Polonus 5 / 2014

Rugăciune pentru Modlitwa a obţine haruri prin mijlocirea do świętego Jana Pawła II Sfântului Ioan Paul al II-lea

Ojcze, dziękuję Bogu za to, że dałeś Sfinte Părinte, îi mulţumesc lui Dumne- Kościołowi Ciebie jako Papieża Jana Pawła II. zeu pentru că Te-a dat Bisericii ca Papa Ioan Dziękuję za Twoją niestrudzoną apos- Paul al II-lea, mulţumesc pentru lucrarea Ta tolską posługę dla wszystkich narodów świata, apostolică neobosită la toate naţiunile lumii, că- którym gorliwie głosiłeś Dobrą Nowinę o nies- rora cu zel le-ai predicat Vestea cea Bună a iubi- kończonej miłości Boga do nas. rii infinite a lui Dumnezeu pentru noi. Dziękuję Ci Ojcze za to, że dałeś nam Mulţumesc, Sfinte Părinte, pentru că przykład całkowitego zawierzenia Bożemu miło- ne-ai dat un exemplu de totală încredere în mi- sierdziu i matczynemu wstawiennictwu Maryi, lostivirea lui Dumnezeu şi în mijlocirea maternă a Mariei, Maica lui Dumnezeu. Matki Bożej. Obţine pentru mine, ca potrivit voinţei Uproś mi, abym zgodnie z Bożą wolą lui Dumnezeu, să pot primi harul pentru care mógł otrzymać te łaski, o które Cię proszę. mă rog Ţie. Niech Twoje wstawiennictwo wyjedna Prin mijlocirea Ta, fă să obţin dorinţa ca mi chęć ustawicznego oddawania się na służbę pe tot parcursul vieţii să rămân în urmarea lui Chrystusowi i Maryi oraz przyczynia się do Cristos şi a Mariei, şi să contribui la construirea budowania w naszej Ojczyźnie królestwa praw- în ţara noastră a împărăţiei adevărului, iubirii dy, miłości i pokoju. Amen. şi păcii. Amin. Święty Janie Pawłe II, módl się za nami! Sfinte Ioane Paul al II-lea, roagă-te pentru noi!

DO ŹRÓDEŁ LA IZVOARE

Co mi mówisz górski strumieniu? Torentule, ce-mi ai a spune? w którym miejscu ze mną się spotykasz? În ce loc te vei întâlni cu mine? ze mną, który także przemijam – Ca şi tine … simt şi eu că mă tot duc

Zatrzymaj się – Opreşte-te – to przemijanie ma sens! această schimbare are sens!

Potok się nie zdumiewa, Torentul nu se miră lecz zdumiewa się człowiek! doar omul se minunează!

Rzadko karmimy się poezją. Śmiem twierdzić, Arareori ne hrănim cu poezie. Îndrăznesc să że najwięcej wierszy i poematów czytaliśmy będąc afirm că cele mai multe poezii şi poeme le-am citit uczniami; czytaliśmy, bo... musieliśmy, bo taki był fiind elevi; le-am citit, pentru că… trebuia, căci aşa program nauczania, bo tego wymagał nauczyciel. a fost programa de învăţământ, aşa pretindea profeso- Prawda jest także taka, że nie wszyscy „trawią” poezję; rul. Adevărul este şi că nu toţi „digeră” poezia; nu fie- nie każdy ją lubi, rozumie, a dla niektórych czytanie care o iubeşte, înţelege, iar pentru unii citirea poezii- wierszy jest to po prostu strata czasu. Jednak są i tacy, lor este, pur şi simplu, pierdere de timp. Totuşi, sunt którzy nie tylko czytają, ale sami też piszą wiersze. şi unii care le citesc, dar ei înşişi scriu poezii. Doresc Pragnę podzielić się lekturą „Tryptyku Rzymskiego” să vă împărtăşesc despre „Tripticul Roman” al papei papieża Jana Pawła II – od 27 kwietnia ogłoszonego Ioan Paul al II-lea – de la 27 aprilie declarat sfânt. Este świętym. To jest coś niezwykłego – czytać poezję świętego Jana Pawła II. Nie jest ona łatwa, ale każdy neobişnuit să citeşti poeziile Sfântului Ioan Paul al może coś wziąć dla siebie. II-lea. Nu este uşor, dar fiecare poate lua ceva pentru el. „Tryptyk Rzymski” – to poemat medytacyjny. „Tripticul Roman” – este un poem meditativ. Został wydany w roku 2003 od razu w sześciu języ- A fost editat în anul 2003, dintr-odată în mai multe e 1 e Polonus 5 / 2014

limbi: engleză, spaniolă, franceză, polonă şi italiană. Este alcătuit din trei părţi principale: Torentul, Meditaţii la Cartea Facerii în pragul Capelei Sixtine precum şi Muntele din pământul Moria. Nu voi analiza poemul sub aspect literar – nu mă pricep atât de bine la poezie, dar doresc să-Ţi împărtăşesc dragă Cititorule, altceva. Marea majoritate dintre noi iubeşte munţii. Acolo poţi descoperi Frumosul. Nu trebuie să fie înalţi, stâncoşi, inaccesibili – ajunge să fie munţi. Întreaga frumuseţe a munţilor vine de la aceea că ating cerul cu vârfurile lor. Ce mai mult? Din munţi curge apa de izvor – care ne dă viaţă. Şi tocmai despre aceasta vorbeşte poemul papal. Autorul este încântat de izvorul din care curge apa. Această stare de meditaţie asupra bogăţiei darurilor lui Dumnezeu îl conduce la Adevăr. Acesta este rezultatul meditaţiei şi chiar al contemplaţiei a tot ceea ce Dumnezeu ne-a dat: pădurea, pârâul de munte, cascada cu apa în cădere. Peisajul montan în poezia lui Ioan Paul al II-lea este de înţeles, pentru că el a îndrăgit munţii – căci a crescut într-un teren muntos. Auto- rul meditează la limba torentului: „Torentule, ce-mi ai a spune? / în ce loc te vei întâlni cu mine? / ca şi tine… simt şi eu că mă tot duc / Oare la fel ca tine? (…) îngăduie-mi să mă opresc aici – îngăduie-mi să mă opresc în prag (…)”.

De vrei să dai de izvor, Pe creastă trebuie să te urci, împotriva curentului. Unde eşti, izvorule? (…) Linişte – de ce taci? kach: angielskim, hiszpańskim, francuskim, polskim Cât de stăruitor ţi-ai ascuns taina începutului. i włoskim. Składa się z trzech głównych części: Strumień, Medytacje nad Księgą Rodzaju na progu Kaplicy Sykstyńskiej oraz Wzgórze w krainie Moria. Nie będę analizował poematu pod kątem literackim – nie znam się aż tak bardzo na poezji, ale pragnę podzielić się z Tobą, Drogi Czytelniku, czymś innym. Większość z nas kocha góry. Tam można odkryć Piękno. Nie muszą one być wysokie, skaliste, niedostępne – wystarczy, aby były górami. Całe piękno gór sprowadza się do tego, że swymi szczytami sięgają nieba. Co więcej! Z gór wypływa źródlana woda – dająca nam życie. I właśnie o tym papieski poemat mówi. Autor zachwyca się nad górskim źródłem, z którego wypływa woda. Ów stan zadumania nad obfitością Bożych darów doprowadza go do Prawdy. To jest wynik medytacji, a nawet kontemplacji nad wszystkim, co Bóg nam dał: nad lasem, górskim potokiem, kaskadą spadającej wody. Górski krajobraz w poezji Jana Pawła II jest zrozumiały, ponieważ ukochał on góry – wszak wychował się wśród górzystego terenu. Autor zastanawia się nad mową górskiego potoku: „Co mi mówisz górski strumieniu? / w którym miejscu ze mną się spotykasz? / ze mną, który także przemijam – / podobnie jak ty.../ Czy podobnie jak ty? / Pozwól mi się zatrzymać – / pozwól mi się zatrzymać na progu (...)”. e 2 e Polonus 5 / 2014

Oh! Cine dintre noi nu dorește să se așeze lângă torent şi să-l asculte? Atunci trăim cu mult mai mult când căutăm izvorul însuşi. „De vrei să dai de izvor/ pe creastă trebuie să te urci, împotriva curentului, /Să te caţeri, să cauţi, să nu cedezi, /ştii că izvorul trebuie să fie pe undeva”. Dumnezeu în poemul lui Ioan Paul al II-lea este prezentat ca un Artist Mare şi Veşnic. Odată cu Dumnezeu Real, căci El conduce lumea!Cu ce plăcere, obosiţi de călătorie cufundăm buzele în apa izvorului. Şi despre aceasta aminteşte Poetul, rugându-l pe Creator: „Îngăduie-mi buzele să le înmoi/în apa de izvor/să simt prospeţimea”.

Jeśli chcesz znaleźć źródło, musisz iść do góry, pod prąd (...). Gdzie jesteś źródło? (...) Cisza – dlaczego milczysz? Jakże starannie ukryłeś tajemnicę twego początku.

Och! Któż z nas nie pragnie usiąść obok strumienia i słuchać jego mowy? O wiele więcej przeżyć mamy wtedy, gdy poszukujemy samego źródła. „Jeśli chcesz znaleźć źródło, / musisz iść do góry, pod prąd. / Przedzieraj się, szukaj, nie ustępuj, / wiesz, że ono musi tu gdzieś być”. Bóg w poemacie Jana Pawła II jest przedstawiony jako Wielki i Odwieczny Artysta. Wraz z Bogiem Faktycznie, wszak On rządzi światem! Z jaką lubością, zmęczeni wędrówką zanurzamy usta w źródłanej wodzie. I o tym też wspomina Poeta, pro- sząc Stwórcę: „Pozwól mi wargi umoczyć / w źródlanej wodzie / odczuć świeżość”. W drugiej części poematu Jan Paweł II za- În partea a doua a poemului chwyca się pięknem Michała Anioła w Kaplicy Syk- Ioan Paul al II-lea admiră frumuseţea lui Michelangelo styńskiej. Przypomnę, że budowana była w latach din Capela Sixtină. Amintesc că a fost construită în anii 1475-1483. Ówczesnym papieżem był Sykstus IV. 1475-1483. Atunci era papă Sixtus al IV-lea. Deoarece Ponieważ nie każdy z nas miał okazję być w Watykanie nu fiecare dintre noi a avut ocazia să fie în Vatican i oglądać cudowne dzieła, dlatego oglądamy je na şi să privească splendida operă, de aceea o privim în fotografiach, filmach, przeźroczach. Podziwiamy fotografii, filme, diapozitive. Admirăm frumuseţea piękno artysty i doznajemy olśnienia, którego kluczem artistului şi simţim uimire a cărei cheie este „Cuvântul” jest biblijne „Słowo”. Bogactwo kolorów Sykstyńskiej biblic. Bogăţia culorilor Capelei Sixtine uimeşte. Kaplicy olśniewa. Autor dodaje, że „Stajemy na progu Autorul adaugă că „Stăm în pragul Cărţii./Aceasta Księgi. / Jest to Księga Rodzaju – Genesis. / Tu, w tej este Cartea Facerii – Genesis./ Aici, în această capelă, kaplicy, wypisał ją Michał Anioł (...)”. Wpatrując rescrisă de Michelangelo (…)”. się we fresk, idziemy jakby drogą i widzimy to, co Contemplând frescele mergem parcă pe drum niewidzialne. Rozważamy cud stworzenia człowieka. şi vedem ceea ce este nevăzut. Reflectăm la minunea Razem ze Stwórcą malujemy świat! Jesteśmy Jego creării omului. Împreună cu Creatorul pictăm lumea! znakiem, mamy udział w prasakramencie, czyli jakby Suntem semnul Lui, participăm la presacrament, adică w pierwszym darze, jaki Bóg dał człowiekowi – darze parcă la primul dar pe care Dumnezeu l-a dat omului - stworzenia. Stanowimy z Nim jedno. darul creaţiei. Suntem una cu El. Trzecia część tryptyku dotyczy wiary ojca Partea a III-a a tripticului se referă la credinţa narodu żydowskiego Abrahama. To właśnie jemu tatălui poporului evreu Avram. Tocmai lui i s-a arătat objawił się Bóg. Abraham jest dla nas ojcem w wierze, Dumnezeu. Avram este pentru noi tatăl în credinţă, căci e 3 e Polonus 5 / 2014 gdyż pozytywnie przeszedł próbę wiary: „Głos mówił: a trecut cu bine proba credinţei: „Glasul i-a spus: Vei fi Będziesz ojcem wielu narodów, / potomstwo twoje tatăl a numeroase seminţii/urmaşii tăi vor fi numeroşi będzie tak liczne, jak piasek / na brzegu morskim. precum nisipul de pe malul mării (…) Avram a hotărât (...) Abram postanowił iść za Głosem”. Ten fragment să-i dea ascultare”. poematu każe zastanowić się każdemu z nas nad Acest fragment al poemului ne îndeamnă pe swoją wiarą, nad jej głębią, siłą, wszelkimi wyborami, fiecare dintre noi să medităm la credinţa noastră, la decyzjami, gdyż otrzymaliśmy od Boga dar wolności, profunzimea şi puterea ei, cu toate alegerile, deciziile, za który jesteśmy odpowiedzialni. Wciąż dokonujemy căci am primit de la Dumnezeu darul libertăţii pentru care suntem răspunzători. Mereu alegem între bine şi wyboru między dobrem a złem. Wciąż ufamy Bogu, rău. Mereu ne încredem în Dumnezeu, deşi viaţa de mimo że codzienność niesie tak wiele rozczarowań. fiecare zi aduce atât de multe dezamăgiri. Totuşi nu Nie jesteśmy jednak sami – zawsze jest z nami Bóg, suntem singuri – Dumnezeu este întotdeauna cu noi, który odkrywa się nam w swych cudownych dziełach. dezvăluindu-ni-se în minunata Sa operă. Lektura „Tryptyku Rzymskiego” wymaga Lectura „Tripticului Roman” pretinde linişte spokoju i ciszy. Zachęcam do niej. Najlepiej byłoby şi tăcere. Vă îndemn la ea. Cel mai bine ar fi să citeşti czytać te natchnione strofy wpatrując się w góry, aceste strofe inspirate contemplând munţii, ascultând słuchając szemrzącego strumienia, wąchając zapach torentul care murmură, mirosind parfumul ierburilor ziół na łące, czując smak leśnych jagód, dotykając din luncă, simţind gustul fructelor de pădure, atin- chłodnej skały... Warto sięgnąć do lektury Świętego. gând stânca rece … Merită să citeşti lectura Sfântului. Warto jest udać się do źródeł. Odkryjemy sens miłości, Merită să ajungi la izvoare. Descoperim sensul iubirii, cierpienia i życia wiecznego. al suferinţei şi vieţii veşnice.

Pozwól mi wargi umoczyć Îngăduie-mi buzele să le înmoi w źródlanej wodzie, în apa de izvor odczuć świeżość. să simt prospeţimea. Andrzej Ziółkowski CM – misjonarz z Krakowa Trad. St. Iachimovschi Fragmente din „Tripticul Roman” în traducerea lui Nicolae Mareș

Kult św. Jana Pawła II Cultul Sf. Ioan Paul w Rumunii al II-lea în România

Sfințiiși fericiții ne sunt de mare ajutor, pentru că ne arată cum să trăim creștinește, cum să ne trăim viața, pentru a fi pe placul lui Dumnezeu. Catehismul Bisericii Catolice, care citează Constituția conciliară „Lumen Gentium”, afirmă: „Deoarece cei din ceruri, fiind mai profund uniți cu Cristos, tot mai mult întăresc întreaga Biserică în sfințenie... mijlocesc neîncetat pentru noi în fața Tatălui, oferindu-i meritele, pe care prin singurul Mijlocitor între Dumnezeu și oameni, Isus Cristos, le-au dobândit pe pământ… Prin urmare, grija lor fraternă întărește în mod deosebit slăbiciunea noastră”. Sfinții, înainte de a fi ridicați la cinstea altarelor, au trăit pe pământ. Unii dintre ei și-au dat via- ța pentru credință, alții i-au dat mărturie prin eroismul în exercitarea atribuțiilor normale de zi cu zi. Ei ne arată că sfințenia este posibilă și, prin aceasta, ne atrag spre cer. Catehismul Bisericii Catolice vorbește despre Procesja ulicami Bukaresztu un alt aspect al cultului sfinților: „Nu doar din cauza z relikwią bł. Jana Pawła II exemplului lor, comemorăm memoria celor din ceruri, e 4 e Polonus 5 / 2014

Święci i błogosławieni są dla nas pomocą, bo pokazują nam, jak żyć po chrześcijańsku, jak to nasze życie układać, aby było miłe Panu Bogu. Katechizm Kościoła Katolickiego, powołując się na soborową konstytucję „Lumen gentium”, odpowiada: „Ponieważ mieszkańcy nieba, będąc głębiej zjednoczeni z Chrys- tusem, jeszcze mocniej utwierdzają cały Kościół w świętości... nieustannie wstawiają się za nas u Ojca, ofiarując Mu zasługi, które przez jedynego Pośrednika między Bogiem i ludźmi, Jezusa Chrystusa, zdobyli na ziemi... Ich przeto troska braterska wspomaga wydatnie słabość naszą”. Święci, zanim trafili na ołtarze, żyli na ziemi. Niektórzy dla wiary oddali swoje życie, inni świadczyli o niej heroizmem w wykonywaniu zwyk- łych, codziennych obowiązków. Oni pokazują nam, że świętość jest możliwa i tym pociągają nas ku niebu.

Figura Jana Pawła II przy parafii pw. św. Teresy w Jassach dar mai mult, pentru a se consolida unitatea întregii Biserici în Duhul Sfânt, prin practicarea dragostei frățești. Deoarece așa cum legătura creștină reciprocă între cei care sunt pelerini ne apropie de Cristos, tot așa comuniunea cu sfinții din ceruri ne unește cu Cristos, de la care, ca și Izvor și Cap, izvorăște tot harul și viața poporului lui Dumnezeu”. Un cult deosebit față de persoana lui Ioan Paul al II-lea a început în România încă din timpul vieții sale. Subliniez că aceasta a fost pe atunci un fel de venerație, respect sau dragoste față de persoana marelui papă și nu a avut nimic comun cu cultul creștin . Fascinația față de persoana lui Ioan Paul al II-lea a mers mână Kościół pw. bł. Jana Pawła II w Pojanie Mikuli în mână cu aprofundarea învățăturii sale, iar adevăratul Katechizm Kościoła Katolickiego mówi o jesz- cult, rezultat din motive religioase, a început în ziua cze jednym aspekcie kultu świętych: „Nie tylko jed- beatificării sale care a avut loc duminică, la data de nak ze względu na sam ich przykład czcimy pamięć 1 mai 2011. Amen. mieszkańców nieba, ale bardziej jeszcze dlatego, żeby Cu privire la sfințenia lui Ioan Paul al II-lea, umacniała się jedność całego Kościoła w Duchu przez a existat o simultană confirmare prin „Vox populi” praktykowanie braterskiej miłości. Bo jak wzajemna (vocea poporului) și „Vox Ecclesiae” (vocea Bisericii). łączność chrześcijańska między pielgrzymami prowa- Credincioșii veniți la funeraliile papei au ovaționat dzi nas bliżej Chrystusa, tak obcowanie ze świętymi „Santo subito” (sfânt imediat), iar cu privire la łączy nas z Chrystusem, z którego, niby ze Źródła i Gło- asimilarea învățăturii acestuia, credincioșii catolici wy, wypływa wszelka łaska i życie Ludu Bożego”. și ortodocși români s-au exprimat în timpul Sfintei Swoisty kult osoby Jana Pawła II rozpoczął się Liturghii celebrate la București în ziua de 9 mai w Rumunii jeszcze za życia papieża. Zaznaczam, że 1999, prin strigătul comun: „Unitate! Unitate!”. După chodziło wówczas o swego rodzaju wenerację, szacunek moartea papei, în bisericile din România au fost inițiate lub zamiłowanie do osoby wielkiego papieża i nie miało numeroase rugăciuni pentru beatificarea și canonizarea to nic wspólnego z chrześcijańskim kultem. Fascynacja Papei Ioan Paul al II-lea, care au fost însoțite de e 5 e Polonus 5 / 2014 osobą Jana Pawła II szła w parze z przyjmowaniem jego nauki, a prawdziwy kult, wynikający z pobudek religijnych, zapoczątkował dzień beatyfikacji, która miała miejsce w niedzielę 1 maja 2011 r. Co do świętości Jana Pawła II, nastąpiła jednoczesna zgodność „vox populi” (głos ludu) i „vox Ecclesiae” (głos Kościoła). Wierni na pogrzebie papieża wznosili okrzyki „Santo subito” (święty natychmiast), a co do wsłuchiwania się w jego nauczanie, rumuńscy wierni katolicy i prawosławni dali temu wyraz podczas mszy Św. celebrowanej w Bukareszcie 9 maja 1999 r., wydając wspólnie okrzyk: „Jedność! Jedność!”. Po śmierci papieża w rumuńskich kościołach zaczęto się modlić o beatyfikację i kanonizację Jana Pawła II, co szło w parze z modlitwami o beatyfikację rumuńskich biskupów męczenników z czasu totalitarnego systemu komunistycznego. Należy dodać, że wenerację papieża Jana Pawła II łączono z rozpowszechniającym się kultem Miłosierdzia Bożego i św. Faustyną Kowalską. Wyrazem tej czci stały się liczne portrety Jana Pawła II oraz pomniki upamiętniające jego świętość. Pomniki te były wyrazem prywatnego kultu, albowiem wierni w całej Rumunii prosili zmarłego papieża o uz- drowienie z choroby, o jedność i zgodę w rodzinach, Plac i figura Jana Pawła II w Kaczyce o pokój na świecie itd. Pierwszy taki pomnik papieża rugăciunile pentru beatificarea episcopilor martiri din Jana Pawła II został ufundowany przez ks. Antona România din perioada regimului totalitar comunist. Tre- Farcașa-Gherghina, na placu kościoła pw. św. Teresy buie să adăugăm, că venerarea Papei Ioan Paul al II-lea od Dzieciątka Jezus w Jassach i poświęcony w 2008 r. a fost strâns legată de răspândirea cultului Divinei Îndu- Kolejny pomnik papieża Jana Pawła II został rări și cu Sf. Faustina Kowalska. odsłonięty i poświęcony został 17 maja 2009 r. w Su- Expresie a acestei venerații au devenit nume- czawie, przed kościołem pw. Jana Nepomucena, gdzie roase portrete ale lui Ioan Paul al II-lea și monumentele powstał także plac, który otrzymał imię wielkiego care comemorau sfințenia lui. Aceste monumente au papieża. Kolejny pomnik został odsłonięty 15 sierpnia fost o formă a cultului local, deoarece credincioșii 2010 r. na placu, który otrzymał imię Jana Pawła II, din România se rugau prin mijlocirea papei pentru vindecare de boli, unitate și armonie în familie, pace în lume etc. Primul monument al papei Ioan Paul al II-lea a fost amenajat de către pr. Anton Farcas-Gherghina, lângă biserica „Sf. Teresa a Pruncului Isus” din Iași, și a fost sfințit în anul 2008. O altă statuie a papei Ioan Paul al II-lea a fost dezvelită și sfințită la data de 17 mai 2009 la Suceava, în fața Bisericii „Sf. Ioan Nepomuk”, unde a fost amenajată și o piațetă purtând numele marelui papă.Un alt monument a fost dezvelit pe 15 august 2010 în piața, care a primit numele Ioan Paul al II-lea, în localitatea Cacica. Piatra de temelie pentru piață și pentru monument au fost sfințite în ziua de 15 august 2007, de către PS Petru Gherghel, episcop de Iași. Imediat după beatificare, la 19 mai 2011, un monument a fost dedicat fericitului Ioan Paul al II-lea, în piața, care a primit de asemenea, numele fericitului papă în localitatea Popești-Leordeni, pe teritoriul arhiepiscopiei de București. Acest monument a fost sfințit de către Excelența Sa Ioan Robu, arhiepiscop Plac i figura Jana Pawła II w Suczawie de București, împreună cu Excelența Sa cardinalul e 6 e Stanisław Dziwisz din Cracovia. La 1 august 2011, în București, a fost inaugurat și dezvelit bustul dedicat fericitului Ioan Paul al II, situat în apropiere de sediul Nunțiaturii Apostolice din București. Centrul cultului lui Ioan Paul al II-lea în România, în special în rândul polonezilor din Bucovina, a devenit o localitate polonă, Poiana Micului. Odată cu începerea construcției noii biserici, părintele paroh Gabriel Bucur, împreună cu enoriașii, începând cu 4 iunie 2008, au încredințat realizarea acestei biserici mijlocirii lui Ioan Paul al II-lea, recitând în fiecare vineri în timpul adorației euharistice o rugăciune pentru beatificarea și apoi canonizarea papei Ioan Paul al II-lea. La data de 21 mai 2011, Excelența Sa cardinalul Stanisław Dziwisz, împreună cu P.S. Petru Gherghel, episcop de Iași, a sfințit prima biserică din lume dedicată fericitului, iar acum sfântului Ioan Paul al II-lea. Ca un cadou pentru comunitatea parohială din Poiana Micului, Popiersie Jana Pawła II w Bukareszcie cardinalul a adus relicvele fericitului papă. De atunci, w miejscowości Kaczyka. Kamień węgielny pod plac în biserica din Poiana Micului, în zilele de 13-21 din i pomnik poświęcił 15 sierpnia 2007 r. biskup Petru fiecare lună este celebrată o novenă în cinstea fericitului Gherghel, ordynariusz diecezji Jassy. Ioan Paul al II-lea, cu sărutarea relicvei. Zaraz po beatyfikacji, 19 maja 2011 r., został Cu un cult similar este înconjurata relicva poświęcony pomnik błogosławionego Jana Pawła II fericitului papă în parohia „Trupul și Sângele Domnului” na placu, który także otrzymał imię błogosławionego din localitatea Gherăești, unde se construiește sanctuarul papieża, w miejscowości Popești-Leordeni, w archi- „Divinei Îndurări”. De asemenea, personalul medical și diecezji bukaresztańskiej. Pomnik ten poświęcił pacienții Fundației medicale „Speranța Bolnavilor” , în J.E. arcybiskup Ioan Robu wraz z J.E. kardynałem Stanisławem Dziwiszem z Krakowa. 1 sierpnia 2011 r. w Bukareszcie natomiast zostało odsłonięte i poświęcone popiersie błogosławionego Jana Pawła II, znajdujące się w pobliżu siedziby Nuncjatury Apostolskiej. Centrum kultu Jana Pawła II w Rumunii, a w szczególności wśród Polaków na Bukowinie, stała się polska miejscowość Pojana Mikuli. Wraz z rozpoczęciem prac przy budowie nowej świątyni, miejscowy proboszcz ks. Gabriel Bucur wraz z para- fianami, począwszy od 4 czerwca 2008 r., powierzył realizację tego kościoła wstawiennictwu Jana Pawła II, recytując w każdy piątek podczas eucharystycznej adoracji modlitwę o beatyfikację, a potem o kanonizację papieża Jana Pawła II. 21 maja 2011 r. J.E. kardynał Stanisław Dziwisz wraz z biskupem Petru Gherghelem, ordynariuszem diecezji Jassy, konsekrował pierwszy kościół na świecie pw. błogosławionego, a teraz świętego Jana Pawła II. Jako dar dla wspólnoty parafialnej z Pojany Mikuli, ks. kardynał przywiózł relikwie błogosławionego papieża. Od tej pory w pojańskiej świątyni w dniach 13-21 każdego miesiąca odprawiana jest nowenna ku czci błogosławionego Jana Pawła II, z ucałowaniem relikwii. Podobną czcią otoczone są relikwie błogo- sławionego papieża w parafii pw. Ciała i Krwi Pańskiej Projekt kościoła Chrystusa Miłosiernego w miejscowości Gherăești, gdzie powstaje sanktuarium w Gherăeşti e 7 e Polonus 5 / 2014

