NUMMER 26 · JAARGANG 67 · 20 APRIL 2016 · FOLIA.NL · HVA & UVA

STUDENT VAN NEGEN NULLEN Miljardairsdochter over de UvA, de media en vriendschappen

HENK VAN OS ‘Mijn focus lag altijd op studenten’

OP NAAR RIO Na college knokken voor de Olympische Spelen SURPRISE! Hoe ontdek je 8.000 orang-oetans op Sumatra

Folia 26_1616_1.indd 1 18-04-16 17:50 ADVERTENTIE

AvH-AvU AvH-AvU Vrijheidsmaaltijd 2016 Gesprek zonder grenzen?

Tijdens een lunch op 5 mei in de Amsterdamse Academische Club wordt door de Universiteit en Hogeschool van Amsterdam een programma aangeboden met panelgesprek, muziek en kunst. Diverse tafelgasten praten over hoe we gevoelige maatschappelijke onderwerpen bespreekbaar kunnen maken én houden.

Meer informatie en aanmelden via: uva.nl/vrijheidsmaaltijd hva.nl/vrijheidsmaaltijd

Kirsten van den Hul in gesprek met: • Simone Kukenheim (wethouder onderwijs, jeugd en diversiteit), • Margalith Kleijwegt (journalist en auteur van rapport ‘2 werelden, 2 werkelijkheden’ in opdracht van ministerie OCW) • Emile Schrijver (directeur Joods Historisch Museum) • Ineke Roex (antropoloog en UvA-onderzoeker radicalisering en anti-radicaliseringsbeleid) • Farid Azarkan (Voorzitter Samen- werkingsverband Marokkaanse Nederlanders).

FLOOR_vrijheidsmaaltijd_FoliaFolia 26_1616_1.indd 2 1-1 pagina_v3.indd 2 14-4-201618-04-16 17:18:48 17:50 Pagina

AvH-AvU AvH-AvU

10P O R T R E T Vrijheidsmaaltijd 2016 Negen nullen Gesprek zonder grenzen? De Noorse AUC’er Katharina Andresen is gewoon een Amsterdamse student van 21, maar Tijdens een lunch op 5 mei in de Amsterdamse Academische Club wordt door de Universiteit ook een van de jongste miljardairs ter wereld. en Hogeschool van Amsterdam een programma aangeboden met panelgesprek, muziek en kunst. Diverse tafelgasten praten over hoe we gevoelige maatschappelijke onderwerpen bespreekbaar kunnen maken én houden. OPINIE

Meer informatie en Stop met dat aanmelden via: 16 moddergooien uva.nl/vrijheidsmaaltijd HvA-projectmanager Paul van hva.nl/vrijheidsmaaltijd de Water is het spuugzat. UvA- decanen proberen het imago van de hogeschool te beschadigen voor eigen Kirsten van den Hul in gewin, en dat is niet bepaald chic. gesprek met: • Simone Kukenheim (wethouder onderwijs, jeugd en diversiteit), • Margalith Kleijwegt (journalist en auteur van rapport INTERVIEW ‘2 werelden, 2 werkelijkheden’ Lullen in opdracht van ministerie OCW) 18 • Emile Schrijver (directeur Joods over kunst Historisch Museum) Hij praat graag en veel, • Ineke Roex (antropoloog en en enthousiasmeerde hele UvA-onderzoeker radicalisering generaties voor museumschatten. en anti-radicaliseringsbeleid) Universiteitsleraar Henk van Os • Farid Azarkan (Voorzitter Samen- (78) neemt afscheid van de UvA. ‘Ik werkingsverband Marokkaanse ben echt een onderwijzertje. College geven vind ik heerlijk.’ Nederlanders).

FLOOR_vrijheidsmaaltijd_Folia 1-1 pagina_v3.indd 2 14-4-2016 17:18:48 Folia 26_1616_1.indd 3 18-04-16 17:50 44 FOLIA 26 Colofon Inhoud

Weekblad voor de HvA en UvA 26 Folia is in 2011 voortgekomen uit Folia (1948) en Havana (1996). Redactieadres Roeterseilandcampus - Gebouw J/K Valckenierstraat 65-67 Postadres: Postbus 15890, 1001 NJ A’dam, telefoon 020-5253981 e-mail [email protected] Hoofdredacteur/directeur Altan Erdogan Ontwerp Vruchtvlees Art direction Debby Gerritsen Opmaak Carl Zevenboom Chef redactie Mirna van Dijk Redactie (print/web) Daan van Acht, Mina Etemad (video), Willem van Ewijk, Fabienne Meijer, Daniël Rommens (beeldredactie), Max Ro- zenburg, Nina Schuyff el, Henk Strik- kers, Steffi Weber, Dirk Wolthekker Aan dit nummer werkten mee Zij gaan voor goud Thomas van Aalten, Bram Belloni, Hadjar Benmiloud, Marieke Buijs, Deze drie studenten zijn hard op weg naar Rio de Janeiro: Larissa Klaassen, Jort van Linda Duits, Hannah Fuellenkemper, Gennep en Maria Verschoor trainen zich het schompes om te kunnen schitteren op Bugra Gedik, Martijn Gijsbertsen, de Olympische Spelen. Jurriaan Gorter, Mats van Soolingen, Sebastiaan van de Water 34 Eindredactie / Correctie Mirna van Dijk, Lonneke Kok Uitgever Stichting Folia Civitatis Redactieraad Jelke Bosma, Linda Duits, Jurriaan Gorter (vz), Hester Hinloopen, Mirjam Prenger Bestuur Noeri van den Berg, Damiaan Denys, Daisy van Kesteren, Geleyn Meijer, Freek Rebel, Alexander Rinnooy Kan (vz), Bert Westenbrink Secretariaat Stephanie Gude Drukker Roularta Printing, Roeselare, België Advertenties landelijk Bureau van Vliet, 023-5714745, [email protected] Regionaal Wouter Breebaart, 06 24431287 of wouter @folia.nl Binnen UvA-HvA [email protected] Folia probeert altijd de recht- Achtduizend apen hebbenden van fotomateriaal te contacteren. Hebben wij u niet Primatoloog Serge Wich ‘vond’ op Sumatra achtduizend nieuwe orang-oetans. Die kunnen bereiken? Mail dan naar ook nog eens anders waren in gedrag en taal dan de mensapen op het Indonesische [email protected]. eiland die de onderzoekers al kenden.

Folia 26_1616_1.indd 4 18-04-16 17:51 555 Redactioneel 40 Dialoog tussen doven

Altan Erdogan, hoofdredacteur Folia

e Folia-redactie legt momenteel de laatste hand aan een Dtv-documentaire over de Maagdenhuisbezetting. Een jaar geleden veegde de ME de bezetters van het Spui, niet lang daarna besloot Louise Gunning af te treden als voorzit- ter van het CvB. Het is een fi lm over idealisme, de botsing met de macht, de littekens die dit heeft opgeleverd en ‘de dialoog tussen doven’ die bestuur en bezetters voerden. Voor mij blijft, ook na het maken van de fi lm, het meest ongrijpbare onderdeel van de protesten de roep om meer democratisering en inspraak. Ik weet langzamerhand niet meer wat dit betekent. Het afgelopen jaar holt vooral de Centrale Ondernemingsraad (COR) van de UvA van incident naar incident. Je zou de raad met enige goede wil het hart van de universiteitsdemocratie en de inspraak kunnen noemen, maar ze laat steeds zien hoe door wantrouwen, persoonlijk getinte vetes en blunders één van de belangrijkste actiepunten van 2015 langzamer- hand wegsmelt. Dieptepunt: het relletje afgelopen vrijdag waarbij de vice- voorzitter tegen de voorzitter een motie van afkeuring indiende en een motie van wantrouwen in stemming wilde brengen. Dat laatste ging niet door omdat (echt waar) de notulen van een eerdere vergadering er nog niet waren. De INTERNATIONAL term ‘Noord-Koreaanse toestanden’ klonk. Als dat soort A call for change platgetreden clichétermen vallen, dan weet je wel hoe laat het is: dan is er geen redden meer aan. Af en toe is het goed te luisteren naar mensen die de nodige The protests against UvA’s board and the lack of stormen hebben meegemaakt, en die de zaken beschouwen democratic input of students reached their climax met enige afstand en een fl inke dosis levenservaring. Steffi during the occupation of the Maagdenhuis last year, Weber interviewde voor ons Henk van Os (zie pagina 18). De but the protesters aren’t satisfi ed yet. What is all this 78-jarige universiteitshoogleraar die hele generaties met discontent about? zijn televisieoptredens leerde kijken naar kunst, gaat met emiraat en zegt het zo: ‘De discussie is te veel op inspraak gericht. Het zijn altijd maar een paar types die dat écht be- En verder… langrijk vinden – die worden later meestal ambtenaar bij het ministerie van Onderwijs.’ 6-9 De Entree Zijn oplossing: vergroot niet de inspraak, maar de betrokken- 15 Thomas van Aalten heid, en doe dit ‘op alle niveaus’. 23 Kamervragen Dit lijkt simpel, maar hier moet een hogere macht aan te pas 24 Objectief komen. Eentje die de doven weer laat horen. En ze leert echt 32 Bij de les te luisteren. ↙ 33 Promoties/Hora est 38 Stage 39 Hadjar Benmiloud www.folia.nl 44 Keys to the city @Folia 46 Op de tong FoliaNL 47 Wat doe je nu? FoliaTV

Folia 26_1616_1.indd 5 18-04-16 17:51 6 FOLIA 26

De Entree

Cijfers

euro per jaar 179.000is het salarisplafond dat minister Plasterk in een nieuw wetsvoorstel wil vastleggen voor hoogleraren. De twee UvA’ers die daarboven zitten hoeven voorlopig niets in te leveren. Er komt een overgangstermijn van zeven jaar.

Aanmoediging van pagina’s is het vuist- dikke212 rapport de Staat van het Onder- een lantaarnpaal wijs dat de Inspectie van het Onder- wijs schreef. De inhoud is alarmerend. e Hogeschool van Amsterdam noemt het een De ongelijkheid in het onderwijs neemt Dlandelijke primeur. ‘Voor de eerste keer in Neder- hand over hand toe en niet iedereen land worden beacons ingezet om mensen meer te krijgt onderwijs dat past bij zijn niveau. laten bewegen,’ schreef de hogeschool maandag op haar website. In lantaarnpalen op het Marineterrein en in het Oosterpark worden zendertjes – beacons dus – opgehangen die communiceren met een app: Bambea. De app kan hardlopers tijdens het lopen feedback geven en vertelt ze wanneer ze op een jaar bestond de Aca- geschikte plek zijn om een warming-up of strekoe- 90demie voor Lichamelijke Opvoeding feningen te doen. De app moet het sporten laag- van de HvA vorige week. Dat vierde de drempelig maken. ALO, waar onder meer Louis van Gaal, HvA-lector Kracht van Sport Marije Baart de la Rinus Michels en Ton Boot studeerden, Faille-Deutekom wil met het experiment onderzoeken met een groots lustrumfeest. of mensen die niet zo vaak sporten toch kunnen wor- den gemotiveerd om de gezonde dertig minuten per dag te bewegen. Volgens de HvA is de app anders dan andere sportapps, zoals Runkeeper of Strava, omdat Bambea is gebaseerd op wetenschappelijke theorieën over motivatie en gedragsverandering. UvA-hoogleraren ondertekenden deze week een Voor het experiment werkt De la Faille-Deutekom open5 brief van Wakker Dier tegen de kiloknaller. Susan samen met de hogeschool Inholland, de gemeente Bögels, Lucas Reijnders, Hans Zaaijer, Steph Menken en Amsterdam, softwarebedrijf info.nl en appbouwer Pier Prins roepen alle supermarkten op te stoppen met Glimworm. ↙ Willem van Ewijk kiloknallers.

Folia 26_1616_1.indd 6 18-04-16 17:51 20 APRIL 2016 7

Ben ik mijn broeders hoeder? De Week Procedures

e hebt Kaïn en Abel, je hebt Liam de Maagdenhuisbezetters, die inmid- decanen in de wandelgangen andere Jen Noel en sinds deze week is er dels zijn doorgedrongen tot studen- meningen verkondigen past niet in een nieuwe legendarische broeder- tenraad en ondernemingsraad, juist de procedures en blijft daarom in die twist: de UvA en HvA. De spannin- de UvA betichtten van grote fi nanci- wandelgangen. De hogeschool ver- gen namen al maanden toe, maar ele problemen en de HvA menigmaal wordt daarmee langzaamaan tot de bleven lange tijd vooral beperkt tot prezen om het relatief voorzichtige boer die volgens de procedure ’s och- plaagstootjes en schijnbewegingen. fi nanciële beleid. tends de put gaat dempen, terwijl Vorige week barstte de bom aan de De immer zo brave HvA was er zijn kalf in de nacht al is verdronken. UvA: iedereen en zijn moeder tekende dan ook weer als de kippen bij om te Het moge duidelijk zijn dat de HvA een brief waarin men de facto een roepen dat men zich niet in het beeld het kalf niet meer gaat redden. Hoe splitsing van de HvA eist. De organi- herkent en dat de procedures gevolgd onverdroten de HvA ook zal vast- satie zou te groot zijn geworden en moeten worden. Het lijkt inmiddels houden aan de geplande evaluatie bovendien zou volgens de UvA’ers veel meer dan Creating Tomorrow van de samenwerking tussen UvA en duidelijk zijn dat ‘de hogeschool het ware HvA-mantra te worden: ‘De HvA, de UvA heeft haar beslissing al vanwege fi nanciële problemen, de procedures moeten gevolgd wor- genomen en lijkt niets liever te willen grote uitval en de zeer slechte studie- den.’ Niet alleen de gezagsgetrouwe dan een splitsing. Eén bezwaar zal rendementen momenteel in zekere medezeggenschappers reproduceren men als dat bewaarheid wordt niet zin in een survival mode verkeert.’ telkens weer die zin, ook de decanen meer horen, splitsingsprocedures zijn Er zijn in de geschiedenis vele onder leiding van herder Huib de Jong er immers niet. ↙ dolken in ruggen gestoken, maar dit penden dat in een brief vol borst- is een bijzondere. Des te meer omdat klopperij wederom neer. Dat enkele tekst Henk Strikkers

Folia 26_1616_1.indd 7 18-04-16 17:51 8 FOLIA 26

Bugra Navraag De dood van de auteur houdt in dat we niet meer moeten kijken naar Khalid wat de auteur wilde zeggen. Doualal maar HvA-docent sociaaljuridische dienstverlening wat bedoelde barthes daarmee? Khalid Doualal (27) moet na twee jaarcon- tracten de HvA verlaten, werd hem vorige week door zijn leidinggevenden verteld. Stu- denten startten een petitie om de geliefde docent te behouden voor de HvA. Doualal hoopt dat dit succes heeft.

