Vakblad voor Audiciens nr 2 jaargang 10 mei 2016 De Audiciens HET VAKBLAD DAT ONS VERSTERKT

4e ALV AudiNed Grote opkomst

Wat doet het auditieve brein als er geen akoestische input is? Stephen Lomber Is langdurige blootstelling aan niet- schadelijk geluid een oorzaak van Centraal Auditieve verwerkingsproblemen? Jos Eggermont

Dé Audicien? JAAR Iedere audicien is uniek! jubileum

Cliëntstatistieken geven u een voorsprong

Alleen Unitron biedt u gegevens over de ervaring van uw cliënten met hun hoortoestellen, en de statistieken om te begrijpen hoe ze die ervaring beoordelen, zodat u vol vertrouwen actie kunt ondernemen.

De gegevens als basis Log It All biedt u gegevens over de daadwerkelijke luisteromstandigheden van de cliënt waarmee u uw adviezen kunt onderbouwen.

De statistieken voor beter inzicht Cliëntenbeoordelingen geven u rechtstreeks inzicht in hoe cliënten de prestaties van hun hoortoestel ervaren, precies op het moment van de ervaring zelf.

Het vertrouwen om tot actie over te gaan De krachtige combinatie van bewijs en statistieken geef tu een totaalbeeld waarmee u uw advies kunt onderbouwen en een hoger zorgniveau kunt bieden.

+

Beste lezers,

JAAR Voor u ligt het tweede nummer 2016 van het vakblad De Audiciens. In het eerste nummer stond het ‘openingsvoor- jubileum woord’, geschreven door Ginette en Erik van Wijngaarden in 2007. Het was hun laatste De Audiciens. Na 10 fantastische jaren hebben zij het stokje overgedragen aan AudiNed. Daar zijn wij enorm trots op! Wij bedanken hen enorm voor het in ons gestelde VOORWOORD vertrouwen dit vakblad voort te mogen zetten. INHOUD Dit tweede nummer neemt ons mee op een reis over grenzen; een reis die een mooie diversiteit beschrijft in het landschap van hoorrevalidatie. We gaan met Noor Bremmers naar China waar zij collega’s heeft begeleid, we lezen over Helen Tilmanns die haar werkterrein uitbreidt naar de optiek, Edwin Scholten die als zelfstandig audicien 4 4e ALV AudiNed zijn eigen grenzen kan opzoeken en meer. Maar ook wordt binnen het vakgebied grote opkomst steeds meer duidelijk dat grenzen niet gesloten mogen blijven. De jaarlijkse Academy Research Conference (ARC) van de AAA stelt dat begrip van het belang van horen AudiologyNOW! buíten de directe audiologische grenzen steeds noodzakelijker is om zowel functie als 8 dysfunctie van het totale auditieve systeem te begrijpen. We zijn dan ook erg blij met 28e AAA, Phoenix Arizona de bijdragen van prof. Eggermont en Prof. Lomber.

10 Auditory cortex plasticity Audicien is een vak dat raakvlakken heeft met de akoepedie, met het werk van de following hearing loss audiologie-assistent en de logopedist. Christianne was bij de Dag der Akoepedie en Stephen G. Lombern geeft aan dat de grenzen tussen de vakgebieden in elkaar overvloeien. Het inhoude- lijk verslag van deze dag verschijnt in het derde nummer van De Audiciens.

13 Long term non-traumatic Ook ontbreken de columns niet! De vaste column van Paul Valk die deze keer met noise exposure: a cause of CAPD ‘Truus’ op stap is, zegt weer meer over ons vak dan zich in eerste instantie laat Jos. J. Eggermont aanzien. Lees het met een glimlach! In dit nummer de laatste column van Hans van Pagée (GAIN). Hij heeft de pensioengerechtigde leeftijd bereikt en om daar ten volle 16 Casus: Aan het werk in China van te kunnen genieten neemt hij ook afscheid als vaste columnist van de Audiciens. Wij danken hem voor alle bijdragen! Noor Bremmers We openen met een verslag van de vierde jaarvergadering van AudiNed. Vakblad 18 Hearables De Audiciens, óns vakblad, biedt ons de kans de beste plek voor onszelf op te eisen. Een groeiende trend! Naast de gebruikelijke vergaderonderdelen hebben de afgevaardigden een presentatie gehouden over hun werk voor AudiNed. Het geeft een mooi overzicht waar AudiNed 20 Zorgverzekeraars moeten steeds zichtbaarder wordt en meepraat over de vakinhoudelijke zijde van de audicien. NUTS-bedrijven zijn Ik wens u veel leesplezier en inspiratie. Guus Schrijvers Stephanie Hoogstede-Falke, voorzitter AudiNed. 22 ListenUp! First European Hearing NB. Hebt u een mooi verhaal, kent u een collega die een bijzonder verhaal te vertel- Conservation Conference len heeft? Laat het ons weten! Mail naar [email protected] of [email protected] Beste Hans, 23 Dé Audicien? Iedere audicien is uniek! Heel hartelijk dank voor je betrokkenheid bij De Audiciens. Met kritische noten, on- dersteunende acties en het hart op de tong heb je jarenlang als voorzitter van GAIN 27 Dag der Akoepedie aan audiciens laten weten wat zich afspeelt achter de schermen van de industrie. Het is ontegenzeggelijk een bewogen tijd geweest. Nu je met pensioen gaat kun je wie is die akoepedist? naar believen e.e.a. achter je laten en (ruime) afstand nemen. Geniet daar van! We wensen je alle goeds. 29 Noem differentiatie in de hoorzorg geen tweedeling Redactie De Audiciens. Remko Berkel 30 Van de redactie Helen Tilmanns stelt zich voor 31 Columm Paul Valk Truus 4 10 32 RUIS 2016 Hét grote jaarlijkse congres voor audiciens 33 Column Hans van Pagée U krijgt het hoortoestel dat bij u past 34 Agenda en Colofon 13 16 mei 2016 De Audiciens het vakblad dat ons versterkt 3 JAAR

jubileum

4E ALV AUDINED

Met een grotere opkomst dan Het ledenbestand is stabiel; AudiNed verte- een probleem opgelost. Het lidmaatschap is genwoordigd bijna 500 audiciens. Het is op- ook voor 2016 vastgesteld op € 30,00. Wat verwacht werd op 16 maart j.l. de vallend dat verloop vooral wordt veroorzaakt krijgt u daarvoor? Steeds meer, maar vooral Algemene Ledenvergadering een doordat audiciens wisselen van werkgever, inspraak! omdat bedrijven worden overgenomen of bijeenkomst waar spijkers met omdat audiciens buiten de branche gaan Het Hoorprotocol is de rode draad in het be- werken. Het is voor communicatie en bereik- staan van AudiNed. Input vanaf de werkvloer koppen konden worden gesla- baarheid belangrijk dat lidmaatschap van de is belangrijk om beslissingen te onder- gen. Ook gaven de verschillende vakvereniging gebeurt op persoonlijke titel. bouwen of te weerleggen en een werkbare Bij gebruik van werkadressen is er een pro- situatie te behouden voor de audicien. De afgevaardigden een presentatie bleem met het toezenden van Nieuwsbrie- audicien in Nederland is een goed opgeleide over hun activiteiten binnen o.a. ven, het vakblad De Audiciens - en facturen! vakman of vakvrouw en het moet worden Lid worden van AudiNed is niet vrijblijvend. voorkomen dat opgebouwde kennis en StAr, AuDidakt en NOAH. Inschrijving betekent óók een (voor de belas- kunde verdwijnt. ting aftrekbare) betalingsverplichting. Nog AudiNed levert de nodige input als gespreks- steeds zijn er leden die geen factuur hebben partner van alle belangrijke stakeholders. ontvangen over voorbije jaren door verkeer- Dat doen bestuur en afgevaardigden geheel de adressering omdat wijzigingen in werk- op vrijwillige -onbezoldigde- basis. AudiNed en/of privéadres niet zijn doorgegeven. Dat neemt bewust niet aan álle werkgroepen levert problemen op met de begroting die is deel om te voorkomen dat we een handteke- afgestemd op de bescheiden contributiebij- ning moeten zetten onder stukken die wrin- drage van € 30,00 per jaar. AudiNed heeft gen met hetgeen waar AudiNed voor staat. deze financiële middelen nodig om slag- Wel onderhouden we ook met deze groepen vaardig te kunnen zijn, maar ook om een communicatie. Het belang van de audicien secretariaat te voeren en een website in de op de werkvloer staat altijd voorop, het be- lucht te houden. lang van álle audiciens op iédere werkvloer! Met een account op de nieuwe website De leden vertegenwoordigen een brede mix, kan iedereen zelfstandig eigen gegevens maar nog niet breed genoeg! AudiNed wil wijzigen. Daarmee, en met goede bereik- inspireren, het vak van triage-audicien bewa- baarheid van het secretariaat, is hopelijk ken en audiciens in alle geledingen een stem 4 4e ALV AudiNed

geven. Via AudiNed hééft iedere audicien Naast het vakblad heeft Audined ook afge- een stem, we kunnen elkaar versterken. Hoe vaardigden in een groter netwerk. Doordat AuDidakt meer audiciens zich aansluiten, hoe sterker iedereen naast de vrijwillige taken voor Ria Harks is afgevaardigde voor AudiNed het geluid! AudiNed eigen werkzaamheden heeft, is het in het bestuur van AuDidakt waarin zij vice- niet altijd mogelijk á la minute slagvaardig voorzitter is. Voorzitter Funs Janssen verte- De start van Audined in 2012 was een te reageren. Om het netwerk verder uit te genwoordigt de audicienbedrijven, expertise roerige periode. Dat is een van de oorzaken breiden zoeken we daarom ook commis- voor na- en bijscholing vanuit het onderwijs waarom het fundament van de vereniging sieleden die regionaal wat willen doen en wordt ingebracht door Co Bliekendaal (Da veel tijd nodig heeft gehad om uit te harden. ondersteuning kunnen bieden, bijvoorbeeld Vinci College) en het bestuur wordt on- Met een goedlopend secretariaat, een met lokale audicien-KNO-refereeravonden dersteund door een secretariaat dat wordt nieuwe website, een Facebookpagina, regel- waarvoor de plannen klaar liggen. bemand door Dorothé van den Aker. matige Nieuwsbrieven én zeer recent met Bestuursleden realiseren zich goed dat Au- een “eigen” vakblad zijn we inmiddels een Didakt los van de eigen functie in de eigen heel eind op de goede weg. AudiNed neemt Samenstelling Bestuur: organisatie vooral objectief moet kijken naar vakblad De Audiciens over van eigenaars en Stéphanie Hoogstede (voorzitter), kwaliteit van scholing. Het gaat om het ont- oprichters Erik en Ginette van Wijngaarden. Bennie Seegers (vice-voorzitter), wikkelen van een lange termijn visie terwijl Edwin Scholten verlaat het bestuur maar Adriaan Wolter (secretaris), ook adequaat ingesprongen moet worden gaat een bijdrage leveren aan het vakblad. Art van Onselen (penningmeester), op actuele veranderingen in de branche. Ria De redactie moet in een nieuwe samenstel- René Groen, Hessel van Twist en Martine geeft aan dat er in korte tijd veel is gebeurd ling het blad vorm gaan geven. Het vakblad van de Moesdijk. en dat er nog veel meer op stapel staat! is een nieuwe pijler van AudiNed die ook Het doel van AuDidakt is het bevorderen mankracht vraagt. Christianne Nijzink blijft van kwaliteit en doelmatigheid, professio- als redacteur/tekstschrijver actief, Hes- nele en maatschappelijke erkenning van het sel van Twist gaat zich bezighouden met vak. Accreditatiepunten vergaren als motiva- advertentiewerving en Helen Tilmanns tie voor het bijwonen van na- en bijscholing beoordeelt (vakinhoudelijke) verslagen moet worden omgezet naar het vergaren en bijdragen. Het blad wordt voortgezet van kennis en diepgang in het vak. Enige zoals bedoeld: zonder winstoogmerk en nuance is wel op zijn plaats. Er zijn ook gratis verspreid onder leden van AudiNed zeker audiciens die graag modules volgen en abonnees uit het audiologisch vakge- om meer te leren binnen hun vakgebied. bied en aanpalende terreinen. Doel blijft Dat betekent voor AuDidakt zoeken naar om audiciens breed en onafhankelijk te vernieuwing, naar uitdagingen, naar gren- infomeren over al hetgeen zich afspeelt op zen en nieuwe ontwikkelingen en moderne en rond ons vakgebied d.m.v. vakinhoude- leervormen. Bijvoorbeeld e-learning biedt lijke verslagen van congressen en seminars, mogelijkheden om vanuit huis en met lage technologische innovaties, wetenschap- kosten optimaal kennis te verspreiden. pelijke ontwikkelingen, casuïstiek, wet- en Met veel dank en een bos bloemen neemt de regelgeving enz.. Dat is mogelijk door onze vergadering afscheid van penningmeester Erik AuDidakt is vooral benieuwd naar de adverteerders. van Wijngaarden. Foto onder: nieuw bestuurs- verwachtingen vanuit het veld met betrek- lid Martine van de Moesdijk. king tot scholing; wat willen audiciens en waarom? Er wordt kritisch gekeken of plannen voldoende grondslag hebben voor uitvoering, zeker als het gaat om verplichte na- of bijscholing. AuDidakt houdt de regie over het scholingsaanbod, ook via StAr, en kijkt kritisch naar de toekenning van accre- ditatiepunten voor scholing en de totstand- koming daarvan. Het hoe en waarom van accreditatie moet transparant en inzichtelijk zijn voor alle partijen. Momenteel wordt een scholingscommissie geactiveerd die bestaat uit diverse geledin- gen van het vakgebied. Deze commissie moet vanuit het veld scholingsvoorstel- len onderzoeken op doelmatigheid en het mei 2016 De Audiciens het vakblad dat ons versterkt 5 JAAR

jubileum

volgende congres inhoudelijk invullen. Ook de loep worden genomen. “Het is goed voor Met een onafhankelijke voorzitter en verte- hierin is AudiNed vertegenwoordigd. de verstandhouding en je leert wat”, aldus genwoordigers voor KNO, KKAu, vakvereni- Op de website www.AuDidakt.nl staan René. Er wordt gewerkt aan een basispro- ging AudiNed en brancheorganisaties geeft voorbeelden van scholingsonderwerpen die gramma dat lokaal kan worden aangeboden het bestuur vorm aan StAr. vanuit het veld kunnen worden aangevuld. als ‘starthulp’. Het doel is te komen tot een Het streven is om ook cliënten te laten Bezoekers van seminars laten vooral weten betere beslissing van pluis/niet pluis door aansluiten via een vertegenwoordiging van wat ze niet leuk of leerzaam hebben gevon- de audicien. Het helpt als er voorbeelden patiëntenorganisaties. Hoormij vertegen- den. AuDiakt zoekt juist naar wat wél nodig, gegeven worden en gewerkt kan worden in woordigt slechts een klein en zeer specifiek interessant en wetenswaardig is. Geef on- een kleine groep waar eigen casuïstiek kan deel van de slechthorenden in Nederland derwerpen door via de site, of via AudiNed. worden ingebracht, waar ondersteuning waardoor wellicht een organisatie als de geboden wordt en begrip wordt gekweekt Ouderenbond een betere afspiegeling biedt AuDidakt organiseert het grote jaarlijkse voor elkaars situatie. Iedereen die een idee van de werkvloer van de audicien. audicienscongres 2016 op 28 en 30 mei in heeft en/of een KNO-arts of ziekenhuis wil ’t Spant! te Bussum. Het thema is ‘RUIS’. benaderen kan zich melden bij AudiNed Meer informatie en inschrijven: via ([email protected].) StAr 2.0 omvat een 7-puntenplan dat het www.audidakt.nl of via de link op de verschil moet maken door: Homepage van www.audined.com. - een objectieve en onafhankelijke struc- StAr tuur en werkwijze In het bestuur van StAr wordt AudiNed - focus op de consument aangaande Refereeravond vertegenwoordigd door Conny Polleunis die verwachtingen en garanties René Groen en Leon Slot werken aan een daarbij de statuten en uitgangspunten van - optimale hoorzorg binnen de gegeven format voor lokale audicien-KNO refereer- AudiNed in het achterhoofd houdt. Kwaliteit omstandigheden avonden. René geeft aan dat dit een beetje staat centraal met vakmanschap en klant- - meer te zijn dan een protocol: de goede in het verlengde ligt van de triage-cursussen tevredenheid. dingen doen en de dingen goed doen omdat ook uit de praktijk blijkt dat otosco- Bij StAr is het afgelopen jaar veel veranderd. - resultaatindicatoren als tevreden klanten pie nog niet voor iedereen ‘zo makkelijk Een kleiner maar slagvaardig bestuur, door- en inzichtelijk, naar objectieve maatsta- is’ als het gaat om het beoordelen van tastend en met een evenwichtige vertegen- ven gemeten optimale revalidatie grensgevallen. Lokaal, en in samenwerking woordiging van diverse groepen waarvan - scherpe en rechtvaardige beoordelingen met de KNO-artsen waarmee (al) wordt sa- de leden onafhankelijk kunnen oordelen, (inzetten risicomanagement) mengewerkt kan otoscopie nog eens onder affiniteit hebben met kwaliteit en hoorzorg. - het kaf van het koren te scheiden. 6 4e ALV AudiNed

