Vertrekpunt: Speeltuin/kinderboerderij De Wandeling 11 Hazewinkel, hoek Heerbaan/Sondervick in . Veldhoven, Toterfout, (7,1 of 9,9 km) Parkeren: op de parkeerplaats bij de speeltuin (aan de Sondervick) Veldhoven is een 'stadsrandgemeente', maar ook de ‘Poort tot de Kempen’. Ons Openbaar vervoer: buslijn 403, uitstappen vertrekpunt kunnen we dan ook zo kiezen dat het mogelijk is vrijwel direct de bij halte Platanenlaan. natuur in te stappen.

De totale wandeling is 9,9 km (GPS-spoor 11b), maar u kunt ook 4 km afsnijden (GPS-spoor 11a: 7,1 km). U loopt dan vanaf het met * aangegeven punt (bij de twee prehistorische grafheuvels) naar knooppunt 59, en vervolgens naar 14 en 36 (het uitgangspunt).

Resten van hakhoutwal Grafheuvel in Molenveld desgewenst als resten van middeleeuwse Van de grafheuvels bij de buurt- beschaving worden opgevat. schappen Molenveld, Toterfout en Half- Het pad slingert door het bos. Opeens mijl dateert de oudste uit het Neolithi- een verrassing aan de linkerkant, een veld cum; de overige zijn uit de Midden- met tarwe, nog nooit zoiets in zo'n omge- Bronstijd (1600 – 1000 voor Christus). Ze ving gezien. Rechts van het pad zijn jonge werden gebruikt om crematieresten te boompjes geplant - op den duur zal de De kromme Amerikaanse eik begraven, veelal in urnen. kerk van St. Jan de Doper in aan Tussen 1948 en 1951 zijn de 34 graf- het zicht worden onttrokken. Terwijl ik de heuvels archeologisch onderzocht. Ei- Zilverbaan oversteek, werp ik een blik genlijk zijn er geen spectaculaire vond- naar rechts naar het ecoduct: de eek- sten gedaan. Zestien van de grafheuvels hoorntjes oversteekplaats. zijn gerestaureerd en daardoor nog te Bij het kruispunt (knooppunt 26) links- zien. Vanaf de ringgrafheuvel (hier ko- af. Hier staan populieren die net zomin in men wij straks nog langs) leidt een ge- deze omgeving passen als het onverzorg- markeerde route van 4,5 km langs alle de dennenbos daarna. Dan rechtdoor, de grafheuvels van Toterfout/ . Een verharde weg oversteken, de zandweg werkgroep ‘kleine landschapselementen’ blijven volgen naar knooppunt 27. De ver- van het IVN Veldhoven verwijdert ieder harde weg oversteken, vervolgens links en kort daarna naar rechts. Deze onver- Bij mijn bezoek harde weg heet de Antwerpsebaan. De aan de grafheuvels camping passeren, de weg oversteken en van Molenveld word in het bos direct naar links in vrijwel zuide- ik vergezeld door lijke richting. Na wandelknooppunt 57 be- Vingerhoedskruid komt voor op be- een tor met bruine reik ik spoedig de locatie van twee prehis- schaduwde plaatsen met losse grond, in schilden met zwarte torische grafheuvels van Molenveld (zie bossen bijvoorbeeld op plaatsen waar juist stippen. Bij thuis- kader). bomen zijn gekapt. komst blijkt deze de (* Vanaf hier kan ik 4 km afsnijden, De plant is tweejarig. Het eerste jaar onwaarschijnlijke Mierenzakkever naam maar ik ga voor de volle 10 km.) een bladrozet, in het tweede jaar komt er 'vierstippige mierenzakkever' te hebben. Na dit bezoek het pad in westelijke een bloemstengel van 30-150 cm hoog. Zijn belangstelling geldt ongetwijfeld richting volgen. Eerst is dit saai, maar het De bloembladeren hebben een soort vijf- niet de grafheuvels maar meer de pas gaat spoedig over in een aardige beuken- hoekige symmetrie. De verschillen in de uitgelopen jonge eiken en berken. laan. Als die rechtsom buigt volg ik die en kleuren van bloemen komen door de aan- kom bij knooppunt 3; daar rechtsaf. Vol- wezigheid van zowel ‘rode’ als ‘witte’ ge- Vanaf ons vertrekpunt, de parkeer- gens de kaart moet ergens in de buurt ook nen, waarbij het rode gen dominant is. plaats bij de speeltuin, lopen we even een grafheuvel te vinden zijn. Tevergeefs ‘Wit’ komt daardoor statistisch gezien langs de verharde weg richting Oerle. gezocht, maar wel een heel erg kromme maar in 25% van de gevallen voor. Het Voorbij het huis ‘de Bussels’ direct linksaf Amerikaanse eik gezien tegen een decor vingerhoedskruid is een giftige plant; vroe- en dan rechts aanhouden. Hier is een van dennenbomen. Dan maar linksaf. Hier ger werd het voor medicinale doeleinden mooi gemengd bos. De bebouwing lijkt ver bloeit een groep rood, roze en zelfs wit gebruikt, onder andere om de hartslag te weg, alleen resten van houtwallen kunnen vingerhoedskruid. verlangzamen. De nieuwe molen, Oerle Kamperfoelie

