to wygrali najpierw rywa- go klubu puchar Ligi Mistrzów, kiedy w me- lizację o podstawowe miejsce w zespole,

Trener Nr 1 (112) 2013 | 19 piłkarzy. To pozwala na przyśpieszenie gry Jerzy Dudek i stanowi zaskoczenie dla przeciwnika. Do- w finale Ligi bre nawyki pozwalają piłkarzom wycho- Mistrzów dzić zwycięsko z najtrudniejszych opresji w Stambule w grze. Bramkarz, nurkując pod nogi prze- udowodnił, ciwnika w sytuacji 1 na 1, zostawia często że potrafi wyjść jedną rękę uniesioną i właśnie, w tę rękę zwycięsko trafia piłka, kiedy atakujący piłkarz stara się z największej lekko podrzucić ją ponad leżącym na mu- opresji. Jego rawie bramkarzem. Jerzy Dudek w finało- Liverpool wym meczu Ligi Mistrzów obronił strzał pokonał z bliskiej odległości i dobitkę Andrija Szew- w rzutach karnych czenki z czterech metrów, kiedy intuicyj- AC Milan nie wyciągnął rękę, zasłaniając róg bramki i broniąc potężnie uderzoną piłkę. Ta obro- na naszego reprezentacyjnego bramkarza, poprzedzająca rzuty karne i słynny‚“Dudek dance‘‘, jest często pokazywana w uryw- kach filmowych, jako kluczowe momenty z tamtego meczu. Kiedy zapytałem Dud- ka, jak obronił ten strzał i dobitkę, odpo- wiedział, że nawet nie widział piłki, bo uderzenie było z bliskiej odległości i piekielnie mocne, zadziałał więc intuicyjnie i pomógł jedynie szczęściu, reagując w ten sposób.

Pozytywny wpływ na grupę i sposób komunikacji interpersonalnej piłkarza Piłka nożna jest grą zespołową i dlatego w każdej sytuacji sprawą nadrzędną jest dobro i wynik drużyny. Dlatego nale- ży stworzyć wspólnotę celów w zespole i drużynę, w której relacje między piłka-

rzami, trenerem i jego sztabem odgrywa- ją ważną, pozytywną rolę w tworzeniu kul-

tury sukcesu. Zachowanie piłkarza, jego reakcje i umiejętność wkomponowania się w zespół to jedna z tych niewiadomych, które dla trenera są wielką zagadką w mo- Houllier zadzwonił” do mnie i ponad godzinę Francuzi pod wodzą Aime Jacques zdo- mencie wprowadzania nowego gracza do byli mistrzostwo świata bez powoływania drużyny. Stara przypowieść angielskich tre- rozmawialiśmy o Jurku jako człowieku, do drużyny Erika Cantony czy Franka Gino- nerów mówi, że jeśli w zespole jest osoba, li. Byli to najlepsi piłkarze francuscy w tam- która wpływa negatywnie na grupę, to lenie mówiąc ani słowa o klasie sportowej. Tak tym czasie, ale mocni egocentrycy, trud- piej pozbyć się jej rok wcześniej, niż dzień ni do podporządkowania swojego talentu za późno. stworzył sobie portret psychologiczny Jurka dla potrzeb grupy. Selekcjoner reprezentacji Francji dokonał ryzykownego wyboru i postawił na zespołowość kosztem błysko- tliwości i talentu obu wymienionych pił- karzy. Francuzi zdobyli mistrzostwo świa- ta i udowodnili, że potrafili stworzyć zespół z piłkarzy, którzy wszystkie swoje umiejęt- ności umieli podporządkować filozofii trenera i znaleźć wspólną drogę do sukcesu. Odwaga zawodnika uwidaczniająca się w trudnych momentach meczowych Odwagę u piłkarzy można już zauważyć podczas pierwszej selekcji. Jedne dzieci są aktywne w grze, nie unikają kontaktu z pił- ką i przeciwnikiem, inne raczej wolą popa- trzeć na akcję z boku i włączyć się do gry, kiedy w strefie ich działania będzie luźniej. Analizując wyniki drużyn, które prowadzi- my, bierzemy pod uwagę również statysty- ki wskazujące, którzy piłkarze zdobywają Pomimo tego, najważniejsze bramki dla zespołu. To waż- że Aime Jacques na statystyka, pokazująca którzy zawod- nie zabrał nicy nie boją się brać na swoje barki od- na mistrzostwa powiedzialności za wynik meczu w trud- świata nych momentach. To ważne na kogo tre- w 1998 roku ner może liczyć, kiedy jest ciężko i robiąc Erika Cantony takie analizy, czasem możemy dojść do za- i Franka Ginoli, skakujących wniosków. Czy podczas wpro- Francuzi zdobyli wadzania nowych zawodników do zespo- złoty medal łu jesteśmy w stanie powiedzieć, czy wpro- engel

20 | Nr 2 (113) 2013 Trener trening psychologiczny

wadzamy odważnego piłkarza, który ma karny z bramkarzem, rozgrywa się między ry i wady psychologiczne swoich zawodni- wszelkie potencjalne możliwości, aby stać nimi w sferze psychologicznej. Nie wszy- ków, aby skutecznie reagować podczas za- się liderem drużyny, czy raczej piłkarza, scy dają sobie z tym radę, chociaż ciężko wodów. Częściej zdejmujemy z boiska za- który swoją karierę woli oprzeć, uzupełnia- jest się im do tego przyznać. wodnika po otrzymaniu żótej kartki, któ- jąc poczynania kolegów. Na to pytanie od- ry ławiej ulega emocjom, aniżeli piłkarza powiedź dostaniemy dopiero po kilku waż- Podsumowanie zrównoważonego, który nie ulega zbytnio nych meczach. Psychika zawodnika odgrywa bardzo presji meczu. ważną rolę i musi być przygotowywana Umiejętność koncentracji w grze pod Umiejętność kontroli emocji do wielkich wyzwań w równym stopniu, wielką presją wyniku i na dużym zmęcze- pod dużą presją meczu i wyniku jak jego organizm. Prócz treningu ciała, Michał Żewłakow niu jest kluczowa w przygotowaniu zawod- W finale MŚ 2006 spotkały się repre- musimy dbać o trening duszy piłkarzy, bo był bardzo nika do wielkich meczów. Zawodnik rozko- zentacje Francji i Włoch. Olbrzymia pre- ma to taki sam pozytywny lub negatywny odporny jarzony nie jest w stanie reagować skutecz- sja wyniku, jaką odczuwał kapitan Fran- wpływ na wyniki naszej pracy. Piłkarz słaby psychicznie. nie oraz zapamiętać zadań koniecznych cuzów Zinedine Zidane, była nie do wy- psychicznie nie zrobi wielkiej kariery spor- W kadrze dla realizacji planu gry. Pamiętać musimy, trzymania. Francuz ogłosił, że jest to jego towej. Natomiast odwrotnie – silny psy- Jerzego Engela że to nasza psychika, nasze emocje i nasze ostatni mecz w reprezentacji. Cała Fran- chicznie zawodnik, mimo że może nie mieć zawsze strzelał reakcje muszą być kontrolowane w pierw- cja wpatrzona była w swojego idola z wia- rzuty karne rą w zdobycie mistrzostwa świata. Piłkarz nigdy wcześniej nie miał żadnych wpadek emocjonalnych. Tymczasem w tym meczu dał się wyprowadzić z równowagi i na słowne prowokacje jednego z obrońców, odpowiedział uderzeniem głową w pierś włoskiego piłkarza. Czerwona kartka i naj- większy idol futbolu francuskiego musiał opuścić boisko. Takich przykładów jest bardzo wiele, łącznie z wykonywaniem rzutów karnych przez gwiazdy światowego formatu. Na- wet Michel Platini i Kazimierz Deyna nie- skutecznie wykonali swoje jedenastki w fi- nałach mistrzostw świata. Mogę podać trzy przykłady z mojej kariery trenerskiej. Podczas meczu eliminacyjnego MŚ 2002, prowadziliśmy na boisku w Kijowie 3:1 z reprezentacją Ukra- iny. Stwarzaliśmy sobie kolejne sytuacje bramkowe i po jednej z akcji w polu karnym sfaulowany został Emmanuel Olisa- debe. Sędzia podyktował jedenastkę, do wykonania której wyznaczony był solidnie strzelający rzuty karne, a przede wszystkim bardzo odporny emocjonalnie Mi- chał Żewłakow. Jednak grający w ataku Andrzej Juskowiak, który zdobył dla naszej reprezentacji 13 bramek, poprosił ka- pitana, aby dać mu wykonać tę jedenstkę (chciał przełamać tę pechową 13-tkę). Ka- pitan się zgodził i Juskowiak podjął się roli egzekutora. Strzelił nieprecyzyjnie, bramkarz strzał obronił i ani wynik się już nie zmienił, ani Andrzej się nie przełamał. Dru- ga sytuacja miała miejsce podczas meczu eliminacyjnego z Armenią, w Warszawie, kiedy dość długo utrzymywał się wynik