name als geopperde ideeën niet of moeilijk uitvoerbaar zijn in de praktijk. Hij is het roe- rend eens met een uitspraak van Mariëtte Patijn, bestuurslid en cao-coördinator van vakbond FNV: “Werk is niet gratis. Werk kost geld”. Het aantal uren dat de audicien tot zijn beschikking krijgt voor onderzoek, aanpassing en nazorg wordt té weinig gekoppeld aan financiële consequenties. Als vergoedingen stelselmatig omlaag gaan, is het eisen van kwaliteitsbehoud niet reëel. Kwaliteit is een lastig begrip. Er wordt op allerlei manieren onderzoek naar gedaan en NOAH gebruikt resultaten in de besluitvor- ming. Vooral Hoormij heeft een zeer zwaar- wegende stem binnen NOAH. Hoormij vertegenwoordigt echter niet de gemiddelde consument en stelt wel de hoogste eisen. Adriaan heeft becijferd dat audiciens weinig in de melk te brokkelen hebben als het gaat om uitzetten van beleid, terwijl zij jaarlijks 300.000 hoortoestellen door hun handen laten gaan. Dat is ruimschoots meer dan welke andere belanghebbende ook! De AudiNed-zetel binnen NOAH is dus zeer waardevol om ook vanuit het werkveld input Voor AudiNed is het belangrijk dat ook knelpunten en zoekt verbetermogelijkheden. te leveren. binnen StAr geoordeeld wordt vanuit de ge- Ook hier telt: laat vooral van je horen!!! De dachte van de audicien op de werkvloer en Audined-afgevaardigden hebben vooraf- Iedereen is bezig met kwaliteit vanuit het zo te bepalen wat handig is, wat goed is en gaand aan de bestuursvergadering een vast bedrijf en vanuit het vak. Gewaakt moet wat niet, en wat te ver gaat. Conny; “Daarom contactmoment en kunnen dan informatie worden voor gradaties in vakinhoudelijk uit- is het heel belangrijk om te weten wat ‘de’ uitwisselen. voeringsniveau door de triage-audiciens van audicien vindt. Bedrijven zijn ingericht om Nederland als business-modellen niet meer in besturen te zitten, maar wij als vakmen- kloppen met de praktijk, er een database is sen moeten óók goed vertegenwoordigd Adriaan die niet voor iedereen toegankelijk is en ver- zijn. Wij hebben een mening en hoe breder Het Nationaal Overleg Audiologische Hulp- eiste werkzaamheden niet worden vergoed. die mening gedragen wordt hoe beter. Laat middelen (NOAH) heeft het zorgmodel voor AudiNed volgt de ontwikkelingen en zoekt AudiNed groot worden en geef mij input om slechthorenden ontwikkeld om adequate en naar het algemeen belang voor al haar door te zetten in het StAr-bestuur.” Doen! kwalitatief hoogstaande hoorzorg te kunnen leden, gedragen door zoveel mogelijk vak- waarborgen. In dit zorgmodel werd een genoten. Input over scholing, kwaliteit, on- Ook in de Raad van Advies van StAr zijn belangrijke nieuwe rol toebedeeld aan de derzoek enz. vanuit alle hoeken is welkom. groeperingen evenwichtig vertegenwoor- audicien met o.a. triage: de inschatting of AudiNed blijft in beweging. Met nieuwe digd (KKAu, KNO, vakvereniging AudiNed, een slechthorende wel of niet medisch/au- gezichten in het bestuur waait er weer een branche en vakopleiding), maar ontbreken diologische zorg nodig heeft. Het zorgmo- frisse wind. cliënten en producenten/importeurs. Voor del beoogt met behoud van kwaliteit van de AudiNed vertegenwoordigd Rudi Struijk de gehoorrevalidatie te leiden tot een efficiënte We doen ons best: voor jullie, voor het vak, zelfstandig audiciens en is Cindy Egging zorgverlening. Binnen NOAH onderzoe- voor de slechthorenden. afgevaardigde voor audiciens werkzaam ken en discussiëren vertegenwoordigers Horen is onze zorg. bij ketenbedrijven. Belangenbehartiging van patiënten, voorschrijvers, fabrikanten/ van audiciens in het algemeen, ongeacht importeurs en leveranciers hoe de doelstel- waar ze werken, blijft een aandachtspunt. lingen in de praktijk uitwerken en hoe daar Raadsleden moeten beschikken over visie en zo nodig verandering en/of verbetering in deskundigheid, oog hebben voor de grotere kan worden aangebracht. AudiNed wordt belangen en samen vorm willen geven aan in NOAH vertegenwoordigd door Adriaan StAr. De Raad adviseert bindend over nor- Wolter. men en beoordelingsmethodes, signaleert Hij is vooral toehoorder en reageert met mei 2016 De Audiciens het vakblad dat ons versterkt 7

JAAR

jubileum

Een van ‘s werelds Orna Drawas, grootste bijeenkomsten op keynote speaker. audiologisch gebied vond dit jaar plaats in Phoenix, Arizona (VS). Op de 28e conferentie van de American Academy of Audiology (April 13–16, 2016) kwamen meer dan 6000 audiologen, hoorzorgverleners en - studenten om op de hoogte te worden gebracht van de laatste ontwikkelingen op het vakgebied. Naast educatieve sessies, verschillende jaarlijkse conferenties en het netwerken met collega’s uit de gehele wereld is AUDIOLOGY de aan de conferentie gekoppelde expo met NOW! ‘het laatste op het gebied

van hoortechnologie’ een Heel veel lezingen De jaarlijkse Academy Research Conference belangrijke trekpleister. De programmacommissie heeft er alles (ARC) had als uitgangspunt dat begrip aan gedaan om dit jaar een van de besten van het belang van horen buíten de directe te laten zijn, aldus commissie voorzitter audiologische grenzen steeds noodzakelij- Joscelyn Martin, AuD: “AudiologyNOW! ker is om zowel functie als dysfunctie van 2016 moet inspireren en een zonnige het totale auditieve systeem te begrijpen. De toekomst inluiden voor ieders individuele presentaties gaven een overzicht wat aan praktijk en onze professie in het algemeen.” onderzoek en praktijk gaande is op het ge- De conferentie omvatte dit jaar ook het bied van auditieve verwerking en rehabilita- Industrie-symposium waar 3 bedrijven in tie en de vertaling hiervan naar de klinische steeds 3-uur durende sessies inzicht geven praktijk. Steve Lomber, PhD sprak op de in hun meest recente producten, diensten ARC over plasticiteit van de auditieve cortex en technologische ontwikkelingen met titels als gevolg van gehoorverlies. Gehoorverlies als “Aligning Pricing and Services with the heeft een belangrijk effect op de kwaliteit Patient Path to Purchase”, “Bringing Smart van leven van het individu. Het veroorzaakt Hearing Aids to Your Practice and Patients” sociaal isolement, beperkt mogelijkheden en “Uncovering New Realities in Hearing op de werkvloer en is een basis voor verlies and Hearing Science.” van cognitieve vaardigheden op latere leeftijd. 8 Audiology Now

Er is nog steeds weinig bekend wat er gebeurt neel op je best én succesvol als een Rock Star met het brein als gevolg van doofheid. Leerling? Dit is je toekomst! bereik je door duidelijk je primaire doelen te Dr. Lomber onderzoekt hoe de auditieve Voor de vierde keer was er voor audiologie- formuleren en vervolgens de eerste stap te cortex verandert bij horenden als gehoorver- studenten – en daaronder vallen in de VS de nemen. Orna noemt het de regel van één. lies optreedt tijdens de jeugd of in volwassen- leerling-audiciens - een Student Academy of Doe iedere dag één ding dat je dichter bij je heid. Het brein past zich aan aan veranderde Audiology Conference met onderwerpen als doel brengt. Het maakt niet uit hoe klein: een omstandigheden. Deze plasticiteit kan bij akoestisch trauma, subjectieve en objectieve telefoontje, een e-mail.. na een week heb je 5 doven zorgen dat ándere zintuigen, zoals audio-vestibulaire bevindingen bij patiën- kleine dingen gedaan, na een maand 20 en zicht en tast, gevoeliger worden. Begrip van ten met gehoorgangproblemen, zeldzame voor je het weet ben je 100 stappen dichter de natuurlijke limiet van breinplasticiteit ziektes, uitdagingen in diagnose en ma- bij je doel. draagt bij aan het ontwikkelen van methoden nagement, tinnitus assessment en casuïs- Het is belangrijk om verantwoordelijkheid te om deze beperkingen te overwinnen en o.a. tiek m.b.t. elektroakoestische stimulatie en nemen voor wat er in een dag is bereikt en leiden tot een meer succesvol gebruik van remote-microphone technologie bij kinderen. het risico te nemen nieuwe ideeën te delen, manieren om het gehoor te herstellen, zoals Voor studenten zijn er ook dagelijks Audio- ook al lijken ze een beetje vreemd. Luister cochleaire implantaten. logyNOW! workshops en sociale bijeenkom- zonder voorbehoud en met interesse, blijf sten. voeling houden met de meest belangrijke Prof. J. Eggermont sprak over langdurige doelstellingen, zorg voor kleine positieve niet-traumatische blootstelling aan lawaai veranderingen die de resultaten dramatisch als mogelijke oorzaak van CAPD (Central Generale Assemblee kunnen verbeteren en ervaar dagelijks het ge- Auditory Processing Disorder- onvermogen Keynote speaker op de Generale Assemblee voel dat je echt wat hebt bereikt! Uiteindelijk van het centraal auditieve brein om geluid te was Orna Drawas, auteur van het boek is er een grote transformatie die je wellicht verwerken). ‘Perform Like a Rock Star and Still Have zelf niet voor mogelijk had gehouden. “Feel a Eggermont: “Mensen worden toenemend Time for Lunch’. Met een BS aan Boston sense of real accomplishment every day. Be a blootgesteld aan omgevingslawaai van ver- University en een MBA aan Northeastern Rock Star!” keer, media en andere bronnen. Het geluids- University en meer dan 30 ervaring op het niveau hiervan valt lang niet altijd binnen de gebied van business en management, sales “Als we allemaal hetzelfde liedje zin- wettelijk vastgestelde grenzen. Ondanks dat en marketing vertelt Orna over haar werk als gen is het verbazingwekkend wat we het bekend is dat dit soort omgevingslawaai trainer/coach voor business professionals die stress veroorzaakt in het auditieve systeem, dagelijks wezenlijke en meetbare resultaten kunnen bereiken als groep!” wordt het over het algemeen als onschadelijk willen bereiken. Ze laat zien hoe je kunt (dit zou het motto van Audined gezien. Deze inschikkelijkheid tegenover focussen om de grootste impact te hebben kunnen zijn!) AUDIOLOGY omgevingslawaai is wellicht misplaatst: op je dagelijks werk, bedrijf en communica- zelfs zónder dat sprake is van cochleaire tie. Hoe je creatiever kunt zijn, beter kunt schade suggereren nieuwe bevindingen dat samenwerken en de sterkte van anderen kunt omgevingslawaai het gehoor progressief kan gebruiken om eigen succes te genereren: like “AudiologyNOW!, NOW! degraderen door veranderingen in de manier a Rock Star. De vraag is hòe helder je op een the unparalleled annual event in waarop geluid wordt gerepresenteerd in de podium kunt denken als je wordt overspoeld hearing health care.” volwassen auditieve cortex.” door aandacht, door luidruchtig publiek, de Van 5 – 8 april 2017 strijkt het circus neer band die begint te spelen. De sleutel tot suc- in Indianapolis, Indiana (VS). Wil je eerder In de ‘Topics in Tinnitus-lezing’ van de AAA ces is de regie, het stellen van je prioriteiten, zien wat er voor nieuws te koop is en wat de Foundation besprak Dr. Jennifer Melcher elke keer weer. Iedere betrokkene heeft een wetenschappelijke en technologische ontwik- het klinisch probleem van tinnitus. Ook hier setlist en weet exact wat de Rock Star op het kelingen zijn op ons vakgebied, bezoek dan werd ingegaan op hoe het auditieve én niet- podium wil laten zien en horen en wat nodig in oktober de EUHA* in Hannover. Ook aan auditieve brein een belangrijke rol speelt in is om hem te laten schitteren. Ook de profes- deze beurs is een congres verbonden. Er is het ontwikkelen van tinnitus en de intoleran- sional heeft dagelijks een setlist nodig om zoveel méér dan alleen een nieuw hoortoe- tie voor geluid die daarbij kan voorkomen precies te weten wat hij moet doen om zijn stel, als je maar wil (komen) luisteren! (hyperacusis). Ook oorzaken en karakteristie- belangrijkste doelen en hoogste prioriteiten ken van tinnitus en fMRI- en EEG-onderzoek te bereiken. Iedereen op een lijn: “When * Het 61e internationale Audicienscon- naar de biologische basis van tinnitus werden you’re all singing to the same tune, you’ll be gres EUHA (Europäische Union der behandeld in haar lezing “Causes, Characte- amazed what results you get as a group, as a Hörgeräteakustiker) wordt gehouden van ristics, and Biologic Bases”. team, as an organisation!” 19-21 oktober 2016 in de Deutsche Messe te Het zijn kleine veranderingen die een grote Hannover. Lezingen die zijn gehouden op het Samenvattingen van de presentaties van prof. impact kunnen hebben op je professionele internationale audicienscongres in 2014 en J. Eggermont en prof. S. Lomber staan elders succes. De professional moet net als een ster 2015 zijn nu beschikbaar op DVD (original- in dit blad. overal vol zelfvertrouwen binnenstappen, we- language versions) via de EUHA-website voor tend dat hij écht iets kan bijdragen. Professio- meer informatie.

mei 2016 De Audiciens het vakblad dat ons versterkt 9 JAAR jubileum Onderzoek Surfer’s ear

Stephen G. Lomber

AUDITORY CORTEX PLASTICITY FOLLOWING HEARING LOSS of: Wat doet het AUDITIEVE BREIN als er GEEN AKOESTISCHE INPUT IS?

Een opmerkelijke eigenschap van het brein is het vermogen om te reageren op verandering. Als het brein verstoken is van input van een sensorische modaliteit, compenseert het vaak met een bovennormale prestatie in één of meer van de intacte sensorische systemen. We waren geïnteresseerd in het functioneren van de auditieve cortex als deze geen normale akoestische input ontvangt.

In deze context is verondersteld dat de cortex enige relatie onderhoudt met functies visuele capaciteiten aan het licht gebracht. auditieve cortex van doven kan worden ge- die in deze delen worden uitgevoerd bij (zie review van Bavelier et al., 2006). rekruteerd om visuele functies uit te voeren. horenden. Deze fundamentele vragen zijn Om dit onderwerp dieper te onderzoeken Echter, een causaal verband tussen boven- van significant klinisch belang nu herstel keken we naar de visuele capaciteiten van normale visuele prestatie en de visuele van gehoor in pre-linguaal dove kinderen congenitaal dove katten en horende katten activiteit in de gereorganiseerde auditieve mogelijk is met cochleaire implantaten. om precies die visuele functies te identifi- cortex is nooit aangetoond. Daarbij, als de ceren die worden versterkt bij vroeg-doven. auditieve cortex het daadwerkelijk mogelijk (Lomber et al., 2010). Met een batterij van maakt om de visuele mogelijkheden van Verbeterde visuele mogelijkhe- zeven visuele psycho-fysiologische taken doven te vergroten, is het onbekend of den van congenitaal doven vonden we dat congenitaal dove katten, in deze functies gelijkmatig verdeeld zijn over Studies van dove of blinde proefpersonen vergelijking met horende katten, een supe- de dove auditieve cortex, of dat specifieke rapporteren vaak toegenomen perceptuele rieure visuele lokalisatie hebben in het peri- functies onderscheidend kunnen worden capaciteiten in de resterende zintuigen. In fere veld, en lagere visuele bewegingsdetec- gelokaliseerd in bepaalde gedeelten van de vergelijking met horende proefpersonen tiedrempels. Echter, voor het merendeel van aangedane cortices heeft psycho-fysiologisch onderzoek bij de bestudeerde visuele taken was er geen Het is ook onbekend of de gereorganiseerde vroeg-dove mensen bepaalde superieure verschil in prestatie van de congenitaal dove 10 Auditory Cortex Plasticity Following Hearing Loss