Khalid, wat is er aan de hand? ‘Ik werd vorige week bij mijn leidinggevende geroepen die mij vertelde dat ik na de zomer niet terug kan komen. Die mededeling viel mij rauw op het dak. Ik had het to- taal niet verwacht omdat ik volgens mij goed functioneer. Ik geef les aan eerste- en tweedejaarsstudenten en ben daarnaast studieloopbaanbegeleider. Mijn studenten zijn zeer tevreden, getuige de petitie die ze zijn gestart.’

Waarom wordt je contract niet verlengd? ‘Het heeft te maken met het personeelsbeleid van de Bugra studeert Nederlands HvA. Twee jaar geleden heb ik hier mijn bachelor en is campusdichter van UvA-HvA sociaaljuridische hulpverlening gehaald. Daarmee kun je wel op korte contracten voor bepaalde tijd aan het werk, maar de HvA geeft alleen vaste contracten aan mensen met een masterdiploma en die heb ik niet.’

Kun je geen master halen dan? ‘Ik heb gezegd dat ik bereid ben om een een master te halen. Het punt is alleen dat daarmee anderhalf tot twee jaar gemoeid is. Ik heb natuurlijk niet op 1 september die master gehaald.’

Wat ga je nu doen? ‘Ik ben heel erg onder de indruk van wat mijn studenten hebben gedaan. Het opzetten van die petitie vind ik heel bijzonder, hartverwarmend en indrukwekkend. Hij is al meer dan 470 keer getekend. Ik hoop dat het bestuur van de Faculteit Maatschappij & Recht er gevoelig voor is en er een oplossing komt.’ ↙

www.petitie24.nl/petitie/580/khalid-doualal-mag-niet-weg

… blijf rustig wachten, we sturen hulp … tekst Dirk Wolthekker Ô i donÕ t know who that guy is, but his wife looks hotÕ

Folia 26_1616_1.indd 8 18-04-16 17:51 20 APRIL 2016 9 OP Z’N DUITS Het Getal

eer dan Michael heteroseksuele contacten en M Jackson, minder dan daarvoor heb je het andere Madonna. Ik heb het niet geslacht nodig. Volgens Rutgers zelf verzonnen (zo snedig is 23 procent van de jongeren ben ik niet), maar het is mijn tussen de 18 en 20 jaar nog vaste antwoord op de vraag maagd (geen vaginale of anale met hoeveel partners ik het seks gehad). In de leeftijdsgroep bed heb gedeeld. Het maakt 21 tot 25 daalt dat naar 12 pro- niet uit hoe oud je bent, de cent onder jongens en 11 procent zucht om de seksuele ervaring onder meisjes. van een ander uit te drukken Rutgers vroeg ook naar vier in een getal blijft bestaan. sekspartners of meer: 26 procent van Het gaat daarbij nooit om het de jongens van 18-20 gaf dit aan, te- aantal seksses- genover 24 procent sies, maar om van de meisjes. In de hoeveelheid de groep 21-25 jaar mensen. stijgt dat percen- Een boter- Het slettenstigma voor tage logischerwijs: ham is vies als er meisjes is springlevend 42 procent van de veel mensen aan jongens en 40 pro- hebben gelikt. cent van de meisjes. Dat is begrijpe- Overigens hebben lijk: het klinkt als een orgie van bacteriën. Aan hoogopgeleide jongeren sterk minder seksuele de andere kant: als één iemand om de dag aan ervaring. Studenten neuken dus minder rond dan de boterham likt en zo alle plekjes afgaat, is dat hun laagopgeleide generatiegenoten. ook ranzig. Misschien wel viezer dan vijf mensen Het is daarbij typerend dat meisjes meren- die een keer een klein likje hebben gezet. Gekker deels aangeven dat ze vaste relaties hebben en is dat we het smeriger vinden als de boterham jongens vooral losse contacten opgeven. Het vrouwelijk is. Voor een mannelijke boterham is kan natuurlijk dat jongens een andere opvatting het daarentegen cool als hij fl ink afgelikt is. Als hebben van verkering, of dat homocontacten hij de kans krijgt, verzint hij er nog wat likkers bij. het beeld vertroebelen. Waarschijnlijker is dat Bij de ontgroening van een dispuut van Unitas losse contacten voor meisjes minder acceptabel moesten de novieten op volgorde van aantal zijn. Dat nodigt uit tot zuchten. bedpartners gaan staan, vertelde een student Inzicht in Het Getal van je partner is een me onlangs. Ontgroening draait om vernedering kwantitatieve fetisj die je alleen maar ellende teneinde een band te smeden. Deze opdracht bezorgt. Achterdocht en schaamte horen niet was vooral een lesje liegen. Maagdelijke jongens thuis in een relatie. Bovendien zegt het niks verzonnen spontaan een à twee ontmoetingen, over de kwaliteit van de seks die je met iemand meisjes waren er pardoes een boel kwijt. Twintig gaat hebben, en dat is het enige wat zou moe- kun je prima afronden op acht. ten tellen. ↙ Het slettenstigma voor meisjes is dus springlevend, terwijl uit onderzoek blijkt dat Linda Duits is een weggelopen wetenschapper, jongens en meisjes ongeveer evenveel ervaring gespecialiseerd in populaire cultuur. Ze schrijft om en hebben. Dat is logisch: het gaat vooral om om over seks en de universiteit.

Folia 26_1616_1.indd 9 18-04-16 17:51 10 FOLIA 26 Actueel LaatsteStudent dagenen geld Maagdenhuis STUDENT VAN NEGEN NULLEN tekst Max Rozenburg foto’s Bram Belloni

Ze is de een-na-jongste miljardair ter wereld, maar ook zij heeft soms gewoon maar twintig euro op haar rekening staan. De Noorse Katharina Andresen (21) studeert sinds september aan het AUC. Ze wordt er wel eens moe van dat de ogen altijd op haar gericht zijn. ‘Als ik vroeger naar een pinautomaat ging om geld te halen, kwamen er vaak mensen om me heen staan die hun nek verrekten om te zien welk bedrag er op mijn rekening stond.’

Folia 26_1616_1.indd 10 18-04-16 17:51 20 APRIL 2016 11 STUDENT VAN NEGEN NULLEN

Folia 26_1616_1.indd 11 18-04-16 17:51 1212 FOLIA 26

aar uiterlijk is niet zo flamboyant als haar plek op de daarvoor sparen met mijn zakgeld, of wachten op mijn ver- Forbes-lijst doet vermoeden: ze draagt een sjofele jaardag of kerstmis. Mijn ouders verwenden me wel als ik een Hjoggingbroek, haar geblondeerde kapsel zit flink nieuwe sport wilde uitproberen; dan kochten ze het materiaal door de war en het scherm van haar iPhone ligt aan diggelen. voor me. Maar dat zie ik eerder als een aanmoediging om iets De 21-jarige Katharina Andresen is een doorsnee student, gezonds te doen. Ze kochten geen dure tassen voor me, maar maar wel eentje met een nettowaarde van 1,2 miljard euro. De wel een goed tennisracket of een goed zadel.’ Noorse is de een na jongste miljardair ter wereld en studeert sociale wetenschappen aan het AUC. ‘Ik krijg wel eens de Instagram vraag waarom ik aan het AUC studeer en niet naar een dure Toen Katharina achttien werd, kreeg ze de helft van het Amerikaanse topuniversiteit ben gegaan. Het antwoord is familiekapitaal toebedeeld, waardoor ze prompt de jongste simpel: ik had daar de cijfers niet voor.’ miljardair ter wereld werd. Haar jongere zusje Alexandra Katharina Adresen verhuisde in september naar Amster- stootte haar twee jaar later van die troon toen zij de andere dam om haar studie aan het Amsterdam University College helft van het familiekapitaal ontving. aan te vatten. Ze groeide samen met haar zusje Alexandra, ‘In Noorwegen is het gebruikelijk dat kinderen al vroeg met negentien jaar op dit moment de jongste miljardair ter een deel van hun ouders’ kapitaal erven. Het kapitaal van wereld, op in Oslo. ‘We hadden een comfortabel leven, maar mijn ouders – sorry, ik bedoel mijn kapitaal – zit groten- onze ouders herinnerden ons er altijd aan hoe bijzonder deels in obligaties en aandelen van ons familiebedrijf en onze situatie was. We werden geacht om onze situatie niet als andere bedrijven. Ik heb dus nog steeds vaak maar twintig normaal te zien en die in perspectief te plaatsen. Onze ouders vonden het belangrijk ons op te voeden als mensen met de juiste normen en waarden, mensen die zich bewust waren van hun bevoorrechte positie om anderen te kunnen helpen.’

Pinautomaat ‘Als ik iets duurs ‘Oslo is een klein stadje. Iedereen kent elkaar dus. Toen ik wilde kopen, nog jong was, realiseerde ik me niet dat ik een bijzonder leven had, tot ik naar de middelbare school ging. Toen begonnen moest ik daar- mensen me aan te spreken; klasgenootjes begonnen me vragen te stellen over het bedrijf van mijn vader en oudere voor sparen met jongens en meisjes begonnen me om geld te vragen. Het was best even schrikken toen ik besefte dat mensen vaak niet mijn zakgeld’ voorbij het financiële aspect van mijn persoon kunnen kijken. Tot de middelbare school had ik nooit het gevoel gehad dat ik anders was, op de basisschool kon de rijkdom van mijn familie niemand wat schelen. Ik ben ook niet anders, ik heb euro op mijn rekening staan,’ zegt ze met een glimlach. gewoon een groter bedrag achter mijn naam staan dan de ‘Dat is lichtelijk overdreven, maar ik geef mezelf een vast meeste mensen.’ bedrag per maand, dat wat ik denk nodig te hebben om Als ik tijdens mijn middelbareschooltijd naar een pinau- van te leven, en houd me daar zo goed mogelijk aan. Maar tomaat ging om geld te halen kwamen er vaak mensen om me goed, op mijn achttiende werd mijn financiële situatie heen staan die hun nek verrekten om te zien welk bedrag er publiekelijk bekend en dan kun je verwachten dat de media op mijn rekening stond,’ herinnert ze zich met een grimas. daarop springen.’ ‘Dat bedrag was altijd rond de twintig euro – meer heb je niet nodig voor een lunch en een drankje op vrijdagavond – en Honderden e-mails mensen leken dan teleurgesteld. In het begin snapte ik de Elke oktober is het sindsdien hetzelfde liedje, vertelt ze. ‘Dan belangstelling niet, maar nu kan ik het wel plaatsen. Vroeger worden de belastingcijfers bekend gemaakt en komt er veel voelde ik me altijd oncomfortabel bij de nieuwsgierigheid, de media-aandacht. Het eerste jaar was dat in Noorwegen, het jaar opdringerigheid, de smeekbedes om geld. Ondertussen ben ik daarop in heel Scandinavië, en sinds ik in Amsterdam woon in eraan gewend.’ Nederland en Engeland. Het is heel raar om dat mee te maken. Haar ouders hebben haar nooit extreem verwend. ‘Begrijp Opeens is er veel aandacht voor je, je gezicht is overal, je ziet me niet verkeerd, ik had een comfortabel leven, maar als ik jezelf op websites, in kranten en op tv, je krijgt honderden iets duurs wilde kopen, een mobiele telefoon ofzo, moest ik e-mails van mensen die iets van je willen, vooral geld. En dan

Folia 26_1616_1.indd 12 18-04-16 17:51 20 APRIL 2016 1313

zijn er situaties zoals afgelopen februari, toen mijn Insta- gram-account breed werd uitgelicht door verschillende inter- nationale media, die allemaal een mening over mij hadden en ‘Op de basis- mij op een bepaalde manier neerzetten zonder mij überhaupt te kennen. Het is extra vreemd omdat ik die aandacht niet krijg school kon de omdat ik iets bijzonders heb gedaan of iets belangrijks heb bereikt, maar alleen omdat… ja, waarom eigenlijk?’ rijkdom van mijn Leuke dingen familie niemand Het brengt haar vaak tot de wens om een anoniem leven te leiden. ‘Ik ben nog jong. Ik focus me op mijn studie, op wat schelen’ mijn vrienden. Op leuke dingen doen. Dan ben je geen voorbeeld voor anderen, je bent gewoon jezelf – zoals mijn Instagram-account laat zien – maar sommige media snappen dat niet. Ik heb daarom ook geen probleem met dit interview, de leeftijd is om een voorbeeldfunctie te vervullen en zij zul- omdat mensen die dit lezen ook gefocust zijn op hun studies, len het mij niet aanrekenen als ik iets doms uitspook of iets hun vrienden en leuke dingen doen – zij snappen dat dit niet extravagants doe. Als ik uitga trek ik, zoals iedereen, mijn mooiste kleren aan. Als ik op vakantie ga, geniet ik daar, zoals iedereen, zoveel mogelijk van.’ In Katharina’s geval betekent dat dat ze uitgaat in merkkleding en vakanties doorbrengt op een boot. ‘Ik vind niet dat ik daarop afgerekend zou moeten worden. Op latere leeftijd, wanneer ik iets wil bijdragen aan de wereld, wanneer ik mensen zo goed mogelijk wil helpen en hun leven op een po- sitieve manier wil beïnvloeden, krijgt die publieke aandacht misschien juist voordelen. Het houdt je scherp als je zo publiekelijk wordt afgerekend op je acties. Het dwingt je om jezelf te verbeteren, om je beste zelf te worden, en het geeft je de moge- lijkheid om te groeien naar het voorbeeld dat je wilt zijn.’

