Interview Held at Bolgatanga Pobaga, 25 February 1997. Two Women
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Interview held at Bolgatanga Pobaga, 25 February 1997. Two women, Akunyo’oma and Amoa, discussed a quarrel they were involved in among some women and in which the police had intervened. They discussed how it was resolved and how they felt about it. Interviewers: “Chris” (an Anglican priest, Farefari himself, whom they knew well), and Atanga Donatus Akamugri, 27 years old and a student at UCEW. MEKD was also present. Donatus Akamugri helped with the transcription and translation. Akunyo'oma: Tu n daam pɔsɛ la, tuman dam paa yia waiwai p]mpi na, dike ti l]ger] zi'ili. Ti la ta paara tuman line, ti bama me k]']m paa na ti bamam wo a ke. Ti ma yeti "A, tuman wo a ke dee b] ba". Ti ba yeti "ai", ti man dike buna t]gele, ti n tadaana me m paa na ti tu lagum waina. Iõa yeti a t]gele, a yeti "ai", k]'] foe b]na lobe base. Ti mam yaõa yeti "â, n õwani?" ti a k]']m f]]ra l]bera basera. Mam k]'] vue õwana a k]']m zi ma tadaana. Iõa la iõa meere, ti ma me yaõa p]sera. Ti k]']m p]sera la a k]'] le ke mam pa'ase bim. Tu yaõa k]']m tara taaba p]gam p]gam p]gam. Ti ta g]']ra zebere la, ti bama me yaõa paa na, ti ba yaõa k]']m lagum p]sera. Ba p]sera p]sera ti tuma ze ko'om la kiõe de lebe ta pai la ti polise p]gum gi ba me. Za'a waabe lagum taaba. Ti mam pae ti "ayema õwana". Ina k]']m pae ti "ayema õwana", Ina k]']m pae ti "ayema õwana". Ti ba daa ta tu kiõe police station na, ti a yaõa da yeti, tuman gube iõa me, ti tu yaõa daa ke kootu. Amoa: P]se la me n da le eõ se'em. Tu zebela, ba daa ta pae ti ba arege ko'om la ke la gee yaõa yelle la daa i eõ se'em, ti ma yese ta pae itw ma yeti "a, õwani ti ba eõ line nera wo pae fu dene sam pae C ti fu a ke, õwani ti ya eõ bala?" "Ti hale a p]gum base in me" de ti man yeta, a k]'] wa'a na k]'] ke ma la meere tu tu ti meera, ti ba zeke i ta base ke ti ba wa'a na p]se. Bina na neriba k]'] lagese mike ti ka besere mina tu ti ba p]se tu tee ti p]g-ya'ase lagum pa'ase ti ba daa wa'a na p]se tu ti polise la wa'a na. A daa p]gum aasum tuma me l]ger] me. Tuma me, ee, nika duma daa aseke lagum pa'ese ti ba tare tu kiõe police station na ta iõe seelum. Tata la n yu'uõ] ti ba waa bem tu. Didaari me Ataazele kuure ti ba ita ti ba wa'a na beeli tu. Yimbeere tu le lebe police station ti ba yeti ba book la court ti kiõe ti tu kiõ court la. Ti ba ta t]gera. Ti tu zom ti ba yi nera woo soke ti ba t]ge, nera woo t]ge ti mam me zom ti ba soke, ti ma eõ taale? bee m ka eõ taale? Ma yeti ma ka eõ taale ti ba yeti ti in eõe taale bee m ka eõ taale? Ti ma yeti ma ka eõ taale ti ba yeti ma tu court. T]. Ma tu court la, t], tumam zi'a. Ba daa eõe ti b]daasi la dae nye nereba la ti ba iõ suguri, b]daasi la daa kiõ ta nye nereba la ti ba yese t]g]n la wa'a yire na maale. Ba daa maale t]g]n la ti a yeli ti tu ti aasum a bun la see tu y] eõa de ti yet]g] la maale ti ba daa y]. Interviewer: B]daasi la daa kiõe ta y] me dee yese yet]g] la bee? Amoa: La de sera tu n daa p]si la tu daa ka mi ti la wo de'e na õwana ti tu wan soke tu daa ka soke ba baõe ba da y] la õwani? ba eõ la õwane? Fu miti b]daasi la sa eõ sela wa'a na fu ka n nyaõe soke ba yeti õwana la õwana. Ehee. Ge sa n dene ti daa mini