katten en de horende katten. Dus, de verbe- tex van doven mogelijk wordt gerekruteerd Het belangrijkst is dat corticale deactivatie terde visuele prestatie van de dove katten om visuele functies te vervullen. (Fig. 1). heeft laten zien dat verschillende percep- was specifiek voor bepaalde visuele taken en Om deze hypothese te testen zijn delen van tuele verbeteringen afhankelijk waren van resulteerde niet in een algemene verbetering de auditieve cortex collectief en individueel specifieke en verschillende subregio’s van van de visuele functie. De voortreffelijke gedeactiveerd om zo te bepalen of specifieke de auditieve cortex. De verbeterde lokalisatie visuele functies van de congenitaal dove corticale gebieden deze versterkte visuele van visuele stimuli bij dove dieren verdween katten komen sterk overeen met de toename functies bewerkstelligen door het deactiveren van de posterieure van visuele capaciteiten zoals beschreven in Zowel bij horende als dove katten wer- auditieve cortex, terwijl de verhoogde sensi- congenitaal dove of vroeg-dove proefperso- den individueel koelende ‘cooling loops’ biliteit voor visuele beweging werd geblok- nen. (Bavelier et al., 2006; Shiell et al., 2014) geplaatst over de primaire auditieve cortex, keerd door de dorsale auditieve cortex uit te en delen van de dorsale, anterieure en pos- schakelen. Omdat bij horende dieren geen terieure auditieve cortex. De koelmethode van beide corticale gebieden invloed had De congenitaal dove kat om zenuwweefsel reversibel te deactiveren op de visuele verwerking, laten deze data De kat is een aantrekkelijk modelsysteem is een spannende, krachtige en toepasselijke niet alleen zien dat corticale reorganisatie voor dit soort onderzoek naar cerebrale techniek om cerebrale bijdragen aan gedrag voorkwam in de posterieure en dorsale netwerken in de auditieve cortex. Het is te onderzoeken (Lomber et al., 1999). auditieve cortex, maar dat de reorganisatie een vereenvoudigde en handelbare versie Algemeen gesteld veroorzaakt deze techniek ook functioneel en hoog specifiek was. Deze van de meer complexe netwerken zoals die lokale onderkoeling in een beperkt deel van observaties laten nu ook voor het eerst zien voorkomen bij apen en mensen. Katten zijn de hersenen. dat cross-modale effecten niet steeds op ideaal omdat: dezelfde manier voorkomen dwars over de 1) ze snel kunnen worden getraind om Bij de dove katten zorgde reversibele deac- dove cortex, maar voornamelijk voorkomen bepaalde complexe auditieve taken uit te tivatie van de posterieure auditieve cortex op een adaptieve manier in dié delen waar- voeren; selectief voor het verdwijnen van de supe- van de functies ook worden gerepresenteerd 2) anders dan bij de aap, is het merendeel rieure visuele lokalisatie. Dit is een intrige- in de vervangende modaliteit. van de auditieve gebieden makkelijk rende bevinding omdat bij horende katten toegankelijk omdat ze aan de oppervlaktes de posterieure auditieve cortex doorgaans Eerder nog dan ongelijkmatige verdeling van de gyri [red.: hersenwindingen] liggen betrokken is bij accurate lokalisatie van binnen de dove auditieve cortex, laten de in plaats van diep begraven in een sulcus akoestische stimuli (Lomber et al., 2008). huidige resultaten zien dat de neurale funda- [red.: groeve]; De huidige resultaten laten zien dat bij doof- menten voor verbeterde visuele functies bij 3) ze ontwikkelen zich relatief snel tot volwas- heid de posterieure auditieve cortex een rol doven is gelokaliseerd in specifieke auditieve senheid (eerder maanden dan jaren). blijft spelen in het lokaliseren van een stimu- corticale subgebieden. In toevoeging ging Volwassen congenitaal dove katten (Kral lus, al is dat eerder visueel dan akoestisch. de huidige studie een stap verder en toonde and Lomber, 2015) vertonen een Scheibe- Daarbij elimineerde reversibele deactivatie niet alleen aan dat een bepaalde versterkte type van dysplasie in het orgaan van Corti; van de dorsale auditieve cortex selectief de functie kon worden gelokaliseerd binnen de geen aanwezige haarcellen maar wel het superieure visuele bewegingsdetectie. Ook dove auditieve cortex, maar ook dat de twee spirale ganglion en de benige structuur van dit is een interessant resultaat aangezien verschillende compenserende visuele ef- de cochlea. Het centrale auditieve systeem recente studies ook al hebben aangetoond fecten konden worden gelokaliseerd in twee van de congenitaal dove kat toont te dat de dorsale auditieve cortex belangrijke gescheiden delen van de dove auditieve verwachten, door deprivatie veroorzaakte bijdragen levert aan het verwerken van cortex. veranderingen, alhoewel het centrale akoestische beweging. Dit resultaat sug- Deze resultaten laten een dubbele scheiding visuele systeem normaal lijkt in structuur gereert dat volgend op doofheid, de dorsale zien van visuele functies in de gereorgani- en functie. auditieve cortex - meer dan in het verwerken seerde auditieve cortex van de dove kat. Doofheid werd bevestigd met een standard van akoestische beweging - een rol speelt in (Fig. 1). Een dubbele scheiding wordt gezien screening methode waarbij gebruik is ge- het verwerken van visuele beweging. Alles als de ‘gouden standaard’ in neurologische maakt van Auditory Brainstem Responses. bij elkaar laten deze resultaten zien dat gedragswetenschap omdat de resultaten delen van de ‘dove’ auditieve cortex verant- laten zien dat twee corticale regio’s onafhan- woordelijk zijn in het tot stand brengen van kelijk functies/gedragingen modereren. Draagt de auditieve cortex bij versterkte visuele capaciteiten bij congeni- tot verbeterd zicht bij doven? taal doven en dat de corticale plasticiteit bij Van hersengebieden die verband houden congenitaal dove mensen schakelt tussen Waarom begrip van het dove met superieure sensorische capaciteiten zintuiglijke rollen, en niet tussen gedragsrol- brein belangrijk is wordt verondersteld dat ze te vinden zijn in len van de auditieve cortex. Samengevat geven deze resultaten een van prikkels verstoken cerebrale cortices die De huidige data laten een causaal verband nieuw en uitgebreid inzicht in de specifieke vermoedelijk worden benut door de overge- zien tussen cross-modale plasticiteit in de veranderingen in het brein als gevolg van bleven sensorische systemen. auditieve cortex en specifieke visuele func- vroegdoofheid tot op een niveau dat in es- Vandaar de hypothese dat de auditieve cor- tionele verbeteringen bij congenitaal doven. sentie niet bereikbaar is via andere mei 2016 De Audiciens het vakblad dat ons versterkt 11 JAAR jubileum Auditory Cortex Plasticity Following Hearing Loss

methoden. (Fig. 2). Door het kenmerken van tory cortex. Nature Neuroscience 11:609-616. de delen van de auditieve cortex die gevoelig Shiell MM, Champoux F, Zatorre RJ. (2014) En- zijn voor corticale plasticiteit volgend op doof- hancement of visual motion detection thresholds heid, kunnen we wellicht het belang onthullen in early deaf people. PLoS One 9:e90498. van intrinsieke beperkingen en input vanuit de omgeving in het bepalen van corticale functionele specificiteit. Zulke informatie is Over de auteur van groot belang om het succes van sensori- Stephen G. Lomber, Ph.D. is Professor of sche implantaten bij mensen te voorspellen Physiology and Psychology aan de University en te evalueren. of Western Ontario (Canada). Daar bekleedt Met name cross-modale reorganisatie in de hij de Canada Research Chair in Brain Plasti- niet auditief geprikkelde auditieve cortex kan, city and Development. Dr. Lomber studeerde zoals aangetoond in de huidige onderzoeken, Neuroscience aan de University of Rochester het vermogen van de auditieve cortex belem- (B.Sc.) en de Boston University School of Me- meren om nieuwe auditieve input van een dicine (Ph.D.). Dr. Lomber stuurt het Cerebral cochleair implantaat te verwerken. Systems Laboratory aan (www.cerebralsys- Figuur 1 Studies suggereren dat dove proefpersonen tems.ca) en is Principal Investigator van het Een samenvattend diagram dat de dub- met de meest uitgebreide cross-modale plas- Canadian National Centre for Audiology bele scheiding van visuele functies in de ticiteit, het minst waarschijnlijk zouden pro- en het Brain and Mind Institute. Zijn lab auditieve cortex van de dove kat illustreert. fiteren van cochleaire prothesen. (Lee et al., werkt met een geïntegreerde benadering van Bilaterale deactivatie van de posterieure 2001). Daarom is meer onderzoek nodig om psychofysica, elektrofysiologische opnamen, auditieve cortex (gebied PAF), maar niet het verband tussen cross-modale plasticiteit neuro-anatomische technieken en fMRI om de dorsale auditieve cortex (gebied DZ), van de van prikkels verstoken auditieve cortex de processen in de auditieve cortex te bestu- resulteert in het verlies van versterkte en de functionele resultaten van cochleair deren. Het laboratoriumwerk spitst zich toe visuele lokalisatie in de verre periferie. implantaten dieper te bestuderen (Butler and op het onderzoeken van corticale plasticiteit Aan de andere kant, bilaterale deactivatie Lomber, 2013). in aanwezigheid en afwezigheid van akoesti- van DZ, maar niet van PAF, resulteert in sche input, en het volgen van de aanzet tot hogere bewegingsdetectiedrempels. Het auditieve verwerking door middel van cochle- onderste vak toont een lateraal zicht van referenties aire prostheses. de hersenen van de kat, waarin de locaties Bavelier D, Dye MWG, Hauser PC. (2006) Do PAF en DZ zijn opgelicht. deaf individuals see better? Trends in Cognitive Met toestemming van de auteur is dit artikel Science 10:512-518. vertaald voor De Audiciens Butler, B.E. and Lomber, S.G. (2013) Functional and structural changes throughout the auditory Figuur 2 system following congenital and early-onset Links: Bij horende proefpersonen zijn grote delen van de cerebrale cortex bestemd om deafness: implications for hearing restoration. visuele (geel) of akoestische (oranje) informatie te verwerken. Met stippellijntjes zijn de Frontiers in Systems Neuroscience 7:92. pgs. 1-17. individuele gebieden binnen de auditieve cortex aangegeven. Kral, A. and Lomber, S.G. (2015) Deaf white Midden: Lomber e.a. (2010) hypotheseerden dat bij congenitaal dove proefperso- cats. Current Biology 25: R351-353. nen toegenomen visuele capaciteiten zouden binnendringen (gele pijlen) in de dove Lee DS, Lee JS, Oh SH, et al. (2001) Cross- auditieve cortex. Rechts: inderdaad toonde hun studie aan dat specifieke delen van de modal plasticity and cochlear implants. Nature dove auditieve cortex ‘visueel’ werden en verantwoordelijk zijn voor toegenomen visuele 409:149-150. vermogens bij doven. Lomber SG, Meredith MA, Kral A. (2010) Crossmodal plasticity in specific auditory cortices underlies visual compensations in the deaf. Nature Neuroscience 13:1421-1427. Lomber SG, Payne BR, Horel JA. (1999) The cryoloop: An adaptable reversible cooling deac- tivation method for behavioral or electrophysio- logical assessment of neural function. Journal of Neuroscience Methods 86:179-194. Lomber SG, Malhotra S. (2008) Double dissoci- ation of “what” and “where” processing in audi-

12

Is langdurige blootstelling aan niet-schadelijk geluid een oorzaak van Centraal Auditieve Verwerkingsproblemen?

Bij volwassen dieren die langdurig worden blootgesteld aan geluid met een gemiddeld luidheidsniveau (<70 dB A), is een verandering in de organisatie en de response van de auditieve cortex waarneembaar, zelfs als dit LONG-TERM NON- geluid onderbroken wordt aangeboden. In geen enkel TRAUMATIC NOISE geval was er met audiometrie een gehoorverlies te EXPOSURE: meten. Dit suggereert dat blootstelling aan dit geluid, A CAUSE OF CAPD? recreatief of vanwege het werk, ten grondslag kan dat de tonotopische indeling in A1 (een liggen aan sommige vormen Bevindingen bij bepaald deel van de auditieve cortex) pasgeboren dieren verdween. Het lijkt alsof dit deel van de van Centraal Auditieve Zowel bij volwassen als bij pasgeboren hersenen van deze ratten was gedegene- Verwerkingsproblemen. dieren worden veranderingen gezien in de reerd naar een stadium vergelijkbaar met auditieve cortex na blootstelling aan een dat van vroeggeboren ratjes. toon of een ruis van gemiddelde luidheid (< 70 dB A). Blootstelling aan breedban- Stimulatie met pulserend lawaai bij dige ruis van gemiddeld niveau tijdens de pasgeboren dieren verstoort eveneens de neonatale periode van “onrijp” geboren tonotopische organisatie. Daarnaast wordt dieren1 verstoort de frequentieorganisa- de tuningcurve breder. Bij volwassen tie van de auditieve cortex. De neonatale dieren treedt deze verandering in de to- periode in het leven van deze dieren komt notopische organisatie niet op. Maar met overeen met het derde trimester (6e tot objectieve testen (gedrag bij een bepaalde 9e maand van de zwangerschap) van de stimulus) is een duidelijk effect te zien dat foetale ontwikkeling. Een periode waarin wijst op verbreding van de tuningcurve. vroeggeboren baby’s in de Neonatale Stimulatie met een toon bij pasgeboren Intensive Care worden blootgesteld aan dit dieren vergroot het gebied dat reageert op geluidsniveau. enkelvoudige frequenties tot een gebied Bij volwassen ratten die werden blootge- met de breedte van een octaaf aan beide Jos J. Eggermont* steld aan continu lawaai werd gevonden zijden. mei 2016 De Audiciens het vakblad dat ons versterkt 13 JAAR

jubileum

Of het raakt aan het gebied dat reageert grens van het frequentiespectrum. Het In dieren vonden we dat blootstelling aan op meervoudige frequentiestimulatie en vermogensspectrum van natuurlijke een stimulus van gefilterd lawaai of aan vergroot het gebied van de geluiden heeft minder sterke grenzen. Dus pieptonen van meerdere frequenties, een aanliggende frequenties. De afwijkingen het randeffect, dat waarschijnlijk leidt tot vergelijkbare onderdrukking van de neurale die bij dieren in deze kritieke periode2 zijn vergroting van de onderdrukking, zou kleiner activiteit in het A1 gebied van de auditieve veroorzaakt door pulserend lawaai of door moeten zijn bij meer realistische geluiden. cortex tussen 4 kHz en 20 kHz liet zien. Dit een toon, herstellen niet spontaan. We konden dit bevestigen met een stimulus suggereert dat een mix van tonen of lawaai Bij volwassen dieren wordt het gestimu- met meerdere frequenties waarbij de helling (dat wil zeggen een meer realistisch lawaai) leerde gebied kleiner, ongeacht of er gebruik slechts 12 dB per octaaf bedroeg. een vergelijkbaar effect zou kunnen hebben. gemaakt wordt van een banddoorlaat toon of Het effect was kwalitatief hetzelfde, maar de een lawaai stimulus. De aan dit gebied gren- achteruitgang was nu slechts 50%. Echter, zende gebieden worden juist fors groter. als gevolg van de lange herstelperiode was Toch moeten er een paar er een cumulatief effect. De minder steile voorbehouden worden gemaakt: helling aan de randen van de stimulus resul- • Het verschil met het hier uitgevoerde Bevindingen bij teerde ook in 50% minder vergroting van het onderzoek is dat de blootstelling van volwassen dieren gebied voor frequenties buiten het blootstel- de mens aan geluid minder structureel, In ons onderzoek stelden wij katten gedu- lingsgebied. meer verdeeld, is. Het is daardoor moge- rende 6 weken continu bloot aan lawaai met We vonden ook een afname in het onder- lijk gemakkelijker om er aan te wennen. een frequentiebereik van 4-20 kHz, of aan drukkingseffect, net als een afname van het • Misschien wel de belangrijkste factor zou pieptonen opgebouwd uit meerdere frequen- vergrotingseffect als de duur van de bloot- de tijdsduur van blootstelling aan het ties binnen hetzelfde frequentiebereik, met stelling werd verminderd van 24 uur per dag geluid kunnen zijn. De vermindering van een piekniveau van 64 dBA. Let op het lage naar 12 uur per dag gedurende zes weken. het effect zou wel eens meer dan teniet- geluidsniveau! Meting van de hoordrempel De zeer lange herstelperiodes (meer dan 12 gedaan kunnen worden door regelmatig met behulp van ABR met half octaaf interval- uur per dag) resulteerden echter nog steeds kortdurende blootstelling aan recreatief len toonde aan dat er geen gehoorverlies was in een groot effect na enige weken van geluid gedurende jaren of decennia, in in het gebied van 3 - 32 kHz. Hoewel het hier blootstelling. Het valt te verwachten dat een plaats van weken of maanden, zoals in gebruikte lawaai en de gebruikte pieptonen blootstelling van 8 uur per dag niet zal leiden ons laboratorium. een bijna identiek lange-termijn vermogens- tot een duidelijk kleiner effect. Als dit laatste zo is, zou de tijd voor het spectrum hebben, klinken deze geluiden Er werd ook gebruik gemaakt van fabrieksla- herstel van de veranderingen ook langer zijn verschillend. De pieptoon heeft een meer waai met een bandbreedte van 200 Hz tot dan in onze studies is waargenomen? Zou variabel korte-termijn frequentiespectrum en 16 kHz. Zoals verwacht was er in het geheel een volledig herstel zelfs wel mogelijk zijn, lager modulatiespectrum. minder onderdrukking, maar er was wel gegeven dat langer durende blootstelling Ondanks deze verschillen waren de effecten een zeer sterke vergroting van de corticale leidde tot een complete reorganisatie van de op de auditieve cortex vergelijkbaar: activiteit voor frequenties boven 16 kHz. tonotopie in het A1 gebied van de auditieve • De neurale respons van de auditieve Omdat het geluidsspectrum niet vlak was, cortex? Dit vraagt om meer onderzoek. cortex was fors verminderd naar 10 - 15% werd lokaal onderdrukking en vergroting van het niveau van voor de blootstelling. gevonden analoog aan de pieken en dalen in Kujala et al (2004) rapporteerden dat lang- • De respons een octaaf boven en een oc- het spectrum. durige blootstelling aan lawaai bij mensen taaf onder het frequentiegebied van het een blijvend effect heeft op de centraal au- aangeboden geluid was significant hoger. ditieve verwerking, wat een oorzaak kan zijn Deze verhoogde respons werd gemeten Implicaties voor de van afwijkende reacties bij testen. bij aanbieden van de pieptoon, maar volwassen mens Zij vonden bij objectieve testen en met ook in rust, als de neuronen spontaan Zou de verandering van de volwassen audi- behulp van EEG metingen dat spraakdis- signalen afvuren. tieve cortex zoals gevonden wordt bij dieren criminatie in rumoer en discriminatie van die verbleven in een akoestische omgeving3 geluiden in rumoer minder goed waren Dit suggereert een mogelijke oorzaak voor met verhoogde niveaus van lawaai of tonen, bij personen die waren blootgesteld aan tinnitus. Herstel naar een bijna normale situ- zich ook zo voordoen bij de mens die aan ge- lawaai. Dit betrof gezonde proefpersonen atie vergde meer dan drie maanden. middelde lawaainiveaus wordt blootgesteld die gedurende enkele jaren vanwege hun De gebruikte stimuli hadden een scherpe in de echte wereld? beroep waren blootgesteld aan lawaai. Bij