0:0 i po faulu na Pawle Kryszałowiczu sę- dzia podyktował rzut karny dla naszej reprezentacji. Tym razem już wyznaczony Michał Żewłakow strzelił nie do obrony, otwierając wynik. Mecz zakończył się naszej kolejności, bo tak, jak my obserwuje- Kapitan się zgodził” i Juskowiak podjął się roli szym wysokim zwycięstwem 4:0. Trzeci my piłkarzy, tak zawodnicy obserwują nas. przypadek miał miejsce podczas finałów egzekutora. Strzelił nieprecyzyjnie, bramkarz Jakże często widzimy szkoleniowców usu- MŚ w Korei. Podczas treningów najlepiej wanych z boiska przez sędziów, bo nie są rzuty karne wykonywał Maciej Żurawski strzał obronił i ani wynik się już nie zmienił, w stanie utrzymać na wodzy swoich emo- i to on był wyznaczony do strzelania jede- cji. Równie często widzimy trenerów, któ- nastki. Taka możliwość zdarzyła się w me- ani Andrzej się nie przełamał rzy nie reagują w trakcie meczu i nie poma- czu przeciwko USA. Żurawski podszedł do gają drużynie, bo nie potrafią odczytać sy- jego wykonania i strzelił na tyle niepre- tuacji i stanu, w jakich znajdują się ich pił- cyzyjnie, że bramkarz ten strzał obronił. karze. Ranga meczu i presja wyniku cał- W każdej z tych sytuacji, jak również w ty- tak wielkiego talentu, jak inni, może być kowicie burzy ich racjonalność myślenia. siącach innych podobnych zdarzeń, kie- wkomponowany w zespół i nawet stać się Dlatego trenujmy sami siebie, pamięta- dy piłkarze najwyższej klasy wykonywa- jego liderem lub kapitanem. Wprowadze- jąc, że jeśli chcesz motywować innych, to li rzuty karne, decydującym elementem nie do zespołu piłkarza niezrównoważo- przede wszystkim sam musisz być znako- o ich skuteczności była psychika zawodni- nego emocjonalnie jest zawsze ryzykiem, micie zmotywowany i jeśli będziesz chciał ka. Technicznie, fizycznie i taktycznie byli bo nigdy nie wiadomo, kiedy zareaguje on wytworzyć harmonię stanu psychicznego przygotowani znakomicie do meczów, w sposób, który może w ważnym momen- u zawodników, to sam musisz być osobą ale pojedynek piłkarza, uderzającego rzut cie osłabić drużynę. Trener musi znać walo- wewnętrznie zrównoważoną.

Trener Nr 2 (113) 2013 | 21 Varsovia Football System U-10

Nasz własny system szkolenia zainspi- Istotną kwestią jest celowość podej- Adam rowany został rozwiązaniami stosowany- mowanych działań. Nawet najlepsze Kucharczyk mi w innych krajach. Są to między innymi: środki i metody treningowe tracą na Trener koordynator U-10 Anglia – mikrocykl doskonalenia znaczeniu, jeśli stosowane są w oder- techniki, waniu od założonej misji i celów. Austria – treningi indywidualne, Varsovia Football System U-10 to Francja – system obwodu stacyjnego, koncepcja szkolenia piłkarskiego dzie- Hiszpania – gry z założeniami, ci do 10. roku życia, czyli do trzeciej kla- Holandia – małe gry, sy szkoły podstawowej. Niemcy – koordynacja, Opisywane rozwiązania stosowa- Wprowadzenie Włochy – taktyka indywidualna. ne są w Varsovii od kilku lat. Nabyte Wewnętrzny system szkolenia pił- Zaczerpnięte z różnych krajów po- doświadczenia są dla nas motywacją ki nożnej Varsovia Football System mysły dotyczą zarówno sposobu szko- i dają podstawę, by wierzyć, że idziemy U-10 ujednolica standardy treningowe lenia, jak i akcentów treningowych. w dobrym kierunku. w najmłodszych grupach UKS Varsovia Koncepcja VFS U-10 opracowana (kategorie F2, F1 i E2). została na bazie „Systemu organiza- Misja UKS Varsovia: VFS U-10 opracowany został na pod- cji szkolenia dzieci i młodzieży piłkar- – wychowanie i wyszkolenie profe- stawie między inymi obserwacji i ana- skiej w Polsce” oraz wieloletnich do- sjonalnego zawodnika, lizy europejskich systemów szkolenia. świadczeń trenerów naszego klubu. – współpraca ze społecznością lokal- Nie są to jednak gotowe wzorce prze- Uwzględnia ona wiele czynników, ną w zakresie wychowania dzieci i mło-

niesione na nasz grunt. Zostały w nim między innymi poziom sprawno- dzieży poprzez sport. uwzględnione uwarunkowania doty- ści fizycznej dzieci, liczba boisk oraz Sformułowane cele stanowią pod-

czące możliwości infrastrukturalnych, możliwości organizacyjne, a nawet stawę przy ocenie działalności nasze- finansowych i organizacyjnych klubu strefę klimatyczną, w jakiej znajdu- go klubu. Misja i cele stanowią wielko- Varsovia. je się Polska. ści orientacyjne, do których dobierane Tem nus vent” vendes idenimil inusant emossit atiam, etur, aut haribus.