Amsterdam-Oost ‘Mensen vragen me waarom ik überhaupt studeer, waarom ik niet de rest van mijn leven van feestje naar feestje ga, op het strand ga liggen of een boot koop en de wereld rondreis. Het is waar dat ik nooit zal hoeven werken voor mijn geld, maar dat betekent niet dat ik niet kan werken om andere redenen. Ik denk dat voor veel mensen geld een intrinsieke motivator is. Veel mensen studeren omdat ze een goede baan willen vinden en veel geld willen verdienen. Geld is een belangrijk on- derwerp in hun leven. Ik heb het geluk dat ik me daar niet druk om hoef te maken. Ik heb het geluk dat ik een andere motivatie heb voor het werk dat ik wil doen. Ik wil graag werken voor ons fami- liebedrijf, voor het sociale ondernemingsdepar- tement. Dat is een onderdeel van het bedrijf dat zich bezighoudt met de financiering en logistiek van allerlei initiatieven die als doel hebben om

Folia 26_1616_1.indd 13 18-04-16 17:51 14 FOLIA 26

schappen aan het AUC. ‘Ik vind het erg prettig om hier te studeren en te wonen, in tegenstelling tot wat sommige media beweren.’ Ze kreeg in februari kritiek van verschil- lende media omdat ze op Instagram meldde dat haar kamer kleiner was dan ze gewend was. ‘Ik vind het erg leuk om in het multiculturele Amsterdam-Oost te wonen, in plaats van in West-Oslo waar maar één culturele groep samenwoont. Ik heb hier de kans om mezelf te zijn, om te groeien als persoon en om op mijn eigen benen te staan. Het was ook

‘Ik ben niet anders, ik heb gewoon een groter bedrag achter mijn naam staan dan de meeste mensen’

enorm prettig dat in het begin niemand mij hier kende. Ik kon vrienden worden met mensen zonder dat ik mij druk hoefde te maken over achterliggende motieven. In Oslo was het erg lastig om vrienden te maken. Er kwamen regelmatig vreemden naar me toe om een praatje te maken. Meestal op een heel vriendelijke manier, maar het voelde vaak alsof hun vriendelijkheid gelogen was. Alsof ze niet geïnteresseerd waren in mij, maar eerder in het bedrag op mijn bankreke- ning. Soms liet ik dan toch mensen toe – emotioneel bedoel sociale problematiek te bestrijden. Zo heb ik meegewerkt aan ik – maar het gebeurde te vaak dat ik teleurgesteld werd, dat een project dat eenzame en gepeste kinderen helpt vriend- ze uiteindelijk toch om geld vroegen of wilden dat ik ergens schappen te sluiten en pesters afleert om te pesten. Dat lijkt in investeerde.’ niet groots, maar het heeft toch een gigantische impact op het Opeens trekt ze een somber gezicht: ‘Het raakt me wel. leven van die kinderen. Ik heb geen financieel motief om bij Soms word ik erg verdrietig over het gedwongen wantrou- het sociale ondernemingsdepartement te werken. Ik wil het wen. Ik weet dat ik de rest van mijn leven moeite zal hebben graag doen omdat ik het belangrijk vind, en omdat ik het be- met het sluiten van vriendschappen. Mijn achterdocht zit langrijk vind wil ik het graag goed doen, daarom studeer ik. ondertussen erg diep. Aan de ene kant besef ik dat ik enorm Ik wil mijn familie trots maken, de toekomst van het bedrijf veel geluk heb met mijn financiële situatie en de mogelijk- verzekeren en sociaal relevant werk doen. Als je de kans hebt heden die daaruit voortkomen, maar aan de andere kant om mensen te helpen, waarom zou je het dan niet zo goed bemoeilijkt het ook bepaalde aspecten van het leven; de mogelijk willen doen?’ aspecten van het leven die waarschijnlijk meer waard zijn En dus studeert Katharina sinds september sociale weten- dan geld.’ ↙

Folia 26_1616_1.indd 14 18-04-16 17:51 20 APRIL 2016 15 THOMAS VAN AALTEN

Langs de oevers van het onderwijs

e Telegraaf kopte op 15 april: ‘Docenten zien niets in onderwijs van Dde toekomst.’ Die nogal suggestieve kop hoort bij een rondgang langs docenten die niets zien in het plan Onderwijs 2032 (een door de overheid geïnitieerd en door meerdere partijen samengesteld ‘visiedo- cument’). Knap: toen ik het plan doornam, was er niets waar ik tegen was. ‘Elitair grachtengordelrapport!’ roept Karin den Heijer, wiskunde- en scheikundedocent aan het Erasmiaans gymnasium in Rotterdam en bestuurslid bij Beter Onderwijs Nederland (BON) in de Telegraaf. Ah, BON! Daar zijn ze weer. De club van PVV-Tweede Kamerlid Beertema. ‘Maar bent u dan niet kwaad?’ Den Heijer poseert met krijtje en wij- zende vinger (zo’n krijtje is toch een beetje de Maggi van het klaslokaal: wie gebruikt dat nog?). Wat wil Den Heijer dan? ‘Kleinere klassen’, ‘meer bevoegde docenten’. Tja, geef haar ongelijk. Kun je niet. Vervolgens las ik een brief, gericht aan de minister, vol bezwaren en zorgen over Onderwijs 2032 van de Vereniging Hogescholen, de mbo- raad en VSNU. Zat ook weer wat in. Er stond niets in de brief waar ik tegen was. Ik keek naar de documentairereeks Langs de oevers van de Yangtze van Ruben Terlou. Hij bezoekt een enorm stuwmeer in China. Het peil van de rivier ligt stukken hoger dan vroeger; de bewoners die ooit aan de oevers woonden, moesten verkassen. Voor de economie is het be- ter, maar of het de fl ora en fauna en de volksgezondheid goed heeft gedaan, betwijfelt Terlou. Als hij het de Chinezen vraagt, schieten ze in een meningloze refl ex. ‘Maar bent u dan niet kwaad?’ ‘Dat maakt niet uit, we hebben geen mening.’ God, dat lijkt me ook wel eens wat. Voor mezelf. Er is een manier om de kolkende rivier van onderwijs in te dammen. De bouwmaterialen zijn de prijzige grondstoff en ‘vertrouwen’ en ‘geduld’. ↙

Folia 26_1616_1.indd 15 18-04-16 17:51 16 FOLIA 26 Opinie

MODDERGOOIEN EN DWERGWERPEN

De ‘brandbrief’ waarmee UvA-decanen hun overlevingsstrategieën. Zolang we in survivalmodus zitten kan het faliekant verkeerd aflopen met de zorgen uitten over de situatie aan de HvA, HvA – en daar hebben de UvA-decanen dan last van. Nu werk ik al een tijdje bij de HvA maar ik heb die in survivalmodus zou verkeren, heeft nooit iets gemerkt van een survivalmodus, terwijl ik wel erg betrokken ben bij de hogeschool. Natuur- HvA-medewerker Paul van de Water in de lijk, problemen zijn er altijd. We moeten ons blijven afvragen of we het goede doen en of we dat ook goed kwaadmodus gebracht. doen. Maar een survivalmodus? Nou, nee. Dat is – diplomatiek geformuleerd – een drijfzandbewering. illustratie Marc Kolle Als ik mij wat minder diplomatiek mag uitdrukken, betitel ik het als vliegende waanzin. Het staat de UvA-decanen natuurlijk vrij om te pleiten voor k ben kwaad en dat wil ik helemaal niet beëindiging van de samenwerking maar ik schiet zijn, maar de zogenoemde brandbrief van de in de kwaadmodus als zij in hun brulbrief leugens IUvA-decanen gaat ver voorbij de grenzen van voor waarheid verkopen. Ik voel mij daardoor mijn frustratietolerantie. Voor wie het niet heeft geschoffeerd, en vele HvA’ers met mij. Ik verwacht gevolgd: de UvA-decanen willen dat asap de stekker dat de UvA-decanen deemoedig hun excuses aan wordt getrokken uit de samenwerking tussen UvA de HvA aanbieden. Hopelijk is dat al gebeurd als u en HvA. Waarom ben ik dan kwaad? Het is immers deze tekst leest. misschien wel een verstandig advies. Het gaat mij Ook de UvA ken ik vrij goed. Ik heb daar erom dat de decanen beweren dat het slecht gaat gestudeerd, ik heb er gewerkt en ik volg de UvA met met de HvA. Sterker, zij stellen dat de HvA al een bovengemiddelde belangstelling. Overigens heb ik tijdje in een survivalmodus verkeert. Dat betekent de afgelopen twaalf jaar in verschillende functies dat wij HvA’ers in kommervolle omstandigheden mogen ervaren dat allerlei UvA’ers veel energie bivakkeren en dat we dag en nacht bezig zouden staken in het frustreren van mogelijke samenwer- moeten zijn met het bedenken en uitvoeren van kingsverbanden.

Folia 26_1616_1.indd 16 18-04-16 17:51 20 APRIL 2016 17

Nu kan ik makkelijk beweren dat de UvA zelf in survivalmodus verkeert. Ik zou deze bewering ook kunnen illustreren met vele voor- beelden. Dat doe ik niet. Ik zou dan immers gebruikmaken van dezelf- de onbehoorlijke tactiek als onze UvA-decanen. Het lijkt mij beter om MODDERGOOIEN mij te richten op de vraag waarom de UvA-decanen zo’n bewering doen, terwijl zij natuurlijk heel goed zou- den moeten weten dat het zowel on- EN waar als contraproductief is. Welnu, in het begrip contraproductief ligt de werkelijkheid besloten. De UvA-de- canen zien de samenwerking met de HvA niet zitten en daarom maken DWERGWERPEN zij gebruik van een net zo beproefde als dubieuze Cruyffiaanse tactiek: je creëert een conflict waarbij waarheid en werkelijkheid ondergeschikt zijn aan het doel van – in dit geval – een snelle scheiding. Nogmaals, een scheiding is misschien wel een ver- standige keuze maar maak alstublieft geen gebruik van grove leugens. Eigenlijk doe ik Cruyff tekort als ik de UvA-de- onderbuikgevoelens en onwaarheden. Dat geeft mij canen en Cruyff in één adem noem. Het is beter om het gevoel dat de UvA-decanen hun energie besteden te zeggen dat de decanen zich hebben laten inspire- aan moddergooien en dwergwerpen en dat zijn toch ren door het Jonge Woudlopers-handboek. Niet echt echt voorbeelden van verwerpelijk gedrag. een heel ingewikkeld boek maar de UvA-decanen Hoe nu verder? De karavanen trekken verder slagen er toch wonderwel in om de inhoud niet te op de ingeslagen weg maar wel met achterlating snappen dan wel van een paar kamelen verkeerd toe te en wellicht ook na passen. Jammer, enkele voorlopige van decanen Ik voel mij geschoffeerd, aanpassingen in de mogen we toch en vele HvA’ers met mij route. Ondertussen een kilootje doen we gedegen meer kwaliteit onderzoek naar de verwachten. Dan kosten en opbrengsten kan ik meer waardering opbrengen voor de reactie van de samenwerking en we brengen in kaart of van de HvA-decanen. Ook zij schreven een soort een bestuurlijke splitsing wenselijk is. De UvA-de- van brandbrief maar dan zonder leugens en vileine canen hebben op de ingeslagen weg wel wat afval kwaadsprekerij. Zij pleiten ervoor om alles in beeld gedumpt, maar de HvA is erg goed in het opruimen te brengen en om pas daarna weloverwogen te van afval. Ook als dit van anderen afkomstig is. ↙ beslissen of HvA en UvA met elkaar doorgaan of niet. Dat lijkt mij een zowel wenselijke als logische Discussieer benadering. Het is in ieder geval verstandiger Paul van de Water is projectmanager aan de HvA. mee op dan vergaande beslissingen te nemen op basis van @pvdw1953 Folia.nl/opinie

Folia 26_1616_1.indd 17 18-04-16 17:51 18 FOLIA 26

‘IK HOU NIET HELEMAAL OP MET LULLEN OVER KUNST’

tekst Steffi Weber foto’s Bram Belloni

Henk van Os, de geliefde televisiepersoonlijkheid die kunst de Nederlandse huiskamers in praatte, gaat met emeritaat. Het geven van colleges is voor de 78-jarige universiteitshoogleraar te vermoeiend geworden. Maar hij kijkt voldaan terug op wat hij de prettigste baan van zijn leven noemt: ‘De laatste paar jaar aan de UvA kon ik het echt goed, althans, ik kon het niet beter. Ik heb het maximum eruit gehaald.’

Folia 26_1616_1.indd 18 18-04-16 17:51 20 APRIL 2016 19

‘IK HOU NIET HELEMAAL OP MET LULLEN OVER KUNST’ tekst Steffi Weber foto’s Bram Belloni

Henk van Os HEEFT ZIJN HELE PROFESSIONELE TO-DO-LIJSTJE AFGEVINKT.

Folia 26_1616_1.indd 19 18-04-16 17:51 20 FOLIA 26

ijk, dit moet je echt even en de bijbehorende UvA-collegereeks rondscharrelen. Ik moet een dienst- zien, zó leuk.’ Opgewon- kon Van Os na twintig jaar een vinkje baar kereltje kunnen zijn, anders ‘K den beent Henk van Os zetten achter het laatste doel op zijn functioneer ik niet. Maar dat ging door museum Catharijneconvent in professionele to-do-lijstje. ‘Alles wat uitstekend, dus ik kan niet anders Utrecht, waar sinds een maand zijn ik als universiteitshoogleraar heb wil- dan zeggen dat het de prettigste tentoonstelling over Franciscus van len bereiken, is gelukt,’ meent hij. ‘Ik baan van mijn leven is geweest.’ Assisi te zien is. Nederlands bekend- ben heel voldaan.’ Van Os behoorde ste kunsthistoricus zwaait dit jaar af bij zijn aantreden in 1996 tot de eer- Wat is uw grootste verdienste als universiteitshoogleraar, en heeft ste universiteitshoogleraren van Ne- geweest? een hoop moeite gedaan voor de derland, een functie die hij destijds in (Lange stilte, dan aarzelend:) ‘De afscheidstentoonstelling over zijn fa- Folia omschreef als ‘een hoogleraar tentoonstellingen die ik heb geor- voriete heilige. ‘Moet je dit práchtige die zelf mag uitzoeken wat hij doet’. ganiseerd misschien, De weg naar licht in het bos zien,’ zegt hij, wijzend In datzelfde interview zei hij op te de hemel in de Nieuwe Kerk bijvoor- naar een zestiende-eeuws olieverf- zien tegen het feit dat hij aan de UvA beeld, en een aantal andere nogal schilderij van Franciscus en Maria. ‘En met computers moest gaan werken. spectaculaire exhibities. Maar ik ben hier zien we Francis- toch echt een onderwijzer- cus als natuur- en tje. College geven vind ik dierenvriend,’ vertelt heerlijk. Daarin ben ik ook Van Os even later. echt heel ambitieus. De ‘Franciscus wordt ‘Franciscus was nogal een laatste paar jaar aan de tegenwoordig vaak UvA kon ik het echt goed, neergezet als een borderlinetypetje, zal ik althans, ik kon het niet soort zachtmoedige beter. Ik heb het maximum eco-heilige, terwijl maar zeggen’ eruit gehaald.’ hij best ruig kon zijn. Van Os was een man Hij was nogal een met een missie: kunst op borderlinetypetje, zal een toegankelijke manier ik maar zeggen.’ ‘Al die moderne communicatietech- presenteren aan een breed publiek. Weinigen weten zo veel over nologie, daar kan ik niets mee.’ Als directeur van het Rijksmuseum de heilige Franciscus als Van Os. verscheen hij wekelijks op tv en wist De UvA-universiteitshoogleraar en Heeft u de computers inmiddels zo de Nederlanders weer naar het voormalig Rijksmuseumdirecteur is onder de knie? Museumplein te lokken. Later deed al bijna een halve eeuw gefascineerd ‘Ik wil niet zeggen helemaal niet, hij hetzelfde voor de UvA, waar hij door de Italiaanse koopmanszoon, maar: bijna niet. Ik kan wel al mailen als universiteitshoogleraar twintig die op 24-jarige leeftijd afstand deed en een beetje googelen lukt ook. Mijn jaar collegereeksen over kunstge- van al zijn bezittingen om zich volle- vorige secretaresse gaf me af en toe schiedenis gaf in een afgeladen Aula dig te wijden aan God. Van Os hield een diplomaatje als ik weer wat op aan het Singel. Tot het op het laatst er zijn oratie over toen hij in 1974 de computer had geleerd. Maar ik te zwaar werd. ‘Ze hebben nog een in Groningen tot hoogleraar werd weet bijvoorbeeld nog altijd niet hoe speciaal stoeltje voor me gecon- benoemd. Nu hij op 78-jarige leeftijd ik hem moet aanzetten.’ strueerd, dan kon ik het wat langer met emeritaat gaat, maakt hij met volhouden, maar ook het praten is zijn afscheidstentoonstelling over Hoe kijkt u verder terug op uw tijd vermoeiend. Dus ja, het was gewoon hetzelfde onderwerp de cirkel rond. als zogeheten superprof, was het mooi geweest’. Hij gaat wel door, ‘Ik wilde al jaren opnieuw onderzoek wat u ervan had verwacht? hoor, haast hij zich te zeggen. ‘Ik doen naar Franciscus,’ zegt Van Os. ‘Het was heel erg veel meer dan dat. hou niet helemaal op met lullen ‘En dan met name naar zijn populari- Ik heb van begin af aan heel duidelijk over kunst en ik geef nog wel een teit. Franciscus is – naast Sinterklaas met de UvA afgesproken wat mijn lezinkje, maar niet voor studenten, – de succesvolste heilige buiten de taak zou zijn, want ik ben heel slecht gewoon, leuk voor publiek. Dat is iets kerk.’ Met de huidige tentoonstelling in het zomaar wat aangenaam totaal anders.’