1 De term in het oorspronkelijke Engelstalige document is “altricial animals”. Dat is niet in twee woorden te vertalen. Het gaat hier om dieren die direct na de geboorte volledig afhankelijk zijn van de verzorging door hun ouders. Goede voorbeelden zijn pasgeboren katten of honden. Dit in tegen- stelling tot andere dieren die direct na de geboorte veel minder afhankelijk zijn van hun ouders. Voorbeelden hiervan zijn kalveren en veulens. 2 De term in het oorspronkelijke Engelstalige document is “CP animals”. CP staat voor “Critical Period”, een kritieke periode in de ontwikkeling (van de auditieve cortex in dit geval). 14

Long-term non-traumatic noise exposure

deze personen werd met audiometrie een auditieve cortex gedurende langere tijd Meer lezen normaal gehoor gevonden dat niet afweek verstoord blijven door een ononderbroken van de controlegroep die niet langdurig in blootstelling aan een stimulus met een be- lawaai had gewerkt. paald frequentiespectrum en met een gemid- Eggermont, J.J., 2014. Noise and the Deze resultaten laten zien dat langdurige deld niveau (64 dB A voor dieren, onbekend Brain. Academic Press, London blootstelling aan lawaai een langdurend bij mensen). Deze gecombineerde resultaten negatief effect heeft op centraal auditieve pleiten eveneens voor het belang van een verwerking en focus4 . Langdurige blootstel- vollediger omschrijving van de potentiele Hope, A.J., Luxon, L.M., Bamiou, D.E., ling aan lawaai hoeft dus niet direct schade risico’s van blootstelling aan geluid van een te berokkenen aan het perifere gehoor, gemiddeld niveau die niet kunnen worden 2013. Effects of chronic noise exposure on maar geeft wel meetbare veranderingen in ontdekt door de standaard audiometrie. Dit speech-in-noise perception in the presence de respons van de auditieve cortex. Voorts zou serieuze consequenties kunnen hebben had langdurige blootstelling aan lawaai een voor rumoerige woon- en werkplekken, of normal audiometry. J. Laryngol. Otol. blijvend effect op de organisatie van de her- zelfs bij niveaus die ruim liggen onder het 127, 233-238. senen wat betreft spraakverwerking en focus. niveau waarbij wettelijk gehoorbescherming Hope et al (2013) vergeleken in hun studie gebruikt moet worden. Kujala, T., Shtyrov, Y., Winkler, I., Saher, M., Tervaniemi, M., Sallinen, M., Teder- Sälejärvi, W., Alho, K., Reinikainen, K., Näätänen, R., 2004. Long-term exposure to noise impairs cortical sound processing and attention control. Psychophysiol. 41, 875-881.

Pienkowski, M., Eggermont, J.J., 2009. Long-term, partially-reversible reorganization of frequency tuning in mature cat primary auditory cortex een groep piloten van de RAF met een qua Hoewel speculatief, zijn enkele van de leeftijd vergelijkbare groep RAF kantoor- hierboven beschreven bevindingen (normale can be induced by passive exposure to personeel. De piloten hadden een slechter audiometrie, normale ABR, slecht spraak- moderate-level sounds. Hear. Res. 257, spraakverstaan in rumoer dan het kan- verstaan in stilte of in lawaai) vergelijkbaar toorpersoneel. Bij beide groepen waren de met de symptomen die worden gevonden bij 24–40. audiogrammen normaal. Deze bevinding is centraal auditieve stoornissen. daarom een aanwijzing voor een afwijking van de auditieve verwerking in het retrococh- * Prof. Emeritus of Psychology, Physiology Pienkowski, M., Munguia, R. & leaire gedeelte van het gehoorsysteem als & Pharmacology Jos J. Eggermont is Eggermont, J. J. Effects of passive, gevolg van lawaai. Audiometrie, maar ook verbonden aan de Universiteit van Calgary, Canada OAE, zal waarschijnlijk deze vroege vorm moderate-level sound exposure on the van verminderde hoorcapaciteit door lawaai Om de toegankelijkheid en leesbaarheid te mature auditory cortex: spectral edges, niet kunnen ontdekken. vergroten is de oorspronkelijk aangeleverde Samenvattend laten deze dierexperimenten tekst vertaald en goedgekeurd door spectrotemporal density, and real-world en studies bij de mens zien dat verschillende J. Eggermont. (met dank aan René Groen, noise. Hear. Res. 296, 121–130. aspecten van de functie van de volwassen docent DHTA).

Zhou, X., Merzenich, M.M., 2012. 3 In het oorspronkelijke Engelstalige document wordt de term “EAE” gebruikt. Dit is een afkorting voor Enhanced Acoustic Environment”. Met enige moeite laat zich dat vertalen in: een omgeving Environmental noise exposure degrades met een verhoogd geluidsniveau. normal listening processes. Nat. 4 In het oorspronkelijke Engelstalige document wordt de term “attention control” gebruikt. Dit is het vermogen om te kunnen kiezen waar de aandacht naar toe gaat en wat wordt genegeerd. Commun. 3, 843. mei 2016 De Audiciens het vakblad dat ons versterkt 15 JAAR

jubileum

CASUS: AAN HET WERK IN CHINA

Zoals sommigen van u inmiddels weten werk ik af en toe als trainer voor Widex Denemarken. Meestal ben ik dan twee of drie dagen naar een Europese bestemming, om daar tijdens een symposium presentaties te verzorgen en audiciens of de lokale Widex-mensen te trainen in het aanpassen van onze hoortoestellen. Mijn laatste reis ging echter verder, duurde langer en had een andere inhoud… ik was anderhalve week in China en heb daar voor een Chinese audicienketen in diverse steden, onder toeziend oog van de in die zaak werkende audi- ciens, een dag hoortoestellen aangepast. En ik kan u vertellen: China is in veel opzichten een heel andere wereld.

Het niveau van de Chinese audiciens wisselt goed, ook niet voor kinderen en een CI wordt sterk. De audiciens die voor deze keten werken uitsluitend vergoed als je nog geen 7 jaar bent. zijn allemaal universitair opgeleid, voor zover ik Het komt erop neer dat een categorie 3-toestel kan inschatten ongeveer net zoals in België. Ze twee tot drie gemiddelde maandsalarissen kost. beschikken over moderne apparatuur; ze doen Veel mensen komen pas naar deze klinieken als in de winkel (die zij kliniek noemen) volledige het gehoorverlies aanzienlijk is geworden. Er diagnostiek, waaronder BERA’s, OAE’s en het wordt trouwens vaak op luide toon gepraat, ook voortraject voor een CI. En ze verkopen hoor- door mensen zonder gehoorverlies, waardoor toestellen die twee keer zo duur zijn als hier in je met een licht gehoorverlies minder proble- Nederland. Hoortoestellen worden niet ver- men ondervindt dan hier. 16 Casus: Noor Bremmers

De toestelkeuze hangt bijna omheen en begint met de audicien over de vlak verlies van 50 dB HL). En dankzij zo’n me- klant te praten, op luide toon en allemaal door ting konden we iemand met een groot discrimi- altijd af van de kosten en elkaar. In mijn geval ging dat via een tolk, een natieverlies laten zien dat zijn spraakverstaan studente audiologie die aardig Engels sprak. met hoortoestel verdubbelde ten opzichte van bovendien wordt uit dat Ik heb er een paar dagen over gedaan om haar de meting zonder hoortoestel. Toen ik tijdens zover te krijgen mijn vragen aan de klant zelf te mijn laatste Chinese werkdag een ziekenhuis oogpunt vaak gekozen voor stellen. En toen ik dat voor elkaar had bleek het in Shanghai bezocht bleek er trouwens wel niet altijd zin te hebben en kwam het antwoord degelijk een officiële test voor spraakaudiome- een monaurale aanpassing, van de familie. Het resultaat? Sommige klanten trie te zijn… voelden zich zo betutteld en zo niet begrepen ook bij een symmetrisch dat ze ervan moesten huilen. Communicatie Mijn laatste klantje in de klinieken was een met de slechthorende zelf is zó belangrijk. jongetje van 9 maanden. Hij had diverse gehoorverlies. problematiek; zag mogelijk niet goed, leek een Als ik thuis een aanpassing controleer, dan doe gehoorverlies van ongeveer 50 dB te hebben ik dat door de klant het hemd van het lijf te en had een ontwikkelingsleeftijd van hooguit Ondanks alle kennis en alle apparatuur was vragen, met een real-earmeting, maar ook met 2 maanden. Zijn ouders hadden geprobeerd – in mijn ogen – een aantal dingen voor veran- vrije veld spraak. Een target is heel erg nuttig, of hij zijn hoofdje in de richting van geluiden dering vatbaar. De toestellen worden ‘op tafel’ maar vervolgens ik wil zeker weten dat de klant draaide en dat deed hij niet. Ze waren daar erg aangepast, zonder Sensogram, zonder RECD- er ook iets mee kan. In de klinieken waar ik de ongerust over. Ik legde mijn tolk uit dat je dat of in-situmeting. In een ziekenhuis in Shanghai meeste tijd heb doorgebracht beweerde men bij een ontwikkelingsleeftijd van 2 maanden in wordt audiometrie met insert-telefoontjes ge- dat er in China geen materiaal voor spraak- principe nog niet kan verwachten. Dat stelde de daan, daar zal het verschil in overdracht van het audiometrie is. Men had daar zelf een aantal ouders wel wat gerust, maar niet helemaal. We geluid tussen audiometrie en hoortoestel niet plaatsnamen ingesproken die dan per lijst in hebben het toen gehad over de ontwikkeling zo groot zijn, maar verder is het toch een beetje volgorde varieerden. En die gebruikte men niet. van het gehoor, om vervolgens een observatie zonde – je hebt het tenslotte tot je beschikking. Juist omdat de communicatie met de klant zelf te doen met twee hoortoestellen in. Ik ben Jan door meerdere redenen lastig was, heb ik ze Brokx eeuwig dankbaar voor zijn wijze lessen Voor kinderen worden meestal maatoorstukjes wel gebruikt en het bleek heel nuttig: bij één in observatie-audiometrie. Hij heeft me onder gemaakt, voor volwassenen meestal niet, zij persoon was de versterking zover teruggezet andere geleerd dat je een verandering in de dragen hun hoortoestel met een ‘speentje’. dat hij zonder hoortoestel meer kon verstaan ademhaling van een kindje vooral heel goed En gezien de vaak forse gehoorverliezen is dan met – juist hij had een uitstekend op maat kunt voelen door je hand op de buik van het dat geen gelukkige keus; de toestellen floten gemaakt oorstuk dat het geluid dempte en kindje te leggen. En dat bleek dit keer dé graad- haast de oren uit. De Chinese collega’s hadden versterking had hij nauwelijks ( 3 of 4 dB bij een meter: zodra er een geluid was in de overigens daar iets op gevonden: zodra het speentje in stille ruimte stokte de ademhaling eventjes, de gehoorgang zat, werden de concha en het kort maar heel duidelijk, steeds weer opnieuw. begin van de gehoorgang volgespoten met afdrukmateriaal. Niet fraai, maar voor het En hoe was het verder? Ik herinner me vooral moment wel effectief. Het effect op langere hoe ontzettend aardig de mensen waren die ik termijn valt echter te bezien… Daarom heb ik heb ontmoet, echt geweldig. En ik ben blij dat veel aandacht besteed aan het belang van een ik heb gezegd dat ik vegetariër was; de kikker goed oorstukje. Niettemin heb ik de indruk dat en eendenvoetjes – compleet met zwemvliezen dit ook bij ons weleens wordt verwaarloosd. De – die ik geserveerd heb zien worden leken me meeste hoortoestellen hebben een goede anti- niet aantrekkelijk. Nasi als ontbijt is best lekker feedbackregeling en veel instelmogelijkheden, en ik kan eindelijk met stokjes eten. Maar waardoor je makkelijk een vrij open aanpas- ontbijt zonder koffie is voor mij geen optie… sing kan doen. Maar in onderzoeken lees je Ik was dolgelukkig toen ik in mijn laatste steeds vaker dat ook de beste hoortoestellen hotelkamer een Nespresso-achtig apparaat niet volledig tot hun recht komen als er geen aantrof en ontzettend teleurgesteld toen de goed oorstuk is. Sterker nog: tijdens het laatste gebruiksaanwijzing alleen in het Chinees bleek EUHA-congres waren er verschillende sprekers te zijn: Hoe maak ik koffie in 8 onbegrijpelijke die benadrukten dat diverse regelingen van stappen. Het was een vol programma: elke dag hoortoestellen het beste werken bij een zo om 8 uur weg, aanpassen, naar het station, gesloten mogelijke aanpassing. met de hoge snelheidstrein naar de volgende Terug naar China. De meeste klanten worden stad, onderweg een magnetronmaaltijd, slapen vergezeld door hun familie. Hun héle familie. en dan begon het weer opnieuw. Maar wat was De klant zelf wordt in de stoel voor het bureau het een ervaring! geduwd, de familie schaart zich er al staande mei 2016 De Audiciens het vakblad dat ons versterkt 17 JAAR

jubileum

Uit verschillende publicaties HEARABLES, in verschillende media blijken zogenaamde hearables* een groeimarkt. EEN GROEIENDE De industrie voor in- het-oor-apparaatjes die TREND! kunnen streamen vanaf Hearables zijn een belangrijke ontwikkeling George Bernard Shaw sprak ooit uit dat een smartphone of als omdat het de grens vervaagt tussen een alle beroepen een samenzwering zijn tegen versterker dienen groeit (medisch) hoorhulpmiddel en een handig leken; door een elite te creëren die uitstraalt gadget. Als mensen zonder gehoorverlies dat zij het kunnen en jij niet, dat zij de ex- snel; alleen al in 2015 werd versterking gaan gebruiken zal dit het perts zijn, wordt behoefte gekweekt aan een stigma van het dragen van een hoortoestel bepaald product of dienst. er meer dan $30 miljoen dat veel slechthorenden nog steeds ervaren Maar als verbeterde technologie en wet- en geïnvesteerd. Steeds meer verminderen. regelgeving die macht in handen leggen van ‘de leek’, dan wordt ‘de elite’ buiten spel ge- fabrikanten richten zich De vraag is of hearables werkelijk (nog) zet. Daarmee worden kosten lager en heb- daarbij op klanten zónder niet-hoortoestelgebruikers op weg zetten ben meer mensen toegang tot de technolo- naar een lange termijn oplossing of dat het gie. Doorgaans is dit een goede zaak, maar gehoorverlies. meer gaat om een quick-fix? als het gaat om gezondheid moet men zich

AcouSoft is gespecialiseerd in software voor de Audiciens audiologische markt. Is marktleider met haar r
0NWBU
BMMF
CFOPEJHEF
FO
OPPE[BLFMJKLF
QSPDFTTFO
SPOEPN
EF
BVEJDJFO
BDUJWJUFJUFO audicien assist pakket voor de audiciensbranche r
1SJKT
FO
WFSHPFEJOHTCFSFLFOJOH
QFS
[PSHWFS[FLFSBBS
WPPS
BMMF
[PSHQSPEVDUFO en voor de KNO praktijk met Easi-Data. Full time r
%FDMBSBUJFT
JODM
3FUPVSJOGPSNBUJF
NFU

NVJTLMJL
OBBS
[PXFM

7FDP[P

'BNFE
FO
0QUJUSBEF bemande support desk met kennis van zaken. r
,PQQFMJOH
NFU
ãOBODJÏMF
TZTUFNFO
&YBDU
4OFMTUBSU
FO
BOEFSFO  r
"MT
FFSTUF
JO
/FEFSMBOE
WPMMFEJH
HFÓOUFHSFFSEF
/PBI
LPQQFMJOH Geïnteresseerd, bel ons voor een gratis vrijblijvende demonstratie. KNO r
,PQQFMJOHFO
NFU
EF
WPMHFOEF
EFFMTZTUFNFO AcouSoft Informatisering BV

/PBI

HFÓOUFHSFFSE Leerlooierstraat 4 | 4871 EN Etten-Leur

)-
LPQQFMJOHFO
[JFLFOIVJT
JOGPSNBUJF
TZTUFNFO  [ T ] 076 5012336 [ E ] [email protected]

&1%
FMFLUSPOJTDIF
QBUJÏOUFO
EPTTJFST
ENW
8FC
WJFXT
www.acousoft.nl r
0OMJOF
TUBQFMFO
WBO
BVEJPHSBNNFO

18 Hearables, een groeiende trend!

toch nog eens achter de oren krabben. Hearables bedreigen de rechtvaardiging en het voortbestaan van de traditionele be- roepsstructuur van de audicien als we geen antwoord kunnen geven op twee vragen: • Waarom heeft iemand een audicien nódig? • Waarom heeft iemand een hoortoestel nodig als een hearable voorziet in wat ze zélf ervaren als nodig?