Dam, sam re, estrum nim doloria volorro vel et

fugiate pro venistium saniam, quam aut Wychowankiem” Varsovii jest obecnie najlepszy polski piłkarz – Robert Lewandowski. W klubie ze Śródmieścia Warszawy trenował siedem lat. kucharczyk

22 | Nr 2 (113) 2013 Trener piłkarskie początki Varsovia Football System U-10

Współpraca ze społecznością lokalną w zakresie wychowania dzieci i młodzieży poprzez sport Klub Varsovia czynnie włącza się w działania promujące aktywność fi- zyczną dzieci w Warszawie. Wierzy- my, że rywalizacja sportowa jest skutecznym środkiem budowania postaw prozdrowotnych oraz prawidłowych więzi i zachowań społecznych. Organizowane przez nas przedsię- wzięcia, takie jak: „Przedszkole strzela gole”, „1, 2, 3 strzelasz Ty”, „UEFA Gras- sroots Day”, „Zima w Mieście”, „Lato w mieście”, „Od zabawy do sportu”, „Warszawska Olimpiada Młodzieży” oraz turniej piłkarski „Graj jak Robert Lewandowski” – upowszechniają sport, jako atrakcyjną formę spędzania czasu wolnego. Są one także traktowane w celach wizerunkowych, promocji marki klubu Varsovia. Zdecydowana większość chłop- ców zapewne nie zostanie w przyszło- ści drugim Lewandowskim czy Mes- sim. Cały czas należy mieć tego świa- domość i pamiętać, że czas poświęco- ny dziecku nie jest czasem straconym. Cele VFS U-10: – nabór, – selekcja wstępna, Fot. 1 – kształtowanie ogólnej sprawności fizycznej, – nauczanie podstaw techniki pił- karskiej, są odpowiednie działania przez nas po- tym względem lepiej jest grać przeciw- – nauczanie podstaw taktyki indywi- dejmowane. ko wyrównanym lub silniejszym druży- dualnej, nom, niż wygrywać mecze w stosunku Wychowanie i wyszkolenie dwucyfrowym. W polskich warunkach profesjonalnego zawodnika możliwość gry z dobrymi zespołami Jednym z założeń działalności na- często związana jest z przejściem eli- szego klubu, jest wyszkolenie spor- minacji lub osiągnięciem wcześniej do- towca, który w przyszłości będzie grał brych wyników sportowych. Zwycię- w piłkę na poziomie zawodowym. stwa sportowe drużyny nie mogą stać W tym miejscu należy zwrócić uwa- się celem samym w sobie, gę, że wyniki sportowe osiągane przez – ukształtowanie profesjonalne- drużyny młodzieżowe, nie są najważ- go zawodnika, oprócz odpowiednie- niejsze. Bardzo ważna jest edukacja, go procesu szkoleniowego, zależy od zarówno dzieci, jak i rodziców, dotyczą- wielu innych czynników. Są to m.in. ca tego tematu. Należy także pamiętać predyspozycje genetyczne, charakter, o kilku czynnikach z tym związanych: środowisko wychowawcze, a także po – wizerunek drużyny, niestety, czę- prostu szczęście. sto postrzegany jest na podstawie Wychowankiem Varsovii jest obec- osiąganych wyników sportowych. Do- nie najlepszy polski piłkarz – Robert tyczy to szczególnie rodziców, którzy Lewandowski. W klubie ze Śródmieścia przyprowadzają swoje dzieci do klubu. Warszawy trenował siedem lat. Mamy Kwestia, czy ktoś będzie w przyszłości nadzieję, że za jakiś czas będziemy mo- ukształtowanym, profesjonalnym za- gli cieszyć się kolejnym słynnym pił- wodnikiem, jest sprawą zbyt odległą karzem, który zaczynał swoją karierę w czasie. Małe prawdopodobieństwo w naszym klubie. Mamy w sobie jednak osiągnięcia omawianego celu sprawia, dużo pokory i pamiętamy, że tylko nie- że dla rodzica liczy się, na jakim pozio- wielki ułamek procenta chłopców speł- mie jego syn gra tu i teraz, nia marzenia zostania zawodowym fut- – gra w konfrontacji z najlepszymi bolistą. Dlatego w pracy z dziećmi rów- piłkarsko drużynami, odbierana jest nie istotny jest dla nas drugi kierunek jako cel szkoleniowy. Dla trenera pod działalności naszego klubu. Fot. 2. Piętnastolatkowie

Trener Nr 2 (113) 2013 | 23 podania przyjęcia prowadzenia zwody uderzenia – podeszwą stopy – podeszwą stopy – podeszwą stopy – pojedynczy – zewnętrznym – wewnętrzną – wewnętrzną – zewnętrznym coerverowski podbiciem częścią stopy częścią stopy podbiciem – z przełożeniem – prostym podbiciem nogi nad piłką – zewnętrznym podbiciem – zewnętrznym podbiciem – wewnętrznym podbiciem Zidane – sytuacyjnie nożycami Ryc. 1

1 x 1 – nauczanie podstaw taktyki zespo- UKS Varsovia inicjuje szereg dzia- łowej. łań promocyjno-organizacyjnych, aby Wymienione cele podane są w uję- zwiększyć liczbę dzieci chcących tre- ciu szkolenia od 7. do 10. roku życia. nować piłkę nożną w naszym klubie. Realia często są takie, że chłopcy przy- Są to m.in.: chodzą do Varsovii również w wieku 8 – program „Przedszkole strzela gole”, i 9 lat. Nie przechodzą oni całego trzy- – program dla 6-latków „1,2,3 strze- 1 letniego procesu treningowego. lasz Ty”, Podane cele szkoleniowe są wyznacz- – program dla 7-9-latków „Od zaba- nikiem dla trenera, jaką wiedzą powi- wy do sportu”,

nien obdarzyć swoich podopiecznych. – turniej piłkarski „Graj jak Robert Le- 1 wandowski”,

Nabór Do Varsovii przyjmowani są wszyscy chłopcy do 10. roku życia zaintereso- Wyniki sportowe” osiągane przez drużyny wani trenowaniem piłki nożnej. Przy naborze nie są prowadzone młodzieżowe, nie są najważniejsze. żadne testy sprawnościowe, decydują- 2 x 2 ce o tym, czy dziecko może być przy- Bardzo ważna jest edukacja, zarówno dzieci, jęte do klubu czy nie. Taki komunikat przedstawiony jest na stronie interne- jak i rodziców, dotycząca tego tematu towej klubu w zakładce „Dla rodzica”.

1 2

3 x 3

3 1 2 2 1 3

Fot. 3 Ryc. 2 kucharczyk

24 | Nr 2 (113) 2013 Trener piłkarskie początki

– współpraca z nauczycielami wy- 4 x 4 chowania fizycznego w: SP nr 209 (Bie- lany), SP nr 42 (Targówek), SP im. św. Franciszka (Mokotów) oraz SP nr 210, SP nr 75, SP nr 12 i innymi szkołami ze Śródmieścia. 2 1 Selekcja wstępna 1 W żadnym klubie i w żadnym kra- 3 4 2 4 3 ju nie opracowano w 100% skutecz- nego sposobu selekcji dzieci do pił- 3 4 2 4 3 ki nożnej. Nie trzeba daleko szukać przykładu. Wielkie warszawskie klu- 1 2 1 by nie poznały się na talencie Lewan- dowskiego. W profesjonalnych akademiach na całym świecie selekcja prowadzona jest na podstawie predyspozycji szyb- kościowych, budowy somatycznej, obserwacji umiejętności piłkarskich. Do 5 x 5 selekcji i naboru zaangażowane są rze- sze skautów i sztaby szkoleniowe z za- pleczem medycznym włącznie. Można 4 5 przez to zwiększyć prawdopodobień- 5 stwo, że szkolony chłopiec zostanie zawodowym piłkarzem. Wstępna selekcja najbardziej uzdol- 3 4 nionych dzieci osiągana jest m.in. dzię- 3 ki programowi Varsovia Pro. Są to do- 2 datkowe zajęcia treningowe dla naj- 2 bardziej perspektywicznych zawodni- ków z każdej grupy wiekowej. 1 1 Wybór do tego programu opiera się na doborze intuicyjnym trenera i trenera koordynatora. Podstawowe kryteria doboru do Varsovia Pro dotyczą predyspozycji szybkościowych i koordynacyjnych zawodników. Dużą rolę odgrywa doświadczenie trenerów, 6 x 6 którzy obserwują i wybierają z danej grupy zawodników najbardziej utalentowanych. Aby zminimalizować praw- dopodobieństwo powstania grupy 5 „zdolnych niesłusznie odrzuconych”, 6 5 6 wybór chłopców objętych dodatko- wym szkoleniem odbywa się co dwa tygodnie. 4 4 Egzaminy sprawnościowe i piłkar- 2 skie do klasy sportowej, także są ele- 3 2 mentem selekcji osób rokujących przy- 3 szłe sukcesy sportowe. 1 1