tu wo n soke nereba yeli ti ya y] la õwane? Ya eõ la õwane? Ya sa'am la õwane? [...] Interviewer: Ti court duma la n daa ta yele bala ba'ase waabi yaõa yese yet]ga la wa'a n yiri ti ba maale, yama poore daa pee bala me yo? Amoa: Tu poore sa n ka pee ya, ge tuma miõa ka s] tu miõa. Tuma miõa ka n nyaõe yeti "ai". N w] woo nereba in s]e tuma ti tuma b] na. Nereba la n s] tu la bama miõa n maale yet]ga la. Tu ka nyaõe yeti "ai". Tuma ka tari paõa õwani nyaõe yeti õwana. La me de la tu me n s] mina daana ti tu zebe zeberi la. Tuma me bia n de e. A s] la aseba yire bo la tu yire. Ehee. La de la buuri puam. N s] ba daa yeli ti ba maale yet]ga la. Interviewer: Buuri la iya ti ya nam C ee C ? Amoa: Ma m p]gum yeti ya, la dage p]ge la miõa dee seba n s] tu la, iyaõa maale yet]ge la. Ba maaleg] la basela woo, p]gesi la ka le b] na bim baõe ba i eõe se'em la se'em. Ehee. Dee ba m ba'ase wa'a na ba yeti bama maale t]g] la. La me n dage zina wa ti tu zea la fu, ti tu wo ta nyaõe soke yeti la iõ la õwani la õwani. Da bem boe C ba yi fu yese zagny]re, fu iõa gbe'eri me la, fu wo nyaõe t]ge yet]ga yeti õwana. Interviewer: [...] La san de'e na yama pute'ere puam yama daa m wo boori ni tii ya maale yet]g]le bim la bii yama boti ni ya sa m p]gum yeti ya yese ya miõa tari yese bii b]raasw kiõ ka yese b] ya? Yama puuri-pee bala b]daasi n yese de ti yama daa poõ ka mina di yeli la, wo yama en de p]gesi wa? Amoa: [...] Fu m miti ee? la bo la t]ka t]ka. Tuma n miõa ka nyaõe s]'] na tumesi b]daa sa n fo zuo yeti ti tu eõ wa'a na fu n fu miõa zoti la fu yeti "ai". Fu õ ka nyaõe, fu nye ya? Iõe n yeli se'em fu dolu la n]dene fu ka n nyaõi zagese yeti fu ka n dole dene. Interviewer: [...] Ehee. Dee ge fu n de p]ka la ti ba yelle bala yama besite bala an suõa yo e? Amoa: La an suõa de la iõa n s] fu ti fu b] na la. A sa yeti õwana ti fu yeti "ai", beere yie ti yele se'ere gana bala, a wo yeti k]']m, "Tara, fum p]gum gana mam." Fu me ka tari paõa wo yeti, "Ai, ba de maale". Maaleg] la me an suõa. Akunyo'oma: Ma n ti'isi ti b]daa la sa n yeti a wo maale, la de peregere ti fu base ti ba maale. Dage fu yeti ai, fu k]'] t]ge. Fu n k]'] nyere di zi'a ti be se'ere ti yelle ti a gana bala. Ti a yeti tara ti fu nyaõa ka mina fu n wa iõ se'em. Amoa: Fu nye bun la n de'eõ se'em la ya? La de de la tum ma, iõa ki ti ba ita kuure. Nereku'uõ] la n de lagese t]g]ra. Fu n ka n nyaõe foe zuo yeti, "Ai, la de õwana m ka n sake". Nereku'uõ] fu n sa n foe zuo ba nyeti la fu m fu yena. Fu n nye ya? Bala la n s]e ti b]daasi la me kiõ ta n nye nera la. Bama me d]ge ba me kiõ ta nye ba ti ba yeli ti ba maale ti la de la buuri la. Gee sa n de'e na woo ti n k] n ze wa tu kine me kina kina ti tuma la nera ta tu'use taaba. Sar]] pua zebera, zebe la bo la di t]ka. Fu n la fu n nera la bo la di t]ka. [...] Interviewer: [...] Yama n daa y] n dike ligeri da l]ger] la y] bee la de la kamaa bee ya sereba la n dae y]] l]ger] la? [...] Amoa: Tu mi ti l]ger] la ba y] ya. Gee ba ka yeli tu yeti ba y] ya. Tuma miõ ka soke wa yeti ba eõ bala la. Ba y] l]ger] la bee ba ka y] tu ka soke ba, amaa ba y] l]ger] la. Gee la de lae ba y] ni na. Tuma n de ni seba C pute'ere la ka boe C Dabem me n tari fu ti fu wa kiõe ka zia ba niõa, yeli ti la eõ õwana la, ya y] l]ger] la bee ya ka y].