Het vak van audicien is vanaf het begin synoniem met hoortoestel. Doorgaans krijg je geen hoortoestel zonder tussenkomst van een audioloog of audicien. Dat had twee redenen: • In in een groot deel van de wereld was het illegaal om een hoortoestel te ver- kopen zonder de juiste kwalificaties en registratie. • Het beschermde niet alleen de klant maar ook het vak van audicien en de industrie.

Ook een groeiende trend in de maatschap- pij is dat je vooral moet doen wat goed voor je is: alles kan, alles is mogelijk op voor- waarde dat het geen schade aanricht. Ons Zoek gebruiksmogelijkheden en wegen * Hearables zijn wearables in of op het oor. vertrouwen in aparte structuren, entiteiten waar nog niemand aan heeft gedacht. Wearables zijn kleine apparaatjes die in en scheidingslijnen wordt minder door meer Als we niet leren om te bestaan, los van verbinding staan met je smartphone en zo begrip van technologie en wetenschap. Het technologie, dan kan er een moment komen informatie laten zien of op afstand via de is allemaal minder zwart/wit, er zijn meer waarop buitenstaanders in de markt de smartphone een ander apparaat kunnen grijstinten mogelijk. bestaande hoortoestelfabrikanten bedreigen. bedienen. De naam wearable komt van Hearables zijn een gevolg van deze bewe- Dat betekent dat de werkers in de hoorzorg draagbaar: je kunt ze dragen, bijvoorbeeld ging en de onderliggende principes zullen hun eigen benadering moeten wijzigen om om de pols zoals een smartwatch, maar niet meer verdwijnen. in de competitie te blijven en te overleven. het kan ook worden verwerkt in kleding of Daarom is het van groot belang dat werkers Een mogelijkheid is om direct aan de klant te accessoires. Wearables zijn er voor informa- in de hoorzorg: leveren, maar dat heeft grote gevolgen voor tievoorziening zoals (sms)berichten, agenda, • Zichzelf los zien van bepaalde technolo- ons beroep. Een goed voorbeeld daarvan is weer en verkeer, of voor fitness/health gie. Starkey dat in zee is gegaan met Dragi, een tracking (Fitbit, Jawbone, Nike+) waar o.a. De technologie waarmee we een inko- fabrikant van wearables (zie https://www. hartslag, loopsnelheid en afstand worden men genereren heeft anders straks geen hearingtracker.com/blog/bragi-dash-for- bijgehouden. plek meer in de markt of het is niet meer hearing-loss/) Ook Samsung en Sony maken winstgevend genoeg vanwege het onaf- zich klaar voor de markt. Samsung lijkt zich Hearables zijn mogelijk door het steeds wendbare proces van verschuiving van te richten op versterking terwijl Sony gaat kleiner worden van chips. Er zijn al vrij aanbod en de daarmee gepaard gaande voor de ‘hands-free tech market’. verkrijgbare draadloze in-het-oor apparaten consumptie. Het laatste m.b.t. de hearable-trend lees die naast versterking ook een muziekspeler, • Begrijpen waarom mensen buiten ons je op www.audiology-worldnews.com/ ruim voldoende data-opslag, microfoon en vakgebied óns nodig hebben. news/1592-momentum-building-in-the- sensoren die positie, lichaamstemperatuur De consument moet niet in alle gevallen hearable-sector. en hartslag monitoren herbergen. En het zelf aan de slag gaan. Zij moet weten Het beste om een dergelijk scenario te ver- eind is nog niet in zicht. Er zijn voorspellin- wanneer het noodzakelijk is om een mijden is weten waaróm ons beroep bestaat. gen die aangeven dat hearables vanwege de professional in te schakelen. Maak duidelijk dat dit ‘waarom’ niet tijdelijk ‘onzichtbare draagbaarheid’ binnen 5 jaar • Gebruikmaken van iedere technologie is, maar ook van belang in de toekomst en populairder zullen zijn dan wearables. die aan deze noodzaak voldoet. zorg dat ook de maatschappij dit weet! mei 2016 De Audiciens het vakblad dat ons versterkt 19 JAAR

jubileum

ZORGVERZEKERAARS MOETEN NUTSBEDRIJVEN ZIJN Guus Schrijvers

Guus Schrijvers is oud- hoogleraar Public Health en gezondheidseconoom bij het UMC Utrecht. In zijn nieuwste boek ‘Zorginnovatie volgens het Cappuccinomodel’ geeft hij zijn visie hoe de gezond- heidszorg eruit zou kunnen zien in een maatschappij met schaarste aan zorg. Schrijvers is lid van enkele stuurgroepen en begeleidingscommissies en geeft lezingen en workshops. Hij schrijft artikelen over de gezondheidszorg en gaf eer- der mogelijkheden aan voor het verbeteren van de eerste- lijns-, ziekenhuis-, geestelijke gezondheids- en de ouderen- zorg t.b.v. de zorgparagraaf van de nieuwe verkiezingspro- gramma’s. Inmiddels is ook een bijdrage m.b.t. zorgver- zekeraars naar de politieke partijen gegaan. Het is interessant kennis te nemen waar zorgverzekeraars het toegankelijk houden van de zorg, ‘volgens Schrijvers’ op moe- Programmapunten voor de (b) het borgen van solidariteit en (c) ten sturen in de periode 2017- zorgverzekeraars: het betaalbaar houden van de zorg. 2021, 1. GGD, gezondheidscentra, ziekenhuizen 2. Tien jaar marktwerking heeft géén en zorgverzekeraars profileren zich kostenbeheersing opgeleverd. Dit blijkt zeker omdat ook hoorzorg als nutsbedrijven en niet als commer- uit de grote statistische onderzoeken hiervan kan profiteren. Het ciële instellingen van 2017-2021. Het waarop David Ickersheim (The Dutch biedt voldoende stof voor gemeenschappelijk doel is het bevor- health system reform: creating value, deren van de volksgezondheid. Voor de PhD thesis VU-Amsterdam, 2013) en een rondje nadenken en dis- zorgverzekeraars betekent dit dat hun Yvonne Krabbe-Alkemade (The impact cussie met collega’s! maatschappelijke legitimatie ligt in (a) of market competition and patient clas- 20 Zorgverzekeraars moeten nutsbedrijven zijn

sification on Dutch hospital behavior, gebruikgegevens per regio en werken zijn recht in een ‘marktstructuur’. Het PhD thesis, VU-Amsterdam, 2014) zijn samen met GGD om gezondheid, stelsel is niet voor niets in de jaren ’90 gepromoveerd. Daardoor is de kans toegang tot de zorg, zorggebruik en gewijzigd van een gesloten regionaal groot dat de verkiezingen een oordeel zorgkosten te monitoren. systeem naar een landelijk systeem. De opleveren over het gevoerde beleid van 8. Kostengroei vanwege dure geneesmid- monopolie-positie van de verzekeraar marktwerking. Schrijvers pleit ervoor delen en nieuwe vormen van bestraling heeft invloed op de inkoop van zorg, dat Menzis, Zilveren Kruis, CZ en VGZ en operaties worden betaald door ge- en leidt naast inefficiëntie vanwege de teruggaan naar hun oorsprong. lijktijdig substitutie van ziekenhuiszorg informatieproblematiek ook tot onder- 3. Zorgverzekeraars profileren zich en concentratie van dure zorg. inkoop van zorg. regionaal door samenhangende zorg 9. Er komt een landelijk keurmerk voor • Verzekeraars kunnen nooit exact weten in te kopen per doelgroep. Schrijvers zorgverzekeraars, opgesteld door welke zorg nodig is, wat de kwaliteit geeft deze suggestie in navolging van patiënten en zorgverzekeraars. Het van geleverde zorg is en welke prijs het goede voorbeeld dat De Friesland voorbeeld van Gezond Veluwe geldt een consument daarvoor bereid zou Zorgverzekeraar (DFZ) thans geeft. hierbij als uitgangspunt. zijn te betalen. Informatie die dit ideaal Die werkt nauw samen met de Friese 10. Zorgverzekeraars gaan experimenteren benadert is uitzonderlijk kostbaar. gemeenten en koopt regionaal chirur- met gedragseconomische prikkels. • Ook keurmerken werken niet zonder gische- en andere ingrepen in bij de Hier gaat het om shared savings. Bij meer, maar zijn meer een signaal dat maatschappen en de Friese ziekenhui- patiënten gaat het om het toekennen sterk afhankelijk is van de aard van het zen. Daarbij heeft DFZ nauw contact van vitality points zoals bij de Zuid- informatieprobleem. (zie de Contract met Friese patiëntenverenigingen. Afrikaanse zorgverzekeraar Discovery Theory literatuur, o.a. Holmstrom, Mede hierdoor nam haar marktaandeel en bij zorgverzekeraar Menzis: Wie Fudenberg en Tirole, Bolton en Dewa- in Friesland toe tot 65%. Dat is groot gezonde levensmiddelen en diensten tripont, Spence, Mirlees, Laffont en genoeg om regionaal beleid te ontwik- koopt, krijgt met die punten korting op publicaties m.b.t. Institutional Econo- kelen en aanspreekpunt te zijn voor de te betalen nominale premie of op de mics van o.a. Menard, Williamson en zorgaanbieders en gemeenten. Het eigen bijdrage. Schmidt). marktaandeel is geen 100%, dus er is • Geef de echte professionals de ruimte, geen sprake van achterover leunen. ondersteun kwalitatieve goede zorg en 4. Zorgverzekeraars ontwerpen een Op deze punten zijn o.a. de vermijdt de onwenselijke transactiekos- Programma van Eisen (PvE) voor de volgende reacties gekomen: ten. zorginkoop in een regio. De inkoop • Zorgverzekeringen zijn geen risico- • In het huidig hybride publiek-/privaat- richt zich op de komende vijf tot tien verzekeringen en zorgkosten lenen rechtelijk stelsel concurreren zorgver- jaar, net zoals de inkoop van diensten zich daarom niet voor concurrerende zekeraars aan de voorkant om de gunst bij openbaar vervoerbedrijven. De zorgverzekeraars. van zoveel mogelijk verzekerden en jaarlijkse begrotingsonderhandelingen • Door risicoselectie kunnen verzeke- wordt er aan de achterkant op allerlei tussen aanbieders en zorgverzekeraars raars de premie beïnvloeden, maar vlakken samengewerkt omdat de com- zijn een afgeleide van dit PvE. Patiën- bijna alle burgers hebben- vooral in de plexiteit van zorginkoop en bijbeho- tenorganisaties worden betrokken bij laatste levensjaren- zorgkosten. Risico- rende regelgeving allerlei onderlinge het opstellen van de programma’s van selectie voor zorg ligt maatschappelijk afhankelijkheden genereert. eisen. zeer gevoelig. • Ontkoppel inkoop en verkoop van zorg. 5. Zorgverzekeraars hanteren uniforme • Bij het omzetten van het oude zieken- Laat regionaal gebonden zorginkoop- kwaliteitsindicatoren en inkoopspecifi- fonds is evident de verkeerde afslag organisaties zich bezighouden met caties en hebben dezelfde software. Zij genomen; in plaats van privatisering inkoop, organisatie en ontwikkeling doen dat in overleg met patiëntgroe- van het ziekenfonds is de toenmalige van zorg (infrastructuur), en laat peringen en zorgaanbieders. Dit heet particuliere verzekering gecollectivi- verschillende domeinen (Zvw, WLZ, co-creatie. seerd waardoor private verzekeraars WMO en WPG) over de volle breedte 6. De macrokosten van de zorg stijgen in kansen kregen. integraal ontwikkelen en contracteren de periode 2017-2021 met het percen- • 10 jaar planeconomie, met wat we eufe- in opdracht van polisverkopers die tage dat nodig is om de demografische mistisch gereguleerde marktwerking zich op de verkoopkant richten op de ontwikkelingen bij te houden. Dat komt noemen, wordt gekenmerkt door een zorgklant. neer op een percentage van circa 1 tot verstikkende overheidsinvloed. Verze- 1,5%. Regering en parlement beslissen keraars mochten geen verzekeraar zijn, over dit groeipercentage. Zorgverze- maar functioneerden de facto al als een keraars en gemeenten verdelen deze nutsbedrijf. Ook als dit verandert zal groei over regio’s en doelgroepen uit de plan-economische zorg niet ineens de populatie. efficiënt gaan werken. 7. Zorgverzekeraars publiceren zorg- • De zorgtransactie komt het beste tot mei 2016 De Audiciens het vakblad dat ons versterkt 21 JAAR

jubileum LISTENUP!

Op 2 maart jl. werd in Manchester (VK) en het vaststellen van Best Practice door alle de eerste Listen UP!-conferentie gehou- disciplines die geïnteresseerd zijn in, en actief In samenwerking met de afdeling den van de EHCA, de European Hearing zijn op, het gebied van gehoorbescherming. Speech and Hearing Science van de Conservation Association. Doel van deze Schade kan beter worden voorkomen als alle universiteit van Washington (VS) conferentie was het samenbrengen van partijen bereid zijn innovatieve oplossingen internationale specialisten op het gebied te delen. Het is een stap in de goede richting heeft een groep studenten een korte van gehoorbescherming die zoeken naar als gehoorbescherming in Europa een vaste video gemaakt over gehoorverlies een nieuwe benadering van een escale- positie krijgt door het identificeren van en rend probleem: lawaaidoofheid. prioriteit geven aan de belangrijkste oorzaken. t.g.v. recreatief lawaai. Zie youtube: Voor de voordrachten werden sprekers Discussies van meerdere disciplines onderling Make listening safe (noisy machi- geselecteerd uit een breed veld aan disci- vergroten de kans op succes. Deelnemers wer- plines en uit alle hoeken van de wereld. den dan ook door vooraanstaande experts ge- nery). Hierin wordt ook duidelijk informeerd over de ontwikkelingen en nieuwe uitgelegd hoe iedere toename van manieren om lawaai te beperken in een aantal Gehoorverlies als gevolg van blootstelling aan 3 decibel een halvering van een excessief lawaai is een onzichtbare, onomkeer- sectoren. Er was een ruim aanbod van nieuwe bare, te voorkomen en desondanks veelvuldig en innovatieve producten, strategieën hoe veilige ‘verblijftijd’ betekent. voorkomende en onbehandelbare handicap. om te gaan met geluidsrisico en de bewezen Alleen al deze wetenschap zou voldoende leercurves hoe gedragsverandering m.b.t. moeten zijn voor bedrijven én werknemers om gehoorbescherming kan worden beïnvloed in World Hearing Day alles in het werk te stellen gehoorschade te de organisatie. In 2007 werd de eerste internationale voorkomen. conferentie ‘Prevention and Rehabilitation of Net als Nederland kent Groot-Brittannië Meer dan 1 miljoen werknemers in Groot-Brit- Hearing Impairment’ gehouden in Beijing, regelgeving m.b.t. het geluidsniveau op de tannië wordt blootgesteld aan lawaai boven de China. Daar werd 3 maart uitgeroepen als dag werkvloer. De leidende uitvoerende instantie wettelijke norm en loopt dus risico op gehoor- waarop wereldwijd aandacht wordt gevraagd is het Health and Safety Laboratory (HSL). Zij schade. Ook in Nederland is gehoorschade voor het gehoor en het promoten van oor- en constateren dat ondanks gespecificeerde regel- als gevolg van werkomstandigheden nog altijd hoorzorg. Het doel van World Hearing Day is geving m.b.t. lawaaigerelateerde werkzaamhe- actueel. Naast een jongere generatie die in toe- ook het verminderen van prevalente factoren den een werkelijke en blijvende impact op de nemende mate wordt blootgesteld aan lawaai en het verminderen van de de impact van gezondheidscijfers ontbreekt. HSL ziet het als in de sociale en recreatieve omgeving betekent gehoorverlies door meer publieke aandacht. zeer noodzakelijk dit escalerend gezondheids- de vergrijzing op de arbeidsmarkt dat steeds In 2015 was het conferentiethema ‘Make probleem af te remmen en de aanpak van het meer werknemers tekenen van gehoorverlies Listening Safe’. De aandacht werd gericht op probleem te sturen in de juiste richting. Dit vertonen. het groeiend probleem van gehoorschade doen zij met ListenUp!, een conferentie die Het is bekend dat gehoorverlies grote per- door recreatief lawaai. Er werd gesproken van zowel in representatie als in multidiscplinaire soonlijke, sociale en economische kosten met meer dan een miljard jongeren met risico vertegenwordiging een internationaal karakter zich meebrengt. Gehoorverlies heeft ook een op gehoorschade ten gevolge van onveilig heeft wat betreft expertise, advies en ervaring. belangrijk negatief effect op communicatie gebruik van persoonlijke audioapparatuur, Tijdens de conferentie werd een forum met als gevolg nadeel, of zelfs uitsluiting en inclusief smartphones, en blootstelling aan gelanceerd om verandering te motiveren en isolement, in onderwijs, werksituatie, sociaal schadelijke geluidniveaus op vrijetijdslokaties te beïnvloeden. Met een multidisciplinaire en maatschappelijk leven. Gehoorverlies als bars, nachtclubs en sportevents. Dergelijk benadering van gehoorbescherming kun- verhoogt ook substantieel het risico op recreatief gehoorverlies kan verwoestende nen op alle terreinen ontwikkelingen worden ongelukken en heeft invloed op arbeidsproduc- consequenties hebben op fysieke en mentale gevolgd en afspraken worden gemaakt om tiviteit en economische groei. Het verlies aan gezondheid, opleiding en beroep. steeds beter de last van lawaaidoofheid aan te arbeidsproductiviteit en economische groei Het thema van World Hearing Day 2016 kunnen pakken. Daartoe werden de aanwezige door gehoorverlies kost de overheid jaarlijks was ‘Childhood hearing loss: act now, here gezondheidsspecialisten, audiologen, acous- miljoenen. In het VK zijn op basis van bereke- is how!’, met aandacht voor het feit dat tici en lawaai-consultants, bedrijfshygienisten, ningen de kosten circa £18 miljard. De Britse een meerderheid aan oorzaken die leiden veiligheidsprofessionals, verzekeraars, juristen verzekeraars betalen momenteel £70 miljoen tot gehoorverlies bij kinderen kan worden en vertegenwoordigers van vakbonden, lief- per jaar voor aan doofheid gerelateerde claims voorkomen door publieke gezondheidsmaat- dadigheidsinstellingen, overheid, industrie en en er is de laatste jaren een substantiële regelen. Daarnaast was er aandacht voor handel aangespoord, zodat het forum zich bij toename in het aantal claims m.b.t. lawaai- tijdig onderkennen van gehoorproblemen en uitstek leent voor uitwisselen van informatie doofheid. adequate vroege interventie. 22 Edwin Scholten

