Afasie Gespreksboek, Van Papier Naar App Er Is Sprake Van Afasie Als Ten Gevolge Van Hersenletsel Problemen Ontstaan in Het Gebruik Van Taal
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Language in Interaction Consortium De menselijke taal is één van de meeste complexe cognitieve De onderzoeksresultaten vanuit Language in Interaction functies die we kennen, en tegelijkertijd de basis van onze worden geïmplementeerd als maatschappelijk relevante uniek menselijke cultuur en sociale omgang. Het NWO toepassingen in gebieden als educatie en gezondheid. Dit Zwaartekrachtprogramma Language in Interaction heeft als doen we door het verspreiden van wetenschappelijke kennis doel zowel de variatie in talen en taalkundige vaardigheden naar een breder publiek, het ontwerpen van toepassingen als de overeenkomsten te verklaren. Hoe kan vanuit een (zoals apps, serious games, of een therapie) of het gratis biologische basis die voor alle mensen gelijk lijkt te zijn, beschikbaar stellen van software. Andere mogelijkheden zijn zo’n breed palet aan culturele verschillen ontstaan? het valideren van wetenschappelijke kennis voor de klinische praktijk, of het coachen van onderzoekers bij het opzetten Hiertoe onderzoekt het programma de menselijke taal over van een start-up waarin innovatieve producten worden het gehele spectrum vanaf het niveau van de genen tot en ontwikkeld op basis van het onderzoek. met sociale interacties tussen gesprekspartners. Voorbeelden van mogelijk onderzoek zijn genetische verschillen, taal in MEER INFORMATIE het brein, evolutie van taal, meertaligheid, vogelzang, de rol www.languageininteraction.nl van wereldkennis, en nonverbaal gedrag. Hierbij wordt ook www.languageininteraction.nl/utilization.html gekeken naar het samenspel van de taalkundige vaardigheden met andere cognitieve systemen, zoals geheugen, actie en Language in Interaction Consortium cognitieve controle. T: 024 3666272 | E: [email protected] Postbus 9101 | 6500 HB Nijmegen www.languageininteraction.nl INHOUD Algemeen VOORWOORD Voorwoord 3 Voor u ligt een nieuwe DIXIT vol met prachtige voorbeelden van de Colofon 3 toepassing van taal- en spraaktechnologie in apps. En daarmee geeft dit Inleiding ‘What's an App’ 4 een uitstekend overzicht van de laatste stand der techniek op dit gebied. Directory 47 Hoewel... er zijn natuurlijk belangrijke ontwikkelingen en spelers op dit Apps gebied die schitteren door afwezigheid. Dit betreft dan met name spelers Woordwolk 6 als Google en Apple. Spelers die als geen ander bezig zijn met een stille Woordlens 8 revolutie in hoe wij met onze apparaten en mobieltjes communiceren en Afasie Gespreksboek 10 interacteren. “Stille revolutie?”, zult u zeggen? Ik bedoel dan stil in de zin Homey 13 van zonder enige marketing en PR-inspanning. Google voegt geleidelijk Anne 15 meer en meer TST toe en gaat simpelweg uit van “Als het gebruikt wordt, KinOath Kinship Archiver 24 dan voegt het waarde toe”. Neem Google Maps als aardig voorbeeld. Ik Text2Picto 26 dacht al jaren: “Mooi dat ik de route voorgelezen krijg.... Maar het zou cPlays 29 toch mooi zijn als ik de route niet meer hoef in te tikken”. En hopla, ik zie Wizenoze 32 een week of wat geleden plotseling een microfoontje op de zoekbalk en SwiftKey 34 jazeker, de spraakherkenning werkt nog behoorlijk goed ook! Prima Yoleo 37 gebruikerservaring denk ik dan. Echter! Laat nu uit zeer recent onderzoek Newsbeat 39 De Grondwet 41 blijken dat de interactie met dit soort apps en devices evenveel aandacht Onze Taal op zak 43 van de bestuurder vraagt als het schrijven van een promotieverslag…! In het betreffende onderzoek parkeerden 2 van de 160 proefpersonen Overzichtsartikelen tijdens het onderzoek hun auto in de achterkant van hun voorligger!! Toch 10 slimme taalapps voor onderweg 17 nog niet de optimale gebruikservaring? Nederlandse spraakherkenning en Android 19 Dit geeft maar aan: toepassing van TST-technologie staat en valt (en botst Applab: van wetenschappelijk blijkbaar) met een naadloze integratie met en afstemming op de onderzoek naar praktijkevaluatie 21 gebruikerservaring. En daarvoor heb je toepassingen nodig die Dromen van een App die je oren domeinspecifiek, toepassingsspecifiek en afgestemd op het opent voor nieuwe talen 30 gebruikerspubliek zijn. Wat is uw favoriete TST-app? 36 Laat ik nog een voorbeeld geven. Ik was onlangs op bezoek bij Google en mocht de Glass uitproberen. Na wat spielerei stelde ik Glass een wat serieuzere vraag: “Google! Where can I find pizza in Dublin?” Mijn vraag werd feilloos herkend. En ik kreeg keurig een kaartje van Dublin in mijn rechteroog met de bekende rode stippen. Echter, wat ik ook probeerde, ik kon geen nadere info over de bolletjes vinden, noch door zoomen noch door klikken noch door te praten als Brugman. Moraal van het verhaal: voor een goede gebruikerservaring is het vinden van de juiste balans in technologie, toepassing en gebruiker essentieel. Mooi om door deze ‘bril’(!) de verhalen in deze DIXIT eens te lezen....? Staffan Meij, voorzitter stichting NOTaS DIXIT: Tijdschrift over toegepaste taal- en spraaktechnologie – 11e jaargang, editie (h)Appy met TST. DIXIT is een