Miłosierdzia Bożego. Także personel medyczny i pa- spitalul din localitatea Barticești au în capela lor relicva cjenci medycznej fundacji „Nadzieja Chorych” w pro- fericitului Ioan Paul al II-lea și se roagă neîncetat pentru wadzonym ośrodku w miejscowości Barticești mają mijlocirea lui în suferința lor. Trebuie de adăugat că de w swej kaplicy relikwie błogosławionego Jana Pawła II, o venerație similară se bucură fericitul papă și în capela modląc się nieustannie o jego wstawiennictwo w ich seminarului din Iași, deoarece relicva acestuia a fost cierpieniu. Należy dodać, że podobną czcią cieszy się dăruită de cardinalul Stanisław Dziwisz, în ziua de 20 błogosławiony papież w kaplicy seminaryjnej, gdzie mai 2011, în timpul unei vizite la această unitate, dar znajdują się jego relikwie, które podarował ks. kardynał și în alte părți din România, la București sau la Șumu- Stanisław Dziwisz 20 maja 2011 r., podczas wizyty leu Ciuc. w tamtejszym zakładzie, ale także w innych częściach Astăzi, când Papa Ioan Paul al II-lea a fost Rumunii, jak w Bukareszcie lub w Șumuleu Ciuc. declarat sfânt, cu și mai mare putere ne amintim de Dziś, kiedy został ogłoszony świętym, z jesz- curajul inspirat de către papa Ioan Paul al II-lea, care cze większą mocą chcemy pamiętać o odwadze zasz- este puterea credinței în Isus Cristos, de aceea nu czepionej w nas przez Jana Pawła II, a która jest si- încetăm în rugăciune și ne rugăm:Ioane Paul al II-lea, łą wiary w Jezusa Chrystusa, dlatego nie ustajemy mijlocitorule sfânt, sprijinul nostru în greutăţi. Prin viaţa w modlitwie i prosimy: Janie Pawle II, nasz święty ta ai dat mărturia unei sincere iubiri faţă de Dumnezeu Orędowniku, Wspomożycielu w trudnych sprawach, și faţă de aproapele. Ne-ai condus spre Isus și Maria, Ty, który swoim życiem świadczyłeś wielką miłość fiindu-ne sprijin și dăruindu-ne speranţă. Prin iubirea do Boga i ludzi. Prowadząc nas drogą Jezusa i Maryi și suferinţa ta mare ai atins sfinţenia. Te rog să mijlo- w umiłowaniu obojga, pragnąc pomagać innym. Przez cești la bunul Dumnezeu în necazul care mă încearcă … miłość i wielkie cierpienie ofiarowane za bliźnich, co (se spune intenţia) Știu că prin rugăciune, credinţă dzień zbliżałeś się do świętości. Pragnę prosić Cię o wsta- și iubire, mă vei ajuta să mă apropii de Dumnezeu. Mă wiennictwo w mojej sprawie (tu intencja). Wierząc, że încredinţez cu totul milostivirii Divine și rugăciunii tale przez Twoją wiarę, modlitwę i miłość pomożesz zanieść mijlocitoare. Doresc să urmez exemplul tău sfânt ją do Boga, z ufnością w miłosierdzie Boże i moc Twej și prin ajutorul Preasfintei Fecioare Maria să mă apropii papieskiej modlitwy pragnę przez Jezusa i Maryję za de Dumnezeu. Amin. Twoim przykładem zbliżać się do Boga. Amen. pr. Alfons-Eugen Zelionca ks. Alfons-Eugen Zelionca Universitatea Catolică „Ioan Paul al II-lea” din Lublin Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II FOTO: Zbiór autora

OCZAMI CU OCHII PIELGRZYMA PELERINULUI

Od kanonizaji dwóch wielkich papieży minęło De la canonizarea a doi papi a trecut ceva trochę czasu. Emocje już opadły. Transmisje radiowe timp. Emoţiile s-au atenuat deja. Transmisiile de radio i telewizyjne informowały na bieżąco o przebiegu şi televiziune au informat la curent despre derularea uroczystości, ale kamery nie mogły dotrzeć wszędzie festivităţii, dar camerele nu au putut ajunge peste tot şi să transmită acea atmosferă care domnea acolo. Am sosit în apropierea Pieţei Sf. Petru încă de sâmbătă, la ora 17,00. Ne-am instalat în faţa unui ecran uriaş, pentru a vedea bine transmisia. Organizatorii noştri nu posedau informaţia că în Piazza Navone întreaga ceremonie va fi tradusă în limba polonă. Am fugit în Piaţa Sf. Petru, dar la ora 18,00 am fost poftiţi să o părăsim. Bazilica era închisă. Cu fiecare clipă veneau tot mai mari mulţimi de pelerini. Printre steagurile din aproape toată lumea predomina culoarea alb-roşie. Deşi la miezul nopţii a fost lăsat să intre în piaţă primul grup de pelerini, străzile ce duceau la Vatican erau arhipline. Au fost desfăcute saltele – spumă şi saci de dormit, e 8 e Polonus 5 / 2014

i przekazać tej atmosfery, która tam panowała. fiecare caută un loc comod. Stropi de ploaie, se deschid Przybyliśmy w pobliże Placu św. Piotra już w sobotę umbrele. Comercianţii locului câştigă din vânzarea o godz. 17.00. Usadowiliśmy się przed ogromnym pelerinelor. Preţurile sunt de două ori mai mari decât telebimem, aby móc dobrze obejrzeć transmisję. Nasi cele normale. Este rece şi ne aşteaptă o noapte lungă, organizatorzy nie posiadali informacji, że na Piazza dar asta nu descurajează pe nimeni. Fiecare ştie pentru Navone cała ceremonia będzie tłumaczona na język ce a venit. Atmosfera este admirabilă. În fiecare clipă polski. Pobiegliśmy na plac św. Piotra, ale o 18.00 już soseşte un grup cântând. Cu un spectacol de cântece z niego wypraszano. Bazylika była zamknięta. Z każdą de tabără se prezintă clericii din America de Sud. Ca chwilą napływały coraz większe tłumy pielgrzymów. într-un caleidoscop se schimbă feţele. Trec pe lângă Wsród flag niemal z całego świata przeważał kolor noi oameni de diferite rase şi culori ale pielii. Admirăm biało-czerwony. Mimo iż o północy wpuszczono na pelerinii din Gabon. Se deosebesc prin costumele lor. plac pierwszą grupę pielgrzymów, ulice dochodzące do Un frumos cântec cântă tinerii din Liban. Noaptea Watykanu były wypełnione pielgrzymami. trece repede. Pe ecrane imagini din pelerinajele prin Porozkładane karimaty i śpiwory, każdy szuka lume ale lui Ioan Paul al II-lea. Aplauze. Mai puţine dogodnego miejsca. Pokropuje deszcz, otwierają się parasole. Miejscowi handlarze zarabiają na sprzedaży przeciwdeszczowych peleryn. Ceny dwukrotnie wyższe od normalnych. Jest chłodno i czeka nas długa noc, ale to nikogo nie zraża. Każdy wie, po co przyjechał. Atmosfera jest wspaniała. Co chwilę przechodzi jakaś śpiewająca grupa. Ze spektaklem pieśni oazowych wystepują klerycy z Ameryki Południowej. Jak w ka- lejdoskopie zmieniają sie twarze. Przechodzą obok nas ludzie różnych ras i kolorów skóry. Podziwiamy pielgrzymów z Gabonu, którzy wyróżniają się swoimi strojami. Piękną pieśń śpiewa młodzież z Libanu. Szybko mija noc. Na telebimach wyświetlane są obrazy z pielgrzymek po świecie Jana Pawla II. Wielkie oklaski. Mniej informacji o Janie XXIII. e 9 e Polonus 5 / 2014

Wiadomo, żył w innych czasach, Jego pontyfikat był informaţii despre Ioan al XXIII-lea. Se ştie că a trăit în krótki. Rozpoczyna się uroczystość kanonizacyjna. alte vremuri, pontificatul Lui a fost scurt. Jesteśmy w Rzymie, blisko Watykanu, ale oglądamy Începe festivitatea de canonizare. Suntem la ją na telebimach, jak wiele milionów ludzi na całym Roma, aproape de Vatican, dar o privim pe ecrane, świecie za pośrednictwem środków masowego ca multe milioane de oameni din toată lumea prin przekazu. Wszystko w języku włoskim lub po łacinie, intermediul mijloacelor mass-media. Totul în limba ale jest moment polski – to czytanie Pierwszego Listu italiană sau latină, dar este şi un moment polonez, citirea św. Piotra Apostoła. Jakże pasujące do sytuacji słowa Primei Scrisori a Sf. Apostol Petru. Ce bine se potrivesc lektury: „Radujcie się, choć teraz musicie doznać situaţiei cuvintele lecturii: „Pentru aceasta vă bucuraţi, trochę smutku przez rożnorodne doświadczenia. Przez deşi acum, pentru puţin timp, trebuie să vă întristaţi de to wartość waszej wiary okaże się o wiele cenniejsza od felurite încercări pentru ca valoarea credinţei voastre zniszczalnego złota”. Uroczystość dobiega końca. Nikt (să fie) mai preţioasă decât aurul pieritor”. Festivitatea się nie rusza. Wszyscy czekają na przejazd papieża se apropie de sfârşit. Nimeni nu se mişcă. Toţi aşteaptă Franciszka. trecerea papei Francisc. Po zakończonej kanonizacji odczuwamy După încheierea canonizării simţim o oarecare pewien niedosyt. Czekamy na kilka słów skierowanych nemulţumire. Aşteptăm câteva cuvinte adresate do Polaków, bo to oni byli głównymi uczestnikami polonezilor, căci ei au fost principalii participanţi la tej ceremonii. Mimo wielu niedociągnięć ze strony această ceremonie. În ciuda numeroaselor nerealizări organizatorów, jesteśmy szczęśliwi, że mogliśmy din partea organizatorilor, suntem fericiţi că am putut uczestniczyć w kanonizacji naszego Wielkiego Rodaka participa la canonizarea Marelui nostru Compatriot i Jana XXIII – to oni odcisneli piętno na losach şi al lui Ioan al XXIII-lea, ei au fost aceia care au lăsat Kościoła i świata. Kierujemy się do metra, które nie o urmă în destinele Bisericii şi lumii. Ne îndreptăm jest w stanie przejąć tego ogromu ludzi i zmierzamy do către metrou care nu este în stare să primească mulţimea naszych autokarów, które zaparkowane są na obrzeżach de oameni şi către autocarele noastre care sunt parcate miasta. Wyjeżdżamy z Rzymu, aby dalej podróżować la marginea oraşului. Plecăm din Roma pentru a ne po pięknej włoskiej ziemii. continua călătoria prin frumoasa Italie. Barbara Breaban Trad. St. Iachimovschi Zdjęcia: Grażyna Myślińska

15 ani 15 lat de la o vizită istorică od historycznej pielgrzymki

Se împlinesc, în ziua de 7 mai, 15 ani de la 7 maja minęło 15 lat od opatrznościowej wizyty vizita providenţială a Papei Ioan Paul al II – lea în papieża Jana Pawła II w Rumunii. Wizyty historycznej România. O vizită istorică, conform aprecierilor Papei. – jak określił ją sam papież. Były to dni pełne Au fost zile pline de entuziasm religios şi de speranţă. religijnego entuzjazmu i nadziei. Pracowałem wówczas Lucram atunci ca jurnalist la PROTV, televiziune care jako dziennikarz w PRO TV – kanale telewizyjnym, a acoperit în întregime evenimentele legate de această który transmitował w całości wydarzenia związane vizită în zilele de 7, 8 şi 9 mai 1999. Cristian Tabără era z tą wizytą w dniach 7, 8 i 9 maja. Cristian Tabără vedeta acestor transmisii, la care participam şi eu cu był głównym sprawozdawcą transmisji, które także ja diferite relatări. În ziua de 8 mai, papa Ioan Paul al relacjonowałem. II-lea a oficiat o slujbă de rit bizantin la Catedrala Sfân- 8 maja papież Jan Paweł II odprawił mszę tul Iosif din Bucureşti, înconjurat de ierarhii acestui rit şi według bizantyjskiej liturgii św. Jana Złotoustego w ka- de gazdele lui romano-catolice. A fost o slujbă dedicată tedrze św. Józefa w Bukareszcie w asyście hierarchów tinerilor. Eu relatam de afară, din faţa catedralei. Îmi Kościoła greckokatolickiego i prawosławnego. Była aduc aminte de numărul mare de credincioşi care to msza poświęcona młodym. Relacjonowałem ją veniseră din multe colţuri ale ţării să-l vadă pe acest spod katedry. Przypominam sobie tę rzeszę wiernych, papă care nu s-a sfiit să sărute un pământ cu precădere przybyłych z wielu zakątków kraju, aby zobaczyć ortodox. Între credincioşi apăruse o mare speranţă. Mulţi papieża, który ucałował tę głównie prawosławną credeau că gestul acesta al Papei polonez, de a efectua în ziemię. Wśród wiernych zapanowała ogromna România prima vizită de la schisma din 1054 într-o ţară nadzieja. Wielu wierzyło, że gest polskiego papieża, cu precădere ortodoxă, este şi primul pas spre unirea aby odwiedzić właśnie Rumunię jako pierwszy kraj celor două Biserici. Se vorbea despre unificarea zilei w większości prawosławny od schizmy w 1054 r. to e 10 e Polonus 5 / 2014 de Paşte pentru vecie, despre pierwszy krok ku zjednocze- concilierea definitivă a celor niu obu Kościołów. Mówiono două Biserici în una singură. o połączeniu Wielkanocy na Toţi aveam senzaţia că asta zawsze, o definitywnym po- este şi speranţa Papei. Papa, în jednaniu obu Kościołów. omilia rostită la liturghia de la Wszyscy mieliśmy wrażenie, Sfântul Iosif, spunea el însuşi że to także nadzieja papieża. că Biserica Catolică şi Biserica W kazaniu wygłoszonym pod- Ortodoxă din România au o mi- czas mszy w katedrze św. siune comună: „aceea de a re- Józefa papież mówił, że Kościół înviora speranţa în inimile Katolicki i Rumuński Kościół credincioşilor Bisericii care Prawosławny mają tę samą misję învie”. În ziua următoare Papa „ożywienia nadziei w sercach Ioan Paul al II-lea a participat wiernych waszego Kościoła, la o mare slujbă ortodoxă care który zmartwychwstaje”. a avut loc în parcul Unirii. Następnego dnia papież A fost, acolo, o mare de oa- Jan Paweł II uczestniczył meni. Vremea era însorită. w wielkim prawosławnym Transmisia principală pentru nabożeństwie w parku Unirii PROTV era făcută de Cristian (Zjednoczenia). Wraz z mo- Tabără, iar eu îl susţineam cu rzem wiernych. Dzień był sło- scurte intervenţii, care aduceau neczny. Główną transmisję dla mai aproape de telespectatori PRO TV prowadził Cristian pulsul mulţimii de credincioşi. Tabără, a ja uzupełniałem ją Toţi erau foarte impresionaţi krótkimi relacjami, które przy- de imaginea preoţilor ortodocşi conduşi de patriarhul bliżały telewidzom ducha panującego wśród wier- Teoctist, slujind alături de cardinalii şi preoţii greco nych. Wszyscy byli pod wrażeniem widoku księży şi romano-catolici, conduşi de însuşi Papa. Era un fapt prawosławnych, na czele z patriarchą Teoktystem, fără precedent. O imagine a Unirii. posługujących obok kardynałów i księży grekokatolickich Întâmplarea a făcut ca, din cauza soarelui i katolickich wraz z papieżem. Było to wydarzenie bez puternic, Cristian Tabără să facă insolaţie. Atunci am precedensu. Wyobrażenie Zjednoczenia. primit sarcina să conduc eu transmisia de după-amiază, Przypadek sprawił, że Cristian Tabără dostał de la slujba catolică din parcul Izvor, unde, din nou, udaru słonecznego. Wówczas mnie przypadła rola capii celor două biserici au participat împreună la prowadzenia popołudniowej transmisji począwszy od slujbă. Imensul parc Izvor devenise neîncăpător pentru katolickiej mszy w parku Izvor, gdzie znowu podczas nabożeństwa spotkały się dwie głowy Kościołów. toată mulţimea de credincioşi. Se adunaseră, poate, Ogromny park okazał się niewystarczający dla takiego o jumătate de milion de oameni. Atunci s-a scandat tłumu wiernych, może pół miliona osób. Skandowano minute în şir „U-ni-re, u-ni-re, u-ni-re”, arătând că wtedy przez wiele minut słowo „Zje-dno-cze-nie, voinţa credincioşilor este ca ierarhii să treacă peste zje-dno-cze-nie”, wyrażające wolę wiernych, by orgoliile şi interesele mărunte şi să facă Biserica una, hierarchowie pokonali swoją dumę i interesy i zjed- aşa cum unul este şi capul mistic al Bisericii, Domnul noczyli Kościół tak, jak jeden jest duchowy jej przy- nostru Isus Cristos. Toată lumea era cuprinsă parcă de wódca – Pan nasz Jezus Chrystus. Wszyscy wydawali o undă unică de bucurie şi dragoste, de speranţă. Papa się być złączeni jedną radością, miłością i nadzieją. Ioan Paul al II-lea a lăcrimat când a văzut atâta bucurie Papież Jan Paweł II miał łzy w oczach, widząc tyle sfântă. Credincioşii de la Dom Polski erau de două ori świętej radości. Wierni z Domu Polskiego byli dumni mândri, odată pentru că reprezentau Biserica Catolică po dwakroć – ze względu na to, że są katolikami i że şi apoi pentru că reprezentau naţiunea din sânul căreia reprezentują naród, który wydał światu tego papieża – se născuse acest Papă, unul dintre cei mai mari din jednego z największych w historii. „Nie lękajcie się: istorie. „Nu vă fie teamă ..., Cristos Mântuitorul, vă otwórzcie na oścież drzwi waszych serc Chrystusowi iubeşte!”, a rostit Papa, la un moment dat, în omilia sa Zbawicielowi. On miłuje was i jest przy was” – po- memorabilă, umplând şi mai mult de entuziasm toată wiedział papież podczas pamiętnej homilii, dodając suflarea prezentă. Spre seară, Papa s-a îndreptat către jeszcze więcej entuzjazmu obecnym wiernym. Pod aeroportul Băneasa de unde urma să plece spre Vatican. wieczór papież skierował się na Băneasa, skąd udać „Isus vă face să visaţi o Românie nouă, un pământ się miał do Watykanu. „Jezus uczy was marzyć e 11 e Polonus 5 / 2014 pe care Orientul şi Occidentul să se poată întâlni în o nowej Rumunii, o ziemi, na której Wschód i Zachód fraternitate. Această Românie este încredinţată mâinilor mogą się spotykać w duchu braterstwa. Ta Rumunia voastre. Construiţi-o împreună, cu îndrăzneală. Domnul znajduje się w waszych rękach. Budujcie ją wspólnie v-o încredinţează”, a spus el în discursul de la aeroport. i odważnie. Bóg powierza ją wam” – powiedział pod- A fost o vizită care a lăsat urme adânci în inimile czas przemówienia na lotnisku. tuturor. Nimeni nu se îndoia că am primit vizita unui Była to wizyta, która pozostawiła głębokie ślady papă sfânt. Mai târziu, la 19 mai 2011, după beatificarea w sercach wszystkich. Nikt nie miał wątpliwości, że od- marelui Papă, cardinalul polonez Stanisław Dziwisz, wiedził nas papież święty. Później już, 19 maja 2011 r., po beatyfikacji wielkiego papieża, kardynał Stanisław fost secretar al lui Ioan Paul al II-lea, a oficiat, împreună Dziwisz, były sekretarz Jana Pawła II, odprawił wraz cu arhiepiscopul Ioan Robu, o liturghie la Catedrala z arcybiskupem Ioanem Robu nabożeństwo w katedrze Sfântul Iosif din capitală. Membrii Dom Polski au świętego Józefa w Bukareszcie. Polacy z Domu fost şi ei prezenţi. Atunci, cardinalul polonez a dăruit Polskiego byli oczywiście na nim obecni. Kardynał catedralei o relicvă care conţine o picătură din sângele Dziwisz podarował wówczas katedrze relikwię kropli Fericitului Ioan Paul al II-lea. În acest fel „fericit”, Ioan krwi błogosławionego Jana Pawła II. W taki sposób Paul al II-lea a revenit în Bucureşti, poate şi în memoria papież powrócił do Bukaresztu, także na pamiątkę celei mai importante vizite a pontificatului său, din anul jednej z ważniejszych pielgrzymek z 1999 r. w swoim 1999. pontyfikacie. Gabriel Klimowicz Tłum. E. Wieruszewska-Calistru

Uroczystosci kanonizacyjne Festivităţile canonizării lui Jana Pawła II Ioan Paul al II-lea w Warszawie în Varşovia