Folia 26_1616_1.indd 20 18-04-16 17:51 20 APRIL 2016 21

Uw colleges werden altijd al druk telijk weten altijd net iets belangrijker te koken, en dat die jongen terloops bezocht door mensen van buiten dan het goed kunnen lullen.’ vroeg: u wilt graag een ouderwetse de UvA die entree betaalden om professor zijn, hè? Ik zei: weet je wat te mogen luisteren. Van de zes­ In hoeverre verschilt de UvA van het is, ik bén een ouderwetse profes- honderd toehoorders kwamen er de RUG? sor, maar hoezo? Nou, zei die jongen: zo’n vijfhonderd van buiten – naar ‘Daar kan ik niets over zeggen omdat u hebt nog echt belangstelling voor verluidt opvallend veel dames van mijn rol zo anders was. Wat ik wél ons. Ik schrok me te pletter. En ik hogere leeftijd. Hoe voelde dat? heb gemerkt de afgelopen twintig weet vrijwel zeker dat de protesten ‘Nou, het aantal heren moet je niet jaar, is dat onder de studenten het van het afgelopen jaar iets te maken onderschatten, hoor. Verder oriën- gevoel van vervreemding ten opzich- hebben met die vervreemding.’ teerde ik me altijd op de studenten te van hun studie toenam.’ en niet op de buitenstaanders, maar U hebt als decaan en museum­ ik was er wel blij mee. Voormalig Hoe bedoelt u dat? directeur behoorlijk veel bestuurs­ UvA-voorzitter Sijbolt Noorda zei ‘In Amsterdam waren er voor het ervaring opgedaan. Waar ging het ooit: Henk, hier moet je heel erg eerst studenten die negens en tienen in uw ogen vorig jaar mis? zuinig op zijn, dit is het ‘Ik denk niet dat ieder- mooiste publiek dat je een zich genoeg bewust maar kunt krijgen. Zo is geweest van wat een aandachtig, zo leer- smeulende lont dat ge- gierig, zo gretig. Moet ‘Een verhaal moet kort voel van vervreemding is. je nagaan, sommigen Dan hoeft er maar iets te hebben twintig jaar en krachtig zijn, dus ga je gebeuren – bijvoorbeeld lang mijn colleges een bezuiniging – of de gevolgd, we zijn samen dingen weglaten’ boel explodeert.’ oud geworden, dat is wel ontroerend.’ Tijdens de bezetting kon ook u uw werkkamer in Maar de focus lag op de studenten? haalden voor mijn tentamens. Ik het Maagdenhuis niet meer in. Had ‘Altijd. De studenten moesten ook wilde weten wie dat in godsnaam u begrip voor de studenten? tentamen doen en de colleges waren waren, want door de grote aantallen ‘Natuurlijk had ik daar begrip voor. de belangrijkste stof daarvoor. toehoorders kende ik ze niet persoon- In de jaren tachtig ben ik als decaan Mijn tentamens zijn trouwens heel lijk. Sinds een aantal jaar nodig ik in Groningen ook op de barricaden ouderwets met essayvragen en daarom ieder jaar het laatste week- geklommen tegen een dreigende weetjesvragen door elkaar. Ik doe end voor kerst de negens en de tie- bezuiniging. Maar je zag in het absoluut niet aan – hoe noem je dat nen uit naar Huis Bergh, een kasteel Maagdenhuis heel mooi wat Crane nou, dat vreselijke – absoluut geen in Gelderland. Als universiteitshoog- Brinton beschrijft in zijn boek The multiplechoice. Niks daarvan! Daar leraar ben ik verantwoordelijk voor de Anatomy of Revolution: het begint heb ik een bloedhekel aan. Ik heb ooit kunstcollectie daar, dus we mogen met een grote, massale opstand, en in Groningen een eigen tentamen- er gratis logeren. Dat is fantastisch, als die niet tijdig tot resultaat leidt, model bedacht toen er in de jaren en daar hoorde ik ook veel van wat dan hou je op ten duur alleen maar zeventig ineens veel meer kunstge- er speelt. Er ligt me daarover een de radikalinski’s over, in dit geval ook schiedenisstudenten kwamen. Daar- verhaal op de tong maar dat ga je voor een deel gajes.’ voor waren wij maar met een vast gebruiken en dat wil ik niet want superkleine elite, iedereen had wel het klinkt zo opschepperig.’ Heeft de bezetting iets opgeleverd? een achtergrond met kunst, maar nu ‘Dat kan ik niet beoordelen, maar zag je dat er allemaal mensen van Nu ben ik benieuwd, natuurlijk. ik denk dat de discussie te veel op buitenaf kwamen die niet van huis ‘Ik kan me goed herinneren dat ik inspraak is gericht. Het zijn altijd uit hadden leren praten over kunst. op zondagochtend in de keuken maar een paar types die dat écht zo Bij mijn tentamens is daarom het fei- samen met een student eitjes stond belangrijk vinden – die worden later

Folia 26_1616_1.indd 21 18-04-16 17:51 2222222222 FOLIA 26

meestal ambtenaar bij het ministerie Volgens Grasman, uw biograaf, voor Onderwijs. Veel belangrijker is gelooft zelf u in uw eigen versie van dat het gevoel van vervreemding het verhaal. Hoe zit dat precies? weer afneemt.’ ‘Het is een heel raar proces: ik vertel inderdaad graag verhalen. Een ver- Hoe ziet u dat voor zich? haal moet kort en krachtig zijn, dus ‘Het is heel simpel, denk ik. Waar het ga je dingen weglaten. En soms ben om gaat is een heel basale betrok- je helemaal vergeten dat je iets weg- kenheid bij degene die je onderwijst, laat, dan is dát het verhaal. Zo wordt op elk niveau, of het nou aio’s zijn of het geleidelijk aan iets wat ik met eerstejaars. Docenten hebben daar liefde vertel maar wat niet helemaal tegenwoordig minder tijd voor maar meer zo wás.’ ik denk ook dat mensen nauwelijks nog geselecteerd worden op een Hoe was het verder om uw eigen dergelijke inzet.’ biografie te lezen? Voor Van Os, zoon van een ‘Nogal vreemd. Het is ongelooflijk dat hoogleraar farmacie in Groningen, er iemand bestaat die je hele werk is de universiteit altijd meer geweest kent, die daarin ook kan structureren, dan een opleiding. Sinds hij kon want zelf denk je daar niet zo over denken kwamen in huize Van Os HENDRIK na. Het was gelukkig geen zinloze hoogleraren over de vloer. Hij zag de verheerlijking van het object waar het academische gemeenschap als een WILLEM VAN over gaat, dat wilde ik absoluut niet.’ soort uitgebreide familie, valt te le- OS zen in Henk van Os: van kunst naar Grasman ziet als uw grootste cultuur, een biografie van Edward 1938 Geboren in Harderwijk verdienste dat u een nieuwe vorm Grasman, die sinds vorige maand in 1957-1964 Studie geschiedenis van kunstgeschiedenis hebt de winkels ligt. Naast een vaderlijke en kunstgeschiedenis aan de geïntroduceerd. betrokkenheid bij zijn studenten, Rijksuniversiteit Groningen (RUG) ‘Daar was ik erg blij mee. Ik heb wijst biograaf Grasman nog op een 1969 Promoveert in Groningen inderdaad in mijn boeken over andere rode draad in Van Os’ leven: cum laude op ‘Iconologische altaarstukken, kunstwerken die op zijn verbeelding kan nogal eens met problemen in de Sienese schilder- een altaar worden geplaatst, kunst- hem op de loop gaan. Die neiging kunst tussen 1300 en 1450’ voorwerpen benaderd vanuit hun kwam eerder naar voren in het boek 1974 Hoogleraar kunst- en functie, in plaats van vanuit hun stijl Vader en zoon krijgen de geest, een cultuurgeschiedenis, RUG of puur iconografisch, naar voorstel- brievenwisseling tussen Van Os en 1984 Decaan van de Faculteit ling. Een altaarstuk is een liturgisch zijn zoon Pieter. Daarin noemt de der Letteren, RUG gebruiksvoorwerp, het dient een NRC-journalist zijn vader een verha- 1989-1996 Algemeen directeur functie in een religieuze ceremonie. lenverteller. ‘Jij hebt er altijd al van van het Rijksmuseum in De ontwikkeling van zo’n kunstobject gehouden de wereld mooier voor te Amsterdam hangt dus af van wat je het beste stellen dan hij is.’ Hij beschrijft hoe 1996 Universiteitshoogleraar kunt gebruiken in de liturgie en de hij ondersteboven was van de film voor de Leerstoel Kunst en liturgie verandert. Daar gaat het Big Fish van Tim Burton, over een Samenleving, UvA over. Edward [Grasman, red.] maakt jonge journalist en diens vader, die 1990-2006 Wekelijks tv- daar echt een punt van, dat vind ik van iedere gebeurtenis in zijn leven programma over kunst mooi. In hoogmoedige ogenblikken een fantastisch verhaal maakt. ‘Ja (eerst Museumschatten, dan durfde ik soms te denken dat ik dat pap, de gelijkenis is mooi,’ schrijft Beeldenstorm) wilde – een nieuwe vorm van kunst- Pieter, die stelt dat de film hem de geschiedenis introduceren – maar waarde van het fantastische ver- dat het ook lúkt, nou, dat vind ik haal verduidelijkte. supergoed. ↙

Folia 26_1616_1.indd 22 18-04-16 17:51 20 APRIL 2016 23 Kamervragen

‘Je verdient als straatmuzikant geen bakken met geld’

SIERK KANIS (22), ARTIFICIAL INTELLIGENCE (UVA) Straat Nieuwe Keizersgracht Kamer 30 m2 over twee verdiepingen Sinds zomer 2012 Huur 250 euro inclusief, ‘een vriendenprijsje’ Huisgenoten 3 studenten Vond dit huis via een vriend

en elektrische en een akoestische gitaar, een Ebasgitaar, een banjo, een ukelele, een piano en een Marokkaanse fluit: hier woont een muzikant. Sierk Kanis: ‘Ik hou van zingen, daarom bespeel ik vooral de begeleidende instrumenten en raak ik die Marokkaanse fluit bijna nooit aan – zingen is moeilijk met een fluit in je mond. Ik speel vaak samen met mijn huisgenoten en we schrijven ook onze eigen liedjes, vooral liefdesliedjes.’ Sierk bespeelt zijn gitaar niet vaak in het open- baar, maar het is hem wel gelukt een deel van een reis te bekostigen door op straat te spelen. ‘We liftten van Nederland naar Kroatië. Galmend door de steegjes van Split klonk onze muziek nog beter. We hebben ook in Griekenland en Turkije veel ge- speeld. Je verdient als straatmuzikant geen bakken met geld, maar het is een leuke bonus als je reist.’ Hoe heeft Sierk die piano zijn kamer binnengekre- gen? ‘Die stond er al. Er staan drie piano’s in dit huis, en dat voor vier mensen.’ Ook een schaakbord, een schaakboek met de prachttitel Meesters van Moskou en twee antieke schaakklokken springen in het oog. ‘Ik ben me de laatste tijd in het schaakspel aan het verdiepen en zit sinds kort ook op een schaakclub. Die ene schaakklok heb ik tweedehands gekocht, het is er eentje uit de Sovjettijd. De andere is van mijn opa geweest. Sowieso zijn mijn hobby’s er met de pap- lepel ingegoten: de gitaar waar ik op speel is de gitaar waarop mijn vader ook heeft leren spelen. Hij heeft haar ooit gekocht bij de legendarische muziekzaak Servaas in Den Haag.’ ↙

Folia 26_1616_1.indd 23 18-04-16 17:51 24 FOLIA 2618 Objectief

Zesjescultuur

tekst Willem van Ewijk foto Mats van Soolingen

Premier Mark Rutte is even aan de UvA om een gastcollege te geven voor de interdisciplinaire collegecyclus ‘Hoe werkt Nederland?’, die georganiseerd wordt door Paul Schnabel en Alexander Rinnooy Kan, allebei hoogleraar en lid van de Eerste Kamer voor D66. Rutte spreekt uit zijn hoofd. Hij heeft een paar blaadjes in zijn hand met pennenstreken, waar hij tijdens het college maar een enkele keer op kijkt. Kijk eens hoe goed we het hebben, zegt de premier. ‘We hebben het beste zorg- stelsel van de wereld. Ons pensioenstel- sel is misschien ook wel het beste ter wereld. En we staan in de top-vijf van de meest concurrerende economieën ter wereld.’ De zaal is gevuld met een gemengd gezelschap. Naast de dertig UvA-stu- denten die zich via minors en het hon- oursprogramma voor het vak hebben ingeschreven zit er een zestigtal lezers die zich hebben aangemeld via NRC Handelsblad. Tijdens zijn college zegt Rutte ook wat er beter kan. ‘Op universiteiten is het voor veel studenten nog steeds niet sexy genoeg om een negen te halen. Dat is die zesjescultuur. Het is alsof een negen halen iets is waarvoor je je eerder moet verdedigen dan dat het als een goede prestatie gezien wordt.’ ↙

Folia 26_1616_1.indd 24 18-04-16 17:51 3 20FEBRUARI APRIL 2016 2016 25

Folia 26_1616_1.indd 25 18-04-16 17:51 262626 FOLIA 26 Actueel Olympische studenten