W klubie Varsovia możemy opie- rać się na tzw. modelu mistrza. Robert Lewandowski nie imponował za mło- du warunkami fizycznymi. Nie od zawsze był najszybszy i najlepszy. Jednak szybko się uczył, był ogólnie sprawny 7 x 7 fizycznie. Miał możliwość gry ze -star szymi. Jego percepcja rozwinęła się na wyższym poziomie niż u rówieśni- 7 7 ków. Również leptosomatyczna budowa ciała Roberta jest dla nas wska- zówką do zwracania uwagi na zawod- 6 ników o takich parametrach antropo- 4 6 logicznych. 5 2 5 2 3 Ważną kwestią jest wiek biologicz- 4 3 ny, który nie zawsze pokrywa się z wiekiem kalendarzowym. Nie zawsze ten 1 1 wysoki, który najmocniej strzela jest najbardziej perspektywiczny. Najwięk- sze sukcesy w młodym wieku uzysku- ją dzieci wcześnie dojrzewające, w latach późniejszych dominują rówieśni- cy rozwijający się normalnie (dłuższa kariera). Ryc. 3

Trener Nr 2 (113) 2013 | 25 na, związana z siedzeniem przed kom- puterem, to także problemy współcze- snego świata. Taki stan rzeczy sprawia, że na treningach poświęca się czas na kształ- towanie ogólnej sprawności fizycznej, która jest dopiero bazą do trenowania sprawności ukierunkowanej i piłkar- e skiej. Takie są realia, że trener dla swoich podopiecznych musi być także na- uczycielem wf, czyli uczyć ich podstawowych ćwiczeń oraz zasad zabaw i gier ruchowych. Sprawność fizyczna rozwijana jest podczas procesu treningowego za po- mocą: – zabaw ruchowych, – ćwiczeń koordynacji, – gier zespołowych.

Odwołujemy się również do naszego „modelu mistrza” i wprowadzamy zajęcia judo, jako sport uzupełniający w okresie zimowym. Lepsza sprawność motoryczna dzieci powoduje, że nabierają one pew- ności siebie. Jest to niezwykle istotne jako aspekt społeczny w środowisku klasowym i szkolnym, w którym dzieci w tym wieku przebywają wiele godzin dziennie. Doceniają to także rodzice, którzy dostrzegają fakt, że ich dzieci lepiej funkcjonują we wspomnianych środowiskach. Zawodnicy przechodzący do na- Ryc. 4 stępnego etapu szkolenia VFS U-12

Filozofią naszej działalności trenerskiej jest wychowanie „przyszłego mistrza”, a nie dziesiątków „mistrzów” w kategoriach młodzieżowych. 1. Zabawa ożywiająca W turniejach i w większości meczów kontrolnych Varsovię reprezentują wybrani przez trenera chłopcy. 3. Przy powołaniach wymagana jest 2. Ćwiczenia duża rozwaga. Należy pamiętać, że KOORDYNACJA oswajające chęci (motywacje) znacznie maleją z piłką w sytuacji, kiedy dziecko po raz kolejny jest pomijane w kompletowaniu składu na dane zawody sportowe. Jest to oczywiście element selekcji natural- 4. nej, ale należy zmniejszać ryzyko po- Gra 1 x 1 wstania grupy „zdolnych niesłusznie odrzuconych”.  30’  Kształtowanie ogólnej 5. 6. sprawności fizycznej Ćwiczenia Jednym z głównych celów VFS U-10 Gry z założeniami techniczno- jest kształtowanie sprawności fizycznej taktyczne ogólnej i specjalnej. Dzieci przychodzące do Varsovii po- chodzą z różnych środowisk. Mamy względnie dużo dzieci (około 30%) 7. z rodzin tzw. niepełnych. Małe gry 60’ Chłopcy z naszego klubu, do 10 roku   uczą się w różnych szkołach podstawowych. W placówkach tych z różnych względów jest odmienny poziom wy- 8. Gra szkolna 8. Gra szkolna chowania fizycznego. Bardzo często zajęcia sportowe prowadzą nauczy- cielki edukacji wczesnoszkolnej, któ- 9. Ćwiczenia uspokajające re nie są specjalistkami wychowania fizycznego. Również poziom zaangażo- wania samych wuefistów pozostawia 10. Feed-back  90’ wiele do życzenia. Zaplecze sportowe  podstawówek także jest dalekie od ide- ału. Nadwaga i niska aktywność fizycz- Ryc. 5 kucharczyk

26 | Nr 2 (113) 2013 Trener piłkarskie początki

Ryc. 4a

Ryc. 6 dań, przyjęcia, prowadzenia, dryblingu i uderzenia piłki (ryc. 1 – str. 24). 1 Doprecyzowanie poszczególnych 1 celów i założeń będzie ulegało ewalu- acji w VFS. 1 Nauczanie podstaw taktyki indywidualnej Nauczanie z zakresu taktyki indy- 1 widualnej obejmuje znajomość zasad w grach: 1 x 1, 2 x 2, 3 x 3 (ryc. 2 – str. 24).

– oraz w grze w przewadze liczebnej:

1 x 2; 2 x 3; 1 x 3.

Ryc. 7 Różnymi metodami wpajane są nawyki: – atakowania – szeroko, poddawani są ocenie na postawie Mię- Do Varsovii ” przyjmowani są wszyscy chłopcy – obrony – wąsko. dzynarodowego Testu Sprawności Fi- zycznej. do 10. roku życia zainteresowani trenowaniem Treści nauczania taktyki dotyczą po- jęć boiskowych: „do przodu”, „do tyłu”, Nauczanie podstaw piłki nożnej. Przy naborze nie są prowadzone „do boku”, „po linii”, „od linii”, „nie na techniki piłki nożnej raz”, „dalsza noga”, „krótki rożny”, długi Nauczanie z zakresu techniki obej- żadne testy sprawnościowe rożny”, „pierwsza piłka”, „wsteczna pił- muje opanowanie umiejętności: po- ka”, „wolne pole”, „linia piłki”.