În Duminica Milo- stivirii Divine, 27 aprilie, au avut loc festivitățile ca- nonizării a doi papi – Ioan al XXIII-lea şi Ioan Paul al II-lea. La Vatican au sosit foarte mulţi pelerini din toată lumea, între aceştia o mare parte din Polonia. Cei care nu au putut pleca la Roma şi au rămas în Polonia au cinstit ziua canonizării vizitând locurile legate de Ioan Paul al II-lea sau luând parte la festivităţi în comunităţile lor parohiale şi urmărind transmisiile de televiziune. Mare concert în Biskup Rafał Markowski podczas transmisji z Watykanu aer liber, veghe de seară, transmisia pe ecrane a slujbei W Niedzielę Miłosierdzia Bożego, 27 kwiet- de canonizare de la Vatican, picnic în familie şi cam- nia, odbyły się uroczystości kanonizacji dwóch papieży pania socială „De vrei să dai de izvor, trebuie să te urci – Jana XXIII oraz Jana Pawła II. Do Watykanu przy- împotriva curentului” – au fost principalele puncte jechało bardzo dużo pielgrzymów z całego świata, w tym ogromna część z Polski. Ci, którzy nie mogli ale sărbătoririi canonizării papei Ioan Paul al II-lea în pojechać do Rzymu i zostali w Polsce, uczcili dzień Varşovia. În Varşovia festivităţile canonizării au început e 12 e Polonus 5 / 2014 kanonizacji, odwiedzając miejsca zwią- zane z Janem Pawłem II lub biorąc udział w uroczystościach w swoich wspólno- tach parafialnych i śledząc transmisje te- lewizyjne. Wielki koncert plenerowy, wie- czorne czuwanie, transmisja na telebi- mach mszy kanonizacyjnej z Watykanu, piknik rodzinny i kampania społeczna „Jeśli szukasz źródła, idź pod prąd” – to główne punkty obchodów kanonizacji papieża Jana Pawła II w Warszawie. W Warszawie uroczystości ka- nonizacyjne rozpoczęly się już w piątek, 25 kwietnia, na placu Piłsudskiego wiel- kim koncertem plenerowym pod kiero- wnictwem Mateusza Pospieszalskiego Koncert ku czci Jana Pawła II „Nie lękajcie się iść pod prąd”. Hono- încă de vineri, 25 aprilie, în Piaţa Piłsudski cu un mare concert în aer liber sub conducerea lui Mateusz Pospieszalski „Nu vă temeţi să mergeţi împotriva curentului”. Oaspete de Onoare al concertului au fost Preşedintele Bronisław Komorowski cu Soţia. A doua zi, sâmbătă, 26 aprilie, la ora 19.00, tot în Piaţa Piłsudski a avut loc veghea de seară „La izvor”. În ciuda ploii torenţiale în Piaţă s-au adunat mulţi locuitori ai Varşoviei care s-au rugat şi au ascultat impresionantele dovezi ale sfinţeniei Papei. Veghea de seară s-a încheiat cu concertul ansamblului Deus Meus. Duminică, 27 aprilie, a fost ziua principalelor festivităţi de canonizare a lui Ioan Paul al II-lea care s-au desfăşurat în Piaţa Sf. Petru din Roma. Transmisia slujbei de canonizare a putut fi urmărită pe ecranele rowym gościem koncertu był Prezydent Bronisław Komorowski wraz z Małżonką. Następnego dnia, w sobotę, 26 kwie- tnia, o godz. 19.00, również na placu Piłsud- skiego, odbyło się wieczorne czuwanie „Do źródła”. Mimo ulewnego deszczu na Placu zebrało się dużo warszawiaków, którzy modlili się i słuchali przejmujących świadectw świętości papieża. Wieczorne czuwanie zakończył koncert w wykonaniu zespołu Deus Meus. Niedziela, 27 kwietnia, to dzień głównych uroczystości kanonizacji Jana Pawła II, które odbyły się na pl. św. Piotra w Rzymie. Transmisję mszy kanoniza- cyjnej można było oglądać na telebimach Uroczystości kanonizacyjne Jana Pawła II w Warszawie rozmieszczonych na pl. Piłsudskiego. War- szawiakom towarzyszył jeden z najmłod- instalate în Piaţa Piłsudski. Locuitorii Varşoviei au fost szych biskupów, ksiądz Rafał Markowski. însoţiţi de unul dintre cei mai tineri episcopi, pr. Rafał Tekst i zdjęcia: Grażyna Myślińska Markowski. Trad. St. Iachimovschi e 13 e Polonus 5 / 2014 Beatificarea Beatyfikacja episcopului martir biskupa męczennika Anton Durcovici Antona Durcovicia

W miesiącu poświęconym Najświętszej Maryi Pannie, którą tak czcił biskup Anton Durcovici, i w dniu jego 126 urodzin w Jas- sach zakończył się proces beaty- fikacyjny tego męczennika Koś- cioła Katolickiego. Proces beatyfikacyjny roz- poczęty w 1997 r. z inicjatywy jego następcy, biskupa Petru Gher- ghela, zakończył się w obecności ponad 25 tys. wiernych z całego kraju i z zagranicy. Tysiące piel- grzymów przybywało do Jass od samego rana 17 maja 2014 r. witanych łagodnym słońcem, które wreszcie ukazało się po wielu pochmurnych dniach. Jakby În luna închinată Sfintei Fecioare Maria, pe niebo także uczestniczyło obok wiernych w radości care episcopul Anton Durcovici a venerat-o, şi în ziua z beatyfikacji męczennika Antona Durcovicia. în care se împlineau 126 de ani de la naşterea sa, la Iaşi O godzinie 10.20 ks. Felix Roca powitał s-a încheiat procesul de beatificare al acestui martir al wiernych obecnych na stadionie im. Emila Alexandrescu. Bisericii Catolice. Început în anul 1997, la iniţiativa PS Petru Gherghel, urmaşul pe scaunul episcopal al păstorului martir al Diecezei de Iaşi, procesul de beatificare s-a împlinit în prezenta a peste 25.000 de credincioşi veniţi din ţară şi din lumea întreagă. Miile de pelerini au sosit la Iaşi din primele ore ale dimineţii de 17 mai 2014, fiind întâmpinaţi de un soare blând ce a apărut după mai multe zile mohorâte, cerul participând alături de credincioşi la bucuria beatificării martirului Anton Durcovici. La ora 10.20 pr. Felix Roca a adresat credincioşilor prezenţi pe Stadionul ,,Emil Alexandrescu” cuvântul de bun venit. Pe esplanada amenajată pentru Na specjalnie przygotowanym miejscu do odprawienia săvârşirea liturghiei, flancată de icoana Sfintei Fecioare mszy św., z obrazem Matki Boskiej Kaczyckiej z jed- Maria de la Cacica şi de imaginea episcopului martir nej strony i portretem biskupa męczennika Antona Dur- Anton Durcovici, se afla altarul şi amvonul aduse de la covicia z drugiej, znajdował się ołtarz i ambona z San- Sanctuarul Marian de la Cacica. ktuarium maryjnego w Kaczyce. La ora 11.00 a început liturghia de beatificare, O godzinie 11.00 rozpoczęła się msza condusă de cardinalul Angelo Amato, la altar fiind beatyfikacyjna, której przewodniczył kardynał Angelo e 14 e Polonus 5 / 2014 prezenţi nunţiul apostolic Francisco Javier Lozano, episcopii: Petru Gherghel, Anton Coşa, Aurel Percă, Lucian Mureşan. După cererea episcopului Petru Gherghel pen- tru beatificarea episcopului Anton Durcovici, a fost prezentată biografia ep. Anton Durcovici şi citită Scrisoarea Apostolică privind beatificarea, de cardinalul Angelo Amato. Episcopul Petru Gherghe a mulţumit pentru beatificarea episcopului martir Anton Durcovici. La altar a fost adusă de către Ingrid Gall, strănepoată a episcopului Anton Durcovici şi Eduard Lisakowski, fost ministrant al episcopului martir, relicva conţinând o parte a testamentului episcopului. Rugăciunea credincioşilor a fost prezentată în Amato, w otoczeniu nuncjusza apostolskiego Francisco română, engleză, germană, polonă, italiana şi maghiară. Javier Lozano i biskupów: Petru Gherghela, Antona Rugăciunea în limba polonă a fost citită de Lucica Coşa, Aurela Percă i Luciana Mureşana. Maria Swanczar din Poiana Micului. Po zwróceniu się przez biskupa Petru Gherghela z prośbą o zaliczenie biskupa Antona Durcovicia w poczet błogosławionych, przedstawiony został jego życiorys, po czym kardynał Angelo Amato odczytał akt beatyfikacyjny. Następnie biskup Petru Gherghel podziękował za beatyfikację biskupa męczennika Antona Durcovicia. Na ołtarz wniesiona została przez prawnuczkę biskupa Durcovicia Ingrid Gall i byłego ministranta Eduarda Lisakowskiego relikwia – fragment testamentu biskupa. Modlitwa wiernych odczytana została po rumuńsku, angielsku, niemiecku, polsku, włosku i węgiersku. Po polsku odczytała ją Lucica Maria Swancar z Pojany Mikuli. La sfîrşitul liturghiei episcopul Petru Gherghel Na zakończenie mszy biskup Petru Gherghel a mulţumit celor prezenţi subliniind importanţa podziękował obecnym, podkreślając ważność uznania recunoaşterii ca martir a ep. Anton Durcovici, cel care męczeństwa biskupa Antona Durcovicia, tego, który spunea despre cei pe care i-a păstorit că ,,fericit este mawiał o swoich wiernych: „Szczęśliwy naród, którego poporul al cărui Dumnezeu este Domnul”. Bogiem jest Pan”.

e 15 e Polonus 5 / 2014

Între cei peste 25000 de participanţi la liturghia Pomiędzy ponad 25 tys. wiernymi uczes- de beatificare a episcopului martir Anton Durcovici, tniczącymi w uroczystościach beatyfikacyjnych znaj- s-au aflat şi aproximativ 300 de membri ai comunităţii dowało się także około 300 przedstawicieli Polaków poloneze din Bucovina, veniţi din Soloneţu Nou, z Bukowiny, przybyłych z Nowego Sołońca, Pojany Poiana Micului, Plesa şi Moara, împreună cu păstorii Mikuli, Pleszy, Moary, wraz ze swoimi księżmi. Polską lor sufleteşti. A fost prezent în calitate de invitat mniejszość z Rumunii reprezentował także poseł reprezentatul comunităţii poloneze din România, dl. Gerwazy Longher. deputat Gherwazen Lungher. Można powiedzieć bez przesady, że polska Putem spune, fără teama de a greşi că la mniejszość uczestniczyła w tej mszy w sposób această liturghie, comunitatea poloneză a participat szczególny, nie tylko poprzez bezpośrednio obecnych, în mod deosebit, atât prin cei care au fost prezenţi în ale także dzięki ołtarzowi i ambonie, z której odczyta- mod nemijlocit, dar şi prin altarul de la care s-a săvârşit liturghia şi prin amvonul de unde s-a citit cuvântul no Słowo Boże, pochodzących z Bazyliki mniejszej Domnului, aduse de la Bazilica din Cacica, iar icoana w Kaczyce, jak również poprzez obecność obrazu Mat- Sfintei Fecioare Maria de la Cacica, care a fost alături ki Boskiej Kaczyckiej, stojącego obok portretu biskupa de imaginea episcopului martir Anton Durcovici, rep- męczennika Antona Durcovicia, co stanowi o trwałej rezintă o legătură permanentă între Biserică şi comu- więzi Kościoła i polskiej mniejszości w Rumunii. nitatea polonă din România. Tłum. E. Wieruszewska-Calistru Text şi foto: Teodor Munteanu * * * * * * * * * Viaţa şi martiriul Życie i męczeńska śmierć episcopului Anton Durcovici biskupa Antona Durcovicia

Viitorul episcop de Iaşi s-a născut la 17 mai Przyszły biskup Jass urodził się 17 maja 1888 în localitatea austriacă Bad-Deutsch Altenburg, 1888 r. w austriackiej miejscowości Bad-Deutsch într-o familie modestă ca fiu al lui Francisc – zilier la Altenburg w ubogiej rodzinie jako syn Franciszka o carieră de piatră şi al Mariei – casnică. A rămas orfan – robotnika w kamieniołomie i gospodyni domowej de tată la vârsta de 5 ani. Marii. Ojciec osierocił go w wieku pięciu lat. Din cauza greutăţilor materiale, mama a dat curs Z powodu trudnej sytuacji materialnej matka invitaţiei unei mătuşi stabilite în Iaşi. Cei doi fii Anton przyjęła zaproszenie ciotki do przyjazdu do Jass. Tutaj şi Francisc au început şcoala, învăţând limba română. obydwaj synowie, Anton i Franciszek, rozpoczęli În scurt timp familia Durcovici s-a mutat la Ploieşti, naukę w szkole w języku rumuńskim. Po niedłu- pentru ca, peste doi ani (1896-1898) să se stabilească gim czasie rodzina Durcovici przeprowadziła się în Bucureşti. Aici Anton a fost înscris în clasa a IV-a do Ploieşti, aby po dwóch latach (1896-1898) osiąść primară la Şcoala Arhiepiscopală „Sfântul Andrei”. La w Bukareszcie. Tutaj Antona zapisano do IV klasy 1 septembrie 1901 a fost primit la Seminarul „Sfântul w Szkole Arcybiskupiej św. Andrzeja. 1 września Duh” din Bucureşti şi astfel „primul pas spre marele 1901 r. wstąpił do Seminarium Ducha Świętego w Bu- kareszcie i w ten sposób „wykonał pierwszy krok do ţel – Preoţia – a fost făcut”. După cinci ani a susţinut wielkiego celu – kapłaństwa”. Po pięciu latach zdał cu succes examenul de bacalaureat. La recomandarea z powodzeniem maturę. Za radą arcybiskupa Bukaresz- arhiepiscopului de Bucureşti pleacă la Roma ca să îşi tu wyjechał następnie do Rzymu i kontynuował naukę continue studiile la Colegiul Urbanian ca seminarist şi w Kolegium Urbanianum jako seminarzysta i na Pa- la Universitatea „Sf. Toma” unde urmează cursurile de pieskim Uniwersytecie św. Tomasza z Akwinu, gdzie filosofie scolastică, obţinând titlul de doctor. Continuă był słuchaczem kursu filozofii scholastycznej i uzyskał studiul teologiei la Universitatea Urbaniana finalizat stopień doktora. Studia teologiczne kontynuował na cu doctoratul în teologie obţinut în anul 1910. A rămas Uniwersytecie Urbaniana, który zakończył doktoratem până la hirotonire în Colegiul Urbanian studiind dreptul w 1910 r. Do wyświęcenia pozostawał studiując prawo canonic finalizat cu licenţă în anul 1911. kanoniczne w Kolegium Urbanianum, które zakończył A fost sfinţit preot la 20 septembrie 1910, în licencjatem w roku 1911. Bazilica „Sf. Ioan din Lateran”. S-a întors în România, Święcenia kapłańskie uzyskał 20 września 1910 r. în august 1911. Prima misiune pastorală a tânărului preot w Bazylice św. Jana na Lateranie. Wrócił do Rumunii a fost cea de prefect şi profesor la Seminarul „Sf. Duh” w sierpniu 1911 r. Pierwszą posługą młodego kapłana din Bucureşti, în paralel, a fost administrator parohial było stanowisko prefekta i profesora Seminarium la Târgovişte, Giurgiu şi Buzău. Între anii 1911-1920 Ducha Świętego w Bukareszcie, a równocześnie był e 16 e Polonus 5 / 2014 a fost şi rector al capelei surorilor Notre Dame de Sion administratorem parafialnym w Târgovişte, Giurgiu din Bucureşti, iar până în 1916 – profesor la şcolile i Buzău. W latach 1911-1920 był rektorem kaplicy arhiepiscopale „Sfântul Andrei” şi „Sfântul Iosif”. Între sióstr Notre Dame de Sion w Bukareszcie, a do roku 27 august 1916 şi decembrie 1917 a fost arestat, fiind 1916 – profesorem szkół arcybiskupich św. Andrzeja austriac. i św. Józefa. W okresie 27 sierpnia 1916-grudzień 1917 În anul 1918, părintele Anton Durcovici a fost jako Austryjak przebywał w areszcie. numit profesor la Şcoala Arhiepiscopală „Sfântul W 1918 r. ks. Anton Durcovici został pro- Andrei” şi administrator parohial la Biserica Italiană fesorem w Szkole Arcybiskupiej św. Andrzeja i admi- din Bucureşti. Ca urmare a redeschiderii Seminarului nistratorem parafialnym w Kościele Włoskim Arhiepiscopal, în anul 1922, este numit din nou w Bukareszcie. W wyniku ponownego otwarcia profesor şi prefect. Între anii 1924-1947 a fost rector al Seminarium Arcybiskupiego w roku 1922 został znowu Seminarului „Sfântul Duh” din Bucureşti. mianowany jego profesorem i prefektem. W latach La 6 mai 1930 i s-a aprobat naturalizarea 1924-1947 był rektorem Seminarium Ducha Świętego română, iar în anul 1935 a fost numit vicar general al w Bukareszcie. Arhidiecezei de Bucureşti. A fost nominalizat pentru 6 maja 1930 r. uzyskał rumuńskie obywatelstwo, scaunul episcopal de Iaşi, dar consacrarea a fost amânată a w 1935 r. otrzymał nominację na generalnego din cauza piedicilor puse de guvernul comunist până la wikariusza Bukaresztu. Otrzymał nominację na bis- 5 aprilie 1948. A fost instalat episcop în Catedrala din kupa Jass, ale jego konsakracja została odłożona do Iaşi, la 14 aprilie 1948. 5 kwietnia 1948 r. z powodu przeszkód stawianych La 26 iunie 1949 a fost chemat să administreze przez ówczesne władze komunistyczne. Sakrę biskupią sacramentul Sfântului Mir în parohia Popeşti-Leordeni otrzymał w Katedrze w Jassach 14 kwietnia 1948 r. de lângă Bucureşti. A fost împiedicat să ajungă la 26 czerwca 1949 r. w drodze na uroczystości destinaţie şi arestat. La început a fost anchetat şi torturat sakramentu Bierzmowania do parafii Popeşti-Leordeni în beciurile securităţii din Bucureşti, fiind acuzat că era koło Bukaresztu został zatrzymany i aresztowany. Po- spion al Vaticanului şi agent al americanilor. Apoi a fost czątkowo przesłuchiwano go i torutowano w podzie- adus la închisoarea din Sighet. A fost izolat miach Służby Bezpieczeństwa w Bukareszcie pod şi a murit de foame, în ziua de 11 decembrie 1951, zarzutem, że jest szpiegiem Watykanu i agentem îngropat fiind în cimitirul evreiesc. Aşa a luat sfârşit amerykańskim. Przewieziony został potem do wię- martiriul episcopului Anton Durcovici, după o viaţă zienia w Sighet, gdzie zmarł w odosobnieniu śmiercią dăruită lui Dumnezeu. głodową 11 grudnia 1951 r. Pochowany został na Stanislava Iachimovschi cmentarzu żydowskim. Tak zakończył oddany Bogu După lucrarea „Viaţa episcopului Anton żywot biskup męczennik Anton Durcovici. Durcovici” de pr. Fabian Doboş. Tłum. E. Wieruszewska-Calistru Toată frumoasă ești Marie! Cała piękna jesteś, Maryjo!

e 17 e Polonus 5 / 2014

Au trecut mai bine de două sute de ani de când Minięło ponad 200 lat, odkąd obraz Matki Icoana Maicii Domnului a fost adusă în biserica din Boskiej został przywieziony do Kaczyki przez Cacica de către parohul comunităţii noastre din acea ówczesnego proboszcza naszej parafii. Lata całe wierni perioadă. Ani de zile a fost cinstită şi venerată de către z Kaczyki otaczali go czcią. W 1905 r. cała katolicka credincioşii din Cacica. În anul 1905 toată suflarea społeczność z Bukowiny uczestniczyła w pierwszej catolică din Bucovina şi-a îndreptat paşii spre primul oficjalnej pielgrzymce, zorganizowanej z okazji pelerinaj oficial care s-a organizat aici cu ocazia odpustu Wniebowzięcia NMP. Kiedy już kult obrazu hramului de sărbătoarea Adormirii Maicii Domnului. Matki Boskiej z Kaczyki rozciągnął się na całą diecezję După ce cultul faţă de Icoana Maica Domnului din Jassy i cały kraj, przyszedł czas na pielgrzymkę obrazu Cacica s-a extins în întreaga dieceză de Iaşi şi în toată do wszystkich parafii diecezji Jassy w latach 2010-2013 ţara, a venit momentul „inspirat” de a organiza un – w okresie poświęconym rodzinie i sakramentowi pelerinaj al Icoanei prin toate comunităţile diecezei de małżeństwa. Iaşi în anii 2010-2013, perioadă dedicată din punct de Po zakończeniu tej pielgrzymki nadszedł czas, vedere pastoral familiei si căsătoriei creştine. aby oprócz okazywanej czci, szacunku i oddania Przenajczystszej Maryi Pannie wierni, zachęceni przez biskupa diecezji, podarowali obrazowi piękną sukienkę oraz dwie złote korony wysadzane diamentami, szafirami i innymi kamieniami szlachetnymi, w dowód wdzięczności za łaski doznane za pośrednictwem Matki Boskiej. Po trzech latach pracy polskiego artysty złot- nika Mariusza Drapikowskiego, we wtorek 8 kwiet- nia 2014 r., podczas wieczorego Apelu Jasnogór- skiego przed cudownym obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej, przeor klasztoru na Jasnej Górze o. Roman Majewski OSPPE przekazał nowe szaty i korony dla Matki Boskiej kaczyckiej biskupowi diecezji Jassy Petru Gherghelowi, który przewodniczył Încheiat acest pelerinaj, a venit rândul ca pe delegacji z Rumunii. lângă cinstirea, preţuirea şi devoţiunea pe care toţi Wraz z nim w uroczystościach nałożenia sukienki şi-au manifestat-o faţă de Preacurata Fecioară Maria, i koron uczestniczyli: biskup pomocniczy Aurel Percă, credincioşii catolici, încurajați și sensibilizați de păstorul rektor sanktuarium w Kaczyce ks. Romuald Bulai diecezei, să ofere Icoanei un veşmânt frumos şi nobil, OFMConv., ks. Marius Bucevschi – proboszcz z No- împreună cu două coroane din aur bătute cu diamante, wego Sołońca oraz poseł Gerwazy Longher – prezes safire şi alte pietre preţioase. ca semn de recunoştinţă Związku Polaków w Rumunii. pentru toate harurile primite prin mijlocirea ei! Oficjalne zawieszenie szaty i ukoronowanie După trei ani de muncă şi trudă, prin grija artis- obrazu odbędzie się w Kaczyce podczas uroczystości tului polonez Mariusz Drapikowski, marţi 8 aprilie 2014, odpustowych Wniebowzięcia NMP 15 sierpnia tr. în cadrul momentului de rugăciune al serii în faţa altarului Maicii Domnului de la Częstochowa, priorul mănăstirii, O. Roman Majewski OSPPE, a înmânat noile veşminte şi coroanele pentru Icoana Maicii Domnului din Cacica Episcopului diecezei noastre de Iaşi, Preasfințitul Petru Gherghel care a condus delegaţia din România. Din delegaţie au făcut parte: Preasfinţitul episcop auxiliar Aurel Percă, Rectorul Sanctu- arului pr. Romuald Bulai OFMConv., pr. Marius Bucevschi, paroh de Solonețu Nou şi d-nul de- putat Ghervazen Longher, președintele Uniunii Polonezilor din România. Celebrarea Încoronării oficiale a Icoanei va avea loc la Cacica în Solemnitatea Adormirii Maicii Domnului din ziua de 15 august a aces- tui an. e 18 e Polonus 5 / 2014

Miraculoasa icoană a Maicii Domnului de la Cudowny obraz Matki Boskiej Kaczyckiej Cacica în veșminte și coroane noi a fost binecuvântată de w nowych szatach i koronach pobłogosławił papież papa Francisc în timpul audienței generale la Vatican, în Franciszek podczas audiencji generalnej w Watykanie ziua de 30 aprilie a.c. Ea a fost prezentată papei de către 30 kwietnia tr. Zaprezentował ją papieżowi biskup episcopul diecezei de Iași Excelența Sa Petru Gherghel. diecezji Jassy J.E. Petru Gherghel. W grupie În grupul de pelerini prezenți la această audiență s-au pielgrzymów obecnych podczas tej audiencji byli także: aflat și: rectorul sanctuarului din Cacica, pr. Romuald rektor sanktuarium w Kaczyce ks. Romuald Bulai Bulai OFM conv., preoți și persoane consacrate din OFMconv., księża i osoby zakonne z diecezji Jassy, dieceza de Iași, printre alții preoți Marius Bucevschi, m.in. Marius Bucevschi, Gabriel Bucur, Iulian Kropp, Gabriel Bucur, Iulian Kropp, dar și președintele Uniunii a także prezes Związku Polaków w Rumunii Gerwazy Polonezilor din România Ghervazen Longher cu soția Longher z małżonką – wszyscy uczestniczyli wcześniej, – toți au luat parte, mai devreme, în ziua de 27 aprilie, 27 kwietnia, w uroczystościach kanonizacyjnych Jana la festivitățile de canonizare a lui Ioan Paul al II-lea și Pawła II i Jana XXIII. Ioan al XXIII- lea. pr. Romuald Bulai Tłum. E. Wieruszewska-Calistru