Folia 26_1616_1.indd 26 18-04-16 17:51 20 APRIL 2016 27 GOUD IN ZICHT

Rio de Janeiro, dat is hun doel. De Olympische of Paralympische Spelen van deze zomer liggen binnen handbereik. Dus is het trainen, trainen, trainen voor deze drie studenten om het straks te schoppen tot die gewenste deelname.

tekst Sebastiaan van de Water foto’s Hollandse Hoogte

MARIA VERSCHOOR veroverden op het WK van 2014 zat Maria thuis. En niet uit vrije wil. De bondscoach had besloten dat ze overbodig was. Geboorteplaats Dordrecht Het mislopen van het WK veranderde haar denken. ‘In het Woonplaats Amsterdam begin is alles leuk en mooi. Daarna besef je opeens: ik moet nu Leeftijd 21 echt gaan presteren, anders raak ik dus mijn plek kwijt. Het Sport Hockey heeft mij een permanente prestatiedrang gegeven. Dat maakt Studie Johan Cruyff University (HvA) het soms minder leuk dan vroeger, toen was het onbezorgder.’ Vereniging Amsterdam Maar Maria heeft het ervoor over. Topsport is geen speeltuin. Rio-ambitie Mee mogen. En goud. Belangrijk is wel dat ze haar vrijheid op het veld niet kwijtraakt. Nog steeds doet ze niets liever dan met de bal aan de stick over Zal ze schitteren in Rio? Hockeyster Maria Verschoor droomt het veld hollen, tegenstanders passerend alsof ze er niet staan. ervan. Maar tegelijkertijd dreigt een andere mogelijkheid: dat Maar wie te bang is om fouten te maken, kan nooit vrijuit spelen. ze überhaupt niet naar de Spelen mag. ‘De kunst is om een balans te vinden tussen vrij kunnen spelen ‘Ik focus me nu al volledig op Rio,’ verklaarde Maria Verschoor en de druk om te presteren. Dat gaat steeds beter,’ stelt Maria. een paar jaar geleden in Folia. Toen was ze net uitgeroepen tot Het blijkt uit de opwaartse wending die haar carrière weer heeft wereldtalent van het jaar. Ze gold als de rijzende ster van het genomen. Bij haar club Amsterdam scoort ze erop los. Ze mocht hockey. Vrijuit sprak ze over haar mooiste dromen. ‘De Olympi- met Oranje mee naar het EK en de World Hockey League. sche Spelen meemaken, dat lijkt Eind 2015 werd ze opnieuw me zó geweldig.’ genomineerd voor de prijs van Tweeënhalf jaar later is er ‘Vroeger was het wereldhockeytalent van het veel en weinig veranderd. Nog jaar. Inmiddels staat ze alweer steeds denkt ze regelmatig onbezorgder’ op 43 interlands. Met een beetje aan Rio. ‘Maar in 2013 waren geluk komen er deze zomer, op de Spelen nog ver weg. Het was toen iets groots en moois om Braziliaanse bodem, nog zeker zeven wedstrijden bij. vrijblijvend over te fantaseren. Inmiddels zijn we met Oranje al Eén ding is zeker. Als Maria Verschoor naar de Spelen gaat, dan in Rio geweest en hebben we in het stadion gestaan. Het is nu zal ze opvallen. Dat doet ze altijd. Dankzij haar royale bos haar. anders. Het is tastbaar. Binnen handbereik. En daardoor ook...’ Ze krijgt er vaak complimenten over op straat. ‘Het gekke is: Maria zegt het niet expliciet, maar het is duidelijk. Hoe dich- vroeger als kind had ik altijd steil haar. Tot mijn moeder het een terbij de Spelen komen, hoe vaker de vraag zich in haar hoofd keer heel kort knipte. Daarna is het op een raadselachtige ma- herhaalt: zou ze wel mee mogen? ‘Ik weet het echt niet. Ik zit bij nier heel afro-achtig geworden. Ik haatte mijn moeder daarvoor. de vaste trainingsgroep van het Nederlands Elftal. Die bestaat Ik wilde niet anders zijn dan de anderen. Dus kamde ik het naar uit 27 speelsters. Daarvan zullen er zestien naar de Spelen gaan. achteren, in een superstrakke staart. Dan viel het niet zo op.’ Het wordt heel spannend.’ Rond haar veertiende besloot ze haar haren los te laten. Sinds- Bij het laatste toernooi van Oranje zat Maria gewoon bij de dien hebben haar krullen vrij de ruimte in kunnen groeien, met selectie. Toch is het begrijpelijk dat ze niet hoog van de toren indrukwekkende resultaten, mits Maria ze af en toe temt met blaast. Na haar komeetachtige opkomst in 2013 volgde de onver- een borstel. Een betere metafoor voor haar carrière kan ze zich mijdelijke terugslag. Toen de Nederlandse hockeydames goud niet wensen.

Folia 26_1616_1.indd 27 18-04-16 17:51 28 FOLIA 26

LARISSA KLAASSEN afremmen. Dan sprintte ik gewoon naar voren en liet ik mijn trainer twee passen van tevoren een Leeftijd 21 teken geven, dan wist ik wanneer ik mijn sprong Geboorteplaats Den Helder moest maken.’ Woonplaats Den Hoorn, Texel Een paar maanden later moest ze toch op zoek Studie Informatica (HvA) naar een alternatieve sport. Ze kwam uit bij Sport Baanwielrennen (paralympisch) het baanwielrennen op een tandem. Het bleek Rio-ambitie Goud ideaal: een piloot doet al het stuurwerk, en zelf trapt ze gewoon heel hard. ‘Al vond ik stiekem Larissa Klaassen is al jaren vrijwel blind. Maar turnen veel leuker,’ biecht ze op. ‘Het is dat er bij als ze aan Rio denkt, kleurt haar gedachtewereld het baanwielrennen veel wedstrijden zijn, die ik goud. Na haar winst op het WK Paracycling vorige bovendien win, anders zou ik het niet kunnen maand neemt ze niet langer genoegen met zilver. En opbrengen om elke dag weer al die trainingen te eigenlijk heeft ze dat nooit gedaan. moeten afwerken.’ Larissa Klaassen is een kletskous. Ongeveer Maar het resultaat van al die trainingen mag er zijn. zeshonderd woorden bedraagt de woordenlimiet Ze toont haar dijbenen. Die zijn absoluut massief. van dit interview. Larissa had met gemak de hele Bovendien zitten ze vol met wonden, littekens en Folia vol kunnen kleppen. Over de speciale app die rode plekken. De erfenis van een ernstige valpartij ze op haar telefoon heeft, waarmee ze kan checken in 2015. Het dieptepunt in haar carrière. of een supplement op de dopinglijst staat. Over ‘Dat was bij het WK in Apeldoorn. Op een baan die de keren dat ze de stuurpen van haar fiets kapot eigenlijk al aan vervanging toe was,’ vertelt Larissa. rukte omdat ze ‘We raceten tegen per ongeluk te veel een Australisch duo. kracht zette tijdens Later is me verteld het aanzetten. Over ‘Ik liet me niet zomaar dat hun piloot de knuffelbare een ondoordachte koeien op de Texelse afremmen’ manoeuvre maakte boerderij van een waardoor Haliegh goede vriend. Over opeens moest hoe geruststellend ze het geluid van een tractor uitwijken. Ik had niets door, natuurlijk. Tot ik vindt. Over de door haar ontworpen brailleversies Haliegh hard hoorde schreeuwen.’ van wiskundige symbolen. Over de keer dat ze de Larissa viel van haar fiets. Ze voelde hoe ze over prijs kreeg voor de Stoerste Vrouw van Nederland. de uitgedroogde baan schuurde. Ze was wel eens En over haar lieve geleidehond Nyla. eerder gevallen, maar dit leek veel meer pijn te Maar soms, heel soms, is Larissa stil. Vooral doen. Anderen zagen wat er gebeurde: honderden wanneer ze baalt van haar prestaties. ‘Mijn splinters boorden zich in haar lichaam. ‘Ik was een teamgenoten hebben dat meteen in de gaten,’ vertelt half stekelvarken,’ zegt ze nu luchtig. Larissa. ‘Dan zeggen ze, hey Laris, je hebt al vijf Het herstel kostte maanden. Larissa moest minuten niets gezegd, is alles wel goed met je?’ zich meermaals in het ziekenhuis melden voor Maar de laatste tijd zijn die stille momenten langdurige operaties. Nog altijd zitten er een paar spaarzaam. Larissa is namelijk in topvorm. Ze splinters verstopt, ergens diep in haar rechterdij. bewees het tijdens het WK Paracycling in Italië, Maar dat is voor Larissa niet het frustrerendste van afgelopen maand. Samen met de piloot van haar het ongeluk. ‘Veel erger vond ik dat die Australiërs tandem, Haliegh Dolman, veroverde ze een gouden gewoon door mochten en ook nog eens zilver medaille op de duizend meter. behaalden. Ze hebben daarna ook nooit sorry Goud wil ze ook in Rio behalen. ‘Voor minder doe gezegd.’ ik het niet. Of het nou een training is of een WK, Dat hadden ze beter wel kunnen doen. Al was het ik wil er alles uithalen. Dat heb ik altijd gehad. maar omdat Larissa nu beter en gemotiveerder In mijn jeugd deed ik aan turnen. Dat gaf soms is dan ooit. ‘Bij de Paralympische Spelen ga ik ze problemen want ik begon steeds slechter te zien. Op terugpakken,’ nam ze zich voor. Maar dat kan niet een gegeven moment zag ik niet eens meer waar de meer. De twee Australiërs zijn gestopt. ‘Nou ja, dan pegasus precies stond. Maar ik liet me niet zomaar maar gewoon goud.’

Folia 26_1616_1.indd 28 18-04-16 17:51 20 APRIL 2016 29

Folia 26_1616_1.indd 29 18-04-16 17:51 30 FOLIA 26

Folia 26_1616_1.indd 30 18-04-16 17:51 20 APRIL 2016 31

JORT VAN GENNEP

Leeftijd 21 door de roeibond. Trainers, bewegingswe- Geboorteplaats Breda tenschappers, fysiotherapeuten, voedings- Woonplaat Amsterdam deskundigen. Zij moeten ervoor zorgen dat Studie Politicologie (UvA) hij optimaal kan presteren, op weg naar de Sport: Roeien, lichte vier gehoopte podiumplek in Rio. ‘Alles wordt Vereniging: Nereus van bovenaf aangestuurd. Al het denkwerk Rio-ambitie Medaille wordt voor mij gedaan, door anderen,’ stelt de roeier met een zekere spijt. ‘Het enige ‘Dom pompen,’ zo beschrijft Jort van wat ik moet doen is dom pompen.’ Gennep zijn taak als roeier. ‘Als ik er niks Gelukkig is pompen zijn specialiteit. Hij naast doe, voel ik mijn hersencellen afster- weet dat zijn bootgenoten wel eens lachen ven.’ En daarom studeert hij gewoon ver- om zijn weinig verfijnde stijl. ‘Ik geef toe der. Politicologie. Maar terwijl hij op zijn dat Björn van den Ende bijvoorbeeld veel kamertje rustig de boeken van Machiavelli verder is dan ik. Soms heb ik geen flauw be- leest, klopt het grootste evenement uit zijn nul wat er allemaal gebeurt in de boot. Als leven steeds harder op de deur. je naar ons kijkt zie je een paar balletdan- De meeste toproeiers zijn rond de 28. sers die alles op techniek doen, en je ziet Jort van Gennep is pas 21. De Olympische één lompe hark. Die hark ben ik.’ Spelen in Rio de Jan- Een magere eiro zullen zijn eerste, ‘Soms heb ik geen hark ook. ‘Wij heb- maar vermoedelijk ben een handicap niet zijn laatste Spelen flauw benul wat er in vergelijking met zijn. Toch klinkt de de zware boten. jonge roeier soms net allemaal gebeurt We moeten onder als een veteraan, wan- de 70 kilo zijn. Ik neer hem gevraagd in de boot’ moet dus nog zeker wordt naar zijn mooi- vijf kilo kwijt.’ Het ste tijd als roeier. Hij noemt dan niet die overgewicht is hem niet aan te zien, integen- memorabele zomer van 2015 op het Franse deel. Maar lichte roeiers zijn nou eenmaal meer Aiguebelette, toen hij als rookie een veroordeeld tot de eeuwige strijd met de vijfde plek behaalde op het WK. Ook noemt weegschaal. Gelukkig beschikken ze over hij niet zijn eerste dagen bij de nationale een arsenaal aan trucs. ‘Vlak voor de weging ploeg, toen hij zijn ogen uitkeek en zich kun je bijvoorbeeld een rondje hardlopen in verbaasde over zoveel professionaliteit. een dikke winterjas en een pak gemaakt van Liever denkt Jort van Gennep terug aan vuilniszakken. Dan zweet je er zo twee kilo zijn juniorentijd. Toen hij nog lid was van vocht af,’ onthult Jort. ‘Daarna drink je wat een kleine roeiclub in Breda, waar de klok bidons leeg en ben je klaar voor de start.’ al decennialang stil stond. Hij was veertien Hij kijkt nu al uit naar de krachtexplo- jaar en had meer ambitie dan de rest van de sie die hij in Rio mag leveren. ‘Ik vind het club bij elkaar. ‘Ik besloot alles zelf uit te heerlijk om te racen. Zeker in een finale. zoeken. Samen met mijn begeleider dook Ik zie wel eens roeiers die voor de start ik de bibliotheek in. We lazen boeken over helemaal wegkwijnen van de stress. Ik leef voeding en trainingsschema’s. We keken juist voor die dagen. Je voelt je als een beer bij toproeiers af hoe zij hun boot afstelden. die opgesloten zit in een kooi. Je moet je- We experimenteerden erop los. En als het zelf urenlang in toom houden, maar zodra goed ging, voelden we een immense trots, het licht op groen gaat, dan is het alsof de want we hadden alles zelf gedaan.’ kooi open gaat. Eindelijk kun je los.’↙ Vandaag de dag is Jort een erkend top- talent en staat een heel team specialisten Volgende week interviews met zwemmer voor hem klaar. Zorgvuldig geselecteerd Joost Reijns en zeiler Afrodite Zegers.

