Beleidsrapport
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT POLITIEKE EN SOCIALE WETENSCHAPPEN WAARSCHUWINGEN IN HET VERKEER: Een onderzoek naar de risicocommunicatie bij een weer- en verkeeralarm in Vlaanderen. Beleidsrapport aantal woorden: 23 163 SHARI DE PUYSSELEIR MASTERPROEF COMMUNICATIEWETENSCHAPPEN afstudeerrichting COMMUNICATIEMANAGEMENT UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT POLITIEKE EN SOCIALE WETENSCHAPPEN PROMOTOR: PROF. DR. VEROLINE CAUBERGHE COMMISSARIS: LIC. DOMINIEK SAELENS COMMISSARIS: DR. STIJN JOYE ACADEMIEJAAR 2011 – 2012 Inzagerecht in de masterproef (*) Ondergetekende, Shari De Puysseleir geeft hierbij toelating / geen toelating (**) aan derden, niet- behorend tot de examencommissie, om zijn/haar (**) proefschrift in te zien. Datum en handtekening 12/05/2012 …………………………. Deze toelating geeft aan derden tevens het recht om delen uit de scriptie/ masterproef te reproduceren of te citeren, uiteraard mits correcte bronvermelding. ----------------------------------------------------------------------------------- (*) Deze ondertekende toelating wordt in zoveel exemplaren opgemaakt als het aantal exemplaren van de scriptie/masterproef die moet worden ingediend. Het blad moet ingebonden worden samen met de scriptie onmiddellijk na de kaft. (**) schrappen wat niet past ________________________________________________________________________________________ Dankwoord Reeds van bij het begin van mijn studie droomde ik ervan om een masterproef te schrijven die een meerwaarde zou bieden aan een bedrijf of organisatie. Een beleidsrapport was voor mij dan ook een evidente keuze. Toen de heer Dominiek Saelens, communicatiemanager van het Belgisch leger en praktijkassistent aan de UGent, mij vroeg om een masterproef te schrijven in samenwerking met het Vlaams Verkeerscentrum, was ik meteen enthousiast. Ik wil hem hierbij dan ook bedanken voor het aanbrengen van dit thesisonderwerp en me steeds bij te staan met zijn snelle en kritische antwoorden op mijn vele mails. Ook de heer Hajo Beeckman, woordvoerder van het Vlaams Verkeerscentrum, wens ik te bedanken voor de kans om deel uit te maken van dit interessante project. Zonder zijn medewerking aan de opbouw van mijn enquête was de vragenlijst waarschijnlijk niet van zo‟n kwalitatief hoog niveau geweest. Daarnaast wil ik ook Prof. Dr. Veroline Cauberghe bedanken om, ondanks haar drukke schema, toch promotor te willen zijn van mijn masterproef. Vervolgens verdienen ook mijn beste vrienden hier een plaats. Sinds jaar en dag hebben zij me gemotiveerd om steeds het beste van mezelf te geven en hebben ze me geleerd om kritisch te zijn in alles wat ik doe en schrijf. Ook mijn ouders wens ik te bedanken omdat ze me steeds zijn blijven motiveren en me hebben gesteund zowel in goede als in slechte tijden, niet enkel financieel maar ook mentaal. En tenslotte wil ik mijn grote broer Joni en zijn vriendin Eva bedanken, omdat zij steeds in mij zijn blijven geloven. Zij zijn altijd mijn grote inspiratiebron geweest, en hebben me gemaakt tot de doorzetter die ik ben. Executive summary Dagelijks verplaatsen miljoenen weggebruikers zich met de auto via het Vlaamse wegennet. Bepaalde organisaties, zoals het Vlaams Verkeerscentrum, zorgen ervoor dat dit steeds zo vlot mogelijk verloopt. Het Koninklijk Meteorologisch Instituut houdt op zijn beurt de weersomstandigheden van het land in het oog. Zowel het weer als het verkeer spelen namelijk een belangrijke rol in ons dagelijkse leven. Toch kunnen er zich bepaalde situaties voordoen die het normale verloop hiervan dreigen te ontwrichten. Zo gebeuren er soms incidenten in het verkeer die de veiligheid van de burger in het gedrang kunnen brengen. En ook het weer kan in extreme toestand voor een enorme overlast of zelfs gevaar zorgen. Wanneer dergelijke ernstige situaties zich voordoen, moet de burger hiervoor gewaarschuwd worden. Deze risicocommunicatie gebeurt aan de hand van een weer- en/of verkeeralarm. In Nederland wordt dit systeem al jaren met wisselend succes gebruikt. In het literatuuronderzoek wordt daarom beschreven hoe de Nederlanders deze introductie hebben aangepakt en het systeem hebben bijgestuurd na verschillende evaluaties. Nederland wordt hier beschouwd als een voorbeeld waar wij, Vlamingen, belangrijke lessen uit kunnen trekken. Op basis van de Nederlandse ervaringen worden er bepaalde aanbevelingen gedaan over de structuur en communicatie naar weer- en verkeersorganisaties in Vlaanderen. Belangrijke aanbevelingen hierbij zijn: - Het samenstellen van een Alarm-team, waarbij experten uit verschillende vakgebieden samenzitten om de gebeurtenis en de impact daarvan goed te kunnen inschatten. Na overleg tussen deze partijen wordt vervolgens een weer- en/of verkeeralarm uitgegeven. - Een andere maatregel die Nederland heeft ingevoerd