KALENDARIUM ROCZNIC 2014 CALENDARUL ANIVERSĂRILOR

CZERWIEC IUNIE

1 VI – 580. rocznica śmierci Władysława Jagiełły 1 VI – 580 de ani de la moartea lui Władysław Jagiełło (1351-1434), króla Polski, założyciela dynastii (1351-1434), rege al Poloniei, întemeietorul dinastiei Jagiellonów; Jagiellonilor; 3 VI – 130. rocznica urodzin Remigiusza Kwiatkow- 3 VI – 130 de ani de la naşterea lui Remigiusz skiego (1884-1961), poety, tłumacza, dziennikarza; Kwiatkowski (1884-1961), poet, traducător, jurnalist; 4 VI – 25. rocznica wyborów parlamentarnych, 4 VI – 25 de ani de la alegerile parlamentare, care s-au które zakończyły się zwycięstwem opozycji, początek încheiat cu victoria opoziţiei, începutul celei de a III-a III Rzeczypospolitej (1989); 75. rocznica urodzin Republici (1989); 75 de ani de la naşterea lui Ireneusz Ireneusza Iredyńskiego (1939-1985), poety, prozaika Iredyński (1939-1985), poet, prozator şi dramaturg; i dramatopisarza; 6 VI – 85 de ani de la naşterea lui Bogusław Schaeffer 6 VI – 85. rocznica urodzin Bogusława Schaeffera (1929), kompozytora, muzykologa, dramaturga, grafika; (1929), compozitor, muzicolog, dramaturg, grafician; 7 VI – 30. rocznica śmierci Stanisława Pogaczewskiego 7 VI – 30 de ani de la moartea lui Stanisław (1916-1984), pisarza; Pogaczewski (1916-1984), scriitor; 8 VI – 170. rocznica urodzin Władysława Gosiewskiego 8 VI – 170 de ani de la naşterea lui Władysław Go- (1844-1911), matematyka, fizyka i logika; siewski (1844-1911), matematician, fizician şi logician; 10 VI – 70. rocznica śmierci Zygmunta Bartkiewicza 10 VI – 70 de ani de la moartea lui Zygmunt (1867-1944), literata, malarza, dziennikarza; Bartkiewicz (1867-1944), literat, pictor, jurnalist; e 19 e Polonus 5 / 2014 11 VI – 110. rocznica urodzin Kazimierza Lepszego 11 VI – 110 de ani de la naşterea lui Kazimierz (1904-1964), historyka, redaktora „Polskiego słownika Lepszy (1904-1964), istoric, redactor al „Dicţionarului biograficznego”; biografic polonez”; 13 VI – 115. rocznica urodzin Jana Lechonia (1899- 13 VI – 115 de ani de la naşterea lui Jan Lechoń 1956), poety, współzałożyciela grupy poetyckiej (1899-1956), poet, unul din fondatorii grupului poetic „Skamander”; „Skamander”; 14 VI – 45. rocznica śmierci Marka Hłaski (1934- 14 VI – 45 de ani de la moartea lui Marek Hłasko 1969), pisarza; (1934-1969), scriitor; 15 VI – 250. rocznica urodzin Zygmunta Vogela (1764- 15 VI – 250 de ani de la naşterea lui Zygmunt Vogel 1826), polskiego malarza i rysownika, pedagoga; (1764-1826), pictor polonez şi desenator, pedagog; 16 VI – 90. rocznica urodzin Adama Hanuszkiewicza 16 VI – 90 de ani de la naşterea lui Adam Hanuszkiewicz (1924-2011), reżysera; (1924-2011), regizor; 17 VI – 10. rocznica śmierci Jacka Kuronia (1934- 17 VI – 10 ani de la moartea lui Jacek Kuroń (1934- 2004), polityka i historyka, jednego z przywódców 2004), politician şi istoric, unul din conducătorii opozycji w okresie PRL, współzałożyciela Komitetu opoziţiei din timpul R.P.P., cofondator al Comitetului de Obrony Robotników, ministra pracy i polityki socjalnej; Apărare al Muncitorilor, ministru al muncii şi politicii 18 VI – 45. rocznica śmierci Jerzego Zawieyskiego sociale; (1902-1969), prozaika, dramaturga, eseisty; 18 VI – 45 de ani de la moartea lui Jerzy Zawieyski 21 VI – 80. rocznica urodzin Jacka Łukasiewicza (1902-1969), prozator, dramaturg, eseist; (1934), poety, krytyka literackiego, historyka literatury; 21 VI – 80 de ani de la naşterea lui Jacek Łukasiewicz 22 VI – 110. rocznica urodzin Michała Choromań- (1934), poet, critic literar, istoric al literaturii; skiego (1904-1972), prozaika i dramaturga; 22 VI – 110 ani de la naşterea lui Michał Choromański 23 VI – 120. rocznica śmierci księcia Władysława (1904-1972), prozator şi dramaturg; Czartoryskiego (1828-1894), emigracyjnego działa- 23 VI – 120 de ani de la moartea prinţului Władysław cza politycznego, założyciela Muzeum Czartoryskich Czartoryski (1828-1894), militant politic în emigraţie, w Krakowie; întemeietorul Muzeului Czartoryski din Cracovia; 24 VI – 105. rocznica śmierci Adama Bonieckiego 24 VI – 105 ani de la moartea lui Adam Boniecki (1842-1909), heraldist şi genealog; (1842-1909), heraldyka i genealoga; 25 VI – 100 de ani de la naşterea lui Janusz Minkiewicz 25 VI – 100. rocznica urodzin Janusza Minkiewicza (1914-1981), scriitor, poet, satiric; (1914-1981), pisarza, poety, satyryka; 27 VI – 145 de ani de la naşterea lui Wacław 27 VI – 145. rocznica urodzin Wacława Gąsiorowskiego Gąsiorowski (1869-1939), romancier şi publicist; (1869-1939), powieściopisarza i publicysty; 28 VI – 130 de ani de la naşterea Zofiei 28 VI – 130. rocznica urodzin Zofii Bohuszewiczównej Bohuszewiczówna (1884-1953), biolog, pedagog, (1884-1953), biologa, pedagoga, tłumacza, autorki traducătoare, autoare a multor publicaţii din domeniul licznych publikacji z zakresu dydaktyki biologii; biologiei didactice; 29 VI – 100. rocznica urodzin Jerzego Rawicza (1914- 29 VI – 100 de ani de la naşterea lui Jerzy Rawicz 1980), poety, pisarza, publicysty, tłumacza; (1914-1980), poet, scriitor, publicist, traducător; 30 VI – 90. rocznica śmierci Franciszka Stefczyka 30 VI – 90 de ani de la moartea lui Franciszek Stefczyk (1861-1924), działacza spółdzielczości, ekonomisty, (1861-1924), militant cooperatist, economist, pionier al pioniera spółdzielczości wiejskiej na ziemiach polskich. cooperativelor săteşti pe teritoriul Poloniei. Kronika bukowińskich Polaków 1914 Cronica polonezilor bucovineni

Maj Mai

05.01. – Czerniowce, Dom Polski: Pod przewodnictwem 05.01. – Cernăuţi, Casa Polonă: Sub conducerea prezesa dr. Stanisława Kwiatkowskiego odbyło się preşedintelui dr. Stanisław Kwiatkowski a avut loc pierwsze posiedzenie nowo wybranego zarządu, który prima şedinţă a conducerii nou alese alcătuite din: ukonstytuował się następująco: Władysław Sołtyński Władysław Sołtyński – vicepreşedinte, Henryk – wiceprezes, Henryk Stanisław Zucker – I. sekretarz Stanisław Zucker – secretar I şi administrator, Łucjan i gospodarz, Łucjan Nadwodzki – II. sekretarz, Alfred Nadwodzki – secretar II, Alfred Skrzycki – trezorier, Skrzycki – skarbnik, Henryk Altheim – rachmistrz, Henryk Altheim – contabil, Zygmunt Lubertowicz – Zygmunt Lubertowicz – bibliotekarz, Władysław bibliotecar, Władysław Strzałkowski – administrator, Strzałkowski – gospodarz, Józef Charwat – konserwator Józef Charwat, Walerian Skwarnicki – conservatori ai

e 20 f Polonus 5 / 2014 Domu Polskiego, Walerian Skwarnicki – konserwator Casei Polone. Conducerea secţiei caritative a fost din Domu Polskiego. Kierownictwo sekcji dobroczynności nou încredinţată pr. Leopold Schweiger. La aceeaşi ponownie powierzono ks. Leopoldowi Schweigerowi. secţie a fost delegat Michał Trzciński. Constituirea Do tejże sekcji wydelegowano Michała Trzcińskiego. secţiei petreceri a fost amânată. Au mai fost rezolvate Ukonstytuowanie sekcji zabawowej odroczono. Po- câteva probleme administrative şi au fost primiţi doi noi nadto załatwiono kilka spraw administracyjnych i przyję- membri. to dwóch nowych członków. 05.01. – Cernăuţi: Şedinţa convocată de preşedintele 05.01. – Czerniowce: Posiedzenie zwołane przez ţării dr. Rudolf Meranu în scopul organizării a trei prezydenta kraju dr. Rudolfa Meranu celem urządzenia spectacole de cabaret în Teatrul Orăşenesc în beneficiul trzech przedstawień kabaretowych w Teatrze Miej- flotei aeriene şi al Societăţii Iubitorilor Artei. Programul skim na dochód austriackiej floty napowietrznej i czer- (proiectul) a fost schiţat celor prezenţi de către niowieckiego Towarzystwa Miłośników Sztuki. Projekt programu przedstawień naszkicował zebranym radca consilierul trezoreriei Wolański. Spectacolele urmau să skarbu Wolański. Przestawienia miały odbyć się 15, 16 aibă loc în zilele de 15, 16 şi 17 mai. i 17 maja. 05.02. – Cernăuţi, Casa Polonă: Adunarea 05.02. – Czerniowce, Dom Polski: Zbiórka uczestników participanților la exercițiile de noapte ale membrilor nocnych ćwiczeń sokołów i drużyny skautowej. Asociației „Sokół” şi ale grupului de cercetaşi. 05.<03. – Czerniowce: Nauczyciel czerniowieckich 05.<03. – Cernăuţi: Învăţătorul şcolilor orăşeneşti szkół miejskich Eugeniusz Danyluk ofiarował 10 kor. din Cernăuţi Eugeniusz Danyluk a oferit 10 c. pentru na oprawę książek dla Prywatnej Biblioteki Młodzieży legarea cărţilor destinate Bibliotecii Particulare a Tine- i Nauczycielstwa Polskiego. retului şi Cadrelor Didactice Poloneze. 05.<03. – Kraków: Urzędnik czerniowieckiej 05.<03. – Cracovia: Funcţionarul reprezentanţei reprezentacji krakowskiego Towarzystwa Wzajemnych Societăţii Asigurărilor Reciproce din Cracovia în Ubezpieczeń Stanisław Mańkowski uzyskał stopień Cernăuţi Stanisław Mańkowski a obţinut gradul de doktora praw na Uniwersytecie Jagiellońskim. doctor în drept la Universitatea Jagiellonă. 05.<03. – Wiedeń: Minister sprawiedliwości mianował 05.<03. – Viena: Ministerul justiţiei l-a numit pe Konstantego Dracinschiego (Draczyńskiego) sędzią Konstanty Dracinschi (Draczyński) judecător în powiatowym w Bojanie. districtul Boian. 05.03. – Czerniowce: Ukazał się 22. numer 32. rocznika 05.03. – Cernăuţi: A apărut numărul 22 / 32 al anuarului „Gazety Polskiej”. Tego dnia Polacy uroczyście „Gazetei Polone”. În această zi, polonezii au sărbătorit obchodzili święto Królowej Korony Polskiej i rocznicę festiv ziua Reginei Coroanei Poloniei şi aniversarea uchwalenia Konstytucji 3 Maja. Ponadto w numerze adoptării Constituţiei din 3 Mai. În plus, în număr m.in. artykuł „Towarzystwo Szkoły Ludowej” oraz a apărut, printre altele, articolul „Societatea Şcolii recenzja koncertu tenora wiedeńskiej opery dworskiej Populare” precum şi recenzia concertului tenorului Leona Slezaka. operei curţii din Viena Leon Slezak. 05.03. – Czerniowce, Dom Polski: Zbiórka uczestników obchodów trzeciomajowych i o godz. 05.03. – Cernăuţi, Casa Polonă: Adunarea 10.15. przemarsz ze sztandarami organizacyjnymi participanţilor la celebrarea zilei de 3 Mai şi, la ora do rzymskokatolickiego kościoła parafialnego 10.15, marşul cu stindardele organizaţiilor la biserica Podwyższenia Krzyża Świętego na uroczystą Mszę parohială romano-catolică Înălţarea Sfintei Cruci la Sf. Świętą dla uczczenia Królowej Korony Polskiej. Po Liturghie solemnă pentru cinstirea Reginei Coroanei Mszy Świętej o godz. 12.00 powrót do Domu Polskiego Poloniei. După Sf. Liturghie, la ora 12.00 întoarcerea la na drugą część uroczystości: przemówienie posła Casa Polonă pentru a doua parte a festivităţii: discursul dr. Stanisława Kwiatkowskiego, odczyt Zygmunta deputatului dr. Stanisław Kwiatkowski, conferinţa lui Lubertowicza o znaczeniu Konstytucji 3 Maja, dek- Zygmunt Lubertowicz despre Constituţia din 3 Mai, lamacje i śpiew skautu żeńskiego, śpiew chóru Gim- recitări şi cântece ale cercetaşelor, cântece ale corului nazjum Polskiego, przedstawienie „Królowej wiosny” Gimnaziului Polonez, reprezentaţia piesei „Regina Fr. Barańskiego w wykonaniu wychowanek Zakładu primăverii” de Fr. Barański în interpretarea elevelor SS. Rodziny Maryi. Aşezământului Familiei Mariei. 05.03. – Czerniowce, sala biblioteczna Domu Pol- 05.03. – Cernăuţi, sala bibliotecii Casei Polone: skiego: Święcone członków Stowarzyszenia Ręko- Sfinţirea oului a membrilor Asociaţiei Meşteşugarilor dzielików Polskich „Gwiazda”, ich rodzin i zaproszo- Polonezi „Gwiazda”, a familiilor lor şi oaspeţilor. nych gości. Ks. Józef Krukowski poświęcił dary Boże, Pr. Józef Krukowski a sfinţit darurile Domnului, przemawiali: Strasser, dr Kwiatkowski, Lewkowicz, au vorbit: Strasser, dr. Kwiatkowski, Lewkowicz, Rupika, Skwarnicki, Trzciński, Walewski, ks. Jan Rupika, Skwarnicki, Trzciński, Walewski, pr. Jan Witek. Uczestnicy święconego wysłali telegram Witek. Participanţii au trimis o telegramă omagială hołdowniczy do abpa dr. Józefa Bilczewskiego. arhiepiscoului dr. Józef Bilczewski. e 21 f Polonus 5 / 2014 05.03. – Czerniowce, lokal Towarzystwa Akademików 05.03. – Cernăuţi, localul Societăţii Universitarilor Polskich „Lechia”: Zebranie członków tej organizacji Polonezi „Lechia”: Adunarea membrilor acestei i zaproszonych gości dla uczczenia rocznicy organizaţii şi a invitaţilor pentru sărbătorirea uchwalenia Konstytucji 3 Maja. Prezes „Lechii” Kaje- Constituţiei din 3 Mai. Preşedintele „Lechiei” Kajetan tan Łukasiewicz wygłosił odczyt o dziejach i znaczeniu Łukasiewicz a conferenţiat despre istoria şi importanţa Konstytucji 3 Maja dla narodu polskiego oraz jej Constituţiei din 3 Mai pentru poporul polonez şi locul stanowisku w dziejach walki ludów o swe prawa ei în istoria luptei popoarelor pentru drepturile lor obywatelskie. Po odczycie członkowie wzięli udział cetăţeneşti. Apoi membrii au luat parte la sărbătoarea w ogólnym obchodzie urządzonym przez TBPiCP. generală organizată de APAF şi L. 05.03. – Waszkowce, kościół parafialny Wniebowzię- 05.03. – Văşcăuţi, biserica parohială Înălţarea cia NMP: Solenne nabożeństwo z okolicznościowym Preasfintei Fecioare Maria: Slujba solemnă cu predica patriotycznym kazaniem ks. kan. Marcelego Zawa- patriotică a pr. canonic Marcel Zawadowski – partea dowskiego – pierwsza część rocznicy uchwalenia întâi a aniversării Constituţiei din 3 Mai. În partea a doua, Konstytucji 3 Maja. Na drugą, wieczorną część obo- seara cuvântul introductiv al lui Pelcer din Colomeea, chodów złożyły się: słowo wstępne Pelcera z Kołomyi, două tablouri dramatice ale amatorilor din Colomeea dwa obrazki dramatyczne kołomyjskich amatorów „Al zecelea pavilion” de Staszczyk şi „La muncă „Dziesiąty Pawilon” Staszczyka i „W katordze” forţată” de Libański. Tinerii din localitate, inclusiv cei Libańskiego. Miejscową młodzież – także sokolą – de la „Sokół”, încearcă să activeze membrii Uniunii de próbują zaktywizować przybywający co niedzielę Tir din Colomeea care vin în fiecare duminică. członkowie Związku Strzeleckiego z Kołomyi. 05.04. – Huta Veche: Antoni Kamiński a deschis 05.04. – Stara Huta: Antoni Kamiński otworzył Şcoala Poloneză a SŞP-ului bucovinean pentru 51 de Szkołę Polską bukowińskiego TSL dla 51 zapisanych uczniów. Otwarcie szkoły poprzedziła uroczysta Msza elevi înscrişi. Deschiderea şcolii a fost precedată de Sf. Święta z patriotycznym kazaniem proboszcza ks. kan. Liturghie solemnă cu predica patriotică a parohului pr. Jana Mościckiego. canonic Jan Mościcki. 05.<07. – Czerniowce: Dyrektor Jan Kamiński 05.<07. – Cernăuţi: Directorul Jan Kamiński a oferit 40 ofiarował 40 kor. na rzecz powstającej Prywatnej c. pentru Biblioteca Particulară a Tineretului şi Cadrelor Biblioteki Młodzieży i Nauczycielstwa Polskiego. Didactice Poloneze ce urmează să fie înfiinţată. 05.07. – Czerniowce: Ukazał się 23. numer 32. rocznika 05.<07. – Cernăuţi: A apărut numărul 23 / 32 al „Gazety Polskiej”, a w niej godny uwagi artykuł anuarului „Gazetei Polone” şi aici merită atenţie Zygmunta Lubertowicza „Język polski w szkołach articolul lui Zygmunt Lubertowicz „Limba polonă în bukowińskich”. şcolile bucovinene”. 05.08. – Czerniowce, dom doktorostwa Kwiatkow- 05.08. – Cernăuţi, casa familiei dr. Kwiatkowski: skich: Przedstawiciele społeczności polskiej Czernio- Reprezentanţii comunităţii poloneze din Cernăuţi şi wiec i Bukowiny składali życzenia imieninowe uwiel- Bucovina au făcut urări de onomastica admiratului bianemu posłowi i prezesowi TBPiCP oraz innych deputat şi preşedinte al APAf şi L. şi al altor organizacji. W imieniu przybyłych przemawiali: dr organizaţii. În numele celor veniţi au vorbit: dr. Bazyli Bazyli Duzinkiewicz, Jan Kamiński, dr Cyga-Karpiń- Duzinkiewicz, Jan Kamiński, dr. Cyga-Karpiński, ski, Michał Kuczak, Juro Muniak z Laurenki, Michał Michał Kuczak, Juro Muniak din Laurenca, Michał Trzciński, ks katecheta Jan Witek, Mitkiewiczówna, Trzciński, pr. catehet Jan Witek, Mitkiewiczówna, skautki Negruszówna i Miltsovitsówna, druh Podolski, cercetaşele Negruszówna şi Miltsovitsówna, camara- Andrzej Wojciechowski w im. Czytelni Polskiej na dul Podolski, Andrzej Wojciechowski în numele Kaliczance, SS. Maryjanki. Kwiatkowski otrzymał Societăţii Polone de Lectură din Caliceanca, surorile tego dnia wiele listów i telegramów gratulacyjnych. Mariane. În această zi, Kwiatkowski a primit multe 05.<10. – Czerniowce: Przed miejscową komisją scrisori şi telegrame de felicitare. egzaminacyjną zdali egzamin kwalifikacyjny z pol- 05.<10. – Cernăuţi: În faţa comisiei de examinare skiego języka wykładowego: Antoni Józefowicz, Piotr au dat examen de calificare din limba polonă de Samowerski, Antoni Wicentowicz, a Debora Weintraub predare: Antoni Józefowicz, Piotr Samowerski, Antoni uzupełniła egzamin z języka polskiego jako przedmiotu Wicentowicz, iar Debora Weintraub a suplimentat nauczania. examenul de limbă polonă ca obiect de învăţare. 05.10. – Czerniowce: Ukazał się 24. numer 32. rocznika 05.10. – Cernăuţi: A apărut nr. 24 / 32 al anuarului „Gazety Polskiej”. W tym numerze Towarzystwo „Gazetei Polone”. În acest număr Societatea Univer- Akademików Polskich „Ognisko” zawiadamiało sitarilor Polonezi „Ognisko” a anunţat conducerile zarządy Czytelni Polskich, że jego sekcja oświatowa Societăţilor Poloneze de Lectură că secţia sa de în- gotowa jest do wysyłania prelegentów z odczytami văţământ este gata să trimită la cerere conferenţiari o znaczeniu Konstytucji 3 Maja na żądanie. Ponadto care să prezinte importanţa Constituţiei din 3 Mai. polecono pług motorowy „Excelsior”, którego uży- Se recomandă plugul cu motor „Excelsior” a cărui e 22 f Polonus 5 / 2014 teczność sprawdzona została przez Władysława Skib- utilitate a fost verificată de Władysław Skibniewski la niewskiego w Balicach koło Przemyśla. W sierpniu Balice lângă Przemyśl. În august „Agraria” lui Adam „Agraria” Adama Kamińskiego przeprowadzi pokaz Kamiński va prezenta folosirea plugului pe moşia lui zastosowania pługa w majątku Kazimierza Bohda- Kazimierz Bohdanowicz din Oszechliby. nowicza w Oszechlibach. 05.10. – Cernăuţi: Sfinţirea statuii Maicii Domnului 05.10. – Czerniowce: Poświęcenie w kościele a Neprihănitei Zămisliri în biserica căii ferate primită kolejowym statui Matki Boskiej Niepokalanego prin strădania pr. catehet Aloizy Kucharski şi a lui Poczęcia, nabytej staraniem ks. katechety Alojzego Karpiński din micile donaţii ale feroviarilor. Statuia Kucharskiego i Karpińskiego za drobne składki a fost sfinţită de pr. infulat Józef Schmid. kolejarzy. Statuę poświęcił ks. inf. Józef Schmid. 05.10. – Czerniowce, Dom Polski: Zbiórka sokołów 05.10. – Cernăuţi, Dom Polski: Adunarea membrilor przed ćwiczeniami polowymi. Po ćwiczeniach powrót Asociaţiei „Sokół” înainte de exerciţiile de campanie. na boisko sokole i udział w otwarciu kręgielni. După exerciţii întoarcerea pe teren şi participarea la 05.10. – Czerniowce, sala biblioteczna Domu deschiderea popicăriei. Polskiego: Uroczysty obchód Konstytucji 3 Maja dla 05.10. – Cernăuţi, sala bibliotecii Casei Polone: młodzieży. Program zawierał: odczyt o Konstytucji Sărbătorirea festivă a Constituţiei din 3 Mai pentru tineri. 3 Maja, przedstawienie obrazka ludowego „Kto im Programul a cuprins: conferinţa despre Constituţia din łzy powróci”, epizod z powstania styczniowego pt. 3 Mai, prezentarea tabloului popular „Cine le întoarce „Dworek pod lasem”, występ chóru. lacrimile”, un episod din insurecţia din ianuarie intitulat 05.10. – Czerniowce, mała sala Domu Polskiego: „Conacul de sub pădure”, evoluţia corului. Obchód rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja, 05.10. – Cernăuţi, sala mică a Casei Polone: urządzony przez Towarzystwo Polskiej Młodzieży Sărbătorirea zilei Constituţiei din 3 Mai organizată de Przemysłowej. Na program obchodu złożyły się: sło- Asociaţia Tineretului Industrial Polonez. Programul wo wstępne, występ chóru, odczyt, deklamacja i przed- a fost alcătuit din: cuvânt introductiv, evoluţia corului, stawienie „W katordze”. referat, recitare şi reprezentaţia „La muncă forţată”. 05.12. – Czerniowce, lokal własny Bukowińskiego 05.12. – Cernăuţi, localul propriu al Societăţii Poloneze Polskiego Towarzystwa Zaliczkowego i Oszczędności (Bank Polski): Odbyło się piętnaste walne zgromadzenie de Împrumut şi Economii din Bucovina (Banca Polonă): członków tego Towarzystwa. Bank Polski mimo A avut loc a 15-a adunare generală a membrilor acestei niepomyślnej koniunktury finansowej dobrze sobie Societăţi. Banca Polonă, în ciuda conjuncturii financiare radził udzielając kredytów i pożyczek, a tym samym nefavorabile s-a descurcat bine acordând credite şi îm- wspierając polskie kasy raiffeisenowskie, polskich prumuturi, sprijinind casele Raiffeisen poloneze, în- przedsiębiorców tudzież rolników. Zgromadzeni treprinzătorii polonezi şi agricultorii. Cei prezenţi au przyjęli sprawozdanie za rok 1913 i wyrazili „uznanie aprobat darea de seamă pe anul 1913 şi au exprimat i podziękowanie radzie nadzorczej i dyrekcji za „aprecierea şi au mulţumit consiliului de administraţie wzorową, obywatelską i pod każdym względem şi conducerii pentru exemplara, cetăţeneasca şi excelenta doskonałą gospodarkę około utrwalenia rozwoju administrare în scopul consolidării dezvoltării Băncii”. Banku”. Wybrano komisję rewizyjną (Wojciech A fost aleasă comisia de revizie (Wojciech Wejdelek, Wejdelek, Kazimierz Niewiadomski, Maksymilian Kazimierz Niewiadomski, Maksymilian Schirl), Schirl), uzupełniono skład członków rady nadzorczej s-a completat componenţa membrilor consiliului de o Jana Kamińskiego, Wincentego Korotyńskiego, administraţie cu Jan Kamiński, Wincenty Korotyński, Łucjana Nadwodzkiego, Jana Świtka i Henryka Lucjan Nadwodzki, Jan Świtek şi Henryk Stanisław Stanisława Zuckera. Na wniosek rady nadzorczej walne Zucker. La propunerea consiliului de administraţie, zgromadzenie zatwierdziło zastępców dyrektorów: dr. Wojciecha Trompeteura i Alfreda Skrzyckiego. adunarea generală a confirmat directorii adjuncţi: dr. 05.<14. – Czerniowce: Na rzecz Prywatnej Biblioteki Wojciech Trompeteur şi Alfred Skrzycki. dla Młodzieży i Nauczycielstwa Polskiego złożyli: ks. 05.<14. – Cernăuţi: Pentru Biblioteca Particulară pentru rektor Kwapiński – 3 książki, Księgarnia Gubrynowicza Tineri şi Cadre Didactice Poloneze au oferit: pr. rector i Syna we Lwowie – 9 dzieł w 15 tomach o wartości Kwapiński – 3 cărţi, Librăria Gubrynowicz şi Fiul 37 kor., na oprawę książek ofiarowali: Zygmunt din Lvov – 9 opere în 15 volume în valoare de 37 c., Lubertowicz – 2 kor., E. Negrusz – 2 kor., panna pentru legarea cărţilor: Zygmunt Lubertowicz – 2 c., Dobrogniewa Rzepecka – 2,65 kor., ofiary w jednej ze E. Negrusz – 2 c., d-ra Dobrogniewa Rzepecka – 2,65 skarbonek – 14,05 kor. c., donaţii într-o casetă – 14,05 c. 05.14. – Czerniowce: Ukazał się 25. numer 32. 05.14. – Cernăuţi: A apărut nr. 25 / 32 al anuarului rocznika „Gazety Polskiej”. Tutaj artykuł „Ofiarny „Gazetei Polone”. Aici articolul „Faptă caritabilă” czyn” o rolniku Kielarskim, który podczas obchodu despre agricultorul Kielarski care, în timpul sărbătoririi trzeciomajowego wygłosił przemówienie nawołujące zilei de 3 Mai, a rostit un discurs chemând la susţinerea do popierania oświaty narodowej i na jej cel złożył 40 învăţământului naţional şi, în acest scop, a oferit 40 c. e 23 f Polonus 5 / 2014 kor. W Kronice podano wiadomość, że redaktor Henryk În Cronică s-a anunţat că redactorul Henryk Stanisław Stanisław Zucker wyjechał z Czerniowiec na kilka Zucker a plecat pentru câteva săptămâni din Cernăuţi tygodni i pod jego nieobecność redakcję objął Antoni şi, în absenţa lui, redacţia a preluat-o Antoni Kamiński. Kamiński. 05.14. – Cernăuţi: Incendiul spitalului ţării a fost 05.14. – Czerniowce: Pożar szpitala krajowego stins datorită sosirii rapide şi acţiunii pompierilor cu sprawnie ugaszony dzięki szybkiemu przybyciu i dzia- comandantul Janner şi artificierul Miciński. łaniu straży pożarnej z komendantem Jannerem i ognio- 05.<17. – Cernăuţi: Władysław Strzałkowski a donat mistrzem Micińskim. 8 cărţi, iar Antoni Józefowicz, învăţător la şcoala 05.<17. – Czerniowce: Władysław Strzałkowski ofia- poloneză din Cacica, 5 c. pentru Biblioteca Particulară rował 8 książek, a nauczyciel szkoły polskiej w Kaczyce a Tinerilor şi Cadrelor Didactice Poloneze. Antoni Józefowicz 5 kor. na rzecz Prywatnej Biblioteki 05.17. – Cernăuţi: În biserica parohială armeano- Młodzieży i Nauczycielstwa Polskiego. 05.17. – Czerniowce: W ormiańskokatolickim koście- catolică o Sf. Liturghie în intenţia cercetaşilor cer- le parafialnym Msza Święta w intencji czerniowiec- năuţeni. kiego skautu. 05.17. – Cernăuţi: Echipa de Cercetaşe Jagiellonă 05.17. – Czerniowce: I Drużyna Skautowa Żeńska „Regina Jadwiga” sprijinită de „Sokół” şi comitetul Kresów Jagiellońskich im. Królowej Jadwigi przy cercetaşelor a organizat o adunare informativă pentru wsparciu „Sokoła” i komitetu skautowego pań adulţi (părinţi şi cadre didactice) precum şi pentru tinerii urządziła zebranie informacyjne dla dorosłych mai în vârstă în scopul cunoaşterii idealurlor educative (rodziców i nauczycieli) i starszej młodzieży w celu ale cercetăşiei. Pe lângă partea informativă, s-au aflat: zapoznania z ideałami wychowawczymi skautingu. jurământul cercetaşelor, cântece, recitări (Krasówna Oprócz części informacyjnej znalazły się: ślubowanie a recitat „Jadwiga”), referatul cercetaşei Zofia Kamiń- skautek, śpiewy, deklamacje (Krasówna deklamowała ska. Adunarea a fost condusă de Walewski şi delegatul „Jadwigę”), odczyt drużynowej Zofii Kamińskiej. Uniunii de Tir din Colomeea – prof. Sokołowski. Au fost Zebraniu przewodniczył Walewski i delegat Związku prezenţi profesorul Gimnaziului Polonez Jachimowski, Strzeleckiego z Kołomyi prof. Sokołowski. Obecni byli: , pr. Kwapiński, numeroşi studenţi, Mateusz Kasprzak, prof. Gimnazjum Polskiego Jachimowski, ks. Kwa- multe cadre didactice, Aşezământul Surorilor Mariei. piński, liczni studenci, Mateusz Kasprzak, mnodzy La discuţii au luat cuvântul: Antoni Kamiński, Podoski, nauczyciele, SS. Rodziny Maryi. W dyskusji zabierali głos: Antoni Kamiński, Podoski, Walerian Skwarnicki. Walerian Skwarnicki. 05.17. – Seret, Czytelnia Polska TSL: Uroczyście 05.17. – Siret, Societatea Polonă de Lectură a SŞP: obchodzono rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja. A fost sărbătorită festiv ziua Constituţiei din 3 Mai. Na program obchodu składały się: poranna Msza Święta, Programul a fost alcătuit din: Sf. Liturghie de dimineaţă, odczyt okolicznościowy J. Wicentowicza (reżyser conferinţa lui J. Wicentowicz (regizorul amatorilor din miejscowej amatorskiej sceny), pieśni, deklamacje localitate), cântece, recitări (Eliza Biesiadowska, Wład (Elizy Biesiadowskiej, Władzi Klocek, małego Macieja Klocek, micuţul Maciej Wilczak din Tereblecea) şi jo- Wilczaka z Tereblesztów) i zabawa dla dzieci. Podczas curi pentru copii. În timpul sărbătoririi s-au adunat 30 c. obchodu uzbierano 30 kor. na TSL. pentru SŞP. 05.18. – Kraków: Deputacja bukowińczyków na cze- 05.18. – Cracovia: Delegaţia bucovinenilor în frunte le z marszałkiem powiatu śniatyńskiego, posłem do cu mareşalul districtului Śniatyn, deputat în Seimul Sejmu galicyjskiego i Rady Państwa, Stefanem Moysa Rosochackim prosiła prezesa Koła Polskiego dr. Juliu- galiţian şi Consiliul Statului, Stefan Moysa Rosochacki sza Leo i wiceprezesa tegoż Koła Polskiego Dawida a cerut preşedintelui Cercului Polonez dr. Juliusz Leo şi Abrahamowicza o poparcie starań o upaństwowienie vicepreşedintelui aceluiaşi cerc Dawid Abrahamowicz czerniowieckiego Gimnazjum Polskiego. Obaj prezesi sprijinirea strădaniilor privitoare la etatizarea Gim- obiecali poprzeć starania bukowińczyków, a Leo naziului Polonez din Cernăuţi. Ambii preşedinţi au pro- przy sposobności zawiadomił, że Gimnazjum Polskie mis să sprijine strădaniile bucovinenilor, iar Leo, cu acest otrzymało prawo publiczności na dwa lata szkolne: prilej, a anunţat că Gimnaziul Polonez a obţinut dreptul 1913/14 i 1914/15. public pentru doi ani şcolari: 1913/14 şi 1914/15. 05.18. – Kraków: LIV Zgromadzenie ogólne delega- 05.18. – Cracovia: LIV Adunare generală a delega- tów Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń, na którym ţilor Societăţii de Asigurări Reciproce la care, printre m. in. przedstawiono sprawozdanie rady nadzorczej altele, s-a prezentat darea de seamă a consiliului de o wnioskach i rezolucjach zgłoszonych na poprzednim zgromadzeniu przez Domańskiego i dr. Stanisława control despre propunerile şi rezoluţiile de la adunarea Kwiatkowskiego, który jako bukowiński delegat precedentă ale lui Domański şi dr. Stanisław Kwiat- uczestniczył w zgromadzeniu. kowski care, ca delegat bucovinean, a participat la adunare. 05.19. – Czerniowce: Nadzwyczajne walne 05.19. – Cernăuţi: Adunare generală extraordinară zgromadzenie członków Banku Polskiego, którzy a membrilor Băncii Poloneze care au schimbat e 24 f Polonus 5 / 2014 zmienili kilka pragrafów statutu, chroniących przed câteva paragrafe ale statutului ca să protejeze în faţa zachłannością władz podatkowych. autorităţilor care impozitau fără măsură. 05.<21. – Czerniowce: Na rzecz Prywatnej Biblioteki 05.<21. – Cernăuţi: În folosul Bibliotecii Particulare dla Młodzieży i Nauczycielstwa Polskiego ofiarowali: pentru Tineret şi Cadrele Didactice Poloneze au donat: Księgarnia S.A. Krzyżanowskiego w Krakowie – 18 Librăria S.A.Krzyżanowski din Cracovia – 18 cărţi, książek, Księgarnia Nakładowa Karola Rzepeckiego Librăria de Exemplare a lui Karol Rzepecki din Poznań w Poznaniun – 5 dzieł ozdobnych w 6 tomach wartoś- – 5 opere frumos ornate în 6 volume în valoare de 70 c. ci 70 kor. 05.21. – Cernăuţi, teren de întreceri: Organizat de 05.21. – Czerniowce, plac wyścigowy: Urządzone Clubul Bucovinean al Domnilor – prima zi a întrecerilor przez bukowiński Klub Panów wyścigi konne – pier- de cai. Ziua a doua a avut loc la 24 mai. wszy dzień. Drugi dzień wyścigów odbył się 24 maja. 05.21. – Cernăuţi, sala Asociaţiei de Tir: Pr. canonic 05.21. – Czerniowce, sale Towarzystwa Strzeleckiego: Andrzej Łukasiewicz împreună cu un comitet a orga- Ks. kan. Andrzej Łukasiewicz wraz z komitetem nizat o primire oficială al cărei beneficiu a fost prevăzut zorganizował raut, z którego dochód przeznaczono pentru nevoile Internatului „Issakowicz” şi Internatului na potrzeby Bursy Katolickiej im. Issakowicza i Bursy Polskiej im. A. Mickiewicza. Imprezę Polonez „A. Mickiewicz”. Manifestarea a fost onorată uświetnili znakomici lwowscy muzycy: skrzypek de excelenţii muzicanţi din Lvov, violonistul Wacław Wacław Kochański, pianista Franciszek Łukasiewicz, Kochański, pianistul Franciszek Łukasiewicz, cântă- śpiewaczka operowa Felicja Hřimalówna, miejscowy reaţa de operă Felicja Hřimalówna, cvartetul de coarde kwartet smyczkowy (dr Bazyli Duzinkiewicz, prof. din localitate (dr. Bazyli Duzinkiewicz, prof. Alfred Alfred Schlütter, Jakub Krämer, dr Leon Wachtl), chór Schlütter, Jakub Krämer, dr. Leon Wachtl), corul „Ogniska” oraz orkiestra 41 pułku piechoty. Bufet Societăţii „Ognisko” şi orchestra regimentului de w zarządzie Marii Witkowskiej. infanterie. De bufet s-a ocupat Maria Witkowska. 05.24. – Czerniowce: Ukazał się 28. numer 32. roczni- 05.24. – Cernăuţi: A apărut nr. 28 / 32 al anuarului ka „Gazety Polskiej”. W rubryce Wiadomości literackie „Gazetei Polone”. La rubrica Ştiri literare şi artistice i artystyczne opublikowano recenzje dwu publikacji: s-au publicat două recenzii: „Mica botanică” de „Małej botaniki” Antoniego Baranowskiego i „Buko- Antoni Baranowski şi „Bucovina din punct de vedere winy pod względem topograficznym, statystycznym topografic, statistic şi istoric cu consideraţii deosebite i historycznym ze szczególnym uwzględnieniem żywiołu despre elemental polonez” (Cernăuţi, Lvov, 1914)a lui polskiego” (Czerniowce, Lwów 1914) O. M. Żukowskiego. O.M. Żukowski. 05.24. – Czerniowce: Amatorskie przedstawienie w Teat- 05.24. – Cernăuţi: Reprezentaţie de amatori la Teatrul rze Miejskim, z którego dochód przeznaczono na dalsze Orăşenesc, al cărei venit a fost destinat adaptării în adaptacje boiska sokolego. continuare a terenului Asociaţiei „Sokół”. 05.24. – Sadogóra: V zwyczajne walne zebranie 05.24. – Sadagura: A cincea adunare ordinară a So- członków Spółki Oszczędności i Pożyczek. cietăţii de Economii şi Împrumut. 05.28. – Seret: Anonimowy korespondent napisał o dwu 05.28. – Siret: Un corespondent anonim a scris despre uroczystościach obchodzonych przez miejscowych două festivităţi ale compatrioţilor locali. Corespondenţa rodaków. Korespondencję opublikowano w 31. a fost publicată în nr. 31 al „Gazetei Polone” de joi, numerze „Gazety Polskiej” z czwartku 4 czerwca. 4 iunie. dr Jan Bujak – Kraków Trad. St. Iachimovschi