Verderop rechtsaf. Aan de linkerkant (rechtdoor naar Zandoerle kan ook). Dit van het pad ligt het hoogste punt van de toch niet missen; aan het eind van het pad omgeving. Rechts is de plaats waar, op de Araucaria Araucana is er een mooi uitzicht op Oerle. toenmalige hei, tussen 1462 en 1914 de Onderweg zie ik brem en een kool- gezamenlijke (wind)korenmolen van Zon- Araucaria Araucana) in de voortuin. De zaadveld vol bloeiende akkeronkruiden. derwijk, , Oerle en stond. vraag wat deze verdwaalde naaktzadige Vervolgens rechtsaf naar Zandoerle, de Alleen de fundamenten liggen er nog – de uit Chili zo aantrekkelijk maakt in ‘ons zandweg gaat vanzelf over in een verhar- molen is naar Oerle verplaatst. Aan het eigen Brabant’ houdt mij bezig. de weg. Aan de noordkant van het plein is einde van de zandweg linksaf en direct Lopend voorbij het sympathieke café- het Boswegje, dit in oostelijke richting daarna rechts. Aan het einde van het pad restaurant met de misleidende naam volgen. De zon gaat eindelijk schijnen, links, de Hoogeloonsedijk oversteken en ‘Bezoekerscentrum Toterfout’, tegenwoor- koekoeksbloemen bloeien, het eikenblad achter Zandoerle langs naar het gehucht dig ook wel ‘Gasterij ‘t Dorpgenot’ gehe- is nog bronsgroen. Bij het kruispunt, dit is Toterfout (knooppunt 23). ten, denk ik aan de mooie maquette van hetzelfde pad als aan het begin, linksaf. Op ongeveer 500 m in westelijke rich- de dwarsdoorsnede van een grafheuvel, Op de rotonde rechts en na de ¼ rond het ting liggen weer grafheuvels. Hier is ook die daar binnen te bewonderen is: zeker talud op naar de bosrand. Daar meteen een bijzondere ringgrafheuvel; de naam even doen. Daardoor vergeet ik bijna links het pad op en dit blijven volgen en spreekt voor zich. Vanaf dit punt is het linksvoor het zandpad op te gaan door het klaphek. Over het trottoir recht- mogelijk om via een gemarkeerde wande- door. Het is nu nauwelijks voor te stellen ling van 4,5 km (GPS-spoor: Excursie Weldra is het startpunt van de wande- dat Zandoerle (120 inwoners in 2008) Grafheuvels) alle grafheuvels van Toter- ling weer bereikt. Ik trakteer mijzelf op eens het centrum was van de streek. In fout/Halfmijl te zien. Deze extra afstand, ritjes op de kabelbaan in de speeltuin – 1355 was het een van de 44 ‘vrijheden’ maar vooral de dreigende regen, doen mij deze is overigens vrij toegankelijk. van Brabant. In die tijd was de (recht-) echter besluiten terug te gaan naar knoop- Bank van Oerle hier al gevestigd. Zon- punt 23 en vervolgens naar 24. Onderweg Ab Stevels / Cor Luijks derwijk, Veldhoven, Meerveldhoven, bij een boerderij staat een Araucaria , Blaarthem, Vessem, Wintelre, Araucana 'slangenden' (of 'apenboom', Knegsel en Oerle zelf vielen allemaal onder dit rechtsgebied. In 1560 begint de afkalving; alleen (kerk)Oerle en Meerveldhoven blijven over. Uiteindelijk overvleugelt zelfs Oerle deze Alma Mater. Wat uit de historie rest zijn de Dingbank (in feite ook een boer- derij) uit omstreeks 1600, een kapel uit 1807 (gebouwd op de plaats van de vroegere schuurkerk) en zes langgevel- boerderijen uit de 19e eeuw die alle ge- groepeerd liggen rondom het dorpsplein. Ringgrafheuvel Het antitankkanon is daar in 1944 ach- tergelaten door de Duitsers.

Grazers

Bloeiende brem Antitankgeschut in Zandoerle Koekoeksbloem