Toen kennis en kunde van audiciens pakweg 10 jaar DÉ AUDICIEN? geleden langs de lat werden Medio mei 2012 was een aantal audiciens sico loopt als overgekwalificeerde specialist niet erg tevreden met de ontwikkelingen op te worden vervangen door een goedkopere gelegd, bleek het niveau op het vakgebied en besloot tot oprichting van werknemer. Het kan wél zijn dat diezelfde een vakvereniging om vakinhoudelijk en StAr-geregistreerde triage-audicien op een aantal belangrijke punten vanaf de werkvloer te kunnen reageren en verschillende manieren zijn vak uitoefent, meebeslissen over de uitoefening van hún zonder geweld te doen aan de vakinhoude- onvoldoende. Deze vaststelling vak. Inmiddels is vakvereniging AudiNed lijke eisen voor kwaliteit en dienstverlening. een gesprekspartner voor alle partijen. Audiciens die zich inzetten om voor hun leidde tot een voortvarende Zeker nu er onder invloed van ziektekos- klant het best mogelijke te bereiken in de tenverzekeraars en de grote ketenbedrijven gegeven omstandigheden. Dat doen ze op aanpak van opleiding, na-en gradaties lijken te ontstaan in werkwijze, hún manier en daarom zijn De Audiciens werkniveau en werkomstandigheden, waar- altijd uniek! bijscholing, vakinhoudelijke bij de grenzen van Veldnorm en NOAH-pro- tocol worden opgezocht en soms wellicht protocollen en voorwaarden overschreden, is het belangrijker dan ooit Passie en visie om alert te blijven op ontwikkelingen. Het Edwin Scholten is sinds een jaar audicien- voor de uitvoering van het werk. werk van de audicien is anno 2016 heel di- ondernemer op het Drentse platteland en vers op verschillende terreinen. Dé Audicien werkt daar op zijn manier. Hij ziet zichzelf Daarmee beoogden o.a. NOAH, bestaat niet. Dé Audiciens wel! niet als ondernemer, maar is dat wel. Toen hij een jaar geleden een vaste baan opgaf StAr, NVAB en FENAC, maar In dit jubileumjaar zijn we op zoek naar Dé bij een klein regionaal keten-bedrijf in het ook de NVVS, een uniforme, Audiciens die ook anderen kunnen inspire- midden van het land om voor zichzelf te be- ren. ginnen, deed hij dat niet omdat hij zo graag goed opgeleide triage-audicien een eigen onderneming wilde opzetten, Bent u, of kent u, zo’n bijzondere vakman of maar vooral omdat hij audicien is in hart en die ook de hoge werkdruk van vakvrouw? Mail het ons via info@deaudi- nieren en het gevoel had dat hij méér kon ciens.nl. betekenen voor de klant. In een tijd waarin huisarts en KNO-arts op het audiciens ieder voor zich een weg zoeken binnen wet- en regelgeving, zorgcontrac- gebied van gehoorzorg zou Wij audiciens…. ten, vergoedingssystemen en zorg had Audicien is een vak en het mag niet zo zijn hij uitgesproken ideeën over de invulling kunnen wegnemen. dat dé StAr-geregistreerde triage-audicien ri- van kwalitatief hoogstaande hoorzorg en mei 2016 De Audiciens het vakblad dat ons versterkt 23 JAAR

jubileum

besloot ervoor te gaan. Edwin: “In ons vak is wisselwerking erg belangrijk. Ik wil ergens graag energie in steken, maar dan verwacht ik wel dat daar iets van terugkomt en dán kun je met elkaar hele leuke dingen doen, zowel met klanten als met collega’s.” En zo werd hij dé audicien in Odoorn. Hier brengt hij zijn passie voor het audiciensvak, aandacht voor zijn klanten en natuurlijk ondernemerschap bij elkaar. Edwin is ervan overtuigd dat daarmee de echte onderne- mers vanzelf bovendrijven en dat kwaliteit daarin een uitermate belangrijke factor is. Hij heeft in korte tijd puur op zichtbaarheid en mond-tot-mondreclame een klantenkring opgebouwd die zich uitstrekt tot ver buiten het dorp.

Een interview in een eenmanszaak betekent dat er klanten tussendoor komen - en die gaan voor. Een echtpaar komt nieuwe hoortoestellen ophalen voor meneer. De klant had 8 jaar geleden elders een negatieve ervaring gehad met een hoortoestel. Hij wilde een toestel in het oor maar met zijn hoge tonen verlies was dat een onprettige ervaring. Hij heeft het toestel nooit gedragen en uiteindelijk jaren gewacht voordat hij opnieuw naar de audicien wilde gaan. Mevrouw kijkt mee als Edwin laat zien hoe het toestel in- en uitgaat. “Die dingen zijn zo klein, je ziet ze niet!”, zegt ze vlak bij het oor van haar man. Dat komt aan! Meneer hoort alles luid en duidelijk. Zijn vrouw concludeert dat ze in het vervolg dus zachter moet praten, weer ‘gewoon’. En hij zit hij te stralen: “dit is u nu best”, zegt de mevrouw en mompelt gemaakt, soms in de winkel. Daarmee fantastisch!”. er een beetje achteraan: “ik voel me nu weer genereert Edwin klanten vanuit Groningen, een beetje mens.” Dat maakt ook het leven Stadskanaal, Schoonoord, Klazinaveen, Een volgende klant wil graag haar hoor- voor de dochter prettiger… Coevorden en het grensgebied. toestellen een tikje zachter en het liefst nu Edwin: “Als je goed bent, maakt het voor de direct. In de spreekkamer informeert Edwin Voor twee huisartspraktijken in de regio klant geen fluit uit waar je zit. Landelijke naar de aard van de klacht. Mevrouw vindt biedt Edwin 1x per 14 dagen een aanvul- dekking is onzin, het is zeker niet een garantie gepraat te hard en de tv te schel. Het toestel lende dienst in gehooronderzoek. Op een dat je kwaliteit levert. Dat je kwaliteit levert wordt anders afgeregeld met een minder speciaal spreekuur helpt hij hen met au- blijkt wél als klanten van heinde en verre naar schel en zachter geluid. Dan weer een diometrie, doet otoscopie en kan zo nodig je toekomen. Niet alleen voor advies en hoor- fractie harder, en dat bevalt mevrouw. “Je foto’s en audiogram direct digitaal door- toestellen, maar ze maken ook een reis voor de vindt het niet erg hè, da’k zo weer kom?” sturen naar de KNO-arts voor beoordeling. controles. Het is dus belangrijk om te zorgen Vraagt ze met een sterk Drents accent. In Korte lijnen die door de klant hoog op prijs voor een perfecte aanpassing van het toestel tegendeel. Als er nog wat moet gebeuren is worden gesteld. Ze hoeven niet eerst naar want je kunt ze niet wekelijks ‘even’ laten ze welkom. Dat het allemaal niks kost vindt de huisarts om vervolgens van hot naar komen om wat bij te stellen. Ik maak dan de ze prachtig. her te worden gestuurd. Alles is in een keer afspraak rond de lunch, zorg voor een broodje Een klant die in het aanpastraject zit komt klaar op een vaste dag. De assistente zet de en creëer daarmee wat meer tijd.” met haar dochter en het is aan alles dui- patiënten per half uur in de agenda. Edwin delijk dat ze niet de makkelijkste is. “Het doet volledige audiometrie en otoscopie. Edwin is merkonafhankelijk, kan alles raast zo in mijn oor”. Edwin zorgt dat het De huisarts weet van tevoren of er tinnitus- leveren en geeft de klant veel aandacht, geluid weer rustig overkomt en spreekt een klachten zijn, en dan wordt extra tijd inge- informatie, service en een vrije keus. Daar- controle af voor de volgende week. “Ik hoor roosterd en/of er wordt een vervolgafspraak aan hecht hij veel waarde. Testen, categorie 24 Dé audicien?

bepalen en wegwezen is niet zijn stijl. Hij Als je staat voor kwaliteit moet je goed luiste- kan gaan zitten luisteren en niet steeds hoeft zoekt steeds de balans tussen zorgtaak en ren en kwaliteit leveren, over de gehele linie. mee te denken wat er gezegd zou kunnen commercie. De verantwoordelijkheid voor Dat mag je niet afschuiven op de zorgverze- zijn. Weer horen is een bijzondere ervaring een goed product ligt bij de fabrikant, die keraar. Wil de klant goedkoop en gratis, ga en daar moeten we ons volledig op richten. voor de aanpassing bij de audicien. Als daar dan niet in mee en verwijs naar een au- Daarom gebruik ik bij de intake een soort iemand zelf zijn keuze maakt kan hij niet dicienbedrijf dat dit kan leveren zodat het ze placemat met leefsituaties. Als mensen klagen dat hij verkeerd is geadviseerd. De zelf kunnen ervaren.” Edwin vraagt dan wel daarop aangeven welke leefomstandigheden enige sturing is de vergoeding van de zorg- of ze hun ervaring willen komen vertellen. het meest aansluiten bij de werkelijkheid, is verzekeraar. Hij doet niet veel aan marke- En dat doen ze! Dan kan het gebeuren dat er vaak een verschil met de uitkomst van de ting, geeft niks gratis, maar als klanten bin- de klant voor advies naar binnen is gestapt vragenlijst! Afgaande op de leefsituatie zit nenstappen met een bon om ‘kosteloos’ en binnen een uur buiten stond met een de klant bijvoorbeeld in categorie vijf, uit de twee pakjes batterijen te proberen, gaat hoortoestel. De ervaring: ‘Ik draag ze niet! vragenlijst rolt categorie drie. Dat is soms Edwin met ze in gesprek over hun gehoor Ik kan er niks mee.’ even schrikken!” en type hoortoestel. Hij neemt de tijd. Edwin: “Maar ze zijn wel gratis, en de Edwin houdt zich aan het Hoorprotocol, Edwin vindt dat de mensen op de werk- komende vijf jaar kunt u er niks mee. Zo informeert zijn klanten over het onderzoek, vloer zijn veranderd. Er zijn minder audi- lang moet u het ermee doen.” Hij vergelijkt de categorieën en de vergoeding van de ciens permanent in de winkel aanwezig en het met een Ford Ka met caravan; prima zorgverzekering. Iedereen komt in aanmer- er zijn meer hoorconsulenten actief. Dat om van A naar B te komen zolang je geen king voor vergoeding. Hij werkt merkon- betekent minder technisch personeel met berg op hoeft. Dat trekt de motor niet en afhankelijk, doet niet aan upgraden, maar kennis van zaken. Daarmee verlies je kwa- dan houdt alles op. Deze mevrouw heeft levert wel optimale hoorzorg, en zo staat liteit die je juist in huis moet houden náást haar toestellen ingeleverd en bij Edwin een het ook op de factuur. Daar staat geen ver- iemand die de testen afneemt, afdrukken toestel gekocht waar ze nu al geruime tijd goeding van de zorgverzekeraar tegenover. maakt en de administratie bijhoudt. erg blij mee is. Hij neemt ook zelf de reparatie-garantie Edwin: “Vroeger kreeg je van de werkgever voor zijn rekening. een cursus en dan was je de zorgverlener Een slechthorende heeft geen idee wat hij die bepaalde wat de klant nodig had. Die eigenlijk wel zou moeten horen. Het stoort Edwin de Hoorspecialist bestaat nu tijd is voorbij. De klant heeft nu de keus, wil Edwin dat in de Amsterdamse vragenlijst ruim een jaar en het gaat goed. Zelfs als ervaring met het product opdoen en moet wordt gevraagd naar wat de klant wel of zijn winkel in de toekomst explosief zou bij het product en het resultaat ook een be- niet hoort- en dát weet hij niet! Je kunt groeien ambieert hij geen uitbreiding naar paald gevoel hebben nu ze er zelf meer voor beter vragen naar de situatie. Dus niet: meerdere vestigingen, hooguit een groter moeten betalen dan voorheen. Dat is een ‘hoort u auto’s aankomen’, maar: ‘schrikt pand en een medewerker zodat hij zelf groot verschil met vroeger. Zorgverzekeraars u wel eens van een auto die plotseling de regie m.b.t. zijn visie op hoorzorg en doen nu minder, maar er is nog steeds een uit het niets lijkt te komen?’ Een slecht- kwaliteit stevig in handen kan houden. hele generatie waarvoor zorg altijd geregeld horende weet pas zeker dat hij de auto Edwin: “Als anderen jouw kwaliteit moeten was en die nog steeds die zorg verwacht. heeft gehoord als hij hem ziet! Ook over leveren, en je bent er niet bij, dan kun je het Ondernemerschap is ook luisteren naar wat het bepalen van de last van de handicap niet garanderen.” de bevolking in jouw regio wil. In de winkel in heeft Edwin een eigen visie: ouderen heb- Zijn voorbeeld is een schoenenzaak in Laren hoefde ik niet over vergoeding van de ben 70% van de dag in rust geen enkel Exloo waar de baas dagelijks rondloopt en ziektekostenverzekeraar te praten, daar willen hoorprobleem. Het probleem zit dus voor medewerkers begeleidt in zijn visie over ze gewoon een goed toestel. In Drenthe willen 100% in de situatie waarin ze wél last heb- goed schoeisel, prijs/kwaliteit en service. De ze wél graag vergoeding en willen ze weten ben. Als ze tweemaal per week bridgen en ambitie is wél het verspreiden van de goede dat ze krijgen waar ze voor betalen. Waar aangeven dat dit erg belangrijk voor ze is, naam en kwaliteit, maar hij blijft lekker op je ook zit, luister naar waar de mensen om is dat voor 100% de situatie die ze opge- zijn eigen stek. Daar hoort hij thuis en kan hij vragen. Zolang het hoortoestel in basisvergoe- lost willen hebben. werken precies zoals hij dat wil. En daarmee ding zit, heeft iedereen op recht op dat stukje Edwin: “Het is een groot compliment als trekt hij 90.000 mensen per jaar naar zijn vergoeding, maar ook recht op vrije keus. een klant zegt dat hij weer gewoon lekker winkel in Exloo! Groot in kleinheid, noemt Edwin dat. Dat kun je niet leren, dat past bij je. Com- municeren met klanten, het aanvoelen van de klant, luisteren en doorbroeien op een oplossing gaat niet alleen tussen 9 en 5. Een vragenlijstje afwerken, categorie bepalen en een hoortoestel verkopen heeft niets te ma- ken met het vak audicien. Je moet uitzoeken waar en waarmee iemand een probleem heeft en dát oplossen, en de zorgverzekeraar bepaalt wat ze daarvoor vergoed krijgen. mei 2016 De Audiciens het vakblad dat ons versterkt 25 JAAR jubileum Dé audicien?