KRONIKA / CRONICA KRONIKA / CRONICA KRONIKA / CRONICA

AKTUALNOŚCI Z KRAKOWA ACTUALITĂŢI DIN CRACOVIA

Podczas obchodów Święta Narodowego În timpul sărbătoririi Zilei Naţionale din ziua 3 Maja w siedzibie Urzędu Wojewódzkiego w Kra- de 3 Mai, la sediul Consiliului Voievodal din Cracovia, kowie Wojewoda Małopolski Jerzy Miller wręczył Voievodul voievodatului Małopolska dl. Jerzy Miller akty nadania obywatelstwa polskiego 12 osobom a înmânat actele acordării cetăţeniei poloneze la pochodzącym m.in. z Armenii, Białorusi, Brazylii, 12 persoane provenite, printre altele, din Armenia, Ukrainy oraz Rumunii – którą reprezentował Ignat Belarus, Brazilia, Ucraina şi România reprezentată Timar, urodzony w 1976 r. w miejscowości Bistrița de dl. Ignat Timar, născut în anul 1976 în localitatea (w Transylwanii). Bistriţa (Transilvania). Ignat Timar przyjechał do Polski na początku Ignat Timar a sosit în Polonia la începutul lat 90. Od początku pobytu mieszka w Krakowie, gdzie anilor 90. De la începutul sosirii locuieşte în Cracovia e 25 f Polonus 5 / 2014 ukończył Liceum oraz Uniwersytet Ekonomiczny, unde a absolvit liceul şi Universitatea Economică, s-a ożenił się i ma dwoje dzieci. Obecnie pracuje w firmie căsătorit şi are doi copii. În prezent lucrează la firma PLATINET S.A. jako Export Manager na Rumunię PLATINET S.A. ca Export Manager pentru România i Mołdawię. Równocześnie aktywnie uczestniczy şi Moldova. Totodată participă activ la misiuni de w misjach współpracy ekonomicznej pomiędzy Polską colaborare economică dintre Polonia şi România. Din a Rumunią. Od roku 2009 jest prezesem Towarzystwa anul 2009 este preşedinte al Asociaţiei Polono-Române Polsko-Rumuńskiego w Krakowie. din Cracovia. Tadeusz Gaydamowicz – Kraków Trad. St. Iachimovschi * * * * * * * * * JUBILEUSZ E TIMPUL SĂ ÎNCEAPĂ CZAS ZACZĄĆ... JUBILEUL…

Ten rok należy do Uniwersytetu Jagiellońskiego, Acesta este Anul Universităţii Jagiellone care świętującego 650-lecie swojego istnienia. Na mocy sărbătoreşte 650 de ani de existenţă. In baza hotărârii uchwały Senatu RP – to rok Wielkiego Jubileuszu. Senatului R.P. – acesta este anul Marelui Jubileu. Senatorowie wyrazili nadzieję, że rok ten będzie Senatorii şi-au exprimat speranţa că anul acesta va fi świętem całej polskiej nauki. Uchwała przypomina, sărbătoarea întregului învăţământ polonez. Hotărârea że przez stulecia Uniwersytet był kuźnią elit, wielkim aminteşte că, de sute de ani, Universitatea a fost patronem i prawdziwą Alma Mater dla całego polskiego leagănul elitelor, marele patron şi adevărata Alma Mater szkolnictwa, zwłaszcza gdy dzięki reformom Komisji pentru tot învăţământul polonez, mai ales când, datorită Edukacji Narodowej stał się Szkołą Główną Koronną. reformelor Comisiei Educaţiei Naţionale, a devenit Şcoala „To z wydziałów Uniwersytetu rozwinął się szereg Principală a Coroanei. „Din facultăţile Universităţii innych uczelni, a dzięki jego uczonym możliwy stał s-a dezvoltat un şir de alte şcoli superioare, iar datorită się rozwój wielu polskich ośrodków naukowych. W mu- învăţaţilor săi a devenit posibilă dezvoltarea multor rach Uniwersytetu wzrosła bezcenna dla polskiej i euro- centre poloneze de ştiinţă. Între zidurile Universităţii pejskiej kultury Biblioteka Jagiellońska, a obok niej a fost înfiinţată, nepreţuită pentru cultura poloneză kolejne skarby zgromadziły uniwersyteckie muzea şi europeană, Biblioteca Jagiellonă, iar lângă ea alte z Muzeum Uniwersytetu na czele” – głosi uchwała comori au adunat muzeele universitare, cu Muzeul senatorów. Universităţii în frunte” – spune hotărârea senatorilor. Akt fundacyjny tej uczelni – która początkowo Actul de fondare a acestei şcoli superioare, care nazywała się Akademią Krakowską – wydano 12 maja la început se numea Academia Cracoviană – a fost emis 1364 r. Szkołę wyższą założył Kazimierz Wielki, król, pe 12 mai 1364. Şcoala a fost înfiinţată de către Cazimir który jako jedyny przeszedł do historii z przydomkiem Wielki, a który miał ambicję zostawić Rzeczpospolitą cel Mare, fiind unicul rege care a intrat în istorie cu nie tylko murowaną, ale przede wszystkim oświeconą. porecla Cel Mare şi care a avut ambiţia să lase Polonia Uczelnia stara się wypełniać zalecenie fun- nu numai zidită, ci mai ales, luminată. datora, które brzmi: „Do tego miasta Krakowa niechaj Şcoala se străduieşte să înplinească zjeżdżają się swobodnie wszyscy mieszkańcy, nie tylko recomandările fondatorului care sună: „În acest oraş Królestwa naszego i krajów przyległych, ale i inni z różnych Cracovia, să vină liber toţi locuitorii, nu numai din części świata, którzy pragną nabyć tę przesławną perłę Regatul nostru şi din ţările riverane, dar şi alţii, din wiedzy”. toate părţile lumii, care doresc să dobândească această Nowo założony Uniwersytet składał się z trzech perlă renumită a cunoaşterii”. wydziałów: prawa, medycyny i sztuk wyzwolonych. Universitatea nou înfiinţată era compusă din Czwarty wydział – teologiczny – dodany został trei facultăţi: drept, medicină şi arte liberale. A patra w 1400 r., kiedy uczelnia, po przerwie w działalności, facultate – teologia – a fost introdusă în anul 1400 została odnowiona przez króla Władysława Jagiełłę când şcoala, după o întrerupere de activitate, a fost i królową Jadwigę. Dzisiaj Uniwersytet Jagielloński ma reînfinţată de către regele Władysław Jagiełło şire- 15 wydziałów, 73 kierunki studiów i 152 specjalności. gina Jadwiga. Astăzi Universitatea Jagiellonă are 15 Uczy się na nim ponad 50 tys. studentów, doktorantów facultăţi, 73 de secţii şi 152 de specializări. Învaţă în i słuchaczy studiów podyplomowych, a wykłada po- ea peste 50 de mii de studenţi, doctoranzi şi participanţi nad 3,5 tys. pracowników naukowych, w tym 540 la studii postuniversitare şi predau peste 3.500 de profesorów. Słynnymi absolwentami Uniwersytetu byli cadre ştiinţifice, din care 540 de profesori. Renumiţi m.in.: Mikołaj Kopernik, Jan Kochanowski, papież Jan absolvenţi ai Universităţii au fost, printre alţii, Mikołaj Paweł II. Kopernik, Jan Kochanowski, papa Ioan Paul al II-lea. e 26 f Obchody realizowane są pod honorowym Aniversările sunt realizate sub patronajul patronatem Prezydenta RP, a do komitetu honorowego onorific al Preşedintelui R.P., iar în comitetul onorific należą m.in.: Minister Kultury, Prezydent Krakowa au intrat, printre alţii, Ministrul Culturii, Primarii i Warszawy oraz Wojewoda Małopolski. Generali ai Cracoviei şi Varşoviei, precum şi Prefectul Program obchodów jest bardzo bogaty i bę- regiunii Małopolska. dzie przebiegał na wielu płaszczyznach: naukowej, Programul festivităţilor este foarte bogat şi se kulturalnej, artystycznej i sportowej. W części nau- va desfăşura pe mai multe planuri: ştiinţific, cultural, kowej odbędzie się kilkadziesiąt konferencji, zjazdów artistic şi sportiv. În partea ştiinţifică vor avea loc i sympozjów naukowych. Będzie miał miejsce câteva zeci de conferinţe, congrese şi simpozioane Kongres Kultury Akademickiej oraz konferencja ştiinţifice. Va avea loc Congresul Culturii Academice, „Nauka i innowacja”. W Krakowie obradować będą sto- precum şi conferinţa „Ştiinţa şi inovaţia”. La Cracovia warzyszenia Coimbra, Europae-um, IRUN i Utrecht vor delibera asociaţiile: Coimbra, Europae-um, Network, skupiające najbardziej prestiżowe uni- IRUN şi Utrecht Network, concentrând cele mai de wersytety świata, obradować będzie Rada Parlamentu prestigiu universităţi din lume, va delibera Consiliul Studentów RP i zarządu European Students Union. Parlamentului Studenţilor R.P. şi conducerea European Część kulturalna obejmie koncerty muzyczne, liczne Students Union. Partea culturală cuprinde concerte, wystawy oraz zwiedzanie najpiękniejszych obiektów numeroase expoziţii, precum şi vizitarea celor mai uczelni w ramach Nocy na UJ, wzorowanej na Nocy frumoase obiective ale Universităţii în cadrul Nopţii la Muzeów. UJ, după modelul Noaptea Muzeelor. Kulminację jubileuszowych obchodów zapla- Punctul culminant al festivităţilor jubiliare nowano na 8-12 maja (12 maja 1364 r. król Kazimierz este planificat pentru 8-12 mai (pe 12 mai 1364 regele wydał akt fundacyjny Uniwersytetu). 10 maja w ka- Cazimir a eliberat actul de constituire a Universităţii). tedrze wawelskiej uroczystą mszę odprawi kardynał Pe 10 mai la catedrala din Wawel, cardinalul Stanisław Stanisław Dziwisz. Następnie orszak jubileuszowy Dziwisz va celebra o liturghie solemnă. După aceea, przejdzie z Wawelu drogą królewską do Auditorium convoiul jubiliar se va deplasa pe drumul regal de la Maximum, gdzie odbędzie się posiedzenie senatu Wawel către Auditorium Maximum unde va fi şedinţa uczelni i – zgodnie z jubileuszową tradycją – wręczenie Senatului Universităţii şi – conform cu tradiţia jubiliară doktoratów honoris causa. 12 maja na frontonie – va urma decernarea doctoratelor Honoris Causa. Pe gmachu Collegium Novum odsłonięta zostanie tablica 12 mai, pe frontonul Collegium Novum va fi dezvelită poświęcona fundatorowi – królowi Kazimierzowi placa dedicată fondatorului – regele Cazimir cel Mare. Wielkiemu. Partea sportivă a festivităţilor cuprinde regate Część sportowa obchodów obejmie regaty studenţeşti pe Vistula cu participarea reprezentanţilor studenckie na Wiśle z udziałem reprezentacji słynnych renumitelor universităti engleze Oxford şi Cambridge. angielskich uniwersytetów Oxford i Cambridge. Programul va fi completat de un şir de alte Program uzupełni szereg imprez i wydarzeń manifestări şi evenimente. În Grădina Profesorală va fi towarzyszących. I tak w Ogrodzie Profesorskim za- îngropată aşa numită Capsulă a timpului. În ea se va găsi kopana zostanie tzw. Kapsuła czasu. Znajdzie się w niej mesajul rectorului pentru urmaşii săi, mesajul locuitorilor przesłanie od rektora dla jego następcy, przesłanie od Cracoviei, precum şi suveniruri contemporane. Capsula krakowian oraz pamiątki współczesności. Kapsuła poate fi deschisă cel mai devreme peste 50 de ani. Vor będzie mogła zostać otwarta najwcześniej za 50 lat. apărea publicaţii ocazionate de eveniment, vor fi bătute Ukaże się szereg okolicznościowych publikacji, wybite medalii jubiliare. zostaną jubileuszowe medale. Barbara Breabăn