uitgave van Stichting NOTaS, Postbus 31070, 6503 CB Nijmegen. Tel. 024-352 88 88 – E-mail [email protected] – www.notas.nl Redactieadres: Stichting NOTaS, Postbus 31070, 6503 CB Nijmegen Redactie: Arjan van Hessen: [email protected], Henk van den Heuvel: [email protected], Remco van Veenendaal: [email protected], Suzan Verberne: [email protected], Anne Wijnen: [email protected], Marieke den Os: [email protected] Hoofdredactie themanummer: Peter Desain: [email protected] Advertenties: Stichting NOTaS – Anne Wijnen: [email protected], 024-352 88 88 Abonnementen: Voor een gratis abonnement kunt u zich wenden tot een van de NOTaS-deelnemers Druk: Leonard bv Verantwoording: DIXIT is een uitgave van Stichting NOTaS. Overname van de artikelen is alleen toegestaan met bronvermelding en na toestemming van Stichting NOTaS. Stichting NOTaS en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van de in deze uitgave opgenomen informatie. What's an App? Deze DIXIT gaat over toepassingen van taal- en spraaktechnologie in mobiele apps: applicaties op mobiele apparaten. Misschien roept dat vragen op. Is daar nu zo veel specifieks over te zeggen dat er een heel issue mee te vullen is? Zijn apps zo essentieel anders dan een stukje software zoals we dat al decennia kennen en waar taal- en spraaktechnologie stapje voor stapje een rol in is gaan spelen? Hype? zogenoemde speelgoeddomeinen, Aan de ene kant is het antwoord: Nee. Een blijken nu op web-schaal ingezet te berekening is een berekening, zoals we sinds kunnen worden. Church weten: een ander apparaat kan een algoritme hoogstens wat sneller uitvoeren maar Geen gebruiksaanwijzing kan nooit essentieel andere mogelijkheden Voor de gebruiker blijft vaak verborgen wat er hebben. En sommige zaken blijven allemaal gebeurt aan berekeningen en zijn apps onberekenbaar, hoe groot en snel de computer simpel te gebruiken. Het adagio van Apple - één ook is. Dus zouden we maar beter geen app; één functie - wordt niet strikt opgevolgd, aandacht moeten besteden aan alle hypes over toch lijkt het gebruik van een specifieke app al apps en verder doorwerken aan essentiële veel meer op het hanteren van een specifiek doorbraken in taaltechnologie. gebruiksvoorwerp. Het heeft zijn eigen manier van bediening die door het ontwerp zelf als het Extra sensoren ware wordt uitgelokt. Een app met een Aan de andere kant is het verheugende gebruiksaanwijzing draagt eigenlijk al zijn antwoord: Ja. Er is een aantal aspecten waarin doodvonnis bij zich. apps toch echt anders zijn. Op mobiele apparaten heeft software bijvoorbeeld de Beschikbaarheid toegang tot veel extra sensoren. Het apparaat Ook voor de softwareontwikkelaar zijn zaken weet waar het is, hoe het georiënteerd is in de makkelijker geworden nu hele ruimte, wat er te zien en horen is, hoe het ontwikkelplatforms met goede aangeraakt wordt. En aangevuld met een programmabibliotheken en simulatoren polsbandje weet het zelfs wat de hartslag van voorhanden zijn. De makkelijke distributie is de gebruiker is. Dat geeft software veel extra nieuw; een ontwikkelaar kan een app uploaden mogelijkheden om zich aan de wereld aan te naar een Store en zo simpelweg een passen, een mogelijkheid die desktopsoftware wereldwijde distributie in gang zetten en ontbeert. Ook de connectiviteit is veel groter, betalingen ontvangen. Net zoals de overal en altijd zijn onze telefoons en tablets muziekindustrie in zekere zin is verbonden met internet. We staan in contact gedemocratiseerd, doordat iedereen met mensen nabij of veraf die wat van ons studiosoftware kan gebruiken en muziek kan willen en met objecten die bestuurbaar zijn of aanbieden, zo hebben ook grote zich kunnen melden. Samen vormen ze ‘the softwarehuizen niet langer de macht om het internet of things’. gebruik van hun specifieke oplossingen af te dwingen. En dit alles met grote rekenkracht aan Internet boord (of met simpele verbindingen met een Vaak zijn toepassingen ook afhankelijk van een server die nog meer rekenkracht heeft); het is massaal gebruik waarin veel informatie wordt een droom-situatie die enkele tientallen jaren gedeeld. Complexe technieken uit de geleden voor taaltechnologen niet te voorzien kunstmatige intelligentie, die voorheen slechts was. een kleine rol speelden in demonstraties op Dus ja, apps hebben zoveel eigen aspecten dat mobieltje, en hoe een grote displaytafel we er makkelijk de DIXIT die voor u ligt mee kinderen met taal- en spraakbeperkingen kan konden vullen. Veel van bovengenoemde helpen toch samen te interacteren. aspecten komen aan bod. Bijvoorbeeld hoe taaltechnologie kan worden ingezet bij het Actueel verwerken van opschriften op borden in een We hopen dat het een inspirerende editie is land waar je de taal niet van kent. Of hoe een geworden. Lees hem snel, zou ik aanraden, app je kan ondersteunen, als je zelfs de voordat de spannende en altijd onverwachte woorden van je eigen taal niet meer kent. Hoe ontwikkelingen deze artikelen alweer er onderwijs ontstaat in dit nieuwe vakgebied. achterhalen. Welke apps met TST aan boord er al zijn - en over welke apps voor het snel aanleren van een Namens de redactie tweede taal er al wordt gedroomd.