Folia 26_1616_1.indd 31 18-04-16 17:51 32 FOLIA 26 3232 Bij de les

Hoorcollege Inleiding niet- zich niet herkennen in de lesstof, die uur duurt, komen Indiase twintigers westerse sociologie door vooral komt van witte wetenschappers aan het woord. Allemaal hebben ze Sanderien Verstappen, en te weinig gaat over ‘de hele bevol- hun geboorteland verlaten in de hoop donderdag 14 april, 9.00 uur, king’, aldus Wekker. op een betere toekomst. Darshan Roeterseiland (UvA) Hoogste tijd voor Folia om deze stel- (26) is vastbesloten miljonair te ling eens eigenhandig te doorgronden. worden zodat hij in India zijn droom- Vriendinnengroepjes 6 En waar kan dat beter dan bij een hoor- huis kan bouwen. Zijn ouders vinden Aantal warrige knotjes op hoofd 10 college over niet-westerse sociologie? het allemaal best, zolang hij maar Gniffelgehalte hoog De eerste aanblik is ietwat teleur- terugkomt. De moeder: ‘Ik wil niet Scrabblewoorden transnationalisme, stellend. Voor de klas staat een blonde dat mijn zoon zijn hele leven het werk kosmopolitisch, integratieperspectief Nederlandse vrouw – niet bepaald wat van een servant uitvoert.’ Een andere we voor een college over niet-westerse jongen vertelt dat hij de eerste dag op perspectieven in gedachten hadden. Ze zijn werk in een ouderentehuis de tuin tekst en foto’s Nina Schuyffel heet Sanderien Verstappen en vertelt moest schoonmaken en moest huilen: over haar documentaire Living like ‘In India was ik king of the house. Wat oe krijgen we een cultureel, a common man. Jaarlijks emigreren is er gebeurd?’ etnisch en religieus meer diverse bijna zeventigduizend Indiase jongeren De studenten – 26 meisjes, vijf Huniversiteit? Met die vraag naar Engeland. ‘Wat is hun motivatie jongens – lachen zachtjes om zoveel houdt Gloria Wekker zich bezig. De om dat te doen?’ Volgens Verstappen naïviteit. Na afloop wordt er een kwar- voorzitter van de ‘commissie diversiteit’ komen Indiase migranten ‘steevast aan tiertje nagepraat, maar verder dan wat zei onlangs in Folia dat allochtone stu- de onderkant van de maatschappij algemene opmerkingen gaat het niet. denten van niet-westerse afkomst zich terecht’. Waarom kiezen ze er dan toch Er barst geen discussie los over de in- niet thuis voelen op de UvA. Ze zouden voor om te verhuizen? valshoek van de film, die onherroepelijk In de documentaire, die ruim een door westerse ogen is gemaakt, en wat dit betekent voor ‘onze’ kijk op India. Gloria Wekker, lees je mee? ↙

Femke Rosser 19, eerstejaars antropologie Sean Hauser ‘In het vorige blok lazen we het 22, eerstejaars theaterweten- boek Europa en de mensen zonder schappen Roos de Wijs geschiedenis van antropoloog ‘Ik heb dit vak gekozen omdat ik 22, tweedejaars antropologie Eric Wolf. Dit blok bekijken we alvast andere disciplines wil ver- ‘Dit is een leuk vak. De docenten vooral documentaires. Heel leuk, kennen. Tot nu toe zijn er nog geen zijn goed en kunnen levendig want daardoor wordt de stof wat sociologen met een niet-westerse vertellen. We leren veel: wat concreter. Wat me van dit vak achtergrond langsgekomen. Dat transnationalisme is, wat migratie het meest is bijgebleven, is hoe is best raar, gezien de titel van dit is, hoe de wereld verbonden is en wij aankijken tegen regio’s. In het vak. Ik denk dat het belangrijk is wat Marx met het kapitalisme te Westen zijn we geneigd te praten om meerdere perspectieven op een maken heeft. Ik heb nog geen idee over “Azië”, punt. Terwijl dat con- onderwerp te horen. Als we het over wat ik in de toekomst ga doen. Als tinent ontzettend divers is en je al Afrika hebben, zouden we toch ook ik me met dit soort onderwerpen die landen niet zomaar onder één een aantal artikelen van een Afri- kan bezighouden, zou ik daar heel noemer kunt scharen.’ kaanse professor moeten lezen?’ blij van worden.’

Folia 26_1616_1.indd 32 18-04-16 17:51 33 Promoties Hora est Woensdag 20/4 12.00 uur: Carlos Villarroel – biologie Molecular Sabotage of Host Plant Defenses by Spider Mites (Agnietenkapel) Jochem Donderdag 21/4 Jansen 10.00 uur: Poppy Watson – psychologie From Outcomes to Actions: Fundamental Mechanisms in Reward Seeking (Agnietenkapel) 12.00 uur: Tom van den Kerkhof – geneeskunde HIV-1 Vaccine Design Learning from Natural Infection (Agnietenkapel) Vrijdag 22 april, 10.00 uur, Agnietenkapel 14.00 uur: Marieke Boshuizen – geneeskunde Cytokines in Atherosclerosis: an Intricate Balance Bevinding ‘In het brein van mensen met een alcohol- (Agnietenkapel) probleem zijn twee systemen aan het werk: een belo- ningssysteem en een controlesysteem. Alcoholverslaafden Vrijdag 22/4 kunnen vaak niet goed schakelen tussen de beloningsregel (‘ik ga drinken’) en de controleregel (‘ik stop met drin- 10.00 uur: Jochem Jansen – geneeskunde ken’). Daarbij zorgen negatieve emoties, zoals verdriet en Neurostimulation in Alcohol Dependence. The Effect stress, er vaak voor dat alcoholverslaafden (opnieuw) gaan of Repetitive Transcranial Magnetic Stimulation on drinken. Door bij een groep alcoholverslaafden en bij een Cognitive Functioning and Craving (Agnietenkapel) controlegroep testjes af te nemen over het omgaan met negatieve emoties in combinatie met de drang naar alco- 13.00 uur: Inez Zwetsloot – econometrie hol ontdekte ik dat de alcoholafhankelijke deelnemers meer EWMA Control Charts in Statistical Process Monitoring moeite hadden met het reguleren van negatieve emoties (Aula) en dat dit hun meer hersenactiviteit kostte. In het tweede 14.00 uur: Christina Angelopoulos – rechtsgeleerdheid deel van mijn onderzoek keek ik of een hersenstimulatie- European Intermediary Liability in Copyright. A Tort-Based techniek, waarbij een elektrisch stroompje wordt opgewekt Analysis (Agnietenkapel) in het brein, een positief effect had op de manier waarop alcoholverslaafden omgaan met negatieve emoties en de Dinsdag 26/4 drang om te drinken. Dat bleek zo te zijn, en ook de hersen- 10.00 uur: Sanne de Vries – forensische activiteit verlaagde. Het kostte ze dus minder moeite om orthopedagogiek hun emoties te reguleren. Omdat de resultaten zo positief The Effectiveness of Youth Crime Prevention zijn, kan deze stimulatietechniek mogelijk worden ingezet (Agnietenkapel) bij de behandeling van alcoholverslaafden. Op het AMC zijn ze daarom inmiddels begonnen met een behandelstudie Oraties waarbij ze meerdere stimulatiesessies achter elkaar doen.’ Moeilijk ‘Het was een uitdaging om genoeg deelnemers Donderdag 21 april te vinden. Mensen mochten bijvoorbeeld voor dit onder- 16.00 uur: Daan Crommelin – wiskunde zoek geen medicijnen gebruiken. Best lastig, want tachtig Simulatie, chaos en onzekerheid (Aula) procent van de mensen met een alcoholprobleem gebruikt wel een bepaalde vorm van medicatie.’ Vrijdag 22 april 16.00 uur: Nicolette de Keizer – geneeskunde Leuk ‘De onderzoeksfase van een promotie duurt lang. Van black box naar glazen huis. Transparante zorg en Het is daarom leuk wanneer je eindelijk in je eigen verza- zorginformatiesystemen (Aula) melde data mag gaan graven. Gaat het werken, gaat het niet werken? Dat blijft altijd spannend.’ ↙ Daan van Acht

Meer informatie: uva.nl/nieuws-agenda

Folia 26_1616_1.indd 33 18-04-16 17:51 34 FOLIA 26

Duizenden apen uit de mouw Het goede nieuws: er leven bijna twee keer zoveel orang-oetans op Sumatra als we dachten. Het slechte nieuws: ze sterven nog steeds in rap tempo uit. Primatoloog Serge Wich legt uit hoe je plotseling achtduizend orang-oetans vindt in het oerwoud, en wat hij van ze heeft geleerd. ‘Voor mij is de belangrijkste vraag wat ons als mens het recht geeft een spoor van vernieling te trekken over deze planeet.’

tekst Marieke Buijs

Folia 26_1616_1.indd 34 18-04-16 17:58 20 APRIL 2016 35

et is nog donker als om half vier ’s nachts de wekker gaat. Bijzonder hoogleraar primatologie Serge Wich Hslaat een kop zwarte koffie achterover. Het ontbijt – witte rijst met gekruid ei, pittige tofu en groente – neemt hij mee het bos in. Met behulp van een kapmes banen Wich en zijn collega’s zich een weg door de dichte begroeiing van het Indonesische eiland Sumatra. Tot ze aankomen op de plek waar ze de statige Sumatraanse orang-oetans (Pongo abelii) de vorige middag hun nesten hebben zien bouwen. Nu is het een kwestie van wachten – en ontbijten – tot de dieren wakker worden. De zon komt op en het bos ontwaakt met het geluid van ontelbare vogels en insecten. Ook de orang-oetans verlaten hun bladerbed en gaan op zoek naar een ontbijtje. Wich: ‘Dan kijk ik naar boven en zie ik de kroon van een gigantische vij- genboom, waarin niet alleen orang-oetans zitten te eten, maar ook tientallen grote neushoornvogels, langoeren, makaken en gibbons. Dat is een bijna magische ervaring.’ Bioloog Wich doet al ruim twintig jaar onderzoek naar mensapen en kent de orang-oetans goed. Toch kwam hij dit jaar voor een verrassing te staan. Zijn onderzoeksgroep ontdekte dat er meer dan twee keer zo veel Sumatraanse orang-oetans zijn dan tot nu toe werd gedacht. Zo’n 14.600 exemplaren van de ernstig bedreigde mensaap, in plaats van de eerder geschatte 6.600, zo beschreef Wich in het maartnummer van vakblad Science Advances. Dat is een hele opsteker, want Sumatra is één van slechts twee plekken ter wereld waar orang-oetans leven. Op het eiland Borneo, een paar honderd kilometer verderop in de Indonesische archipel, leeft een nabije verwant, de Borneose orang-oetan (Pongo pygmaeus). Hoe is het mogelijk dat er ruim twee keer zo veel orang-oetans op Sumatra blijken te leven? Is het dier daarmee gered? En maakt dat eigenlijk uit?

Geen groei Het is niet zo dat de Sumatraanse orang-oetans zich eerder stiekem achter een boom verstopten tijdens tellingen en dat Wich en zijn team ditmaal beter hebben opgelet en daarom meer dieren hebben geteld. En ook niet dat de eerder bekende orang-oetans zich in rap tempo hebben voortgeplant en zo de populatiegroei veroorzaakten. ‘Er bleken veel meer dieren te leven op plekken waar we nog nooit hadden geteld, omdat we dachten dat ze er maar mondjesmaat zouden kunnen overleven,’ aldus Wich. Op hoge hellingen bijvoorbeeld, waar minder fruit te vinden is, en biologen dus veronderstelden dat de fruitetende dieren nauwelijks zouden komen. En ook in gebieden waar het oerwoud door houtkap is aangetast. ‘Daar le- ven veel minder orang-oetans dan voor de kap. Maar ze blijken niet verdwenen.’ Ten slotte doorkruisten Wich en zijn team een afgelegen bosgebied in het westen van Sumatra waar de dieren

Folia 26_1616_1.indd 35 18-04-16 17:58 36 FOLIA 26

kort tevoren waren ontdekt. De onderzoekers deden zowel tel- bouw plaatsvinden op de veengronden. Maar het schort aan lingen als gedragsstudies, waarbij ze de dieren in het bladerdak de handhaving. En dus verdwijnt het bos om plaats te maken vanaf de grond volgen. Iedere twee minuten noteerden ze wat voor enorme palmolieplantages, papierproductie en voor kleine de apen doen: roepen, in lianen slingeren, hun jong voeden of plantages met koffie- en theeplanten en kemirienoten van eten bijvoorbeeld. De dieren zijn makkelijk te volgen, meestal mensen die in de regio wonen. ‘Parkmedewerkers die moeten leggen ze niet meer dan een kilometer per dag af en doorgaans toezien op het naleven van de regels zitten graag op kantoor. trekken ze zich niets aan van de onderzoekers onder hen. Ze zijn doorgaans niet gemotiveerd en zijn bang dat de mensen die illegaal kappen hen zullen bedreigen of iets aandoen – niet Vernieling geheel onterecht, want daar zijn wel voorbeelden van bekend.’ De vondst van duizenden orang-oetans is goed nieuws, zou De onderzoekers berekenen dat zo’n 4.500 orang-oe- je denken, maar de biologen zijn niet zo optimistisch. Wich: tans in de komende vijftien jaar omkomen als de huidige ‘In Indonesië wordt het oerwoud in rap tempo gekapt en daar ontbossingsprojecten doorgaan. En dat is een conservatieve komt voorlopig geen verandering in. Het duurt dus misschien schatting, omdat de aanleg van nieuwe wegen de ontbossing iets langer voor de orang-oetan uitsterft, maar dat we daarop wellicht in een onvoorziene stroomversnelling brengt. Maakt afstevenen, is niet veranderd.’ Aan regelgeving ontbreekt het dat uit? Is de wereld er slechter aan toe zonder deze mensaap? niet – kappen is illegaal in beschermde gebieden, de dieren Wich heeft twee antwoorden op die vraag. Allereerst het mogen niet worden gestroopt of gevangen en er mag geen land- antwoord dat de orang-oetan onderdeel uitmaakt van een eco-