Fot. 4

Trener Nr 2 (113) 2013 | 27 3. 6. nej, zdolność równowagi, zwrotność 2. 5. motoryczną, czucie rytmu. Ćwiczenia Gry Ćwiczenia Proces kształtowania tej cechy moto- KOORDYNACJA oswajające z założeniami techniczno- rycznej przebiega dwukierunkowo. Z jed- z piłką taktyczne nej strony nauczą się nowych i coraz bardziej złożonych ruchów, az drugiej należy doskonalić poznane ćwiczenia, zmienia- jąc ich strukturę czasowo-przestrzenną. Środki kształtujące koordynacyjne 4. 7. zdolności motoryczne podczas trenin- Gra 1 x 1 Małe gry gów VFS U-10 to: a) ćwiczenia na drabince koordynacyjnej, b) ćwiczenia na skakankach, d) ćwiczenia z podrzucaniem i chwy- Ryc. 8. taniem piłek, Nauczanie podstaw cych dostępne są na: http://vimeo. e) Life Kinetik, taktyki zespołowej com/38499296 g) ćwiczenia gimnastyczno-akroba- Nauczanie z zakresu taktyki ze- tyczne. społowej obejmuje znajomość zasad Ćwiczenia oswajające z piłką (fot. 3) ustawienia w grach: 4x4, 5x5, 6x6, 7x7 Przykładowe środki treningowe sto- Gra 1x1 (ryc. 3 – str. 25). sowane jako ćwiczenia oswajające z pił- Umiejętność gry 1x1 ma zasadni- ką w VFS to: cze znaczenie w piłce nożnej. Nie jest TRENING ona celem samym w sobie, ale pozwa- Budowa jednostki treningowej a) zabawy bieżne z piłką, la stworzyć przewagę liczebną w danej (ryc. 4 – str. 26). b) wyścigi rzędów z piłką, strefie, utrzymać się przy piłce lub dalej c) różne rodzaje żonglerki piłką, zdobywać pole gry. Struktura treningu (ryc. 5 – str. 26). d) Van Dijk Method, Nauka gry 1x1 wg VFS obejmuje na- e) Peter Schreiner System – PSS, ukę bronienia i atakowania oraz zawie- Konspekt jednostki treningowej f) ćwiczenia rytmiczne z klaskaniem, ra obszary z zakresu rywalizacji frontal- (ryc. 4a) g) Soccer Aerobic, nej blisko siebie, plecami do obrońcy h) Ball Mastery. i obok siebie. Treści jednostki treningowej Jako środek treningowy do nauki tej Koordynacja umiejętności, stosuje się grę na małe bram- Zabawy ożywiające Koordynacja ruchowa wg VFS U-10 ki. Mogą one być ustawione przodem do Zabawy ożywiające stosowane są traktowana jest jako fundament tech- siebie, ale zaleca się odwracanie „plecami” na początku treningu w celu pobudze- niki piłkarskiej. do siebie. Takie boiska przygotowywane są nia organizmu i układu nerwowego do Koordynacja ruchowa i szybkość przed zajęciami (ryc. 6 i ryc. 7 – str. 27). wysiłku fizycznego. to cechy stanowiące podstawowe Rywalizacja 1x1 wymaga sprecyzowa- Zabawy ruchowe zwiększają kre- kryterium selekcyjne przy naborze nia i wcześniejszego wyjaśnienia przez atywność i powodują, że dzieci są bar- dzieci. trenera odpowiednich reguł. Muszą one dziej zmotywowane i chętniej przystę- U młodszych dzieci system nerwo- sprzyjać utrzymaniu wysokiego tempa gry pują do zajęć treningowych. Masowość wy jeszcze się rozwija i jest otwarty na i dotyczą także „małych gier”. Są to m.in.: tych zabaw ma też praktyczny wymiar bodźce zewnętrzne. Z wiekiem system – rozpoczęcie ze środka pola, i dotyczy spóźniania się niektórych ten coraz bardziej się „zamyka” i efekt – auty z ziemi i nogą do siebie, dzieci na treningi. tego rodzaju ćwiczeń zmniejsza się. – w sytuacjach konfliktowych może decy- Taka forma rozgrzewki stosowana Tylko w fazie skoku w rozwoju „otwie- dować wyliczanka „papier, nożyce, kamień”. jest na samym początku, jeszcze przed ra się” jeszcze raz. podziałem na grupy ćwiczebne. Mogą Trening koordynacji obejmuje: szyb- Małe gry być tu stosowane zabawy z piłką, jak kość reakcji, zdolność sprzężenia ru- Ta część treningu obejmuje naukę i bez piłki. Propozycje zabaw ożywiają- chów, zdolność orientacji przestrzen- gier 1x1, 2x2, 3x3, 4x4, w przewadze

Fot. 5 kucharczyk

28 | Nr 2 (113) 2013 Trener piłkarskie początki

Fot. 6 liczebnej, na dwie lub cztery bramki oraz siatkonogę. Realizowane są tutaj cele z zakresu nauki taktyki indywidualnej oraz techniki. Przy nauce i doskonaleniu techniki prowadzenia piłki i zwodów preferowane jest stosowanie gier 1x1, 2x2 (fot. 4).

Przy nauce i doskonaleniu techniki przyjęcia i podania piłki preferowane jest stosowanie gier 3x3, 4x4. Przy nauce i doskonaleniu techniki uderzenia piłki preferowane jest stosowanie gry w siatkonogę. Ćwiczenia techniczno-taktyczne Nauka i doskonalenie elementów technicznych prowadzona jest w okresie 4-6 jednostek treningowych (dwa tygodnie). Obejmuje ono następujące zagadnienia: 1. podania 2. przyjęcia 3. prowadzenie Fot. 7 4. drybling 5. strzały Niezwykle istotna staje się tutaj in- wa jest dzięki wykorzystaniu przykła- w danym systemie. W drugiej części formacja dla młodych piłkarzy, kiedy dowych środków treningowych: szkoleniowiec biernie obserwuje po- i w jakich sytuacjach stosować pozna- a) dziadek, dejmowane przez zawodników decy- wane elementy techniczne. b) gry francuska, zje i wyciąga wnioski do dalszej pracy. Znaczenia nabiera tutaj ćwiczenie c) gra brazylijska, i doskonalenie gry w podziale: d) gra bułgarska, Ćwiczenia uspokajające 1. bez presji f) gra na utrzymanie, Ćwiczenia te służą obniżaniu napięcia 2. w pół-presji g) gra z neutralnymi, układu nerwowego. Dobrane w atrak- 3. przy pełnej presji h) inne gry drużynowe, tj. piłka ręcz- cyjny sposób mogą być bardzo lubia- na, rugby, dwa ognie, koszykówka, ła- nym elementem jednostki treningowej. Ćwiczenia ofensywne, defensywne panka. Można wykorzystać tu następujące i tzw. przejścia (z bronienia do atako- środki treningowe: wania i atakowania do bronienia) po- Gra szkoleniowa a) „Król strzelców”, winny być stosowane według propor- Realizowane są w niej cele z zakre- b) „Kto bliżej”, cji: 70:20:10. su nauki taktyki zespołowej dotyczące c) „Kto trafi w poprzeczkę”. systemu gry. Podczas każdej jednostki Gry z założeniami treningowej dzieli się ją na dwie części. Gry z założeniem zwiększają kre- W pierwszej trener aktywnie tłumaczy WYBRANE ASPEKTY atywność, inteligencję piłkarską oraz i podpowiada pewne rozwiązania. ORGANIZACYJNO-SZKOLENIOWE poprawiają percepcję i widzenie pery- Możliwe jest przerywanie akcji w celu Zasada trzy razy „i”: indywidualiza- feryjne. Realizacja tych założeń możli- wyjaśnienia i przypomnienia zasad gry cja – intensyfikacja – intelektualizacja

Trener Nr 2 (113) 2013 | 29 Fot. 8

Pierwszy to: koordynacja – gra 1x1 – ćw. oswajające. Drugi to: małe gry – ćw. tech. taktyczne – gry z założeniami (ryc. 8 – str. 28).