was de regionalisering van het weeralarm. Ook voor Vlaanderen zou dit een meerwaarde bieden bij weer- en verkeerswaarschuwingen. - Regelmatig evaluaties houden na het uitgegeven van een alarm is belangrijk om een beter inzicht te verkrijgen in de werking en de impact van een alarm in Vlaanderen. Ook de reactie van de Vlaming kan op deze manier in kaart gebracht worden. Zo kan het systeem worden aangepast indien een bepaalde manier, mediakanaal of boodschap niet efficiënt blijkt te zijn. Voor het empirisch deel werd er een vragenlijst afgenomen bij 294 Vlaamse weggebruikers. Hierin werd gepeild naar hun mediagebruik en hoe zij wensten geïnformeerd te worden over bepaalde weer- en verkeerssituaties. Daarnaast hebben we ook onderzocht hoe het gesteld is met hun houding, kennis en intenties omtrent deze gebeurtenissen, om zo tot een model te komen dat hun gedrag verklaart en zelfs voorspelt. Hierdoor kunnen we gerichte aanbevelingen doen naar de organisaties over hoe ze de burger kunnen stimuleren om hun gedrag aan te passen bij bedreigende weer- of verkeerssituaties. Enkele van deze aanbevelingen waren: 4 - Er moet een database worden samengesteld met de gegevens van alle journalisten, redacties of andere verantwoordelijken die de waarschuwingen kunnen verspreiden via bepaalde mediakanalen. Op deze manier kunnen de juiste media bereikt worden in zeer korte tijd, wat ten goede komt aan de verspreidingssnelheid van een weer- of verkeeralarm. - Er bestaat reeds een samenwerking tussen 21 Europese landen op het gebied van weeralarmen, maar ook voor verkeeralarmen kan de samenwerking tussen verschillende landen nuttig zijn. - Uit het empirisch onderzoek is naar voren gekomen dat de radio het populairste medium is om weer- en verkeeralarmen te verspreiden. Door het moment van gebruik is televisie slechts interessant als verspreidingskanaal tot en met een alarm met code oranje. Tot dezelfde conclusie komen we bij de papieren krant. De online kranten zijn dan weer het ideale verspreidingskanaal door hun groeiend aantal lezers en de mogelijkheid om continu de informatie te updaten. Sociale netwerksites zijn minder geschikt, net als e-mails en sms- berichten. - Tenslotte wordt er ook aangeraden om een campagne op te starten om de zoekintentie en de gedragsintentie te verhogen. 5 Inhoudsopgave Dankwoord 3 Executive Summary 4 Inhoudsopgave 6 DEEL 1 : LITERATUURSTUDIE Inleiding 10 Gestelde objectieven 11 Theoretisch gedeelte 12 1. Theoretische ondersteuning 12 1.1. Wat is risicocommunicatie? 12 1.2. Gedragsverklaringsmodellen 13 2. Toepassingen van risicocommunicatie 16 2.1. Een weeralarm 16 2.2. Een verkeeralarm 18 3. Risicocommunicatie in Nederland 18 3.1. Risicocommunicatie i.v.m. het verkeer : Verkeerscentrum Nederland 18 3.2. Risicocommunicatie i.v.m. het weer : Het KNMI in Nederland 19 3.3. Het weer- en verkeeralarm in Nederland 20 3.3.1. Evaluatie en aanpassingen 21 4. Risicocommunicatie in Vlaanderen 24 4.1. Risicocommunicatie i.v.m. het verkeer : Het Vlaams Verkeerscentrum 24 4.2. Risicocommunicatie i.v.m. het weer : Het KMI in Vlaanderen 25 4.3. Het weer- en verkeeralarm in Vlaanderen 25 DEEL 2 : EMPIRISCH ONDERZOEK Probleemstelling 29 Methodologie 30 1. Onderzoeksopzet 30 2. Steekproefmethode 30 2.1. Definiëren van de populatie 30 2.2. Keuze van de steekproefmethode 31 2.3. Pre-test 31 2.4. De analyses 32 6 Resultaten 33 1. Steekproefomschrijving 33 2. Verkeersprofiel van de Vlaamse weggebruiker 36 2.1. Rijbewijs 36 2.2. Hoofddoeleinde van het autogebruik 36 2.3. Hoofdvervoerswijze van het woon-werkverkeer 37 2.4. Aantal afgelegde kilometers bij het woon-werkverkeer 38 2.5. Aantal afgelegde kilometers bij het autogebruik 38 2.6. Gebruikte wegen 39 2.7. Kennis en surfgedrag i.v.m. Vlaamse weer- en verkeerscentra 39 3. Gewenste informatievoorziening bij verschillende risico‟s 42 3.1. Zware ongevallen 42 3.1.1. Willen mensen op de hoogte worden gehouden? 42 3.1.2. Op welke manier willen ze op de hoogte worden gehouden? 43 3.2. Extreme weersomstandigheden 43 3.2.1. Willen mensen op de hoogte worden gehouden? 43 3.2.2. Op welke manier willen ze op de hoogte worden gehouden? 44 3.3. Wegwerkzaamheden 45 3.3.1. Willen mensen op de hoogte worden gehouden? 45 3.3.2. Op welke manier willen ze op de hoogte worden gehouden? 45 4. Gewenste informatieboodschap 47 4.1. De aard van de hinder 47 4.2. De duur van de hinder 47 4.3. De ernst van de hinder 48 4.4. De locatie van de hinder 48 4.5. Andere informatie over de hinder 48 5. Mediagebruik van de Vlaamse weggebruiker 49 6. Analyses op basis van de gedragsdeterminanten 58 6.1. De negen gedragsdeterminanten 58 6.2. Gemiddelde van de gedragsdeterminanten 61 6.3. Gedragsdeterminanten vergelijken a.d.h.v. socio-demografische variabelen 64 6.3.1. Gedragsdeterminanten naargelang het geslacht 64 6.3.2. Gedragsdeterminanten