Folia 26_1616_1.indd 36 18-04-16 17:51 20 APRIL 2016 37

systeem, onderdeel van het oerwoud en dat het oerwoud zorgt PRAATGRAAG voor schoon drinkwater, beschermt tegen overstromingen en landverschuivingen en insecten huisvest die als bestuivers Mensen zijn de enige aapachtigen die kunnen essentieel zijn voor de landbouw. Maar eigenlijk vindt hij dat praten en mede daardoor hebben we miljoenen- die instrumentele benadering de kern niet raakt. ‘Wat het bos steden, universiteiten en vliegverkeer – om maar ons oplevert is wat we regeringen voorrekenen als we pleiten wat te noemen – kunnen ontwikkelen. ‘Spraak is voor natuurbehoud. De intrinsieke, ethische en esthetische het fundament onder onze maatschappij en toch waarde sneeuwt daarbij vaak onder. Voor mij is de belang- weten we nauwelijks hoe dat spraakvermogen rijkste vraag wat ons als mens het recht geeft een spoor van is ontstaan,’ verbaast evolutionair antropoloog vernieling te trekken over deze planeet. We hakken, kappen, Adriano Lameira van de Britse Durham University slachten, vernietigen en zijn zo bezig al die unieke plant- en zich. Met een knipoog vervolgt hij: ‘Dat moeten diersoorten uit te roeien. Niet alleen in Indonesië, maar we weten voordat we mensen naar Mars stu- wereldwijd. We vernietigen diversiteit die in de loop van mil- ren die daar aan buitenaardse wezens moeten jarden jaren is ontstaan en die we nooit meer terugkrijgen.’ uitleggen wat de mens is.’ Om daar meer over te weten te komen, bestudeert Lameira de geluiden Bloedzuigers die orang-oetans produceren. De evolutionaire Naast de gedragsstudies, waarbij de onderzoekers orang-oetans lijnen van orang-oetan en mens zijn een lutte- op de voet volgen, deed Wich tijdens tellingen nog een ander le tien miljoen jaar geleden uit elkaar gegroeid. soort veldwerk dat alle gelegenheid bood de diversiteit van het Overeenkomsten tussen de soorten komen dus bij oerwoud op zich te laten inwerken. De bioloog en zijn onder- onze gemeenschappelijke voorouder vandaan, is zoeksassistenten doorkruisten namelijk honderden kilometers de gedachte. In 2015 ontdekte Lameira – toen nog oerwoud om orang-oetannesten te tellen. De dieren trekken werkzaam aan de UvA – dat orang-oetans gelui- overdag rond op zoek naar voedsel, bouwen aan het eind van de den produceren die verdacht veel weg hebben van ochtend een nest voor een middagdutje en tegen de avond nog de menselijke klinkers en medeklinkers. ‘Nu we dat een nest om in te overnachten. Het aantal nesten in een gebied weten, proberen we te doorgronden welk soort zegt dus iets over het aantal orang-oetans dat er leeft. Wich en informatie de dieren overbrengen met klinker- zijn collega’s volgden een route die het resultaat was van een klanken en wat voor informatie met het geklik, willekeurige selectie van rasterpunten, dwars door gekapte ge- gesmak en geschraap dat op medeklinkers lijkt. bieden, hoogland en tropisch regenwoud. ‘De kilometers leken En waarom de dieren die klanksoorten zijn gaan soms eindeloos, over steile hellingen of door dichte begroeiing. combineren, zoals wij dat doen in onze taal.’ We liepen wekenlang, in de hitte, met twintig kilo aan voedsel en slaapspullen op onze rug. We werden gebeten door muggen en bloedzuigers en sliepen ’s nachts onder een plastic zeiltje.’ Het was afzien, maar toch voelt Wich zich bevoorrecht dat hun maken, weten de biologen nu welke bomen essentieel zijn hij het bos zo heeft kunnen ervaren. ‘Je loopt door een van voor het overleven van de apen. En dus kunnen ze de overheid de meest bijzondere bossen ter wereld, met olifanten, tijgers, informeren over een aanpak van kleinschalige boskap die de vleermuizen, apen en vogels en 120 verschillende boomsoorten orang-oetans ontziet. Maar het belangrijkste voor effectieve per hectare. Per hectare! Dat zijn meer verschillende soorten bescherming is het nieuwe inzicht dat de diverse groepen dan in heel Nederland voorkomen.’ Als bioloog neemt Wich Sumatraanse orang-oetans sterk van elkaar verschillen. Wich: niet alleen de verschillende kleuren, geuren en geluiden waar. ‘We hebben het over dé Sumatraanse orang-oetan, alsof ze Hij ziet vooral ook allerlei puzzels om zich heen. ‘Hoe hangt allemaal hetzelfde zijn, maar verschillende populaties blijken de vorm van verschillende lianen samen met de manier waarop zowel in genetisch opzicht als qua gedrag sterk van elkaar orang-oetans zich voortbewegen? Hoe bepalen de zaadgrootte te verschillen. We hebben bijvoorbeeld een aantal dialecten en verspreiding van verschillende planten welke dieren er in waargenomen in hun roepen.’ Daarnaast blijken dieren uit het bos leven? We weten eigenlijk nog zo weinig over de syste- West-Sumatra werktuigen te gebruiken – iets waarvan eerder men in zo’n bos.’ werd aangenomen dat alleen chimpansees dat konden. ‘Ze breken bijvoorbeeld een stokje af op precies de juiste lengte om Werktuigen de honing uit een boomstam te peuteren, of om zaden te wip- Wichs onderzoek biedt aanknopingspunten voor natuurbe- pen uit vruchten waarvan de vezeltjes anders in hun vingers houd, bijvoorbeeld doordat hij de systemen in kaart heeft prikken. Of ze gebruiken blaadjes om water uit een boomknot gebracht waarvan de orang-oetan onderdeel uitmaakt. Door te lepelen.’ Volgens Wich stellen die inzichten nog hogere eisen te registreren wat de orang-oetans eten en in welke bomen ze aan natuurbescherming. ‘Wat mij betreft is het niet afdoen-

Folia 26_1616_1.indd 37 18-04-16 17:51 38 FOLIA 26

STAGE David Schreuders (21)

Studie Bachelor sociologie (UvA) Stage afstudeerstage bij SP-Tweede Kamerlid Sadet Karabulut Verdiensten 130 euro per maand Sterren ******

‘Bij Kamerlid Sadet Karabulut van de Socialistische Partij doe ik een afstu- deeronderzoek naar de dominante economische modellen die in Neder- land het arbeidsmarktbeleid bepalen. Binnen de Kamerfractie van de SP heeft zij de portefeuille sociale zaken en de partij is op dit moment druk bezig met de voorbereidingen voor het de om ervoor te zorgen dat er over een paar decennia nog orang-oetans nieuwe verkiezingsprogramma. Ik ga rondlopen op deze planeet, maar moeten we ook de diversiteit in gedrag, met Karabulut mee naar ontmoetin- vocalisaties en cultuur in stand houden. En dus moet je de verschillende gen met experts en vat de gesprekken populaties individueel beschermen en kunnen we niet simpelweg inzetten voor haar samen. Zo krijg ik input voor op het behoud van één natuurgebied waar een populatie dieren kan overle- mijn onderzoek, waarin ik kijk hoe het ven. Dat zou onomkeerbare verarming zijn.’ cijfermatig economisch denken kan Het bestuderen van orang-oetans heeft Wich niet alleen inzichten in worden aangevuld met meer sociale onze naaste dierlijke verwant opgeleverd, maar ook in de positie van de concepten. Een voorbeeld: het Centraal mens. ‘Wij veronderstellen dat wij uniek zijn, dat wij met onze geculti- Planbureau zegt dat de werkgelegen- veerde samenleving een bijzondere positie bekleden, boven aan de evolu- heid kan worden gestimuleerd door tionaire ladder en buiten de natuur. Maar door te zien hoe orang-oetans de bijstand te verlagen. Ik denk dat ze van elkaar leren en gedrag overnemen, net als wij dat doen, besef ik dat daarbij de gevolgen voor de crimina- die grenzen niet zo hard zijn. Er is helemaal geen ladder en geen boven- liteit en volksgezondheid niet genoeg ste trede. We zijn allemaal unieke soorten.’ meenemen. Deze ideeën werk ik uit tot Niet alleen het inhoudelijk onderzoek, maar ook de onderzoekssetting een concrete visie en die kan de SP weer heeft Wich in de loop der jaren veranderd. Hij is flexibeler geworden. gebruiken voor het partijprogramma. ‘Dat moet wel. Bijvoorbeeld als je acht maanden lang met één andere In mijn stage kan ik de praktijk van po- onderzoeker in de jungle bivakkeert. We deden samen onderzoek, aten litiek en beleid met de theorie van mijn samen en waren ook voor vermaak op elkaar aangewezen. Dan kun je je studie combineren. Dat zorgt voor een bont en blauw aan elkaar ergeren, maar dat gebeurde niet. Ik wist dat ik toffe wisselwerking: in de collegebanken het met hem moest schaften. En dus leer je naar elkaar luisteren, begrip leer ik het abstracte, en in de Tweede voor de ander opbrengen en minder op je strepen staan.’ Terug in de Kamer zie ik hoe het echt gaat. Na mijn bewoonde wereld verbaast Wich zich wel eens over de rigide houding van afstuderen wil ik een master sociolo- mensen. ‘Mensen maken zich zo snel druk. Bijvoorbeeld in het verkeer. gie gaan doen waarin ik verder op het Geïrriteerd op iemands bumper rijden, omdat je een minuut eerder op je onderwerp van de dominante economi- plaats van bestemming wilt zijn. Zo moeilijk hoeven we het elkaar toch sche modellen inga.’ ↙ Willem van Ewijk niet te maken, verzucht ik dan van binnen.’ ↙

Folia 26_1616_1.indd 38 18-04-16 17:51 20 APRIL 2016 39 HADJAR BENMILOUD Mijn aanloopmens

et eerste wat men leert als Amsterdamse student is waar je van je beperk- Hte studiefi nanciering een fi ets kan kopen, in de pittoreske fl uisterhoekjes van de traditioneel langs de grachten scharrelende junkies. Het perpetuum mobile van de Amsterdamse fi etsenpopulatie, daar kunnen geen miljoen witte fi etsen tegenop. Het tweede wat men leert als Amsterdamse student is hoe je je beperkte studiefi nanciering vervolgens uit handen houdt van diezelfde junkies. Het zijn de huisdieren van de stad en helemaal niet gevaarlijk. Weet je als verstandige student te koorddansen tussen je portemonnee diep in je tas verstoppen en geen vervuilde drugs aanschaff en van zich als dealers presenterende junkies zonder scooter (dealers met scooters vallen ook niet per se aan te raden, trouwens) dan zou je toch niets moeten overkomen – na een tijdje zie je ze niet eens meer. Dat er wegens bezuinigingen nu in Amsterdam gezworven wordt door steeds meer junks Er zat niets anders op dan en andersoortige ontheemden hem een Lowlands-slaapmatje merk je ook nauwelijks. Tenzij je naast de UvA woont, zoals ik nu toe te werpen even tijdelijk – ik was vanwege de Amsterdamse woningnood bijna dakloos, dus dan klinkt wonen naast een nachtcafé opeens als muziek met oordopjes in de oren. Vorige week lag er een zwerver voor m’n deur in een opgeknipte doos te snurken, dan moet je met betere strategieën komen dan onderhandelen. Gracieus over hem heenstappen, bijvoorbeeld. Toch zat ik vervolgens niet echt lekker comfortabel op de bank televisie te kijken, met die zwerver voor m’n deur. Hij bleef z’n stukken karton en plastic maar herschikken als een motorisch uitgedaagde vogel haar nest – er zat niets anders op dan hem een Lowlands-slaapmatje toe te werpen. Hij was zo blij dat ik hem niet wegstuurde dat ik er iets te snel nog achteraan riep: ‘If you need anything, just let me know.’ De volgende ochtend om half acht ging de bel: de doorweekte zwerver vroeg of hij zijn slaapzak te drogen mocht hangen op de kachel. Vervol- gens vroeg hij koffi e, en gaf ik er een muesli-ontbijt bij, want koffi e op een lege maag is niet gezond. Hij was uitzinnig. Tien minuten later ging de bel weer voor meer koffi e – ik was nog koffi e voor mezelf aan het zetten maar kreeg geen kans. Ik gaf hem een thermoskan, handdoek, een pakket eten en water en had nu geloof, hoop en liefde om eindelijk echt m’n rust te kunnen pakken. Die avond lagen er twee. ↙

Folia 26_1616_1.indd 39 18-04-16 17:51 40 FOLIA 26

International students and teachers make up a crucial International part of Amsterdam. Their news and views.

A CALL FOR ACADEMIC FREEDOM AND DEMOCRACY

text Max Rozenburg photos Daniël Rommens

The protests against UvA’s board and the lack of democratic input of students reached their climax during the occupation of the Maagdenhuis last year, but the protesters aren’t satisfi ed yet. Last week they raised their voices again. What is all this discontent about? ‘Over the years, the university has become less of a place of self-development and more a company that aims for effi ciency and profi ts.’

Folia 26_1616_1.indd 40 18-04-16 17:51 20 APRIL 2016 41

A CALL FOR ACADEMIC FREEDOM AND DEMOCRACY

Spui, February 2015

vict the managers’. The message, held high on best intentions of its students in mind when formulating its a banner leading the student protest of the 11th policies. ‘We want students to be well-prepared for the labor text Max Rozenburg ‘Eof April, exactly one year after the Maagdenhuis market,’ Gunning stated in a recent interview with Folia. photos Daniël Rommens occupiers were forcefully evicted by the police, was loud and And: ‘We take international competition seriously.’ And clear. The protesters marched from the Roeterseiland Campus with effect. The UvA is among the best universities in the to het Spui, the square in world. The Times Higher the centre of Amsterdam Education Ranking puts where the administrative ‘Occupations are a part it at 58th place; the QS headquarters of the of UvA-culture’ World University Ranking University of Amsterdam ranks it 55th. But numbers and the Amsterdam School aren’t enough. It is a lack of of Social Sciences are based. consideration for the university as a place of academic freedom, In the fi fty years that the Maagdenhuis has served as the creativity and community that has led to the protests and administrative headquarters of the UvA, it has seen a good occupations. many occupations. Some have even gone into the history books as key moments in Dutch history – the most notable Bètafusion, Autumn 2013 being the 1969 Maagdenhuis occupation – leading the former ‘It started with the bètamerger,’ Jaap Oosterwijk, one of president of the UvA board Louise Gunning to concede that, the key fi gures in the student protests over the past two ‘Occupations are a part of UvA-culture’ (after which she years explained to a Folia reporter during the Maagdenhuis ominously added: ‘and so are evictions’). But what are the occupation. In 2013 the UvA wanted to merge its Faculty of reasons for such student discontent in the past years? Science with the science faculties of the Vrije Universiteit, the Louise Gunning has always upheld that the UvA has the other Amsterdam-based university, and the representative