Obwody ćwiczebne zwiększają in- tensywność treningu. Po około 8-10 minutach następuje zmiana ćwiczą- Ryc. 9 cych na stacjach. Ważna staje się tutaj obecność więcej niż jednego trenera. Nawet kosztem zwiększonej liczby dzieci na zajęciach związanej z połą- czeniem dwóch grup ćwiczebnych. Na dzień dzisiejszy to zalecenie uwzględ- nia możliwości organizacyjne klubu. Podczas takiej formy organizacyjnej treningu ważne jest zdyscyplinowanie Ryc. 10 i samodzielność ćwiczących. Może się to odbywać np. podczas gry 1x1 lub małych gier, jeśli nie są one głównym Stosowanie zasady „3 x i”, według VFS, Ważnym czynnikiem psychologicz- tematem zajęć. zwiększa efektywność procesu treningo- nym w procesie uczenia się jest moty- W okresie zimowym, gdy ćwiczy się we- wego. W VFS kładzie się nacisk na indy- wacja. Wierzymy, że podział na dwie wnątrz budynku, dopuszczalne jest two- widualizacje, intensyfikacje oraz intelek- lub trzy grupy ćwiczebne podczas tre- rzenie obwodu złożonego z dwóch stacji. tualizacje każdej jednostki treningowej. ningu podnosi pułap motywacji oraz Samodzielne wykonywanie niektó- pozwala rozwijać się każdemu dziecku rych ćwiczeń może się odbywać także Indywidualizacja w swoim tempie. po krótkich wskazówkach trenera oraz Niezwykle ważną sprawą jest do- za pomocą instrukcji w formie papiero- bieranie poziomu trudności ćwiczeń Intensyfikacja wej tzw. fiszki. Do takiej instrukcji wy- do poziomu umiejętności ćwiczących. Poprawa efektywności treningu do- starczy czasami krótki komentarz słow- Według VFS rozwiązaniem tej kwe- tyczy także kwestii związanych z inten- ny dotyczący np. sposobu wykonania stii jest podział na grupy ćwiczebne sywnością zajęć treningowych. Pod- i ilości powtórzeń. Kontrola bezpiecz- podczas jednostki treningowej. Dzię- niesienie na wyższy poziom koncen- nych zachowań dzieci powinna być ki temu osoby początkujące nie zraża- tracji dzieci wiąże się ze zwiększeniem bezwzględnie zachowana podczas ca- ją się ewentualnymi niepowodzenia- ilości kontaktów z piłką lub ogranicze- łego treningu. mi w rywalizacji z dużo sprawniejszy- niem stanie w kolejce do danego ćwi- Innym zaleceniem jest niedopusz- mi zawodnikami. A chłopcy najbardziej czenia. czanie do sytuacji, w której dzieci są re- zdolni mogą wykonywać dużo bardziej Według Varsovia Football System zerwowymi podczas gry szkolnej. Po- złożone ćwiczenia. Poziom ćwiczeń główną formą organizacji zajęć są ob- winno się ograniczać sytuację, w której i wymagań dostosowywany jest indy- wody ćwiczebne. W toku treningowym chłopcy czekają na swoją kolejkę, żeby widualnie dla poszczególnych grup. VFS U-10 występują dwa takie obwody. zagrać lub wykonać ćwiczenie. kucharczyk

30 | Nr 2 (113) 2013 Trener piłkarskie początki

Intensyfikacja procesu szkolenia obejmuje także grę w meczach kontrolnych na więcej niż jednym boisku. Równole- gle trwające mecze kontrolne dają moż- liwość większej liczbie dzieci rywalizo- wać podczas sparingów. Sędziami mogą być, np. drugi trener, trener drużyny przeciwnej, zawodnik ze starszego rocz- nika. Pierwszy trener powinien poświę- cić każdemu dziecku tyle samo czasu. Intelektualizacja Intelektualizacja obejmuje aspekty takie jak m.in.: 1. Podkreślanie istoty i roli ważności nauki szkolnej – co semestr zbierane są opisowe oceny szkolne. Istotne jest tu zachowanie dyskrecji na temat danych wrażliwych. 2. Znaczenie stosowania elementów technicznych i taktycznych podczas gry. 3. Rozmowa zwrotna na koniec treningu dostarcza szkoleniowcowi informacji dotyczących stopnia zrozumienia i zadowolenia z treningu. 4. Fiszki – wykaz prostych ćwiczeń, przygotowany wcześniej w formie pa- pierowej. 5. Plus – prace dodatkowe mogą obejmować także konkursy artystyczne. 6. Videocoaching – w miarę możli- wości i dojrzałości zawodników może być stosowany podczas turniejów i obozach sportowych. 7. Filmy poglądowe – mogą doty- czyć idoli piłkarskich lub np. higieny żywienia. 8. Nauka nazewnictwa w języku an- gielskim – nazewnictwo np. zwodów lub części ciała. 9. Zabawy na koncentracje – zabawa np. „Wróble i wrony”, „Abrakadabra”. 10. Znajomość pojęć boiskowych: „do przodu”, „do tyłu”, „do boku”, „po linii”, „od linii”, „nie na raz”, „dalsza noga”, „krótki rożny”, długi rożny”, „pierwsza piłka”, „wsteczna piłka”, „wolne pole”. Szybkość Szybkość jest najbardziej zdetermi- nowaną genetycznie cechą motorycz- ną. Według VFS stanowi podstawę do selekcji ukierunkowanej piłkarzy. Do 10 roku życia nie kształtujemy szybkości metodami wyizolowanymi. Największy rozwój tej cechy następuje dopiero w wieku 10-14 lat. Kształtowanie szybkości związa- ne jest z ćwiczeniami koordynacyjny- mi oraz grami i zabawami ruchowymi. Dzieci są wtedy zmotywowane żeby dogonić współćwiczącego, nie trzeba stosować odrębnych ćwiczeń sprinter- skich. Wytrzymałość W VFS U-10 nie jest stosowany wyizolowany trening wydolnościowy. Według holenderskich i duńskich badań naukowców, do 16 roku życia nie występują istotne różnice, doty- czące poziomu wytrzymałości piłka- rzy, kształtujących tę cechę w sposób wyizolowany i niewyizolowany. Lepiej poświęcić ten czas na ćwiczenia techniki piłkarskiej i szybkości podejmowa- Ryc. 11 nia decyzji.

Trener Nr 2 (113) 2013 | 31 Rozciąganie Fot. 9 Statyczne rozciąganie nie odgrywa istotnej roli w procesie treningowym VFS U-10. U dzieci kilkuletnich nie odnoto- wuje się kontuzji sportowych związa- nych z brakiem stosowania stretchin- gu. Rozciąganie może być wykorzysty- wane np. po treningu, jako forma roz- luźnienia. Przed treningiem Trenerzy, minimum 15 minut przed treningiem, rozkładają lub przygoto- wują przyrządy i przybory do ćwiczeń. Jeśli na boisku nie ćwiczą inne grupy i gdy trener jest już obecny, zawodnicy mogą wejść na boisko przed zajęciami. Dzieci przed treningiem nie strzela- ją na bramkę. Mogą tylko wykonywać określone ćwiczenia indywidualne, Fot. 10 bądź z kolegami: – zadaną przez trenera pracę domo- wą tzw. „plusy”, – żonglerka, – ćwiczenia oswajające, – dziadek, – gra 1x1 lub 2x2 na małe bramki.

Punktualnie o wyznaczonej godzi- nie treningu piłkarze powinni być usta- wieni w „strefie dla zawodników” przy szatniach. Szkoleniowiec prowadzi dzieci zwartą grupą na boisko. Zawod- nicy w określonym miejscu odkładają piłki i wodę do picia. Trener zaczyna zajęcia przedstawie- niem tematyki zaplanowanej na daną jednostkę treningową (fot. 5).