Het zou een goede zaak zijn als audiciens niet vaker dan absoluut nodig een klant terug te losstaat van dienstverlening is dat geen een BIG-registratie zouden hebben. Dan laten komen en besparen dus op kosten, maar probleem en het zou mooi zijn als de fabri- kunnen zorgverzekeraars dwingend opleggen voor de klant ook op reistijd, parkeergeld en kanten 5 jaar garantie bieden. Op die manier hoe ze moeten werken. Nu is een hoortoestel negatieve ervaring. Die extra kosten voor vaker is er transparantie in hoorzorg. Dat is nu een vrij product op een vrije markt en moet terugkomen geven klanten niet op aan de zorg- zeker niet het geval. Als iets in de hoorzorg de klant vrij kunnen kiezen. Zorgverzekeraars verzekeraar. Wel aan de belastingdienst, maar niet transparant is, dan zijn het de prijzen. mogen geen regels opleggen aan de vrije daarmee is dit zorgvervoer niet meetbaar.” Het onderscheiden van hoortoestelprijs en markt, maar wel bepalen welke vergoeding Het baart zorg dat er vooral wordt ingesto- dienstverlening voorkomt vertekening van ze daaraan geven. ken op prijs. Die is momenteel zo laag dat de het beeld. Zorgverzekeraars worden meer schadeverze- dienstverlening daaronder lijdt. Het creëert keraars. Het product zou los moeten staan ook situaties waarin de audicien ‘voor niets’ Op het platteland bloeit het verenigingsle- van de dienstverlening. moet werken. Bijvoorbeeld als de klant een ven, maar veel mensen stoppen daarmee Edwin: “Als iemand dan een hoortoestel koopt halfjaar na aanpassing een oorontsteking op- omdat ze geen snars verstaan. Met een goed en het is belabberd aangepast, dan komt de loopt en het toestel moet worden bijgesteld. hoortoestel pakken ze het weer op. Het is klant vaak terug. Die bezoeken worden inge- Of bijstelling vanwege veranderde omstan- een toevoeging aan de levensvreugde. Als diend bij de zorgverzekeraar die daarmee direct digheden. Dat hoort niet bij het aanpassen een hoortoestel irritatie oplevert heeft de overzicht heeft dat er iets niet klopt. Nu zitten maar er bestaat geen aparte declaratiecode klant niet het goede hoortoestel en/of niet de alle kosten van aanschaf, aanpassing en nazorg voor. Dat gebeurt dus gratis. Of, zoals Edwin goede audicien. Mensen, maar ook bedrijven in de prijs van het hoortoestel en is kwaliteit zegt: kosteloos. En wat gebeurt er met weten Edwin te vinden. Hij wordt benaderd van de aanpassing niet meetbaar. Als een klant voor 5 jaar betaalde nazorg als er slecht is voor advies, informatie en ondersteuning al 5x naar het inloopspreekuur is gekomen, aangepast en de winkel sluit zijn deuren? en daar geniet hij enorm van. Edwin: “Mijn is duidelijk iets aan de hand. Inclusief nazorg De nieuwe hoorzorgverlener mag de klant werk is nu echt mijn hobby geworden!” maakt dat onzichtbaar en is een verkeerde niet vragen de kosten zelf te betalen, maar Edwin heeft er lol in dat hij kan werken op insteek. Door het los te koppelen komen vanzelf de zorgverzekeraar betaalt ook geen dubbele zijn manier, volgens zíjn visie op hoorzorg en de kwaliteitsaudiciens bovendrijven: die hoeven kosten. Als aanschaf van het hoortoestel kwaliteit. Edwin is audicien!

Kies maatoorstukjes boven confectie oorstukjes of dome’s

Kwaliteitsverschil tussen de oorstukjes laboratoria wordt steeds duidelijker. Als audicien kunt u zich onderscheiden t.o.v. de ketens door te kiezen voor de superieure kwaliteit van ons laboratorium. Geef het beste aan uw klant, dan krijgt u het beste terug!

- Advies en hulp bij moeilijke oorstukjes-aanpassingen - Kinder-sieroorstukjes (de enige leverancier) - De holle Formaat siliconen slaapdopjes (de enige leverancier)

www.labformaat.nl | [email protected]

26 21 APRIL 2016: DAG DER AKOEPEDIE

Traditioneel staat de ochtend van de deuein wat opvoeden, trainen en corrigeren VWO als vooropleiding, of HAVO met wis- voorjaarsvergadering van de Nederland- betekent. Akoepedie is een studie die zich en natuurkunde, konden leerlingen destijds se Vereniging voor Audiologie (NVA) in bezighoudt met de leer van de slechtho- direct instromen op de post-HBO opleiding het teken van de Dag der Akoepedie. rendheid en de akoepedist is een gehoor- Akoepedie. Het thema van deze dag die voor de deskundige, zo is te lezen in de Nationale 56e keer plaatsvindt is BERA: Brainstem beroepengids. Evoked Response Audiometry. Met deze In 1976 wordt de cursus akoepedie opge- Bestaat er nog een methode kan gemeten worden of en nomen in het lesplan van de opleiding tot akoepedist? hoe het auditieve systeem tot en met logopedist en zijn afgestudeerden gediplo- De titel Logopedist mag wettelijk alleen de hersenstam reageert op geluid. Een meerd logopedist-akoepedist. Een logische worden gevoerd door iemand die over het inhoudelijk verslag van de presentaties combinatie, aangezien slechthorenden als vereiste diploma beschikt. De titel Akoe- wordt opgenomen in De Audiciens van gevolg van hun auditieve handicap moeite pedist komt als zodanig niet voor in de ge- augustus 2016. hebben met spraak en dove en slechtho- registreerde beroepenlijst van de Wet BIG rende kinderen een grote kans hebben op en er is geen aparte opleiding meer. De als het ontwikkelen van een taalachterstand. akoepedist werkende logopedist voert een In 1954 startte onder auspiciën van de Ver- Omdat akoepedie inmiddels een integraal aantal werkzaamheden uit die ook worden eniging voor Audiologie de eerste cursus onderdeel is van de logopedie-opleiding is gedaan binnen andere beroepsprofielen in akoepedie omdat behoefte bestond aan de toevoeging ‘akoepedist’ in 1982 verval- de audiologie; de HBO-bachelor audioloog, audiologisch geschoolde medewerkers. len. en op MBO-niveau de audiologie-assistent Het woord akoepedie is afkomstig van het AC’s hadden niet altijd behoefte aan logo- en de audicien. Verschil is naast opleiding- Griekse akouein wat horen betekent en pai- pedisten, maar wel aan akoepedisten. Met sniveau vooral de werkomgeving (grofweg: mei 2016 De Audiciens het vakblad dat ons versterkt 27 JAAR

jubileum

klinisch/AC – winkel) en daarmee de renden een hoortoestel of ander passend niet zelf wordt uitgevoerd en moet er goed aard van de werkzaamheden. Het doel is hulpmiddel krijgen waarmee ze beter kun- contact en communicatie bestaan tussen hetzelfde: hulp bieden aan slechthorenden nen horen en verstaan. De klantengroep alle betrokken partijen. d.m.v. gehoortest/onderzoek en het zoeken in het audiciensbedrijf is niet hetzelfde als naar de meest geschikte oplossing. de patiëntengroep binnen het AC. Ook de Op de Dag der Akoepedie waren alle dis- audicien voert hoortesten uit en bepaalt ciplines in hoorzorg aanwezig. Audiciens i.s.m. de klant wat een passende hooroplos- konden op deze dag accreditatiepunten ver- Audiologie-assistent sing kan zijn binnen de regels van het huidig dienen en het e.e.a. opsteken over BERA-on- De audiologie-assistent wordt ingezet bij Hoorprotocol of private markt. Voor een derzoek. Het is aardig om te weten hoe ‘het diagnostiek en revalidatie op het AC of in hoortoestelaanpassing maakt de audicien basismateriaal’ van de audicien tot stand een KNO-praktijk. De werkzaamheden be- (eventueel) een afdruk van het oor van de komt en welke processen daarbij van invloed staan o.a. uit het zelfstandig uitvoeren van cliënt om een perfect passend hoortoe- zijn op de kwaliteit. Het thema van de dag, audiometrisch onderzoek bij kinderen en stel te kunnen leveren. Daarnaast verricht BERA als gouden standaard voor het meten volwassenen, aanpassen van hoortoestellen de audicien regelmatig kleine reparaties van de objectieve gehoordrempel in weten- en andere hulpmiddelen, assisteren bij vesti- aan apparatuur die niet meer goed werkt. schappelijk onderzoek, als onderzoeksme- bulair onderzoek, informeren en adviseren Dat maakt dat audiciens heel nauwkeurig thode en als screeningsinstrument is voor over slechthorendheid en hulpmiddelen moeten kunnen werken met meet- en slijp- de meeste audiciens geen dagelijkse kost. aan de slechthorende zelf en/of aan zijn apparatuur, met computers en met afdruk- Als het gaat om diversiteit in het vakgebied - omgeving, contacten onderhouden met o.a. materiaal. Ook geeft de audicien uitleg en snel en laagdrempelig tot hoogspecialistisch audiciens en over de uitkomsten van de advies aan cliënten over de verschillende - ligt een BERA-onderzoek duidelijk aan de diverse onderzoeken. soorten apparaten of hulpmiddelen, het specialistische kant waarbij de audioloog schoonhouden en gebruik ervan. Om goed een hoofdrol speelt. Maar de goed opgeleide te kunnen verwijzen naar KNO-arts of AC is en in zijn vak geïnteresseerde audicien kan Audicien het belangrijk dat de audicien op de hoogte met een perfecte hoortoestelaanpassing De audicien zorgt ervoor dat slechtho- is van hoorproblematiek en –onderzoek dat schitteren in een belangrijke bijrol.

COM-DEX van Widex HOUD CONTACT ALTIJD

hands-free communicatie 8 uur streamen 8 dagen standby gratis app leverbaar in drie stijlvolle kleuren compatibel met bijna alle mobiele telefoons

28 NOEM DIFFERENTIATIE IN DE HOORZORG GEEN TWEEDELING Remko Berkel

Sinds jaar en dag kunnen reizigers in de luchtvaart kiezen tussen een stoel in de economyclass of een stoel in de businessclass. Er zijn maar weinig mensen die daar problemen mee hebben: je betaalt busi- ness class beduidend meer, maar je zit prettiger en krijgt een glaasje champagne. Is dat extra comfort je de meerprijs niet waard, dan kies je voor de basisvoorziening. Ook dan kom je veilig en op tijd aan op je bestemming.

Net als reizigers in de luchtvaart hebben ook in de economyclass goede hoorzorg moeten dus zijn de huidige voorgeschreven (categorie slechthorenden keuzevrijheid. Velen kiezen ontberen. 1-5) hoortoestellen uiterst moderne apparaten ervoor om vanuit de basisverzekering te Alles in deze discussie staat of valt natuurlijk die hooguit één generatie achterlopen op wat worden bediend met prima hoortoestellen met wat onder de woorden ‘goede hoorzorg’ de technische standaard is. En met één gene- en gedegen advies. Daarnaast is er een groep moet worden verstaan. Ofwel: wat zijn de ratie bedoel ik in dit geval slechts een aantal slechthorenden die business class wil reizen: kwaliteitseisen voor goede hoorzorg? Bij maanden. de prijs is van ondergeschikt belang, auditieve Specsavers hebben we die voor onszelf als Er is binnen de audiciensbranche voldoende topkwaliteit en/of minimale visuele impact volgt omschreven. Eén: alleen werken met ruimte voor differentiatie – op voorwaarde daarentegen heel belangrijk. gediplomeerde, StAr-gecertificeerde triage au- dat er een levensvatbaar businessmodel aan Nu klinken er in de audicienssector de laatste diciens die waar nodig kunnen doorverwijzen ten grondslag ligt. Want één ding is zeker: tijd verontruste geluiden over een zogenaam- naar een KNO-arts of audiologisch centrum. net als in de optiekbranche is de tijd dat de de ‘tweedeling’ in de hoorzorg. Kort door de Twee: enkel hoortoestellen van A-merken mét zorgconsument zonder problemen hoge, bocht: alleen de financieel slagkrachtigen zou- garantie leveren in alle categorieën. Drie: com- intransparante tarieven betaalde voorgoed den nog ‘echt’ goede hoorzorg krijgen, de rest plete nazorg leveren gedurende de levensduur voorbij. Gegeven het feit dat er keuze is, zal de van de slechthorenden moet genoegen nemen van een hoortoestel. Vier: maatwerk leveren, consument kiezen – en ik denk het vaakst voor met ‘verouderde’ hoortoestellen, aangemeten afhankelijk van de levensstijl van de gebruiker goede, laagdrempelige hoorzorg tegen een door onvoldoende gekwalificeerde audiciens en de mate van gehoorverlies. Vijf: elke hoor- scherpe prijs. En daar is niets mis mee. die onvoldoende tijd (kunnen) nemen om tot meting uitvoeren volgens de afspraken binnen een optimaal resultaat te komen. En die, tot de branche. En last but not least: transparante, De audicien moet de klant voorzien van slot, ook niet de nazorg leveren die zo van scherpe prijzen hanteren. een totale hooroplossing. Dat is een breed belang is bij gevoelige apparaten als hoortoe- assortiment - van gehoorbescherming tot stellen. combinaties van hoortoestellen met randap- Wat in werkelijkheid niet meer is dan een dif- Ruimte voor differentiatie paratuur. Onderscheid tussen complexe ferentiatie in service, wordt hier neergezet als Aangezien Specsavers aan alle bovenstaande hoorzorg en de natuurlijke achteruitgang een differentiatie in kwaliteit. Ofwel: er wordt kwaliteitseisen voldoet, voel ik mij door van het gehoor, naast een grijs gebied van gesuggereerd dat binnen het hoorprotocol alarmerende verhalen over een tweedeling in hoorproblemen t.g.v. arbeids- of recreatief geen kwalitatief goede hoorzorg (meer) wordt de hoorzorg niet aangesproken. Eenvoudig- lawaai, leidt tot differentiatie in de uitvoe- geleverd. En dat laatste is pertinent onjuist. weg omdat de economyclass in de hoorzorg ring van het audiciensvak. Met hetzelfde neerkomt op kwalitatief hoogwaardige zorg, hoogwaardige diploma zijn het vooral de tegen een betaalbare prijs, toegankelijk voor arbeidsomstandigheden en werkniveau die Toeters en bellen iedereen. En is het dan erg dat er daarnaast verschil maken; complexe hoorzorg vs een Voor de goede orde: ik heb er geen enkele een businessclass is voor mensen met wat simpele aanpassing, patiënt vs klant, klini- moeite mee dat er een groep consumenten meer financiële armslag? Mij lijkt van niet, net sche omgeving vs winkelvloer… maar dat is die geld over heeft voor luxe toeters en zoals het niet erg is dat sommige mensen nu neemt niet weg dat ook de ‘gewone’ oudere bellen en die gewend is aan het beste van het al hebben ingetekend op de nieuwe iPhone 7S, slechthorende als consument recht heeft beste. Of het nu bij de zelfstandige audicien in de wetenschap dat die slechts op onderde- op uitstekende zorg en eigen keuzes moet is of bij Specsavers: laten we deze klanten als len (iets) beter is dan zijn voorganger, maar kunnen maken. De Audiciens vroeg Remko branche vooral goed bedienen. Maar laten we ‘nieuw’ en dus duur. De hoortoestellenindus- Berkel hierop zijn visie te geven. tegelijkertijd niet doen alsof de slechthorenden trie innoveert niet disruptief, maar gradueel en

Remko Berkel is sinds december 2015 de nieuwe directeur van Specsavers Nederland. Daarnaast bekleedt Berkel verschillende nevenfuncties als bestuurslid van de NUVO (Nederlandse Unie voor Optiekbedrijven) waar hij mede verantwoordelijk is voor de portefeuille ‘Kwaliteit’ en hij zit in de Ledenraad van de NVAB (Nederlandse Vereniging van Audicien Bedrijven). mei 2016 De Audiciens het vakblad dat ons versterkt 29 JAAR

jubileum

VAN DE REDACTIE Helen Tilmanns

Om het vakblad inhoudelijk op hoog niveau te houden is het belangrijk dat er ook brede vakinhoudelijke kennis bestaat bij de redactie.

Erik van Wijngaarden las alle kopij, voegde soms commentaar toe, stelde vragen en wees op audiologi- sche onjuistheden of twijfels waarop teksten zo nodig werden aangepast. Erik draagt deze taak over aan Helen Tilmanns, audicien en AudiNed-lid. Tijdens de Algemene Ledenvergadering meldde zij zich spon- taan om ‘De Audiciens’ te versterken als vakinhoudelijk redacteur van ‘ons’ vakblad.