XV Festiwal A XV-a ediție a Festivalului Poezji Marii Konopnickiej Poeziei Mariei Konopnicka

W jednym z wierszy Marii Konopnickiej dla Într-una din poeziile sale pentru copii Maria dzieci „Wuj parasol sobie sprawił...”, więc sprawiliśmy Konopnicka scrie: „Unchiul şi-a procurat o umbrelă...”, sobie także my. Scena Domu Polskiego w Suczawie aşa că şi noi am făcut la fel. Scena Casei Polone din 10 maja mieniła się wszystkimi kolorami tęczy za sprawą Suceava, în ziua de 10 mai, s-a schimbat în toate culorile curcubeului, tocmai datorită umbrelelor pe care apoi parasoli właśnie, które potem wszyscy uczestnicy toţi participanţii le-au primit ca amintire a participării la otrzymali na pamiątkę udziału w XV edycji Festiwalu a XV-a ediţie a Festivalului Poeziei Mariei Konopnicka Poezji Marii Konopnickiej w Rumunii. în România. e 27 f Polonus 5 / 2014

To świetna okazja, żeby przypomnieć sobie Este o excelentă ocazie de a ne aminti początki festiwalu. Zaproszony do współpracy przez începuturile festivalului. Invitată să colaboreze de către Towarzystwo im. Marii Konopnickiej w Przedborzu Asociaţia „Maria Konopnicka” din Przedbórz, Uniunea Związek Polaków w Rumunii po raz pierwszy zor- Polonezilor din România a organizat, pentru prima ganizował imprezę w roku 2000. Wzięło w niej oară, concursul în anul 2000. Atunci au participat nu wówczas udział niewielu recytatorów, a zwy- prea mulţi recitatori, iar câştigătorii diferitelor categorii cięzcy poszczególnych kategorii pojechali na mię- au plecat la Festivalul Internaţional de la Przedbórz. dzynarodowy Festiwal do Przedborza. Z roku na rok De la un an la altul, manifestarea s-a dezvoltat şi a fost impreza rozrastała się i na stałe zagościła w dorocznym prezentă în calendarul anual al acţiunilor pentru copii şi tineri. Pe lângă Concursul de Recitare „Kresy” ce are loc în jurul zilei de 11 noiembrie, Festivalul de primăvară din Poezia Mariei Konopnicka este o ma- nifestare de masă pentru copii şi tineri polonezi din România. Întotdeauna legat tematic cu creaţia Mariei Konopnicka, amintind, în plus, de sărbătorile lunii mai importante pentru polonezi: Constituția din 3 Mai, Ziua Diasporei Poloneze şi a Polonezilor din Străinătate, Ziua Drapelului R.P. Una din ediţii din anul 2004 a fost dedicată intrării Poloniei în Uniunea Europeană. Cu prilejul festivalului, nu o dată au avut loc concursuri de artă plastică şi literare. Organizatorii

kalendarzu imprez dla dzieci i młodzieży. Obok Kon- kursu Recytatorskiego „Kresy”, który odbywa się w oko- licach 11 listopada, wiosenny Festiwal Poezji Marii Konopnickiej jest największą masową imprezą dla dzieci i młodzieży polonijnej w Rumunii. Tematycznie zawsze związany był z twórczością Konopnickiej, a dodatkowo przypominał o ważnych dla Polaków majowych świętach: Konstytucji 3 Maja, Dniu Polonii i Polaków za Granicą, Dniu Flagi RP. Jedna e 28 e Polonus 5 / 2014

s-au străduit să varieze concursul, de exemplu cu reprezentaţii de teatru de păpuşi. Participanţii primelor ediţii ale festivalului sunt astăzi deja adulţi, crescând sub ochii organizatorilor. Sunt unii care în toţi anii de şcoală nu au lipsit de la niciun festival. Creşterea lor a fost însoţită de poeziile Mariei Konopnicka şi ale altor creatori polonezi de poezii pentru copii. Aşa este şi astăzi. Popularitatea manifestării nu scade, ceea ce este îm- bucurător. Nu doar din cauza aspectului educativ neîndoielnic al acestui gen de z edycji, w roku 2004, poświęcona była także wejściu Polski do Unii Europejskiej. Przy okazji festiwalu niejednokrotnie odbywały się konkursy plastyczne i li-terackie. Organizatorzy starali się także urozmaicać go na przykład przedstawieniami teatrów lalkowych. Uczestnicy pierwszych edycji festiwalu są już dziś dorośli, a wyrastali na oczach organizatorów. Są tacy, którzy podczas wszystkich lat nauki szkolnej nie opuścili ani jednego festiwalu. Ich concurs. Festivalul este şi un prilej de integrare, de dorastaniu towarzyszyły wiersze Marii Konopnickiej întâlnire anuală a copiilor şi tinerilor şi de petrecere i innych polskich twórców dla dzieci. împreună a întregii zile, prilej bogat în emoţii, tristeţi I tak jest również dziś. Popularność imprezy şi bucurii. nie słabnie, co bardzo cieszy. Nie tylko ze względu na La festivalul de anul acesta au luat parte niewątpliwy aspekt edukacyjny tego rodzaju konkursu. recitatori din Suceava, Soloneţu Nou, Poiana Micului, Festiwal jest także okazją do integracji, dorocznego Pleşa, Cacica, şi Baineţ la patru categorii de vârstă, spotkania dzieci i młodzieży i spędzenia ze sobą całego de la preşcolari la elevi de liceu. Recitările lor au fost dnia, obfitującego w emocje, smutki i radości. apreciate de juriul alcătuit din: Małgorzata Golawska, W tegorocznym festiwalu udział wzięli recy- Elżbie-ta Bieniewicz, Anetta Buzuk şi Iwona Olszew- tatorzy z Suczawy, Nowego Sołońca, Pojany Mikuli, ska-Marculeac. În mod tradiţional, „a domnit” Maria Pleszy, Kaczyki i Baineț w czterech kategoriach Konopnicka, dar şi Tuwim, Brzechwa, Dmitroca ş.a. wiekowych, od przedszkolaków po licealistów. Ich Dintre preşcolari cei mai buni s-au dovedit recytacje oceniało jury w składzie: Małgorzata Goławska, Elżbieta Bieniewicz, Anetta Buzuk i Iwona a fi: Albert Cohut, Daria Yasmina Longher şi Ştefan Olszewska-Marculeac. Tradycyjnie „królowała” Maria Sebastian Drosceac din Soloneţu Nou, iar ceilalţi au Konopnicka, a obok niej także Tuwim, Brzechwa, primit premii echivalente. La categoria claselor I-III, Dmitroca i inni. primele trei locuri le-au ocupat: Karolina Longher din Suceava, Caterina Beleş din Soloneţu Nou şi Iuliana Adamovix din Poiana Mi- cului, iar menţiuni au obţinut: Ştefan Besiadeţchi din Sucea- va, Eduard Cheinar şi Daniela Flutur din Baineţ, Gabriela Maria Stroca şi Gabriela Car- men Şumanschi din Soloneţu Nou. La categoria cl. IV-VIII juriul a premiat pe: Camelia Carmen Coman din Soloneţu e 29 e Polonus 5 / 2014

Wśród przedszkolaków najlep- szymi okazali się: Albert Cohut, Daria Yasmina Longher i Ștefan Sebastian Drosceac z Nowego Sołońca, a pozos- tali otrzymali równorzędne nagrody. W kategorii klas I-III pierwsze trzy miejsca zajęli: Karolina Longher z Su- czawy, Caterina Beleș z Nowego Sołońca i Iuliana Adamovix z Pojany Mikuli, a wyróżnienia otrzymali: Ștefan Besiadețchi z Suczawy, Eduard Cheinar i Daniela Flutur z Baineț, Gabriela Maria Stroca i Gabriela Carmen Șumanschi z Nowego Sołońca. W kategorii klas IV- VIII jury nagrodziło: Camelię Carmen Coman z Nowego Sołońca, Marię Iulianę Buganiuc z Pojany Mikuli i Andreę Sarę Beleș z Nowego Sołońca oraz wyróżniło: Ramonę Nou, Maria Iuliana Buganiuc din Poiana Micului Ancuțę Drosceac, Florentinę Marię Ostrovschi, Suzanę şi Andreea Sara Beleş din Soloneţu Nou şi a acordat Revai i Antoniego Andreia Valasciuc z Nowego Sołońca menţiuni: Ramonei Ancuţa Drosceac, Florentinei oraz Anę Iulię Drozdek z Pojany Mikuli. W najstarszej Maria Ostrovschi, Suzanei Revai şi lui Antoni Andrei kategorii młodzieży licealnej zwyciężyła natomiast Valasciuc din Soloneţu Nou precum şi Anei Iulia Agnesca Revai z Nowego Sołońca, a miejsce drugie Drozdek din Poiana Micului. La categoria elevilor de i trzecie zajęły: Karolina Drozdek z Pojany Mikuli liceu a învins Agneşca Revai din Soloneţu Nou, iar i Carmen Drosceac z Nowego Sołońca. locurile doi şi trei le-au ocupat: Karolina Drozdek din Tradycyjnie nikt nie wyjechał z Suczawy z pus- Poiana Micului şi Carmen Drosceac din Soloneţu Nou. tymi rękami, a „zaopatrzonymi” w piękne dyplomy, În mod tradiţional, nimeni nu a plecat cu różnobarwne parasolki, polskie książki, przybory mâinile goale, ci „aprovizionat” cu frumoase diplome, szkolne i ulubione przez wszystkich „Krówki”. umbreluţe divers colorate, cărţi poloneze, rechizite W organizacji XV Festiwalu Poezji Marii şcolare şi „Krówki” îndrăgite de toţi. Konopnickiej Związek Polaków w Rumunii tradycyjnie În organizarea celui de al XV-lea Festival de wsparła Ambasada RP w Bukareszcie – fundator Poezie „Maria Konopnicka”, Uniunea Polonezilor tegorocznych nagród głównych i dyplomów z funduszy din România a fost sprijinită de Ambasada R.P. din polonijnych Ministerstwa Spraw Zagranicznych Bucureşti – fondator al principalelor premii de anul

e 30 e Polonus 5 / 2014

RP. Polskie słodycze, książki i pamiątki z Muzeum acesta şi al diplomelor din fondurile pentru diaspora Marii Konopnickiej w Żarnowcu przekazali dzieciom poloneză ale Ministerului Afacerilor Externe al R.P. członkowie Stowarzyszenia Przyjaciół Polaków na Dulciurile poloneze, cărţile şi suvenirurile de la Muzeul Wschodzie z Tarnobrzegu podczas swojej niedawnej „Maria Konopnicka” din Żarnowiec au fost oferite wizyty na Bukowinie. copiilor de Asociaţia Prietenilor Polonezilor din Răsărit Elżbieta Wieruszewska-Calistru din Tarnobrzeg în timpul recentei lor vizite în Bucovina. Trad. St. Iachimovschi Zdjęcia: I. Olszewska-Marculeac

Cupa Zawody o Puchar interetnică Bucovina Interetniczny Bukowina

Organizația care a organizat evenimentul este Imprezę zorganizowało Wojewódzkie Stowa- Asociația Județeană Sportul pentru Toți Suceava. rzyszenie Sport dla Mas z Suczawy. Partnerami Partenerii evenimentului au fost DJST Suceava, CSM byli: Wojewódzka Dyrekcja Sportu, Miejski Klub Suceava, Universitatea Suceava în colaborare cu Sportowy i Uniwersytet w Suczawie, we współpracy comunitățile etnice din Bucovina. z organizacjami mniejszości narodowych z Bukowiny. Manifestările au început vineri 2 mai 2014 la Zawody rozpoczął 2 maja w Liceum Sporto- sala de sport a LPS Suceava unde de la ora 19.00, wym mecz piłkarski pomiędzy drużynami suczawskiej a avut loc un meci de fotbal între Administrația Sucea- va și Regiunea Cernăuți. La el au participat activ personalități ale administrației locale și județene: domnii consilieri locali Cornel Grosar, Niculai Barbă, Adrian Arămescu, dl. prefect Florin Sinescu, dl. președinte al Consiliului Județean Suceava, Cătălin Nechifor, dar și cadre didactice de la LPS Suceava. Tradiționalul meci de fotbal între cele două unități administrative s-a încheiat nedecis după cele 60 minute de joc, 4-4, și 2-2 după prelungiri. Toți participanții au fost premiați de către organizatori cu diplome și medalii. Următoarea partidă se va desfășura la Cernăuți în vara acestui an. Sâmbătă, 3 mai 2014 a avut loc deschiderea oficială a celei de a XI-a ediții a Cupei Interetnice Bucovina. Aceasta a avut loc pe terenul de fotbal al USV în prezența domnilor Cornel Grosar, consilier local, Nelu Todireanu, președintele Fundației ANA, Vasyl Boiechko, Consul General al Consulatului General al Ucrainei la Suceava și Mihai Androhovici, vicepreședinte al Federației Române Sportul pentru i czerniowieckiej administracji samorządowej, w czym Toți. La startul acţiunii s-au aliniat 12 organizații și co- aktywnie uczestniczyli przedstawiciele lokalnych munități etnice din județul Suceava, din țară și străi- suczawskich władz: radni Cornel Grosar, Niculai nătate, printre care și echipa Uniunii Polonezilor din Barbă, Adrian Arămescu, wojewoda Florin Sinescu, România, reprezentată prin Robert Cehaniuc. Au przewodniczący Rady Wojewódzkiej Suczawa Cătălin participat etniile din România: ucraineană, polonă, Nechifor, a także nauczyciele Liceum Sportowego. Ten germană, a rușilor-lipoveni, rromă, italiană, evreiască, tradycyjny już mecz po 60 minutach gry zakończył maghiară, armeană și tătară. Din afara țării ne-au się remisem 4:4 i 2:2 w dogrywce. Wszyscy gracze onorat cu prezența participanți din Armenia, Ucraina și otrzymali od organizatorów pamiątkowe dyplomy i me- Republica Moldova. dale. Kolejny taki mecz drużyny samorządowców Activitățile sportive s-au derulat pe durata rozegrają latem tego roku w Czerniowcach. a două zile și au constat în fotbal – băieți, kin-ball – W sobotę 3 maja odbyło się oficjalne otwarcie fete și mixt – tenis de masă, tir cu arcul, badminton și XI edycji Zawodów o Puchar Interetniczny Bukowina boccia. Competiția de fotbal a fost extrem de disputată. na boisku Uniwersytetu w Suczawie w obecności Ea a fost câștigată de GIRB – Grupul de Inițiativă al radnego Cornela Grosara, prezesa Fundacji ANA Românilor din Basarabia. Aceasta a jucat finala mare Nelu Todireanu, konsula generalnego Ukrainy w Su- e 31 e Polonus 5 / 2014

czawie Vasyla Boiechko i Mihaia Androhovicia – wiceprezesa Rumuńskiej Federacji Sport dla Mas. W otwarciu uczestniczyli przedstawiciele 12 organizacji mniejszości narodowych z województwa Suczawa, z całego kraju i z zagranicy, wśród któ- rych także reprezentujący drużynę Związku Polaków w Rumunii Robert Cehaniuc. W zawodach udział wzię- li: Ukraińcy, Polacy, Niemcy, Lipowanie, Romowie, Włosi, Żydzi, Węgrzy, Ormianie i Tatarzy z Rumunii oraz drużyny z Armenii, Ukrainy i Republiki Mołdowy. Zawody odbywały się w ciągu dwóch kolejnych dni w dyscyplinach: piłka nożna – chłopcy, kin-ball – dziewczęta oraz tenis stołowy, łucznictwo, badminton i boccia dla drużyn mieszanych. Turniej piłki nożnej był bardzo zaciekły. Zwyciężyła w nim drużyna Grupy Inicjatywnej cu Uniunea Polonezilor din România. Astfel echipa Rumunów z Besarabii. Pokonała ona w finale drużynę Uniunii Polonezilor din România s-a clasat pe locul al Związku Polaków w Rumunii, która tym samym zajęła II-lea. drugie miejsce w turnieju. Activitățile culturale s-au derulat sâmbătă Towarzyszące zawodom spotkanie kulturalne seara și au constat în cântece, dansuri și poezii ale odbyło się w sobotni wieczór i złożyły się na nie minorităților etnice. Seara a fost plină de culoare, piosenki, tańce i poezja mniejszości narodowych. ritm și bucurie imprimate de formațiile participante Wieczór był barwny, muzykalny i radosny, dzięki la eveniment. Ca element de noutate s-au remarcat în zespołom uczestniczącym w imprezie. Nowością był acest an Comunitatea Armeană de la Iași, care a avut în udział w zawodach i wieczorze mniejszości ormiańskiej componență și invitați din Armenia, dar și Comunitatea z Jass, wraz z zaproszonymi gośćmi z Armenii, oraz Tătărască de la Kogălniceanu, Constanța. mniejszości tatarskiej z Kogălniceanu w województwie Uniunea Polonezilor din România a fost Konstanca. reprezentată prin cinci perechi membrii ai ansamblului Związek Polaków w Rumunii podczas de cântece și dansuri „Sołonczanka” din Solonețu Nou. wieczoru reprezentowało pięć par tancerzy z zespołu „Sołonczanka” z Nowego Sołońca, którzy pokazali Au făcut un show pe cinste, iar participanții au fost prawdziwe show i poderwali wszystkich do tańca. foarte încantați și au dansat alături de ei. Na zakończenie XI edycji Zawodów o Pu- La finalul celei de a XI-a ediții a Cupei char Interetniczny Bukowina wszyscy uczestnicy Interenice Bucovina, toți participanții au fost premiați otrzymali od organizatorów nagrody w postaci sprzętu de către organizatori cu materiale sportive. Sentimentul sportowego. Młodzi uczestnicy kończyli imprezę general cu care au plecat acești tineri a fost că Bucovina z przekonaniem, że Bukowina to modelowe miejsce reprezintă un model de conviețuire interetnică, iar wieloetnicznego wpółistnienia, a sport dla mas może sportul pentru toți poate fi o cale de comunicare być skutecznym sposobem porozumiena. eficientă. Text şi foto:Alina Spaine Tłum. E. Wieruszewska-Calistru

O tradiţie mereu vie Tradycja wciąż żywa

Întâlnirea polonezilor din Suceava cu invitaţii Spotkanie suczawskich Polaków i zaproszonych lor din ziua de 22 aprilie a.c. pentru a se împărţi cu przez nich gości 22 kwietnia tr., aby podzielić się oul sfinţit este o dovadă că această tradiţie specific święconym jajkiem, jest dowodem na to, że ta typowo poloneză este mereu vie preluată de la înaintaşi şi polska tradycja jest wciąż żywa i przekazywana jest transmisă tinerei generaţii. kolejnym pokoleniom. Dacă până în 1990 această tradiţie era O ile tradycja ta do 1990 r. była kultywowana respectată, dar numai în sânul familiei, astăzi putem să jedynie w rodzinnym kręgu, tak teraz możemy spotykać ne întâlnim într-un cerc mai larg, în familia prietenilor się w szerszym gronie, w wielkiej rodzinie naszych noştri, a simpatizanţilor noştri. przyjaciół i sympatyków. Întâlnirea a fost deschisă de Stanislava Spotkanie rozpoczęła Stanisława Jakimowska, Iachimovschi care, în numele membrilor Asociaţiei witając zebranych w imieniu członków Stowarzyszenia Polonezilor din Suceava, a urat bun venit celor prezenţi, Polaków w Suczawie i mówiąc o jego wyjątkowym e 32 e Polonus 5 / 2014

subliniind semnificaţia acestei întâlniri. Nu în ultimul znaczeniu. Podziękowała także prezesowi Związku rând a mulţumit preşedintelui Uniunii Polonezilor din Polaków w Rumunii, Gerwazemu Longherowi, za România Ghervazen Longher pentru sprijinul acordat wsparcie organizacji spotkania. Głos zabrał następnie în organizarea acestei întâlniri. A dat apoi cuvântul konsul Ukrainy w Suczawie Vasyl Boiechko, który consulului Ucrainei – dl. Vasyl Boiechko. Acesta a apre- wyraził uznanie dla faktu, że Polacy szanują tę dawną ciat faptul că polonezii respectă o veche tradiţie şi a mul- tradycję. Podziękował także Polakom za moralne ţumit polonezilor pentru susţinerea morală în aceste wsparcie dla Ukrainy w tych trudnych dla niej momente de criză. A luat, apoi, cuvântul dl. Gheorghe momentach. Głos zabrał również kurator Gheorghe Lazăr – inspectorul general al Inspectoratului Judeţean Lazăr i mówił przede wszystkim o nauczaniu języka Şcolar Suceava care, în cuvântul său, s-a referit la polskiego na Bukowinie. şcolile în care se învaţă limba polonă. Głównym momentem spotkania było odmó- Momentul central a fost cel religios în care pr. wienie przez ks. Iosifa Păuleţa, dziekana Bukowiny, Iosif Păuleţ, decanul de Bucovina, împreună cu ceilalţi wraz z obecnymi księżmi i wszystkimi zebranymi preoţi din decanat şi cu cei prezenţi a rostit „Tatăl modlitwy „Ojcze nasz” po rumuńsku i polsku, po czym nostru” în limba română, urmat de aceeaşi rugăciune în limba polonă. Într-un autentic ritual, împărţindu-se cu wszyscy podzielili się święconym jajkiem, życząc sobie oul sfinţit s-au făcut urări de pace, bucurie, sănătate. nawzajem pokoju, zdrowia i radości. Stanislava Iachimovschi Tłum. E. Wieruszewska-Calistru