Fot. 11 kucharczyk

32 | Nr 2 (113) 2013 Trener

piłkarskie początki Robert Lewandowski” nie imponował za młodu ocena zawodnika warunkami fizycznymi. Nie od zawsze był okres oceny 01.09.2012 – 31.01.2013 najszybszy i najlepszy. Jednak szybko się uczył, imię i nazwisko drużyna varsovia 2005 był ogólnie sprawny fizycznie trener adam kucharczyk skala ocen 1 2 3 słabo średnio dobrze Po treningu 1 2 3 Zajęcia kończą się omówieniem tre- frekwencja x ningu i spraw organizacyjnych. Dzie- zaangażowanie x ci pomagają zebrać sprzęt sportowy zachowanie x x i zabierają ze sobą butelki po wodzie. Po zajęciach szkoleniowiec odprowa- 1 2 3 dza dzieci do „strefy zawodników”, czyli podania x w okolice szatni. Obowiązkiem trenera przyjęcia x jest sprawdzenie porządku w szatniach po treningu (fot. 6). prowadzenie x x drybling x x Cykliczność strzały x Jeden mikrocykl treningowy trwa dwa tygodnie. Realizowane są w nim 1 2 3 założenia z jednego elementu tech- gra 1:1 x nicznego. taktyka indywidualna x Jeden makrocykl składa się z pię- taktyka zespołowa x x ciu mikrocykli, czyli trwa od dwóch i pół do trzech miesięcy. Od września 1 2 3 do czerwca są trzy takie makrocykle. szybkość x koordynacja x Obozy sportowe Letnie obozy sportowe organizowa- varsovia football system ne są w miejscach poza wielkimi miej- scowościami. Powinny posiadać od- powiednią bazę sportową z boiskami o trawie naturalnej oraz oferować wie- trener koordynator trener le atrakcji związanych z aktywnością Ryc. 12 ruchową. Cele obozów to: – integracja grupy, – zapoznanie z zasadami organiza- cyjnymi i wychowawczymi, – poznanie terminologii, zasad nowych gier i zabaw ruchowych, – cele szkoleniowe. Obecnie nie jest przewidywana organizacja zimowych obozów. Wiąże się to z trudnościami w przeprowadza- niu w atrakcyjnej formie czasu pomię- dzy treningami i brakiem naturalnych trawiastych boisk piłkarskich. Testy sprawnościowe Według Varsovia Football System, testy sprawnościowe nie są kryterium naboru do drużyn U-10. Stosowane są one do celów statystycznych, okre- ślenia predyspozycji szybkościowych, sprawdzenia postępów i zbieraniu informacji dotyczących ewentualnego przyszłego „modelu mistrza sportowego”. Czasy zaleca się mierzyć elektro- nicznie. Test zwinności 4x10 m Przy pomocy tego testu bada się wy- trzymałość szybkościową. Sprawdzia- ny wykonywane są dwa razy w roku w styczniu i wrześniu (ryc. 9 – str. 30). Bieg na 30 m Zdolność przyspieszenia określa zdolność możliwie szybkiego osią- gnięcia (rozwinięcia) w razie potrze- by maksymalnej szybkości sprintu.

Trener Nr 2 (113) 2013 | 33 Sprawdziany wykonywane są dwa cele takiej oceny to cel informacyjny Fot. 12 razy w roku w kwietniu i październiku i motywacyjny. Dla trenera jest to źródło (ryc. 10 – str. 30). wiedzy o słabszych stronach zawodnika oraz wykazywanych postępach, które Międzynarodowy Test nie zawsze są dostrzegane podczas pro- Sprawności Fizycznej - MTSF cesu szkoleniowego (ryc. 12 – str. 33). Wykonywany jest na koniec etapu szkolenia U-10. Jest on także jednym Współzawodnictwo sportowe z kryteriów przyjęcia do klasy sportowej. Drużyny UKS Varsovia U-10 nie biorą Obejmuję on próby: udziału w żadnych rozgrywkach ligowych. – bieg 50 m, Zalecaną formą współzawodnictwa – siła ścisku dłoni, sportowego są turnieje i mecze towa- – uginanie rąk w zwisie, rzyskie. – przenoszenie kostek 4 x 10 m, Na zawody sportowe powoływani są – skok w dal z miejsca, chłopcy według kryteriów wychowaw- – bieg 1000 m, czych, szybkości, koordynacji, poziomu – siady z leżenia, uzdolnienia piłkarskiego. – skłony tułowia (ryc. 11 – str. 31). Nie zaleca się zabierania na turnieje zbyt dużej liczby dzieci, gdyż cel szkole- Szkolenie bramkarzy niowy osiągany jest wówczas w mniej- – szkolenie bramkarzy według VFS szym stopniu. U-10 prowadzone jest trójtorowo, Preferuje się organizację meczów to- – raz w tygodniu prowadzone są warzyskich na dwóch lub trzech bo- specjalistyczne treningi bramkarskie, iskach równocześnie. Wymaga to zwięk- – raz na dwa tygodnie trenerzy szonego wysiłku organizacyjnego, który wplatają w swoje treningi podczas ćwi- dotyczy zapewnienia osoby do sędzio- czeń koordynacji ćwiczenia związane wania i przygotowania boisk. Takie roz- z chwytem piłki i bronieniem, wiązanie pozwala na uczestnictwo w me- – bramkarze na zajęciach obowiąz- czach większej ilości dzieci. Maksymalny kowo włączani są do ćwiczeń technicz- czas gry to 60 minut (4x15’). nych gry nogami. Najzdolniejsi powinni trzy razy w mie- Sposób szkolenia bramkarzy wg VFS siącu uczestniczyć w rozgrywkach spor- jest wypadkową różnych wizji treno- towych w weekendy. Chłopcy, zaczyna- wania zawodników na tej pozycji. jący swoją przygodę z piłką, mają możli- Należy pamiętać, że wielu wybit- wość rozgrywania meczów kontrolnych nych bramkarzy zdecydowało się grać minimum raz w miesiącu. Po każdym me- na tej pozycji dopiero w wieku kilkuna- czu zawodnicy Varsovii dziękują drużynie stu lat, dlatego ćwiczenia bramkarskie przeciwnej za grę. Varsovia Generations dla wszystkich zawodników są niezwy- Jest to pomysł dotyczący możliwości kle istotne. Kodeks zachowań rodziców gry młodszych chłopców z dużo starszymi. Nowoczesna gra w piłkę wymaga od Już od pierwszego treningu i me- W miarę możliwości istotną formą na- bramkarzy bardzo dobrej gry nogami, czu rodzice powinni być poinformowani uki zachowań boiskowych są małe gry która nie tylko polega na wybijaniu pił- o podstawowych zasadach organizacyj- w konfrontacji z kolegami ze starszych ki do przodu. Bramkarz jest pierwszym nych i kulturalnego zachowania. roczników. Młodsi uczą się od nich zwo- rozgrywającym, od którego budowana Rozmawiamy z rodzicami o tym, że: dów i innych elementów technicznych. jest akcja drużyny. Podczas gier szko- – nie mogą wchodzić do strefy dla za- Jest to forma budowania autorytetu przez leniowych i sparingów zwracana jest wodników, starszych zawodników, którzy stają się ido- baczna uwaga na ustawienie bramka- – nie wchodzą do szatni, lami dla młodszych kolegów. rza i wprowadzanie piłki. – nie mogą krzyczeć i podpowiadać dzieciom podczas treningu i meczu (do- Konkursy żonglerki

Ocena zawodnika puszczalne są tylko różne formy dopingu), W najmłodszych rocznikach prowadzo- Trenerzy na zajęciach nie mogą ko- – nie mogą krzyczeć i krytykować sę- ne są comiesięczne konkursy żonglerki.