Vanaf haar jeugd is Helen een zeer gepas- parallellen met de audiologie. Bovendien, sioneerd hoboïst, klassiek musicus dus. zonder bril ben ik zelf hulpeloos dus ik ben Waarom is AudiNed Ze volgde de vakopleiding en ging later zeer doordrongen van het nut van een mooi belangrijk? ook spelen op oude instrumenten uit de brilletje. Inmiddels werk ik met groot plezier Helen: “Het is ons communicatieforum, baroktijd. Deze instrumenten van 250 jaar als audicien bij HoorCare op diverse locaties en ik denk dat we deze kans om elkaar te geleden bouwde ze zelf na aan de draai- boven Haarlem en ben ik blij dit vak te vormen en te informeren niet moeten mis- bank, “uit echte boomstammen!” Ze begon kunnen uitoefenen in zo’n mooi bedrijf. De sen. Er is reeds een structuur, dus laten we enthousiast met lesgeven op meerdere opleiding optiek hoop ik voor de zomer af daar gebruik van maken. Audicien is een muziekopleidingen en doet dat nog steeds. te ronden. Tot die tijd wordt het een kwestie eenzaam beroep, iedereen werkt in zijn “Geweldig hoor, mijn hart ligt nog steeds van goed verdelen van de aandacht. Ik was eigen omgeving, heeft zijn eigen mening, bij alles en iedereen die gewoon handelt uit dan ook niet van plan mij met het vakblad te gevormd door zijn eigen werkomgeving. passie. Het maakt mij eerlijk gezegd niet uit gaan bemoeien maar het was een opwelling Maar er is niet één mening, idee, opinie of waarvoor, als je er maar voor gaat.” te reageren. Het was er anders later ook wel werkomgeving. We hebben elkaar nodig om Gevraagd naar haar loopbaanverloop zegt van gekomen. Het blad lees ik sowieso, dus kwaliteit te definiëren en te garanderen, voor Helen: “Loopbaanverloop? Ja, wie heeft het verschil is vooral dat ik de inhoud nu de klant en voor onszelf. daar nou invloed op…. Ik volg mijn passie vóór publicatie onder ogen krijg en dat ik en probeer intelligent te reageren op de tijd bijtijds voorstellen zou kunnen doen voor waarin ik leef. Het was op een gegeven mo- wijzigingen. Christianne Nijzink maakt voor Wat zou je de lezers willen ment erg moeilijk in de muziek, dus zocht ik het blad de vakinhoudelijke verslagen van meegeven? iets erbij. Dat werd in 2008 audiologie, ook bijv. seminars en vakbeurzen. Zij is opgeleid Helen: “Ach, wie ben ik… Nou misschien met geluid. Ik heb toen 2 jaar gewerkt als tot logopedist/akoepedist en schrijft inmid- dan dit: laten we muziek als audiologisch assistent audiologie bij Kentalis, vervolgens dels 10 jaar voor onze branche, dus het zal werkterrein niet uit het oog verliezen. Het Effathy Guyot en Audiologisch Centrum vooral neerkomen op typische audicien- is een prachtige, fantastische manier van Amsterdam. Dat was een plezier, maar ik dingen. communiceren. Een waardige evenknie van zag de verantwoordelijkheden binnen de spraak. We denken altijd in de audiologie audiologie verschuiven en bedacht dat ik de Het is leuk om mee te kunnen bepalen wat vanuit spraakverstaan, maar voor veel andere helft van het audiologische traject ik zelf graag in het blad zou willen lezen; klanten is muziek zó belangrijk. Omdat onze ook kan leren. Dus, waarom niet. En zo werd dingen waarmee we elkaar verder kunnen toestellen en onze audiologische theorieën ik audicien.” helpen ons leuke vak te vernieuwen, te daarop niet gebouwd zijn zit onze intake zo Ze ging aan de slag in een combizaak en versterken, elkaar te informeren en elkaar niet in elkaar en vragen we er niet op door. vond het vervelend dat ze klanten geen te helpen ideeën te vormen om opnieuw Als we allemaal een even uitgebreide intake antwoord wist te geven op vragen over bril- een sterke branche te vormen in de huidige zouden doen op het gebied van muziek len of lenzen. Omdat het ‘handig zou zijn audiologische crisis. Ik heb niet de pretentie zoals we doen op het gebied van spraakver- voor de baas’ en er altijd wat te leren valt om te sturen, het vak moeten we samen staan, dan zouden we belangrijk méér weten waar anderen wellicht ook wat aan kun- maken. En misschien kunnen ook mijn over hoe belangrijk dat is voor mensen en nen hebben besloot Helen optiek te gaan ideeën daaraan bijdragen.” zeker voor (sommige van) onze klanten. doen. Helen: “Het is een geweldig ambacht, Iedereen moet een missie hebben nietwaar, de optiek. En er zijn beslist interessante en dit is de mijne …” 30 Column Paul Valk

TRUUS

De mijne heet Truus. De enige vrouw – volgens mijn lief tenminste – naar wie ik nog wel eens wil luisteren. Als we het over Truus hebben dan wekt dat nog wel eens verwarring. Truus is namelijk geen vrouw. Het is ook geen man, maar zij – of liever het – is onzijdig. Mijn lief en ik hebben ieder onze eigen regelmatige metgezel. Ik luister naar Truus en zij luistert naar Tom. In tegenstelling tot Tom, die overal mee naartoe gaat, komt Truus nooit van haar plaats. Ze kreeg af-fabriek een vast plekje in mijn auto, al was dat tegen een niet onaanzienlijke meerprijs.

ik ooit terechtkwam in het mij bekende route waarvan je niet mag afwijken. Een Noord-Brabantse Roosendaal, terwijl ik in dergelijk protocol is gericht op correcte het Gelderse Rozendaal werd verwacht. afhandeling, ongeacht het eindresultaat. Als je je doelen niet goed kiest, of als je je ‘Nicht bedient, sondern abgefertigt’ gezonde verstand uitschakelt, dan heb je heette dat vroeger in Oost-Berlijn. niks aan Truus. Dan weet je nooit waar je uitkomt. Niet als je de aanwijzingen van Als ik in een taxi stap dan wil ik aanko- Truus netjes opvolgt en al evenmin wan- men op mijn eindbestemming. De route Truus wijst de weg. Haar beste-prestatie- neer je ervan afwijkt. die de chauffeur daarvoor kiest interes- ooit leverde ze in Zwitserland. Daar seert me maar matig, ook al hoop ik regent het altijd pijpenstelen en de wacht- De aanwijzingen van Truus zijn net een natuurlijk dat hij niet nodeloos omrijdt. tijd voor de Gotthardtunnel bedraagt er protocol, al is vergeleken met Truus Als ik later oud ben – sprak de pensio- minimaal drie uur: dat is vaste prik als op veel protocollen nog wel wat aan te nado - en een goede audicien kan vinden ik me er vertoon. Ooit loodste Truus me merken. Truus biedt je altijd één zeker- dan teken ik voor een zo goed mogelijk ruim voor de Gotthardfile naar een afslag heid: ze meldt je precies hoe lang je resultaat en dat wil ik ook nog eens zelf om me vervolgens aan het begin van de erover doet wanneer je haar aanwijzingen kunnen kiezen. Als een protocol of een file vlak voor de tunnel af te zetten. Ik kon opvolgt. Ik ken protocollen waaraan die afvinklijstje de audicien helpt om geen Truus wel zoenen. tijdsindicatie ontbreekt en dat levert nog nodeloze handelingen te verrichten en wel eens narigheid op. Ik ken ook proto- om belangrijke metingen niet te verge- Truus is geen gemakkelijke tante. Te grote collen waarbij de gebruiker niet zelf een ten, dan heb ik graag dat mijn audicien volgzaamheid straft ze af. Je kunt nooit doel kan kiezen. Die protocollen kennen daarover beschikt. Maar ik verwacht meer blindelings vertrouwen op haar aanwij- maar één route die je altijd langs dezelfde van mijn audicien. Ik wil vooral kunnen zingen. Ooit wees ze me de kortste weg afslagen naar hetzelfde doel voert. Het vertrouwen op zijn ‘toegewijde professio- van Pienza naar Montepulciano. Die weg doel heet dan ‘passende zorg’, ook al is naliteit’ die mij in staat stelt om ‘geïn- liep dwars door een wijngaard. Voor de er eigenlijk geen sprake van een bewust formeerd te kiezen’ en die leidt tot ‘een zeer oplettende automobilist lag er iets gekozen eindbestemming. Passende resultaat dat ik verwachten mag’. Dat dat leek op een vergeten karrenspoor. zorg bieden dat is zoiets als netjes rijden vertrouwen ontleen ik niet aan StAr, maar Niettemin werd het een minder goed jaar en alle verkeersregels opvolgen. Daar is aan het Burgerlijk Wetboek. Toegewijde voor de Vino Nobile. Op Truus kun je natuurlijk niks mis mee, maar begrippen professionals kunnen het zelf nalezen: vertrouwen zolang je je gezonde verstand als ‘passend’ en ‘kosteneffectief’ en ‘ade- artikel 6:193b en 7:17 BW. blijft gebruiken en zolang je zorgvuldig je quaat’ zeggen niks over het eindresultaat doelen kiest. Dit laatste ontdekte ik toen dat je voor ogen staat en alles over de Paul Valk, mei 2016 mei 2016 De Audiciens het vakblad dat ons versterkt 31 JAAR

jubileum

‘RUIS’ 2016

Op zaterdag 28 mei en

maandag 30 mei 2016 HÉT JAARLIJKSE organiseert AuDidakt het AUDICIENSCONGRES jaarlijkse Audicienscongres. Dit

keer in Spant! in Bussum. Hiervoor zijn alle StAr geregistreerde audiciens Hét jaarlijkse Audicienscongres uitgenodigd, plus leerling-audiciens en stake- holders als audiciensbedrijven, zorgverzeke- (voorheen StAr-seminar) is raars en beleidsmakers. De twee dagen kennen een parallel programma. een dag om inhoudelijk bij te Het thema is dit jaar: ‘RUIS’, waarbij met name praten, elkaar te ontmoeten het onderwerp tinnitus vanuit verschillende invalshoeken zal worden belicht. en inspiratie op te doen. Met

interessante sprekers, een Mis het niet: Kom 28 of 30 mei naar ’t SPANT! marktplaats met partners en Het thema is dit jaar ‘RUIS’ waarbij specifiek ruimte voor interactie. het onderwerp tinnitus vanuit verschillende invalshoeken zal worden benaderd. Een neuro- psycholoog licht toe wat er in het brein gebeurt, een audioloog gaat in op spraakverstaan in ruis en u krijgt inzicht in de technische mogelijk- heden om ruis te maskeren. Zo kunt u onder meer bijdragen verwachten van neuropsycho- loog Olav Wagenaar, audioloog Arjan Bosman, Taco Drok van Oticon, ervaringsdeskundige en coach Roel van de Wiele. Daarnaast is er ruimte voor ervaringen uit de praktijk en geven we u tools en tips om toe te passen in uw eigen dagelijkse werk.

U kunt wederom rekenen op een aantrekkelijk en gevarieerd programma. Het Audicienscon- gres is dé gelegenheid om u te informeren over de laatste ontwikkelingen en om vakgenoten te ontmoeten.

Het audicienscongres start beide dagen om 10.00 uur en eindigt rond 16.00 uur met een afsluitende borrel.

Aanmelden: www.audidakt.nl 32 Column Hans van Pagée

“U KRIJGT HET HOORTOESTEL DAT BIJ U PAST”

Weleens geprobeerd om op een verjaardagfeestje uit te leggen hoe het Hoorprotocol tot stand is gekomen, hoe het werkt en waarom dat onding aanvankelijk zo breed werd geaccepteerd?

Van de vereniging van slechthorenden en - Veel audiciens richten zich geheel of vergoeding als zij wat beters wensen van audiologen mag je verwachten dat zij gedeeltelijk op de vrije markt die het dan hun zorgverzekeraar goed genoeg het klantbelang laten prevaleren boven Hoorprotocol niet in zijn grip heeft en vindt. persoonlijke al dan niet verstoorde ambi- waar de klant optimaal geholpen kan ties. Ook van zorgverzekeraars mag je iets worden. - De Patiëntenfederatie NPCF begrijpt verwachten: een redelijke balans tussen dit ook niet en pleit al geruime tijd voor prijs en kwaliteit in plaats van een zekere - Audiciens vragen zich en publiek af keuzevrijheid met behoud van vergoe- stoerheid over de behaalde kostenverlaging of in het welvarend Nederland wel ding. sec. Maar zeker ook van audiciens die meer fatsoenlijke hoorzorg mogelijk is. Deze zorgverlener zijn dan op de portemonnee ongerustheid over de kwaliteit van hoor- Gezien de ontevredenheid over de kwaliteit gerichte dienstverleners, zou je een wat zorg leeft ook in kringen van Hoormij, van de hoorzorg in brede kring, zijn zorgver- mij betreft collectieve ongehoorzaamheid audiologen en KNO-artsen. Fabrikanten zekeraars, die zich niet met de inhoud van mogen verwachten omdat het klantbelang gingen hun voor. Zij hebben van meet af de zorg behoren te bemoeien, de enigen nu eenmaal domineert. De enige reden die aan ingezien dat zorgverzekeraars niet die hiermee kennelijk gemakkelijk kunnen je kunt bedenken voor het zwichten voor het in staat zijn op een fatsoenlijke manier leven. Klachten van verzekerden worden protocol, is dat de keuze tussen overleven hoorzorg in te kopen en tegelijk de func- steevast afgedaan met een standaardzin- en niet overleven betrekkelijk eenvoudig is. tionele aanspraak in te voeren. Zorg- netje: “U heeft het hoortoestel gekregen dat Lang niet alle klanten fatsoenlijk kunnen verzekeraars negeerden het ingediende bij uw situatie past”. helpen lijkt mij toch ook lastig om het be- alternatieve voorstel van fabrikanten. roepsgeweten op orde te houden. Dit is mijn laatste column. Ik ga met pen- - Met het oog op de groei van de vrije sioen en hoop dat de goede verhoudingen Hielden audiciens zich al dan niet uit angst markt vraagt men zich in linkse kringen van weleer, die het mogelijk maakten om de voor de zorgverzekeraars keurig aan het af of in de hoorzorg sprake is van voorgenomen bezuinigen onder minister Hoorprotocol, drie jaar na het ontstaan van tweedeling tussen zij die de optimale Borst met succes te pareren, weer terug dat onding, is de situatie fors veranderd. hoorzorg wensen en dat uit eigen zak zullen keren en dat er weer een gemeen- betalen, en zij die afhankelijk zijn van de schappelijk streven zal ontstaan naar een Ga maar na: zorgverzekeraar die zich beperkt tot ade- acceptabele kwaliteit van de hoorzorg. quate zorg of wat daarvoor doorgaat. Een hoorzorg die de hoorproblemen van - Het initiatief van de NVKF, de Ne- de verzekerde recht doet en die niet wordt derlandse Vereniging voor Klinische - In meer liberale kringen vraag men zich vermalen door zorgverzekeraars met hun Fysica, van alweer enige tijd geleden, af waarom hoorzorg in het pakket zit stringente Hoorprotocol en hun verbeten die een aanzienlijk beter protocol voor terwijl zij er geen gebruik van kun- inkoopbeleid. ogen hebben, heeft geresulteerd in een nen maken in het geval zij optimale vernieuwd Hoorprotocol, waaraan nog hoorzorg wensen. Zorgverzekeraars wei- Hans van Pagée steeds wordt gewerkt. geren collectief hun verzekerden om een Voorzitter GAIN mei 2016 De Audiciens het vakblad dat ons versterkt 33 JAAR

jubileum 28 en 30 mei 2016 30 september 2016 Agenda AuDidakt Audiciencongres 2016 NVA Najaarsvergadering Spant!, Bussum Utrecht www.audidakt.nl www.ned-ver-audiologie.nl

1-3 juni 2016 19-21 oktober 2016 Tinnitus & Hyperacusis Therapy Masterclass: 61e EUHA Intensive course in Tinnitus & Hyperacusis Hannover, Duitsland Rehabilitation www.euha.org Kopenhagen, Denemarken Course Tutor: Dr. Hashir Aazh (UK)/Guest 5 jaar Hearing & Implants: Speakers: Professor Richard S. Tyler (USA), Het laatste congres in een serie van 3. De Don McFerran (UK), & Susanne Nemholt rode draad is optimale zorg, geode keuzes (Denmark) maken en adviezen geven, en de effecten www.tinnitustherapy.org.uk/Denmark.html van implantatie op het individu op een [email protected] zinvolle wijze meten.

18-21 september 2016 23e World Congress of Audiology 2016 13 oktober 2016 Vancouver, Canada CI Kinderen: Knooppunt Nijmegen www.wca2016.ca Nijmegen https://www.radboudumc.nl/Zorg/afdelin- 19 september 2016 gen/hearing_implants/pages/default.aspx Optitrade & trends www.optitrade.nl Voor scholingsaanbod van StAr zie: www.audicienregister.nl/scholingsaanbod

U kunt ook accreditatiepunten verdienen met het schrijven van een vakinhoudelijk artikel in ‘De Audiciens’. Dit is ter beoordeling van StAr: 10 punten per bedrukte pagina tekst met een maximum van 60 punten per artikel en één artikel per jaar.

Nog geen lid? Meld u aan! Kijk op www.audined.com en klik op de knop op de homepage. U kunt zelf een account aanmaken waarmee u wordt aangemeld als lid. Leden kunnen na inloggen zelf accountgegevens wijzigen.

Vakblad De Audiciens is een Opmaak / vormgeving uitgave van AudiNed. Bianca van Duijn-Fuchs Colofon 1.200 stuks Annemarie Lokers € Losse nummers 5,95 www.pietersmedia.nl

Redactie Druk en oplage Stéphanie Hoogstede, hoofdredacteur Pieters Media Christianne Nijzink – van Grinsven www.pietersmedia.nl Helen Tilmanns Hessel van Twist (advertenties) Contact Edwin Scholten (facturatie) Algemeen: [email protected] www.deaudiciens.nl www.deaudiciens.nl

Mist u nog onderwerpen, wilt u een inhoudelijke bijdrage leveren aan het blad of het blad graag thuis ontvangen? Laat het ons weten via: [email protected] of op de contactpagina op www.deaudiciens.nl.

De redactie kan niet verantwoordelijk gehouden worden voor de inhoud van ingezonden stukken. 34 Phonak Naída™ V

De hoorervaring die al uw verwachtingen overtreft

De naam Naída staat al jaren voor één van de krachtigste powertoestellen in de branche. Nu verwelkomen we dit fenomeen in de Venture- familie. Naast de onovertroffen automaat, AutoSence OS, vinden we in de nieuwe Naída V nog meer slimme innovaties. Het vernieuwde en veel slimmere SoundRecover2 systeem en de BroadbandBooster zijn twee sterke wapenfeiten. Verras uw klant met een ongekende luisterervaring gevangen in de 25% slankere Naída V!

NIEUW SoundRecover2 techniek Simply ingenious

www.phonakpro.nl Directionaliteit zoals we die kennen, behoort tot het verleden.

Oude wereld Nieuwe wereld

De huidige technologie wordt beperkt door het gebruik van sterke directionaliteit, waarmee de focus ligt op één spreker en alle andere sprekers worden onderdrukt. De nieuwe Oticon Opn™ opent het geluidsbeeld en sluit geen sprekers buiten. Hiermee breekt een compleet nieuw paradigma – een nieuwe wereld – aan in de hoorzorg en behoort directionaliteit zoals we die kennen tot het verleden.

Verkrijgbaar vanaf medio juni 2016

OticonPeopleFirstNL | www.oticon.nl