Folia 26_1616_1.indd 41 18-04-16 17:51 42 FOLIA 26

Maagdenhuis, April 2015 Bungehuis, February 2015

bodies of the UvA had to decide whether or not they would that aims for effi ciency and profi ts,’ philosophy student Yvo give their consent. While they agreed that the merger could Greijdanus wrote in a piece for Folia at the time. The students be fi nancially benefi cial, they had serious concerns about its squatted the Spinhuis for weeks: they organised lectures, started impact on the quality of education. The universities, however, a pop-up café and organised drinks for the student associations did not wait for the mandatory approval of the representative of the sociology and anthropology faculties. councils, but hired Karen Maex, a Flemish academic hotshot, who was announced to take offi ce as the dean of the science Bungehuis, February 2015 faculties of both universities in October 2013. The initial The UvA’s prioritisation of effi ciency and economic backlash was limited to posters (‘The board does not take the viability over academic quality quickly became known as opinion of its students into account’) being plastered across ‘rendementsdenken’ or, ‘the doctrine of return’. It was seen the facades of the science faculties, but the situation quickly as the cause of the deterioration of academic quality and as a escalated. Protesters believed that Maex’s appointment limit to personal development. The UvA’s doctrine of return marked a point of no return. Decisions that directly impacted caused much unrest among the student population, and when students had been made without consulting them. This the university announced that small language studies such as could happen again. Eventually, the representative councils Czech and Hebrew would disappear due to the low number of formally disapproved of the merger, and Maex took offi ce students enrolled, the fl oodgates opened. Students turned to of three separate science faculties instead. To Oosterwijk, the streets in protest and eventually occupied the Bungehuis there was only one conclusion to be drawn: ‘The board does (the seat of the humanities faculty) for eleven days. On the not take student voices into account; it does not take student 23rd of February, the occupiers negotiated with the board representation seriously enough’. of the UvA for three hours but to no avail. The day after, the Bungehuis was evicted. Forty-six occupiers were arrested Spinhuis, September 2014 and a procession of sympathising students marched from After the Faculty of Behavioural Sciences moved from the the Bungehuis to het Spui. This is where the Maagdenhuis Spinhuis to Roeterseiland, students promptly squatted the place. is located. At the new Roeterseiland campus, students were not allowed to organise their own common rooms, the reasoning (of the UvA) Maagdenhuis, 25th of February – 11th of April 2015 being that this would cause unfair competition to the company ‘We don’t know who kicked-in the doors, but eventually the catering the campus canteen. ‘Over the years, the university has doors opened,’ philosophy student Jarmo Berkhout recounts. become less of a place of self-development and more a company When the protesters that left the Bungehuis reached Spui

Folia 26_1616_1.indd 42 18-04-16 17:51 20 APRIL 2016 43

Square, many students and professors had joined them. The any time soon, and that the protest last week will not be the last. doors of the Maagdenhuis were forced open and kept open Occupations and evictions may be part of the UvA culture, but to for almost eight weeks before the students occupying it were these protesters democratisation could, and should, be too. ↙ forcefully evicted by the police. At the protest’s peak, over a thousand people were present. In those forty days, students and professors turned the Opinions, questions, suggestions, or want to share your central hall of the Maagdenhuis into a common room where ‘Keys to the city’? Email [email protected]. they organised lectures, concerts and debates. The protest quickly gained momentum, however, and soon the doctrine of return was only one point on a list of the protestor’s concerns, ADVERTENTIES which also included job insecurity of professors caused by short-term – and highly fl exible – contracts, as well as a lack of democratic mechanisms within the UvA’s administration. ‘Als u niet gaat kijken, On the night of the 7th of April, negotiations between the bent u een dief van university board and the occupiers came to a seemingly uw eigen geluk’ constructive conclusion and the negotiating occupiers agreed that the building would be vacated by 9pm on Sunday the 12th NRC***** of April. However, when they returned to the Maagdenhuis with the terms, a large majority of the protesters disagreed. Some of the occupiers pledged to continue their protests but that they would do so through channels other than occupation. Some stated that they would leave the Maagdenhuis but would only do so on Monday the 13th of April, after the festival that was organised there had fi nished. Others outright refused to leave until the board of the UvA resigned. The division caused confusion within the UvA administration about whether the protesters would live up to their part of the deal and the university board – impatient and not willing to take any risks – asked a judge to rule for eviction. On Saturday the 11th of April the police forcefully evicted the occupiers. Nine students were arrested. The hectic nature of the evictions and the involvement of a judge stirred a controversy. The representative bodies of the UvA, whose refusal to accept the bètamerger served as the catalyst of a two-year period of unrest that has still not come to an end, eventually demanded the resignation of president HET JAAR VAN DE KREEFT of the board Louise Gunning – and they got what they wished met sprintpas stadsschouwburg: € 10 | ssba.nl for. It has not been plain sailing since either. Students and professors have been calling for more representation in the member-selection process of boards and committees for months, and the appointment of a new president and rector magnifi cus has been postponed. Last month, the names of two potential members of the university board, Karen Maex and Geert ten Dam, were leaked, and calls for democratic input in selection processes have, consequentially, gotten louder. Around the same time, Hans Amman, the only remaining board member, decided to step down as a result of a protest against the increasing unifi cation of the HvA and the UvA administrative bodies. It is safe to say that discussions about democratisation, the doctrine of return and the quality of education will not end

Folia 26_1616_1.indd 43 18-04-16 17:51 44 FOLIA 26

Keys to MediaLAB presenteert: De the city

ELEONORA BOGUSLAVSKAIA (21, Literature and Communications, UvA AUC) From: Saint Petersburg, Russia

Favourite haunt ‘It was on a trip to Amsterdam as a tourist that I saw people sitting on the stairs of the National Monument on Dam Square and thought to myself, “These are the real Amsterdammers!”. Ever since I’ve moved here, these stairs have remained a slightly symbolic favourite spot for me.’

Space to think ‘For people like me — people that need deafening silence just to concentrate — the library at Science Park 904 is the place to go.’

Great outdoors ‘Working as a babysitter means I visit a whole bunch of places that I ‘The fries at Start en structureer de planning en would never even think of visiting. Did uitvoering van je onderzoek, you know that Artis Royal Zoo has a Manneken Pis on garden fi lled with butterfl ies? Or that conceptontwikkeling en businesscase there’s a small petting zoo called Kin- the Damrak!’ met deze collectie van meer dan 50 derboerderij De Werf a minute away zorgvuldig geselecteerde design- en from Science Park station? Go pet the onderzoeksmethodes. horses, pigs and rabbits and thank me later.’

Late nights ‘A perfect night out for me involves a lot of dancing. It doesn’t really matter where I end up, as long as there is music and a dance fl oor.’ De Design Method Toolkit is al omarmd door duizenden creatives en teams Best bite ‘Amsterdam’s street food is absolutely delicious! Croquettes from vending machines, herring, bitterballen, fries… you name it!’ wereldwijd!

Hidden treasure ‘Waterlooplein fl ea market is a favourite for just roaming around. After long sessions of getting lost in fur coats, cheerleader outfi ts, old records and De Design Method Toolkit helpt teams second-hand books, check some of the small, cozy cafés on some of the om super snel complexe vraagstukken te streets around the market.’ ontleden en op een creatieve manier impact te creëren. Guilty pleasure ‘Pretty much all of the fast food spots around the centre, but the fries at Manneken Pis on the Damrak are particularly impossible to resist!’ Fahim Kawsar Jan Roggeveen Manager IOT Bell Labs (Nokia) Business Development Manager Cisco Systems Crazy Dutch ‘I have a whole list, but I’ll try to be concise: drop (why?), diseases as swear words (tyfus!), sandwiches 24/7 and the fact there are more bikes than people. This being said, I’m starting to build appreciation for all of them!’ Meer info: medialabamsterdam.com/

Folia 26_1616_1.indd 44 18-04-16 17:51 ADVERTENTIE

MediaLAB presenteert: De

Start en structureer de planning en uitvoering van je onderzoek, conceptontwikkeling en businesscase met deze collectie van meer dan 50 zorgvuldig geselecteerde design- en onderzoeksmethodes.

De Design Method Toolkit is al omarmd

door duizenden creatives en teams

” ” ” wereldwijd! ”

Design methodology has become the De Design Method Toolkit helpt teams principle source of differentiation for the om super snel complexe vraagstukken te industry. MediaLAB Amsterdam’s Design ontleden en op een creatieve manier Method Toolkit is certainly facilitating Bell impact te creëren. Labs with this increasingly valuable asset. Fahim Kawsar ” Jan Roggeveen” Manager IOT Bell Labs (Nokia) Business Development Manager Cisco Systems

Meer info: medialabamsterdam.com/

Folia 26_1616_1.indd 45 18-04-16 17:51 46 FOLIA 26 Op de tong SURF ‘N TURF

Bij Surf ‘n Turf combi- neert men vlees en vis in hetzelfde hoofdge- recht. De term zou zijn ontstaan in de VS in de jaren zestig van de vorige eeuw en werd voor het eerst gebruikt in de Los Angeles Times in 1961. Als visgerecht wordt vaak gekozen voor kreeft, garnalen of gam- ba’s, terwijl voor het vlees het meest een steak wordt gebruikt. Het concept is vooral in Angelsaksische landen populair.

T-BONE STEAK

Een van de duurste stukken vlees om te bestellen in een restau- Venus & Adonis rant: voor een T-bone Prinsengracht 274 steak wordt namelijk vlees van zowel de dunne lende (entrecote) als de ossenhaas De voorzichtige lentezondag loopt op z’n einde als we Venus & Adonis, van een rund gesneden. De naam komt van gelegen aan de rand van de Jordaan, binnen stappen. Het zachtgele het kenmerkende T-vormige bot. licht en houten meubilair maken het knus. Door de grote ramen heb je een prachtig uitzicht over de Prinsengracht en je kijkt zo binnen in de grachtenpanden. SHARED DINING et concept van Venus & Adonis is het beproefde shared dining, gecombi- Overgewaaid uit grote Hneerd met surf ‘n turf – je hoeft dus niet te kiezen voor vlees of vis, maar toeristensteden als kan van allebei genieten. De surf gaat aan ons voorbij, want wij zijn geen Londen, Parijs en New visliefhebbers. We kiezen dus voor een gedeeld voorgerecht van gemarineerde York combineer je bij kip met Thaise dip (€ 8,75). De marinade is goed op smaak en de kip is mals, shared dining verschil- maar de Thaise dip kunnen we niet ontdekken. Ook krijgen we een plateautje lende kleine gerechtjes met brood, gezouten boter en een fl esje olijfolie, geserveerd door de uiterst die je samen opeet. vriendelijke en behulpzame bediening. Het is voor een restaurant de ideale Dan de hoofdgerechten. Mijn entrecote (€ 23,75) zit aan de rare kant van manier om zijn gasten te laten kennisma- medium-rare, terwijl de T-bone steak (€ 28,75) meer richting medium neigt. ken met alle specialiteiten van de kok. In De lappen vlees worden geserveerd op dezelfde grote houten plank, terwijl Spanje kenden ze dit concept natuurlijk al de bijgerechten in de vorm van verse frieten (€ 3,75) en gemengde salade lang: daar zijn de kleine, gedeelde tapas (€ 4,50) wegens ruimtegebrek op de vensterbank belanden. Het vlees is nog altijd onverminderd populair. zacht en gaat goed samen met de pepersaus die erbij komt. Maar vooral de frieten springen eruit: ze zijn knapperig en fl ink van formaat. We verkijken MEEDOEN! (GRATIS ETEN) ons echter op de hoeveelheid en hebben allebei geen behoefte aan desserts. Folia ontvangt graag je restaurant recensie We blijven bij cappuccino (€ 2,70), geserveerd met stukjes cake in choco- en vergoedt bij plaatsing tot € 50,-. Maximaal 270 woorden, kaders zijn welkom, maar ladesaus. Volgende keer zitten we op het terras, beloven we elkaar. Veel te niet verplicht. Mail je recensie (met prijzen) naar leuk, die Jordaan. ↙ [email protected] en de originele bon naar Folia, Stephanie Gude, Prins Hendrikkade 189b, 1011 TD Amsterdam. tekst Fabienne Meijer

Folia 26_1616_1.indd 46 18-04-16 17:51 20 APRIL 2016 47 Wat doe je nu?

Juridisch adviseur

n mijn baan als juridisch advi- zettend interessante organi- seur voor het ministerie van satie is – een universiteit met ‘IBinnenlandse Zaken komen veel deining en reuring. In mijn twee interessegebieden Amsterdam kan het af en samen: staats- en bestuursrecht toe net wat meer knet- en politieke loso e. Ik ben nu teren dan elders in bijvoorbeeld bezig met de vraag het land. Nu ik erover of de Tweede Kamer antidemo- nadenk, verschilden cratische partijen of groeperingen de werkzaamheden in mag verbieden. Dit komt in feite de studentenraad niet neer op de vraag hoe tolerant je eens zo veel van wat ik nu wilt zijn ten opzichte van organisa- In Amster- doe. Daarnaast heb ik als student de ties die zelf niet zo tolerant zijn. Een Fusie opgericht, een online platform juridische vraag, maar bij uitstek ook voor opiniestukken van jongeren die een politiek- loso sche. Mijn werk dam kan het al wat verder zijn gevorderd met hun is heel divers; behalve uit te zoeken studie. Ik heb een tijdje in Canada wat er voor de regering wel en niet net wat meer gestudeerd, waar toen de blogcultuur mogelijk is binnen de wet heb ik een sterk in opkomst was. Die cultuur aantal speeches geschreven voor knetteren’ speelde in Nederland veel minder, Ronald Plasterk, de minister van terwijl ik tegelijkertijd merkte dat stu- Binnenlandse Zaken. Naam: Karsten Meijer denten om me heen goeie dingen te In 2005 begon ik met de bachelor Leeftijd: 29 melden hadden. Eén plus één is twee loso e. Aanvankelijk wist ik niet – en vervolgens is het balletje gaan Studie: Filoso e en precies wat ik wilde studeren, dus rollen. Het loopt nog steeds goed; we ik koos voor een studie waarvan ik rechten (UvA) organiseren regelmatig evenementen verwachtte dat ik er mijn algemene Afgestudeerd: 2012 en stonden zelfs op Lowlands. intellectuele vermogens kon aan- Werkt: als juridisch Ik had niet gedacht dat ik ooit scherpen. Bij loso e leer je goed te op deze plek bij Binnenlandse Zaken adviseur bij de afdeling argumenteren, teksten te analyseren binnen zou komen. Ik zie mezelf hier en te schrijven. Na een jaar ben ik Constitutionele Zaken nog wel een lange tijd werken, al rechten erbij gaan doen, omdat ik de en Wetgeving van droom ik ervan om ooit burgemeester maatschappelijke kant van loso e, het ministerie van van Amsterdam te worden. Je staat politieke loso e, interessant vond. midden in de samenleving, bent bezig Binnenlandse Zaken en Die kant heeft veel raakvlakken met met politiek maar staat boven het rechten. Gelukkig is het bij rechten Koninkrijksrelaties politieke spel. Je kunt heel concreet en loso e niet verplicht veertig uur Salaris: circa 2.400 iets betekenen voor het leven van Am- per week aanwezig te zijn, dat zou euro netto per maand, sterdammers en hebt meer ruimte om het heel lastig hebben gemaakt. dingen op je eigen manier te doen. plus gemiddeld 400 Tijdens mijn studietijd ben ik Dat trok me ook naar de UvA.’ ↙ een jaar voorzitter geweest van de euro uit trainingen en Centrale Studentenraad van de UvA. gespreksleiding Heel gaaf, omdat de UvA een ont- tekst Daan van Acht foto Mats van Soolingen

Folia 26_1616_1.indd 47 18-04-16 18:02 Choose your minor

UvA Minormarkt 12 mei 2016 uva.nl/minormarkt

UvA Minor 200x260 adv.indd 1 06-04-16 23:08 Folia 26_1616_1.indd 48 18-04-16 17:51