Jesteśmy radzi! Suntem bucuroşi! Nasza współpraca ma już kilkuletnią historię. Colaborarea noastră are o istorie de câţiva ani. O jej systematycznym rozwoju niech świadczy fakt, że O dovadă a dezvoltării ei sistematice este faptul că în przed dwoma laty była tu z nami ośmioosobowa grupa urmă cu doi ani a fost cu noi un grup de opt băieţi, chłopców, rok temu młodych uczestników mieliśmy în urmă cu un an am avut treisprezece participanţi, trzynaścioro, teraz zaś z jednej tylko klasy (której iar acum doar dintr-o singură clasă (al cărei diriginte jestem wychowawcą) zabraliśmy piętnaścioro dzieci. sunt) am luat cincisprezece copii. Mai important a fost Za jeszcze istotniejszą zgodnie uznajemy okoliczność, faptul că excursia elevilor mei de cl. a V-a a reprezentat że wycieczka moich piątoklasistów na Bukowinę prilejul de a invita din nou la Łódź atât tinerii polonezi stanowiła okazję, by ponownie zaprosić do złożenia din Soloneţu Nou şi împrejurimi, cât şi cei români de rewizyty w Łodzi zarówno młodzież polską z Nowego la şcoala din Pârteştii de Sus. Încă de la început merită Sołońca i okolic, jak też rumuńską ze szkoły w Pârteştii de Sus. Już na wstępie warto wspomnieć, że taką, de amintit că propunerea făcută acum oficial domnul wystosowaną teraz oficjalnie, propozycję pan Marcel Marcel Anton Cojocar Sahlean – în prezenţa tuturor Anton Cojocar Sahlean – w obecności wszystkich elevilor săi – a primit-o cu plăcere. swoich uczniów – chętnie przyjął. Totuşi nu avem ce să ascundem – locul şi pun- Nie ma jednak co ukrywać – kluczowym ctul central în timpul escapadelor noastre româneşti miejscem i centralnym punktem w trakcie naszych rămâne mereu Soloneţu Nou, dar mai ales legat cu e 33 e Polonus 5 / 2014

rumuńskich eskapad pozostaje wciąż Nowy Sołoniec, şcoala „Henryk Sienkiewicz” atât de plăcuta şi ospi- a zwłaszcza związana ze szkołą im. Henryka Sien- taliera comunitate care, lucru clar, alături de copii, kiewicza tak miła nam i gościnna społeczność, którą, era reprezentată de doamnele Jadwiga Molner, Maria rzecz jasna obok dzieci, uosabiały przede wszystkim Revai şi Eugenia Ostrovschi. Iar cuvinte deosebite panie Jadwiga Molner, Maria Revai oraz Eugenia de mulţumire se cuvin doamnei director Carmen Ostrovschi. Szczególne zaś słowa podziękowania Marculeac care, în mod tradiţional, a copleşit grupul należą się pani dyrektor Carmen Marculeac, tradycyjnie nostru cu grijă şi angajarea unui excelent organizator. już obdarzającej naszą grupę troskliwą opieką i zaan- Pe lângă „misiunea” de cunoaştere, de data gażowaniem doskonałego organizatora. aceasta am avut una suplimentară – elevii mei au Obok poznawczej, mieliśmy tym razem promovat şi voievodatul Łódź. Domnul director Piotr dodatkową „misję” – moi uczniowie promowali tu Bara nu a neglijat nicio ocazie să ofere diferite materiale również województwo łódzkie. Pan dyrektor Piotr informative şi promoţionale despre oraşul şi regiunea Bara nie zaniedbał żadnej okazji do wręczenia roz- noastră persoanelor care ne-au găzduit. Astfel de ocazii licznych materiałów informacyjno-promocyjnych o na- au fost multe, dar prima s-a ivit a doua zi după sosirea szym mieście i regionie osobom, które nas gościły. noastră. Deoarece ziua sosirii noastre (luni, 28 aprilie) Sposobności tych było wiele, ale pierwsza nadarzyła a fost dedicată recreării, am propus copiilor obosiţi de się już nazajutrz po przybyciu na miejsce. O ile bowiem lunga călătorie o plimbare prin împrejurimile Pârteştilor dzień przyjazdu (a był to poniedziałek, 28 kwietnia) de Sus, iar în dimineaţa celei de a doua zile am fost potraktowaliśmy czysto rekreacyjnie, proponując zmę- oaspeţii doamnei primar Elena Boloca care ne-a primit czonym trudami długiej podróży dzieciom spacer po în noul şi impunătorul sediu al primăriei. Întreaga zi okolicy w Pârteştii de Sus, to już rankiem kolejnego a trecut în tovărăşia gospodarilor români, căci cea mai dnia byliśmy gośćmi pani wójt Gminy Kaczyka – mare parte am petrecut-o la şcoală, iar după amiază Eleny Boloca, która serdecznie podjęła nas w nowej, tinerii noştri au petrecut împreună cu cei din localitate după evoluţia ansamblului „Pădureţul”. În sfârşit, a venit okazałej siedzibie urzędu. Cały ten dzień upłynął timpul primei vizite în Soloneţu Nou. Căci dorind să zresztą w towarzystwie rumuńskich współgospodarzy, creăm copiilor cât mai multe ocazii de a fi împreună, albowiem dłuższą jego część spędzi- liśmy w szkole, zaś po południu nasza młodzież bawiła się wspólnie z miej- scową po występie zespołu „Pǎdu- rețul”. Wreszcie też nadszedł czas pierwszej gościny w Nowym Sołońcu. Pragnąc bowiem stworzyć dzieciom jak najwięcej szans do bycia razem, tam właśnie postanowiliśmy spędzać każdy wieczór. Nie taję, że na ten właśnie moment spotkania z tutejszymi Polakami moi uczniowie czekali najbardziej. Wzajemne poznawanie się, pierwsze rozmowy, potem okrzyki e 34 e Polonus 5 / 2014

acolo am decis să petrecem fiecare seară. Nu ascund că tocmai acest moment al întâlnirii cu polonezii de aici a fost aşteptat cel mai mult de elevii mei. Cunoaşterea reciprocă, primele discuţii, apoi strigătele „salut! la revedere! până mâine!” anunţau ce era mai important – adevărata integrare care se aprofunda cu fiecare zi. Şi într-adevăr, următoarele zile au fost pline de un program atractiv, bogat şi interesant pentru copiii noştri de doisprezece ani. Căci după cină nu au lipsit jocurile în comun şi petrecerile precum şi discotecile „cześć! do zobaczenia! do jutra!” zwiastowały naj- organizate spontan. ważniejsze – prawdziwą, pogłębiającą się z każdym Totuşi nu e posibil să nu amintim vizita la dniem integrację. Casa Polonă din Suceava şi frumoasa lecţie de istorie I rzeczywiście. Kolejne dni, jakkolwiek wy- a doamnei Stanislava Iachimovschi, vizitarea salinei pełnione atrakcyjnym, bogatym programem, i tak din Cacica şi obligatoriul turneu de fotbal pentru tinerii najciekawsze były dla naszych dwunastolatków wie- noştri, în cele din urmă participarea la Sf. Liturghie de czorami. Po kolacji bowiem nie brakowało czasu na seară în biserica cu hramul Coborârea Duhului Sfânt. wspólne gry i zabawy oraz spontanicznie organizowane De asemenea, multe impresii ne-a produs excursia prin dyskoteki. împrejurimile mai apropiate şi mai îndepărtate. Aici au Nie sposób jednak nie wspomnieć wizyty fost instructorii cu directorul adjunct al şcolii noastre – w Domu Polskim w Suczawie i pięknej lekcji historii w wykonaniu pani prezes Stanisławy Jakimowskiej, Aleksandra Matuszyk şi subsemnatul, având posibilitatea zwiedzenia kopalni soli w Kaczyce, z obowiązkowym de a cunoaşte locuri nevizitate până acum ca Fălticeni turniejem piłkarskim dla naszej połączonej młodzieży cu muzeul de ştiinţele naturii şi cetatea cu evenimentele (koniecznie w mieszanych składach), wreszcie legate de regele Sobieski şi casa lui Ion Creangă din uczestnictwa w wieczornej mszy św. w kościele pw. Târgu Neamţ. Am mai vizitat impresionantele biserici Zesłania Ducha Świętego. ortodoxe – cele monument (mănăstirea Voroneţ) şi cele Wiele wrażeń dostarczyła również objazdowa noi (catedrala din Gura Humorului). Ghid inestimabil wycieczka po bliższej i dalszej okolicy. Nawet bywali ne-a fost în această zi doamna Mihaela Nacu – un tu wcześniej opiekunowie, z wicedyrektorem naszej alt profesor de la şcoala „Henryk Sienkiewicz”. szkoły, Aleksandrą Matuszyk oraz niżej podpisanym, Cunoştinţele ei şi pasiunea pentru istorie au permis, zyskali możność poznania nieoglądanych dotąd miejsc, fără greutate, să îi familiarizeze pe copii cu cele mai do których zaliczyć należy Fǎlticeni z jego muzeum importante fapte privitoare la obiectivele vizitate, iar în przyrodniczym oraz zamek z polskim wątkiem króla plus irepetabilele peisaje bucovinene. Deşi adesea doar Sobieskiego i dom Iona Creangi w Piatra Neamț. prin geamurile autocarului, am admirat întinsele coline Zwiedziliśmy ponadto okazałe świątynie prawosławne în diverse nuanţe de verde. Puteai doar să suspini… – te zabytkowe (monastyr w Worońcu) i całkiem Ce poţi face, când fiecare se simte aproape ca acasă, nowe (katedra w Gura Humorului). Nieocenionym iar momentul despărţirii se apropie inevitabil? Am przewodnikiem była nam w tym dniu pani Mihaela putut propune doar – să dăruim copiilor o zi. De aceea Nacu – kolejny nauczyciel ze szkoły im. Henryka drumul de la tradiţional ospitalierul hotel Mărţişorul la Sienkiewicza. Jej wiedza i pasja historyczna pozwoliły Soloneţu Nou care duce prin împrejurimi fermecătoare bez trudu przyswoić dzieciom najistotniejsze fakty l-am parcurs cu toţii cu cai înhămaţi pentru a ajunge la dotyczące odwiedzanych obiektów, dodatkowy zaś proaspăta Casă Polonă. Şi iar a răsunat „Bine aţi venit, smaczek stanowiły niepowtarzalne bukowińskie aleluia” – de data aceasta în interpretarea ansamblului pejzaże. Choć najczęściej ledwie przez szyby okien „Sołonczanka” care, după câteva clipe, ne-a prezentat autokaru, podziwialiśmy rozległe, wypełnione wszel- dansuri, cântece şi costume, bineînţeles sub ochiul kimi odcieniami zieleni, wzgórza. Można było tylko atent al şefei – doamna Anna Zielonka. Istoria spiritului westchnąć... polonez de aici ne-a oferit motivul de a vizita împreună Cóż zrobić, gdy każdy czuje się niemal jak vechiul cimitir, după care mulţumiţi am permis copiilor w domu, a nieuchronnie zbliża się czas pożegnania? să se bucure unii de alţii. Terenul şcolii a devenit până Mogliśmy zaproponować tylko jedno – podarować seara nu doar locul jocurilor împreună şi distracţiei, ci dzieciom cały bez mała dzień. Dlatego drogę z trady- şi un forum specific al nenumăratelor discuţii, glume, cyjnie gościnnego hotelu Mǎrțişorul do Nowego amintiri ale zilelor trecute precum şi al schimburilor de Sołońca, wiodącą przez tak bliską nam już, urokliwą adrese, contacte şi înflăcăratelor promisiuni de a întreţine okolicę, przebyliśmy wszyscy majestatycznie poru- cunoştinţele încheiate. În timpul focului de tabără de szającymi się zaprzęgami konnymi, by stanąć dopiero despărţire ne-a însoţit din nou domnul director M.A. przed pachnącym nowością Domem Polskim. I znów Cojocar de la ospitaliera şcoală românească. Când totul wybrzmiało „Witamy was, alleluja...” – tym razem părea că se apropie de sfârşit, spontan a avut loc un e 35 e Polonus 5 / 2014 w wykonaniu „Sołonczanki”, która po kilku chwilach dała piękny pokaz tańców, pieśni i strojów, oczywiście pod czujnym okiem swojej szefowej – pani Anny Zielonki. Historia tutejszej polskości dała nam także asumpt do wspólnego odwiedzenia starego cmentarza, po czym z czystym sumieniem pozwoliliśmy dzieciom do woli cieszyć się sobą nawzajem. Szkolne boisko już do wieczora stało się nie tylko miejscem wspólnych gier i zabaw, ale też swoistym forum niezliczonych rozmów, żartów, wspomnień minionych dni oraz wymiany adresów, kontaktów i płomiennych obietnic minifestival de cântece de despărţire, refrene şi strigăte. podtrzymywania zawartych znajomości. Podczas Nu e greu să ghiceşti reacţia noastră, când am auzit de pożegnalnego ogniska towarzyszył nam po raz kolejny pe buzele gospodarilor noştri „Bucuroşi sau nu…”. pan dyrektor M. A. Cojocar z zaprzyjaźnionej i równie Lacrimile copiilor au vorbit atât de elocvent că nu gościnnej szkoły rumuńskiej. Gdy wszystko zdawało putem fi bucuroşi de inevitabila plecare. Cu siguranţă, się zmierzać ku końcowi, zupełnie spontanicznie vom reveni peste un an; acum vă invităm la noi. odbył się jeszcze minifestiwal rozstajnych pieśni, Aventura noastră de anul acesta cu „mica przyśpiewek i okrzyków. Nietrudno odgadnąć naszą Polonie” locală s-a înscris în calendarul naţional. Căci reakcję, gdy usłyszeliśmy z ust naszych gospodarzy am sosit aici la o zi după canonizarea marelui Ioan Paul „Czyście radzi, czy nieradzi...” Dziecięce łzy aż nadto al II-lea pentru ca să părăsim binevoitoarea comunitate dobitnie mówiły, że nieradzi możemy być jedynie solonceană în ajunul sărbătorii Constituţiei din 3 Mai. nieuchronnemu odjazdowi. Powrócimy tu zapewne za Aceasta, pe lângă timpul excelent, dar mai ales datorită rok; teraz zapraszamy do nas. gazdelor prietenoase lucru ce merită să fie subliniat. Nasza tegoroczna przygoda z miejscową „małą Trec alte luni, alţi ani… Atât în Polonia, cât Polską” pięknie wpisała się w narodowy kalendarz. şi în Bucovina românească, la excursiile anuale, ciclice, Przybyliśmy tu bowiem dzień po kanonizacji wielkiego participă tot alţi copii, dar ceea ce este mai important Jana Pawła II, by opuszczać tak życzliwą nam – rămâne neschimbat. Mai mult – nu durează doar, sołoniecką społeczność w wigilię święta Konstytucji ci se dezvoltă mereu. Durabilele contacte între copiii 3 Maja. To, obok wyśmienitej pogody, a nade wszystko împrieteniţi precum şi frumoasele amintiri ale zilelor zaprzyjaźnionych gospodarzy, dodatkowy, zasługujący petrecute împreună. Aşa vrem să colaborăm într-un terţet na odnotowanie acent. internaţional al şcolilor din Soloneţu Nou, Pârteştii de Mijają kolejne miesiące, lata... Zarówno w Pol- Sus şi Łódź. Dacă în aceste călătorii (în ambele sensuri) sce, jak i na rumuńskiej Bukowinie, w corocznych, cyk- vor lua parte şi mai tinerele rude ale participanţilor de licznych wycieczkach uczestniczą coraz to inne dzieci, a przecież to, co najistotniejsze – pozostaje niezmienne. Więcej – nie tylko trwa, ale wciąż rozkwita. Utrwalane kontakty, zawarte między dziećmi przyjaźnie oraz piękne wspomnienia naszych wspólnych dni. Tak właśnie chcemy realizować współpracę w międzynarodowym tercecie szkół z Nowego Sołońca, Pârteştii de Sus oraz Łodzi. Jeśli w podróżach tych (i to w obie strony) bierze już udział także młodsze rodzeństwo wcześniejszych ich uczestników – wolno chyba wszystkim nam mieć nadzieję, że owo współdziałanie i wzajemna wymiana młodzieży nie skończą się prędko, a przed nami wiele dinainte – putem să sperăm că conlucrarea şi schimbul jeszcze niezapomnianych chwil. reciproc de tineri nu se vor termina repede, iar în faţa Także tym razem towarzyszyła nam z mikro- noastră sunt încă multe clipe de neuitat. fonem red. Małgorzata Warzecha z Rozgłośni Polskie- Și de data aceasta ne-a însoţit cu microfonul go Radia w Łodzi. Jest autorką kilku już audycji oraz redactorul Małgorzata Warzecha de la Staţia Radio Po- reportaży, przedstawiających bogatą historię i współ- lonia din Lódź. Este autoarea câtorva audiţii şi reportaje czesność bukowińskiej Polonii, jakie ukazały się na ce prezintă bogata istorie şi contemporaneitate a polo- antenie Radia Łódź. Dzięki nim Sołonczanie oraz miesz- nezilor din Bucovina ce au apărut pe antena Radio kańcy Pleszy czy Pojany Mikuli zaistnieli w świadomości Łódź. Datorită lor soloncenii şi locuitorii Pleşei sau szerokiego grona słuchaczy w całym województwie, zaś Poienii Micului au existat în conştiinţa ascultătorilor wdzięczny ten temat podejmują teraz inne łódzkie media. Radosław Kibitlewski din întregul voievodat, iar alte medii din Łódź preiau Szkoła Podstawowa nr 138 w Łodzi această temă. Trad. St. Iachimovschi e 36 e Polonus 5 / 2014 Majowe święta Sărbători de Mai na Bukowinie în Bucovina

„Bun venit, zori de mai…” este începutul poeziei lui Rajnold Suchodolski scrisă în timpul insurecţiei din noiembrie la care s-a înscris o me- lodie stilizată a mazurcii. Cântecul aminteşte de Constituţia din 3 Mai. Astăzi, începutul lunii mai este, pentru mulţi polonezi, câteva zile de odihnă, de întâlniri în familie şi călătorii prin Polonia. În zilele de 1-3 mai polonezii din ţară şi diasporă au cinci ocazii de a sărbători: 1 mai – Sărbătoarea Inter- naţională a Muncii. Sărbătoare in- „Witaj, majowa jutrzenko, świeć naszej polskiej ternaţională celebrată începând din anul 1890, anual, krainie. Uczcimy ciebie piosenką, która w całej Polsce în ziua de 1 mai. În Polonia este sărbătoare de stat din słynie. Witaj maj, piękny maj, u Polaków błogi raj” – to anul 1950. Sărbătoarea a fost introdusă în anii 1889- początek wiersza Rajnolda Suchodolskiego, napisanego 1892 pentru a comemora evenimentele ce au avut loc w czasie powstania listopadowego, do którego dopisano în primele zile ale lunii mai 1886 în Chicago – SUA melodię stylizowanę na mazurka. Pieśń przywołuje în timpul grevei ca parte a campaniei în scopul pamięć Konstytucji 3 Maja, pierwszej konstytucji introducerii zilei de muncă de 8 ore. w Europie. W dzisiejszych czasach początek maja dla 2 mai – Ziua Drapelului Republicii Polone. wielu Polaków to czas na kilkudniowy wypoczynek, Sărbătoarea poloneză introdusă în baza legii din czas spotkań rodzinnych i podróży po Polsce. W dniach 20 februarie 2004. Alegerea zilei de 2 mai nu a fost 1-3 maja Polacy i Polonia mają aż pięć okazji do întâmplătoare – este vorba de ziua în care polonezii świętowania: reflectă asupra paginilor glorioase din istoria Poloniei, 1 maja – Międzynarodowe Święto Pracy. împlinirea timpului liber între sărbătorile naţionale Międzynarodowe święto, obchodzone od 1890 r. precum şi evidenţierea sărbătoririi Zilei Mondiale corocznie 1 maja. W Polsce Święto Pracy jest świętem a Diasporei. państwowym od 1950 r. Święto wprowadzono w la- 2 mai – Ziua Diasporei Poloneze şi a Polo- tach 1889-1892 dla upamiętnienia wydarzeń, któ- nezilor din Străinătate, sărbătoare poloneză cele-brată re miały miejsce w pierwszych dniach maja 1886 r. în ziua de 2 mai din anul 2002, stabilită de către Seimul w Chicago, w Stanach Zjednoczonych, podczas strajku Republicii Polone, la iniţiativa Senatului R.P. – ca będącego częścią ogólnokrajowej kampanii na rzecz dovadă a recunoaşterii moştenirii multiseculare şi wprowadzenia 8-godzinnego dnia pracy. a contribuţiei Diasporei Poloneze şi a Polonezilor din 2 maja – Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej. Polskie święto wprowadzone na mocy ustawy z 20 lutego 2004 r. Wybór dnia 2 maja nie był przypadkowy – chodziło o dzień, w którym Polakom towarzyszą refleksje o szczytnych kartach historii Polski, o wypełnienie wolnego dnia pomiędzy świętami narodowymi oraz podkreślenie obchodów Dnia Polonii i Polaków za Granicą. 2 maja – Dzień Polonii i Polaków za Granicą. Polskie święto obchodzone 2 maja od 2002 r., ustanowione przez Sejm Rzeczypospolitej Pol- skiej z inicjatywy Senatu RP – w do- e 37 e Polonus 5 / 2014

Străinătate la obţinerea independenţei de către Polonia, devotamentul şi legătura cu spiritul polonez precum şi ajutorul acordat Ţării în cele mai grele momente. 3 mai – Sărbătoarea Con- stituţiei din 3 Mai 1791. În ziua de 3 mai a fost votată prima constituţie în Europa modernă, a doua în lume după cea americană. A devansat cea de a treia în lume – constituţia franceză. Această constituţie a fost votată de către Seimul Mare convocat în octombrie 1788. Votarea Constituţiei din 3 mai a fost recunoscută ca sărbătoare deja în ziua de 5 mai 1791, wód uznania wielowiekowego dorobku i wkładu Po- apoi a fost stabilită ca sărbătoare în anul 1919 şi din nou lonii i Polaków za granicą w odzyskanie przez Polskę în anul 1990. Începând cu anul 2007, ziua de 3 mai este niepodległości, za wierność i przywiązanie do polskości şi sărbătoarea naţională a Lituaniei. oraz pomoc Krajowi w najtrudniejszych momentach. 3 mai – Sărbătoarea Preasfintei Fecioare 3 maja – Święto Konstytucji 3 Maja. 3 maja 1791 r. Maria Regina Poloniei. În ziua de 3 mai Biserica catolică uchwalono pierwszą konstytucję w nowożytnej Europie, din Polonia sărbătoreşte festivitatea Preasfintei Fecioare a drugą po amerykańskiej na świecie. Wyprzedziła Maria Regina Poloniei. Ea se leagă de evenimente trzecią na świecie konstytucję francuską. Konstytucja importante din istoria Poloniei: apărarea mănăstirii ta została uchwalona przez Sejm Wielki, który de la Jasna Góra în faţa asediului suedezilor în 1655, został zwołany w październiku 1788 r. Uchwalenie jurământul regelui Jan Kazimierz – încredinţarea Konstytucji 3 Maja zostało uznane za święto już 5 maja regatului Maicii Domnului precum şi votarea Con- 1791 r., następnie ustano-wione świętem w 1919 r. oraz stituţiei din 3 mai. Sărbătoarea a fost stabilită la cererea ponownie w 1990 r. Począwszy od 2007 r. 3 maja jest episcopilor polonezi după dobândirea independenţei również świętem narodowym Litwy. după primul război mondial. Oficial sărbătoarea este 3 maja – Święto Najświęt-szej Maryi Panny Królowej Polski. 3 maja Kościół katolicki w Polsce obchodzi uroczystość Najświętszej Maryi Panny Kró- lowej Polski. Nawiązuje ona do ważnych wydarzeń z historii Polski: obrony Jasnej Góry przed Szwedami w 1655 r., ślubów króla Jana Kazimierza – powierzenia królestwa opie- ce Matki Bożej, a także do uchwalenia Konstytucji 3 Maja. Święto zostało ustanowione na prośbę biskupów polskich po odzyskaniu niepodległości po I wojnie światowej. Ofi- cjalnie święto obchodzone jest od 1923 r. W 1920 r. celebrată din anul 1923. În anul 1920 papa Benedict zatwierdził je dla Kościoła w Polsce papież Benedykt al XV-lea a confirmat-o pentru biserica din Polonia. XV. Po reformie liturgicznej w 1969 r. święto zostało După reforma liturgică din anul 1969 sărbătoarea a fost podniesione do rangi uroczystości. ridicată la rangul de festivitate.