munikować bezpośrednio, że jeden za- dziego. Mają one na celu zachęcenie zawodników wodnik jest lepszy od drugiego. Zdecy- do ćwiczenia elementów piłkarskich, także dowanie należy unikać sformułowań, poza regularnymi treningami. Najlepsi żon- że ktoś jest słabszy. Sprawa przesuwania” chłopców najbardziej glerze są nagradzani drobnymi upominka- Dwa razy w roku w formie pisemnej mi, a informacja o zwycięstwie umieszcza- przygotowywana jest „ocena zawodni- uzdolnionych do starszych roczników na jest na stronie www. ka”. Obejmuje ona okresy wrzesień-sty- czeń oraz luty-czerwiec. Ocena dotyczy również odbywa się po konsultacji trenerów Graj jak Robert Lewandowski poziomu umiejętności technicznych Klub Varsovia organizuje turnieje pod i taktycznych, zdolności motorycznych z koordynatorem nazwą „Graj jak Robert Lewandowski”. Są i aspektów wychowawczych. Główne one promocją klubu, w którym zaczynał trenować najlepszy obecnie polski piłkarz. Ryc. 13 Charakteryzują się bezwynikową formułą i trwają nie dłużej, niż trzy godziny. Każdy u-10 8–10 z uczestników otrzymuje drobny upominek. Zima w mieście Podczas ferii zimowych, piłkarze naj- młodszych roczników uczestniczą w za- u-9 8–12 jęciach edukacyjno sportowych „Zima w mieście”. Mają one charakter obozu do- chodzeniowego i prowadzone są przez tre- 10–14 zawodników nerów UKS Varsovia we współpracy z sa- u-8 morządem m.st. Warszawy i placówkami oświatowymi (fot. 9). kucharczyk

34 | Nr 2 (113) 2013 Trener

piłkarskie początki Trenerzy na” zajęciach nie mogą komunikować bezpośrednio, że jeden zawodnik jest lepszy od drugiego. Zdecydowanie należy unikać sformułowań, że ktoś jest słabszy.

zachowanie, przychodzenia w klubowych strojach. frekwencja na treningach, Obowiązują białe getry, czarne spoden- szybkość motoryczna, ki, a w poszczególne dni tygodnia czer- koordynacja, wone i niebieskie koszulki z logo Varsovii. umiejętności piłkarskie. Taki strój podkreśla identyfikację z dru- Sprawa przesuwania chłopców naj- żyną. Jest to niezwykle istotne zwłaszcza bardziej uzdolnionych do starszych rocz- wśród młodych chłopców. ników również odbywa się po konsultacji Innym aspektem jest cel promocyj- trenerów z koordynatorem. Uwzględnia- ny. Młodzi piłkarze nosząc koszulki, czap- ne są wtedy aspekty związane z rozwo- ki, szaliki, smycze i dresy Varsovii utożsa- jem motorycznym i piłkarskim. miają się z nią także w szkole i na podwór- Varsovia Pro jest elementem selek- ku (fot. 12). cji kierowanej, w której w pewnym sen- Mogą się też pochwalić zdjęciami sie ogranicza się liczbę chłopców do tych z koszulką Varsovii z różnych wypraw tu- najbardziej utalentowanych. rystycznych pokazując je na stronie klubowej w zakładce „Varsovia on Tour”. Picie wody Wszelkie procesy elektryczne, che- Komunikacja miczne, zachodzące w mózgu i central- Podstawowym środkiem komunika- nym systemie nerwowym, zależne są od cji trenera z rodzicami są informacje za- dobrego przewodnictwa elektrycznego. mieszczane na stronie internetowej oraz Regularne picie wody powoduje, że cia- rozmowa indywidualna po treningu. ło jest nawodnione i pracuje z optymal- Kontakt trenera z rodzicami powinien ną efektywnością, co wpływa na popra- być jak najbardziej profesjonalny. wę wykonywanych ćwiczeń. Na stronie internetowej w żadnym Dziecko nie musi jeszcze odczuwać pra- wypadku nie ganimy zawodników za sła- gnienia, ale jego mózg reaguje już na brak bą postawę na boisku. Pochwały w arty- Lato w mieście wody – staje się rozdrażnione, zdekoncen- kułach również powinny być ograniczo- Podczas pierwszego miesiąca wakacji trowane. Mózg można nawadniać również ne do minimum, żeby nie komunikować, dla chłopców pozostających w Warszawie innymi napojami. W toku treningowym, co że wynik jest najważniejszy lub nie popa- oferowane są zajęcia sportowo-edukacyj- 30 minut przewidziane są przerwy związa- dać ze skrajności w skrajność. ne pod okiem szkoleniowców Varsovii. Ta- ne uzupełnieniem płynów. Podczas komunikacji mailowej wyma- kie zajęcia odbywają się we współpracy ze gana jest krótka prosta formuła odpo- szkołami partnerskimi naszego klubu. Ich Unifikacja nazewnictwa wiedzi. Należy również zachęcać do kon- głównym celem jest dostarczanie radości W VFS istotną rolę stanowi unifikacja taktu osobistego np. po treningu. z gry w piłkę nożną (fot. 10). nazewnictwa. Wspólna terminologia do- Wyniki konkursów i sprawdzianów tyczy m.in. zwodów, gier i zabaw rucho- można przedstawiać na stronie www, ale Przedszkole strzela gole wych, ćwiczeń koordynacyjnych i oswaja- podając imiona jedynie tych, którzy po- Jest to program edukacyjno-sporto- jących z piłką. Jest to ważne, gdyż np. pod- kazali się z najlepszej strony (np. trzy najwy promujący piłkę nożną wśród chłop- czas uczestnictwa dwóch trenerów na za- lepsze osoby, reszta same wyniki). ców i dziewczynek w wieku przedszkol- jęciach, obaj operują tym samym językiem Na stronie varsovia.waw.pl w zakładce nym (fot. 11). zrozumiałym dla wszystkich ćwiczących. „Dla rodzica” dostępne są artykuły doty- Jest to jeden z elementów przyzwyczaja- czące m.in. szkodliwego wpływu wywie- Raz, dwa, trzy strzelasz Ty nia zawodników do klubu, a nie do trenera. rania zbytniej presji na dzieci, informacje Jest to innowacyjny program eduka- dotyczące higieny żywienia. cyjno-sportowy promujący piłkę nożną Unifikacja ubiorów W komunikacji trenerów znaczenia wśród dzieci w klasach zerowych szkół Unifikacja ubiorów dotyczy zarów- nabiera zakładka „Kącik trenera” na inter- podstawowych. Jest naturalną konty- no trenerów, jak i zawodników. Szkole- netowej stronie klubowej. Dostępna ona nuacją programu „Przedszkole strzela niowcy obowiązkowo muszą pojawiać jest jedynie po zalogowaniu. Umieszcza- gole”. się w stroju klubowym i obuwiu sporto- ne są na niej założenia treningowe, mate- wym. Zawodnicy zachęcani są także do riały szkoleniowe i fiszki. Varsovia Pro Dla najbardziej uzdolnionych chłop- ców prowadzone są dodatkowe zaję- cia pod nazwą Varsovia Pro. W mniejszej Fot. 13 grupie pod okiem trenerów rozwijają lub kompensują swoje umiejętności piłkar- skie (ryc. 13). Proces treningowy, wg VFS U-10, odbywa się na bazie dwóch zajęć piłkar- skich w tygodniu. Trening Pro jest do- datkową jednostką treningową w tygodniu. O tym, kto jest zapraszany na zajęcia dodatkowe decyduje szkoleniowiec po konsultacji z trenerem koordynatorem. Brane są tu pod uwagę następujące kryteria:

Trener Nr 2 (113) 2013 | 35 wakacyjne oferty od Orange najlepsze usługi roamingowe

Sony XperiaTM Z

Dzięki najlepszym usługom roamingowym - w Orange możesz swobodnie podróżować, nie zmieniając swoich przyzwyczajeń. Nadal możesz być w kontakcie, z kim chcesz i kiedy chcesz. więcej na www.orange.pl/travel

Trener