Polacy mieszkający na rumuńskiej Bukowinie Polonezii care locuiesc în Bucovina românească również mieli okazję do wspólnej majówki i uczczenia au avut prilejul de a fi împreună la sărbătorile poloneze polskich świąt majowych. 11 maja uroczystości ale lunii mai. În ziua de 11 mai festivităţile au început rozpoczęła Msza św. odprawiona przez J.E. Aurela cu Sf. Liturghie celebrată de Excelenţa Sa Aurel Percă Percă – biskupa pomocniczego diecezji Jassy w kościele – episcop auxiliar al diecezei de Iaşi în biserica cu e 38 e Polonus 5 / 2014

hramul Sf. Ioan Paul al II-lea în Poiana Micului, după care la Casa Polonă a avut loc partea oficial-artistică. Cu acest prilej, la invitaţia preşedintelui Uniunii Polonezilor din România a sosit, în aceste zile, în vizită oficială în România, delegaţia Grupului Parlamentar Polono-Român a Seimului R.P. condusă de deputata Jadwiga Zakrzewska însoţită de deputaţii Renata Butryn, Bożena Sławiak şi Dariusz Seliga. La sărbătoare a luat parte şi Grzegorz Cyganowski care îndeplineşte obligaţiile Consulului R.P. la Bucureşti, primarul comunei Mănăstirea Humorului Constantin pw. Jana Pawła II w Pojanie Mikuli, po której w Domu Moldovan, inspectorul pentru problemele minorităţilor Polskim odbyła się częśc oficjalno-artystyczna. naţionale Cristina Albu precum şi numeroşi locuitori Z tej okazji na zaproszenie prezesa Związku din Poiana Micului, Soloneţu Nou, Pleşa, Cacica, Polaków w Rumunii Gerwazego Longhera przybyła Păltinoasa, Suceava, Siret, Moara ş.a. Toţi au przebywająca w tych dniach z oficjalną wizytą urmărit cu plăcere programul artistic dedicat Zilei w Rumunii delegacja Polsko-Rumuńskiej Grupy Drapelului, Zilei Diasporei Poloneze şi a Polonezilor Parlamentarnej Sejmu RP pod przewodnictwem poseł din Străinătate precum şi Constituţiei din 3 Mai Jadwigi Zakrzewskiej, której towarzyszyli posło- pregătit de copiii de la Şcoala şi Grădiniţa „Krystyna wie: Renata Butryn, Bożena Sławiak i Dariusz Seliga. Bochenek” din Poiana Micului precum şi evoluţia W obchodach wzięli udział także: pełniący obowiązki Ansamblului Muntenilor din Czadca „Mała Pojana”. Konsula RP w Bukareszcie Grzegorz Cyganowski, wójt Nu au lipsit numeroase cuvinte de simpatie şi apreciere gminy Mănăstirea Humorului Constantin Moldovan, din partea oaspeţilor. Deputata Jadwiga Zakrzewska inspektor do spraw mniejszości narodowych w kura- ne-a amintit semnificaţia sărbătorilor pentru care torium szkolnym Cristina Albu oraz licznie zebrani ne-am întâlnit în această zi şi şi-a exprimat părerea mieszkańcy Pojany Mikuli, Nowego Sołońca, Pleszy, spunând „Festivităţile lunii mai la care avem astăzi Kaczyki, Păltinoasy, Suczawy, Siretu, Moary i innych. prilejul de a participa sunt una din dovezile că Uniunea Wszyscy z wielką przyjemnością wysłuchali activează puternic în prezent. Pentru angajare, pasiune i obejrzeli program artystyczny nawiązujący do şi strădanii îndelungate în scopul conservării identităţii Dnia Flagi, Dnia Polonii i Polaków za Granicą oraz naţionale în rândul comunităţii poloneze din România Konstytucji 3 Maja przygotowany przez dzieci ze vă rog să primiţi de la mine şi, prin intermediul meu, de Szkoły i Przedszkola im. Krystyny Bochenek w Poja- la parlamentarii Seimului Republicii Polone prezenţi nie Mikuli oraz występ Zespołu Górali Czadeckich astăzi aici împreună cu mine expresia unui profund „Mała Pojana”. Nie zabrakło również wielu słów sympatii respect. Totodată doresc să adresez tuturor membrilor i uznania ze strony gości. Poseł Jadwiga Zakrzewska Uniunii Polonezilor din România urări de viitoare activitate statutară. Iar în viaţa personală vă urez sănătate, succese şi se- nin în suflete”. Grzegorz Cyganowski, care îndeplineşte obligaţiile Consulu- lui R.P. la Bucureşti, în câteva fraze, a amintit cele mai importante aniversări pentru Polonia „anul curent este bogat în aniversări importante pentru noi toţi. Se împlinesc douăzeci de ani de la schimbările democratice încununate cu primele alegeri parlamentare libere. Următorul moment central a fost intrarea Poloniei în NATO. În urmă cu cincisprezece ani am devenit membrii Organizaţiei Tratatului Nordatlantic e 39 e Polonus 5 / 2014 przypomniała nam znaczenie świąt, dla których tego dnia się spotkaliśmy oraz przekazała obecnym swoje wyrazy uznania, mówiąc: „Majowe uroczystości, w których mamy dziś przyjemność uczestniczyć są jednym z wielu dowodów na to, jak prężnie działa obecnie Związek. Za zaangażowanie, pasję i wieloletnie starania o zachowanie narodowej tożsamości wśród Polonii rumuńskiej proszę przyjąć ode mnie oraz, za moim pośrednictwem, od parlamentarzystów Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej obecnych tu dziś wraz ze mną, wyrazy głębokiego szacunku. Jednocześnie pragnę złożyć wszystkim członkom Związku Polaków w Rumunii życzenia dalszej działalności statutowej. W życiu osobistym zaś życzę zdrowia, wszelkiego powodzenia oraz pogody ducha”. Grzegorz Cyganowski w kilku zdaniach przypomniał o ważnych rocznicach dla Polski: „Bieżący rok obfituje w jakże istotne dla nas wszystkich rocznice. Mija dwadzieścia lat od demokratycznych przemian, które zwieńczyły pierwsze wolne wybory parlamentarne. Kolejnym kluczowym momentem było przystąpienie Polski do NATO. Piętnaście lat temu staliśmy się członkiem obţinând garanţia stabilităţii şi posibilitatea de a con- Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego, zyskując tribui la siguranţa mondială. A treia aniversare este gwaranję stabilności i możliwość współtworzenia intrarea Poloniei în Uniunea Europeană. La 1 mai 2004 bezpieczeństwa światowego. Trzecia rocznica to wejście am devenit membrii cu drepturi depline ai familiei Polski do Unii Europejskiej. 1 Maja 2004 roku staliśmy europene şi, de zece ani, construim cu succes poziţia się pełnoprawnym członkiem europejskiej rodziny i od noastră politică şi economică. Dar date importante nu dziesięciu lat z powodzeniem budujemy swoją pozycję, sunt doar din istoria mai nouă. Se împlinesc 100 de ani zarówno polityczną, jak i ekonomiczną. Ale ważne de la izbucnirea I-lui război mondial care a adus atât daty to nie tylko historia najnowsza. Mija 100 lat od Poloniei cât şi României libertatea. Se împlinesc 75 de wybuchu I wojny światowej, która i Polsce i Rumunii ani de la izbucnirea următorului război. În anul 1939

przyniosła wolność. Upływa 75 lat od wybuchu kolejnej valul de refugiaţi polonezi a trecut graniţa comună de wojny. Od roku 1939, kiedy fala polskich uchodźców przelała się przez wspólną wówczas granicę i spotkała atunci şi a întâlnit ospitalitatea şi sprijinul României”. się z gościnnością i wsparciem Rumunii”. Głos zabrali Au luat cuvântul şi Excelenţa Sa Aurel Percă şi primarul także: J.E. Aurel Percă oraz wójt gminy Mănăstirea comunei Mănăstirea Humorului Constantin Moldovan Humorului Constantin Moldovan, od których jak de la care, ca de obicei, am auzit multe cuvinte calde la zwykle usłyszeliśmy wiele miłych słów dotyczacych adresa polonezilor care trăiesc în România. Festivităţile Polaków żyjących w Rumunii. Uroczystości były au prilejuit încă o întâlnire a comunităţilor poloneze okazją do kolejnego spotkania środowisk polonijnych şi s-au încheiat cu picnic şi petrecere comună. i zakończyły się piknikiem i wspólną zabawą. Tekst i zdjęcia: Iwona Olszewska-Marculeac Trad. St. Iachimovschi e 40 e Polonus 5 / 2014

Zgromadziliśmy się 10 maja w naszym kościele pod wezwaniem nowego, ogłoszonego 27 kwietnia przez papieża Franciszka, świętego Jana Pawła II, aby podziękować Bogu za ten wielki dar, że możemy obserwować, jak na naszych oczach tworzy się historia. Jan Paweł II był nam współczesny, byliśmy świadkami jego życia w świętości, które, jak widać, możliwe jest w naszych czasach.

Ne-am adunat în biserica noastră închinată noului sfânt înscris în calendar de Papa Francisc la 27 aprilie, sfântul Ioan Paul al II-lea, pentru a-i aduce mulţumire lui Dumnezeu pentru acest mare har că vedem cum istoria se scrie sub ochii noştri. Ioan Paul al II-lea ne-a fost contemporan şi am fost martorii vieţii sfinte pe care a trăit-o şi care, iată, este posibilă şi în zilele nostre. Am celebrat apoi pe plan socio-politic, dar tot în casa Domnului, şi Ziua Constituţiei Poloniei, precum Świętowaliśmy też, również w domu Bożym, şi Ziua Diasporei Poloneze. polskie święto narodowe – Konstytucji 3 Maja oraz Au fost alături de noi Preasfinţitul nostru, Dzień Polonii i Polaków za Granicą. Aurel Percă, episcopul auxiliar de Iaşi, preoţi oaspeţi Towarzyszył nam w uroczystościach prze- din Polonia şi din comunităţile noastre din Bucovina wielebny Aurel Percă, biskup pomocniczy diecezji şi din Dieceza de Iaşi, au fost alături de noi ascultătorii Jassy, byli z nami księża z Polski i z naszych bu- postului Radio Maria şi totodată 262 de vizitatori unici kowińskich parafii, a także słuchacze Radia Maryja i 262 pe pagina de internet a parohiei care a transmis in direct użytkowników strony internetowej parafii, która evenimentul. transmitowała uroczystości na żywo. Am înălţat totodată rugăciunea noastră către Zanosiliśmy swoje modlitwy do Boga za wsta- Dumnezeu prin mijlocirea Sf. Ioan Paul al II-lea pen- wiennictwem św. Jana Pawła II o pokój na świe- cie, a zwłaszcza na sąsiedniej Ukrainie. Dziękujemy Bogu za ten wspaniały dzień, za tę mszę dziękczynną w intencji kano-nizacji patrona naszego kościoła – św. Jana Pawła II, a także święta Konstytucji 3 Maja oraz Dnia Polonii i Po- laków za Granicą. Po mszy przewielebny biskup Aurel Percă poświęcił pomnik, który stanął na pla- cu przed kościołem, przedsta- wiający życie papieża Jana Pawła II i Jego związki z Ru- munią i Pojaną Mikuli. Jego autorem jest Bolek Majerik z Pleszy. e 41 e Polonus 5 / 2014 tru pace în lume şi în special în ţara vecină Ucraina. Mulțumim lui Dumnezeu pentru această zi minunată în care am celebrat Sf. Liturghie de mulțumire pentru canonizarea patronului bisericii noastre, Sfântul Ioan Paul al II-lea și Ziua Constituției Poloniei, precum şi Ziua Diasporei Poloneze. Imediat după binecuvântare Preasfinţitul Aurel Percă a binecu- vântat monumentul în curtea bisericii şi care am dorit să reprezinte viaţa papei Ioan Paul al II-lea şi legătura Sa cu România şi Poiana Micului. Autorul monumentului este Bolek Majerik din Pleşa Dziękuję wszystkim przybyłym na nasze Vă mulţumesc tuturor pentru prezenţa la dubla podwójne uroczystości. Dziękuję także parafianom noastră sărbătoare. Şi mulţumesc credincioşilor din z Pojany Mikuli – dzieciom, młodzieży i dorosłym za Poiana Micului copii, tineri şi adulţi pentru că poartă to, że wierni są swojemu odświętnemu strojowi, że straiele de sărbătoare, că vorbesc şi cântă şi în polonă mówią i śpiewają i po polsku i po rumuńsku, że dbają şi în română, că au grijă de biserică şi... de Dvs., oaspe- o swój kościół i... o was, nasi drodzy goście, poprzez ţii noştri dragi prin ceea ce v-au pregătit. wszystko, co dla was przygotowali. Vă mulţumesc, Domnul să Vă binecuvânteze. Bóg zapłać, niech was Bóg błogosławi. pr. Gabriel Bucur Tłum. E. Wieruszewska-Calistru Zdjęcia: I. Olszewska-Marculeac Întâlnirea Diecezană Diecezjalne Spotkanie a Acţiunii Catolice a Adulţilor Akcji Katolickiej dla Dorosłych

Sâmbătă, 24 mai în biserica noastră din Poiana W sobotę, 24 maja, w kościele pw. św. Jana Micului închinată Sf. Ioan Paul al II-lea, a avut loc Pawła II w Pojanie Mikuli odbyło się Diecezjalne Întâlnirea Diecezană a Acţiunii Catolice a Adulţilor Spotkanie Akcji Katolickiej dla Dorosłych, na które la care au participat peste 200 de membri din Dieceza przybyło ponad 200 wiernych z diecezji Jassy na noastră de Iaşi, la invitaţia membrilor Acţiunii Catolice zaproszenie członków Akcji Katolickiej dla Dorosłych a Adulţilor din comunitatea noastră. z naszej parafii. Au fost alături preoţii asistenti ai ACA, Obecni byli także księża asystenci Akcji Katolickiej dla Dorosyłch, prezeska Akcji Katolickiej președinta Acţiuniii Catolice, responsabilii zonali. i delegaci terytorialni. Tema întâlnirii a fost „Să păşim pe urmele Temat spotkania brzmiał „Kroczmy śladami sfinţilor”, având ca slogan: „Haideţi adulţilor în Poiana świętych”, a przyświecało mu hasło „Nauczmy się să învăţăm a sfinţilor taină”, momentul formativ tu, w Pojanie, tajemnicy świętych”, będące myślą prezentat de pr. Alois Moraru având în centru pe cei przewodnią kursu poprowadzonego przez ks. Aloisa patru noi sfinţi şi fericiţi ridicaţi la cinstea altarelor: Sf. Moraru, opartego na czterech postaciach świętych i bło- Ioan Paul al II-lea, Sf. Ioan al XXIII-lea, Fer. Vladimir gosławionych wyniesionych niedawno na ołtarze: Ghika şi Fer. Anton Durcovici, apoi ne-am rugat św. Jana Pawła II, św. Jana XXIII, bł. Vladimira Ghika rozariul, am celebrat Sf. Liturghie. i bł. Antona Durcovicia. Po kursie odmówiliśmy ró- Gospodinele din Poiana Micului membre ale żaniec i odprawiona została msza św. Acţiunii Catolice a Adulţilor, dar nu numai au oferit Gospodynie z Pojany Mikuli – członkinie ceva de-ale gurii tuturor participanţilor, întâlnirea Akcji Katolickiej dla Dorosłych, jak i pozostałe – încheindu-se cu un program artistic, în care ansambul przygotowały poczęstunek dla wszystkich uczestników nostru „Mała Pojana” a încântat din nou asistenţa. spotkania. Zakończył je występ naszego zespołu „Pojana Îî mulţumim lui Dumnezeu pentru aceste Mikuli”, który bardzo spodobał się publiczności. momente înălţătoare pe care ni le oferă. Dziękujmy Bogu za te wzniosłe chwile, które pr. Gabriel Bucur nam daje. Tłum. E. Wieruszewska-Calistru e 42 e Polonus 5 / 2014 Interferențe artistice bucovinene Cultura interetnică Uniunea Polonezilor din România, Departamentul pentru Relații Interetnice, Insti- tuția Prefectului Județului Suceava, Consiliul Județean Suceava și Centrul Cultural „Bucovina” au organizat, la „Casa Prieteniei” din Suceava, expoziția de artă „Interferențe etnice bucovinene”. Pentru a ce- lebra Ziua Europei, zece ar- tiști suceveni, reprezentanți ai opt etnii, au expus 50 de lucrări plastice, care reliefează specificitatea acestui meleag bucovinean, de spațiu multi-cultural și de frontieră. În urmă cu o generație, cultura minorităților ocupa un loc periferic în ansamblul cul-turilor naționale. În epoca glo-balizării, noul concept, al cul-turii interetnice, valorizează ca-racterul transgresiv al rep-rezentării artistice, privilegiază perspectiva policentrică, redefinește și resemnifică raportarea la Celălalt și situarea omului în lume. Spiritualizarea realului Carmen Schley prezintă opt lucrări inspirate din tradiția celor două comunități creștine din Bucovina, ca- tolică și ortodoxă; astfel, unele inter- pretează temele predilecte și stilul ico- nografic din pictura medievală germană (Adam și Eva, Cina cea de taină), iar altele reproduc icoane din biserica ră- săriteană (Sfântul Haralambie, Fuga în Egipt). Figurile și momentele din Istoria Sacră a Bibliei, înfățișate de tâ- năra artistă, sunt, în fond, imagini ale virtuții creștine, care a edificat valorile întregii Europe moderne. Aceeași miză, de spiritualizare a realului, dar prin surprinderea principiului vital ascuns în inima acestuia, o are pictura lui George Ostafi Ost; de aceea, tablourile expuse au, în primul rând, un caracter interogativ, iar căutarea artistului se extinde spre toate zările, din adânc și înalt, în trecut și viitor (Duhul pădurii). În mod inevitabil, el recurge la strategia esențializării unor reprezentări dinamice ale raportului dintre om, natură și cultură: aspirația spre divin (Dom), catharsisul artistic (Orgă) sau plăcerea ludică (Go Golf). Expresivitatea stilului expresionist abstract, propriu picturii lui George Ostafi OST, vine din utilizarea tehnicii mixte și a unor materiale variate (ulei, acrylic, cerneală), a căror vibrație, strălucire și consistență sunt actorii secundari ai discursului plastic. Matricea onirică Tânărul rrom Alexandru Stoica experimentează mai multe stiluri de reprezentare figurativă, iar tablourile sale se caracterizează prin simplitatea desenului și a culorii. Picturile lui întruchipează viața în ipostaze pline de o senzualitate genuină, care se confruntă cu preaplinul materiei amorfe (căldura solară, lanul unduitor, mâna ridicată cu grație). Pictorul problematizează raportul individual cu spațiul cultural în care se află, pe care și-l asumă la modul simbolic. Emoția produsă are ca surse valorificarea contrastului dintre culorile primare, roșu/ galben – albastru și viziunea onirică. Re-prezentarea istoriei monumentale Linogravurile lui Tiberiu Cosovan evocă urmele culturale ale conviețuirii româno-armene în spațiul Sucevei, veche Cetate de Scaun a Moldovei. Grafica sa nu surprinde istoria sub aspectul său particular, e 43 e Polonus 5 / 2014 individual, ci prin relațiile politice, sociale și valorile simbolice care i-au dat coerență. Reprezentarea monumentelor arhitectonice (sec. al XVI-lea - al XVII-lea și începutul sec. al XX-lea) pornește de la vechiul centru românesc (Strada Curtea Veche și Turnul Lăpușneanu) și continuă pe o axă verticală, cu mai multe turnuri medievale (Turnul Roșu Armenesc, Turnul Bisericii Sf. Cruce și Turnul Clopotniței Mănăstirii Zamca); prin aceste imagini, care reliefează legătura simbolică dintre pământ și cer, artistul su-gerează factura ideologiei ierarhice a unei întregi epoci și identifică temeiul dăinuirii istorice în atitudinea vigilentă, dorința de înălțare și comuniunea de valori. O serie paralelă de linogravuri reprezintă clădiri tipice pentru stilul de viață al acestui vechi târg de negustori (Hanul Domnesc, Imobilul de pe Strada Petru Rareș) și edificiile unui nou ev, secular, care conservă urmele trecutului (Palatul administrativ, Muzeul Bucovinei). Tehnica utilizată, sobrietatea desenului, privat de culoare, și stilizarea atitudinii contemplative denaturalizează concretul istoric, reprezentat prin esențializare. Subminarea duratei: mister și relativizare Tablourile pictorului și grafi- cianului Mihai Pînzaru-PIM reliefează o temă profundă a spiritualității românești, viața în orizontul misterului. Lumea este creație și joc divin, ale cărui reguli omul nu le stăpânește, dar, prin înțelegerea lor, poate descoperi relația de solidaritate dintre el și cosmos (Cina cea de Taină); de aceea, cele mai umile manifestări ale realității concrete capătă o demnitate simbolică, iar artistul le învăluie într-o aură plină de duioșie (Cioara, Toamnă). Mihai Pînzaru-PIM are o atitudine ludică, ironică și autoironică în interpretarea temelor grave și în relația cu receptorul; sublinierea caracterului iluzoriu și parțial al cunoașterii umane, fragmentarea, monocromia, autocitarea, umorul sunt strategii de relativizare etico- estetică a condiției limitate și efemere a omului. Integrare enciclopedică Pictura lui Iulian Dziubinski manifestă tentația integrării a două spații culturale, românesc și polonez, iar portretele și compozițiile cu natură statică comunică tensiunea și neliniștea acestui proces. Toate pânzele descriu interioare, în care se triumfă artificiul și supraabundența formelor: colțuri de cameră cu pereți de culori diferite, decupați de peisaje ce respiră în spatele ferestrelor sau pe care sunt expuse tablouri, mobile pe care sunt aranjate veșminte, flori, fructe, obiecte de artă și albume ale maeștrilor picturii românești. Aceeași tendință se manifestă în abordarea enciclopedică a cromaticii, cu aspect hibrid, stratificat ca un palimpsest, cât și în utilizarea culorilor complementare secundare, dispuse după model triadic. Pictorul construiește un univers baroc, în care reprezentarea realității coincide cu istoria reprezentării ei, prin folosirea citatelor culturale, temei atelierului de pictură și a motivului artei. Orient și Occident Călător în Orient, Vasile Siminiuc evocă rădăcinile iudeo-creștine ale civilizației europene și propune un dialog spiritual între Est și Vest. Contrastul dintre crochiurile și acuarele cu figuri umane, obiecte de ceremonial e 44 e Polonus 5 / 2014

și locuri sfinte ale religiei mozaice (Turnul lui David) și catedrala creștină înveșmântată în aur, executată în ulei, relevă două relații expresive specifice dintre om și divinitate, una – rațională, cealaltă – emoțională. Detașare critică Într-un stil sobru, ungurul Iosif Czukat comunică o melancolie interiorizată, generată de sentimentul solitudinii, prin imaginile așteptării și înghețului. Tablourile opun spațiul securizant al intimității domestice patriarhale și al pădurii, priveliștii de ansamblu asupra satului Burdujeni (de la periferia Sucevei) și a caselor vechi. În paletă, fabula opune verdelui argintat, versiunea întunecată a culorilor primare. Comunitatea românească pare amenințată de dispariția iminentă și degradare, iar privirea pare a interoga, neputincioasă, sensul acestui abandon colectiv, al renunțării la legătura cu frumusețea locului și cu tradiția, surse ale demnității umane. Emblemă Tablourile ucraineanului Ioan Bodnar transpun viziunea lirică a unui temperament ro- mantic și trăirea empatică a relației lui cu lumea, a cărei imagine este expresia unei stări de suflet; reprezentarea acestor momente de plenitudine idealizează obiectele ei, care devin părți ale unui calendar subiectiv festiv; participarea la dinamica acestuia implică topirea formelor în materia simbolică a corespondențelor cromatice (ro- șu, galben, albastru); dincolo de aluziile identitare, din planul secund al tabloului (Toamna bucovineană, Rădăuți), Ioan Bodnar reliefează, cu venerație, emblema spațiului bucovinean, pădurea de fagi. Imaginile exprimă sentimentul de bucurie, armonie și plenitudine, izvorât din conștiința apartenenței la un spațiu privilegiat de numeroasele lui deschideri. Genius loci Aceeași atitudine o exprimă sculptura în piatră și lemn a polonezului Bolek Majerik. În materia densă pe care o transfigurează, el caută legătura profundă cu geniul locului, ipostaziat de figuri sfinte și personaje din istoria românilor; această căutare o formulează artistul și în limbajul subtil al poeziei: Uneori rătăcesc / printre neamurile arborilor de fag / frații mei cu pielea atât de rară // ei nu poartă nume / dar pentru mine fiecare și-l are / și cel care a dat adăpost corbului / și cel care ascunde căprioarele // ei mă cunosc / mai bine decât oamenii / adesea merg la ei / pentru a schimba o vorbă // au niște suflete atât de libere / de multe ori le sunt oaspete / iar câteodată îmi trimit o veste / înscrisă pe propria lor piele albastră („Pădurea de fagi”, din placheta „Printre zei, copaci și oameni”, Suceava, 2002). Conf. univ. dr. Sabina Fînaru

e 45 e Polonus 5 / 2014 Bukowińskie interferencje artystyczne Kultura interetniczna

Związek Polaków w Rumunii, Departament Relacji Interetnicznych, Urząd Prefekta, Rada Województwa Suczawa oraz Centrum Kulturalne „Bukowina” zorganizowały w Domu Przyjaźni w Suczawie wystawę plastyczną „Bukowińskie interferencje etniczne”. Z okazji Dnia Europy dziesięciu suczawskich artystów, reprezentujących osiem mniejszości narodowych, wystawiło 50 prac plastycznych, prezentujących specyfikę Bukowiny – tego wielokulturowego pogranicza. Jeszcze pokolenie wstecz mniejszości narodowe zajmowały marginalne miejsce w poszczególnych kulturach narodowych. W erze globalizacji nowy koncept kultury interetnicznej docenia transgresyjny charakter wypowiedzi artystycznej, faworyzuje policentryczną perspektywę, definiuje na nowo i nadaje nowe znaczenie w odniesieniu do Innego i usytuowania człowieka w świecie. Encyklopedyczna integracja Malarstwo Iuliana Dziubinskiego jest próbą integracji dwóch przestrzeni kulturowych – rumuńskiej i polskiej, a portrety i i kompozycje z martwą naturą przekazują napięcie i niepokój tego procesu. Wszystkie płótna przedstawiają wnętrza, w których rządzi przepych i obfitość form: fragmenty pokoi z różnokolorowymi ścianami, odciętymi od pejzaży za oknem albo z zawieszonymi na nich obrazami, meble, na których rozmieszczone są ubrania, kwiaty, owoce, dzieła sztuki i albumy mistrzów rumuńskiego malarstwa. Ta sama tendencja panuje w encyklopedycznym podejściu do kolorystyki, o charakterze hybrydowym, warstwowej, jak w palimpseście, jak i w wykorzystaniu kolorów komplementarnych drugorzędnych, według zasady triady. Malarz tworzy barokowy wszechświat, w którym przedstawienie rzeczywistości pokrywa się z historią jej przedstawienia poprzez użycie cytatów z kultury, wykorzystanie tematyki atelier malarskiego i motywu sztuki. Genius loci Rzeźba w kamieniu i drewnie Polaka Bolka Majerika wyraża uczucia radości, harmonii i pełni, płynące ze świadomości przynależności do świata uprzywilejowanego posiadaniem wielu odsłon – do przestrzeni bukowińskiej. W zwartej materii, którą przeobraża, poszukuje głębokich związków z genius loci, wyobrażonych w figurach świętych i bohaterów rumuńskiej historii. Poszukiwanie to zawiera także w subtelnym języku swoich wierszy: Czasem błądzę / wśród rodziny bukowych drzew / bracia o wyjątkowej skórze // nie mają imion / ale dla mnie każdy ma / ten który przechował kruka / ten który chroni sarny // znają mnie / bardziej niż ludzie / chodzę nieraz do nich / na rozmowę // mają takie wolne dusze / tak często jestem ich gościem / a nieraz wysyłają mi wiadomość / napisaną na własnej niebieskiej korze („Bukowy las” z tomiku „Pomiędzy bogów, drzewa i ludzi”, Suceava 2002). Foto: L. Pauliuc Tłum. E. Wieruszewska-Calistru ISSN 1223-4192 Polonus Redaktor naczelny: tel/fax: 0040 (230) 520355 Stanisława Jakimowska

www.dompolski.ro Zdjęcia na okładkach: Archiwum Dom Polski; tył: dreamstime.com

e 46 e